Patrologiae cursus completus ; omnium SS patrum, doctorum scriptorumque ecclesiasticorum

Google

This 15 a digital copy of a book that was preserved for generations on library shelves before it was carefully scanned by Google as part of a project
to make the world's books discoverable online.

It has survived long enough for the copyright to expire and the book to enter the public domain. A public domain book is one that was never subject
to copyright or whose legal copyright term has expired. Whether a book is in the public domain may vary country to country. Public domain books
are our gateways to the past, representing a wealth of history, culture and knowledge that's often difficult to discover.

Marks, notations and other marginalia present in the original volume will appear in this file - a reminder of this book's long journey from the
publisher to a library and finally to you.

Usage guidelines

Google is proud to partner with libraries to digitize public domain materials and make them widely accessible. Public domain books belong to the
public and we are merely their custodians. Nevertheless, this work 15 expensive, so in order to keep providing this resource, we have taken steps to
prevent abuse by commercial parties, including placing technical restrictions on automated querying.

We also ask that you:

- Make non-commercial use of the files We designed Google Book Search for use by individuals, and we request that you use these files for
personal, non-commercial purposes.

- Refrain from automated querying Do not send automated queries of any sort to Google's system: If you are conducting research on machine
translation, optical character recognition or other areas where access to a large amount of text is helpful, please contact us. We encourage the
use of public domain materials for these purposes and may be able to help.

* Maintain attribution The Google *watermark" you see on each file is essential for informing people about this project and helping them find
additional materials through Google Book Search. Please do not remove it.

- Keep it legal Whatever your use, remember that you are responsible for ensuring that what you are doing is legal. Do not assume that just
because we believe a book 15 in the public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in other
countries. Whether a book is still in copyright varies from country to country, and we can't offer guidance on whether any specific use of
any specific book is allowed. Please do not assume that a book's appearance in Google Book Search means it can be used in any manner
anywhere in the world. Copyright infringement liability can be quite severe.

About Google Book Search

Google's mission is to organize the world's information and to make it universally accessible and useful. Google Book Search helps readers
discover the world's books while helping authors and publishers reach new audiences. You can search through the full text of this book on the web

athttp://books.google.com/

Τμ VOLUT?E
DOES NOT CI32ULATE
OUTSIDE THE LIBRARY

ης, Jacque) Fa ol

PATROLOGLE

CURSUS COMPLETUS,

SEU BIBLIOTHECA UNIVERSALIS, INTEGRA, UNIFORMIS, COMMODA, OECONOMICA,

OMNIUM SS. PATRUM, DOCTORUM SCRIPTORUMQUE ECCLESIASTICORUM,

SIVE LATINORUM, 8IVE GRAECORUM,

QUI AB ΑΥΟ APOSTOLICO AD ,£TATEM INNOCENTII IIl (ANN. 1216) PRO LATINIS,
ET AD CONCILII FLORENTINI TEMPORA (ANN. 13439) PRO GR.ECIS FLORUERUNT :

RECUSIO CHRONOLOGICA

OMNIUM οὐ EXSTITERE MONUMENTORUM CATHOLICAE TRADITIONIS PER QUINDECIM PRIORA
ECCLESLE S/ECULA,

jUXTA EDITIONES ACCURATISSIMAB8, INTER SE CUMQUE NONNULLI8 CODICIBUS MANUSCRIPTIS COLLATA8, PERQUAM DILIGEN-
TER CASTIGATA ; DISSERTATIONIBU8, COMMENTARIIS, VARIISQUE LECTIONIBUS CONTINENTER ILLUSTRATA ; OMNIBUS
OPERIBUS POST AMPLISSIMAS EDITIONES QUAE TRIBUS NOVISSIMIS SACULIS DEBENTUR ABSOLUTAS, DETECTIS
AUCTA ; IMDICIBUS ORDINARIIS VEL ETIAM AMALYTICIS, SINGULOS 81VKE TOMOS, SIVE AUCTORES ALICUJUS
MOMENTI SUBSEQUENTIBUS, DONATA ; CAPITULIS INTRA IPSUM TEXTUM RITE DISPOSITIS, NECNON ET TITULIS
SINGULARUM PAGINARUM MARGINEM SUPERIOREM DISTINGUENTIBUS 8UBJECTAMQUE MATERIAM 81GNIFI-
CANTIBU8, ADORNATA; OPERIBUS CUM DUBIIS, TUM APOCRYPHIS, ALIQUA VERO AUCTORITATR IN
ORDINE AD TRADITIONEM ECCLESIASTICAM POLLENTIBUB, AMPLIFICATA ;
DUCENTIS ET QUADHAGINTA INDICIBUS SUB OMNI RESPECTU, SCILICET, ALPHABETICO, CHRONOLOGICO, ANALYTICO,
ANALOGICO, STATISTICO, SYNTHETICO, ETC., OPERA, RES ετ AUCTORES EXHIBENTIBUS, ITA UT NON SOLUM
STUDIOSO, SED NEGOTII8 IMPLICATO, ET 81 FORTE ΒΙΝΤ, PIGRIS ETIAM ET IMPERITIS PATEANT OMNES 88. PATRES, .
LOCUPLETATA; 8ED PRASKRTIM DUOBUS MMENSIS ET GENERALIBUS INDICIBUS, ALTERO SCILICET
RERUM, QUO CONSULTO, QUIDQUID NON 8O0LUM TALIS TALISVE PATER, VERUM ETIAM UNUSQUISQUE
PATRUM, ABSQUE ULLA EXCEPTIONE, IN QUODLIBET THEMA SCRIPSERIT, UNO INTUITU CONS-
PICIATUR ; ALTERO SCRIPTURZE SACR/E, EX QUO LECTORI COMPERIRE 8IT
OBVIUM QUINAM PATRES ET IN QUIBUS OPERUM SUORUM LOCIS 8INGULOS
SINGULORUM LIBRORUM SCRIPTURAR VERSUS, A PRIMO GENESEOS
USQUE AD NOVISSIMUM APOCALYPSIS, COMMENTATI BINT :

EDITIO ACCURATISS8IMA, CAETERISQUE OMNIBUS FACILE ANTEPONENDA, 81 PERPENDANTUR CHARACTERUM NITIDITAB,
CHART QUALITAS, INTEGRITA8 TEXTUS, CORRECTIONIS PERFECTIO, OPERUM RECUSORUM TUM VARIETAS
TUM NUMERUS, FORMA VOLUMINUM PERQUAM COMMODA SIBIQUE IN TOTO PATROLOGIA DECURSU CONSTANTER
SIMILIS, PRETI! EXIGUITA8, PRARSERTIMQUE ISTA COLLECTIO UNA, METHODICA ET CHRONOLOGICA,
SEXCENTORUM FRAGMENTORUM OPUSCULORUMQUE HACTENUS HIC ILLIC 8PARSORUM, VEL ETIAM
INEDITORUM, PRIMUM AUTEM IN NOSTRA BIBLIOTHECA, EX OPERIBUS KT M88. AD OMNES
AITATE8, LOCO8, LINGUAS FORMASQUE PERTINENTIBUS, COADUNATORUM,

ET EX INNUMERIS OPERIBUS TRADITIONEM CATHOLICAM CONFLANTIBU8, OPUS UNICUM MIRABILITER EPFICIENTIUM.

SERIES GR/ECA POSTERIOR

IN QUA PRODEUNT PATRES, DOCTORES SCRIPTORESQUR ECCLESIAE GRUEC/E AB EVO PHOTIANO AD
CONCILII USQUE FLORENTINI TEMPORA, ET AMPLIUS, NEMPE MORTEM CARDINALIS BESSARIONIS.

ACCURANTE J.-P. MIGNE,

Biiblietheese Cleri universe,
SIVE CURSUUM COMPLETORUM IN SINGULOS SCIENTIJE ECCLESIASTICAE RAMOS EDITORE.

PATROLOGIA, AD INSTAR IPSIUS ECCLESIJR, IN DUAS PARTES DIVIDITUR, ALIAM NEMPE LATINAM, ALIAM GRJRCO-LATINAM,
AMBAE PARTES JAM INTEGRE EXARATJE SUNT. LATINA, 292 vor.UMINIBUS MOLE SUA STANS, 1110 FRANCIS VENIT : GRAECA
DUPLICI EDITIONE TYPIS MANDATA RS8T. PRIOR GRAECUM TEXTUM UNA CUM VERSIONE LATINA LATERALI COMPLE-
CTITUR, ET 406 νοι ΜΙΝΑ IN 109 TOMIS, PRO PRIMA SERIE, NON EXCEDIT. POSTERIOR VERSIONEM LATINAM TANTUM
EXHIBET, IDEOQUE INTRA 55 VOLUMINA RETINETUR, 8ECUNDA SERIES GRARCO-LATINA AD 98 voLUMINA TANTUM ATTIM-
GIT; DUM HUJUS VERSIO MERE LATINA 20 voLUMINIBUS EST ABSOLUTA. UNUMQUODQUE VOLUMEN GRJ4ECO-LATINUM ϐ,
UNUMQUODQUE MERE LATINUM OD PRANCIS SOLUMMODO EMITUR : UTEHOBIQUE VERO, UT PRETI] HUJUS BENEFICIO
FRUATUR EMPTOR. COLLECTIONEM INTEGRAM, SIVE LATINAM, SIVE GRAECAM COMPARET NECESSE ERIT; SECUS ENIM
CUJUSQUE VOLUMINIS AMPLITUDINEM NECNON ET DIPFICULTATES VARIA PRETIA /EQUABUNT IDEO, 81 QUIS TANTUM EMAT
LICET INTEGRE, SED SEORSIM, COLLECTIONEM GHJECO-LATINAM, VEL EAMDEM EX GRAÆCO LATINE VERSAM, TUM QUODQUE
VOLUMEN PRO 9 νΕΙ. PRO Ó FRANCIS SOLUM OBTIMEBIT. ISTÆ CONDITIONES POSTERIORI PATROLOGIA LATINAE SERIEI,
PATRES ΑΒ ΙΝΝΟΟΕΝΤΙΟ IIl AD CONCILIUM TRIDENTINUM ΕΧΗΙΒΕΝΤΙ, APPLICABUNTUR. PATROLOGIA QUÆ MANUSCRIPTIS
IN BIBLIOTHECIS ORBIS UNIVERSI QUIESCENTIBUR CONSTABIT, NECNON PATROLOGIA ORIENTALIS, CONDITIONIBUB 8PE-
CIALIBUS SUBJICIENTUR, ET IN TEMPORE 8UO ANNUNTIABUNTUR, 81 TEMPUS EAS TYPIS MANDANDI NOBIS NON DEFUERIT.

PATROLOGI£ GRAECE TOMUS CLI.

GREGORIUS PALAMAS. GREGORIUS ACINDYNUS. BARLAAM.

EXCUDEBATUR ET VENIT APUD J.-P. MIGNE EDITOREM,
IN VIA DICTA THIBAUD, OLIM D'AMBOISE, PROPE PORTAM LUTETLE PÁRISIORUM VULGO
D'ENFER NOMINATAM, SEU PETIT-MONTROUGE, NUNC VERO INTRA MOENIA PARISINA.

1805

BK

E. , M3
L. 151

TRADITIO CATHOLICA
SAECULUM XIV. ANNUS 13B0.

ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ

ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ,
TOY ΠΛΛΑΜΛΑ.

ΤΑ EYPIZKOMENA ΠΑΝΤΑ.

GREGORII PALAM E,

THESSALONICENSIS ARCHIEPISCOPI,
OPERA OMNIA

THEOLOGICA, HOMILETICA, HAGIOGRAPHICA, POLEMICA, ASCETICA.

ACCEDUNT
GREGORII! ACINDYNI, BARLAAMI DE SEMINARIA

OPUSCULA, EPISTOLA.

ACCURANTE ET DENUO RECOGNOSCENTE J.-P. MIGNE,
BIBLIOTHEC/E CLERI UNIVERSA,
SIVE
CURSUUM COMPLETORUM IN SINGULOS SCIENTLE ECCLESIASTICJE RAMOS EDITORB.

— u»O O —.- -
GREGORII TOMUS POSTERIOR, CETERORUM TOMUS UNICUS.

—— "UE. O0-0-O-cl — —

vENEUNT 9 voLuuINA 29 FRANCIS GALLICIS.

EXCUDEBATUR ET VENIT APUD J.-P. MIGNE EDITOREM,

IN VIA DICTA THIBAUD, OLIM D'AMBOISE, PROPE PORTAM LUTETLE PARISIORUM VULGO
D'ENFER NOMINATAM, SEU PETIT-MONTROUGE, NUNC VERO INTRA MOENIA PARISINA.

1865

TRADITIO CATHOLICA
SAECULUM XIV. ANNUS 1350.

ELENCHUS

AUCTORUM ET OPERUM QUI IN HOC TOMO CLI CONTINENTUR

GREGORIUS PALAMAS THESSALONICENSIS

METROPOLITA. (Operum continuatio).

Homilie quadraginta tres, ex editione Hie-
rosolymitana anni 1837, in typographia
Sancti-Sepulcri.

MoNuwENTA quc ad Gregorii Palama vi-
fam el placita spectant quibus pramit-
titur editoris Patrologie Monitum.

Pailothei Cpolitani patriarche Encomium
Palame, edit. Homiliarum Hierosol.
premissum.

Nili item Cpolitani patriarche panegyricus
Gregorii Palamæ, ex eadem edit. Hiero-
80

TowrSyNonici tres in causa Palamitarum, ex
libro cui titulus : Τόμος ἀγάπης, συλλεγεὶς
xal τυπωθεὶς παρὰ Δοσιθέου πατριάρχου
Ἱεροσολόμων, ἐπὶ τῆς ἡγεμονίας τοῦ εὖσε-
θιστάτου xal ἐχλαμπροτάτου αὐθέντου καὶ
ἠγεμόνος κυρίου Ἰω ννου Αντιόχου Κων-
σταντίνου, βοεδθόδα πάσης Μολδοθλαχίας.
In &üne legitur : Ἐτυπώσαμεν τὸν madvra
τμον ἐν Γιασίφ τῆς Μολδοθλαχίας χαλκο-
τυπίᾳ καὶ ἀναλῶμασι τοῦ Αγίου Τάφου διὰ
Διονυσίου μοναχοῦ, ὄντος διωρθωτ Ὁ τοῦ
λογιωτάτου διδασκάλου Ἱερεμία τοῦ Kaxxa-
θἶλα. El δὲ καὶ εἶσὶ σφάλματα cl; τινὰ
γράμματα ἐἑλέχεισ, τοῦτο συµθεθεχε διὰ τὸ
εἶναι τὸν χαλκογράφον ἑτερόγλωσσον xat
μη ειδότα Ἑλληνιχκὰ γράμματα xot λοιπὸν
ἕστω συγγνώμη. Ἐν ice τῷ σωτηρί
ἀχζή (10908) µηνί Μαρτίφ.

I. Tomus contra Barlaam et Acindynum.

Il. — contra Prochorum Cydomum.
Ill. — contra Barlaamitas et Acindy-
nianos.

Gregorii Palam confessio fidei .

Relatio pontificum ad Annam Paleologi-
nam.

Joannis Cantacuzeni rescriptum confir-
mans synodalem sententiam contra Joa-
nem Calecam latam.

Philothei Cpolitani patriarche contra Gre-
goram antirrhetici libri XII. (Ii sunt quos
Boivinus in notis ad Gregore Hist. By-
zant. non semel memorat ut ineditos ;
editionem enim Giassensem anni 1698,
qua utimur, ignoravit.)

679
619
693

717
103
161

109

773

Sermones duo quibus orthodoxos impu-
gnant ii qui Acindyni partes sequuntur
quorum primus est de dicto quodam
S. Basilii, alter vero de lumine Thabario. 1139

Epilogus. 1169
GREGORIUS ACINDYNUS MONACHUS ET
THEOLOGUS.

De essentia et operatioue Dei libri duo, cum

interpretatione nost a. Precedit Jacobi
Gretseri editoris Pre,.atio. 1191

De haeresibus Gregorii Palamæ. 1943

Epistole et iambi adhortatorii ad Nicepho-
rum Gregoram.

BARLAAMUS DE SEMINARIA GYRACENSIS
EPISCOPUS.

Notitia ex Ang. Zavarroni Bibliotheca
Calabra. 1943

Notitia altera ex Fabricii Bibliotheca
Greca. — Cf. in tomo nostro CXLIX,
col. 643, Nicephori Gregore Dialogum
cui titulum fecit FLonkENTIUS, in quo

multa de Barlaami doctrinis et indole. 1941

Epistole Barlaami de unione Romane

Ecclesie et processione Spiritus sancti,
pro Latinis, subjectis, ut versatile ejus
ingenium innotescat, iis que in libro De
primatu Pape contra eosdem scripserat. 1955

Epistola Demetrii Cydonii ad Barlaamum.
Àb eo petit quibus rationibus adductus
sit ut crederet Spiritum sanctum est Filio
procedere.

Barlaam ad Cydonii petita responsio.

Barlaami epistola ad Alexium Caloche-
tum : Grecos esse non solum schismati-
cos, sed hereticos.

Probatio per sacram Scripturam quod spi-
ritus sanctus et ex Filio est quemadmo-
dum ex Patre.

Barlaami Oratio pro unione Ecclesiarum,
Avenione habila coram Benedicto XII
Pontifice Maximo. 1334

Ethica secundum Stoicos. 1344

1283
1301

1909

1313

Parisiis. — Ex typis J. P. MIGNR.

Y

TOY EN ATIOIZ ΠΑΤΡΟΣ ΗΜΩΝ

ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ

ΑΡΧΠΠΙΣΚΟΠΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
TOY ΠΛΛΑΜΑ

ΟΜΙΛΙΑΙ ΤΕΣΣΑΡΑΚΟΝΤΑ ΜΙΑ

ΝΥΝ ΤΟ) ΠΡΩΤΟΝ ΤΥΠΟΙΣ ΕΚΔΙΑΟΜΕΝΑΙ ΚΕΛΕΥΣΕΙ TOY
MAKAPIQTATOY ΚΑΙ GEIOTATOY, ΠΒΑΤΡΙΛΡΧΟΥ TON ΙΕΡΟΣΟΑΥΜΩΝ ΚΥΡΙΟΥ ΚΥΡΙΟΥ
KYPIAAOY.

" CEv Ἱεροσολύμοις ἐκ τῆς ενκογραφίας τοῦ παναγίου Τάφου. — 1857.)

S. P. N. GREGORII PALAMJE

THESSALONICENSIS ARCHIEPISCOPIE

HOMILLE OUADRAGINTA UNA '

NUNC PRIMUM" TYPIS EDITAE CURIS BEATISSIM] ET SANCTISSIMI PATRIARCILAC
HIEROSOLYMORUM DOMINI DOMINI CYRILLi.

(Hierosolymis, ex Typogrsphia Saneti Sepulcri. —

OMIAIA A*.

| τῆς xpóc ἀλλήλους εἰρήνης. Ῥηθείσα,

"dari i. * ἡμέραν tnc xpóc θεσσαλονίκην
x

1 M μὲν ἡμεῖς κάντες, ὡς ἑνὸς δεσκότου xai

φοιηιοῦ, ὃν xal Πατέρα χατὰ τοῦτο χεχτήµεθα xot-

νόν * ἀλλὰ τὴν ἀδελφότητα ταύτην χοινὴν ἔχομεν καὶ ᾿

πρὸς τὴν ἄλογον καὶ ἀναίσθητον φύσιν. "Hyslc δὲ
ἀλλήλων ἐσμὲν ἁδελφοὶ, ὡς ἓξ ἑνὸς Ττηγενοῦς τοῦ
Ἀδὰμ ὄντες ἅπαντες, χαὶ xas' εἰχόνα μόνοι Υεγο-
νότες θεοῦ * ἀλλὰ xal τοῦτο χοινὸν ἡμῖν τε καὶ πᾶ-
ct) ἐστι τοῖς ἔθνεσιν. Ἡμεῖς δὲ ἀλλήλων ἑσμὲν ἆδελ-
qol, xat ὡς ὀμογενεῖς ἔτι μᾶλλον χαὶ τὴν αὐτὴν ol-
κοῦντες * μάλιστα δὲ πάντες ὣς χοινην πλουτοῦντες
μητέρα τὴν ἱερὰν Ἐκκλησίαν xal «hv εὐσέδειαν, fi

1881 )

BOMILIA 1.

De pace ad invicem servanda. Ditta posi tertiam
diem adventus sui Thessalonicam.

Fratres quidem nos omnes, quatenus ex «no

Domino ei ereatore, quem etiani propterea. com-

munem Patrem eonseeuti sumus, sed. communem
hene frsternitatem. habemus cum natura rationis
sensusque experte, Nos vero sumus alii aliorum
invicem fratres, quatenus Adami unius omnes | fllii,
et soli ad imaginem Del faeti ; sed etiam istud com-
mune nobis est et omnibus gentibus. Nos autem
amplius sumus invieer fratres quasi in eadem regio-
ne nati, eamdemque terram incolentes, sed prieser-
tim quia omnes communem ditamus matrem eam-

ἀρχηγὸς xal τελειωτὴς Χριστὺς 6 τοῦ Θεοῦ Υνήσιος B demque pietatem, cujas princeps et perfeetor Chri-

Tidc, ὃς ἡμῶν o0 θΘεὺς µόνον, ἀλλὰ xa ἁδελφὺς
εὐδόχησεν εἶναι, xai Πατήρ. Καὶ o0 ταῦτα µόνον,
ἀλλὰ καὶ χεφαλὴ, συνάγων εἰς lv σῶμα πάντας
ἡμᾶς, xai ποιῶν ἀλλήλων εἶναι µέλη καὶ ἑαντοῦ,
Μετὰ γὰρ τὴν ἐκ νεχρῶν αὐτοῦ εριήµερον ἔγερσιν,

* [nsont nos
quaria, οσοι in editione

stes naturalis Dei Filias, qui noster non. Deus tan-
tum sed οἱ frater esse dignatus est et Pater. Quse
illi non sola competunt, sed amp/ius est caput con-
gregans in unum corpus nos omnes, etfociens nos .
esse (am nostrum jnvicem quam suiipsius membra,

draginta tres, quia ex decem quas édiderat Mattheies (Mosqus 1716), dus, prima scilicet et
ierosól ymitana, et numerantur nupc 7 * Tri-

secunda οἱ quadragesima tertia. *

cesiniam quartam cum tricesima quinta jam ediderat Combefisius ia. Auctario. srt,

PATROL. Gn. αἱ

e»

1

LE GREGORII PALAM.R T2

Naw cum. leríia. die à uvrluis resurrexissct, ap- A ὀφθεὶς vcl, προσελθούσα:ς τῷ τὰφ o γνναιξὶν, Ez-

parens illis quz sepulcrum — adirerant mulieribus,
dixit Dominus : « lie, nuntiate fratribus meis ut
eant in Galilæam; ibi me videbunt ος » Videtisne
quomodo noster dignatus sitírater appellari? Ideo
Apostolus de ipso dixit : «Nusquam angelos appre-
hondit, sed semen Abrahae appreheodit ; onde «de-
buit per omnia fratribus simulari *. » Sed quia
etiam Pater noster est Chrisins, cum nos regeue-
raverit per sanctum baptisma divinamque ejus gra-
tiam, propterea suiipsius filios suos nominat disci-
pulos, et se eos non rélicturum orphamos ad salu.
tiferam passionem exiens - pollicetur, Unde rursus
ait Apostolus : «Quia ergo pueri. communiecaveruut
carmi et sanguini, et ipse similiter parlicipavit
eisdein ; ut per mortem destrueret eum qui liabebat
mortis imperium, id est, diabolum *. ». Quod au-
tem unum corpus omnes sumus in Christo, Paulus
quoque hoc fidei commendavit dicens : «Vos vero
siis corpus Cfiristi et. membra de membro *.»
Nam quemadmodum corpus. unum est et. membra
habet multa, omnia autem menibra | unius coporis,
licet sint multa, corpus unum sunt, ita et Christus ;
omues enim nos in uno spiritu in unum corpus
baptizati sumus.

Igitur unum nobis est, fratres, lavacrum regenc-
rationis divinæque nativitatis, una fides, una spes,
unus Deus super omnes, et per omnes et in. omui-
hus nobis, conjungens nos ad seipsum divinae vin-

Ὕεν ὁ Κύριο; « Ἡ πάγέτε, ἀπαγγείλατε τοῖς ἁδελ-
φοῖς µου ἵνα ἀπέλθωσιν εἰς τὴν Γαλιλαίαν, κἀχεῖ µε
ὄψονται. ν Ὀρᾶτε ὅπως ἀδελφὸς ἡμῶν ἀξιοῖ χαλεῖ-
σθαι; Διὸ χαὶ ὁ Απόστολος περὶ αὐτοῦ φησιν’ «Οὐκ
ἁγχέλων ἐπιλαμδάνεται, ἀλλὰ σπέρµατος ᾿Αθραὰμ.
ἐπιλαμβάνεται ' ὅθεν ὤφειλε καιὰλ πάντα τοῖς ἀδςι-
qot; ὁμοιωθῆναι. » "Ότι δὲ xat Tlavhp ἡ μῶν ἐστιν ὁ
Χριστὺς, ἀναγεννήσας ἡμᾶς διὰ τοῦ ἁγίου βαπίσµα-
νος χαὶ τῆς αὑτοῦ θείας χάριτος, διὰ τοῦτο τεχνία
ἑχυτοῦ τοὺς οἰχείους μαθητὰς ὀνομάσει, xal μὴ ἀφί-
σειν αὐτοὺς ὀρφανοὺς ἐπὶ τὸ σωτήρ.ον πάθος ἐρχό-
µενο; ἐπαγγέλλεται * ὅθεν πάλιν φςσὶν ὁ Απόστολος
τὸ, ε Ἐπεὶ οὖν τὰ παιδία x:xotwovqxe σαρχὸς xal
αἵματος, καὶ αὐτὸς παραπλησίως µετέσχε τῶν aó-
τῶν, ἵνα διά τοῦ θανάτου χαταργἠσῃ τὸν τὸ χπράτος
ἔχοντα τοῦ θανάτου, τουτέστι τὸν διάδολον. » Οτι
Ob. xai ἓν σῶμα πάντες S ἑσμὲν ἓν Χριστῷ, Παῦλος
καὶ τοῦτο ἐπιστώσατο λέγων * « Ὑμεῖς δέ ἐστε σῶμα
Χριστοῦ xal µέλη £x µέρους. » Κ..θάπερ γὰρ τὸ σώμα
iv ἐστι χαὶ µέλη ἔχει πολλὰ, πάντα δὲ τὰ µέλη τοῦ
ἑνὸς σώματος πολλὰ ὄντα σῶμά ἔστιν ἓν, οὕτω xal ὁ
Χριστός * xal γὰρ ἐν ἑνὶ Πνεύματι πάντες ἡμεῖς εἰς
iv σῶμα ἐδαπτίσθημεν.

*Ev οὖν ἡμῖν ἐστιν, ἁδελφοὶ, τὸ τῆς παλιγγενς-
cla; Καὶ θεογενεσίας λουτρόν' µία πίστι , µίᾳ ἑ]-
πὶς, εἷς 8cb; ἐπὶ πάντας, xai διὰ πάντας, χαὶ iv
Φᾶσιν ἡμῖν ΄ ουνάγων ἡμᾶς εἰς ἑαυτὸν δι .ἀγάπης

culo charitatis, et faciens nos iuviceu suique ipsius C ἐνθέου, xal µέλη ποιῶν ἀλλήλων καὶ ἑαυτοῦ. ᾿Αλλὰ

membra, Verum mutuum supervenlens odium ορι-
ra maligni, et charitatem ejiciens, nec semel 1au-
tun, sed etiam. pluries superveniens. cet nostram
eun aliis Deoque unionem per charitatem effectam
dissolvens, alia ab aliis ejusdem civitatis membra

nou soluin disjungit, et ipsam quasi remissam facit, -

sed adhuc iNis sibi imvicem in bostes oppositis,
civiles movet paries, seditiones, turhas iusanosque
tumultus, necíon e civibus adversarios constituit,
speciem urbis ab inimicis occupatae nostre praebet
civitati, illam contra semetipsam | miserabiliter ex-
cilans, necnon sibi ipsi iusidiosaus iuimicamque
elliciens, ita uL sub lioc pernuicioso stata ip aenigma
-onvertatur. Qui euim sunt. civitatem incurrentes
et quandoque domosexcutientes, et don'erum bona
eripientes, ct multo furore domorum dominos per-
Scrutantes, et adversus isios impio inlumaneque
conclamantes ? Noune ejuscivitatis incole ? Quorum
iantus furor, et rugitus et impetus et iucursus?
Nonne iterum ipsorum civitatem inhabitantium, et
quandoque eorum quorum ope multis potita est bo-
nis ? Proh. dolorl heut immane infortunium 0 Haec
semetipsan bello lacessit, hæc se ipsa lacessitut, suis
calcatur pedibus, suis presternitur. manibus, suis
conficitur opprobriis, succutibentibus ejus proceri-
bus, οἱ vili pojorique parte miseri imperante. Nou-
n2 morbo illorum quos refert Evangelium paralytico-
* Mehr. 1i,

* Mattb. xzviu, 10. ? Hebr. n, f9.

44.

τὸ πρὸς ἀλλήλους ulaoc ἐπεισελθὸν τῇ suveprela τοῦ
πονηροῦ, καὶ tbv ἀγάπην ἐξῶσαν, μᾶλλον δὲ οὐχ
ἅπαξ, ἁλλὰ χαὶ πολλάχις ἐπεισερχόμενον, xal τὴν

δι ἀγάπης πρὸς ἀλλήλους τε xal πρὶς «bv θεὶν

ἕνωσιν ἡμῶν διαλῦον, có. µόνον ἀπ᾿ ἀλλήλων παρα-
λύει τὰ χοινὰ τῆς πύλεως µέλη, xal ofov πάρετον
αὐτὴν ἀπεργάσετα:, ἀλλά xal elc πολεµίους ἀντιχα-
ταστῆσαν ταῦτα μερίδας ἐμφυλίους στάσεις xtvel,
xal συγχύσεις χαὶ ταραχὰς ἀνηχέστους, xal τοὺς
ὁμοφύλους ἀντιπάλους χατασχευάσαν, σχΏμα πόλεως
ὑπ' ἐχθρῶν ἀλούσης τῇ xa0' ἡμᾶς ταύτῃ περιτίθησι:
πόλει, αὐτὴν ἐφ᾽ ἑαυτΏν ἐλεεινῶς ἐγεῖρον, xat αύτε-
πἰθου)ον xal πολεμίαν ἑαυτοῖς ἐργαζόμενον, ὡς
ὑπ) τῆς ἁλιτηριώδους στάσεως ταύτης εἰς αἴνιγμα
τὰ xat' αὐτὴν περιίστασθαι. Τένες γὰρ οἱ τὴν πήλιν
ἐπιτρέχοντες, Ee0' ὅτε xol τοὺς οἴχόυς κατχστρέφον-
τε», Χαὶ τὰ ἐν τοῖς οἴχοις διαρπάζοντες, xai οὖν
πολλῷ pavi& τοὺς τῶν οἴχων δεστότας ῥινηλατοῦν-
τες, χαὶ κατ αὐτῶν φονῶντες ἀνηλεῶς τε καὶ ἆπαν-
θρώπω, ; äp' οὐχ οἱ τὴν πέλιν οἰχοῦντες ταύτην ;
Τΐνες χαθ᾽ ὧν fj τηλικαύτη μανία xai Bon xat ὁρμὴ
χαι κατ1δρο.{; οὐχὶ καὶ οὗτοι πάλιν οἱ τὴν πόλιν
οἰχοῦντὲς ταύτην, ἔστι δ᾽ ὅτε xal παρ) ὧν ἀπήλανσε
πολλὠν ἀγαθῶν; Ὢ τοῦ πἀθονς { βαδα" τοῦ μεγέθους
τῆς ἀθλιότητος! Αὐτὴ ἑαυτὴν πολεμεῖ, αὐτὴ ὑφ'
ἑρυτῆς πολεμεῖται, πωσὶν οἰχείοις ἐλαύνεται, yepsiv
οἰχείαις χατεδαφίςεται, φωναῖν οἰχείαις χατακροτεῖ-

* 1 Cor. xu. $7.

9» 99

13 mE TIOMILIA {. 14
ται, τῶν Ev αὐτῇ χρειττόνων ὑποπεσόν-ων xal τοῦ A rum, iste vobis accidere solitus multo pejorest, non

βαναύσου xal χείρονος χαχῶς κατάρχοντος µέρους. me saltem otio malit:a multo pejor est οἱ damnusior?
"Ap' οὐχὶ xa τῆς νάσου τῶν ἀναγεγραμμένων ἐν τῷ EoaryeMo παραλύτων ἑχείνων dj αυµύθαίνειν ὑμῖν
εἰθιτμένη νόσος αὕτη πολλῷ χείρων ἔστὶ, xat ὅσον ἁργίας fj χαχουργία πολλῷ χεῖρην xal βλαθερώτερον;

. "AX& μὴ ὀνσχεράνητε τούτων ἀχούοντες * o0 Υὰρ
ἵνα ἀνειδίσω ταῦτα πρὸς ὑμᾶς λέγω, ἀλλ ἵνα ἐπι-

νόντες τὴν νόσον, νῦν ὅτε νήφετε ταύτης ἀπέχον-

«ες, ζητήσητε τὴν αἰτίανι ἀφ᾽ ης ταύτῃ περιπεπτώ-
κατὰ, xai ποθῄσητε τὴν ἰατρείαν, xat σπεύσαντες
χτήσησθε xal διαφυλάξητε ταύτην, τοῦ Θεοῦ καὶ δι-
δόντος τὴν ἰατρείαν, xax πρὸς ταύτην ἑνδυναμοῦντος
ὁμᾶς, ὡς καὶ ἐπὶ τῶν παραλυτιχκῶν ἐχείνων πεποίη-
xtv* οὐ yàp µόνον ἐθεράπιυσεν αὐτοὺς, ἀλλὰ xal
δύναμιν αὐτοῖς παρέσχεν, ὡς xal τὸν χράδόατον
ἱκάτερον ἀναθέμενον, ἐφ᾽ (p κατἐχειτο, βᾳδίζειν
ἁπροσχόπως. Αλλά τί τὸ αἴτιον τοῖς τεθεραπευµέ-
vow παραλυτικοΐς ἐχείνοις; δύω γὰρ Ίσαν, ὁ μὲν ἐν
Ἱερονεαλὴμ παρὰ τῇ τοῦ Σιλωὰμ χολυμδήθρᾳ κεί-
µενος, à δὲ ἐν Καπερναοὺμ, ὑπὸ τεσσάρων φερόµε-
Voc. Τέ οὖν τῆς νόσου τούτοις τὸ αἴτιον; ἡ ἁμαρτία '
zai τοῦτο δείκνυσιν ὁ Κύριος τῷ μὲν γὰρ, ἰδὼν
αὐτοῦ τὴν πίστιν πρὸ τῆς σωματιχῆς ἰάσεως, φησί’
« Τέχνον, ἀφέωνταί σοι αἱ ἁμαρτίσι aou* » τὸν δὲ
μετὰ τὴν ἴασιν εὐρὼν, « "1δε, φησὶν, ὑγιῆς γέγονας *
µηχέτι ἁμάρτανε, ἵνα μὴ χεῖρόν τί αοι γένηται. »
ὝὍὭσπερ οὖν ἐπ ἐχείνων , ἡ ἑχατέρου ἁμαρτία φυγα”
διύσασα τὴν ὑγείαν mapivouc ἐποίησεν, οὕτω καὶ

ἐφ' ὑμῶν, ἡ χοινὴ ἁμαρτία φυγαδεύσασα τὴν &yá- c

«rnv πολεμίους ὑμᾶς ἀλλήλοις κατέστησε πόθεν γὰρ
ἄλλοθεν τὸν χοινὺν xal πρὸς θεὺν καὶ πρὸς ἀλλήλους
αύνδεσμον ὑὁμεῖς ἀπωλέσατε, τὴν ἀγάπην, εἰ μὴ ἀπὸ
5$; φιλαμαρτήµονος γνώμης; «Ἐν γὰρ τῷ πληθυν-
θῆναι τὴν ἁμαρτίαν, ψυγήσεται f) ἀγάπη τῶν πολ-
λῶν, » dv τοῖς Εὐαγγελίοις φησὶν ὁ Κύριος. ψυγείσης

& τῆς ἀγάπης τελείως. τὴν τοῦ Θεοῦ χάριν xe.

χηδεµονίαν παραµένειν ἀδύνατον.

Καὶ ἵνα δι ὁποδείγματος ὑμῖν «b πάθος παραστή-
συ, MM ἔοιχεν ἡμῶν ἡ ἑἱκάστου duyh, ὡς ἔλαιον
μὲν ἔχουσα τὴν ἀγαθοεργίαν, ἀντὶ δὲ θρυαλλίδος qi-
pov;a τὴν ἀγάπην, fj ἐπαναπαύεται, ἀντὶ φωτὸς, ἡ
χάρις τοῦ θείου Πνεύματος. Τοῦ τοίνυν ἕἑλαίου τού -
φον, δηλονότι τῆς ἀγαθοεργίας ἐχλειπούσης. ij ἀντὶ

Sed nolite liec :gre ferre audientes; non. enim
ut convicier talia vobis dico, sed ut, morbo agvilo,
uunc cum ejus molestia sublevatisapitis, quaeratis
causam propter quam in illum offeudistis, et desi-
derelig sanationem, et istam compareti$ necnon
cuátodiatis, Deo vobis largiente sauitatem et in
illa vos confirmaute, prout in illis fecit paralyticis ς
uam non eos solunimodo curavit, sed et tantam iri-
buiteis virtutem ut uterque, sublato lectulo in quo.

p jacebat, inoflenso pede procederet. Yerum quare illt

segrotabant paralytici quos sauavit? duo enim ersnt 5.
alter quidem inJerusalein ad piscinam Siloe, alter
vero Capharnaum a quatnor viris gestatus. Quaenam
igitur istis causa morbi? Peccatum. Quod ostendit
Donminus ; nam illl quidem, videns ejus fidem etiam
priusquam sanaretur corpus, dixit : « Fili, diniit-
tuntur tibi peccata tua *. » Alieri vero post. sana-
tionem occurrenti : « Ecce, iuquit, sanus factus
es ; jam noli peccare, ne deterius tibi aliquid con-
tingat*. » Igitur quemadmodum illos utriusque
iniquitas, fugata sanitate, languidos effecit, ita et
vos communis iniquitas, fugata charitate, vobis
invicem inimicos constituit. Etenim ex qua alia parto
counnune vestrum ad Deum et ad vos invicem vin-
culum destruxistis. charitatem, nisiex conscientia
peccato dedita ? « Quippe quouiam abundavit iniqui-
tas, tefrigescet charitas multorum *, » ait in Evau-
geliis Dominus ; ebaritate veroomnino refrigescente,
Dei gratiam paternamque pietatem — permanere
nequaquam est possibile.

Ut vobis exemplo niseram aane conditionem pro-
ponam, lampadi similis est nostra cujuscunque anima
oleum quidem habens opera bona, ellychnium vero
ferens charitatem, in qua pro lucerequiescit gratía
divia) Spiritus. Hoc igitur oleo, scilicet bonis ope-
ribus, deflciente, quie pro ellyclinio inest animam

θρυαλλίδος ἐνοῦσα τῇ uyjj ἀγάπη ἐξ ἀνάγκης ψύ- D charitas necessario fug ur, et sic lux. Dei amóris

X6sat* xal οὕτω τὸ φῶς τῆς τοῦ Θεοῦ χηδεµονίας
xai χάριτος ἀφίπταται, τῶν φυγόντων τὴν ἀρετὴν
xai τὴν ἀγάπην φυγαδευσάνιων αὐτῶν * καὶ ὁ πρὺς
ἀλλήλους αὐτοῖς τάραχος ἐπιγίνεται, τοῦ Θεοῦ τὸ
πρόσωπον ἀπ᾿ αὐτῶν ἀποστρέψαντος, πρὸς ὃν Φησιν
ὁ Δαδίδ» « Ἀποστρέψαντος δὲ σοῦ τὸ πρόσωπον τα-
ῥαχθήσονται. » Οὕτως ἐκ τῆς ἁμαρτίας ἐμφύλιος
οτάσις xal σύγχνσις ἡμῖν ἐπιγίνεται, χαχίας ἅπαν
εἶδος ἑπαγομένη, xoi τὸν ἀρχηχὸν τῆς καχίας τοῖς
στασιάρχαις xal στασιασταῖς ἐἑνοικίζουσα, ὃς. εἰς
θηρία µετασκκυάζει * οὗ πολὺ δὲ εἰπεῖν, ὅτι xai δαι-
µόνων ἆθος κεχτῆσθαι πεχρασχευάζειτοὺς bv οἷς εἶσοι-
χίζεται' καὶ οὕτως ἀνθρωποκτόνον τὸν ἄνθρωπον ὁ

et gratiz evolat, quibus fugientibus fugantur vir-
tus et. elaritas, et tumultus, quose invicem persc-
quuntur, supervenit, Deo faciem ab ipsis avertente
ad quem dixit David ; « Avertente autem te faciein
tuin, turbabuntur *. » [ta ex iniquitato civilis so-
ditio supervenit, secum adducens omnem inalorum
speciem, οἱ malitie principem tam. discordiarum
concitatoribus quam fautoribus introduceus qui eos
in bestias convertit, seu, ne quid pluris dicam, de»
monum moribus comparandis eos præparat iu qui-
bus inbabitat ; unde homicidam virum ille qui ab
initio bominum oser fuit et interfector efficit. vitæ-
que largitori Christo adversariuin, quanto magis

5 Mattb. ix, 2. * Joan, v, 14. ἵ Matth. xxiv, 19. * Psal. cui, 29.

15

GREGORII ΡΛΙΑΝΧ

15

terrenis Tegibas, seu secandum spiritum patri. et Α ἐξ ἀρχῆς ἀνθρωποκτόνος καὶ μισάνθρωπος ἄπει,γαζε”

pastori necnon. doctori inobcdientem οἱ contra-
rium.

Igitur couvertimini ad viam Evangelii Chiis i, εἰ
ipsi ſirm er adbierete, uv vestra. seurper ftorcat
sewperque permaneat ad vos invicem concordia,
et rursus ad Vos convertatur Dominus, necnon su -
per vos requiescal simul cum pace gratia divini
Spiritás. llle quidem Hierosolym:e paralyticus Jace-
Imi in piscina Siloe qua sanabantür zegroti : ita et vos
minime discessistis ab ea qua pax prestatur Christi
Ecclesia. Sicut etiàmille vfrum non habebat quo adju-
varetur ad recipiendàm ab illa piscina gratiam, ita et
vobis postor non superfuit praedicans pàccm, el »egre-
gata conjungeus niembra, eaque inter se accomiüó-
dans, necnou :aorbum et ægritndinem àb odio pro-
Ππομίοιη ejiciess ex corpore Christi Ecclesize,
Nunc 'ergo nos super vos jain cougtituli sumus, et
vobiscum suius in Christo, €t pro Christo lega-
tione faügimnur, taüquam ipsó exhortante per nos.
In gratiau Dei-redite. Mutuam aguoscite vestram
cogualionem, quam nón lantum secundum spiritum,
sed eríaim secühdum ciárném a patribus accepislis.
Memores éstote illortiin prioris pacis dierum, quantis
per illam Bonis potiti estis quibus nunc privati estis.
Nolite malüin cogitate, neque malam pro malo red-
dere, sed in boiio viucitc inalum. Mutuam confir-
anale charitatem, ut a Deo amorem consequamini,
veswamq:ie ad'euin obténdatis cbaritatém. Nequid-
4juaw enim tiéri potest ut charitas ad Deui babea-
&uf, Yelejus gratia pletasque comparetur ab eis qui
suos. fratres µου diligunt, Nunc mihi, fratres, obe-
di erga vos benevolo, mibi eiiam pacem corain
omnibus ei erga omnes evangelizanti secundum Do-
amdni mandatum, et. mecum ín illa stabilienda iu-
cumbite, vobis invicem dimittentes, si quis babet
aliquid adversus fratrem suum, sicut Christus di-
misit vobis, ut sitis ilii pacis, idest, Dei. 1pse enim
est pax nostra, qui fécit utraque unuin, qui medium
miacerig pariete solvit, οἱ interfecit inimicitiam in
cruce ipsius. Ipse etiam discipulis suis, et per eos
wobis dixit, iu quanicunque civítatein vel domum
intraverimus, pacem illis aununtiare, ét omnis fru-
ctus illius praseutize pax cst per quam coslos iucli-
nans in terram desceridit, ldeo David de íllo ait:
«Urietur iu diebus ejus justitia et sbundantía
pacis *.9Et iu alio psalino rursus de illo ait: « Quo-
niam lojuétur pacem in plebem suam et supor san-
€108 suos οἱ in ευδ qui convertuntur ad cor !*. »
Ostendit etiam byuinus iu nativitate ipsius ab ange-
Jis cantatus eum pacem nobis afferentem ad nos de
cado venisse : «Gloria, ἰὰ uiebaint, in excelsis Ueo,
ei in terra pax hominibus bonz voluntatis !!.» Et
ipae adinipleus salutis ceconómiam pacem pro hire-
ditate suis relidquit, ad cos dicens : «Pacein ineam
do vobis, paceu meam relinquo vobis '*.» Et rur-

$31, xat τῷ ζωοδότῃ Χριστῷ ἀντικείμενον, πόσῳ μᾶλ-
λον τοῖς ἐπὶ γῆς βασιλεῦσιν, $ τῷ κατὰ πνεῦμα πατρὶ
xal ποιµένι xal διδασχἆλιῳρ, ἀνήκοουν xal ἀντίθετον ;
'.Ἐπιστρέφατε οὖν εἰς τὴν ἐδὸν τοῦ Εδαγγελίου
τοῦ Χριστοῦ, xal ταύτης ἀντέχεσθε βεδαίως, ἵν
ὑμῶν ἀειθαλῆς εἴη xal διηνεχης ἡ πρὸς ἀλλήλους
ὀμόνοια, χαὶ ἐπιστραφῇ πάλιν πρὸς ὑμᾶς 6 Κύριοςν
καὶ ἐπανα παύσηται «ἐφ᾽ ἡμᾶς μετὰ τῆς εἰρήνης καὶ
ἢ χάρις 'τοῦ θείου Πνεύματος. "AX ὁ ἐπὶ τῆς Ἱε-
ρουσαλὴμ παραλυτικὸς ἐχεῖνος πἀαρέχειτο τῇ τοὺς
γοσοῦντας ἑωμένῃ τοῦ Σιλωὰμ Χχολυμδήθρᾳ, οὐδὲ
:ὑμεῖς τελείως ἀπέστητε τῆς βραθευούσης εν εἰρή-
νην Ἐχκλησίας Χριστοῦ. Ἁλλ' ὡς ἐχεῖνος ἄνθρω-
πον οὐκ εἶχε τὸν συνεργήσοντα πρὸς «hv ἀπὸ τῆς

B χολυμδήθρᾶς ἐκείνης χάριν, οὕτως οὐδὲ ὑμῖν ἐνταῦ-

θα ποιμὴν ὑπῆρχε χηρύττων εἰρήνην, xai συνάγων
τὰ διεσχορπισµένα µέλη, xal συνάπτων πρὸς ἑαυτὰ,
xai την ἀπὺ τοῦ μίσους νόσον xal χαχεξίαν ἐχδάλλων
τοῦ σώματος τῆς τοῦ Χριστοῦ Ἐχχλησίας. Νὺν οὖν
ἡμεῖς ἑπέστημεν ἤδη, καὶ σύνεσμεν ὑμῖν ἐν Χριστῷ,
καὶ ὑπὲρ Χριστοῦ πρεσθεύοµεν, ὡς ἀὐτοῦ Παραχα-
λοῦντος δι ἡμῶν. Καταλλάγητε τῷ θεῷ, Ἐπίγνωτε
τὴν πρὲς ἀλλήλους συγγένειαν, οὐ χατὰ ΨυχΏν µό-
yov, ἀλλὰ xol χἀτὰ σῶμα tpogoUcty Ex “προγόνων
ὑμῶν. ΑἈναμνήσθητε «v πρόιερον τῆς εἰρήνης
ἡμερῶν ἐχείνών, πόσων δι’ αὑτῆς ἀπελαύετε χαλῶν,
ὧν πάντων ἑστερῆθητε νῦν. Mh λογίζεσθε «b xaxóv:
μηδ᾽ ἀντιδιδόναι χαχὸν ἀντὶ κἀκοῦ θελήσητε, ἀλλ kv

C τῷ ἀγαθῷ νικήσάτε «b xaxhy, την pb; ἀλλή)

ἀγάπην ἐνστερνισάμενοι, ὡς ἂν xal τὴν χαρὰ τοῦ
Θιοῦ ἀγάπην κτήσησθε, χο] τὴν pc αὐτὸν Ἀγάπην
ἑνδςίξησθε' οὐδὲ γὰρ ἔστιν ἀγάπην πρὸς θεὺν ἔχειν,
ἢ ti» παρ᾽ αὑτοῦ χάριν χαὶ χὴδεμονίαν Καρποῦόθαι
ᾱ, τοὺς μὴ ἀγαπῶντας τοὺς ἠδίους ἀδελφσύὺς. Ὑπὰ-
χούσατέ µοι νῦν ἑλδόντι πρὸς ὁμᾶς, ἀδελφοὶ, xal τὴν
εἰρήνην πρὸ πάντων τε xàY αρὺς πάντὰς εὐαγγελι-
δομένῳ κατὰ τὸ to0 Κυρίου Ἱπρᾶγγελμα καὶ συν-
εργάσασθέ pot τάύτην, χαριζόμενοι ἂἀλλήλοις, εἴτις
πρός τινα ἔχει μομφὴν, ὡς xoi ὁ Χριστὸς ἐχαρίσατο
ὑμῖν, ἵνα γένησθε υἱοὶ τῆς εἰρήνης, «auch δ) εἰπεῖν
τοῦ θ:οῦ. Αὐτὸς Υάρ ἐστιν fj εἰρῆνη ὑμῶν, ὁ ποιὴ-
σας “τὰ ἀμφότερα lv, xal «b µεσότοιχον τοῦ ppa-
Υμοῦ λύσας, καὶ χαταργήσας τὴν ἔχθραν ἐν τῷ

D σταυρῷ αὐτοῦ. Ἀὐτὺς χαὶ πρὸς τοὺς ἰδίους μαθητὰς

καὶ δι’ ἐχείνών (s πρὸς ἡμᾶς * Εἰς ἦν ἂν πόλιν Ἡ
οἰχίαν εἰσέλθωμεν, την εἰρήνην προχαταγγέλλειν
ἀὐτοῖς, χαὶ τὸ ἔργον ἅπαν τῆς αὐτοῦ πχρουσίας f
εἰρήνη ἐσὲὶ, καὶ δι αὐτὴν χλίνας οὐρανοὺς ἐπὶ τὴν
γῆν κατηλθε’ διὸ xal ὁ Δαδὶδ περὶ αὐτοῦ προεῖπεν ·
ε Ανατελεῖ lv ταῖς ἡμέρὰις αὐτοῦ δικαιοσύνη xal
πλῆθυς εἰρήνης' » xat ἐν ἑτέρρ φαλμῷ πάλιν περὶ
αὐτοῦ φησιν’ « "Utt λαλήσει εἰρήνην ἐπὶ τὸν λαὺν
αὐτοῦ, xal ἐπὶ τοὺς ὁσίους αὐτοῦ, xat ἐπὶ τοὺς ἔπι-
στρέφοντας χαρδίαν ἓπ᾽ αὐτόν. νὶ Δείχννσε δὲ καὶ ὁ
ἐπὶ τῇ γεννήσει τούτου παρὰ τῶν ἀγγέλων Ὄμνος,
ὅτι τὴν εἰρίνην ἡμῖν χοµίζων οὐρανόθεν ἆλθεν ἐφ᾽

5 P53l. ισα, I. 20 Psal. Lxxxiv, 9. " Luc. n, 14. ** Jo.n. xiv, 27.

I7 HOMILIA II. 18
ἡμᾶς ΄ « Δόξα, λεγόντων, kv ὑψίστοις Θεῷ καὶ ἐπὶ A sus: «Pacem Inter vos servate *5.» Et : «In hoe co-

γῆς εἰρήνη àv ἀνθρώποις εὐδοχία, » Kal αὐτὸς δὲ
πληρῶν ἤδη τὴν σωτήρων οἰχονομίαν, τὴν εἰρήνην
ἀντὶ χληρονοµίας τοῖς οἰχείοις ἀφῆχε, λέγων πρὸς
᾿αὐτούς: « Elphvnv «hv ἐμὴν δίδωµι ὑμῖν, εἰρήνην

gnoscent omnes quoniam discipuli mei estis, si vos
diligatis invicem **.» Et ultima quam dedit nobis be-
nedicitio, ad Patrem suum ascendens, mutuam (irmat
charitatem; ait enim : «Daeis ut omnes ungnisint 11.)

τὴν ἐμὴν ἀφίημι ὁμῖν. » Καὶ πάλιν. « Εἱρηνεύετε ἓν ἀλλήλοις' » xat, « Ἐν τούτῳ Ὑνώσονται πάντες
ὅτι ἐμοὶ µαθηταί dove, ἐὰν ἀγαπᾶτε ἀλλήλους. » Καὶ ἡ τελευταία fjv ἔδωκεν ἡμῖν εὐχλ, πρὺς τὸν ol-
xslov Πατέρα ἀναδαίνων, τὴν πρὺς ἀλλήλους ἀγάπην ἐπιστηρίζει: « Δὸς γὰρ αὐτοῖς, φησὶν, ἵνα πάντες

iv ὧσι. »

Mi) οὖν ἐχκέσωμεν τῆς πατριχῆς εὐχῆς μὴ τὴν
κληρονομίαν ἀποδαλώμεθα τοῦ οὑρανίου Πατρὺς,
μηδὲ τὴν σφρα]ῖδα xoi «b σημεῖον τῆς πρὸς αὐτὸν
οἰχειότηνος, ἵνα μὴ xal τὴν υἱοθεσίαν καὶ τὴν εὖλο-
, τίαν καὶ τὴν πρὸς αὐτὸν µαθητείαν ἀποδαλώμεβα,
καὶ τῆς ἐπηγγελμένης ἐκκέσωμεν ζωῆς, xai ἀπο-
κ)εισθῶμεν τοῦ πνευματικοῦ νυμφῶνος, καὶ παρ'
αὐτοῦ τοῦ εἰρηνάρχου Πατρὸς ἀχούσωμεν» εθὐκ οἶδα.
ὑμᾶς ' ἀποχωρεξτε ἀπ᾿ ἐμοῦ οἱ τοῦ µίσους καὶ τῆς
ἔχθρας καὶ τῶν αχανδάλων αἴτιοι» ὃς, ἵνα μὴ τοῦτο
πάθωμεν , διὰ τῶν ἁγίων- αὐτοῦ μαθητῶν xal ἀπο-
στόλων παντὶ τῷ χόσμῳ τὸν εἰρήνην ἀπέστειλε · 00

xal αὐτοὶ xal lv. ταῖς οἰχείαις ὀμιλίαις καὶ τοῖς ουγ-.

γράμμαλι ταύτην πρὺ πάντων τιθέασι τῶν λόγων,
Χάρις ὑμῖν καὶ εἰρήνη ἀπὸ Θεοῦ, προοιμιαζόμενοι,
Ταύτην xal ἡμεῖς, ὡς ὑπηοέται τῆς ἐχείνων διακο-
viae, ὑμῖν Ίχομεν ἁρτίως χοµίζοντες, καὶ μετὰ Παύ-
λου πρὸς ὑμᾶ- Myopsv* « Εἰρήνην διώχετε µετὰ
πάντων xal τὸν ἁγιασμὸν ἧς χωρὶς οὐδεὶς. ὄψεται

εν Κύριον. » El δὲ χωρὶς τῆς μετὰ πάντων εἰρήνης.

οὐδεὶς ὄφεται τὸν 8sbv, ὁ μηδὲ μετὰ τῶν πατριωτῶν

εἰρηνεύων πῶς ὄψεται τὸν θεὺν ἓν alvi τῷ μέλ- C

Mu ; Dex δὲ οὐχ ἀχούσεται τότε’ « Αρθήτω ὁ
ἀσεθὴς ἵνα μὴ ἴδοι civ δόξαν Κυρίου; ν Αλλ’ ὑμῶν

µηδένα vivorto ταύτης ἀχοῦσαι τῆς ἀπευχταίας φω--

vis, ἀλλὰ καταλλαγέντας, xat συναχθέντὰς διὰ τῆς
εἰρῄνης καὶ ἀγάπης xal ὁμονοίας εἰς lv, àv glow
ἔχειν αὐτὸν, χατὰ τὴν αὐτοῦ γλυχεῖαν ἐπαγγελίαν,
τὸν Kópvv ἡμῶν Ἰησοῦν Χριατὸν, ἐξευμαρίζοντα
μὲν ἡμῖν τὴν τοῦ παρόντος βίου δυσχέρειαν, χαρι-
ζόμενον δὲ ἐν χαιρῷ εὐθέτῳ SS τὴν αἰώνιογ ζωήν καὶ

Bav, xa βασιλείαν * fjc γένοιτο πάντας ἡμᾶς ἔπι-

τυχεῖν χάριτι xal Φφιλανθρωπίᾳ τοῦ εἰρηνοδώρου

Caveamus ergo ne excidamus a. paterna. beme-
dictione, ne hereditatem awmittamus conlestis Patris,
neque síguam et iodicium nostre ad ipsum cogna-
tionis, ut non filiationem οἱ benedictionem et disei-
pulorum gratiam amittamus, neenon a promissa
excidamus vita, et ejiciamur a spirituali spouso, et

B ab ipso paeis principe Patre audiamus: «Non novi

vos; discedite a me qui odiam οἳ inimicitiam et.
scandala operamini **» ; qui, ne ista patiamur, per
sanctos suos discipulos et apostolos in omnem mun-
dum pacem misit; ideo οἱ isti In eolloquiis seriptis-
que suis. illam..ut premium omnibus. anteponunt
sermonibus dicentes: Gratia vobis et pax a Deo. Il-
lam et nos istorum ministerii bzredes ad vos modo
advenimns afferentes, et. post Paulum vobis dicen-
tes: «Pacem sequimini eum omnibus et sancti-
moniam sine qua nemo videbit Deum !*.» Verum si,
nisi pax cum omnibus servetur, nemo videbit Deum ;
qui cum eivibus suis non pacifice vivit, quomodo
Deum videbit in saeculo futuro? Quomodo tunc non
audiet : « Dispereat.impius ne videat gloriam Do-
minl !* ? Sed utinam vestrum nullus hauc meinen-
dam vocem audiat, sed rcconciliati et congregrati iu

"unnm per pacem et charitatem et concordiam in

medio ipsum habeatis , secundum suavem promis-
siunem, Dominum nostrum Jesum Christum, qui no-
bis exylanabit hujus viue difficultates, necnon tem-

pore opportuno largietur seternam vitam et gloriam

et imperimn, . 4ὐ nós omnes eonseqni concedat
gratia et benignitas pacis largitoris Dei ct Domini
nostri Jesu thristi, cui gloria, potestas, honor ct
adoratio cum aeterno ejus Patre οἱ vivificante Spi-
ritu, nuoc et semper et in ssecula. Amen,

Θεοῦ χαὶ Κυρίου. ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστου * ᾧ πρέπει ὄδξα, κράτος, τιμὴ xal προσχύνησι;, σὺν τῷ ávip-
χψ αὐτοῦ Πᾳτρὶ xai τῶ ζωοποιῷ Πνεύματι νῦν καὶ ἀεὶ, xai εἰ. τοὺς αἰῶνας. 'Aufv.

OMIAIA P'.
Elc tv κατὰ τὸν TeAóvnv καὶ τὸν Φαρισαῖον
τοῦ Kvplov παραδθολήν. ——

Κὔπορός ἐστιν εἰς xaxíav ὁ νοητὸς «fc χαχίας
προστάτης, καὶ πολὺς Ίδη χαταθαλλοµένους εἰς
ψυχὴν τοὺς τῆς ἀρετῆς θεµελίους τὴν ἀρχὴν εὐθὺς
ὑποσύραι, δι’ ἀνελπιστίας xdi ἀπιστίας * πολὺς δὲ
xai τοῖς τοίχοις olov. ἀνεγειρομένοις τῆς κατ àps-
thy οἰχίας, μεταξὺ πάλιν ἐπιθέσθαι δι’ ἀχηδίας xoi
ῥᾳθυμίας * ἔτι δὲ xol αὐτὸν ἐπῳχοδομημένον Ίδη
οὖν ὄροφον τῶν ἀγαθῶν ἔργων δι ὑπερηφανίας καὶ
ἀπονοίας χατενεγχεῖν. ᾽Αλλὰ στῆτε, μὴ πτοηθῆτε

*

HOMILIA 1l.
In Dominicam de Publicano εἰ Pharisgo para-
— bolam **. .

Astutus est in. malitiam spiritualis αφ]. prin-
ceps, multoque callidus doio ut jain in anima impo-
sita virtutis fundamenta statim a principio 3ubruat
per desperationem et infidelitatem, maxime etiain
versutus αἱ Jan erectos virtutis domus muros intc-
rim per ignavíam el negligentiam invadat, et am
plius u£ ipsum jam superzdificatum tectum Dono
ru:n operum per sdperbiam et temeritatem dejiciat.
Sed state, nolite terreri; callidior enim est qui bono

59? Marc. ix, 49. !* Joan. xii, 35. !* Joan. xvi, 21. :* Matth, vii, 35. " Mebr. £15, 14. !* Da, |

xxv, 10 sec. Lxx. '* Luc. xvin, 10 seq.

19

GREGORII PALAM /E

20

iucumbit. Et majorem vim habet virtus ad. collu- A εὐπορώτερος γάρ ἐστιν ἓν ἀγαθοῖς 6 απονδαῖος. K aX

etandum malítise, coelestibus ditescens chorisetadju-
toribus ab eo ipso qui omnia potest, omnesque vir-
tutís amatores per bonitatem confirmat, ita ut non
tantum Ínconeussa maneat virtus variis pravisque
adversarii molientis artificis, sed etiam lapsos in
altitadinem malorum excitatos erigat, neenon per
poenitentiam et bumilitatem ad Deum benigne, per-
dicat, Ád exemplum suf(icit presens parahola. Ete-
nim publicanus licet talis et quasi in abysso pec-
cali conversatus, sola et quidem brevi oratione
eis qui secundum virtutem vivunt consociatas, alle-
vatur, erigitur, omnemque pedibus calcat malitiam,
et justorum chore ascribitur ab ipso incorrupto
judice justificatus. Phariszus antem solo verbo con-
demnstur, licet Pharissus, et sibimelipsi visus esse
aliquid, sed non justus in veritate, et audacter
non pauca affatus in quibus tot erant Deum ad iram
concitantia, quot verba. Ver&m quare humilitas ad
apicem justitize exaltat, presumptio autein in abys-
sum peccati dejicit ? Quia ille quidem ratus se quem-
dam esse. magnum, et taliter se opinatus eoram
feo, jure a Deo dereliuquitur, quasi nullo modo vi-
sus iliius indigere auxillo; ille autem qul nihilum
se przsumit, et ideo oculos levat ad superna auxi-
lia, merito consequitur a Deo misericor/iam, et au-
xilium ei gratiam; «Dominus enim resistit super-
bis, humilibus autem dat gratiam **.»

ἄνωθεν οὗχτιρμοὺς, τυγχάνει διχαίως τῆς παρὰ
« Κύριος Υὰρ, φησὶν, ὑπερηφάνοις ἀντιτάσσεται,

Quod ostendens per parabolam Dominus, « Duo,
inquit, bomines ascenderunt in templum ut. ora-
rent ; unus Pbariszus, et alter Publicanus *!.» Clare
gum vellet proponere humilitatis utilitatem.et super-
biz damnum, in duos collegit omnes in templum
pergentes, seu potius ad ipsum ascendentes. Tales
enim sont qui orationis eansa ad templum Dei per-
gunt; nam hzc est orationis natura. À terra in coe-
jum hominem quem omni ecelestium superato uo-
wine et altitudine et. dignitate, ipsi super omnia
Deo offert. Erat etiam templum illud antiquum in
altiuudine positum, in siimma civitate, in quo olim
culmine, morte Jerusalem depopulante, lethifernm
angelum videns David super urbem gladium erigen-
tem, ascendens sdiflcavit ibi altare Domino, et
obtulit in eo sacrilicium Deo, et stetit contritio;
quie facia sunt in figüram salutaris spiritualisque
per orationem) - sanctam ascensionis, ct per eam
obtenta s3n«lifleationis ; figurativa enim erant illa
omnia propter salutem nostram ;. vel, si volueris,
flebant in flguram nostra istius Ecclesiae sauctie
quie vere. im summo stat, eum angelicus. alius et
ceelestis locus, in quo ad sanctifleationem totius
μιαν] mortisquo contritionem et vitis immortalis
»buadantiam, incruentum et magnum et vere acce-
ptabile- Deo.offertur. sacrificium. Igitur propterea

ο Prov. 11, 94. *' Luc. xvi, 00

π)είω τὴν ἰσχὺν ἔχει πρὸς ἀντιπαράταξιν τῆς xaxlac
ἡ ἀρετὴ, τὴν ἄνωθεν πλουτοῦσα χορηγίαν xai σαµµα-
χίαν παρ) αὐτοῦ τοῦ τὰ πάντα ἰσχύοντος, xai πάντας
τοὺς τῆς ἀρετῆς ἑραστὰς ἑνδυναμοῦντος δι ἀγα-
θότητα;. ὡς ph μόνη ἄσειστος διαµένειν τοῖς σον-
εσχευασµένοις ὑπὸ τοῦ ἀντικειμένου ποιχίλοις xal
πονηροῖς µηχανήµασιν, ἀλλὰ καὶ τοὺς tl; βάθος
ἐμπεσόντας χαχῶν ἀνεγείρειν ἔχειν xol ἑπανάγχειν,
xai διὰ µετανοίας xal ταπεινώσεως τῷ θεῷ προα-
ἆγειν μετ εὐχολίας. Δεῖγμα δὲ xoi παράστασις
διαρχής, xa γὰρ 6 Τελώνης, τελώνης (v, xat οἷον
«ip πυθµένι τῆς ἁμαρτίας ἑνδιαιτώμενος, λόγῳ µόνῳ
κοινωνῄσας τοῖς xat' ἀρετὴν ζῶσι, xal τούτῳ βρα-
yel, χουφίζεται xal ὑφοῦται xal ὑπερδαίνει πᾶσαν
xaxlav, καὶ τῷ χορῷ τῶν δικαίων ἑγχαταλέγεταιι
παρ αὐτοῦ δεδιχαιωµένος τοῦ ἀδεχάστου χριτοῦ.
El δὲ καὶ ὁ Φαρισαῖος λόγῳ καταδικχάδεται, ἀλλὰ
Φαριπαῖος v, xa δοχῶν εἶναί τις ἑαυτῷ, ἀλλ'
οὖχ ὧν δίχαιος ἐπ ἀληθείας, xal θρασυστομῶν
οὐχ ὀλίγα, bv οἷς οὐχ ἑλάττω τῶν σνλλαθῶν τὰ τὸν .
Θιὸν παροργίζοντα. Διατί δὲ ἡ μὲν ταπείνωσις πρὸς
ὕψος ἀνάχει δικαιοσύνης, ἡ δὲ οἵησις πρὸς βυθὸν

κατάχει τῆς ἁμαρτίας ; Διότι ὁ μὲν οἰόμενος ἑαυτὸν

εἶναί τινα µέγαν, xai ταῦτα ἑνώπιον toU θεοῦ,
ἐγχαταλιμπάνεται δικαίως ὑπὸ θεοῦ, ὡς μὴ τῆς
παρ) χείνου δοχῶν χρῄζειν ἐπικουρίας à δὲ μηδὲν
οἱόμενος ἑαυτὸν, xa διὰ τοῦτο βλέπων εἰς τοὺς

«οῦ θτοῦ συµπαθείας «χαὶ βοηθείας καὶ χάριτος *
ταπεινοῖς δὲ δίδωσι χάριν.

QC Ko «οῦτο δειχοὺς διὰ παραδολῆς 6 Κύριος,

ε΄Ανθρωποι, qnot, δύο ἀνέδησαν εἰς τὸ ἱερὸν προς»
εὐξασθαι * ὁ eI; Φαρισαῖος, xai ὁ ἕτερος Τελώνης.ν
θέλων ἐναργῶς παραστῇσαι τὸ Ex τῆς ταπεινώσεως
κέρδος, xai την ἐκ τῆς ὑπερηφανίας ζημίαν, εἰς
ξύο διεῖλε πάντας τοὺς τῷ ἱερῷ προσιόντας, μᾶλλον
δὲ τοὺς εἰς αὐτὸ ἀνιόντας. Οὗτοι δέ εἶσιν οἱ προσ-
ευχῆς ἕνεχα τῷ τοῦ θεοῦ ναῷ προσιόντες' τοιαύτη
γὰρ ἡ τῆς προσευχῆς φύσις. Απὸ γῆς εἰς οὐρανὸν
ἀνάγει τὸν ἄνθρωπον, xal πᾶν ἐπουράνιον ὑπερ-
6σα καὶ ὄνομα xai ὕψωμα καὶ ἀξίωμα, αὐτῷ -
παρίστησι τοῦτον τῷ ἐκὶ πάντων θεῷ. "Hv δὲ χαὶ
*b ἱερὸν ἐχεῖνο τὸ παλαιὸν ἐφ᾽ ὀψηλοῦ χείµενον,
ἐν μετεώρῳ τῆς πόλεως, ἐφ᾽ οὗ ποτε λόφον, θανάτου
τὴν Ἱερουσαλὴμ. ἀναλίσχοντός, τὸν θανατηφόρον
ἄγχιλον ἰδὼν ὁ Δαθὶδ ἑσπασμένον ῥομφαίαν κατὰ
τῆς πόλεως, ἀναδὰς ᾠχοδόμησεν ἐχεῖ θυσιαφτριον
«i Κυρίῳ, καὶ ἀνήνεγχεν ἐπ᾽ αὐτοῦ τῷ θεῷ 9v-
εἶαν, xaX ἐπεσχέθη fj θραῦσις» εἰς τύπον καὶ vau-
«3 τῆς κατὰ τὴν ἱερὰν προσευχὴν σωτηρίου xat
πνευματικῆς ἀναθάσεως , xal τοῦ δι αὐτῆς ἵνα
αμοῦ: τυχικὰ γὰρ ἦν ἐχεῖνα πάντα πρὸς σωτηρίαν
ἡμῶν" εἰ δὲ βούλει, καὶ εἰς τύκον τῆς x29 ἡμᾶς
εαύτης ἱερᾶς Ἐκκλησίας, Ἶτις ὄντως ἐφ᾽ ὑψηλοῦ
χεῖται, ἄγγελικός τις ἄλλος οὖσα καὶ ὑπερχόσμιος
χῶρκς, iv ᾧ πρὸς ἐξιλασμὸν τοῦ χ΄σµου παντὸς,

11

οἷαν, τὸ ἀναίμαχτον xal μέγα xo ὄντως εὐπρόσ-

ITOMILIA ΠΠ.
Xai θανάτου θραῦδιν, καὶ ζωῆς ἀθανάτου περιου. A non dixit : Homines duo pergebant in templum, sed

ο

«Ascendebant in templum.»

δεχτον τῷ θεῷ ἀναφέρεται θῦμα. Aix ταῦτα τοίνυν οὐχ εἶπεν, "Άνθρωποι δύο προσῆλθον τῷ spi.

ἀλλ᾽ ἀνέθησαν εἰς τὸ ἱερόν.

Elio δὲ xai νῦν ol, πρὸς τὴν ἱερὰν ἘἙκχχλησίαν
ἐρχόμενοι, οὐχ αὐτοὶ ἀναδαίνουσιν, ἆλλὰ κατα-
απῶσι μᾶλλον τὴν τὸν οὐρανὸν εἰχονίζονσαν Ἐκ-
αλησίαν, οἵτινές εἶσιν ol ουντυχίας χάριν καὶ ὁμι-
Mag τῆς πρὸς ἀλλήλους παραγινόµενοι, χα) ol τὰ
ὤνια προτιθέντες xal ἁγοράζοντες ἑοΐχασι yàp
ἀλλήλοις * οἱ μὲν γὰρ ὠνὴν, οἱ δὲ λόγους διδόντες
ἀντιλαμθάνουσι τὰ κατάλληλα. Οὓς, ὥσπερ τοῦ
ἱεροῦ ἐκείνου παντελῶς ὁ Κύριος ἔξωσέ ποτε, πρὸς
αὐτοὺς εἰκών * « Ὁ οἶχός µου οἶχος προσευχῆς χλη-

θήσεται, ὀμεῖς δὲ ἐποιήσατε αὐτὸν σπῄήλαιον λῃ- B

Gto w » οὕτω xal τῶν οἰχείων τούτων λόγων ἑἐξέ-
6αλεν, ὡς uj ἀναθαίνοντας εἰς τὸ ἱερὸν ὅλως, xàv
ἑχάστης ἡμέρας ἔρχωνται. Ὁ δὲ Φαρισαῖος χαὶ ὁ
Τελώνης ἀνέδησαν εἰς τὸ ἱερόν ' ἀμφοτέροις γὰρ
εἷς fiv σχοπὸς οὐ κροσεύξασθαι, εἰ xai ὁ Φαρισαῖος
μετὰ τὴν ἄνοδον χατήνεγχεν ἑαυτὸν, ὑπὸ τοῦ τρό-
που περιτραπείς. σχοπὺὸς μὲν yàp αὐτοῖς τῆς
ἀναθάσεως 6 αὐτός' προσεύξασθαι γὰρ ἀνέθησαν,
ὁ δὲ τρόπος ἀντίθετος. ὃ μὲν γὰρ συντετριμµένος
xai τεταπεινωµένος ἀνήρχετο, πχρὰ τοῦ ψαλμῳ-
δοῦ Προφήτου μαθὼν, ὅτι xapblav συντετριμμένην
xai τετακεινωμένην ὁ θεὸς οὐκ ἐξουδενώσει; ἐπεὶ xol
αὐτὸς περὶ αὑτοῦ φησ:ν ὁ Ἱϊροφήτη: , πάντως διὰ
πείρας εἰδὼς. ε Ἑταπεινώθην, χαὶ ἔσωσέ µε ὁ Κύ-
ριος. « Καὶ εί λέγω τὸν Προφήτηνς, ὁ γὰρ sov.
προφητῶν θεὸς καθ᾽ ἡμᾶς δι ἡμᾶς γενόμενος ἔτα-
φείνωσεν ἑαυτὸν, χαθά φησιν ὁ ᾿ΑἈπόστολός, διὸ xal
ὁ θεὺς αὐτὸν ὑπερύψωσεν. Ὁ δὲ Φαρισαῖος μέγα
φυσῶν xai ἁλαζονευόμενος ἄνεισιν , ὡς xal διχαιώ-
σων ἑαυτόν: καὶ ταῦτα ἑνώπιον τοῦ θιοῦ. παρ᾽ ᾧ
πᾶσα δικαιοσύνη ἡμῶν ὡς ῥάχος ἀποχαθημένης *
οὗ Υὰρ Άχουσε τοῦ λέγοντος ' « ᾿Ακώάθαρτος παρὰ
Κυρίψ xdc ὑψηλοχάρδιος» » xal * « Κύριος ὑπερ-
ηφάνοις ἀντιτάσσσται * » xaí* « Ωὖαὶ οἱ δικαιοῦντες
ἑαυτοὺς χαὶ ἑνώπιον αὐτῶν ἐπιστήμονες.. »

Gà µόνον δὲ τὸ Ίθος xai à τρόπος αὐτοὺς διεῖλε
διάφορος (v, ἀλλὰ xoi τὸ τῆς προσευχῆς. εἶδος * δι-
- αλοῦν γὰρ xai τοῦτο" Tpoctuyh γάρ ἐστιν οὗ δεἠ-

Sunt etiam nunc ad sanctam Ecclesiam venientes
qui nos ipsi ascendunt, sei potius illam qua &gw-
rauf celum. detrabuut Ecclesiam, et hi sunt qui
colloquii et occursus causa adveniunt, vel vendunt
emuntve merces; illi enim iuter se sunt sinilles,
nam alii quidem merces, alii vero sermones Lraden-
tes vicissim accipitmt. Quos, perinde ac ab illo
templo prorsus. quondam ejecit Dowinus, sd eos
diceus : «Domus mea domus orationis vocabitur, vos
autem fecistis eaim speluncam latronum **; » sic eos
4 suis istis sermonibus extrusit, ita ul nequaquam
dici possent in collum ascendentes, etsi singulis
diebus illud adeant. At Phoriszus et Publicanus
ascenderunt in templum, quippe ambo orstionem
similiter iutendebaut, licet Pbharissus postquam
ascendisset semetipsum dejecerit modo eversus, nam
finis ascensionis idem erat ipsis, asceudebant euim
uL orarent, modus autem contrarius: alius quidem
contritus et. humiliatus ascendebat, a Psalmista
proplieta discens, quouiatn cor contritum et homi
litum Deus non despicict, post uam ipse de se di-
xit Propheta, omnino per experientiam — &o^tus:
elHumiliatus.sum et salvavit me Dowinus **.» Sed
quare Prophetam dico? nam prophetarum Deus ad
nos propter uos descendens « humiliavit semetipsum,
propter quod et Deus exalt«vit illum , ut ait Apustu-
lus ** ; » Pharis:eus autem molta jactans et tumens
ascendit, quasi semetipsum justificaturus, idque
curum Deo, apud quem omnis justitia nostra quasi
pannus menstrua. Non enim. dicentem audivit ;
« Abominatio Domini omnis arrogans **.» Et: ευ»
minus soperbis resistit δν et « Vas qui sapientes e»
siis in ocuſis vestris, el. coram vobismetipsis pru-
deutes **,» . |

Nee tantem mores et. modus. eos, enm sibi non
eonsentirent, separaverunt, sed etiaw orationis for-
ma, ista enim duplex. Quippe orauo est uon. sup-

σεως µόνον, ἀλλὰ xal εὐχαρεστίας «ρόδληµα χαν p plicationis solummodo, sed et gratiarum — actionis

à μὲν τῶν προσευξοµένων ἄνεισι πρὸς τὸν τοῦ θεοῦ
ναὺν, δοξάσων xal εὐχαριστήσων τῷ θεῷ, ὑπὲρ ὧν
ἔλαδε παρ᾽ αὐτοῦ. 6 δὲ αἰτήσων ἅπερ οὕπω ἔλαδεν,
Qv χαὶ μάλιστα τῆς ἑχάστης ὥρας καθ᾽ ἡμᾶς ἆμαρ-
κάνουσιν ἔτι xai fj τῶν ἁμαρτημάτων ἄφισις' ἡ γὰρ
ὑπόσχεσις τῶν παρ ἡμῶν τῷ θεῷ κατ’ εὐσέδειαν
9g προσφεροµένων οὗ προσευχὴν, ἁλλ᾽ εὐχὴν ἔχει
τὴν ἐπωνυμίαν’ xal τοῦτ) ἐδήλωσεν ὁ εἰπών ’ « Εἴ-
ξασθε, xai ἁπόδοτε Κυρίῳ τῷ θεῷ ἡμῶν» » xal à
λέγων, «Κρεῖσσον pij εὔξασθαι f] εὔξασθαι xa μὴ
ἀπιδοῦναι.» ᾽Αλλὰ τὸ διπλοῦν ἐχεῖνο τῆς αροσευ-
Y: εἶδος διπλῆν ἔχει xal τὴν ἀχρείωσιν τοῖς μὴ

ος Matth. xi, [0.

αἱ ixxv, II. ** Eccle. v, d

** (s4l, cxiv, 6. !* Philipp. m, 8.

explanatio; ideo unus quidcm eorum qui ascende-
runt ut orarent, templum Dei adivit ut laudes gra-
tiasque Deo ageret propter ea qua abillo aecepe-
rat ; alius autem ut exposceret quae nondum acce--
perat (quibus uunc quoque multi careut apud nos),
necnon peccatorum remissionem. Proimissio eurum
quz a'nobis Deo pietalis gratia exhibentur, non ora-
tionis sed voti nomen habet, «quod declaravit dieci: :
«Vovete et reddite Domino Deo nostro *5;» et : «Me-
liu3 est uon vovere quam vovere et uon reddere **.»

Sed duplex ista orationis forma duplex euam eis

qui non attendunt affert iucommodum : naui oralio,

35 Prov, v1, 5. ** Prov, ας, 34. 9? Γκ, v, 21.

23 GREGORII PALAMJE 24
new quidem qua. remittatur peccatum et snpplica- A προσέχουσι' τὴν μὲν yàp ὑπὲρ ἀφέσεως ἅμαρτη-

tioneni abstinentibus a malo efficacem redit spes
et compunctio, emortaam vero desperatio et duritas
cordis. Gratiarum actionem pro bonis a Deo de nobis
acceptis acceptabilem quidem efücit humilitas, et
non superbire adversus eos qui ea non acceperunt,
ingratam vero de eis inflatio tanquam proprio studio
et mente habitis, et eorum qui non illa suat as-
secuti coudemnatio. Quo utroque :grotus morbo
Pharis:eus, a semetipsó suisque sermonibus con-
demnatur. Nam cum ascendisset in templum üt
gratias, nou preces, ageret, superbiam et con lem-
nationem su: ad Deum gratiarum | actioni stulte et
miserabiliter immiscuit. «Stans enim, ait Jesus,
hac ορυ se orabat: Deus, gratias tibi ago quia
non sum sicut cæteri hominum, raptores, injusti,
adulteri.» Pharismi status non servi subjectionem,
sed inverecundam deelzrat. superbiam, contrariam
ei qui oculos ad ccelum propter liumilitatem ele-
vare non audebat, Vere apud se Pharisæus orabat,
non enim 2d Deum osceendit, eisi non lateret eum
qui sedet super Cheruhim, quiabyssorum ima pro-
spicit, illius oratio. Quippecum diceret: Gratias
ago tibi, non adjecit, quia gratis, tanquam minus
ad resistendum robusto, mihi miseratus dedisti a
laqueis maligoi liberLitem ; nam admodum anima
arduum, fratres, laqueis inimici irretltum et reti-
hus peccati illapsum posse per poenitentiam aufu-
gere. Ideo majori providentia nostra gubernantur,
sepiusque enm nullo mode laboraverimus, multis et
magnis malis superiores cum Deo permansimus,
misericorditer slleviati propter nostram infirmitatem,
et oportet nos pro dono grates esse, et humiliari coram
adjutore nostro, sed non Inflari. Pharissus autem :
Gratias, ait, ago tibi Deus,'non'quia aecepi ate auxi-
lium, sed quia non sum sicut eseteri hominum, qufsi
a se et ex sua virtute habens raptorem non esse nee
adulterum, nec injustum, si forte talis non esset ;
non enim in ejus potestate erat ut justus crederetur
de semetipso 1estificatus, sed omnes potius quam
se aspiciebat, et omnes, o dementia ? contemnens
unum solum censebat esse justumet sapientem, se-
metipsum. Nam dixit: « Non sum sicut. ceteri ho-

minum, raptores, injusti, adulteri, velut etiam hie

páxrov προσευχἠν τε xal δξησιν ἀνύσιμον μὲν ποιεῖ
μετὰ τὴν ἀποχὴν τῶν χαχῶν ἡ πίἰστις xal fj χατά-
νυξις, ἀνήνυτον δὲ ἡ ἀἁπόγνωσις χαὶ dj πώρωσις.
Τὴν 6k ὑπὲρ ὧν εὖ παρὰ θεοῦ πεπόνθαµεν εὖχαρι-
acíay εὑπρόσδεχτον μὲν 1 ταπείνωσις voit, καὶ τὸ
μὴ κατεπαίρεσθαι τῶν αὖχ ἑχόντων, ἁπρόσδεχκτον
δὲ ἡ ἐπὶ τούτοις ἔπαρσις, ὡς οἰχείᾳ σπουδή xal
γνώσει προαγινοµένοις, καὶ d) πρὸς τοὺς μὴ xextr-
µένους χατάχρισις. ᾿Απέρ ἄμφωνοσῶν, ὁΦαρισαῖος,
παρ' ἰαυτοῦ καὶ τῶν οἰχείων λόγων ἑλέγχεται να»
δὰς γὰρ εἰς t5 lepbv, εὐχαριστήσων, οὐ δεησόµενος,
ἔπαρσιν χαὶ κατάχρισιν ἀφρόνως τε xaX ἁθλίως τῇ
phe θεὺν εὐχαριστίφ χατέµιξε. « Σταθεὶς γὰρ,
Φησὶν, οὗτος πρὸς ἑαυτὸν ταῦτα προσηύχετο’ 'O

B θιὸς, εὐχαριστῶ σοι, ὅτι οὐχ εἰμὶ ὥσπερ οἱ λοιποὶ

τῶν ἀνθρώχων, ἅρπαγες, ἄδικοι, potqol. » Τὸ otf-
ναι τὸν Φαρισαῖον οὗ τὴν δουλικὴν παράστασιν, .
ἀλλὰ «εν ἀπηρυθριασμένην ἀνάτασιν δηλοῖ, τὴν
ἀντιχειμένην τῷ μηδὲ τοὺς ὀφθαλμοὺς θαῤῥοῦντι
πρὸς οὑρανὸν ὑπὸ «απεινώσεως ραι. Εἰχότως δὲ
πρὸς ἑαυτὸν ὁ Φαρισαΐος προσηύχετο' οὐ yàp ἀνέ-
6αινε πρὸς τὸν θεὺὸν, εἰ χαὶ οὐκ ἐλάνθανε «5v χαθή-
µενον ἐπὶ τῶν Χερουδὶμ, καὶ ἐπιδλέποντα τὰ
ἔσχατα τῶν ἀδύσσων. Ἡ αὐτοῦ τοιαύτη προσευχή"
Εὐχαριστῶ σοι yàp, εἰπὼν, οὐχ Uxfiveyxav, ὅτι δω”
ρεὰν, ὡό ἀσθενῆ πρὸς ἀντιπαράταξιν , ἐλεῆσας
ἴδωκάς pov th» ἀπὸ τῶν τοῦ πονηροῦ παγίδων
ἐλευθερίαν' ἀνδρεῖον γάρ ἐατι χατὰ ψνχὴν, ἀδελφοὶ,
τὸ κρατηθέντα «al; τοῦ ἐχθροῦ πᾶγαις, xal περι”
πεσόντα τοῖς βρόχοις τῆς ἁμαρτίας , δυνηθΏναι τῇ
µετανοίᾳ διαφυγεῖν. Auk τοῦτο προνοίᾳ µείζονι τὰ
xaü' ἡμᾶς διευθύνεται, xal πολλάκις μικρὺν fj μη”
δὲν Φπουδάσαντες, πολλῶν xal μεγάλων παθῶν
ἀνώτερσι σὺν Θεῷ διεµείναµεν, συμπαθῶς xougt-
αθέντες διὰ τὴν ἡμετέραν ἀσθένειαν' xal δεῖ τῆς
ξωρεᾶς ἐπιγνώμονας ἡμᾶς εἶναι, καὶ ταπεινοῦσθαι
τοῦ φαρασχόντος ἑνώπιον, ἀλλὰ μὴ ἐπαίρεσθαι. "O
δὶ Φαρισαῖος, Εὐχαριστῶ cot, φηαὶν, ὁ θεός’ οὐχ
δτι ἔλαθον βοήθειάν wa. παρὰ coU, à) ὅτι οὐχ
εἰμὶ ὥσπερ οἱ λόιποὶ τῶν ἀνθρώπων * ὡς ἂν οἵχοθεν
xoi παρ ἑαυτοῦ, καὶ ἐξ οἰχείας ἔχων δυνάµεως τὸ
ph εἶναι ἄρκαξ, καὶ μοιχὸς xal ἄδικος, εἴπερ dpa
οὐχ fjv οὐ γὰρ προσεῖχεν ἑαυτῷ, ἵνα δίχαιος εἴη

, publicanus.» Insane, diceret quis ad eum: si preter p πιστεύεσθαι περὶ ἑαυτοῦ λέγων, ἀλλὰ πάντας μᾶλ-

te omnes injusti et raptores, quis furtum et dam-
nuni suffereus ? Quid «iste publicanus ?» quare pecu-
liaris sta additio ? Nonne unus est omnium et cum
cæteris a tua commnni et, ot ita dicam, universali
condemnatione comprehensus. fuit? vel numquid
duplici indigebat judicio, quia sub' tuis erat Pha-
risaicis oculis , liceta longe staret ? Insuper etsi
quia aperte publicanus, inde injustum hunc nosce-
bas. unde adulterum ? Nonne impnue tibi licet hune
ledere, quia alius Izsit? Non it» 8196, non ita, sed
iste quidem in bumili spiritu tuam ferens superbam
coudemnationem, Deoque preces cum sulipsius ob-
jurgstioue. offerens, jure ab eo dimittetur ex eis
e^ quas damnationem meruit injustitiis ; tu vero jure

λον ἔδλεκεν f] ἑαυτὸν, καὶ πάντας, ὢ τῆς ἄπονοτας 1
ἐξουδενῶν, ἕνα μόνὀν ὤετο δίκαιον εἶναι καὶ σώ-
Φρονα, ἑαυτόν * « Οὐκ εἰμὶ Υὰρ, φησὶν, ὥσπερ οἱ
λοιποὶ τῶν ἀνθρώπων, ἅρπαχες, ἅἄδικοι, μοιχοὶ, fj
xai ὡς οὗτος ὁ Τελώνης.» Τῆς ἀνοίας, εἶπεν ἄν τις
πρὸς αὐτόν * καὶ εἰ πλὴν σοῦ πάντες ἄδιχοί τε xal
&pxayse, εἰς 6 τὴν ἁρπαγὴν xal τὴν χάχωσιν ὑφι-
στάµενος; τί δὲ καὶ ὁ Τελώνης οὗτος; xal fj τούτου
xat' ἐξοχὴν προσθήκη; oby «Ig ὧν ἁπάντων μετὰ
τῶν λοικῶν καὶ οὗτος τῇ παρὰ coU χοινῇ, χαὶ ὡς
εἰπεῖν οἰκουμενικῇ χαταχρίδει συµπεριεΏηπται;
$ διπλασἰας Elec τούτῳ τῆς χαταδίχης, ὡς ὑπὸ τοὺς
Φαρισαϊχοὺς σοὺς ὀφθαλμοὺς, εἰ καὶ μαχρὰν ἱοτῶ-
τι ; ἄλλως τε xal ειλώνην μὲν ὑπάρχοντα φανερῶς,

25 HOMILIA II.

ἄδιχον δεις ὄντα, μοιχὸν δὲ πόθεν: ἡ οἱ τοῦτον A condemnaberis superbe lillam omnesque homines

ἁἀδιχεῖν ἀνεύθυνον, ἐπειδήπερ οὗτος ἄλλους δίχει:
O)x ἔστι τοῦτο, οὐχ ἔστιν, ἀλλ᾽ οὗτος μὲν φέρων ἐν

accusans, teque omnium selum justificans. Non
sum sicut caeteri bominum, raptores, injusti, adulteri,

ταπεινῷ τῷ φρονήματι τὴν & οἣν ὑπερήφανον κατηγορίαν, καὶ τῷ Θεῷ *pocptpov αὐν αὐτομεμφίᾳ
εὖν ἱχεσίαν, ἀφεθήσεται παρ αὐτοῦ διχαίως τῆς ὑπὲρ ὧν αὐτὸς Ἰδίχησε χαταδίκης’ σὺ δὲ κχαταδι-
κασθήσῃ δικαίως, ὑπερηφάνως ἐχείνου τε χαὶ πάντων ἀνβρώπων κχατηγορῶν , καὶ µόνον ἁπάντων

σεαυτὸν διχαιῶν, Οὐκ εἰμὶ ὥσπερ ol λοιποὶ τῶν ἀνθρώπων, ἅρπαγες, ἄδιχοι, pocyol.

Ταῦτα τὰ ῥήματα xal τὴν πρὸς ὧν θεὺν καὶ
τἣν πρὸς πάντας ἀνθρώπους ὑπεροψίαν τοῦ Φαρι-
σαΐου παρίστησι. πρὸς δὲ xal τὸ χατεφευσµένον
τῆς αὐτοῦ συνειδήσεως * τούς τε γὰρ ἀνθρώπους
χοινΏ πάντας ἑἐξουδενεῖ φανερῶς, καὶ τὴν τῶν xa-
χῶν ἀποχὴν οὐ τῇ τοῦ θεοῦ, ἀλλὰ τῇ χαθ᾽ ἑαυτὸν
δυνάµει προσμαρτυρεῖ. El δὲ εὐχαριστεῖν φῆσιν,
ἀλλὰ τάχα διὰ τοῦτο, xal πλὴν αὐτοῦ πάντας àv-
θρώπους ἀχολάστους εἶναι νομίζει καὶ ἀδίχους xol
ἅρκχαγας, ὣς μηδενὶ, πλὴν αὐτῷ, ἀξιοῦντος τοῦ
θεοῦ «hv. ἀρετὴν παρασχεῖν. ᾽Αλλ) εἰ πάντες ol λοι-
«ol τοιοῦτοι, τὰ τοῦ Φαρισαίΐίου τούτου προχεῖσόθαι
τούτοις ἆᾶσι πρὸς διαρπαγὲν ἐχρῆν. Οὁὗ φαίνεται
δὲ οὕτως, ἑπάγει γὰρ αὐτὸς, ὅτι εΝηστεύω ὃς
κοῦ ΣῬαθδάτου, ἀποδεχατῶ «vta ὅσα χτῶμαι. )
Οὐχ ὅσα κέχτηται φησὶν ἀποδεχατοῦν, ἀλλ ὅσα
κτᾶται, τὰς προσθήχας xai τὰς ἑπαυξήσεις τῆς οἱ-
παίας περιουσίας διὰ τούτου δηλῶν. οὐχοῦν εἶχε
μὲν ἅπερ ἐχέκτητο, προσελάµδανε δὲ ἀνεκηρεά»
στως ἅπερ ἐδύνατο πῶς οὖν χωρὶς αὑτιῦ πᾶντες
ἤρπαζον καὶ }δίχουν; Οὕτως αὐτέλεγκτόν ἐστι xat

Quz verha Pharisei superbiam tum erga Deam
t"m erga onines homines proferun!, necnon ejus
conscientiss fallaciam; omnes enim bomines.com-
muni despectu palam eontémnit, et suam a malis
ahstinentiam ποπ Dei sed suiipsius robori auri-

buit, Segratias agere dixit, sed statim hae via

emnes, se excepto, bomines dissolutog cogitat et |
raptores et injustos, quas i sí Deus nemini nisi Ill
virtutem prebere dignetur. - Sel si. omnes eantert
tales essent, Phariszi bows omnibus ad raplendum
esse obnoxia oportebat. Quod tamen που videtur,
nam ipse addit: «Jejuno bis in Sabbato, decimas do
omuium qua possideo. » Non omninm quz possedit,
dixitse decimas dedisse, sed omnium quze'possidet
suarum incrementa copiarum et sugmenta istis
verbis declarans. lgitur ex una parte Jam non habe-
bat ea qu: possederat, et ez alia sine offensa adji-
ciebat quaecunque poterat; quomodo ergo omnes
praeter eum furabantur et injustitias ceommittebant?
Tantum semetipsam damnat, tantum sibi insidia-
tur malitia! tantum semper. amentize commiscetur

αὐτεπίδουλον fj xaxla 1 οὕτως ἐστὶ συγχεκραµένον C. mendacium ! Decimarum solationem in testimoninm

ἀεὶ τὸ φεῦδος «fj áxovolg! Την μὲν οὖν ἀποδεχά-
σωσιν εἷς παράστασιν ix. περιουσίας τῆς οἰχείας δι-
καιοσύνης προήγαγε’ πῶς γὰρ ἅρπαξ ἴἔσται τῶν ἆλ-
λοτρίων ὁ ἀποδεχατῶν τὰ οἰχεῖα; Thv δὲ ντστείαν
εἰς τὴν τῆς σωφρροσύνης ἐπίδειξιν * ποιητικὴ γὰρ
ἁγνιίας 3 νηστεία ἑστίν. Ἕστω τοίνυν, σώρρων
ὑπάρχεις καὶ δίχαιος, εἰ δὲ βούλει, καὶ σοφὸς, xai
νουνεχὰς xal ἀνδρεῖος καὶ εἴ τι τοιοῦτον ἕτερον' εἰ μὲν
παρὰ σεαυτοῦ λαθὼν ἔχεις, xal μὴ παρὰ τοῦ θεοῦ,
αἱ χαταφεύδῃ xai τοῦ τῆς προσευχῆς σχήματος ,
καὶ sl; τὸ ἱερὸν ἀναδαίνεις xai εὐχαριστίας µάτην
λέχεις; εἰ δὲ παρὰ θεοῦ λαδὼν ἔχεις, οὐχ ἔλαδες
ἵνα χοµπάζῃς, ἀλλ ἵνα πρὲς οἰχοδομὴν΄ τοῖς ἄλλοις
ὑπάρχῃς εἰς δόξαν τοῦ παρασχόντος. Χαίρειν οὖν

saperabundantis $us justiti:e produxit ; nam quo-
modo raptor alienorum decimas solvens propriorum?
Jejunium vero in ostensionem temperantiz attulit,
pater enim castitatis est jejunium. Esto, temperans
es et justus, et si volueris, sapiens, prudens, gene-
rosus, neenon alia similia. Si ixsc quidem a te ae-
cepta habes et non a Deo, quare fingis orationis for-
mam, et in templum ascendis, et gratiarum actiones
frustra agis? Si vero a Deo acceptis gaudes, no
accepisti ui glorieris, sed: ut ad zdificationem aliis
sis in gloriam exhibentis. Igitur quam verissima:
oportebat te cum humilitate gaudere, et gratias lar-
gitori. fundere propter eos quorum gratia accepisti,
nam non tam propter 56 quam propier aspicientes

ὡς ἀληθῶς ἔδει σὺν ταπεινώσει, καὶ εὐχαριστεῖν D jampas lucom accipit. Sabbatum dixit Pharlseus,

xa τῷ δόντι, xal δι οὓς ἔλαδεν' οὐ γὰρ ὑπὲρ ἑαυ-
εὓς μᾶλλον fj διὰ τοὺς ὀρῶντας fj λαμπὰς λαµδάνει
*5 φῶς. Σάδδατον δέ φησιν à Φαρισαῖος οὐ τὴν ἐδδό-
µην ἡμέραν, ἀλλὰ τὴν ἑδδομάδα τῶν ἡμερῶν, Qv τὰς
Boo νηστίµους ἄγων μεγαλαυχεῖ, ἀγνοῶν ὅτι αὗται
μὲν ἀνθρώπιναι ἀρεταὶ μὴ δὲ ὑπερεφανία δαιμονιώδης'

διὸ xal ἀχρειοῖ ταύτας xal συγκατασπᾶᾷ συνυγεῖσα ,
ὃλλ)’ ὁ μὲν Φαρισαῖος τοιαῦτα. « 'O δὲ Τελώνης

-μαχρόθεν ἑστὼς, οὐκ ἠθελεν οὐδὲ τοὺς ὀφθαλμοὺς
πρὸς *bv οὐρανὸν ἆραι, ἀλλ ἔτυπτεν εἰς τὸ ἑαυτοῦ
etie, λέγων Ὁ θεὸς, ἱλάσθητί µοι τῷ ἁμαρτω-
A. » Ὁρᾶτε τὴν φαπείνωσιν ὅση, xol τὴν πίστιν
καὶ chv αὐτομεμφίαν; ἹὉρᾶτε τὴν ἄχραν συστολὴν
τῆς τε διανοίας καὶ τῶν αἱσθήσεων, ἅμα δὲ xal τὴν
αυντριθην τῆς καρδίας τῇ προσευχῆ τοῦ Τελώνου

non diem septimam, sed dierum hebdomadam quo-
rum duos jejunos se egisse jactat, nesciens quo-
niam virtutes quidem bominum sunt, superbia au-
tem damonum; ideo illas irritas facit et Immista
deturbat οἱ verz sint, quanto magis si falsae.

χἂν ἀληθεῖς ὧσι, πόσῳ μᾶλλον εἰ χεχιδδηλευµέναι ;

la quidem Pharismus. « Publicanus antem a
longe stans, nolebat nec oculos ad calum levare :
sed percutiebat pectus suum, dicens : Deus, pro-
pitius esto mihi peccatori. » Videtisne quanta
huiilitas et (ides et propria objurgatio? Videtisne
summam cogitationum sensuumque pressuram ,
simulque cordis contritionem orationi hvjns Pu-
blicani conjunctam ? Nam eum ascendisset tn tei.

21 GREGORII ΡΛΙ ΑΜΑ 98
plum ut suorum dimissionem peccatorum flagitaret, A τούτου συγχεχρχµένην; ἀναδθὰς vip el; τὸ ἱερὸν

putehras secum adduxit. ad Deum conciliaturas :
fidem quas non confundit, irreprebensibilem ει
ipsius objurgationem, nequaquam despiciendam
cordis contritionem, exalianiem humiliationem.
Optime orationi ceaptavit circumspectionem. A
longe enim cum esset, non 'dixit stans, sicot de
Pbhariíszo:; sed cum esset, admodum status de-
missionem his verbis declarans, simulque orationis
suppliciumque verborum indefessam iterationenm 5
nam nihil aliud proferens et excogitans, ad se
Santum et ad Deum attendit, vocibus brevem mul-
toties in ipsam convertens postulationem, quz est
utilissima orationis forma.

ὑπὲρ τῆς τῶν οἰχείων ἁμαρτημάτων ἀγέσεως δεῃ-.
σόµενος, καλὰς ἑπηγάγετο μεθ) ἑαυτοῦ τὰς µεσι-
τευούσας πρὸς τὸν θεὸν, τὴν ἀχαταίσχυντον πίστιν,
τὴν ἁχατάχριτον αὐτομεμφίαν, τὴν μὴ ἑξουδενωμέ-
γην συντριδὴν τῆς χαρδίας, τὴν ὑφοῦσαν ταπείνω-
σιν. Συνῆψε δὲ xal τῇ προσευχῇ τὴν προσοχὴν ἄρι-
στα. Μαχρόθεν γὰρ, φησὶν, ἑστὼς ὁ Τελώνης οὗτος"
οὐκ εἶπε σταθεὶς ὡς ἐπὶ τοῦ Φαρισαίου, ἀλλ ἑστώς
&he ἐπὶ πολὺ παράτασιν τῆς στάσεως διὰ [τούτου
δηλῶν, ὁμοῦ δὲ xaX τὸ ἑπίμονον τῆς δεῄσεως xal
τῶν ἵλαστηρίων ῥημάτων μηδὲν γὰρ 9 ἕτερον
μήτε προτιθεὶς, μήτε διανοούµενος, ἑαυτῷ pówp
προσεῖχε xal τῷ θιῷ, αὐτὴν ἐφ ἑαυτὴν στρέ- ΄

quU» xol πολυπλασιάνων µόνην τὴν µονολόγιστον δέησιν, ὅπερ ἀνυσιμώτατόν ἔστι προσευχῆς εἶδος.
lgitur manens, ait, s longe Publicanus nolebat B Maxpóüsv οὖν, φησὶν, 6 Τελώνης ἑστὼς, οὐχ ἠθε-

nec oculos ad ccelum elevare. Ipse status constan-
tiam simul et demissionem signi(ical, nec est so-
lum vilis servi, sed etiam rei comparentis habitus.
Demonstrat animam a peccato liberam, remotam
adhuc a Deo, quia nondum habet ad eum per
opera præsentiam, sed ad appropinquandum para-
tàm per abstinentiam a malis, et jam per bona
consilis. Sic ergo stans a longe Publicanus nolebat
nec oculos ad celum elevare, hoc modo istoque
habitu semetipsum vituperare et objurgare pate-
faciens ; indignum θΗἱι se ducebat et οσο et
templo terrestri. Ideo in porticu quidem stabat,
ad eclum vero prospicere non audebat, quanto
minus ad Deum coli ? Sed vehementi compunctione
motus pectus suum pereutiebat, exinde se plagis
diguunm proponens, gravesque gemitus et planctus
hine emittens, necnon caput quasi condemnatus
inclinans, se peccatorem appellabat, et misericor-
diam cum 6de implorabat dicens : « Deus, propitius
esto mihi peccatori, » Nam eredidit dicenti :
» Dixi, Confitebor adversam me injustitiam meam
Domino, et tu remisisti impietatem cordis mei **. »
Verum quid addidit? « Descendit iste justificatus,
ait Dominus, ab illo; qu'a omnis qui se exaltat
humiliabitur, ct qui se humiliat exaltabitur. » Nam
eum reipsa arrogantia sit díabolus, isti etiam pro-
prium superbia malum, ideo vincit et immista de-
jicit omnem humanam virtutem : ita humilitas erga

Jev οὐδὲ τοὺς ὀφθαλμοὺς εἰς τὸν obpavbv ἄραι. Αὕτη
ἡ.οτάσις χαὶ στάσις ἣν ὁμοῦ καὶ ὑπόπτωσις, xal
οὐχ εὐτελοῦς δούλου µόνον, ἀλλὰ χαὶ χαταδἰχού πα-
ρἀάστασις. ἙἘμφαίνει δὲ xal τὴν ἀφειμένην τῆς
ἁμαρτίας ψυχὴν, μαχρὰν μὲν οὖσαν ἔτι θεοῦ, δια τὸ
µήπω τὴν δι’ ἔργων ἔχειν πρὸς αὐτὸν παῤῥησίαν,
ἐγγίζειν δὲ προσδόχιµον οὖσαν θεῷ, διὰ «hv ἀποχὺν
cv xaxiw, καὶ την ἀγαθὴν Ίδη πρόθεσιν. Οὕτως
οὖν µαχρόθεν ὁ Τελώνης ἑστὼς, οὐχ ἤθελεν οὐδὲ
τοὺς ὀφθαλμοὺς εἰς τὸν οὐρανὸν ἆραι, τῷ τρόπῳ xat
τῷ σχήµατι τὴν οἰχείαν χατάγνωσιν xal αὕτομεμ-
ψίαν ἐπιδειχνύμενος * ἀνάξιον γὰρ ἑαυτὸν ἡγεῖτο καὶ
τοῦ οὑρανοῦ καὶ τοῦ χατὰ τὴν viv ἱεροῦ. Διὸ «τοῦ.
μὲν ἐπὶ τῶν προθύρων εἰστήχει, πρὸς δὲ τὸν obpa-
νὸν οὐδὲ ἀτενίζειν ἑτόλμα, πόσῳ μᾶλλον πρὸς τὸν τοῦ
οὐρανοῦ θεόν; Αλλ' ὑπὸ τῆς σφοδρᾶς χατανύξεως
τύπτων τὸ ἑαυτοῦ στΏθος, xal πληγῶν ἑαυτὸν ἄξιον.
π]ριστὰς ἐντεῦθεν, βαρυπενθῶν καὶ τοὺς στεναγμοὺς
ἀναπέμπων ἐχεῖθεν, χαὶ τὴν κεφαλὴν ὡς χατάχριτος
χλίνων, ἁμαρτωλὸν ἐχάλει, καὶ τὸν ἰλασμὸν πιστῶς
ἐπεζέτει, λέγων * « Ὁ «57, ἱλάσθητί µοι τῷ ἆμαρ-
τωλῷν» * ἑπίστευσε γὰρ τῷ )έγοντι» « Εἶπα, "E£a-
γορτύσω xat' ἐμοῦ τὴν ἀνομίαν µου τῷ Kupli, xat
σὺ ἀφῆχας τὴν ἁἀσέδειαν τῆς χαρδίας µου. » Τί δὴ
&5 ἐπὶ τούτοις: ε Κατέδη οὗτος δεδιχαιωµένος, qu.

aiv ὁ Κύριος, fj ἐχεῖνος * ὅτι πᾶς.ὁ ὑφῶν ἑαυτὸν τα-
πεινωθῄήσεται, ὁ δὲ ταπεινῶν ἑαυτὸν ὑψωθήσεται. Ὡς
γὰρ αὑτόχρημα τῦφός ἐστιν ὁ διάόολος, xai ἴδιόν

Deum bonorum est virtus angelorum, et vincit [ στι τηύτῳ fj ὑπερηφάνεια xaxbv, διὸ xal νοᾷ xai

humanum quodlibet vitium offendenti superve-
niens ;. humilitas enim est currus quo ad Deum
asceuditur per nubes illas qus efferre debent ad
Deum futuros cum Deo in. infinita szcula, prout
praedixit Apostolus ; « Rapiemur, inquit, in nuhi-
bus obviawi Domino in aera, et sic semper cum
Domino erimus ?*, » Est enim quasi quzdam nubes
humilitas peeuitentiz. conjuncta, laerymarom fon-
teg ex oculis educens, dignosque ex indignis effi-
ciens uecuon Deo ad quei ducit conjungens gratis
justiicatos per inteutiouis sauetilatem.

συγχατασπᾷ συμμιγεῖσα πᾶσαν ἀρετὴν ἀνθρωπίνην,
οὕτως ἡ πρὸς τὸν θεὸν ταπείνωσις ἀγγέλων τῶν ἀγα-
θῶν ἐστιν ápeth, xal νικᾷ πᾶσαν ἀνθρωπίνην κα-
xia», ἐπιγενομένην τῷ πταΐσαντι. ὄχημα γάρ ἐστιν
ἡ ταπείνωσις τῆς πρὸς τὸν θεὸὺν ἀναθάσεως, κατὰ
τὰς νεφέλας ἑχείνας, al µέλλουσιν ἀνοίσειν πρὸς τὸν
θᾳὸν τοὺς ἑσομένους εἰς ἀπείρους αἰῶνας μετά θεοῦ,
καθάπερ ὁ Απόστολος προεφήτευσεν * « Αρπαγησό-
µεβα γὰρ, qnot, ἓν νεφέλαις εἰς ἁπάντησιν τοῦ Ku-
plov εἰς ἀέρα, xat οὕτω πάντοτε σὺν Κυρίῳ ἑσόμεθα.»
Ofov γάρ τίς ἐστι νεφέλη καὶ ἡ Μαπείνωσις, διὰ µετ-

ανοίας αυστᾶσα. xal và; τῶν δαχρύων λιδά-α; Ex τῶν ὀφθαλμῶν ἀφιεῖσα, καὶ τοὺς ἀξίους ἐκ τὼν

** Psal. xxr, δ, ** 1 Those, av, 16

29 HOMILIA 1f, A
ἀναξίων ἀνάγουσα, χαὶ ἀνάχουσα xai τῷ θΘεῷ συνιστᾶσα δωρεὰν διδιχαιωµένους διὰ τὴν εὖγνωμ»»

σύνην τῆς προαιρέσεως.

Ἁλλ' ὁ μὲν Τελώνης χαχοτέχνως σφετεριζόµενος Α — Sed Publiesnus quidem prios aliena perverso

τὰ ἀλλότρια πρήτερον, τῆς χαχοτεχνίας ἀφιέμενος
ὕστερον, καὶ μὴ διχαιῶν ἑαυτὸν, δεδιχαίωται . 6 δὲ
Φαρισαῖος τῶν ἄλλσις προσηχόντων μὴ ἀντεχόμενος,
xai δικαιῶν ἑαυτὸν καταχέχριται. Οἱ δὲ xal τῶν
ἄλλοις προσηχόντων μὴ ἀπεχόμενοι, xai διχαιοῦν
ἐπιχειροῦντες ἑαυτοὺς, τί πείσονται: ᾽Αλλὰ τούτους
μὲν ἀφῶμεν, ἔπεὶ xat ὁ Κύριος, ὡς &px μὴ λόγφ
χαταπειθεῖς. "Ἔστι δ' ὅτε xat ἡμεῖς ταπεινούμεθα
«εροσευχόµενοι, χαὶ ἴσως οἱόμεθα τοῦ Τελώνου χοµἰ-
ζεσθαι «b δικαίωμα * o0x ἔχει δὲ οὕτως * ἐχεῖνο γὰρ
δεῖ σχοπεῖν, ὅτι παρὰ τοῦ Φαρισαίου χατὰ πρόσωπον
ὁ Τελώνης xai ϱετὰ τὸ ἑχστῆναι τῆς ἁμαρτίας ἔξου-
θε ούμενος, χαὶ αὐτὸς ἑαυτὸν ἐξουθενῶν χατεδίχαζε
gh µόνον οὐκ ἀντιλέγων, ἀλλὰ xal συνηγορῶν ἐχείνῳ

καθ’ 10) ἑαυτοῦ. "Όταν οὖν καὶ αὐτὸς τὴν tv χεροὶ B

καχίαν ἀφεὶ;, τοῖς δ' αὐτὴν ἐξουθενοῦσι καὶ λοιδοροῦ-
σιν οὐχ ἀντιλέγῃς, ἀλλὰ αυγχαταδιχάζων σαντὸν, ὣς
ὕνεα τοιοῦτον, διὰ προσευχῆς ἓν χατανύξει πρὺς
μόνον καταφεύγει; τὸν ix. θεοῦ ἔλασμὸν, ἴσθι σε-
Φωσμένος Τελώνης ὤν πολλοὶ Υὰρ φασὶν ἑαυτοὺς
ἁμαρτωλοὺς καὶ λέγομεν (oto; καὶ ἔχομεν' ἁἀτιμία
δὶ χαρδίαν ἑδοχίωασεν ὥσπερ yàp ὁ μέγας Παῦλος
πόῤῥῥω τῆς Φαρισαϊχῆς µεγαλαυχίας ἐστὶ, χαἰτοι
πρὸς τοὺς ἐν Κορίνθῳ γλώσσαις λαλοῦντας γράφων *
ε Εὐχαριστῶ τῷ Θεῷ µου πάντων ὑμῶν μᾶλλον
γλώσσαις λαλῶν, » "Iva γὰρ ἐχείνους καταστείλῃ,
κατὰ τῶν μὴ τὸ χάρισμα χεκτηρένων ἑπαιρο,ένους,
το'αῦτα γράφει ὁ ἀλλαχοῦ πάντων περίφημα ἑαντὸν
εἶναι Mw."

Ὥσπερ οὖν à Παῦλος ἐχεῖνα γράφων, πόῤῥω τῆς
φαριφαϊχῆς µεγαλαυχίας ἐστὶν, οὕτως ἐστὶ xal τὰ τοῦ
Τελώναυ ῥήματα λέγειν, xol ταπεινολογεῖν xdz'
ἐκ«εῖνον, xdi μὴ δικαιωθῆναι χαθάπερ ἐκεῖνος * δεῖ
γὰρ τοῖς τελωνικοῖς ῥήμασι προσεῖναι xal τὴν ἀπὸ
«ών χακῶν µετάθεσιν, xai τὴν bv τῇ φυχῇ διάθεσιν,
καὶ hy χατάνυξιν, xal thv. ὑπομονὴν ἐχείνου ἐπεὶ
xai ὁ Δαθὶδ Έρχοις δεῖν ἔδειξε τὸν ὑπεύθυνον ἑαυν
παρὰ Oc λογιζόμενον xal μετανοοῦντα διχαίαν
ἡγεῖσθαι xaX φορητην τὴν παρ ἑτέρων εἷς αὐτὸν
ὕδριν χαὶ ἀτιμίαν. Μετὰ γὰρ τὴν ἁμαρτίαν χαχῶς
ἀχούων παρὰ τοῦ Σεμεεὶ, πρὸς τοὺς ἀμύνεσθαι βου-
λομένους ἔλεχεν' «΄Αφετε' αὐτὸν χαταρᾶσθαί µε, ὅτι
Κύριος εἶπεν αὐτῷ χαταράσασθαι τὸν Aa615,» τὴν
&r τοῦ θεοῦ διὰ τὴ» εἰς αὐτὸν ἁμαρτίαν συγχώρη-
σιν, kxelvou πρύσταγµα λέγων εἶναι, χαίτοι δεινῇ
«t€ xai μεγάλῃ συμφορᾷ προσεπάλαιεν ὁ Δαθὶδ,

ἄρτι τοῦ ᾿Αδεσααλὼμ ἑπαναστάντος αὐτῷ. Καὶ δη
μετ’ ὀδύνης οὗ φορητῆς ἄχων τὴν Ἱερουσαλὴμ &vo-
λιπὼν, ἔπεὶ πρὸς τὴν ὑπώρειαν τοῦ ᾿Ελαιῶνος
ἔφθασε φεύγων, τὸν Σεμεεὶ πρρσθήχην εὗρε τῆς
συμφ;ρᾶς, λίθοις αὐτὸν βάλλοντα, χαὶ ἀφειδῶς ἕπαρ-
ὦμενον, xal ἀναιδῶς χαθυδρἰξοντα, χαὶ ἄνδρα αἰμά»
«ων ἁποχαλοῦνταο, καὶ ἄνδρα παράνοµν, οἵονιὶ τὸ
«spl τὴ» Βηρσαδθεὲ xal τὸν Οὗρίαν ἄγος εἰς ὀνειδισμὸν

€] Cor. xxiv, 18. "Hb Reg. xvi, 10.

invadens, postea pravitate relicta, nec semetipsum
justificans, justificatur ; Phariseus autem aliorum
bona non retinens et semetipsum justiicans €on-
demnaiur, Verum alienis non abstinentes et se-
metipsos jnstificare contenden!es, quid patientur?
At istos quidem omitlamus, cum dixerit Dominus
se non verbis suaderi. Nos vero pariter huwiliamur
deprecantes, et similiter putamus Publicani referre
Justiüicotionem ; ita tamen non aceldit, nam consi-
derare oportet quoniam a Pharisso secundum fa-

' elem etiam posiquam a peccato surrexisset eon-

temptus, semetipsum etiam despiciens condemnavit,
non tantum cum minime contradiceret, sed et eum
illi contra se conveniret. Quando igitar toam in
manibus dimittens malitiam aliis te propter eam
vonteupentibus el. irrideutibus non. contradieis,
sed te et !u ipse damnans ut talem, per orationem
in compuuctionc ad solam Dei refugis misericor-
diat, scito te, etsi Publicanum, salvum esse. Nam
multl dicunt se peccatores, et dicimus pariter et
habemus ; dedecus autem cor probavit. Licet enim
magnus Paulus procul a pharisaica jaciantiía ver.
s»retur, attamen ad Corinthios linguis loquentes
scribens : «& Gratias, inquit, ago Deo meo quod
ownidam vestrum lingua loquor **. » Nam ut illos
dejiciat adversus eos qui talia charismata non
possidebant inflatos, talis scribit qui ubique se
omnium peripsema esse dixit.

Igitnr quemadmodum Paulus illa scribens, procul
2 nharísaica Jactantia manet, ita potest quis verba
Publicani dicere, et seceandum istum se humiliare,
et tamen nequaquam sicut. ille justifiearl. Oportet
enim Publicani verbis attendere, necnon ejus a
malis conversionem, ejus [n anima consilia, ejus
compunetionem et constantiam imitari. Ideo David
operibui monstravit eum qui sibi Deum. infensum
cogitat vereque poenitet debere justa tolerandaque
ducere aliorum contra se convicia et contemptnm,
Nam post peccatum dura a Semei audiens, eis qui
uleisei volebant respondit : « Dimittite eum ut
maledicat mihi; Dominus enim praecepit ei ut
maledicat David **; » Dei propter peccatum ejus

D permissionem, illius mandatum esse dicens; et

tunen. dire. immanique calamitati obluctabater
David, Absalom nuper adversus eum ínsurgente.
Kt quidem cuim dolore intolerabili invitus Jerusa-
le" relinquens, postquam ad clivum QOlivarum
pervenisset aufugiens, infortunii incrementum Se-
wei invenit, lapide& in eum mittentem, et. conta-
meliose ledenten, et impudenter maledicentem,
et virum sanguinum appellantem, virumque Be-
lial, velut ejus scelus super Betlisabeo et super
VUriam in opprobrium regis 3nte oculos rerocan-

3l GREGORII PALAM/E

32

lem. Et non semel tantum aut. bis conviciatus , A τοῦ βασιλέως ὑπ' ὄφιν ἄγοντα. Καὶ οὐδὲ &xa£ 4 δὶς

lopidibusque et probris pr» lapidibus valde gra-
vioribus laeessens provocavit; sed ambulabai, ut
seriptum est, rex et omnes socii ejus per víam
cum eo, et Semei per jugum montis ex latere
contra illum gradiebstur, maledicens et mittens
inde lapides adversus eum, acervo regem opprimens.
Vindicantibus autem rex nos carebat. Abisal ergo
princeps malitis, eum talla ferre non posset, dixit
2d David : « Quare maledicit eanis hic mortnus
Domino meo regi? Vadam et amputabo caput
ejus **. » Res autem repressit eum et pueros ejus,
3d eos dicens : « Sinite eum, si forte respiciat
Dominus in humillatione mea et reddat mihi bo-
num pro [sta maledíictione **, »

. Quod tine quidem perfectum est et In opus eve-
nit, ostenilitur autem etiam per. banc de Publicano
et Pharisszo parabolam, semper in justitiam adim-
. pletm. Nam qui se vere putat ziernz damnationis
dignum, . quomodo non generose sustinebit non
despecetam solum, sed et damnum et morbum et
omnem, ut ita dicam, afflictionem et calamitatem?
Qui talem exhibuerit patientiam, cum sit vere de-
bitor et reus, leviori damnatione necnon opportuna
et cessatura liberatur ab illa vere gravi et nequa-
quam toleranda poena ; nam ex his nunc urgentibus
malís cospimus per patientiam nobis divinam con-
eiliare bonita'em. ldeo unus ex casiigatis a Deo
dixit : Disciplinam Domini sustinebo, quoulam

ἑπαρασάμενος, xaX λίθοις καὶ λίθων πληκτιχωτέροις
ῥήμασι βαλὼν ἀπήλλαξεν * ἆλλ ἑπορεύετο, φησὶν, ὃ
βασιλεὺς xoi πάντες ol ἄνδρες αὐτοῦ μετ' αὐτοῦ, καὶ -
Σεμεεὶ ἑπορεύετο ἓχ πλευρᾶς τοῦ ὅρους, ἑχόμενος αὖὐ-
τοῦ, χαταρώμενος xai λίθοις βάλλων ix πλαγίου,
καὶ τῷ χοῖ πάσσων τὸν βασιλέα. Οὐχ ἠπόρει δὲ τῶν
κωλυσόντων ὁ βασιλεύς. ᾿Αδεσσὰ γοῦν ὁ στρατηγὸς
ph ἀνασχόμενος πρὺὸν τὸν Δαθὶδ εἶπεν, « "Iva. εἰ
καταρᾶται à χύων ὁ τεθνηχὼς οὗτος τὸν Κύριόν µου
φὸν βασιλέα; Διαθήσομαι δὴ, xat ἀφελῶ τὴν χεφαλὴν
αὐτοῦ. » Ὁ δὲ βασιλεὺς ἐπέσχεν αὐτὸν, xal τοὺς
παἶδας αὐτοῦ, πρὸς αὐτοὺς ᾿εἰπών. «Άφετε αὐτὸν,
ὅπως ἴδοι Κύριος ἐν τῇ ταπεινώσει µου, xat ἐπιστρέ-
dot µοι ἀγαθὰ ἀντὶ τῆς χατάρας αὐτοῦ. »

"OQ xal τότε μὸν ἑτελέσθη καὶ εἰς ἔργον ἐξέδη,
δείχνυται δὲ xa διὰ τῆς κατὰ τὸν Τελώνην τοῦτον
χαὶ τὸν Φαρισαΐον καραθολῆς, ὑπὸ τῆς δικαιοσύνης
ἀεὶ τελούμενον. ὁ γὰρ ἀπεύθυνον ἑαυτὸν ἁληθῶς
αωνίου χολάσεως λογιζόμενο: πῶς οὔκ ἂν ὑπομείνῃ
γενναίως, οὐχ ἀτιμίαν µήνον, ἀλλὰ καὶ ζημίαν καν
νόσον, xal πᾶσαν, ὡς εἰπεῖν, δυσπρατίαν χδὶ χάχω-
ew; Ὁ δὲ τοιαύτην ὑπομονὴν ἐνδειχνύμενος, ὡς
χρεώστης οὕτω xol ὑπεύθννος ὧν, δι ἑλαφροτέρας
καταδίχης xal προσχαίρου xal λυοµένης λυτροῦτα:
tfj ὄντως βαρείας ἑχείνης 11 xoi ἀφορήτου χολά-
σεως' ἔστι ð ὅτε καὶ «àv νῦν ἐπιχειμένων δεινῶν,
ἀρχὴν ἐντεῦθεν λαμδανούσης τῆς δι ὑπομονὴν otov
ἐἑποφειλομένης θείας χρηΦτότητας * 8b xal τις τῶν

, peccavi contra eum. Utinam nos cum misericordis, C ὑπὸ Θεοῦ παιδευοµένων Égn Παιδείαν Kuplou

non autem ín ira et furore Domini eastigatos, ista
Dei disciplina non interficiamur, sed secundum
Pualmisiam in finem erigamur, gratia et benignitate
Domini nostri Jesu Christi, cui omnis gloria ,
honor et adoratio cum seterno. ejus Patre, et san-
ctissiwo, bonoque et vivilicante Spiritu, nunc et
Bemper et in sæeula sseculorum. Amen.

HOMILI!A til.
In parabolam Domini de salute Filii prodigi **,

4 Erit. fames, ait propheta Jerusalem lugens ,

ὑποίσω, ὅτι ἤμαρτον αὐτῷ. Γένοιτο δὲ καὶ ἡμᾶς pss"
ἑλέους, ἀλλὰ p ἓν ὀργῇ xal θυμῷ Κυρίου παιδευο»
µένους, τῇ παιδείᾳ τοῦ θεοῦ μὴ χατενεχθῆναι, ἀλλά
κατὰ τὸν Ῥαλμῳδὸν ἀνορθωθῆναι εἰς τέλος * χάριτι
xai φιλανθρωπίᾳ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ *
ᾧ πρέπει πᾶσα δόξα, τιμὴ καὶ προσκύγησις σὺν τῷ
ἀνάρχῳ αὐτοῦ Πατρὶ, xal τῷ παναγίῳ xal ἀγαθῷ καὶ
ζωοποιῷ Πνεύματι, νῦν καὶ ἀφὶ xal εἰς «olio alivag

*&v αἰώνων. 'Apfiv.

OMIAIA F*.

Elc τὴν κατὰ cr σεσωσµέάνον Ἄσωτον τοῦ
- Κυρίον παραόο ήν.

c Ἔσται oti λιμὸς, τὴν Ἱερομσαλὴμ ἁποχλαιό-

non fames panis et aqua, sed fames audiendi ver- p µενος εἶπεν ὁ Προφήτης, οὐ λιμὸς ἄρτου xal ὕδε-

bum Domini 57. » Fames est privatio simul et de-
siderium cibi necessarii. Est etiam aliquid fame
ista pejus et acerbius , quando quis privatus rebus
ad sslutem necessariis, suam non sentit miseriam
nec salutis desiderium percipit. Nam esuriens el
von habens circuit querens slicubi cibum panis,
οἱ οἱ mucido frusto] occurrat vel ex milio compo-
silum, eineraceumve panem aut quid aliud ex lau-
tioribus escsrum speciebus aliquis ei praebeat,
tantum gaudet quantum prius carens dolebat. Item
qui spir:tuali fame laborat, id est,- privatione simul
et desiderio dapum necessariarum, circuit quaerens
habentem a Deo doctrina gratiam; οἱ οἱ [nvenerit,

τος, ἀλλὰ λιμὸς τοῦ ἀχοῦσαι λόγον Κυρίου. » Αιμὸς
δὲ ἐστι στέρησις ἅμα xat ὄρεξις τροφῆς ἀναγχαίας.
ἛἜστιν οὖν xal τοῦ λιμοῦ τούτου χεῖρον καὶ ἁἀθλιώ-
«ερον, ὅταν τις στέρησιν ἔχων τῶν ἀναγχαίων
«phe σωτηρίαν, ἀνεπαισθήτως ἔχῃ τῆς συμφορᾶς,
ὄρεξιν οὐχ ἔχων πρὸς σωτηρίαν. Ὁ γὰρ πεινῶν xal
οὐχ εὐπορῶν περιέρχεται ζητῶν παῦ τρύφος ἄρτου»
x&v εὑρωτιώσης ἐπιτύχῃ µάζης, ἢ χεγχρίαν τούτῳ
τις ἄρτον, fj πιτυρίαν, fj τι ἄλλο τῶν τῆς τροφῆς
εὐτελεστέρων εἰδῶν παράσχῃ, χαίρει τοσοῦτον, 8-
cov ἁποτυγχάνων ὠδυνᾶτο πρότερον. Καὶ ὁ πνευµα-
τιχὸν τοίνυν ἔχων λιμὸν, τουτέστι, acépnals τε ἅμα
xai ὄρεξιν πνευματικῶν βρωµάτων, περιέρχεται

ος, xvi, 9, 9 ibid. 10. ** Luc. xv, 11 seqq. " Amos. viu, 11.

3 | HOMILIA III. *4
ζητῶν tbv ἔχοντα παρὰ θεοῦ τῆς διδασκαλίας τὸ A cum gaudio vescitor pane spiritualis vitz quj est

χάρισμα” này «Opt, μετ εὐφροσύνής spéQqetas «bv
ἄρτον τῆς ᾽πνευμαάτιχῆς ζωῆς, ὃς ἔστιν ὁ σισίήριος
λόγος, οὗ μηδὲ ἀποτυχεῖν ἔστι τὸν elo τέλος ζητοῦν»
*&* « Πᾶς γὰρ ὁ αἰτῶν λαμδάνει, χαὶ ὁ ζητῶν εὑ-

ρΆσει, xal τῷ κρούοντι ἀνοιγήδεται, » alssv ὁ Χρι-

οτός.

ζλλλ᾽ εἰσέ τινὰς, οἳ τῇ πολνηµέρῳ χατὰ νοῦν ᾱ-
τροφίᾳ xai τὴν τοῦ τρέφεσθαι ὄρεξιν ἀπεθάλοντο *
δι οὐδὲ τῆς ζημίὰς λαμδάνουσιν αἴσθησιν, χᾶν ἕ-
χωσι τὸν διδάσχοντα, καὶ πρὸς αὐτὴν «iy τῆς δι-
δασχαλίας ἀχρόασιν δυσχεραίνουόι * x&v μὴ ἔχωσιν,
οὗ ζητοὺσι τὸν διδάξαντα, τοῦ ἀσώτον πολὺ ἁμαρτω-
λότερον ἅγονιεξ βίον. 'Ἐκεῖνος Υὰρ εἰ xoi ἑστερήθη
μἀκρυνθεὶς ^00 «κοινοῦ τροφέώς xal πατρὺς καὶ

salutis verbum quod non potest non invenire per.

severanter quzerens. « Omnis enim qui petll acci-

pit, et qei quaerit mvenit, ei pulsanti aperietur *, »
ait Christus.

Sed sunt qui dimturus mentis inedia escarnm

'appetentiam amiserent; ideo nec ezitii sensum

expéríüntur, et etiamsi doctorem habeant, doctrinae
auditam segre patiuntur; et sí non habeant docto-
rem, non quarunt, pluribus quam prodigus filius
peccatis oueratam sgenies vitam. llle enim equi-
dem indigebat! remotus a communi nutritore et
patre οἱ domino, sed in vehementem famem

δεσκότου, ἀλλὰ λιπῷ περιέπεσεν ἰσχυρῷ, xii τῆς B incidit, εἰ privationem sentiens, penituit, οἱ re-

οτἐρίσεως ἑπαιάόθόμενος, µετενόηόε καὶ ἔλάνῆλθε
po ἐπεζήτῆσε, καὶ κάλιν ἔτυχε εἲς θείας xat ἄκη-
ρᾶτοὺ εροφῆς, καὶ ευσοῦτον ἀπήλαυσε διὰ «fic µε-
τανοίας τῶν τοῦ νέύματος χἀριαµάτων, ὡς xal
ἐπίφθονον αὐεὸν γενέσθαι τοῦ πλούτου. Μᾶλλον δὲ
ἀναλαθόντες ἄνωθεν διἑερανώσωµεν πρὸς τὴν ὑμε-
τέραν ἀγάκην τὴν ἓν Εδαγγελίοις ταύτην τοῦ Κυ-
ptos παρἀθολην' ἐπεὶ καὶ σήµερον ἔθος ἀναγινώ-
σχεσθαι ταύτην b. ἐχχλησίας.

18 « "Ανθρωκός tw, φησὶν, εἶχε δύο υἱούς. »
Ἑαυτὺν ἄνθρωπον παραδολιχῶς ἐνταῦθά φησιν ὁ
Κύριο:, xai θαυμαστὺν οὐδέν. El γάρ ἀληθῶς ἄν»
θρωπος «ἐγένετο διὰ «lv ἡμετέραν σωτηρίαν, τί
θάυμαστὺν, εἰ ὡς ἀνθρώπων ἕνα προτίθησιν ἑαυτὸν
διὰ «hv ἡμετέραν ὠφέλειαν, ὁ καὶ τῆς φυχῆς καὶ
ποῦ σώμωός Δεὶ κηδεμὼν, ὥς ἀμφοτέρων Φεσκότης
xbi ποιηεής; ὃς μόνος ἀγάπης εἰς ἡμᾶς ἔργα xal
χι δεμονίὰς ὁπερδαλλούσης xal πρὸ τοῦ γενέσθαι t-
μᾶς ἁκεδείξατο" wpb ἡμῶν yàp βασιλείας ἡμῖν
ἡμοίμασε πληῤονομίαν αἰώνιον, ὡς αὐτός φησιν,
Ἀπὸ Χαταδολῆς όσμου. Πρὺ ἡμῶν ὑπὲρ ἡμῶν τοὺς -
ἀγγάδους ἑποίῇσε Φιαχόνους ἀποστελλομένους, ὡς ὁ
Ηεῦλος ψησὶ, διὰ τοὺς μέλλοντας κληρονομεϊῖν σωτη-
ῥίαν. Πρὸ ἡμῶν 8c ἡμᾶς καντὶ τῷ αἰσθητῷ τούτῳ
κόσμῳ τὸν οὐρανὺν περιξτεινεν οἷόν τινα οχηνὴν &-
suot xotvljv καλ'ὁμότιμον ἀνεγείρας ἡμῖν ἐν τῇ πα»
ῥοδιχῇ ζωῇ ταὐέῃ, τὸν αὐτὸν ἀπιχίνητον xal πολυ-
χίνητον, ὡς ἂν ἀντιῤῥόκως κινούμενος αὐτὸς bau-

versus quaesivit, 'et rursus invenit. divinam puram-
que sb omni nist/a escam, et tantor gavisus est
per penitentiam gratiis spirituslibus at:dives etiam

Mi invideret. Melius vero alius resumuptem ad

Charitatem vestram explanemüs istam in Evange-
liis Domini parabolam, cum hzc soleat in eccle»
siis ad memoriam hodie revocari.

ε flomo quidaim habuit duos filios, » dieit Domt-
nus. Seipsum hominem per parabolam hic ait Do-
minus, et nihil quod stepeas : si entm vere homo
factus est propter nostram salutem, quid mirum
sí ut ugum hominem seipsum proponit propter
nostram ulilitatem, qui semper de anima et de cor-
pore curat, tsnquam utriusque Dominus οἱ con.
ditor, qui solus charitatis erga nos opera et siu-
gularís sollicitudinis, étiam priusquam essemus
exhibuit? Nam ante nos regni nobis paravit æter-
nam haereditatem , ut ipse dixit, a constitutione
wundi. Ante nos pro uobis »ngelos fecit in mi-
vuisterium missos, inquit Paulus, propter eos qui
hereditatem cupiunt salutis **. Aute nos pro nobís
circa totum sensibilem istum mundum extendit
ccelum tanquam tabernaculum omnibus commune,
et pari pretio charum illod nobis in bac transeunti
vita erigens coutinuo varioque motu praditum, ita
ut librato examine motum semetipsum ín propria

«σὺν &asà χώρὰν ἐπέχη * ἀεὶ δὲ κννούµενον àv ἑαυτῷ Ὦ) regione retineat ; semper autem motum in se ipso

xüi «ἣν αληθὺν τῶν ἄστρων συμπεριφέρονται (v

ἡμεῖ, δμοῦ τε .διδασχώµεθα τὸ παροδικὸν τῆς Ἆμε-
τέφρας ζωής, χαὶ πάντων ἀποχαύωμεν τῶν κατ αὖ-
«δν, ἄλλοτε ἄλλων ὑπὲρ χεφαλῆς ἡμῶν γενοµένων.
Av ἡμᾶς αρὺ ἡμῶν τὸν µέγαν ἑκοίησε φωστῆρα εἰς
ἀρχὰς τῆς ἠμέρας, xal τὸν ἑλάσσω εἰς àpyá τῆς
φυκτός * xul ἔθετο αὐτούς τε xal τοὺς ἄλλους ἀστέ»
ῥας Vv νῷ 6ίερεώματι, συγχ6ονµένους xai ἀντικι-
γὀυμένους αὐτῷ, συνιόντας t£ xai παραλλάασοντας
φολυειδῶς, ἵν ὦσιν atv εἰς σηµεία, καὶ εἰς χαιροὺς
xoi εἰς ἐνιαντούς * ὧν οὐδενὸς χρῄξει οὔτε dj νοερὰ
φύσις ὑπὲρ αἴσθησιν οὖσα. οὔτε ἡ τῶν ἀλόγων ζώων

9?* Luc, χι, 10. ** Hebr. 1, 14.

et plenitudinem astrorum secum circumferens, ut
nos simul discamus fugitivam banc esse viuaw, et
omnibus qus sub eo sunt utainur, | aliter aliis ca-
pitíbus nostris superpositis. Ante nos pro nobis
msgnum ereavit lumen ul przesset diel, et lumen
minus ut praeesset nocti, et posuit illa sicut et alia
sidera in firinamento, motu tum simili tum con-
trario illi acta, et ultiformiter cum eo vel contra
eum volutata, nt sint nobis in sigua οἱ in. tempora
εἰ in tempestates, quorum nullo indiget ncc spiri-
tualis natura cum sit supra sensum, nec animalium
rationis expertium cuin non nisi secundum sensuin

25

GREGORII PALAM E

?8

vivat. Propter nos ergo facia sunt qui sensibus Α χατ αἴσθησιν µόνην φῶσα. Δι ἡμᾶς οὐκοῦν γέγονε,

quidem fruimur et commodis aliis et pulchritudine
corum qua videmus, mente vero per sensum ista
signa percipiinus. Ánte nos pro nobis terram sla-
bilivit, mare exteudit, copiose super illud aerem
diffudit, et super aerem sapientissime suspendit
ignis naturam ut nimium inferiorum f[rigus cir-
cumdando coerceat, et suum calorem immodicum
in supernis regionibus manens reprimat ; si vero
animalia mente orbata his indigent propter nature
temperamentum , et ipsa in servitutem hominis
aute nos facta suni, prout psalmista cecinit David,

Istum ergo uuiversum mundum propter corporis
ποφιτὶ constitutionem Creator noster, priusquam
nos coudidisset, e uibilo eduxit, Sed propter emen-
dationem morum et viam ad salutem quid non fecit
couditor boni amator? lpsum.oinnem mundum sen-
sibilem quasi speculum eorum qux supra mundum
sun!, operatus e«t, ut per spiritualem ejus contem-
plationem quasi per quamdam mirsbilem scalam
ad ista perveniamus, lndidit nobis legem innatam
quasi lineam inflexibilem, et judicem erroris im-
munem doctoremque ab omni mendacio vacuum,
propriam scilicet cuique conscientiam, ila uL si in
nobis ipsis cogitatione versemur, nullo doctore ad
intelligentiam boni indigewus ; si vero. sensu optime
ad exteriora mentem applicemus , invisilnlia Dei
operibus intellecta conspiciuntur , inquit Aposto-
lus *** . Virtutum ígitur doctrina per naturam et crea-
tiouem adaperta, angelos fecit custodes; Patres et
prophetas duces suscitavit, ostendit s/gua el prodi-
gia quz ad fidem adducaut, dedit nobis legem scri-
ptam auxiliautem tum lcgi spirituali nostrae natura
inditz, tum doctrine quam a creatione accepimus.
Tandem, cum omnia coutempsissenius, 0 nostra
quanta negligentia! 0 nos ex adverso diligentis ge-
nerusitas simul et sollicitudo] seipsum nobis pro-
pter nos dedit, et divinitatis divitiis in. nostram
humilitatem effusis, suscepta nostra matura, ei pro
nobis factus homo, doctor nobis adíuit ; et ipse nos
docet magnitudinem sux benignitatis tum opere
temi verbis eam patefaciens, simulque ad imitan-
dam misericordiam et ad fugiendam cordis duri-

tiem obedientes adducens. Sed cum amor non so- D

leat in curatoribus divitiarum, neenon in pastoribus
gregum, ac propriarum opum possessoribus tantus
inesse quantus conjunctis secundum carnei et san-
guinem, presertim ex istis, patribus erga suos li-
heros, hinc ut .suam masnifestaret. benignitatem ,
semetipsum dixit omnium nostrum Patrem, et cum
pro nobis honio factus fuerit, nos per divinum ba-
ptisma receptamque in eo divini Spiritus gratiam
nog regeneravit, |

τοὺς αἰσθήσει μὲν ἁπολαύοντας τῆς τε ἄλλη; χρείας
χαὶ τοῦ κάλλους τῶν ὀρωμένων, vip δὲ δι’ αἰσθίσεως
«τῶν τοιούτων σηµείων ἔχοντας. Ac ἡμᾶς πρὸ ἡμῶν
γῆν ἐθεμελίωσεν, ἐφήπλωσε θάλασσαν, πλουσίως ἐπ᾽
αὐτὰ «bv ἀέρα ἐξέχεε, xal ὑπὲρ τοῦτον ἀνῆψε ms-
ῥαιτέρω πανσόφως τὴν πυρὸς φύσιν, ἵνα xal τοῦ
Φύχους τῶν χάτω θραύῃ τὴν ἀμετρίαν περιημμµένον,
καὶ τὴν οἰχείαν ἁμετρίαν ἐπὶ χώραν µένῃ χατέχον ’
εἰ δὲ xai τὰ ἄλογα τῶν ζώων τούτων χρῄζει πρὸς
αὐστασιν, ἀλλὰ xal ταῦτα εἰς δουλείαν τῶν ἀνθρώ-
πων ἐγένετο πρὸ ἡμῶν, ὡς xal ὁ προφήτης ψάλλει
«Δαθίδ.

Τοῦτον μὲν οὖν τὸν σύµπαντα χόσμον διὰ την τοῦ
αώματος ἡμῶν σύστασιν ὁ πλάσας ἡμᾶς πρὸ τῆς
ἡμῶν πλάσεως ix τοῦ ui ὄντος παρἠγαχε. Πρὸς
δὲ βελτίωσιν ηθῶν xal ὁδηγίαν πρὸς ἀριτὴν τί οὐχ
ἐποίησεν ὁ φιλάγαθος δεσπότης, αὑτὸν τὸν Αἰσθητὺν
πάντα χόσμον, οἷόν τι κάτοπτρο» ἀπειργάσατο τῶν
ὑπερχοσμίων, ἵνα διὰ τῆς xav' αὐτὸν πνευματιχής
θεωρίας, ὡς διά τινος θαυμασίας χλίμαχος πρὸς
ἐχεῖνα φθάνωμµεν. Ἐνέθηχεν ἡμῖν ἔμφυτον vópov,
οἷόν τινα.στάθµην ἁπαρέγχλιτον, xal κριτὴν άνεξα-
πάτητο», xai ξιδάσχαλον ἁπαραλόγιστον τὴν οἰχείαν
ἐν ἑχάστῳ συνείδησιν, ἂν ἐν ἡμῖν αὐτοῖς γενώμεθα
^]j διανοίᾳ, διδασκάλου ἑτέρου πρὸς τὴν τοῦ ἀγαθοῦ
χατανόησιν o5 δεησόµεθα * ἂν ἔξω τῇ αἰσθῆσει xa-
λῶς διαπορθµεύσωμεν τὸν νοῦν, τὰ ἀῤρατα τοῦ Θεοῦ
τοῖς ποιἡµασι νοούµενα χαθορᾶται,. φησὶν ὁ ᾿Από-

C στολος. Tfj φύσει οὖν καὶ τῇ χνέσει τὸ διδασκαλεῖον

ἀνοίξας τῶν ἀρετῶν, ἀγγέλους ἑπέστησε φύλαχας,
Πατἐρας xai προφήτας sig ποδηγίαρ ἀνήγειρεν, E-
δειξε σημεῖα xal τέρατα πρὸς πίστιν βγάγοντα, ἔδω-
xtv ἡμῖν «bv Υραπτὺν νόµον, 19 βοηθοῦντα τῷ
παρὰ τῆς λοχιχῆς ἡμῶν φύσεως νόμῳ καὶ τῇ παρὰ
τῆς κτίσεως διδασκαλίᾳ. Τέλος, ἐπεὶ πάντων ἡλο-
γήσαµεν, ὢ χαὶ τῆς ἡμῶν ῥᾳθυμίας! καὶ τῆς τοῦ
διαφερόντως ἡμᾶς φιλοῦντος µαχροθυµίας ὁμοῦ xal
χηδεµονίας | ἑαυτὸν ἡμῖν ἔδωχεν ὑπὲρ ἡμῶν, καὶ
⁊dv τῆς θεότητος Χενώσας πλοῦτον εἰς τὴν ἡμετέραν
ἑσχατιὰν, τὴν ἡμετέραν προσλαδόµενος φύσιν, xal
καθ) ἡμᾶς Υεγονὼς ἄνθρωπος, διδάσκαλος ἡμῶν
ἐχρημάτισε ' xal αὐτὸς ἡμᾶς διδάσχει περὶ τοῦ µε-
Υέθους τῆς ἰδίας φιλανθρωπίας, ἔργῳ xal λόγῳ ταύ-
την ὑποδειχνὺς, Ry xal πρὸς µίμησιν ἑνάγων τῆς
συµπαθείας, xal τῆς ἀσυμκαθοῦς γνώμης ἁπάγων
τοὺς ὑπαχούοντας. Ἐπεὶ δὲ φίλτρον ἐγγίνεται μὲν
καὶ τοῖς ἐπιμεληταῖς τῶν πραγμάτων, ὡς καὶ τοῖς
τῶν προδάτων ποιµέσιν, ἔτι δὲ xal τοῖς δεσπόταις
οὖσι τῶν ἰδίων χτηµάτων, οὐ τοσοῦτον δὲ ὅσον τῆς
χαθ᾽ αἷμα καὶ ουγγἑνειαν προσῳχειωµένοις xal τού-
των μᾶλλον πατράσι πρὸς παΐδας τοὺς ἑαντῶν, ἀπὸ
τούτων ποιεῖται τῆς οἰχείας Φφιλανθρωπίας τὴν Év-
da: Etv, ἄνθρωπον λέγων ἑαυτὸν καὶ Πατέρα πάντων

ἡμῶν ἐπεὶ χαὶ δι’ ἡμᾶς ἐγένετο ἄνθρωπος, καὶ διὰ τοῦ θείου βαπτίσματος καὶ τῆς ἐν αὐτῷ τοῦ θείου

ΙΙ εύματος χάριτος ἡμᾶς ἀνεγέννησεν.
ljqmo ergo quidam, ait Josus, habuit duos filios ;

?* fom. 1, 20.

Ανθρωπος οὖν τις, φησὶν, εἶχε δύο vloU;* τῆν

31 ] HOMILIA ΠΠ. 38
XXe plav φύσιν εἲς δύο διεῖλεν & τῆς γνώμης δια- A. unam enim naturam in duo disjunxit diversa αδιί-

φορὰ, xal τοὺς πολλοὺς εἷς Suo cuvnttv ἡ τῆς ápr-
τῆς καὶ τῆς xaxlac διαστολή» χαὶ ἡμεῖς yàp ἴἔστιν
ὅτε xaY τὸν χαθ᾽ ὑπόστασιν ἕνα διπλοῦν φαµεν, ὅταν
Έχῃ τὴν τοῦ ἤθους διπλόην, xal τοὺς πολλοὺς ἕνα
πάλιν, ἠνίχα πρὸς ἀλλήλους συνῴδουσι. « Προσελθὼν
οὖν 6 νεώτερος υἱὸς εἶπε τῷ πατρί’ » εἰχότως νεώ-
τερος *' νεωτεριχὴν γὰρ xal ἀφροσύνης Υέμουσαν
προσάχει τὴν ζήτησιν, Καὶ fj ἁμαρτία δὲ, fjv kvs-
. véet τὴν ἀποστασίαν ὠδίνων, νεωτέρα ἐστὶν, ὁστε-
ῥογενὲς εὕρημα Ὑενομένη τῆς χαχης ἡμῶν προαιρέ-
ouo; * ἡ δὲ &prth παλαιχενἠς ἐστιν, ἐξ ἀῑδίου μὲν
ἐν τῷ θεῷ οὖσα, «fj δὲ ἡμετέρᾳ τὴν ἀρχὴν παρὰ
«Θεοῦ χατὰ χάριν ἐντεθεῖσα Φυχῄ. Καὶ προσελθὼν,
«φΦησὶν, ὁ νεώτερος vlbc εἶπε τῷ πατρί ε Δός µοι

«b ἐπιδάλλόν µέρος τῆς οὐσίας. » Ὀαδαὶ τῆς ἄφρο- B

σύνης ! οὗ προσέπεσεν, οὔχ ἱχέτευσεν, ἀλλ' ἁπλῶς
εἶπε- καὶ οὐ τοῦτο µόνον, ἀλλὰ καὶ ὡς ἐφειλὴν
ἀπαιτεῖ παρὰ τοῦ πᾶσι χατὰ χάριν διδόντος. Δός
pot τὸ ἐπιθάλλον µέρος τῆς οὐσίας, τὸ κατὰ νόµους
ἐμοὶ προσῄχον, τὴν χατὰ τὸ δίχαιον ἡμετέραν µε-
ρίδα. Καὶ «είς νόμος, χαὶ πόθεν δίχαιον ὀφειλέτας
εἶναι τοῖς παιαὶ τοὺς πατέρας» Τοὐναντίον μὲν
οὖν μᾶλλον τοῖς πατράσιν ὀφείλειν τοὺς albas

matio, et plerosque in duobus conjunxit virtutis et
vitil distinctio, Ita nobis accidit ut unam personam
dicamus duplieem propter morum duplicitatem , οἱ
rurses niultos üuum, quando sibi invicem conscn-
tiunt. « Accedeus ergo adolescentior (ilius dixit pa-
tri ; » recte adolescentior, nam puerilem et stultitia
refertam producit postulationem. Peccatum quoque
quod cogitavit qui apostasiam molitur, recentitis
est, pessimzque przelationis nostrze recentius in-
ventum ; virtus autem priwogenita est, ab æteruo
quidem in Deo manens, nostre vero auima in prin-
cipio a Deo per gratiam infusa. Accedens, ait, ado-
lescentior dixil patri : « Da mihi portionem sub-
stantis qnae me contingit.» O stultitia! non oravit,
non flagitavit, sed mere dixit, nec hoc tantum, sed
quasi debitum exigit ab eo qui omnibus gratis do-
pat. Da mihl portionem substantise qua me contingit,
quz mihi per leges tribuitur, quas ex jure nobis
poriitur. Et qua lege? quo jure patres filiorum de-
biteres sunt constituti? Nonne econtra patrum de- .
bitores esse liberos nalura ipsa ostendit, cum ex
e:s vitam acceperint? Sed ista quoque mentem jave-
nilem manifestant.

κλὶ ἡ φύσις αὐτὴ παρίστησιν, ἐξ ἐχείνων τὸ εἶναι λαδόντας. ᾽Αλλὰ xal τοῦτο τοῦ νεωτερικοῦ φρονήµατος.

ΤΙ obv ὁ βρέχων ἐπὶ διχαίους xai ἀδίχους, à
ἀνατέλλων τὸν Ίλιον ἐπὶ πονηροὺς xoi ἀγαθούς ;
Διεῖλεν αὐὲοῖς, qnoi, «bv βίον. ᾿Ορᾷς ὅτι ἀνενδεῆς
ἐστιν ὁ ἄνθρωπος xai πατὴρ οὗτος; Οὐ γὰρ ἂν
τοῖς δυσὶ µόνοις διεῖλεν, οὐδὰ εἰς δύο µόνον, ἀλλὰ
xal τρίτην ἂν ἑαυτῷ τοῦ βίου παραχατέσχε μερίδα.
Ὅ δὲ, à; θεὺς, χαθάπερ xai ὁ προφήτης φησὶ
Δαθὶδ, μὴ χρείαν ἔχων τῶν παρ) ἡμῖν ἀγαθῶν, τοῖς
Φυοἳ παισὶ τούτοις µόνουις διεΏε, quot, τὸν βίον,
«τουτέστι τὸν χόσμον ἅπαντα * διαιρεῖται yàp, ὥσ-
περ ἡ µία φύσις τῇ διαφόρῳ γνώμῃ, οὗτος ὁ εἷς
κόσμος τῇ διαφόςΨψ χρήσει ' ὁ. μέν φησι πρὺς τὸν
θεὸν, ε Ὅλην τὴν ἡμέραν διεπέτασσ πρὸς σὲ τὰς
χεῖράς pov *» xat, e Ἐπτάχις τῆς ἡμέρας ᾖνεσά σε
καὶ, εεσονύχτιον ἐξηχειρόμην”» xat, e Ἐχέχραξα ἓν
ἀωρίᾳ)» xal, « Ἐπήλπισα ἐπὶ τοὺς λόγους aou* » xat,
« El, τὰς IM πρωῖας ἀπέκχτεινον πάντας τοὺςἆμαρ-
κωλοὺς τῆς γῆς,» τουτέστι τὰς πρὸς ἠδυπάθειαν χι:

νουµένας ὀρέξεις τῆς σαρχὸς ἀπέτεμνον - ὁ δὲ διη- -

μερεύει àv οἵνῳ, καὶ axoxel ποῦ πότος γίνεται, xal
συνδιανυκτερεύει ταῖς ἀφέμνοις xal ἀθέσμοις πρά-
ξεσι, xal ταχύνει πρὸς ἀφανεῖς δόλους, 1] φανερὰς
ἐπιδουλὰς καὶ χρημάτων ἁρπαγὰς, xil psa;

. φονηράς. "Ap" οὐ διεῖλον οὗτοι τὴν piav. νύχτα, ᾿

χαὶ τὸν ἕνα ἤλιον, xai πρὸ τούτων τὴν ἰδίαν φύσιν,
ἀσυμφώνως ἀλλήλοις καταχρησάµενοι; 'O δὲ Ge,
ἁδιαιρέτως διεῖλε πᾶσι πᾶσαν τὴν χτίσιν, προθεὶς
εἰς χρῆσιν τὴν xasà βούλησιν.

ε Καὶ μετ) οὗ πολλὰς ἡμέρας, φησὶ, συναγαγὼν
&xavta ὁ νεώτερος υἱὸς, ἀπεδήμησεν εἰς χώραν µα-
πράν. » Πῶς οὐκ εὐθὺς, ἀλλ᾽ οὗ μετὰ πολλὰς, feet
prv ὀλίγας ἀπεδήμησεν ἡμέρας; 'O πονηρὸὺς ὅπο-

Quid ergo ille qui facit pluviam cadere super ju-
stos et injustos, et solem oriri super malos et lo-
nos? Divisit illis substantiaw. Videsne quantam
nulla re indigeat homo et pater iste? Aliter enim
non duobus solis, nec in duas tantum partes divi-
sisset, sed tertiam sibimetipsi substantie portionem
reservasset, llle autem, quatenus Deus, prout pro-.
pheta David dixit **, bonorum nostrorum non egens.
solis istis duobus filiis divisit, inquit, substaniiam,
id est mundum universum; nam sicut natura una
diverso signo dividitur, ita et iste mundus usu di-
verso. Alius quidem ad Deum dixit : « Tota dio
extendi manus meas ad te *'; » et : « Septies ia
die laudein dixi tibi **;f» et : « Media nocte e lecio
surgebam ος » et : « Clamavi in caligine **; »
et ? « Speravi in verba tua **; et : « lu watut no
interficiebam omnes peccatores terre *5, » id est,
2d voluptatem motas cupiditates amputabam. Alius
autem diem sagit ja vino, considerat unde veniat
potus, pernoctat in lascivis illicitisqhe operibus, ct
properat ad occultas fraudes vel ad apertas insidias,

p ^ rapinam copiarum, ad pravas molitiones, Nonue

jsti non diviserunt eamdem noctem, eumdem solemn,
ct aute ista. propriam naturam, cum non inter se
iu usu consenserint ? Deus vero pariter omnibus di-

visit creaturas, has in. usum prout. voluerint, tra-
deus,

«Et non post multos dies, ait, congregatis
omnibus, adolescentior filius peregre proficiscitur.»
Cur non statim, sed non post multos dies, sea post
paueos dies profectus est? Perversos seductor dia-

T Psal, xv, 9. * Psal. ixxxvu, 10. ** Psal. οστιῃ, 164. ** ibid. 623. '"'Psial.cxn, 4. '* Psal.

civin, 42. ** Pual. C, 8.

33 GREGORII PALAM.E

40

bolus non si;eul nodum agendi proprium.et pecca- A φήτης διάδολος οὐχ ἅμα τὴν ἰδιοῤῥνθμίαν καὶ τὴ

tum suppouit, sed aliquandiu multa arte. fallaciter
suadet, susurrans et dicens nobis : Tu etiam pro tuo
judicio vivens, nec audiens Ecclesiain Dri, nec au-
res præbeas doctrinae Ecclesi, poteris a temetipso
officia conspicere, nee a bono amoveri. Quandu au-
tem quemdam 8 sacris hymnis averterit, cum sua-
serit ne sacros doctores audiat, louginquum adhuc
eum facit a divina vigilantia, pravis eum operibus
tradens ; Deus enim ubique praesens est ; unum est
α bono discrimen , malum in quo per peccatum
peregre 3 Deo pro(ciscimur : «Non enim perma-
bebunt injusti ante oculos tuos », dixit ad Deum
David.

Elongatius ergo ita, et ín. regionem longinquam
profectus adolescentior filius : « Ibi, ait, dissipavit
substaniiain suam vivendo luxuriose, » Quomodo
igitur. dissipavit substautiatn suam? Ante onmia
sobstantia οἱ divitize nostre naturales anuma nostra
sunt. Quaudiu in salutaribus nioribos perinanemus,
recollectam eam habemus ad seipsam, .ad primum
et excelsissimum Sypirituin, Deum ; sed eum fores
cupiditatibus aperuimus, statio dissipatur errans
omni hora circa carnalia et terrena, circa multifor-
mes voluptates turbulentasque de istis cogitatio-
nes. Cogitatio sunt illius divitize qua in ipsa se-
dem habet, et dijudicat melius a pejore quandia
maneat ipsa preceptis eensiliisque obediens Patris
euslestis ; si vero insaniat, illa quoque dissipatur in
fornicationem et intemperantiam, in utramque ma-
litis partem divisa. Quod videre est de orcni nostra
virtute et potentia, quae verae sunt divitis nostra ex
multimoda malitia, si in ipsam inclinetur, dissipa-
te. Mens enin vi sus naturse desideria dirigit sd
anum et verum Deum, solum bonum, solum ἀθεί-
dersbile , solum voluptatem ab omni dolore iuno-
Xiam largientem. Mente. vero Jaxata, animz virtus
ad veram charitatem excidit a bono vere appelenio,
et ad varias voluptatis concupiscentias pertrahitur,
unde dissipatur ad deslJeraundas dapes uuu ueces-
sarias, hinc immodesta corpora, unde non bonas
opes seu inanem et turpem gloriam distracta con
cupiscit, Et sic extenuatus. miser bomo, necuon ad
varius de istis cogitationes divulsus, nec solein
ipsun nec aerem , communes oinibus divitias ju-
cunde aspirat nec conspicit.
µεθελκοµένη. Και οὕτω χατακερµατιζόµενος 6 ἆθλιος
χατατεινόµενος, οὐδὲν τὸν Ίλιον αὐτὸν οὐδὲ τὸν ἀέρα,
ρεῖ.

ipsa mens nostra a Deo non amota suscitat iram
in nobis centra solum diabolum, et utitur anima
t enerositate contra malas cupiditates , contra priu-
eipes tenebrarai, contra spiritus malitizs, Si vero
non amplectator divina mandata ejus cujus militie
nomen dedit, dimicat sdversus proximos; asevit
adversus cives, bácchatur adversos eos qui stultis
j*s concupiscentiis non cousentiunt , et homicida

ἁμαρτίαν ὑποτίθεται, ἀλλὰ χατὰ μιχρὺν ὑποχλέπττι
πανούργως, ὑποψιθυρίζων ἡμῖν xol λέγων Καὶ cv
χατὰ σεαυτὸν ζῶν, καὶ μὴ σχολάζων τῇ τοῦ θεοῦ
Ἐχκχλησίᾳ, μηδὲ τὸ οὖς ὑπέχων τῷ διδαόχάλῳ τῆς
Ἐκχλησίας, δύνασαι xal παρὰ σεαυτοῦ σννορᾷν τὸ
δέον, xal μὴ µαχρυνθῆναι τοῦ ἀγαθοῦ. "Όταν δέ
τινα τῆς ἱερᾶς ὑμνιδίας ἁποσχοινίσῃ, καὶ τῆς πρὸς
τοὺς ἱεροὺς διδασχάλους ὑπακοῆς, μαχρᾶν αὐτὺν
ποιεῖ καὶ τῆς θείας ἐπισχοτῆς, τοῖς ἔργοις αὐτὸν
τοῖς πονηροῖς παραδούς ’ ὁ γὰρ θεὺς παν ταχοῦ πᾶ-
ρεστιν * Ev ἑστι τὸ μαχρὰν τοῦ ἀγαθοῦ, τὸ χαχὸν, ἓν
ᾧ διὰ τῆς ἁμαρτίας Υγινόµενοι μαχρὰν ἁποδημοῦμεν
G:00 * « θὐ γὰρ διαμενοῦσι παράνομοι κατέναντι
τῶν ὀφθαλμῶν σον, » ὁ Δαθὶδ πρὸς τὸν Θεόν
Φησι.

Μαχρυνθεὶς οὖν οὕτω, καὶ εἰς χώραν ἀποδημή-
σας μαχρὰν οὖσαν ὁ vib; ὁ νεώτερος. « Ἐχεῖ διο-
σχήρπισε, qoi, τὴν οὐσίαν αὐτοῦ. ζῶν ἀσώτως. »
Πῶς οὖν διεσχόρπισς τὴν οὐσίαν αὐτοῦ ; Πρὸ πάντων
οὐσία xai περιουσία ἡμῶν ἔμφυτος ὁ νοῦς ἐστιν ὁ
ἡμέτερος. Ἔως μὲν οὖν τοῖς τῆς σωτηρίἰας τρόποις
ἐμμένομεν, συνηγµένον αὐτὸν ἔχομεν πρὺς ἑαυτὸν,
xaY τὸν πρῶτον xal ἀνωτάτω νοῦν τὸν θεόν * ἠνίχα
δ ἂν τοῖς πάθεσι θύραν ἀνοίξωμεν, εὐθὺς σχορπί-
ζεται, πλανώμενος πᾶσαν ὥραν περὶ τὰ σαρχιχά τε
καὶ γἠῖνα, περὶ τὰς πολυµόρφους fjbovà;, xal τοὺς
ἐπὶ ταύταις ἁμπαθεῖς λογισμούς. Αὐτοῦ ἐστιν f) φρό-
νησις πλοῦτος, παραµένουσα τούτῳ καὶ διαχρίνουσα

C τὺ κρεῖττον ἀπὸ τοῦ χείρονος, μέχρις ἂν καὶ αὐτὸς

παραμένῃ ταῖς ἐντολαῖς xai 'συμθουλαῖς ὑπείχων
τοῦ ἀνωτάτου Πατράς * τούτου δὲ ἀφηνιάσαντος, xà-
χείνη σκορπίζεται εἰς πορνείαν xal ἀφροσύνην, τὰς
παρ) ἑκάτερον µέρος xaxlac µεριζοµένη. Τοῦτο ὃ)
ἂν ἴδοις καὶ ἐπὶ πάσης ἀριτῆς ἡμῶν xal δυνάµεως,
αἵ εἶσιν ἡμέτερος :ὄντως πλοῦτος, ὃς τῆς χαχίας
οὔσης πολυσχεδοῦς, ὃτ' ἂν πρὸς αὑτὴν ἐκχλίνῃ,
σχορπίζαται ' αὐτὸς Υὰρ ὁ νοὺς τείνει την ἐπιθυμίαν
πρὺς τὸν ἕνα xal ὄντως ὄντα θεὺν, τὸν uóvov ἀγα-
θὰν, τὸν µόνον ἐφετὸν, τὸν µόνον ἁμιγῆ πάσης ὀδύνης
τὴν ἡδονὴν παρέχ.ντα. Too vou. δὲ µαλαχισβέντος,
ἡ πρὺς τὴν ὄντως ἀγάπην τῆς ψυχῆς δύναμις Exnt-
πτει τοῦ ὄντως ὀρεχτοῦ, xal αρὸς τὰς ποιχίλας ópi-
ξεις τῆς ἡδυπαθείας διασπωµένη, σχορπίζεται ἓν»
τεῦθεν πρὸς ἐπιθυμίαν βρωµάτων οὐχ ἀναγχαίων,
ἐχεῖθεν πρὸς ἐπιθυμίαν 1 B σωμάτων οὐχ εὐσχημόνων,
ἑτέρωθεν πρὸς ἐπιθυμίαν οὐκ εὐχρήστων χρημάτων,
ἄλλοθεν πρὸς ἐπιθυμίαν τῆς χενῆς καὶ ἀδόξου δόξης

ἄνθρωκος, χαὶ ταῖς ποιχίλαις περὶ ταῦτα portio,
τὸν χοινὸν πᾶσι πλοῦτον, ἡδέως ἀναπνεῖ τε xat Ow,

Αὐτὸς ὁ νοῦς ὁ ἡμέτερος μὴ ἀποστὰς τοῦ θεοῦ,
διεγείρει tbv ἐν ἡμῖν θυμὸν κατὰ μόνου τοῦ διαθό-
λου, xal χρῆται τῇ τῆς φυχῆς ἀνδρίᾳ κατὰ τῶν πο-
γηρῶν παθῶν, χατὰ τῶν ἀρχόντων τοῦ σχάτους,
κατὰ τῶν πνευμάτων τῆς πονηρίας. Ἂν δὲ μὴ προσ»
έχῃ ταῖς θείαις ἐντολαῖς τοῦ καθοκλίσαντο; «αὐτὸν
δεσπότου, μάχεται τοῖς πλησίον, μαίνεται χατὰ τῶν
ὁμοφύλων, ἀποθηριοῦται χατὰ τῶν μὴ συναινούντων

41 HOMILI!A III. n
ταῖς αὐτοῦ παραλόγοις ὀρέξεσι, χαὶ ἀνθρωποχτόνος Α lien! fit homo, non tantam jumentis iusiplentibns

qtu 1 ὄνθρωπος vivstat, οὗ µόνον «ol; χτήνεσι
φοῖς &vofjvot; ὁμοιωθεὶς, ἀλλὰ xil τοῖς Épmttol;
xal ἱσθόλοις τῶν ζώων, σχορπίος, bow, Υέννημα
ἐχιδνῶν γεγονὼς, ὁ ἐν υἱοῖς Θεοῦ τεταγµένος. Εἶδες
πῶς διεσχόρπισε καὶ ἀπώλεσε thv οὐσίαν αὑτοῦ :
« Καὶ δακανήσας, qnoi, “άντα ὁ νεώτερος υἱὸς,
ἤρξατο ὑστερεῖσθαι. » Ei; λιμὸν ἐμπεσὼν, ἀλλ οὔ»
πω πρὸς ἐχιστροφὴν ἔθλεφε * xal γὰρ ἣν ἄσωτος
δὺ «Καὶ πορευθεὶς ἐχολλήθη ἑνὶ τῶν πολιτῶν τῆς
χώρα; ἑχείνης, καὶ ἔπεμφεν αὐτὸν εἰς τοὺς ἀτροὺς
αὐτοῦ βόσκειν χοίρους. »

Τίνες δὲ οἱ τῆς paxpkv οὔσης τοῦ θεοῦ χώρας πο.
λῖται xal πολιτάρχαι; Πάντως οἱ δαίµονες . ὑφ ὧν
πορνοδοσχὸς, xal ἀρχιτελώνης, καὶ ἀρχιλῃοτὴς, xal
ατασιάρχης χατέστη ὁ νυἱὸς τοῦ οὑρανίου Πατρός;
πᾶν yv yàp πάθος διὰ «ἣν ἄχραν ἁκαθαρσίαν ὁ
χοιρώδης αἰνίττεται » χοῖροι δέ εἶσιν ol τῷ βορθόρῳφ
t&v παθῶν τούτων ἐγχυλινδούμενο, ὧν ἑχεῖνος
προστὰς, ὡς χαθ' ἠδυπάθειαν ὑπερέχων αὐτῶν, οὐκ
ἠδύνατο χορεσθῆναι ἀπὸ τῶν κχερατίων ὧν Ἰσθιον
cl χοῖροι, τουτέστι χόρον τῆς οἰκτίας ἐπιθυμίας λα-
δεῖν οὖχ ἠδύνατο. Πῶς ἡ τοῦ σώματος φύσις οὖκ
ἀρχεῖ τοῦ ἀκολάστου ὑπηρετεῖν ταῖς ὁρμαῖς: Ὁ
χρυσὺς ἢ ὁ ἄργυρος, τῷ φιλοχρύσῳ χαὶ φιλαργύρφ
προσγεγονὼς, τὴν ἔνδειαν ηὔξησε, καὶ καθ ὅσον ἂν
φολὺς ἐπιῤῥεύσῃ, xatà τοσοῦτο πλείονος ἐπιθυμεῖν
παρἰσχεύασεν * ὁ χόσµος ἅπας μόλις, τάχα δὲ οὐδὲ
μόλις ἀρχέσει πλεονέχτῃ καὶ φιλάρχῳ ἑνί. Ἐπεὶ
οὖν πολλοὶ μὲν οὗτοι, χόσµος δὲ εἷς, πῶς dpa. δυνή-
αεταί τις αὐτῶν τῆς οἰχείας ἐπιθυμίας χόρον εὑ-
ρεῖν; Οὕτω τοίνυν χαὶ ὁ τοῦ θεοῦ ἁποστατήσας ἐχεῖ-
vos οὐχ ἡδύνατο χορτασθῆναι * οὐδὲ γὰρ ἐδίδου
εις, φης], τὸν χόρον αὐτῷ * είς yàp ἂν καὶ ἔδωχεν ;
& θεὸς ἁπῆ», οὗ χαὶ τῇ 94g µόνῃ χόρος ἀνεπαχθὴς
«p ὁρῶντι προσγίνεται, χατὰ τὸν εἱπόντα * « Xop-
τασθῄσομαι ἓν τῷ ὀφθῆναι µοι τὴν δόξαν σου. Ὁ
Ειάδολος οὐχ ἰθέλει χόρον παρασχεῖν τῶν αἰσχρῶν
ἐπιθυμιῶν, ἐπεὶ µεταδολὴν τῆς πρὸς αὐτὰ σχέσεως
&v τοῖς τρεπτοῖς ὁ κόρος ἐργάζεσθάι πέφυχεν » ab
χότως οὖν οὐδεὶς ἐδίδου τὸν xópoy αὐτῷ.

Ἠάόλις ποτὲ τοίνυν ἐφ' ἑαυτοῦ γενόμενος ὁ &zosx:p-
τήσας τοῦ πατρὸς ἐχεῖνος, χαὶ οἵ χακῶν ἔφθασεν ἐν-
νοῄῆσας, ἀπεχλαύσατο ἑαυτὸν, λέγων ε Πόσοι µί-

comparatus, sed etiam repentibus et venenatis ani-
malibus, scorpio, serpens, genimen viperarum fa-
etus , qui inter filios Dei numerabataur. νάνος
quomodo dissipavit et perdidit substantiam suam

ε Et postquam omnig consummasset. adolescentioer
filius, cepit egere. » In famem iucidit, sed rondum
ad reditum respexit; erat enim dissolutus; idco,
ε Abiens adhæsit uni civium illius regionis. Et
misit illom iu villam suam ut pasceret porcos. »

Sed quinam regionis a Deo longinquss tives οἳ
principes? Omnino dæmones, pro qnibus libidinum:

πω publicanorum fnrumqne eaput el dnx sc-
B ditionis constitutus est ccelestis Patris filius ; nam

omnis quidem cupiditas jnre propler summam οὗ - -

scenitstem poreina appellatur; porei auiem suut
in loto cupiditatum se volutantes, quorum ille
princeps, quia voluptatum concenpiscentia. onmes
superabat, non poterat estiarí de siliqnis quas porci
manduesbant , id est, satietatem propri: concupi-

scentiæ accipere no&;poterst. Quomodo corporis

Batura non $satis poterat gaueonis iupetibus mini-
strare? Aurum vel argentum amico auri et argenti
superveniens , inopiam ejus adanvit, el quantum
magis afflaxerit, tantum ad n.ajors concupiscendum
disposuit ; mundus universus vix, seu potius ne-
quaquam uni avaro et cupido sufficiet. Igitur cum
isti quidem sint multi, mundus vero unis, quomode

ergo poterit quis eorum suam satiare concupiseen- -

tiam? Unde ille a Deo procul amotus oon poterat
satiari ; nemo enim, Inquit, dabat ei quo satiaretur.
Nam quis οἱ dedisset? Deus aberat, eujus solo in-
tuitione jucunda videnti supervenit satietas , prout
David dixit: « Satinber eum apparverit mihi glorià
tua *. » Diabolus nolebat turpium ejus concupi-
scentiarum praebere satietatem, cum ista soleat wo-
liles animas a sua ad illa proclivitate convertere,
Merito Igitur nemo el quo satíaretur dabat.

Tandem ergo ad se reversus illo. 4 patro proeul
profectus, et quo calamitatis pervenerat meditatus,
semetipsum deffebat dicens : « Quot mercenarii iu

68ιοι τοῦ πατρός µου περισσεύουσιν ἅρτων, ἑγὼ δὲ D domo patris mei abundant panibus, ego autem hic

λιμῷ ἀπόλλνμαι. » Tívec οἱ µίσθιοι ; οἱ διὰ τῶν τῆς
Μετανθίας ἱδρώτων καὶ τῆς ταπεινώσεως οἷά τινα
μισθὸν ἐπαναχαλούμενοι την σωτηρίαν. ΥἼοἱ δέ εἰ-
aw οἱ διὰ «hv πρὸς αὐτὸν ἀγάπην ταῖς αὐτοῦ ivro-
λαῖς ὑποτασσόμενοι * χαθάπερ xal ὁ Κύριος εἶπεν»
« Ὁ ἀγακῶν µε τὰς ἑντολάς µου τηρήσει, » Τῆς οὖν
νίοθεσίας ὁ νεώτερος ἁποπεσὼν υἱὸς, καὶ τῆς ἱερᾶ;
πατρίδος ἐκπεσὼν ἑχὼν, καὶ λιμῷ περιπεσὼν, χατα-
ινώσχει Δαυτοῦ xal ταπεινοῦται, χαὶ μετανοεῖ λέ-
Των ^ c 'Avagvás πορεύσοµαι, xal προσπεαοῦμαι τῷ
κατρὶ, xol ἐρῶ Πάτερ, fipapto, εἰς τὸν οὑρανὸν
καὶ ἑνώκιόν σου. » Καλῶς ἄρα τὴν ἀρχὴν 16. ἑλέ-

** Peel, xvi, 13. 9 Joan, xiv, 93.
PaTBoL. Gn. CL]

neum, et. procidens dicam ei :

(ame pereo. » Quinam mercenarii ? qui per. poui-
tens lacrymas et "humilitatem. quasi inercedem
redemerunt salutem. Filii autem sunt qui per cha-
ritatem erga illum mandatis ejus subditi fuerunt,
prout dixit Dominus : « Qui diligit me, niandata mea
servabil **. » Adolescentior ergo filius 4 digmtate
filii excidens, et a patria sancta egressus necnon
f-me correptus, semetipsuu vituperat et humiliat,
cum poenitentia dicens: « Surgam et ibo ad patrem
Patcr, peccavi in
celum et coram te 2. Juro ergo a principio dice-
bamus quoniam pater iste Deus est ; nam quomodo

43 | GREGORII PALAM/E | 4
iu colum peccavit elongatus a patre.filius, nisi A vouew, ὅτι à πατὴρ οὗέος ὁ θεός Σοτὶ * πῶς τὰρ

conlestis esset Pater? Ait ergo : Peccavi in. coelum,
Scilicet in sanctos qui in coelo sunt, et quorum ci-
vitas in ccelo versatur ; et coram te qui eum sanctis
tuis in colo babitas, « Et jai non sum dignus vo-
can filius tuus ; fac me sicut unum de mercenariis
1uis. » Pulchre in humilitateaddidit: Fac me : nemo
euim a se ipso suscipit gradus ad virtutem, etsi
non sine ejus consensu assequatur. « EL surgens,
inquit, venit ad patrem suum : cum autem adhuc
longe essct... » Verum quomodo venit et adhuc
longe erat; quare misericordia motus pater ejus
ivit in occursum illius? Ῥωπίιθης bomo ex anima
lum bona sibi proponit et a peccato exsurgit, ad
Deum pergit ; sed pravis consuetudinibus el præ-

ἥμαρτεν εἰς τὸν e39avbv, ὁ ἁποαιατῆσας τοῦ πα-
τρὸς φἱὸς, οἱ μὴ οὐράνιος fv 6 Πατήρ; Ἡμαρτον οὖν,
φησὶν, εἰς *bv οὐρανὸν, τουτέστιν -εἰς τοὺς iv τῷ
οὑρανῷ ἁγίους, xal ὧν «b πολίτευμα iv obpavolg
ὑπάρχει, xal ἑνώπιόν gov, ὃς, μετὰ τῶν σῶν ἁγίων
ἐν τῷ οὐρανῷ κατοιχεῖς. « Καὶ οὐχέτι εἰμὶ ἄξιος
χληθῆναι ulóc σου * ποίησόν µε ὡς ἕνα τῶν µισθίων
σου. » Καλῶς «f; νῦν ταπεινώσεέι συνετισθεὶς, Ποίη-
σόν µε, φησίν οὗ. γὰρ παρ) ἑαυτοῦ τις Χαμθάνει
τοὺς χατ’ ἀρετὴν βαθμοὺς, εἰ xal μὴ χωρὶς τῆς αὐ-
τοῦ προαιρέσεως. « ᾽Αναστὰς οὖν, φησὶν, Άλθεν εἰς
*bv πατέρα αὑτοῦ * ἔτι δὲ αὐτοῦ μακρὰν ἀπέχον-
τος.» Πῶς «δὲ ᾖλθε. xat μακρὰν ἀπεῖχε, διὸ xal
σπλαγχνισθεὶς ὁ macho αὐτοῦ.ἐξῆλθεν εἰς συνάντη-

sümptionibus Lyrannice vexatus, adhuc procul ahest B τιν ᾳὐτοῦ ; O μετανοῶν ἄνθρωπος ix φυχῆς τῇ

a Deo, valdeque eget superna misericordia et auxi-

lio, si salvandus est.

μὲν ἀγαθῇ mpotéctt xai τῷ τῆς ἁμαρτίας ἑκστῆναι
φθάνει πρὸς τὸν Θεόν * ὑπὸ δὲ τῆς χαχῆς συνηθείας

καὶ τῶν προλήψεων λογιστικῶς τυραννούµενος, ἔτι μακρὰν ἀπέχει θεοῦ, καὶ πολλῆς δεῖται τῆς ἄνωθεν

εὐσπλαγχνίας χαὶ βοηθείας, εἰ μέλλει σώζεσθαι.

. Ideo. pater misericordiarum descendens occurrit,
et amplexus dilexit, suisque servis, seu sacerdotibus
jussit stolam primam proferre scilicet filu dignita-
teni quam prinam per sanctum baptisma induerat,
et dareanuulum in manum ejus, id eat actioni anime
que per inanum manifestatur. indere. sigillum
contemplativa virtutis, arrhas future hzredila-
tis εἰ iusuper jussit dari calceameuia in pedes ejus,
divinam vigilantiam et firmitatem , quibus roboralus
àmbulare queat super serpenten) et scorpioneu),

αεεπυΏ super omnem inimici potenjiam, Deinde 6

vitulum jubet saginatum afferri et. occidi οἱ in
escam apponi. Vitulus iste ipse Dominus δεί. qui
egressus ex adyto divinitatis. et de superus quium
sede, necnon ut hou 1n ierra visus, lauquam vi-
tuigs pro nobis peccatoribus occiditur ; et ianquam
saginatus panis more in escam nobis apponitur.
Coimmunein facit postea Beus lsetitiam, commu-
urque convivium.cum sanctis suis, nostra ex Sumæa
henignilarte assuinens οἱ dicens : Eamus, mauduce-
mus et epulemur. Senior autem filius irascitur,
Refert ist€ mibi Sudæos propter vocationem ꝓen-
tium uas, Scribas et Pharis:eos scaudaliza-
ιος quoniam Dominus peccatores. suscipit et cum

Διὸ καὶ ὁ mTathp τῶν. οἰχτιρμῶν συγχαταβας
ὑπήντησε, xal περιπλαχεὶς χατεφίλησε, xai τοῖς
αὑτοῦ ξούλαις, ftot τοῖς ἱερεῦσιν ἐχέλευσε τὴν στο-
λὴν αὐτὸν τὴν πρὠτην ἐνδῦσαι, ftot τὴν υἱοθεσίᾳν,
ἣν χαὶ πρὠην διὰ τοῦ ἁγίου βαπτίσματος Άμφιά-
sata, καὶ δακτύλιο» δοῦναι εἰς τὴν χεῖρα αὐτοῦ, vuv
τέστι Tip πρακτικῷ τῆς φυχῆς, ὃ δηλοῦται διὰ τῆς
χειρὸς ἐνθεῖναι σφραγίδα θεωρητικῆς ἀρετῆς &pe
ῥαδῶνα τῆς μελλούσης κληρονοµίας, ἀλλά xal ὑπο-
δήµατα εἰς τοὺς πόδας, θείαν φυλαχὴν xal ἀσφά»
λειαν ἑνδυνα μοῦσαν αὐτὸν. πατεῖν ἐάνω. ὄφεων καὶ
σχορπίων, xay ἐπὶ πᾶσαν τὴν ὄνναμιν τοῦ ἐχθροῦ.
Elsa xa) τὸν. µόσχον. χελεύει σὸν σιτευτὸν ἐνεγχεῖν
καὶ θῦσαί καὶ προθεῖναι. εἰς βρῶσιν. 'O. µόσχος δέ
ἐστιν οὗτος, αὐτὸς ὁ Κύριος, ὃς ἐξάχεται μὲν. τοῦ
κρυφίου τῆς,θεότητος, xal αὐτῆς τῆς ὑπεράνω χφι-
µένης τοῦ παντὸς Έδρας, xal ὡς ἄνθρωπος ἐπὶ γῆς
ὀφθεὶς, ὡς µόσχος ὑπὲρ ἡμῶν τῶν ἁμαρτωλῶν θύε-
ται, χαὶ ὡς σιτευτὸς, τουτέστιν ἄρτος εἰς βρῶσιν
ἡμῶν προτίθεται. Κοιν]ν' δὲ ποιεῖται τὴν ἐπὶ τού-
τοις εὐφοοσύνην xal τὴν εὐωχίαν ὁ θεὸς μετὰ τών
αὑτοῦ ἁγίων, τὰ ἡμῶν ὑπ' ἄχρας οἰχειούμενος φι-
λανθρωπίας, xal λέγων Δεῦτε φαγόντες süppave
θῶμεν. ᾿Αλλ' ὁ πρερδόὀτερας υἱὸς ὀργίζεται. Νόει

ipsis manducat. Si vero hec de justis. iutelli- p, πάλιν τοὺς Ἰονδαίους ὀργμομένους ἐπὶ sf] κλέ-

gere volueris, quid mirum si. justus ignorat in-
conmprebensibiles diving bonitatis divitias? Idco
hortatur eum. communis Pater, justaque docet,
dieens ad illum: Iu semper mecum es, immu-
tbilis letitia particeps; epulari autem el gay-
dere oportebat quia (rater uus hic mortuus
erat, et revixit ; perierat, e inventus esl; mor-
tuus erat per peccatuin, et revixit per. paeniten-
tam ; perierat quia in Deo non inveniebatur, inven-
tus ergo culum replet gaudio, sicut scriptum est :
ἑ Gaudium eril iu colo soper uno peccatore paeni-
:entiam agente. » Quid es( quare praseruim uista-
ttt. senior MNius ? Quia, inquit, nunquam dedisti
iilii hzdum, ut cum amicis ineis epularer, eed

σει τῶν ἐθνῶν, τοὺς Ε ραμματεῖς .xaV Φαρισαίΐους
σκανδαλιζοµένους., ὅτι ὁ Κύριυς ἁμαρτωλοὺς προσ-
δέχεται xat συνεσθίει αὐτοῖς. El δὲ καὶ περὶ τῶν δι"
χαίων.τοῦτο «νοεῖν ἑθέλεις, τί θαυμασςὸν, el καὶ ὁ
δίχαιος ἀγνοεῖ τὸν ὑπὲρ πάντα νοῦν πλοῦτον "τῆς
«oU θεοῦ χρηατότητος ; Διὸ xal παραχαλεῖται παρὰ
«oU χοινοὺ Πατρὸς, xai τὰ εἰχότα ὀιδάσχεται, λέ-
Ύοντος πρὸς αὐτόν * Σὺ πάντοτε pev ἐμοῦ el, ef;
ἀναλλοιώτου εὐφρεσύνης κοινωνῶν * εὐφρανθῆναι δὲ
xai χαρῆναι ἔδει, ὅτι ὁ ἁδελφός σου οὗτος.νεχρὰς v
χαὶ ἀνέζησεν, ἀπολωλὼς fjv xat εὑρέθη * νεχρὸς ἂν
τῇ ἁμαρτίᾳ, xal ἀνέζησε τῇ µετᾳνοίᾳ, καὶ ἀπολω.
λὼς fjv, ὡς ph εὑρισχόμενος àv. τῷ θεῷ * εὑρεθεὶς
οὖν χαρᾶς πληροῖ τὸν οὑρανὸν, καθὰ γέχβαπται ^

45

HOMILUA Hí, 48

« Xàpà γἰνέται ἓν ὀδρωνή, ἐπὶ ἐν ἁμαρτωλῷ µετα- A postquam fliusduus hie, qui devorüvit substantiam

voouvtt, ». Τί δέ ἔτι; δι) ὃ μάλιστα λυσεῖται ὁ πρες
σδύτερος υἱός; ὅτι ἐμρὶ, qrslv, οὐδέποτε ἔδωχας
ἔριφον, ἵνα μετὰ τῶν φίλων µου εὐφρανθῶ, ὅτε δὲ ὁ
vió; dou οὗτος, ὁ χαταφᾶγών aou τὸν βίον μετὰ
πορνῶν, λθεν, ἔθυσας αὐτῷ τὸν µόσχοὺ τὸν σιτευ.
τόν * τοσοῦτο γὰρ τὸ ὑπερδάλλον τῶν εἰς ἡμᾶς χαρι-
αμάτων τοῦ Θεοῦ, 17 ὅτι καὶ οἱ ἄγγελοι ἐπεθύμησαν
φαραχύψαι εἰς τὰ χαρισθέντα διὰ τῆς αὐτοῦ ἑναν-
θρωπήῄσεως ἡμῖν, χαθἀ φησιν ὁ χορυφαῖος τῶν
Αποστόλων Πέτρος. 'AJA& xal οἱ δίχαιοι ἐπεθύμησαν
xaV xpb χαιροῦ 80 αὐτὰ ἐλθεῖν τὸν Χριότὸν, ὣς xal
Ἀδραλμἑπεθύμησεν ἰδεῖν τὴν ἡμέραν αὐτοῦ" ὁ δὲ τό-
τε οὐχ ᾖλθε, καὶ ὅτε ᾖλθεν, οὐκ $30e χαλἐφαιδικαΐσυς»
ἀλλὰ ἁμαρτωλοὺς εἰς µετάνοιαν, xal ὑπὲρ αὐτῶν μάλι-
στα σταυροῦται ὁ τὴν ἁμαρτίαν αἴρων τοῦ χόσμου *
ὑπερεπερίσσευσε γὰρ ἡ χᾶρις, ὅπου ἐπλεόνασεν ἡ
ἁμαρτία, "Ost δὶ τῶν δικαίων αἰτούντων οὐδὲ ἓν
toy ἑρίφων δίδωσε, τουτέστι τῶν ἁμαρτωλῶν, σα-
φὲς ἡμῖν γέγονεν Ex τε ἄλλων οὐκ ὀλίγων, xal ἀπὸ
ες χατὰ τὸν ἱερὸν xaX µακάριον Káprov ὁπτασίας
μάλιστα. Οὗτος vàp οὐ µόνον οὐκ Ἰχούάθη πονηρὠν
τινων ἀνδρῶν ἑπαρώμένος, xal δίχαιον οὐκ εἶναι
λέγων, εἰ ζῶσιν ἄνδρες ἄθεοι, χαὶ διαστρέροντες tác
ὁδοὺς Κυρίου τὰς εὐθείάς, ἀλλὰ xai θείας ἀγανα-
Ἰχτήσεώς ἐπἐιράθη, καὶ φριχὠδεστάτων τινῶν ἐπύ-
«xo λόγων, πρὸς ἑπίγνωσιν τῆς ἀῤῥήτου χαὶ ὃπὲρ

νοῦν θείας ἀνοχῆς ἑναγόντων, xal μὴ µόνον oüx Á—

ἐπαρᾶσθαι πειθόντων, ἀλλὰ xal τῶν ἐν πονηρίᾳ ξών.

suam cudgf metetricibUs, venit, oecidisti illi- viiulum
saginstum. Nam tanta «unt, tamque eximia charis-
mata a Deo nobià exhibita, ut angell ipsi desiderent
prospicere ih gratias per ejus incarnationem n&bis
datas, prout dixit coryphius apostolorum Petrus '*,
Justi. etiam propter illa beneficia desileraverunt in
suo tempore Christum venire, sicut Abraham desi-
deravit diem ejus videre ; ille autem tunc non rentt,
et quando venil non venit vocare justos. «ed pecea-
tores ad poenitentiam, et propter hos in primis eru-
cifixus est qui tollit peccata mundi; nam ubi
abundavit delictum, ibi supersbundavit gratia. Quod
flagitantibus justis nec unum dat hædum, id est
peccatorem manifestum. nobis factum est ex aliis
non paucis et presertim ex exemplo sancti et bead
Carpi. Nam iste non solum non exauditus est pra-

vis quibusdam viris maledicens, ét justum non esse

dicens si vivant homines síne Deo, convertentes
vias Domini rectss, sed etiam divinam expertus est
indignationem, durosque audivit sermones quilius
excitaretur ad sgnoseendam ineffabilem el iacdm-
prehensibilem Dei sapientiam, necnon suaderetu?
non maledicere viris in nequitia viventibus, Dee

eliam illis larglente tenípus poenitentiae, Όσα ut

ostenderet Deus pœnitentium, Pater wiserlcoruía-
rum, et ut adderet quoniam conversis per peniten-

Viam magna aemurationeque digna tribuit beneüdía,

ita ordinavit parabolam.

«ων, τοῦ θεοῦ χαιρὸν ἔτι µετανοίας παρέχοντος ἐχείνοις. ἵνα τοίνυν τοῦτο δείξῃ ὁ Ocho, τῶν pea,
νουύντων, ὁ Πατὴρ τῶν οἰχτιρμῶν, xai ἵνα προσπαραστήσῃ, ὅτι τοῖς διὰ μετανοὶὰς ἐπίστραφεῖσι μεγάλα
xai ἀπίφθονα δῶρα δίδωσιν, οὕτω διέθηχε τὴν παραδολήν. —

Ἐπκιλαδώμεθα οὖν xa ἡμεῖς, ἀδελφοὶ, δι Epyou (1. Nos quoque, fratres, emendemus nos per opera

«fc µετανοίας, ἀποταξώμεθα τῷ πονηρῷ xal τοῖς
βσχήµασιν αὐτοῦ: ἀποσχώμεθα τῶν χοίρων, xoi
τῶν αὐτοὺς τρεφόντων xc ρατίωγ, δηλονότι τῶν βδε-
λυρῶν παθῶν, καὶ τῶν τούτοις προσχειµένων * ἄπο-
στῶμεν «fc πονηρᾶς νομῖς, τουτέστι τῆς χαχῆς
σνγηθείας' φύγωμεν τὴν τῶν παθῶν χώραν, fitis
ἐστὶν ἀπιστίᾳ καὶ ἁπληστία xai ἀχρασία, kv αἷς
λιμὸς ἰσχυρὸς τῶν ἀγαθῶν Τίνεται, καὶ λιμοῦ χείρω
wá)n* δράµωμεν πρὸς τὸν Πατέρα τῆς ἀφθαρσίας,
τὸν δοτῆρα τῆς ζωῆς, τὴν ὁδὸν τῆς ζωῆς διὰ τῶν
ἀρετῶν βαδίσαντες * ἐχεῖ γὰρ αὐτὸν εὑρήσομεν πρὸς
ὑπαντὴν ὑπὸ φιλανθρωπίας ἑξελθόντα, xal χαριζό-
μενον ἡμῖν τὴν ἄφεαιν τῶν ἁμαρτιῶν ἡμῶν, τὸ αύγ-
θηµα τῆς ἀφθαρσίας, τὸν ἀῤῥαδῶνα τῆς µελλούσης
Χληρονομµίας.
παρὰ τοῦ Σωτῆρος ἐδιδάχθημεν, μέχρις ἂν ἣν dv
*]j χώρᾳ τῶν παθῶν, εἰ καὶ διενοεῖτο xal ἔλεγε τὰ
ῥήματα τῆς µετανοίας, ἀλλ' οὐδενὸς ἔτυχε χρηστοῦ,
Bex, οὗ ὀφεὶς ἅπαντα ἐχεῖνα τὰ ἔργα τῇ» ἁμαρτίας,
δραμὼν ἦλθε πρὸς τὸν πατἐρα, xal τῶν ὑπὲρ ἐλπίδᾳ
τυχὼν, ἔμεινε πάντως τοῦ λοιποῇ σὺν ταπεινώσει,
σωφρονῶν «καὶ διχαιοπραγῶν καὶ συντηρῶν ἑαυτῷ
εὖν ἐγχαινισθεῖσαν ὑπὸ τοῦ «Θεοῦ χάριν ἀαινῆ " i.
qivórto καὶ ἡμᾶς πάντας ἐπιτυχεῖν xal διατηρεῖν
ἀμείωτον, «ὡς .ἂν «καὶ iv τῷ μέλλοντι αἰῶνι guvtue

nid ] Petr. I, 49.

pœnitentiæ, abrennntiemus malignód et pascuis ejus ;

abstineamus porcis el siliquis qujbus vescuntur, id

est turpibus cupiditatibus virisque istis indülgen-

(ibus, amoveamur a noxiis pabulis, sciliceLa perversis

consuetudinibus ; fugiamus libidinum regionem qua
est infidelitas, gula et intemperantia in quibus inveni -
tur fames valida fameque pejores libidines ; curramus
ad Patrem incorruptibilitatis, ad Jargitorem vitz,
ad viam vitze per virtutes jncedentes ; ibl enim eum
videbimus ad occursum benigne exeuntem, et do-
nantem nobis remissionem peccatorum nostrorum,
incorruptibilitatis pignus, arrhas ſuturæ bzeredita-
tis. Sic lius prodigus, prout a Salvatore didicimus,
quandiu in regione cupidilatum remapsit, licet ex-

'Ἐπεὶ xaló ἄσωτος vlb;, χαθάπερ p cogitaret et. diceret verba pomitentim nihil boni

obtinuit, usquedum dimissis illis peccati operibus,
currens venit ad patrem, bona qua non sperare
ausus erat assecutus, ροδίου -omuino conversaius

est iu humilitate caste jueteque viveps et renqva-

jam. a Deo gratiam cusjodiens integram, quam nos
omnes consequi donetur et iutactar) .eustogire yt
in futuro seculo, in superna Jerusalem, cum pro-
digo jam salvo congaudeamus. filio, in illa matre
viventium Ecclesia prim ogenitorum, iu ipso Christo
Dowine nosiro, quem decet gloria in saecula. Amen.

43 | | GREGORII PALAM/B 4
iu colum peccarit elangatus a patre ſilius. nis] A voutw ὅτι. ὁ πατὴρ οὗέος ὁ θεός bet * πῶς τὰρ

conlestis esset Pater? Ait ergo : Peccavi iu. ccelum,
Scilicet in sanetos qui in coelo sunt, et quorum ci-
víias in celo versatur ; οἱ coram te qui cum sanctis
tuia in colo. liabitas. « Et jam non sum dignus vo-
can filius tuus ; fac me sicul unum de mercenariis
tuis, » Pulchrein bumilitateaddidit: Fac me : nemo
euim a se ipso suscipit gradus ad virtutem, etsi
non sue ejus consensu assequatur. « Et surgens,
inquit, venit ad patrem suum : cum antem adhuc
longe essct...» Verum qnomodo venit et adhuc
longe erat; quare misericordia motus pater ejus
it in occursum illius? Pœnitens lomo ex anima
lum bona sibi proponit et a peccato exsurgit, ad
Deum pergit ; sed pravis consuetudinibus οἱ præ-

ἥμαρτεν εἰς τὸν e5pavbv, ὁ ἁποαιατῆσας τοῦ πα-
τρὸς φἱὸς, οἱ μὴ οὐράνιος v ὁ Πατήρ; "Ἡμαρτον οὖν,
φησὶν, εἰς «bv οὐρανὸν, τουτέστιν "εἰς τοὺς iv 9p
οὑρανῷ ἁγίους, xa ὧν «b πολίτευμα ἐν οὐρανοῖς
ὑπάρχει, xal ἐνώπιόν σον, ὃς. μετὰ τῶν σῶν ἁγίων
ἐν τῷ οὐρανῷ κατοικεῖς. «Καὶ οὐχέτι εἰμὶ ἄξιος
χληθῆναι υἱός σου * ποίησὀν µε ὡς ἕνα τῶν µισθίων
σου. * Καλῶς «fj νῦν ταπεινώσέι συνετισθεὶς, Ποίη-
σόν µε, φΦησίν οὐ. γὰρ παρ᾽ ἑαυτοῦ τις Xap. Ókvet
τοὺς χατ’ ἀρετὴν βαθμοὺς, εἰ xal μὴ χωρὶς τῆς a0-
τοῦ προαιρέσεως. « ᾽Αναστὰς οὖν, φησὶν, Άλθεν εἰς
τὺν πατἐρα αὐτοῦ * ἔτι δὲ αὐτοῦ μαχκρὰν ἀπέχον-
τος. » Πῶς «δὲ $206. xat μακρὰν ἀπεῖχε, διὸ xal
σπλαγχνισθεὶς ὁ macho αὐτοῦ.ἐξήλθεν εἰς συνάντη-

sunmiptionibus tyrannice vexatus, adhuc procul ahest B τιν ᾳὐτοῦ ; 'O μετανοῶν ἄνθρωπος dx ψυχῆς τῇ

a Deo, valdeque eget superna misericordia et auxi-

lio, si salvandus est.

μὲν &qa0f] προθέσὲι χαὶ τῷ τῆς ἁμαρτίας ἑκστῆναι

«φθάνει πρὸς τὸν Θεόν * ὑπὸ δὲ τῆς χαχῆς συνηθείας

xal τῶν προλήψεων λογιστικῶς τυραννούμενος, ἔτι μαχρὰν ἀπέχει Θεοῦ, καὶ πολλῆς δεῖται τῆς ἄνωθεν

εὐσπλαγχνίας χαὶ βοηθείας, εἰ μέλλει σώζεσθαι.

. Mdeo.pater misericordiarum descendens occurrit,
et amplexus dilexit, suisque servis, seu sacerdotibus
jussit stolam primam proferre scilicet filu dignita-
teni quam prunaim per sanctum baptisma induerat,
et dareannulum in manum ejus, id est actioni anime
que per inanum manifestatur. indere sigillum
coütemplativie virtutis, arrhas future hæredita-
tis ; et insuper jussit dari calceameusa in pedeg ejus,
divinam vigilantiam et lipmitatem , quibus roboratus
ambulare queat super serpentem et scorpioneu,
aeenon super omnem inimici poteniam, Deiude
vitulum jubet saginatum afferri et. occidi et in
escam appoui. Vitulus iste ipse Dominus est. qui
egressus ex adylo divinitatis et de superua Quum
sede, necnon ut houo 10 terra visus, lauquam vi-
tuigs pro nobis peccavoribus occiditur ; et tanquam
saginatus panis more in escam nobis apponitur.
Communein facit postea Deus lstitiam, commu-
ucque convivium.cum sanctis suis, nostra ex suuuna
benignitate assuineos et dicens : Eamus, mauduce-
mus et epuiemur. Senior autem filius irascitur,
Refert iste mihi Judzos propter vocationem $en-
tium uas, Scribas et Pharis:eos scaudaliza-
108 quoniam Dominus peccatores. suscipi εἰ cum
ipsis manducat. Si vero hsec de jushs iutelli-
gere volueris, quid mirum si. justus ignorat in-
conprebensibiles divina — bonitatis divitias? Ideo
hortatur eum communis Pater, jusiaque docet,
dieeus ad illum : Tu semper imecum es, immu-
labilis letitia particeps; epulari autem οἱ gay-
'déte' oportebat quia frater tuus hic mortuus
erat, et revixit ; perierat, e inventus est; mor-
tuus erat per peccatuin, el revixit ner. poeniten-
tiam ; perierat quia in Deo uon invenevatur, inven-
tus ergo culum replet gaudio, sicut scriptum est :
i Gáudium eril iu coelo soper uno peccatore pœni-
:entiam agente. » Quid es( quare praseruiu urista-
tur senior illius? Quis, inquit, nunquam dedisti
milii bzdum, ut cum anicis meis epularer, eed

Διὸ καὶ ὁ πατὴρ τῶν. οἰχτιρμῶν συγχαταβας
ὑπήντησε, καὶ “περιπλαχεὶς χατεφίλησε, xal τοῖς
αὑτοῦ ξούλοις, Ἆτοι τοῖς ἱερεῦσ.ν ἐχέλευσε τὴν ότο-
λὴν αὐτὸν τὴν πρώτην ἐνδῦσαι, ἤτοι τὴν υἱοθεσίᾳν,
ἣν χαὶ πρώην διὰ τοῦ ἁγίου βαπτίσματος Άμφιά-
σατα, xai δαχτύλιον δοῦναι εἰς τὴν χεῖρα αὐτοῦ, του»
τέστι τῷ πρακτικῷ τῆς φυχῆς, ὃ δηλοῦται διὰ γῆς
χειρὸς ἐνθεῖναι σφραγίδα θεωρητικῆς ἀρετῆς &pe
ῥαθώνα τῆς μιελλούσης χληῤονομίας, ἀλλά xal ὑπο-
δήµατα el; τοὺς πόδας, θείαν φυλακὴν xal ἀσφά»

C λειαν ἑνδυναμοῦσαν αὐτὸν. πατεῖν ἑπάνω. ὄφεων καὶ

αχορπίων, καὶ ἐπὶ πᾶσαν τὴν δύναμιν τοῦ ἐχθροῦ.
Elsa χαὶ τὸν µόσχον.χελεύει σὺν αιτευτὸν ἑνεγχεῖν
xa θῦσαί καὶ προθεῖναι, εἰς βρῶσιν. 'O. µόσχος δέ
ἐστιν οὗτος. αὐτὸς ὁ Κύριος, ὃς ἑἐξάγεται μὲν. τοῦ
xpugíou τῇς.θεότητος, xal αὐτῆς τῆς ὑπεράνω χοι-
µένης τοῦ παντὸς ἔδρας, χαὶ ὡς ἄνθρωπος ἐπὶ γῆς
ὀφθεὶς, ὡς µόσχος ὑπὲρ ἡμῶν τῶν ἁμαρτωλῶν θύε-
ται, χαὶ ὡς σιτευτὸς, τουτέστιν ἄρτος εἰς βρῶσιν
ἡμῶν προτίθεται. Κοινὴν' δὲ ποιεῖται τὴν ἐπὶ τού-
τοις εὐφοοσύνην xai τὴν εὐωχίαν ὁ θεὸς μετὰ sov
αὐτοῦ ἁγίων, τὰ ἡμῶν ὑπ' ἄχρας οἰχειούμενος qu.
λανθρωπίας, xal λέγων Δεῦτε φαγόντες cüppave
θῶμεν. "AXX ὁ πρεσδύτερας υἱὸς ὀργίζεται. Νόει

p» πάλιν τοὺς Ἰονδαίους ὀργμομένους ἐπὶ τῇ χλ{-

σει τῶν ἐθνῶν, τοὺς ΓΕ ραμματεῖς .χαὶ Φαρισαίΐους
σχαᾳνδαλιζοµένους. ὅτι ὁ Μύριυς ἁμαρτωλοὺς προσ-
δέχεται xat συνεσθίει αὐτοῖς. El δὲ καὶ περὶ τῶν δι»
χαίων τοῦτο νοεῖν ἑθέλεις, τί θαυμ.σςὸν, εἰ xal ὁ
δίκαιος ἀγνοεῖ τὸν ὑπὲρ πάντα νοῦν πλοῦτον τῆς
τοῦ θεοῦ χρηατότητος ; Διὸ xal παρακαλεῖται παρὰ
τοῦ κχοινοὺ Πατρὸς, xol τὰ εἰκότα Φιδάσχετα:, ὰί-
ἵοντος πρὺς αὐτόν * Xo πάντοτε μετ ἐμοῦ sl, tfj;
ἀναλλοιώτου εὐφρεσύνης κοινωνῶν * εὐφρανθῆναι δὲ
χαὶ χαρῆναὶ ἔδει, ὅτι ὁ ἁδελφός σου οὗτος νεχρὰς Av

χαὶ ἀνέζησεν, ἀπολωλὼς Tv.xat εὑρέθη * νεχρὸς ἦν

τὴ ἁμαρτίᾳ, xal ἀνέζησε tfj pesgvola, καὶ ἀπολω.
λὼς fjv, ὡς μὴ εὑρισκόμενος ἐν τῷ θεῷ *. εὑρεθεὶς
οὖν χαρᾶς πληροῖ τὸν οὐρανὸν, χαθὰ γέχραπται *

48 naoulxłu Hi 4$
ε Xapà γ[νέται 4v éipasig int ἐν ἁῥαρτωλῷ µετα- A postquam filüusdeus hie, qui devorüvit substantiam

νοοῦντι.» Τί δέ ἐθτι, δι) ὃ μάλιστα λυσεῖται ὁ πρε-.
αδύτερος υἱός; ὅτι pol, φῃοὶῖν, οὐδέποτε ἔδωχας
ἔριφον, ἵνα μετὰ τῶν φίλων µου εὐφρανθῶ, ὅτε δὲ ὁ
υἱός dou οὗτος, ὁ χαταφᾶγών αου τὸν fíov μετὰ
πορνῶν, Ίλθεν, ἔθυτας αὐτῷ τὸν µόσχον τὸν σιτευ»
τόν * τοσοῦτο γὰρ τὸ ὑπερθάλλον τῶν εἰς ἡμᾶς χαρι-
αμᾶἄτων τοῦ θεοῦ, 17. ὅτι καὶ οἱ ἄγγελοι ἑπεθύμησαν
φαραχύψαι el; τὰ χαρισθέντα διὰ τῆς αὐτοῦ ἑναν-
θρωπήῄσεως ἡμῖν, χαθἀ φησιν ὁ κχορυφαῖος τῶν
Αποστόλων Πέτρος. Ἀλλά χαὶ οἱ δίκαιοι ἐπεθύμησαν
καὶ πρὸ χαιροῦ δι’ αὐτὰ ἐλθεῖν τὸν Χριότὸν, Óc xol
Ἀδραλμ ἐπεθύμησεν ἰδεῖν τὴν ἡμέραν αὐτοῦ" ὁ δὲ τό-
τε οὐχ ᾖλθε, καὶ ὅτε ᾖλθεν, οὐχ ἦλθε καλέΦαιδιχαΐσυς»
ἀλλὰ ἁμαρτωλοὺς εἰς µετάνοιαν, xal ὑπὲρ αὐτῶν μᾶλι-
στα σταυροῦται ὁ τὴν ἁμαρτίαν ἄἴρων τοῦ χόσμου *
ὑπερεπερίσσευσε yàp ἡ χάρις, ὅπου ἐπλεόνασεν ἡ
ἁμαρτία, "Ost δὲ τῶν δικαίων αἱτούντων οὐδὲ ἓν
τῶν ἐρίφων δίδωσι, τουτέστι τῶν ἁμαρτωλῶν, σα-
elc ἡμῖν γέχονεν Ex τε ἄλλων οὐχ ὀλίγων, xal ἀπὸ
tlc κατὰ τὸν ἱέρὸν xaX µαχάριον Κάρπον ὁπιασίας
μάλιστα. Οὗτος γὰρ ob µόνον οὖχ ἠκούάθη πονηρὠν
τινων ἀνδρῶν ἑπαρώμένός, xal δίχαιον οὐκ εἶναι
λέγων, sl ζῶσιν ἄνδρες ἄθεοι, χαὶ διαστρέφοντες tác
ὁδοὺς Κυρίου τὰς εὐθείάς, ἀλλὰ xol θείας ἀγανα-
κτήσεώς ἐπἐιράθη, xal φριχὠδεστάτων τινῶν ἐπύ-
«o λόγων, πρὸς ἐπίγνωσιν τῆς ἀῤῥήτου χαὶ Ὀπὲρ
νοῦν θεἰας ἀνοχῆς ἑναγόντων, καὶ μὴ µόνον οὐχ
ἐπαρᾶδθαι πειθόντων, ἀλλὰ xal τῶν ἓν πονηρίᾳ ξών.

$uam ουὔ{ meretricibs, venit, oecidisiti illi- vitulam
saginatum. Nam tanta «unt, tamque eximia charis-
mata a Deo nobis exhibita, ut angeli Ipsi desiderent
prospiceré ih gradiss per ejus incarnationem n&bis
dal8, prout dixit coryphueus apostolorum Petrus**,
Justi. etiam propter illa beneficia desideraverunt in
$uo tempore Christum venire, sicut Abraham desi-
deravit diem ejus videre ; ille autem tunc non venit,
et quando venit non venit vocare justos. «ed pecca-
tores ad poenitentiam, et propter hos in peimis eru-
cifizus est qui tollit peccata mundi; nam ubi
abundavit delictum, ibi superabundavit gratia. Quod
flagitantibus justis nec unum dat hædum, id est
peccatorem manifestum nobis factum est ex aliis
non pàucis et presertim ex exemplo sancti et bead
Carpi. Nam iste non solum non exauditus est pra-
vis quibusdam viris maledicens, ét justum non esse
dicens si vivant homines síne Deo, convertentes
vias Domini rectas, sed etiam divinam expertus est
indignationem, durosque audivit sermones quilyus
excilaretur ad. sgnoscendam ineffabilem el inédm-
prehensibilem Dei sapientiam, necnon suaderetur
non maledicere viris in nequitia viventibus, Deo

etiam illis largiente tenípus poenitentizs. Quz ut

ostenderet Deus pœnitentium, Pater wisericoruía-

rum, et ut adderet quoniam conversis per pœuiten-

tiam magna zmuiationeque digna tribuit beneüía,
ita ordinavit parabolam.

«uv, τοῦ θεοῦ χαιρὸν ἔτι µετανοίας παρέχοντος ἐχείνοις. ἵνα τοίνυν τοῦτο δείξῃ ὁ θεὺς τῶν yita,
νουύντων, ὁ Πατὴρ τῶν οἰχτιρμῶν, χαὶ ἵνα προσπαραστήσῃ, ὅτι τοῖς διὰ petavolas ἐπίστραφεῖσι μεγάλα
xai ἐπίφθονα δῶρα δίδωσιν, οὕτω διέθηχε την παραδολήἠν.

Ἐπιλαδώμεθα οὖν xai ἡμεῖς, ἀδελφοὶ, δι Epyou ¶ Nos quoque, fratres, emendemus nos per opera

«fc µετανοίας, ἁποταξώμεθα τῷ πονηρῷ xal τοῖς
βοσχήµασιν αὐτοῦ: ἁποσχώμεθα τῶν χοίρων, xot
τῶν αὐτοὺς τρεφόντων κερατίωγ, δηλονότι τῶν βδε-
λυρῶν παθῶν, xal τῶν τούτοις προσχειµένων * ἀπο-
στῶμεν τῆς πονηρᾶς νομῆς, τουτέστι τῆς χακῆς
σνυηθείας' φύχωμεν τὴν τῶν παθῶν χώραν, fitis
ἐστὶν ἀπιστία καὶ ἁπληστία καὶ ἀχρασία, ἐν αἷς
λιμὸς ἰσχυρὸς. τῶν ἀγαθῶν γίνεται, xai λιμοῦ χείρω
πάθη δράµωμεν πρὸς τὸν Πατέρα τῆς ἀφθαρσίας,
τὸν δοτηρα τῆς ζωῆς, τὴν ὁδὺν τῆς ζωῆς διὰ τῶν
ἀρετῶν βαδίσαντες * ἐχεῖ yàp αὐτὸν εὑρήσομεν πρὸς
ὑπαντὴν ὑπὸ φιλανθρωπίας ἐξελθόντα, xal χαριζό-
μενον μῖν τὴν ἄφέαιν τῶν ἁμαρτιῶν ἡμῶν, τὸ e)y-
θηµα τῆς ἀφθαρσίας, τὸν ἀῤῥαδῶνα τῆς μελλούσης
χληρονοµίας.

παρὰ τοῦ Σωτῆρος ἐδιδάχθημεν, μέχρις ἂν ἂν ἓν
jj χώρᾳ τῶν παθῶγ, εἰ καὶ διενοεῖτο xal Days τὰ
ῥήματα τῆς µετανοίας, ἀλλ' οὐδενὸς ἔτυχε χρηστοῦ,
lox; οὗ ἀφεὶς ἅπαντα ἐχεῖνα τὰ ἔργα τῇ» ἁμαρτίας,
δραμὼν ἦλθε πρὸς τὸν πατέρα, xai τῶν ὑπὲρ ἐλπίδᾳ
τυχὼν, ἔμεινε πάντως τοῦ λοιποῇ σὺν ταπεινώσει,
σωφρονῶν xat διχαιοπραγῶν καὶ αυντηρῶν ἑαυτῷ
ehv ῥΥχαινισθεῖσαν ὑπὸ τοῦ Θεοῦ χάριν ἀαινῆη f
γένοιτο χαὶ ἡμᾶς πάντας ἐπιτνχεῖν xal διανηρεῖν
ἀμείωτον, «ὡς ἂν «καὶ ἓν τῷ µέλλοντι αἰῶνι Suvtue

99 [ Petr. 1), 12.

poenitentiae, abrenuntiemus malignd et pascuis ejus ;

, abstineamus porcis et siliquis quibus vescintur, id

est turpibus cupiditatibus virisque istis indülgen-

(ibus, amoveamyr a noxiis pabulis, sciliceta perversis

consuetudinibus ; fugiamus libidinum regionem quas —
est infidelitas, gula et intemperantia in quibus inveni -
tur fames valida fameque pejores libidines ; curramus
ad Patrem incorruptibilitauis, ad Jrgitorem vitz,
ad viam vitze per virtutes incedentes ; ibl enim eua
videbimus ad occursum benigne exeuntem, et do-
nantem nobis remissionem peccatorum nostrorum,
incorruptibilitatis pignus, arrhas futurze hzeredita-
tis. Sic Glius prodigus, prout a Salvatore didicimus,
quandiu in regione cupiditatum remapsit, lieet ex-

᾿Ἐπεὶ χαὶ ὁ ἄσωτος vibe, xaÜánsp D cogitarei et. diceret verba pomnitentim nibil boni

obtinuit, usquedum. dimissis illis peccati. operibus,
currens venit ad patrem, bona qui non sperare
ausus erat assecutus, ροδίου -omuino conversaius

.est iu humilitate caste jueteque vivens et renqva-

jam.a Deo gratiam cusjodiens integram, quam nos
omnes consequi donetur et. intactam) .eustoJire pt
in futuro seculo, in superna Jerusalem, cum pro-
digo jam salvo congaudeamus. filio, in illa matre
viventium Ecclesia primogenítoruin, in ipso Christo
Domino nosiro, quem decet gloria in saecula. Amen,

{] | GREGORII PALAM.E 43
φρανθῶμεν τῷ αεσωσµένφ àcó*tp. Ἰτὶ τῆς ἄνω Ἱερουσα)ὴμ, τῆς μητρὸς τῶν ζώντων, τῆς Ἐκκλησίας
&üv πίωτοτόχων, ἓν αὐτῷ Χριστῷ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν, ᾧ πρέπει δόξα εἰς τοὺς αἰῶναρ. Αμήν.

. 'BOMILIA IY.

In Evangelium secundi adventus.Christi, et de mise-
ricordia et beneficentia *.

Preterita quidem Dominica memoríam faciebat
Eeclesia de divina nec proesumenda benignitato per
parabolam filii prodigi salutem asseeuti. Hodie vero
non decet de liorribili Dei judicio, recte usa ordine
et propheticas voces secuta. Ait enim : « Misericor-
diain et judicium cantabo tibi, Domine *! » et « Se-
wel leeutus est Deus, duo hæc audivi, quia potestas
Dei est, et tibi, Domine, misericordis, quia tu reddes
unicuique juxta opera sua**. » Igitur misericordia et
snagnanimitas przcedunt divinum judieiam ; om;em
enim virtutem jam prius babitam Deus in se ipso
possidet, et proinde justus est simul et misericors,
sed injudicium non convenit misericordia, pront seri-
ptom est: « Pauperis non misereberis in Judicio?»
Unde congruenter permanet Deus in utroque tem-
pore, Isto quidem priesenti in magnificentiam ; laturo
autem in. vewibutionem ordinato. Propterea quse
in sancta Eeclesia perfecta suut ita disposuit Spi-
ritus gratia, αἱ nos discentes quoniam per ista hie
peccatorum remissienem acciphnus, studeamus,
dum adhue in ista. vita conversamur, ut szelernam
misericordiam consequamur, οἱ nos divina beni-
gnitate diguos efficiamus ; illod enim judicium sine
misericordia est ei qol non fecit misericordiam.

18 OMIAIA &.

Elec τὸ Εὐαγιόιον τῆς Üsvtépac τοῦ Χριστοῦ
παρουσίας. καὶ περὶ εὐσπ.αγχγίας καὶ εὐ-
ποι[ας.

Tjj μὲν παρελθούσῃ Κυριαχῇ μνήμην ἐποιεῖτο ἢ
Ἐχχλησία τῆς τοῦ Θεοῦ περὶ ἡμᾶς ἀνειχάστου φιλ-
ανθρωπίας διὰ τῖς τοῦ σεσωσμµένου ἀσώτου παραδο-
λῆς. Tfj δὲ παρούσῃ διδάσχει περὶ τῆς τοῦ Θεοῦ
φ,ιχωδεστάτης κρίσεως, χαλῶς τῇ τάξει χρωµένη,
καὶ ταῖς προφητικαῖς ἀχολουθοῦσα φωναῖς * « Ἔλεον
γὰρ, φησὶ, xai. χρίσιν ἄσομαί σοι, Κύριε. » Kal *-
« ΄Απαξ ἑλάλησεν ὁ θεὺς, δύ0 ταύτα ᾖχλυσα, ὅτι τὸ
κράτος τοῦ θιεοῦ, xai coU, Κύριε, τὸ ἔλεος, ὅτι οὗ
ἀποδώσεις ἑχάστῳ χατὰ ελ ἔργα αὐτοῦ. » Τὸ ἔλεος
οὖν χαὶ fj µαχροθυµία προηγεῖται τῆς θεία; xpt-
σεως΄ πᾶσαν γὰρ ἀρετὴν ὁ θεὸς ἐν ἑαυτῷ προέχων
xai περιέχων, καὶ δίχαιος iv ταυτῷ καὶ ἑλεῆμων
ὃν, ἐπειδὴ τῇ χρίσει τὸ ἔλεος οὐ συνέρχεται, χατὰ
« τὸ γεγραμµένον’ Ἠτωχὸν lv χρίσει μὴ ἐλεῄστς,)
εἰχότως διένειµεν ὁ θεὸς ἑχάτερα τοὺς χαερούς ^ εὺν
μὲν παρόντα µαχροθυµίας τάδας καιρὸν, ἀνταποδ/-
cto; δὲ τὺν μέλλοντα, Καὶ διὰ τοῦτο τὰ ἐπὶ τῆς
ἱερᾶς Ἐκχλησίας τελούµενα οὕτω διέθηχεν ἡ νοῦ
Πνεύματος χάρις, ἵνα τοῦτο µαθόντες ἡμεῖς, ὅτι τὴν
ἐπὶ τοῖς ἁμαρτήμασι συγγνώµην ἀπὸ τῶν ἐνταῦθα
λαμδάνομεν, σπεύσωµεν ἔτι τῷ Bip περιόντες τού-
«t, τοῦ αἰωνίου τυχεῖν ἑλέους, καὶ τῆς θείας ἀξίους
ἑαυτοὺς ποιῆσαι φιλανθρωπίας. ἐχείνη Υὰρ ἡ χρί-
δις ἀνήλεός ἐστι τῷ μὴ ποιῄσαντι Deos.

Porro de illa supra omnem spem Dei erga nos Περὶ μὲν οὖν τῆς ἀνειχάστου τοῦ Θεοῦ περὶ ἡμᾶς

misericordia, przoccupantes nupcr aliqua praemi-
simus; hedia vero desecundo Christi adventu
sermo nobis est, neenon de portentis circa illum
perficlendis, qux oeulus non vidit, nec auris auli-
vit, nee in cor hominis ascenderunt diviuo Spiritu
egenem, que non tantum bumanos sensus, sed
wentem vocemque humanam transcendunt ; nam
revera qui omnia videt, judieaturusque terram uni-
versam ipse est, a quo de istis docemur, sed δὲ ca-
pacitatem discentium descendit idoneis adhibitis
sermopibus ; ideo fulgura, nubes, tuba, thronus,
jstisque similia proferuntur, licet novos coelos no-
vamque terram secundum ejus Evangelium, præsen-
tibus commutandis, exspectamus, Et «i tantummodo
lieta et sic modo nobis consentaneo euuntiata hor-
rore et tremore replent animam eorum qui scite
sudiont, quis, cum implebontur, sufferet ? Quantum
cportel nos in studiis sanctis et pietatis operibus
diei Dei exspectare adventum? per quem, ut divus di-
xit Petrus: « Cori ardentes solventur, elenrenta vero
ardore iguis tabescent, et. qua In ipsa sunt opera,
exurentur ** ».Aute ista durissimus Antechristi con-
tra fidem fiet adventus et oggressio, qu nisi bre-
viata fuisset ad breve tempus concessa, non salva

εὐσπλαγχνίας , ἀρολαθόντες ἴἔναγχος προεθέμεθα»
σήμερον δὲ περὶ τῆς δευτέρας τοῦ Χριστοῦ παρου-
αἰας ἡμῖν 6 λόγος, xal τῆς χατ αὐτὴν φριχωδιστά-
της χρίσεω;, xa τῶν xat! αὑτὴν ἀποῤῥήτω: τελε-
σθησοµένων, ἃ ὀφθαλμὸς οὐχ εἶδε, xal οὓς οὖν
ἤχουσε χαὶ ἐπὶ χαρδίαν ἀνθρώπου οὐχ ἆ έδη, θείου
Πνεύματος ἅμοιρον, μὴ µόνον τὴν ἀνθρωπίνην
αἴσθησιν, ἀλλά xal νοῦν xal λόγον ὑπερθαίΐνοντα τὸν
ἀνθρώπινον * εἰ γὰρ xal αὐτόν ἐστιν ὁ πάντα εἶδὼς,
xai χρίνειν µέλλων πᾶσαν τὴν γῆν, ὁ διδάσχων περὶ
τούτων ἡμᾶς, ἀλλὰ συγχαταδαἰνει τῇ δυνάμει τῶν
διδασχοµένων, συµµέτρους τοὺς λόγονς ἀποδιδούὺς»
δ.ὰ τοῦτο xal ἀστραπὴ, xal νεφἑλαι, xai σάλπιχξ,
xai θρόνος, xal τὰ ὅμοια τούτοις εἰσάγεται, xalzot

D χαινοὺς οὐρανοὺς xai χαινὴν γῆν κατὰ τὸ ἐπάγγελ-

pa αὐτοῦ προσδοχῶμεν, τῶν νῦν ὄντων ἆλλοιουμέ-
νων. Εἰ δὲ xat λεγόμενα µόνον, καὶ συγχαταθατιχκὠς
οὕτω λεγόμενα, φρίκης xaX δέους τὴν φυχὴν τῶν
φυνετῶς ἁχουόντων πληροϊ, τίς ὑποίσει τότε τῶν
πραγμάτων αὐτῶν τελουµένων» Ποταποὺς δὲ δεῖ
ἡμᾶς εἶναι ἓν ἁγίαις ἀναστροφαῖς xai εὐσεθείαις,
ππροσδοχώντας τὴν παρ,υσίαν τῆς τοῦ θεοῦ ἡμέρας»
δι ἓν, ὡς ὁ Octo; Πέτρος φησὶν, « Οὗρανοὶ μὲν πυ»
p^óptvot λυθήσονται, στοιχεῖα δὲ χαυσούμενα τήχε»

9 Mattb. xzv, 21-40. 5! Psal, C, 4. ** Psal, 1xij, 13. " Prov. xxiv, 25. 9* ll Petr. m, 12,

i9

HOMILIA 4V.

ται’ Tj δὲ καὶ τὰ ἐν ab: ἔργα χαταχαῄήσεται. » A fuisset omfils caro, sicut Dominus in Evangeliis dj-

Πρὸ δὲ τούτων fj βαρυτάτη τοῦ ᾿Αντιχρίατοὐ κατὰ
τῆς πίστεως ἔσται παρονσία τε καὶ ἐκήρεια, Ἶτις at
ph ἐχολοδώθη χρόνον OM vov. αυγχωρηθεῖσα, οὐκ ἂν

xit. Ideo suos admonet dicens: « Vigilate itaque
omni tempore orsntes, ut digni liabeamini fugere
ista omnia, el stare ante Filium hominis. »

ἐσώθη vica 19 o506, ὡς ὁ Κύριος ἐν τοῖς Εδαγγελίοις φησί * Bib καὶ τοῖς οἰχείοις παραγγχέλλει, λέγων,
« Αγρυπνεῖτε οὖν dv παντὶ χαιρῷ δεόµενοι, ἵνα καταξιωθῆτε ἐχφυγεῖν πάντα τὰ μέλλοντα Υίνεσθαι,

καὶ σταθῆναι ἐμπροόθεν τοῦ YloU «o0. ἀνλρώπου. »
Δρίκης μὲν οὖν θπερδαλλούσης πᾶντα ἐχεῖνα
γέμει, ἀλλὰ τοῖς ty ἀκιστίᾳ καὶ ἁδιχίᾳ xat ῥᾳθυμίᾳ
τὸν ἑαυτῶν βίον ἀναλίσκουαι, καὶ τῶν εἰρημένων
ἀκειλεῖται δεινότερΣ, χάθάπερ καὶ αὗτὸς ὁ Κύριος
λέχει, δει’ « Tóte χλαύσονται φᾶσαι αἱ φυλαὶ τῆς
γῆς. » Φυλαὶ δὲ «lov sf; γῆς οἱ μὴ τῷ ἐξ obpavoU:
ἑλθόντι πειθαρχήσαντες, μηδὲ cbv οὐράνιον εἰδότες
καὶ ἐπικαλούμενοι Πατέρα, μηδὲ πρὸς τοῦτον διὰ

[gitur illa quidem omnia singulari horrore plena
sunt, sed íis qui in infidelitate et injustitia et igna-
vitate vitam pertrahunt; quibus predicta tristioren
sortem'minanter, quemadmodum ipse Dominus di-
eit : « Tunc lugebunt omnes tribus terio ». Tribus
terr sunt qui venienti e ccelo non ebediverunt ;
qui ceelestem Patrem nec cognoverunt nec ínvoos-
verunt, nec ejus genus per operum similitudinem

εἲς τῶν ἔργων ὁμοιότητος ἀναφέροντες «5 γένος. B referunt. Et ruorsas 1 « Tanquam laqueus super-

Καὶ πάλιν ε Ὡς καγὶς ἐπέλεύσεται ἡ ἡμέρα ἐχείνη
ἐπὶ πάντας τοὺς καθηµένους ἐπὶ πρόσωπον πάσης
τῆς 17,6. » τουτέστι, τοὺς ἓν χραιπἆλῃ καὶ páog xal
ερυφαῖς xal µερίμναις βιωτικαῖς, «f yf) xat «ole
Υηῖνοις πρθσηλωµένους, xai &posavéyovtac ὀλθσχο-
(ue τοῖς φαινοµένοις κατ αἴσθησιν εὐπρεπέσι,
πλούτῳ καὶ δόξῃ καὶ ἡδονΏ * διὰ μὲν γὰρ τοῦ προο-
ώπου τῆς Ὑῆς τὸ φαινόµενον ἐπίχαρι ταύτης ἠνί-
Cava, διά δὲ τοῦ χαθῆσθαι αὐτοὺς εἰπεῖν, «hv ἐπί-
povov αὐτῶν xal ἑνδιάθετον προσεδρίαν. Συνάκτει
δὲ διὰ τῶν τοιούτων 1όγων τοὺς ἁμετανοίτως εἰς
φέλὸς ἁμαρτόντας tolg ἀσεθίσιν, ὡς xal Ἡσαῖας
εροηγόρευσεν, ὅτι" « Ἐκχαυθήσονται ol. ἄνομοι
xai ol ἁμαρτωλοὶ ἃμα, καὶ οὐκ ἔσται ὁ σθέσων. ο
« Ἠμῶν δὲ «b. πολίτευμα dv οὐρανοῖς ὑπάρχει, ἀφ᾽
ὧν x2 Σωτῆρα ἀπεχδεχόμεθα, » φησὶν ὁ ᾽Απόστο-
λος ᾿ xal, « Ὑμεῖς ix τοῦ χόσµου ταύτου οὐχ ἐστὲ, »
πρὸς τοὺς ἰδίους μαθητὰς ἔλεγεν 6 Κύριος πρὸς

venlet dies illa in omnes qui sedent super faciem

terrae *, Τά est, in eoe qui erapulz, ebrietati,
escis, vitaque sollicitudinibus, terrse ot terrenis
quasi affixi adbzreut ; qui indulgent omnipo eis qua
sensus inulcent, divitiis, gloriz et voluptatibus ; uam

per faciem terrae apparentem eorum læiltiam incul-
cavit ; dicendo autem eos sedere, constantem et na-
turalem perseverantiam siguilicavit. Quibus verbis
cum impiis confert peccatores sine poenitentia in

fnem delinquentes, sicut [saias praedixit dicens :

« Comburentur injusti et peccatores simul, ct nen
erit qui exsinguat **. » Nostra autem civitas in
colis est, unde etiam Salvatorem exspectamus, ait
Apostolus 51: et, « Vos de hoc mando non estis, ».dixit
Dominus disclpulis suis ; quibus iterum dhit : «llis
autein fleri incipientibus, respicite, et levate capita-
vestra : quoniam appropinquat redemptio το
stra **,»

οὓς πάλιν quoly, Utt « Tojtuv πάντων τελουµένων ἀναχύψατε xal ἑπάρατε τὰς πεφαλὰς ὑμῶν, ὅτι ἐγγίζρι

ᾗ ἀπολύτρωσις ὑμῶν. »

Ὁρᾶτε à; οἱ κατὰ Χριστὸν ζῶντες ἐπὶ τοῖς εὐθὺς
pav ἐχεῖνα γινοµένοις χαρᾶς xal καῤῥησίας ἀφάτου
αληροῦνται, οἱ δὲ χατὰ σάρχα ζῶντες, αἰσχύνης xal
ὀδύνης xal κατηφείας; χαθὰ καὶ ὁ Παῦλος βοᾷ λέ-
qwv* « 'O θεὸς ἀποδώσει ἑκάσιῳ κατὰ τὰ ἔργα
αὑτοῦ * tolg μὲν χαθ᾽ ὑκομονὴν ἔργου ἀγαθοῦ δόξαν
xe τιμὴν xal ἀφθαρσίαν ζητοῦσι ζωὴν αἰώνιον,
τοῖς δὲ ἀπειθοῦσι μὲν τῇ ἀληθείᾳ, πειθοµένοις δὲ τῇ

ἀδικίᾳ θυμὸς xoi ópyf | θὰίΨψις καὶ στενοχωρία ἐπὶ p

φᾶσαν Ψυχῆν ἀνθρώπου, τοῦ χατεργαζομένου τὸ
xaxóv. » Ἐπὶ μὲν yàp τοῦ Νῶέ ποτε τῆς ἁμαρτίας
αὐὑξηθείσης, xal παντὸς τοῦ ἀνθρωπίνου σχεδὺν
γένους ἐπιχρατησάσης, καταχλυσμὸς Τέγονεν ὑπὸ
Θεοῦ, ἑκχτρίθων πᾶσαν πνοὴν, τοῦ δικαίου μόνου
πανοιχὶ φυλαχθέντος πρὸς δευτέρου χόσµου γένεσιν.
Καὶ μετ) αὐτὸν πάλιν τὴν χαχίαν ὑλομανοῦσαν χατὰ
µέρος ὁ θεὺς ὀπετέμνετο, πνρὶ μὲν τοὺς Σοδοµίτας
ἀποτεφρώσας, θαλάσσῃ δὶ τοὺς Φαραω.ίτας ἑἔξαι-
ele χαταποντίσας, Ἰουδαίων δὲ τὸ κἀάντολμον γέ-
vo; λιμῷ xal στᾶσει xal νόσοις xal ποιναῖς ἐξανα».
λώσας πικραῖς. OÀ μὴν τοῖς αὐστηροῖς φαρμάχοις

*! Lac. xxi, 56. 1s, $1. '"Pilipp. m, 90.

Videtsne quomodo viventes seeundum Christum
propter ea quse eís statim post ills obrentura sunt
gaudjo et confidentia ineffabili repleutur. viventes.
autem secaudum carnem, pudore, dolore et confu-
sione ? Qu: Paulus clamat dicens : « Deus reddet
unicuique secandum opera ejus; iis quidem qui
s^cundum paticutiam boni operis gloriam et houo-
rem et incorruptionem quaerunt, vitai zternam ;

lis autem qui sunt ez contentione, el qui non ae-

quiescunt veritati, credant. autem iniquitati, ira et
indignatio ! Tribulatio et angustia in omnem ani-
mam hominis operantis malum **. » [n diebus qui-
dem Noe, succrescente iniquitate, οἱ ferc toli bu-
mano geueri imperante, diluvium a Deo venit,
conterens omnem animan, justo €eno tantum cum
domo sua enustodito, ex quo novus nasceretur mun-
dus. Rursus post eum muoltiplicatam iniquitatem
per partes Deus resecavit, igne quidem Sodomitas
comburens, mari autem Pharaonis exercitum pro-
digiose immergens, audag vero Judsorum genus
fame, seditione, morbis et poenis depopulatus acen-

" Lac. x11, 3δ. 5 Rom. η, 6-9.

51 GREGORII PALAM.É 52
his, Non qnidem pro asperis medicinis.et curatio- Α xat ἰατρείαις ὁ κοιγὸς ἰατβὶς ὑπὲρ τοῦ Ὑένους ἡμῶν

nibus communis medicus. nostra gratia. generis

grata jucundeque utilia omisit, sed suscitavit Patres,
nsten:lit prophetas, perfecit signa. legem dedit, an-
gelós misif, Verum cum ista infirma esset ad ve-
hementem nostre maliti& impetum, magnum ipsum
réthedium quo magna sedantur peccata, ipsum Dei
Verbum, coelos inclinans, in. terram descendit ; et
emnia propter nos factus præter neccatum, inter-
fecit peccatum in semetipso, nosque corroborans
aculeum illius retudit, et principes el potestates
ejus pàlam przfiguravit in cruce, interfecto per
inortem eo quí habebat mortis imperium.

Et sit cim, tempore Nue, peccatores per aquam,

Ha postérius peccatum per propriam justitiam et B
gratiam abluisset, semetipsum resuscitavit [mmor--

v'àlem, tanquam eemen principiumve mundi zterni,
σι exemphum necnon Imaginem firmiter 4 nobis spe-
vnus resurrectionis. Postquam autem resürrexisset
et ià coelunr fuisset assumptis, apostolos in omnei
terram immlsit, niartyrum copias profecit innume-
fá$, doctoram ninititudinem proposuit, ecclesias
£ammetorum mousſravit. Sed rursum cum omuia fe-
cisg^t, nec quicquam Implendum non cotisummatum
rélidulsset, ursus iniquitatem vidit vl liberas nostrae
yroposiionis non minus regnantem, verum magis
sithucérescentem conspiciel, ία wt homines genibus
Antictitisti provolotós, eique parentes, verum »utem
H.um, ejusque $erüm relinquentes. Christum videre

érlt ; fufic ipse Iterum veillet e οσο cum potestate

ét inajestate magna, jam ^on generosam largiturus
veuiam, sed castigaturus eos qui per prava opera
tiesaurizwverunt &ibi thesaurum ire in tempore
misericorcize. Insanabiles quidem quasi membra
putrida » sanis alscissos igni tradet; suos vero ab
auggressione οἱ impeto pravorum hominum redein-
p'os, erlorum regn! hæredet efficiet.
Jixg τῶν πονηβὼν ἀνθρώπων ἀκλυτρωσόμενος, καὶ
μένος. |

Igitur post adventum AndélirisU conculiet omnia
q«i omuia sustinet, pront pet prophetam dixit:
i Adliuc medicum, et ego 'moveho iion terram tantum
fed et ο/η **. » Statim ergo concutit. mundum,
Νο τε altissimua universi limitem, coœleste compli-

χρησάµενος, τὰ DXapk καὶ μεθ) ἡδονῆς ὠφελοῦντα
παρῆΏχεν, à) Ίγειρι Πατέρας, ἔδειξε προφῄήτας,

ἑτέλεσε σημεῖα, νόμον ἔδωχεν, ἀγγέλους ἑπέστησεν..
Ἐπεὶ δὲ xal ταῦτα Ἰσθένει πρὸς τὴν ἄσχετον τᾶς
ἡμετέρας χαχίας φορὰν, αὐτὸ τὸ µέγα ἵαμα τὸ) κᾶ-

ταπαῦον ἁμαρτίας µεγάλας, αὐτὸς ὁ τοῦ Θεοῦ Λόχος:
κλίνας οὐρανοὺς ἐπὶ τὴν γῆν κατῆλθε * καὶ 30 τὰ
πάντα καθ) ἡμᾶς γεγονὼς, χωρὶς ἁμαρτίας, xaxfip-
ησε τὴν ἁμαρτίαν ἓν ἑαυτῷ, xal ἡμᾶς ἑνισγύτας

τὸ χέντρον ἑχείνης ἢμβλυνε, χαὶ τοὺς ἀρχηγοὺς x:

συνεργοὺς αὐτῆς παρεδειγµάτισεν ἓν τῷ. σταυρῷν

διὰ τοῦ θανάτου καταργἡσας τὸν τὸ κράτος ἔχοντα

τοῦ θανάτου.

Καὶ ὡς ἐπὶ Νῶε τοὺς ἁμαρτωλοὺς δι’ ὕδατος,
οὕτω τὴν ἁμαρτίαν καταχλύσας ὕστερον διὰ τῆς.
οἰχείας δικαιοσύνης xal χάριτος, ἑαυτὸν ἀνέστησςν
ἀθάνατον, οἷόν τι σπέρµα καὶ ἀπαρχὴν τοῦ αἱωνίου
κόσμου, xal δεῖγμα καὶ παράστασιν τῆς ἀφευδὼς
ἐλπιζόμένης ἡμῖν ἀναστάσεως. ᾿Αναστὰς δὲ, xal εἰς
οὐρανοὺς ἀναληφθεὶς, ἁπ]στόλους εἰς πᾶσαν ἐξαπέ-
στειλε τὴν οἰχουμένην, μαρτύρων στῖφος obx εὐαρ[θ-
µητον προεθάλεξο, διδαακάλων πρρεστήσατο πλη-
θὺν, ἐχχλησίας ὁσίων ἔδειξεν. Ἐπεὶ δὶ πάντα πᾶλιν
ποιλσᾶς, καὶ μηὴδὶν καταλείφας τῶν δεόντων vavi-
σθαι, την καχίαν εἶδε πάλιν τῷ αὑτεξουσίῳ της
ἡμῶν προαιρέσεως ἐπὶ τοσοῦτον χορυρουμένην ,
μᾶλλον δὲ τότε ἀρθητομένην θεάσεται, ὡς καὶ ti
ἸΑντιχρίστῳ προάχυνῆσαι τοὺς ἀνθρώπους tnvt-

C, χαῦτα καὶ ὑπαχοῦσαι, αὐτὸν τὸν ἀληθῃ θεὸν καὶ τὸν

αὐτοῦ. ἀληβή χαταλιπόντας Χριστὸν. αὐτὸς αὖθις ἑ

οὐρανῶν ἐπελεῦσεται μετὰ δυνάµεως καὶ δόξης πολ-
λῆς, οὐὑχέτι µακροθυµήσων, ἀλλὰ τιµωρήσων τοὺς.
διὰ τῶν πονηρῶν ἔργων θησαυρίσαντας ἑαυτοῖς τὴν
ὀργὴν. àv τῷ καιρῷ τῆς ᾿μακροθυμίας. αὐτοῦ * xal
τοὺς μὲν ἀνιάτως ἔχόντας, ὡς μέλὴ σεσηπότά τῶν
ὑγιαινόντων ἀποτεμούμενος, xal τῷ πυρὶ παραδώ-’
σων, τοὺς δὲ οἰχείους αὐτῷ τῆς ἑπηρείας xal auvau-

τῆς τῶν οὐρανῶν βασιλείας 'Χληρονόμους, ἀπεργασό”

Εὐθὺς οὖν μετὰ τὴν τοῦ Ἀντιχρίστου Εδελυρὰ»
παῤῥησίαν χλονήσει tà πάντα ὁ συφτῄσάς τὰ πάν-
τα. κατὰ τὸ διὰ τοῦ προφήτου εἰρημένον, ὅτι

c "Exc ἅπαξ ἐγὼ σείω οὐ μόνον τὴν γῆν, ἀλλὰ xat
σὺν ὀὐρανόν, » Εὐθὺς οὖν xAovet τὸν χόσµσν, καὶ

cat I&bernaculum, lerram igni immiscet, et obruit D λύει τὸν ἀνωτάτω τοῦ παντὸς δρον, xal συμπτύσσεί

nmversut, Superne vero. astrorum. multitudinem,
qttasi faces fneffabiles in caput immittit eornm qui
inaligno divinos honores txlhibuerunt, ut per ea de-
férfeahiur Antichristi disefpuli ab illis quibus mene

seducta lait, e propter quie ut Deo crediderunt An-
fichtisto. Déinde com gloria ipse apparens inenar-

kabílt, per clarum iubz sonitum, sicut olim per
iptéitum protoparetitem; omnes viviflcabit, et coram

- éeproducet vivos a szculo defunctos. Impios quidém
non addücet in ]udiciuti, sed nec uno donabit verbo;
fon enim resurgent impfi in jodicio, nt scriptum

ο Agg. n, 21.

«) οὑράνιον κύτος, xd τὴν yv πυρὶ μἰγνυσὺ xav
euyys? τὸ πᾶν. "Ανώθεν δὲ τῶν ἄστρων τὸ πλῖθος,
οἷόν τινας ἀμυθήτους πρηστῆρας, ἐπὶ τὰς χεφαλὰς
πέµπων τῶν θεοποιηαάντων τὸν πονηρὺν, ἵνα δι αὐ-
τῶν πρῶτον τιμωρηθῶσν : ol τῷ' ᾽Αντιχρίστῳ' πι-
Φτεύσαντες, οἷς τὸν 990v προσηχώθησαν, xat δι’ &
ὡς θεῷ τῷ ἀντιθέῳ ἐπείσθησαν' ἔπειτα μετὰ ἑόξηά
αὐτὸς ἐπιφανεὶς ἀφάτωυ, ὃς, εὐσήμου δάλπιγγος, ὡς
δὺ ᾿ἐμφυσήματός ποτε tbv προπάτορα, πάντας ζωώ»
δει, xol bv mov αὐτοῦ παρασίήσει ζὤντας τοὺς: ade*
atöv⸗ vrxpoð⸗. Καὶ ves μὲν ἀσεθεῖς οὖν Abei ec

53 ο BOMILIA IV.

54

χρίσιν, οὐδὲ ióytu ἀξιώσει τινός" οὐδὲ γὰρ ἀναστή- A eit, sed in condémnattone; Prodácet auiem in Judi-

σονται ἀσεθεῖς ἓν χρίσει χατὰ τὸ γεγραμμένον,
ἀλλ ἐν' χαταχρίσει. Προθήσει δὲ εἰς xplow τὰ ἡμέ-
τερα πάντα, Χατὰ τὴν σήμερον ἀναγινωσχομένην
τοῦ Εὐαγγελίου φωνήν» « Ὅταν Υὰρ, φησὶν, ἔλθῃ ὁ
Υιὸς «οῦ ἀνθρώπου ἐν τῇ δόξῃ αὑτοῦ, χαὶ πάντες
οἱ Bp ἀγγέλοι uev αὐτοῦ. ν Ἐπὶ μὲν γὰρ τῆς
«poripac: αὐτοῦ παρουσίας ἑἐχρύπτετο 1| δόξα τῆς

αὐτοῦ θεότητος ὑπὸ τὴν σάρχα, ἢν ἐδ δρῶν δπὲρ ᾿

ἡμῶν ἀνέλαδὲ * νῦν δὲ χρύπτεται πρὺς τὸν Πατέρα
àv τῷ οὗρανῷ μετὰ τῆς ὁμοθέου σαρχὸς, τότε δὲ
ᾳπᾶσαν ἔχχαλύψει τὴν δόξαν' ἀπὸ γὰρ ἀνακολῶν ἕως
δυσμῶν φανεῖτάι Χάμπων, ἀκτῖσι θεότητος περιαυ-
γάξδων τὰ πἐρὰτα, Δαγχοσµίου xal ζωοποιωῦ σἀλ-
πεγγος περιηχούσης, xar δ0γΧαλούσης ἃμα πρὸς

cium nostra omnia, secundum hodie recognitam
Evangelii vocem; ait. ehim : « Cum "venerit Filius
hominis in gloria ejus, et omnes saneti angeli cum
eo. » Priore quidem adventu latebat gloria ejus di-
vinitatis sub carne quam ex nobis pro nobis assump-
sit; nunc vero latet in sinu Patris in ccelo eom divina
ejus carne ; tunc autem totam manifestabit gloriam.
Nám solisortu usque ad occasum videbitur splen-
dens, radiis divinitatis fires Illuminans, universali
et vivifica personante tubà, sinulque ad cnm cou-
vocante omnia. Prius Quidem angelos excitabit, modo
autem invisibili, represso eorum zelo adversus ad-
versarios Del; posterius vero palam veniet, nec
tacebit, sed convietos ponis tradet eos qui mon

αὐτὸν τὰ πάντα. Καὶ τοὺς ἀγγέλους ἐπείγετσ μὲν B obedierunt.
xal πρότερον, ἀλλ’ ἀφανῶς, ἐπέχων τὸν αὐτῶν ζῆλον κατὰ τῶν θεομαχούντων * ὕστερον δὲ ἐμφανῶς f£
xa οὐ παρασιωπήσεταὶ, 9] ἀλλὰ xat λλέγξει xax παραδώσει ταῖς ποιναῖς τοὺς ἀπειθεῖς.

ε Ὅταν οὖν ἔλθῃ ^ Υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ἐν τῇ δόξη

αὐτοῦ, xai πάντες οἱ ἅγιοι ἄγγὲλοι μετ) αὑτοῦ,
τότε, qnot, χὰθίσει ἐπὶ θρόνου δόξης abtoo* » οὕτω
Y&p καὶ ὁ Δανι]λ καὶ προεῖδε καὶ προεῖπεν « Ἰδοὺ
Υὰῤ, φησὶ, θρόνοι ἑτέθησαν, xal πολαιὸς ἡμερῶν
ἐχάθισε» xal εἶδον ὡς υἱδν ἀνθρώπου Σρχόμενον ἐπὶ

τῶν νεφελῶν τοῦ οὐοανοῦ, καὶ ἔω, τοῦ παλαιοῦ τῶν
ἡμερῶν ἔφθασε, χαὶ αὑτῷ ἐδύθη πᾶσα xal fj tu

καὶ ἡ ἐξουσία * χίλιαι "χιλιάδες ἐχειτούργουν : αὐτῷ,
καὶ µύρ.αι µνριάδες παρειστήχεισαν αὑτῷ» » ᾧ'
συμφώνω; xal «b ἱερὸν Εὐαγγέχιον, Téec. ono,
« Συναχθήσονται πάντα τὰ ἔθνη ἔμᾖβοσθεν ἀὐτοῦ -

χαὶ ἀφόριεῖ αὐτοὺς ἀπ ἀλλήλων, ὥσπερ ὁ ποιμὴν :
ἀφορίζει τὰ πρόδατα ἀπὸ τῶν ἑρίφων. » Πρόδατα

τοὺς διχαίους καλεῖ ὡς πραεῖς xal ἐπιειχεῖς, xat
βαδίσαντας τὴν λείαν xat ὑπὲρ αὐτοῦ τετριμμένην'
ὁδὸν τῶν ἀρετῶν, καὶ ὡς ἀφωμοιωμένους αὐτῷ.
Ἐπεὶ xal αὐτὸς ἁμινὺς ἐχλήθη παρὰ τοῦ προφἠτου
καὶ Βαπτιστοῦ * « "lbs ὁ ἁμνὸὺς toU θεοῦ, λέγοντος,
ὁ αἴρων τὴν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου. ν Ἐρίφους δὲ
χἀλεῖ τοὺς ἁμαρτωλοὺς ὡς θρασεῖς xài ἁτάκτους,
χΔὶ κατὰ χρημνῶν φεβόμένους τῆς ἁμαρτίας. xat
τοὺς μὲν, φησὶ, στήσει £x δεξιῶν, ὡς xat δεξιῶν
ἐργάτας ἔργων ' τοὺς δὲ μὴ τοιούτους ἓχ τῶν εὐῶνύ-
µων. «Τότε ἐρεῖό Bao. ἐὺς, » φησὶ, xat οὗ προσέθηχε
τίς, ἢ τίνων βασιλεὺς, ὡς οὐδινὸς ὄντος ἑτέρου,
πλην αὐτοῦ “ εἰ γὰρ καὶ ἐχεῖ πολλοὶ χόριοι καὶ βα-

αιλεῖς, ἁλλ᾽ εἷς ὄντως Κύριος, εἷς βαάιλεὺς, ὁ φύσει τοῦ παντὸς δεσπότης.

« Cum ergo venerit Filius hominis in gloria ejus,
el omnes sancii, angeli cum eg, tunc, Inquit, sedebit
super thronum gloriæ 6609. » lta enim Daniel præ-
vidit et predizit; nam ait: « r,cce tbroni positi suni,
et Antiquus dierum sedit, et vidi quasi Fillam homi-
nis venientem in nubibus coli, et usque ad Anti-
quum dierum pervenit, et ipsi data est orcnis gloria
et potesias; millia millium minisirabadf οἱ, et
decem millia millium assistebant ei *'. » Cui con-
sopat sanctum Evangelium dicens: « Congregabuu--
lur omnes gentes terrse ad eum, et alias ab aliis
discernet, sicut pastor discernit oves ab bzdis. »
Oves justos vocat, quia dociles e& mansueli et am-
bulantes planam ab ipso tritam virtutum vlam, et
quia ipsi configura, cum ipse quoque agnus voea-
tus fuerit 4 Propheta et. Baptista dicente: « Ecce-
agnus Dei, ecce qui tollit peccata mundi **. » Hædos
vero vocat peccatores, quia truces et protervi et in
aspera peccati ruentes; alios quidem, inquit, collo-
cabit a dextris, velut dextrorum operum faetores,
alios autem non tales a sinistris. « Tunc dicel rex, »
3it, et non addidit quisnam vel quorum sit rex ille,
ciim nemo alius sit prseter eum ; ham etsi ihi multi
domini et reges, unus tamen vere Dominus, rex
unus, qui natura est omnium herus ; . Venite, bene-
dicti Patris mei, percipite regnum paratum vobDis a
constitutione mundi. »

Ἑρεϊ τοίνυν τότε τοῖς ix δε-.

ξιῶν αὐτοῦ 6 µόνος βαδιλεύς « Δεῦτε οἱ εὐλογημένοι τοῦ Πατρὸς μον, χλήρονομήσατε τήν ἠτοιμασμέ:-

νην ὁμῖν βασιλείαν ἅπὸ καταδολῆς κόσμου. ν

Όντως πρὸς τοῦτο ἔδλεπεν dj ἀπ᾿ ἀρχῆς καταδολὴ D — Vere ad hoc spectabat 2 principio mund! consti-

€oU χόσµου΄ xal διὰ ἐοῦτο «b Ἐέλος ἡ ἐπ,υράνισς
ἐχείνη xal ἁρχαιοτάτη τοῦ Πατρὸς βουλὴ, καθ’ ἣν
òô τῆς μεγάλης βουλῆς τῆς τοῦ Πατρὸς ἄνγελος, οὐ
xaz' εἰχόνα μόνον, ἀλλά xal. καθ’ ὁμοίώδιν οἰχείαν
ἀπειργάσατο ζῶον τὸν ἄνΏρωπον, ἵνα δυνηθᾖ ποτε
χὑρῆσαι τὴν µεγαλειότήτα τῆς θείας βασιλέῖας, τὴν-
µαχαριότητα τῆς θεία χληρονοµίας, τὴν τελε.όσητα
τς τοῦ ἀνωτάτω ᾿Πατρὸς εὐλογίας, δι ἣν πάντα

| " Dan. τι, 9. e! J9an.:1, 29.

tutio, et propter hunc finem eternum in 'éxcelsis-
Patris consilium, secundum quod angelus magni
consilii Patris non tantum ad imaginem suam, sed
etiam ad similitudinem vivum fecit hominem, ut
quaudoque consequi possit magnitudinem regni di-
vii, diving hereditatis felicitatem, perfeetainque
superni Patris benedictionemi per quam omnia creata.
aunt visibilia et invisibilis; nam nen dixit: a €on-

55 GHEGORIT PALAMAS 96
: iuilone mundi sensibilis, scd elinpliciter mundi, tum Α ἐγένετο τὰ ὁρατὰ xol τὰ áópata* οὗ γὰρ sire τοῦ

£eelestis, tum terreni. Nee iste tantum sed etiam di.
vius et iueffabilis exinanitlo, Dei Hominis economia,
salutiſeræ passiones, mysteria omnis, quz propter
bunc fluem sapienter summaque prudentia dispensata
Bunt, ut in praesentibus delis per ea manifestatus a
Salvatore asuiat: « Euge, serve bone, quia super
pauca fuisti Qlelis, supor multa te constituam ; intra
in gaudium Domini tui **, » Ait ergo : Venite, per-
cipite incipientem et permanenteu muadum coele-
stem, qui terreno et corruptibili et pereffluenti mundo
secundum mea consilia usi estis : « Nam esurivi, et
dedistis mihi manducare; sitivi, et dedistis mihi bi-
bere ; alienusfui, et excepistis me; nudus, et iudui-
stis me ; infirmus eram, οἱ visitastis iue; in. carcere
eram, οἱ veuistis ad me. »

Mie quiritur cajus. gratia solius meininit elee-
mosfuæ, eujus gratia benedictiouem et hæreditatem
et regium illud dedit. Sed non illius tantum metni-
nit els qui audita intelligunt. Nam quando supra
ejus operatores vocavit oves, pér habc appellatio-
nem iestalus est. eos omni virtute praeditos sibi
configurandos et semper paratos fore ad mortem pre
bono patiendam, queinadimodum ipse tanquam ovis
ad occisionem duetua. est, ei qua«1 agnus coram
tondente 80 non aperiens os suuni, prout seriptum
est. Istis ergo, eum tales essent, commendavit bene-
tcientiam, nam oportet illam, eum argumentum sit
et (ruetus charitatis, quasi caput praestantem onini -
bits virtutibus habere eun qui debet illam iegui
stierni percipere li»reditatem ; quod per parabolam
decem virgibum ostendit Dominus. Non enim omnes
occorfentes ad divinas nuptias sunt introducte,

ged tarium virginitate oruatze qux non recte pro- .

speraret sine exercitio et temperantia, et inultis va-
viisque virtutum certaminibus. Equidem parum est
oas lampades iu manibus tenere, id est, suam
iicniem et anxías ejus. wotitias actione anima quae
per manus manifestatur, sastehtam οἱ inuixam,
Deo per vitam devotam, et illis lampadibus conaen-
taneawm, oportet etiam olei cibum, ut. accenge in-
serviant, Oleum vero est charitas, cum sit princeps
virtutiun, Quemadmodum ergo, si fundamenta sub-.D
jicias, αἱ super:edifices muros, tectum autem non
superponas, illa. ownia reliquisses inutilia, ita etsi
ownem compataveris virtutem, charitatem vero
nisl. consequaris, omues ille remauent inutiles et
eigitui, domnus autein tecti similiter non potest
sine muris quilus innimtur superimponi.

lgitur talibus. Dowinus. largitur bxreditatem qui
alias virtutes per cLaritatis opera quasi sigillo si-
ynaveruut, et vel. per. vitam | irreprehensibilem ad
ea » cucurrerunt, vel per noenitentiam ad eau con-

* Matth, xxv, 21.

αἱσθητοῦ χόσμου, à3)' ἀπροσδιορίστως τοῦ χόσμου,
ὅσος οὐράνιος, χαὶ ὅσος ἐπίγειος. Οὐχ οὗτος δὲ µύ-

- vov, ἀλλὰ xal fj θεία xal ἀπόῤῥητος χένωσις, dj

0zavóptxh πολιτεία, τὰ αωτήρια πάθη, sà μυστήρια
«ávta * δ.ὰ τοῦτο τὺ τέλος προμηθῶς καὶ πανσόφως
προφχονόµηταϊ, ὡς ἂν ὁ διὰ τούτων ἐν τοῖς παροῦσι
πιστὸς ἀναφανεὶς ἀκούσῃ παρὰ τοῦ Σωτῆρος" « ES,
δοῦλε ἀγαθὲ, ἐπὶ ὀλίγα ἧς πιστός, bri πολλῶν σα
xa:actise* εἴσελθε εἰς. τὴν χαρὰν τοῦ Κυρίου σου.»
Δεῦτε οὖν, Φησὶ, χληρονομήσατε xat τὸν ἐνεστῶτα
xai µένοντα xal ἑπουράνιον χόσµον, οἱ τῷ ἐπιγείῳ
xai φθαριῷ xal παραῤῥέοντι χάαμφ καλῶς xat
&phv χρησάµεναι γνώµην. « Ἐκείνασα yàp, xal
ἑδώχατέ pov φαγεῖν, ἑδίφησα, xai ἑποτίσατέ µε,
ξένος ημην, xa συνηγἀγετέ µε, γυμνὸς, xal κερι-
εθἀλετέὲ µε, Ἰσθένησα, καὶ ἐπεσχέφασθέ µε, iv φυ-
λαχῇ ημην, xat ἤλθετε πρός µε.)

Ἐνταῦθα ζητεῖται τίνος ἕνεχα τῆς ἑἐλεημοσύνης
ἐμνήσθη µόνης, καὶ ταύτης ἕνεχα τὴν εὐλογίαν καὶ
τὴν χληρονομίαν xai τῇν βασιλείαν ἔδωνεν ἐχείνην *
àXY οὗ ταύτης ἐμνήσθη µόνης τοῖς μετὰ συνέσεως
ἀχούουσιν ἐπεὶ γὰρ ἀνωτέρω τοὺς αὐτῆς ἑργάτας
πρόδατα ἐχάλεσεν, ἁπὺ τῆς χλῄήσεως ταύτης 33 τὴν
τε πρὸς αὐτὸν ὁμοίωσιν, χαὶ πᾶσαν ἀρετὴν ἐμαρτύ-
ρῇσεν αὐτοῖς, καὶ ὡς Έτοιμοι διηνεχῶς ἦσαν εἰς τὸν
ὑπὲρ. τοῦ καλοῦ θάνατον χαθάπερ xal αὐτὸς ὣς
πρόδατον ἐπὶ σφαγὴν ἠχθη, xal ὡς ἀμνὺς ἑναντίου
τοῦ χείροννος αὐτὸν ἄφωνος, χατὰ τὸ γεγραμμένον.

C. Τοιούτοις οὖν xal αὐτοῖς οὖσι προσεπιφηµίζει τὴν

εὐποιίαν * δεῖ γὰρ καὶ ταύτην, δεῖγμα καὶ xapnbv
οὖσαν τῆς ἀχάπης, ὥσπερ τινὰ χεφαλὴν ὕπερχει-
µένην ἔχειν τῶν ἄλλων ἀπασῶν ἀρετῶν τὸν μέλλοντα
χληρονομεῖν thv ἀῑδιον βασιλείαν ἑχείνην” ὃ xat διὰ
th; παραδολῆς τῶν δέχα παρθένων ἔδειςεν ὁ Κύ -
ριος. οὐδὲ γὰρ αἱ τνχοῦσαε εἰς τὸν θεῖον εἰσάγονται
γυμφῶνα, ἀλλ’ αἱ παρθενἰᾳ Χεκοσμηµέναι, ftu
ox ἂν κατορθωλείη χωρὶς ἀσχήσεως xal ἐγχρατεία:,
xa πολλῶν καὶ ποικίλων τῶν xaz' ἀρετὴν ἀγώνωγ.
"Ecc γε μὴν xal λαμπάδας ταῖν χεροῖν χατέἐχουσαι,
τὸν οἰχεῖον νοῦν xal τὴν ἐν αὐτῷ ἐμμέριμνον γνᾶ-
αιν, τῷ πραχτικῷ τῆς φυχῆς, ὃ δηλουται διὰ τῶν
χειρῶν, ἐποχουμένην καὶ ὑπανεχομένην, καὶ τῷ θεῷ
p ἂν αχειμένην διὰ βίου, χαὶ συνημμένην ταῖς ἐχεῖθεν
λάμψεσι. Δεῖ δὲ ὅμως καὶ τοῦ ἑλαίου δαψιλοῦς, ὥστε
διαρχεῖν ἡμμένας. Ἔλαιον δὲ ἐστιν ἡ ἀγάπη, κορυφὰ
τῶν ἀρετῶν ojo. ἝὭσπερ οὖν ἂν xai θεµ-λίους
ὑποθῇς, xai ἑποιχοδομήσῃς τοὺς τοίχους, οὐχ ἐπιθῆς
δὲ τὸν ὄροφον, ἄχρηστα πάντα ἀφῆχας ἐχεῖνα, τὸν
αὐτὸν τρόπον ἂν πᾶσαν ἀρετὴν κτήσῃ, μὴ προακτήσῃ
δὲ τὴν ἀγάπην, πᾶσαι ἐχεῖναι ἄχρηστοι xat ἀνόνη-
sot * xal ὁ τῆς οἰχίας δὲ ὄροφος χωρὶς τῶν αὐτὸν
ὑπανεχόντων ἐποικοδομηθῆναι οὗ δύναται.

Τοῖς τοιούτοις τοίνυν xai ὁ Κύριος παρέχει χλη-
ρονομίαν, οἵνινες τὰς ἄλλας ἀρετὰς διὰ τῶν τῆς
ἀγάπης ἔργων ἐπεσφραγίσαντο. καὶ 3j δι) ἀνεπιλή-
πτου. βίου mob; αὐτὴν ἀνέδραμον, fj διὰ µετανοίας

$51

HOMILIA IV,

pb; αὑτῆν κατέφυγον - ὧν τοὺς μὲν υἱοὺς EG καλῶ, À fugeruut : quorum alios quidem appello filios tanquam

ὡς τῆς ix 8:03 μυστικῆς ἀναχεννήσεως φύλακας
τοὺς δὲ µισθίους, ὡς διὰ τῶν τῆς µετανοίας Όλλυει-
δῶν ἱδρώτων καὶ τῆς ταπεινώσεως, οἷα µισθὸν τὴν
χάριν ἑπανακαλουμένους. Aib xal πολυειδῶς τὰ τῆς
χρίσεως πρότερον ἓν τοῖς θείοις Εὐαγγελίοις ἑξηγη-
σάμενος, ὕστερον προῄγαγε τὰ τῆς ἀγάπης, ὡς τὰς
ἐχεῖ προκατηριθµηµένας ἀρετὰς h τελειούσης 1j
ἐπανχγούσης. "AX οἱ δίχαιοι ἀποχριθήσονται λἐχον-
τε; ΄ « Κύριε, πότε σε εἴδομεν πεινῶντα, xat ἑθρέ.
Ψαμεν; fj διφῶντα, καὶ ἐποτίσαμεν; πότε δὲ σε
εἶδομεν ζένον, xat τυνηγάγοµεν; fj γυμνὸν, καὶ πε-
ῥιεδάλοµεν ; πότε δὲ σε εἴδομεν ἀσθενῆ, ἢ ἐν φυλαχῇ,
xai ἤλθομεν πρὸς σέ; » Ορᾶτε χαὶ δικαίους χαλου-
µένους τοὺς ἐκ δεξιῶν ; οὐκοῦν ἀπὺ δικαιοσύνης xal
μετὰ δ:χαιοσύνης αὗτοῖς ὁ ἔλεος. ᾿Ορᾶτε δὲ χαὶ ἑτέ-
pav ἀρετὴν τὴν ταπείνωσιν προσμαρτυρουµένην τοῖς
διχαίοις τῷ πληρώµατι τῆς ἁτάπης, υἷόν ει περι-
τείχισµα χαιρίως ἀνεγηγερ.ιένον. ΑἈνάξιοι γὰρ εἶναι
τῆς ἀναῤῥήσεω; καὶ τῶν ἐπαίνων ἰσχυρίζονται, ὡς
nndtv ἀγαθὸν πράξαντες, οἱ μηδὶν ἄκρακτον ἀφεῖναι.
µαρτυρούμενοι. Διὰ τηῦτο, οἶμαι, xol χρηματίζει
παῤῥησίᾳ τούτοις ὁ Κύριος, ἵνα τοιοῦτοι ἀναφανῶσι,
xa τῇ ταπεινώσει ἀνυψωθῶσι, χαὶ χάριν εὕρωσι
δ.καίως παρ᾽ αὑτοῦ δαψιλῆ -αύτην τοῖς ταπεινοῖς
παρέχοντος * Κύριος γὰρ ὑκερηφάνοις ἀντιτάσσεται,
ταπεινοῖς δὲ δίδωσι χάριν’ ὃς xal νῦν πγὸς abso;
φησιν» c Αμὴν λέχω ὑμῖν, ἐφ ὅσον ἑἐπιιήσατε ἑνὶ
τούτων τῶν ἀδελφῶν µου τῶν ἑλαχίστων, ἐμοὶ ἑποιή-
eats. » Ἐλάχιστον χαλεῖ διὰ τὴν ἔνδειαν xal εὐτέ-
λειαν ἁδελφὸν δὲ, ὡς καὶ αὐτὸς οὕτω χατὰ σάρχα
Ὅ Φίρας ἐπὶ γῆς.

Αχούσατε xat εὐφράνθητε ὅσοι πτωχοΐ τε xal
43) ἱνδεεῖς ΄ ἀδελφοὶ γάρ )στε χατὰ τοῦτο τοῦ θεοῦ"
χἂν ἀχουσίως Ἆτε πτωχοί τε καὶ εὐταλεῖς, διά τῆς
ὑπομονῖς xal τῆς εὐχαριστίας ἐχούσιον ἑαυτοῖς
ποιῇῄσασθε «b ἀγαθόν ᾿Ακούσατε οἱ πλούσιοι, καὶ
τὴν μαχαριστὴν πιωχείαν ποθῄσατε, ἵνα χληρονόμοι
χαὶ ἁδελφοὶ Χριστοῦ ένησθε, χαὶ τῶν ἀχουσίως
πτωχευόντων Υνησιώτεροι’ χάπεῖνος yàg ἑχὼν ἑπ-ώ-
χευσε &' ἡμᾶ;. ᾿ΑἈχούσατε καὶ ατενάξδατε ol περι-
ἐρῶντες χαχῶς πάσχοντας τοὺς ὑμετέρους ἀδελφοὺς,
μᾶλλον δὲ τοὺς τοῦ θεοῦ, χαὶ gh µεταδιδόντε; ἐξ ὧν
εὐπορεῖτε τοῖς ἑνδεέσι τροφῆς, σχέπης, περιδολῆς,

σενµα χαταναλίσχοντες εἰς τὸ ἑχείνων ὑστέρημα.
Μαλλον δὲ ῥιθύσωμεν xaX στενάξωµεν * xai γὰρ xal
αὐτὸς ἐγὼ, ὁ πρὺς ὑμᾶς ταῦτα λέγων, ἐλέγχομαι ὑπὸ
τῆς συνειδήσεως οὐχ ἔξω τοῦ πάθους τελείως ὤν *
πολλὼὠν᾿ γὰρ ῥιτούντω» χαὶ στερουµένων, ἔμπεπλη-
σµένος αὗτός εἶμι nal ἑνδεδομένος * πολλοῦ 6$ μόᾶλ-
λον ἄξιοι πένθους οἱ καὶ τοὺς ὑπὲρ τὴν καθημερινὴν
χροίἀν θησαυρούς ἔχοντες καὶ χατέχονιες, xal
αὗξαιν σκουδάζοντες, ἁταπᾷν ὡς ἑαυτοὺς ὧν Άλη-
οἷον προστεταγµένοι, χαὶ μηδὲ ὡς τὸν χοῦν αὐτοὺς
ἔχοννες. Τί γάρ ἐστιν ἄλλο χρυαὺς καὶ ἄργυρος. ἃ
μᾶλλον ἠ]απήσαμεν τῶν ἁδελφῶν; Αλλ' ἔπιστρα-
φῶμεν, καὶ μετανοήσωμεν, nat χοινωνῄσωμεν ἕπαρ-
κοῦντε; ταῖς χρείαις οἷς ἔχομεν τῶν ἐν ἡμῖν πτω-

e

mystieze a Deo regenerationis custodes, alios vero
mercenarios, tanquam per multiformes poenitentise
lacrymas et per humilitatem quasi mercedem
gratiam rursus assecutos. (deo multimode judicii
subjectis jam prius in divinis Evangeliis explanatis,
postea produxit opera charitatis quasi virtutes. ibl
enumersatas vel perüclentis vel perducentis. Sed
justi respondebunt dicentes : « Domine, quando te
vidimus esurientem, et pavimus? vel siticntem, et
bibere dedimus ? vel quando té vidimus alienam, et
excepimus ? aut. nudum, ei. vestivimus ? quando ta
vidimus infürmum vel ln carce-e, et ivimus ad te? »
Vidistigne justos vocatos a dexiris stonies * ergo
a justitia ct cum justitia ipsis miscricordia, Vidi-
süisne. virtutem aliam, humilitatem, justis testimo-
nium exhibente de plenitudine charitatis, quasi
muninientum quoddam opportune erectum ? Judigsos
enim priconii et laudum se praedicare contendant,
quasi nihil boni fecisse, qui nibil omiserant, testan-
tes. Propterea, me judice, istis prodest. advenieng
Dominus, ut tales maulfestentur, ut. ex humilitato
exalteutur, αἱ gratiam merito inveniant ab eo qui
illam abuudantem humilibus tiibuit. Quippe Dominus
resistit superbis, humilibus autejm. dat gradam; qui
nune quoque eis dicit: « Amen, dico vobis, quoties-
eunque fecistis uni. ex his fratribus meis minimis,
mihi fecistis. » Minipum quidem vocat propter
ἱμορίαπι et parvitatem ; fratrem veto quia ipse :
eiiam in Lerra secundum earuom ita conversatus est.

Audite, εἰ exsultate omnes pauperes οἱ inepes z
nam sub ista ratione Dei fratres estis, etiamsi segre
fueritis pauperes et inopes, modo per patientiam et
gratiarum. actionem gratum vobis feceritis bonum.
Audite, divites, et beatissimam desiderate pauper-
tatem, «t Christi hzredes sitis atque fratres, magis.
etiara invitis pauperibus przsstantiores ; ille enim li-
behter pro nobis egenus factus est. Audite et lagete
qei impie vestros seu potius Dei fratres cireumspi-
eitis, nec participes facitis pauperes eorum quibus
abundatis, esca, tegumenti, vestium, aliorumque

"commodorum, neque vestra superílua in illorum in-
ἐπιμελείας τῆς προτηχούσης, μηδὲ τὸ ἡμῶν περίσ- D digentiam effanditis. Potius. vero audiamus et lu-

gexmus; nam ego ipse, qoi vobis ista dico, a con-
scientia arguor me non prorsus esse ab omni cupi-
dilatetmmonen ; thulis enim frigentibus el egentibus,
satüra(us ego. sum οἱ vestitus; sed magis adhuc
ingentis digni luctusgqui supra quotidianas necessi-«
tates thesaaros habeut et possident, vel: adhuc au-
gendia student; qui. diligere proxinmm quasi 06
ipsos jussi, eum quasi lutum babent. Quid eniur ar-

᾿Εόπίαιη et aurum qua mogis quam fratres dileximus?

Sed eonvertamer, et peeniteamus, et communicemus
copiose providentes ες nostris opibus fratrum ia
medio nostrum indigentiom | necessitatibus ; et nisl
totas divitias Del amore profundere maluerimus,
saltem non totas opud nos sine wiscricordia custe-

GREGORII PALAMAE.

diamus ; verum aiiud quidem faciamus, de 60 autem A χευόνεων ἁδελφῶν» κἂν tb μὴ τὰ ἑνόντα πάντα θεο-

aquo deficimus, bumiliemur in οουδροσία Del, et
consequeorur αυ illo veniam, benignitate ejus de-

ſecium nus rum supplente, ut. non. formidandam,
quod absit, vocem. audiamus, « Tunc enim, inquit,
dicet eis qui a sinistris erunt: Recedite a me, male-
dicii. » Quantum istud ! vita elongati, a voluptate
ejecti, a.]uce exuti estote!
ἐρεῖ καὶ τοῖς ἐξ εὐωνύμων * Πορεύεσθε ἀπ' ἐμοῦ ol.
τῆς τρυφῆς ἐχδλίθητε, τοῦ φωτὸς.στερήθητε !
Verum nec istud &ntum.,. sed': « R»cedite.a me,
maledieti, in ignem ælernum qui paratus est dia-

bolo et angelis ejus. » Nam sicut-a dextris stantes.

vitam habebunt et.abundantius :habebunt, vitam.

qi κενῶσαί πρραιρώμεθα, ἀλλὰ μηδὲ πάντα
παρ᾽ ἑαὺτοῖς 'ἄνηλεῶς κἀτάσχωµεν. ἀλλὰ τὸ μὶν
ποτῄσωµεν, εἰ ὃ δὲ ἀπολειπόμεθα, ταπεινωθῶμεν
ἑνώπίον τοῦ Θέοῦ, καὶ τευξόμεθα τῆς παρ αὐτοῦ
συγτγνώµης, τῆς αὐτοῦ φιλανυρωπίας ἀναπληβούδης
τὴν ἡμετέραν Dp, ἵνα μῇ τῆς ἀπευχταίας, ὃ
μὴ γἐνοίτο, φωνῆς ἀπούόωμεν « Τότε Yàp, Qual,

Χατηραμένοι. » Πόσον τοῦτο] τῆς Quis µαλρύνθητε,

Αλλ’ οὗ touto μόνον, ἀλλά « Ἡορεύέσθε ἀπ ἐμοῦ
ol Κατηραμένοι εἰς τὸ mop. τὸ αἰώνιον, τὸ ἠτοιμα-
σμένον τῷ διαθόλῳ xal τοῖς ἀγγέλοίς αὐτοῦ: » ὡς
γὰρ οἱ ix δεξιῶν ξωὴν ἔξουαὶ, xai περισσὸν ἔξουσι,

quidem in eo quo Deo conjungantur, abundantius B ζωὴν μὲν τῷ -συνεῖναι θεῷ, περισσὺν δὲ τῷ καὶ υἱοὶ

sutem dum filii permanent et hzredes illius:regni ,
jta.a sinistris collocati, a vera vita àvertentur dum

8. Deo amovebuntur , abundantius nutem perferent

n:alum, iyter. demones annumerari, et ad ignem

castigantem sddíci, Qualis ergo ignis ille qui cor-
pora tangit meniesque in corporibus -inditas, qui -

sine corpore spiritus perenni dolore cruciat. simul-
que constringit, per quem etixin gnis noster eom-
buretur, sicut scriptum est : e Elementa ardentia

tabescent **. » Quantpm autem doloris incrementum:

liberationem nequaquam. exspectare.? Quid rursus
vehemens impetus? Nam rapiente fluyio ignis ille
similis videtur procul a Deo auferens; ideo non
dixit, Amoveamini, sed Recedite à me maledieti.,
valde. enim. majori. prse paoperibus . malcdietione
onerati estis; bi quidem passi sunt, vos autem estis
maledicto digui. Dixit ergo : Recedite iu ignem pa-
p3ton) nón vobissed.diaholo et angelis ejus Quippe

C

"mihi non fnit. antecedens ista volentas, non ad.

hane finem: vos creavi-, nequaquam pro vobis for-
nacem preparavi : propter daemones sine poemj-

tentia habentes. nequitig ralionem Accensüs. est

jguis, quibus vos conjunxit cor vestrum. more illo-
rum iwponitens. Igitur vosmetipsi elegistis vobis

Istam eum malis: angelis conversationem.: « Rsurivi-

enim, et non «ledistis miki manducare; sitivi, et non
dedistis mihi- bibere; nudus fui, et uon induistis me,
infirus et.in carcere eram,et non visitastis men ;
nam perinde ac tharita&, fratres ,. et. charitatis
opera plenitudo sunt. virtytum., ita odium .et odii
opera, mores sine misericordia, mens angusta quz

non partitur peccati est plenitudo ; ej sicut benigni- .

talem comitantur et .sequitotur virtutes, ita homi-
num- odium vitia sectantur, ideo etiam propter illud
solum condemnantur.

διατέλοῖν xal Χληρονόμοι «5c αὑτοῦ βασιλείας, ob-
τως ol. ἐξ εὔωνόμων τῆς ἁληθινῆς ξιωῆς ἁ ποτυχόν-
τες, τὸ μακρυνθῆναι θεοῦ, xal περισάότερον ἔξουσι
χαχὸν, τὸ δα[μοσι-σνντετάχθαι, wot «opt παραδοθῆναι
κολάζο»τι. Οἷον δὲ. τὸ πῦῤρ ἐκεῖνο, B xal τῶν σωμά»
τών ἅπτεται, xal τῶν λογιχῶν ἐν σώμασξτε ὄνίων
xa οὖχ kv σώμασι πνευµάίων, ὁδυνῶν ἅμα xaY πα-
ῥραχατέχον ἀθάνατα, δι’ οὗ καὶ τὸ καθ’ ἡμᾶς vip
ταχῄσεται, κατὰ «b γεγραμμἑνόν; « Στοιχεία χαυ-
σούμενα τήχεται. » Όση δὲ "τῆς ὀδύνης προσθήχη
τὸ τῆς ἀπολυτρώσεως ἁπροσδόχητον; xal γὰρ &sfe-
στον ἐχεῖνο τὸ πρ. ΤΕ δὲ αὖθις fj βιαία φορά ; xat
γὰρ ποταμὺὸς, φησὶν, ἕλχων ἐχεῖνο τὸ πὸρ, ὡς ἔοι»
xtv, ἀεὶ ποῤῥωτέρώ φέρον θεοῦ/ διὸ οὐδὲ, Πορεύθητε,
εἶπεν, ἀλλὰ, llopsótets à ἐμοῦ ol- κατηραμένοι

xal γὰρ ὑπὸ τῶν πτωχῶν Kx. πολλοῦ κεχατἠραόθε -
x&v εἴπερ ἔφερον ἐχεῖνοι, ἀλλ᾽ ὑμεῖς χατάρας ἄξιδι,
Πορεύεσθε δὲ, not, πρὺς αὐτοὺς εἰς τὸ πῦρ τὸ Ἰ-
τοιµασμένον΄ οὐχ΄ ὑμῖν, ἀλλὰ τῷ διαδᾶῳφ καὶ τοις
ἀγγέλοις αὐτοῦ” 60 Ὑὰρ ἐμόν ἐστι τοῦτο προηγού-
µενον θέληµα, οὖκ sl; τοῦτο ὑμᾶς ἑποίησα, οὐκ ἐφ᾽
ὑμᾶς ἠτοίμασα τὴν πυράν” διὰ τοὺς ἀμετάθλητον
ἔχοντας τῆς καχίας τὴν E£w δαίμονας προανεπαύθη
τὸ ἄσδεστον nip, οἷς ὑμᾶς συνῖψεν fj xas* ἐχείνους
ἀμετανόητος γνώµη. 9A Αὐθαίρετος οὖν ὑμῖν ἐστιν
Ἡ μετὰ τῶν πονηρῶν ἀγγέλών ᾿συµδίωσις" « Ἐπεί-
vaca, yàp, καὶ οὐκ ἐδώχατέ uoi φαγεῖν' ἑδίψησα, καὶ
οὐκ ἐποτίσατέ µε: ξένος ἥμην, xat ob συνηγάγετὲ
με” γυμνὸς, καὶ οὐ περιεδἀλετέ µε’ ἀσθενῆς xal

ἂν φυλακῇ μην, καὶ σὐκ ἐπεσχέφασδέ µε; » ὡς

γὰρ ἡ ἀγάπη, ἀδελφοὶ. πάὶ τὰ τῆς ἀγάπηξ ἔργα
πλήρωμα τῶν ἀρετῶν ἐστι, οὕτω: τὸ μῖσος xaY τὰ
τοῦ μίσους ἔργα, ὁ ἀσνμπαθὴς τρόπος, tj &pstábo-
τας γνώµη, πλήρωμά ἐστι τῆς ἁμαρτίας ' χαὶ xa-
θάπερ τῇ φιλανθρωπίᾳ ἔπονται καὶ σύνεισιν di ἀρε-

ταὶ, οὕτω. τῇ ,µισανθρωπίᾳ αἱ .xaxíac* δ-ἁ τοῦτο xal ἀπὸ ταύτης µόνης χαἰαδιχάζονταί,

Volebam quidem dicere nullum majns odii si-
gnum quam (fratri. superflaas antepomere divitías ;
aod video nequitiam. majus. invenientem hujus odii
indicium ; smt.eninr qui non tantum non miseri-
cordiam. faciu&t ex eig quibus. abundant; sed εἰ

aliene rapiunt. Cogitent ergo ex. thaledictione cou-

tre hun misoricordes prolata. quid obtfnebunt, quid
€ [1 Pelr. u1, 12.

Ἑδουλόμην. ῥὲν οὖν εἰπεῖν ὡς οὐδὲν μεῖζον
δεῖγμά µίσους, ἀλλ’ ἢ.,τὺ προτιμᾷν τοῦ ἁδελφοῦ τὸ
περιττεῦον ἀργύριον, dXX ép τὴν καχίαν xal μεῖ-
ζον εὑροῦσαν δεῖγμα τῆς ῥισανθρωτέας ; εἰσὶ. γὰρ
οἳ μὴ µόνον οὐκ. ἑλεοῦαιν ἐξ ὧν τὐποροῦαιν,. ἀλλὰ
xai. σφετερίζονναι .τὰ ἀλλότρια, Συλλογιξέσθώσαν
οὖν ἐκ. €f: mph, τοὺς. ph: ἑλεοῦνεας: .ἁπογάσεως,

δι HOMILIA IV, | e
ενος οὗτοι τεύξονται. wol v( sulsovtat, χχὶ οἷας Α potientur, quali (ncogitablli simulque üntejerabil.

ἀπερινθήτου τε xal ἀφορήτου xatabixnc ἄξιοι, xal
ἀποστήτωσαν τῆς ἀδιχίας, xal διὰ τῶν τῆς µετα-
volac Έργων ἐξιλεωσάσθωσαν τὸ θεῖον. Ἐχεῖνοι δὲ
ἀποχριθήσονται τηνικαῦτα λέγοντες' « Κύριε, πότε
σε εἴδομεν πεινῶντα, J| διφῶντα, 3 ξένον, ἢ γυμνὺν,
$j ἀσθενῆ, f ἓν φυλαχῇ, καὶ οὗ διηχονἠσαμέν σοι; »
Ὅρᾶτε καὶ αὐτὸ τὸ ἔσχατον xaxbv τὴν ὑπερηφα-
νίαν τῷ ἀσυμιπαθεῖ συνεξευγμένην τρόπῳ, ὥσπερ
καὶ τῇ συµπαθείᾳ τὴν ταπείνωσιν ; Οἱ δίκαιοι διὰ
τὴν εὐποιίαν ἐγχωμιαζόμενοι ταπεινοῦνται μᾶλλον,
o) διχαιοῦαιν ἑαυτούς. Οὗτοι διὰ τὴν ἁσπλαγχνίαν
χατηγορούμενοι παρὰ τοῦ αφευδοῦς, οὗ προσπί-
πτουσι ταπεινωθέντὰς, ἀλλ᾽ ἀντιλέγόνσι xat διχαι-
οὔσιν ἑαυτούς» διὸ xat ἀχούσοναιν, « ᾿Αμὴν λέγω
ὑμῖν, ἐφ᾽ 630v οὐχ ἐποιήσατε ἑνὶ τούτων τῶν ἑλαχί-
στων, οὐδὲ ἐμοὶ ἑποιήσατε * » χαὶ οὕτως ἀπελεύσον-
σαι, φηαὶ, « οὗτοι μὲν εἰς χόλασιν αἰώνιον, ot δὲ
δίχαιοι εἰς ζωὴν αἰώνιον. ».

Ἐλεήσωμεν οὖν ἡμᾶς αὐτοὺς, ἁἆδελφολ, διὰ τοῦ
πρὸς. τοὺς ἁδελφοὺς ἑλέους' κτησώµεθα διὸ τῆς
συµπαθείας τὴν συµπάθειαν' «D ποιῄαωμεν ἵνα

πάθωµεν εὖ ' ὁμοία μὲν fj, ἀντίδοσις ' εὐποιία γὰρ.

καὶ φιλανθρωπία xal ἀγάπη. καὶ ἔλεος xal συμπά-
θεια, οὖχ ἴση δὲ τῇ ἀξίᾳ xa τῷ µέτρῳ τῆς ὑπερο-
χῆς ' οὗ μὲν yàp παρέχεις ἐξ ὧν ἄνθρωπος ἔχει,
χαὶ ἐφ' ὅσον ἄνθρωπος εδεργετῆσαι δύναται, ἀντι-
λαμδάνεις δὲ παρὰ τῶν θείων καὶ ἀκενώτων θησαυ-
ρῶν ἑχατονταπλασίονα xai τὴν αἰώνιον ζωὴν, καὶ

εὐεργετῇ ἐξ ὧν xal ὅσον ὁ θελς εὐεργετῆσαι δύνα. Qi

και’ « "A ὀφθαλμλς οὐχ. εἶδε, xat οὓς οὐχ Ίχονσε,
καὶ ἐπὶ χαρδίαν ἀνθρώπου oóx ἀνέδη. » Σπεύσωμεν
οὖν ἵνα τοῦ πλούτου τῆς χρηατότητος ἐπιτύχωμεν
ὀλίγων ἀργυρίων κληρονομίαν αἰώνιον ἀγοράσωμεν'
φοθηθῶμεν τὴν κατὰ τῶν ἀνηλεῶν ἀπόφασιν ἁρτίως,
ἵνα μὴ. ὑπ᾿ αὐτῆς ἐχεῖ χατακριθῶμεν * μὴ «φοδηθῶ-
μεν μὴ ΄ πιτωχοὶ γενώμεθα .διδόντες ἑλεημοσύνην",
χαὶ γὰρ ἀχούσομεν παρὰ Χριστοῦ, « Δεῦτέ οἱ εὖλο-
γημένοι τοῦ Πατρός pou, κληρονομῄῆσατε τὴν βασι-
λείαν. » Φοθηθῶμεν, xal. πάντα πράξωµεν ἵνα μὴ
φανῶμεν ἔξω τῆς πρὸς τὸν θεὸν. ἀγάπης διὰ τῆς
ἀσπλαγχνίας: ε Ὁ γὰρ μὴ] ἀγαπῶν τὸν. ἀδελφὸν αὐ -
roõ ὃν ἑώραχε, πῶς ἀγαπήσει, φησὶν ὁ Εὐαγγελι-
Φτὴ:. τὸν Θεὸν ὃν οὐχ ἑώραχεν ; » ὁ δὲ μὴ ἀγαπῶν τὸν

810v. πῶς συνέσται αὐτῷ; ὁ δὲ μὴ συνὼν αὐτῷ πο-
“ρευθίσεται ἁπ᾿ αὐτοῦ. ὁ δὲ. πορευόµενος ἀπ᾿ αὐτοῦ
εἰς 7hv γέεναν ἑμπεσεῖται πάντως.

'AXY ἡμεῖς ἀγάπης ἔργα. ἱπιδειξώμεθα εἰς τοὺς
4495 ἡμετέρους ἐν Πριστῷ ἀδελφοὺς, ἑλέοῦντες tob;
πενοµένους, ἑπιότρέφοντες τοὺς : πλἀνωμένους, ἣν
ἂν εἴποις πλάνην τε xat, πενίαν, ἑχδικοῦντε τοὺς:
ἀδιχουμένους, ἐπιῤῥωννύντες τοὺς ἐν ἁἀσθενείᾳ χα-
ερλιμένους, εἴτε διὰ τῶν αἰσθητῶν τοῦτο πάσχὀν-
«ῆς ἐχθρῶν το χαὶ νοσημάτων, εἴτε διὰ τῶν &opá-
quy πονηρῶνανευμάτων xa) τῶν τῆς ἀτιμίας παθών;
ἐπισχεπτόβενοι «οὺς kv φυλακῇ καθειργµένους:
ἀλλὰ xd) ἀνεχόμενος τῶν εἰς ἡμᾶς πταιόντων, xet

E Gora, 9. 9 Joag. 1x20

digni damnatione fjent, et ab injustitia recedant,
et per opera paoenitentiz Deum sibi propitium red-
dant. Hi vero tunc respondebunt dicentes : « Do-
mine, quando te vidimus esurientem aul sitientem,
alienum, aut nudum, aut infirmum, aut in carcere,
et non ministravimus tibi ? » Videtis malum extre-.
mum superbiam duris visceribus conjugatam, sicut
misericordie humilitatem? Justj propter. benefi-
centiam laudati magis humiliantur, nec semetipsos.
justidcant; isti propter dura viscera ab eo qui non
mentitur damnati, non humiliati procidunt, sed con-
tredicunt et semetipsos justiſicant. IJeo audiunt :
e Amen dico vobis, qnotiescunque non fecíatis uni
ex minimis islis, mihi non fecistis »; οί sie, inquit,
discedent « illi quidem in supplicium 2ernum,
justi autem in vitam eternam. »

Igitur, fratres, misereamur nostri per misericor-
diam erga fratres; miserationem. per- commisera-
tionem assequamur ; bene faciamus,ut bene. habea-
mus; equa euim est reuibutio; iasuper. beneficen-
tia, benignitas, charitas, pietas et. misericordia,
valde deficiunt a dignitate el mensure nimüie mer-.
cedis, Tu quidem largiris ez bis quæ liabet homo,
et quantum bomo prebere potest, dum. in merco-
dem recipis centuplum zternamque vitam a divinis
necnon inexhaustis. thesauris, ex quibug tantum
accipis quantum Deus potest largiri : «.Quze oculus
non vidit, nec auris audivit; nec in cor-homínis:
ascendi, **. » Studeamus ergo ut. divitias bonitatis
obtineamus, paucis opibus æternam emamus hæredi-
tatem ; timeamus nuper suditam.contra non wise-
rieordes maledictionem, .ne ibi. ab.ea dainnemur,
absit ut timeamus ne.eleemosynam. Jando pauperes,
fiamus ; et audieinus a Christo : « Venite; deuedicti
Patris mei, percipite regnpm. » Timeamus, Qmnia-
que patremus υἱ non ostendamur exira charitatem.
Dei per cordis duritiem,.nam « Qui non diliget fra-.
trem suum quem videt, quomodo diliget,. eit exau-
gelista, Deum quem non vidit ** ? » Qui autem Deunr
non diligit, quomodo cum eo erit? Qui veto.cum eo
non est, elongabitur ab. eo; sed qui ab 99 elongatur,,
in gehennam prorsus incidet.

Nos autem charitatis opera erga nostros in Chri-
sto fratres ostendamus, inopum miserentes, cou-
vertentes aberrantes , quemeunque: dicas errorem ν
quamcunque inopiam, lesos olfendentes, eonur-
mantes in infirmitate jacentes , sive.ex sensibilibus
sdversariis et morbis istud: patiantur, sive ex ánvi-
sibitibus perversis spiritibus ej 1urpibus concupi-
scenuiis, visitantes in earoeere deirusos, sed etiam
effendentes nus -tolerantes, ét .aliis- iorieeim nobi
indulgentes, si. quis habet . querelam adversus ali-

6

GREGORII ΡΑΙΑΝΑ

64

quew, sicat Christus nobis pepercit, et uno verho À χαριζόµενοι ἀλλήλοις, εἴτις πρός τινα ἔχει μομφὴν,

omh^i modo, omnibus operibus et verbis quibus
poterimes, estendamus metgam ecbaritatem , ot a

Dco charitsteti Cotisequamar et ille nobis bencdi« .

cat, mechon perripismus promissum nobis , nobis-
qué praeparatum e€oleste zternomque regnum 4
constitutione mundi, quam nos omnes obtihere do-
netür gratia et benignitate Domini nostri Jesu Chri-
sti , cui simulque Patri et sancto Spiritul honor et
gloria in secula szculorum, Amen,

HOMILIA Y.

]n preasentationem Domini et Dei et Salvatoris nostri

ὡς xal ὁ Χριστὺς ἐχαρίσατο ἡμῖν * xal ἁπ)ῶς aav
τρόπῳ xaX πᾶσιν ἔρχοις τε xal λόγοις, ofc ἔχομεν,
ἐπειξώμεθα τὴν πρὸς ἀλλήλους ἀγάπην, ἵνα χαὶ
«ὓς παρὰ τοῦ θιοῦ ἐπιτύχωμεν ἀγάπης, xal εὖλο»
γηθῶμεν παρ) αὐτοῦ, xal χληρονοµήσωμεν τὴν
ἐπηγγελμένην ἡμῖν xot δι ἡμᾶς ἠτοιμασμένην οὐ-
ράνιον καὶ αἰώνιον βασιλείαν ἀπὸ καταζολῆς κό-
epou* Tc Τένοιτο πάντας ἡμᾶς ἡτιτυχεῖν, χάριτι
xaX φιλανθρωπίᾳ toU Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ.
μεθ) οὗ τῷ Πατρὶ, ἃμα τῷ ἁγίῳ Πνεύματι, «ipi
xai δόξα εἰς τοὺς αἰώνας τῶν αἰώνων. ᾽Αμῆν.
OMIAIA Ε’.
Elc τὴν Ὑπαπαντὴν τοῦ Κυρίου xal 6809 xal

esu. Ghristi ; necnon de castimonia vitioque εἱ B ἍΣωτῆρος ἡμῶν ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ, ἐν ᾗ καὶ περὲ :

eonirario.

Ham quidem protopareutis maledictionem et -

coudemnationem omnes eamdem et communem
praeter Christum sortiti sumus, ab uno protoparente
in omnes diffusam, velut a radice generis transmis-
sam et natura in hereditatem acceptam ; singuli au-
tem per ea qua ipsi proprie facinnt vel vitupera-
tionéin vcl. laudem in propriam personam a Deo

attrabunt, contra communem illam maledictionein .

et condemnatignem , necnon miseram sortem a
principlo in ipsum et per ipsum in posteros descen-
dente nibil patrare possunt. Sed venit Christus
matura liberatus qui communem maledictionem in

σωφ c xal τῆς ἀντιθέτου ταύτῃ κα:

xlac.

Thv μὲν tpoyovixte ἐχείνην ἁράν «ε xal χαταδί-
χην χοινἠν τε xal τὴν αὑτὴν ἅπαντες εἴχομεν πρὸ
Χριστοῦ, ἐξ ἑνὸς «o0 προπάτορος ἐπὶ πάντας χυθεῖ-
σαν, ὡς ix ῥίζης τοῦ γένους ἀναδιδομένην xaX τῇ
φύσει συγχεχληρωµένην ἔχαστος δὲ δε ὧν αὐτὸς
ἰδίως ἕπραττεν, 3) hv µέμφιν Ἡ τὸν ἔπαινον εἲς
«i» Ἱδίαν ὑπύστασιν παρὰ θιοῦ ἐπεσπᾶτο, πρὸς
ἐχείνην τὴν χοινην &páv τε xol καταδίχην, xai τὸν
ἄνωθεν πρὸς αὐτὸν καὶ OU αὐτοῦ mph; τοὺς AER:
'«αταθαίνοντα πονηρὸν κλῆρον πράττειν ἔχων οὐδίν.
'AXX $266 Χριστὺς ὁ τῆς φύδεως ἐλευθερωτῆς, ὁ
«hv xowhv ἀρὰν elc εὐλογίάν µετάγων χοινὴν, καὶ

benedictionem convertit pajitet. communerp, nocen-« (? «fjv ὁκεύθυνον ἡμῶν φύσιν ἀναλαθὼν EC. ἀκηράτο)

temque nostram naturam ex intewerata Virgine
susceptam, et. sibimetipsli novam in personam ac-
€ommodatam veteris seminis oa participem , in-
noxiam et justificatam ostendit, lta ut ab ipso se-
eundum Spiritum genetati omues deiude extra illgm
maledictionem eontra protoparentés prolatam pere
maneant, Quid ergo graUa uon largitus est nostra-
rom singulis personarum, quis propriorum remis-
sionem delictorum ab eo non ebitinet? Cum ipse
non persogam a nobis, sed naturam nostram reno-
vaverit. susceptam , huie ipse secanuum suam per-
sonam adunatus, et. ita qui omnes omnino vult
sal: os fieri, pro emnibus eolos inclinans descendit,
et opcribus,verbis et passionibus suis omnem pate-
fecit viam salutis, et postea in callum conséendit,
ibi fideles adducens. Igitur non nature iantum
quam ipse a nobis suinpsit per indivisam adunatio-
nens sed etiam singulis in ipsuin credentibus per-
fectam praebuit liberationein , qnod quidem fecit
ncc facefe cessavit per seipsum Patti. satisfaciens,
et ad obediontiam unumquemque nostruin adducens,
omuenaque nostram sanans inobedtentiam.
Prepterea divinum mandavit baptisma, et leges
ingtiteit salutares, ei posuitestiam pridicavit om-
Mibus , prepriumque radii corpus et sangainem.,
Now enim natura sola, sed etiew vwniuscojusque
credentium porsena et baptismum suecipit, et ae-
cundum divina regitur mandata, ei deifici. panis
otuxque fit parliceps. deo nos quidem Christus

Παρθένου, xal ταύτην ὑποστήσας ἑαυτῷ xawbhv, ra-
λαιοῦ μὴ μετασχοῦσαν σπέρματος, ἀνεύθννον αὐτὴν
xal δεδιχαιωµένην ἀπέδειξεν, ὡς καὶ εοὺς ἐξ αὐτοῦ
χατὰ πνεῦμα γεννωµένους ἔκειτα πάντας τὴς πρι-
χονικῆς ἑχείνης ἀρᾶς καὶ χαταδίχης µένειν ἑκτός,
τί οὖν οὐχὶ καὶ 9v ὑποσιάσεων ἡμῶν ἐχάστῃ τῆς
αὐτοῦ µεταδίδωσι χάριτος, οὐδὲ τῶν Ἰδίων ἕκαστος
πλημμελημάτων λαμδάνει παρ᾽ αὐτοῦ sfr» ἄφεσιν;
ἐπειδήπερ οὐχ ὁκόσταδιν αὐτὸς παρ ἡμῶν, ἀλλὰ
thv ἡμετέραν ἀναλαδὼν ἑχαινούργησε φύδιν, ἕνω-
Ost, αὐτῇ χατ ἰδίαν ὑπόστασιν ^ καὶ πῶς, ὃς πάντα:
τελείως θέλει σωθῆναι, xal ὑπᾶρ πάντων κλίνας οὐ
ρανοὺς κατῆλθε, καὶ δι’ ἔρχων καὶ λόγων καὶ καθη-
ΑΑτων οἰχείων πᾶσαν ὑποδείξας φωτηρίας ὁδὸν εἰς

D οὐρανοὺς ἐπανῆλθεν, ἕλχων ἐχεῖφε τοὺς πειθοµένους.

Οὖχουν οὗ τῇ φύσει µόνον fjv αὐτὸς παρ) ἡμῶν ἔσγε
χαθ) ἕνωσιν ἁδιάσπαστον, ἀλλὰ καὶ τῶν εἰς αὐτὸν
πιστευόντιον ἑνάστῳ παράσχοι εελείαν τὴν ἀἁπολύ-
τρωσιν” ὃ δὴ xal πεποίηχε, καὶ ποιῶν οὐ διέλιπε,
δε ἑαυ τοῦ τῷ Πατρὶ χαταλλάττων, 9 καὶ nphc ὕπα-
xolv ἡμῶν ἑπανάγων Ἑκαστον, xal πᾶσαν ἡμῶν
παβαχοὴν ἐξιώμενος.

Διὰ ταῦτα τοίνυν xat βάπτισμα ἑνιτείλατο θεῖον,
καὶ νόμους ἔθηκε σωτηρίους, xal µετάνοιαν ἐχήρυξε
«ei, καὶ τοῦ οἰχείου µετέδωχε σώματός τε καὶ αἴ»
µατος ^ οὗ γὰρ ἁπλῶς ἡ φύσις, ἁλλ' fj ἑχάστου τῶν
φιστευόντων ὑπόστασις καὶ τὸ βάπτισμα δέχεται,
xai χατὰ τὰς θείας ἐντολὰς κολιτεύεται, xal τοῦ

᾿θεσυργχοῦ ἄρταυ καὶ τοῦ ποτηρίου ἐν µεθέξει γίνο-

65 | IIOMILIA V. 66
εσι. Διὰ τούτων μὲν οὖν ὑποστατικῶς ἡμᾶς 6 Χρι- A hypostatice justifieavit et ad obediendum Patri αἱ.

οτὸς ἐδιχαίωσε, καὶ πρὺς ὑπαχοὴν τοῦ ἀνωτάτου
Πατρὺς ἐπανήγαγεν » αὐτὴν δὲ τὴν φύσιν fjv παρ᾽
ἡμῶν τροσλαδόµενος ἐχαινούργησεν, Ἁγιασμένην
xai δεδικαιωµένην χαὶ τῷ Πατρὶ διὰ πάντα ὑπή-
xoov οὖσαν ἔδειξε, δι ὧν αὐτὸς ταύτῃ καθ᾽ ὑπόστα-
σιν ἠνωμένος, xav' αὐτὴν ἔπραξέ τε καὶ ἔπαθεν,
ὧν ἐστι xalf) τούτου σήμερον ἑορταζομένη παρ)
ἡμὲν εἰς τὸ ἱερὸν τὸ παλαιὸν ἐχεῖνο πρὸς χαθαρν.
σμὸν ἀνάδασις ἢ ἀναδίδασις, xal ἡ τοῦ θεολήπτου
Συμεὼν ὑπάντησις, xal ἡ τῆς διὰ βίου τῷ ἱερῷ
προσανεχούσης "Άννης ἑξομολόγησις. Μετὰ γὰρ τὴν
ix Παρθένου τοῦ Σωτῆρος Ὑέννησιν, xai τὴν χατὰ
νόμους ὀχταήμερον περιτομὴν, καθάπερ ὁ εὔαγγε-
λιστὴς Λουχᾶς φησιν’ « Ὅτε ἐπλήσθησαν αἱ ἡμέραι

τοῦ καθαρισμοῦ αὐτῶν , χατὰ γὰρ vópov Μωῦσέως, B

áviyayow αὐτὸν εἰς Ἱεροσόλυμα παραστῆσαι τῷ
Κυρίψ, χαθὼς γέγραπται kv νόμῳ Κυρίου. » Περι-
τέµνεται χατὰ τὸν νόµον, ἀνάγεται χατὰ τὸν νόµον,

tissimo adduxit, ipsam vero naturam quam a nobis
acceptam renovavit, rancetificatam οἱ justifiearam,
et Patri super omnia parentem manifestavit , per
qua ipse illi seeundum personam adunatus , secun-
dum illam fecit et passus est, ez quibus est hodie
celebrata a nobis in templem illud antiquum al
purgationem ascensio seu potius asportatio, et Si-
meonis divino Spiritu ducti occursus et Aunz per
vitam iun templo conversautis confessio. Nam poat
Salvatoris ex Virgine nativitatem et post dies octo
secundum legem, factam circumeisiopem prout di-
zit Lucas evangelista : « Postquam impleti sunt
dies purgationis eorum , seeundum Iegem Moysis
tulerunt eum in Jerusalem ut sistereut euis Domine,
sicut scripium est in lege Domini. » Cireumelditur
secundum legem, adducitur secundum legem, sisti-
tur sicut scriptum est in lego Domini, offertur sa-
crificium sicnt dietum est in lege Domini.

παρίσταται χατὰ τὸ γεγραμμµένον àv νόµῳ Κυρίου, προαάχεται θυσία κατὰ τὸ εἱρημένον ἓν vópup Κυ-

ὉΟρᾶτε ὅτι διὰ πάντων ὑπκήχοος τῷ νόµῳ γίνεται
à τοῦ νόµου ποιητὴς xel δεσπότης» Τί διὰ τούτων
ἀπεργαξόμενος”, ὑπήχοον iv πᾶσι τῷ Πστρὶ τὴν
ἡμετέραν φύσιν ποιούµενος, xal τὴν κατ αὐτὴν
ἡμῶν παραχοὴν ἐξιώμενος, χαὶ τὴν δι αὐτὴν &pàv
εἰς εὐλογίαν μετασχευάζων * ὡς γὰρ iv ᾿Αδὰμ ἅπασα
ἓν ἡ φύσις ἡμῶν, οὕτω xal ἐν Χριστῷ * xal ὡς διὰ
τοῦ ix γῆς Αδάἀμ πάντες οἱ ἐξ ἐχείνου «b. εἶναι λα-
όντες εἰς yt» ἁπεστράφημεν, xal εἰς ἆδου φεῦ |

Videtisre quoniam per omnia legi fit obediens
legis factor et Dominus? Quid per hzc operatus
esi? Docilem in omnibus Patri nestraw efficit ην»
iuram, nostram per eam sauat. inobedientiam , et
maledictionem propter eam prolatam in benedictio-
nem convertit; nam sieut {0 Adam tuta erat natura
nostra, iia et in Ghristo ; et sicut. per Adam, terre-
svrem omncs qui ab eo vitam accepimus, In terram
conversi snmus et in infernum heu ! dimissi, ita per

καττνέχθημιεν, οὕτὼ διὰ τοῦ ἐξ οὐρανοῦ ἸΑδὰμ, xazà C Adam coelestem, prout dixit Apostolus **, omnes in

τὸν ᾿Απόστολον, πάντες εἰς οὑρανὺν ἀνεκλήθημεν,
xai τῆς Exe δόξης xaX χάριτοι ἠξιώθημεν * µνστι-
xo; μέντοι vov* « Κέχρυπται γὰρ, φησὶν, fj ζωὴ
ἡμῶν σὺν τῷ Χριστῷ dv τῷ θεῷ. Ὅταν δὲ ὁ Χριστὶς
φανερωθῇ κατὰ τὴν δευτέραν αὐτοῦ ἐπιφάνειαν xal
φαρουσίαν, τότε xal ὑμεῖς πᾶντες φανερωθίσεσηε
ἐν δόξῃ. » Πάντες τίνες ; οἱ τῷ Χριστῷ νἱοποιηθέν-
τες bv πνεύματι, χαὶ πνευματικὰ τούτου τέχνα διὰ
πῶν ἔργων ἀποδειχνύμενοι, Ὅτε ἐπλήσθησαν αἱ
ἡμέραι τοῦ χαθαρισμοῦ αὐτῶν, ἀνήγαγον αὐτὸν π:-
ῥαστῆσαι τῷ Κυρίφ. Τίνων αὐτῶν»; περὶ τῶν τε-
χόντων, ἅμα δὶ χαὶ τῶν Ex συνδυασμοῦ τιχτοµένων
6 τοῦ νόµου λόγος, ὡς δεοµένων χαθάρσεως * ἐπεὶ
xal à Ὑαλμῳδός φησιν’ € Ἑν ἀνομίαις συνελ{-
Φφύην, xal iv ἁμαρτίαις ἑχ[στησέ µε f) µήτηρ pov ^»
ὅπου δὲ οὗ τεχόντες, ἀλλὰ τεχοῦσα ἂν µόνη, xo
eb: παρθένος, xal παιδὸς τόχος ἁσπόρως συλ-
ληφθέντος, πάντως οὐχ ἣν χρεία χαθαρισμοῦ, ἀλλ᾽
ὑπαχοῆς fj» ἔργον xai τοῦτο, ἑπαναγαγούσης.τὴν
παραχούσασαν φύσιν, xal τῆς διὰ τὴν παραχοὴν
ἀπαγούσης εὐθύνης. "Ὅτε οὖν ἐπλήσθησαν αἱ ἡμέ-
gu τοῦ χαθαρισμοῦ αὐτῶν, ἀνήγαγον αὑτὸν παρα-
στῆσαι τῷ Κυρίῳ, ἀναθεῖναι, φανερὸν ποιΏσαι πρω-
τότοχον ὄντα, χαθὰ γἐγραπται ἐν νόμῳ Κυρίου *
€ "Ott πᾶν ἄρσεν διανοῖχον µήτραν ἅγιον τῷ Κυρίῳ
χληθῄσεται. »

651 Cor. xv, 48, 49. *' Coloss. 15, 3.

celum revocati sumus, necnon coslestis glori:x et
gratie dignati; mystice tamen nunc : « Nam abscon-
dita est, inquit, vita nostra cum Christo in Deo. Se
eum Christus apparuerit in secunda sui manifesia-
tione secundoque adventn, tunc et vos omnes apra-
rebitis cum ipso in gloria *. » Quinam omnes? qui
Christo filii ia Spiritu facti fuerint, et spiritaales
cjus liberi per opera sint manifestati. Quando im-
pleti (nciunt dies purgationis eorum, tulerunt eum
ut sisterent Domino. Quorumnam eorum? de puer-
peris siuulque de genitis ex coitu lex sermonem
habet ut purgatione indigentibus ; ideo ait Psalini»
sta : « [n iniquitatibus conceptus sum, et in pecca-
tis eoncepit me mater mea **.» Hic vero nequaquam
geuerantes, sed mater erat soia, et ipsa virgo, et
pueri partus sine semine concepti ; nullo modo opus
erat purgatione, sed iioc quoque opus erat obe-
diertig qua rebellis reparatur natura, qua. inoLe-
dientize reatus solvitur. Quando ergo impleti suut
dies purgationis eorum, tulerunt eum ul sisterent
Domino, et olferrent, et ostenderent cuui. esse. pri-
mogenitum, sicut scriplum est in lege Domiui :
« Omne masculinum quod. aperit vulvam, sanctum
Douino vocabitur **, »

* Psat. 1, 7. * Exod. xui, 2,

8 GREGORII PALAN,E 68
Et vere [είς selus e&t qui- vulvam quando conce- Α Καὶ μὴν οὔτος μόνος ἐστὶν ὁ μήτραν ἓν τῷ συλλη”

'ptusfuit adaperuit sine col(u generatus ex solo verbo
eUsigno Dei quod in aure Virgo per angelum ac-
cepit. Quomodo igitur lez * Oinüe, inquit, mascu-
linum aperiens. vulvam ? Quemadmodum muli
dicuntur prophet», eliistique multi, sient pcr
Psolmistam dieit Deus : « Nnlite tangere christos
meos, et in prophetis meis nolite malignari Τὸ)
unes aotem est Christus, unusque solus iste Pro-
pheta, . ita. omne: priinogenitum dicitur quidem
vulvam aperire, vere autem aperiens iste solus est
s»nctus Isrsel Tulerunt ergo, inquit, οἱ « ut offer-
rent hostiam, sicut dictum est in lege Domini, pat
turtürum aut dios pullos columbarum. » Par qui-
| dem turturum, - duni parentum castitatém manife-
stabat, quamdani habebot rationem ad. conjunctos
sub lege 1natrimonii, duo vero pulli columbarum,
cum matrimonium nesciant, recte patefaciunt Vir-
ginem, et.hujus Virginis partum ei Virginein per-
: Jetuo manentem; Et. vide quam epta 3it lex ; nam
de turtuiibus par quidem dixit, quatenus matri-
monio conjuncíos significantibus, de pullis autem
ab isto abstinuit vocabulo ; Jugum enim nesciebant
οἱ matet et filius. Verum lex quidem a longe prie-
nuntians- partum virginalem ita vaticinabatur, et
ita illum prius describebat; isto autem mirabiliter
genito et hodié in iemplum asportato, alios ture
tres aliosque columbarum pullos: magis congruos
peravit Spiritus $ahctu«. Quosnam istos ? Simeon

qvac 27 διανοἰξαξ, ἀσυνδυάστως κυοφορηθεὶς διὰ
μόνου προσρήµατος xii μηνύματος θειῦ, ὅπερ εἰς
óxohv ἡ Παρθένος δι᾽ ἀγγέλου ἑδέξατο. Πῶς οὖν ὁ
νόμος, Πᾶν ἄρσεν, «rot, διανοῖγον μήτραν ; Ἕσ-
περ πολλοὶ λέγονται προφῆται xol πολλοὶ χριστοὶ,

ὡς διὰ τοῦ Ψαλμψδοῦ λέχει ὁ θεός .᾿εΜὴ ἄπ-εσθε

τῶν χριστῶν µου, καὶ ἓν τοῖς πρὀφήταις µου μὴ
πονηρεύεσθε * » el; δέ ἐστιν ὁ Χριστὸς, χαὶ εἷς ὁ
μόνος Προφήτης οὗτος, οὕέω xal πᾶν μὲν πρωτά»
τοχον᾽ λέγεται διανοίχειν μὴτραὺ, ὁ δὲ ἁλήθῶς
διανοίξας οὗτός ἐστιν ὁ μονος ἅγιος τοῦ Ἱσραήλ.
Ἀνήγαγον δὲ, qot, καὶ, « Τοῦ δοῦναι θυσίαν κατὰ
τὸ εἰρημένον ἐν νόμῳ Κυρίου, ζεῦγος τρυγόνων,
fj δύο νεοσσὀὺς Περιστερῶν. » Τὸ μὲν οὖν τῶν τρυ-
γόνῳων ξεῦγος, ὑπεμφαῖνον τῶν Ἱεχόντων τὸ σῶ-

φρον, εἶχέ τινα λόγον πρὸς τοὺς vójup Ὑάμου συν-
εζευγμένους, ol δὲ δύο νεοσσοὶ τῶν πὲριστερῶν
ἀπειρόχαμοι ὄντες σάφῶς Tpot.flouv την Παρθέ»
vby, xài τὸν ἐκ τῆς Παρθένου τάύτης τεχθέντα,
καὶ Παρθένον εἰς τέλος ὄντα. Καὶ ὃρα τοῦ νόµου
τὸ ἀχριδές * ἐπὶ μὲν γὰρ τῶν ερυγόνων ζέῦγος εἷ-
T£V, ὡς αἰνιττομένων τοὺς γάμῳ σύνεζευγμένους,
ἐπὶ δὲ τῶν νεὀσσῶν ἐφυλάξατο τοῦτο: ἀπειρόζυγος
γὰρ καὶ 1: τεχοῦσα χαὶ ὁ τεχθείς. Αλλ’ ὁ μὲν νό-
pos πόῤῥωθεν προχαταγγέλλων τὸν παρθενικὸν τόχον
αὐιαῦτα χρησμῳδεῖ, καὶ διὰ τοιούτων τοῦτον προῦ-
πογράφει ’ αὐτοῦ δὲ τοῦ παραδόξως τεχθέντος νῦν
εἷς τὸ lepbv ἀναχθέντος, ἑεέρας ερυγόνας. xai ἅλ-

et Annam, quos sive pullós columbaróm quis diceret, C λους περιστερῶν νεοάσοὺ» πρεπωδεστέρους ἡτοί-

Nuit io omni malitia infantes, sive turiures propter
suiciriam. eastimoniam recte etiam appellaret.

pacs τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον. Tivoc τούτους; Συμεὼν |
xaX τὴν "Avvav, οὓς, εἴτε νεοσσοὺς περιστερῶν εἴ»

«ot τις, διὰ «b πρὸς χαχίαν παντάπασι νηπιῶδες, εἶτε ερυτόνας διὰ τὸ τῆς σωφροσύνης ἀκρύτατον,

| εὔλόγως ἐρεῖ. ᾿

- Simeon quidem, ut abundanti sermone evangel:ca
verba percurramus , cum justus esset et timoratus,
esponso a sancto Spiritu accepto, nunc quoque ab
eo ductus venit in templum, et occurrens in ulnas
acccpit illum eclestem simul et terrenum pueru-
luin, ipsi quas! Deo offereus hymnum ei orationem,
in pace 3 vinculo corporis flagitans solvi, illumque
jumen esse salutare omnibus .pra-muntians,. in rui-
nam illum positóm esse infidelium et in resurre-
cliorrem erédentium in ipsum firme confitens. Dein-
bteps Virginem et Matrem pueruli allocutas, eau
praedixit ex dolore stper cruce filii matrem secun-
dum naturam infantis Dei Hominis manifestandam,
et revelaturam ex cordibus incertas de hoc mysterio
cogitationes ; nau pulchre testatus est Simeon ve-
fam mystic] hujus infantis inatrem ex dolore
propter passionem filii, et ex vehement illiug
propter hanc causam tristitia ed compassiene. Anna
vero prophetissa, vidua Phanuel usqué ad aunos
octoginta quatuor, jejuniis el precibus se conse-
crans, 4 templo minime discedens, divino Spiritu
tunc potissimum afflanie, gratias Deo agebat, οἱ
yedemptionem adesse exspectantibus aununtiabat,

Y* Pasl. civ, 15.

*AXX 6 μὲν Συµεὼν, ἵνα κατ ἐπιδρομὴν τὰ εὖαγ"
χελικἀ διέλθωµεν ῥήματα, δ-χχιος ὢν xal εὐλαδὴςι
προκεχρηματισµένος τε ὑπὸ Πνεύματος ἁγίου, xal,
νῦν ὑπὸ τούτου κεχινηµένοέ Ίλθὲν εἰς «b ἱερὸν, xot
ὑπήντισε xai ἑνηγχαλίσατο τοῦτο τὸ οὐρή»ιον χα
ἐπίγείον βρέφος, αὐτῷ προσάγων ὡς 6εῷ τὸν χε
Όμνον χαὶ τὴν ἱχεσίαν, v. εἰρήνῃ τε λυβῆναι τοῦ
σώματος ἰχετεύων, xai σωτἠριν αὐτὺ φῶς εἶναι
χατάγγἑλλων «ot, πᾶσιν, εἰς πτῶσίν τε τοῦτο τε-

D ἠεῖσθαι τῶν ἀπιστούντων, καὶ εἰς᾽ ἀνάστατιν τῶν εἰς

᾿αὐτὸ πιστευόντων ἰσχυριζόμενος, Εἶτα χαὶ τῇ Παρ-
θένῳ καὶ Μητρὶ τοῦ βρέφους πρόσδιελέξατο, ἐκ τῆς
περὶ τὸν σἱαυρὸν τοῦ παϊδὺς ὀδύνης μητέρὰ χατὰ
φύσιν φανερωθήσεσθαι δειχνὺς τοῦ νῦν θεανθρώπου
βρέφους, xat τοὺς ἀμφιδόλους περὶ τούτου λογισμοὺς
ἀποχαλύψασαν ix. τῶν χαρδιῶν ἁπαλείψειν ' καὶ ὁ
Συμιὼν γὰρ τὴν Ὑνησίαν 160 ἀμφιθόλου παιδὸς µη-
τέρα ix τῆς περὶ τὸ πάθος τοῦ παιδὺὸς ὀδύντς xal
τῆς ἐπ αὐτὸ σφοδρᾶς λύχης καὶ συµπαθείας EVITE.
ἐτεχμήρατο. Προφῆτις δὲ "Avva ἡ τοῦ Φανουῇλ χήρα
ὡς ἑτῶν «ὀγδοήχονῖα τεσσάρων σ.σα, νηστείαις τε καὶ
δεήσεσι πῥοἸχειμένη, καϊτοῦ.ἱερόῦ μηδαμῶς ἀφίστα-
pévr, Orio Ἠνεύματι τηνικαῦτα pilo) Ἰεὐομένη

69 | HGMILIA. V, | 10
κάτοχος εὐχαρίστει cip Gai, xai τὴν λύτρωσιν παρα A illam esse ind.caus hunc pueralum. Tales spiri-

Τενρµένην τοῖς προσδεχοµένοι; εὐηγγελίζετο, ταύτην
εἶναι δειχνῦσα τὸ βρέφος τοῦτο.. Τοιαύτας λογιχὰς
τρυγόνας πρὸς ὑπαντὴν πραέπεµψεν εἰς τὸ ἱερὸν
ἀνιόντι τῷ Χριστῷ τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον, xal ἔδειξεν
ἡμῖν ὁποίους εἶναι: δεῖ τοὺς εἰσδεχομένους Χριστὸν,

χαὶ ὁποίους εἶναι δεῖ, καὶ ὁποίας τὰς ἐξ ἀνδρῶν τε
τὸν βίον ἀπολιπούσας xal τοὺς τὰς ὁμοζύγους ἀπο-
δαλόντας. Χήρα γὰρ lv ij τοῦ Φανοὺλ αὕτη Άννα,
ἀλλὰ χαὶ προφῆτις' πῶς; ὅτι τῶν χοσµιχων xal
βιωτιχῶν ἁποστᾶσα γβοντίδων οὐχ 398 ἀφίστατο
τοῦ ἱεροῦ * ὅτι νηστείαις xal ἀγρυπνίαις καὶ προσ-
ευχαῖς xai ΨΦαλμῳδίαις συνδιημερεύουσα xal δια-
νυκτερεύουδα τὸν βίον εἶχαν ἅμωμον, διὸ χαὶ τὸν
Κύριον, ᾧ δι ἔργων ἑλάτρενεν, εἰχότως ἐπεγίνωσκεν

tuales touriures ad occursum praemisit in templum
ascendenti Christo Spiritus sanctas, et mousiravit
nobis qualea oporteat esse, Christum. exspectantes,
e& quales debeant esse. tum virorum consortium
relinquentes, tum corijugatas dimiptentes, lile enim
Anna Phanuel erat vidua, sed prophetissa : tamen
quare? Quia mundi vitæque relictis sollicitudinibus,
a templo non discedebat ; quia jejuuiis, vigiliis,
obsecrationibus et psalmis die et nocte Iudulgens
vitam agebat ímmaevulatam ; ideo Dominum cui per
opera ministrabat, merito aguovit venientem, prout
Propheta Psalmistes ad eum dixit: « Psallam, gt
intelligam iu via immaculata, quando venies ad
me "*, )

ἑλθόντα, καθὰ xai ó φαλμῳδὸς Προφήτης πρὸς αὐτόν φῆσιν΄. « Va, καὶ συνῄσω iv (6p ἁμώμῳ,

πότε fette πρός µε. 0

Τοιαύτας εἶναι δεῖ χαὶ τοιούτους τοὺς ix τοῦ yà- Ὦ Tales oportet esse qui e 1natrimonio per Leno-

μον διὰ τῆς ἐντίμου χ΄ρείας πρὸς τὸν παρθενικὸν
βίον ἐγγίδειν ἡ xal συμδιοῦν αἱρουμένου,. Ἐὰν οὖν
τῆς δευτέρας αυζυγίας ὡς χαμαιζήλου παντάπασιν
ὑπερεῖδες, ἀπρὶξ ἔχου µοι τῆς προθέσεως, κατ'
(voz βάδιζε τῶν ἐξ ἀρχῆς xat διὰ τέλους ἀγάμων.
*Hy' ὅτε καὶ Πέτρος πενθερὰν ἔσχεν, ἆλλ᾽ Ἰωάννου
τοῦ παρθένου πρὸς τὸ ζωαρχιχὸν μνῆμα προσδρα-
µόντος οὐχ ἀπελείφθη * ἔστι δὲ ἐφ᾽ ὧν xal ἐπανῖλθε,
δ xal χορυφαῖος τῶν xopugulov ὑπὸ τοῦ xoi
φοῦ δεσπότου χατέότη. Πρὸς τοιουτού ὕψος ἀνάγει
φᾳόθος απὸ τῆς capx c ἐπὶ τὸ πνεῦμα µετενεχθείς.
Σὺ δὲ δρα, μὴ της μὲν ἀποσχόμενος ὡς πανδήµου,

«fc δὲ pf ἐφιχόμενος ὡς δυσεφίκτου, παραῤῥνῇς,

xal λάθῃς Χαϊαπεσὼν, 6; µήτε τῶν χατὰ vópoy,
µήτε τῶν ὑπὲρ vópov, ἀλλὰ τῶν παρανόμων ὶχόμε-
vo;. El δὲ τοὺς ἓν χηβείᾳ ὄντάς, ἂν μὴ σωφρονῶσι,
κατακρίίους ἀπόφαινόμεθα, κἂν δευτέροις ἑννόμως
ὁμιλήσωσι Ὑάμοις, ο) παντάπασιν ἀμέμήτους ἠγού-
µεθα . εἶπεν ἂν ὁ Παῦλος, ὅτι τὴν πρώτην πίστιν
ἠθέτήσαν, κόσῳ μείζονος ἄξιοι καταδίχης οἱ τῆς
ἑννόμου συδυγίας τὴν παράνρμον ἡδονὴν προτιμῶν-

ες ; xal οἱ γνναιξὶ συνοιχουντες; xal τῆς πορνείας ᾽

o)x ἀπεχόμενοι; Πορνείας, ἢ xal τὸν παγχόσµιον
ἐκεῖνον ἐπήνεγχε χατακλυσμὸν' xal αὑὐτοῖς τοῖς
υἱοῖς θεοῦ χληθεῖσι τὴν ἀρχὴν, xai volo Σοδοµίταις
ἐκήνεγχε τὸν οὐρανόθεν ἐμπρησμὸν, xai τοῖς Ἱόραη-
Aisasc τὴν. ὑπὸ. τῶν Μωαθιτῶν Ίτταγ, xal τὸν πο-
λυάνθρωπον ῥχεῖνον φόνον, xat νῦν ἡμῖν, οἶμαι, τὰς
ὁπὸ τῷν ἐθνῶν ἅττας xal πολυειδεῖς ἔσωθέν e xa!
έξωθε χαχώσεις xel συµφοράς. Υἱοὺς δὲ θεοῦ τοὺς
ἀπογάνου; Ἑνὼς πρώτους ἐκάλεσεν ἡ Γραφὴ, ὃς
πρῷτοί ἤΏλπισεν ἐπικαλεῖσθαι τῷ ὀνόματι Κυρίου.
Οὗτο, δὲ ἦν υἱὸς Σῇθ, οὗ τὸ ένο; διίστατο τοῦ διὰ
τὸν Κάῑν ἑπαράτου γένους, καὶ διῆγον ἓν διωφροσύνῃ,
xai δι αὐτοὺς ἔτι τότε ἵστατο ῥ χόσµο», ἕως χατὰ
τὸ γεγραμμµένον, ἱδόντες τὰς θυγατέρας τῶν ἀνθρώ-
πων, τουτέστι τὰς x τοῦ γένους τοῦ Κάῑν ὅτι χαλαὶ,
χαὶ τοῦ ποργικοῦ χάλλους ἠττηθέντες ἔλαδον αὑτοῖς
ἀπὸ πασῶν ὧν ἐξελέξαντο, χαὶ ἔμαθον τὰ ἔργα av-

απ Pual.c, 3. "*IETim. ν, ὃ

rabilem viduitatem ad virginalem vitam 3.66 ere
et conversari preesumunt, Si ergo secundas nupda:
tanquam humiliantes vehenfenter despexeris, flrmi-
ter iuo aduæreas consilio, et vestígia sequere eorum -
qui a principio usque ad finem virgines remanserunt,
Peirus quidem socrum habebat, ei tamen Josani
virgini ad vivificum monumentum accurrenii Dom
defuit, sed et iterum reversus est, coryphiens
coryphaorum & communi Domino constitutus est.
Ad tantum apicem erigit. desiderium a carne in
spiritum translatum. Tu veró cave ne àb uno, quia
vulgare, amoius, aliud autem quasi supra vires po-
silum hón appetens, delabaris, et lapsus tui Ha$ —
immemor, nou accunduni legem, nec supra legem,

C sed conira legem agendo, Si in viduitate degentes, si

castenon vivarit, damnatos prz dicamus, et si, quan-
do licite ad secundas nuptias convolaverint, eos 1a-
men non omnino irreprehensibiles judicamus, dicen»
te Paulo quoniam priuiam fiJein negarunt "*, quantó
magie damnatione digni, qui legitrmo conjugio illi-
citain anteponunt voluptatem ? qui eum mulieribus
habitantes, a fornicatione tamen won abstineni ?
Fornicatione, inquam, qua umiversum illuni ín-
duxit cataclysmum in. ipsos Dei (ilios primum
appellatos, necnon in Sodomitas celestem induxit
ignem, et in Israelitás cladem ex parte Mosbita-
vum, illamque inultorum ezdem virorum, et etiam-
nunc, nie judice, in nos adducit a gentibus clades
sque. multiformes calamitates et zrumnas tum
internas tum externas. Dei filios primo Enos poste-
ros vocavit Scriptura , qui priwus cupit iovocare
nomen Domiui. Πίο vero erat filius Seth; cujus
genus discernebatur a ipaledicta. Cain pregenie;
οἱ in castimopia degebant, et per eos tune adhue
siabat mubdus, usquedum, sicut scriptum est, wi4
dentes filias. hominum, id est, generis Cain, quo-
niam essent pulchra et foruicatoria pulchritudine,
ab. omnibus accéperuüt quas elegeruut, et didice-
tun] opera earum, et.abundavit malitia super tec-

η | GREGORII PALAMAR | 12
ram, et venit diluvium, et omnes abstulit ; et nisi A τῶν, καὶ ἐπληθύνθη ἡ χαχία ἐπὶ τῆς γῆς, xat ἦλθεν

Noe et casti Noe lilii inventi fuissent super lerraur
(patet eos caste vixisse, naim unius axoris unus-
quisque vir erat, eum.qua . iniroivit in arcam),

- nulla relicta fuisset radix et erigo ad nevi mundi -

regenerztionem.

Videtisne quomodo propter fornicarios olim

| '* mundus iste perlisset, nisi propter pudicos consti-

tisset? Qui nec etiam. presenti mundo digni, quia
iilam immunditiam operati sunt, quomodo a futuro
non ejiclentur, igni gelennz traditi, quia carna-
lium igni voluptatum minime restiterunt, nisi uunc
per penitentiam studeant illum exstinguere, et ab
illo exortas sordes lacrymis abluere ? EL istud non

ὁ χαταχλυσμὸς, χαὶ hosv ἅπαντας, xav el μὴ Nos
τότε, xal ol τοῦ Νῶε υἱοὶ σωφρονοῦντες εὑρέθησαν
ἐπὶ τῆς γῆς, δῆλον δέ ' χαὶ γὰρ μιᾶς γυναιχὸς ἔχα-
στος ἦν &vho, μεθ) ἡς xal εἰσῆλθεν εἰς τὴν χιδωτόν .
οὐδ' ἂν ὑπελείφθη ῥίζα τις xaX ἀρχὴ πρὸς δευτέρου
κόσμου γένεσιν.

Ορᾶτε ὅτι διὰ τοὺς πορνεύοντας πάλαι ἂν ἁπώλετο
6 χόσμος οὗτος, εἰ μὴ διὰ tube σωφρονοῦντας ἵσεατο;
Οἱ δὲ μηδὲ τοῦ παρόντος ἄβιοι χόσµου, ὡς ἀχοσμίαν
τοῦτον ἀπεργαζόμενοι, πῶς οὐχὶ xal τοῦ μέλλοντος

. αἰῶνος ἑξωσθήσονται τῷ πυρὶ τῆς γεέννης παραδο-

θέντες, ὡς μὴ τῷ πυρὶ τῶν σαρχιχῶν ἡδονῶν &v-
τισχόντες, εἰ μὴ νῦν διὰ µετανοίας αὑτὸ μὲν ἀποσδέ-
σουσι σπεύσαντες, τοὺς δὲ προγεχονότας ἐντεῦθεν

ignorant, quoniam nisi per poeniteutiam studeant B μολυσμοὺς τοῖς υάκρυσιν ἀπονίφονται; Καὶ τοῦτο

cupidini obsistere, ín pejora prolapsi probrosis se-
cundum naturam tradentur, qux obscenze qcidem
concupiscentiae sunt genimina, ignis autem gehen-
1.39 occupat quo apprebenduniur protervi in suppli-
eium aternum. Quis non novit Sodomitas eorumque
turpem protervitatis combustionem et recentiorem
ju ipsos ignis pluviam et perniciem ? Sæpius urbs
tota ex uno procace viro passa est, sicut Siche-
mitis a filiis Jacob omuino interempiis accidit ,
cum Dinam Jacob filiam Sichem rapuisset. Sed ut
anteriora legi omiltiawus, lex ipsa nonne sponssm
nisi virgo inveniretur lapidari jubet? fornicatam
sacerdotis filiam igne comburi ? Nonne prohibet ne

fornicationis pretium in templum Domini affera- c

tar? Et Isrselitis impudice a Moabitis filiabus per-
ditis, nonne opus gladii in una die fuerunt tres et
viginti millia virorum? ldeo magnus Paulus ad nos
dixit : « Nolite foruicari, sicut quidam ex ipsis for-
nicatll suut, et ceciderunt ín una die viginti tria
millia "^ » Talis ante legem οἱ in lege et per le-
gem fuit forniestionis multa.

δὲ μὴ ἀγνοείτωσαν, ὡ; ἐὰν μὴ ἀντιστῶσι σπεύσαν-
κες διὰ τῆς µετανοίας τῷ πάθει, χείροσι προϊόντες
παραδοθῄσονται τοῖς παρὰ quot) αἰσχροῖς, ἃ πορνι-
κῆς μὲν ἔστιν ἐπιθυμίας γεννήµατα, 99 Dot 6 τῆς.
γεέννης ἐνταῦθα τὸ πρ) ὡς ἐντεῦθεν σνναρπάσον
τοὺς ἀκυλάστους εἰς αἰώνιον χόλασιν. Τίς οὖκ olde
τοὺς Σοδοµίτας καὶ τὴν παρανομωτέραν ἁχαίνων
κορνείας ἔχχαυσιν, xal τὸν χαινότερον τοῦ πυρὸς
ἐπ αὐτοὺς ὕμόθρον καὶ τὴν ἀπώλειαν ; Πολλάχες tà
καὶ σύμπασα πόλις ἑνδ; ἀνδρὸς ὁδελγοῦς ἀπήλαυσεν,
ὡς ἐπὶ τῶν Σιχίµων ὑπὸ τῶν Ἰαχὼδ παίδων ἄρξτν
ἀφανιαθέντων ἐγένετο, τοῦ Συχὰμ τὴν «o0 Ἰακὼδ
Üvyatépa Δείναν ἁρπάσαντος, 'AXÀ ἵνα τοὺς πρὸ
τοῦ νόµου νῦν ἀφῶμεν, αὐτὸς ὁ νόµος οὗ τὴν νυµ-
φευοµένην, gh εὑρεθείσης bv αὑτῇ παρθενίας, λιθο-
θολεΐῖσθαι προστάττει; τὴν δὲ πεπορνευµένην ἱερέως
θυγατἑρα οὗ πνρὶ χαταχαί[εσθαι; µίσθωμα δὲ xág-
ς οὐχ ἁπαγορεύει τῷ ναῷ Κυρίου προσρέρεσθαι:
τῶν δὲ Ἱσραηλιτῶν πορνικῶς ταῖς Μωαδίτιαι avy-
φθαρέντων ἔργον µαχαίρας iv μιᾷ ἡμέρᾳ τρεῖς πρὸς
ταῖς εἴκοσι χιλιάδες ἀνδρῶν ἐγένοντο: δι καὶ Fla,

λος ὁ µέγας πρὺς ἡμᾶς φησι’ ε Μὴ πορνεύετε, χαθώς τινες αὐτῶν ἑπόρνευσαν, xal ἔπεσον àv pd
ἡμέρα εἰχοσιτρεῖς χιλιάδες. » Τοιαῦτα xai πρὸ νόμου, xai kv νόμῳψ, xal διὰ νόµου τὰ τῆς πορνείας

εἰσὶν ἐπιτίμια.

Quid vero nos carnem jussi erucifigere cum: vitiis
οἱ concupiscentiis, qui rnrsus labimur in es propter
qua venil ira Dei in filios diffilentiz ? Qui incita-
mur ad mortiücanda membra nostra qus» sunt
super terram, fornicationem, lmmunditiam , libi-
dinem, concupiscentiam malam, qui ad horijatio-
nem minime attendimus ? Nonne timebinmus, sero
saltem, iram divinam qua nobis et sursum et
deorsum ium praesentia Lum zlerna scpplicia com-
minatur? Nonue vercbimur manifestationem ín
carue solis justitiae Christi, et sicut in die honeste
ambulabiwmus ? Nonne pavebiwus Apostoli minos et
argumenta ei consilia? Ait enim : « Nescitis quo-
niam templum Dei estis, et Spiritus Dei habitat
in vobis? sí quis templum Dei violaverit, perdet
ilum Deus '. » Et rursum : « Mauifesta sunt opera
carnis, quce sunt. fornicatio, immunditia, impudi-

1] Cor. x, 8. "'ICor. iti, 10.

ΤΙ δὲ ἡμεῖς οἱ σταυρῶσαι τὴν αάρχα οὖν τοῖς κα.
051221 xa ταῖς ἐπιθυμίαις ἐπιταττόμενοι, καὶ má. v
τοῖς αὑτοῖς περισίπτοντες, δὺ ἃ ἔρχεται ἡ Appl) τοῦ
θ:οῦ ἐπὶ τοὺς υἱοὺς τῆς ἀπειθείας; οἱ νεχρῶσαι τὰ
μέλη τὰ ἐπὶ τῆς γῆς παραινούµενοι, πορνείαν, &xa-
θαρσίαν, πάθος χακὺν καὶ τὴν ἐπιθυμίαν, wat τῆς
παραινέσεως οὐχ ἐπιστρεφόμενοι, Οὐ φοδηθτσό-
µεθα ὀφέτοτε γοῦν εἰ μηδὲν ἄλλα, τὰς γοῦν θ:οµη-
νίας, τὰς χάτωθεν, τὰς ἄνωβεν, τὰς Ex6áca;, τὰς
ἠπειλημένας Exslvaz xaX αἰωνίωυς; θὐχ αἰδεσθησό»
μεθα τὴν διὰ σαρχὺς ἐπιφάνειαν τοῦ ἡλίου τῆς δι-
καιοσύνης Ἀριστοῦ, xol ὡς ἐν ἡμέρᾳ εὐσχημύνως
περιπατήσοµεν; Οὐ φρίξοµεν τὰς ἀποστολιχὰς ἓπ-
εξελεύσεις χαὶ ἀποφάσεις xal παραιε,έσεις; « Οὐκ
οἴδατε, λέγοντος, ὅτι ναός ἔστε θεοῦ, χαὶ τὸ Πνεῦμα
τοῦ θεοῦ οἰχεῖ ἐν ὑμῖν ; εἶ τις τὸν να)ν τοῦ θεοῦ
φθείρει, φθερεῖ τοῦτον ὁ θεός. * Καὶ πάλιν’ « δε.

—- | HOMILIA V. "
"W- api ἐστι τὰ ἔργα τῆς σαρχὸς, ἅτινά ἐστι πορνεία, A cilia et his aimilia qua praedico vobis, siegt pez-
"m ααρσία, ἀσέλγεια χαὶ τὰ ἑξῆς, & τρολέγω ὑμῖν, — dixi, quoniam qui talia agant, regnum Del noa
σπα θὼς xal rpo:lnov, ὅτι οἱ τὰ τοιαῦτα πράσδοντες — possidebunt "5, » Et. ilerum : « Hiec est. voluntas
Ἀ ας σιλείαν Θεοῦ οὐ χληρηνομήσουσιν, » Καὶ πάλιν — Dei sanctificatio vestra, αἱ abstineatis a fornica-
απ Τοῦτό bote γωώσκχοντες, ὅτι πᾶς πόρνος, h ἀχά- — tione; non enim vocavit nos Deus in immupditism,
Übexpco., À πλεονέχτης, ὃς ἐστιν εἰδωλολάτρης, οὐκ — Sed in sanetileationem. Itaque qui spetnit, non
WE χει κληρονοµίαν ἓν τῇ βασιλείᾳ τοῦ Χριατοῦ xai — bomioem spernit, sed Deum ς qui etiam dedit
«Eoo. » Καὶ πάλιν’ « Τοῦτό ἐστι τὸ θέληµα τοῦ — Spiritum suum sanctum in nobis "*. » Et rursus :
Ἑθεοῦ., 6 ἁγιασμὸς ἡμῶν, ἀπέχεσθαι ἡμᾶς &xb τῆς — « Herc scitote intelligentes quod emnis fornicator

wopvsía; - οὗ γὰρ ἐκάλεσεν ἡμᾶς ὁ Bsbo ἐπὶ ἄχα-
Δαρσίφᾳ, ἀλλ' ἐπὶ ἁγιασμῷ ' τοιγαροῦν ὁ ἀθετῶν οὐχ
ἄνθρωπον ἀθετεῖ, ἀλλὰ τὸν Θεὸν τὸν δόντα τὸ Πνεῦμα
τὸ ἅγιον αὑτοῦ εἰς ἡμᾶς.» Καὶ εἰς ἂν ἑξής χαταλέξῃ
Wc εἰς τοῦτο πάσας τῶν t£ ἁπηστόλων xal τῶν προ-
φητῶν φωνάς; Τοῖς μέντοι σωφρονοῖσι, καὶ διὰ

νοῦτο τελοῦσιν εἰς τὰ µέλη toU Χριστοῦ τί παραγγέλ- P

Ast ὁ Απόστολος: « Ἔγραφα ὑμῖν àv τῇ ἐπιστολῇ
ph συνααμίγνυσθαι πόρνοις.» Ἐπειθ] γὰρ ἐκεῖνοι
παρ ἑαυτῶν οὐκ ἐντρέποντα, παραινεῖ τοῖς ἄλλοις
ἐχτρέπεσῆαι καὶ ἑντρέπειν αὐτοὺς, λέγων πρὸς αὖ-
toU; € Ἐάν τις ἀδελφὸς ὀνομαζόμενος ᾗ πόρνος, τῷ
Ψοιούτῳ μηδὲ συνεαθίειν. ν "Opis ὅτι χοινὸν µό-
Άνσμά ἐστι τῆς Ἐχχλησίας 6 πορνείᾳ ἑγκαλινδού-
ενος, xaX διὰ τοῦτο δεῖ πάντας τοῦτον ἀποτροπιά-
ζεσθαι xal ἐξελαύνειν ; Αὐτὸς δὲ ὁ Παῦλος xai τῷ
Ἑατανᾷ παρίδωκε «bv kv Κορίνθψ πορνεύσαντα, καὶ
οὐχ ἐχύρωσε πρὸς αὐτὸν ἀγάπην, οὐδὲ προσελάδετο
τουτον. GO μέχρις ὅτου τὴν µετάνοιαν ἰκανῶς ἐπεδε[-
ξατο. Σώζων σῶζε τὴν σεαυτοῦ φυχὴν ἀπὸ τῶν το-
σούτων χαχῶν, ὦ ἄνθρωπε, τῶν μὲν παβόντων, τῶν
δὲ μελλόντων, καὶ τούτων διττῶν Év τε τῷ µέλλοντε,
&&v τῷ παρόντι αἰῶνι. Τὸ γὰρ Ἡσαῦ γένος ἀπ΄δλη-
τον, ἐπειδὴ πᾳὄρνος xal βέδτλος ἐχεῖνος Tiv, xat ὁ
"Po6oxy. ἀφαιρεῖται τῆς βασιλείας τὸ πλεῖστον, ἐπεὶ
Υνναιχοµανὴς εἴπερ τις

τοῦτον γεννήαας Σολομῶν .

aut immundus, aot avarus quod est idolorum ser-
vitgs, Qon habet bzreditatem ;n regno Christi et
Dei ". » Et quis inde numeraret omnes de istis
apostoloram et prophetarum voces? Castis quidem
et ideo perfecils. inter membra Christi quid prae-
dieat Apostolus? « Scripsi vobis in epistola πο
commisceamini fornicariis "*, » Nam eum illi non
ex ae erubescant, hortatur alios ut illos pudore
sulfundendo convertsnt, ad eos diceos : « Si is qui
frater nominatur est fornieator, cum hujusniodi
uec cibum sumite '*, » Vides quoniam communis
io munditia est Ecclesie qui fornicatione constrin -
gitur? Ipse Paulus Sataum tradidit Corinthium
fornicatum, nec confirmavit in eum charitatem,
nec rorsus eum accepi! nisi postquam suam satis
manifestssset poenitentiam, Salvans salva tuam
animam a tantis malis, o homo, tum praesentibus
tum futuris quz quidem duplicia uanent et in fu-
turo et in presenti mundo. Esau euim genus Γο-
jectum fuit, postquam ille fornicator et protervus

C factus est; et Roboam majori regni parte exutus

est , postquam mulierosus, οἱ quis unquam, Salo-
mon ejus pater a vita discessisset, quod ipse non
passus est propter David qui patratum semel faci-
Dus lacrymarum rivis aliisque posnitentisze operibus
copiose abluit.

ἀπεδίω μὴ τοῦτο παθὼν αὐτὸς διὰ τὸν Δαθὶδ, ὃς xa τὸ προστριθὲν ἅπαξ ἄγος δαχρύων λιδάσι xal τοὺς

ἄλλοις τῆς µετανοίας ἔργοις διαρχῶς ἀπετρίψατρ,

Φεύγετε τὴν πορνεἰαν͵, ἀδελφοὶ, πάλιν ὁ ᾽Απόστο-
λος ἐγχελεύεται. El Σαμψών ταύτην ἔφενγεν, οὐχ ἂν
τῆς Δαλιδᾶς ταῖς χεροὶ χρατηθεὶς μετὰ τῆς ἐν τῇ
x€oa^] τριχὸς καὶ τὴν ἐσχὺν ἀφῃρέθη, oóx àv ἕξε-
χόπη τοὺς ὀφθαλμοὺς, οὐκ ἂν τοῖς ἀλλοφύλοις καχῶς
τὸ Cfv συναπέῤῥηξεν. EL ταύτην ἔφευγον οἱ ὑπὸ
Νωσ.ως στρατηγοῦντος xal νομοθετοῦντος ἀγόμενοι,
οὐκ ἂν ἔθυσαν τῷ Βεελφεγὼρ. οὐδ' ἂν ἔφαγον θυσίας
νεχρῶν, οὐδ' ἂν ἔπεσον ὅσον πεπτώκασιν. El ταύτην
ἔφευγε Σολομών, οὐχ ἂν ἀπέστη ἀπὸ θεοῦ τοῦ βα-
σιλεύσαντος αὐτὸν χαὶ σορίσαντος, οὐδ ἂν εἰδώλοις
ναοὺς ἀνήγειρεν. ὉΟρᾶτε ὅτι xal πρὸς ἀσέδειαν ix-
φέρει τὸ τῆς πορνείας πάθος «bv ἄνθρωπον ; 0ὐδὲ
τοὺς lv Βαθνλῶνι πρεσδυτέρους χριτὰς τὸ τῆς Σω-
αάνντης κάλλος ἑξαπατῆσαν, ἑθριάμδενσεν ὕστερον,
xoi ταῖς τῶν λίθων σννεκάλυψε βολαῖς, εἰ τὸ μῖσις
πόῤῥωθεν ἴφενυγον, καὶ ph καθ) ἑχάστην ταύτην
ἀχολάστως παρετήρουν πρότερον. Οὐδ' Ὁλοφέρνης
ἑχτραχηλισθεὶς ἅθλιος ἔχειτο, εἰ μὴ πρότερον τὸ
σανδάλιον Ἰονδῇῃθ, χατὰ τὸ γεγραμµένον, Άρπασεν

*9 Gal. v, 19. "* I Thess, 1v, 3. '' Ephes. v, ὃ.
PATROL. G5. CLI

Fugite forniestionem, (fratres, rursus mandat
Apostolus. Si Samson eam fugisset, noa In manibus
Dalilz devictus sipiul cum capitis coma fortitudi-
nem perdidisset, nec eruti ejus oculi, nec cum
alienigenarum vita suam etiam misere eripuisset.
Si eam fugissent qui sub Moyse duce et legislatore
agebantur, non sacrificassent Beelphegor, nec
manducassent sacrificia martuorum, nec cecidig-
sent sicul ceciderunt, Si eam fugisset. Salomon,
nou discessisset a Deo a quo regnum et sapientiam
acceperat; uec idolis templum erexisset, Videtis
ne quomodo ad inpietatem fornicationis libido
hominem inducit? Nec Babylonis seniores judices
Susannæ pulchritudo jam. sceductos posterius trium
pliasset, neque lapidum obtexisset ictibus, si odio-
sim il'am passiouem procal fugissent, nec eam
singulis diebus proterve prius observasseut. Nec
llulophernes buwi prostratus migere jacuisset, nisi
prius Judith saudalia, sicut scriptum est, ejus cc-
pissent oculos, ejusque pulchritudo animam illius

«35 [ Cor. v, 9. ?** I Cor. v, 114.

75

GREGORTI PALAMJE

16

vulnera9set. Própterea Job dixil : « Pep.gi ſœ ἴας 4 021p» a21o2. xal. τὸ χάλλας αὐτῆς Tadalettess

eam oculis meis ut ne cogitarem. qnidem 4e vir-
gine **, » quanto mipns de proraci moliere sive
solui3 sive conjugata? 0 theophile, vel cœlibatum
vel matrimomum secundum divinam voluntatem
exerce. Bibe 3quas de cisternis tais, seu ut aptius
loquar, de cisterna (ua, εἰ moerate; ab οι πἱ
autem inpbro potu abstine. Stygis aqua. ad finen-
tum Achero:lis pertingit, lethifero viru repletar,
veneni violentíam refert, nam in laqueos, vel po-
tius in abyssos inferni solet 3ttrabere. Fuge mel 4
labiis fornícatorum stillans, recogitaium enim tor-
pem inertem. stimulare natum est, quie est elon-
gatio 2 Deo; ad quem dixit David : « Perdidisti
omnes qui fornicaptor abs te-**. » Oportet .gittir
cor purum servare vel immundgm purgare, et sic
perpeiwo incorr6ptum manere molles arcendo vo-
Inptates, cujus corpus templum Dei per Spiritum
factum 65’, et Spiritus Dei habitat in eo, et ad
»cquireudom puritatein e&t sanctimoniam incuim-
bere, necnon 4 fagam fornicationis omnisque
obscaenit.tis, ut eum iucorruptibili spouso in eastis
cubiculis per aeterna szecula omnes congaudeamus,
obsecraute pro nobig ea qua in virginitate illum.
sxlutem nostram, genuit, σε ρε; virgine et irre-
prebensibili et supra cipes glorificata Matre :
munc οἱ seniper et ín saccula sseculoram. Anren.

HOMILIA Vl.

Ejusdem homilia exhoriatoria ad jejunium, in qua
etiam mundi origo breviter perstringitur ;. dicta
(uit feria quarta prime heddomadis.

Multus est et in malitia callidus, atque multifot-
tuis seu potius versutissimus, spiritaalis perversis-
simurque serpens, Seit quomodo incipientia eludat
n0s:ra proposita, bonamque operationem. Si autem
iequeat illa. a principio rmpedire, alios impendit
dolos quibus ea jai tentata comprimz , euam si
illa nondum perfecta jn medio comprimere non
possit, adliuc alia sophismata, ariesque alias novil,
quibus etiain perfecta reddit vacua et inutilia, imo
damnosa eis qui non tota inente attendunt. Idcirco
primo laborem et difficultatem virtutis profert, et
inde animum dejicit, desperationem ducit tanquam
molesta et impossibilia tentantibus qui nop pote-
runt propositum ad exitum adducere. Insuper diffi-
deutiani gignit de praemiis a Deo certautibus pro-
mnissis.

Nos vero, fratres, per virilitatoein animi, per for-
titudinem et. fidem, laqueos istos trau-grediamur,
iente reputantes quod nec terra sine labore jucun-
dos fert frucius, nec anima siné ἰποιίφ spiritualibus
quidquam Deo gratum et salutaro. assequeiur ;

9 Job xaxi, 1. 3 Pea., txxut, 21.

C

τυχη» αὐτοῦ. Δία τοῦτο 6 Ἰώδ φησι’ « Διαθήχην
ἐθέµην τοῖς ὀφθαλμ.ῖς µου, xat ο) συνῄσω ἐπὶ παρ»
θένον» πόσῳ μᾶλλον ἐπὶ ἄσεμνον γύναιον ἄπολελυ-

vov ἡ συνημμένον; Hi µονίαν ἄσχε:, ὦ οὗτος, θ:ο-
qui, fj συζυγίαν θεόσδοτον. Πίνε Ὅδατα ἀπὸ σῶν
Φρεάτων, οἰχειότερον δὲ νῦν εἰπεῖν, ἀπὸ coU μόνου
Φρέατος, χαὶ τοῦτο σωφρονιχῶς, ἀπέχου δὲ ααντε-
Aue νόθου πόµατος στυγός ἐστιν ὕδωρ, ποταμοῦ
τυγχάνει ῥεῖθρον ᾽Αχέροντος, ἰοῦ θανα-τφόρο» γέμει,
δηλητηρίου δύναμιν χέχτηται εἲς γὰρ πέταυρον
$i», μᾶλλον Ck τοὺς μυχοὺς αὐτοὺς τοὺς πιόντας
κατασπᾶν πέγυχε. Φεῦγε τὸ απο χει)έων πορνικῶν
αέλι σεσοφισµένον Y&p ἐστι θάνατον πορνιχὺν ἕπα-
κεῖφον, ὃς ἐστιν ὁ ἀπὸ τοῦ θεοῦ χωριαµός” πρὺς ὃν
τησιν ὁ Aa6:0* « Ἑκωλόθρευσας πάντα τὸν πορ-
νεύονια ἀπὸ coU. » ᾿Ανάγχη ouv χαθαρεύειν, ἢ
Yovv χαθαίρεσθαι, xat ουτως αμίαντον µένειν διη-
νεχῶς ταῖς ἐνδεδοιέναις ἡδοναϊῖς ἀρχούμενον, οὗ. τὰ
σωμα vab; θεοῦ διὰ τοῦ Πνεύματος γέχονε, xai «b
Πνεῦμα τον θεοῦ οἰχεῖ iv αὐτῷ, xal πρὸς χτῆσιν
μὲν ἀγνοίας xal σωφροσύνης σπεύδειν, πορνείας δὲ
xai πάσης ἀχαθαρσίας ἀποφυγὴν, ἵνα τῷ ἀφθάρτῳ
νυμφίῳ ἐν ταῖς ἀχτράτοις παστάσι συνδιαιωνίζωµεν
πάντες συνευφραινόµενοι, πρξσθείαις τῆς ἐν παρ-
θενίᾳ τεχούσης αὐτὸν εἰς ἡμῶν σωττρίαν, ἀειπαρ-
θένου xal παναμώμου xal ὑπερδεδοξασμένης Μη-
τρός * νῦν xat ἀεὶ xat εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων.
Αμήν.

31 0MIAIA q' (1).

Προτρεπτικἡ πρὸς νηστείαν - ἐν jj καὶ περὶ τῆς
tov χόσµου γεγέσεως ὡς ér ἐπιτόμφ.

Πολύς ἐστιν εἰς χαχἰαν εὐμ]ὴχανός τε χαὶ πολυτρο-
πὠτατος, μᾶλλον δὲ παμμήγανος 6 νοητὸς xxi &p-
χέχαχος ὄφις. Ἔχει δι’ ὧν ἀρχομένην ἐμποδίζει τὴν
πρόθεσιν ἡμῶν xal τὴν πρᾶξιν τὴν ἀγαθί, ἂν δὶ -
μὴ δυνηθῇ τὴν ἀρχην ἐμποδίσαι ταύτην, ἄλλας επί-
σταται µηχανάς, δι’ v ἀχρειοῖ ταύτην ἐἑνεργουμέ-
νην ᾿ ἂν δὲ μηδὲ τελουµένην ἀχρειῶσαι ταύτην περὶ
τὰ µέσα που δυνηθῇ, πάλιν ἕτερα σοφίσµατα xal
τρόπους ἑτέρους οἵδε, δι) ὧν xal τελειωθεῖσαν &xxs-
vol ταύτην xal ἀχερδῃ χαδίστησι, μᾶλλον δὲ xa
ἐπιςήὴμ:ὸν τοῖς ph, πάνυ προαέχουσι, Καὶ πρῶτον

D μὲν τὸ ἐπίπωνον xai ὁνσκατόρθωτον ὑποδείχνυσι,

καὶ ῥᾳθυμίαν ἐντοῦθεν ἡμῖν ἐμποιεῖ xal ἀνελπι-
στίαν, ὧς δυσκόλοις xai ἀδυνάτοις ἐπιχειροῦσι, 60b
μηδὲ δυνησοµένοις εἰς ἔργον ἑνεγχεῖν τὴν πρόθεσιν»
ἔτι δὲ xol ἀπιστίαν ἐἑντίχτει τῶν ἐπηγγελμένων
παρὰ θεοῦ τοῖς ἀγωνιζομένοις βραθεἰων.

AN ἡμεῖς, ἀδελφοὶ, διὰ τῆς χατὰ ψυχὴν ἀνδρία ;
xai προθυµίας καὶ πίστεω;, τῆς παγίδος ταύττς
ὑπεραρθῶμεν, ἐπὶ νοῦν λαθόντες ὡς οὔτε qf], χωρὶς
χαμάτων εὐχρήστους ἀναδίδωσι τοὺς καρποὺς, οὔτε
Φυχῆ χωρὶς ἀγώνων πνένματικὠν «θεοφιλές τι χαὶ

(1) Hanc honiillam cum aljis novem ὃχ cod. Mosquens. jam edideral Chr. Frid. Matthrl, Mosqu:e 1776, 8*. Eorr,

AU.

7i | uonMiL1iA VE

18

eupac xshoecat. Kul γῆν μὲν οὐχ, ἐπιτῆδείανρΑ quincetian: Cérra. ad culturam'idonca non uvenltir,

S9 χεωργίαν- ἔστιν εὐρεῖν * φυχὴ δὲ ᾿λαγικὴ. πάσα

Mx ἁροιήν ἐσειν. εὐφνής. Ἐπεὶ δὲ καὶ διὰ εν

Ἀῤαγανικὰν χαφαδίχην πύνῳ καὶ uxo. (v κατε-

κβθημεν, xal τοῦτο Λιαφυγεῖν οὐχ Evi, ποιῄσωμεν

$hs ἀνᾶγχην φιλοτιμίαν, τὸ ἀχαυσίως πρησὸν ὡς

ἐχηύσων τῷ θεῷ πρισενέγχωµεν, ἀντιδῶμεν τῶν
μονίμων, εὰ πρόσκαιρα, χαὶ τῶν δεινῶν: ἀντιληφό-
quÓa τὰ χρησεέτατα, ποριαμὸν τῆς αἱωνίου ἀνέδεως
dw φβόσχαιρον πὀνον ἀπεργαξόμενοι ' ὑπὲρ ἀρετῆς
γὰρ Σνταῦθὰ πονοῦντες τῆς ἑπηγγελμένης ἐπὶ τοῦ
μέλλοντος αἰῶνος ἀνακαύσέως πάντως ἐπιτευξόμεθα.
Καὶ γὰρ πιστὸς ὁ ἐπαγγειλάμενο»ς, ὃς xai βοηθάς
ἐστιν ἔτοιμος τοῖς ὑπελθοῦσιν ἑτοίμως τὸν &yova
εἧς«ἀρενῆς; ταύτον δὲ βοηθοῦνίος τοῦ τὰ fáv:a
ἠσχύοντος, τί τῶν ἁπάντων οὐκ ἀνύσιμον ἔσται; Ἁλλ'
ἅ τον "auta ἑνθυμηθέντες προθύµως ἐπιδαλλώμεθα
ee; ἔργοις τὴς ἀρέτῆς, εἰδὼς ἐχεῖνος ὁ πονηρὸς ὅτι
«b x3)bw οὐ xa)bw, ὅταν μὴ χαλῶς Υένηται, σπου-
βάνε, πείθειν ἡμᾶς μὴ χατὰ θεάρεστον oxonbv. ix-
τελεῖν τὴν τοῦ καλοῦ ἐργασίαν, μηδὲ πρὸς τὸν ix
αοῦ Θεοῦ ἔπαινον, ἀλλὰ πρὸς τὸν ἐξ ἀνθρώπων ὁρᾷν,
ἵνα χαν οὕτω τῆς παρὰ θεοῦ µισθαποδοσίας xz τῶν
πνευματικῶν καὶ οὐρανίων ἀποστερήσῃ Ὑερῶν,
'Ἡμεῖς δὲ xal ταύτην αὐτοῦ τὴν σπουδΏν. ἄπραχτον

ἀποδείζωμεν, τῶν τε ἀποχειμένων τοῖς θεαρέστως
ῥῶσιν ἁμοιθῶν τὸ µέγιφος, καὶ τὸ τῆς ἀνθῥωπαρς-
σκείας οὑτιδανὸν λογιφάµενοι. μὴ µόνον πρὸς ἐχεῖνο
τὸ µέλλον τῆς θείας δύξης μέγεθος σνγχρινόµενον,
ἀλλ’ σὺδὲ πρὸς χάχωσιν καὶ τῆξιν σαρχὸς ἀξιόλο-

yo» ^v. |

Αλλὰ xai μετὰ τὴν κατ’ αὐτοῦ ταύτην νίχην

ἆ ἀρχέχαχος ἐχεῖνος ἡμῖν ὑπορύττει τὴν ὑπερηφα-

ylav, οἷόν τετελευτεῖον xal πὀνηβόσατον βάραθρονι
οἱῆσεως λοχισμοὺς ὑποθάλλων, xal μεγαλαυχεῖν
ἡμᾶ πείθων, ὡς οἰχείᾳ δύναμει χαὶ περινοίᾳ τὴν

QA ἀρετὴν χατορθώσαντας. "AXX ἡμεῖς ἑπιμνη-
σθῶμεν τῆς αὐτοαληθείας λεγούσης, ὅτι «Χωρὶς ἐμοῦ

«6 δύνασθε ποιεῖν οὐξέν *» καὶ οὕτως ἀποχρουώμεθα

$&; τοῦ πονχροῦ. πολνειδεῖς μηχανὰς, χαὶ ἑργαζό-

psvot, χαὶ κχαλῶς ἑργαζόμενοι τὸ χαλὸν, xay σὺν

ταπεινώσει s] «προσηκούσῇ, γινώσκοντες ὅτι χαθά»

περ ai τις ἐν ἀγγείῳ µύρον πολύτιμον χεκτηµένοςν

xX» αὐτὸ γέῃ ἐπὶ εἲς χόπρον, χᾶν τὴν χόπρον βάλλη

omuis auteu anima ταβσηα]ἰς ad virtutem hatirfa
sue disponitur, Preterea cum vi origibialis alb.
dietiunis ad vitam in ærumnis et laboribus trausi-
gendam coutra nos lata sil sententia , quau effa-
gere: non possumus, faciamus itaque de necessitate
Virtutem, libenter pro Deo perferamus quod. repu-
-gnanter gravat ; 'temporalibus duratura emamus, οἱ
pro adversis gratissima recfpiemus,sempiternze quie-
tis comparationem labore transeunte: operantes. tli:
enim propter virtutem laborantes, promissurn futuro
&zculo otium prorsus iuveniemus, nam fidelis est qui
repromisit, qui paratus est adjuvare virtutis éerta-
Jmina fortiter aggredientes. lllo autem adjuvaute
qui omnia conürmat, num erit quidquàm «quod
peragere non poterimus ? Sed si talia mente repu-
tantes virtutum opera aggrediamur, sciens ille ma-
ligaus bonum non esse bouum si! nou bcne flat,
cenaalur nos avertere ne propter pium finem boni
operationem perficiamus, scilicet non ea voluntate
ut a. Deo laudemur, sed ut ob hominibus cernamur,
$ic quoque nos divina retributione et spiritua-
libus sternisque spoliet premiis. Nos vero ejus
conatus efficiamus irritos, ex una parte pragniorun
quæ pie viventes exspectant magnitudinem. ex atia
bujus sxstimatiouis vanitatem. volventes quie non
iuodo ad maguitudiuew gloris a Deo ventur:ze coni-
parari nequit, sed nec' digna qux carnis doloribus
οἱ deliquio acquiratur.

Ille autem perversitatia princeps iteram devictus, .
iterum superbiam velut. vltiinum οἱ periculosissi-
mum gurgitem subjicit, ómnia profereus argumenta
quibus confidentiam suggerat, εἰ jactantiam «ua-
deat, perinde ac sí propria virtute et judicio viriu-
tesn exercuissemus. Nos vero meinores simus ipsius
Veritatis diceutis: « Sine me uil po:estis facere "* τν
sicque effuyiamnus inultiſormes «maligni dolos ο
b3num hona operatione operantes, cuiu illa qua: de-
cetbuiniliate,cogitantes qued quemadmodum,si quis
in vasculo ünguentum pretiosum, sive ín stercus
eſſundai, sivestereus in vascdluam immittat, unguen-
tum pariter curruupitur et perit; ita et virtus sive

εἰς τὸ ἀγγεῖον, ὁμοίως τὸ µύρον tiypflocs καὶ ἁπὼώ- TY eam per desidiam cum contewp:u. ejiciamus, sive

λεσεν, cUzto χαὶ την ἀρετὴν, χἂν ἀπώσηταί τις xat
ἀφ᾽ ἑαντοῦ ἀ ποῤῥίφη δ.ὰ τῆς ἀπραξίας, χὰν ἀἆναμί-
£911] πρὀξει ταύτης τὴ» πονηρίαν, ἑκατέρωθεν ὁμοίως
ωχρειοῖ xaX ἀπύλλνσε, hat ταῦτα vov λέγω πρὸς τὴν
ὑμετέραν ἀγάπην διὰ τὸ» τῆς.νηστείας χαιρὸν, ἵνα
τυυτον ἄ εικτον πάσης χ»χἰίας ἑαυτοῖ; συντηρήσωμεν'
λαὶ Ὑὰρ τὸν iv τῷ Εὐαγγελίφ: Φαρισαῖον ἐχεῖνον,
valve νηστεύοντα δὶς τοῦ Σαδδάτου τὺν ἅπαντα
χρόνον, οὐδὲν ὠρίλησεν ἡ νηστεία * μεμιγμένην γὰρ
εἶκε tiu ὑπιρηφανίαν χαὶ τὴν πρὸς τὸν πλησίον κα»
τάχοισιν, 02 phv δἁ τοῦτο οὐχ ἔστι, ὠφέλιμος d)
νηατεία;, xol; yxp θεαρᾶπτω καὶ ὡς TQo37x8 ταὐ-

5* Juan. it, 5.

ejus exercitio malitiam immiseeamus, jam ad nih.
prodest οἱ pessum it, Et hzc quidem propono cnu-
ri'a wextrze propter jejuun tempus, ut illud site
ulla malitiz: imimislione peragaums. Etenim illi
Evangelii Pliarisa:o, licet bis toto anno per sabbatum
Jejuvaret, nihi! omnino profuit jejunium. Conjun-
etam euim jejunio labebat superbiam et temeraria
de proximo: judicia. Num igitar jejunium nullius
est utibtatist: Sed. quanti. sit. lueri pie εἰ de-
Ceiter. illud | prosequentibus monstraveruent non
Quem Meyses εἰ Eliaá, sed etiam. Dominus.
Movses quidem, eati wilisrum dierum in monte

19 GREGORH PALAMR 10
agens Jejuniom (ista, quaeso, attendite, adlerete A την ἐργαξομένοις, ὅσον ἐστὶ τὸ ἕφελος, ἔδειξεν 6

bodie, adjuvanta tempore , Moysi in (Ποβίδιη ad
Deum asceudeuti ut ejus przeuntis exemplo con-
scendentes aliquxndo Ghristo adjungamur, eunti non
quidem in montem, sed in coelum, unde nobis
certantibus auxiliatur), Moyses, inquam, obser-
vato quadragiuta dierum jejunio, in facie, non in
zuigmate, ut scriplum legitur, Deum videt, cum
illo conversatur et colloquitur, sicul amicus cum
awico confabulatur, a Deo docetur et ipse deinde
docet omnes suos contribules quod Deus est qui
semper est, qui ού nihilum non Leudit, sed vocang
ea qus non sunt tanquam ea qua suut, et ea quae
non sul ad esse provocans, ο in interitum une
quam [anpsurus, qui spiritu et uera voluntas vire
tute. universam innumerorum visibilium creatio-
qiem e nihilo eduxit, Scriptura enim : « In principio,
dicit, Deus creavit coelum et terram **, » non om-
nino vaesam nec omnis misture experiem. Nam
-quis 4erra iinmiscebatur el utraque gravis erat
sere, omnibusque animalium plantarumque gene-
fibus; colum vero plenum luminibus ignibusque in
quibus tetum constabat. Sic igitur creavit Deus in
principio ceelum et terram tauquam materiam om-
nium formarum capacem, qui potentia universum
terrarum orbem fert procul docte redarguens eos qui
autumarent materiam a se ipsa accepisse exsisten-
tam. Deinde ad ornamentum mundi, proprium
cuique et convenientem ordinem ipsi praesentium,

Μωῦσῆς, 6 Ἠλίας, αὐτὸς ὁ Κύριος Μωῦσῆς plv
χὰρ πολυήµερον νηστείαν ἄγων. ᾽Αλλὰ διεχείρατε,
παρακαλῶ, τὴν ὁμετέραν διάνοιαν, καὶ αυνανυφώ»
catt νῦν, τοῦ καιροῦ διδόντος, ταῖς φοῦ Μωῦσέως
ἐπ᾽ ὄρους πρὸς 8cbv ἀναδάσεσδιν, ἵνα δι αὐτῶν xal"
05v αὖθις ἑπαναθδαΐνοντες συνανυφωθῆτε Χριότῷ,

| pnxéte πρὸς ὄρος, ἀλλὰ πρὸς οὐρανὸν ἀνιόντι καὶ

ἡμᾶς συναπαίροντι. Μωῦσῆς μὲν οὖν t&ücapaxov-
θήµερον νηστείαν ἐπ᾽ ὄρος &yov, ly εἶδει xal οὗ δι
αἰνιγμάτων, χατὰ 45 γεγραμµένον, ὁρᾷ θ:όν. καὶ
ὁμιλεῖ τούτῳ xa προσλαλεῖ, καθάπερ εἴ τις λαλὴς
stt phe τὸν ἑαυτοῦ oov, χαὶ µανθάνει παρὰ θεοῦι
χαὶ διδάσχει πάντας περὶ αὐτοῦ, ὡς αὐτός ἔστιν 6
ἀεὶ v, καὶ πρὸς τὸ μὴ ὃν οὐχ ἰῶν, ἀλλὰ xol τὰ μὴ
ὄντα ὡς ὄντα χαλῶν, xal ix μὴ ὄντων τὰ πάντα
παραγαγὼν, χαὶ πρὸς τὸ μὴ ὃν διαπεσεῖν ox ἑῶν.
"Oc πρῶτον μὲν νεύµατι xal θελήµατι μόνῳ τὴν
αἰσθητὴν Χτίσιν σύμπασαν ἀθρόαν ἐξ oüx ὄντων
«pofyayev* « Ἐν ἀρχῇ yàp, φησὶν, ἐποίησεν ὁ
θεὺς τὸν οὐρανὸν xai τὴν γῆν, » οὐ δίάχενον πάν»
πως, οὐδ' ἄνευ πάντη τῶν μεταξυ πάντων, ὕδατι
μὲν γὰρ ἀναμὶξ ἣν fj γῆ, xuopópov δὲ ἑχάτερον ἀέ-
poe τε xal τῶν xat' εἶδος ζώων τες xal φυτῶν, ὁ δὲ
οὐρανὸς τῶν διαφόρων φώτων τε καὶ πυρῶν, ἐν οἷς
τὸ σύμπαν ὑφέστηχεν. Οὕτως οὖν ἐποίησεν ὁ 845;
ἐν ἀρχῇ τὸν οὐρανὸν xal τὴν γῆν, οἷόν τινα ὕλην
πανδεχη καὶ δυνάµει τὰ πάντα φἑρονσαν, καλὼς
πόῤῥωθεν ἀποῤῥαπίξων τοὺς xa0' ἑαυτὴν «poügt-

et mundum conficientiu in sex dicbus absolvit, C στηχέναι τὴν Όλην κακῶς νομίζοντας. Εἶτα καλληρ-

Singulis sola voluntate diseretis, velut ex thesauris
absconditis educens congestorum species, quas se-
.cundum syminelriain et perfectionem et uaturam
diecriminatas coadunat, aliis propter alia, singulis
propter totum, et toto propter singula ordiuatis ;
ckwca terram immotam, velut circa centrum cir-
camponit ad iustar circuli excelsi, et sapienter con-
jungit caelum quod quietem neacit, ut idem mundus
semper maneat mobilis aimul et volubilis. Nam ir-
requietis et volubilibus circulatim circumpositis
corporibus, necesse erat immobile mediain tenere
regionem quasi contrario peudere motus stabilitate
libretur ita ut instar cylindri mundus swam sphe-
rai nanquam transgrediatur.

χης τὴν µέσην Days χώραν, ἀντίῤῥοπον τῇ χινῄήσει

δίχην τὴν παγχόσµιον σφαῖραν.

γῶν χαὶ τὸν χόσµον ἐπιχοσμῶν, τὴν οἰχείαν ἐχά-
ett xai προσήχουσαν τάδιν τῶν προσόντων αὐτῷ
καὶ συμπληρούντων τὸν αὐτοῦ χόσμον ἐν EG ἡμέραις
διένειµε, διαχρίνων ἕκαστον προστάγµατι µόνψ,
xal χαθάπερ ix θησαυρῶν ἁποθέτων ἑξάγων εἰς εἷ-
δος τὰ ἐντεθέντα ” διατιθείς «s. καὶ συντεθεὶς dvap-
µονίως ἄχρως χαὶ προσφυῶς ἄλλο πρὸς ἅλλο τού-
των, ἱχαστόν τε πρὸς πάντα, xol πρὸς ἕκαστον
ἅπαντα. Καὶ τῇ μὲν ἀχινήτῳ γῇ χαθάπερ τινὶ χέν.
τρῳ περιτιθεὶς ἀνωτάτῳ χύχλῳ, xal συνδῶν πανσό.
φως διὰ τῶν µέσων τὸν ἀειχίνητον οὐρανὸν, ἵν ὁ
αὐτὸς διαµένῃ xóguo; loto; ὁμοῦ xal κινούμενος *
πάντη γὰρ χύχλῳ τῶν ἀεικινήτων xal ταχνχινήτιυν
ἄγαν σωµάτων περιτεθέντων, τὸ ἀχίνητον ἐξ éváy-
*hv στάσιν ἔλου, ὡς 93 μὴ μεταχωρεῖν κυλίνδρου

lgitur. universi finibus extrinsecus ab optimo D ἍΤοιαύτην δὴ νείµας ὁ ἀριστοτέχνης τῶν τοῦ *av-

opifice dispositis, totum illum mundum mirum in
modum stabilivit et movit. Sed inter illos fines sin-
gla iterum. convenienter distribuit, alia quidem
eidiuat ad regiones excelaas occupandum, οἱ
couvolvuntur per alissimos mundi Iimites non mi-
nus ordine quam temporis diuturnitate admiratione
digua, quatenus levia et celería et ad utilitatem in-
feriorum versatilia ita centro sapienter coaptata ut
frigoris acerbitatem auff)cienter temperare queant,
necnon proprii ealoris viu iu suis regionibus con-

*! Gen. 1, 4.

τὸὺς Tspátuv ἑχατέρῳ τὴν θέσιν, τὸν σύμπαντα
τοῦτον εὐχόσμως ὡς εἰπεῖν χόσμον xal ἔπηξε xai
ἐχίνησε * τῶν δὲ μεταξὺ τῶν περάτων τούτων δια.
νέµει πάλιν τὸ προσῆχον ἑχάστῳ, xai τὰ μὲν ἄνω
τάττει, χαὶ μετεωροπολεῖν ἐπιτάττει, xal συµπερι-
πολεῖν τῷ ἀνωτάτω τοῦ παντὶς ὄρῳ ταυτῶς xal κο”
αµίως εὖ µάλα τὸν ἀεὶ χρόνον, ὅσα χοῦφα xai 6pa-
στικἁ πρὸς τὸ χρήσιµον τῶν ὑποχειμένων ἑἐστί’ το»
σοῦτον ὑπερανεστηκότα τοῦ µέσου συνετῶι ἄγαν, ὡς
xai τὴν iv τούτῳ τοῦ φύχους ἀμετρίαν ἀποχρώντως

et : HOMILIA Yt. |. 8
θραύειν ἔχειν περιηµµᾶνς, χαὶ vhv οἰχαείαν τὶς θερ- A Unere, simalque aHa. contrario motu iurpu sa extre-

µότηνος ἀμετρίαν ἐπὶ χώρας κατέχειν. Ἐπέχειν δέ
tec xai *hv ἀμετρίαν τῆς φορᾶς τῶν ἀνωτάτω πε-
gázwv» ἀντιστρόφως ἰδίως αὐτὰ χινούµενσ, xal χατ-
έχειν ἐπὶ χώρας xàxslva διὰ τῆς ἀνιιστρόφου πε-
βισιροφῆς, ἡμῖν τε παρέχειν ἑνιαυσιαίων πολνωφε-
Ael; διαφορὰς ὡρῶν, χβονιχῶν τε διαστημάτων µό-
Φρα, xa τοῦ χτίσαντος xai τάξαντος xal κρσµήσαν-
τος Θεοῦ τοῖς αυνιεῖσι γνῶσιν. Τὰ μὲν οὖν ἐν µε-
τεώρῳ xal ἄνωτέρω πολιστρόφως οὕτω περιχορεύ-
ειν διττῶς ἐφῆχε, χάλλους τε παγχοαμίου χάριν xal
ὠφελείας πολυειδοῦς * τὰ δ ἄλλα κάτω xal περὶ τὸ
páoov ἔθηχ-ν, ὅσα βάρος ἔχει χαὶ παθητὰ τὴν φύσιν
levi, Υίνεσθαί τε χαὶ ἀπογίνεσθαι πέφυκε, διαχρι-.

morun limitum ulinium cohibere impetum, et ipsa
in plagis suis oppositi incur«us librame.to coercere,
nobis vero. prebere gratas anni tempestatuin tem-
porisque spatiorum mensuras, quibas mirabiliter
et creatoris οἱ ordinatoris et ornatoris Dei intelli-
gentibus daut cognitionem. Alia erge in excelso aere
duplici impulsu versatilia universi decoris el mul-

formis utilitatis gratia, ad varios motus deseri-

bendos coreposuit ; alia vero. in medio, cum essent
gravia et natura possibilia, stabHivit, quae discreta
et coaduns!&. necnon ad mutationem pro eonmmode
propenso, pulclierrime. snter se ordinavit ita ut uni-

versum juce debeat vocari mundus.

νόμενά τε xal σνγχρινόµενα, xal πάσχοντα μᾶλλον μοταθάλλειν πρὸς εὐχρηστίαν, κατὰ χόσμον ὑποτι-
(el; xal ταῦτα χαὶ τὸν πρὸς ἄλληλα λόγον, ἵν' ἑτοίμως ἔχῃ καλεῖσθαι χόσµος τὸ xdv.

Obre ὅ) κρῶτόν τι τῶν ὄντων Ev τῇ χτίσει παρ- B

$x0n^ χαὶ μετὰ τὸ πρῶτον ἕτερον, xal μεταξὺ πά-
At) ἄλλο καὶ ἑφεξῆς, xal μετὰ πάντα ὁ ἄνθρωπος,
ὃς τιμῆς τῆς παρὰ Θεοῦ xal προµηθείας Ἀξίωται
μείζονος, xat πρὶν f) πλασθῆναι καὶ μετὰ τὴν πλά-
(tv, ὡς xal οὺν αἰσθητὸν τοῦτον χόσµον πρὸ αὐτοῦ
γενέσθαι δι αὐτὸν, xal τὴν τῶν οὐρανῶν βασιλείαν
εὐθὺς ἀπὸ καταθολῆς χόσµου δι’ αὐτὸν ἑτοιμασθῆναι
«pb αὐτοῦ, xai βουλὴν περὶ αὐτοῦ προηγήσασθαι,
καὶ χειρὶ θεοῦ χαὶ κατ εἰχόνα πλασθῖναι θεοῦ, xal
ph ο) πᾶν σχεῖν ἐχ τῆς Όλης ταύτης xal τοῦ χατ
αἴσθησιν χόαµου, καθάπερ τὰ ἄλλα τῶν ζώων, ἀλλὰ
τὸ σῶμα µόνον, τὴν δὲ φυχὴν ix τῶν ὑπερχοσρίων,
"μᾶλλον δὲ καρ᾽ αὐτοῦ va) θιοῦ δν ἐμφισήματος
ἀποῤῥήτονυ, ὡς μέγα τι xal θαυμαστὸν, καὶ τοῦ πα»-
οὓς ὀπερέχον, καὶ τὸ πἂν ἐποπτεῦον, καὶ τοῖς md-
ιν ἀπιστατοῦν, καὶ θεοῦ γνωστιχὸν ἅμα χαὶ δεικτι»
xbv παντὸς μᾶλλον τῆς ὑπερανῳχισμένης τοῦ τεχνί-
wo µεγαλειότητος ἁποτέλεσμα. Ἐντεῦθεν καὶ παρά-
ἔεισον ἑνδιαίτημα αχεῖν, ἐδαιρέτως ὑπὸ θεοῦ χαὶ τοῦ-
φον αεφυτευµένον, χαλ θείας θέας καὶ ὁμιλίας ἐκεῖ τυγ-
χάτειν αὐτοπροοώπου, xal συµόουλὴν ἐν τούτῳ xat
ἐννολὴν παρὰ Θεοῦ λαθδεῖν, νηστείαν ἐντελλομένην
«kv ἐχεῖ πρέπουσαν, ὡς ἂν ταύτην χατέχων καὶ φυν-
φηρῶν, ἀθάνατος xal ἁκάματος xai ἄλυπος διαµένη
οὖν Δεὶ χρόνον.
'Q & τῆς ἐντολῆς ταύτης καὶ σωμθουλῆς civ ἔπι-
θουλὴν, φεῦ ἱ τοῦ ἀρχεχάχου ὄφεως ἐχὼν αροτιμὴ]-
αα-, χαταλύσας τὴν ἐντεφαλμένην νηστείαν, τῆς μὲν

lyitur quoddam ereatum in priucipio apparere
cepit, post primum alterum, et rursus post hoc
tertium, et sic delnceps, et post omnia hono, qui
α Deo bonoris et provideunti$ majoris dignatus est,
ita at. ante eum prlus cresrit, et erealum ad eum
ordiuarit istum universum mupdui, insuper con-
dito propter ipsum mundo, propter eumdem. pr:e-
pararit regnum caelorum ; in omnibus eum speclali
voluntate intendens,'et dignatus eit divina sua ma-
€tu ad suam imagineu eum creare, non guider
adeo ut totas congiaret ex isia materia et ex isto
mundo sensibili, sicnt ezitera animalia, sed eorpore
tantam, animam autem ab eis qux supra mundum
sunt reciperet, seu potius ab ipso Deo per iueffabi-

len insufflationem velut quid magnum et mirabile

et ipso universo cui præest prsestan!íus et omnibus
superexcellens, Deique tam cognoscendi quam pos-
silendi vel etiam demonstrandi capax, uno verbo,
velut opus sapereminentis artificis sapientia abso-
lutissimum. lusuper dedit el pro domicilio paradi-

sum ab ipso Deo plantatam, divinaque contempla-

tione et conversatione necnon ipso vultu. gaudere,
€t 5 Deo consilia recipere: injupetum enim habuit
jejunium quantum ejus conditio ferre poterat, quod
quandiu servaret et adiimpleret, a. morte οἱ labore
poenisque jugiter maneret. inmunis.

lile autem, consiliis mandatisqne divinis, beu!
perversissimum serpentem ft libenler postpositis ,
et fracto jejunio, pro vita zeterna mortem, pro inte-

ἀειζωίας τὸν θάνατον, vo) δὲ τῆς ἀχηράτου ερυφῆς D gerrimz voluptajis habitaculo hanc damnosissi-

χωρίου τὸ πολυπαθὲς xai πολυσυμφορώτατον χωρίον
φοῦτο τῆς ἁμαρτίας ἀντιλαμδάνει, μᾶλλον δὲ «by
ἔδην καὶ τὸν ἐκεῖ καταχρίνεται ζόφαν. Καὶ διέµεινεν
ἂν ἡ φύσις ἡμῶν ἐν τοῖς χαταχθονίοις ὑπὸ τὰς xa-
φαδύσεις ἐχείνου τοῦ τὸν ἀρχὴν ἁπατήσαντος ὄφεως,
εἰ μὴ 6 Χριοτὸς ἐλθὼν, xai διὰ νηστείας ἀρξάμενας
εἰς τέλος χατήργησε τὴν αὐτοῦ τυραννίδα, χαὶ ἡμᾶς
ἐλευθέρωσέ τε xal ἀνεζώϊυσεν, ὃ xal Μωῦσῆς προη-
.. yépsvesv * bul γὰρ dM νηστεύων ἐπὶ τοῦ ὅρους
πλάκας δέχεται θεοτούχτους, xal νάμον αὖθις ba-
πτόλῳ Θεοῦ γεγραμμένον πλαξὶ δευτέραις, καθ) ὃ b»-
παιδεύων τηνικαῦτα λαὸν ἱερὸν πάντα τὰ τοῦ Χρι-
συυῦ προὐπέγραφεν ἔργῳ xai προὐπίδειξεν, ἔλευθε»

mam et erumnis fecundam peccati regionem acce-
pit, ime ad infernum et ejus caliginem damnatus
fuit. Ei remsnsissel natura nostra in subterraneis
sub potestate serpentis α principio mendacis, nisi
Curisius veniens et per jejunium opus €uum inci-
plens seternum evertisset ejus tyrannidem et sic nos
Hnerasset, prout praedixerat Moyses. Hie enim in
inonte Jejunans tabulas accepit abipso Deo conditas,
et simul legem Dei digito in duabus tabulis cousceri-
ptam secundum quam populum illico institueus
omnia circa Chrisium evenira opere pryfiguravit
et premonstravit, qui generis Abraham, sicut pcet-
ea «eneris humani liberator factus est et Salvator.

83

GUEGORIL'PALAM.E

84

E.jas etiam per dies quadraginta. Jejunus Deum in A4 ρωτὴς xat δωτῇῤ ἀναφανεὶς τοῦ ᾽Αβρλμιαίΐου Υε-

vente £onspicit, non ja in flamma, ut adtes po
μή Israelitici legatus, ced. propter jejunium niajuri.
ac per iguetn comtemplatione dignus babitus. in:
seno tenuis auræ iranseuntis conspicit Dominum.
lacius testis Dominieæ vocis dicentis : «Spiritus est
Deus et eos qui adorant eum, in spiritu οἱ veritate
oportet adorare **.» Nam vox quidem veritatem οἱ
veritatis praedicationem qui ones fines teirz pe-
neiravit, aura autem transiens: Syiritum | gratiam-
que. preefignravit. Preterea Elias ex ex.quam joju-
nii. venia habuit visione virtutem accepit uogendi
suceedentem: prophetam, cui duplicem quo donatus
ipse fuerat, relinquéret gratiam, sursumque a terra
aSSurgendi ique in signum visibile future Christi

à lerra in ccelum ascensionis. Ipse autem Christus, B

postquam in eremo jejunasset, vi vincit communem
reniatorem, hüjnsque potestate in homines erepta,
οἱ destrugta in zelernum ejus tyrannide, nostram
μα naturam, illumque tradit ludibrio eis qui
&:cunjlyin &uui Evasgelium vivere volunt, üuplet
urædetiones prpphetarum et in eis qux apud pro-
plietas.typice reipsa acciderant, operibus gratiam
et veriiatem justificat.,

νους, ὡς τοῦ ἀνθρωπίνου γένους à Νριατὸς "uastyuve
Ἠλίας δὲ τἐσσαραχονθήµερον καὶ αὐτὸς νηστεύσας,
Gsdv ἐπ'δρους ὁρᾷ, οὐχ ἐν πυρὶ, καθάπερ πρότέρον ἡ
γερουσία τοῦ Ἱσραὴλι ἀλλὰ διὰ τῆς Πεαρέστου νη-
στείας ὑπερδὰς τὴν ἐν πυρὶ θέαν, àv φωνῇ Verne
αὖρας διερχοµένης ὁρᾷ τὸν Κύριον, ἐγγυτέρω τῆς
δεσποτικῆς φωνῆς Υεγονώς * « IIvsüpa. Ἰεγοῦσητ

θεὸς, καὶ τοὺς προσχυνόῦντας αὐτὸν ἐν Πνεύμστι καὶ
ἀχηθείᾳ δεξ προσχυνεῖν *» ἡ μὲν vàp φωνῆ τὴν ἁλῆ-
Octav xal τὸ τῆς αὑτοαληθείας xhporua τὸ πάντα
περιηχῆσαν τὰ πέρατα * ἡ δὲ διερχοµένη abpa «i
πνεῦμα xal. τὴν χάριν προδιετύπωδεν. — "AXXa.
καὶ Ἀύναμιν ὁ ἩἨλίας Ex τῆς ἐν τῇ νηστείᾳ θέας
λαμθάνει προφήτην ἀντ αὐτοῦ χρίσαι, καὶ &e
πὶῆν αὐτῷ παρασχεῖν τὴν fjv αὐτὸς ἐχέχτητο χάρι»,
καὶ µετέωρος ἀπὸ γῆς ἀρθῆναι, πάντως εἰς tutrov
σαφΏ τῆς ὕστερον ἀπὸ γῆς εἰς οὐρανὸν Ὑἐνομένης
τῆς Χριστοῦ ἀναλήφεως Ὁ δὲ Χριστὸς αὐτὸς νιχᾷ
χαξὰ κράτος kn" ἐρημίας νηστεύων τὸν κοινὸν. πει}
ρασιτὴν, καὶ τὸ τοὐτου κατ ἀνθρώπων ἀφελόμενου
κράίος, καὶ χαθελὼν εἰς -τἐλὰς τὴν ᾽αὑτοῦ τυραν”
νίδα, τὴν ἡμετέραν φύσιν ἐλέυθερόῖ xaX προτίθηβι
τοῦτον εἰς πα(γνιων πᾶσι τοῖς κατὰ τὸ Ebay Atos

αὑτοῦ CT v ἐθέλονας, χαὶ τελειοῖ τὰς προῤῥήσεις τῶν» προφρητῶν, xai τοῖς παρ' ἐχείνων τυπιχῶς πρ)γεγο:
váct bU ἔργων τὴν χάριν ἐπιγράφει xax τὴν ἀλήθειαν.

Videte jejunii munera et qualibus et .quautis nos
iliastravit. Sed etisin ex ejus contrario, id est ex
gula οἱ intemperautia aestimalte. illius utilitatem
Prætoritis enim dusbus hebdomadibus, fuxus et in-
tCtyperantia in urbe grassabantur, unde tumultus
et.clausores et luctze et dissidis et cantus meretricit
et.saliutienes satanicse el risus impudentes; ista au«
icin hebdomade jejunium omnia condeooravit, et
dimissis sunipiuosis studiis vanitatis compressisquá
tt inanibus veniris gratia "uris, nés ad opera po-
nitenliae contulit et suasit acquirere nou eibum
pereunteny sed cibum manentem in vitamin e« ruami

' Ὁρᾶτέ τῆς νηστείας τὰ tops, χ1) δ.ὰ τους x16
πίνων χαϊ ὕσων ἡμᾶς ηκίωσεν; ᾽Αλλὰ καὶ ἀπὸ τοῦ Cv vs
τέου ταύτης, b εστιν f ἀδδηφαγία x«t n ἄχρασα, má pc
εστιν ὁρᾷν τὴν ταύτης ἀλῄθειάν * ταῖς 1 Xp παρέλ»

ϱ θδύσαις δυσὶν Εόδημάσιν, ἢ ἀξδηφαγ.α xal d oxpa-

δία μάλιστα χατεκράτει v2 πόλεως, καὶ εὐθὺς τα-
pj καὶ xpauya xai µαχαι xat 04pofct, *at às
pata πορνιχᾶ, xat χορεύματα ΦατανιχΣ, x21 ἀσεμνσὶ
qÜuotsz* ἐπὶ ἓὲ τς ἑδδομάδος ταύτης ἡ νι tà
παραφανεῖσα πάντα μετεσκεύασεν ἐπὶ τὸ σεµνόνέ

pos, xai τῶν, πὀλυδαπάνων φροντίδων τῆς μάταιὅ”
τηῖος ἐχδαλοῦσα, xat παύσασα τὸν 'μόχθον τὸν 53$

της. κἀταργουµένης γαστρὸς, µετέστησεν ἡμᾶς οἷς τὰ τῆς µετανοίας ἔργα, xal ἀνάπεισεν ἐργάξεσδαλ
μὴ τὴ» βρῶσιν τὴν ἀπολλυμένη», ἀλλὰ τὴν βρῶαίν τὴν pévoscav εἰς ζωὴν αἰώνιον.

Ubi uunc tot. irrationabiliwm occisiones anima-
lium ? ubi dapuurfumus et omuis generis copedíse, «&
coquorum artificia? Ubi vías percurrenies et cfan.o-
ribus. obseonis aerem fedanies? Ubi persouantes
et cantibys exhilarantes domos et mensas, ubi ré-
vumbentes et plaudentes, et sono fisiule tympano-
rumque sese iirmodicis potibus iuebriantes? Ubi
diem noctemque iun conviviis trunsigentes ? Übl ape-
eulantes coinpolalionuin occasiones el se ipsos in-
vicein atraheutes ad ebrietatem et ad turpes ebrie-
taltis effectus? Omnis recedunt mala, omnis super-
veüiunt bens, ubi habitet jejunium. Loco obsccena
rum cautionum «6 nunc. sacrum. modulatur. psal-
uium, pro eathinnis dissolutis tristitia salvtaris et
lácryma, pro inordinatis cursibus οἱ circuitibus
communis ómnibus concursus ín sanctain Dei Eccle-
sin. Naw sicut ex ventris ingluvie numeross vec-

Jvan. tv, 94.

Tloo:vov αἱ τῶν ἀλόγων ζώων σφαγαὶ xal at 1víie.
σαι. καὶ αἱ παντοδαπαὶ καρυχεῖαι, xat al τῶν àW-
Ὑερὠν σπουδαἰ; ποῦ ol περ'τρέχοντες τὰς Αδοὺς,
Ναὶ φωναῖς ἀνάγνοις τὸν ἀέρα pialvovset ; ποῦ
περιχτυποῦντες x2i περιανλοῦντες τοὺς οἴχους xd
φὰς τραπέζα:, xat ob ἀναχείμενοι xal σννεπικρο:
τοῦντες, γα. µεςὰ τυµπάνων καὶ αὐλῶὼν τῶν πρὸ-
κειμένων áxpatüg ἁμφορούμενοι; ποῦ οἱ δί µε-
ῥιύοντες xal δ.ανυχτερεύοντες ἓν συµποσίοις, οἱ
κατασχοτοῦντες ToU πότος γίνεται, οἳ συµμπαρ.,λάµ-
6άνοντες ἀλλίλους ἐπὶ τὴν µέθην, xal τὰ ix τῆς
μέθης αἰσχρά; Πάντα οἴχεται τὰ κακὰ, πάντα ἀντ-
εισἠχθὴ "τὰ ἀγαθὰ, τῆς νηστείας ἑνδημπσάσηά.
ἸΑντὶ οῶν βδελυοῶν ἀσμάτων Φαλμὸς νῦν ἱερὸς δἱὰ
στόματος ἄθεται ' ἀντὶ τῶν ἀσέμνων γελώτων "xat-
Aervr vüv σωτηριώδης χαὶ΄ δάχρυα Ὑίνεται" vit
εῶν ἄάχτων.δρόµων xaX περιδρόµων κοινὸς Ἁτόδι

85 HQMELIA YT. 8b
δράµος- εἷς kr vhv ἱερὸν τοῦ Χριστοῦ Ἐχχλησίαν, A eatorum turba pullulat, ita Jojunium radix omnitun

"Ὡσπεργὰρἡ Υαστριµαργία τὸν πολυπληθή. τῶν 45.
ἁμαρτημάτων ἀσμῶν. βλαστάνει, οὕτως.ὴ νηστεία.
ῥίζα πάντων τῶν ἀρετῶν ὑπάρχει, xai ἀργὴ τῶν.

δείων ἐντολῶν, "Όντως ἡ ἀχρασία παλαιόν ἐστιν
ὁμοῦ xai νέον xaxbv,. εἰ καὶ τῆς ἀντιῤῥόπου νη-
στείας μηδὲ χατὰ ypóvoy προέγει. Λιὰ τὴν lv παρα-
Malo τῶν προπατόρων Ίμων - ἀχρασίαν, καὶ why
ἐχεί 51; προγενεστέρας νηστείας ὑπεροφίαν, θάνα-

τος εἷς τὸν xóapov εἰσηλθε, καὶ ἑδασίλευσεν i ἅμαρ-

τία συνεπαχοµενη τὴν καταδίχην τὴς ἡμῶγ φύσεως
ἀπὸ ᾿Αδὰμ µέγρι Χριστοῦ. Auk τήν Ev. τῇ χαθ᾽ ημας
ο/χουμένη τῶν ἐξ Αδάμ &xpaciav, xal τὴν τῆς προ-
τέρας σωφροσυνην υπεροψίαν ὁ χαταχλυσμὸς ἐπῆλθε
πάση τῇ yf. Τί γάρ φησι τηνὶκανια πρὸς τὸν Χῶε

ὅ θεός: « Ob μὲ χαταμείνῃ τὸ ΗΠνεύὺμά µου ἐν τοῖς B

ἀ ἠπώποις τούτοις διὰ τὸ εἶναι αὐτοὺς σάρχας. ἰ
1 δὲ τῶν χατασεσαρχωµένων» ἔργον; ο) Y237ppap-
T:& xai μέθη χαι τρυφη. καὶ τὰ £x τούτων χαχα
Διά τὴν ἐν Σοδόµοις ἐξάγιστον σπατάλην xal áxpa
σίαν οὐρανόθεν αὐτοῖς ὁ ἑἐμπρησμὸς χατηνέχθη''
«louto yàp, φποὶν ἸεζεχιΏλ ὁ προφήτης, τὸ ἀνό-
ὕημα Σοδόµων, ὅτι bv πλησμονῇ &ozo-s ἑσπατάλων »
Απὸ Υὰρ τῆς σπατάλης ταὺτης xal τὴν φύσιν ἀγνο-
Άσαντες εἰς τὰς παρα φύσιν ἐξωλισυησαν μίξεις,
Ti τὸν τοῦ Ἰαχὼό ᾿Ισαῦ π;ωτέτοχον ὄντα τῶν πρω-
τοτοχιων εστέρησὲ καὶ της πατρὶχης ἐξέδαλεν εὐ-
χῆς ; οὗ λαγνεία χαὶ βρώμᾳτος παράλογος αἴτπαις ;
Τί τοὺς υἱοὺ» Ἠλει τοῦ ἀρχιερέως θανάτωῳ xarsól-
xact, xal συναποῤῥῆξαι τοῦτον βιαίως τῇ ἀγγελίᾳ
300 θανάτου τῶν παίδων τὴν ζωήν ἐποίησε, μη uev
ὀπιμελείας τούτους παιδεύοντα τῆς ππροσηχούσης:
οὐχ fj τῶν κοεῶν kx τῶν )εδήτων οὐ κατὰ χαιρὸν
ἀξαίρεαις xal (£535 ; ΑἈλλὰ καὶ τὸ τῶν

viriutum Ἱπαιιοί οἱ principium explendorum Dei
mandatorum. "Vere intemperantia. vetus et simul
novum est. malum, licet tempore nequaquam con-
αγία præcessorit jejunium. Per primorum pa-
rentum in paradiso iütemperantiam et prioris jeji-
nii couteniptum, mors intravit in mundum, regua-
vit peccatum quod adduxit natazee nostre damna-
tionem, ab Ada:vo nsque 3d Christum. Per 1ntem-
perantiam posterorum Adami in exdem ac nog tel-
lnre commorantium, et per contemptum prioris sa-

pientiee diluvium incubuit super omnem tzviram.
Quid enim in illa bora dixit Dominus ad Noe : Non
permanebit Sniri:ns meus ín hominibus istis quia
caro sunt Ouænam carnalium opera? nonne νο”
racitas et ebrietas et voluptates et mala ex eis. na

scentia ? Propter ne'andam Sodomorum luxuriau.
et intemperantiam cedceiestis ipsos invasit flamma.
Hoc enim dixit Ezechiel propheta: «Ecce iniquitas
Sodomorum : staturauantur in abuudantia panis 35. »
Nam propter staturitatem, obliti ipsius naturze legum
in concubitus contra naturam exarserant.Quia Jacob
Esau natu majorem primogenitura spoliavi!, patris-
que benedicuone irusiravie? Nonne edacitas et eibi
stulta petitio ? Quid filios deli summi pontiticis ad
necem daunavit evao ipso, nuntiata filiorum norte,
vi vitam eripuit, qni in eiseducandis negligens ftuerst?
Nonne quia carnibusex lebetibus furiim sublatis istis
vesci non erubescebant?Sedetiam tota llebræorum na-
tio.dum Moyses in monteipsorum gratia iejunaret ips!
epulantes manducanies et bibentes, nt scriptum esC^*,
surrexerunt lu.lere ; et ludus eis crat idoli aduratio,
tunc enim in vitulo confiaiili sese contaminaverumt.

Ἑβραίων &zzv ένας, ὃτε Μωῦσῆς &mt τοῦ ὅρους ὑπερ αυτώ,

ὀνήστευε. van Σηυτῶν ἀεὶ τρυφώντες, φαγόντες καὶ πιόυτες ἀνέστησαν παίξειν, κατὰ το YeYpauuéves,

zai τὸ
ὁ θὕτως οὐ µόνης. ἁμαρτία;, ἀλλὰ xal ἀαεδείας ἡ
tough παραιτία. Οὐχούν χαὶ ἡ νηστεία χαι d ἐγ-
χρώκεια, οὐ πρὸς ἀρετὴν µόνον,, ἀλλά vat πουν θες-
σέθειαν λυσιτελοῦσι * δεί γὰρ προσεΐναι τη νηστείᾳ
Shy ἐγχράτειαν ’διατί: Ὅτι xal ὁ τῶν εὐτελών Sou-
άτων χόρος χωλύει τὸ καθάοσιον πένθος, καὶ τὴν
κατὰ θεὸν ἐν τῇ duy?) λύπην καὶ τὴν κατανυξιν,
ftw ἀμεταμέκηταν µετάνοιαν εἰς σωτηρίαν χατερ-
Υάνεται’ ἄνευ γὰρ συντετριµµένης χαρδίας οὐχ
ἔστιν ἀληθῶς ἐπιλαδέσθχι τῆς µετανοίας. Συνιρίθει
δὶ την καρδίαν xat πενθρῖν ποιεῖ τὰς αἰχείας &uap-
τας ἡ τῆς τροφῆς καὶ τοῦ Όπνου xa! τών aiajf-
σεων κατὰ Osby συστολή. ἰναθαπερ oU ὁ εν τῷ
Εὐαγγελίῳ πλούσιος ἐχεῖνο:. sir ἑαυτω, wuyt,
π.., εὐφραίνον, ἄξιον ἑαυτὸν ὁ ἄθλιος ἐποίτσξ tie
αἰωνίου φλογἈς, ἀνάξιον δὲ xai τῆς παρουρης «was,
οὕτως dusi:, ἀδελφοὶ, αντιοτρόφως. εἴπωμεν ἡμῖν
αὐτοὶ. ἑγχρατεύεσθαι xol νηστεύειν, ἐγρηγορέναι
αχ καὶ αυστένλεσθαχι, χαὶ ταπεινοῦσθαι χα) νΊχηπα-
θεῖν ὑπὲρ τῆς σωτηρίας ἡμῶν ' οὕτω 2p xa: την
«παροῦααν ζωὴν σναλῶς καὶ θειφιλῶς. διανύσομεν,

παίγνιον αὐτοῖς- εἰδώλου ἣν προσκύνησις ΄ τότε γὰρ ἐνηργίθη αὐτοῖς τὰ τῆς µοσχοπυιία:.

Jtaque non peccati tantum, sed etiam, impietatis
causa est luxuria. Ideo parifer jicjunium οἱ tempe-
rantia non virtuti tantum, sed etiam pietati prod. st
et religioni ; jejunium enim eum temperautia con-
η esse debet, quare ? Quia. [autarui dapum
saturitas impedit piacularem tristitiam. necnon Deo
gratum autinge Deeerorem et compunctionem quie pu-
niteutiam jn salutem stahilem convertit, Nam ubi

» F
ahest cor contritum, punauam vera concipitur pae-

nitentia, Cor autem. conterit et affligit de. peccalis
propriis epularum et sumni. et delectabilium religiosa
privatio. Perinde ac ille dives in Evangelio dicens
auima sur ; Manduea. bibe. lastare** ,seipsut .etgina
poma reddidit dignum, indignum vero vel vita prae-
$enti, ita nos. fratres. econtrario exerceaimus tem-
perantiam ct. jejunium, vigilias et coutritionem, hu-
militatein et dolores ut. nostram. salntem assequa-
mur. Sic eium vitani praesentem justam et piam de.
grundo, :xternam vitam sorliemur, quam ngos om-
nes consequi concedat gralia εἰ beiugnitas Domini
nostri lesu Christi. cut sit eloris. lortitudo, uo-

* 99 Kaech.xvi.49.. ** Exod, xxxup €. " Lic. xt, 19.

87 GREGORII PALAM.E

uot et sdoratio simu! cum asterno ejus Patre et vi- A xal τὴν αἰώνιον εὐζωίαν χληρονομήσομιν * fc γέ-

villeante Spiritu, nane et im αυ] szculvrum,
Amen.

νοιτο πάντας ἡμᾶς ἐπιτοχεῖν χάριτι χα. Φφιλανε
δρωπίᾳ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ ᾧ απρέπείὶ

δόξα, κράτος, τιμ] καὶ προσχύνηαις αὑν τῷ ἀνάρχῳ ἀὐνοῦ Πατρὶ xal τῷ ζωοποιῷ Πνεύματι, νῦν καὶ ἀεὶ,

zai εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. "Auf.
l'OMILIA ΤΗ.
Altera de jejunio.

Dulce quidem oculis maris tranquilli spectaenium,
jfacundaque luce fulgentis atque micauUs, lzviqae
superficie oculos demulcentis. Sed multo suavius
non tantum videre, verum etiam»slloqui Ecclesiam se-
rondum Deum congregatam, 3 tumultibos amotam,
necnon divina luce mystice splendentem qua oculos
perstringit, manibus visuque simul, tum.mente tarh

3g ÓMLAH 7.
Ἑτέρα, Περὶ νηστείας.

Ἡδὺ μὲν ὀφθαλμοῖς Ὀέαμὰ γαληνιῶσα θάλασσα,
xai φωτ φαιδρῷ λαμπομένη xat λαμπρυνοµένη, xai
τῷ λείῳ τῆς ἐπιφανείας πρὸς την αὐγὴν ἀντιλάμ-
Touca* πὀλλῷ δὲ εερκνότορον οὐχ ὁρᾷν μήνον, ἀλλά
καὶ προδλαλεῖν Ἐκκληδίᾳ κανὰ θεὺν Ἀθροιάμένῃ,
θορύδων ἁκηλλαγμένῃ. καὶ τῷ Gale qus. μυδτικῶς
χαταλἀμπομένῃ, xa! πρὸ τὴν ἐαῖθεν αὐγὴν ἄνε-

embibus erectis sensibus. Cum ergo mibi Spiritus Bj ἅτερωμένῃ, καὶ χεῖρας ἀνατεταμένῃ καὶ ὀφθαλμοῦς

gratia istud bodie desiderabile largita est speetacu-
luin, vobis omuibus in hoc templo Dei et in istis οἱ
proximis omnino obiectis gradibus prasentibus,
datur vos cernere quasi ligna quedam, uon hujus
mundi, secus decursus aquarum Spiritus plautata ;
igitur pro viribus ego quoque illis per tales aqnas
jrrigau.lia ineumbam vobis quasi patentem aream
patefaciendo àrtes quibus non solum jejunium, sed
el obsecraliones vestras saluii$ nostrae inimicus
emnimode conatur inutilia faceré.

αἴαθησίν τε πᾷσαν καὶ τὴν διάνοιαν, "Esel 5$ µοι
εοΐίνυν d$ ϱοὗ Πνεύματος χάρις ταύτης σήμερον
ἑχαρίσατο τὴν ἑκέραστον θέαν, xal πάρεότε ἁάντες
ὑμεῖς συνδιανυκτερεύοντες xal συνδιημερεύοντες
ἐν τῷ ναῷ τοῦ θεοῦ, χαὶ τῇ xax' αὐτὸν νῦν ὑμῶν
ἀνελλεπεῖ ἀροσεδρείᾳ, πάρεστιν ὁρᾷν ὑμᾶς, καθάπερ
Ürspxéspi& τινα δένδρα, παρὰ τὰς δ.εξόδους tque
οέυµένα τῶν ὑδάτων νοῦ Ηνεύματος ΄ φέρε χὰὶ αὖ-
οὓς συνεργήσω πρὸς Δύναμιν ταῖς ἐχεῖθεν ἀρδείάις.
xai χαθάπὲρ χἀλιὰν τὰς μηχανὰς ἡμῖν ἑμφανίστεα

pov ἀπεοδειχνύντες, δι ὧν οὗ τὴν νηατείαν µόνον, ἀλλὰ κὰὶ τὴν πρασευχὴν ἡμῶν ὁ φολέμὲς vic cu-

τηρίας ἡ μῶν ἐπιχειρεῖ παντοδαπῶς ἀχρεωῦν.

Eat ergo, fratres, alia saturitas et ebrietas prava,
qui8 nona a cibis uec 4 potibus prevenit neque ἐς
deliciis quas in bia inveniunt, sed ex ira contra
preximum, ex odio, ex simulate et ex malis inde
productis, De quibus Moyses in cantieo dixit : « Fel
draconum vinum eorum, et venenuin aspidam in-
sanabile **, » Propterea etiam Isaías propheta dixit :
ς Τα vobis qui ebrii estis absque vino **, » Et rur-
sum idem bortatut dicens ; ο Nolite ad lites jeju-
pare **. » Verum talibus jejJunantibus velnt a Do-
mino dizit : « Si contorqueas quasi circolum ca-
put teum, non istud vocabitis jejanium acceptum,
εἰ οἱ multiplicaveritia orationes vestras, non vos
exaudiam; οἱ si extenderitis manus vestras ad me,
avertam oculos meos a vobis ***, » Quam igitur ex
odio ebrietatem prscipnam divine aversionis cau-
sem producere diabolus tentat. orantibus et Jeju-
nantibus, et injuriarum memoriam subjicit, et co-
gitationes movet ad iracundiam ; et ad maledictio-
nem linguam stimulat illos tales apponendo qualem
David describit virum in iniquitate obsecrantem;
diceus ; « Injustitiam ot» die cogitabat, lingua
ejus quasi gladius acutus δὲ, » a quibus erui Deom
exorat diceps : « Libera me, Domioe, ab homine
malo, a viro iniquo erue me ; qui acuerunt lingvam
suam quasi serpentis, venenum .aspidum sub la-
biis eorum **, »

"Eoviv οὖν, ἀλελφοὶ, xoi ἄλλη si ogovh καὶ βέθη
πὐνηρὰ, Ἶτις οὐχ ἀπὸ t&v βρωμάτων οὐδὶ ἀπὸ «ow
ποµά-ων γῖνεται xol τῆς ἓν τούτοις τρυφῆς, ἀλλ'
ἀπὸ τῆς εἰς εὐν πλησίαν ὀργῆς. χάὶ τοῦ μίσους, xat
ες. μνησικακίας, aV τῶν ἀπὸ εούτων τικτοµένων
χακῶν' περὶ ὧν xa ὁ Μωῦσῆς ἐν τῇ qüf ques, « Θυ-
phe δραχόντων ὁ οἴνος "αὐτῶν, xal θυμὺς ἀσπίδων
ἀνίατος. » Av ἃ καὶ 6. προφήτης "Hoatac qnolv 3
« Οὐαὶ οἱ µεθύοντες ἄνευ ofvov* » χαὶ 4&Xtv 6 αὖ-
τὸς παραγγέλλει λέγων.«Μὴ εἰς µάχας νηότεύετς. à
λλλὰ xal κοὺς τοὺς οὕτω νηετεδοντάς ὡς ἀπὶὺ τοῦ
Κυρίου φησίν. ε Ἐὰν χάμφῃς ὡς χρίχαν τὸν tpé-
χηλόν cou, οὐδ οὕτω καλέσεὲε νηστείαν δεχτῆν, xal
ἐὰν αληθύνητς thy. δέξησιν ὑμῶν, οὐχ εἰσακούσομαί
ὑμῶν xal ὅταν ἑκτείνητε τὰς χεῖρας ὁμῶν πρός
pr, ἀποστρέψω sole ὀφθαλμούς pou ἀφ᾿ ὑμῶν. »
Ταύτην οὖν «by ἀπὸ τοῦ μίσους µέθην, τὴν παντὸς
μᾶλλον τῆς θείας ἁποστροφῆς αἰτίαν, ἐμποιεῖν ὁ
διάδολος ἐπιχειρεῖ τοῖς προσευχοµένοις τε καὶ νη-
στεύουσι, καὶ τῶν αἰτιαμάτων ὑποδάλλει τὴν µνή-
µην, xai Toug λογισμοὺς χινεῖ πρὸς μνησικακίαν,
zai πρὸς καταλαλιὰν ὀξύνει τὴν γλῶσσαν, τοιούτους
εἶναι παρασχευάζων, οἷον ὁ Δαθιδ ὑπογράφει τὸν
ἐν χαχ/ᾳ εὐχόμενον, λέγων: « Ανομίαν ὅλην τν
ἡμέραν ἑλογίσατο, à Ὑλῶσσα αὐτοῦ ὡσεὶ ξηρὸν
ἠχοχημένον » χαὶ ἀφ Qv ῥυσθῆναι προσεύχεται
πρὸς tbv θεὸν, λέγων’ « Ἐξελοῦ µε, Κύριε, ἐξ ἀν-

θρώπου πονηβοῦ, ἀπὸ ἀνδρὸς ἁδίχου ῥῦσαί µε" οξτινες ἠχάνησαν τὴν χλὠφταν αὐτῶν ὡσιὶ ὄφεως, ἰὸς

ἑσπίδων ὑπὸ «x χείλη αὐτῶν» »
Nos autem, ſraires, ip tempore jejunii et orationis,

λλλ' ἡμεῖς, ἁδελφοὶ, tv τῷ χαιρῷ τῆς νηστεία;

99 Degt, xxxii, 33. 9 Isa. xxviu, I. ?* Ioa. τει, 3. Isa. 1, 15-15. ** Pral. ui, 2. *5Psal. exaxiux, 4.

a HOMILIA VII. | 9»
xal τῆς προσευχῆς, παραχαλῶ, ef vl ποτε χατά ti- Α hortor, si quid forte eontra aliquem vere habemus

we; ἢ ἀληθῶς ἔχομεν, ἡ νομίζομεν ἔχειν, ἀφῶμεν,
xai τῆς ἀγάπης ὅλαι γενώµεθα, χατανοοῦντες μᾶλ-
lov ὀἀλλήλους εἰς παραξυσμὸν ἀγάπης καὶ xaXov»
ἔργων, xal. ὑπὲρ ἀλλήλων λέγαντές τε καὶ tv ἕκυ-
τοῖς λογιζόµενοι, ααὶ διανοούμενοι ᾿καλὰ ἑνώπιον
θεοῦ καὶ $7 ἑνώκιον ἀνθρώπων, ἵνα νηστεύωβεν τὴν
ἑπαινετὴν νηστείαν καὶ ἅμωμον, καὶ τὰ κατ αὐτὴν
αἰτήματα ἡμῶν πρὸς τὸν Θεὸν εὐπρόσδεχτα γένη-
τσι, xdi ὡς πατέρα τοῦτον χατὰ χάριν πρεπόντως
ἐπιχαλώμεθα, χαὶ πρὸς αὐτὸν μετὰ παῤῥησίας λέ-
ειν ἔχωμεν * « Πάτερ, ἄφες ἡμῖν τὰ ὀφειλήματα
πμῶν, ὡς xal ἡμεῖς ἀφίεμεν τοῖς ὀφειλέταις lav.
Αλλη πάλιν τῇ παρ) ἡμῶν προσευχῇ καὶ τῇ νηστείᾳ,
παρὰ τοῦ ταῖς ψυχαῖς ἡμῶν ἐκιδουλεύοντης, ἀχρείω-
δις fj οἵησις ἐπιγίνεται, ἣν xax ὁ Φαρ.σαῖος ἐχεῖνος
ἔχων, νηστεύων xal προσευξάµενος, ἀπεπέμφθη κε-
νός. Ἁλλ' ἡμεῖς εἰδότες, ὅτι ἀχάθαρτος καὶ ἀπρόσ-
écx1vo; παρὰ Κυρίῳ πᾶς ὑψτλοχάρδιος, xai πολλῶν
Καὶ μεγάλων ὄντας ὀφειλέτας ἡμᾶς αὐτοὺς τῷ θιῷ,
καὶ τῆς ὀφειλῆς ὀλίγον ἁποδιδόντας ἐξεπισιάμενοι,
τῶν μὲν 6x:o0sv ὡς µηδένα ἐπιλανθανώμεθα. πρὺς
δὲ τὰ ἔμπροσθεν ἐπεκτεινόμενοι, νηστεύωμεν
wal προσευχώμεθα μετὰ αυντεεριμμένης χαρδίας
παὶ αὐτομεμφίας xa! φαπεινώσεως, ἵνα ᾗ χαθαρὰ
xai θεάφεστος ἡμῶν ἡ νηστεία, καὶ f) kv τῷ ναῷ τοῦ
Θεοῦ προσεδρία τε xal παράστασις. ἅτερος tb) κο»
νηροῦ τρόδος, Ἀχερδῆ εὐν τῆς νηστείας χα) προσου-
γῆς χόπον ἡμῖν ἑργαζόμενος, «b πείθειν ἡμᾶς διὰ
χενοδοξίαν ταῦτα καὶ pa0' ὑποκρίσεως πράττειν,
db παραγτέλλει πάλιν ὁ Κύριος lv τῷ Εὐαγχελίῳ
λέγων’ « Εἴσελθε εἰς 9b τφμιεῖόν σου, xai χλείσας
«hv θύραν σου πρόσένξαι τῷ Πατρί eov € iv τῷ
πρυπτῷ« xal ὁ Πατὴρ σου ὁ βλέπων ἐν τῷ κρυπτῷ,
ἀποδώσει σοι àv τῷ ψανερῷ. 1

Ταῦτα δέ φησιν, οὐ τὰς ἐν τῷ ναῷ συνάξεις xol
προσευχὰς xai φαλμῳδίας. παραιτεῖσθαι χελεύων »
οὗ γὰρ ἂν 6 φαλμοιῦς Προφήτης αρὸς αὐτὸν ἔλε-
Τεν ε "Ev µέσφ ἔχχλησίας ὀμνήοωσε, » xal *
ε Ἐξομολοχήσαμαί σοι tv λαοῖς. Κύριε: ἐξομολογή-
σοµαί σοι kv ἔθνεσιν' » xal, «Αποθζώσω σοι τὰς
εὐχάς μου, ἐνώπιον τῶν φὑδουμένων σα, Κύριε: a
καὶ πρὺς ἡμᾶς « Ἑν ἐχκλησίαις εὐλογεῖτε τὺν
Θεὸν, » καί: « Δεῦτε προσκυνἠόωμεν χαὶ προσπέ»
σωµεν, xdi χλαύσωμεν ἑναντίον Κυρίου τοῦ Θεοῦ
ἡμῶν. » ᾽Αλλὰ πρὸς ἑτέροις ὑψηλοτέροις ἃ νῦν ὁ
χαιρὸς λέγειν οὐ παρέχει χώραν, καὶ τοῦτο διξάσχων
ἐστὶν 6 Κύριος, ὅτι ἡ κατά µόνας lv τοῖς ἡμῶν οἵ-
δις, κάν τοῖς χοιτῶσιν αὐτοῖς εἰ; προσευχὴν διέ«
Ύερσις τὴν ἐπ᾽ ἐχχλησίας συνίατγσι πρὸς τὸν Θεὸν,
καὶ ἡ ἔνδον χατὰ διάνοιαν τὴν διὰ τῶν χειλέων * 6
γὰρ τότε πρεσεύχεσθαι βουλόμενας, ἠνίκ ' ἂν εἰς τὸν
$0) θ:οῦ ναὺν περαγένηται, οἴχοι δὲ xàv ταῖς ὁδοῖς
καὶ volc ἀγοραῖς μηδεµίαν εροντίδα προσενχῆς
ποισύµενος, 005" ἠνίκα πάρεστι τῷ coU Θεοῦ ναῷ
ἀληθῶς ὑπάρχει προσευχόµενος. Taura δείχνυσιε
καὶ ὁ μετὰ τὸ εἰπεῖν, Ἑτοίμη ἠ]καρδία µου, ὁ θεὺς,

5$ Matth. $, 6. ** Psal. χι, 25.
sev, 6. *? Psal. Lvi, 8.

*! Ρος]. Ότι, 10, — ** Psal. xxi, 26.

vel babere putamus, dimittamus, ut ebaritatis toti
efficiamur, potius nos observantes ad semulationem
charitatis operuinque bonorum et de fratribus inn-
tto dicentes necnon in nobismetipsis cogitantes per-
pendentesque bons coram Deo et howinibus, wt
jejunemus Iatdabile et. irreprehensibile jejunium,
et petitiones nostrz acceptabiles flant apad Deum,
et illum tanquam patrem secundum gratia:n deceu-
ter invocemus, et ef confidenter dicere possimos :
€ l'ater, dimitte nobis debita nostra, sicut et nos
dimittimus debitoribus nostris, » lterum ex alio
capite orado εἰ jejuniem nostram vafritie illius
qui no»tris animis Ínsidiatur, vsna Dunt, seili-
cel ez presumptione qua infectus ille Phari-
seus, licet jejunaret οἱ oraret, vacuus rejectus
fuit. Nos vero sclente$ quoniam immundus et
minime acceptahilis Domino sit omnis eorde subli-
mis, nosque multorum et ingentium debitores esse
spud Deum, et nos nonnisi psrvam partem ejus
quod debebamus solvisse penilus rati, quæ retro eupt
quasi nihilum oblivieamur, ad ea vero quae prx

: nobis sunt tendentes, jejunemus et obsecremur euin

contrito corde, cum nostra ipsorem objurgatione,
eum humilitate, ut pare Deoque jueunde jejunemos,
et in templo Dei assistentes sedeamus.

Aliud maligni artificium quo sobis inutilem red-
dit jejnnii orationisque laborem ín e& ponitur ut
Dobis suadeat ista per vanam gloriam et eum hypo

( crisi perpetrare. ]deo rursum admonet Dominus ia

Evangelio, dieens : « Intrà in. cubicelum tuu, et
elauso ostio, ora Patre tnam ia abscondito, et
Pater inus qui videt in abseondito reudet tibi im
manifesto **. »

Hzc autem dixit, non quia Juberet arceri conven-
tus, obsecrationes et psalmodias ; non enim paal-
mista Propheta ad eum dixisset : « In medio ecele-
sie laudabo te**, οἱ : « Confitebor tibi in populis,
Domine ; ceufitebor tibi in gentibus ** ; » οἱ: «R«d-

.dam tibi vota wea, iu conspectu timentium te,

Domine **. à Ad nos vero : «Io ecclesiis benedicite
Deo ?' ; » et : « Venite, adoremus et procidamus anta
Deum, ploremus coram Dumiuo Do nostro **, »

D Sed alia non minus sublimia dicendi tempus. locum

non praebet; Dominus vero sic docet quia oratio
privatim in domibus εἰ in cubiculis exercita ad
orationem in ecclesia ad Deum fundeudam inducit,
sicut obsecratio meutis ad obsecrationem perc labia
proferendam stimulat ; nam si quis orationem iu-
tendeus propterea. in templum Dei ingre litur, si
domo vel in. viis vel in pl.teis nullo modo de obse-
crando curat, nou quia in templo D.-i przesens est,
im,veritate deprecabitur. Quod ostendit. postquam.
dixisset : « Paratum cor meum, Deus, » addenilo :
« Cantabo et psalmum dicem in gloria mea **, » Et
alias : « Si meinor fgi tni super. stratumi uieuni, in

*' Psal, xvi, 21. ** Psal.

9 . GREOORII PALAMJE 94
mjatutinis meditabor in. 16*; » sed etiam ; « Cum A kxsveyxóv* «΄Ασομακ xal φαλῶ bv τῇ 603 µου, &

)epiatis, oolite fieri sicut hypocritae tristes ; exter-
minant enim facies suas ut appareant hominibus.
jejunantes ; amen dico vobis quia receperunt mer-
cedem soam. Tu autem, cum jejunss, unge caput
tuum et faciem tuam lava, ne videaris bominiLus
jejuuans, sed Patri 1uo qui est in abscondito. et
Pater tuus qui videt in abscondito reddet tibi in ma-
nDifegto *. ;

xai ἀλλαχοῦ * « Ei ἑμνημόνευόν σου ἐπὶ τῆς 6τρινν
μνῆς µου, ἐν τοῖς ὄρθροις ἐμελέτων εἰς σέ.» ᾽Αλλὰ
x3í* « Ὅταν νηστεύητε. φησὶ, uh Υίνεσθε ὥσπερ
οἱ ὑποχριταὶ σχνθρωποί * ἀφανίζουσι γὰρ. τὰ πρύς»
ωπα αὐτῶν, ὅπως ἂν φανῶσι τοῖς ἀνθρβώποις »η-
στεύοντες * ἀἁμὴν. ἁμᾶν λέγω ὑμῖν, ὅτι ἀΞέλουσι zb»
μισθὸν αὐνῶν '.σὺ δὲ νηστεύων ἄλειφαί σου τὴν xt
φαλὴν, xal tb πρόσωπὐν:σου- νίφον, ὅπως μὴ φανῖς

το. ἀνθρώποις νηστεύων, ἀλλὰ τῷ Πατρί σου τῷ ἐν τῷ κρυπτῷ, xai ὁ Πατὴρ σου ó βλέπων ἐν τῷ

χρυπτῷ, ἀποδώσει σοι ἂν τῷ φανερῷ. »

O supra.omnem spem benignitas ! fnturam enim
veuturi judicii sententiam suamque negatiopeim per
hec.verbia modo Dominus nobis manifestavit, ut nos
meliorem sorjem tgeliusque suffragium obinea-.
mus. Nam illis qui propter vanam gloriam, non
propter ipsum vivunt, vocibus nuper probatis lo-
quitur: Accipite mercedem vestram in vita vestra,
sirut Abraham ad illum in flammis divitem dice-
bat : « Aecepisti bona in vita Lua ?. » lis autem qui
2d eum in exercenda virtute aspiciunt, reddet, ait,
V mabifesto, id esL in universali illo theatro, be-
nedictionem δἱ bzreditatem et gaudium reddet et
delicias puras atque perennes, 4 quibus iile qui
nullum vul decidere, verum vult omnes salvari οἱ.
ad agnitionem veritatis venire, nunc, ul dixit, ον-
tendit illam intemeratam et immutabilem bzr.di-
taiew declarans ibi solos esse Del (ilio«. bauanam-
que. gloriam despicientes. Propterea sermoneia εἰ

mul de utrisque. produxit, dicens 1 « Pater tuus qui €

videt in abscondito reddet tibi in manifesto, » ut
inanis quidem εἰ humans glorie comtemptores
sibi: fllios εἰ heredes ostendat atque faeiat, alios
vero non tales a filiorum dignitate, nisi regipiscant,
ejiciat.

Βαθαὶ της ἀνειχάστου φιλανθρωπίας! τὴν γὰρ
ἐπὶ τῆς μελλλύσης χρίἰσεως ἑσομένην διάχριαίν τε
χαὶ 38 ἀπόφασιν αὐτοῦ διὰ τῶν ῥημάτων εούτων ἀρ-
τίως ἡμῖν ὁ Κύριος ἐφανέρωσεν, ἵν ἡμεῖς τῆς
χρείττονος ψήφου τε καὶ μοίρας ἐντεῦθεν ἐπιλαδά-
μεθα. Πρὸς μὲν yàp τοὺς κατὰ χενοδοξίαν xol uf
κατ) αὐτὸν ζῶντας ἐρεῖ τότε. πάντως τοῖς νῦν εἰρη-
µένοις ἀχολούθως * ᾿Απολάδετε «bv μισθὸν Duas ἓν
τῇ ζωῇ ὑμῶν, ὡς χαὶό 'Aópaàp τρὸς τὸν iv τῇ
Φλοχὶ πλούσιον ἐχεῖνον Dayev* « ἸΑπέλαδες τὰ
ἀγαθά νου ἐν, τῇ ζωῇ σου. » Tol; δὲ πρὸς αὐτὸν
βλέπουαιν tv τῷ πρὸς ἀρετὴν ἀσχεῖν ἁποδώσει iy
τῷ φανεΓῷ, φησὶ, τουτέστιν lv τῷ παγχοσµίψ ἑχείνιᾳ
θεάτρῳ, εὐλογίαν xai. χληρονομίαν xai τρυφὲν ἂν»
τιδώσει, καὶ. ἀ χόλαυσιν ἀχλράτον xal ὃ:αιων[νόνν
σαν ^ qc. µηδένα θέλων: ἀποτυχεῖν ὁ θέλων πάντας
οωθῆναι xal εἰς ἑπ[γνωσιν ἁληθείας ἑλθεῖν, φανεροῖ
νῦν, ὡς ἔφην, hu ἀδέχαστον ταύτην χαὶ ἀμετάθε-
tov: d φον, υἱοὺς εἶναι Θἐοῦ μόνους ἐνταῦθα δειχυὺς
τοὺς τῆς ἀνθρωπίνης δόξης ὑπερορῶντας:. Διὰ robo
ΥὰΡρ xat «ὺν λόγον ἐνιχῶς προήγαγεν ἀπ ἀμφοτέρων,
εἰπών * « Ὁ Πατέρ σου 6 βλέπων ἐν τῷ xpuxTéb
ἁποδώσει σοι iy τῷ φανερῷ' » ἵνα τοὺς rbv χατηο
φρονητὰς τῆς χενῆς χαὶ ἀνθρωπίνης δόξης υἱοποιην

τούς τε καὶ συγχληρἀνόµονς ua, δε[ξη: καὶ ποίήσῃ ἑαυτῷ ' τοὺς δὲ μὴ τὀιούτους ἐχδάλλῃ ti; υἱοθεσίας»

el. μὴ µεταμὲληθὲϊεν.

Talia autem ditit Dominus, ae in oculos bomir
nüm intendentes düm oramos et jejehamosy a qui-
Dus nólfa ih istis utifiias, jejunii quidem et oratio-
nis laborem patiamer, mereede vero apolieniur. Ca-
pat autém ungere, u& dizit. et faciem lavare nibil
altàd st quam pallorem praeferre, necnon sordiduni
ét spürcum Ἑδρυί babere, ut ex instituto jejunió
neénon ex corporis despecta ἴσις perpeti videsnter
et sic al hominibus I udem consecteutur ; talia enim
óstentantes faciebant Phariszi ; ideo jure ab Ecele-
tis Christi alieni facti sunt, quibus né'similes fia
mug prohibet Dominus, Sed si caput animæ anago-
gico sensu quis dicat mentem ut ducem et ejus fa-
ciem iiagiationem, in qua potentiarum circa per-
ceptiones sensuum versantiunm fixa. sistitur sedcs,
decet nos jejunantes oleo caput ungere, acilivet
misericuidein. facere mentem nostram, et. faciem
δει viii imavinalivam Távare 3 spurcis et impuris
cugilationibus, οἱ irs et 20 óudini nequitia. Talé
enim et ia. perfectum jejunium nog omnes tantunt

* sal. Lx5, T. ? Mattb. vi, 6-18.

Τοιαῦτα δέ φῃσιν 6. Κύριος, ἵνα ut; πρλς τοὶς
τῶν ἀνθρώπων. ὀφθαλμοὺς ὁρῶντες οἱ προσευχόµε»
νὸι χαὶ ol νηστεύόντες, παρ ὧν οὐδὲν ἐπὶ τοῦτοις
ὄφελος, τὸν μὲν dft νηστείας καὶ ἑῆς προσευχῆς
κόπον ὑπομένωμεν, του δὲ μισθοῦ στερώµεθα. ᾿Αλεί-
esty «δὲ εὖν x£palfyy puc xal νίπτειν τὸ πρόσο»
πον, τοντέστ. μὴ ὠχριᾷν ἐπιτιδεύειν, μηδὲ αὐχμη
βὸν εἶναι oni χατάξηρον τὴν χεφαλὴν, ὡς «ἐξ ἐπι-

D «cvapévgc νηανείας xaX τῆς ἐπὶ τὸ σῶμα κατα

φρονῄσέως δοχεῖν τοιαῦτα παθεῖν, καὶ οὕτω τὸν παρὰ
τῶν ἀνθρώπων ἔπαινον θηρᾶσθαι ΄ τοιαῦτα γὰρ φα-
νητιῶντες ἐποίουν ol. Φαρισαῖοι * διὸ καὶ τῆς κατά
Χριστὺν Ἐκχλησίας διχδίως ἡλλοτριώθησαν, of;
ἡμᾶς ἀφομοιοῦσθαι χαθάπαξ ἀπαγορεύει ὁ Κύριος.
E! δὲ χαὶ χεφαλὴν τῆς ψυχΏης ἀναγωγιχῶς τις ἐρεῖ
τὸν νοῦν ὡς. ἡγεμονιχὸν, χαὶ πρόσωπον τὸ ταύτης
φἀνταστικὸν, ἐν ᾧ τῶν χατὰ τὰς αἰσθήσεις ἑνεργειῶν
ἵμμονός ἔστιν ἢ δρα, χαλὺν νηστεύοντας ἡμᾶς
ἀλείφειν ἐλαίῳ τὴν κεφαλὴν, τουτέστιν ἐλεημονα
ποιεῖν ^iv "ἡμετέρον νοῦν καὶ :b ἀπρόσώπον ἡμῶν,

* Luc. xvi, 23.

93 THOMILIA VIII. 94

δε λονότι $5. φανταστικὸν, νίπτειν ἀπὸ αἰσγρῶν καὶ Α pravas copidiiates, sed etiam instigatores simul et

ἀχαθάρτων λογισμῶν καὶ :θυμοῦ xaX zovnplag πἀ-
σης ΄ ἡ yàp τοιαύτη xal οὕτως ἑχτελουμένη νη-
στεία͵, οὗ τὰ πονηρὰ πάθη, πάντα µόνον, xai σὺν
τούτοις τοὺς ἑφόρους xaX δημιουργοὺς τῶν τοιούτων
παθῶν φυγαδεύει xal χαταισχύνει δαίμονας, ἀλλὰ
xsi τοῖς ἀγγέλοις ἐγχαταλέγει τοὺς νηστεύοντας,
πρὸς αὐτοὺς ἐπιατρέφουσα ἐχείνους, xal φύλαχας
εἶναι τούτων παρασχενάνουσα, xat βοηθεῖν ἀναπε[-
θονσα xal συμπράττειν αὑτοῖ;. .Οὕτω. τοῖς τριαί
ποτᾳ νεανίαις ἐπὶ τῆς Βαθυλῶνος ἐγχραἑείᾳ τε xol
νηστείᾳ Χεχοσμπιένοίς, συνὼν ἐν µέσῃ. φλογὶ χαὶ ὁ
νέταριος ἑωρᾶτο, περιέπων ἀαινεῖς xai δροόίξων
παραδόξως αὐτούφ. Οὕτω Ἠπολνήμερον νηστείαν
ἄγοντι τῷ Δανιὴλ ἄγγε)ο; ἐπέστη σοφίζων αὐτὸν,
xai «ρυχαταγγέλλων αὐτῷ τὰ μέλλοντα. Οὕτως
ἄλλοτε προσευχῆ xal νηστείᾳ ατόµλ-α λεόντων φι»
µώσαντι προφήτην διαέριον ἑχόμισεν ἄγγελος ix
πολλοῦ διαστήµατος τροφὴν ἐπιφερόμενον Οὕτω
χαὶ ἡμῖν πνευματιχὴν ἅμα xal σωματιχὴν νήατείαν
ἀσχοῦσι xal προσευχοµένοις ἀγγέλων ἀγαθῶν ανν-

machinatores earum cum eis fugat dæmonas igno-
miniaque confundit, insuper Jejunantes in. nnme-
rum angelorum conscribit, quos ad illos convertit
necnon eorum custodes. efficit, illisque succurteré
et auxiliari suadet, Sie olim tribus pueris in Babv-
lone temperantia et jejunio conspicuis interesse in
flammis quartus videbawr intactos illos custodiens
mireque irrigans. Sic diuturnum agenti jejunium
Daniel astitit angelus qui ei sapientiam. tribuebat
futuraque pandeliat. Sic alias eidem ors leodam
obturanti proplietam ος longinquo discrimine ἐἱ -
bum afferentem angelus per aera transtulit. [ta et
nobis spirituale sinmul et eorporale jejuaium exer-
centibus et. orantibus, honorum ope angelorum,
carnalis concupiscenti ignis exstinguetur, ivsaue
quasi leo mitigabitar, οἱ prophetirgn cibi seu fu-
turerum spei bonorwim et fidel et contemplationis
secundum «mentem obtenise. participes efficieniur,
atque. dabitur nobis super aspidem: οἱ basiliseum
ambulare necnon super amuem inimici virtutem.

ερχείᾳ τὸ πᾶρ τῆς σαρχικῆς ἐπιθυμίας «κατασθεσθήτεται, xal 6 θυμὸς ὡς λέων 99 ἡμερωθήσέται, καὶ
προφητιχῆς ἓν µεθέξει γενησόµεθα τροφῆς, τῇ τῶν µελλόντων ἀγαθῶν ἐλπίδι xal πίστει χαὶ τῇ κατὰ
νοῦν θζωρίᾳ, καὶ ἐξέσται ἡμῖν πατεῖν ἑπάνω ὄφεων χαὶ σχηρπίων καὶ ἐπὶ πᾶσαν. τὴν δύναμιν τοῦ ἐχ-

6pou.

"H8. μὴ τοιαύτη καὶ οὕτως ἐἑχτελουμένη ηστεία
πρὸς τοὺς πονηροὺς ἀγγέλονς μᾶλλον τὴν ανγγέ-
j£» ἔχει ΄ χαὶ γὰρ τούτω» ἑατὶν ἡ ἀτροφία μετ
ὀργΏς xal μίσους xai ὑπερηφανίας xal τῆ- πρὸς
ὃν θεὸν ἀντιθέσεως, πρὸ; οὓς: fuel: ὡς δαῦλοι xal
ὀπηρέται τοῦ ἀγαθοῦυ αντιχειµεθα 7 « OO γὰρ ἐστιν
ἡμῖν ἡ πάλη πρὰς αἷμα xol σάρχα, groi ὁ Από-
στολος, ἀλλὰ πρὸς τὰς άρχας, πρὸς τὰς ἑξουσίας,
πρὸς, τοὺς χοσµοχάταρας τοῦ υχότωως τον αἰῶνος
τούτου , πρὸς. τὰ πνευµατιχα τῆς Ἱονπρίας.)
Ωῦχουν ἁτλῶς ἡμὴν διὰ νηστείας πρὸς αὐτοὺς ἡ àv-
τίθεσις, ἁλ)ὰ y pfi outv πρὸς φυλαχἣν ἡμετέραν xal
τοῦ θώραχος τῆς δικαιοσύνης, xal τῆς περικεφα»
λαΐίας τῆς σωτηρίου ἑλεημοσύνης, xal «ou θυρεοῦ
τῆς πίστεως : ἔτι δὲ καὶ «Ὡς ἱχανωτάσης πρὸς ánu-
αν µαχαίρας τοῦ. Πνεύματος, Ἆτις ἐστῖν ὁ πρὶς
ipd; τοῦ Θεοῦ σωτήριος λόγο. * οὕτω Υὰρ ἀγωνισά-
µεθα τὸ χαλην ἀγῶνα, καὶ τὴν πίστιν βεθαίαν
επρήσοµεν, καὶ πάντα τὰ βέλη τοῦ πονηροῦ τὰ πε-
πυρωµένα σδέσοµεν, xal νιχηταὶ διὰ «πάντων ἀνα-
φανέντες αὐτοῦ τῶν οὐρανίων xaX ἀκηοάτων ἔπιτευ-
πόμεθα στεφάνων, τοῖς ἓν οὐρανοῖς ἀγγέλοις ἀῑδίως
ευνευφραινόµενοι. ἐν αὐτῷ Χριστῷ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν"

Verum non tale nec. ita perfectum jejunium ad
angelos malos magis propinquitatem hahet; ho-
rum enim est eonsumptio, enm ira et odio.et super-
liia et contra divinam. voluntatem oppositieae, ad.
versus quos nos tanquam servi et ministri boni. do^
mini contendimus : « Non enim est nobis Inctaad-

C 'ersus caruewm et. sanguinem, ait. Apostolus, sed

adversus piriucipatus et potestates, contra rectores
tenebraruss szculi bujus, contra spiritalis nequi-
tise *.» Quai lgctam certo non per jejunium tantum
sustinemus, sed etiam ad. custodiam nostram uti-
mur lories justitize , οἱ galea salutaris eleemosynis
necuon clypeo fidei, et insuper aptissimo ad ulcis-
cendum gladio Spiritus. qui est salutare Dei ad .nos
verbum ; sic.cerlabimus booum certamen, fidem
que (irmam.- servabimus, οἱ ounia. maligni tela ex-
siinguemus ignita, οἱ victores.per omuia conspeet
colestes el sanctas consequemur coronas, cum 48”
gelis perenniter in celis congaudentes, in ipso
Christo Do nino uostro, quem decet omnis gloria,
virtus, honor et adoratio cum zterno ejus Paire ac

D sanctissimo necnon bono et vivifieante Spiritu, aene

οἱ semper et iu. ateeula srculorum, Aaen.

tp. Kpintt. πᾶσα δόξα, xpávoc, τιμὴ xal προσχύνησι;, σὺν τῷ ἀνάρχῳ αὐτοῦ Πατρὶ «καὶ τῷ mavarüp
xai ἀγαθῷ xat ζωοποιῷ Πνεύματι, vov xal ἀεὶ χαὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. 'Αμήν.

OMIAIA B.

Περὶι Χίσεεως' ἐκ ᾗ καὶ τῆς κατ εὐσέδειαν
éuoAorínc ὄκθεσις.

Π,στεύομεν εἰς τὸν θεὸν. καὶ πιστεύομεν.τῷ θεῷ
Ἑτερόν ἐστιν ἑχάτερον τούτων.. Πιστεύειν μὲν γάρ
ἐστι τῷ θεῷ τὸ τάς sag αὐτοῦ πρὸς ἁμᾶς 'παγγε-
Mae βεδαίᾳ; xa: α.: υ.ἲς ἡγεῖσθαι ". πιφτεύειν δὲ εἰς

* Epbes. vi, 12.

HOMIL!A ΙΙ.
De fide piaque fidei cánfessione.

Crediurus Deo et credimus in. Deum, utrinque
lorum variam. habet signiticationeim. Etenim Deo
quidem eredera intellige ejus promisalones nobis
factas ürmas ei veras babere, dum credere in

$5 GREGORII PALAM.R D.
Deum est recte de eo cogitare. Nos vero oportet A τὸν θεὸν τὸ περὶ αὑτοῦ φρονεῖν ὀρθῶς. Ast δὲ xal

utrumque liabere et circa. utrumque ín. veritate
stare, etita couversari ut tam firmiter credamus
quan si nostris vidissemus oculis, et fideles coram
Deo, sd quem fides nostra, inveniamur, et propter
fidem ita nb ipso justiüicemur ; dixit enim Scriptura:
« Credidit Ahralam Deo, et reputatum esi ei in
justitlau *.» Quomodo ergo Abrabam per tidem
justificatus est ? Accepit a Deo promissionem quoe
niam in semine ejus quod Isa»e fuit benedicenda
essent omnes tribus Israel ; deinde 2 Deo jubetur
sacrificare Issac adhue puerüm per quem solum
promissio electum sortiri debebat ; ad quod. níhil
contradicens pater filium sua manu immolare pro-
perabat, et tamen illam per eum promissionem fir-
mam et tutissimam censebat, Videtisne quanta sit
fides justiücans? Yerum nobis quoque promisit
Christus vitae aternæ, οἱ deliciarum et glorise et
regni lurreditatem, deinde mandavit paupertatem
colere, jejunia exercere, perfectam in contritione
vitam agere, paratos nos esse ad mortem, nosmet-
ipsos cruciüigere Cum vítiis et concupiscentiis
nostris. Si ergo istis incumbamus, istique divina
promissioni eredamas, sic credemus Deo secun.
flum Abraham, et reputabitur nobis in justitiam.
Videte eiiam priedictorum consequentias ; nam non
tantum przclara| testimonia et exhibitio fidei Abre-
ham {η eo stetit ut fllio 1s33c occidendo acquiesce-
ret, sed etiam in causa fuit cur meruerit suo semine

Christum generare, per quem benedicite faerunt C

omnes tribus terre, οἱ impleta est promissio ; illi
enim qui propter Deum proprium et onigenitum
filium dederat, Deus quodammodo debuit propter
eum et promissiouem ad eum (actam proprium et
unigeuitum suum reddere Filium. Ita οἱ in. nobis
sanctimonia , justitia, humilitas, sdversorum unde-
quaque urgeant petientia, bonorum largitio qu;e
propter divina mandata exercentur, vel corporis in
Jejuniis et vigiliis debilitatio, et uuo verbo semet-
ipsum cum vitiis et eoncupiscentiis erucifigcre non
modo testantor wos Christi promisston bus credere,
sed Deum «quodammodo debitorem faciunt reddendi
nobis sternam sanctamque vitam, et delicias, et
glorism et reguum.

Ideo ipse, oculis in discipulos suos cireumaetis,
dicebat : « Besti pauperes, quoniam vestrum est
Tegnum eœlorum; Beati qui lugent; Beati miseri-
cordes; Beati qui persecutionem patiuntur propter
Justitiam?, » Et : « Τω divitibus; vae eis qui rident ;
το saturatis; vse vobis si. omnes benedixerint ho-
mines *. » Qui erga non ad beatudines sed ad. ma-
^edietiones Domini: spectaverit, quomodo , dicite
mihi, credet se Deo credere? « Ostende mihi, dixit
Jacobus, fidem tuam ex operibus tuis. Quis sapiens?
ostendat et conversatione operationem suam *, »

ἀμφότερα ἡμᾶς ἔχειν, xal κατ ἀμφότερα ἡμᾶς ἁλη-
θεύειν, xal οὕτως ἔχειν, ὥστε χαὶ πιστεύεσθαι παρὰ
τῶν ἀσφαλῶς ὀρώντων, xal πιστοὺς ἑνώπιον εἶναι
τοῦ πρὸς ὃν fj πίστις θεοῦ, xal ὡς πιστοὺς οὕτω
παρ αὑτοῦ δικἀιοῦσθαι * « Ἑπίστευσε γὰρό ᾽Αθραὰμ
τῷ θιῷ, qnoi, καὶ ἐλογίσθη αὐτῷ εἰς διχαιοσύ-
νην. 2» Πῶς οὖν 6 "A6pa&p πιστεύσας ἰδιχαιώθη ;
Ἔλαθε παρὰ θεοῦ ἐἑπαγγελίαν ἓν τῷ απέρµατι αὐ-
φοῦ, ὅπερ ἣν ὁ ἹἸσαάκχ, εὐλογηθήσεσθαι κάσας τὰς
φυλὰς τοῦ Ἱσραήλ, εἶτα ὑπὸ τοῦ θεοῦ προστάττι-
ται, παῖδα ἔτι ὄντα, θῦσαι τὸν "Icakx δι οὗ μόνου
τὴν ἔχδασιν σχἠσειν ἔμελλεν ἡ ἐπαγγελία * xa µη-
δὲν ἀντειπὼν à πατ]ρ, αὐτόχειρ γενέσθαι τοῦ καιδὸς
ἠπείγετο, καὶ τὴν δι’ αὐτοῦ ταύτην ἑπαγγελίαν βε-

B 6aíay xat ἁδιάπτωτον ἡγεῖτο. A) Βλέπετε τὴν δι-

καιοῦάαν πίστιν ὁποία ; ᾽Αλλ’ ἐπηγγείλατο καὶ ἡμῖν
ὁ Χριστὰὸς ζωῆς ἁϊδίου xal «ερυφῆς xoi δόξης xal
βασιλείας χληρηνομίαν, εἶτα πρασέταξε πτωχεύειν,
νηατεύειν, εὐτελῶς καὶ τεθλιµµένως ζην, ἑτοίμους
εἶναι πρὸς θάνατον, σταυροῦν ἑαυτοὺς σὺν τοῖς πα-

“θύμασι χαὶ ταῖς ἐπιθυμίαις. Ἐὰν οὖν πρὸς ταῦτα

α-εύδωμεν, xal xfj ἐπαγγελίᾳ ἐκείνη τοῦ θεοῦ πι
στεύωμεν, οὕτως ἐπιστεύσαμεν «ip θεῷ χατὰ τὸν
Αθραὰμ, xa λογισθήσεται ἡμῖν εἰς δικαιοσύνην.
Καὶ ὁρᾶτε τὴν ἀχολουθίαν τῶν προτεθέντων * οὗ
pvo» yàp ἰσχυρὰ μαρτυρία καὶ παράστασις τῆς
τοῦ ᾿ΑἈθραὰμ πίστεως ἐγένετο 9b. ουγχατατεθῆναι
αρὺς σφαγὴν τὸν Ἰσαὰκ προθεῖναι, ἀλλὰ xat αἴτιον
ὑπῆρξε τοῦτο τοῦ τὸν Χριστὸν ix σπέρματος αὐτοῦ
φεχθῆναι, δι οὗ εὐλογήθηααν πᾶσαι αἱ quia τῆς
γῆς, χαὶ ἐπληρώθη ἡ ἑἐκαγγελία * τῷ γὰρ δόντι διὰ
τὸν Osbv τὸν ἑαυτοῦ μονογενη τε xal Ὑνήσιον vli
ὀφειλέτης ofoy ὁ θεὸς ἐγένετο, δι αὐτὸν καὶ τν
πρὸς αὐτὸν ἑπαγγελίαν ἀντιδοῦναι τὸν ἑαυτοῦ povo

Ὀγενῆ τε xal γνήσιον Ylóv. Οὕτω δὴ καὶ ἓν ἡμῖν

ιά τὰς ἐντολὰς τοῦ θεοῦ σωφροσύνη xal δικαιοσύνη
xai ταπείνωσις ὑπομονή τε τῶν ὁπωσδήπκοτε κα-
χούντων, χαὶ «διάδοσις τῶν ὑπαρχόντων, & «t τοῦ
«ώματος àv νηστείαις xal ἀγρυπνίαις χαχοπάθεια,
χαὶ ἁπλῶς τε σταυροῦν ἑαυτοὺς abv τοῖς xaffinae:
xai ταῖς ἐβιθυμίαις, οὗ µόνον παρἀστααίς ἐστι τοῦ
ἁληθῶς ἡμᾶς πιστεῦσαι ταῖς ἐπαγγελίαις τοῦ Xpi-
στοῦ, ἀλλὰ κἀὶ ὀφειλέτην οἷον «bv θεὸν χαθίστται

D τοῦ τὴν ἁῑδιον χαὶ ἀκήρατον ἡμῖν ζωὴν xot τρυφὴν

xa δόξαν xai βασιλείαν ἀντιδοῦναι.

Διὸ xal αὐτὺς πρὸς τοὺς μαθητὰς αὐτοῦ Ῥλέπων
Deve * « Μακάριοι οἱ Ἁτωχοὶ, ὅτι ὑμετέρα &oxiy
1?) βασιλεία τῶν οὐρανῶν Μακάροι οἱ πενθοῦντες *
Μακάριαι ol. ἐλεήμονες, Μαχάριοι οἱ δεδιωγµένοι
ἕνεχεν δικαιοσύνης * » χαὶ, « Οὐαἱ οἱ πλουτοῦντες,
οὐαὶ ol γελῶντες, οὐαὶ ol ἐμπεπλησμένοι, οὐαὶ δταν
χαλῶς πάντες εἴπωσιν ὑμᾶς οἱ ὕνθρωποι.» ὁ
φοίνυν ph πρὸς τὰ µαχαριζόμενα Αλέπων, ἀλλὰ πρὸς
φὰ παρὰ τοῦ Κυρίου φαλανιζόμενα, πῶς, εἰπέ pot,
πιστευθήσεται πιστεύειν τῷ θεῷ; ε Δεῖξόν uot,
ene, «hv πίστιν σου ix τῶν ἔργων σου” καὶ τίς

* Rom. 1v, δ. * Matth. v, 5 seqq. ' Luc. vi, 24, 26. *Jac. 1 185 ui, 13.

2]

HOMILIA τη. os

Ουφὸς, δειξάέω ἐκ τῆς καλῆς ἀναστροφῆς và ἔργα A Mgitur οἱ Deo quidem vere credimus, (d est, ai veves

αὐτοῦ. » "Ότι μὲν οὖν ἀληθῶς πιστεύοµεν 4
Θεῷ, τουτέστιν ἀληθεῖς xoi βεδαίας, xal ὅσον οὕπω
παρεοοµένας γινώσχοµεν τὰς αὐτοῦ πρὸς ἡμᾶς ἑπαγ-
γελίας f καὶ ἀπειλὰς, διὰ τῶν ἡμειέρων ἀγαθῶν
ἔργων δείχνυται καὶ τῆς τῶν θείων ἐντολῶν τηρή-
σεως. "Oc: δὲ ὀρθῶς πιστεύοµεν εἰ; τὸν θεὸν, τουν»
έστι καλῶς xal ἀσφαλῶς xai εὐσεθῶς φρονοῦμεν
περὶ αὐτοῦ, πόθεν ἡμῖν ἡ παράστασις; Απὺ τῆς
πρὸς τοὺς θεοφόρους Πατέρας ἡμῶν ὀμολογίας.
Ὥσπερ δὲ τὸ ἀγευδῶς πιστεύειν τῷ θεῷ οὐ µόνον
ἔχει tbv ἀπὸ τῶν τῆς σαρχὸς παθῶν xai τὴν àv
τῶν τοῦ πονηροῦ παγίδων ἑναντίωσιν, ἀλλὰ xal τὴν
ἀπ) τῶν ἐμπαθῶν ἀνθρύπων, θελγόντων xal σνγ-
καθελκόντων εἰς τὰς οὐ καλὰς Ἠδονὰς, οὕτω xal τὸ

εἰ ürmas ei bunquam lapsuras ejus sd nos promis-
siones vel minas cognoscimus, per bona opera no
Bua et per observationem divinerum praeeepiorum.
ostendeinus, Si vero recte ip Deum erediinus, seu
6 pulchre et tute et ple de 60 cogitamus, unde no-
bis probatio? Ἐν nostra ad divos Patres convenientia,
Quemodmodum vero firme Deo credere, noo solui
nos a vitiis carnalibus οἱ a retibus maligni avertit,
sed etiam a corraptoribus et illecebrosis viris in vo-
luptates tarpissimss trahentibus, ita iu solum Deum
verum recte credere non solum pos ab igneraptia
et suggestionibus inimiel avertit, verum etiam »b
impiis et fallacibus viris in proprism perniciem
proripientibus. Maximum autein in utraque fide

πιστεύειν ὀρθῶς εἰς «bv µόνον ἀληθῆ Θεὸν οὗ µόνον B datur adjutorium non solummodo ab ipso Deo et ab

ἔχει τὴν ἀπὸ τῆς ἀγνοίας καὶ τὴν ἀπὸ τῶν ὑποβολῶν
τοῦ ἀντιχειμένου ἑναντίωσιν, ἀλλὰ xal τὴν ἀπὸ τῶν
δυσσεθῶν ἀνθρώπων χλεπτόντων xal συγχατασπών-

ipsa nobis tributa cogosceudi potentis, sed etiam
ab angelis bonis et piis bominibus secundum Deum
viventibus,

των εἰς tiv οἰχείαν ἁπώλειαν, Καὶ βοήθεια δὲ μεγίστη πρὀσεστιν ἐφ᾽ ἑκατέρας πίστεως, οὗ µόνον
παρ᾽ αὐτοῦ τε 900 θεοῦ xai τῆς ἐξ αὐτοῦ δεδ»µένης ἡμῖν γνωστικῆς δυνάµεως, ἀλλὰ καὶ παρὰ τῶν áya-
θών ἀγγέλων, χαὶ τῶν θεοσεθῶν xal ζώντων κατὰ θεὸν ἀνθρώπων,

MI διὰ τοῦτο καὶ ἡ πνευματικὴ χαὶ χοινὴ μήτηρ
καὶ τροτὸς ἡμῶν, ἡ Ἐχχλησία τοῦ Χριστοῦ, σήµε-
pov ἀριδηλότερον ἃμα xal χοινότερον τὴν τε ἀναχή-
ρυδιν ποιεῖται τῶν ba εὐσεδείᾳ χαὶ ἀρετῇ λαμφάν-
«ων, xal εν πανιέρων κατ) αὐτοὺς συνήδων, xal
τών κατ᾽ αὐτὰς θείων δογμάτων, xal τὴν &noxfjpo-
ξιν χεφαλαιωδέστερον τῶν σπουδαστῶν τῆς ὄνσσε-

Propterea spiritualis communisque mater et nu-
trix nostra Christi Ecclesia clariore simulque nova
prediestione holie commendat eos qui pietate
et virtute effulserunt , necuou sanetissima horam
consilia divinaque dogmata in istis proclamata, et
summatim abnegat eos qui impietali indulserunt ;
pravaque eorum studia et consilia, ut nos ab istis

€«/a;, xol τῶν πανηρῶν κατ’ αὐτοὺς σπουδασµάτων ϱ aversi, doctrinas vero quie sunt. secundum Deum

τε xai φρονημάτων, ἵνα τούτους μὲν ἡμεῖς àmo-
τρεπόµενοι, τοῖς δὲ χατὰ Θεὺν φρονῄσασιν ἑπόμε-
vov πιστεύωμεν εἰς ἕνα θεὸν, Πατέρα, Yiby xal
Πνεῦμα ἅγιον, ἐξ οὗ καὶ δι οὗ xo ἐν ᾧ τὰ πάντα
γέγονεν, ὃς ἐστι πρὸ πάντων xal ἐπὶ πάντων xal
ἐν πᾶσι xol ὑπὲρ τὸ πᾶν, Μονὰς ἓν Τριάδι, xal
Τριὰς ἓν Μονάδι, ἀσνγχύτως ἑνουμένη, xai ἁμερί-
στως διαιρουµένη. Movác ἡ αὐτὴ xal Τριὰς παντο»
ξύναμος * Πατὴρ ἄχρονος χαὶ ἄναρχος xai ἁῑδιος,
μόνος αἰτία χαὶ ῥία τῆς Ev Υἱῷ χαὶ ἁγίῳ Πνεύματι
θεωρουμµένης θεότητος” οὗ µόνος δημιουργὸς, ἀλλὰ
Μόνος ἑνὸς Υἱοῦ Ilacho, xai Πνεύματος ἁγίου προ»
6ολεύς * ἀεὶ &v, xai ἀεὶ ὢν Πατὴρ, xoi ἀεὶ ὧν ςα-
€fjp τε xal προδολεύς: οὗ Υἱὸς «I; συνναῖΐδιος αὐτῷ

secuti, credamus in unum Deum, Patrem et Filiuin
et Spiritum sanctum, ex quo, per quem, in quo om-
nia facta suut, qui est super omnia, snte omnia, et
in omuibus, Uuitas In Irinitate, Trinitas in Unitate,
sine confusione 2dunata, et sine divisione distincta.
Unitas eadem et Trinitas omnipotens. Pater zeter-
nus, sine tempore, sine principio, solus causa et
radix divinitatis in Filio sanctoque Spiritu inhabi-
tantis; non solus creator mundi, sed solus unius
Filii Pater, et Spiritus sancti principium, qui sem-
per est, semperque est. Pater, semperque est later
el principium; eujus. unus Filius ipsi cozeternus
qui ad instar Patris principium secundum tempus
non babet, sed principium habet, prout geni-

xai χατὰ ypóvov συνάναρχος * οὐχ ἄναρχος δὲ, ὡς D torem et radicem et fontem e$ principium habet

γεννήτορα χαὶ ῥίζαν καὶ «yh καὶ ἀρχὴν ἔχων τὸν
Πατέρα, ἓξ οὗ µόνου πρὸ πάντων τῶν αἰώνων ἆσω-
µάτως, ἀπαθῶς, ἀῤῥεύστως, Υεννητῶς πρ)ῆλθεν,
ἀλλ’ οὗ διῃρέθη * θεὺς ὧν Ex θεοῦ, oóx ἄλλος μὲν,
χαθὸ Φεὸς, ἄλλος δὲ χαθὸ Yióc * ἀεὶ ὧν, xal dst ὧν
YUc, καὶ ἀεὶ πρὸς τὸν θεὸν ἀσυγχύτως ὤν' Mo
ζῶν, φῶς ἀληθινὸν, ἑνυπόστατος σοφία, αἰτία xal
ἀρχὴ τῶν γεγονότων πάντων, ὡς δι αὐτοῦ πάντων
γεγονότων * ὃς ἐπὶ συντελείᾳ τῶν αἰώνων, χαθάπερ
οἱ προφΏται προήγόρευσαν, ἑαυτὸν ἑχένωσε, µορ:
φὴν τὴν καθ ἡμᾶς δι ἡμᾶς λαδὠν, xat ἐκ ἀειπαρ-
θένου Μαρίας εὐδοχίᾳ τοῦ Πατρὸς, καὶ σ»νεργείᾳ
490 ἁγίου Πνεύματος χυηθεὶς xa* γεννηθεὶς, xal ὡς
ἀλτθῶς ἑνανθοωπέσας Υέγονεν ὅμοιος tulv χατὰ

Patrem, ex quo solo. ante ounía xxcula. sine cor-
pore, sine labore, continuo, per modum gene-
rationis processit, sed non abstrsctus est. Deus
de Deo, non alius quidem quatenus Deus, alius
auiem quzlenus Filius ; qui semper est, seus
perque est Filius, semperque est apud Deum incou-
fusibiliter; Yerbum vivum, lumen veruia, sapientia
substantialis, causa et principium omnium qu:e facia
sunt, quia per ipsum facta sunt omnia ; qui, com-
pletis saeculis, sicut prophete. pradixerant. sewet-
ipsum exinanivit, ſorinam nostram propter nog ac-
eipiens, necnon ex Maria semper virgine, Patris
beneplacito, et ceoperatione Spiritus saucti, conce-
ptus et genitus, et quia vere homo factus , similis

99 GREGORII PALAMAE -

100

Wobis. fnit per omnia absque peccato, vemanens A πάντα, ywpl; ἁμαρτίας. μείνας ὅπερ ᾗν.θιὸς à

qvod erat Deus veru: in uma persona etian post
juesrnationem ; operaus divina omhia ut Deus, et
loumana omnia vt bomo humanisque passionibus
suljacens incalpatis ; impassibilis quidem οἱ im-
mortalis et eeternus ut Deus, libenter datei propter
nos secundum earnem passas ut: homo, et erucifi-
xus, ei. mortuus, et sepultus, et tertia die. resur-
geus, el. per mortem suamque: resurreetionem de-
siruens eum qui habebat mortls imperium, atqoe
post resurrectionem conspectus, et. in collum as-
sumptus, sedensque ad dexteram Patris, honoris
et throni sicut divinitatis particeps nostrum effecit

lutifin, cum quo iterum venire im gloria.debet judi-

eare vivos et. mortuos ad vitain reduces virinte ejus

presenti», et; reddere unicuique .secundum opera
ejus.

lllud a nobis assumptum corpus sensile et cir-
cumscriptum cognoscentes, mente fingimus pieque
adoramus, necnon Virginem ejus geuitricem et eos
qui illi perfecte placuerunt, Cujus passionum $ym-
Dula et in primis crucem honoramus ei adoramus
quasi tropaa divina contra communem inimicum
elata, Cujus memoriam «singulis diebus, prout man-
davit, facientes, et divinissima sacra (facimus, et
istorum sumus participes. Sicut ille docuit au18
omuia haptizamur et bapuzamus in auguato et ada-
rando nomine Patris c! Filii et Spiritus sancti. Nam
ex eterno Patre qui principium non. habet, sanctus
quoque procedit Spiritus, qui non secus ac Pater
et Filius æternus est prout tempus non habet, ha-
bet aut^m priucipiurs quatenus. ipse. quoque radi-
cem εἰ nrincipium et causam habet Patrem ex quo
snie omnia szcula sine labore per moduni conunus
processionis exivit, nou tamen a Patre Filioque sc-
paratus, sed a. Patre procedens et in. Filio quie-

scens; incontusam habens unionem, et indivisam.

disunctionem. Ipse etiam Deus. de Deo, non anus
quidem quatenus. Deus, abus autem Paracletus,
quatenjs Spiritus propria persona subsistens, ex
Patre liabeus principium, eta Filio missus tu pri-
mist las vitze aeternze et arrhas futurorum semperque
Óvrantium bonorum; qui etiam est cansa omnium
qua facta sunt, quia. in ipso omnia facta sunt,
idem est ac Pater et Filius, et non. alius nisi quod
Pater principii non babet, Filius vero generatione
proce-sit. Missus est a Filio ad proprios discipulos,
id est, manifestatus ; nam quomodo alter mittere-
tur qui ubique priesens est, qui a mittente non dis-
cedit? Ideo nou a Filio tantum, scd etiam a Patre
mittitur, et a semetipso venit. Opus enim commune
missio. seu manitesiatio, Patris et Filu et Spiritus.
Manifestatur autem. Πο secundum subsiantiam ;
nau nemo vidit Ucum nec enarravit, sed secüudani
gratam et viftutlein et operaionem qui communis
est Patri et. Filio οι Spiritui. Elenim unicuique
proptia: cujusque ityposiasis et quae. ad Tiyposta im
per(inent, communia autem non solunt. invisibilis

Qui D

θινὰς ἐν μιᾷ «ὑπρστάσει xal βετὰ τὴν ἐνανθρώπη-
σιν * ἐνεργῶν τὰ θεῖα πάντα ὡς θεὸς, xa τὰ ἀνθρώ-
viva . πάντα ὡς ἄνθρωπος, xal τοῖς ἁδιαθλήταις
ἀνθρωπίνοις ὑποχείμενος πάθεσιν * ἀπαθὶς μὲν xo!
ἀθάνατος (v. xal διαµένων ὡς θεὸς, ἑχὼν δὲ δι
ἡμᾶς σαρχὶ παθὼν' ὡς ἄνθρωπος, xai σεχυρωθεὶς,
xaX θανὼν, καὶ ταφεὶς, xal τῇ. τρίτῃ ἡμέρα άνα-
στὰς, xal διὰ τοῦ θανάτου xal τῆς «ἀναστάσεως αὖ»
τοῦ χαταργἠσας τὸν τὸ κράτος ἔχοντα τοῦ θαχάτου |
xai μετὰ τὴν ἀνάστασιν ἐπιφανεὶς, xal εἰς τὸν οὐ-
pavbv ἀναλτφθεὶςι καὶ χαθίσας ἐχ δεξ.ὼν τοῦ fla-
τρὸς, ὁμότιμον xol ὁμόθρονονν ὡς .ὀμόθεον .ποιῄσας
τὸ ἡμέτερον φύραμα, μεθ οὗ πάλιν φιωράματος
Ίχειν μετὰ δόξης μέλλει χρῖναι ζῶντας xal νεχροὺς,

Β πρὸς. ζωὴν ἑπανελθόντας τῇ δυνάμει οῆς αὐτοῦ

παρουσίας,
αὐτοῦ.
Τοῦτο xal ἡμεῖς τὸ παρ᾽ ἡμῶν αὐτοῦ πρόαλημμά
τε xal φύραμα αἰσθητόν τε xol περιγραπτὸν εἰδύ-
τες, :εἰχονίζομεν xal «προσχννουμεν εὐσεύώς. καὶ
τὴν αὐτὸν ἐν παρθενία τεχρῦσαν. xai τοὺς αὑτῷ
τελείως εὐαρεστήσαντας. Ἰυύτου τὰ τῶν παθὼν
σύμόολα, xal μάλιστα τὸν σταυρὀν,. xal τιμῶμεν
καὶ προσχυνοὺμεν ὡς τρόπαια θεῖα χατὰ τοῦ χοινου
πολεµίοι. . Τούτου τὴν ἀνάμνησιν ὁῥαηπμέρωι χατὰ
τὴν αὐτοῦ ἔντολὴν ποιούµενοι, xat ἱερουργοῦμεν τὰ
θειότατα. xai µετέχομεν τουτων. Ι0ὔτον κατὰ τὴν
παραγγελίαν πρὸ πάντων βαπτιςυμεθάἀ τε χαὶ βα»
απτίζοµεν εἰς ἓν ὄνομα αεπτόν τε xal προσχυνητὸν

καὶ ἀποδοῦναι ixágzp .χατὰ τὰ ἔργα

€ τοῦ Πατρὸς χαὶ τοῦ You xai 709 ἁγίου []νεύματος.

Ἐκ Υὰῤ του αἴδιου xai άναρχου |άμρὸς καὶ τὸ
ἅγιον ἐχπορευεται []νεῦμα, συνάναρχον μὲν ὃν Ώα-
τρὶ τε χαὶ Ylà ὡς &ypovov, eux ἄναρχον δε. ὡς
xal αὐτὸ ρι6αν xat ἀρχὴν xat à αἰτίαν ἔχον τον
Πατέρα, ἐξ οὗ πρ» xavtuv sov αἰώνων αῤῥευστως.
ἀπαθως, ἐκπορευτῶς, προΏλθεν ἁδιαίρετον ὃν Lia-
500; τε χαὶ l'iou, ὡς ix Πατρὺς προερχόµενον, xoi
Ev Yl Ἀναπαυόμενὸν * ασὐγχύτον xat την ἕνωσιν
$yov xal αμέριστον τη» δ:αίρεσιν. θεὸς ὃν xat αὐτὸ
ix θεοῦ, οὐκ ἄλλος μὲν χαθὸ θε)ς, ἄλλος δὶ Παρά-
Χλητος, Χαθὸ (να ^ua ἅγιον α»θυπόστατο», ἐκ ἴα-
τρὸς τὴν Όπαρξιν ἔχον, xal δι’ Yioo πεμπόµενο»,
εἰς ἀπαρχην ζωῆς αἱἰωνίου, χαὶ ἀῤόαδῶνα τῶν μελ-
λόντων χα! αεὶ µενόντων ἀγαθῶν * αίτὶον xal auxo
τῶν γεγονότων πάντων, ὧν ἓν αὐτῷ παντων ΥΕΥΟ-
νότων, Τὸ αὐτὸ xal -ἁπαραλλακτον Πατρί.τε καὶ
Yip, /ωρὶς τῆς αγεννησίας xar τῆς Ὑεννήσεως,
Ἐτέμιθη δὲ πσρὰ toU. Υἱοῦ «(€ τοὺς οἰχείους
μαθητάς, τουτέστι πεφανέρωται * πως γαρ. ἂν ἄλλίυς:
ἐπέμφθη τὸ 'πανταχοῦ maphv, val τοῦ πέµμποντοὸ
ph χωριζόµενον, A μὴ μόνον παρὰ τοῦ Υϊοῦ,
ἀλλά xai παρὰ τοῦ Ἡατρὸς πέμπεται. xal παρ'

ἑαυτοῦ ἔρχεται * χοινὸν γὰρ ἔργον ἡ ἄποστο,ὴ, ὃτ-
λονότι ἡ φανέρωσις, Ιατρὸ., Yio) xat Πνεύματὸς.
Φανεροῦται δὲ οὐ χατὰ την οὐσίαν ' οὐδεὶς γάρ vote
θιοῦ φύσιν ἢ εἶδεν, f] ἐξηγόρευσεν, ἀλλὰ xatá «tv
χάριν xai τὴν. δύναμιν χα τὴν ἑνέργξιαν, fini
xorvt᷑ ἐστι Πσορὸς, Yiou xai Ἱ]νευματος * ἴδιαν gv

i01

HOM!LIA V1.

102

yàp ἑχάστῳ τούτων d ἑχάατου ὑπόσταδις, wai τὰ A οἱ incommunicabilis et super omne nomen natura,

περὶ αὐτὴν ὑποστατικῶς θεωρούμενα χοινἁ δὲ
αὐτῶν οὐχ ἡ ἀνέχφαντος xai ὑπερώνυμος καὶ ἁμέ-

θεχτος οὐσία µόνον, ἀλλὰ χαὶ ἡ χάρις xat ἡ δύναμις,

χαὶ à ἑνέργεία, χαὶ.ἡ λαμπρότης, xoi fj ἀφθαρσία,
xat ἡ βασ..εἰα xal πάντα, xa0d χοινωνεῖ, xa: χατὰ
χάριν ἑνοῦται τοῖς ἁγίοις ἀγγέλοις τε χαὶ ἀνθρώποις
ὁ θεός µήτε διὰ τὸ μεριστὸν xal διάφορον τῶν
ὑπηστάσεων, μήτε δ.ὰ τὸ μεριστὸν xal ποιχέλον
τῶν θείων δυνάμεών τε xal ἐνεργειῶν τοῦ ἔνιαίου
xai τῆς ἁπλότητος ἐχπίπτων. Οὕτω πιστεύωμεν εἰς
Eva θεὸν dv uid τρισυποστάτῳ χαὶ παντοδυνάμῳ
Ῥεότητι, καὶ τοὺς ἓν τοιαύτῃ πίστει τῷ Θεῷ εὔαρε-
στῄσαντας ἀναχηρύτιωμεν. Τοὺς δὲ pif οὕτω πι-
οτεύρντας, ἀλλ ἰδίας αἱρέσεως ἄρξαντας, Qj τοῖς

sed et gratia, et virtus, eL operatio, et splendor, e!
incorruptlhilitas, et regnum et extera omnia per
qui communicatur οἱ conjungitur Deus angelis et
hominibus, qui neque numero et distinctione per-
sonarum, neque numero et diversitate divinarum
potentiarum et operationum 23b unitate et plenitu-
dine sua deficit. lta credamas in. unum Deui | in
una omnipotenti deitate tribus personis subsisten'e,
εἰ eos qui Ueo per ialem fldem placuerunt alia voce
laudemus. lta autem uon credentes et eos qui pro-
prias hæreses proferünt seu proferentes perscve-
ranter conscquuntür, rejiciamus. Hoc vero scítote, -
fratres, quoniam passiones prava et impla dogmata
alia ab aliis inferuntur locum accipientia ex justa

ép&£astw sl; τέλως ἑπακολουθήσαντας, ἁπ,δαλλώ- B Dei defectione.
µεθα. Τοῦτο δέ ἐστε γινώσκοντξς, ἀδελφοὶ, ὅτι τὰ πονηρὰ πάθη xat τὰ δυσσεδη δόγματα δι ἀλλήλων
εἰσάγεται, λαδόντα χώραν ὑπὸ τῆς τοῦ θεοῦ διχαίας ἑγχαταλείψεως.

"Ou μὲν οὖν διὰ τῆς δυσσεδείας ὁ πολυπληθὴς
ἑσμὸς τῆς ἁμαρτίας λαμθάνει χώρα», 6 μέγας Παῦ-
λος. ἡμᾶς ἐδίδαξε, γράφων περὶ τῶν Ἑλλήνων *
« Καθὼς οὐκ ἐδοχίμασαν τὸν Θεὸν ἔνειν ἐν ἐπιγνώ.
est, ἀλλά γνόντες τὸν θεὸν, οὐκ ὡς θεὸν ἑδόξασαν,
à) ηὐχαρίφτησαν, παρέδωχεν auzov; ὁ θεὸς εἰς ἁδό-
χεµον νοῦν ποιεῖν τὰ μὴ χαθήχκοντα, πεπληρωµένους
πάσῃ ἁδιχίᾳ, πορνείφ, πλεονεξία, xal τοῖς ἑξῆς. »
"Ot: δὲ διὰ τῆς ἁμαρτίας ἡ δυσσέθεια πάλιν εἰσά-
γεται, διἁ πολλῶν τῶν τοῦτο παθόντων ἁθλίως ἐστ.ν
$ παράστασις. Σολομῶν ἐχεῖνος ἐκδοὺς ἑαυτὸν ταῖς
σαρχιχαὶς ἡδοναϊῖς, εἰς εἰδωλολατρείαν εζωλισθεν.
Ἱεροδοὰμ χατ' ἄχρας ἠττηθεὶς φιλαρχίας vai χ--
ταῖς δαμάλεαιν ἔθυαεν. 'O προδότης Ἰούδας φι-

λεργχυρίαν γοσήσας περιέπεσε τῃ Ὀεοχτονίᾳ. Διά C

ταῦτα τοίνυν, ἐπεὶ xal fj πίστις χωρις τὼν ἔργων
wexOi χαὶ ἀσύστατος, xal τὰ ἔργα χωρὶς τῆς mi-
στέως µατ.ια xal ἀνόνητα, συνηψεν ἡ t Πνεύμα-
το; χάρις σήμερον ἓν τῷ σεπτῷ της νηστξ!ας καιρῷ
xoY τῆς κατ’ ἀρετὴν ἀσχήσεως τὴν ἀναχῆρυς.ν τών
ὀρθο:τομούντων τὸν λόγον τῆς εὐσεθείχς, xai την
Amoxfopo$w cov μὴ ὁρθοτομεῖν ἑλομένων, ως àv
fuel; αυνηµµένω; ἐπ ἄμφω σπεύδοντες, xal την

πόνων τὸ .χέρδος διὰ τῆς πίστεως χομισώμεθα.

Mt µόνον δὶ δι ἀλλίλων εἰσάγεται τὰ πονηρά
πάθη καὶ fj δυσσέδεια, ἀλλὰ xal ἀλλήλοις ἑοίκασι"
xai ἵνα βραχύ τι πρὸς τὴν ὑμετέραν ἀγάπην εἴπω,
κερὶ τῶν ἐφ ἡμῶν ἀναφανέντων. ἕτερ'όοζων, xa-
θάπερ ὁ ᾿Αδὰμ ἀπὸ παντὺς ἐσθίειν ξύλου τοῦ ἐν xin
παραδείσω παρὰ τοῦ θεοῦ λαδὼν ἐξουσίαν, οὐχ fip-
χέσθη πᾶσιν ἐχείνοις, ἁλλὰ τῇ «τοῦ ἀρχεχάχου ὄφ-ως
ουμθουλή πεισθεὶς, ἀπὸ τοῦ ξύλου ἔφαγεν, οὗ μόνου
προσετἀχθη μὴ &yacÜat- οὕτω xal τῶν ἐν τῷ Bep
ἀγαθῶν. xai ὄγτως ἀγαθο:ρεπῶν δωρεῶν, εἰς µέθ-
εξιν ὑπ αὐτοῦ προχκειμένων τοῖς βονλοµένοις. κατὰ
τὸν εἰπόντα Πάντα ὅσα ὁ Geb, xal ὁ διὰ τῆς Υάρι-
£o; τεθεωμµένος ἔσται, χωρὶς τῆς χατ οὐσίαν ταντό-
.&579$. Εἰσιν οἱ xai αὐτῆς τῆς ὑπερουσίου ουσίας

Ron. 1, 21. 26.

Peccati quidem innumerum examen ex impietate
locum accipere, magnus Paulus nos docuit de Grz-
cis scribens : « Sieut non. probaverunt Deum ha-
bere in notitia, s.d cum cognovissent Deum , non
sicut Deum pglorilicaverunt, aut gratias egerunt, tra-
didit illus Deus in reprobum seusum, ut faciant ea
qua non conveniant, repletos omni iniquitate, for-
"icalionc, avaritia, et czeteris *, » impietatem vero
vicissim per peccatu:n iuduci, non pauci istud ex-
perii misere probaverunt. Salouion ute carnis volu-
ptatibus [ndulgens in idololatriam irrepsit. Jeroboam
suma viclus avaritia aureis sacrilleavit vitulis. Tra-
ditur Judas divitiarum amore segrotans ju deicidium
illapsus est. ropterea, eum fides sineoperibus mortua
sit et dissenianea, operaque sine fide vana et nullius
pretii digna , conjunxit. gratia Spiritus liac die in
sacro jejunii tempore quo ad virtutem exercetur,
et praedicationem eorum qui reciaim pietatis ratio-
pem accéperunt et rejectionem eorum qui ab. iila
deflectere maluerunt, ut. nos ambobus mente stu.
dentes, ct lidem operibus coinprobemus, et liboruin
lucra per ſidem referamus.

πίστιν διὰ τῶν ἔργων 3 ἰπιδειζώμεθα, x5 τῶν

Verum non lantum aliz ab aliis inducantur cupidi-
tates pravae et impietas, sed etiam sibi invicem sunt
similes, quod brevi sermone ad vestram charitatem
licam, de eis qui 4 lide apud nos erraverunt ; sicut
Adam, licentia a Deo accepta edendi de omni liguo
quod erat in paradiso, h:s ouinibus non contentus
fuit, sed vaferrimi »erpentis consilio persuasus ex li-
gno immanducavit quod solui ue tangeret prohibitum
era!; ila de homs Dei. vereque egregiis donis iu .
quurum partem. omnes. qui volunt veuire possunt ,
secuudum eum qui dixit : Omnia qua Dei snat per
gratiam ejus communicaniur, priter ejus. substan.
tialem exsistentiam, Sunt autem qui 108 etiam hujus
supersubstautialis essentix docent esse participes ,

'GREGORII PALAM E

fel

et posse esm Αρίο appellare nomine praedicant, A µετέχειν ἡμᾶς διδάσχουσι, xal δύνασθαι xyplo;

perversissimum imitati serpentein , sicut. ille Dei
ópera, ita isti sanctorum verba male intelligunt et
a sensu. àvertunt. Sed nos accepta a Domino pote-
$i:te amiulandi guper serpentem et seorpionem, et
super omnem inimici potestatem , omni ejus moli-
tione et aggressione contra pietatem plamque 60η:
versalionem feliciter contritis, illiusque in omnibus
victores , ceelestes et intemeratas justitia coronas
consequemur in ipso Christo, judice integro et mer-
cedum largitere, quem decet omnis gloria αἱ honor
ei adoralio cum aeterno ejus Patre et sanctissiino,
hono et vivificante Spirita, nunc et semper et in
ssecula seculorum. Amen.

HOMILIA 1X.
In tempore jejunii et orationis.

Finis quidem divinorum. dogmatum , horumque
meditationis el operose exsecutionis veritas est et
laus certa cum divis Patribus nostris consona et
consentanes ; agend:z vero virtutis istud non est
finis, se potins principium , qua nisi ad congruen-
tem finem perveniat, assecuta erit. majoris causam
condemnationis. Ait enim : « Qui cognovit volanta-
tem Domini et non fecit, vapulabit multis **.» Inde
won sufficit, ad rztionem virtutis, hnjus intelligen-
tia et veritas, sed finis ejus est bonum. lgitur si
eonspiciamus homines in bonis coguitis converssn-

ὀνομάζειν αὐτὴν ἑπαγγέλλονται, χαὶ τὸν ἀρχέχαχον
ὄφιν μιμούμενοι, ὣς ἐκεῖνος τὰ τοῦ θεοῦ, οὕτως
αὐτοὶ τὰ τῶν ἁγίων ῥήματα παρεξηγεῦνται xal
διαστρέφουσιν. "AXI ἡμεῖς καὶ δύναμιν παρὰ τοῦ
Κυρίου λαδόντες πατεῖν ἓπάνω ὄφεων xal σχορπίων,
καὶ ἐπὶ πᾷσαν «hv. δύναμιν τοῦ ἐχθροῦ, πᾶσαν ck
αὑτοῦ μηχανὴν καὶ Κάλην τήν τε χὰτὰ τῆς εὐσεθείας
χαὶ τῆς χατ’ εὐσέδειαν τολιτεἰας εὐχερῶς συντρί-
avete, χαὶ νιχηταὶ διὰ πάντων αὑτοῦ φανέντες, τῶν
οὐρανίων καὶ ἀχηράτων τῆς δικαιοσύνης ὁτεφάνων
ἐπιτευξόμεθα, lv αὐτῷ Χριστῷ τῷ ἀλεχάστῳ χριτῃ,
xai δοτῆηρι τῶν ἀντιδόσεων ᾧ πρέπει πᾶσά δόξαν
τιμῃ xal προδκύνησις, σὺν τῷ ἀνάρχῳ αὐτοῦ Πατρὶ
xal τῷ παναγίῳ xal ἆγαθῷ καὶ ζωοποιῷ Πνεύματι,
νῦν x& ἀεὶ, καὶ cl; τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.
OMIAIA €.

Ev. τῷ καιρῷ trc Νηστείας καὶ Προσενχῆς.

Τέλος μὲν θείων δογμάτων xaV τῆς περὶ ταῦτα
φιλοκονίας καὶ θεωρίας ἀλήθεια xal ἀσφαλὲς δόξαι
xai πρὸς τοὺς θεοζόρους ἡμῶν Πατέρας σύμφωνο
καὶ ὁμόλογος : εῆς 8b πρακτιχῆς ἀρετῆς o0 toute
κέλος ἐστὶν, ἀρχὴ δὲ μᾶλλον, Ἶτις ἂν μὴ πρὺς τὸ
κατάλληλον ἔλθῃ τέλος, καὶ μείζονος χκαταδίκής
πρόξενος lavat τῷ ατησαμένῳφ' » Ὁ γὰρ εἰδὼφ
«not, τὸ θέλημα τοῦ Κυρίου xa μὴ ποιῇσας, δαρῄσεται
πολλάς. » Οὕτως οὐκ ἀρχεῖ πρὸς λόγον πραχτιχῆς
ἀρετῆς fj περὶ ταύτην ἐπιστήμη τε καὶ ἀλήθεια,
ἀλλὰ τέλος tesi ταύτης τὸ ἀγαθόν. EL μὲν obv bo

tes, istaque ad opus deducentes, bonosque per opera C ρῶμεν τοὺς ἀνθρώπους ἐμμένοντας τοῖς ἐγνωπμένοιό

perfectos, nec delinquentes contra rectam rationem
quam in mente babent, sane non longam habere-
mus orationem de justitia , de castitate, de tenpo-
rantía aliisque similibus. Quis entm nescit unum-
quodque horum esse pulchrum, et in primis v.tam
ten perautem quae ex omnium experientia probatur
aniwis corporibusque simul admodum prodesse?
Sed cum plerique sciant, uiminmque scíant concu-
pisceutiam el iram pulchrae iili prsesstare cognitioni;
(dixit enim Apostolus : « Video aliam legem in
membris ineis repugnantem legi mentis mes, et
captivantem me in lege peccati qux est in membris
meis !*), » ideo sæpe vos, fratres, verbo hortamur
ut recta οἱ pura inteutione exercitium boni comple-
ciawini qua ad optimum harum cognitionum finem
sttingatis. « Intellectus enim bonus, inquit David ,
omnibns facientibus eum '*, » Et : v Justitia ejus
iu filios filiorum, his qui servant testamentum ejus
ei memores suut wandatorum ejus ad faciendum
ea '*, » Et Paulus : « Non auditores legis justi erunt
apud Deum, sed factores legis justificabuntur **, »
Et utrorumque Dowinus : «Si haec scitis, beati eritis
sí faciatis ea !*. »

χαλοῖς, xai εἰς ἔργον ἄγοντας ταῦτα, καὶ ἀγαθοὺς
ἀποτελουμένους διὰ τῶν ἔργων, ἀλλὰ μὴ πληµμµε-
λοῦντας παρ᾽ ὃν ἔχουσιν ὀρθὸν λόγον ἐν ταῖς Φνχαῖςι
οὐχ ἂν ἡμεῖς πολὺν ἐποιούμεθα λόγον περὶ δικαιο
πραγίας, περὶ σωφροσύνης, περὶ ἑγχρατείας, χαὶ
τῶν τοιούτων * τίς γὰρ οὐχ oldev, ὅτι xa)bv ευύτων
ἕκαστον, xoi µάλιστα ἐγχρατὴς βίος, ὃς χαὶ διὰ πεί-
pac ἑχάστοτε δείχνυται IA φυχαῖς ὁμοῦ τε xul σώ»
µασιν ὠφελιμώτατος (v; Ἐπεὶ δὲ (oat μὲν ol
πλεῖσ:οι, xal χαλῶς ἴσασιν, ἀλλ ἐπιθυμία καὶ θυ»
p! ἐπικρατεῖ τῆς χαλῆς ἐπιστήμης ᾿ « Βλέπω γὰρ,
φησὶν ὁ Απόστολος, ἕτερον νόµον ἀντιδτρατενόμες
voy τῷ vóptp τοῦ νοός µου, xal αἰχμαλωτίζοντά µε
τῷ νόµῳ τῆς ἁμαρτίας τῷ ὄντι ἓν τοῖς µέλεαί µου.»
διὰ τοῦτο αυνεχῶς τὴν ἀπὸ τοῦ λόγου παράχλησιν
προσάγοµεν ὑμῖν, ἀδελφοὶ, ὡς ἂν διαναστήσωμεν τῷ
ἁδιαστρόφῳ καὶ ὁρθῷ λογισμῷ τὴν τοῦ ἀγαθοῦ
πρᾶξιν ἐπιτιθέναι, ὡς τὸ τῆς ἐν τοῖς τοιούτοις γνώ-
6εως τέλος ἀγαθὸν ἐπιφέρουσαν” « Σύνεσις ἂγαθνὲ,
φησ.ν ὁ Δαᾳ6ἱδ, πᾶσι τοῖς ποιοῦσιν αὐτὴν.» Καὶ:
« Ἡ διχαιοσύνη αὐτοῦ ἐπὶ νυἱοῖς viov, τοῖς φυλάσ-
σουσι τὴν διαθήχην αὑτοῦ, xol μεμνημένοις τῶν
ἐν ολῶν αὐτοῦ τοῦ ποιῆσαι αὐτάς. » Καὶ ὁ Παῦλο. ’

« Οὐχ οἱ ἀχροαταὶ τοῦ νόµηυ δίκαιοι παρὰ τῷ Ge, ἁλλ᾽ οἱ ποιηταὶ τοῦ νόµου δικαιωθήσονται.» Ὁ δὶ
ἀμφοτέρων Κύριος, « El ταῦτα οἴδατε. eral, μακχάριοί Eats, ἐὰν ποιῆτε αὐτά. »

Igitur spprehendamus operibus, fratres, pretiosa

jejunii et temperantia commoda, comprobeuus no-

** Lac. xii, 117. !* ſtom. vit, 25.

᾽Αφώμεθα οὖν xat δι᾽ ἔργων, ἀδελφοὶ, τοῦ χαλοῖ
τῆς νηστείας xal ἑγχρατείας χρήματος ' πιστωσώ.

! Psal, cz, 10. !* Phal. cu, 17. '* Rom. ii, 1ο. !* Joan. xin, 07

NIS

NONILIA TX.

106

μεθα shv ἀγαθὴν περὶ ταῦ.α δ.άθεσιν' δείξωµεν A stros de istis lonas dispositiones, ostendamus effe-

ἐνεργῶς τοὺς χερποὺς αὑτῶν ὁποῖοι ' ix. Υὰρ τοῦ
καρποῦ τὸ δένδρον γινώσχεται. ᾽Αλλὰ xal τὸν γεωρ-
γὸν δεῖ πρῶτον τῶν χαρπῶν µεταλαμδάνε:ν * « Νόε,
ἃ λέγω, » φποὶν ὁ Απόστολος. Τῶν μὲν γὰρ ἄλλων
ἀρετῶν μα Qvyhv f| σῶμα κχαθαίρει τε xol
κχοσμεῖ' μᾶλλον δὶ ψυχῆς Ev γέτι µέρος ἢ σώμα-
τος, ὡς προσευχῆ xal ἐπιστήμη τὸν νοῦν, τὸν θυμὺν
Ἡ πραότης, τὴν ἐπιθυμίαν ἡ σωφροσύνη. Ἡ δὲ νη-
στεία χαὶ f; ἑγχράτεια τὰς μὲν τοῦ σώματος ἆπανα-
Ἑτάσεις χοιµίζει, τὴν λύσσαν τοῦ θυμοῦ xal τῆς
ἐπιθυμίας ἀπομαραίνει, αἱθρίαν δὲ τῇ διανοίᾳ κα-
θαρὲν ἐμποιεῖ xai olov ἀνέφελον, ἁποχαθαίρουσα
ταύτην τῶν Ex τοῦ πλήθους τῶν βρωµάτων &vióv-
των ἀτμῶν, xal τῆς ἀπὸ τούτων ἀχλύος. Διὰ νη-

:είας καὶ ἔγχρατείας à ἔξω ἄνθρωπος; φθείρεται’
lay δὲ οὗτος φθείρεται, τοσοῦτον ὁ ἑντὸς ἀναχαινί-
ζεται χατὰ τὸν ᾿ΑἈπόστολον. Παχεῖα yactho, εἶπέ
τις, λεπτὸν οὗ τίχτει voüv* οὐχοῦν ἡ διὰ νηστείας
xai ἑγχρατείας λεπτυνοµένη καὶ τὸν νοῦν t£ áváy
x1; λεκτύνει.

Οὕτω viv καλὺν xai ἀγαθὸν διὰ ταύτης χατορ-
δοῦται xel τελειοῦται. Διπλοῦν. ἐστι περιτείχισµα
4) νηστεία καὶ dj ἑ;χράτεια" xal ὁ ἐν ταύταις βιῶν
εἰρήνης ἀπολαύει πολλῖς, ὡς τῆς Ἱερουσαλὴμ ὧν
ἑντός. ᾿Ἱερουσαλὴμ γὰρ εἰρήνη ἑρμηνεύεται. Τού-
vw δὲ πολεμεῖ τῷ τείχει ὁ τοῦ Βαδυλωνίου ἄρχοντος
ἀρχιμάχειρος χἂν οὐχ εὕρῃ τοὺς ἑντὸς ἀντεχομέ-
γους τῶν τειχῶν καρτερῶς, χαθαιρεῖ ταῦτα, προσα-

«libus quanti sint. horum fructus, nam ex (τυσία
cognoscitur arbor. Virum agricolam oportet primum
de fructibus perciperc. « futellige quæ dico, » ait
Apostolus **, Etenim aliarum quidem virtutum una-
quaeque vel animam vel corpus purgat et exornat ,
vel potius quamdam animse aut corporis partem, ut
oratio et scientia mentem, cor dulcedo, concupi-
scentiam castitas, Jejuuium autem et abstinenila
corporis sedat rehelliones, ire furores impetusque
concupiscenti debilitat, celumque serenum fere
nuila nube obductum in menteu infundit, illam
expurgans a vaporibus ex multitudine ciborum
orientibus, ortaque ex istis ealigine. Per jejunium
et abstinenüem homo exterior destruitur, qui
quantum destruitur, tautum interior renovatur prout
dixit Apostolus, Venter crassus, ait quidam, non
subtileni giguit mentem ; ergo Jejunio et abstiuen-
tía extenuatus, animam quoque subtilem ellicit.

— fta omne bonum et pulchrum Jejunio temperatum
perficitur. Duplex est munimentum : jejunium οἱ ahs-
tínentia, et In istis vivens pace multa gaudet, qua-
tenus Jerusalem civis. Jerusa'em euim pax inter
pretatur. Hunc autem murum aggreditur Bahylonieq
principis archimagirus, et nisi cives inveniat vali-
dis menibus firmatos, jsta evertit, impellena
quasi arietes inagiro artiflcia, Verum si moeuibus

Teróv ὡς ἐλεπόλεις τὰ τῆς ὀγαρτυτικῆς payyaved. C istis. melusi sobria nen tantum variis dapibus

paca. El δὲ ol ἐπὶ τῶν τειχῶν τούτων οὐ µόνον
πιριφρονοῦσι τὰ ποικίλα τῶν ὅγων, ἀλλὰ xal τὸν
ἃρτον ἐπὶ τὸ εὐτελέστερον ἔτι µάττουσιν, αὐτοὶ
μᾶλλον &V ἐγχρατείας ἀνατρίπουσι xai τὴν σχηνην
Maliáp * τοιοῦτον γάρ τι προτυποῖ χαὶ f) χατὰ τὺν
Γεδεὼν Ἱστορία « Ἰδοὺ γὰρ, φησαὶ, μερὶς ἄρτου χρι-
θίνου, χυλιοµένη ἐπὶ τὴν παρεμθολὴν Μαδ.ἀµμ. »
Ἕλήλον δὲ 6 κρίθινος ἄρτος τῶν ἑπιστρατενσάντων
μετὰ Γοδεὼν τὴν xal ἐπὶ τῶν ἀναγχαίων εροφῶν
εὐτέλειαν καὶ ἐγκράτειαν, «€ Καὶ ἦλθε, φηαὶ, µέχρι

ες σκηνῆς Μαδιὰμ χαὶ ἑπάταζεν αὐτὴν xal xast-
στρεφι. » Σχηνὴ 6 ἂν εἴη παντως ὑπὸ μάξης Χρι-
θένης χαταστρεφοµμένη ἡ µαιµάσσουσα τοῦ τε λαι-
pov καὶ τὴς κοιλίας ἐπιθυμία, 45$ Tj; τὸ μαργαῖ-
vov ἀφαιρεῖται νηστεία xal λιτὴ προσγινοµένη
τράπεζα. Δανι]λ ὁ τῶν ἐπιθυμιῶν &vhp o5 «bv δρά-
χοντᾶ μόνον διὰ µάζης ἀνεῖλε τὸν θεὺν, ὧν θεὸς ἡ
Χλιλία, καὶ ó ἔχῳν τὴν ἰσχὺν ἐπὶ τῇ ὀσφύῖ καὶ ἐπ'
$agaioü Ὑαστρὸς, ἀλλ᾽ ἐπὶ πολλὰς ἑδδομάδας μὴ

etantur, sed etiam panem parcius frangant, ipsi
magis temperantia subvertunt tabermaculum Ma-
dian; boc enim presignabat Gedeonis hi:tori4 :
« Ecce scriptum est, subcinericius panis ex hor-
deo volvebatur iu castra Madian !*. » Monstra -
bat pauis lhordeaccus Gedeonis militum etiam
jn escis necessariis sobrietatem et temperantiam,
« Et pervenit, inqui!, usque ad tabernaculum Ma-
dian, et percussit illud et subvertit *'* » Taberia-
culum penitus pane hordeaceo ever:um essel con-
capiscentia gulae et ventre grassata, cujus jejunium
mensaque sobrie apposita veliementes tollit cupidi-
tates, Daniel, vir desideriorum, non tantum draco-
nein massa abstulit Deum eorum quibus Deus ven-
ler est et cujus foriitudo in luubis ejus et iu um-
billco ventris ejus !€, sed eiiam per multas liebdo-
mades non maunducans panem desideratum, nec bi-
bens vinum, míras visiones vidit, et archangeli ad-
ventu donatus fuit,

φαγὼν ἄρτον ἐπιθυμιῶν, µήτε οἶνον πιὼν, κχαινοτέρας ὁράσεις εἶδε, καὶ ἀρχαγγέλου ἐπιστασίαν ἐδέ-

ξατο͵,

V μὲν οὖν Δανι]λ οὕτω ὁ δὲ ἐπιθυμητὴ; λαὸς
x71 ἀχάριστος, οἱ λέγοντες, Τίς φωμιεῖ ἡμᾶς χρέα;
v2v ἡ doyh ἡμῶν xavágnpoc* µετὰ τὸ φαγεῖ» χρέα
ἕως ἐξῆλθεν ἐκ τῶν µυκτήρων αὐτῶν, ἐπατάχθησαν
n2 μεγάλην σφόδρα” « Ἑθυμώθη γὰρ, φησὶν,

le τὸν λαὺν 6 θεὺς, καὶ ὁ χόρος αὐτοῖς εἰς χολέραν

9 [I Tim. µ, 6, ** Jugic. vit, 45.
PaTRhOL. GR. CLI

" ibid.

" Job xt, 11.

lta quidem Daniel; protervus autem et ingratus
populus dicebat : « Quis dabit nobis ad vescendu n
carueg 1 ? » Sed. postquam manducassent carnes ,
donec exirent per nares, v-liewentem valde passi
sunt plagam ; dixit euim : « Iratus est Deus iu po-
pulum suum, ct satuzitas eorum facta est. in. con-

!* Num. σι, 4.

'GREGORII PALAM

fel

et posse esm apto appellare nomine predicaut, A µετέχειν ἡμᾶς διδάσχουσι, xaX δύνασθαι xpplw;

perversissimum imitat serpentem , sicut. ille Dei
ópera, ita isti sanctorum verba male lutelligunt et
8 sensu. avertunt. Sed nos accepta a Domino pote-
$1:te amimlandí guper serpentem et seorpionem, et
super omnem inimici potestatem , omni ejus moli-
tione et aggressione conira pietatem plamque con«
versationem feliciter contritis, illiusque in omnibus
victores , ceelestes et inteineratas justiti: coronas
consequemnr in ipso Christo, judice integro et mer-
cedum largitere, quem decet omnis gloria et honor
ei adoratio cum zterno ejus Patre et sanctissimo,
hono et vivificante Spirite , nunc et semper et in
ssecula seculorum. Amen.

HOXILIA IX.
In tempore jejunii et orationis.

Finis quidem divinorum dogmatum, horumque
meditationis el operosz exsecutionis veritas est εί
laus certa cum divis Patribus nostris consona et
consentanea; sgend:x vero virtutis istud non est
finis, se! potins principium , qux nisi ad congruen-
tem flnem perveniat, assecuta erit. majoris causam
condemnationis. Ait enim : « Qui cognovit volanta-
tem Domini et non fecit, vapulabit vultis **,» Inde
ου sufficit, ad ratlonem virtutis, hnjus intelligen-
tia et veritas, sed finis ejus est bonum. lgitur si
eonspiciamus honilues in. bonis coguitis conversan-

ὀνομάξδειν &üstv ἑπαγγέλλονται, xal τὸν ἀρχέχακον
ὄφιν μιμούμενοι, ὡς ἐχεῖνος τὰ τοῦ θεοῦ, οὕτως
αὐτοὶ τὰ τῶν ἁγίων ῥήματα παρεξηχεῦνται xol
διαστρέφαυσιν. 'ÀXY ἡμεῖς καὶ δύναμιν παρὰ τοῦ
Κυρίου λαδόντες πατεῖν ἑγάνω ὄφεων χαὶ σχορπίῳν,
καὶ ἐπὶ πᾷσαν «hv. δύναμιν τοῦ ἐχθροῦ, πᾶσαν cl»
αὑτοῦ μηχανὴν καὶ πάλην τήν τε κὰἀτὰ τῆς εὐσεδείας
xai τῆς χατ εὐσέδειαν ΤΟλιτε(ίας εὐχερῶς συντρί- —
Ψαντες, xol νιχηταὶ διὰ πάντων αὐτοῦ φανέντες, τῶν
οὐρανίων xai ἀχηράτων τῆς διχαιοσύνης ὁτεφάνων
ἐπιτευξόμεθα, dv αὐτῷ Χριστῷ, τῷ ἀδεχάστῳ κχριτῇ,
καὶ δοτῆηρι τῶν ἀντιδόσεων ᾽ ᾧ πρέπει πᾶσα δόξαν
τιμ] xal προδχύνησις, σὺν τῷ ἀνάρχῳ αὐτοῦ Πατρὶ
xal τῷ παναγίῳ xat ἀγαθῷ καὶ ζωοποιῷ Πνεύματι,
νῦν x«i ἀεὶ, xal εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.
OMIAIA θ’.

Ev. τῷ καιρῷ τῆς Νηστείας καὶ Προσενχῆς.

Τέλος μὲν θείων δογμάτων καὶ τῆς περὶ ταῦία
φιλοκονίας xal θεωρίας ἀλήθεια xal ἀσφαλὴς δόξει
καὶ πρὸς τοὺς θεογόρους ἡμῶν Πατέρας αὐμφωνοξ
καὶ ὁμόλογος: tfc δὲ πρακτιχῆς ἀρετῆς οὗ toj v6
κἐλος ἐστὶν, ἀρχὴ δὲ μᾶλλον, fyc ἂν μὴ πρὸς τὸ
κατάλληλον ἔλθῃ τέλος, xal μείζονος χαταδἰχῆς
πρόξενος ἴσται τῷ ατησαμένφ’ » Ὁ γὰρ εἰδὼςι
φησὶ, τὸ θέλημα τοῦ Κυρίου καὶ μὴ ποιῆσας, δαρῇσεται
πολλάς. » Οὕτως οὐκ ἀρχεῖ πρὸς λόγον πραχτικῆς
ἀρετῆς fj περὶ ταύτην ἐπιστήμη τε χαὶ ἀλήθεια,
ἀλλὰ τέλος ἐστι ταύτης τὸ ἀγαθόν. EL μὲν οὖν ἕω.

tes, ístaque ad opus deducentes, bonosqne per opera C ρῶμεν τοὺς ἀνθρώπους ἑἐμμένόντας τοῖς ἐγνωμμένοις

perfectos, nec delinquentes contra rectam rationem
quam in merte habent, sane non longam habere-
mus orationem de justitia , de castitate, de tempe-
raniia aliisque similibus. Quis enfm nescit unum-
quodque horum esse pulchrum, et in primis v.tam
temperantem quae ex omnium experientia probatur
animis corporibusque siinul admodum prodesse ?
Se cum plerique sciant, niminmque sciant. concu-
pisceutiam el iram pulchrae ilii praestare cognitioni;
(dixit enim Apostolus : « Video aliam legem in
membyis ineis repugnantem legi mentis mez, et
captivantem me in lege peccati quz est in membris
meis !*), » ideo sspe vos, fratres, verbo hortamur
ut recta οἱ pura intentione exercitium boni comple-
ciawini qua ad optimum harum cognitionun finem
sitingatis. « Intellectus enim bonus, inquit David ,
omnibus (scientibus eum !*, » Et : « Justitia ejus
in filios filiorum, his qui servant testamentum ejus
et memores sunt mandatorum ejus ad faciendum
ea !*, » Et Paulus : « Non aulitores legis justi erunt
apud Deum, sed factores legis justificabuntur **, »
Et utrorumque Dowinus: «Si haec scitis, beati eritis
sí faciatis ea !*. »

χαλοῖς, xai εἰς ἔργον ἄγοντας ταῦτα, καὶ ἀγαθοὺς
ἀποτελουμένους διὰ τῶν ἕἔργων, ἀλλὰ μὴ αλημμε-
λοῦντας παρ ὃν ἔχουσιν ὀρθὸν λόγον iv ταῖς Φνχαῖςι
οὐχ ἂν ἡμεῖς πολὺν ἐποιούμεθα λόγον περὶ δικαιο
πραγίας, περὶ σωφροσύνης, περὶ ἑγχρατείας, καὶ
τῶν τοιούτων * τίς γὰρ οὐκ οἶδεν, ὅτι χαλὸν εούὐτων
ἕκαστον, xaX μάλιστα ἑγχρατὴῆς βίος, ὃς xai διὰ κεί-
pa; ἱχάστοτε δείχνυται I AU φυχαῖς ὁμοῦ τε xul σώ»
µασιν ὠφελιμώτατος ὤν; Ἐπεὶ δὲ (cadi μὲν ol
πλεῖσ-οι, xol χαλῶς ἴσασιν, ἀλλ' ἐπιθυμία xal θυ»
μὺς ἐπικρατεῖ τῆς χαλῆς ἐπιστήμης ε« Βλέπω γὰρ,
φησὶν ὁ Απόστολος, ἕτερον νόμον ἀντιδτρατενόμες
voy τῷ νόµῳ τοῦ νοός µου, xal αἰχμαλωτίζοντά µε
τῷ νόµῳ τῆς ἁμαρτίας τῷ ὄντι ὲν τοῖς µέλεαί µου. »
διὰ τοῦτο συνεχῶς τὴν àmb τοῦ λόγου παράχλησιν
προσάγοµεν ὑμῖν, ἀδελφοὶ, ὡς ἂν διαναστήσωµεν τῷ
ἁδιαστρόφῳ xal ὁρθῷ λογισμῷ τὴν τοῦ ἀγαθοῦ
πρᾶξιν ἐπιτιθέναι, ὡς τὸ τῆς ἐν τοῖς τοιούτοις γνώ-
σεως τέλος ἀγαθὸν ἐπιφέρουσαν» « Σύνεσις ἀγαθὸὶ,
φησ.ν ὁ A2616, πᾶσι τοῖς ποιοῦσιν αὐτῆν.ιν Ket*
€ Ἡ διχαιοσύνη αὐτοῦ ἐπὶ υἱοῖς υἱῶν, τοῖς φυλάσ-
σουσι «hv διαθήκην αὐτοῦ, xol μεμνημένοις «nv»
ἐντιλῶν αὑτοῦ τοῦ ποιῆται αὐτάς. » Καὶ ὁ Παῦλο:.

«€ Οὐχ οἱ ἀχροαταὶ τοῦ νόµου δίκαιοι παρὰ τῷ θεῷ, ἁλλ' οἱ ποιηταὶ τοῦ νόµου δικαιωθήσονται.» Ὁ Bl
ἀμφοτέρων Κύριος, « Ei ταῦτα οἴδατε, crat, μαχάριοί Lote, ἐὰν ποιῆτε αὑτά. »

gitur 2pprehendamus operibus, fratres, pretiosa

jejunii et temperanii:e commoda, comprobeuwus no-

Αφώμεθα οὖν xat δι) ἔργων, ἀδελφοὶ, τοῦ χαλοῖ
τῆς νηστείας xal ἑγχρατείας χρήματος ' πιστωσώ:

** Lac. xu, 7. !* Rom. v1, 30. !! Pal, ος, 10. Ρια]. cu, 17, 2 Rom. n, 13. 1* Joan. Aut, 17

NS

NMONILIA TX.

106

µεθα τὴν ἀγαθὴν περὶ ταῦ.α διάθεσιν' δείξωμεν A stros de istis lonas dispositiones, ostendamus effe-

ἐνεργῶς τοὺς καρποὺς αὑτῶν ὁποῖοι ' ix yàp τοῦ
καρποῦ τὸ ἄφνδρον Υϊνώσχεται. ᾽Αλλὰ χαὶ τὸν γεωρ-
γὸν δεῖ πρῶτον τῶν χαρπῶν µεταλαμόάνε:ν * « Nós:
ἃ λέγω. » φησὶν ὁ Απόστολος. Τῶν μὲν γὰρ ἄλλων
ἀρετῶν n] Qvyhv f) σῶμα κχαθαίρει τε καὶ
κχοσμεῖ, μᾶλλον δὲ ψυχῆς Év vl «x µέρος fj σώμα-
τος, 6; προσευχὴ xal ἐπιστήμη τὸν νοῦν, τὸν θυμὸν
Ἡ πραότης, τὴν ἐπιθυμίαν fj σωφροσύνη. Ἡ δὲ νη-
στεία χαὶ f; ἐγχράτεια τὰς plv τοῦ σώματος ἕπανα-
στάσεις χοιµίζει, τὴν λύσσαν τοῦ θυμοῦ xal τῆς
ἐπιθυμίας ἀπομαραίνει, αἱθρίαν δὲ τῇ διανοίᾳ xa-
Φαρὰν ἐμποιεῖ xal olov ἀνέφελον, ἁποχαθαίρουσα
ταύτην τῶν ix τοῦ πλήθους τῶν βρωµάτων ἀνιόν.
των ἀτμῶν, xal τῆς ἀπὸ «ούτων ἀχλύος. AX νη-
σ-είας xal ἑγχρατείας ὁ ἔξω ἄνθρωπο; φθείρεται"
bey δὲ οὗτος φθείρεται, τοσοῦτον ὁ ἑἐντὺς ἀναχαινί-
ζεται κατὰ τὸν Ἀπόστολον. Παχεῖα γαστ]ρ, εἶπέ
τις, λεπτὸν οὗ τίχτει vobv* οὐχοῦν Ἱ διὰ νηστείας
χαὶ ἑγχρατείας λεπτυνοµένη καὶ τὸν νοῦν ἐξ ἀνᾶγ
x7; λεπτύνει.

Οὕτω πᾶν καλὺν xai ἀγαθὸν διὰ ταύτης χατορ-
δοῦται xul τελειοῦται. Διπλοῦν. ἐστι περιτείχισµα
4) νηστεία καὶ ij ἑ;χράτεια" xaV ὁ kv ταύταις βιῶν
εἰρήνης ἀπολαύει πολλῖς, ὡς τῆς Ἱερουσαλὴμ ὢν
ἑντός. Ἱρουσαλὴμ γὰρ εἰρήνη ἑρμηνεύεται. Τού-
vy & πολεμεῖ τῷ τείχει ὁ τοῦ Βαδυλωνίου ἄρχοντος
épppáyscpoc* xày οὐχ εὕρῃ τοὺς ἐντὺὸς ἀντεχομέ-
γους εῶν τειχῶν καρτερῶς, χκαθαιρεῖ ταῦτα, προσα-

«libus quanti sint horum fructus, nam ex (ructu
cognoscitur arbor. Virum agricolam oportet primum
de fructibus perciperc. « [utellige quæ dico, » ait
Apostolus **. Etenim aliarum quidem virtutum una-
quaeque vel animam vel corpus purgat et exornat ,
vel potius quamdam animæ aul corporis partem, ut
oratio et scientia. mentem, cor dulcedo, concupi-
sceutiam castitas. Jejunium autem et abstinentia
corporis sedat rehelliones, ire furores impetusquoe
concupiscenti: debilitat, cclumque serenum fere
nulla nube obductum In menteu infundit, illam
expurgans 4 vaporibus ex multitudine ciborum
orientibus, ortaque ex istis ealigine. Per jejunium
et abstnentüem homo exterior destruitur, qui
quantum destruitur, tautum interior renovatur prout
dixit Apostolus, Venter crassus, ait quidam, non
subtilem gignit mentem ; ergo jejunio et abstiuen-
ta extenuatus, animam quoque subtilem elicit,

fta omne bonum et pulchrum jejunio temperatum
perficitur. Duplex est munimentum : jejunium ct ahs-
tínentia, et [n istis vivens pace multa gaudet, qua-
tenus Jerusalem civis. Jerusa'em enim pax intere
pretatur. Hunc auteni murum aggreditur Bahylonieq
principis archimagirus, et nisi cives inveniat vali-
dis meenibus firmatos, Ἰδία evertit, impellens
quasi arietes inagiro artificia. Verum si moeuibus

Terév ὡς ἐλεπόλεις τὰ τῆς ὀψαρτυτικῆς μαγγανεύ. C istis inclusi sobrio nen tantum variis dapibus

µατα. El δὲ οἱ ἐπὶ τῶν τειχῶν τούτων οὐ μόνον
πτριφρονοῦσι τὰ ποιχίλα τῶν ὄγων, ἀλλὰ καὶ tiv
ἃρτον ἐπὶ τὸ εὐτελέστερον ἔτι µάττουσιν, αὐτοὶ
μᾶλλον δι ἐγχρατείας ἀνατρίπουσι xdi την σχην]ν
Malkáp τοιοῦτον γάρ τι προτυποῖ xal f) χατὰ τὺν
Γεδεὼν Ἱστορία" « Ἰδοὺ γὰρ, qnot, μερὶς ἄρτου χρι-
θίνου, χυλιοµένη ἐπὶ τὴν παρεμθολὴν Μαδ.άἀμ. »
Ἕληλον δὲ 6 χρίθινος ἄρτος τῶν ἐπιστρατευσάντων
μετὰ Γοδεὼν τὴν xol ἐπὶ τῶν ἀναγχαίων εροφῶν
εὐτέλειαν xal ἑγκράτειαν, e Καὶ ὖλθε, φηαὶ, µέχρι
the σχηνῆς Μαδιὰμ xax ἑπάταξεν αὐτὴν xal χατέ-
στρεῄε. » Σχηνὴ 9 ἂν εἴη παντως ὑπὸ µάζης χρι-
(true χαταστρεφομένη ἡ µαιµάσσουσα τοῦ τε λαι-
pov xai τῆς κοιλίας ἐπιθυμία, {9 f; τὸ μαργαϊ-
vov ἀφαιρεῖται νηστεία xal λιτὴ προσγινοµένη
τράπεζα. Δανι]λ ὁ τῶν ἐπιθυμιῶν àvhp οὗ τὸν δρά-
χοντα μόνον διὰ µάζης ἀνεῖλε τὸν θεὸν, ὧν θεὸς f
κοιλία, xal ὁ ἔχῳν τὴν ἰσχὺν ἐπὶ τῇ ὁσφύῖ καὶ ἐπ'
δαφαλοῦ Ὑαστρὸς, ἀλλ' ἐπὶ πολλὰς Ἱδδομάδας μὴ

etantur, sed eiiam panem parcius frangant, ipai
magis temperantia subvertunt tabernaculum Ma-
dian; hoc enim presignabat Gedeonis hl:toria :
« Ecce scriptum est, subcinericius panis ex hor-
dco volvebatur in castra Madian !*. » Monustra -
bat pauis liordeaccus Gedeonis inilitum etiam
jn escis necessariis sobrietatem el tempcrantian,
« Et pervenit, inquit, usque ad tabernaculum Ma-
dian, et percussit illud et subvertit ** » Taberia-
culum penitus pane hordeaceo ever:um esset con-
capiscentia gulæ et ventre grassata, cujus jejunium
mensaque sobrie apposita vehementes tollit cupidi-
tates, Daniel, vir desideriorum, non tantum draco-
uem massa abstulit Deum eorum quibus Deus ven-
ler est et cujus foritudo in luubis ejus et iu um-
billco ventris ejus !*, sed eiiam per multas liebdo-
mades non manducans panem desideratum, nec bi-
bens vinum, míras visiones vidit, et archangeli ad-
ventu donatus fuit,

φαγὼν ἄρτων ἐπιθυμιῶν, μήτε olvoy πιών, Χαινοτέρας ὁράσεις εἶδε, xal ἀρχαγχέλου ἐπιστασίαν ἰδέ-

ξατο͵,

Ὁ μὲν οὖν Δανι]λ οὕτω * 6 δὲ ἐπιθυμητὴ; λαὸς
x71 ἀχάριστος, οἱ λέγοντες, Tic φωμιεῖ ἡμᾶς χρέα;
vay fj doyh ἡμῶν χατάξηρος” µετὰ τὸ φαγεῖ, χρέα
ἕως ἐξῆλθεν ἐκ τῶν μυκτήρων αὐτῶν», ἐπατάχθησαν
αληϊὴν μεγάλην σφόδρα” « « Ἐθυμώθη yàp, φπαὶν,
εἰς τὸν λαὺν 6 θεὸς, καὶ ὁ χόρος αὐτοῖς εἰς χολέραν

9 [I Tim. µ, 6, ** Judie. vit, 45.
PaTRhOL. GR. 6

" ibid.

* Job xz, 11.

lta quidem Daniel; protervus autem et ingratus
populus dicebat : « Quis dabit nobis ad vescendu n
carueg !? ? » Sed postquam manducassent carnes ,
donec exirent per nares, v-liewentei. valde passi
sunt plagam ; dixit euim : « Iratus est Deus du po-
pulum suum, ct saturit2s eorum facta est in. con-

19 Num. σι, 4.

4101

hoc loco narrata excitaverunt divinam in eos ira-
cundiam, quam conspicientes, fugiamus ingluviem ;
apprehendamus temperantiam, amplectamur ístos
jjwniorum dies, quibus animae obediens corpus
efficitur, cor vero 3d Deum ascendens allevatur,
Joannes grati& prxcursor locustis et melle silvestri
per vitam vescebstur. Petrus sallitis, olivis, lupi-
nis paucisque utebatur oleribus. Quid necessarium
est Paulum memorare, qui de seipso dixit : « lu
fame et siti et jejuniiá multis δὲ. Tibi autem not
tota vita est quadraginta jejunii dierum interval-
lum ; et singulis diebus sol ad occasum flexus tibi
jejunii ünem assignat. Nonne fere omnibus facilis
et accommodata hzc abstinentia? modo sit etiain

GREGORII PALAMJE
sumptiooem **, » Concupiscentie m'numenta. in A ἐγένετο, » Και τὰ ἐν ἐχείνῳ τῷ vny λεγόμενα

μνήματα τῆς ἐπιθυμίας ἀναστήλωσίς στι τῆς &g'
ἐχείνους θείας ὀργῆς. mph; fiv β)έποντες, ϱύγωμεν
ti» Υαστριµαργίαν, ἀσπασώμεθα την ἐγχράτειαν,
περιπτυξώμεθα τὰς νηστίµους ἡμέρας ταύτος, ὡς
εὐήχοον τῇ ψυχῃ ποιούσας τὸ σῶμα, xal τὸν νοῦν
χουφιζούσας πρὸς θΘεὺν ἀνατρέχοντα. Ἰωάννης ὁ
τῆς χάριτος Πρόδρομος ἀχρίσι xol μµέλιτι ἀγρίφ
διὰ βίου ἠρχεῖτο, Πέτρος ἀλμᾶσιν, ἑλαίαις χαὶ θέρ-
pote xal λεπτοῖ; λαχάνοις ἐχρῆτο µόνοις. Τί δεῖ τὰ
τοῦ Παύλου λέγειν; ὃς περὶ ἑαυτοῦ xal τοῦτό φησιν,
ὡς € Ἐν λιμῷ xat δίψῃ ty νηστείαις πολλάχις. » Σοὶ
δὶ o0 βίος ὅλος τῶν τεσσαράχοντα ἡμερῶν ἐστι τὸ
ες νηστείας διάστηµας xal περιγράφει σοι κἀθ᾽
ἑχάστην ἡμέραν τὴν ἐπὶ ταύτῃ νηστείαν ἡ τοῦ ἡ-

congruens ου; nam sic moderate abstinens et p λίου πρὸς δύσιν ἑπίνευσις. " Ap' οὐ ῥᾳδία σχεδὺν πᾶσι

moderate comedens non inultum jejunis cedet. Ti-
mes carnis dolores, jejuniumque fugis quasi tabem
adducens; sed contrarium est; nam saturitas po-
dagram , obesitatem aliosque morbos magis solet
generare; jejunium vero sanitatem gignit; uude
non tautum fornicator in. proprium corpus peccat,
sed helluo quoque in suum corpus delinquit quod
cacehecticum et morbiduimn reddit.

xal ὡς ἔοιχεν, οὗ µόνον ὁ πορνεύων slg τὸ ἴδιον

xai σύμμετρος ἡ ἐπὶ τοσοῦτον ἀαιτία ἐστ[; µόνον
ἔστω xaY ἡ αίτησις σύµµετρος ^ οὕτω γὰρ μετρίως
ἁσιτῶν xal μετρίως σιτούµενος, οὗ χατὰ πολὺ τῶν
ἀτροφούντων ἀπολειφθήσῃ. Φείδου τυχὸν τῆς aap-
xb;, xal φεύχεις τὴν νηστείαν, ὡς τηχεδόνα φέ-
ρουσαν, ἀλλὰ τοὐναντίον ἐστιν ὁ xópoc γὰρ ποδά-
Ἶρας xol xaprÓaplac xoi νόσους ἑτέρας γεννᾷν
μᾶλλον πέφυχεν’ ἡ δὲ νηστεία μήτηρ ἐστὶν ὀγείαςο
σῶμα ἁμαρτάνει, ἀἁλχὰ xal ὁ Ὑαστριμαργῶν εἰς

τὸ ἴδιον πλημμελεῖ σῶμα, χαχεχτιχὸν αὐτὸ χαὶ νοσερὺν ἑργαξόμενος.

Verum cum omnibus sensibus intemperantia
committatur, omnibus imponamus continentiam.
Si escis quidem abstines, oculos autem habes ad
luzuriam in peuetralibus animx perpetrandam, ad
vanam curiositatem, ad fascina propensos ; si au-

rem epprobriis, lascivis carminibus, malisque su- (,

swrris plenami ; si alios sensus similibus noxiis
1ze808, quid tibi proderit jejunium ? Nibil omnis ;
nam aliud propter alterum fugis vitium, cui per
prius aditum in anima patefacis. Cum euim conste-
mus nos ex auima et corpore compositi, non cor-
pore tantum sed ct mente (qua ipsa quasi plura
habet membra alterius modi, scilicet vim vegelati-
vam, concupiscibilem et irascibilem appetitum
atque rationeu), illud verum est jejunium quod ad
omnes potentias extenditur, omres purgat, omnpes-
que &anat ; dulcis enim, fratres, et henigna anima
per jejunium curatio; et propterea Patres nostri
in diebus istis illud nobis prieceperunt.

Igitur si istud stulte effugiamus, vindices paz,
scissioncs, adustiones nos comprehendent, quoniam
Christus. membrum putridum. amputabit, ignique
tradet inexstinguibili vindictam daturam eternam.
Nam sicul, quia non jejuneveramus in paradiso, in
Jianc. vitam multis pceuis refertam sumus immissi,
ita, nisi hic jejunemus, et sobrie pro viribus vivas
mus, iu inecxstinguibilem et intolerabilem illum
jncidemus infernum, Sed converlinini, filii rever-
tentes, ait prophetia ** ; Niliil tam efficax ad mi-
sericordiam ab eis qui converluntur assequendam

Ἐπεὶ δὲ διὰ πασῶν τῶν αἱσθήσεων ἡ àxpaoía τε-
λεῖται, πάσαις ἐπιστήσωμεν τὴν ἑἐγχράτειαν. El δὲ
γηστεύεις μὲν βρωµάτων, τὴν δὲ ὄψιν ἔχεις προα-
γωχγὸν εἰς τὴν Lv τῷ ταµείῳ τῆς φυχῆς σου µοιχείαν,
xai περιεργίαν, xol Baoxaviav* την δὲ ἀχοὴν δε-
χτικὴν ὕδρεων, χαὶ πορνιχῶν ἁσμάτων, καὶ φιθν-
ρισμῶν οὗ χαλῶν, καὶ τὰς ἄλλας αἰσθῆσεις τῶν xa-
ταλλήλως βλαπτόντων, τί τὸ ὄφελος τῆς νηστείας ;
πάντως οὐδέν ' fjv γὰρ δι ἑτέρας φεύγεις χαχίαν,
χάθοδον αὐτῇ δίδως δι᾽ ἄλλης εἰς τὴν Ψυχἠν * συνθέ-
των γὰρ ὄντων ἡμῶν ἐκ φυχῆς λέγω xal σώματος,
οὐ τοῦ σώματος µόνον, ἀλλὰ καὶ τῆς Φυχῆς πολυ-
μελοῦς οὔσης (ἕτερον τρόπον ἔχει γὰρ xal αὕτη xz-
μάπερ µέλη tb θρεπτικχὸν, τὸ ἐπιθυμητιχὸν, τὸ ϐυ-
µιχόν τε xal λογιστιχὸν), ἑἐκείνη ἐστὶν ἀλτθὴς νη-
στεία, ἡᾗ διὰ πάντων διῄχουσα xal πάντα χαθαίρουσά
τε καὶ θεραπεύουσα' πραεῖα Yáp ἐστιν, ἀδελφοὶ, xal
φιλάνθρωπος ἡ διὰ νηστείας τῆς ψυχῆς ἰατρεία "
χαὶ διὰ τοῦτο χαὶ οἱ Πατέρες ἡμῶν διὰ τῶν ἡμερῶν
τούτων ταύτην ἡμῖν ἑπέθηχαν.

Ex» οὖν ταύτην ἡμεῖς ἀφρόνως ἐχφύγωμεν, αἱ
χολαστικαὶ ποιναὶ, xal τομαὶ, xal χαύσεις ἡμᾶς
ἐχδέξονται, ὅτε Χριστὸς τὸ ὀθεράπευτον διχοτοµή-
σει, xal τῷ ἀσθέστῳ πυρὶ παραδώσει δίχην ὑφέξοὶ
αἰώνιον. Ὡς γὰρ μὴ ν;στεύσαντες ἓν τῷ παραδεἰσῳ

"εἰς τὸν πολυώδυνον τοῦτον βίον ἑῤῥίφθημεν, οὕτως ἓν-

ταῦθα AG μὴ νηστεύσαντες, μηδὲ ἐγχρατῶς ζήσαντες
κατὰ δύναμιν, εἰς την ἄσθεστον χαὶ ἀφόρητον ἑχεί-

. vnV ἐμπετούμεθα γέενναν. "AAA ἐπιστρέφχτε νυἱοὶ

ἀφιστηχότες, fj προφητεία φησίν ' οὐδὲν εὕτω συν-
&pyv πρὸς ἑξιλασμὸν vol; ἐπιστρέφουσιν ὡς f νη-

M' Num. xi. 90. ?! JI Cor. τι, 27. *! Jerem. ni, 14.

109

HUMILIA IX.

110

στεία ἐστὶν, ὡς ἐκ τῆς τῶν Νινευϊτῶν ἐπιστροφῆς A quam est jejumum, ot didicimus ex. Ninivitarum

ἐδιδάχθημεν * οὐδὲν οὕτω νεχροποὸν ὡς ἡ Υαστρι-
µαργία &azl* χαὶ δείχνυσιν ὁ περὶ τοῦ ἁσώτου ἔπι-
στρέφαντος επών * « Ὀὗτος ὁ υἱός µου νεχρὸς tv,
γαὶ ἀνέζησεν, ἁπολωλὼς fjv, καὶ εὑρέθη' » συώδη
γὰρ βίον Ἱαπάσατο, χαὶ συῶν Ίδετο βορδόρῳ, παρα-
συνεδιήθη τούτοις, χαὶ ὡὠμοιώθη αὐτοῖς, τὴν πρὸς
θεὸν ὁμοίωσιν ἀποθέμενος. Κατά δὶ τὸν µέγαν Ἰὼ6
οὗ χτήνεδιν ὡμοιώθῆ µόνον, ἀλλὰ xal τοῖς ἐν ὑδρη-
λοῖς χωρίοις παντελῶς ἀναισθήτοις, βουτόμῳ τε χαὶ
ααπύρῳ xai τῷ κχαλάμῳ, ἓν olg χαὶ χοιμᾶται ὁ
καμφάγος Λευϊῖαθάν, Ἐν γὰρ τοῖς ὑγροδίοις τὸ νοη-
^ *bv τοῦτο χῆτος ἐπαναπαύεται. Ἡν ὑγρότητα ὁ
Δαθιδ ἀπελαύνων διὰ τῖς ἐγχρατείας τῆς οἰκέίας,
ζωῆς, € Ἐξηράνθη, φποὶν, ὡς ὄστραχον à ἰσχύς

conversione ; nihil fts mortem operatur ul id-
gluvies, ut ostendii qui dé flio prodigo revettenie
dixit : « Iste filius meus mortuus erat, ei resur-
rexit; perierat, et inventus est ** ;» porcipam euim
vitam amplexus erat, et porcorum luto gaudebat ,
quibus aggregatus est et assimilatus, sua ad Deum
amissa similitudine. Secundum magnum Job, non
solum comparatus est jumeniis insipientibus, se:
etiam locis humentibus omni sensu, carentibus,
junco, calamo, arundini, in quibus vorax quiescit
Leviathan. Et vero in istis humentibus locis ctum
istud ccte iubabitat. Quem mollitiei humorem per
suam vite temperautiam damnans David : « Aruit,
inquit, tanquam testa virtus mea, àicut cremidm

µου, xal τὰ ὁστᾶ µου ὡσεὶ φρύγχιον συνεφρύγησαν, B aruerunt ; genua. mea infirmata sunt a jejunio, et

τὰ Yóvatá µου Ἰσθένησαν ἀπὸ νηστείας, xaX f) σάρς
Μου ἡλλοιώθῃ δι’ ἔλαιον. » Aib χαὶ τὴν τῆς δεξιᾶς
«oU Υψίστου ἡλλοιοῦτο ἀλλοίιοσιν, αὐτῷ ἑαυτὸν ὅλον
ἀναθέμενος, κάν ἑαυτὸν διὰ παντὸς ἑνώπιον αὐτοῦ
προορώµενος καὶ τὴν τῆς οἰχείαςρ καρδίας µελέτην,
ἐκεῖνον διὰ παντὺς ἔχων ἑνώ ἠιον.

Τοῦτο 86h xal ἡμεῖς, ἀγαπητοί, μιμησώμέθα, xal
py µόνον εῆς ὑγρᾶς καὶ διαχεχυµένης ζωῆς ἑαυτοὺς
ἁἀποστίσωμεν, ἀλλὰ xol ehv ἡμετέρὰν νηστείαν xal
Φαλμῳδίαν καὶ προσἑυχὴν, ὡς αὑτοῦ παρόντος xal

c τοῦ θεοῦ ποιώµεθα εἰδότές, ὡς οὔτε
νηστεία, οὔτε φαλμῳδία, οὔτε προσευχἠἡ σώζειν ἡμᾶς
«καθ ἑαυτὰ δὐνάται, ἀλλὰ τὸ ἑνώπιον ἐχτελεῖσθαί
ταῦτα τοῦ θεοῦ * οὕτω γὰρ οἱ ὀφθαλμοὶ Κυρίου ἐπι-
Φλέπονίες ἁγιάξδουσιν ἡμᾶς, ὡς 6 Άλιος θερµαῖνει
τὰ 0*' αὐτοῦ χαταλαμκόμενα. Ἐνώπιον δὲ ταῦτα
Ὑΐνεται θεοῦ, ὅταν ἁτὲνῶς ἡ διάνόια ἑχείνῳ ἑνορᾷ,
. wa δ.ὰ t6 pb; αὐτὸν ὁρᾷν xai νηότεύῃ xai Qd
καὶ προσεύχηται' ὅταν γὰρ iv τῇ πρὀσευχῆ xai
Φαλμῳδίᾳ πυτὰ μὲν ὁ νοῦς συντείνηται πρὸς τὸν Geb,
ποτὲ δὲ διαπίπτῃ xai µετεωρίζηται, δεῖ νοεῖν, ὡς
oiu ἀνεθήχαμεν ἑαυτοὺς ὅλους τῷ θεῷ, οὐδὲ ἐν τῷ
νόμψ Κυρίου «xd, ὁ σχοπὸς τῶν Πραττομένων ἐφ᾽
ἡμῶν ἑατι * διὰ τοῦτο χαθ᾽ ὅσον τῶν τῆς δικαιοσύνης
ἔργων ἁἀποπίπτομεν, χατὰ τοφοῦτον ἑνώπ.ον τῶν
τοῦ θεοῦ ὀφβαλμῶν παραμένειν οὐ δυνάµεθα * « 03
γὰρ διαμενοῦσι,. qne,
χείµενοι, τὸν δυνάµενον µάλαγμα χαὶ χαταδέσµονυς
Κύριον.

Mh τοίνυν ἀνήσωμεν, παραχαλῶ, νηστείαις xal
εὐχαῖς xai δάχρυσι, xal πᾶσι τρόποις αὐτὸν ἐπιθο-
ώμενοι, µέχρις ἂν ἐγγίσῃ xal ἱάσηται ἡμᾶς * δείξω-
μεν καὶ δι’ ἔργων νυμφίον πλουτοῦντες Χριστὸν, καὶ
«οῦτον ἀποδημοῦντα νῦν ἀφ ἡμῶν, xai ἐν τοῖς à-
πουρανίοιφ χρυπτόµενον δι ἑλπίδος ἀπεχδεχόμενοι ’

« Όταν Τὰρ, φησὶν, ἀπαρθῇ ἁπ᾿ αὐτῶν ὁ νυμφίο;.
τότε νηστεύσουσιν. » "0θεν δήλον ὡς iv ἐγκρατείᾳ
τε xai νηστεία παντὸς εἶναι τοῦ βίου χρὴ τοὺς ἀπὸ
Χριστοῦ χαλουµένους, μετ) ἀγαθῆς ἐλπίδος τὴν αὐ-
φοῦ προσδοχῶντας φρικτὴν παρουσἰαν. Νηστεύσω-
μεν δὲ μᾶλλον dv ταύταις ταῖς ἡμέραις, xal παν-

*9 Luc, xv, 24, ** Psal cvu, 10. ** Psal. v, 5,

caro mea immutata est propter olcum **.» ideo im-
mutavit mutátiohem dextera Excelsi, seipsum iotum
ad eum applicans, in omnibus et etiam iu medita-
tione cordis in conspecta illius ambulans, illumque
habens ante oculos ín omnibus operibus auis.

Hunc ergo nos, dilecti, imitemur, et non tantura
a rüelli lataque vita nos arceamus, sed etiam je-
juntum, psalmodiam et orationem quasi eub oculis
εἰ in couspectu Dei exerceamus, scientes quoniam
bec jejunium, nec pralmodia, nec oratio sua virtute
hos balvare possunt, sed quia in conspectu Dei
períecta fuerint; ita enim oculi Domini iuspicientes
nos sanclifícant, sicut sol fes ab eo illuminatas
calefacit, Bec autem flunt in conspectu Dei cum
conslanier mens nostra ad eum spectat, dumque
cum aspicit, jejunat, psallii et orat. Nam si ,, dum
in oràtione et Jejunio ad Deum iatendatur, tunc
incerta dilabatür, putare oportet nos adhuc mon
totos ad Deum attolli, ncc in lege Domini totum
este nostrorum operum finem; ideo quantum ab
operibus jJustitiz decidiuus, tantum ante oculos
Dei permanere non possumus. « Non enim, inquit,
permanebunt injuéti ante oculos tuos *9, » Verum
saucii jacentes eum qui potest delinimenta et liga-
(uras plagis imponere, invecemus Doninuu.,

παράνομοι χατέναντι τῶν ὀφθα) μῶν Gov. » Όμως μέντοι τετραυµατισµένος

ἐπ.θεῖναι τοῖς συντρἰµµασιν ἡμῶν ἐπικαλώμεθα

Neque dimitíamus, ohsecro, illum jejuniis, pre*
cibud, lacrymis omnibusque modis clamantes, donec
adveniat nosque sanet; operibus moustremus nos
divite sponso gaudere Christo, illumque nunc a
nobis peregre profectum, et. coelestibus abscondi-
tum spe firma opperiri. Ait enim : « Cur auferetur
$pousus ab eis, tunc jejunabunt **. » Unde patet
iu abstinentia et jejunio totam debero vitam transi-
gere vocalos a Clristo, cum bona spe horrendo
ejus przstolautes judicio. Sed prasertim jejunemus
in his dielus, el omniuo nos ad bonos mores infor-
mueimnus, exspectantes anniversariam diem resur-

.. 114). n, 15.

!tt

GREGORII PALAM.E

11?

vectionis Christi, ut puri pure ejus passionem co- À τοίως ἡμᾶς αὐτοὺς εὐτρεπίσωμεν, ἀπεχδεχόμενοι xit

lamus, et consequamur illam quam jpassione ewit
Dominus immortalem beatamque vitam, quam nos
omnes obtinere coucedal gratia et benignitas Do-
mini nostri Jesu Christi, quem decet omnis gloria,
honor et adoratio cum sterno ejus Patre, et san-
ctissimo, bonoque et vivificante Spiritu. nunc et
semper, et in szecula szculorum. Amen. .

τὴν ἐπέτειον ἡμέραν τῆς A7 τοῦ Χριστοῦ ἀναστά-
σεως, ἵνα χαθαροὶ χαθαρῶς xal τὰ πάθη τούτου Lo.
ξάσωμεν, xal τύχωµεν τῆς δι αὑτῶν ἡμῖν ὑπὸ τοῦ
Κυρίου πραγµατευθείσης ἀθανότου χαὶ µαχαρίας
ζωῆς» fic Ὑένοι-ο πάντας ἡμᾶς ἐπιτυχεῖν χάριτι
xai φιλανθρωπίᾳ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ '
ᾧ πρέπει πᾶσα δόξα, τιμὴ xal προσχύνησις σὺν τῷ

ἀνάρχῳ αὐτοῦ Πατρὶ xoi τῷ παναγίῳ χαὶ ἀγαθῷ xal ζωοποιῷ Πνεύματι, νῦν xal ἀεὶ, xol εἰς τοὺς

αἰῶνας τῶν αἰώνων. Αμήν.

HOMILIA X.

Secunda sancte quadragesime Dominica habita,
materiam habens Paralyticum α Domino in Ca-
pharnawum sanatum *', εἰ contra eos qui indecenter

secum invicem confabulaniur in sacris ad. εεεἰε- Β

siam conventibus.

Ipsa Domini verba seu potius summam evange-
lica pradicationis tanquam procmium hodie ad
vestram charitatem proferam : «Poenltentiam agite ;
eppropinquávit enim r gnum cclorum **. » Et non
tantum appropinquavit, verum etiam est in nobis ;
« Regnum enim celorum fn vobis est **, » iterum
ait Dominus, Et non tantum est in nobis, sed
etiam non multo posi| suam manifestat. veritatem
destruens omnem principatum et potestatem et vir-
tutem iis solis qui secundum Deum vivunt pieque
hic conversantur adversariam. Igitur eum regnum
eclorum appropinquavit necnon ín nobis est, et
mox suam ostendit presentiam , nosmetipaos per

opera peosniteniis dignos ejus efficismus, nobis vim ο

inferamus, pravas consuetudines malosque mores
amputantes ; regnum enim coelorum vim patitur et
violenti rapiunt illud, Æmulemur divorum nostrorum
Patrum patientiam, humilitatem, ipsamque fidem :
« Quorum inidentes exitum conversationis imita-
wmlui (idem **. » Mortificemus membra nostra quz
sunt super terram, fornicationem, immunditiam,
l'bidinem, concupiscentiam malam et avaridam,
el presertim bis in sacris Jejunil diebus. Nani
propterea przaeoccopans spiritus gratia de futuro Dei
horribili judicio nos edocuit, ei deinde Adanil exi-
hum memoravit, necnon postea firmlesimnam
fem pstefecit nobis ut illud ſormidantes, hanc
autem deflentes, fide vero roborati, nosmetipsos

eríigamus, nec indolgeamus intemperantiz, neque D

ventre insaturabili januas omnibus vitiis zperia-
mus, vel latus praebcamus, necnon in plateis et foro
crremus, eum voluptate, ut ita dicam, pessumdai.
Verun iu veram vitam deducentem angustam tri-
tamque diligentes viam, cujus principium primum-
que. stadium. est. jejunium istam jejunii dierum
quadragesimam constantes transigamus.

OMIAIA ['.

Τῇ δευτέρᾳ Kvpiaxg τῆς ἁγίας Τεσσαρακοστῆς,
ὑπόθεσιν ἔχουσα τὸν àv Καπεργαούμ laüérca
παρὰ τοῦ Κυρίου Παρά ᾶνεον * xal xpóc τοὺς

ἀκαίρως ὁμιλοῦντας. ἀ.λ1ή.1οις ἐν ταῖς κατὰ

thv ἐχκλησίαν ἱεραῖς συγάξεσυ»,

Αὐτὰς τὰς δεσποτ.κὰς φωνὰς, μᾶλλον δὲ τὸ κε-
φάλαιον αὐτὸ τοῦ εὐαγχγελικοῦ χηρύγματος, σήµε-
pov ipi προοιμιαζόµενος πρὸς τὴν ὑμετέραν ἀγά-
πην΄ « Μετανοεῖτε, Ίγγιχε γὰρ ἡ βασιλεία τῶν
οὐρανῶν» » xal οὐκ Ώγγιχε µόνον, ἀλλὰ καὶ iv
ἡμῖν ἐστιν) « Ἡ γὰρ βασιλεία τῶν οὐρανῶν ἑντὸς
ὑμῶν ἐστι » πάλιν 6 Κύριος εἶπε. Καὶ οὐχ ἐν ἡμῖν
στι µόνον, ἀλλὰ xal μετ’ οὐ πολὺ περιφανέστερο»
παραγίνεται, χαταργήσουσα πᾶσαν &pyhv xal &£ov-
G(av xal δύναμιν µόνοις τοῖς χατὰ θ:ὸν ζῶσι,
xat θεαρέστως ἐνταῦθα βεθιωκόσιν. Ἐπεὶ τοίνυν fj
βασιλεία τοῦ θεοῦ χαὶ ΊΥγικχε χαὶ ἐν ἡμῖν ἐστι, xai
μετ οὐ πὐλὺ παραγίνεται, ποϊιήσωµεν διὰ τῶν τῆς
µετανοίας ἔργων ἑαυτοὺς αὐτῆς ἀξίου. βιάσωµεν
ἡμᾶς αὐτοὺς, τὰς πονηρὰς ἀναχόπτοντες προλήψεις
καὶ συνηθείας ' βιαστὴ γάρ ἐστιν ἡ βασιλεία τῶν
οὐρανῶν, καὶ βιασταὶ ἁρπάξουσιν αὐτὴν. Ζηλώσω-
µεν τῶν θεοφόρων ἡμῶν Πατέρων τὴν ὑπομονὴν,
«bv. ταπείνωσιν, τὴν πίστιν αὐτὴν ' « Τούτων γὰρ,
φησὶν, ἀναθεωροῦντες τὴν ἔχθασφιν τὴς ἀάναστρο-
φῆς, μιμεῖσθε τὴν πίστιν. » Νεχρώσωμεν τὰ µέλη
ἡμῶν τὰ ἐπὶ τῆς γῆς, πορνείαν, ἀκαθαρσίαν, πά-
θος, ἐπιθυμίαν κακὴν καὶ τὴν πλεονεξίαν, xaX μά-
λιστα χατὰ τὰς ἱερὰς ταύτας τῆς νηστείας ἡμέρας '
δ.ὰ τοῦτο γὰρ προλαδοῦσα fj τοῦ Πνεύματος χάρις,
περὶ τῆς μελλούσης τοῦ θεοῦ φρικωδεστάτης κρί-
σεως ἐδίδαξεν ἡμᾶς. εἶτα xol τῆς ἑξορίας τοῦ
'A6ip ὑπέμνησε * καὶ μετὰ τοῦτο την ἀσφαλεστάτην
πί»τιν ὑπέδειξεν ἡμῖν, ἵνα τῷ ἐξ ἑχείνης ςόθψ, xal
&p ἐπὶ ταύτης θρήνῳ, τῆς τε πίστεως .ἀσφαλῶς
ἀντεχώμεθα, xal συστέλλωµεν ἡμᾶς αὐτοὺς, χαὶ
ph ἐχδιδῶμεν τῇ ἀχκρασίᾳ, μηδὲ διὰ τῆς ἀπλήστου
γαστρὸς πᾶσι τοῖς πάθεσι θύραν ἀνοίγωμεν , καὶ
χώραν παρέχωµεν, xa τῆς εὐρυχώρου xal πλα-
«ta; ὅλοι Υινώμµεθα, μεθ) ἡλονῆς ὡς εἰπεῖν ἀπυλ"

"λύμενοι, ᾽Αλλὰ τὴν εἰς ζωὴν αἰώνιον ἀπάγουσαν στενἠν χαὶ τεθλιμμένην ὁδὺν ἀγαπήσαντες, ἧς ἀρχη xat
πρῶτον στάδιον fj νηστεία ἐστὶ, τὴν τεσσαρακοστὴν τῶν γηστίµων ἡμερῶν ταύτην µετ)εὸ τονίας ἀνύσωμεν.

Nam si omnia tempus babent, ut dixit Salomon,
si propria omnibns hora, item si quis opportunum
querit tempus ad exercitium vírtotis, ccce a :est

2? Marc. 11, 1 seqq. ?* Math, i, 2

** Luc. xvu, 21.

El γὰρ, ὥσπερ κχαιρὸς τῷ παντὶ πράγματι, xozà
«by Σοιομῶντα, xal τοῖς πᾶσιν ὁ χρόνος, οὕτω xal
καιρν τις ἐπιτήδειον ζητεῖ πρὸς ἐργασίαν τῆς &pt-

9 jlebr. x11, 7.

113

HOMILTIA X.

iit

τῆς, ἡμερῶν Κβ οὗτός ἐστιν à χαιρὸς, ἡ τεσσαραχοστὴ A illud tempus, ipsa dierum quadrsgesima. Si vero tota

τῶν ἡμερῶν αΌθη. El δὲ xol πᾶς ὁ τῶν ἀνδρώτων Bloz
πρὸς σωτηρίας πορισµόν ἐστιν ἐπιτήδειος, πολλῷ
μᾶλλον ὁ καιρὸς οὗτος τῆς νηστείας ἐστίν · ἐπεὶ καὶ
ὁ ἀρχηγὸς xal χορηγὺς τῆς σωτηρίας ἡμῶν Χρι-
στὸς ἀπὸ νηστείας ἑἐποιήσατο τὴν ἀρχὴν , καὶ ἓν
τῷ .σταδίῳ ταύτης sbv δημιουργὸν τῶν παθῶν,
παντοίως προσθαλόντα , κατεπάλαισε καὶ κατί-
σχυνε διάδολον * ὥσπερ yàp ἡ τῆς γαστρὸς áxpa-
Cla τῶν ἀρετῶν ἀναιρέτις οὖσα γεννήτρια τῆς
ἐμπαθείας ἰοτὶν, οὕτω καὶ € ἐγχράτεια «οὺς ἐκ
τῆς ἀχρασία; μολυσμοὺς ἀναιροῦσα γεννήτρια τῆς
ἀπαθείας ἐστίν. El δὲ µήπω τὰ πάθη Ev ἡμῖν ὄντα
πρ)ξενεῖ τε xal προιξένησεν ἡ ἀχρασία, πῶς ὄντα
οὐκ αὐξήσει τε χαὶ στηρίξει, ὥσπερ ἡ νηστεία μειώσει

hominum vita ad salutem assequendam est opportu -
n3, quanto magis istud jejunii tempus ? [deo princeps
εἰ dux salutis nostras Christus a Jejunio illam inchoa.
vit, et dum Jejunium transigeret, vitiorum artificem,
omni modo irruentem, devixit et ignominia suffudii
diabolum ; nam sicut ventris intemperantia, dum
virtutes evertit,. mater est perturbationis, ita tem-
perantia dum incontineutise sordes abstergit, »oater
est tranquillitatis. Si «ero dum vitia nondam animam
occupant, hzc inducit et inducet intemperantia,
quomodo, si jam occuparunt, non augebit et robora-
bit, sicut jejunium ea diminuta tollet. Verum inter
se conveniunt jejunium et temperantia, etei alteruu
alías eis qui caute prosequuntur antecellat.

ταῦτα χαὶ ἀφανίσει; Συζυχεῖς δὲ ἀλλήλαις εἰσὶν ἥτε νηστεία xal fj ἔγχράτεια, χἂν ἄλλοτε ἄλλη «dic

συνετῶς μετιοῦσιν εὐχαίρως πλεονεκτ].

Ἰαύτας οὖν xol ἡμεῖς ἁρτίως ἀλλήλων μὴ δια- B — Ista igitur nes a se invicem ne separemus cavea-

ζεύξωμεν, ἀλλά «fj μὲν σεπτῇ μεταξὺ πεντάδι τῶν
τῆς ἑθδομάδος ἡμερῶν μᾶλλον ἀντεχώμεθα τῆς
νηστείας, Σα6δάτου δὶ καὶ Κυριακῆς τῇ ἐγχρατείᾳ
μᾶλλον ἢ τῇ νηστεία προσέχωµεν, ὡς ἂν συνιτῶς
ἀχροώμεθα τῶν εὐαγγελικῶν ῥημάτων, ἃ σήμερον
ἀπαγγελεῖ τὴν τοῦ παραλύτου θαυμαστὴν ἴασιν, οὐ
τὴν iv Ἱεροτολύμοις, ἀλλὰ τὴν dv. Καπιρναοὺμ
ὑπὸ τοῦ Κυρίου γεγενηµένην. Τῷ yàp χαιρῷ ἐχεί-
we φησῖν à θεηγόρος Μάρχος , « Εἰσῆλθε πάλιν 6
ἸἈηοοῦς el; Καπερναοὺμ δι ἡμερῶν, » Ταύτην δὲ
τὴν Καπερναοὺμ ἰδίαν πόλιν τοῦ Κυρίου ὁ Ματ-
θαῖός φῃσι’ τὰ γὰρ χατὰ τὸν παράλυτον τοῦτην
κάκεῖνος ἱστορῶν, « Ηλθε, φησὶν, ὁ Ἰησοῦς εἰς τὴν
ἰδίαν πόλιν’ » μετὰ γὰρ τὸ βακτισθῆναι bv τῷ Ἱορ-
δάνῃ ὑπὸ Ἰωάννου, xai «b Πνεῦμα οὐρανόθεν ἐπὶ
αὐτὸν χαταπτῆναι, elc τὸν ἔρημον ὑπὸ τοῦ Πνεύ-
µατος πρὸς πεῖραν ἑξάγεται, xat μετὰ τὸ νικῆσαι
tbv πειραατην ἐπανελθὼν ἑἐγγὺς Ἰορδάνου περιῄει
διδάσχων, κάὶ ὑπὸ τοῦ Βαπτιστοῦ πολλαχῶς µαρ-
ευρούµενος, μέχρις ὅτου ὁ Ἰωάννης ὑπὸ Ἡρώδου

κατάχλειστος γέχονε. Τότε δὲ, ὡς ὁ Ματθαῖός φησιν, €

mus, sed per sacros hebdomadis quinos dies, nes
jejunio. muniamus, Sabbato autem et Doniinica tetn-
perantie magis quam jejunio incumbamns, ot la-

. telligentes audiamus evangelica dicia, quæ bodie

memorant mirabilem paralytici sanatiouem non in
Jerusalem sed in Capharnaum a Domino peractam.
In illo enim tempore, ait divus evangelista Marcus :
ε Iterum intravit Capharnaum post dies aliquot. ο
Quam Capharnoum urbem Domini civitatem Mattheus
dixit ; nam ipse quoque de illo paralytico enarraus :
« Venit, inquit, Jesus in civi'atem suam δὲν Et
vero postquam 3 Joaune in Jordane bop'izatus
esset, εἰ Spiritus a ceplo- in eum volitans requievis-
set, in desertum 3 spiritu ad tentationem cuctus
est, ei, victo tentatore, reversus cirea Jordaueim
inambulabat docens, testimonio a Daptista pluries
accepto, usquedum Joaunes ab Ilerode in carcerem
conjectus fuisset. Tunc, sicut dixit Matthaeus :
cessit in Galileam, et relicta civitate Nazaretb,
venit et habitavit in Capharnaum maritima **, a

« "Avtyógnotv εἰς τὴν Γαλιλαίαν, xa: καταλιπὼν

« Se-

την Ναζαρὶτ, ἐλθὼν χατῴχησεν εἰς Καπορναοὺμ τὴν παραθαλασσίαν. »

Ἔξήρχετο οὖν ἀπ αὐτῆς εἴς τε τὰς ἔρήμους
φοροσευχῆς χάριν, xol elc τὰς τῶν γειτόνων χωμµοπό-
Ἆπις χηρύσαων, xal πάλιν ἑπανήρχετο πρὸς αὐτὴν.
Διὰ τοῦτο Ματθαῖος μὲν ὁ εὐαγγελιστὴς ἰδίαν εἶπε
«αὗτην πόλιν αὐτοῦ * 6 δὶ Μάρχος, « Εἰσῆλθε, qnot,
πάλιν εἰς Καπερναοὺμ δι ἡμερῶν. Καὶ Ίχουσαν
ὅτι εἷς οἶχόν ἐστι, xal εὐθέως συνήχθησαν πολλοι,

Iyltur ab ista civitate in descrtum' orandi gratía
egressus est, vicinosque vicos circuibat praedicans,
et rursus ad ipsam rediit. Ideo Matthaeus quidem
evangelista hanc civitatem Domini vocavit ; Marcus
sutem dixit: « Iterum intravit Capharnaum po:t
dics, Et auditum est quod in domo esset, et stalim
convenerunt inulũ, ita ut non capefel neque οὐ

&st^ µηχέτι χωρεῖν μηδὲ τὰ πρὸς τὴν θύραν’ » τὴν D januam; » ram cum ibi frequentius habitaret, per

γὰρ διατριδὴν ὡς ἐπὶ πλεῖστον ἐχεῖ ποιούµενος διὰ
φολλῶν xal μεγάλων xal θαυμάτων καὶ λόγων
ἐπεγνώσθη µειζόνως, διὸ καὶ ἐποθεῖτο διαφερόντως.
*0; οὖν ἤχουσαν ὅτι πάρ:στι πάλιν, πανδημεὶ συνέρ-
ῥεύσαν, ὡς δὲ 6 Λουκᾶ; Φησι, χαὶ ἀπὸ πάσης πὀ-
λεως ἆραν οἱ συνελθόν-ες, ἐν oT: καὶ Γρααματεῖς
Ίσαν xai Φαρισαῖοι xaX νομοδιδάσκαλοι, καὶ ἑλάλει
αὐ τοῖς , qnot, τὸν λόγον, οὗτος γὰρ fjv αὐτῷ προη-
γούµενον ἔργον, S xaX παραδολιχῶ, ἑδήλωσεν εἰπών"

53 Matih. ix, 1. 9? Mattb, wr, 8. Luc. viu, δ.

wiracula magna ct multa perque sermones melius
noscebstur, ideoque ibi precipue desiderabatur.
Cm ergo audissent. quoniam ilerum adesset, ex
omni parte confluxeruut. Erant autem, inquit Lu-
cas, ex omni civitate couvenientes, in quibus Seri-
b», Pharisri, legisque doctores, et loquebatur cis
verbum; ipse cuim per excellentiam erat ille quem
per parabolam manifestavit dicens : « Exiit. qui
seiinat seminare semen suum **, » id est, doctrine

156

eermanem ; et « Yeni,
ad poenitentiam ; » vocatio autem per verbum doc-
irinæ. Quod et Paulus ostendens dixit : « Fides ex
auditu, auditus antem per verbum Dei **. »

igitur Dominus omnibus pariter nulloque par-
tium stidio loquebatur verbum pœnitentiæ, evan-
g«lium saluds, verba vite æternæ, et omnes qui-
dem audiebant, omnes autem mon obediebant ;
omnes enim audito visuque pulchra, virtutem vero
non omnes diligimus. Scire quidem necessaria in
primis desiderare solemus, ideo sacram pleriqtre
doctrinam non tantum libenter audiunt, sed etiam
multo honore digna hec verba existimant prout ma-

jori miuorivte scientia fruuntur, credendis om- B

nibus parati. Verum a3d.adducendos in opus hos
sormones, eti fidem ex istis perfectam perciplen-
dam, sapientis bonaque necessaria sunt consilia
que uon facile inveniuntur, presertim in els qui
semetipsos jwstilicant, qui oculis suis sunt sapientes,
quales erant Seribe et Phbarirei inter Judzos.
Propterea tunc manentes verbum quidem audiebant,
perfectaque οἶχπα videbant; sed magís blasphe-
mabaut quam laudabsnt eum qui tam operibus
quam verbis bona eis tribuebat, Docente enim Do-
mino, et omnibus vel sahem plerisque, arrectis
suribus, verbz gratia ex ipsius ore proecedeniia
accipientihus ; « Venerunt, inquit, ferentes para-
lyticum qui a viris quatuor portabatur ; et eum non
possent offerre enm illi pr» turbas, nudJaverunt
tectum ubi erat, et patefacientes snbwitserunt gra-
batam in quo paralyticos jacebat, » Videntur ista ex
fide (erentium patrata fuisse, fortassisque putas Do-
minum horum fidei contentinn deinde — parolytico
sanitatem dedisse ; mihi autem veritas non vidctur
istis consomare. Equidem Dominus, cum archisyir-
agogi filium sanaret, non fidem ab eo exegit, mec
8 Chananzs muliere, nec a Jaira filia, fidei eorum
qui pro ipsis accesserant contentus, sed harum
quidem alia erat mortua, alia vero ez Chananzis
insensata, puer autem non aderat, dum iste præ-
sens erat atque rationis compos, licet corpore pa-
ralyticus esset. Ideo cemseo magis ex fide bonaque

spe illius ferentes fldem in Dominum accepisse, D

ct accedere ausos esse, et a paralytico suasos por-
tasse et in tectum sustulisse, necnon coram Domino
dimisisse. Non enim ista, eo invito, fecissent, sed
ille. potius, mente nequaquam paralyticus, ea quz
fidei adversaluntur objecta superavit, Laudis cnim
humanz amor Pbariszos a fide in Dominum 810”
vebat ; ideo ad: eos dicebat : « Quomodo vos po-
testis in. me credere, qui glowam ab hominibus
sccipitis, et gloriam quae zx solo Deo est, non
quzritis 7 »

τοὺς Φαρισαίους d*áys τῆς πρὺς τὸν Μύριον πίστεως διὸ καὶ πρὸς αὐτοὺς Dye

GREGORII PALAMJE

inquit, vocare peccatores À « Ἔξηλθεν 6 σπείρων τοῦ σπεῖραι τὸν σπύρυν αὐτοῦ.

116

δηλονότι τὸν εῆς διδασχαλίας »óyov* xad, ε Ἡλθον,
qnot, χαλέσαι τοὺς ἁμαρτωλοὺς εἷς μετάνοιαν᾽ v
ἡ δὲ XM διὰ τοῦ λόγου τῆς διδασλαλίας. Τοῦτο
xai ὁ Παῦλος δηλῶν ἔλεγεν. ε Ἡ πίστις ἐξ ἀκοῆς,
ἡ δὲ ἁκοὴ διὰ ῥήματος θεοῦ. »

Ἑλάλει μὲν οὖν ὁ Κύριος ἅπασι χοινῶς καὶ &ve-
πιφθόνως τὸν λόγον τῆς µετανοίας, τὸ Εύα] Υέλιον
A τῖς σωτηρίας, τὰ ῥήματα τῆς αἱωνίου ζωῆς *
χαὶ πάντες μὲν fjxouov, o) πάντες δὸ ὑπήχουον
φιλήχοοι μὲν γὰρ καὶ φιλοθεάμονές ἔσμεν ἅπαντες,
φιλάρετοι δὲ οὐχ ἅπαντες' πρὸς uiv yàp τὸ ποθΣῖν
εἰδέναι πρὸς τοῖς ἄλλοις xdi τὰ σωτέρια πέφύκαμεν
ἅπαντες' διὸ καὶ τῆς ἱερᾶς διδασκαλίας οἱ π)είους ob
µόνον ἡδέως ἀχούουσιν, ἀλλὰ καὶ φιλοκρινοῦσι τοὶᾷ
λόγους, ὅπως ἂν ἕχαστος ἁγνοίας fj συγέσεως Ey,
πρὸς τὸ δοχοῦν ἐξετάνοντες. lob; δὲ τὸ εἰς ἔργον

"ἄχειν τοὺς λόγους, ἤ xaX πίστιν ἐξ αὐτῶν χαρ-

φποῦσθαι λνσιτελοῦσαν, εὐγνωμοσύνης δεῖ καὶ ἀγα-
θῆς προαιρέσεως, Ἶτις οὗ ῥᾳδίως εὑρίσκεται, xat
μάλιστα ἐν τοῖς δικαιοῦσιν ἑαυτοὺς, xal ἑνώπιον
αὑτῶν ἐπιστήμοσιν» ὁποῖοί τινες σαν οἱ Γρσμμα-
τεῖς xal Φαρισαῖοι τῶν Ἱουδαίων, Ai xol τότε
παραµένοντες ἤχουον μὲν τοῦ λόγου, xal τὰ τελού»
µενα σημεῖα ἑώρων, ἑδλασφήμουν δὲ μᾶλλον ἢ
ἐπήνουν τὸν δι ἔργων xai λόγων εὑεργετοῦνσα.
Διδάσχοντος γὰρ τοῦ Κυρίου, xal πάντων, lj τῶν
πλείστων ἑστῶσιν ὦσὶν ὑποδεχομένων τοὺς λόγους
τῆς χάριτος τοὺς ἐχπορξυομένρυς ix τοῦ στόματος
αὐτοῦ, ε Ἔρχονται, φησι, τινὲς πρὸς αὐτὸν, παραλυ»
τικὸν Φφέροντες αἱρόμενον ὑπὸ τεσσάρων , καὶ μὴ
δυνάµενοι προσεγγίσαι αὐτῷ διὰ τὸν ὄχλο», ἀπεστέ-
Ίασαν τὴν στέγην ὅπου fjv, καὶ ἑξορύβαντες χαλῶσι
τὸν χράῤδατ»ν, ἐφ ᾧ ὁ παραλυτιχὸς κατέχειτο. 2
Ἔστι μὲν τῆς τῶν αἱρόντω» πίστεως εἶναι νοµίσρε
τὸ πραχθὲν ἅπαν, καὶ τῇ πίστει τούτων ἀρεσθέντα
τὸν Κύριον δοῦναι τῷ. παραλύτῳ τὴν ἑξῆς last
ἐμοὶ δὲ δοχεῖ μὴ οὕτως ἔχειν τὸ ἀλτθές * εἰ Τὰρ
καὶ τὺν παῖδα τοῦ ὀρχισυναγώγου Or ῥαπεύων ὁ
Κύριος οὐκ ἐξήτησε τὴν παρ αὐτοῦ πίστιν, οὐδ'
ἀπὸ τῆς θυγατρὺς τῆς Χαναναίας, ἡ τῆς Ἰαείρου,
τῇ πίστει τῶν ὑπὲρ αὐτῶν προσελθάντων ἀρχεσθεῖς,

ἀλλὰ τούτων ἡ μὲν τεθνηχυῖα Tv, ἡ δὲ τῆς Xava-
yala; ἔχφρων, ὁ δὲ xal; οὐδὲ maprv* Ó δὲ παράλυ»
τος οὗτος παρῆν zal λογισμοῦ χύριος ἣν, εἰ καὶ «b.
όῶμα παράλντος fv. Διό pot δοχεῖ μᾶλλον ἐκ τῆς
εὐελπιστίας xal πίστεως τούτου xai τοὺς αἵἴροντας.
thv el; τὸν Κύριον πίστιν εἰσδέδασθαι, xat θαῤῥη
σάι προσελθεῖν , xal τῷ παραλυτικῷ τούτῳ πειθο-
µένους αἴρειν xa ἀναφέρειν ἐπὶ τὸ στ: yog, καὶ
χαλᾷν ἐχσῖθεν τοῦ Κυρίου ἑνώπιον. οὐ γὰρ ἂν
ἄκοντος ἐχεῖνοι ταῦτα ἔπραττον, xai τὸ ἔπιτετα-
µένον τῆς παραλύσεως οὗ τὸν λογισµὸ», ἁλιὰ τὰ
ἐπιπροσθοῦντα καὶ προσιστάµενα τῇ πίστει μᾶλ-
λον εἰχότως διέλυσε. Δόδης γὰρ ἀνθρωπίνης ἔρως
«Ilo; δύνασθε

πιστεύειν εἰς ἐμὲ, δέξαν παρὰ ἀνθρώπων λαμύάνοντες, xaX τὴν δόξαν την παρὰ τοῦ µόνου θεοῦ οὗ

ζητοῦντες»)

^ Rom. x,17. ?* Joan. v, 46.

117

: HOMILIA X.

118

"AXov; δὲ πάλιν ἀγροὶ καὶ γάμοι καὶ βιωτικῶν A — Verum alios agri, nuptig ; vite sollicitudines

φρόντίδες ἔργων &nstpyov τῆς προσελεύσεως, ἃ
πάντα παρέλυσεν olov xal ἀφεῖλε τῶν τοῦπαραλύτου
Ἀργιτμῶν dj τοῦ σώματος πᾶρεαις * xal διὰ τοῦτο
τοῖς ἁμαρτάνουσιν ἡ νόσος ἔστιν ὅτε χρείττων τῆς
ὑγείας ἔατιν ὅτε συνεργεῖ τούτοις πρὸς σωτηρίαν.
Καὶ τὰς piv ἐμφύτους πρὸς xaxlav ὁρμὰς ἀἁμόλύ-
vit, τὸ δὲ χρέος τῶν ἡμαρτημένων διὰ τῆς χαχώς
σέως olov ἀποδιδοῦσα δεχτιχοὺς ποιεῖ πρῶτον μὲν
tf; xosX ψυχἠν ἰατρείας, ἔπειτα xal τῆς τοῦ σώ-
µατος, χαὶ μάλισθ) ὅταν ὁ νοσῶν συνεὶς ἰἱατρείαν
οὖσαν παρὰ θεοῦ τὴν πληγΊν φέρῃ γενναίως xal
μετὰ πίστεως προσπίπτῃ θ:ῷ, xai δι’ ἔργων ὅπως
ἂν ἔχῃ δυνάµειὸς ἐπικαλῆται τὺν {λασμόν' ὃ καὶ ὁ
πα βάλυτος δι΄ ἔργων ὡς εἶχεν ὑπέδρειξε, xo ὁ
Κύριος ἔργοις τε χαὶ λόγοις αὐτοῖς παρέστησεν, εἰ
xal οἱ Φαρισαῖοι μὴ συνιδεῖν δυνηθέντες, S) ἱδλασ-
φήµουν χαὶ διεγόγγυνον. « Ἰδὼν γὰρ, φησὶν, 6
Τησοῦς τὴν πίστιν αὐτῶν, τοῦ τε χλινοπετοὺῦς xa-
ταφερομένου, καὶ τῶν ἐκ τοῦ στἐχους χαλώντων,
λέγε: τῷ καραλυτικῷ * « Téxvov, ἀφέωνταί σοι al

ἁμαρτίαι σου.) Ὢ µαχαρίας προσηγορίας | τἐχνον

ἀχούει xaX υἱοποιεῖται τῷ οὐρανίῳ Πατρὶ, καὶ προᾶ-
χολλᾶτει τῷ ἀναμαρτήτῳ θεῷ, ἀναμάρτητος παρα-
χρημα xaX αὐτὸς γεγονὼς διὰ τῆς τῶν ἡμαρτη-
μένων ἀφέσεως, χαὶ ὡς ἂν ἐπακολουθήσῃη xal ἡ
τοῦ σώματος ἀνάχαίνισις, τὴν ψυχὴν πρότερον ἁνω-

ab accedendo avertunt que omuia quodam niodo
solvit et amovit a paralytici. mente corporis debi
litas, et ideo peccatoribus morbus sanitate weliot
est, eosque ad salutem adjuvat, Naturalis quidem
ad malitiam impetus liebetat, peccatorumque vin-
eulo per nequitiam inducto quasi rejecto ad acci-
piendam primo anims, deinde corporis salutem
disponit, precipue οἱ ægrotans intelligens sanitatem
a Deo esse plagas generose sufferat, cum fide ante
Deum procumbat, et bonis operbus misericordiam
imploret ; quod paralyticus operibus, quibus potuit,
ostendit; et Dominus verbis operibusve adfuit,
etsi Phariszi, cum ista mentis oculo cernere non
possent, blasphemantes murmurarent, Ait. enim
Evangelista : « Cum vidisset Jesus fidem illorum,
tam ejus qui jacens ferebatur, quam à teeto di-
mittentium, dixit paralytico : « Fili, remittuntuc
tibi peccata tua. » O beata allocutio! filius, audit,
el inter filios a Patre coelesti accipitur, et Deo in
quo peccatum ΠΟΠ est, adhæret, ipse illico per re,
missionenr peccatorum sine poceato efficitur ; atque
ut sequatur corporis renovatio, prius anima pec-
cato vitiata renovatur ab eo qui optime noscit quo-
niam anima a principio in retibus peccati illapsa,
morbi corporis, morsque secundum justam cjus
sententiam supervenerunt,

τέραν )αμδάνει τῆς ἁμαρτίας παρὰ τοῦ ὙΥινώσχοντος, ὅτι τὴν ἀρχὴν τῆς Ψυχῆς ἀποπεσούσης τοῖς

βρόχοις τῆς ἁμαρτίας, αἵ τε νήσοι τῷ σώματι xal à θάνατος ἐπηχολούθησε . κατὰ τὴν αὐτοῦ

χριείαν.

διχαις -

"AY" οἱ Γραμματεῖς ἀχούσαντες, « Διελογίζοντο,ὁ Ομπίῦας auditis : « Cogitaverunt Scribse, inquit,

φησὶν, Ev ἑαυτοῖς, τί οὗτος λαλεῖ βλασφημµίας ; τίς

δύναται ἀφιέναι ἁμαρτίας, εἰ μὴ εἷς 6 θεός» » 'O-

δὲ Κύριος ὡς ποιητῖς τῶν χαρδιῶν, xal τοὺς ἄφα-
vel; τῶν χαρδιῶν λοχισμοὺς τῶν Γραμματέων ἐπι-
στάµενος, πρὸς αὐτούς φῆσι’ « Τί ταῦτα διαλογί-
ζεσθε ἐν val; Χαρδίαις ὑμῶν; εἰ ἐστιν εὐχοπώτε-
poe» εἰπεῖν τῷ παραλυτιχῷ, ᾿Αφϕέωνταί σοι αἱ
ἁμαρτίαι, ἢ εἰπεῖν, Ἔγειραι, xal ἆρον τὸν xpá6-
621év σου xol περιπάτει; » Tol; Γραμματεῦσιν
ibóx1 ὡς ἀδυνατῶν ὁ Κύριος ἱάσασθαι τὸν παρά»
Ἄντον, πρὺς τὸ ἀφανὲς χατέφυγε, τὴν τῶν ἆμαρ-
τηµάτων ἄφεσιν, fiv λόγῳ µόνῳ εἰπεῖν, χαὶ ταῦτα
δεσποτ:κῶς οὕτω xoi προστακτιχῶς βλάσφημον μὲν,
ἀλλ᾽ εὔχολον χαὶ τοῦ βουλομένου παντός. Διὸ xal
«pbc αὐτοὺς 6 Κύριος. El λόγους ἐδουλόμην λέγειν
xatvouc , μὴ τὴν ἀπὸ τῶν πραγμάτων ἔχδασιν
ἔχοντας, ἑπίσης εὔχολον ἦν ἑκάτερον ἔργου φάναι
χωρὶς xaV τὴν ἔγερσιν τοῦ παραλυτιχοῦ, xal «hv
ἄφεαιν τῶν ἡμαρτημένων αὑτῷ» ἵνα δὰ γνῶτε ὡς
οὐχ ἄπρακτός ἐστιν ὁ ἐμὸς λόγος, οὐδ' ὡς ἀδυνατῶν
τῆς νόσου thv ἴασιν παρασχεῖν, εἰς τὴ» ἄφεσιν
εῆς ἁμαρτίας xatéquyov, ἁλλ᾽ ἐξουσίαν ἔχω θεῖχὴν
ἐπὶ τὴς γῆς, ὡς Υἱὸς ὁμοούσιος τῷ ἐν τοῖς οὖρα-
vol; Πατρὶ, εἰ χαὶ ὀμουύσιος ὑμῖν τοῖς ἀχαρίστοις
κατὰ σάρχα yíyova, τότε λέγει τῷ παραλυτικῷ

in cordibus suis : Quid hic sic loquitur ? blasphemat.
Quis potest dimittere peccata, nisi solus Deus ? » Do-
minus autem ut conditor cordium, et occultas in corde
Phariszorum cogitationes cognoscens, ad eos dixit :
« Quid ísta cogitatis in. cordibus vestris? quid est
facilius dicere paralytico : Dimittuntur tibi peccata,
an dicere : Surge, tolle grabatum tuum et ambula? »
Putabant Scribe Dominum, cum non posset para-
lyticum sanare, ideo ad occulta confugisse, remis-
sionem scilicet peccatorum, quam uno verbo pro-
ferre Domini. auctoritate non tantuin. blasphema-
torium sed etiam cuicunque, si voluerit, facillimum.
Propterea ad eos Dominus : Si verba vellem nova
dicere, quz? ab exseeutione non sortirentur effectum
paris erat commodi tam paralytici sanationem quam
ejasdem peccatorum remissionem declarare ; scd ut
sciatis verbum meüm non vacuum manere, nec me,
quia impossibile est zegris sanitatem reddere, ad re
missionem peccatorum coníugisse, sed divinam lia-
bere potestatem super terram, ut Filium Patri celesti
consubstantialem, licet vobis etiam ingratis secun-
dum carnem factum consubstantialem, tunc dixit
paralytico : « Tibi dico, surge, tolle grabatum tuum,
ei vade in domum tuam. Et staum surrexit. ille,
et sublato grabato, abiit coram omnibus. »

€ Σοὶ λέγω, ἔγσειραι καὶ &pov. τὸν χράδθατὀν σου, xai ὕπαγε εἰς τὸν olxóv σον * xal Ἰγέρθη εὐθέως,
καὶ «ἄρας τὸν xpá66atov, ἐξῆλθεν ἑναντίυν πάντων. »

Αν: ixtttat xal ὁ λόγος xai τὸ θαῦμα τοῦτο τοῖς

Qus verba οἱ miracula simul cum scribarum ee-

119

GREGORII PALAM,E.

129

gitationibus consonat, et ab eis discrepat ; nam ne- A τῶν Γραμματέων διαλοχισμοῖς, ἴἔστι 9" ὣς xal

minem iuter bomines a semetipso posse peccata
dimitiere verum esse demonstrat, Istud. autem
Phariszorum falsum et sbsurdum , inürmum hoai-
nem esse Christum, et non Deum omnipotentem.
Quod enim neto vidit, nec audivit, nunc apparuit
iste Deus et homo, duplicem habens naturam et
operatio:em, et loquens secundum nos ut homo,
faciens vero qua voluerit solo verbo, unoque
jussu ut Deus, et testiflcans per opera quoniam ipse
est a prineipio, per quem omuia secundum Psalini-
stam : « Dixit et facta sunt, ipse mandavit, et creata
suut ** ; » (deo verbum ejus etatiim subsecutus est
eſſecins. Nam extemplo: surrexit paralyticus « et,
sublato grabato, abiit coram omoibus, ita ut mira-

rentur omnes.» Equidem offensarum dimissio eilam B

ab hominibus contra quos oſſensa fuerit perpetrata,
verbo sæpius perficitur ; morbum vero, et ,ta:.tuin
jussu soluque verbo fugare solius est Del. Propterca
Evangelista animadvertit dicens : omnes videntes
mirari, Deumque homorificare, portenti huius au-
etorem, seu potius preclara et mirabilia facientem
quorum nom est numerus, dicentes : « Quia nunquam
sie vidimus, » Hi quidem ita sermone laudem tri-
buentes, et miraculum majus antecedentibus osten-
dentes, dicebant : « Nos nuuquam sic vidimus. » Nos
vero qui talia fari non possu:nus: vidimus enim
multa multumque boc miraculo majora, non 4
Christo tautum, sed etium ab ejus discipulis, poste-
risque successoribus sola nominis Christi invoea-
tione perfecta ; nos ergo, fratres, euin operibus jam
nunc honorificemus, hortanientum ad virtutem ab
hoc miraculo pia mente percipientes ; quieunque
enim voluptatibus indulget, paralyticus est, in lecto
libidinis jacens, necnon debilitatis qua in eo caro
efficitur. Si vero suasus evangelicis adhortationihus
propria peccata confessus superaverit debilitatem
exinde anhnas supervenientem, 4 quatuor sequenti-
bus ad Domimin fertur. suilpsius vituperatione,
peccatorum confessione, pollicitatione a malo postes
abstinendi, et oratione ad Deum facta. Verum ista
ad Deum nequeunt admovere, nisi tectum nudent,
tegulas et lutum aliamque materiam dejicientes.
Porro tectum in nobis est mentis intelligentia, quia

συμγωνεῖ ὅτι μὲν γὰρ οὐδεὶς ἀνθρώπων παρ' lav-
τοῦ δύναται ἀφιέναι ἁμαρτίας, ἀληθὲς εἶναι δεί-
Ἄνυσιν. Ἐκεῖνο δὲ τῶν Φαριααίων ψενδὶς xai ἀσύν-
ετον, ὅτι φιλός ἔστιν ἄνθρωπος ὁ Χριστὺς, ἁλλ᾽ o
θεὺς παντοδύναµος ὃ γὰρ οὐδέποτὲ τις εἴδεν, οὐδὲ
ἤχουσε, νῦν ἀνεφάνη θεὸς xat ἄνθρωπος αὐτὸς, διτ-
την xai τὴν φύσιν ἔχων xoi τὴν ἑνέργειαν, xal
λαλῶν μὲν χαθ’ ἡμᾶς ὡς ἄνθρωπος , ποιὼν δὲ ὅσα
θέλει λόγῳ καὶ προστάγµατι μόνῳ ὡς θιός' xat
διὰ τῶν ἔργων πιστούµενος, ὅτι χαὶ τὴν ἀρχὴν αὖ-
t), {ὰ πάντα κατὰ τὸ φαλμικόν’ « Εἶπςε, καὶ ἔγε-
νήθησαν , abs»; ἐνετείλατο, χαὶ ἑχτίσθησαν" » διὰ
καὶ νῦν τῷ λόγῳ τούτου παραχρΏμα τὸ ἔργον kxn-
κολούθησεν' Ἰγέρθη γὰρ εὐθὺς ὁ παραλυτικὸς, « Kal
ἄρας τὸν κχράδόδατον ἐξῆλθεν ἑναντίον πάντων’
ὥστε ἑἐξίστασθαι πάντας. » Ἡ piv γὰρ τῶν κται-
σµάτων ἄφεσις xal παρὰ τῶν ἀνθρώπων sl; οὓς
ἄν τις πταἰσῃ πολλάχις διὰ λόγου τελεῖται, νόσον
δὲ, xal ταῦτα τοιαύττν φυγαδεῦσαι προστάγµατι
xai λόγῳ μόνῳ µόνου θεοῦ. Διὰ τοῦτο xal ὁ Εὐαγ»
χελιστῆς ἐπισημαίνεται λέγων ἑἐκστῆναι πάντας
τοὺς ἱδόντας, καὶ δοξάζειν τὸν Θεόν’ αὐτὸν πάντως
B1 τὸν τοῦ παραδόξου τούτου ποιητὴν, μᾶλλον δὲ
τὲν ἔνδοξα ποιοῦντα xal ἑἐξαίσια, ὧν οὐχ ἔστιν
épiüpb;, λέγοντας « "Ott οὐδέποτε οὕτως εἴδ-
μεν.» Αλλ’ ἐκεῖνοι μὲν οὕτω λόγῳψ thv δόξαν ἀποδι-
δόντες, xa τὸ θαῦμα μεῖζον τῶν προγεγονότων ἔπι-
δειχνύντες, ἔλεγον, Οὐδέποτε οὕτως εἴδομεν. Ἡμεῖς
δὲ οἱ μὴ τοῦτο λέγειν ἔχοντες vov. εἴδομεν Υὰρ
πολλὰ χαὶ µείζω τούτου πολλῷ, οὗ παρὰ Χριστοῦ
µόνον, ἀλλὰ καὶ τῶν αὐτοῦ μαθητῶν, xal τῶν ETC
διαδόχων, Καὶ póvp τοῦ ὀνόματος τοῦ Χρισ-οῦ
ἐπιχλήσει τελούµενα *. fuat; οὖν, ἀδελφοὶ, δι’ ἔργων
αὐτὸν ἁρτίως δοξάσωµεν, ὑπόδειγμα πρὺς ἀρετῆν
ἀναγωγ,κῶς καὶ τὸ θαῦμα τοῦτο λαµμθδάνοντες' ἔχα»
στος yàp τῶν ταῖς ἡξοναῖς προσκειµένων παρἀλυτός
ἐστι τὴν quxhv ἐπὶ χλίνης τῆς ἠδυπαθείας καὶ τῆς
ἐν ταύτῃ κατὰ σάρχα δοχούσης ἀνέσεως χείµενος.
Ελλ’ ὅταν πεισθεὶς ταῖς εὐαγγελιχαῖς παραινέσε-
σιν, ἑξομολογούμενος θριαμδεύῃ τὰς ἑαυτοῦ ἆμαρ-
«lag, xal τὴν ἐντεῦθεν τῆς φυχῆς αὐτῷ Υενοµένην
παράλυσιν, ὑπὺ τῶν τεσσάρων τούτων αἱρόμενος
φέρεται πρὸς τὸν Κύριον, τῆς οἰχείας χαταγνώσεωςν

omnibus in nobis preest ; hoc vero multam habet D «zc τῶν προηµαρτηµένων ἐξαγορεύσεω;, τῆς εἰς

saperpositom quasi niaterlam, scilicet ad vitia et ad
terrestria propensionem. Igitur quando Ista propen-
sfo a quatuor praedictis ferentibus, solita exeutitur,
tunc vere possumus dimitti , id est, vere liumiliari,
et provolvi, et ad Deum accedere, necnon 3b 'eo
flagitare et consequi sanitatenr.

κἐίµενον ἔχει δὲ τοῦτο ποχλλην ὥσπερ ὕΌλην ἐπιχειμένην thv πρὺς τὰ πάθη καὶ τὰ γήῖνα
Όταν οὖν d σχέσις αὕτη διὰ τῶν προειρηµένων τεσσάρων λυθῇ xal ἀποτιναχθΏ, τότε ὧν

«b ἑξῆς πρὸς ἀποχῖν τῶν xaxv ὑποσχέσεως, xdi
«fyc πρὸς τὸν θεὺν δείσεως. "AX οὗ δύναται ταῦτα
προσεγγίσαι τῷ θιῷ, ἂν μὴ «ὃν ὄροφον. ἀποστεγά-
αωσι, τὰς χεράµους καὶ «bv χοῦν καὶ τὴν ἄλλην
ὕλην διαῤῥίφαντες. Ὄροφος δέ ἔστιν ἓν ἡμῖν τὸ 1ο”
χιστικὸν τῆς ψυχῆς, ὡς τῶν Ev ἡμῖν πάντων ὑπερ-
σχέδιν.
ἀληθῶς

δυνάµεθα χαλασθῆναι, τουτέστιν ἀληδῶς ταπεινωθῆναι xal προσπεσεῖν xal προσεγγίσαι τῷ Κυρίψ,

xai αἰτῆσαι xal λαδεῖν map! αὑτοῦ τὴν ἴασιν.
Sed quando facta sunt ista poenitenti* opera?
qnando venit Jesus in civitatem suam, id est, quaudo

9* Psal. xxxu. 9.

Γίνεται. δὲ ταῦτα τὰ τῆς µετανοίας ἔργα πάτε;
ὅτε ᾖλθεν ὁ Ἰησοῦς ἐπὶ τὴν ἰδίαν πόλιν, τουτέστι

[21

LOMMLIA X.

μεθὸ διὰ σαρχὸς ἐπεδήμησι τῷ χόσμν, ὃς αὐτοῦ Α per carnem in mandum peregrinatüs est qii pro?

ἐστιν ἴδιος ὡς ὑπ᾿ αὐτοῦ χτισθεῖς, χαθάπερ xai ὁ
Εὐαγγελιστῆς περὶ αὐτοῦ φησιν, ὅτι: « Εἰς τὰ ἴδια
ἆλθε, xat οἱ ἴδιοι αὐτὸν 95 παρέλαδον ὅσοι δὲ ἔλα-
Gov αὐτὸν, ἔδωχεν αὐτοῖς ἑξουσίαν τέχνα θιοῦ γενέ-
ὅθαε, τοῖς πιστεύουσιν εἴς τὸ ὄνομα αὐτοῦ. » Διὸ
καὶ ὁ παραλυτιχὸς νοῦς μετά πίστεως οὕτω προσπε-
σὼν, τέχνον εὐθὺς ἀχούει παρ) αὐτοῦ, xal τὴν ἄφε-
ew xai φ«ἣν ἴασιν λαµθδάνει» xal o0 ταῦτα µόνον,
ἀλλὰ χαὶ δύναμιν προσλαμδάνει τὸν χράδδατον
αἴρειν, καὶ φέρειν ἐφ᾽ ᾧ κἈτόχειτο, Κράδόδατον δὲ
νοήσεις τὸ σῶμα ip πρόσκειται, καὶ δι΄ οὗ τῶν Ep-
Των ἀντέχεται τῆς ἁμαρτίας, ὁ ταῖς σαρχιχαῖς ὁρέ-
ἔεσιν ἑκόμενος νοῦς. Μετὰ δὲ τὴν ἴασιν ἄγων taxi
sb οῶμα xal φέρων ὡς ὑποχείριον ὁ ἡμέτερος vous,
παὶ δι αὐτοῦ τοὺς χαρποὺς xal τὰ ἔργα τῆς µετα-
νοίας ἐπιδειχνύμενος, ὡς xal τοὺς ὀρῶντας δοξάσειν
τὸν θεὸν, βλέποντας εὐαγγελιστὴν σήμερον τὸν χθὲς
τελώνην, ἁπόστολον «by διώκτην, θεολόγον τὸν λῃ-
eti», vibv τοῦ οὑρανίου Πατρὸς τὸν πρώην τοῖς
χοίροις ἑνδιαιτώμενον’ εἰ δὲ βούλει, xat ἀναδάσεις
kv χαρδίᾳ διατιθἐμενόν, xal πορευόµενον ἀπὸ δόξης
εἰς δόδαν, «b προχόπτειν ἑχάστης ἡμέρας ἐπὶ τὸ
πρεῖττον, Ad καὶ à Κύριος πρὺς τοὺς οἰχείους
φησίν ΄ « Οὔτω λαμφάτω τὸ φῶς ἡμῶν ἔμπροσθεν
τῶν ἀνθρώπων, ὅπως ἴδωσιν ὑμῶν τὰ χαλὰ ἔργα,
xal δοξάσωσι τὸν Πατέρα ὑμῶν tbv ἓν τοῖς obpa-
νοὺς. » Τοῦτο δὲ φῆσιν, obæ ἐπιδείχνυσθαι χελεύων,
ἁλλᾶ θεοφιλῶς «αολιτεύεσθαι. χαθάπερ 8b τὸ φῶς
ἀτπραγματεύτως ἐφέλχεται τοὺς ὀφθαλμοὺς τῶν
ὀρώντων, 3 οὕτως fj θεοφιλΏς πολιτεία μετὰ τῶν
ὀφθα)μῶν ἐπισπᾶται καὶ τὴν διάνοιαν. Καὶ x304-
περ πάλιν ἐπὶ τοῦ ἠλίαχοῦ φωτὸὺς οὐ τὸν µετέχοντα
τῆς λαμπρύτητος ἐπαινοῦμεν ἀέρα, ἀλλὰ τὸν ἔχοντα
χαὶ παρέχοντα τὴν αὐγὴν τῆς λαµμπρότητος ἥλιον,
x Sv τὸν ἀέρᾳ 0; φωτεινὸν ἑπαινέσωμεν, óc μᾶλ-
λον 95» ἥλιον; οὕτω xal ἐπὶ εοῦ διὰ τῶν ἔργων τῆς
ἀρετῆς ἐπιδεικνυμένου τὴν τοῦ flou τῆς διχαιοαύ-
vts λαμπρότητα * ἕνάγει γὰρ οὗτος εὐθὺς ὀρώμενος
πρὸς τὴν δόξαν τοῦ Ev οὔρανοῖς Πατρὸς, τοῦ ἡλίου

«fc δικαιοσύνης Χριστοῦ. Καὶ ἵνα τὰς µείζους τῶν
ἀριτῶν παραλείπω viv ἐγὼ, ὅταν ἐπὶ τῆς ἱερᾶς

ἑχχλησίας σὺν ὁμῖν τῷ θεῷ παριστάµενος, στραφεὶς
ἔδω τοὺς μετὰ συνέσεώς τε xal χατανύξεως ἀναπέμ-

prium ipsius est przedium quia ad. ipso factus est,
prout Evangelista de ip:o dixit : « In propria veuit
et sui eum non receperunt ; quotquot autem rece
perunt eum, dedit" eis potestatem filios Dei fleri,
his qui credunt in nomine ejus στο » Idco et mens
paralytica ita eum fide procumbens statiin audit se
nomine fllii appellari, veniamque simul enm sani-
tate accipit, οἱ insuper vires quoque capit gra»ba-
tim tollendi, et auferendi in quo jacebat. Grabatum
vero intelliges, eorpus in quo jacet, et. per quod
opera peccati perpetrat qui carnis impetus sequitur
animus. Sed post sanationem, non ducit tantum
se] etiam to:lit corpus quasi instrumentum anima
nostra, et ejus ope fructus et opera pœnitentia ex«
promit ita ut videntes. Deum ylorificent, conspi-
clientes bodie evangelistam qui heri Publieanus,
apostolum qui perseeutor, theologum qui praedator,
&liam Patris coelestis qui pridie cum porcis conver-
sabatur, denique οἱ placuerit, eernentes ascensus
in eorde disponentem, euntem a gloria in gloriam,
singulis diebus in melius procedendo. Propterquod
Dowinus ad discipulos dixit : e Sic luceat lox. ve-
stra coram hominibus, ut videant opera vestra bona
et. gloriflcent Patrem vestrum qui in eris est. δν)
Qux dixit, non quasi juberet nos instanter, sed pie
conversari ; sicut lux sine labore oeulos Intuentium
inflectit, fta pia conversatio almul eum oculis men-
tcm pellicit, Rursus quemadmodum de'solis lumina
non aerem splendoris participem laudamus, imo
eum qui fulgoris jubar habet et partitur solem, et
8] aerem quia lueldus laudaverimus, quanto magis
solem ? ità de co quí per opera virtutis manifestat
solis juatitize splendorem ; iste enim, statim ac
conspectus fuit, adducit ad gloriam Patris qui e&t
in ccelis, solis justitzs Christi. Et αἱ majores omit-

. tam virtutes, quando in saneta Ecclesia vobiscum

Deo adstans, conversus video eos qui eum intelli-
gentia ei eompunctione hymnos orationesque a
Deum mittunt, vel quemdam in meditatione cordis
&lantem, necnon in slleatio audientem, ad boc so-
lum spectaculum veluti spiritu Dei afflatus, animo.
que repletus, glorifico. qui in eclis est Christum
Patrem, sine quo nemo quidquam boni putest ope-

€ovtag τοὺς πρὸς θεὸν Üpjvov; xal τὰς δεῄσεις, ἃ D rari, et per quem hominibus omoia recta prospe.

«σμυπῶντά τινα xal σύννουν ἑστῶτα καὶ ἀχροώμενον,..

raque adveniunt.

παὶ ὑπὸ µόνη; τῆς θέας εὐθὺς ἔνθους γίνομαι, xaV θυµἡδίας κληροῦμαι, xal Botátu tbv Ev οὐρανοῖς πα»
τέρα Χριστὸν, οὗ χωρὶς οὐδὲν οὐδεὶς δύναται ποιεῖν τῶν χαλῶν, καὶ δι’ οὗ πᾶν ἀνθρώποις τὸ κατορθούμενον.

Αλλά τί νῦν ἐροῦμεν πρὸς τοὺς µήτε σιωπῶντας
Es: vae, μήτε συμφάλλοντας, ἀλλὰ συντυγχάνοντας
ἀλλήλοις, xal thv λοχιχὴν dp? πρὲς τὸν θεὺν
λατρείαν χοσμικῇ τινι λογολεσίᾳ συμφύροντας,
xai µήτε αὐτοὺς ἀχούοντες τῶν ἱερῶν xat θεοπνεύ-
σ:ων λόγων, xal τοὺς θέλοντας ἀχούειν χωλύοντας
ἝἜως πότε, à οὗτοι, χωλανεῖτε ἐπ᾽ ἀμφοτέραις ταῖς
ἐχνόδις, ô θεαδίτης ἂν εἶπεν Ἠλίας, &pa θἐἑλονέες
ἐπὶ προσιυχῖν συνεῖναι, χαὶ λόγουΐ ἀχαίρους τε

V Jj. i, 1H. 9 Mau. v, {δι

Sed quid dicimus ad eos qui neque in silentio
adstsnt, neque psallünt, sed inter se confabulantur,
et spirituali nostras ad Deum adorationi mundanam
eommisceut. loquacitatem ; qui non solum non an-
diunt sacros sermones divino spiritu inspiratos, sed
etiam eos qui audire volunt cohibent ? Usquequo,
qui tales estis, claudicatis in dvas partes ? Thesbita
dixisset Ilelias, qui simul vultis orationi et ἵπιρορ-
unis terrenisque sermonibus iudulgere, qui nedum

qo

GREGORII PALAMA

"

alterum, ut fas est, edificetis, alia ab aliis evertitis, A xal γηΐνους, xol n5 ἕτερον ὡς εἰκὸς χατορθοῦντες,

seu potlus invicem evcrtimini ? Usquequo ab istis

vanitatis verbis non absünebitis, sed domum ora-

tionis domum mercationis, etl turbarum facie-
tis? domum in qua verba vite æternæ audiun-
tur tum ex nobis qui a Deo cum spe inconfusibili
vitam poscimus zelernam, tum a parte Dei largien-
lis eis qui ex tota anima et tola mente illuin obse-
crautur, non autem iis qui, ut ita loquar, non totam
lingnam ad orationem convertunt. Non per ignem
nune 3 nobis, fratres, sicut a Moyse, ad Deum $a-
crificium, sed per verbum offertur. Tunc etjam Deus
quidem sacrificium igne oblatum accepit, igncm vero
extraneum afferentes, qui cum Core adversus Moy-
εεη insurrexerunt, igne sacro sponte {η ipsos erum-
pente, consumpti sunt.

ἀλλὰ δι ἀλλήλων συµφθείροντες ἄλληλα, μᾶλλον δὲ
αὐτοὶ δι) ἀλλήλων φθειρόμενοι; "Eng πότε κἀνταῦθφ
τῶν ῥημάτων τῆς µαταιότητος ox ἀφέξεσθς, ἀλλὰ
τὸν οἶκον τῆς προσευχῆς olxov ἐμπορείας, ἡ ἐἔμπα-
θείας λόγον ποιῄσετε; οἴχον kv ᾧ ῥήματα ζωῆς αἰω-
νίου xal λέγεται xal ἀχηύεται ' τὰ μὲν παρ ἡμῶν,
αἰτούντων παρὰ Θεοῦ μετ ἑλπίδος ἁκαταισχύντου
τὴν ζωὴν τὴν αἰώνιον, τὰ δὲ παρὰ τοῦ Θεοῦ, διδόν-
to; τοῖς ἐξ ὅλης τῆς. ἀυχῆς᾽ καὶ διανοίας αἰτοῦσιν
αὐτὴν, ἁλλ᾽ οὐχὶ τοῖς μηδὲ τὴν γλῶσσαν ὡς εἰπεῖν
ὅλην πρὸς τὴν αἴτησιν στρέφουσιν. Οὐ διὰ πνρὺς
vuv ἡμῖν fj θυσία πρὸς τὸν θεὸν, ἀδελφοὶ, χαθάπερ
ἐπὶ Μωσέως, ἀλλὰ διὰ λόγου τελεῖται. Τότε τοίνυν
ἠνίκα πυρὶ τὴν θνσίαν ἀναφερομένην ὁ θεὸς ἰδέ-

Β χετο, πῦρ προσενεγκέντες ἀλλότριον ἔξωθεν ol μετὰ

Kopk κατὰ Μωσέως ἑπαναστάντες ὑπὸ τοῦ ἱεροῦ πυοὸς αὐτομάίως ἐφηρμήσαντος αὐτοῖς Χκατεφλὲ

χθησαν.

Timeamus et nos ne alienos sermones in ístud
&pirituale Del thuribulum, Ecclesiam dico, inferen-
tes, ab ipsis Dei sermonibus damnemur, nosmet-
ipsos horrenda sententie damnationisque reos
efficientes. Amen, obsecro, timeamus, el usquedum,
Deo cám metu assistamus, orationes. offeramus.
llinc autero egressi ostendamus nostram in melius
morum conversionem, lucris, maxime injustis,
nequaquam devicti ; juramenta, prasertim de men-
dacio, fugientes ; a turpibus verbis absiinenies,
quanto magis a peobrosis operibus, a maledictione,
a dolo, a superbia ; amne membrum, sensum om-

Φούηθῶμεν 65 χαὶ ἡμεῖς, pf) λόγους ἔξωθεν ἁλ»
λοτρίους τῷ λογικῷ τούτῳ τοῦ Θεοῦ θυσιαστηρίῳ,
τῇ Ἐκκλησίᾳ λέγω, προσάγοντες ἀπὸ τῶν ἐν αὐτῇ
θείων λόγων el; τέλος κατακριθῶμεν, τῆς &ntu-
χταίας φωνῆς χαὶ χαταδίκης ἑαυτοὺς ἀξίους ἐντεῦ-
θεν ἀπεργασάμενοι. Ναὶ φοδηθῶμεν, παραχαλῶ, xal
μέχρις ἂν ὤμεν ἐνταῦθα μετὰ φόδου τῷ θεῷ παρι-
στάµενοι τὴν ἰχεσίαν προσάγωµεν * ἐξελθόντες δὲ
τῶν (e, τὴν ἐντεῦθεν ἐπί τὸ χρεῖττον τῶν τρόπων
μεταθολ]ν ἐνδειξώμεθα, xepbov οὗχ ἠττώμενοι, xal
μάλιστα τῶν ἀδίχων» ὄρχους φεύγοντες, xol μάλι-
στα τοὺς ἐπὶ φεύδει * αἰσχρῶν ἀπεχόμενοι ῥημότων,

uem secundum divinam temperantiam moderantes, C: πόσῳ δὴ μᾶλλον τῶν κατὰ ταῦτα πραγμάτων, κα-

necnon verbo metuque divino corpus ferentés seu
magis attollentes, miuime vero corporis titilletioni-
bus ad pravas turpesque concupiscentias abjecti
et humiliatí, a Paulo discentes et cognoscentes quo-
niam, si secundum carnem vivamus, moriemur, sí

vero spiritu opera carnis mortificaverimus, inam.

cula vivemus, Inde ad gloriam Dei omnes qui non
conspicient, adducemus, qui nosceut domum istam
Christum ip suis adytis ferre, a quo spiritualis ex-
stinguitur debilitatio, qui Jubet sensus perceptiones-
que corporis ad ipsum spiritali piaque discretione
ferre et attollere, non autem ab eis &tulte ferri et
dimitti, qua vía ascendamus ad veram domum no-
stram, celestem dico et supernam regionem ubi re-
gnat Christus hzres et testator noster, cui gloria,
virtus, bonor et adoratio cum æterno ejus Patre
necnon sanctissimo boneque et. vivificante Spiritu,
nunc. et semper el in sxcula seculorum. Amen.

καλαλιᾶς, δόλου» μεγαλανχίας" πᾶν µέλος, πᾶταν
αἴσθησιν vip παιδαγωγοῦντες θεόφρονι, xal φέροντες
σὺν λόγῳ καὶ φόδῳ θείῳ τὸ σῶμα xal ἀναφέροντες,
ἀλλ᾽ οὐχ ὑπὸ τοῦ σώματος πρὸς τὰς αὐτοῦ χαµερ-
πεῖς xai βδελυρὰς ὀρέξεις χαταφερόμενοί τε xaX
χατεχόµενοι, παρὰ τοῦ Παύλου µαθόντες «ς καὶ
γινώσκοντες, ὡς εἰ μὲν χατὰ σάρχα ζῶμεν, μέλλο-
μεν ἀποθνήσχειν ’ εἰ δὲ πνεύµατι τὰς πράξεις τοῦ
σώματος 5 θανατοῦμεν, εἲς αἰῶνας ζησώμεθα.
Καὶ νῦν πρὸς δόξαν θεοῦ χινήσωμεν πάντας τοὺς
ὁρῶντας ἡμᾶς, ἐπιγνόντας ὡς à οἶχος οὗτος τὸν Χρι-
στὸν bv ἑαυτῷ φέρει, τοὺς κατὰ φυχὴν παραλύτους
αφίγγοντα xai χελεύοντα τὰς σωματικὰς αἱσθήσεις
xal ἀντιλήψεις πνευματιχῇ καὶ θεοφιλεῖ Btavolg
πρὸς αὐτὸν αἴρειν τε χαὶ ἀνάχειν, ἀλλ᾽ οὐχ. ὑπ αὖ-
τῶν ἁσυνέτως φἐρεσθαί τε xal χαταφέρεσθαι’ χαὶ
οὕτως ὑπάχειν εἰς τὸν ὄντως ἡμέτερον olxov, οὺν
οὐρανὸν λέγω xai τὸν ὑπερουράν:ον χῶρον, ἔνθα νῦν

Χριατὺς ὁ χληρονόμος xa χληροδότης ἡμῶν: ᾧ πρέπει δόξα, κράτος, "tad, καὶ προσχύνησις σὺν τῷ
ἀνάρχῳ. αὐτοῦ Πατρὶ καὶ τῷ παναχγίῳ xat ἀγαθῷ καὶ ἑωηποιῷ Ηνεύματ., νῦν καὶ ἀεὶ, καὶ εἰς τοὺς

αἰῶνας τῶν αἰώνων. Αμήν.

ΠΟΜΙΗ ΙΑ, χι.

In gloriosam ac vivificam crucem Domini Nostri Jesu
Christi, !

Crux Christi ab antiquis generationibus mystice
fuit prenuutiata, et praeigurata ; et nemo unquain

OMIAIX ΙΑ΄ (1).
Εἰς τὸν τίµιογ xal ζωοποιὸν Σταυρό».

Ὅ τοῦ Χριστοῦ σταυρὸς προανεχηρύττετο xa
προετ͵ ποῦτο μυστιχῶς Ex γενεών ἀρχᾳίων, καὶ οἳ.-

(1) lane cum sequenti primus edidit Chr Frid. Nalihæius, p. 22 et 60.

125

ROMILIA XI.

126

δ.ίς ποτε κατηλλάγη τῷ θεῷ χωρὶς τῆς τοῦ στευροῦ A In gratiam Dei τις nist pev virtulom otuois. Post

ὀννάμεως *
-παραδείσῳ τοῦ θεοῦ διὰ τοῦ ξύλαυ παράθασιν ἡ μὲν
ἁμαρτία ἀνέζησεν, ἡμεῖς δὲ ἁἀφεθάναμεν χαὶ πρὸ
τοῦ σωματιχοῦ θανάτου τὸν τῆς duis ὑποστάντες
θάνατον, ὃς ἐστιν ὁ ἀπὸ τοῦ θεοῦ ταύτης χωριαµός;'
ὃ δὲ ἑξῶμεν μετὰ τὴν παράδασιν, τῇ ἁμαρτίᾳ &o-
μεν, xai τῇ χατὰ σάρχα Qufj * fj ὃὶ ἁμαρτία τῷ νόμῳ
τοῦ θτοῦ οὐχ ὑποτάσαεται ' οὐδὲ γὰρ δύναται, xol
οἱ iv σαρχὶ ζῶντες θεῷ. ἀρέσαι o0 δύνανται. Ἔπεὶ
tolvu», ὡς xal ὁ ᾽Απόσταλός φησιν, « Ἡ σὰρξ ἐπιι
θυμεῖ χατὰ τοῦ πνεύματος, xal τὸ πνεῦμα κατὰ $35
σαρχός' » ὁ δὲ θεὺς πνεῦμά ἑατι, xat αὐτοαγαθότης
xa: ἀρετὴ, χαὶ τούτου xav' εἰκόνα καὶ ὁμοίωσιν τὸ
Δνεῦμά ἐστι τὸ ἡμέτερον, καθ’ & χαὶ διὰ «fo áuap-
είας ἠχρείωται, πῶς ἣν δυνατὸν ἀνανεωθῆναί τινα
t&y ἁπάντων xal φιλ:ωθῖνχι τῷ Os ἐν zveosau
ph καταργηθείαης τῆς ἁμαρτίας xal τῆς κατὰ
σάρχα ζωῆς; ΊΤοῦτο δέ ἐστιν ὁ τοῦ. Χριστοῦ σεαυρὰς,
à τῆς ἁμαρτίαρ χατάργησις. Διὸ xal τις τῶν fo-
φόρων ἡμῶν Πατέρων ἐρωτηθεὶς παρά τινος τῶν
ἀπίστων, εἶπερ εἰς τὸν ἑσταυρωμένον πιατεύκι, Nol,
φησὶν, εἰς τὸν τὴν ἁμαρτίαν σταυρώσαντα. Φίλοι δὲ
Otaũ πολλοὶ τῶν πρὸ νόµου xal μετὰ νόµον, µήπω
49Η σταυροῦ φανέντος, ὑπ αὐτοῦ «o0 Θεοῦ µεμαρ-
εὔρηνται, xal ὁ βασιλεὺς xal προφήτης Aaf5, ὡς
πάντως ὄντων τότε τῷ θεῷ qDuoy , « Ἐμοὶ δὲ, qno,

λίαν ἱτιμήθησαν οἱ φίλοι σου, ὁ Θεός. » Πῶς οὖν

εἶσιν ol πρὸ τοῦ σταυροῦ φίλοι τοῦ Θεοῦ ἐχρημάτι-

μετὰ γὰρ τὴν προγονικὴν ἑχείνην ἐν τῷ

originalem illam in paradiso Dei pee ligaum trans-
gressionem revixil quidem peccatum, nos. aetem:
mortui sumus, animae prius quam corporis mortem
subeuntes, quæ est anime aversio a Deo, (nod st
adhuc post przevaricationem viximus non nis! pec-
eati el carnis. vita eramus viri ; peceatum autein
legi Dei non subjacet ; non enim potest 5 sic et. vi-
wentes secundum carnem Deo placere. non possuit
Kam eum, ut dicit Apostolus **, caro concepiacit ad-
versus spiritum, et spiritus adversus earnem, Deus-
que sit spiritus et ipsa bonitas ipsaque virtus, anima
autem nostra ad ejus similitudinem facta vitietur
per peccatum, quomodo fleri posset ut quis ex omni-
bus renovetur et in spiritu Dei amicitiam recupe-
fet, nondum deletis peccato et carnali conversatío-
ne Hoc fuit opus erueis Chrigti, in qua reperitur
peceai abolitio. Quamobrem unus ex nostris Pa-
tribus Dei spiritu plenis ah infideli quodam inter-
rogatus an crederet in Crocifizum : Certo, inquit,
credo in eum qui peccatum crecifixit. Amici quidem
Bet, quorum non parvas erat numerus tum. ante
tum post legem, eruce nondum manifestata ab ipso
Deo acceperunt testimonium, et David propheta
et rex qui sanee Déi amicis (um lemporis erat
«Miht aulem, ait, nimis honorificati sunt amici
tui, Deus **. » Quomodo ergo esse poterunt qui
ante crutem Dei &mici vocarentur? En ego. vobis
indicabo, si mentem piam eLobedientem mili prz-

σον; ἐγὼ ὑμῖν ὑποδείξω, ἐάν. µοι φιλόθεον x2 φι- C betis.

λήκοον οὓς ὑπόσχῆτε.
"Densp ufu) παφαγενοµένρυ τοῦ ἀνθρώπου τῆς
δή, ἁμαρτίας, τοῦ υἱοῦ τῆς ἀνομέας, τοῦ ᾽Αντιχρί-
του λέγω, ὁ ἠγαπημένρς τῷ Χριατῷ φησι Βεολό-
Ίος ΄ € Καὶ vov, ἀγαπητοὶ, ὁ ᾿Αντίχριστός ἐστιν: »
οὕτω xai ὁ σταυρὸς Tv ἐν τοῖς προγενεστέροις xal
φρὸ τοῦ τελεσθῆναι ὁ γὰρ μέγας Παῖλος σαφέ-
στερον ἡμᾶς διδάσχῳν, nog καὶ pino παρχγενό-
'g&voc iv ἡμῖν ἔσειν à ᾽Αντίχριστος, φησίν c "Oct
49 μυστήριον αὐτοῦ ἐνεργεῖται ἐν ἡμῖν. κ 0ὔσω δὴ
. 201 ὁ αταυρὺς τοῦ Χριστοῦ uf γεγονὼς àv τοῖς
φροπάτορσον, fj * τὸ γὰρ µυστήριον αὑτοῦ. ἑνηργεῖτο
ἂν αὐτοῖς ΄ χαὶ ἵνα νῦν ἀφῶ τὸν “Αδελ, τὸν E60, τὸν
"Evóx, τὸν. Ἑνὼχ, Νὼέ τε χἀὶ τοὺς µέχρι Noe τῷ
Gri εὐηρεστηκχότας, καὶ εἴ τις. ἓγγὺς μετ” αὐτοὺς,
ἂρξομαι δὲ ἀπὸ ᾿Αθραὰμ, ὃς πατ]ρ. ἐχρηµάτισε
πολ) ῶν ἐθνῶνι, τῶν μὲν Ἰουδαίων ix σαρχὸς, ἡμῶν
δὲ ix πίστεως. "Iv! οὖν ix 205100 τοῦ χατὰ πνεῦµ.α
πατρὺς ἡμῶν ἄρβωμαι χαὶ αὐτῆς τῆς xav αὐτὸν
ἆγαθοῦ ἄρχἃς χαὶ τῆς πρώκης παφὰ Goo xi foa,
tiva — ἀφῆχε φωνὴν πρὸς αὐτὸν Xalizag ^
8:6; ; ξελθε kx τῆς Υῆς cou xoi bx. τῆς συγ-
qevelag σου, Ἐν 5εΌρο εἰς Υην ἡν ἄν σοι.δείξω. » TS
γοῦν μνσςήριὀν τοῦ σταυροῦ. ἓν iqucik φέρει αὕτη fj
ttl. τοῦτο γάρ ἐστιν ἄντιχρως ὁ Παῦλος 6 xav-
χώμελος ἐν τῷ σταυρῷ λέγει ὅτι’ «€ Ἐμον vóspo;
ὁσταύρωται. » Κατὰ γὰρ τὸν φυγόντα "ἣν πατρίδα

9 Gajat. v, 17. 9 Psal. cxxxviu, 17.

Quem ad modum, wbi snte adventum hominis,
peccati, fitit iniquitatis, nempe Antichristo inquam
delectus Christo Theologus ait; « Cliarissimi, jam
nunc Antichristus venit, » et crux erat apud priscos
mulio prius qnam compléretur. Magnus enim
Paulus diserte nos docens quomodo nondum ad
nos advenit Antichristus, dicit tamen qnod ejus my.
sterium jam operatur in. nobis; ita quoquo licet
nondum fulgeret crux Christi, tamen apud proavas
erat ; ejus enim mysterium jam in ipsis perlicieba-
tur. Owissis enhn Ahel, Seth, Enos, Henoch, Noe et
pateibus usque οἱ Noe οἱ si alii qui Deo placuerunt,
incipiam ab Abreham qui appellatus fuit pater

D- multarum gentinm, Judaorum quidem ex carne,
noster autem ex fide, Agedum, ab isto patre na-

suo spiriuali et. ab ejus piæ conversationie. prim-
cipio, ab ejus prima a Deo vecatione ineipiam :
quamnam primam vocem protulit Dens eum affa-
tus : « Egredere de terra tua, et de cognatione lua,
el veni in terram quàm monstrabo tibi, »jPorro talis
Joquela secum fert crucis. mysterium. Quod. aperte
ostendit Paulue qui in cruce gloriabetur. dicens :
« Mihi mundas crucifixus est 9; » Qui enim. fugit
pateiam et mundum m perpetuam, illi patria
secundum carnem et mundus interremptus «si e£
abolitus : lioc: autem est. vera: crux.

35 Galat. vi 14.

121

GREGORII PALAM.£

198

ἢ τὺν xóspov ἀμεταστρεπτὶ, fj χατὰ σάρχα qitplg xat ὁ χόσµος ἑνεχρώθη καὶ xatlpyntav* χα τοῦτό

ἐστιν ὁ σταυρός.

Ad Abrabam, sutem priusquam impiorum societa- A

tem fugisset : Ezredere, ait Deus, de terra, et decogna-
tione tua,et vade interram non quidem interram quam
tibi dedero, sed quam iibi monstravero, Ad Moysen au-
tem, postquam fugisset ex 4gypto montemque ascen-
disset, quid dixit primo facta ad eum vox Dei ? « Solve
calceamenta pedum tuorum. » Aliud hoc est erucis
mysterium prius arctissime subsequens. Quamvis,
ait, ex JEgypto exivisu, Pharaonis obsequio renun-
εκει, Pharaonis filie (lius vocari parvi fecisti, et
quantum in te erat, mundus perversi famulatus
solu:us fuit et evacnatus, sed adhuc oportet ie ad
hzc addere, quid ergo ? Solve calceamenta. pedum
taorua ; relinque pellicea quibus indutus es vesti-
menia, que operantur peccatum et {6 a terre
sancta arcent. Solve ergo ista pedum tuorum cal-
ceamenta, hoc est : noli amplius secundum carnem

Αλλὰ πρὺς μὲν τὸν "'AÓpaàg µήπω φυγόντα
τὴν μετὰ τῶν ἀθέων συνανλίαν, Ἔξελδε, φησὶν, ix
τῆς γῆς σου, xal δεῦρο εἰς γῆν, οὐχ fjv ἄν σοι δώ-
. eus, ἀλλ’ fjv ἄν σοι δείξω, ὡς δὲ ἐχείνης ἄλλης γῆς
πνευματιχῆς δειχνυµένης. Πρὸς δὲ τὺν Μωῦσέα,
μετὰ τὸ φυχεῖν el. Αἴγυπτον, καὶ τὸ ὄρος ἀναδή-
vat, τί φησιν dj πρὸς αὐτὸν πρώτη τοῦ Θεοῦ φωνή ;
« Λῦσαι τὸ ὑπόδημα bx. τῶν ποδῶν σου. » "Άλλο
τοῦτο τοῦ στανροῦ μµυστέριον, τῷ προτέρῳ προσ»
φυῶς ἑπόμενον. El γὰρ xal τῆς Αἰγύκτου, φησὶν,
ἑξήλθες, xoi τὴν Φαᾳραὰ θεραπείαν ἀφῆχας, xal τὸ
καλεῖσθαι υἱὸς τῆς θυγατρὸς Φαραὼ παρεῖδες, καὶ
ὅσον τὸ εἰς ek Ίχον ὁ χόσµος ἐχεῖνος τῆς πονηρᾶς
θεραπείας ἑλύθη xol χατήργηται, ἀλλὰ δεῖ σε καὶ
προσθεῖναι, τί τοῦτο; Αῦσαι «b ὁπόδημα ix τῶν
ποδῶν σου». ἀποθέσθαι τοὺς δερµατίνους χιτῶνας
οὓς ἑνέδυσε, xal iv ol; ἐνεργεῖ ἡ ἁμαρτία, καὶ elc

ju peccato. vivere ; destrusiur et interimatur vita ἁγίας ἀποδιαστέλλει γῆς. Αῦσαι οὖν τοῦτο sb 'ὁπό»
Deo adversa, necnon eogitationes carnis, et lez δηµα ix τῶν ποδῶν cou, ταυτὸν δὲ εἰπεῖν, μηχέτε
jn membris pollens, quæ repagnatlegi meniis et eap- xat& αάρχα xol «fj ἁμαριίᾳ ζῆδι, ἀλλὰ καταργη-
tivat nos in lege peccat, jam non vigeat, nec θήτω xoY νεχρωθήτω ἡ ἀντιχειμένη τῷ θεῷ ζωὴ xal
operetur, virtute Dei visionis interfecta. Nonne hoe τὸ φρόνηµα τῆς σαρχὺς, xal ô Ev τοῖς µέλεσι νόμος,
crucem dixeris? Crux est enim, ut secundum diram — 6 ἀντιστρατευόμενος τῷ νόμῳ τοῦ νοὺς, xal αἶχμα-
T'au'uin loquar 59:99, crucifigere earnem suam cuim ἍἈλωτίζων τῷ vópg «ἲς ἁμαρτίας, µηχέτι ἔπιχρα-

vitiis οἱ eoncupiscentiís.
νεχρούµενος.

τείιω, μηδὲ ἑνεργείτω, τῇ δυνάµει τῆς θὲοκτίας

"Ap' οὗ τοῦτό ἔθτιν ΄ὁ σταυρός: Σταυρ)ς váp ἐστι πάλιν xatà τὸν θεῖον Παῦλαν sj.

πεῖγ, τὸ στευρῶσαι τὴν σάρχα οὖν τοῖς παθήµασι xa ταῖς ἐπιθυμίαις.

Dixit ergo Deus, « Solve calceamenta pedum
tuorudin ; nam terra in qua st2$, terra sancta est ". »
Pandebat Moysi iste sermo per crucem ín terra san-
' etificationem post maoifestailonem Dorfiini et Dei et
"Salvatoris nostri Jesu Christ f turam. Tunc enim
Moyses futuram Cbristi praesentiam pravidit, quan-
do conspexit illud rubi in Igne rorescentis admirs-
bile spectaculum, Nihilo minus rerum divinarum
contemplatio erucís etiam est mysterium, priori
!llo mysterio majus. Ambo enim 1-ta. mysteria de-
cdlarant, et magnus Paulus, et divi Patres. nostri :
jlte quidem non dicens tantum : M:ndus. mihi eru-
cifixus est, sed et adjiciens : Et ego mundo ; hi ve-
ro dum nos monent ne in crucem pro cruce ascea-
, dere festinemus; qua ambo sunt utraquo crucis

sermones et mysteria. Igitur juxta prius crueis my-
.Sterium, quod nihil est aliud ac fuga mundi, a pa-
.Fentibus carnalibus separatio, siquidem pletatem

- A9cat οὖν, φησὶ, «b ὑπόδημα ἓχ τῶν ποδῶν σουν
ἡ γὰρ rf; &g fjv οὐ ἔστηχας yf) ἁγία ἐστίν * ἐδήλου
δὶ αὐτῷ ὁ λόγος τὸν μετὰ τὴν ἐπιφάνειαν τοῦ Κυρίου

C Χαὶ θεοῦ καὶ Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ. μέλ.

λοντά ἐπὶ εἲς γῆς διὰ τοῦ σταυροῦ ἔσεσθαι ἅγια-
σµὀν τότε γὰρ ὁ Μωῦσῆς τὴν τότε µέλλουσαν παρ”
ουσίαν τοῦ Χριστοῦ προεώρα, αρὺς τὸ µέγα θίαµα
ἐχεῖνο βλέπων, τὴν iv πυρὶ δροσιζοµένην Bátov*

Gort xal ἡ ἐν θιῷ θεωρία τοῦ σταυροῦ μυστὴριόν
ett, τοῦ προτέρὀὺ ἐχείνου μυατηρίου μείζον, Ade

γὰρ εἶναι ταῦτα xal à μέγας Παῦλος καὶ ol. θεῖοι
κά Πατέρες ἡμῶν αἰνίττοντει» ὁ μὲν μὴ µόνον
λέχων, ὅτι Ὁ χόσμος ἐμοὶ ἑσταύρωται, ἀλλὰ προς»
ειθεὶς, ὅτι Κἀγὼ τῷ xócpy* οἱ δὲ, παραγγέλλον»
φις ἡμῖν ph σπεύδειν ἀναθαίνειν ἐπὶ τὸν σταυρὸν
«pb τοῦ σταυροῦ, d; δύο πάντως ὄντων τῶν λόγων
χαὶ τῶν μυστηρίων : toU σεαυροῦ. Κατὰ μὲν οὖν τὸ
πρῶτον τοῦ σταυροῦ µυστήριον, ὅπερ ἐστὶν fj φυγὴ

et religiosam impediunt conversationem et corpo- D τοῦ χόσµου xat ἡ τῶν xavà σάρχα συγγενῶν διάζευ»-

ris exercitatio, quie, ut ait Paulus, parum prodest,
per hzc, inquam, mundus nobis crucifixus est sicut
et peccatum, eum ista sic. eifugiamus. Secundum
posterius crucis mysterium nosmetipsi crucifixi
.sumus mundo οἱ ejus cupiditstibus, cum ista nos
tífagiant, Non possunt ilis omnino nos fugere nec
in nobis rationaliter operari, nisi Deum contem-
ίδιους, Nam quando virtntis exercitio ad istam
conlemplationem accedimus, quando inierioreun

"4-€ Galat, v, 24. *! Ezod. αι, 5.

ξις, εἶπερ πρὸς εὐσέδειαν καὶ τὺν κατ αὐτὴν ἐμ-
ποδίζουσι βίον, xal fj σωματιχὴ ἐργασία, ἣν xaX
πρὸς ὀλίγον ὠφέλιμον εἶναί φησιν ô [ίαῦλος. στά
ταῦτα γοῦν ὁ χόσµος ἡμῖν σταυροῦται xal fj ἆμαρ-
&la, φυγόντων ἡμῶν àx τούτων. Κατὰ δὲ τὸ δεύτε-
pov τοῦ σταυροῦ µυστήριον, ἡμεῖς σταυρούμεθα τῷ
χόσμῳ καὶ τοῖς πάθεσιν, αὐτῶν φευγόντων ἐξ
ἡμῶν. Odx Ev δὲ τελείως ἐξ ἡμῶν αὐτὰ φυγεῖν

ph ἐν ἡμῖν ἐνερχεῖν ' λογιοτικῶς, ἂν μὴ iv

129

IO MILIA XI.

150

Οεωρίᾳ τοῦ Oso, vyawopióa^ ὅταν yip διὰ τῆς A hominem asdornamus emuudatum, scrutantes divi-

α͵,αχτικῆς προσθῶμεν τῇ θεωρίᾳ, xai τὸν ἑντὸς
ἡμῶν ἄνθρωπον καλλιεργῶμεν χαὶ ἀναχαθαίρωμεν,
ἀναξητοῦντες τὸν ἡμῖν αὐτοῖς χεχρυμμένον θεῖον
θησαυρ»ν, xal Δναθεωροῦντες τὴν ἐντὸς ἡμῶν οὖταν
βασιλείαν τοῦ Θεοῦ, τότε ἡμεῖς σταυρούµεθα τῷ
χόαμῳ xa τοῖς πάθεσι. θέρµη γάρτις ἐγγίνεται τῇ
χαρδίᾳ διὰ τῆς μελέτης ταύτης, ὥς. µυίας τοὺς πο-
ντροὺς ἁποσοθοῦσα λογισμοὺς, xal πνευματιχὴν
εἰρήνην xal παράχλησιν ἐμποιοῦσα τῇ oy, xal
τὸν ἁγιασμὸν τῷ σώματι παρέχουσα, xztà τὸν el-
πόντα". « Ἐθερμάνθη ἡ καρδία µου ἑντός µου, xal
ἐν τῇ µελέτῃ µου ἐχχαυθήσεται «Up. 2 Καὶ 10216
ἐστιν, ὃ xal τις τῶν θεοφόρων ἡμῶν Πατέρων ἑδί-
δαξεν ἡμᾶς λέγων Πᾶσάν σου σπουδὴν ποίησον,

num thesaurum in.nobismetipsis abscouditum
et intuentes regnum Dei quod intra nos est, tuuc
vere mundo et ejus cupiditatibus crucifixi sumus.
Namque fervor quidam per meditationem in corde
æstuat, quo uf muscas cogitationes pravas expklit
unde pax et consolaiio spiritualis anima infuuditur
et corpus saniificationis particeps efficitur, sicut
ait Psalmita : « Concaluit cor mecum intra me, ci in
meditatione mea exardescel ignis. » Ίος e:t quo
docuit nos unus ex Patribus divina mente rcpletig
dicens : Omni studio incumbe ut interior iua ex r-
citatio sit gecundum Deum, εἰ superabis cupidita-
tes forinsecus urgentes, Insuper magnus Paulus ad
nos conversus: « Spiritu, inquit, ambulate, et

ἕνα ἡ ἔνδον σου ἐργασία κατὰ θεὸν ᾗ, xal νιχήσεις B desideria carnis ne perüciaus **. » Propterea etiaui

«à ἔξω πάθη. Πρὸς τοῦτο xal 6 μέγας Παῦλος ἡμᾶς
προτρεπόµενος, « Πνεύματι περιπατεῖτα, φησὶ, xol
ἐπιθυμίαν σαρχὸς οὗ μὴ τελέσητε. » Ab xal άλλα-
χοῦ Tapa (bt γράφων’ ε-Στῆτε οὖν περιζωσάµε-
vot εἡν ὁσφὺν ὑμῶν ἐν ἀληθείᾳ, » ὡς τοῦ θεωρητι-
κοῦ τὸ ἐπιθυμητιχὸν ἐπιῤῥωννύντος xci περιέπον-
τος, καὶ τὰς σαρχιχὰς ἐπιθυμίας ἁποσοθοῦντος' ὁ
Υὰρ μέγας Πέτρος ἡμῖν ὑποδείχνυσιν ἐμφανέστι-
p^v, τίς fj δοφὺς αὕτη, καὶ τίς fj ἀλήθεια. c Άνα-

alibi nos admonet scribens : « State ergo succincti
lumbos vestros in veritste **, » quia medita:tone
veritatis bona desideria roborata coluntur, carnis-
que concupiscentig reprimuntur, Qua magnus Pe-
t us nobis lueidius exponit ostendens quinam 5int
hi lumbi, quænam veritas ; « Succinctis, ait, Inmbia
mentis vesicze, jejunantes perfecte. sperate ln. eam
qua offeriur vobis gratiam in revelationem Jesu
Christi **, »

ζωσάμενοι yàp, Φησὶ, τὰς ὀσφύας τῆς διανοίας ὑμῶν, νήφοντες τελείως, ἑλπίσατε ἐπὶ τὴν intge-

Ρ)μένην ὑμῖν χάριν iv. ἁποκαλύψει Ἰησοῦ Χριτοῦ. »

"Est τοἶνυν τὰ πονηρὰ πάθη xal τὸν χόσμον
τῆς ἁμαρτίας οὐχ ἔνι τελείω, ἐξ ἡμῶν φυχεῖν, xal
ph ἐν ἡμῖν ivsgysly λογιστικῶς, εἰ μὴ ἐν θεωρίᾳ
φοῦ θεοῦ γενοίµεθα, διὰ εοῦτο σταυροῦ μυστήριύν
ἃστι xa ἡ τοιαύτη θεωρία, σταυροῦσα τῷ χόσμῳ
τοὺς ἑαυτῆς ἠξιωμένους. Οὕτως οὖν xa fj χατὰ Μωῦ-
σΏν ἑχείνη τῆς χαιοµένης βάτον θεωρία σταυροὺ
µυστῄήριον ἦν, τοῦ χατὰ τὸν ᾿Αθραὰμ ἐχείνου µμν-
στηρίου μεῖδον χαὶ τελειότερον. "Ap! οὖν Μωῦσῆς
μὲν ἱμυήθη τὸ τοῦ σταυροῦ τελειότερον µυστήριον,
Αθραὰμ Cà o0 ; Καὶ πῶς ἂν ἔχοι τοῦτο λόγον; ᾽Αλλὰ
τότε μὲν ἐπ' αὐτῇ τῇ χλήσει µεμύηται ’ ὕστερον δὲ
μετὰ τὴν κλῆσιν xal ἅπαξ xat δὶς xal πολλάχις, χᾶν
ἡμῖν ἁρτίως ὁ χαιρὸς περὶ πάντων λέχειν οὗ δίδω-
6ιν. Ἐγὼ δὲ ὑμῖν τῆς θανµασιωτέρας ὑπομνήσω 103-
«ou θεοπτίας, ὅτε καὶ τὸν ἕνα Osby σαφῶς τρισνπό-
στατον ἐθεάσατο, µήπω κηρυττόμενον οὕτως”
« "0905 yàp αὐτῷ 6 θεὸς πρὺς τῇ δρνῖ τῇ Μαμόρῇ;
xai ἀναθλέφας, εἶδε * χαὶ ἰδοὺ ερεῖ; ἄνδρες, xal προα-

Cuin igitur perversa cogitationes necnon mun-
dus peccati noa possunta nobis omnino absecdere,
nec ullo medo In nobis operari, nisi D.i eontem-
plationi vacemus , proinde mysterium crucis vocabo
talem meditatiouem, qua mundo. crucifiguutur qui
digui sunt linbiti. Sic porro illa qua Moyses fui
dignus habitus rubi ardentis nec tamen conm-
busti visio nibil a'iud erat quam ipsum crucis my-
sterium, supra iudicatum, eo quo Abraham potitus
est niysterio longe majus et. perfeetius, N.mquid
ergo Moyses plenius quem Abraham fuit γαι ἐς
inysterio initiatus ? Quouam ista argumento nitun-
tur? Equidem per priorem suam vocationem Abra-
bam non fuit inittatus; post vocationem auteni nom
sewel aut bis, sed inultoties ila ut. tempus »obis
de omnibus disserere nou suppeteret, Ego vcro
vobisrevocabo io memoriam visionem illam qua
in tribus personis mysterium nondum clare maui-
festatum conspexit, Deus enim ei apparuit in con-

έδραµιν αὐτοῖς.» "lóoU τὸν ὀφθέντα ἕνα θεὸν τρεῖς D valleMambre ; «Cum elevass oculos vidit, et ecce tres

ἑώρα. "0205 yàp αὐτῷ, φησὶν, ὁ θεός ' χαὶ ἰδοὺ
ερεῖς ἄνδγες, xal τοῖς τριοὶ “προσδραμὼν αὖθις,
ὡς 56 t ὠμῖίλει, λέγων ’ « Κύριε, εἰ εὗρον χάριν
ἑνώπιόν σου, μὴ παρίέλθης τὸν παϊδά συν. » Καὶ
αὐτοὶ δὲ οἱ τρεῖς ὣς εἷς ὄντες, πρὸς αὐτὸν διαλέγον-
ται. Εἶπε γὰρ, qnot, πρὸς ᾽Αδραάμ'. Ποῦ Σάῤῥα ἡ
γυνἠ σον; Ἐπαναστρέφων Έξω πρὸς ck χατὰ τὸν
καιρὸν τοῦτον εἰς ὥρας, xal litt υἱὸν Σάῤῥα fj γυνἠ
συυ.» Ὡς δὲ ἀχούσασα ἡ γραὺῦς ἐγέλασε Σάῤῥα,
« Εἶπε Κύριος, Τί ὅτι ἐγέλασε Σάῤῥα ἡ γννἠ σου;

.5 0.1.1, v. 16. ** Ephes. τι, 14. " I Peu. 1, 15.

viri, et cucurrit iu occursum eorum. » Écceunus
apparet Deus et tres vidit ; nam ait Scriptura :
« Apparuit ei Deuer, et ecce tres viri, et tribus illico
occurrens quasi cum uno colloquitur dicens : Do-
wine, si inveni gratiam iu oculis tuis, ne transeas
servum tuum. » Ipsi autem tres quasi unus ad eum
colloquuntur. Dixit enim, ut fertur, ad Abraham:
Ubi est Sara uxor tua ? Revertens veniam ad te lioe
eodem teupore, post annum, et babebit fllium Sara
uxor tua. » Kcce uuus Deus, et. ires. persos, εἰ

- 181
ipse tres unus Dominus, nam scriptum est
Ait Dominus , ».— |

Et sic Abraham crucis mysterio fuit initiatus. 1pse
vero Isaac ejus cujus uecem significabat erat figu-
ra, usque ad mortem sicut et Christus patri obediens
factus ; suffectusque in ejus locum aries ipsum Del
agnum pro nobis in occisionem traditum repræsen-
tabat, et vepres inter quas cornibus hærebat aries,
typus erant cr.cis mysterii. Quamobrem arbustuui
Mlud Sabech, hoc est arbor remissionis vocabatur,
sicut crux. lignum redempjionis, Iu Jacob etiam
Isaaci filio relucet crucis mysterium ; nam ligno e
aqua greges suós muliiplicavit. Lignum igitur crucem.
prefigurabat, aqua autem divinum baptisma, quod
jn se continet crucis mysterium, dicente Apostolo:
«In morte Christi baptizati sumus**. » Christus
quoque ligno et aqua,id est cruce et baptisniste,
greges spirituales in terra sibi multiplicavit. Insuper
Jacob tum quando adoravit summitatem vicgee, tum
qvando nepotibus suis benedixit, manibus transmu-
tato ordine impositis, crucis adbuc figuram eviden-
tiorein ostendit. Praeterea parentibus a principio ad
finem obediens factus, et ideo dilectus et benedictus,
sed et propter ista Esau invisus, omni tentatione
fortiter tolerata, per totam vitam crucis mysterium
operatus est. Quapropter dixit Deus: « Jacob dile-
xi, Esau autem odio habui '. » '

GREGOMII PALAM/E

132

: « Di- A Ἱδοὺ 6 εἷς θεὸς τρεῖς ὑκοστάσεις. καὶ αἱ τρεῖς αὗται

e, Κύριος Εἶπε γὰρ, φηδὶ, Κύριος.

Ἐν piv οὖν τῷ ᾽Αβραὰμ οὕτω τὸ μυστήριον
ἐνηργεῖτο τοῦ σταυροῦ. Ὁ δὲ Ἰσαὰκ αὐτὸς ἦν τοῦ
ἐν αὐτῷ προσηλωθέντος τύποςι ὑπήχους ὡς xa ὁ
Χριστὸς µέχρι θανάτου τῷ πατρὶ γενόμενος * καὶ ὁ
ἀντιδοθεὶς αὐτῷ κριὸς αὐτὸν τὸν τ.ῦ Θεοῦ ἁμνὸν τὸν
ὑπὲρ ἡμῶν εἰς σφαγἣν δ,θέντα προεδήλου * xal τὸ
φντὸν, ἐν ᾧ ὁ κριὸς ἐδέδετο, τὸ µυστήριον εἴχε τοῦ
τύπου τοῦ σταυροῦ, διὸ xa φυτὸν Σα6ὲκ, τουτέστι
φυτὸν ἀφέσεως ὠνομάνετο, ὡς xal σταυρὸς ξύλον
σωτηρίου, Καὶ Ev Ἰαχὼθ δὲ τῷ τοῦ Ἰσάλκ υἱῷ τὸ
µυστήριον xal ὁ τύπος ἑνήῤγὲι τοῦ σταυροῦ ξύλῳ
γὰρ xo ὕδατι τὰ ποίµνια ἑαυτῷ ἐπλήθυνε. Τὸ μὲν
οὖν ξύλον τὸ σταυρικὸν προετύπου ξύλον * τὸ δὲ ὕδωρ
τὸ θεῖον βάπτισμα, ὃ kv ἑαυτῷ ἔχει τὸ τοῦ σταυροῦ
µυστήριον. « Εἰς γὰρ τὸν θάνατον τοῦ Χριστοῦ ἔδα-
πτίσθηµεν, » φησὶν ὁ Απόστολος. Καὶ ὁ Χριστὸς δὲ
ξύλψ xal ὕδατι, τῷ σταυρῷ xai τῷ βαπτίσμαξι,
τὰ λογικὰ ποίµνια ἐπὶ τῆς γῆς ἑαυτῷ ἐπλήθυνεν,
"0 δὲ Ἰαχὼδ xal ὅτε πρὸς τὸ ἄχρον τῆς ῥάδδου προά-
εχύνει, καὶ ὅτε τοὺς ἐγγόνους εὐλόχει, ἑναλλὰξ
«à χεῖρας θεὶς, τὸν στανροῦ τύπον ἔτι σαφέστερον
ὑπέφηνεν. ᾽Αλλὰ xal τοῖς πατράσιν ἐξ ἀρχῆς μέχρι
τέλονς ὑπήχοος ὧν, καὶ ἀγαπητὸς xal εὐλογηξὸς διὰ
τοῦτο, ἀλλὰ xal μισητὸς τῷ Ἡσαῦ δἰὰ «düta* xal
οὕτω πάντα πειρασμὺν Ὑενναίως ὑποφέρων, διὰ

παντὸς τοῦ βίου τὸ μυστήριον εἶχε τοῦ σταυ poo ἑνεργούμενον. Διὸ xal ὁ Geb; Bare * «Toy "lex

Ἰγάπησα, τὸν δὲ 'Ἠσαῦ ἑμίσησα. »

Talia, fratres, etiam apud nos contingunt. Etenim ος Τοιοῦτόν τι γίνεται xal bp! ἡμῶν, ἀδελφόί. 'O μὲν

qui patrum secundum spiritum.et secundum carnem
"dictis ebtemperat, juxta mandatum Apostoli dicen-
tis: « Filii, obedite parentibus vestris **, » hic a Deo,
quatenus configuratus in istis dilecto Dei Filio, dili-
gitur ; qui autem parere renuit, tanquam alienus ab
illa cum dilecto Filio siwilitudine, in. odium Dei
venit. Quz sapiens expandit Salomon dicens non de
Jacob et Esau tantum, sed omnino et in omnibus :
« Filius obediens erit in vitam, autem iuobediens
4n perditionem **. » Nonne Jacob filio obedientize
anajus adhuc crucis mysterium contigit, contempla-
4io, inquam, per quam plenius homo crucifigitur mo-
riturque peccato et virtuti vivit? Ipse de sua visio-
ne οἱ salute reddit testimonium ὁ ait enim: « Yidi
Dominum facie ad faciem, et salva facia est anima
inea 59, »

γὰρ ὑποτασσόμενος τοῖς τε κατὰ πνεὺμᾶ πατράςε
κατὰ τὴν ἁἀποστολιχὴν ἑἐντολὴν τὴν λἐγὀυσαν * « Τὰ
κέχνα ὑπαχούδτε τοῖς Υουεῦσιν »* ὁ τόιοῦτος, ὡς
ἀφωμοιωμένος xa:à τοῦτο τῷ ἀγαπητῷ Υἱῷ τοῦ

8:03, xal παρὰ τοῦ 8:00 ἀγαπᾶται * 6 δὲ παραχούων,

ὡς ἀλλότριος tolg πρὸς τὸν . ἀγαπητὺν ὁμοιώσεως,
καὶ παρὰ τοῦ θεοῦ μισεῖται. Καὶ τοῦτο δειχνὺς ὁ
συφὸς Σολομῶν, ὡς οὐκ ἐπὶ τοῦ Ἰαχκὼθ µόνον χαὶ
"Haa, ἁλλὰ καὶ διὰ παντὸς χαὶ ἐπὶ πάντων γίνεται’
ε 1 ἱὸς, φησὶν, ὑπήῆκοος ἔσταν εἰς ζωήν’ ὁ δὲ παρ-.
fjxoos εἰς ἀπώλειαν. )

'AXX ὁ τῆς ὑπαχοῆς υἱὸς Ἰακὼδ ἄρ' οὐχ} καὶ τοῦ
μείζονος ἔτυχε µνστηρίου τοῦ σταυροῦ, τῆς θεο”
πτίας λέγω, καθ) ἣν τελεώτερον σταυροῦται xal

D ἀποθνήσχει ὁ ἄνθρωπος τῇ ἁμαρτίᾳ, καὶ ζῇ τῇ ἀρι-

τῇ; Καὶ μὴν αὐτὸς ἑαυτῷ μαρτυρεῖ xal τὴν Oso

φίαν καὶ τὴν σωτηρίαν ' « Εἶδον yàp, φησὶ, τὸν Osbv πρόσωπον πρὸν πρόσωπον, xal ἐσώθη µου ἡ

ψυχή» »
Ubi sunt qui plausu comprobant turpes ineptias
Aeterodoxorum apud nos versantium ? Audiant ;
Ecce Jaeob vidit faciem Dei, et tamen mon vita
tantum non privatus est, sed etiam, ipso testo, salus
dala. es»; quamvis Deus ipse dicat: « Neino faciem
meam videbit, et vivet*'o» Nuimquid forte suut duo
Pii, quorum unus faciem habet sub aspectum sancte-
fum cadentem, alter vero nallius eeolis conspicien-
dam? Apsgo. tantam. impletatem! Sed. Dei facies

ο Gen. zvtut, 1 seqq... ** Rom. vi, 3
ΑΧ, 30. *' Exod. xxxii 20.

5. Malacli. 1, 9.

Ποῦ εἰσιν οἱ στοιχοῦντες ἔτι ταῖς τῶν ἐφ᾽ ἡμῶν
ἀναφανέντων καχοδόξων βδελυραϊς λογολεσχίαις ;
Αχουέτωσαν, ὅτι ὁ Ἰαχὼθ τὸ πρόσωπον εἶδε τοῦ
θιοῦ: καὶ οὐ µόνον οὐχ ἀφῃρῆται τὸ ζᾖν, ἀλλ ὡς c

αὑτός φησι, xal σέσωσται, xaícot τοῦ Θεοῦ λέγον-
£02, € Οὐδεὶς ὄψεται τὸ πρόσωπὀν µου χαὶ ζήσεται.)
"Ap' οὖν 605 Oso, ὁ μὲν εἷς ἔχων Ἱρόσωπον τῇ
ἐράσέι τῶν ἁγίων ὑποπίπτον, ὁ δὲ ἑτέρος πρόσωπον
ἔχων ὑπὲρ πᾶσαν ὅρασὺ; "Aras τῆς δυσσεδείας 1

V Ephes. vt, 1. Prov. xxis, 21. * Gen,

199 -

HOMILLIA XI.

134

ἀλλὰ πρόσωπον μὲν τοῦ θεοῦ ὀρώμενόν B'7 Loves fj A conspici potest, quis oihilest aliud ac divina gratia

χατλ τὴν ἐπὶ τοὺς ἀξίους ἐπιφάνειαν ἑνέργεια καὶ
χάρις τοῦ θεοῦ. Τοῦ αὐτοῦ δὲ πρόσωπον μὴδέπονο
ὁρώμενον, ἡ ὑπὲρ πᾶσαν ἔχφανσιν xal ὅρασιν ἔσθ'
ὅτε λέγεται φύσις τοῦ θεοῦ * οὐδεὶς γάρ ἐστιν iv ὑπο-
στήµατι xal οὐσίφ Κυρίου χατὰ τὸ γεγραμµένον, xal
θεοῦ φύσιν Ἀ΄ εἶδεν, ἢ ἐξηγόρευσεν. Οὕτωζὴ tv θεῷ
θεωρία χαὶ τὸ θεῖον τοῦ σταυροῦ µυστήριον o9 τὰ
πονηρὰ πάθη µόνον xal τοὺς δημιουργοὺς τούτων
δαίµονας ἀπελαύνει τῆς ψυχῆς, ἀλλὰ xal τὰς xaxo-
δόξους δόξας χαὶ τοὺς ταύταις συνηχόρους ἐξελέγχει
χαὶ ἁπωθεῖται τῶν περιδόλων τῆς ἱερᾶς τοῦ Χριστοῦ
Ἐκκλησίας, xa9' fv ἡμῖν ἐχαρίσθη vuv ἑορτάζειν
xai διατραν»ὺν τὴν τοῦ σταυροῦ πρὸ τοῦ σταυροὺ
θείαν ty τοῖς Πατράσι χάριν xai ἑνέργειαν.

"Danep οὖν iv. μὲν τῷ ᾿Αθραὰμ τὸ μυστήριον
ἑνήργει τοῦ σταυροῦ, ὁ δὲ αὑτοῦ vib; ἦν τύπος τοῦ
σταυρωθέντος ὕστερον, οὕτω πάλιν ἐν μὲν τῷ Bi
παντὶ τοῦ "laxi τὸ μυστήριον ἑνήργει τοῦ σταυροῦ,
Ἱωσὴφ δὲ ὁ vib; τοῦ Ἰαχὼδ αὐτὸς ἣν «εύπος xol
µυστήριαν τοῦ σταυρωθησοµένου μετὰ ταῦτα θεαν-
θρώπου Λόγου φθόνφ γὰρ xat αὐτὸς Ίχθη πρὸς
σφαγὴν, καὶ ὑπὸ τῶν χατὰ σάρχα συγγενῶν, ὑπὲρ
ὧν πρὸς αὐτοὺς παρὰ τοῦ πατρὺς ἐπέμφθη, ὡς καὶ
ὁ Χριστὸς ὕστερον. El δὲ οὖχ ἑσφάγη, ἀλλὰ πέπρα-

ται ὁ Ἰωσὴφ, θαυμαστὸν οὐδέν * οὐδὲ γὰρ Ἰσαὰκ.

ἑσφάγη ᾽ καὶ γὰρ οὐκ αὐτοὶ ἦσαν ἡ ἀλήθεια, ἀλλὰ
τύπος τῆς μελλούσης ἀἁλιηθείας. Ei δὲ δεῖ x&v τού-
vot; vb διπλοῦν συνιδεῖν μυστέριον τοῦ διπλοῦ την
φύσιν Ἰησοῦ, «b μὲν ἀχθῆναι πρὸς σφαγὴν τὸ χατὰ
σάρχα πάθος τοῦ θεανθρώπου προὐπέφηνε, τὸ δὲ
μηδὲν παθεῖν, τῆς θεότητος τὸ ἁπαθές. Τοῦτ) αὐτὸ
ἂν εὗροις χαὶ ἐπὶ Ἰαχὼδ xoi 'A6paág * εἰ γὰρ xal
ἐπειράσθησαν, ἀλλ᾽ ἐνίχησαν, ὃ σαφῶς xal ἐπὶ τοῦ
Χριστοῦ γἐγραπται, Τεσσάρων οὖν ὄντων τῶν ἐπ
ἀρετῇ xai εὐσεθείᾳ περιθεθοηµένων πρὸ τοῦ νόµου,
οἱ μὲν δύο 'Afpaàp xai Ἰαχχὼθ ἐν τοῖς περὶ τὸν
βίον τὸ μυστήριον εἶχον τοῦ σταυροῦ ἐνεργούμενον

οἱ δὲ δύο Ἰσαάὰκ xa Ἰωσὴφ, αὐτοὶ τὸ τοῦ σταυροῦ

Μνστήριον θαυμασίως προανεφώνησαν. Ἐί δὲ πάλιν
ὁ τρῶτος παρὰ τοῦ Θεοῦ *bv νόµον δεδεγµένος xol
μεταδοὺς τοῖς ἄλλοις Μωῦσης, οὐ ξύλῳ μὲν καὶ
ὕδατι πρὸ τοῦ νόµου σέσωσται αὐτὲς, ἠνίχα ἑξετέθη
τοῖς τοῦ Νείλου ῥεύμασιν iv θή6ῃ ἀφεθεὶς, ξύλῳ δὲ

et operatio in sanctis manifestata ; et simul conspici
neqeit, scilicet divina natará- supra omnem mani-
fcetationem, supra omnem intultieuem posita. Nemo
stetit in persona et essentia Domiui, sic ut seriptuim
est, divinsm naturam nemo vidit unquam nec enar-
ravit. Sic Del coutemplatio el divinum erueis my-
slérium nou modo pravas cupiditates et auctores
earum daemones: arcet ab anima, sed etiam falsas
opiniones cum earum patronis arguit el expellit a
sinu sancize Cliristi Eccleske, juxta quam hodie nos
juvat celebrare et illustrare patribus olim a Deo
factam crucis procul ante crucem gratiam et opera-
tionem.

B sieut igitur in Abraham eperabatur erueis my"

sterium, ejus autem filius Isaac erat aliquando cruci-
figendi figura, ita rursus tota vita Jacob operatum
eat mysterium crucis; Joseph vero filius Jacob ipse
erat typus et anysterium Verbi incarnati postea eru«
cifigendi. Nam ipse quoque invidia ad occisionem
ducius est, ducius autem ab ejus fratribus secuiulum
carnem, pro quibus et ad quos 8 patre missus
fuerat,sicut et Christus postea. Quodsi Josepli occisus
non fuit, sed vendilus, nihil in hoc mirum, nec enim
]s22c eccisus fuit. Et vero ipsi non erant veritas sed
venturz figura veritatis. Si autem in istis quoque
conspicere debemus mysterium duplex duplicis
in Christo naturae ; per hoc quidem quod ad occisio-
nem ducli sunt, passionem secundum carnem Del
bominis prafiguraverunt ; per hoc autem quod passi
non sunt, divinitatis impassiLilitatem, boc etiam
reperire est in Abraham et Jacob : tentationem sus-
lulerunt, sed victoriam reportaverunt, sicut clare de
Christo fuit scriptum. Igitur ex quatuor illia qui ante
legem virtute et pielàate claruerunt antesignavis,
duo quidem, Abraham ct Jacob, in. vita sua exper:i
sunt crucis mysterium ; duo vero, l.aac et Josephi,
crucis mysterium mirabiliter prefigaraverunt. Nouue
rursus Moyses, qui primus a Deo accepit et aliig
legem tradidit, non ligno et aqua ante legem ipse
salutem conseculus, quando in Nili alveis in cista
fuit expositus et postea ligno et aqua populum Israe-
liticum salvavit, ligno quidem crucem, aqua vero

xai ὕδατι tbv Ἰσραηλιτιχὸν ἔσωσε λαὸν, τῷ μὲν ξύ- D divinum baptisma praemonstrans. Propterea Pau-

λῳ τὸν σταυρὸν πρλφαΐνων, τῷ δὲ ὕδατι τὸ θεῖον
βάπτισμα; χαθάπερ xal Παῦλος ὁ τῶν μυστηρίων
ἑπόπτης φανερῶς φησιν, ὅτι, « Πάντες εἰς Μωσῆην
ἐθαπτίαθησαν ἐν τῇ νεφέλῃ * » ὃς xal «pb τῆς ϐα-
λάσσης xal τἷς ῥάβδου ταύτης μαρτυρεῖ αὐτῷ, ὡς
τὸν Χριστοῦ σταυρὸν ἐχουσίω; ὑπομείναντα. εΚρείτ»
τω Y&p, φησὶν, ἡγῆσατο τῶν àv. Αἰγύπτῳ θησαυ-
ρῶν τὸν ὀνειδισμὸν τοῦ Χριστοῦ. » Ὀνειδισμὸς δὲ
«90 Χριστοῦ παρὰ τῶν. ἀφρόνων ὁ σταυρός’ χαὼς
πάλιν αὐτὸς ὁ Βαῦλος περὶ τοῦ Χριστοῦ φησιν, ὅτι

ὀπέμεινε σταυρὸν, αἰσχύνης καταφρονῄσας. Προϊὼν.

δὶ ὁ Μωῦσῆς xax τὸν τύπον αὐτοῦ xai τὸ cy tiia τοῦ

9 1Cor. χ, 2. ** Hebr. x, 26. ** Hebr. xu, 2

lus mysteriis initiatus lueuleuter. dixit: « Oumes
in Moysen Laptizati sunt in nube**, » ldem ctiam
apostolus de mari el de virga testimonium per-
hibet Moysi tanquam Christi crucem exspectanti»
dicens : « majores divitias zstimavit thesauro Ægyp-
tiorum improperium, Christi ?. » Porro stultis im-
properium Cbristi crux est, prout rursus ipse Paulus
de Christo dixit: « Quoniam sustinuit crucem cone
fusione contempta**, » Pracursor. suhuc Moyses
typum et ipsam crucis formam saluteinque ab ipse
ly,o ortam apertissime pramonstravit, Nam erecta
virga, nranus ipse iu eaim exteudit, sicque in modum

135

GREGORII PALAM.E

136

erucis in virga selpsum componens, regem Amalee A σταυροῦ xal τὴν 5i αὐτοῦ τοῦ τύπου σωτηρίαν προα-

penitus profligavit. Preterea serpente cneo ín
formam signi transversi posito, et ita In crucis fi-
gurom erecio, palam jussit serpentibus percussos
ex Judæis, in ipsum tanquam in Salvatorem con-
apicere, quo facto serpentum morsus sanavit.

vébctes σᾳφέστατα * τὴν γὰρ ῥάδδον ὁρθίαν avfjsaz,
τὰς χεῖρας αὐτοῦ ἐπ᾽ αὐτὴν ἑξέτεινε, xal οὕτω σταν-
ριχῶς ἐπὶ τῆς ῥάδδου σχηµατίσας ἑαυτὸν, 'AyaXEx
ἄρδην κατετροποῦτο τοιορῦτος ὀρώμενος. ᾽Αλλὰ xa
τὸν γαλχοῦν ὄφιν θεὶς ἐπὶ σημείου πλάγιον, καὶ οὕτω

€)v σταυροῦ «εὐπον, ἀναστηλώσας παῤῥησίᾳ , τοὺς ὀφιοδήχτους τῶν Ἱουδαίων βλέπειν «pig αὐτὸν ὡς
ὄντα σωτήριον ἐπέταττε, xal οὕτω τὰ τῶν ὄφειυν δήγµατα [ᾶτο,

- Deficerct me tempus si narrare vellem de Josue,
εἰ post ipsum de judicibus, et prophetis, de David
ejusque posieris qui crucis mysterio operantes flu-
vios coercuerunt, solem stare fecerunt, impiorum
civitates everterunt, fortes facti sunt in bello, ca»
sira ceperunt. exterorum, ferri aciem effugeruut,
. ignis vim delerunt, leonum ora obturaruut, reges

Ἐπ.λείψφει δὲ µε ὃ χρόνος διηγούµενον περὶ 58
Ἱησοῦ καὶ τῶν μετ) αὐτὸν, ol τῷ µυστηρίῳ τοῦ
σταυροῦ ἐἑνεργούμενοι, ποταμοὺς ἀνέχοψαν, Ίλιον
ἕστησαν, ἁἀσεθῶν πόλεις χατηδάφισαν, ἐγενήθησαν
ἰσχυροὶ kv πολέμῳ, παρεμδολὰς ἔχλιναν ἀλλοτρίων,
ἔφυγον στόµατα µαχαίρας, ἔσδεσαν δύναμιν πυρὸς,
ἔφραξαν στόµατα λεόντων, βασιλεῖς Άλεγξαν, πεν-

arguerunt, quinquaginta duces combusserunt, mor- B τηχοντάρχους ἑτέφρωσαν, νεκροὺς ἤχειραν, οὑρανὸν

έυυς resuscitaveruut, coelum verbo clausum verbo
aperuerunt, steriles et rursus fecundas nubes effe-
cerunt, Etsi enim Paulus dicit (idem tanta operatam
esse, sed ſides potens eet ad salutem; quare credenti-
bus cuncta sunt possibilia. dto prorsus crux Christi:
verbum enim crucis, ut iterum secundum Paulum
loquar **, pereuntibus stultitia-est ; nobis salvis autem
virtus Dei, Sed ut praeteream oiines qui ante legeu
et sub. lege exstiterunt, nonne. Dominus jpse per
quem omnia et in quo omnia, priusquam pateretur
ait : «Qui uon bajulat crucem suam et sequitur
me, non est ine dignus **. » Videtisoe quomodo an-
tequam crux compingerelur, in cruce stabat salus?
Sed ei quando discipulis diserie proprism passio-
noi ei mortemin cruce tolerandam prediceret
Dominus, Peirus vero talia audire segre ferret, sed
sclens eum habere potestatem deprecareiur dicens :
« Absit ate, Domine, non erlt tibi hoc *' ; » illum
luerepavit Jesus. tanquam humana non divina co-
gitantein ; et convocala turba eum discipulis suis
digit eis : « Si quis vult. venire post me, abneget
semetipsum et tollat crucem suarm, et sequatur me.
Qui cnim voluerit animam suam salvam facere,
perdet eam ; qui autem perdiderk animam suam
propter me ei Evangelium, salvam faciet illam ', »
igitur convocat turbam cum diseipulis, et tunc
testificatur et profitetur illas magnas et. mirabiles
non hominum quidem, sed Dei se sententias, ut mon-

ἔστησαν λόγῳ, χαὶ πάλιν ἕἔλυσαν, ἀγόνους τε xol
πάλιν γονίµους τὰς ἐν αὑτῷ νεφέλας ἀπεργασάμιε-
νοι» &l γὰρ xal τὴν πίστιν ἐνηργηκέναι ταῦτά φησιν
6 Παὔλος, ἀλλ᾽ fj lavi; δύναμίς ἐστιν εἰς σωτηρίαν.
Bib χαὶ πάντα δυνατὰ τῷ πιστεύονει. Τοιοῦτον δὲ
πάντως χαὶ ὁ τοῦ Χριστοῦ σταυρὸς τοῖς πιστεύον-
etv* « Ὁ γὰρ λόγος ὁ τοῦ σταυροῦ, πάλιν χατὰ Παῦ--
λον εἰπεῖν, τοῖς μὲν ἀπολλυμένοις πωρία ἐστὶ, τοῖς
δὲ σωζοµένοις ἡμῖν δύναμις θΘεὀὺ ἐστιν.» AZ" ἵνα
καὶ τοὺς πρὸ νόµου xal τοὺς ὑπὸ νόμον ἀφῶμεν
πάντας, αὐτὸς ὁ Κύριος δι’ ὃν τὰ πάντα xal δι’ οὗ τὰ
πάντα, οὐ πρὸ τοῦ σταυροῦ ἔλεχεν, « Ὅστις οὐκ
αἴρει τὸν σταυρὸν αὐτοῦ χαὶ ἀχολουθεῖ ὀπίσω µου,
οὐκ ἔστι µου ἆξ.ος»; Ὁρᾶτε πῶς χαὶ πρὸ τοῦ τὸν
σ-:αυρὺν παγῆναί σταυρὸς ἣν ὁ σώζων ; ᾿Αλλὰ χαὶ
ἠνίκα «ofc μαθηταῖς παῤῥησίᾳ προέλεγε τὸ ἑαυτοῦ
πάθος, xal «bv διὰ τοῦ στανροῦ θάνατον ὁ Κύριος,
ὁ & Πέτρος ἀχούων οὐκ ἠνέσχετο, ἀλλ’ εἰδὼς αὐτὸν
ἔχοντα τὴν ἑξουσίαν ἐδεῖτο λέγων» « "Dec σοι,

Κύριε, οὗ gh ἔσται σοι τοῦτο, » αὐτῷ μὲν ἐπετίμη-
σεν ὡς ἀνθρωπίνως, ὁλλ' οὗ θείως φρονοῦντι χατὰ
ποῦςο * προσκαλεσάµενος δὲ τὸν ὄχλον αὺν τοῖς µαθη-
sal, αὐτοῦ εἶπεν αὐτοῖς * « "Οστις θέλει ὀπίσω µου
ἐλθεῖν, ἁπαρνησάσθω ἑαυτὸν, xal ἁράτω «by σταυρὸν
αὐτοῦ xal ἀχολουθήτω μοι * ὃς γὰρ ἂν θέλῃ τὴν ᾧ»-
χὴν αὐτοῦ σῶσαι, ἀπολέσει αὐτὴν, ὃς δ᾽ ἂν ἀπολέσῃ
«hv. φυχὴν αὐτοῦ ἔνεχεν ἐμοῦ xal τοῦ Εὐαγγελίου,
εὖτος σώσει αὑτήν. » Προσκαλεῖται μὲν οὖν καὶ τὸν

Airarei se non a discipulis tantum a se electis tan- D ὄχλον a5v τοῖς μαθηταῖς, xal τότε διαμαρτύρεται xai

ία exigore, sed a sinyulis in eum credentibus. Chri-
stum quidem sequi dicit nihil aliud esse ac secun-
dum ipsius Evangelium vivere, omnem virtutem el
pietatein proferre, sectatorem vero semetipsum
denegare et crucem iollere nisi , necessitate
vocante, nec sibi parcere, imo paratum esse ad
perferendam pro virtute el pro veritate divinorum
dogmatum mortem turpíssimam, Magnum sane et
enirabile est semetipsum denegare, et in ultimum
dedecus mortemque tradere, nec tamen abaonuu,
Nam reges terre quoque non dignantur, comites
recipere quando bellum faciunt, nisl quos viderint

85 |j Cor, 1,18.

παραγγέλλει ταῦτα τὰ μεγάλα χαὶ ὑπερφυῆὴ xat bv-
τως οὐχ ἀνθρώπων, ἀλλὰ θεοῦ φρονήματα, ἵνα δείξῃ
ph παρὰ τῶν ἑγχρίτων αὑτοῦ µόνον μαθητῶν τὰ
«ota uta ἀπαιτῶν, ἀλλὰ xol παρὰ παντὸς τοῦ εἰς αὐ-
«by πιστεύοντος. Τὸ δὲ ἀκολουθεῖν Χριστῷ δηλοί τὸ
(fv χατὰ τὸ Εὐαγχέλιον αὐτοῦ, πᾶσαν ἀρετὴν καὶ

εὐσέδειαν ἑνδειχνυμένους * τὸ δὲ τὸν θέλοντα ἆχολου«

θεῖν ἁπαρνῄσασθαι ἑαυτὸν, xat αἴρειν τὸν αταυρὺν

αὐτοῦ, τὸ μηχέτι χαιροῦ καλοῦντος ἑαυτοῦ φείδεσθα:,

ἀλλ’ ἔτοιμον εἶναι πρὸς τὺν ὁπὶρ ἀριτῆς xal τῆς
ἁληθείας τῶν θείων δογμάτων ἐν ἀτιμίᾳ θάνατον.
Τοῦτο δὲ εἰ xal µέγα ἑστὶ xal ὑπερφυες, τὸ ἀρνή-

56 Luc. xiv, 31. Ὁ Matth. xvi, 14, 3 Marc. vini, 54.

131

II0MILIA XI.

133

ceae0al τινα ἑαυτὸν, xal εἰς ἑσχάτην ἀτιμίαν χαὶ A paratos ad morten: pro se tolerandam, quid mirum,

θάνατον προδοῦναι, ἀλλ’ οὐχ ἀπειχός * οἱ γὰρ Baot-
Xslg τῆς γῆς οὐχ ἄν ποτε ἀχολουθεῖν ὀπίσω αὐτῶν
δέξαιντο, xal ταῦτα πρὸς πόλεμον ἰόντες. τοὺς ph
ἑτυίμους ὄντας ἀποθανεῖν ὑπὲρ αὑτῶν. Τί οὖν θάν-
μαστὸν, εἰ xal ὁ βασιλεὺς τῶν οὐρανῶν τῇ τῇ ὃν
ἐκαγγελίας ἐπιδημήτας , πρὸς ἀντιπαράταξιν τοῦ
χοινοῦ τοῦ Ὑένους πολεμίου τοιούτους ζητεῖ τοὺς
ἐπίσω αὑτοῦ ἀχολουθοῦντας: 'AJA' οἱ μὲν βασιλεῖς
«1; γῆς οὖκ ἔχουσιν ἀναζωοῦν vob; τῷ πολέμῳ τεθνη-
χότας, οὐδ' ἀνταποδοῦναί τι σχεδὺν τοῖς προχινὸυ-

quod Rex eolorum pcr incarnationem in terris mo-
rant, ad dinicandum adversus communem huma-
ui generis hostem tales asseclas requirat? At at
reges terra nou posaunt ad vitam revocare in bello
interemptos, vel remunerari eos qui vile discrimen
proipsis adiverunt. Quid enim is qui egse desiit
posset ab ipsis accipere? Sed etiam istis ubi justa
de causa moriuntur, spes iu Domino manet. Domi-
nus autem vitam retribuit sternam eis qui eum
sequendo pericula subierunt.

νεύσασιν αὐτῶν * τί γὰρ ἂν ὁ μηχέτ' Ov λάδοι rap! αὑτῶν; ᾽Αλλὰ xal τούτοις, εἶπερ ὑπὲρ εὐσεθῶν ὁ
θάνατος, tv τῷ Κυρίῳ ἐλπίς ἐστιν. οὕτως δὲ ὁ Κύριος ζωὴν ἀντιδίδωσιν αἰώνιον τοῖς ἓν τῷ ἀχολουθεῖν

αὐτῷ αροχινδυνεύσασι.

Καὶ ol μὲν βασιλεῖς τῆς γῆς ὑπὲρ αὑτῶν ἑτοίμους B — Et reges terrze asseclas non qusrruni nisi quos $1

εἶναι ζητοῦσι πρὸς θάνατον τοὺς αὐτοῖς ἀχολουθοῦν-
ας, $9 ὁ δὲ Κύριος αὗτλς μὲν ἑαυτὸν εἰς θάνατον
ἔδωχεν ὑπὲρ ἡμῶν, ἡμᾶς δὲ οὐχ ὑπὲρ αὐτοῦ, ἀλλ'
ὑπὲρ ἡμῶν αὑτῶν ἑτοίμους εἶναι παραγγέλλει κρὺς
ἑάνατον * xai τοῦτο δειχνὺς ὡς ὑπὲρ ἡμῶν ἔστιν αὖ-
φῶν ἐπάχει' « Ὃς γὰρ ἂν θἐλῃ τὴν duyhv αὑτοῦ σώ-
cat, ἀπολέσει αὐτὴν, ὃς 0 ἂν ἀπολέσῃ αὐτὴν ἕνεχεν
ἐμοῦ xal τοῦ Εὐαγγελίου, οὗτος σώσει αὑτήν.» Τί
ἐστι τοῦτο, "Og ἂν θέλῃ σῶσαι, ἀπολέσει, χαὶ ὃς ἂν
ἀπολέσῃ, σώσει; Διπλοῦς ἔστιν ὁ ἄνθρωπος, ὁ ixtix,
«5 σῶμα λέγω, καὶ ὁ ἑντὸς ἡμῶν ἄνθρωπος, fj doy
δηλονότι. Ὅταν οὖν ὁ ἑχτὸς ἡμῶν ἄνθρωπος pol
ἑαυτὸν εἰς θάνατον, ἀπόλλυσι τὴν ἑαυτοῦ φνχὴν χω-

βιζοµένην αὐτοῦ * ὁ γοῦν ὑπὲρ τοῦ Χριστοῦ xai τοῦ-

Κὐαγγελίου οὕτως ἀπολέσας αὐτὴν ὄντως σώσει xal
περδίσει ταύτην, ζωὴν οὐράνιον χαὶ αἰώνιον ταύτῃ
κροτενῄήσα», xal iv τῇ ἀναστάσει τοιαύτην χοµισά-
μένος, xal δι αὐτῆς x«l αὐτὸς τοιοῦτος, xal κατὰ
ca λέγω, γεγονὼς οὑράνιος xat αἰώνιος. Ὁ δὲ
φιλόφυχος, καὶ μὴ οὕτω ταύτην ἑτοίμως ἔχων ἆπο-
λέσαι, διὰ τὸ ἀγαπᾷν τὸν πρόσχαιρον αἰῶνα τοῦτον,
xai ὅσα τοῦ αἰῶνος τούτου, ζημιώσει τὴν quyty αὖ-
τοῦ τῆς ὄντως ζωῆς ἁποστερήσας, xal ζημιωθήσεται
αὐτὸς αὐτὴν, σὺν ἑαυτῷ ταύτην φεῦ { τῇ αἰωνίῳ χο-
λάσει παραδούς ὃν χαὶ ὁ πανοιχτίρμων Δεσπότης
otov ἀπολοφυρόμενος, xal τοῦ δεινοῦ τὸ μέγεθος ἐπι-
δειχνὺς, « Τί vàp, φησὶν, ὠφελήσει ἄνθρωπος, ἐὸν
τὸν χόσμον ὅλον χερδήσῃ, χαὶ τὴν φυχὴν αὐτοῦ ζη-
Κιωθῇ, f) τί δώσει ἄνθρωπος ἀντάλλαγμα τῆς φν-
d; αὑτοῦς » οὗδ ἄλλο τει τῶν ἓν τῷ αἰῶνι τούτῳ
δοχούντων τιµίων xal τερπνῶν, ἃ τοῦ σωτηρίου
προἑχρινε θανάτου. Τί 0 ἂν ἓν τούτοις εὑρεθείη καὶ
τῆς λογικῆς φυχῆς ἀντάλλαγμα, f; ὁ χόσµος ἅπας
οὗτο, οὐκ ἔστιν ἀντάξιος;

El οὖν χαὶ τὸν xóopov ὅλον εἷς ἄνθρωπος ἑδύνατο
χερδῆσαι, ἀδελφοὶ, οὐδὲν ἂν ἣν ὄφελος αὐτῷ τὴν
οἰχείαν φυχὴν ζημιουμένῳ: πόσον ἐστὶ τὸ δεινὸν,
π)λλοστηµόριον ἑλάχιότον ἕκαστος ἀπὸ τοῦ xócpou
τούτου χτήῄσασθαι δυνάµενος, εἰ τῇ πρὸς τὸ ἑλάχι-
ετων τοῦτο προσπαθείᾳ τὴν οἰχείαν ζημιωθήσεται
ἑωχῆν, ph προαιρούμενος αἴρειν τοῦ σταυροῦ xal
τὸν τύτον καὶ τὸν λόγον, καὶ ἀκολουθεῖν τῷ ἑστΏρι

50 Matth, xvi, 25. *** ibid. 96,
Ρατκοι. Ga. CLI

mortem propter se oppetendam paratos invenerint ;
Doniipus vero seipsum In;mortem tradidit pro nobis,
nos autem non propter se, sed propter nosmetipsos
ad murtem procinctos esse hortatur. Quod decla-
rare volens adjicit: « Qui voluerit animam suam
salvam facere, perdet eau "* ; qui autem perdiderit |
animam suam propter me ei propter Evangelium,
salvam babebit eam. » Quid istud : qui salvum fa-
cere voluerit, perdet, οἱ qui perdiderit, salvam fa-
ciet eam ? Duplex est liomo ; unus. exterior, id est
corpus, alter interior, scilicet anima. Quod οἱ ho-
mo interior seipsum in mortem tradit, perdit suam
animam eo orbatam. Unde qui eam propter Domi-
num et Evangelium perdiderit, vereeam lucri faciet,
vitam volestem seternauque ipsi largiens, eamque
in resurrectionem adducturus, et ipse per eam, dico
etiam secundum eorpus, factus coelestis et æiernus.
Qui autem animam suam diligit, ut eam perdere
nolit, propterea quod nimis amat praesens saeculum
et res bujus sæeuli, damnabit animam suam, quam
v: ra vita spoliabit; eam ipseet cum illa semetipsum
suppliciis addicet, illam, ! eu ! sempiteruse damna-
tioni tradens; quem et. misericordissiimus Domi-
nus quasi lugens de periculi immanitate monuerat
dicens ? « Quid prodest liominisi mundum univer-
suu lucretur, anima vero sux detrimentum patiatur ?
vel quam dabit homo compensationem pro anima
sua**'? » Non enim descendet cum eo gloria ejus, nec
aliud quidquam ex honoribus et voluptatibus quz
hoc »xculo tanti sestimatur, qua salutari morti
proposuit . Qualem iu istis invenire putas coumu-
iatiouem pro spirituali anima ad quam totus bic
mundus flocci habendus est ?

Si ergo unus bomo posset totum mundum lucra-
ri, lioc nihil ei prodesset animze detrimentum per-
pesso ; quanto pejus cst, ubi vix quisque potest'vel
minimam et angustissimam terrae partem compara-
re, οἱ per nimium amorem erga illud exiguum ani-
wa sus detrimentum patiatur, quia non praetulit
typum et rationeu crucis, vitaeque sequi auctorem.
Crux enim est typus adorabilis et istius typi ratio-

GüEGORII PALAM.E

140

Jam prefatum hujus typi my terium ejusque ra- Ά τῆς tune! Σταυρὸς γάρ ἔστιν αὐτός τε ὁ προσκυ-

donem charitati vestr: supra explicavimue, seu
potius illa pro uobis Paulus explanavit, Paulus
inquam, qni in. cruce gloriabatur nec pradicabat
se aliquid scire nisi Dominum Jesum et hunc cruci-

fixum**. Quid ergo ait iste? «Crux esl cruci(ixisse car⸗

nem cum vitiis et concupiscentiis. » Num arbitra-
. mini de luxu epular umet de ventris libidin bus solum
eum talia profiteri? Quare igitur ad Corinthios scribit :
« Cum sii inter.vos zelus et contentio, adhuc carná-
leg estis et secundum bominem ambidatisg *! ? » [ta
ut qui gloriam et divitias ama!, qui solam stare vult
suam propriam voluntatem, quem juvat vincere
in contentionibus, bie carnalis est ei secundum
carnem ambulat. Hz enim sunt contentionum

νητ)ς τύπος, xal ὁ τοῦ τύπου τούτου λόγος. 'AQÀ'
ἐπεὶ προηγἠσατο ὁ λόγος xal τὸ µυστήριον αὐτοῦ
*00 τύπου, xal ἡμεῖς τοῦτο πρότερον ἐξηγησόμεθα
πρὸς την ὑμετέραν ἀγάπην * μᾶλλον δὲ πρὺ ἡμῶν
καὶ τοῦτο Παῦλος ἐξηγήσατο * Παῦλος χαυχώμενος

ἐν τῷ σταυρῷ, ὁ μηδὲν εἰδέναι χρίνων, εἰ μὴ Κύριον

Ἰησοῦν xaX τοῦτον ᾿ἑσταυρωμένον, Ti οὖν Φησιν

ἐκεῖνος ; « Σταυρός ἔστι τὸ σταυρῶσαι τὴν σάρχα -

σὺν τοῖς παθήµασι xal ταῖς ἐπιθυμίαις. ν Of:ett
περὶ τῆς τρυφῖς xa τῶν ὑπογαστρίων το-το µόνον
εἰπεῖν παθῶν; πῶς οὖν γράφει τοῖς Κορινθίοις, ὅτε,
Ἐπεὶ ἔριδες ἐν ὑμῖν alat, ἔτι σαρχιχοί ἐστε, xai
xoci ἄνθρωπον περιπατεῖτε; » "ote xal ὁ δόξτς
ἐρῶν, J| τὸ οἰχεῖον ἁπλῶς θέληµα στῆσαι θέλων,

causz, ut ait Jacobus Dei [rater : « Unde bells etli- B xay οὕτω νικᾷν φιλονειχῶν, σαβχιχός ἑατι, xat κατὰ -

tes in vobis? nonne ex 'concupiscentiis vestris que
militant in membris vestris ** ? » Et addit : Zelatis
et non potestis adipiscl ; litigatis et belligeramini 19.

Hoc igitur est eruciflgere carnem suam cum vitiis et
concupiscentiis quz inhabilem reddunt hominem ad
omne quod. Deo displicet. Si vero. corpus deprimit
animan, et ad ima detrudít, studeamus vt illud in-
vitum in altitudinem crucis extollamus. Tale quod-
dam dico: Dominus dum in térra versaretur, pau-
perem vitam visit, nec vixit tantuin, sed et praedicavit
diceus ; « Si quis non. renuntiat omuibus Uis pos -
sidet, hon potest meus esse discipulus ***.

µόνον, ἀλλὰ καὶ ἐκήρυξε λέγων *
μου εἶναι μαθητής.»

'At nemo Íindiguctur, fratres, obtestor, audiens C

nos sine ulla dissimulauone annuntiantes bonain
Dei voluntatem et beneplacentem et perfectam, ncc
mgre ferat ista mandata arbitratus quasi impossibi -
lia; sed primum secum Tepulet quoniam regnum
colorum vim potitur, et violenti rapiunt. illud.
Audiat Petrum apostolum Christi antesignanum di-
centem : « Cliristus passus est pro. nobis, nobis relin-
quens exemplum ut sequamur vestigia ejus**..»
Deinde animo reputet quod etsi omnis discipulps
vere magistri debitor manct quandiu non omnia
soltit, si tanen modeste offerat quod potest. et præ-
etantius judicat, pro reliquo autem sese humiliat
coram eo, per istam demissionem misericordiam

colliiit et defeetum-supplet. Si quis ergo in se de--

cápxa. περιπατεῖ · διὰ γὰρ ταῦτα xa ἔριδες, ὡς xz
Ἱάχωθδος ὁ ἀδελφόθεός φησιν’ « Πόθεν πόλεμοι xoi
µάχαι ἓν ὑμῖν; οὐχ ἐντεῦθεν ix τῶν ἡδονῶν ὑμῶν,
τῶν στρατευοµένων By τοῖς µέλεσι» ὑμῶν; Ζηλοῦτς.
καὶ οὗ δύνασθε ἐπιτυχεῖν, µάχεσθε xal πολεμεῖτε, )
Τοῦτο οὖν ἐστι τὰ στανρωσαι τὴν σάρχα σὺν τοῖς
παθήµασι «καὶ ταῖς ἐπιθυμίαις, «5. ἀνενέρχητον: γε”
εέσθαι τὸν ἄνθρωπον πρὸς πᾶν τὸ ἀπαρέσχον θεῷ'

εἰ δὲ xal τὸ σῶμα χατασπᾷ xa 'Βιάζεται, ἀλλ αὑ-
τὸν ἕχαστον GO ἀνέχειν ἐναγωνίως τοῦτο πρὸς τὸ
yo; τοῦ σταυροῦ · οἷον τί λέγω; ἐπὶ γῆς γενόμο-
νος ὁ Κύριος ἀκτήμονα Ρίον ἔζησε, xat οὐχ ἔξτσε

« El τις οὐχ ἁποτάσσεται πᾶσι τοῖς αὐτῷ ὑπάρχουσιν οὐ δύναταί

Αλλά μηδεὶς δν πανασχετείτῳ, ἀδελφοὶ, παραχαλᾶ,

᾽ἀχούων ἡμῶν ἀπαγγελλόντων ἀνοθεύτως 95 ἀγαθὸν

τοῦ Θεοῦ θέλημα xal εὐάρεστον Χαν τέ]ειον, μηδὲ
δυσχεραινέτω τὰ παραγγέλµφτα δωσέφιχτα οἱόμε-
vog, ἀλλὰ πρῶτον μὲν ἐχεῖνο ἐννοείτω, ὅτι βιαστή
ἐστιν ἡ βασιλεία τῷν. οὐρανῶν, xal -βιασται ἁρπά-

ζουσιν αὐτὴν, xal ἀχουέτω Πέτρου τοῇ πορυφαίου

τῶν ἁτοστόλων τοῦ Χριστοῦ, ὅτι: « Χριστὸς ἔπαβεν
ὑπὲρ. ἡμῶν, ἡμῖν ὑπολιμπάνων ὑπογραμμὸν, ἵνα
ἐξαχολουθήσωμεν τοῖς ἴχνεσιν αὐτοῦ. »" Ἐπειτά xol
τοῦτο δικαίως προσλογιζέσθω, ὅτι μαθὼν ἕχαστος
ἀληθῶς ὅσον ὀφείλει τῷ Δεσπότῃ. ὅταν αὐχ ἔκῃ τὸ
πᾶν ἀπαξοῦναι, τὰ μὲν σὺν μετριοφροσύ v] προσά-
Υει, ὅσον δή που δύναται xal προαιρεῖται, πρὸς δὲ
τὸ λεῖπον πάλιν ταπεινοῦται ἐνώπιον-αὐταῦ, καὶ διὰ

prihendat divitiarum justó majorum éoucupiscen- ῃ τῆς τοιαότης ταπεινώσεως ἕλχων τὸν συµπά΄ειαν

Liam, sciat istam carnalem esse et crueis ibimieam,
-propter hoc enim movetur; nam qni eruci affixus
exl, nofi potest ad talia moveri. Ighur opottet talem
iu. εις αμ ου attolli, ie pracceps daius seip-
sumi divellat'a Christo qui in ipso crucifixus est, —

ἀναπληραί viv ἔλλειψιν. EU τις οὖν ὁρᾷ tbv λογι-
σμὸν αὑτοῦ πλούτου χαὶ πολυχτημοσύνης ὀρεγόμενον,
γνώτω ὅτι ὁ λογιαμὸς οὗτος σαρκικός kat, xat διὰ
τοῦτο κινεῖται * ὁ γὰρ τῷ σταυρῷ προση:ωμένας οὐ
δύναται πρὺς τοιοῦτόν τι χινεῖσθαι. Ἀρεία. οὖν áva-

διδΗσαι τοῦτον ἐπὶ τὸ ῦψος τοῦ σταυροῦ, ἵνα μὴ αὐτὸς αὑτὸν χάτω ῥίψας χωρίσῃ τοῦ σταυρωθέντο;

ἐν αὐτῷ ἄριστοῦ.

Quomodo ergo poterit hunc in alti udiuem eru-
cis devare? Dico : sperans jn Christem rectorem
ounium et nutritotem procul a. se.omne lucrum in-
lustitie projiciat. Quou si possidext opes juste ac-
*!J Cor. 12, 5

ο |Cor. i1, 2. * Jac, 1v, 3.

* jbit. 2.

Πῶς οὖν ἄρξεται τρῦτον ἀναθιθάξδειν ἐπὶ vb Odes
τοῦ σταυροῦ ; ἑλπίσὰς εἰς Χριστ'ν τὸν χορηγὸν xai

προφέα τοῦ παντὸς, παντὸς μὲν τοῦ ἐξ ἀδιχίας ἀπο-
σχέσθω πόρου, ᾧ δὲ ἀπὸ δικαιοσύνης ἔχει πορισμῷ,

*"Luc. xiv, 3 *** | Petr. i, 21,

141

HOMILIA ΧΙ.

148

μηδὲ «τούτῳ λίαν προσχκίμενος, παλῶς αὐτῷ χρήσθω, A quisitas, ne ipsis nimium inservie., sed bene eis

κοινωνοὺς ἐφ᾽ ὅσον ἐστὶ τοὺς ἑνδεεῖς προσλαµδανό-
µενας. Ὥσπερ yàp ἀρνεῖσθαι τὸ σῶμα καὶ αἴρειν

5 τὸν σταυρὸν αὐτοῦ, τῆς ἐντολῆς κελευούσης, ἔχουσιν

ὅμως τοῦτο οἱ τοῦ θεοῦ καὶ κατὰ θεὸν ζῶντες * μὴ
λίαν δὲ αὐτῷ προσχείµενοι, χρῶνται μὲν αὐτῷ πρὸς
τὸ δέον συνεργῷ, ἂν ὃδ᾽ à χαιρὸς χαλῇ, καὶ τοῦτο
. προαδιδόναι ἔτοιμοι * οὕτω xal ἐπὶ τῶν σωματικῶν
Χτημάτων xa χρειῶν ποιῶν τις, ὅταν μὴ Soviet τι
μεῖζον, εὖ ἂν xal θεαρέστως ἔχοι. — —

Πάλιν βλέπει τις àv ἑαυτῷ βιαιότερον χινούμενον
σὺν τῆς πορνείας λοχισμὸν, γνώτω ὅτι οὕπω ἑσταύρώ-
δεν ἑαυτόν. Πῶς οὖν σταυρώσει; Φευγέτω τὰς περιέρ-

qouc θέας τῶν γυναικῶν, xal τὰς μὴ ἀνηχούσας πρὸς

αὐτὰς συνηθείας τε καὶ ἀκαίρουν διαλέξεις, μειοῦτο
τὰς τρεφούσας τὸ πάθος ὕλας, ἀποσχέσθω πολυπο-
αίας, οἱ ἱνοφλυγίας, ἁδδηφαγίας, πολνυπνίας * μιγνύτω
«fj ἀποχῇ ταύτῃ τῶν καχῶν τὴν ταπεινοφροσύνην, tv
συντριθῇ xapblac τὸν Θεὸν χατὰ τοῦ πάθους ἔπιχα-
λούμενος, xal τότε καὶ αὐτὸς ἐρεῖ * Εἶδον «bv ἀσεθῆ
ὑπερυφούμενον «al ἐἑπαιρόμενον ὡς τὰς x£-
Ὄρους µτοῦ Λιθάνου, xal πἁρῆλθον, χαὶ ἰδοὺ
90x fv, καὶ ἐζήτησα διὰ τῆς -ἓν ταπεινώσει

κροσευχῆς, xal οὐχ εὑρέθη ἐν ἐμοὶ ὁ τόπος αὐτοῦ,

Πάλιν ἐνοχλεῖ à τῆς φιλοδοξίας λογισμός; σὺ kv

«συγχλήσει καὶ συγχαθεδρίἰᾳ µνηµόνευε τῆς τοῦ Κν-.
:Εὐαγγελίοις περὶ τούτου συμθουλῆς - ἓν

Ρίου ἐν
-ὁμιλίαις μὴ ζήτει τῶν ἄλλων ὑπερέχων φαίνεσθαι,
τὰς ἀρετὰς ἐφ᾽ ὅσον ἔχεις bv. χρυπτῷ ποίει, πρὺς
Θεὸν µόνον ὁρῶν, xal παρ αὐτοῦ μόνου ὀρώμενος,
καὶ ὁ Πατήρ σου ὁ βλέπων kv τῷ χρυπτῷ ἀποδώσει
σοι kv τῷ φανερῷ. El δὲ xal μετὰ τὺ χόγαι σε τὰ
-αἴτια ἑκάστου τῶν παθῶν, πάλιν Σνοχλεῖ G1 ἔνδοθεν
ὁ λογιαμὸς, μὴ φυδηθῆς * στεφάνιόν γὰρ Ὑίνεταί σοι
πρόξενος, ἐπεὶ ἐνοχλῶν οὗ πείθει, οὐδὲ ἐνεργεῖ,
ἀλλὰ χἰνηµά ἐστι νεναρχωµένον, ὥς νιχώμενὸον
ὑπὺ τοῦ σοῦ χατὰ 8sbv ἀγῶνος.
τοῦ σταυροῦ λόγος * τοιοῦτας δὲ ὧν, οὐ µόνον iv «ct;
προφἠταις πρὸ τοῦ τελεσθῆναι, ἀλλὰ χαὶ νῦν μετὰ
«b τελεσθῆναι μυστήριὀν ἐστι uéya xai ὄντως
θεῖον. Πῶς ; ὅτι χατὰ μὲν «6 φαινόµενον δοχεῖ προ-
ξενεῖν ἀτιμίαν ἑαυτῷ ὁ εὐτελίζων ἑαντὸν, xa τα-
φεινῶν ἐν πᾶσι, χαὶ πόνον χαὶ ὀδύνην ὁ τὰς σω-
ματικὰς φεύγων Ἰδονὰς, χαὶ ὁ διδοὺυς *z ὄντα
ατωχείας ἑαυτῷ alto; Χαθίστασθαι, διὰ δὲ τῆς
σοῦ Θιοῦ δυνάµεως d πτωχεία αὕτη χα) dj ὀδύνη
καὶ ἡ ἀτιμία δόξαν αἰώνιον xal ἡδονην ἀνέκφρα-
στον xal πλοῦτον ἁδαπάνητον Ytyvd xal χατὰ τὸν
&ápóvia xal κατὰ τὸν μέλλοντα ἐἑκεῖνον χόσµον.
Καὶ φοὺς μὴ τοῦτο πιστεύοντας, καὶ τὴν πίστιν ὃ'
ἔρεων ἐπιδεικνυμένους τοῖς ἀπολλυμένοις συντάτ-
τει, καὶ ἀὐτοῖς τοῖς Ἕλλησιν, ὁ Παῦλο; * « Κτρύσ-
59p.£» Yàp, φηαὶ, Χριατὸν ἑσταυρωμένον, ΄Ἰουδαίοις
fiv σκάνδελον διὰ τὴν πρὸς: τὸ .σωτήριον ᾿πάθὸς
ὅπ.στίαν, Ἕλλησι δὲ µωρίαν, ὡς μγδὲν τῶν προσ-

Τοιοῦτός. ἐστιν ὁ

.sua bona abnuit, paupertatem «comparaturus.

utatur ad inopes pro viribus adjuvandos. Sicut euim
divinus legislator jubet corpori renuntiore et
crucem suscipere, illad tamen observant qui Deo «t.
secundum Deum vivunt : ipsi non nimis inaervientes,
eo utuntur tanquam. adjutorio, parati etian, si id
exigat tempus, ei renuntiare; ita qui bene uli ur
divitiis et lucris terrestribus, si plus facere ticquet,
bene et pie vivere videtur.

Rursum qui videt in seipso agitari luxurie an-
mun, sciat quod se nondum crucilixit. Quomo.o
ergo se crucifiget? Fugiat damuosos mulierum
aspectus, esrumque futilia colloquia, et vanas con-
fabulsiiones. [mminuat materias quibus pàscitur
esrnis concupiscentia ; comprimat potatione-, viuo-
lentiam, ingluviem, somnolentiam, nec tantum sic
4 malis abstineat , sed addat humilem spiritum ; in
contritione cordis, Dei contra passiones auxilium
imploret, et tunc ipse quoque dicet : Vidi impium
superexaltatum et elevatuin sicut cedros Libani, el

. transivi aliquantum post, et ecce non erat, et per

orationem humilem quaesivi, et non est inventus in
me locus ejus. Rorsus molestat inanis gloriæ ambi-
tio; tu vero animo intentus, stansque ante tribunal
tuæ conscientiz, in menteii evangelica revora con-
silia a Domibo data : in conversatione nolite aliis ma-
jores videri ; viriutém,quantum potes, iu abscondito
exerce, ad Deum solum. intendens, et a Deo solo

- eonspectus, et Pater tuus, qui videt in abscondito,

reddet tibi in aperto. Deinde, si avulsis singularum
cupiditatum ingitamenlis, rursus earum interius
molestant illecebrz;, noli timere; coronam tibi im-

. pertiet, quia molestando non suadent nec crescunt,

sed potius torpescunt tuo brachio seeundum Dcum
4imicante superata. Talis ejus est crucis sermo, et
ut talis, non tantum prophetis priusquam perfice-
retar, sed etiam post perfectum, magnum est my-
sterium vereque divinum. Quare? quia si ex specie
judicas , videtar quidem sibimetipsi dedecus pa-
iare qui se reprimit et in omnibus hunilliat, labo-
rem et dolorem, qui sensuum fugit voluptates, et qui
Dei
autem virtute ipsa paupertas et dolor οἱ dedecas

D gloriam zternam et voluptatem inenerrabilem ct

divitias inexbaustas generant, et pro prasente et
pro futuro sæeulo. Hac non credentes, nec fidem.
per opera manifestantes damnandis et ipsis genti

libus adnumerat Paulus dicens : «Preédicamus Chri .

stum crucifisum, Judzeis quidem scandalum, quit
non credunt in passionem salotiferam ; geniilibui
vero stulitiam, quia nihil rebus terrestribus prz.
ponunt, nec ullo modo credunt in. divina Evange-
lia; nobis autem electis Christum Dei virtutem et
Dei sapientiam "5. »

welgww poris, Dd. τὴν πρὸς τὰς" θείας ἐπαγγελίας πάντως ἀπιστίαν' ἡμῖν δὲ τοῖς κλητοὶς

Χριοτὸν θεοῦ δύναμιν xaX θεοῦ σοφίαν. »

ο 1ος. 1, 95.

143

CREGORII PALAM,E

1

Hoc cst ergo Dei sapientia οἱ virtus, selpsum A Τοῦτο οὖν ἡ τ.ῦ 8:02 αγρία xa! δύναµις, «b δι'

per infirmitatem vincere, per humilitatem exal-
tari, per paupertatem ditari. Sed non sermo tan-
tum et mysterium crucis, sed et ipse typus di-
vinus et adoratione dignus, signum e:t sacrum
et salutare et. venerandum, per quod innumera
οἱ ineffabilia hominum ex Deo natorum bona san-
Ciilicantur οἱ perficiuntur, maledictio et dam-
natio tolluntur, metus ei mors auferuntur , :zeterna
vita et benedictio tribuuntur, salutis lignum, scep-
trum regiw potestatis, divine tropzuw victorigs
iu hostes tum visibiles, tmn invisibiles, quidquid
insanientes blasphemeut filii infidelitatis. Non enim
ipsis contiyit Apostoli votum **, ut pos:ent compre-
bhendere cum omnibus sanctis quz sil latiiudo et
longitudo, ei sublimitas et profundum, quoniam per
crucem Domini tota illius per carnem adventus ma-
nifeststur dispensatio, et ejus prorsus comprehlen-
ditar mysterium ; ad omnes enim limites extendi-
tur, ownia complectitur, et qux supra sunt et qua
infra, et quae circum staut, et quie intergunt. Causam
yero interserentes propter quam oportebat ipsos
quoque, si intelligentiam haberent crucem, nobiscum
adorare, aversantur Regis glorie symbole m, quod
ipse etiam Dominus jamjam in illud ascensurus
aperte sui ipsius propriam appellat gloriam et exal-
tationem. lu futuro enim ejus adventu mauifestau-
dus, venturum prenuntiat signum illud Filii homi-
uis cuim potestate et majestate magua. Sed , aiunt,

ἀσθενείας νιχῆσαι, τὸ διὰ ταπεινώσεως ὑφωθῆναι,
τὸ διὰ πτωχεία; πλουτῆσαι. 05 µόνον δὲ 6 λόγος
τοῦ στανροῦ xal τὸ µυστήριον, ἀλλὰ xal ὁ τύπος
θεῖος xal προσχυνητὸς, σφραγὶς ὢν ἱερὰ xal αἰδέ-
σιµος, ἁγιαστιχή τε xol τελεστιχὴ τῶν ἐκ θεοῦ
τῷ γένει τῶν ἀνθρώπων ὑπηργμένων ὑπερφυῶν
καὶ ἁποῤῥήτων ἀγαθῶν, ἀρᾶς καὶ χαταδίχης ἀἆναι-
ρετιχὴ, φθορᾶς καὶ θανάτου χαθαιρετιχὴ, ζωῆς
ἁϊδίου καὶ εὐλογίας mapextuxh, ξύλον σωτήριον,
σχΏπτρον βασἰλειον, θεῖον χατ ἐχθρῶν /ρατῶν xal
ἀοράτων τρόπαιον. xÀv αἱρετιχῶν albe; ἁπαρέ-
σχωνται φρενοθλαθῶς * οὗ γὰρ ἑπέτυχον τῆς ἀπο.
στολιχῆς εὐχῆς, ἵνα ἐξισχύσωσι χαταλαδέσθαι οὖν
πᾶσι τοῖς ἁγίοις, εἰ τὸ πλάτος xal μῆχος xal Od;
καὶ βάθος * ὅτι ὁ τοῦ Κυρίου σταυρός ἐστι πᾶσαν
ἐμφαίρων τῆς kv σαρχὶ τούτου παρουσίας τὴν οἱ-
κονοµίαν, xai τὸ χατ αὐτὴν ἆἅπαν ἑἐμπεριέχων
µυστήριον, xal πρὺς πάᾶνια τείνων τὰ πέρατα,
xai πάντα περιλαµθάνων, τὰ ἄνω, τὰ κάτω, τὰ
πέριξ, τὰ µεταξύ. Προδαλλόμενοι δέ τινα πρόφα-
σιν, δι) fjv καὶ αὐτοὺς ἔδει μεθ) ἡμῶν, εἴπερ νοῦν
εἶχον, προσκυνεῖν αὐτὸν, ἀποτροπιάζονται τοῦ βᾳ-
σιλέως τῆς δόξης τὸ σύμδολον, ὅ χαὶ αὐτὸς ᾳανερῶς
ὁ Κύριο; ὕψος μὲν χαὶ ὅ'ξαν ἑαυτοῦ χαλεῖ, µέλλων
ἀναδαίνειν ἐπ᾽ αὑτό *. χατὰ δὲ τὴν µέλλουσαν αὖ-
τοῦ παρουσίαν xal ἐπιφάνειαν ἑἐλεύσεσθαι προχα-
ταγγέλλει τὸ σημεῖον τοῦτο τοῦ Yloo τοῦ ἀνθρώπου
μετὰ δυνάµεως καὶ δόξη: πολλῆς. à2)' ἐν αὐτῷ,

Christus in eo confixus occubuit, propterea nec vi- (C; φησὶν, ὁ Χριστὸς προσηλωθεὶς ἀπέθανε, xai διὰ

dere patimur instrumentum et lignum, super quo
occisus est, Chirographum autem nobis adversum
quo:! nobis conscripsit per ejus In liguo inobedien-
tiam manus — primi parentis, in. quo affixus fuit?
quomodo e medio ablatus est, ita ut rursus in bene-
dictionem apud Deum redierimus ? In quo priucipa-
tus et. potestates spirituum malitia qui adversus
nosirai naturam ex ligno inobedientias occupave-
runt locum, ejecit Christus et penitus amovit, et
triumphans confudit, uude et nos libertatem acce-
pimus? fu quo maceries separationis fuit destructa,
inimicitia Dei abolita οἱ perempta, in quo re-
couciliati sumus cum Deo, el. pacem cum ipso per
Evangelium recuperavimus? Nonne in cruce, et per

τοῦτο οὐδ' ὁρᾷν ἀνεχόμεθα τὸ σχΏμα xal τὸ ξύλον
lv ᾧ τεθανάτωται. Τὸ δὲ καθ) ἡμῶν χειρόχραφον,
ὃ γέγονεν ἡμῖν διὰ τῆς ἐπὶ τὸ ξύλον παραχοῆς,
ἑχτεταμένης τῆς τοῦ προπάτορος χειρὸς, ἐν «(wi
προσηλώθη ; Καὶ διὰ τίνος ἐχ μέσου γέγονε xal
ἠφανίσθη, xal οὕτω πρὸς τὴν ἀπὸ τοῦ Θεοῦ εὖλο-
γίαν ἐπανήλθομεν; kv τίνι δὲ τὰς ἀρχὰς xol τὰς
ἐξυυσίας τῶν πνευμάτων τῆς πονηρίας, al χατὰ
τῆς ἡμετέρας φύσεως ἐκ τοῦ ξύλου τῆς παραχοῆς
χώραν ἕλ.δον, ὁ Χριστὸς ἀπεξελύσατο, xat τελέως
ἁτώσατο, xal θριαμδεύσας χατῄσχυνε, καὶ οὕτως
ἡμεῖς τὴν ἐ)ευθερίαν ἀντελάδομεν; àv τίνι τὸ
µεσότοιχον τοῦ φραγμοῦ λέλνυται, χαὶ ἡ πρὸς 69 τὺν
θεὸν ἡμῶν ἔχθρα χατήργηται χαὶ τεθανάτωται ; xol

cruceib ? Audiant Apostolum ad Ephesios scriben- D διὰ εἶνος ἁποχατηλλάγημεν πρὸς τὸν θεὸν, xai

iem : ε Christus est pax. nostra, qui fecit utraque
unum et medium parietem maceriz solvens, inimici
tias iu carne $ua,ut duos coudat in seinetipso in unum
novum hominem, facieng pacem, et reconciliet am-
bos in uno corpore f'eo per crucem interficiens ini-
micitias in semetipso *'. « Vos, cum mortui, Colos-
sensibus scribit, essetis in delictis et praputio
carnis vestre, couvivificavit cum illo, donans uobis
omuia delicta, deleus quod erat contrarium nobis,
et ipsum tulit. de. medio, affigens illud erucis, et
cxrspolians priucipatus et potestates, traduxit con-
fidenter, palam triumpbaus illos in seinetipso **. »

τὴν πρὸς αὐτὸν εἰρήνην εὐηγγελίσθημεν. οὐχ iv
τῷ σταυρῷ, xal διὰ τοῦ σταυροὺῦς ᾿Αχουέτωσαν
τὰ τοῦ Αποστόλου, τοῖς μὲν Ἐφεσίοις vpágovto; *
ε Ὁ Χριστός ἐστιν ἡ εἰρήνη ἡμῶν, ὁ τὸ µεσότοι-
yov τοῦ φραγμοῦ λύσας, ἵνα τοὺς δύο χτίσῃ ἐν
ἑαυτῷ εἰς ἕνα χαινὺν ἄνθρωπον, ποιῶν εἰρήνην,
χαὶ ἀποχαταλλάξη τοὺς ἀμφοτέρους ἐν ἑνὶ σώµατι
τῷ θεῷ διὰ τοῦ σταυροεῦ. ἀποχτείνας τὴν ἔχθραν
ἐν αὐτῷ» » Κολοσσαεῦσι δὲ, « Νεχροὺς ὄντα, τοῖς
παραπτώµασι xol τῇ ἀχροθνστίᾳ τῆς σαρχὺς ἡμῶν
συνετωοποίησεν ἡμᾶς ἐν αὐτῷ, χαρισάµενος ἡμῖν

πάντα τὰ παραπτώματα, ἑναλείψας τὸ χαθ᾽ ἡμῶν

** Ephes. 1Η, 18. ** Ephes, 1, 14. 15. ** Coloss. n, 14, 15.

445

'HOMILIA XII.

146

χειρόγραφον τοῖς ὃ Ύμασιν, ὃ fjv ὑπεναντίον ἡμῖν, À Et nos non illustraremus honoribus, non l.udilus

xai abs Ἶρεν ix τοῦ u£cou προσηλωσας αὑτὸ τῷ
σταυρῷ, xal ἀπεχδυσάμενος τὰς ἀρχὰς xal τὰς
ἑξουσίας, ἐδειγμάτισεν ἐν παῤῥησίᾳ θριαμθεύσας
αὑτὰς ἐν αὐτῷ. » Οὐ τιµήσομεν οὖν ἡμεῖς, οὐδὲ
χρησόµεθα τῷ θείῳ τούτῳ τροπαίῳ τῆς χοινῆς τοῦ
Ὑένους ἑλευθερίας, ὃ xal µόνον φαινόµενον, τὸν
μὲν ἁρχέχαχον ὄφιν φυγαδεύει xaX θριαµθδεύει χαὶ
χαταισχύνει, τὴν ἦτταν xal τὴν θραῦσιν ἀναχηρύτ-
τον αὐτοῦ, δοξάζει δὲ xal μεγαλύνει Χριστὺν, τὴν
αὐτοῦ νίχην ἀναφαῖνον τῷ χόσμψ; Καὶ μὴν εἴπερ

ὁ σταυρὺς καροπτέος, ὡς iv αὐτῷ τοῦ Χριστοῦ τὸν

θάνατον ὑπομείναντος, οὐδ' ὁ θάνατος ἔσται αεπτὸς
xdi σωτήριος πῶς οὖν, χατὰ τὸν Απόστολον, εἰς
τὸν θάνατον αὐτοῦ ἐδαπτίσθημεν; Πῶς δὲ καὶ τῆς
ἀναστάσεως αὐτοῦ ἑσόμεθα, εἴπερ σύμφυτοι γεγό-
ναµεν τῷ ὁμοιώματι τοῦ θανάτου αὐτοῦ ; "Λλλως

εἰ μέν εις ἣν ὁ προσκυνῶν σταυροῦ σχῆμα, μὴ ἐπι-

Ὑεχραμμένον ἔχον τὸ Δεσποτικὸν ὄνόμα, διχαίως ἂν
ἐνεχαλεῖτο παρὰ τὸ δἑον ποιῶν" ἐπεὶ δὲ ἐπὶ τῷ
ὀνόματι Ἰησοῦ Χριστοῦ πᾶν Υόνυ κἆμψει imovpa-
νίων καὶ ἐπιγείων xal χαταχθονίων, τοῦτο δὲ τὸ
προσχυνητὺν ὄνομα 6 σταυρὸς ἐπιφέρει, πόσης πα-
Ραφροσύνης μὴ κχάμπτειν Ὑόνυ τῷ σταυρῷ «τοῦ
Χριστοῦ; ᾽Αλλ' ἡμεῖς καὶ τὰς χαρδίας obv τοῖς Υό-
νασι χλίναντες, δεῦτε προσχυνῄσωμµεν μετὰ τοῦ
Φαλμῳδοῦ xol πρ)φήτου Δαθὶδ εἰς τὸν τόπον οὗ
ἔστησαν ol πόδες αὐτοῦ, xal οὗ αἱ σννεχτικαὶ τοῦ
πανοὺς ἑἐξηπλώθησαν χεῖρες, χαὶ οὗ τὸ ζωαρχιχὸν
δι’ ἡμᾶς ἐξετάθη σῶμα ' xal προσκυνοῦντες ἐν πί-
, στει καὶ ἁσπαζόμενοι δαψιλῆ τὸν ἐχεῖθεν ἁγιασμὸν
xal ἀρυώμεθα xal φυλάττωμεν, ὡς ἂν xai κατὰ
την ὑπερδιδοξασμένην μέλλουσαν τοῦ Κυρίου καὶ
Θεοῦ καὶ Συτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ xapouc!qv,
αὐτὺν προηγούμενον ἱδόντες ἐν δόξῃ ἀγαλλιασώ-

µεθα χαὶ σχιρτήσωμεν ἄληχτα, τῆς ἐκ δεξιῶν στάσεως, xal τῆς ἐπηγγελμένης µαχαρίας qoe

coleremus illud tropeeum communis humani gencris
salutis, quod eiiam solo aspectu perversissimum
serpentem fugat οἱ devincit et ignominia confundit,
ipsius cladem el contritionem pradicat, Christum
vero glorificat el maguificat , ejusque victoriam
mundo patefacit? Sane etiam; nam si crux esset
contemptibilis, quia Cbristus in ea mortem subiit,
mors ipsius nec esset veneranda ncc salutifera ; quo-
modo ergo, teste Apostolo, in morte Christi bapti -
ziii sumus? quomodo si complantati facti $umug
similitudini mortis ejus, simul et resurreetionis
eriinus? [nsuper etsi colens crucis signum nou in-
scriptum babens nomen Dominicum, merito judi-
caretur ultra debitum. facere ; verum cum in nomine
Jesu omne genu flectatur calestium, terrestrium
et infernorum, cumque illud nomen adorabile
crucis juscriptum ha^eat, quanta erit insipientia
coram cruce Christi genu non flectere* Nos vero
corda cum genibus flectentes hodie adorahimus. eum
Psalmista et Propheta de loco canente : ubi stete-
rant pedes ejus; ubi , dicemus, manus orbis crea- .
trices expansie snot ; ubi fons vitz corpus pro nobis
affizum fuit. Et in fide adorantes et amplectentes ,
plenam inde bauriamus sanctificationem quam cu-
stodiamus ita, ut, adven!ahle cum potestate magna
illa futara Domini et Dei et Salvatoris nostri Jesu .
Cbristi manifestatione, illum cum gloria proccden-
tem cernentes, lubilemus et indesinenter exsulte- :

C mus accepta pro meritis retributione, illaque beata
. voce promissa ei benedictione (ruentes ia gloriam
| pro nobis crucifixi secundum carnem Filil Dei, quem

decet gloria cum ejus zterno Patre,'et sanctissimo
necnon bono et vivificante Spiritu, nunc el som-
per, et in secula sxzculorum. Amen.

xai εὑλογίας ἐπιτυχόντες, εἰς δόξαν τοῦ χατὰ σάρχα δι ἡμᾶς ᾿στανρωθέντος Υἱοῦ τοῦ θεοῦ. "Ότι
avs πρέπει δόξα σὺν τῷ ἀνάρχῳ αὐτοῦ Πατρὶ καὶ τῷ παναγίῳ χαὶ ἀγαθῷ xai ζωοποιῷ Πνεύματι,
vuv xai ài, καὶ sig τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Αμήν. |

693 OMIAIA IP.

"Ev τῇ τετάρτῃ τῆς ἁγίας Τεσσαρακοσεῆς Kv-
ῥριακῇ, ὑπόθεσιν ἔχουσα τὸ κατ αὐτὴν άναγι-
ψωσχόμενον Εὐαγγέλιον" ἐν $$ καὶ περὶ τῆς
ἐπιμε]είας τῶν ἔγδον λογισμῶν.

Ηολλάχις πρὸς τὴν ὑμετέραν ἀγάπην, καὶ µά.: p

λιστα κατὰ τὰς ispàl ταύτας ἡμέρας, περὶ νη-
στείας xal προφευχΏς εἰπὼν, οἷοις δεξιοῦνται δώ-
pow τοὺς ἑραδτὰς, xal πόσων ἀγαθῶν Ὑίνονται
πρύδενοι τοῖς χρωµένοις, ὃ διὰ τῆς σήμερον áva-
γινωσχοµένης kv τῷ Εὐαγχελίῳ τοῦ Κυρίου φωνῆς
μάλιστα προσμαρτνρεῖται ταύταις, οὕπω ταῖς ou
λοθέοις ὑμῶν ἀχοαῖς τε καὶ φυχαῖς ἑναπέθηχα. Τί
δέ ἐστι τοῦτο ; μέγα καὶ 9b πάντων ὡς εἰπεῖν µέ-
quarto πρὸς Ὑὰρ τοῖς ἄλλαις χαὶ ἐξουσίαν δύνανται
φαβάχειν κατὰ πνευμάτων πονηρῶν, ὥστε αὐτὰ
ἐνθάλλειν xdi ἀπελαύνειν, xai τοὺς δαιμονῶντας
«fc αὗτᾶιν ἑπηρείας ἐλενθεροῦν. Τῶν γὰρ μαθητῶὼν
«g^; τὸν Κύριον εἰπόντων περὶ τοῦ ἁλάλου χαὶ χω.

HOMILIA XM.

In Evangelium quarta in sacra Quadragesima. Domi-.
nice, el in necessitatem. 5ujs ippigilandi cogilatto-
nibus.

Pluries et præsertim Ia. bis diebus sacris ad ve-
atram charitatem de jejunio et oratione sermonem
habens quantis. donis fideles dignantur quantaque
bona utentibus impertiuntur, quod in hodierno
Evangelio vox. Demini istis operibus. testimonitium -
perbibel nondnin auribus aoimisque. vestris. Dco
amicis Submisi. Quid ergot Magnum quoddam «t
omnium , ut ita dicam, maximum, Eteniw prater
alia jam dicia potestate gaudent pravis danonibus,
obkictanii, ita ut cos ejiciant et arceant, et curre-
ptos ab eorum violentia liberos efficiant, Dicentibus
enim ad eum discipulis de demonio muto.et surdo ;
« Quare nos non poiuimus ejicege illud? respondit Do-
miuus : « Quia hoc geuus in nullo potest prodire nisi

17

GREGOR!I PALAM.E

148

in cratione et jejunio **. » Ideo illice post oratio- Α φοῦ δαιµονίου, ὅτι Ἡμεῖς οὐχ ἠδυνήθημεν ἐχδαλεῖν

nem in monte et divini vultus manifestationem de-
scendens vadit ad locum abi erat honio ab illo dæ-
mone vexatus. Nam electos discipulos, ut scriptum
est 9, agsumens, ascendit in montem orare, et re-
epleuduit sicut. sol. Et ecce apparuerunt cum ipso
loqueutes Moyses et Elias, qui ferme ex omnibus
hominibus studiosissime exerciti jejunio et oratione
ostendunt in eo quod per orationem adsunt quan-
tum inter se conveniunt et consonant jejunium et
oratio, adeo ut cum oratione qu: et ipsa Dominum
sffatur, colloqui videatur jejunium. Si enim vox
fanguinis. occisi Ahel clamat ad Dominum prout
ipse, teste Moyse, ad Cain dixit 1, quanto magis
omnes corporis partes, omnia nembra jejunio la-
Worantià clamabunt ad Dominum, et jejunantis ora-
tioni convenientia seu aliquo modo et ipsa depre-
cantia, merito eam jucundiorem reddent et proba-
bünt libenter toleratam jejunii fatigationem. Ideo
postquam orasset et divinitus resplenduisset, de-
scendens e monte Dominus ad turbam et discipulos
pergit, quibus allatus est ille. dæmonium habens,
ut sicut in illo monte monstraverat jejunii et ora»
lionis bravium non mado magnum sed quam ma-
ximum (ostendit enim eorum bravium esse divinnm
splendorem), ita descendens. monstraret illorum
mercedem esse potestatem adversus daemones. Cum
lzitur in prasenti. sacrorum jejunierum Dominica
soleamus in Ecclesia hujus miraculi evangelicam

αὐτὸ, πρὸς αὐτοὺς ὃ Κύριος ἔφη' « Τοῦτο τὸ γένος
οὐκ ἔχπηρεύεται, el μὴ ἐν προσευχῇ xoi νηστείᾳ. »

Καὶ τάχα διὰ τοῦτο μετὰ τὴν ἐπ᾿ ὅὄρους προσευχὴν
xai τὴν κατ αὐτὴν ἐμφάνειαν τῆς θεῖχῆς αὑγῆς,
χατζθὰς εὐθὺς ἐπὶ τὸν τόπον ἔρχεται ἔνθα ὁ τῷ
δαίμονι ἐχείνῳ xávoyoc fv. « Τοὺς γὰρ ἑγχρίτους
τῶν μαθητῶν, φησὶ, παραλαδὼν ἀνέδη εἰς τὸ ὄρος
προσεύξχσθαι, καὶ ἔλαμψεν ὡς. ὁ ἥλιος xa ἰδοὺ
ὤφθησαν αὐτῷ συλλαλοῦντες Μωῦσῆς xal Ἠλίας, »

ol μάλιστα αχεδὸν πάντων ἀνθρώπων τὴν προσευχὴν
καὶ τὴν νηστείαν ἀσχήσαύτες ' δεικνύντι xal διὰ
τῆς ἐν τῇ προσευχῆ παρουσίας αὐτῶν τὸ τῆς προσευ-
χῆς xai τῆς νηστείας συνῳδὸν χαὶ φιλάλληλον, ὡς
καὶ συλλαλεῖν olov. τῇ προσευχῇ τὴν νηστείαν ὁμι-
λούσῃ πρὺς Κύριον. El Υὰρ qvi αἵματος παθόντος
”Αδελ βοᾷ πρὺς Κύριον, καθάπερ αὐτὸς πρὸς τὸν
Κάῑν φηςὶν, ὡς διὰ Μωσέως ἐμάθομευ, πάντως xal
κὰ τοῦ σώματος µέρη χαὶ µέλη πάντα τῇ νηστείᾳ
καχοπαθοῦντᾳ βοῄσει πρὸς Κύριον, καὶ τῇ προσευχῇ
συλλαλῄσαντα τοῦ νηστεύοντος, καὶ olov συµπροσεν”-
ξάμενα, δικαίως εὐπροσδεκτοτέραν ταύτην ἐργάσε-
ται, καὶ διχαιώσει τὸν ἑκουσίως ὑφιστάμενον τῆς
νηστείας τὸν πόνον. Μετὰ δὴ τὸ προσεύξασθαι. xat
λάμψαι θείως, χαταθὰς ix τοῦ ὄρους ὁ Κύριος;
ἔρχεται πρὸς τὸν ὄχλον καὶ τοὺς μαθητὰς, οἷς

προσηνέχθη ὁ τὸ δαιµόνιον ἔχων ἐχεῖνος, Ev! ὥσπερ

ἔδειξεν ἐπ) ὄρους ἐκχεῖνο Υηστείας xal προσέυχῆς.
ὑπάρχον βραδεῖον, οὗ μέγα µόνον, ἀλλὰ xal ὑπὲρ

relationem lectitare, age, istam narrationem altius C τὸ µέγα * καὶ yàp ἔδειξεν ἆθλον οὖσαν τούτων τὴν

Tesumamus.

θείαν λαμπρότητα" οὕτω χαταθὰς ἐπιδείξει τούτων

ἔπαθλον οὗταν xal τὴν χατὰ δαιαόνων ἰσχύν. ᾽Αλλ᾽ ἐπεὶ χατὰ τὴν παροῦσαν τῶν ἱερῶν νηστειῶν χυ:

βιώνυμον ἡμέραν in! ἐχχλησίας ἔθος τὰ περὶ τοῦ. θαύματος ἀναγινώσχεσθάι τούτου, dips thy

. αὐτὸ

χαταγγἑλλουσαν εὐαγγελιχην ῥῆσιν ἄνωθεν ἐπέλθωμεν ἅπασαν.

Seriptum est enim . Veniente Jesu ad discipulos
el ad turbam circumstantem et interrogante, quis
esset sermo ad invicem, respondens - unus de turba
dixit : « Magister, attuli filium meum ad te haben-
lem spiritum mutuni, qui ubicunque eum appreheu-
derit allidit eum et spumat et stridet dentibus et
a:eseit 13.2 Cur ergo spumabat ille et stridebat den-
tibus et arescebat? Quem corripuerit diabolus primo
ei magis quam csetera corporis membra ejos de'ei
«erebruui, nam isto quasi inde nascatur auimnalis

spiritus, tanquam curru utitur demon et ex eo ve- D

]:t ex. arce toti minatur, corpori. Dolente cerebro
quidam inde ftuxus prodit inflatilis et pituitosus, in
nervos et corporales artus, obturatis animalium
spirituum transitibus. Hinc motu, laniatu, impetu
involuntario omnia membra quibus imperat volun-
tas, allic untur, et in primis maxillz quæ propius ad
menbrum prius dolorosum inhzrent. Sed humore
mulio magis ac magis in corpore irrigato, propter
humorum fluxum ei cerebri proximitatem , cum vi
organorum immediate commotorum aeger auhelitus
spirare nequeat,

€ Mt. xvii, 18; 19. * ibid; Y seqq:

sed contra humoris multitudine
míisiim perfusa segrotantibus nascitur spumá. ludo :

ο Gen, tf, x, seqq.

Ἑλθόντι χοῦν, qno, τῷ Ἰησοῦ πρὸς τοὺς µαθη”
πὰς xal τοὺς αὐτοῖς αυμπαρόντας, xa ἑρωτήσαντι.

"είς ὁ πρὸς ἀλλήλους λόγος, ἀποχριθεὶς QJ εἷς ἐκ coU.

ὄχλου sra: « Διδάσχαλε, Ίνεγχα τὸν vlóv pou πρὸς
σὲ ἔχοντα πνεῦμα ἅλαλον, χαὶ ὅπου ἂν αὐτὸν χατα-
λάδῃ, ῥήσσει αὐτὸν xal ἀφρίζει χαὶ τρίἰζει τοὺς

ὀδόντας αὐτοῦ καὶ ξηραίνεται.) Πῶς οὖν ἠφριζεν

οὗτος καὶ ἔτριζε τοὺς ὁδόντας xal ἑξηραίνετο ; Τοῦ
δἀιμονῶντος πρῶτόν τε xul μᾶλλον τῶν ἄλλων po-
ρίων τοῦ σώματος ὁ ἑγκέφαλος πάσχει τῷ γὰρ ἓν
τούτῳ ψυχικῷ πνεύματι ὡς ὀχήματι χρῆται ὁ δα(-
pov, xai ἀπὺ τούτου, καθάπερ LG ἀχραπόλεώς τινας
χαταδυναστεύει παντὸς τοῦ σώματος ' τοῦ δὲ ἔγχε-
φάλου πασχονίος, σὐῤῥοιά τις ἐχεῖθεν ἀφίεται φυσ-
σώδης ὁμαῦ xal φλεγματώδης ἐπὶ τὰ νεῦρα καὶ
τοὺς μῦας τοῦ σώματος, τοῦ Ψυχιχοῦ. πνεύματος
εὰς διεξόδους ἐμφράττουσα * xal χλόνος ἐντεῦθεν
xai ῥῆξις xol Χίνησις ἀπροαίρετος πᾶσι τοῖς προ.
αιρετιχοῖς uoploc; ἑγγίνεται, μάλιστα δὲ ταῖς γνά-
θοις, ὡς μάλιστα. πλησιαζούσαις τῷ πρωτοπαθὴ-
ααντι µορίφ. Πολλοῦ δὲ τοῦ ὑγροῦ μᾶλλον ἔπὶ τὸ
στόµα ᾿χαταφεροµένου διά τε τὸ χώρηµα τῶν πόρων
καὶ vy ᾿ποὺς xbv ἐγχέφαλον ἑἐγγύτητα, τῆς. τε

Ἡ Μοτό, t, 15, 17.

149.

.HOMILIA XII.

ἀναπνοης ἄθρόας δ.εχπνεῖσθαι μὴ δυναµένης διὰ A spumabat et. stridebat Jenubus et arescebal integ

thy τῶρ ὀργάνων ἄτακτον συγχίνησ.ν, ἀλλὰ xol vip

πλήθει νοῦ ὑγροῦ συναναφυροµένης ὁ ἀφρὶς ἐπιγί-
vstat τοῖς πάσχουσιν. Οὕτως Ἠφρινέ τε xol ἔτριζε
τοὺ΄ ἑδόντας, δεινῶς προσαρασσοµένους xal μανι--
χὼς ἐπιθηγομένους ὁ δαίµων ἐχεῖνος.. Ἐξηραίνετο
δὲ. μετὰ ταῦτα ὑπὸ τῆς σφ,δροτἐρας ἐπηρείας τοῦ
δαιμογίου᾿ καθάπερ yàp ὑπὸ τῆς θέρµης τῆς ἡλια-

se invicem . misere .eollisis et furenter οοηβἰεια σι
Sicut zestuantibus solis radiis vapores excitantürg
si calidiores flant, ab els dem prorsus exliausti ab-
sorbentur; ita viscerum humores dæmonii jagaltut
cemmoiti si violentior flat, cum illis plane consu-
muntur nativi carnis lhuniores, unde et ille da«mo-
nio possessus arescebat, | |

xf; &xslvo; ol. -àcpol χινούµενοι, ἂν αὕτη σφ)δροτἑρα jx" αὐτῆς πάλιν καὶ ..ἀφανίκονταί τελέως
διαφορηθέντε/, οὕτω xal ὁπλ τῆς τοῦ δαίµονος ἐπηρείας ἡ ιὄν σπλάγχνων ὑγρότης ἑχδίιδομένη. ἂν
ἐκείνη σφοδροτέἑρα fh μετ οὐ πολὺ .δαπανᾶται xai ἡ τῆς σαρχὸκ Vas vtoc ἐχμᾶς, χαὶ ὁ δαιμανῶν Exelvos

χαταξηραίνεται.

'O δὲ τοῦ δαιμονῶντος πατὴρ προσετίθει πρὺς
τὸν Κύριον, λέγων, ὅτι εἶπε τοῖς μαθηταῖς ἕνα αὐτὸ
ἐκδάλωσι, χαὶ oüx ἴσχυσαν' ὁ δὲ Κύριος οὐ πρὸς αὖ-
τν µόνον, ἀλλὰ καὶ πρὸς πάντας ἀποτεινόμενος,
* "D γενεὰ, φησὶν, ἄπιστος, ἕως πότε πρὸς ὑμᾶς
ἔσομαι, ἕως πότε ἀνέξυμαι ὑμῶν ; » Δοχεῖ pot τοὺς
Ἑηνιχαῦτα παρόντας τῶν Ἰουδαίων ἀφορμῆς. Aa6o-
[:£vov;, τῷ μὴ δυνηθηναι τοὺς μαθητὰς ἐξελάσαι
τὸν δαίμονα, y µέτριά τινα βλασφημῆσαι * «t γὰρ

ἂν οὐχ εἶπον ἀφορμῆς λαδόµενοι οἱ, xai τῶν θαυ-

Σων τελουµένων, τῆς βλασφημίας ox ἀφιέμενοι;
Τοὺς οὖν γογγνσμοὺς τούτων εἰδὼς ὁ Κύριος, πόρ-
ῥωθεν ἑἐξελέγχει xal χάταισχύνει τούτους, οὗ διὰ
λόγων µόγων πληκτικωτέρων, ἀλλὰ xal δι ἔργων
τε xal λόγων φιλανθρωπίας γεµόντων. προστάττει
Υὰρ λέγων’ Φἐρετέ µοι αὐτὸν ὧδε,. xoi ἤνεγχαν,
xai liv τὸν Κύριον τὸ δαιµόνίον ἑσπάραξε «τὸν ἄν-
poros, xat πεσὼν ἐχυλίετο ἀφρίζων * συνεχωρεῖτο

Quem pater ejus attulit coram Domino laquiens
quod petiisset a diacipulis ut illud ejicerent et non
potuissent; Dominus autem non ad: ipsum solum,

81ο ad omnes conversus : « O generatio, ait, iu-

credula, quandiu apud του ero? Quandiu vos-pa-
tlar * » Mihi videtur Jud:ros .ibi prsesentes ex eo
quod diseipuli non potuissent ejicere demonium ,
exemplum sumpsisse, ut immodice hlasphemaren!,
Quíd enim nou dixissent, exinde sumpta oecsasione,
qui , perfectis miraculis, tuto ore blasphemabant?
Murtnira igitur eoruin. conviciaque a longe videus -
Dominus argtebat οἱ confuudebat eos non tantum
per acerbas vituperationes, sed etiam per verlm, per.
opera benignitatis plena, Nam adjicit. dicems :
« Afferte illum ad πιο. Et attoleruut. eum. » Et
cum Dominum vidisset d:emonium, statim conturba-
vit hominem, οἱ elisus in terram volutabatur spu-
maus ; sinebatur euim suani nianifestL:re nequitiam.

γὰρ φανερὰν ποιῇσαι τὴν ἰδίαν χακίαν. Ὁ δὲ Κύ- C Domínus vero interrogavit. patrem pueri : « Quan-

ριος ἑπηρώτα τὸν πατέρα τοῦ παιδός» « Πόσος χρό-
vos ἑστὶν ὡς τοῦτο γέγονεν αὐτῷ ; » Ταύτην δὲ «hv
ἐρώτησιν ὑπὸ φιλανθρωπίας votiva; ὁ Κύριος, πρὸς
πίστιν xal την μετὰ πίστεως δέησιν ἑνάγων αὐτόν
τοσοῦτο γὰρ ἀπεῖχε «οῦ πιστεύειν ὁ ἄνθρωπος οὗ-
τος, ὡς μηδὶ ὑπὲρ τῆς σωτηρίας τοῦ παιδὸς. ixs-
τεύε:ν’ διὸ οὐδὲ τοὺς μαθητὰς ἰχέτευεν ὅλως. εΕἶπον
Υὰρ, φησὶν, αὐτοῖς ἵνα αὐτὸ ἐχδάλωσιν'.ν οὗ προσέ-
πεσεν, οὐχ ἱχέτευσεν, οὐκ ἐδεήθη. ᾽Αλλ) οὐδὲ τοῦ
Κυρίου qalvesat πω δεηθείς - διὰ τοῦτο ἀφεὶς Ó
Κύριος ἐλεεινῶς πρὸ «τῶν ὀφθαλμῶν τούτου τὸν
παἶδα χείµενον, αὐτὸς ἐχείνῳ προσδιαλέγεται, τὸν
χρόνον τοῦ πάθους ἐρωτῶν, xol. τὴν αἴτησιν αὐτοῦ
, 65 ἱχκαλούμενος ' ὁ δὲ ἀποχρίνεται « Παιδιόθεν; »
xai πολλάχις αὐτὸν καὶ εἰς πῦρ ἴδαλε καὶ εἰς ὕδατα,
ἵνα ἀπολέσῃ αὐτὸν, xal ἐπάγει « Αλλ εἴ τι δύ-
vacat, βοῄθησον ἡμῖν, σπλαγχνισθεὶς ἐφ᾽ ἡμᾶς. κ.
Ὁρᾶτε τὴν ἀπιστίαν τοῦ ἀνδρὸς ὅση; 6 Υὰρ M-
γων, El δύνασαι, πάντως ἔδειξε p πιστεύων αὐτὸν
δύνασθαι. Ὁ δὲ Κύριος Ine τὸ, « El δύνασαι πιστεῦ-
σαι, πάντα δυνατὰ τῷ πιστεύαντι’ 2 τοῦτο δέ φησιν
οὐχ ὡς ἀγνοῶν ἐχείνου τὴν ἀπιστίαν, ἀλλά χατὰ
pix ph» ἔτι προθιθάζων αὑτὸν εἰς πίστιν, xal ἅμα
Σειχνὺς. ὅτι χαὶ τὸ μὴ τοὺς μαθητὰς ἐχδαλεῖν τὸν
βαΐμονα ἡ τούτου ἀπιστία Ὑέγόνεν aisloa, Σχόπει
δὲ ὧν Εὐαγγελιστήν΄ οὐ γὰρ εἶπε τὸν Κύριον πρὸς
τὺν πατέρα τοῦ παιδὸς εἰπεῖν, Ei δύνασαι: πιστεῦσαι,
ὡς At σχεδὸν «àv. πίστιν ἁπαιτοῦντας τοῦ Κυρίου

tum temporis est ex quo ei. hoo accidii?. » Quam
interrogationem er ,humanirate, facit. Pominus ad
fidem miraculorum matrenr et. past. fiJem ad ore«
tionem eum adducens; tantuin. enfin. abfuerat..u&
hoo ille crederet ut pro salute pueri ne depreca«
retur quidem. Ideo uec discipulus ullo modo depre«
catus est ; ail enim : «Dixi. illis ut ejicerent illum.».
Non ad pedes procubuit, non exoravit, non depre-
catur, sed nec etiam Domigiim iwpluraese nullibi —
videtur. Propterea relinquens Dominus coram ocu.
lis misere jacentem, ipse ewm patre colloquitur de.
morbi tempore sciscitans, et illum ad orandum in-
vans. Qui respondit hoc puero ab infantia acci-
disse, et frequenter iu ignem οἱ in aquas misisse
ut eum perderet, et addit: Sj quid potes, adjuva uoa,
misertus nostri.

Videtisne incredulitatem hominis istius magnaw 3
Nam dicens : Si potes, osteudit se nihil credere
jllum posse. Ait autem Dominus.: « Si potes ere«
dere, omnia possibilia sunt,» Quod dizit non quasi
ejus ineredulitatis ignarus, sed paulatim eum aJ
fidem pedetentimque adducens, et simul monstrans
quod si discipuli nom potuerant diemonem ejicere,
hujus causa. erat ipsius ineredulitas, Evangelistam
vero inspicite, Non ait Dumieum ad, patreu pueri
dixisse : « Si potes credere». quasi fere Sumpee
Δευ inquirat Dominus ab iis qui. sanationes fta-

151

GREGORII PALAMMÆ

152

gitabant; animarum siquidem Dominus et protector A παρὰ τῶν τὰς ἰάσεῖς ἐπισηιούντων xal τῶν φυχῶν

ardebat studio eas per fidem sanandi. Pater vero
pueri, ut audivissct suam fidem scqui sanationem,
cum lacrymis aiebat : « Credo, Domine, adjuva
in"redulitatem meam. » Vidctisne hanc eximiam
morum commutationem? Non solum credidit fi
lium fore sanandum, sed etiam Dominum posso
si vellet ejus subigere incredulitatem. Turba vero
ad hzc verba concurrente, comminatus est, ait,
Dominus spiritui immundo dicens illi : « Surde et
mute spiritus, ego precipio tibl, exi ab homine et
amplius ne introeas in eum. »

Mibi nonnisi zgre ejiciendum et expellendum

yàp ὑπάρχων δεσπότης xal χηδεμὼν, ἑσπούδαζς
xal ταύτας ἰᾶσθαι διὰ τῆς πίστεως» ἀλλ ὁ τοῦ
παιδὺς πατὴρ ἐχεῖνος, ὥς Ίχουσε τῇ αὑτοῦ πίστει
τὴν ἴασιν ἀχολουθεῖν, μετὰ δαεχρύων ἔλεγε επι:
ατεύω, Κύριε" βοήθει µου τῇ ἀπιστίᾳ. » Βλέπετε
προχοπὶν ἡθῶν ἀρίστηνς; οὗ µόνον γὰρ ἑπίστευσε
περὶ τῆς τοῦ παιδὺς ἱάσεως, ἀλλ᾽ ὅτι δύναται ὁ Κύ-
ριος ἐχνιχῆσαι xal τὴν αὑτοῦ ἀπιστίαν, εἴπερ ἐθε -
λήσει, Τοῦ δὲ ὄχλου ἐπὶ τοῖς λόγοις τούτοις συν -
τρέχοντος, ἑπετίμησε, φησὶν, ὁ Κύριος τῷ πνεύματι
τῷ ἀκαθάρτῳ, λέγων αὐτῷ; « Τὸ πνεῦμα τὸ Kalev
καὶ χωφὸν, ἐγώ cot ἐπιτάσσω' ἔξελθε ἐς αὐτοῦ,
xoi µηχέτι εἰσέλθῃς εἰς αὐτόν. »

Παγχάλεπον τὸ δαιµόνιον τοῦτο δοχεῖ xal ἱταμώ-

videtur hoe damonium; nam vi istios comminatio- DB τατον εἶναι, τό τε γὰρ αφοδρὸν τῆς ἐπιτιμήσεως,

nis et jussu non amplius intrandi tenax manifesta-
Aur dsemonis adhæsio. Crediderim equidem quod sine
tali jussu, semel ejectus, iterum fuissel ingressus,
Magna potestate in huuc bominem dominabatur ;
mordicus adharebat, mutum et surdum erat ita ut
natura non posset. nimio ejus furori ministrare et
proinde in indolentiam fere plenam viribus exlau-
stis laberetur. ldeo exclamans ei multum discer-
pens eum exlit ab eo; et homo factus est sicut
mortüus, ita ut. multi dicerent ipsnm mortuum.
Clamor non impedit quin mutum fuerit dæmonium.
Nam sermo vox est cogitationis significativa , ela-
mor autem nulla vi significandi gaudet. Sinit Dominus
daemonium taliter discerpere bominem ut mortuus
jacere videretur ad manifestandam coram omnibus
totam illius malignitatem. Jesus autem tenens ma-
num bominis elevavit eum, et surrexit ea ratione
ostendens quoniam duplicem habet potesta.em :
manu enim assumere create est potestatis prout
nobis inest, sed erigere bominem malorum sensus
expertein nonnisi ad increatam, ad divinam, ad vi-
viticantem pertinet potestatem, Discipulis vero
postea secreto iuterroganti! us quarenon potuissent.
illud ejicere,. respondit : Hoc dæmonium in oullo
potest exire nisi in jejunio et oratione. Dicunt qui-
dam orationem et jejunium debere a patiente facil-
αεί; quod non ita; nan qui pravo spiritu possidetur
οἱ ut talis ejus instrumentum et in illius potestate

καὶ ἡ παραγχελία τοῦ µηχέτι εἰσελθεῖν τὴν ἰταμό-
τητα τοῦ δαιµονίου παρίατησι' χωρὶς Ὑὰρ ταύτης.
ὡς ἔοιχε, καὶ ἐχθληθὲν ἐπανέστρεφεν ἄν. Πολλὰν δὲ
xai χώραν ἔσχεν kv τῷ ἀνθρώπῳ, xal δυσαποσπά-
στως εἶχε, καὶ χωφὸν καὶ ἅλαλον fjv, ὡς μὴ ἁρ-
κούσης τῆς φύσεως ὑπηρετεῖσθαι τῇ ὁ περδολῇ τῆ;
ἐχείνου μανίας, διὸ xal πασχούσης ἀναισθηαίαν

«σχεδὸν τελείαν’ ἐπεὶ, « Καὶ χράξαν, qnot, καὶ πολλὰ

σπαράξαν αὐτὺν, ἐξήλθε» xal ἐγένετο ὡσεὶ νεχρὺς,
ὥστε πολλοὺς λέγειν ὅτι ἁπέθανεν. » 'H κραυγὴ δὲ
οὖχ ἀντίχειται πρὸς τὸ ἅλαλον εἶναι τὸ δαιµόνιον'
ἢ piv γὰρ λαλιὰ φωνή ἐστι σημαντικὴ νοηματός
τινος, fj δὲ xpavyh ἄσημός ἐστι φωνή’ ἀφίεται δὲ
sb δαιµόνιον xal σπαράξαι ἐπὶ τοσοῦτον τὸν ἄνθρω-
πον, xai ὡσεὶ νεχρὸν διαθεῖναι, ἵνα φανερὰ Υένηται
πᾶσα ἡ xaxia αὐτοῦ. 'O μέντοι Κύριος τῆς χειρὺς
τοῦ ἀνθρώπου λαθήμενος ἤγειρεν αὐτὸν xal ἀνέστη,
δειχνὺς ἐντεῦθεν ὅτι πολλὴν ἔχει τὴν ἑνέργειαν, τὸ
μὲν γὰρ τῇ χειρὶ λαδέσθαι χτιστῆς ἦν ἑνεργείας —
τῆς xa0' ἡμᾶς, «b δὲ ἀναστῆσαι τοῦτον ἁπαθῆ χα-
xüv τῆς ἀχτίστου xai θείας xai ζωαρχιχῆς tvep ·
χείας. Τῶν δὲ μαθητῶν ἐρωτησάντων ἔπειτα xas'
ἰδίαν, « Διατί οὐκ ἠδυνήθημεν ἐχδαλεῖν αὐτὸ,» πρὸς
αὐτοὺς εἶπεν, ὅτι «τοῦτο τὸ δαιµόνιον « "Ev οὐδενὶ
δύναται ἐξελθεῖν, εἰ μὴ bv προσευχῄ xa νηστείᾳ. »
Φαοὶ μὲν οὖν τινες τὴν προσευχὴν ταύτην xal τὴν

νηστείαν παρὰ τοῦ πάόχοντος γίνεσθαι δεῖν, οὐκ

ἔχει δὲ οὕτως ὁ γὰρ ἐνεργούμενος ὑπὸ πονηροῦ

positus, quomodo precaretur et propter se utiliter p πνεύματος, καὶ ταῦτα τοιούτου, ὄργαγον ὢν ἐχείνου,

jejunaret? Ceuseo intemperantiz fuisse illud tetrum
dz:monium quod in ignem quandoque mittit corre-
plum. Tales enim sunt alieni vesanique amores.
Quandoque in aquas etiam eum injicit per inglu-

viem, per nimios potus, per multas compotatioues. -

In his versatur illud mutum surdumqne dzemouium.
Divina enim non facile patitur audire vel dicere qui
t4lis daemonii instigationibus movetur, Sed simul qui
pravum spiritum inhabitantem ipsum non babet,
ejus »utem suasiouibus inducitur, si de conversa-
tione fortiter ststust, adliue libero fruitur arbitrio,
se orstione et jejunio indiget ut per jejunium cor-
pus. refrenet , et ejus rebelles. impetus coerceat,
per orat ouem vero preecounceptiones εἰ incitantes

xai χαταδυναστενόµενος ὑπ' ἐχείνου, πῶς ἂν ij
προσεύξαιτο, ἢ νηστεύσει ἑαυτῷ λυσιτελῶς; Δοχεῖ
δὲ τῆς ἀχολασίας εἶναι τὸ πάνδε:νον δαιμόνιον τοῦτο,
ὃ ποτὶ μὲν εἰς πῦρ ῥίπτει τὸν ἁλόντα * εοιοῦτοι 1άρ
εἶσιν οἱ ἀλλόχοτοι καὶ δυσέρωτες ἔρωτες, ποτὶ δὲ εἰς
ὕδατα χαταδαπτίζων αὐτὸν διὰ τῆς ἀδδηφαγίας, xal
τῶν ἀμέτρων xal πολλῶν πότων χαὶ συµποσίωνο
Ἔσιι δὲ xal ἐν τοῖς τοιούτοις χωφ)ν xal ἅλαλον
qb δαιµόνιον τοῦτο οὔτε ΥΑρ ἀχλύειν οὔτε λαλεῖν
εὐχερῶ; ὑπομένει τὰ θεῖα ὁ ταῖς ὑποξολαῖς τοῦ
τοιούτου δαιµονίου πειθόµενος. ἀλλ ὅμως ph τὸ κο»
νηρὺν GG αὐτὸ πνεῦμα ἐνῳχισμένον τις ἔχων, ἀλλὰ
ταῖς ὑπ'ιδθολαῖς ἑχείνου φερόµενος, ὅταν ἀναχύφῃ
πρὸς ἐπιττροφήν' ἔχει vip. ἔτι 5. αὐτεξούσιον -

153

BOMILIA XIT.

154

προσευχΏς δεῖτιι xal vrotela;* (ya διὰ μὲν τῆς A ad libi.linem reprimat arceeatque cogitationes, et sic

νηστείας χαλινώσῃ t) σῶμα καὶ χαταστείλῃ τὰς
ἁτιιναστᾶσεις αὐτοῦ, διὰ δὲ τῆς προσευρχῆς τὰς iv
τῇ φυχῇ απρολέψφεις χαὶ τοὺς ἐρεθίζοντας πρὸς τὸ
πάθος ἀργήσῃ xal χατευνάσῃ λογισμοὺς, xal οὕτω
τοῦ πάθους περιγέντται, τὴν σατανιχἣν ἐν προσευχῇ
χαὶ νηστείᾳ προσθολην xai ἐπήρειαν ἀπελάσας.
"Όταν δὲ o5y ὑπὸ τῆς τοῦ δαίµονος ὑποδολῆς ἑνερ-
Τηται, ἀλλ αὐτὸν ἐχεῖνον ἔνοιχον Eyn, οὔτε xas'
ἀνθρώπους ἔτι πάσχει, οὔτε αὑτός τι δύναται map"
ἑαυτ.ῦ πρὸς ἴασιν πράττειν, ἀλλ ὅπερ ἂν ἐχεῖνος

libi!inem devincat, satanicls in jejunio et. oratione
teutationibus et insultibus propulsatis. Sed si quis
non modo instigatione dzmonis agitur, vernm ipsum
inhabitantem habet, is Jam non secundum howi-
nes patitur, nee quidquam ipse potest a se ad sa-
nandum facere, sed quodcunque ipse fecit, si li-
bera mente polluit, a liberis et praesertim ab eis
qui spiritu Dei aguntur pro ipso patratum maxime
Ínserviet ad dæmonem expellendam.

ἔκραξεν, εἴπερ νοῦν ἐλεύθερον εἶχε, τοῦτο παρὰ

τῶν ἐλευθέρων, μᾶλλον δὲ xol Πνεύματι θείῳ χατόχων, πραττόµενον ὁπὶρ αὐτοῦ τὰ μέγιστα συντελέ.

σει τρὸς τὴν τοῦ δαίµονος ἐχδολὴν,

Αλλα τὸ μὲν δχίµονας ἀπελαύνειν οὔτε ἁπαιτού-
µεθα, χἂν ἀπελάσαι δυνηθῶμε», οὐδὲν ἡμῖν ὄφελος,
ἀτημέλητον βίον ἔχουσι΄ « Πολλοὶ γὰρ, φποὶν, ἐροῦσί
pot ἐν ἐχείνῃ τῇ ἡμέρᾳ Κύριε, οὗ τῷ cip ὀνόματι
προεφητεύσαµεν., χαὶ τῷ σῷ ὀνόματι δαιµόνια ἑξε-
θάλοµμεν; Καὶ ipi) πρὸς αὐτοὺς, O3x οἶδα ὑμᾶς,
ἀποχωρεῖτε ἀπ' ἐμοῦ οἱ ἐργαζόμενοι τὴν ἀνομίαν. »
Οὐχοῦν πολλῷ χερδαλεώτερον τὸ τῆς πορνείας πά-
θο-, xal τῆς ὁργῆς, xai τοῦ μίσους, xat τῆς ὑπερ-
ηφανείας ἀπελάσαι τῆς ψυχῆς εοῦ δαιμόνια ἐκδάλ-
λειν οὐκ ἀρχεῖ vào τῆς σωµατιχῆς ἁμαρτίας ἁπηλ-
λάχθαι µήνης, ἀλλὰ δεῖ xal τὴν ἔνδον οἰκουροῦσαν
τῆς ψυχῆς χαθαίρειν ἑνέργειαν' Ex vhp τῆς χαρδίας
ἡμῶν ol διαλογισμοὶ ol χαχοὶ ἐχπορεύονται, µοι-
χεῖαι, πορνεῖαι, φὀνοι, χλοπα], πλεονεξίαι xai -ὰ
He ταῦτα δὲ ἐστι τὰ χινοῦντα τὸν ἄνθρωπον" xal
ε "O0 ἑμόθλέψας γυναικὶ πρὸς τὸ ἐπιθυμῆσαι αὐτὴν
ἤδη ἑμοίχευτεν αὑτὴν dv. τῇ χαρδίᾳ αὐτοῦ.» τοῦ
γὰρ σώματος ἁπραχτοῦντος ἕἔνι λογιστικῶς τὴν
ἁμαρτίαν ἐνεργεῖσθαι. Τῆς δὲ ψυχῆς ἔνδον διὰ προα-
ευχῆς χαὶ προσοχής xai μνήμης θανάτο», xat τῆς
χατὰ θε)ν λύπης, xa! τοῦ πένβου;, ἀναιρούσης τὴν
προσθολὴν τοῦ πονηροῦ, αὐμμεταλαμθάνει xal τὸ
σῶμα τῆς ἁγιωσύνης, thv ἁπραξίαν τῶν xaxov
xt)7dpavov* χαὶ τοῦτό ἐστιν 6 φησιν ὁ Κύριος, ὅτι
οὐχ ὁ τὺ ἔξωθεν τοῦ ποτηρίου χαθάρας, οὗτος xal
ἔσωθεν ἐχάθηρεν, ἀλλὰ ποιήσατε τὸ ἐντὸς τοῦ πο-
ττρίου χαθαρὸὺν, xal οὕτως ἕσται χαθαρὸν ὅλον *
πᾶσαν γὰρ σπουδὴν ποιήσας, ἵνα ἡ Évbov σου ἑρ-
Υατσία χατὰ θεὺν ᾗ, νιχήσεις τὰ ἔδω πάθη "ἐὰν γὰρ
ἡ ῥίζα ἁγία, καὶ ol. χλάδοι, xal ἐὰν ἡ ζύμη, καὶ
τὸ gópapa: ε Πνεύματι 3o, φησὶν ὁ Ηαὔλος, περι-
πατεῖτε, xai ἐπιθυμίαν σαρχὸς οὗ μὴ τελέσητε, »

AU χαὶ τὴν Ἱονδαϊκὴν περιτομὴν οὖκ ἀνεῖλεν ὁ
Χριστός, ἀλλ᾽ ἑτελείωσεν' αὐτὸς Υάρ ἔστιν ὁ λέγων’
« Οὖκ ᾖλθον χαταλῦσαι τὸν νόµον, ἀλλὰ πληρῶσαι. »
Πῶς οὖν ἐἑπλήρωσεν αὐτόν; Σφραγὶς ἣν ἐχεῖνος xal
δεῖγμα καὶ συμδολιχἣ διδασκαλία τῆς ἐν τῇ χαρδίᾳ
τῶν πονηρῶν λογιαμῶν περιτομῆς, πρὸς ἣν Ἰου-
δαῖοι μὴ σπουδάζοντες, καὶ παρὰ τῶν προφητῶν
ὥς ἀπερίτμητοι τὴν χαρδίαν ὠνειδίζοντο, xa. καρὰ
190 βλέποντος tlc; την χαρδίαν ἐμισοῦντο, καὶ slc
ςέλος ἁπόδκηται γεγόνασιν’ ἄνθρωπος vip εἰς πρόσ-
ωπὸν, θὲὺς Ob εἰς χαρδίαν ópd* xal ἐὰν ῥυπαρῶν

*) Mauh vi, $5.
"* | Beg. xvi, T.

Nos autem dæmones ejiciendi faenltatem non po-
stulamus, etsi illud ejicere possimus, nobiz enim

p "non expedit. qui tam tepidam exigimus vitam.

Scriptam est enim : « Multi dicent mihi in ilIa hora :
Domine, nonne in nomine tuo prophetavimus, et In
nomine teo ejecimus dzmonia ? et ego respondebo
illis, Nequaquam novi v^s, discedite a me qui ope-
ràmini Iniquitatem '?, » Multo ergo utilins est studere
ut impudicitiain, iracundiam, odium et. superbiam
&b anima expellamns, qnam daemonia ejicere. Nam
non sufficit ab omni carnali peecato solum eximi,
sed oportet etiam interiores anims purgare facul-
tates. De corde enim nostro cogitationes mal:e pro-
deunt, adulteria, fornicationes, homicidia, furt», .
avaritia, cæteræque iniquitates ; bxe sunt qus
communicant hominem **. » Et : « Qui viderit mu-
lierem ad concupiscendam eam, jam meechatas est

C eam in corde sno ?*. » Inerte enim corpore, adbuc

licet in anima operari iniquitatem ; sed anima in-
terius per orationem, diligentiam mortisque memo-
riam, per tristitiam quia eat secandum Deum; et
per dolorem maligni spiritus tentationes propellente,
corpus etiam ejus sanctitatis fit particeps et a malo
vacare diseit. Hoc est quod ait Dominus : Non qui
mundat quod intus est calicis, facit illud exterius
mundam, sed facite quod intus est calicis mundum,
et sic erit mundum totum. Etenim si toto studio
incambas ut intimæ operationes tuz sint secundum
De:m, soperahis externas cupiditates, Si enim ra-
dix sancta, et rami; si fermentum incorruptum,
item et massa. « Spiritu ambulate, ait Paulus **, et
desideria carnis ne porficiatis. »

Propterea Judaicam cireumeisionem Jesus non
abetulit, sed perfecit. lpse enim dixit : « Non veni
solvere legem, sed adimplere **. » Quomodo adime
plevit ? Signum erat illa et indicium et symbolica
doctrina eireumcisionis pravarum egpitationum in
corde patrands, cai Judai lune non studentes à
prophetis tanquam ineircumcisi eorde objurgaban-
tur, et ei qui intuetur cor invisi in finem rejecti
sunt, Nam homo secuudum faciem judicat, Deus au-
tem intuetur cor '*. Quod si cor sordidis eL pravis
cogitationibus feteat, divina indignatione homo iste

"Marc, vii, B. " Matth, v, 36. ** Galat. v, 16. Math. v, 1.

15$

GREGORII ΡΑΙ ΑΜΑ

156

fit dignus. ldeo rursum Apostolus nos hortatur ut A 7] πονηρῶν αὕτη λογισμῶν γέμβῇν τῆς-θ-ίας ἀπο-

sine ira, sine mala blateratione Deum. precemur.
Et Dominus nos docens ut ad illam spiritualem cor-
dis circumcisionem toto animo iucumbamus, bea-

tos przxedicat mundos corde, et pauperes spiriti ; cu-.

jus munditia mercedem Dei contemplationem pro-
mittit, paupertatis vero pretium reguum coelorum
annuntiat. Pauperes dixit qui iuopia et necessitete
premuntur. Qaog non onines beatos dicit, sed pau-
peres spiritu, id est qui externa bona ita perinter-
nai cordis bumilitatem et rectam intentionem dis-
ponunt, Non cz.lem solam et iram prohibet, jubet
nos dimittere et toto corde nos offendentibus nec a
nobis oblatum accipit donum, nisi antea reconci-
liemur ;ramque deponamus..

ατροφῆς ἄξιος ὁ ἄνθρωπος Ὑίνεται Eziivoz, Διὸ xal
πάλιν ὁ Απόστολος παραινεῖ χωρὺς ὀργῆς καὶ δ-α-
λογιαμῶν fr 4s ποιεῖσθαι τὰς εὐχάς. Σπουδάζειν δὲ
ἡμᾶ. ὁ Κύ τος διδάσχων εἰς ϱ7 τὴν ἐν πνεύµατι τῆς
χαρδίας περιτομῆν, μαχαρίτει μὲν τοὺς καθαροὺς
τῇ χαρδίᾳ, xal τοὺς πτωχοὺς τῷ πνεύματι. Καὶ
τῆς μὲν χαθαρότητος ταύτης τὴν θεοπτίαν ἴπαθλον
εἶναι διατείνεται, τοῖς δὲ ατωχοῖς τὴν τῶν οὑρανῶν
βασιλείαν ἐπαγγέλλεται * πτωχοὺς δέ φησι τοὺς ἐν
ἑνδείᾳ xal εὐτελείᾳ ζῶντας. O0y ἁπλῶς δὲ τοὺς
τοιούτους µακχαρίζει, ἀλλὰ τοὺς iv πνεύματι τοιού-.
τους, τουτέστι τοὺς διὰ την ἔνδον αὐτῶν καὶ àv χαρ”
δίᾳ ταπείνωσιν xal ἀγαθὴν προαίρεσιν, οὕτω xai
τὰ ἔξω διαθέντας. ᾽Απαγορεύει δὲ οὗ tbv φόνον

p.ivov, ἀλλὰ καὶ τὴν ópyhv, xal ἀφιέναι τοῖς εἰς ἡμᾶς πταίουσιν ἀπὸ τῶν καρδιῶν προστάττει, χα
οὗ τὸ παρ ἡμῶν προσφερόµενον δέχεται δῶρον, ἐὰν μὴ προδιαλλαγῶμεν, xat τὴν ὀργὴν ἀφῶμεν.
"ia etiam. de lascivis libidinibus. Pulcehrioris B ἩὩσαύσως δὲ xal ἐπὶ τῶν πορνικῶν παθῶν ' xa

form: intuitionem et concupiscentiam ex ea iu
corde exortam. damnat tanquam adulterium. Et
ceneralius adhuc discurrens lec dicit * « Si lumen
quod estin. te, scilicet mens et cogitatio, tenebrze
sunt, caligantibus eis qua» obscuritate universum

dirigunt, quanto niagis et ipsz tenebrze, id est cor-

[ius et seusus, qua ex semetipsis spiritualem luceni
ron habent qua enaseitur veritas cet acquiritur
anima tranquillitas. Si autem lumen quod est in
té est mundum, carnalibus non obscuratum phan-
iasils, lucklus eris in anima totus, quandiu facis
istius splendore illuminaberis. Hxc est cordis in
spiritu eircuimcisio, per quam Domiuus perfecit le-
calem in corde circumcisionem, quie data est Judzis,
vt priorem signi&ücaret. Illis autein istam consequi
tion studentibus, cireuncisio. eorum, ut inquit Pau-
lus **, præputium facta eit, et alienati sunt a Deo,
qui non in faciem, id est in externas ca ruis justifi-
ratignes, se] in corintuétur, seu in invis. biles et no-
bjs intimos cogitationunr motus.

. Intendamus ergo et nos, obsecro, ab omni sorde
eorda nostra purgemus, ne cum reprobis illis corrua-
mus. Si enim qui per Moysen dictus est sermo fa-
eius est firmis, et omnis preevaricatio e$ inobedien-
die accepit. justam mercedis retrihutionem , quo-
niodo nos effugiemus, si tantum neglexerimus salu-

αὐτὴν yàp τὴν ix περιέργου θέαν καὶ τὴν ἐς αὐτῆς
ὑπιθυμίαν ἐν. καρδίᾳ µοιχείαν οὖσαν ἀπεφήνατο”
xai καθολιχώτερον ἠξτι περὶ τούτων διαλαµθάνων
ensiv*: «El τὸ qug τὸ iv col, τουτέστιν Ó νοῦς xal
ἡ διάνοια, ακότας ἐστὶ, τῶν ἁλαμπῶν προσθολῶν

rõv ἀρχόντων τοῦ σκότους γέµοντα, πόσῳ μᾶλλον τὸ

σχότος ; 4 δηλαδὴ τὸ σῶμα χαὶ ἡ αἴσθησις, tva
παρ) ἑαυτῶν οὐχ ἔχει φέγγος νοερὸν, γεννητικὸν &-
ληθείας τε xal ἀπαθείας, ᾿Εὰν δὲ τὸ iv. σοὶ qox χα-
θαρὸν jj. τῶν σαρχικῶν φρονημάτων oüx ἔπισπο»
τούντων, ἔση φωτεινὸς κατὰ φυχὴν ὅλως, ὡς ὅταν
ὁ λύχνος τῇ ἁστραπ] φωτίζῃ σε, Τοιαύτη d$ τῆς
χαρδίας ἐν πνεύματι περιςομὴ, δι ἧς ἐπλήρωσεν
ὁ Κύριος τὴν κατὰ νόµον àv σαρχὶ περιτομῆν, τις
ἐδόθη τοῖς Ἰρυδαίοις ὡς ἐχείνην σηµαίνουσα, xai
πρὸς ἐχείνην ἑνάγουσα, μὴ κτῄήσασθαι δὲ «ταύτην
σπουδασάντων, fj περιτομὴ, χαθά φησι Davies;

"αὐτῶν ἀχροδυστία Ὑέγονε, xal ἁπηλλοτριώθησαν

τοῦ μὴ βλέποντος εἰς πράσωπον Θοοῦ, τουτέστιν εἰς
tX φανερὰ τῆς σαρχὺς δικαιώµατα, ἀλλὰ εἰς τὴν
καρδίαν ὁρῶντος , εἰς τὰ ἀφανη δηλαδὴ καὶ ἐν ἡμῖν
τῶν λογισμῶν χινήµατα. —

Προσέχωμεν οὖν xal ἡμεῖς, ἁδελφοὶ, παρακαλῶ,
καὶ χαθάρωμεν ἀπὸ παντὰς μολυσμοὺ τὰς baute
χαρδίας, ἵνα μὴ τοῖς χαταχοιθεῖσιν ἐχείνοις συµ»
παραῤῥυῶμεν: εἰ γὰρ ὁ διὰ Μωσέως λαληθεὶς νό-
pos ἐγένετο βέδαιος, χαὶ πᾶσα παράδασις xal πα-
ρακοὴ ἕἔλαδεν ἕνδ-κον µισθαποδοσίαν, πῶς ἡμεῖς ἓκ-

fein? Qua. cum initium accepisset enarrari per Do- D φευζόμεθα, τῆς ἡμετέρας ἁμελήσαντες ' σωτηρίας,

minum οὗ eis qui audierunt, in nos confirmata est,
coutestante. Deo signis et portentis et variis virtu-
fibus οἱ Spiritus saucti distributionibus **. Timea-
mus ergo cordium renumque serutatorem, nobis

propitium reddamus ultionum Dominum, inhabitare -

facimus in nobis pacem, sanctificationem et ora-
lionem compunctiont adinistam, quibus defieiesti-
bus, nemo videbit Dominum; desideremus in fir-
mitate spei visionem illam promissam mundis eerde,
et omnfa ita factitemus, ut illam consequamur cum

? Ron, n, 98, ** Hebr. 4.

Ἶτις ἀρχὴν λαδοῦσα λαλεῖσθαι παρὰ τοῦ Κυρίου, διὰ
τῶν ἀχουσάντων πρὸς ἡμᾶς ἐδεθαιώθη, συνεπιµαρ-
τυροῦντος τοῦ Θεοῦ σηµείοις χαὶ τέρασι xal ποι.
χίλλχις δυνάμέσι, καὶ Πνεύματος ἁγίου μεριαψοῖς ;
Φοδηθῶμεν οὖν τὸν ἑτάζοντα καρδίας xal νεφρούς’
ἑξιλεωσώμεθα τὸν τῶν ἐχδιχήσεων Κύριον" ἑνοιχί-
δωµεν ἡμῖν. αὐτοῖς τὴν εἰρήνην, τὸν ἁγιασμὸν, τὴν
bv χατανύξει προσευχὴν, ὧν χωρὶς οὐδεὶς ὄψεται
τὸν Κύριον» ποθήσωµεν ἐν πληροφορίᾳ πίστεως viv
ἐπηγγελμένην ἐκείνην θέαν τοῖς καθαροῖς civ xape

151

HOMILIA XIII.

198

BSiav. x31 πάντα πράξωµεν, ἵνα ταύτης τύχωμεν, A Qua æterna est vit, intemerata pulchritudo, inexliau-

μεθ) ἧς ἐστιν ἡ αἰώνιος ζωὴ, τὸ ἀχήρατον χάλλος,
ὃ ἁδαπάνητος πλοῦτος, ἡ ἀναλλοίωτος χαὶ ἀπέραν-
τος τρυφὴ xal δόξα χαὶ βασιλεία * ὧν γένοιτο πάν-
τας ἡμᾶς ἐπιτυχεῖν bv αὐτῷ τῷ βασιλεῖ τῶν αἰώνων
Χριστῷ * ip µόνῳ πρέπει πᾶσα δόξα, xcd χαὶ προσ-

si divitiz, i »mutabiles et perennes deliciæ, et glo-
ri^, et regzum qua nos omues obtinere contingat
in ipso rege seculorum Christo, cui soli omnis glo-
ria, houor e adoratio cum æterno ejus Patre et
vivificante Spiritu in szcula seculorum. Amen.

Χύνησις, σὺν τῷ ἀνάρχῳ αὐτοῦ Πατρὶ, καὶ τῷ παναγίῳ καὶ ἀγαθῷ καὶ ζωοποιῷ Πνεύματι, εἰς ἀπε-.

ῥάντους αἰῶνας. ᾽Αμήν.

68 ΟΜΙΑΙΑ IT.
Τῇ πέµμπτῃ Κυριακῇ τῶν »ηστειῶν ἐν ᾗ καὶ πε-
pl ἐἹεημοσύνης. |
Eis! τινα µέρη θαλάσσης, ἃ χητώδη μεγάλα ϐθη-
ρία τρέφουσιν * ol γοῦν ἐν αὗτοῖς πλέοντες χώδωνας
ἐχχρεμῶσι τῶν πλοίων, ἵνα διὰ τῆς ἠχοῦς τούτων
beo ηττόµενα φεύγωσι τὰ θηρία. Καὶ fj θάλασσα
Cb τοῦ ἡμετέρου βίου πολλὰ καὶ δεινότερα τρέφει
θηρία, τὰ πονηρὰ πάθη λέγω, xal τοὺς ἐφόρους αὖ-
τῶν πονηροτέρους δαίμονας ἐπιπλεῖ δὲ τἩν θάλασ-.
σαν ταύτην οἷά τις ναῦς ἡ τοῦ θεοῦ Ἐχχλτσία, xal
ἀντὶ χωδώνων ἔχει φοὺς πνευματιχοὺς διδασχάλους,
ἵνα δ.ὰ τῆς Up; ἡχοῦς τῆς τούτων διδασκαλίας

τοὺς νοητοὺς ἀποέρέπηται θῇρας. Καὶ τοῦτ) Ἆρα:

τυποῦσα xal ἡ τοῦ. Ααρὼν στολὴ, χώδωνας εὐήχους
eye. παρηρτηµένους, xai θέσπισµα ἣν ἀχουστὴν
εἶναι την φωνὴν αὐτῶν lv τῷ τὰν ᾿Ααρὼν Άλειτουρ-
γεῖν. Ἠμεῖς δὲ εἰς τὸ πνεῦμα τὺ γράμμα καλῶς
µεταφέροντες, Ἰχήσωμεν ὑμῖν ἁρτίως πνευματικῶς,
xa μάλιστα χατὰ τὸν τῆς.νηστείας χαιρὸν, ᾧ φανε-
p καὶ ἀφανῃ θηρία δεινῶς ἐπιτίθεται". φανερὰ

μὲν Υαστριµαργία καὶ μέθη χαὶ τὰ τοιαῦτα * ἕτερα σ

δὶ ἀφανῶς ὑφεδρεύοντα, Ἀονοδοξία καὶ ὕπερηφα-
vla xaX οἵησις xat ὑπόκρίσις. Ὁ αὐγὸς δὲ ἐστιν Ἱ-
xoc χαὶ φυγαδευτῄριον τῶν τοιούτων θηρίων, xal
φυλαχκτήριον τῶν τὴν νηστείαν ἀσχούντων, —
Ἔσιιν οὖν νηστεία καὶ &xpaaía ἑναντία ἀλλήλοις,
ó; ἡ ζωὴ xal ὁ θάνατὸς, Καὶ ἡ μὲν νηστεία ἑντολή
ἐστι ζωῆς, συνηλικιῶτις οὖσα τῆς ἀνθρωπίνης φύ-
σεως iv τῷ «αραδείσῳ ὑπὸ τοῦ Θεοῦ tip ᾿Αδὰμ δο-
θεῖσα τὴν ἀρχὴν, εἰς φυλαχὴν τῆς ἐγγενομένης αὖ-
τῷ παρὰ τοῦ αὐτοῦ Θεοῦ ζωῆς τε xal θείας χάριτὸς.
Ἡ & ἀχρασία συµδουλή ἐστι θανάτου Φώματής τε
xa φυχῆς, ὑπὸ τοῦ διαδόλου τῷ 'Αδὰμ ἐν τῷ πα-
ραδὲίσῳ δ.ὰ τῆς Εὔας δοθεῖαα δολίως εἰς ἕκπιωσιν
τῆς ζωῆς, xài ἁπαλλοτρίωσιν τῆς ἐκ θερῦ θείας

IIOMILIA XIII.

In quinta jejuniorum Dominica, qua etiam tractat
de eleemosgna.,

Sunt quedam maris p»rles quæ cete, ingentes
bestias, enutriunt; qui ergo in illis navigant tintin-
na3bula navibus alligant, ut liorum sono perterrita
fugiant bestiz. Mare autem vite nostra n.ultas el

B truciores nutrit bestias, malas dico cupiditates et.

harum artifices pejores d:inonas; hoe vero ware
trajicit quasi navis Ecclesia Dei, et pro tintiuna-
bulis habet spiritales doctores, ut. per sacrum ho-
rum doctrinae sonum invisibiles abigat bestias.
Quod prafliguravit Aaron vestis clare sonantibus
circumdata tintiunabulis, et sol mie ert eorum aue
diendam 9984 vocem ium Aaro : sacra administraret,
Nos autem in spiritum litteram recte fransfercntes
modo vobis perstrepemus spiritaliter, pr:esertim
in hoc jejunii tempore, quo tum visibiles tum invi-
sibiles aggrediuntur besti;; visibiles quidem, gula
εἰ ebrjelas, et similia; ali» vero invisibili'er insi-
diantes, inanis gloria, superbia, przsumptio et si-
mulatio. ldem autem sonus latehre simul eit ta-
lium. bestiarum, et custodia eorum qui jejuniu-
exerceut.

Sibi ergo invicem adversantur jejunium, et ia-
temperantia, sicut vita et mors. Jejnuium quide:
mandatum habet vitz, naturse humanz :etate quale
a Deo in paradiso Adam in principfo traditum ts
custodiam ipsi, inditze ab eodem Deo vitze divin

.que gratie, Αἱ intemperantia molitur mortem aniu:ze.

et corporis a diabolo per Evam in paradiso fraudo.
Adam tradita, uL a vita decideret et alie:us 9. Deo.
divinaque gratia efficeretur ; Deus eniin mortem.
non fecit, nec laetatur in perditione vivorum. lgitue

χάριτος "ὁ θεὸς γὰρ θάνατον οὐκ ἐποίησεν, οὐδὲ D quis est homo qui velit vitam et gratiam a Deo: et

{έρχεται ἐκ ἁπωλείᾳ ζώντων. Τίς οὖν ἐστιν &v0po-

«3, 6 θέλων ζωὴν, xal χάριν εὑρεῖν τὴν lv. τῷ θεῷ

xai παρὰ θεοῦ; φυγέτω τὴν θανατηφόρον ἀχρασίαν

χχὶ προσδραµέτω τῇ θεοποιῷ νηστείᾳ xal ἐγχρατείᾳ,
ἵν) Επανἐλθῃ χαΐρων εἰς τὸν παράδεισον. Μωσῆς τε
τεσσαραχκηνθήµερον νηστεύων ἐπ ὄρους, εἰς Odo;
θεοπτίας ἀνέπτη, "xal πλάχας θεοσεβείας ἑδέζατν"
ὁ δὲ τῶν Ἔδθραίων δῆμος κάτω ^ µεθύοντες, εἰς
ἀσέδειαν χατωλίσθησχν, xal .εἴδώχλον ἐχώνευσαν µό-
σχου τοῦ Αἰγυπτίου "Απιδος θεὸν .ὅµοιον. Καὶ εἰ μὴ
Μωῦσῆς ἕστη πρὸς τὸν ἰθεὸν, διὰ τοῦ ἀνηλεοὺῦς ἐκ
"ey ὁμογενῶν φόνου ἐξιλασάμενος ἁρότερον, οὐχ.
ἂν ὅλως ἐφείσατο αὐτῶν ὁ :Θεός. El γοῦν καὶ ἡμεῖς
τοῦ ἑλέονς τοῦ. Θεοῦ χρῄζομεν, μὴ ρεθυσκώμεθα

coram Deo invenire? Lethiferam fugiat intemperan«

iam, et currat ad vivificum jejunium et ad tempe-

raptiam, ut in paradisum gaudens revertatur.
Moyses quadraginta dies in monte jejunans al api

-cém contemplationis advolavit οἱ tabulas 3 divina,

pietate accepit; populus autem Hebraeorum ad ebris«
tatem et. impietatem lapsus idolum conflavit Deum.
in similitudinem vituli /"Egyptii Apidis. Et nisi
Moyses s'etisset coram Deo, quem prius placavit
ne sine misericordia gentem suam disperderet, ne-
quaquam Deus eis pepercisset. Igitur si nos quoque —
pietate divina utimur, cavcamus ue vino inebrie«
nut, ne saturitate gravemur, in quibus luxuría «t
Unpietas. Elias etiam Deum vidit, sed prius ipse

109

GREGORII PALAM;E

160

quoque per jejunium euundatas, Daniel quoque A ofvo, μηδὲ χόρῳ βαρυνώμεῦα, ἐν οἷς ἐστιν fj ἀσιωεία

aspectu Dei gavisus est, necnon unius ex archan-
gclis, a quo futurorum notitiam obtinuit, sed prius

per !otas viginti dies pane ^ non comelit. Alius

vero propheta interfectis est, quia manducavit con-
trs ma«datum Dei. Noscitis. omnes Esau filium
Isaac, qui propter ventris ingluviem a primogenitia
paternaque decidit. benedíctione, Caveamus et nos
ne ventri indulgentes 4 promissa illa benedictione
οἱ hereditate Patris coelestis decidamus. Nec tres
pueros ignoratis, qui jejunio dediti per fornacem in
Bahylone contra eos septuplum succensam incom-
bustis pedibus eorporibusqne ambulaverumt; nos

quoque αἱ verum exerceamus jejunium, similiter -

ardores carnis conculcantes exstinguemus, et futu-
ram for: acem intactl. transibimus, quando unius-
Cujusque opns iguis probabit. Quid oportet referre
proi hetarum Dominum qui, carne assumpta, pro-
pter nos facetus homo, ut modum nobis monstraret
diabolum vincendi, jejunans in omnibus eum vicit
omnimoda tentatione aggredientem, necnon disci-
pulis suis de muto surdoque dsemone dixit : «ος
grnus dæmoniorum non ejieitur nisi per oratiouem
el jejunium. » |

xai fj ἀσέδεια. θεόπτης xal 6 Ἠλίας, ἀλλὰ προχα-
θαρθεὶς xaX οὗτος διὰ νηστείας. Ἔτυχε χαὶ Δανι]λ
θεοπτίας, xat τῶν ἀρχαγγέλων ἑνὸς ὁπτασίας, τὴν
τῶν µελλόντων γνῶσιν αὐτῷ παρέχοντος, ἀλλὰ πρό»
τερλν by" ἡμέρας Όλας εἴχοσι διαµείνας ἄσιτος. Tle-
Φόνευται xal προφήτης ἔτερος ὑπὸ λέοντος, ἀλλὰ
φαγὼν παρὰ γνώμµην θεοῦ. Γινώσχετε πάντος Ἡσαῦ
τὸν τοῦ Ἰσαὰκ, ὃς ὑπὸ Υαστριµαργίας τῶντε ἅλ-
λων πρωτοτοχίων, καὶ τῆς πατριχῆς ἐξέπεσεν εὐχῆς.
Φοδηθῶμεν μὴ xol ἡμεῖς τή Υαστριµαργίᾳ ταύτῃ
προσέχοντες ἐχπέσωμεν τῆς ἐπηγγελμένης ἑχείνης
εὐλογίας καὶ χληροδοσίας τοῦ ἀνωτάτου Ἡατρός.
Οὐδὲ τοὺς τρεῖς παῖδας ἁγνοεῖτε, ol νηστείᾳ προσ”
x&lusvot, τὴν ἑπταπλασίως χατ αὐτῶν iv Ba6v- .
λῶνι χάµινον ἐχκαυθεῖσαν ἀφλέχτοις ποαὶ xal σώ-
past 89 κατεπάτησαν * ἐὰν χαὶ Ἀμεῖς ἁληθινὴν νη-
στείαν ἀσχῄσωμεν, xol τὴν ἐνταῦθα πύρωσιν τῆς
σαρχὺς καταπατήῄσοµέν τε καὶ σδέσοµεν, χαὶ τὴν
µέλλουσαν χάµινον ἁζήμιοι διαπεράσοµεν, ὅταν E-
χάστου τὸ Épyov τὸ πῦρ δοχιµάσῃ. T( δεῖ λέχειν
τὸν τῶν προφητῶν Κύριον; ὃς cápxa λαθὼν, xal
δι ἡμᾶς γενόμενος ἄνθρωπο:, ὑποδειχνὺς ἡμῖν τὸν
τρόπον τῆς χατὰ τοῦ διαδόλου νίχης, Ννηστεύων διὰ

πάντων ἑνίχησε τοῦτον, Εάντα κατ’ αὑτοῦ χινήσαντα πειρασμόν' xal πρὸς τοὺς οἰχείους μαθητὰς περὶ
«οῦ ἀλάλου χαὶ κωφοῦ δαιµονίου Έλεγε" ε Τοῦτο τὸ δαιµόνιον οὐχ ἑξέρχεται, εἰ μὴ tv. προσευχῇ καὶ

νηστεία. ——

Eia, fratres, ostendamus vobis quale sit Deo gra-
- tum. verumque jejunium. Που enim estote scientes
quoniam non lpsum propter se corporis jejunium
landainus, ^ed quia 4.1 alia anime utiliura contribuit ;
nam corporalem exercitationem ad modicum utilem
esse divus ait Apostolus. ldeo divi quoque Patres
no-tri ex experientia loquentes diuturna ποή pro-
bant jejunia, sed laudabilius judicant semel tantum
in die inanducare, non autem satíari, et hoc dicunt
seeundum modum rationemque jejunium ; quod
etiam mouet Scriptura, nou servire ventris vora-
citati, neque gulx» voluptati, sed naturalem cibi
appetitum remittere, escam autem tantam et talem
esse ut robori et temperamento enutriti corporis
couveniat, ejusque sanitati quantum potest conser-
vnde sufficiat. Etenim infirmum secundam infir-
mitatis gradum de dapibus appositis in. mensura
manducare, si necessariis supervacua et inutilia
non adjiciat ; si nutritionem quarat, non voluptas
tem ; si potum, non ebriclatem ; sí usum modera-
tam, non superíhiitatem et intemperantiam, et abu-
&um, nequaqaam tollit utentis sanctitatem.

"AXÀX efps δείξωµεν ὑμῖν, ἀδελφοὶ, τίς ἐστιν ἡ
θεάρεστος νηστεία χαὶ ἀληθής τοῦτο γάρ dote γι-
νώαχοντες, ὡς οὐχ αὐτὴν δι ἑαυτὴν τὴν σωµατι»
xhv ἐπαινοῦμεν νηστείαν, ἀλλ' ὡς ἐνεργοῦσαν πρὶς
ἕτερα φυχωφελέστερα. τὴν γὰρ σωματιχὴν έργα-
σίαν πρὸς ὀλίγον ὠφέλιμον εἶναι xaX ὁ θεῖος Παῦ-
λός φησι. Διὸ χαὶ οἱ διὰ πείρας λαλοῦντες θεοφόροι
Πατέρες 00x ἀποδέχοντχι τὰς πολυηµέρους νηστείας,
ἀλλὰ δοχιμώτερον χρίνουσαι τὸ xa0*. ἡμέραν ἑσθίειν
ἅπαξ, χαὶ μὴ χορτάζεσθαι ' xal τοῦτό φασι σύμμε-
«pov χαὶ μετὰ λόγου νηστείαν * ὃ καὶ ἡ Γραφὴ }λί-
χει, τὸ μὴ ἁπατᾶσθαι χορτασίᾳ χοιλίας, καὶ τῇ τοῦ
λαιμοῦ ἡδονῃ, ἀλλὰ τῆς μὲν ὀρέξεως ἐγχειμένης ἔτι
τῆς τροφῆς ἀφίεσθαι, τὴν δὲ ποιότητα ταύτης xol
ποσύτητα χατάλληλον εἶναι τῇ δυνάμει xal διαθέσει
τοῦ τρεφοµένου σώματος, πρὸς τὸ χαὶ τὴν ὑγείαν
αὑτοῦ χατὰ τὸ δυνατὸν συνττρεῖσθαι ' τὸ γὰρ xa-
ταλλήλως τῇ ἀσθενείᾳ συµµέτρως ἑἔσθίειν ἀπὸ τῶν
δεδοµένων βρωµάτων τὸν ἁσθενῆ, ph προστιθέντα

ϱ.οῖς ἀναγκαίοις τὰ λίαν περιττὰ xal λυαντελῆ, xal

«b τὴν τεροφὴν ἐπιζητεῖν, ἀλλ' οὗ τὴν ερυφὴν, καὶ
&hv πόσιν, ἁλλ' οὗ εἰν µέθην, xal τὴν σύμμµετρον

χρῆσιν, ἀλλ᾽ οὐ τὴν ἁμετρίαν καὶ τὴν ἀχρασίαν καὶ τὴν παρἀχρησιν, οὐκ ἀφαιρεῖται τοῦ κχεχρηµένου

thv ἁγιότητα.

lta quidem principium veri Deeque grati jelunit,
finis vero propter quem iinperatum fuit et a Christia-
nis laudatum, animse es? purgatio. Nam quid prodest
3 corporeis cibis abstinere, earnalibus autem cogi-
tatienibus et concupiscentiis turgere? Qus utilitas
ei qui a vino abstinet sitimque comprimit, si Inebrie-
(αρ non a vino, secundum propbetam dicentefh :

Vae ebrís non a vino; ei anima ferveat irs et iti-

'H μὲν οὖν ἀρχὴ τῆς ἀληθοῦς xal θεαρέστου νη--
στείας τοιαύτη, εὺ δὲ τέλος δι ὃ νενοµοθέτηται, xol
ἐτιμήθη Χριστιανοῖς fj τῆς φυχῆς ἐστι κάθαρσις"
τίς yàp ὠφέλεια σωματιχῆς ἀπέχεσθαι βρώσεως,
«àv δὲ σαρχιχῶν ἠἡττᾶσθαι φρονημάτων τε xal πα-
θῶν ; Τί τὸ ὄφελος οἴνου ἀπέχεσθαι, χαὶ δίψει πιέ-
ζεσθαι, «καὶ µεθύειν δὲ οὐχ ἀπὸ ofvou, χατὰ «bv M-
γοντα. Οὐαἱ οἱ µεθύοντες οὖχ ἀπὸ ofvov, xal θυμῷ

- e - ϐ---- m

161
xa
λαμπρᾶς τραπέζης ἀπέχεσθαι, xal τὴν φυχὴν ἆτα-
πείνωτον εἶναι, xal «v μὲν σάρχα hàlousoüat δι
ἔλαιον, μὴ ταπεινωθῆναι δὲ τὴν Ψφυχὴν iv νηστείᾳ
χατὰ τὸν Δαθίδ; Ti «5 ὄφελος ἁκαλλαγῆναι μὲν τῆς
ix τῶν κολλῶν βρωµάτων ἀναθυμιωμένης ὀμίχλης,
φροντίσι δὲ xal λογισμοῖς µαταίοις ἀχρειοῦσθαι τὸν
ἡμέτερον νοῦν, xal συναχρειοῦσθαι τὰς πρὸς τὸν
Θεὸν προσευχάς ; Διὰ τοῦτο χαλὴ νηστεία ἡ τελου-
µένη πρὸς μαρασμὸν τῆς ἐπιθυμίας, πρὸς ταπείνω-
σιν τῆς φνχᾶῆς, πρὸς μίσους µετα. onm, πρὸς
θυμοῦ σδέσιν, πρὸς µνησιχαχίας ἀπάλειφιν, πρὸς
διανοίας xal προσευχῆς ἐργασίαν χαὶ χαθαρότητα,
Ei δὲ εὐπορεῖς, ἔστω σοι χαὶ τὸ περιττεῦον τῆς τρο-
enc εἷς τὴν τῶν ἁπορούντων παραμυθίαν. ἸἘὰν
οὕτω νηστεύῃς, οὗ µόνον συµπάσχων ἔσῃ xal ονν-
νεχρούµενος, ἀλλά χαὶ συνανιστάµενος xal συµδα-
σιλεύων Χριστῷ sl; αἰῶνας τοὺς ἀπεράντους σὐμ-
φυτος γὰρ γεγονὼς διὰ τῆς τοιαύτης νηστείας τῷ
ὁμοιώματι τοῦ θανάτον αὐτοῦ, χαὶ τῆς ἀνασιάσεως
κοινωνὸς Esp, xal τὴ; ἓν αὐτῷ ζωῆς κληρονόμος.
Ὅ νηστεύων, ἐὰν μὲν πειράζηται, vixd τὸν 70
πε.ράφοντα * ἐὰν δὲ μὴ πειράξηται, συντηρεῖ τὴν
εἰρήνην τῆς φυχῆς xal τοῦ σώματος, ὑπωπιάζων
iti Παὺλον τὸ σῶμα xoi δουλαγωγῶν, δειλιῶντα
pio; ἀδόχιμος γένηται "εἰ δὲ Παῦ;ος δειλιᾷ, πὀσφ
μᾶλ'ον ἡμᾶ; προσῆχεν ;, Ὁ γοῦν νηστεύων δουλαγω-
Tel. τὸ σῶμα xal δ/χιμον ποιεῖ τὴν φυχὴν, 6 δὲ χατα-
πιαίνων τὴν µετ᾽ ὀλίγον φθαρησομένην σάρκα, μὴ

ἑσθίων διὰ τὸ Qv, ἀλλὰ μᾶλλον ζῶν ἵν) ἐσθίῃ xa- (c

θάσερ τὰ παρ ἡμῶν ἑτοιμαζόμενα mph; σφαγὴν,
καὶ προστιθεὶς τοῖς ἀναγχαίοις τὰ περιττὰ ἵνα

HOMILIA XII.
βασκανἰᾳ τὴν duyhv ταράττεσθαι; ; Τί τὸ ὄφελος A vidia? Quid prodest a lauia m^nsa abstinere, animam

autem. esse superbam ; et carnem quidem immutari
propter oleum, animam autem ninuiwe in jejuuio se-
cundum D.vid lumiliari? Qus utilitas , si ah odore
p'urium dapum commistarum arceamur, si. meus
nostra curis cogitatiombusque vanis vana flat, va-
naque nostris àd Deum postulationes? Ideo bonum
est jejunian quod perfücitur ad debilitandam concu-
piscentiam, ad humiliandam animam,ad sanandum
odium, ad exstinguendam iracundiam, ad delendam

- malorum imemoriam, ad meditationem orationemque

exercendas et purgaudas. Si opibus abundas, sint
tibi ciborum residua ad adjuvaudos pauperes. &
ita jejunaveris, non tantum cum Christo passus
et mortuus, sed eliam cum eodem resurges οἱ per

B inünita szcula regnabis ; complantatus enim faetus

similitidini mortis ejus, simul et resurrectionis eris
particeps, vitzeque ig ipso hæres. Jejunans, si ten-
tetur, vincit tentatorem ; si vero non tentetur, servat
pacem anima et corporis, domans corpus exemplo
Pauli et in servitutem redigeus, timens ne reprobus
efficiatur; si enim Paulus timet, quantum et nos
magis timere decet? Igitur jejunans corpus in rer-

' vitutem redigit, probatamque facit animam ; com-

potaus autem carnem jamjam consumendam delectat
minime mandncans ut. vivat, sed potius vivens ut
manducet, sicut animalia 3 nobis ad occisionem pa-
δια, necessariis addeus supervacua, ul. corpus in-
crassatum ad coneupiscentias non bonas excitetur,
vel uno verbo ad voluptatem in corporibus Jacentetn,
uihil omnino aliud quam pinguiorem vermibus præ-
parat escam.

λιπαίνῃ τὸ αμα, ἢ πρὸς ἐπιθυμίας οὐ καλὰς διεγείρῃ, f) ἁπλῶς οὕτω πρὸς φιληδονίαν τὴν ἐν τοῖς
σώμασιν, οὐδὲν ἄλλο πάντως ἢ τοῖς σχώληξιν ἑτοιμάζει δαψιλεστέραν τροφήν.

Καλῶς ἄρα xal ὁ προφίτης Φάλλει Δαδίδ. «TU;
ὠφέλεια iy τῷ αἵματί µου bv τῷ χαταθδαίΐνειν µε εἰς
διαφθοράν; » Νπστεύων οὖν xal μετ ἐγχρατείας
τρεφόµενος, μὴ ἀποτιθέμενος εἰς τὴν αδριον Eco. τὰ
περιττὰ, ἀλλ ὥσπερ ὁ Κύριος πτωχεύσας, ἡμᾶς
ἐπλούτησεν, οὔτω xal σὺ πεινῶν ἐκουσίως, χόρτα-
σον τὸν ἀχουσίως λιμώττοντα, xal ἔσται σου ἡ
νηστεία καθάπερ περιστερὰ χάρφος ἑλαίας φέρουσα,
καὶ τῇ (vid σου Thv-ix τοῦ καταχλυσμοῦ λύσιν
εὐαγγελιζομένη ΄ « "Eàv γὰρ ἀνέλῃς ἀπὸ σοῦ σύν-
ἄεσμον xal Χειροτονίαν, ὁ μέγας φησὶν Ἡσαῖας,
καὶ ῥῆμα γογγυσμοῦ, xal δῷς πεινῶντι ἅἄρτον ix
ΦυχΏς σου, xai quyhv ᾖτεταπεινωµένην ἐμπλήσῃς,
τότε ἀνατελεῖ bv σχότει τὸ φῶς σου, xal τὸ σχότος
60) ὡς µεσηµθρία.» El δὲ ph τὰ οἰχεῖα διδόναι
βούλει, x3v τῶν ἀλλοτρίων ἀπέγου, χαὶ μὴ χάτεχε
παρλ σεαντῷ τὰ μὴ σὰ, χαθαρπάνων xal πλουτῶὼν
ἔστιν ὅτε χαὶ παρὰ τῶν πενεστέρων ἀδίχως, ἵνα
μὴ παρ) αὑτοῦ τοῦ Προφήτου δικαίως ἀχούσῃς :
« O0 ταύτην τὴν νηστειαν ἐξελεξάμην ἐγὼ, λέγει
ὁ Κύριος, οὐδ) ἂν χάµψῃς ὦ; xplxov τὸν τράχηιόν
«ου, ἔσται σοι νηστεία δεχτῆ, ἀλλὰ λύε πάντα σύν-
δἐσµον ἁδιχίας, διάλνε στραγγαλιὰς βιαίων συνφλ-

313 psal, xxix, 11. ** Isa. tix, 4.

Pulchre ergo propheta cecinit David : « Quz vti-
litas in sanguine meo, um descendo in coriuptio-
nem *'? » Igitur jejunaus. modiceque vescens, noli
tardare a relinquendis inutilibus, sed quemadmodum
Dominus propter nos facetus egenus nos ditavit, ita
et tu libenter esuriens satia invita fame confectum,
tuumque erit jejunium quasi columba ramum olivae
afferens et animse tux» cessationem diluvii feliciter
annuutiang, « Si abstu'eris de medio tui eatenam,
et desieris extendere digitum, et loqui. quod non
prodest ; cum obtuleris, ait magnus lsaias, esurieuti
panem anims tux et animam afflictam repleveris,
tunc orietur in tenebris lux taa, et teuebrz» tue
eruut sicut. meridies **, » Si vero tua dare non vo-
lueris, saltem ab alienis abstine, noli apud te reti-
nere quz (ua. non sent, eave ne. pauperum bonis
injuste raptis ditescas, ne jusle a propheta audias :
« Nou tale jejunium ego elegi, dicit Dominus, uoli
contorquere quasi circulum caput tuum, et erit je-
juuium toum acceptabile, dissolve colligatioues im-
pietatis; solve fasciculos ramorum deprimeutes,
onuem scripturam injustam dirumpe ; tuuc erimpet
quasi inane lumen tuum, ei sauitas tua citius orietur,

163

GREGORII PALAMJE

a

et anteibit faeiem tuam justitis tua, et gloría Demi- A λαγµάτων, πᾶσαν ὀυγγραφ]ν cov διάδπα. τότε

ni colliget (6 55. »

Quod si de tuis, et quidem superfluis, inopi non
dederis, noli salem ista possidere in detrimentuin
inopis: hós quidem omnium Dominus Christus a
sinisiris stantes in. ignem mittens iisdemque-male-
dicéns, hon uL raptores dampat, sed quia bona pau-
peri non communicant, Raptores ergo et iniqui non
resurgent in judicio et vadimoniü, sed in sententia et
damnatione, cum eiiam in his terris isti ex tota
"anima Deo non astiterint, ut videtur: « Qui enim
devorant plebem mean, sieut escam panis, Domi-
num non invocaverunt., » Dives, cujus ager feriilis,

ῥαγήσεται πρώϊμον τὸ φῶς σου, καὶ τὰ ᾿Ιάματά σου
ταχὺ ἀνατελεῖ, καὶ πυρεύσεται ἔμπροσθεν dj δικαιο-
σύνη σου, xal ἡ ὄόξα τοῦ Θεοῦ περιστελεῖ σε, »
El μὴ δίδως τοίνυν ix τῶν σῶν πένητι, xai ταῦ»
τα περιττῶν ὄντων, κἂν μὴ xv ταῦτα κατὰ τοῦ
πένητος “χαίτοι ὁ Πάντων δεσπύτης Χριοτὸς τοὺς
τῆς ἀριστερᾶς µερίδος εἷς τὸ πῦρ ἀποπέμπων xoi
καταρώμενος, οὐ καταδικάζει τούτους ὡς ἅρπαγας,
ἁλλ᾽ ὡς μὴ µεταδόντας τῷ δεοµένῳ, Οὐκοῦν οἱ ἃρ-
παχες xal οἱ ἄδιχοι οὐδὲ ἄναστήσονται εἰς παράστα»
σιν χαὶ χρίσιν, ἀλλ' εἰς Ἀαταδίχην εὐθὺς μείζονα
καὶ κατάχρισιν * ἐπεὶ κἀνταῦθ᾽ ὡς ἔοιχεν οὗτοι οὐ-
δέποτε ὅλως: ix ψυχῆς τῷ θεῷ παρέστησαν“ t οἱ
γὰρ ἐσθίοντες, φησὶ, τὸν λαόν µου kv βρώσει ἄρτου,

bysso et purpura indutus, miulme quia commisit iu- B τὸν θεὸν οὐκ ἐπεχαλέσαντο. » 'O πλούσιος ς οὗ «ὐφό-

justitiam, sed quia ΄ possessa non divisit, jure cori-
demnatur ; communes enim 'suut- ex communibus
horreis Dei bonorum thesauri. Quomodo igitur
avarus usurpans communia, etsi non ut ille ea: quze
. patet. alterius. esse occupet? Igitur alter quidem,
sicut servus nequam ejectionem, heu! horrendam
patietur, alter vero pejora et terribiliora tolerabit,
'" horumque neuter poenam fugere poterit, nisi paupe-
' res excipiant ; unus quidem optime administrabit
- cominissa sibi a Deo, alter vero dissipabit male cou-
gregata. Magnus Paulus Thessalonicensibus proavis
nostris scribens de fraternitate dixit: « Non necesse
babemus scribere vobis : ipsi enim vos a Deo mo-
niti estis ut diligatis invicem **. »

pnatv ἡ χώρα, χαὶ ὁ πορφύραν καὶ βύσσον ἑνδεδυ-
μένος, οὐχ ὡς ἁδιχὴσαντές τινα, ἀλλ' ὡς ph µετα-
δόντες τῶν ἑκχείνοις χτηθέντων διχαίως . χαταδιχκά-
ζονται * xotvà yàp ἐκ xoiüv ταµείων τῶν τοῦ
θεοῦ κτισμάτων τὰ θησαυρίαματα. Πῶς οὖν οὗ
πλεονέκτης ὁ ἐξιδιούμενος τὰ κοινὰ, xiv οὐχ ὡς
ἐχεῖνος ὁ τὰ φανερῶς ἀἁλλότρια σφετεριζόµενος ; Οὐχ.

'οῦν ὁ μὲν ὡς χακὸς δοῦλος ὑποστήῄσεται qao τὴν

φριχώδη διχοτοµίαν, ὁ δὲ τὰ δεινότερα xal φριχω-
δέστερα πείσεται, xal οὐδ' ἕτερος αὐτῶν δυνῄσεταί
ποτε ταῦτα διαφυγεῖν, ἂν μὴ τοὺς πτωχοὺς δεξιώ-
σωνται » xal ὁ μὲν χαλῶς οἰχονομήσει τὰ πεπιστευ-
Μένα τούτῳ παρὰ θεοῦ, ὁ δὲ χαλῶς σχορπίσει τὰ
χαχῶς συναχθέντα. Παῦλος ὁ μέγας θεσσαλονιχεῦσι

71 Υράφων τοῖς ἡμῶν πάντως προχόνοις, περὶ τῆς φιλαδελφίας φησίν’ « οὐ χρείαν ἔχετε Υράφειν ὑμῖν

αὐτοὶ γὰρ θεοδἰλαχτοί ἐστε εἰς τὸ ἀγαπᾷν ἀλλήλους. »

Igitur cum Dominus ad quosdam dixerit: « Si fllii ^ Toó Κυρίου τοἰνυν πρὀς τινας elgrxóvog * « E

Abraham estis, opera Abrabam facite**, » timeaimus
et nos illam vocem non tunc quidem ad nos prola-
tam, sed in horrenda, quod avertat Deus, die expro-
meudaim, quando potius ex conformitate operum ju-
dicabitur prepinquitas, quando omnes, tum qui
paupertatem seu saltem pauperes in Christo amave-
.riut, tum glori: contemptores, tum temperantiae

amatores, omues denique qui evangelica oracula .

nou audiverint tantum, sed etiam fecerint, secundum
oralionis communis. Patris. modo singulari "num
erunt; ait enim : « Da ut omnes unum sint, sicut et
nos unum sumus **; quando acutissimus ensis spi-
Titus separabit- hominem a patre, filiam a matre, et
alienos :faciet moribus discrepantes ; si enim jam
: bis in terris ista flunt, quanto magis ibi ubi qui scit
0 «nia sibi virtute non conformatos negabit dicens :
« Nescio vos, » Nam Bon babeut, ut videtur, imagi-
nem Patris ccelestis :: nom fuerunt. misericordes, ut
Pater. coininunis, bona. egentibus communia nou

feceruut, sicut ille omnes bonorum suorum participes .

fecit , proximis non fuerunt officiusi, eos qui a lovge
Stabaut propinquos per humanitatem non fe: eruit,
cujus discrepantize causa necillos scit nec in domnum
introducit optiinus. Quod: οἱ iste talis, cuim ipso

€? [ga. ων, 5-8. ἰ Thess. iw, 9.

*5 Joan. vii, 59.

«o0 ᾿Αθραὰμ Ἆτε, τὰ ἔργα τοῦ "A6paàp. ἐποιεῖτε
ἂν.» φοδηθῶμεν xal αὑτοὶ τὸν λόγον τοῦτον, οὖκ
ἐνταῦθα μὲν πρὸς ἡμᾶς λεγόμενον, ἀλλ ἐπὶ τῆς
φρ.κτῆς, ὃ μὴ Ἰένοιτο, ῥηθησόμενον ἡμέρας, ἠνίκα
μᾶλλον ἀπὸ τῆς ὁμοιότητος τῶν πεπραγμένων f)
συγγένεια κρίνεται, ἠνίκα ᾿ πάντες οἱ τὴν ἐν Χρι-
στῷ πτωχείαν, εἰ δ᾽ οὖν ἀλλὰ cob] πτωχοὺς oov
ἠγαπηχότες, οἱ χαταφρονηταὶ τῆς δέξης, οἱ τῆς
ἐγχρατείας ἐρασταλ, οἱ τῶν εὐαγγελικῶν θεσπισµά-
πων οὐχ ἀκροατά) µόνον, ἀλλὰ xoi morntat, χατὰ
τὴν τοῦ κοινοῦ χάριτι Πατρὸς εὐχὴν ὑπερφνῶς ἓν
ἔσονται: «Abe γὰρ, φηαὶν, αὐτοῖς ἵνα πάντες ἓν
σι, χαθὼς ἡμεῖς ἓν ἆσμεν *» ἠνίχα φανερῶς f
κριτιχωτάτη páyatpa τοῦ Πνεύματος διχάσει &v-

θρωπον Χατὰ «τὐῦ πατρὸς, xol θυγατέρα χατὰ τῆς

μητρὸς, καὶ ἀλλοτρίους ποιῄσεί τοὺς ἀνομοίους τοῖς
τρόποις εἰ γὰρ ἐνταῦθα, πόσῳ μᾶλλον ἐχεῖ, ὅπου
xai ὁ πάντα sib; πρὸς touc ph xat' ἀρειτὴν
Ópotuopévouc, « Obx οἶδα ὑμᾶς,» ἄποφαίνεται; O0 γὰρ
ἔχονσιν, ὡς ἔοιχε, τὴν εἰκόνα τοῦ ἑπουρανίου * οὐκ
ἑγένοντο οἰκτίρμονες ὡς ὁ χοινὸς Πατήρ * οὗ χοινὰ
τὰ ὄντα τοῖς δεοµένοις ἐποιήσαντο, χαθάπερ ἐκεῖνος

' t&v οἰχείων ἀγαθῶν δωρεὰν µετέδῳχεν ἅπασιν » οὗ
' «ol; πλησίον ἐγένοντο χρηστοὶ, οὗ τοὺς μαχκρὰν διὰ

50 Joan, xvit, 33.

105

HOMILTA XIY.

166

οῆς εὐποιίας πλησίον ἐποίησαν : διὰ ταύτην ἄρα τὴν Α etiam viventes ibique τὸραί partieipes eadem sul et

Ἀνομοιότητα οὔτε οἶδεν, οὔτε εἰσοιχίδει τοὺς τοιού-
τους ὁ ἀγαθός. El δὲ οὗτος οὕτως, χαὶ οἱ xat' αὐτὶν
πἀνταῦθὰ ᾿ζήσαντες, χἀχεῖ συμδασιλεύδοντες, τὰ
, αὐτὰ δήπου told μὴ παραπλησἰοις ctv ἀρετὴν τῶν

καθ᾽ αἷμα πρὀσῳχειωμένων ἑἐροῦσιο» f| ἂν εἴπῃ
τις, lai; ἐγὼ ob;, πατὴρ αὐτὸς ἦν, ἀδελφὸς ἔγωγε ’
ἀλλ 6 μὲν geo! &xojaei, ὡς ᾿Αδελφὸς οὐ λυτροῦ-

ται ὁ δὲ, Πατὴρ οὐδεὶς, εἰ μὴ εἷς ὁ θεύς: ὁ δ', EL.

εέχνον fi; ἐμὸν, µιµητὴς ἂν fc ἑἐμὸς, νῦν 0; ἀκείνου
τοῦ πατρὸς el, οὗ χαὶ τῶν ἐπιθυμιῶν ἑργάνης.
"Απιθι τούτῳ αυνδιαιωνίσων * ἐγὼ γὰρ οὐκ οἶδά ce
πάντα yàp ὅσα τοῦ θιοῦ ἐμὰ, σὺ δ᾽ οὐ τοῦ θεοῦ
τοὀμὸν xal τὸ σὺν -ἀπελήλαται τῶν ὧδε, ὃ καὶ εἰς
bv ἐπιλελοιπότα βίον ἐχεῖνον ἡμεῖς ἑἐμισήσαμεν

cognatis secundum virtutem absimilibus dicent : Si
quis dixerit : Ego filius tuus sum, pater tuus eram,
ego Írater, alius quidem misere audiet, quia frater
Íratrem non liberat; alius vero: Pater. nullus, nhi
$olus Deus ; aliua autein : Si (ilius meus esses, mei.
jmitator esses, nunc vero illius es patrís, cujus vo-
luntates fecisti ; cum isto in æternnim recede, ego
enim nescio ie, nam amnía qux sunt Dei inea &unt,

tu autem Dei non es. Meum tuumque revocata suut

3 terrenis quz? nos propter futuram hanc vitom odio
babuiinus ; ideoque hujus regní hæredes facti sumus.
Quoties bac duritate in sanctos Patres invecti suut,
vinculum els defuit charitstis, Ghristu: que ab eis re-
jectus fuit; quos ista cupidiias turpi sui amore,

6: καὶ τῆς βασιλείας ταύτης κληρονόμοι γεγόναµεν. B avaritia, fratrum. odio, omnique malorum genere

Ὅπου τοῦτο τὸ χατὰ τοὺς θείους Πατέρας ψυχρὸν

ῥῆμα, δτσμὲς ἀγάπης ἀπῆν, καὶ ὁ Χριστὸς ἀπελήλαται΄ οὓς τὸ πάθος ἐχράτει τοῦτο,

deturpavit, nunc quoque illos ignominia suffun: it
xai τότε qna.

τίαν; φιλαργυρίαν, µὶααδελφίαν, xai πᾶν εἶδος κακίας αὐτοῖς προὐξένει, καὶ νῦν αὐτοὺς xataisyüvet,

Φοδηθῶμεν οὖν, ἀξελφοὶ, τὰ τοιαῦτα, ma pax"

φρικτὰ γὰρ «ὄντως. Ὀἰκονομήσωμεν τὰ χαθ᾽ ἡμᾶς,
ὡς θεῷ qDoy* ἀφήσωμεν ἵνα ἀφεθῶμεν, ἐλεήσω-
pev ἵνα πολλαπλασίως ἐλεηθῶμεν ' εἰς ἑαυτὸν γὰρ
6 δι ἡμᾶς πτωχεύσας τὴν ἐλέημοσύνην ἀναδεχόμα-
voe, µεγαλόδωρος Gv, π.λυπλασιάνει τὴν ἀμυο.δήν;
ἣ τοίνυν ἔστω τις xat! ἐχεῖνον πτωχὺς, xol σὺν
ἑχείνῳ δήσεται, 3) κοινωνείτω τοῖς δ:᾽ ἐχεῖνον πιω-
yo, καὶ διὰ τούτων σωθῄῇσεται. Ἀτησώμεύα
σπλάγχνα οἶκ.ιρμῶν δῶμὲν οἴκοθεν τεχμήριον
«qc πρὺς τὸν ἁδελφὸν ἀγάπης, χαὶ τῆς πρὺς τὸν
x9v;v Πατέρα xai δεσπότην εὐνοίας * xatpbv δὲ τῶν
ν ατίµων τούτων ἡμερῶν εὐπροσδεχτότερόν οὐχ
εὐῤήσει τι; πρὸς τὰ τοιαῦτα * τῇ yàp νηατείᾳ συν-
άφας τὺν ἔλεον, πᾶν ἁμάρτημα ἀπαλείψει, xa:
μετὰ παῤῥισίας τὰ σωτήρια προσχυνῄσει πάθη.
xai τῇ ἀναστάσει Χριστοῦ συνευφρανθήσεται, xal
τῆς αἰωνίας ἀπολυτρώσεως τεύξεται͵’ ἧς γένοιτο
99 πάντας ἡμᾶς ἐπιτυχεῖν bv. αὐτῷ Χριστῷ ἰῷ
Os ἡμῶν" p πρέᾗκι πᾶσα δόξα, tip καὶ προσ-
Λύνησις σὺν τῷ ἀνάρχῳ αὐτοῦ Πατρὶ, xal τῷ παν-

αγίῳ καὶ ἀγαὺῷ xal. ζωοποιῷ Πνεύματι, νῦν xol
ἀῑὶ xal εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Αμήν,

'OMIAIA {1 (4).

Ric τὸν' EvaTreAicuór tc. πανγυπεράγγου. δε-
σποίνης ἡμῶν θεοτόχου xul ἀειπαρθένου Ma-
plac.

Ὁ μὲν φαλμφδὺς. Προφήτης ἀπαρίθ μούµενος τὰ
τῆς κτίσεως εἴδη, xal τὴν iv αὐτοῖς σοφίαν τοῦ

Θεοῦ καθορῶν, τοῦ θαύματος ὅλως γεγονὼς, μεταξὺ
γράφων ἐξεδόησεν’ ι Ὡς ἐμεγαλύνθη τὰ ἔργα σου,
Κύριε, πάντα ἐν σοφίᾷ ἑποίησας.» Ἐμοὶ δὲ νῦν
είς ἑφάρμόσει λόγὺς πρὺς ὕμνον ἑξαγγέλλειν πει-
post πρὸς δύναμιν τὴν διὰ σαρκὸς ἐπ.φάνειαν
τοῦ tà πάντα χτίσαντος Λὀγου: El γὰρ θαύματος
ripe τὰ ὄντα, xal τὸ ἐκ pl ὄντων ταῦτα π;ο.λθεῖν
εἰς τὰ ὄντα θεῖον καὶ πολυύµνητον, πόσῳ θαυμα-

ο’ Psal, χει, 6.

Hzc ergo, fratres, obsecro, timeamus ; ; vere etum —
sunt horrore plena. Nostra aduininistremus, sicut
Deum juvat ; dimittamus, ut dimittatur nobis, mise-
ricordiam faciamus, vt multipliciter misericurdiau
consequamur. Qui enim propter nos egenus factus
651, eleemosyna accepta, cum In donis sit maguificus,
mercedem multiplicabit; igiiur estote. secunduiw
eum egeni, el cum eo vivetis ; vel vestra illis qui ejus
exemplo pauperes sunt communia facite, et propter
hoc salvi eritis. AsSsequamur viscera misericordias ;
demus pignus nostre erga fratres charitatis, no-
8irgeque erga communem Patrom et Dominum pieta-
ts, nullum acceptabilius istis jejunii diel.us tempus
àd.talia invenire poteritis : nam qui jejunio miseri-
cordiam aljunxerit, omne peccatum absterget,
necnon cum fiducia salutarem adorabit passionem,
et in resurrectione Christi congnudebit, et æternam
redempirionem obtinebit, quam nobis omnibus conse-
qui donetur in ipso Christo Deo nostro, cui onis
gloria, honor, adoratio cum seterno ejus Patre e
sancijssimo atque bono et vivificante Spiritu, nunc.

el semper et in saecula seculorum. Amen.

IIOMILIA XIV.

1n Annuntiationem i». maculate Domine nostra: Dei-
pare semperque Virginis Maria.

Psaltes propheta, enumerans varia creationis .
opera, εἰ in ipsis sapientiam Dei considerans,
totus admiratione raptus inteP scribendum ex-la-
mavit : « Quam magpificata sunt opera tua, Domine,
omnia in sapientia fecisti * ! » Mihi autem quis
hadie jn hymnum consonabit sermo tentanti pro
viribus praedicare illius quod omnia creavit Verbi
in carne adventum? Si enim ea qux sunt plena sunt
miracu!o, si ea quie nou sunt, transire in esse, est
divinum et maxime celel.randum, quanto mirabilius

(1) Hec cum sequente decima quinta exstat ap. Matiha iuro, p. T1 et 81.

161

GREGORII PALAMJE

168

et divinius et magis a nobis necessario concinendum Α σιώτερον xaY θειότερον, xal παρ ἡμῶν ὑμνεῖσλαι

creaturam aliquam fleri Deum et non modo Deum,
sed. illum qui est vere Deus, el ita, ctsi natura
nostra exciderit ab illa dignitate, in qua creata est,
propterea ad inflma terre meríto dejecta ? Nam
hoc est. magnum et divinum, ineffabile necnon ra-
tioni impervium , naturam nostram conjungi et per
eam nobis impertiri in melius conversionem, adeo
ut sanctis angelis et ipsis propheus licet lu Spiritu
futura previdentibus incomprebensum omnino ma-
neat mysterium, quod fuit 4 szculis absconditum.
Sed cur lias res memoro antequam facte sunt?

lloc revera contigit, scd non in eo quod contigit, :

bene vero quomodo contigerit remanet mysterium
credendum quidem, mente autem non complecten-
dum, adorandum, sed που curiosius inquirendum,
ei credendum et adorandum in &olo Spiritu ς
« Nemo enim p.test dicere Dominum Jesum uisi
in Syiritu sancto ; » et Spiritus est in quo adoramus,
et in qug oramus, ut ait Apostolus,

Quod nos hominibus tantum sed et angelis et
ipsis arcbargelis inperscrutabile sit istud mysicriam,
docte exprimit haec dies a nobis celebrata. Nain
archangelus quidem nuntiavit Virgini conceptiu-
nem ; illa autem cupieute discere modum et ad
eum dicente : « Quomodo fiet istud, quoniam vi-
rum non cognosco? » archangelus cum nullo modo
posset inysterium explanare, ipse quoque ad Deum
confugit : « Spiritus, dicens, sanctus superveniet in
te; et virtus Altissimi obumbrabit tibi *, » Etenim
perinde ac si quis quaeret a Moyse quomodo ex
terra homo, quomodo ex luto ossa et nervi et caro,
quomodo sententia ex sensus expertibus, vcl quo-
inodo ex costa Adami ipsi similis, quomodo os
extensum οἱ distributum οἱ aptatum fuit et adu-
natum ; quomodo ex osse viscera ct varii humores
et cztera oinnia, Perinde ergo ac si quis a Moyse
ista inquireret, nilil amplius diceret nisi quod
Deus cepit limum a terra, crceavitque Adan, et

tulit unam de costis Adum et Evam formavit; fa-*

ctorem quidem dixit, modum autem quo facta suut
non diiit. lta et Gabriel quod ex Spiritu saucto et

virtute Altissimi sine semine formandus puer csset D

cequidein dixil, sed quomodo non dixit, Si enim

ulterius de Elitrabeth commeuworans quoniam in |

semo et νίθεμ ένο conceperit, nibil amplius habuit
diceudum nisl quod uon est impossibile apud Deum
omne verbum, qua ratione potuisset patefacere
modum quo virgo conceptura esset οἱ paritura?
Amplius quidem habetur archangeli ad Virginem
sermo, sed majore adhuc mysterio arcanus. Ait
enim ; « Spiritus sanctus superveniet in te, et vir-
tus Altissimi obuinbrabit tibi. » Quare? Quia quod
pascetur nec propheta nec merus humo ut Adam,
sed vocabitur Fílius Dei, et Salvator οἱ Liberatur

66 Luc. 1, 35.

ἀναγχαιότερον, *b γενέσθαι τι τῶν ὄντων θεὸν, xal
οὐχ ἁπλῶς θεὸν, ἀλλὰ τὸν ὄντως ὄντα, θὲὲν, καὶ
ταῦτα τὶν μηδὲ φυλάξαι δυνηθεῖσαν, fj βουληθεῖ-
σαν, τὸ χαθ’ ὃ v£yovev ἡμετέραν φύσιν, χαὶ διὰ τοῦτο:
διχαίως εἰς τὰ χατώτατα τῆς γῆς ἁπωσθεῖσαν ; To-
σοῦτο Υὰρ μέγα xal θεῖον, ἀπόῤῥητόν τε xal ἀνεν-
νόητον, τὴν ἡμετέραν φύσιν γενέσθαι ὁμόθεον, χαὶ
6v αὐτῆς ἡμῖν χαρισθῆναι τὴν ἐπὶ τὸ κρεῖττον ἐπά-
νοδον, ὡς xal τοῖς ἁγίοις ἀγγέλοις τε xai ἀνθρώ-
τοις, χαὶ αὐτοῖς τοῖς προφήταις, Χαΐτοι διὰ Πνεύ-
µατος ὁρῶσιν, ἀνεπίγνωστον ὄντως µένειν, ἀπὸ τοῦ
αἰῶνος ὑπάρχον xsxpuppévov μυστήριον’ xa τί
λέγω πρὶν εἰς πἐρας ἑλθεῖν; Καὶ γεγονὸς yàp, οὐχ
ὅτι Υέγονεν, ἁλλ᾽ ὅπως Ὑέχονε πάλιν μυστήριον µέ-
νει, πιστευόµενον, ἁλλ᾽ οὗ Ὑινωσχόμενον, προσχν-
νούμενον, ἀλλ᾽ οὐ πολυπραγμονούμενον, xat προσ”
χυνούμενόν τε xai πιστευόµενον διὰ μόνου τοῦ
Πνεύματος: «Οὐδεὶς γὰρ δύναται εἰπεῖν Köpicv
Ἰησοῦν, εἰ μὴ àv Πνεύματι ἁγίῳ: νὶ xal τὸ Πνεῦμά
ἐστι δι οὗ προσκυνοῦμεν xal & οὗ προσευχόµεβα,
φησὶν ὁ Απόστολος.

Ὅτι δὲ μὴ τοῖς ἀνθρώποι; µόνον, ἀλλὰ xal τοῖς
ἀγγέλοις καὶ τοῖς ἀρχαγγέλοις αὑτοῖς ἀπερινόητόν
ἐστι τὸ µυστέριον τοῦτο, παρίστησι σαφῶς xal τὸ
παρ᾽ ἡμῶν ἑορταζόμενον σήµερον. Εὐηγγελίσατο
μὲν γὰρ ὁ ἀρχάγγελος τῇ Παρθένῳ τὴν σύλληψιν ’
τῆς δὲ μαθεῖν ζητούσης τὸν τρόπον, xal πρὸς αὐτὸν
εἰπούσης ε Πῶς ἔσται pot τοῦτο; ἐπεὶ ἄνδρα οὗ

C Υινώσχω'» μηδαμῶς ἔχων ὁ ἀρχάγγελος ἑρμηνεῦσαι

τὸν τρόπον, ἐπὶ τὸν Θεὺν xal οὗτος κατέφυγε:
«Πνεῦμα ἅγιον ἐπελεύσεται ἐπὶ ob, xoi δύναμις
Ὑψίστου ἐπισχιάσει σοι.» Ὥσπερ γὰρ el χαὶ ev
Μωῦσῆν Πρετό τις, Πῶς ix γῆς ἄνθρωπος; πῶς ix
χώματος ὁστᾶ xal νεῦρα καὶ axp£ : πῶς αἰσθητῆοια
923 i5 ἀναισθήτου, ἀλλὰ χαὶ ἐκ τῆς ἸΑδαμιαίας
πλευρᾶς πῶς πάλιν ἄνθρωπος; πῶς τὸ ὁστοῦν ἕξε-
τάθη καὶ διηρέθη xai ἠνώθη χαὶ συνεδέθης πῶς ix
τοῦ ὁστοῦ σπλάγχνα xal χυμοὶ διάφοροι, xaX τἆλλα
πάντα; Ὥσπερ οὖν εἴ τις ταῦτα τὸν Μωῦσῆν ἠρώτα,
εἶπεν ἂν οὐδὲν πλέον, πλὴν ὅτι ὁ Θεός ἐστιν ὁ χοῦν
λαθὼν ἀπὺ τῆς γῆς xal ποιῄσας τὸν 'Αδὰἀμ, xal
μίαν τῶν πλευρῶν λαδὼν xal τὴν Εὔαν ἐργασάμε-
voc, xai τίς μὲν ὁ ποιίσας, εἶπε᾽ τὸν δὲ τρόπον
πῶς ἐχεῖνα γέγονεν οὐχ εἶπεν οὕτω xal ὁ Γαδρι}),
ὅτι μὲν τὸ Πνεῦμα τὸ ἅχιον χαὶ ἡ τοῦ Ὑψίσςὁ
δύναμις τὸν ἄσπορον ἑργάσονται τόχον, εἶπε * τὸ δὲ —
πῶς οὐχ εἶπεν. El γὰρ περὶ τὸς Ἐλισάδετ κ«ρ.Ἱὼν
μνησθεὶς, ὅτι συνέλαδεν ἐν γήρὰ καὶ στε/µα οὖσα.
πλέον ἔσχεν εἰπεῖν οὐδὲν, πλὴν ὅτι οὖκ ὀξυνατήσει
τῷ ci πᾶν ῥῆμα, πῶς ἂν ἐπὶ τῆς ἓν παρθενίᾳ συ]-
λαθούσης καὶ τεχούσης ἔσχεν εἰπεῖν τὸν τρόπον;
Ἔχει δὲ ὅμως χαὶ πλέον τὸ πρὸς τὴ» Παρλένον τοῦ
ἀρχαγγέλου λεγόµενον, ἀλλ) cl; μυστηρίου µείζο-
νού λόγον’ « Ἐπελεύσεται γὰρ, φτοὶ, Πνεῦμα ἅγιον
ἐπὶ σὲ, χαὶ δύναμις ψφίστου ἐπισχιάσει 306. )
Αιατ[; ὅσι xal τὸ γεννώµενον οὗ προφήτης, οὐδ

1€9

ἁπ)ῶς ἄνθρωπος ὡς
κληθήεεται, xal σωτῆρ xol βύστης ἀνθρώπων
γένευς, xal βασιλεὺς αἰών'ος. Καθάπερ γὰρ τοὺς
&xb χηρυφῆς ὄρους ἐχπεσόντας λίθους, xai μέ-
χρι τῶν ἑσχάτων τῆς ὑπωρείας Χινουμένους, πολλοὶ
διαδίχονται χρημνοὶ, οὕτως ἡμᾶς ἀπὺ τῆς tv τῷ
παραδείσῳ θείας ἐντολῆς, καὶ τῆς χατ᾽ αὐτὸν µα-
καρίας διαίτης ἐχπεσύντας, xal μέχρις Kou χατα-
φεροµένους, πιλλἁ διεδέξαντο δεινά. Oo γὰρ ἀγάν-
θας καὶ τριθόλους µόνον αἰσθητὰς ἀνέτειλεν ἡ γή
χατὰ τὴν εἰς τὸν προπάτορα κατάραν, ἀλλὰ πολλῷ
μᾶλλον ταῖς ἨἈολωειδέι τῶν πονηρῶν παθῶν
ἀχάνθαις χαὶ ταῖς δειναῖς τριδόλοις τῆς ἅμαρ-
*lac ἱνεσπάρημεν. Οὐδὲ τὴν λύπην µόνην ἑχείνην
ἔσχε τὸ ἡμέτερον Ὑένος, ἣν fj προµήτωρ ἐχληρώσλτο
διὰ τῆς πρὸς αὐτὴν χατάρας, iv λύπαις τίχτειν χα»
ταφηφισαµένης, ἀλλὰ καὶ md; ὁ βίος ἡμῶν ὀδύνη
wal λύπη Υέγονε σχεδόν. Ἐπεῖδε μέντοι φιλανθρώ-
πως ἐφ᾽ ἡμᾶς ὁ πλάσας ἡμᾶς Osb; διὰ στλάγχνα
ἁλέους αὐτοῦ, xal Χλίνας οὐρανοὺς χατἍλθε, xal
προσ)αθόμενος ix Παρθένου ἁγίας τὴν ἡμῶν φύσιν
ἀνεχαίνιαε καὶ ἐἑπανήγαχε, μᾶλλον δὲ ἀνήγαχεν εἰ;
θεῖον καὶ οὐράννον ὕφος. Τοῦτο δὴ βουληθεὶς κατα»
φρᾶξαι, μᾶλλον δὲ τὴν κροαιώνιον αὐτοῦ βουλὴν εἰς
εέλος ἀγαγεῖν σήμερον, πέμπει τὸν ἀρχάγγελον

Γ».6ριλ, ὡς ὁ εὐαγχελιατής Φησι Λουχκᾶς: εΕἰὶς

ΠΟν] αν XiV.
6 "AbXp, ἀλλ' υἱὸς Ὑψίστου A generis humani, et Rex in eternum. Nam sicat a

10

culmine montis decidentes lapides non unus reei-
pit abyssus ad imum collis ruentes, ita οἱ nos a
praecepto quod Deus in paradiso imposuit et a ſe-
lici paradisiaca couversatione usque a infernum
delapsos multa susceperunt discrimina. Non enim
spinas tantum ei vepres sensiles terra protulit se-
cundum maledictum In primum parentem datum,
sed malto magis multiformes pravarum passionum
&pinas.et asperas peccati vepres experti snmusgs
nec illam selum poœuam dedit genus no-trum
quam prima mater ex imprecatione in eam prolata
sortita est, ad pariendum in doloribus condemnata,
sed vita nostra fere tota facta est serumna et dolo:
Sed postquam ad nos benignus creator noster in

B visceribus misericordis sue inclinatis colis de-

scendit, accepta ín utero sanctae Virginis natura
nostra , banc renovavit et reduxit, seu potius ad-
duxit ad diviuam et colcstem excelsitatem. Quoc
cum perficere vellet, vel potius 4 szculo praedest-
natum hodie ad finém perducere, mituüt Gabriel
archangelum, sicut ait Lucas evangelista, ad Na-
zareth ad virginem desponsatam viro cui nomcn
erat Joseph de domo et de familia David, el no-
men Virginis Maris.

Ναζαρὲτ πρὸς Παρθένον μεμνηστευμένην ἀνδρὶ,

ip ὄνομα Ἰωσὴφ., ἐξ οἴκου xol πατριᾶς Δαθὶδ, χαὶ ὄνομα τῆς Παρθένου Μαριάμ. »

:Πρὸς ἹἩαρθένον μὲν οὖν τὸν ἀρχάγγελον ὁ θεὺς
σπέµπει, καὶ ταὐτὸν µένουσαν «παρθένον, οἰκείαν
φοιεῖται μητέρα διὰ μόνου προσρήµατος * ἐπειδή-
περ, εἴπερ ἐκ σπέρµατοί συνελήφθη, οὐχ ἂν ἣν
"παινὸς ἄνθρωπος, οὐδ' ἀναμάρτητος $v xo τῶν

ἁμαρτόντων σωτήρ" fj yàp τῆς σαρχὸς πρὸς γένεσιν ^

πίνησις, ἀνυποτάχτως ἔχονσα πρὸς τὸν ἠἤγεμο»
νεύειν τῶν kv. ἡμῖν παρὰ θεοῦ τεταγµένον νοῦν,
οὐκ ἐχτὸς πἀντάπασιν ἁμαρτίας koi: διὸ καὶ ὁ
Δαθὶὸ ἔλεγεν « Ἐν ἀνομίαις σννελήφθην, καὶ iv
ἁμαρτίαις ἐχίσσησέ µε tj µήτηρ µου.» El γοῦν ἐχ
σπέρματος Qv fj τοῦ θιοῦ σύλληψις, οὖκ ἂν ἣν
καινὺς ἄνθρωπο;, οὐδὲ τῆς χαινῆς xal μηδαμῶς
παλαιουµένης ζωῆς ἀρχηγός ' τοῦ γὰρ παλαιοῦ κόμ-
poros ὧν, xal χληρονόμος Σκείνου τοῦ πταίσµατος,
οὖκ ἂν Ἰδυνήθη τὸ πλήρωμα ἐν ἑαυτῷ φέρειν τῆς
ἁχηράτου θεότητος, καὶ πηγὴν ποιῆσαι τὴν σάρχα τοῦ
9 ἁγιασμοῦ ἀνεξάντλητον ὡς καὶ τῶν προπατό-
pov ἑχείνων τὸν μολυσμὸν ἀποπλυναι περιουσίᾳ

Mittit ergo Deus arcbangelum ad Virginem quam,
servata virginilate, suam efficit matrem per
solam allocutionem, quoniam si ex semine con-
ceptus fuisset, non homo novus esset nec pec-
cato immunis, neque peccatorum salvator; mo-
tus. enim carnis ad generationein, inordiuste
teudens 3d mentem a Deo dispositam iia nostris
prasit facultatibus, non est sine quocunque pec-
calo. Ideo dicebat David : « In iniquitatibus cou-
ceptus sum, et io peccatis concepit me mater
mea **, » Igitur si ex semine facta fuisset Domini
coucepiio, non esset homo novus nec nove nullo-
que nodo veterature vitas dux et antesignanus. Nam

"veteris collisionis particeps et illius hæres peccati

non potuisset in se immaculata divinitatis ferre
plenitudinem et carnem facere fontem sauctifica-
lonis inexhaustum, necnon illorum primorum
parentum maculam prasiantia virtutis abluere,
et omnibus eorum posteris ad sanctitatem suffi-

Ἀννάμεως , καὶ τοῖς ἑξῆς ἀρχεῖν πρὸς ἁγιασμὸν p cere. Ipse vero Dominus venit conceptus et in-

ἕπασι. Διὰ τοῦτο οὐχ ἄγγελος , οὐκ ἄνθρώπος, ἀλλ'
αὐτὸς ὁ Κύριος $006 χαὶ ἔσωσεν ἡμᾶς, συλληφθες
xa σαρχωθεὶς kv µήτρᾳ Παρθένου, xal µείνας ἀναλ-
λοιώτως θεός.

Ἔδει δὶ xoi µάρτυρα τὴν Παρθένον ἔχειν τῆς à-
σπόρου συλλήψεως, xel ουλλήπτορα πρὸς τὰ κατ
οἰχονομίαν τελεσθησόµενα. Τίνα ταῦτα; Τὴν ἐπὶ
Βηθλεὲμ ἄνοδον, ἔνθα χαὶ à παρὰ τῶν οὑρανίων áy-
γέλων χαταγγελλόμενός τε καὶ δοξαζόμενος τόχο:]»
τὴν εἰς τὸ ἱερὸν ἔλενσιν, ἔνθα παρὰ Συμεὼν xai

ev Psal. l4 1.
PATROL. Ga. CLI

carnatus jn utero Virginis, impollutus remaneus
Deus.

Oportebat etiam Matrem habere testem sus sine
semine conceptionis et adjutorem in omnibas do-
mestice peragendis. Quonam ista? Iter ad Betlileem
ubi puer ab angelis erat annuntiandus et cele-
brandus; templi aditus in quo Simeon et Auua
vite mortisque Dominum testantur. infantulum ,

6

ul

GREGORII! PALAM/E

179

procul ab Herode fuga in. Ægyptum, et ab Egypto A τῆς "Άννης ζωῆς χαὶ Bayrou χύρως µμαβτυρεῖτοε

reiitus secundum sanctas prophetias, ef alia qug
nune enumerare non expedit. Propterea conjux
aceeptus est Joseph, et angelus missus est ad
virginem deponsatam viro cui nomen erat Joseph.
Hæc autem verba : de domo et de familia David,
de duobus intelliges; amborum enjm et virginis
et Joseph a David ducebatur origo. «Et nomeu Vir-
ginis Marie, » quod. interpretatur Domina. Con-
notat vox ista et Virginis dignitatem et virginitatis
firmitatem nunquam jam defecturz, et. illud quod
est in eins vita ab aliis discrepaus et sb omnibus
inquirendum et, ut ita dicam, ex nulla unquam
parte. vituperandum, Nam vere οἱ principaliter
Virgo totalem et omnimodum habuit puritatis prin-

τὸ βρέφος * τὴ, εἰς Αἴγυπτον ἐς Ἡρώδου φυγὴν, xaY
thv ἐξ Alyóntou κατὰ τὰς ἱερὰς προῤῥήσεις ἑπάνο-
δον, xal τᾶλλα ὅσα νῦν χαξαλέγσιν οὐχ εὐχερέςν Διὰ
ταῦτα µνῄστωρ ὁ "lozho .παρελήφθη, xal ὁ ἄγτι-
λος ἐἑπέμφθη πρὸς Παρθένον μεμνηστευμένην ἀνδρὶ
ᾧ ὄνομα Ἰωοήφ. Τὸ δὲ ἐξ οἴχου καὶ πατριᾶς Δαθὶδ
ἐπ ἀμφοτέρων νοῇσεις) ἄμφω γὰρ fj, {ε Παρθένος
καὶ ὁ Ἰωσὴφ εἰς Δαδιδ τὸ γένος ἀνέφερον.. «Kal «b
ὄνομα, φησὶ, ες Πχρθένου Μαριάμ *» τοῦτο δὲ ὁρ-
μηνεύεται Κυρία. Παρίστισι δὲ xai τὸ ἀξίωμα τῆς
Παρθένου, καὶ τὸ βέδαιον τῆς πορθενίας, καὶ «b;
4b ἐξηλλαγμένον αὐτῆς τοῦ βίου, xal διὰ πάντων
ἠχριδωμένον, χαὶ ὡς ἐἰπεῖν παναμώμητον. χυρίως
γὰρ οὖσα φερωνύμως παρθένος, πᾶσαν εἶχε τὴν «fc

οἱραίαμι, Virgo potens corpore et anims, animsque B ἀγνείας παντελῆ παγκτηαίαν, παρθένος οὖσα- καὶ

facultatibus necnon omnibus corporis sensibus
nullo inquinamento pollutis, et ista firmiter et
principaliter, et ut ita dicam, sicut Dominam de-
cet, et ex omni parte inviolabiliter in omni tem-
pore, velut porta clausa, opes inclusas, liber signa-
tus oculis occulta custodit scripta, ldeo de ipsa
scriptum est : « Hic est. liber signatus... et ipsa
porta clausa erit, et nemo intrabit per eam. »

vb σῶμα xal τὴν ψυχὴν, καὶ τὰς τῆς ψυχᾶς δωνά-

μεις, xal τὰς τοῦ σώματος αἰσθήσεις πάσας µοᾶνς

σμοῦ παντὺς ὑπερανῳχισμένας πλουτοῦας καὶ το-
σοῦτο χωρίως τε xal βεδαίως, χαὶ ὡς εἰπεῖν xsxu-
ῥρωμένως, xal τοῖς πᾶσιν ἀσόλως τὸν ἅπαντα χρό-
vov, ὥσπερ ἡ χεχλεισμµένη πύλη τὰ ἔντεθησαυρν»
σµένα, καὶ τὸ ἑαφραγισμένον βιδλίον ὀφθαλμεῖς
ἄφαυστα τηρεῖ τὰ byyeypap dva: ἐπεὶ xaV περὶ

αὐξῆς Ἰέἐγραπται, « Τοῦτό ἐστι τὸ ἑσφραγισμένον βιθλίον, καὶ αὕτη fj πύλη χεχλεισμένη. ἔσται, xol

οὐδεὶς οὐ μὴ διέλθῃ δι αὐτῆς. ».

Rursus altero titulo etiam Domina eit Virgo, |

quatenus per dignitatem omnium regina, quoniam
cum qui natura est mundi Dominus in utero vir-

'A)Àà xai Κυρία πάλιν Ettpov τρόπον f, Παρθί-
vog χατὰ τὴν ἀξίαν, ὡς δεσκόζουσα πάντων, ὅτε
«ὺν φήσει τοῦ παντὸς Δ.σκότην ty παβθενίᾳ due

ginali concepit et divinitus peperit. Adhuc etiam C λαδοῦσά τε xai τεχοῦσα θείως, "Ec: ve. μὴν Κυρία

Domina est non modo quia a servitnte immunis,
ej divinæ dominationis particeps, sed etiam quia
fons et radix generis humani liberationis preser-
tim in partu tam læto quam ineffabili. Viro enim
conjugata potius est dominata quam domina, præ-
sertim in pœuoso dolorosoque. partu secundum
illam iu Evam 1naledictionem : «In dolore paries
filios ;... sub viri potestate eris et ipse dominabitur
tibi ;» qua maledietione Virgo Mater genus humanum
liberatura econtra salutem ab angelo et benedictio-
neu accipit, Nam scríptum est : Ingressus angelus
dixit ad Virginem : Ave, gratia plena, Dominus
tecum, benedicta tu in mulieribus. Non statim futu-
rum prenuntiat ei dicens : Dominus tecum, sed
quod invisibiliter videt in ea jam perfectum Dprz-
mittit, eam quasi sedem divinarum humanarumque
gratiarum intelligens, et omnibus adornata di-
vini Spiritus charismatibus, gratia plenam proprie
praedicavit. lusuper illam quz? quasi jam in ea recu-
bantem conceperit eum in quo sunt omnes thesauri
conspiciens, preevidensque ejus graviditatem dolore
immunem εἰ partum labore liberum, jure ad gau-
dium invitavit, et solam benedictam et glorificatam
jn mulieribus inerito indicavit. Si enim attendas

quanta gloria gaudeat Virgo Deipara, nulla est.

alia glorificata quantacunque laude ornetur.

Que cum vidisset Virgo, timens nc seductor

καὶ ὡς οὐκ ἑλευθέρα µόνον δουλείας, xai χνριέτηευς
θείας ἐπειλημμένη, ἀλλὰ καὶ ὡς πηγὴ xat ῥίζα «ὃς
τοῦ γένους ἐλενθερίας, xal µάλιατα μετὰ νὸν ἀνόῥ-
ῥητον καὶ χαρμόσυνο τόχον * ἡ γὰρ ἀνδρὶ συζυγεῖσ»
χυριευοµένη μᾶλλόν ἐστιν ἢ ανρία, χαὶ ράλιανα
μετὰ τὸν περίλυπον καὶ χατώδυνον Ἠόχον, κατὰ ἐὰν —
πρὸς τὴν Εὔαν ἀρὰν ἐχείνην «Ἐν Away τή
τέχνα, καὶ πρὸς τὸν ἄνδρα oou ἡ ἁποστροφὴ νου,
xal αὐτός σου κυριεύσει" κ Ti ἀρᾷς ἡ Παρθενομῆ-
τωρ ἐλευθεροῦσα τὸ ἀνθρώπινον γένος, τὴν χαρὰν
δι ἀγγέλου xav τὴν εὐλογίαν ἀντιλαμθάνει : οἶφελ.
θὼν Y&p, φησὶν, ὁ ἄγγελος, εἶπε πρὸς τὴν Παρθέ-

“ΝΟΥ; ε«Χαῖρε, χεχαριτωµένη ô. Κύριος. μετὰ σοῦ -

εὐλογημένη qu àv γννειξίν. » QUÀ τὸ μάλλον 6 ἀρχάγ-
Ύελας προχαταγγέλλει πρὸς αὐτὴν λέγων, 'O. Ko
ριος μετὰ coU, ἀλλ' ὅπερ ἀοράτως Ubpe. τηνικαῦτο
τελούμενον ἑξαγγέλλει. Καὶ χωρίον. μὲν ταύτην
θείων xal ἀνθρωπίνων χαριαµάτων ατανφῶν, xol
διὰ πάντων κεχοσμηµένην τῶν χαριαµάτων φοῦ
θείου Πνεύματος, χεχαριτωμένην ἑτύμως ἀνηγόρευ-
σεν, Ἔνοικον δὲ λαθοῦσαν ἤδη χατιδὼν τὸν ἓν dp φού.
των ἁπάντων οἱ θησαυροὶ, καὶ προκαθορῶν εἰν
ἄλυπον χυοφορίαν, καὶ τῶν ἄνευ ὠδίνων ἑσόμενον
τόχον, προσευηγγελίσατο ταύτῃ "Ji χαίρειν, xol
µόνην εὐλογημένην εἶναι καὶ δεδοξασµένην εἰχότως
ἐν γυναιδὶ διετείνατο’ τἡ γὰρ ὑπερδολᾷ τῆς χατά
τὴν θεοµήτορα Ὡαρθένον δάξης.ουκ ἔστι τις ἑτέρα
δεδοξασµένη, xàv ἑδοξάσθη.
Ἆλι ἡ Παρθένος ἰδοῦσα καὶ φοθηθεῖπα if. τις

i3

HOMILIA XIV.

Ju

ἀπατηλὸς ἄγγελος ᾗ, χλέπτων τὰς κατὰ τὴν Eüav & esset aagilus qui Evam sinmlatione deeperat, pon

ἀπεριδχέπτους, τὸν ἁσπασμὸν ἀνεξετάστως οὐ πάρ-
αἐξατὸ χαὶ τὴν συνάφειαν, fv οὕτος εὑηγτελί-
ζετο, πρὸς 8ebv µήπω χαθαρῶς Ὑνοῦσα, ἑταράχθη,
«mew, ἐπὶ τῷ λόγῳ αὐτοῦ, ἀπρὶξ ὡς εἰπεῖν καὶ χατ-
άκρας τῆς παρθενίας ἀντεχομένη «Καὶ διελογί-
Cave ποτακὸς εἴη ὁ ἀσπασμὸς οὗτος. » Διὰ τοῦτο
xal ὁ ἀρχάγγιλοῦ πάραυτα λύει τὸν θεοφιλῆ τῆς xs-
χαριτωµένης Πάρθένου φόδον, πρὸς αὐτὴν εἰπών :

€ Mt) φοδοῦ, Μαριᾶμ. εδρες γὰρ χάριν παρὰ τῷ
θιῷ. » Tlvx χάριν ; τις μόνῳ δυνατὴ τῷ τὰ ἁδύ-
γάτα δοναµένῳ, καὶ µόνῃ oot τετηρηµένη πρὺ τῶν
αἰώνῶν * « ᾿Ιδόὺ γᾶρ, συλλήφῃ ἐν γαστρί : » σὐλ-
1ηφιν vp, φησὶν, ἀχούουσα, µηδεμίαν ὑπολογίζον
τῆς παρθενίὰς παρατρόπὴν, μἠδὶ δ.ἁ τοῦερ δυσχέ-

ῥαινε καὶ tapátvou οὔτο γὰρ τὸ, Ἰδου συλλήφῃ, B

φηνικαῦτα. vob; hy Παρθένον ob5óav Aeyópavov,
σόνδροµον CnvuxüUt:a τῇ παρθενίᾳ τὴν σύλληψιν
ὑπεδελαν - « Ἰδοὺ οὖν συλλἠψῃ, qnot, xal τέξῃ
υἱόν * » ἔχουσὰα γὰρ ὥσπερ νῦν ἔχεις, xal µένουσα
τὴν παρθενίαν ἁδιαλώδητος, ἕμόρνον δεις, χαὶ τέξᾳ
τὸν τοῦ Ὑφίσιου Υϊόν ' τοῦ-ο γὰρ xol Ἡσαῖας
προορῶν ἐκ πολλῶν ἑτῶν προέλεγέν » « Ἰδου ἡ
Παρθένος 6v γαστρὶ ἕξει, xat τέξεται vlóv * ». xal
ὅτι « Προσῆλθον πρὸς τὴν προφῆτιν. » Πῶς οὖν ὁ
προφήτης προσῆλθε πρὸς τὴν προφῆτιν ; "0; νῦν 6

ἀρχάγγελος πρὺς aütfj- ὃ γὰρ νῦν οὗτος εἶδε,

τοῦτο ἐχεῖνος προεῖδέ τε xal προρῖπεν. "Οτι δὲ προ-
φῆτις, προφητιχὴν ἔχουόα χάριν fj Παρθένος, € iv
Εὐαγτελίῳ αρὺς θεὺν 95i ταύτης «Καράστήσει wp
βουλομένμ. Προσῇλθεν οὖν, φηδὶν, ὁ Ἡσαῖας πρὸς
εἰν προφῆτιν, τῷ αροδχέπτικχῷ πάντως πνεύματι,
καὶ iv γαστρὶ ἔλαδε, πρὶν ἑλθεῖν τῶν ὠδίνων τὸν
xovov ἐξίφυγε, καὶ ἔτεχεν ἅῤαεν. 'O δὲ ἀρχάγγελος
νῦν πρὸς αὐτίν * « Τέξῃ, φησὶν, υἱὸν, καὶ καλέσεις
τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ἱησοῦν (B ἑρμηνεύεται Σωτήρ) *

illico salutationem acceptavil, nec qu Jis esset illa
cum Deo praenuntiala societas omnino cognoscens,
turbata e. t, ut scriptum est, in sermone cjus, totis
vitibus et. ut ita dicam mordicus ad virginitat m
adliserens, et interrogavit qualis esset ista salutatio,
Propterea urcnaugelns statim. solvit piom Virginis
gratia plenæ vimorem ad eam dicens : « Se ii.ueas,
Maria, invenis enim gratiam apud Dominum. »
Qualem gratiam? Quæ soli impossibilium capaci
possibilis est, « Ecce enim im utero concipies. ,
Verum ided noli contristari nec. conturhari. Nam
vix illud : « Ecce conciples, » Virgim dixit," €um
gtatim cum virginitate conciliari conceptionem de-
monstrat. € Ecce igitur, inquit, concipies, et pa--
ries lium. » Etenim manebis sicut uunc es, «t
integra virginitate, prolem habebis, et paries Al-
tissimi Filium. Hzc sunt quz precoguita Isaias a
inultis anpis predixit : « Ecce Virgo habebit in
utero et pariet filium **; » δι addit : « Aecessi ad
prophetissam *'. » Quomodo ergo propheta »«-
cessit ad prophetissam? Sicut bodie areliangelus
ad ipsam ; quod enim iste bodie dizit, ille previdit
el praedixit. Quod et Virgo sit prophetissa pro-
phetie gratia gáudens, ejus evangelicum ad Deum
canticum cuilibet volenti manifestat. Aceessit erge,
ut ipse ait, Isaias ad propbetissam (prascio omnino
spiritu), et in utero concepit, εἰ ante partu-
ritionis labores, enixa est, et peperit .masculum.
Archangelus autem hodie ad eam : « Paries, in-
quit, filium et vocabis nomen ejus Jesum, id est,
Salvator. llic erit magnus ; » rursus. dixisset ig2ias :
« Admirabilisg, consiliarius, Deus fortis, Domiuus,
princeps pacis, pater futuri. seculi *. » Cui noue
consonat archangelus dicens » Hic magnus erit,
et Filius Altiseimi vocabitur.

οὗτος γάρ ἔσται µέγας. » Εἶπεν ἂν Ἡσαῖας πάχιν * « θαυμαστὸς σύμδουλος, Seb; ἰσχυρὸς, ἑξονσια-.
Sti, ἄρχων εἰρήνης, πατῃρ τοῦ μέλλοντος αἰῶνος, » Τούτῳ συνῳδὰ νῦν χαὶ ὁ ἀρχάγγελός φησιν ' « Οὗτος.

ἔσται μέγας, καὶ Υἱὰς Ὑψίστου χληθήσεται, »
Πῶς δὲ οὖκ εἶπεν, "Eat μέγας xal Yi Ὑψίστου,
ἀλλ’, Ἔσται καὶ χληθήσεται; ὡς περὶ τοῦ χατὰ
Χριστὺν ἀνθρωπίνου ποιούμενος τὸν λόγον, ἅμα
καὶ δηλῶν, ὅτι καὶ γνωσθήσεται ταῖς πᾶσι, καὶ ὑπὸ
τούτων τοισῦτος ὑπάρχων χἠρυχθήσεται, ὡς xd
οὖν Παῦλον Όστερον λέγειν ἔχειν € Ὁ θεὸς ἐφα-
νεῤώθη ἐν capxt, ἐχηρύχθη ἐν ἔθνεσιν, ἐπιστεύθι
ἐν χόσμφ * » ἀλλὰ καὶ, « Δώσει, φησὶν, αὐτῷ Κύ-
ριος τὸν θρόνον Δαθὶδ τοῦ πατρὸς αὑτοῦ * xai βασι-
λεύσει ἐπὶ 1ὸν οἴχον Ἰαχὼδ εἷς, τοὺς αἰῶνας, xal
ες βασιλείας αὐτοῦ Ox ἔσται τέλος * » οὗ δὶ ἡ
βασιλεία ες σὶῶνας οὖσα πέρας οὐκ ἔχει, ὁ θεός
ἐστιν αὗτός. Αλλά xal Πατέρα τὸν Δαθὶδ οὗτος
ἔχει, οὐχοῦν xol ἄνθρωπός ἐστιν ὁ αὐτὸς, ὡς .εἶναι
τὸν Τεχθησόµενον θεὸν ὁμοῦ xal ἄνθρωπαν, υἱόν τε
ἀνθρώπου, xaX Yiby Θεοῦ, παρὰ θεοῦ χαὶ Πατρὸς,
ὡς ἄνθρωπον τὴν ἁδιάδοχον βασιλείαν λαμδάνοντο,
ὡς εἶδε xal προανεκήρυξεν ὁ Aevi". € Ἐθεώρουν

οὐ Ίνα, τι, 4. *!. Isa. τι, 13.

*! jsa. αχ, 0.

Quare non ait : Est magnus et Filius Altissimi ;
bene vero, Erit et vocabitur ? Quis non nisi de hu-
manitate Christi sermonem habet, simul declarans
quia ab omnibus cognoscetur et. ab eis ut talia pra»
dicabitur Ita et Paulus postes aperte dixit : « Deus
manifestatus est in carne, prsedicatus ih, gentibus,
creditus in mundo **.» Sed addit angelus ; e Dahit
ei Dominus Deus sedem David patris. ejns, et.»e
guabit in domo Jacob In: zteruum, et regoi cjus nan
erit finis. » Cujus quidem regnum finem non ha-
bet, hie est Deus. 1pse autem. et David patrem ha-
bet ; igitur idem est etiam homo, ita ut pariendus
sit Deus simul et bomo, Filius Dei et hominis, ac-
cepta a Deo et a Patre regia potestate quam ne-
mini successori relinquet, sicul vidit ej praecinit
Daniel dicens : « Aspiciebam donee throni positi
sunt, et Antiquus dierum sedjt, et ecce cam nubi-
bus coli quasi Filius bumirie venebat.et. usque

* |] Tin. 01,16,

115

GREGORII PALAM.E

176

ad antiquum dierum pervcnit, οἱ de:il ei potesta- A yàg, φησὶν, ἕως οὗ θρόνοι ἐτέθηφαν xal «αλαιὸς

tem εἰ honorem et regnum ; eju. regum zlternum,
et pote-tas ejus alteri που dereliuquetur **. »

tutpioy ἐχάθισε * xat Ιδουὺ ὡς υἱὸς ἀνθρώπου ἐρχό-
µενος ἐπὶ τῶν νεφελῶν τοῦ οὗρανοῦ, xal µέχρι τοῦ

468 παλαιοῦ τῶ, ἡμερῶν ἔφθασε, καὶ αὑτῷ ἐδόθη ἡ τιμῇ xal fj ἐξουσία » xat ἡ βασιλεία αὐτοῦ βασιλεία

αἰώνιος, καὶ βασιλεῖ ἑτέρῳ οὐχ ὑπολειφθήσεται. »

Certe regnabit super thronum David, et regualit
in demo Jacob, cum Jacob quidem sit omnium qui
Deum vereuiur patriarcha, David autem pius om-

nium regum primus regnaverit, a Deo acceptus in -

(μια Christi qui patriarclhalem οἱ regiam pote-
statem in unum coelestein et aeternum principatum
*:onjunxit. Virgo vero gratiosissima, auditis tam
qovis tamque divinis ab angelo ad ipsam sermoni-
bus : «Dominus teeum,... et ccce eoncipies ;...» et

Kableti δὲ ἐπὶ τὸν 0póvov Δαθὶδ, xal βασιλεύσει
ἐπὶ τὸν οἶχον Ἰαχώδ * ἐπειδήπερ ὁ μὲν Ἰαχὼδ πα-
πριάρχης τῶν θεοσεθῶν ἐστιν ἁπάντων, ὁ δὲ Δαθὶδ
πρῶτος ἁπάντων θεοσεθῶς ὁμοῦ xal θεαρέστως εἰς
εὐπον ἐδασίλενσε Χριατοῦ * ὃς πατριαρχίαν τε xal
βααιλείαν εἰς μίαν οὐράνιον xol αἰώνιον συνήγαγεν
ἀρχήν. Ἡ δὲ χεχαριτωµένη Παρθένος τῶν οὕτως
ἐξαισίων καὶ θείων ὡς ἤχουσε «τοῦ ἀρχαγγέλου
πρὸς αὐτὴν ῥημάτων, ὅτι "0 Κύριος μετὰ σοῦ, χαὶ

habebis Filium regnantem in eternum Altissimi B Ιδοὺ συλλήφῃ, xat υἱὸν ἕξεις, τὸν βασιλεύοντα τῶν

Filium : « Quomodo, ait, flet istud 1 quoniam virum

nen coguosco; » licet spiritualem nimis corporalibus» -

«ue passionibus superiorem mihi nuntium afferas ,
tamen mihi loqueris in utero conceptionem, et gravi-
ditatem et partum qus conceptionem sequentur ;
quomodo ergo mihi erit istud, quoniam virum non co-
gnosco? Sic fatur Virgo, non quis nondum credebat,
sed quia discere quantum poterat, quomodo res fie-
ret, concupiscebat. Propterea archangcelus ad eam :
« Spiritus, ait, sanctus superveniet in te, et virtus
Altissimi obumbrabit tibi ; ideo οἱ quod nascetur
sanctum vocabiter Filius Dei. » Jam quidem san-
eta c9, inquit, o Virgo, plenaque gratia, Spiritus
tamen sanctus superveniet in te per amplius saucti

Écationis incrementam, instrueng et prieparans in
16 Dei operationem , et virtus Altissimi obumbra-
bit tibi simul corroborans, vique obumbrauonis et
Societatis in te informans humanitatem, seu ut iia
dicam, illud quod noscetur sanctum, Dei Filium,
Altissimi virtptem hamaua forma inlutam. Nam
ecce Elisabeth cognata tua, licet in strili-
iate ἰοία vita (ransacia, nupc in senectute ex
aola Dei voluntate £lium concepit, « quia non
erit impossibile apud Deum omue verbum. »
Quid igitur post talia Virgo gratiosissims cui
nulla propter suam cum Deo conjunetionem con-
ferri potest? Iterum ad Deum currit ei per ora-
tionem ad ipsum intendit, arcbangelum affa:a : Si
Spiritus, ut ais, sanctus superveniet in me qui
meam naturam puriflcet et confirinet ad recipien-
dum salutarem portum, οἱ virtus Altissimi me
obumbrabit ad éfformandum in me secundum hu-
manitatem illum qui est In forina Dei, et efflugeu-
dam sine semine prolem, si quod nascetur eiit
sanctum , et Filius Del. ει Deus et rex sem-
piterunus, nou est enim impossibile apud Deum
omne verbum : « Ecce ancilla. Domini, flat mihi
secundum "verbum tgum. » Et discessit auge-
jus ab eas relinquens in utero illius corpori
condunatum- omnium conditorem, et .per istam
cosjunctionem cui ministravit largitus muudo
sslwtem, lia ane [saíag per ea que vidit et

^ Dan. vii, 9, 15, 14.

αἰώνων τοῦ Ὑψίστου Yióv * « Πῶς ἔσται pot, enet,
κοῦτο ; ἐπεὶ ἄνδρα οὗ Υινώσχω. » El. γὰρ xol
πνευματικὸν ἄγαν, χαὶ σαρχιχῶν παθῶν ὕπερανῳ-
χισμένον µοι χοµίζεις τὸ εὐαγγέλιον, ἀλλὰ σύλληφίν
μοι λέγεις ἐν γαστρὶ, xal χύησιν xai τόχον, xai τὸ
ἰδοὺ προστίθης ἐπὶ τῆς συλλήψεως * πῶς οὖν ἔσται
poc τοῦτο ; ἐπεὶ ἄνδρα, φησὶν, οὗ γινώσχω. Τοῦτα
δί φησιν ἡ Παρθένος οὐχέτ' ἀπιστοῦσα, μαθεῖν ἃ
«b πρᾶγμα χατὰ τὸ δυνατὸν ὡς ἔχει ζητοῦσα ' διὰ

«τοῦτο καὶ ὁ ἀρχάγγελος πρὸς αὐτὴν, ε Πνεῦμα, quo

olv, ἅγιον ἐπελεύσεται ἐπὶ ob, καὶ δύναµις Ὑψίστου
ἐπισχιάσει σοι διὸ xal τὸ γεννώμενον ἅγιον χλη-
θήσεται Ὑἱὸς θεοῦ * » ἁγία μὲν γὰρ εἶ σὺ, uoi,
xx χεχαριτωµένη, Παρθένε Πνεῦμα δὲ πάλιν ἅἃγων
ἐπελεύσεται ἐπὶ σὲ, δι’ ἁγιασμοῦ προσθήκης ὑψηλο-
εέρας, ἐτοιμάζον xal προχαταρτίζον τὴν iv ooi
θεουργίαν * χαὶ δύναμις Ὑφίστου ἐπισχιάσει σοι,
συνεπιῤῥωννῦσά τε ἅμα χαὶ διὰ τῆς ἓν σοὶ ἐπισχιά-
σεως xal συναφείας ἑαυτῇ μορφοῦσα τὴν ἀνθρωπό-
εητα, ὡς εἶναι «b γεννώμενον ἅγιον, Υἱὸν Θεοῦ, δύ-
ναµιν ᾿Ὑψίστου μεμορφωμένην κατ ἄνθρωπον
ἰδοὺ γὰρ χαὶ Ἐλισάδετ fj συγγενής 6ου στείρα τὸν
ἅπαντα δ,ανύσασα βἰον, vüv iv Υἠρᾷ, θεοῦ pov-
λιθέντος, παραδόξως κυοφορεῖ, ὅτι οὐκ ἀδυνατίσει
παρὰ τῷ θιῷ πᾶν tpa. Τί οὖν dj χεχαριτωµένη
vp; ταῦτα Παρθένος, xai «hv σύνεσιν θεία xal
ἁπαράμιλλος ; Πάλιν πρὸς τὸν θεὸν τρέχει, xol Qc
εὐχῆς πρὸς αὐτὸν ἀνατείνεται, πρὸς τὸν ἀρχάγγελον
λέγουσα * Ei Πνεῦμα, χαθὰ eic, ἅγιον ἐπελεύσεται
ἐπ' ἐμὲ, τὴν ἐμὴν φύσιν ἔτι καθαῖρον xal ἐνισχύον
δἐξασθᾳί µε τὸ σωτήριον χύηµα * εἰ δύναμις Ὑψί-
στου ἐπισχιάσει pot, μορφοῦσα κατ’ ἄνθρωπον Ey
ἐμοὶ τὸν ἐν μορφῇ θεοῦ ὄντα, xa: δημιουργοῦσα λο-
χείαν ἄσπορον * εἰ τὸ γεννώμενον ἅγιον καὶ Υἱὸς
θεοῦ, xal θεὺς xal βασιλεὺς αἰώνιος οὐ Tap ábu-
νατεῖ παρὰ τῷ θεῷ πᾶν ῥῆμα - « Ἰδοὺ ἢ δούλη Κυ-
ρίου * Ὑένοιτό µοι κατὰ τὸ ῥῆμά σου. » Καὶ ἀπὴλ-
θεν ἀπ᾿ αὐτῆς ὁ ἄγγελος, λ.πὼν kv τῇ γαστρὶ ταύτης
σώμστι συνημμµένον τὸν τοῦ παντὸς ποιητὴν, xal
διὰ τῆς b» αὐτῇ ταύτης συναφείας, fj διηχόνησε,
προξενίσας τῷ χκόσμῳ τὴν σωτηρίαν. θὕτω Bb καὶ
Ἡσα]ῖας δι ὧν ἤδη καὶ µαχαρίως ἠξιώθη παθεῖν Ev-

p

Σεραφεὶμ bx τοῦ xat! οὐρανὸν νοητοῦ θυσιασττρίου
v v ἄνθραχα λαθόντα * διὰ γὰρ τῆς λαθίδος τοῦτον
. Έλαδεν 6 Σεραφεὶμ, δι fic xal τῶν αὐτοῦ χειλέων
Έφατο, thv χάθαρσιν διδούς. Τοῦτο δ᾽ fj» τὸ τῆς λα-
Gidoʒ ἐχείνψ τῷ μεγάλῳ θεάματι ταυτὸν, ὃ Μωσῖς
ἑώραχε, βάτον ix πυρὸς ἡμμένην xal μὴ καταχαιο-
µένην. Tic ὃ) οὐκ οἶδεν, ὡς ἡ Παρθενομήτωρ ἑἐχείνη
τε ἡ βάνις xal αὕτη ἡ λαδίς ἐστιν, ἐν ἑαυτῇ τὸ
θεἵου πρ ἀπυρπολύτως συλλαδοῦσα, χἀνταῦθα δια-
πονήσαντος ἀρχαγγέλον τῇ συλλήψφει, χαὶ τὸν αἴ-
ῥοντα τὴν ἁμαρτίαν τοῦ χόσµου δι αὐτῆς συνάφαν-
vec 7 τῷ ἀνθρωπείῳ γένει, χαὶ διὰ τῆς ἀποῤῥη-
νου ταύτης συναφείας ἡμᾶς περικαθάραντος ; Οὐχ-
eov fj παρθινομήτωρ αὕτη Μόνη μεθόριὀν ἐστι
χτιοτῆς xol ἀχτίστου φύσεως, xal αὐτὴν εἴσονται τοῦ
ἀχωρήτου χώραν ὅσοι δὴ Υινώσχουσι Gebv, xal αὖ-
tijv ὑμνήσουύσι μετὰ θιεὸν ὅσοι «bv. θεὸν ὑμνοῦσιν.
Ar, xal «iv πρὸ αὐτῆς alsla, xal τῶν μετ αὐτὴν
προστάτις, χαὶ τῶν αἰωνίων πρόξενος. Αὕτη τῶν
προςητῶν ὑπόθεσις, τῶν ἁἀποστόλων ἀρχὴ, τῶν
Μαρτύρων ἑδραίωμα, τῶν διδασχάλων χρηπίς. Αὕτη
τῶν ἐπὶ γῆς ἡ δόξα, tiov xax! οὐρανὸν f) τερπνότης,
$5 πάσης κτίσεως ἑγχαλλώπισμα. Αὕτη χαταρχὴ xal
«yh καὶ ῥίζα τῆς ἀποχειμένης ἡμῖν ἓν οὗρανοῖς
ἁλαίδος * $; ΤΥένοιτο πάντας ἡμᾶς ἐπιτυχεῖ» ταῖς
αὐτῆς ὑπὲρ ἡμῶν πρεσθείαις εἰς δόξαν τοῦ πρὸ al-
ώνων ix Πατρὺς γεννηθέντος, xaX ἐπ ἑσχάτων al-
ώνων ἐξ αὐτῆς σαρχωθέντος Ἰησοῦ Χριετοῦ τοῦ
Κυρίου ἡμῶν *
κύνησις νῦν καὶ ἀεὶ χαὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων.
Αμήν.

OMIAIA ΙΕ.
Ἐκφωγηθεῖσα εῇ Κυριακῇ τῶν Βαΐων.

ε Καιρῷ δεχτῷ ἐπήχουσά σον, χαὶ Lv ἡμέρᾳ σω-
φηρίας ἐδοήθησά σοι, » διὰ τοῦ "Hoatou εἶπεν 6

Φεός. Καλὸν οὖν σήμερον «b ἁποστολιχὸν ἐχεῖνο .

æphc τὴν ὑμετέραν ἀγάπην εἰπεῖν ' « "dou. καιρὺς
εὐπρόσδεχκτος, ἰδοὺ ἡμέρα σωτηρίας, ' ἀποθώμεθα
οὖν τὰ ἔργα τοῦ σχότους, καὶ ἑνδυσώμεθα τὰ ὅπλα
φοῦ φωτὺὸς, ώς iv ἡμέρᾳ εὐσχημόνως περιπατήσω-
psv * » ἑγγίρει γὰρ ἡ τῶν σω-ηρίων τοῦ Χριστοῦ

παθηµάτων ἀνάμνησις, xal τὸ καινὸν xal μέγα xal υ

πνευματιχὺν Ὠάσαχα, τὸ τῆς ἁπαθείας βραθεῖον, τὸ
toU μέλλοντος αἰῶνος προοίµιον, xal προχηρύττει
«οὔτο Λάζαρος, ἐκ τῶν bou χευθµώνων ἐπανελθὼν,
παὶ φων] xol προστάγµατι µόνῳ Θεοῦ, τοῦ ζωῆς
ἔχοντος xal θανάτου τὴν ἑξουσίαν, τετραήμερος ix
νεχρῶν ἀναστάκ. Καὶ προανυμνοῦσι παῖδες xal
λαὺς ἄχαχος ἐπιπνοίᾳ τοῦ θείου Πνεύματος τὸν ix
θανάτου λυτρούμενον, τὸν ἐξ ὅδου ψυχὰς ἀνάγοντα,
«bv ΦυχῇΏ xa σώματι ζωὴν ἀῑδιον χαριζόµενον. Et
φις οὖν ἐθέλει ζωὴν, ἡμέρας ἰδεῖν ἀγαθάς, παυσάτω

«hy γλῶσσαν αὐτοῦ ἀπὺ κακοῦ, καὶ χείλη αὐτοῦ τοῦ

μη λαλῆσαι δόλον * ἐκχλενάτω ἆ xb κακοῦ xal ποιησάτω

HOMILIA XV.
αργῶς προὔπέγραψεν οὗ γὰρ ἁμέσως ἑώραχε «^v A pati feliciter dignatus est perlueide diu aite cven-

158

tum scripserat. Non enim vidit Seraphim ipsum 3
eclesti quod excogitavit thuribnlo carbonem siue
Instrumento accipientem, nam aecepit forcipe Se-
raphim illum corbonem letigitque propheta 1s»
bia quibus munditiam attolit. Ab ista forcipe non
discrepabat magnum :llad spectaculum quod vide-
rat Moyses : rubum flammas ardentem nec tamen
consumptum. Jam quis nen intelligat quoniam illa
Mater Virgo rubo et forcipe prsefigurabater, cuin
in utero divinum ignem sine ullo detrimento con-
ceperit, conceptioni etiam ministrante arcbangelo
qui humano generi conjunxit iilum qui in ipsa tol-

lit peccota mundi, et nos ita ineffabili coaduna-
tíone mundavit? Igitur illa virgo simul et. mater
sola est quasi eonſinis inter creatam el increatam

naturam; ipsam scient capientem eum qui capi
non potest quicumque Beum cognoscunt, ipsam
post Deum concinent quicunque Deum concinunt.
Ipsa est etiam per quam mundus Ium ante tum post
eam beneficia recepit ; ipxa seterna gaudia largitur ;
ipss prophetarum matería, apostolorum regina,
martyrum fulcimentam, doctorum sedes. Ipsa ter-
renorum gloria, celestium Iætiua, niverss crea-
lionis ornamentnm. Ipea principium et radix nos
manentis spel ccelestis quam nos omnes consequi
donetur illius pro nobis supplicationibus In gloriam
jllius ante szecula a Paire geniti, et novissimis se-
eulis ex ipsa inesrnati Jesu Christi Domini aostri

πρέπει πᾶσα δόξα, τιμὴ καὶ προσ- ϱ cui omnis gloria, honor et adoratio nunc et in es-

cula sseculorum. Amen.

HONILIA XV.
Dicta in Dominica Palmarum.

« Tempore accepto exaudivi te, et in die salutis
adjuvi te, » dizit per Issiam Dominus **, Juvat ergo
ho:fie ad vestram ebaritatem istud apostolicum af
fari : « Ecee nune tempus acceptabile, 6996 nunc
dies salutis, abjiciamus opera tenebrarum et in-
duamur arma lucis, tanquam in die boneste ambu-
lemus **. » Appropinquat enim salutarium Christi
passionum memoria, accedit novum et magnum et spi»
ritusle Pascha, pacis pretium, futuri szeculi pignus ;
hoc proclamat Lazarus e medio sepultorum in in-
ferno surgeus, et voce soloque jussu Christi viue et
mortis imperio gaudentis quaiiduanus ex mortuis
revocatus ; procinunt pueri et innocens turba Spi-
ritu Dei afflata mortis victoriam, animarum ex iu-
ferno suscitatorem, anims et corpuri vitam seternam
largientem. Si quis vult vitam , diligit dics videre
bonos, prohibeat linguam suam a malo, et labia ejus
ne loquantur dolum, divertat a malo et faciat bo-
num *'. » Maium ventris servitus, et ebrietas, e£.
dissolutio, malum auri cupido, avaritia et injvstitia,
malum vaua gloria, coufiJentia et superbia. Diver-

οὐ ja. xpi, δ. 3 Il Cor. τι, 2 ; Rom. xut, 49, *' Psal vat, 05, 13.

179

GREGORII PALAM.E

tfe

ial ergo quicunque 3b istis malis et operetur bona, 4 τὸ ἀγαθόν. Kaxby οὖν —— xai μέθη καὶ

Quznam ? Temperontiam, jejunium. castitatem, ju-
sti:iam, eleemosynam, generositatem, charitatem ,
humilitatem, ui digne participes simus iinmelati pro
nobis 32ni Ucl. οἱ inde sumamus arrlias immortali-

tatis quas in nobis servemus cum firma spe nobis.

in celis promissæ hæredltatis. Sed nonne perar-
duum est bonum, virtutesque nonne vitis difficilio-
rcs? Égo ita non sentio, Plures onim tolerat labo-
pes ehriosus quam vir bene ordinatus, plures fla-
gitiosug quam rect compositus , plures divitias
, &ppetens quam sufficienti contentus, plures gloriam
' qua indusivr ambiens quam in obscuritate de-
gens. Verum. cum propter nostram inollitiem no-
his difficiliores videantur virtutes , vi nosmetipsos
frangamui :
patitur, et violenti rapiunt illud **. »

ἀσωτία” καχὺν φιλαργορία, &sovs£(a καὶ ἁδιχία *
κακὸν χενοδοξία, Ὀρασάτής καὶ ὀπερηφανία. Ἐχ-
χλινάτω οὖν t; ἀπὸ τῶν τοιούέων καχῶν, καὶ ἔργα-
ζἐσθω τὰ ἀγαθά. Τίνα ταῦτα; Thv ἐγχράτείαν, τὴν
γηστείαν, τὴν -σωφροσύνην, sí δικαιοαύνην, την

᾿ἐλεημοσύνην, τὴν µακροθυμίαν, τὴν ἀγάπην, τὴν

ταπείγωσιν, ἵνα μεταλάδωμεν ἀξίως τοῦ ευθέντο
ὑπὲρ ἡμῶν ἀμνοῦ τοῦ Θεοῦ, χαὶ λάδωµεν ἐντεῦθεν
τὸν ἀῤῥαθῶνα τῆς ἀφθαρσίας, καὶ φυλάξωμεν παρ
ἑαντοῖς εἰς πληροφορίαν τῆς ἓν οὐρανοῖς ἡμῖν ἔπηγ{
γελµένης χληρονομίας. Αλλὰ δυσάνυσνον τὸ áya-
θὸν, xai αἱ ἀρεταὶ 968 δυσκολώτεραί «lot. vvv x&-
χιῶν. Ἐγὼ μὲν οὐχ ὁρῶ τοῦτο, καὶ γὰρ πλείοὺς
αὐτόθεν ὑφίσταται πόνους ὁ μέθυσος καὶ ἀκρατὴς

« Γερπαπῃ ecluram, ait Dominus, vim B τοῦ ἑγχρατοῦς, καὶ à ἀχόλάστος τοῦ σωφρονοῦντος,

χαὶ ὁ σ:εὖδων πλουτεῖν τοῦ ἐν αὐτὰρχείφ ζώντος,

xal ὁ δόξαν. ἑαυτῷ περιθέαθαι ζητῶν τοῦ ἓν ἀφανείᾳ διάγοντος. "AX)' ἐπεὶ διὰ εν Ἀμετέραν ἡδυπάθειὰν
δυσκολώτεραι ἡμῖν φαίνονται αἱ ἀρεταὶ, βιασώμεθα ἡμᾶς αὐτούς * « Βιαστὴ áp. ἔστι, φηῃσὶν ὁ Κύριος,
$ Λασιλεία τῶν οὐρανῶν, καὶ βιασταὶ ἁρπάζουσιν αὐτήν. 1

gitur sedulitate et diligentia opus est nobis illu-
'stribus et ingloriis, gubernantibus et gubernatis,
divitibus et mendicis, ut pravas cupiditates ab ani-
, Pais Doatri ainoveamus: et istorum Joco ordinem
virtutum inseramus. Etenim agricola et sutor et stru-
eior εἰ sartor el textor, om es omuino qui frontis
'Sudore suarumque manuum labore sibi cibum com-
paran, si coneupiscentiam divitiarum et gloriz
ei mollitici ab anima coercesnt, vere beati
sunt. Tales enim sunt pauperes quorum est re-
gnum coxorum. fdeo Dominus de illis : « Beati,
inquit, pauperes spiritu **. » Pauperes autem sunt
spiritu qui spiritu seu animo modesto nec gloria
nee voluptatum cupiditate irretito, libenter pauper-
tatem amplectuntur, vel eam , αἱ involuntaria sit,
libenter sufferünt. Divites vero et deliciis a(fluentes
αἱ caducam ambientes gloriam , qui ista prorsus
explen, desideria, acerbioribus concupiscentiis in-
servientet in striotiores et plures et asperiores diaboli
laqueos incident, Nam ditescendi concupiscentiam
ditatus non dimittit, sed potius auget, plura quam
privs expetens. Sic et voluptuosus et avarus et fla-
gitiosua et dissolgtus, expletis suis concupiscentiis,
illas potius acceadunt, sed nunquam repudiaut.

Σπουδῆς οὖν ἡμῖν πᾶσι χρεία xai προσοχῆς, ἓν-
δόξοις τε xa ἀδόξοις, ἂρχουσι xai ἀρχομένοις,
πλουσίοις xal πένησιν, ὥστε τὰ πονηρὰ πάθη ταῦτα
τῆς οἰκείας ἁπώσαθαι φυχῆς χαὶ ἀντεισοιχίσαι ταύτῃ
τὸν τῶν ἀρετῶν πατᾶλογον. Καὶ ὁ γεωργὸς yàp xii
ὁ σχυτοτόµος xal ὁ οἰχοδόμος xal ὁ ῥάπτης xal 8
ὑφαντὴς, xal ἁπλῶς xd; 6 δι οἰχείων πόνων xal
τῆς ἀπὸ τῶν χειρῶν ἐργασίας ποριζόµενος «b ὃτν,
ὲὰν οἡν ἐπιθυμίαν τοῦ πλούτου καὶ τῆς δόξης xal
τῆς ερυφῆς ἀπὸ τῆς οἰχείας ἐχδάλωσι ψυχῆς, ὃν-
εως µαχάριοι * οὗτοι γάρ εἰσιν ol πτωχοὶ, ὧν ἐστιν
à βασιλεία τῶν οὐρανῶν " διὸδ xal διὰ τοὺς το-ού-
τους ὁ Κύριος, « Μαχάριοι, φησὶν, ol πτωχοὶ τῷ
πνεύματι. » Πτωχοὶ δέ lov τῷ πνεύµατι οἱ διὰ τὸ
ἀχόμπαστον χαὶ ἀφιλόδοξον xai ἀφιλήδονον τοῦ ἑαυ-
tiv πνεύματος, ἠτοι τῆς φυχῆς, h ἐχούσιον xal τὴν
ἐχτὸς ἔχοντες πτωχείαν, ἢ Τενναίως ταύτην φέρον-
«ές, xàv ἀχούσιος ᾗ. Οἱ δὲ πλουτοῦντες καὶ εὖπα»
θοῦντες, xal τῆς προσχκαέρου δόξης ἀπολαύοντος;
καὶ ἁπλῶς οἱ τῶν εοιούτων ἐπιδυμητα] νυγχάνοντες,
δεινοτέροις πάθεσι περιπαρήσονται, καὶ elc pal»
ζους xoi πλείους καὶ ὃμωαχερεστέρας ὀμπεσοῦντας
παγίδας τοῦ διαδόλου. «fjv γὰρ ἐπιθυμίαν «οῦ αλον-
τεῖν ὁ πλουτήσας ox ἀποτίθοτα:, ἀλλ᾽ αἶξοι μᾶλ»

Principes autem virique illustres potestate 4θοερΙΦ p λον, κλειόνων ἡ πρότερον ὀρεγόμενος. θδτω xal ὁ .

plura peccata majoresque perpetrant injunitias..

φιλήδονος, xad ὁ φ[λάρχού, χαὶ à ἄσωτος, καὶ 6 ἀχό-

λαστος, αὔξουσι μᾶλλον ταύτας, ἀλλ οὐχ ἀποδάλλονται. Οἱ ἂν ἄρχοντες χαὶ οἱ Ένδοξοι προσλαμόά»
γουσι xa) δύναμιν ὥατε µείζαις ἐχτελεῖν ἀδιχίας καὶ ἁμαρτίας.

. Meo difficile est principem salvari et divitem ia.

regnpio Dei intrare. Unde. Doaunus ς « Quomodo,

&M, vos potestis credere qui gloriam ab invicem
accipuis, et glorism qua a Ώου est non quzritis * ?»
Sed memo turbetuge si opulenws, si illustris, si
princeps sit, Potest enim talis si velit gleriam Dei
4wverere ei sibimetipsi vim inferre, ita ut disrupta
$4] wslum propensione., magnas exerceas virtutes,
maxna arceas vitia, non. a: semetipso lantum reta

'5 Mattb. χε, 14 " Mau. v, 9. ' Joan. v. 44

διὰ τοῦτο δύσχολόν ἔστιν ἄρχοντα αωθῆναι, xal
πλούσιοι tlc τὴν βασιλείαν τοῦ θεοῦ εἰσελθεῖν. « Kal
πῶς, φησὶ, δύνασθε πιστεύειν εἰς ἐμὲ, δόξαν παρλ
ἀνθρώπων λαμδάνοντες, καὶ τὴν δόδαν τὴν παρὰ
τοῦ μόνου θεοῦ ph ζηεοῦντες ; 5» ᾽Αλλὰ μὴ θορν-
θείτθω εἴ τις εὔπορος ἡ ἔνδοξος f| ἄρχων ἐστί * δὺ-
vasa. yàp οὗτας, ἐὰν θέλῃ, την δόξαν τοῦ Θεοῦ
ζητείν, καὶ βιάζεσθαι ἑαυτὸν, ὥστε τὴν πρὸς và
χείρω ῥοπὴν ἀναχόπτειν, μεγάλας ἀρετὰς ἐργάσαν

121

. HOMILIA XV.

483

eet, xbi μεγάλα; ἁπώσασθαι κακίας, οὐκ ἀφ᾿ EGv- A electione, sed ctiam ab aliis multis etiam invitivi

τοῦ BÉvos, ἀλλὰ xal &mb φπολλῶν ἑτέρων τῶν μὴ
“βονλόμένων * xal γὰρ δύναται μὴ µόνον ὅ.χαιοπρα-
γεἶν καὶ σωφρονεῖν, ἀλλὰ καὶ τοὺς ἀδιχεῖ, χαὶ áxo-
λασταίνειν βουλομένους Κωλύεϊν πολυτρόπως, xal
ph µόνον εὐπεθῆ καρέχειν ἑαυτὸν τῷ Εὐαγγελίῳ
τοῦ Χριστοῦ xal τοῖς χ/ρυξιν αὐτοῦ, ἀλλὰ xal τοὺς
ἀπειθεῖν Ῥουλομένονς ὑπΦκάσσειν τῇ τοῦ Χριστοῦ
Ἐχκλησίᾳ, καὶ τοῖς κατὰ Χριστὺν προεστηχόσι
ταύτης, μὴ µόνον διὰ τῆς δυνάµεως καὶ ἐξουσίας
ἧς ἔλαχε παρὰ θεοῦ, ἀλλὰ xal τὸ τύπος γίνεσθαι
τοῖς ὑποδεεστέροις ἐν σᾶσιν ἀγαθοῖς ἑἐξομοιοῦται
γὰρ * ἄιχοῦτι τὸ ἀρλόμενον. Σκουδῆς οὖν χρεία
καὶ βίας καὶ προσοχῆς πᾶσι μὲν, οὐχ ἐπίσης δέ’
τεξς γὰρ iv δόξῃ xal πλούτῳ καὶ ἀρχῇ χαθεστῶσ:,
καὶ τοῖς περὶ λόγους xal περὶ τὴν χτῆσιν t5; κατ
αὐτοὺς σοφίας ἑσπουδαχόσιν, εἶπερ σωθῆναι βού-
λοιντο, πλξίονος χρεία βίας τε καὶ σπουδῆς, ἐπεὶ
xal πεφύκασιν εἶναί πως δνσπειθέστεροι.

779 Τοῦτο δὴ καὶ ἀπὸ τῶν χθὲς xol σήμερον
ἀναγνωσθέντων Εὐφγγελίων τοῦ Χριστοῦ γίνεται
xatepavic* τοῦ γὰρ ἐπὶ Λαξάρῳ τελεσθέντος θαύ-
patoc, xai θεὸν εἶναι τὸν ποιῄσαντα περιφανῶς πα.
ῥαστήῄσαντος, ὁ μὲν λαὸς ἀνεπείσθησαν καὶ ἐπίστευ.
cav, οἱ δὲ τηνιχκαῦτα ἄρχοντες, οἳ γραμματεῖς
Φηλονότι xal Φαρισαῖοι, τοσοῦτον ἀπέσχον τοῦ, πει-
σΆῆναι, ὡς κάὶ xav' αὐτοῦ μανΏναι μᾶλλον, xol ὑπὸ
Σρενοδλαδείας θανάτῳ παραδοῦναι βουλεύεσθαι xbv,
xa δι ὧν εἶπε, χαὶ δι’ ὧν ἔπραξε, ζωῆς xal θανά-

eum tradere morti

Nam potest no& tautum justitiam et castimonratu
colere, sed etiam qui injuste et dissolute vivere vel.
let multimode castigare ; sed nec etiam iniquitatem
modo e solio ejicére, verum adhuc justitianr in co
constituere, hec tàntum se ipsum docilem przsebere
in obediendo Evangelio Christi, ejusque prasecnibus,
sed ctiam contamaces submittere Christi Ecclesie,
ejusque secundum Christum praepositi, qus non
solum utendo potestate et jure a Deo acceptis , sed
etiam se minus bonis in exemplum dando obtine-
bit. Nam tales subditi quales principes. Sedulitate
ergo et violentia et diligentia opus est , onmibus
quidem, sed non squaliter. Qui enim gloria et divi:
tiis et polestate superinduuntur, et cirea litteras
et comparandam illam quam judicant sapientiam
studiose versantur, si salvari velint, magis neces-
sariam habent vim et diligentiam , eum natura sint
indocilioris ingenii.

Quod ex hesterno necnon ex hodierno Evangelio
evidenter patet. Etenim perfecto super Lazarum mi-
raculo qua Christus se Deum clare probaverats.
populus quidem persuasus credidit, principes au-
tem, id est Scribe et Pharisæi, tantum aberat. ut
crederent, ut contra ipsum furérent, et insani
intendereut. qui et dictis
et faclis sese viiæ mortisque Domiuum manifesta-
verat, Nam: quis autumaret ex eo quod Christus,
elevatis sursum oculis, dixerit : « Pater, gratias ago

του Κύριον ἀναφανέντα * οὐ γὰρ ἔχει τις εἰπεῖν, ὅτι ο tibi, » prohibuissae ne Patri zqualig putaretur ?

τὸ τοὺς οἰχείους ὀφθαλμοὺς ἄνω τότε τὸν Χριστὸν
ἑπᾶραι xal εἰπεῖν" Πάτερ, εὐχαριστῶ σοι ὅτι Ίχου-
σάς µου, ἐμπόδιον αὐτοῖς ἐγένετο πρὸς τὸ ἴσον εἶναι
νοµίσαι νοῦτον τῷ Πατρί:. ἐπιφέρει γὰρ αὐτὸς ἐχεῖ
αρὺς τὸν Πατέρα λέγων: « Ἐγὼ δὲ few ὅτι πάν-
φοτέ µου ἀχούεις, ἀλλὰ. διὰ τὸν ὄχλον τὸν ΄περιε-
θτῶτα εἶπον, ἵνα πιστέύσωσιν ὅτί σύ µε ἀπέστει-
lae. » "Iva γὰρ ὁμοῦ τε θεὺν γνῶσι τοῦτον, χαὶ ἐκ
vou ΠἩατρὸς ὄντα, καὶ κατ οὐδὲν ὑπεναντίον, ἀλλὰ
κατὰ γνώμµην «οῦ Πατρὸς τὰ θαύματα ἑργαζόμενον,
Ἶρε μὲν ἑνώπιον πάντων τοὺς ὀφθαλμοὺς αὐτοῦ
πρὸς τὸν Πατέρα, ἐχεῖνα δὲ εἶπε πρὸς αὐτὸν, ἅπερ
ἴσον ἀποδείχνυσι τὸν ἐπὶ γῆς εἰπόγτα τῷ ἀνωτάτῳ
καὶ χατ' οὐρανὸν Πατρί * ὥσπερ γὰρ μέλλονίος τὴν

ἀρχὴν πλάττεσθαι τοῦ ἀνθρώπου βονλὴ προηγήσατο, D

οὕτω xal viv ἓν τῷ Aatópu, τοῦ ἀνθρώπου μµέλλον-
τος ἀναπλάττεσθαι βουλὴ προηγεῖται, Αλλ' ἐχεῖ
μὲν τοῦ Πατρὸς πρὸς τὸν YUv iv τῷ μᾶλλειν πλάτ-
τεσθαι τὸν ἄνθρωπον εἰπόντος, Ποιήσωμεν ἄνθρω-
Xov, αὐτὸς ὁ Υἱὸς fixouce {οῦ Πατρὸς, xol οὕτως
6 Ss poros sl; τὸ εἶναι mapfjy0n * ἐνταῖθα δὲ νῦν
ἀχούει τοῦ Υἱοῦ αἰπόντος ὁ Πατὴρ, xai οὕτως ὁ Λά-
ζαρος ἐζωώθη. “Ορᾶτε τἦν ὀμοτιμίαν καὶ τὴν ὁμὸ-
θουλίαν ὅση; Τὸ μὲν γὰρ σχΏμα τῖς προσευχῆς διὰ
τὶν περιεστῶτα Ἰέγονεν ὄχλο», τὰ δὲ ῥήματα οὗ
προσευχῆς ἣν, ἀλχὰ δ:σ/ητεία; xa αὐὑξοχρατορίας
Λάζαρε, δεῦρο ἔξω, xal εὐθὺς ὁ τετραήµερος νεκρὺς

3 Joan. αι, 11, 13. * Gn. i, 3.

* Joan, xi, 45.

Explicat enim ipse.Patrem affatus : « Ego autem
sciebain quia semper me audis, sed propter popu-
lum qui circumstat dixi, uL credant quia tu me mi-
sisti*. » Ut enim pariter Deum esse cognoscant, illum
et a Patre procedeniem et in nullo minorem , sed
secundum assensum miracula operari, elevavit
quidem coram omnibus oculos ad Patrem, talia
vero ad ipsum dixit quae ostenderent in terris lo-
quentem regnanti iu excelsis et in celis Patri
sequalem, Enimvero sicut in principio, cum jamjam
cresndus esset homo, consilium .przecedit, ita in
Lazaro cum homo rursus esset formandus. Illic au-
tem Pater ad Filium de jam creando homine dixit:
« Faciamus hominem *; » Filius vero Patrem aa-
divit, et sic homo in vitam processit. Hic autem Fi-
lium loquentem audit Pater, et sic Lazarus ia vitam
rediit, Videte honoris et consilii paritatem. For-
mam quidem urationis propter cireumstantem tar-
bam adhibuit; verba autem orationis non sunt, sed
Imperii et plenæ potestalis : «Lazare, veni foras *,»
et statim, defunctus quatriduanus illi vivus adfuit :
utrüm viventis imperio an vivilicantis oratione ? Ea-
clamavit voce magna, et hoc propter circumstantes,
poterat euim vi non tantum vocis modieæ, sed etiam
simplicis voluntatis resuscitare licel valde disians et
quavis lapis impositus esset, Sed àd tumulum ac-
cessit et circumstantihus sermonem babuit, et tu-

183

GREGORII PALAMAÉ

181

lcruntÉa idem, et foetorem senserunt , et voce ma- A ζῶν αὐτῷ παρέστη * ἄρα .προστάγµατι ζωοῦντος

gia clamavit εἰ vocavit Lazarum, et sle eum ad lu-
cem reddidit, ot propriis oculis, viderunt enim tu-
mulum adstan:es, propria perceptione, senserunt
mortui feetorem , nam quatriduamus erat, proprio
tactu, snis enim manibus primo lapidem ex mo-
numento sustelerunt, dcinde vincula quibus corpus
ligabatur, et sudarium, quo velabatur facies solve-
ruul, et propriis auribus, Domini enim vox omniuin
auribus personavil, omnes intelligerent et crede-
rent quoniam ipse est vocans ea qua non sunt
tanquam ea qua sunt *, portaus omnia verbo vir-
tutis suse et omnia in prineipio solo verbo in esse
adducens.

τοῦτο, ἢ δι’ εὐχῆς ζωοποιοῦντος; Ἐφώνησε δὲ φωνῇ
Μεγάλῃ, xa τοῦτο διὰ τοὺς περιεστῶτας * ἑδύνατο
ὰρ μὴ µετρίᾳ φων] µόνον, ἀλλὰ καὶ βονλῆματι
µόνῳ τοῦτον ἀναστῆσαι, ὥσπερ χαὶ μακρὰν ἀπέχων,
καὶ τοῦ λίθου ἐπικειμένου» ἀλλὰ xal ἑἐπέστη τῷ
τάφψ, καὶ εἶπε τοῖς περιεστῶσι, καὶ Ἶραν αὐτοὶ
τὸν λίθον xol ᾖσθοντο τῆς δυσωδίας, xaX φωνῇ µε-
Υόλῃ ἑφώνησε xal ἐχάλεσε, xa οὕτως ἀνέστησεν
αὐτὸν, ἵνα καὶ διὰ τῆς οἰχείας ὁράσεως * αὐτοὶ Υὸρ
ἑώρων ἐφισταμένῳ τῷ τάφῳ χαὶ διὰ τῆς οἰπείας
ὑσφρήσεως» αὐτοὶ γὰρ ᾖσθοντο τῆς δυσωδίας τοῦ
νεχροῦ, τεταρταῖος yàp ἂν, καὶ διὰ τῆς ἑαντῶν
ἀφῆς, 6t ἧς αὐτοὶ ταῖς οἰχείαις χρησάµενοι yspel,

πρῶτον μὲν Ἶραν τὸν λίθον Ex τοῦ μνημείου, Όστερον δὲ τὸν ἐπὶ τοῦ σώματος δεσμὸν xol τὸ ἐπὶ τῇ
ἴψει σοὐδάριον ἔλυσαν ΄ xal διὰ τῶν οἰκείων (xev τῆς τοῦ Κυρίου φωνῆς ἐπὶ τὰς πάντων &xoke φθα”
νούσηςι σννῶσι πάντες xal πιατεύσωσιν, ὅτι αὐτός ἐστιν ὁ xaXov τὰ gh ὄντα ὡς ὄντα, ὁ Φφέρων πάντα
τῷ ῥήματι τῆς δυνάµεως αὗτοῦ, ὁ xal πάντα τὴν ἀρχὴν ῥήματι póv ἐκ μὴ ὄντων τὰ ὄντα ποιἠσας.

Populus ergo simplex propter talia sic ei! credi- B

dit ut non solum silens habuerit fldem, sed et præco
factus sit opere et lingua ejus divinitatis. Etenim
Lazaro e somno quatriduano excitato, Dominus
Maclus asinum quem parsverant discipuli, sicut
evange'ista Matibæus narrat 5, in ipso sedens Hiero-
selyma iugreditur, prout propbetaverat Zacharias
dicens : « Noli timere, filia Sion, ecce rex tuus ve-
nit tibi justus et Salvator; ipse mansuetus et se-
dens super subjugalem et pullum asinz *.» Quibus
verbis ostendit propheta quod przdictus erat rex
jpse qui solus Rex Sion jure appellatur. Ait enim:
Rex tuds non est ex conspectis metuendus, nec au»
sterne, nec nefarius, satellites stipatoresve non ha-
bet, nec peditum vel equitum turbam adducit, nec

avare degit, nec tributa aut vectigalia exigit. nec C

servitutes aut officla non . minus vilia quam no-
xia, Sed ejus insignis humilitas, paupertas et parei-
monis; asino insidens jngreditur, hominum
vero comitatu utitur nullo. ideo justus solus iste rex
etsalvans in equitate,et ipse mansuetus : propriam
enim babet mansuetudiaeim. Unde et Doroinus de
seipso dixit : « Discite a me quia mitis sum et,bu-
milii corde *. » Ille ergo qui Lazarum resuscitave-
ral, rex super asinum sedens, sic Hierosolyma in-
greditur, omnes autem turbæ, fere omnes pueri,
viri, seniores, prostratis vestimentis et acceptis ra-
mis palmarum qua sunt victoriz signum, tanquam
vitz» auctori mortisque victori occurrerunt, quem
adorabant et deducebant non extra tantum, sed etiam
intra sanctorum qwoeuia una voce concinenles :
«Ilosanna filio David! Hosanna in excelsis t» Hoc
' quidem hosasna hyninus est ad Deum inissus; in-
terpretatum epim idem sonat ac «Salva Domine. »
Jud autem quod additur ; in excelsis, ostendit eum
non in terris tantum nec modo ab hominibus, sed
ct in excelsis ab angelorum eaoris celebrari. Nee
tantum illum sic cogcinentes Deum praedicant, sed
eiiam pravis consiliis et conira Deum propositis

*O μὲν οὖν ἄχαχος λαὺς οὕτω διὰ πάντων ἑπί-
στευσαν αὐτῷ, ὡς μὴ µόνον σιγῇ τὴν πίστιν ἔχειν,
ἀλλὰ xo χήρυχες γενέσθαι δι’ ἔργων τε χαὶ λόγων
τῆς αὐτοῦ θεότητος. Μετὰ γὰρ τὴν τοῦ Λαζάρου
τετραήµερον ἔγερσιν, ὀνάριον εὐρὼν ὁ Κύριος, ὃ
προητοίµασται παρὰ τῶν μαθητῶν, ὡς ὁ εὔαγγε-
λιστὴς Ματθαϊός φησιν, ἐπ᾽ αὐτοῦ καθίσας, τὰ 'Ie-
ροσόλυµα S) εἶσῇει χατὰ την προφητείαν Zaya-
ρίου, προειρηχότος» « Mh φοδοῦ, θύγατερ Σιν,
ἰδοὺ ὁ βασιλεύς σου ἔρχεταί σοι δίχαιος καὶ aoctor
αὐτὸς πρᾶος καὶ ἐπιδεδηχὼς ἐπὶ ὑποζύγιον xal πῶ-
λον ὄνου, » Ἐδείχνυ δὲ διὰ τῶν λόγων τούτων Ó
προφήτης, ὅτι ὁ προφητευόµενος οὗτος βασιλεὺς,
ἃς καὶ μόνος ὄντως τῆς Σιὼν ὑπάρχει βασιλεύς. Ὁ
βὄιλεύς σου γὰρ, φησὶν, οὐχ ἔστι φοδερὺς ἀπὸ
τῶν ὀρωμένων, οὐδὲ βαρύς τις καὶ χαχοκοιὸς, ὕπα»
σπιστλς xai δορυφόρους ἐπαγόμενος, ἢ πεζῶν καὶ
ἰαποτῶν ἐπισυρόμενος πλῆθος, πλεονεξίᾳ τε συζῶν,
xai τέλη xal φόρους ἀπαιτῶν, xol δουλείας καὶ
ὑπηρεσίας ἀγενεῖς τε καὶ ἐπιθλαθεῖς * ἀλλὰ τὸ ἐπί-
σηµον αὐτοῦ ταπείνωσἰς ἐστι, xoi πτωχεία xol εὖ-
τέλεια * bv γὰρ ἐποχούμενος εἶσῇει, ἀνθρώπινον
ὄγχον ἐπαγόμενος οὐδένα. Διὰ τοῦτο δίκαιος μόνος
οὗτος βασιλεὺς, xal σώζων ἐν δικαιοσύνῃ, xal αὖ-
vdc πρᾶος ὡς ἰδιαιτάτην ἔχων τὴν πραότητα * xal
Υὰῤ καὶ αὐτὸς ὁ Κύριος περὶ ἑαυτοῦ φησι’ « Más
Osce ἀπ ἐμοῦ, ὅτι πρᾶός εἰμι χαὶ ταπεινὺς τῇ
χαρδίᾳ.» Ὁ μὲν οὖν τὸν Λάζαρον ix νεκρῶν ἀνα-
στήσας βασιλεὺς ὄνῳ ἐπικαθήμενος εἰσῇει νηνικαῦτα

D τὰ 'lepocóluga* ol δὲ λαοὶ πάντες, εὐθὺς σχεδὸν,

παῖδες, ἄνδρες, πρεσθῦται, τά τε ἱμάτια ὑποστρων-
νύντες, xal βάῖα λαδόντες ix φοινίχων, ἄἅπερ ἐστὶ
γίχης οὐύμόολα, ὡς ζωοποιῷ καὶ νιχητῇῃ θανάτου
γεγονότε προσνπήντων, προσέπιπτον, προέπεµπον
αὐτόν «οὐχ ἑχτὸς µόνον, ἀλλὰ καὶ ἑντὸς τῶν τοῦ
ἱεροῦ περιδόλων συμφώνως ἄδοντες, Ὡσαννὰ τῷ
vip Δαθὶδ, ὡσαννὰ dv τοῖς ὑψίστοις. Τὸ μὲν οὖν
ὡσαννὰ Όμνος ἐστὶ πρὸς θεὸν ἀναπεμπόμενος * lp»
μηνευόµενον γὰρ, Σῶσον δὴ, Κύριε, φησί * τὸ δὲ "v

5 nom. iv, 17. * Maub. xx) ἰ seqq. " Zachar. 1, 9, * Maub. xi, 29.

135

HOMILIA Xv.

τοῖς ὑφίατοις προσχείµενον δείχνυσιν οὐχ ἐπὶ γῆς A Seribarum et Pharissorum sicut δἱ pretextis ab

αὐτὸν µόνον, οὐδ' ὑπὸ τῶν ἀνθρώπων µόνον, ἀλλὰ
καὶ iv τοῖς ὑψίατοις ὑπὸ εῶν οὐρανίων ἀγγέλων
ἀνυμνούμενον. OO µόνον δὲ ἀνυμνοῦσιν αὐτὸν οὕτω
xal θεολυχοῦσιν, ἀλλά xa τῇ χαχοδούλῳ xai θεο-
Báxo γνώµῃ τῶν Γραμματέων xal Φαρισαίων, xai
Ἑρὸς τὰς φονιχὰς αὐτῶν προφάσεις διὰ τῶν ἑξίς
ἐγαντιοῦνται ' οἱ μὲν γὰρ φρενοδλαδῶς ἔλεγον περὶ
αὐτοῦ * « Οὗτος ὁ ἄνθρωπος οὐκ ἔστιν ἐκ τοῦ Θεοῦ,
καὶ ἐπειδὴ σημεῖα πολλὰ moult, ἐὰν ἀφῶμεν xal
ph θανατώσωμεν αὐτὸν, πάντες πιστεύσουσιν εἰς
αὑτόν ' xal ἐλεύσονται ol. 'Ῥωμαῖοι, καὶ ἀροῦσιν
ἡμῶν τὴν πόλιν xai τὸ ἔθνος. » Ὁ δὲ λαὸς, τί φη-
€w ; « Εὐλογημένος ὁ ἑρχόμενος tv ὀνόματι Κυρίου,
εὐλογημένη fj ἐρχομένη βασιλεία τοῦ πατρὸς ἡμῶν

eis allatis adversari non cessarunt. Stulte enim de
illo dicebant : « Homo iste non ex Deo est οἱ quia
multa facit signa, si diwittious eum sic et non in»
terficiamus, ownes credent in eum, et venieat Re-
mani et tollent nostrum locum et. gentem *. » Po-
pulus vero quid dixit? « Benedictus qui vevoit [n
nomine Domini. Benedicium quod venit regnum
patris nostri David!» Per hec verba : «Benedictus
qui veuit in nomine Domini, » monstrabant eum ex
Deo ut Patre esse, ei in nomine Patris venire; sicat
Dominus de semetipso dixit : «Ego veni in nomine
Patris mei !*, » ot : « Ex Deo exivi et venio !*, »
S-d per ista : Benedictum quod venit regnum patrís
wostri David, ostenderunt illud esse regnum in

Aa6l5 * » διὰ μὲν οὖν τοῦ λέγειν, « Εὐλογημένος ὁ B quod secundum prophetiam creditur sunt. gentes

&pxópevoc kv ὀνόματι Κυρίου, » ὑπεδείχνυον ἐκ τοῦ
Θιοῦ xai Πατρὸς αὐτὸν ὄντα, xai ἐν τῷ ὀνόματι
τοῦ Πατρὸς αὐτὸν ἑλθόντα, ὡς χαὶ αὑτὸς ὁ Κύριος
περὶ ἑαυτοῦ φησιν’ « "Urt ἐγὼ ἦλθον ἐν τῷ ὀνό-
ματι τοῦ Πατρός pou, xai ix τοῦ Θεοῦ ἐξῆλθον xal
fjxe. » Διὰ δὶ τοῦ λέγειν, « Εὐλογημένη «ἡ ἔρχο-
µένη βασιλεία τοῦ πατρὶς ἡμῶν Δαθιδ, » ὐπεδεί -
χνυον ταύτην εἶναι τὴν βασιλείαν, εἰς ἣν µέλλουσι
κατὰ τὴν προφητείαν πιστεύειν xal τὰ ἔθνη, xat
μάλιστα οἱ Ῥωμαῖοι. Οὗτος γὰρ ὁ βασιλεὺς οὐ µό-
wf? ἑλπίς ἐστι τοῦ Ἰσραῇλ, ἀλλὰ xal προσδοχία
τῶν ἐθνῶν κατὰ τὴν προφητείαν Ἰαχὼδ, « Δε-

et in primis Judaei. lile enim Rex non tantum spes
Israel, sed εἰ exspectatio populorum , prout prsedi -
xerat Jacob, aliigans ad vitem asinum suum, id cst
ipsi submissa Jud:orum gentem, et palmiti vitis
pullum asini ipsius. Vitis rami sunt discipuli ad
quos Dominus dixit : « Ego sum vitis, vos auteu
palmites !*. » llis ergo ramis alligavit sibi Dominus
pullum sui ipsius asini seu novum ex gentibus
]srael, qui secundum prophetiam facti. sunt Abra-
bz filii. Si ergo rex iste spes est gentium, quo-
modo dixerunt : Si in ipsuin cfedamus, nos punient
Romani?

σµεύων πρὸς ἄμπελον τὴν ὄνον αὐτοῦ, » τουτέστι τὸν ὑποχείμενον ἐξ Ἰουδαίων αὐτῷ λαόν: xal τῇ Dus
τῆς ἀμπέλου τὸν πῶλον τῆς ὄνου αὐτοῦ. "EX δὲ τῆς ἀμπέλου εἰσὶν οἱ τοῦ Κυρίου µαθηταὶλ, πρὸς
«0; ὁ Κύριος ἔλεχεν. ε Εγώ εἰμι dj ἄμπελος, ὑμεῖς τὰ κλήµατα. » Tj οὖν ἔλιχιταύτῃ σννέδησιν ὁ Κύ-
ftc &1 iav: τὸν πῶλον τῆς ὄνου αὐτοῦ, τουτέστι τὸν ἐξ ἐθνῶν vlov Ἱσραὴλ, οἳ κατὰ χάριν υἱοὶ γε-
γόνασι τοῦ ᾿Αδραάμ. El τοίνυν xal τῶν ἐθνῶν linc ἔστιν ἡ βασιλεία αὕτη πῶς Φφασιν, Elg αὐιὶν πι-

στεύσαντες ἡμεῖς, τοὺς Ῥωμαίους φοδηθησόµεθα ;

Οὕτω μὲν οὖν ol. μὴ τὰς φρένας ἀλλὰ τῇ χαχίᾳ α Sie erzo illi non mente, sed nequitia parvuli,

νηπιάζοντες, ἐμπνευσθέντες ὑπὸ τοῦ ἁγίου Πνεύ-
µατος ἀπηρτισμένον χαὶ τέλειον ἀνέπεμφαν τῷ Κυ-
plo ὄμνον, μαρτυροῦντες ὅτι τετραήµερον νεχρὸν
ὄντα τὸν Λάζαρον ὡς θεὸς ἐξωοποίησεν. Οἱ δὲ Γραμµ-
passi; xal Φαρισαῖοι τὰ τοιαῦτα θαυμάσια ἱδόντες
καὶ τοὺς το:ούτους παῖδας χράζοντας iv. τῷ ἱερῷ
xai λέγοντας, Ώσαννὰ τῷ υἱῷ Δαθὶδ, Ἰγανάχτησαν,

xai πρὺς τὸν Κύριον ἔλεγον * Οὐκ ἀχούεις εἰ οὗτοι .

λέγουσιν ; ὅπερ μᾶλλον ἴδει πρὸς αὐτοὺς εἰπεῖν τη”
νιχαῦτα τὸν Κύριον, ὅτι Οὐ βλέπετε, οὐδ' ἀκούετε,
οὐδὲ συνίετε ; Διὸ xal αὐτὸς ἐντρέπων αὐτοὺς µεµ-
φομένους, ὡς ἀνεχόμενον τῆς θεῷ µόνον πρεπούσης
ὀμνῳδίας, Ναὶ, φῃσὶν, ἀχούω τῶν παρ᾽ ἐμοῦ σοφι-
ζομένων ἁοράτως, xal περὶ ἐμοῦ τοιαῦτα φθεγγο-
µένων» ἐὰν δὲ xal οὗτοι σιωπἠσωσιν, οἱ λίθοι χε-
κράξονται. ᾿Υ μεῖς δὲ οὐδέποτε ἀνέγνωτε ἐχεῖνο τὸ
προφητικὸν, ὅτιε "Ex στόματος νηπίων xai θηλακόν-
{ων χατΣρτήσω alvov;» Καὶ γὰρ xa τοῦτο μεγίστου
θαύματος ἣν, τὸ τοὺς ἰδιώτας χαὶ παῖδας xal &pa-
θεῖς θεολογεῖν τελείως τὸν ὃς ἡμᾶς ἐνανθρωπήσαντα
Oedv, ἀγτελιχὸν ἐπὶ στόματος ἀναλαδόντας Όμνον '
ὡς yàp οἱ ἄγγελοι ἐπὶ τῇ Ὑεννίσει τοῦ Κυρίου

? joan. x1, 47,8.

5 Joan, v, 45. '! Juan. xvi, 27, 28.

Spiritu Dei a(flati, perfectum ultimumque Domino
cantabant byinnum testantes quoniam quatridua-
num mortuum ad vitam ut Deus revocavit. Scribee
vero ac Phariszi talia sigoa intuiti, illos tamen puee
ros clamantes in loco sancto et dicentes : Ho-
sanna filio David? indignati Domino dixerunt :
Nonne audis qua isti dicunt? Potuisset potius
Dominus illis dicere : Nonne videtis, nec auditis nec
intelligitis ? ldeo conversus ad illos qui eum ex-
probrarent ex eo quod hymnum solo Deo debitum
acciperet : Utique, ait, audio invisibiliter apud me
disserentes et talia de me proclamantes ; si vero
hi tacuerint, lapides clamabunt, Nonne. unquam
cognovistis il'ud propheticum : « Ex ore iufan-

P iium et lactentium | perfecisti laudem ? » Ingentis

boc erai miraculi infantes pueros et ignaros vere
Deum dicere qui pro nobia Deus fuerat incarnatus
angelicum ore hymnum actipieutes. Nam sicut an-
geli, nato Domino concinuérant : «Gloria in excelsis
Deo, et in terra'*,» etc., lta isti eodem ingrediente
sd eumdem proferebant hymnum :; « Ilosanna ín
excelsis. »

'* Joan. xv, δ. | Luc. µ, 14.

»

GREGORII ΡΑΙ ΑΜΑ
ἔφαλλον * Δόξα iy ὑψίστοις θιῷ xul ἐπὶ γῆς: οὕτω χαὶ οὗτοι νῦν ἐπὶ τῇ εἶσόδῳ χούτου τὸν αὐτὲν &va-

188

«ἐμπούσιν Üpvov, λέγοντας’ « Ὡσαννὰ τῷ vip Δαθὶδ, savvy ἓν τοῖς ὁ ;ἑστοιςι »
Nos quoque, fratres, malitia parvuli simus, juve- Α Αλλά νηπιάσωμεν xal ἡμεῖς, ἀδελφοὶ, τῇ xax4,

ies eL Seniores, rectores pariterque recti, «t.a Deo
éorroboremur et tropzum siruamus οἱ symbola
gestemus vietorie non super pravis tantum cupi-
dilatibus, sed et super ho-tibus tam visibilibus
quam iovisibilihus reportat, et Verbi gratiam in-
veniamus qua in tempore adjuvemur. Tener enim
pullus super quem Dominus sedere non dedignatus
est, cum unus esset, gentés prefigurabat Christo sub-
' mittendas ex quibus omnes nos sumus principes el
subjecti. Igitur sicnt non est in Christo neque mas-
eulus neque femina,neque Graecus neque Judaeus,
sed unum omnes, secundum divum Apostolum '*,
fta in. eodem non est neque princeps neque sub-
dirus, Sed omnes sunt per eamdem gratiam unum
sumus per lidem quz estin ipso et in unum cor-
pus efficimur Ecclesi» ipsius, unum capu! haben-
des quod est Christus, et iu unum Spiritum irri-
gati sumus gratia sanctissimi Spiritus, el unnm
omnes baptisma accepimus, et una in.omnibus
spes, et unus nobis Deus, qui est super omnia
οἱ per omnia etf in omnibus nobis, Nos ergo in-
vicem diligamus et sufferentes adjuvemus tanquam
mutua θήρα. Signum enim quo cognoscimur
Mitos esse discipuli, ut ait ipse Dominus !*, est cha-
ritas, et paterna hereditas quam mundum relinquens
nobis reliquit est charitas, e! ultima quam de-
dit nebis ad Patrem ascendens hortatio charitatem
8d invicem confirmat. Studeamus ergo paternam
illam sequi hortationem, nec ejus abjiciamus hzere-
ditatem, nec regnum quod dedit nobis, ne si-
mul ejus fllistionem et benedictionem et doctrinam
rejiciamus et a promissa spe excidamus et sic spi-
ritualis sponsi odiüm ineurramus. Sicut autem
'ante salutiferam passionem, Doniino terrenam hanc

lugrediente Jerosolymam, vestimenta sternebaut:

eon solum populus, sed et veri gentium principes,
Domini dico apostoli, ita et nos steruamus nativa
nostra vestimenta, seu carnem nostram ejusque
devideria spiritui subjiciamus ut non tantum digni
efficiamur videre et adorare salutares Christi pas-
eiones et sanctam ejus resurrectionem, sed etiam
de eiug societstegaudeamus. Si euim, ait Apostóluys,
complantati sumus similitudini mortis ejus. simul et

resurrectionis erimus. Quam nos omnes consequi D

coneédat gratia et benignitas Domini et Dei Salvato-
ria nostri Jesu Christi quem decet omnis gloria, hono-
et adoratio cum zeterno ejus Patre vivificante Spi-
riiu, nunc et semper et in saecula szcuiorum. Amen.

νέοι τε xal πρεσδῦται, ἄρχοντες ὁμοῦ xal ἀρχόμενοι,
ἵνα ἑνδυναμωθῶμεν ὑπὸ τοῦ θεοῦ, xal τρόπἁιον .
στήσωµεν, xal τὰ τῆς νίχης σύμδολὰ βαστάσωµεν,
pf χατὰ τῶν πονηρῶν παθῶν µόνον, ἀλλὰ xal χατὰ
χῶν ὁρατῶν xal ἀοράτων ἐχθρῶν, καὶ λόγου χάῤιν
εὕρωμεν εἰς εὔχαιρον βοήθειαν * ὁ Υὰρ νέος πῶλοςν
ᾧ br ἡμᾶς Ἰποχεῖσθαι χατηξίωσεν ὁ Κύριος, εἷς ὢν,
εὖν πρὸς αὐτὸν ὑποταγὴν προετύπου τῶν ἑθνῶν, ἐξ
ὧν ἡμεῖς ἆσμεν ἅκαντες ἄργοντες ὁμοῦ καὶ ἀρχό-
΄μενοι. Ὡς οὖν iv Χριστῷ Ἰησοῦ οὐχ ἔστιν ἄρσεν,
οὐ θῆλυ, οὐχ Ἕλλην, obx ἹἸουδαῖος, ἀλλ ἓν slot
πάντες κἀτὰ τὸν θεῖον ᾽Απόστολον, οὕτως iv αὐτῷ
οὖκ ἔστιν οὔτε ἄρχων, οὔτε ἀρχόμενος, ἀλλὰ πάντες

p διὰ τῆς αὐτοῦ χάριτος ἓν ἆσμεν τῇ πίστει tfj εἰς

αὐτὸν, χαὶ εἰς ἓν σῶὤμα τελοῦμεν τῆς αὐτοῦ Ἐκκλη-
σίας, χεφαλὴν µίαν ἔχοντες αὐτὸν, χαὶ ἓν πνευμα
ἐποτίσθημεν διὰ τῆς τοῦ παύαγίου Πνεύμάτος 35
ριτος, xal ἓν πάντες βάπτ:σμα ἑλαδόμεν, xal µία
ἐν πᾶσιν ἡ ἐλαὶς, καὶ iT; ἡμῖν 8655, ὁ ἐπὶ πάντων,
καὶ διὰ πάντων, xat iv πᾶσιν ἡμῖν. Aya πῶμεν οὖν

᾿ἀλλήλους καὶ ἀνεχόμεθα xaX κἠδόµεθα ἀλλήλων, Kt

µέλη ὑπάρχοντες ἀλλήλων ' τὺ vip σημεῖον τῆς fy
μῶν πρλς ἐχεῖνον µαθητείας, ὡς αὐτὸς ὁ Κύριος
εἶπεν, ἡ ἀγάπη tot * καὶ fj πατριχὴ χληρονομίσ
fjv ἡμῖν ἀφῆκε μεῖἀδαίνιν Ex. τοῦ χόσµου τούτου,
ij ἀγάπὴ ἐστί. καὶ fi τελευτοία ἣν ἔδωχεν ἡμῖν
εὐχὴ πρὸς τὸν οἰχεῖον Πατέρα ἀναδαίνων, τὴν πρὸ»
ἀλλήλους ἂγάπην ἡμῶν ἐπιστηρίξει. Σπεύδωμεν
οὖν τῆς πατρικῆς εὐχΏς ἐπιτυχεῖς εἶναι, καὶ μὴ
Αποδαλλώµεθα τὴν παρ’ αὐτοῦ κληρονοµίαν, μἉδὲ .
sb σημεῖον, ὃ ἔδωχεν ἡμῖν αὐθὺς, ἵνα ph χαὶ εν
υἱοθεσίαν xai τὴν εὑλόγίαν xal viv πρὸς αὐτὸν
µαθητοίαν ἀπηδαλώμεθα, καὶ τότε τῆς ἐπιχειμένης
ἐχπέόωμεν ἑληίδος, xal ἀποκλε ιαθῶμεν ϐ3 τοῦ vsv-
ματικοῦ νυμφῶνος. Καθάπερ δὲ πρὺ τοῦ σωτηρίου
πάθους ἐπὶ thv κάτω Ἱερουσαλὴμ v» Κυρίῳ εἶσε-
λαύνοντι tk ἱμάτια ὑπεστρώννυον οὐχ ὁ λαὸς µόνον,
ἀλλά καὶ οἱ τῶν ἐθνῶν ὄντως ἄρχοντες , οἱ τοῦ Κυ-
plou λέγω &nócvolot οὕτω xai ἡμεῖς ἄρχοντες ὃ-
μοῦ χαὶ ἀρχόμενοι ὁποσιρώσωμεν τὰ ἡμῶν αὐτῶν
ἔμφυτα ἱμάτια, τὴν ἡμετέραν σάρχα, καὶ τὰ καν’
αὐτὴν θελήµατα ὁποτάσσοντες τῷ πνεύματι, ἵνα
gh µόνον χαταξιωθῶμεν ἰδεῖν καὶ προσχυνῆόαι xal
τὸ σωτήριον to) Χριστοῦ πάθος καὶ τὴν ἁγίαν ἀνά-
στἀδιν,. ἀλλὰ καὶ τῆς πρὸς αὐτὸν χοινωνίας xatd-
πολαύσωμεν ’ « Ei γὰρ σύμφυτοι, φησὶν ὁ ΑἈπόστο-
λος, γεγόναµεν τῷ ὁμοιώματι toU θανάτου αὐτοῦ,

δἡλον ὅτι xal τς ἀναστάσεως ἑσόμεθα * » Ἶς Υένοιτο πάντας ἡμᾶς ἐπιτυχεῖν χάριτι xal, φιλανθρω.
iq τοῦ Κυρίου xal 8:00 xal Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ᾧ πρέπει πᾶσα 0563, vu] xal προσκύνη:
σις αὺν τῷ ἀνάρχῳ αὐτοῦ Πατρὶ καὶ τῷ ζωοποιῷ Πνεύματι νῦν καὶ ἀεὶ χαὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰω»

νων. Αμήν.

69 tom, z, 72, ** Joan, ΣΙ, 34.

189
. OMIAIA IG".

Περὶ tijc κατὰ σᾶρκα τοῦ Κυρίου ἡμῶν ᾿}ησοῦ
Χριστοῦ οἰκονομίας. καὶ τὼν δι αὑτῆς κεχα-
ῥρισµένων τοῖς ὡς ἀληθῶς slc αὐτὸν απιστεύ-
ουσι’ καὶ ὅτι πολυτρόπως ὁ θΘεὸς δυγάµενος
τῆς τοῦ διαθ2λου τυρανγίδος «ἱντρώσασθαι
εὐν ὄνθρωπον, ἐἰκότως ταύτῃ un dor ἐχρήσωτο
τῇ οἰκονομίᾳ. 'Pnhsica τῷ ἁγίῳ xal usydo
Σαθδάέφ.

Ὁ τοῦ Θεοῦ Άροα.ώνιος xal ἁπερίληπτος xal

. παντοχράτωρ Λόγος καὶ YU . παντοδύναμος ἑδύ-

νατο πάντως xai χωρὶς τῆς οἰχείας ἐνανθριωπήσέως

ῥύσασθαι «hv ἄνθρωπον τῆς θνητότητος xal τῆς
δουλείας τοῦ διαδόλου * πάντα γὰρ φἑρει τῷ ῥή-
ματι τῆς δυνάµεως αὐτοῦ, xal πάντα ὑπόχείται

«fj τούτου θεϊχᾗ ἑξουσίᾳ, καὶ πάντα δύναται, χατὰ ,

*b» "l6, ἀδυνατεῖ δὲ τούτῳ οὐδέν " τῇ yàp τοῦ
xtíctou ἑξουσίᾳ «κτίσματος ἀντιθλέφαι ἰσχὺς οὗ
δύναται, xal τοῦ Παντοχράτορος ἰσχυρότερον οὐ-
δέν. Ἁλλ' ὁ χαὶ πρὸς τὴν ἡμετέραν φύσιν xal
ἀσθένειαν ἁρμοδιώτερος, χαὶ τῷ δρῶντι πρεπωδέ-

στατος τρόπος οὗτος Ἶν, ὁ δ.ὰ τῆς ἑνανθρωπήσεως

«τοῦ Λόγου τοῦ θεοῦ, ὡς xal τὸ δίχαιον ἔχων μεθ)
ἑαυτοῦ, οὗ χωρὶς οὐδὲν ὑπὸ Θεοῦ τελείται, « AL-
χαιος γὰρ ὁ θεὸς, χαὶ διχαιοσύνας ἠγάπησε, καὶ
οὖχ ἔστιν ἁδιχία dv αὐτῷ, ». χατὰ τὺν. φαλμῳδὸν
Προφήτην. Ἐπεὶ δὲ xal thv. ἀρχὴν ὁ ἄνθρωπος tT-
καταλειφθεὶς ὑπὸ Θεοῦ δικαίως, ὡς αὐτὸς πρῶτος
ἐγκαταλικπὼν αὐτὸν, xal τῷ ἀρχεχάχῳ προαδρα-
μὼν ἑχὼν, xal τάναντία σὺν δόλῳ’ συμδουλεύοντε

WOMILIA XVI.

190
lIOMILIA XVI.

De dispensatione incarnationis Domini nostri Jesu
- Christi, ei de gratiis per &éum vere in ipsum creden-
libus concessis ; necnon quia Deus cum poisitt
multimode hominem a demonis Iyrannide liberare
potius hac usus est dispensatione. (ue sancto ma-
joreque Sabbato habita fuit.

AEternum etincircumscriptum necnon przpollens
Dei Verbum: omnipotensque Filius poterat omnino et
absque propria incarnatione hominem a morte et
servitute eruere : omnia enim portat verbo virtu-
tis suze, et omnia divinze ejus potestati gubjecta sunt;
omnia potest, secundum Job '*, nibilque ipsi est im-
possibile, etenim conditoris potestati creaturz ro-
bur obluctari nequaquam potest, nibilque-omnipo-
tente. validius. Sed ad naturam infirmitatemque
nostram magis accommodatus, et agenti maxime-
consentiens erat bic modus, scilieet Verbi Oei in-
carnatio quatenus justitiam secum habent, sine qua
nihil a Deo perficitur : « Justus enim Dominus, et
justitiam dilexit, ét iniquitas in eo uon est ο,» ut. .
cecinit Psalmistes propheta. Verum cum in prin- -
cipio homo jusie 4 Deo derelictus quia ipse prior
illum relinquerat, et ad malignum libenter currens, .
dolose iusidianti eredens jure traditus fuit, ita in-
dividia diaholi justaque Dei permissione niors in
mundum intravit, quz ex. immani perversissimi
malitia multiplici modo accidit ; nam non solum

πεισθεὶς δικαίως ἑκείνῳ παρεδάθῃ, καὶ οὕτω φβόνῳ {; mors e natura eveniens, sed etiam nex violenla,

τοῦ πονηροῦ, xal συγχωρήσει διχαίᾳ τοῦ ἀγαθοῦ

ipso adjuvante, perpetratur,

θάνατος εἰς τὸν xócpov εἰσιηλθεν Σ ὃς ἐξ ὑπερδαλλούσης 83} τοῦ ἀρχεχάχου xaxiag xai διπλασίως'
ἐγένετο * οὐχ ὁ φοσιχὺς Υὰρ μόνος, ἀλλὰ xal ὁ βίαιος αὐτοῦ προξενοῦντος τελεῖται.

"Ent οὖν σὺν δίχῃ τῇ τοῦ διαθόλου δουλείᾳ καὶ
τῇ θνητότητι παρεδόθηµεν, ἴδει πάντως xal τὴν
πρὸς ἐλευθερίαν xal ζωὴν ἐπάνοδον τοῦ ἀνθρωπί-
νου γένους σὺν δίχῃ παρὰ τοῦ θεοῦ τελεσθῆναι. Mt µό-
voy δὲ 6 ἄνθρωπος θεἰᾳᾷ δικαιοσύνῃ τῷ φθονῄσαντι πα-
ρεδόθη, ἀλλὰ χαὶ αὐτὸς 6 διάδολος τὴν μὲν διχαιοσύνην
ἀφ᾿ ἑαυτοῦ ἀπώσατο, γεγονὼς δὲ ἀδίχως τῆς ἑξου-
σίας xa ες αὐτοχρατορίας, μᾶλλον δὲ τῆς τυραννίδος
"oath, τῇ δικαιοσύνῃ μαχόμενος, τῇ δννάμει κατὰ

Igitur cum jure ac merito diaboli servituti mur-
tique traditi fuissemus, omnino oportebat huniani
generis.ad libertatem et vitam reditum jure a Deo
perfici. Vernm non homo tantum divina justitia in-
videnii traditus fuit, sed diabolus etiam justitiam
quidem ab se ipso amovit, factus autem inique po-
testatis οἱ dominationis scu potius tyrannidis ama-
ter, justitiam impugnans, fortitudine contra homi-
nem usns est.Placuit ergo Deo prius perjustitiam dia-

τοῦ ἀνθρώπκου ἐχρήῄσατφ. Ἠρεσε γοῦν «ip 8cip πρῶτον Ὦ bolum dejicere, ipsa quz facit evertens. posterius

«fj δικαιοαύνῃ χαταθληθῆναι τὸν διάδολον, fjxtp αὖ-
«^e διατελεῖ μαχόμενος ὕστερον δὲ τῇ δυνάμει, διὰ
τῆς ἀνασιόσεως xal τῆς µελλούσης χρίσεως * αὕτη
Υὰρ ἀρίστη τάξις, προηγεῖσθαι τὴν δικαιοασύνην τῆς
δυνάµεως, χαὶ τοῦτο θείας ὡς ἀληθώς xal ἀγαθῆς
ὃ- σποτείας, ἁλλ᾽ οὐ τυραννίδος ἔργον τῇ διχαιοσύνῃ
την δύναμιν ἔπεσθαι. Καθάπερ yàp ὁ ἀπ ὀρχῆς
ἀνθρωποχτόνος φθόνῳ xaX µίσει xa0* ἡμῶν ἐπήρθη,
οὕτως 6 ἀρχηγὸς τῆς ζωῆς ὑπερδολῇ φιλανθεωπίᾳς
xai ἀγαθότητος ὑπὲρ ἡμῶν ἐχινήθη * xat à; ἐχεῖνος
ἀδίχως Ἱράσθη τῇ; ἀπωλείας τοῦ θεοῦ πλάσματος,
οὕτως ἑνδίκως ὁ πλάσας ἠράσθη τῆς σωτηρίας τοῦ
σλαστουργήµατος ᾿ xal ὧν ἐχεῖνος ἁδιχίᾳ xal δόλῳ

κ Job A10,9. Pal. 1, 8.

vero per potentiam ia die resurrectionis futurique
judicii ; qux ratio. optima est : justitiam potesta-
tem precedere, et hoc vere divinz bonzque domi-
mationis, non autem tyrannidis opus : potestatem
sequi justitiam, Nam quemadmodum ille qui es! a -
principio homicida, invidia et odio adversus uos
intwmuit, iia princeps vitae eximia beuignitate et
bonitate pro nohis motus fuit ; et sicut. ille inique
perditione creatur: Dei delectatus est, ita juste
conditer- gavisus est salute plasimatis; et .sivut
Hle injustitia ct dolo victoriaui sibi lhominis-
que ruinam operatus est,. ita liberator ia justi-
tia ct sapientia. perpetuam malignissimi cladem,

191

GREGORII] PALAM.E

192

proprleque ereatare renovationem patravit. Igitur A «hv νίχην ἑαυτῷ xot τὴν τοῦ ἀνθρώπου πτῶτιν κατ-

prius Deus omisit quod poterat, ut quod oportebat
prius efficeret, Exinde przclarier facta est justitia
ab eo qui insuperabilem potestatem hahet przpo-
sita, homines vero discere oportebat justitiam nune
per opera in tempore mortalitatis proferrc, ut in
tempore immortalitatis, polestate accepta, jam non
amlitendam possideant.

έπραξεν, οὕτως ὁ ἐλευθερωτῆς ἐν διχαιοσύνῃ xal

σοφίᾳ τὴν ἧτταν εἰς τέλος τοῦ ἀρχεχάκου xal τὴν
ἀνακαίνισιν τοῦ οἰχείου ἑἐξείργαδται πλάσματος.
Παρέλιπεν οὖν ὁ θεὺς πρότερον ὅπερ Ἰδύνατο, tv
ὅπερ ἐχρῆν ἑνεργῆσῃ πρότερον. Περιφανεστέρα δὲ
κἀντεῦθεν ἡ δικαιοσύνη γέγονε προκριθεῖσα παρά
τοῦ δύναμιν ἀήττητον ἔχοντος διδαχθῆναι δὲ καὶ

φυὺς ἀνθρώπους ἔδει τὴν δικαιοσύνην ἐνταῦθα δι ἔργων ἐν τῷ xa'pip τῆς θνητότητος ἐπιδείχνυσθαιο
ἵν ἐν τῷ χαιρῷ τῆς ἀθανασίας τὴν δύναμιν λαδόντες, ἀναπόθ)ητον ἔχωσι.

Præterea oportebat victorem, victa natura, de-
vinci. ideo oportebat et necessarium erat houinem
nasci peccati. expertem. Hoc autem erat impossi-
bile. Nemo enim, ait Scriptura, sine peccato, etsi

Πρὸς δὲ τούτοις ἔδει xol ὑπὸ τῆς νικηθείόης φύ-
ceu; νιχηθῆναι τὸν νιχήσαντα, xai χαταθοφισθῆναι
τὸν χατασοφισάµενον. Διὰ τοῦτο ἔδει τε xol ἀναγ-
xalov fjv ἄνθρωπηων γενέσθαι ἁμαρτίας ἄγευστου

una dies vita illius; et : «Quis potest dicere : Mun- p ἑαόμενον, Τοῦτο δὶ τῶν ἀδυνάτων fjv* « Οὐδεὶς

dum est cor meum '* ? Et nullus sine peccato nisi
Dcus. ldeo Verbum, de Deo Deus, ex illo quidem
ab zterno procedens, exsistens autem in illo ; nam
quis Deum sine Verbo excogitare possel * necnon
unus cum eo Deos : etenim solis jubar lumen al-
terum preter solem uon facit, neque selis radius
alius est sol prster eum qui 8olus |splendescit.
ideo solus sine peccato Filius Dei οἱ Verbum Fi-
Jiug bomiuis factus est, secundum divinitatem im-
mutabilis, secundum humanitatem irreprehensibi-
lis. « Qui, sieut praedixit Isaias '*, peccatum non fe-
it, nec inventus est dolus in ore ejus. » Qui insu-
Ver solus in. iniquitatibus non fuit concertus, nec
in peccatis utero gestatus, prout in Psalmis David
de semetipso, seu potius de quolibet homine te-
aiatus est. Nam carnis erectio cum sit contra volun-
tatem aperieque legi mentis obsistens, etsi a con-
tiuentibus ip servitutem vi redigatur et. propter
solam generationem prolis intendatur, prolatam
' famen 4 princlpio damnationem patitur, eum cor-
vuptio sit et dicatur, necnou ad corruptionem om-
nino generet, vehemensque flat motus viri minime
scientis honorem qnem nostra a Deo obtinuit na-
tura, jumentis vero assimilati.

γὰρ, dj Γραφή φησιν, ἀναμάρτητος, οὐδ ἂν µία ἡ»
µέρα t ζωὴ αὐτοῦ. » « xal, εΤίς καυχήσετα: ἁγνὶν
ἔχειν τὴν χαρδίαν; » Καὶ οὐδεὶς ἀναμάρτητο; εἰ p
εἷς ὁ θ:ός. Aix ταῦτα ὁ ἐκ Θεοῦ θεὸς Λόγος, ἕξ
Áxslvou μὲν t£ ἀῑδίου (v, ἀλλὰ xal ἐν ἐχείνῳ * οὗ
γὰρ ἔστιν οὐδ' ἐννοῆσαί ποτε 8sbv ἄλογον. xal σὺν
ἐχείνῳ, εἷς θεὸς ὑπάρχωνν οὐδὲ yàp τὸ ἡλιαχὸν
ἁπαύγασμα φῶς ἕτερον παρὰ τὸν Άλιον, οὐδὲ ἡ τοῦ
ἡλίου ἀχτὶς Ἑτερός ἐστιν fioc παρὰ τὸν ἕνα. Διὰ
ταῦτα τοίνυν ὁ µόνος ἀναμάρτητος Υἱὸς xai Λόγος
τοῦ θεοῦ Υἱὸς ἀνθρώπου γίνεται, χατὰ τὴν θεότητα
ἄτρεπτος, χατὰ τὴν ἀνθρωπύτητα ἄμεπτος, « "Oc,
χαθάπερ φθάσας Ἡσαῖας προεμαρτύρησεν, ἁμαρτίαν
οὐκ ἐποίησεν, οὐδὲ εὑρέθη δύλος ἓν τῷ στόµατι αὖ-

C τοῦ. » Καὶ o) τοῦτο µόνον, ἀλλ᾽ ὃς póvo; ἐν &ve-
plat; οὗ συνελήφθη, οὐδ iv ἁμαρτίαις ἐχυήθη,

χαθάπερ iv Ὑαλμοῖς 6 Δαθὶιδ περὶ ἑαντοῦ, μᾶλλον
δὲ παντὸς ἀνθρώπου μαρτυρεῖ. Ἡ γὰρ τῆς σαρχὺς
ἱπανάστασις ἀκούσιος οὖσα, xal ἀντιστρατευομένη
Φανερῶς τῷ vóptp τοῦ νοὺς, εἰ xal παρὰ τῶν σω-
φρονούντων Bla δουλαγωχεῖται, καὶ πρὸς παιδοποιίαν
µόνον ἀνίεται, ἀλλὰ τὴν ἁπ᾿ ἀρχῆς ἑπάγεται χατα-
δίχην, φθορὰ οὖσά τε καὶ λεγοµένη, xal πρς φθο-

pàv πάντως γεννῶσα, ΒΚ, χαὶ τοῦ μὴ αυνειδότος

τὴν τιμὴν, ἣν ἡμῶν fj φύσις ἔλαχε παρὰ Θεοῦ, ἀλλὰ τοῖς χτήνεσιν ὁμοιωθέντος ἐμπαθῆς ὑπάρχουσα xi-

"νησις.
Propterea non tantum Deus factus est homo, sed
etiam ex sancta Virgine, et Virgine faedis ex carne

£: At τοῦτο οὐ µόνον θεὸς iv ἀνθρώποις, ἀλλὰ xal
ix Παρθένου ἁγίας, χαὶ µεμολυσμένων λογισμῶν

cogitationibus longe prsecellente yecundum prophe- ϱ τῶν ix τῆς σαρχὺς ἀνωτέρας χατλ τοὺς προφίτας

(às natus est cujus ουπεθρίΊουθπι sancti Spiritus
obumbratio, non carnis creavit erectío ; annuntia-
. tio fidesque Deum inliabitare fecit, minime asscnsa
neque tentata voluptatis concupisceutia. [sta enim
peuitus ablata, oratione et gaudio Spiritali: « Ecce.
ancilla Domini, at mihi secundum verbum tuum *5,»
ait & nuntium angelum Virgo intemerata, qua,
eum concepisset, peperit ; ita ut victor diaboli,
bomo Deusque simul, traheret naturam tantuni 8
genere, minime vero peccatum, solus ex omnibus
i:on in iniquitate conceptus, neque in p^ccatis ven-

tre gestatus, voluptate scilicet et. passione carnis .

turpibusque cogitationibus ualuræ ος transgres-

5 Prov. xx, 0.

γεννᾶται Παρθένου, fic τὴν αὐλληψιν ἁγίου Πνεύ-
pato; ἐπέλευσις, οὗ σαρχὺς ἐπήνεγχεν ὄρεξις

εὐαγγελισμὸςὶ χαὶ πίστις coo. ἑνδημίας, ἀλλ' οὗ
ενγχατάθεσις καὶ πεῖρα ἐμπαθοὺς ἐπιθυμίας προεί.
ληφε’ ταύτης yàp παντελῶς ἀπιχιαμένης, προσ-
ευχᾖ χαὶ θυµηδίᾳ πνευματιχῇ * «᾿Ιδοὺ γὰρ ἡ δούλη
Kuplou, γένοιτό pot χατὰ τὸ ῥῃμά σου, » πρὸς τὸν
εὐαγγε)ιστὴν ἄγγελον d$ ἅσπιλος Παρθένος ἔφη,
συλλαδθοῦσά τε γεγέννηχεν» ὡς ἂν ὁ τοῦ διαθόλου
νιχητὴς, ἄνθρωπος θεάνθρώπος Gv, τοῦ γένους pó-
vov, ἁλλ᾽ οὐχὶ xal τῆς ἁμαρτίας ἕλχῃ τὴν ῥίδαν
μόνος ἁπάντων οὐκ iv ἀνομίαις συλληφθεὶς, οὐδ' ἐν
ἁμαρτίαις χνηθεὶς, ἡδονῃ δηλαδὴ σαρχὸς xal πάθει,

?5 1sa. Lii, 9; Vletc n, 22. * Luc. 1, 93.

HOMILIA XVI.

καὶ ῥύπαροῖς λογιαμοῖς τῆς ix τῆς παραδάσεως À sione p«llute ; ut esset secundum totam vim vocis

μεµιασµένης φύσεως ' ὡς ἂν ᾗ xal κατὰ τὸ πρὀσ-
ληµµα τελείως χαθαρὺς xal ἀμόλυντος, xai μὴ xas'
αὐτὸ δι αὐτὸν καθαρσίων δεόµενος, ἀλλὰ δι ἡμᾶς
«à πάντα σοφῶς δεχόμενος xal οὕτω νέος ὄντως
᾿Αδὰμ χρηµατίσῃ, xaX διαµείνῃ νέος ὄντως xal εὖ
σθενἠς, μηδαμῶς παλαιούμενος, xal τὸν παλα'ὸν
ἈΑδὰμ ἐν ἑαυτῷ χαὶ δι’ ἑαυτοῦ ἀνακτίσῃ, xal εἰς
ἀεὶ σνντηρ{σῃ viov, δυνατὸς ὧν εἰς ἅπαν ἁποσείσα -
σθαι τὴν παλα[ωσιν. Κάχεῖνος γὰρ ὁ πρῶτος ᾿Αδὰμ
ἀμόλυντος τὴν ἀρχὴν ἐχτίσθη παρὰ θεοῦ, καὶ νέος
fv, μέχρις ἐχὼν τῷ διαδόλῳ πειαθεὶς, καὶ πρὸς
τὰς «ῆς σαρχὸς ἡδονὰς ἑκτραπεὶς, xat τῷ μυλναμῷφ
τῆς ἁμαρτίας ὑποπεσὼν πεπαλαίωται, xal πρὸς τὸ
«παρὰ φύσιν ἐξέπεσε,

Διὰ τοῦτο οὗ χειρὶ µόνον ὃ Δεσπότης ἀναχαινίζει n

παραδόξως αὐτὸν, ἀλλὰ xol χατέχει τοῦτον παρ'
ἑαυτῷ, οὐχ ἀναλαθόμενος µόνον xal τοῦ πτώματος
tiv ἀνθρωπίνην ἑξάρας φύσιν, ἀλλὰ καὶ περιδαλό-
nevoc ἀφράστως, xal συναφθεὶς ἁδιαιρέτως ταύτῃ
xci τεχθεὶς θεὺς ὁμοῦ χαὶ ἄνθρωπος, Ex. γυναιχὺς
μὲν, ἵνα τὴν τωο) αὐτοῦ πλασθεῖσαν ἐχείνην, καὶ
vfj τοῦ πονηρου συμδουλῇῃ χλαπεῖσαν ἀναλάδηται
φύσιν, ix. καρθένου δὲ ταύτης ἵνα xawbv ποιῇση
τὸν ἄνθρωπον” εἰ γὰρ ἐκ σπάρµατος ἦν, oóx ἂν ἦν
χαινὸς ἄνθρωπος οὐχ ἂν τῆς χαινῆς xal μηδαμῶς
φαλαιουµένης ζωῆς ἀρχηγός τε καὶ χορηγός * οὐδ)
ἂν ἐδυνήθη. τοῦ παλαιοῦ κόμματος ὧν, τὸ πλήρωμα
ἐν ἑαυτῷ δέξασθαι τῆς ἀχηράτου θεότητος, χαὶ πη-

purus οἱ impollutus, et ideo non egens propter se
placulis, sed propter nos omnia sapienter accipiens
et Inde vere novus Adam vócaretur, necuon rema-
neretet vere novns et fortis, nullatenus exoletus, et
veterem Alam in seipso atque per seipsum reno-
varet, io perpetuüm juventutem conservaret qui
potens est ownem expellere vetustatem. Ille enim
primua Adam intemeratus a principio pec D.um
creatus est et novus erat, donec libenter. diaboto
credens ct ad voluptates caruis conversus, sordo

peccati lapsus consenuit et in probrosa contra natu-
ram decidit.

Ἰάοο non. manu tantum Dominus mírabiliter il-
lum gupovat, sed et hunc in semetipso contin: t,
non solum apprehendens et naturam humanaw a
lspsu erigeus, sed etiam eam inenarrabiliter com-
prehendens, ipsi indivisibiliter adunatus natusque
Deus simul et homo ex muliere quidem, ut illam 2
se conditam et maligni insidiis delusam apprehep-
deret naturam, ex muliere autem virgine, ut no-
vum faceret hominem. Si enim e semine fuisset,
non esset novus homo, nec nov;e neque unquam
veteraturse vitae dux et auctor, nee potuisset, cum
ex vetere panno fuisset, pleuitudinein purissiuse
divinitatis in se recipere et fontem sanctificationis
inexhaustum earnem efficere, ita ut copia virtutis

Thy ποιῆσαι τὴν aápxa τοῦ ἁγιασμοῦ ἀνεξάντλητον, c, Patrum sordes ablueret, et posteris omnibus ad

ὡς xal τῶν προπατόρων ἐχείνων τὸν μολυαμὸν ἆπο-
«λῦναι περιουσίᾳ δυνάµεως, xal τοῖς ἑξῆς ἀρχεῖν
πρὸς ἁγιασμὸν ἅπασι. Διὰ τοῦτο οὐκ ἄγγελος, οὐκ
ἄνθρωπος, ἀλλ᾽ αὐτὸς 6 Κύριος οὕτως εὐδόχησε δι’
Base ἡμᾶς οῶσαι xaX ἀναπλάσαι, µείνας μὲν ἀναλ-
Δοιώτως θεὸς, προελθὼν δὲ τέλειος καθ ἡμᾶς ἄν-
θρωπος.

Γεννᾶται τοιγαροῦν ἐκ Παρθένου ἁγίας 6 μόνος
ἐξ αἰῶνος ἀνυπεύθυνος ἄνθρωπος, ὁ µόνος µηδαµό-
(sv ὃν τῆς τοῦ θεοῦ ἐγχαταλείψεως ἄξιος. Καὶ πρὶν
B γνῶναι τὸ xaxbv ἐχλέγεται «b ἀγαθὸν, κατὰ τὴν
«ροφητείαν’ xal fol βίον παντάπασιν ἀναμάρτη-
τον, μηδὲ xas' αὐτὸν εὑρεθεὶς σὺν δίχῃ τῆς τοῦ Θεοῦ
ἐγχαταλείφεως ἄξιος, ἐπεὶ μηδ αὐτὸς οὺν θεὺν, ὡς

sanctificationem sufficeret. Propterea non angelus,
non howo, sed ipse Dominus dc judicavit nos per
miscrieordiam salvare et rursum creare, maneas
quidem Deus impollutus, procedens vero hume
secundum nos perfectus.

Nascitur ergo ex Virgine sancia solus a sæeulo
innocens homo, solus nullo modo dignus qui a D«o
derelinqueretur ; et priusquam sciat reprobare ma»
lum et eligere bonum, secundum prophetiam *', vi-
lam vivit omni ex parte irreprehensibilem ; qui
jure ac merito non meritus est ut a Deo descre-
retur, cum ipse Deum, sicut primus Adam, trang-

6 πρῶτος ᾽Αδὰμ, παραδὰς ἑ γχατέλιπε, πάσης ἔντο- D gredieng non deseruerit, ownis mandati divini, om-

λῆς θείας, παντὸς νόµου θείου πληρωτὴς γενόμενος,
κἀντεῦθεν xai τῆς τοῦ διαθὀλου δούλείας δικαίως
ἐλεύθερος. Καὶ οὕτω νιχᾶται παρὰ ἀνθρώπου 6 τὴν
&pyhv τὸν ἄνθρωπον νιχῄσας διάδολος' 55. xe ὁ
*hv κατ εἰχόνα θεοῦ νιχήσας φύσιν xal διὰ τοῦτο
μεγαλαυχῶν χαταθάλλεται τῆς ἐπᾶρσεως, xal ὁ
ἄνθρωπος ἀναπλάττεται τοῦ κατὰ φυχὴν xat ὄντως
θανάτου» θανάτου, ὃν ἀπέθανεν εὐθὺς τοῦ ἀἁπτγο-
peopávoy ξύλου γευσάµενος «θανάτου, ὃς Ἠπείληται
«pb τῆς παρακοῖς τῷ ᾿Αδὰμ xal τῇ Κῦα ὑπ) θεοῦ
πρὸς αὐτοὺς εἰκόντος” « "H ἂν ἡμέρᾳ φἀάγησθε ἀπ'
αὐτοῦ, θανάτῳ ἀποθανεῖσθε * » τὸν γὰρ τὴς σαρχὸς

*! μα, vn, 18. 3. Gen, ut, 17.

nis legis diviuz factor, et proinde justo liber a
diabolica servitute, Ita vincitur ab homine qui ab
Initio hominem vicit diabolus; qui naturse ad
iinaginem Dei conditam f«edaverat, ei propterea
fastu elatus s jactantia dcejicitur, et reviviscit
liomo vera aniro2 morte mortuus, morte qua, gu-
s$'ato fructu. prohibito occubuit, morte quam cum -
minatus erat Deus Adam et Ενα priusquam conu-

maoces fuissent, dicens ad eos : « lu quocunque die

comederitis ex ea, mocte moriemini 33. » ; eteuim
post inobedientiaro ad mortem corporis damna
sumus, Deo propterea ad Adam dicente : « Terra

195

GREGORIT PALAM.E

εν et in terram revertaris.**. » Nam quemadmodum A θάνατον μετὰ τὴν "ax gaxotv —— τηνικαῦτά

anima corpus derclinqueate εἰ ab co. discedente,
corporis mors est, ita Deo animam deserente et ali
ea recedente, mors, est animæ quse alio modo ma-
yet immortalis ; ſœda quidem αἱ inanis fit elongata
8 Deo, et quidem magis quam corpus mortuum,
verum non dissolvitur sicut illud post morlem,
qvia à eongmentatione non.habet quod exsistat.

τοῦ Θεοῦ πρὸς «bw 'ABsycelzZvios, ὅτι. c Ts at xi
εἰς γῆν àxeXcóog. » Katà-tp γὰρ ἡ τοῦ εώματος
παρὰ τῆς ψυχῆς ἑγχατάλειψ.ς, xal 6 ταύτης ax
αὐτοῦ χωρισμὸς θάνατός ἔστι τοῦ σώματος, (570
καὶ ἡ τῆς φυχῆς παρὰ θεοῦ ἑἐγχατάλειφις, χαὶ ὁ :ξ
αὐτῆς τούτόυ χωρισμὸς θάνατός ἐστι ψυχῆς τρόπον
ἕτερον ἀθανάτου µενούσης * αἰσχρὰ piv γὰρ γινετᾶι

xa! ἀχρεία χωριρθεῖσα θεοῦ, xal μᾶλλον fj τὸ apa τὸ νεχρὺν, οὗ διαλύεται δὲ καθάπερ Ex:tvo μετὰ τὴ»

νέκρωσιν, ὅτι μηδ' ἐκ. αυνθέσεως ἔχει τὴν ὕπαρξιν.

. Quod etiam videre est in corporibus anima ca-
rentibus : horum enim simplicissima diutius con-
Staüt. Propterea rationalis anima a Dco elongata
non tantum ab innata ad bonum vi elanguere coe.
pit, sed et ipsa vi suz ad pejora propensionis vio-
lentiam ascipit, usquedum misera ista sic solutis
moribus viveus, jam. nuac discessu e ctore,
deinde vero tewpore judicii cum corpore indissolu-
bili et intalerahilli vinculo tradatur zternz damua-
tioni quam praeparavit Deus diabolo et angelis ejus ;
morioienim ού η ος isti, siquid«mad malitiam atacres,
propter qqanvjure a Deo vera vite derelicti facrüunt.
Quam mortem eum prior subiisset Satan, utpo e
juste. a Deo inüdelitatis eausa. derelictus, uos illius
pariicipes accepit ad infidelitatem iusidiosis conai-
lis captos ; sed Christaa nostram ab hae morte na-
turam liberavit per humanam eonversatidnem suam
otuni obedientia operibus exhibita. Verum on nino
oportebat .on humanam solanr naturam in: seipso
susceptam, sed etiam genus humanum ihimórtali-
tati commendare, et ad. communicationem hujus
vitz adducere quv ipsi corpori in. tempore vitam
elernam largietun, sicut Hla mors animæ mortem
corpori jpsi indülit. Ideo banc dispensationem de-
clarari admodum erat n»cessariom eit wtillusimwm,
Wecnon ejus conversationem a; imitationem pru-
poni. Nam homini sicut angelis bonis Deus ad imi-
tandum proponebatur conspicieudus,

Ἴδοι Av xt; kóJco καὶ Ex! τῶν χαθάπαξ &1Uqtv
σωμάτων * τὰ qàp lv τούτοις ἁπλούστερα μὀνιμώ-
τερᾶ. Δίὰ τοῦτο ἡ λογικὴ ψυχη ph µόνον ἀργίαν
πἆσχει τῆς πρὸς τὸ ἀγαθὸν ἐνεργείας χωρισθεῖσα
8:00, ἀλλὰ xol ἑνεργὸς χαθ᾽ ἑαυτῆς γίνεται τῇ πρὸς
τὰ χείρω fonti. μέχρις ἂν οὕτως ἀνεπιστρόφως fj
ἀθλία βιοῦσα, νῦν μὲν τῷ τοῦ σώματος χωρισμῷ, ἓν
'*) καιρῷ ὃξ τῆς χρίσεις Μετὰ σώματος τῷ ἁλύτν
καὶ ἀφορέτῳ δεσμῷ παραδο f τῆς αἰωνίου xoXá-
ast: fiv ὁ Os; ἠτοίμασε τῷ διαδόχφ xal τοῖς ἀγγέ-
λοις αὐτοῦ * vexpo* γάρ χαὶ οὗτοι πάντες, εἶ xal τν
χαχ[αν εἰσὶν kvepqot, δύ ἣν καὶ διχαἷως ἐγχατελεί-
φθησαν ὑπὸ Θεοῦ τῆς ὄντως ζωῆς, Ταύτην τὴν νέ-
χῤωώσιν πρῶτος ὑποστὰς 6 Σατὰν, ὡς ἐγχατάλε:φθεὶς
δικαίως ὑπὸ Θεοῦ δι ἀπε[θείαν, χοινωνοὺς ἡμᾶς
αὐτῆς προσελάθετ, διὰ τῆς καχοδοόλου συμδουλῆς
σνγκατασπάσας πρὶς τὴν ἀπείθειαν ἀλλ ἑλυτρώ-
eto τν. ἡμετέραν φύσίν ὁ Χριατὸς ἐχ τῆς νέχρώ-
σσως ταύτης, χατὰ τὸν ἀνθρώπινον βίον ἑαυτοῦ, Bi"
ἔρχων ἐπιδειξάμενος πᾶσαν εὐπείθειαν, Ἔδει δὲ
Tévr ph th» ἀνθρωπίνην φύσιν µόνην bv αὐτῷ τὸ
εἴναι λαθοῦσαν, ἀλλὰ xat τὸ ἀνθρώπινον ἁπαθανα-
τίσαι γένος, xal ποδηγῆσαι πρὸς την. µέθεξιν tfc
ζωῆς τούτη-, τῆς xat τῷ σώματι χατὰ Xvphv προ-
ἀτνούσης τὴν ζωήν τὴν αἰώνιον, ὥς καὶ ἡ .. νέχρωσις
ἐπείνη τῆς φυχῆς xat τῷ σῶματι τὸν θάνατον προε-
ξένησε. A:b xal φανερωθῆναι τὴν οἰχονομίαν ταύτην
ἀναγκαιότατόν τε ἣν ὁμοῦ χα) λυσιτελέστατόν, xl

προτεθῆναι τὲν αὐτοῦ παλιτρίαν.εἰς µίµησιν * ἣν γὰρ. ὃτε χα. τῷ ἀνθρώπῳ χαῦάπερ xal τοῖς ἀγαδοτ.
ἀγγέλαις ὁ θεὺς εἰς µίμητιν πρηῦκειτο καθορώµενος. Ἐπεὶ δὲ τῆς ἐπογίας ἑχείνης δια πεπτώχαµεν χάτω
που ῥίφαντες ἑαυτοὺς, ἐξ ὑπερθαλλούσης φιλανδρωπίας' ἡμῖν συγκαταδαἰνέι Bebe τοῦ ψους, μηδαμῶς
up τες οἰχείας θ:ότητος * xal συμπολιτευσάµενος ἡμῖν, ἑαυτὸν sig ὑπόδείγμα τῆς πρὸς ζωὴν᾽ ἐπαν-
πρθείθηαιν.
ra doctor noster factus est, sermone viam D — O2 µόνον "y ἁλ)ὰ χαὶ διδάσκαλος ἡμῶν TÍvecar,

qus ducit ad vitam-demonstrans, et claris miraculis
doctringe serinonem conſirinans. lia quidem justifi-
catur natgra humana quatenus non ex seipsa pra-
vitatem habet ; jusiificatur et Deus, qaoniam uul-
lius iniquitatis auctor est. vel factor. Blonim nisi
co:xteruum Pauwi incarnatum fuisses Verbum ,:na--
tura visom esset peccatum esse in honine, nam
nemo a sæculo sine peccato fuit bomo, imo conti-
gissel vituperium in creatorcin confevri, quasi non
bororun creator.vel ipse noi bonus esset. Insuper
judex fuisse jujustus cenvwietus fuisset, quasi non
juste damnasset bominenn qai. ex so. damnationis
dignus exstiterat. Propterea diumaeam patusoin-sas -

σεν. 11, 19.

αΎφ τὴν πρλ;ς τὴν Quot» qipovdav ὑποδειχνὺς, καὶ
Δαύμασὶ μέγίστοις τὸν τῆς διδατκαλίας λόγον πιστού:
µενος. Καὶ δικαιοῦται μὲν οὕτώς ἡ ἀνθρωπῖνη φύ-
σιφι ὣς μὴ παρ᾽ ἑαυτῆς ἔχουσα τὲν πονηρῖαν, διχαι-
οὗται δὲ xal ὅ θιὸς, ὡς μηδεμιᾶς χαχίας αἴτιος
xai ποιητῆς ὤν ' el μὴ γὰρ ὁ συναῖδιος τοῦ Ώατρλς
ἐνηνθρώπησε Λόγος, φύσει ἂν ἔλοξεν εἶναι fj ἅμαρ-᾽
tla kv τῷ ἀνθρώπῳ * οὐδεὶς vip ἐξ αἰῶνος ἐναμάρ-
εητος ἐγένετο ἄνθρωπος, xat συνέθαινεν ἐπὶ 86 τὸν
x:lotnv ἀναφέρεσθαι την µέμψιν, ὡς οὐχ ἀγαθῶν'
ὄντα χέίστην, οὐδ' ἀγαθὸν αὐτὸν ὄντα. "Esc δὲ καὶ
χριτὴν ἄδιχον, ὡς μὴ δικαίως χαζαδικάσαντα τὸν ὑπ
αὑταῦ᾽ γεγονότα χαταδίχης ἄξιον΄ ἄνθρωχον. Ἆιὰ

191

HOMILIA XVI.

teuto ἀναλαμθάνει τὴν ἀνθρωπίνην φύσιν θεὸς, ἵνα A cepit Deus, ut monstraret illam adeo extra peces-

δείξῃ τοσοῦτον ἁμαρτίας οὖσαν ἐχτὸς, xal τοσοῦτο
κεχαθαρµένην, ὡς xal ἑνωθηναι τούτῳ ὀἑύνασθαι
παθ᾽ ὑκόατασιν, xai συνδιαιωνἰνειν αὐτῷ ἁδιαίρετον *
xai οὕτως ξργψ do ἀναχηρύττεσθαι, ὅτι ὁ Geb;
ἀγαθός τε xal δίχαιο;, ἀγαθῶν τε ποιητὴς, xoi à(-
x)» &uxglec ἔφορος.Τοῦ μὲν γὰρ Σατὰν xat τῶν cuvr
αποφτάντων ἀγχέλων ἐξ οὐρανοῦ πεσόντων, ἡν ix
«iy φυλαττόνγτων τὴ» ἑαυτῶν τάξιν ἀγγέλων χατα-
vozlv, ὅτι οὐ φύσει τὸ χαχὸν bv ἀγγέλοις, φύσει δὲ

μᾶλλον τὸ ἀγαθὸν kv. αὐτοῖς, xat φύσις ἐστὶν ἀγα- ᾿

ῥότητος ὁ χτίσας αὐτοὺς, παρ᾽ οὗ xol ὁ Σατὰν ὑπὸ
ζόφον αἰώνιον δίκῃ buxala χατεδιχάσθη, ὡς δηµιουρ-
156,209», ἑαυτῷ τῆς χαχίας Ὑενόμενος τῇ ἑχτροπῇ
top ααλοῦ. Αδάμ δὲ πεσόντος τῇ τοῦ χαλοῦ πρὸς τὸ

παχὺν ἑκτροπῇ, οὖδεὶς ὑπελείφθη πρὸς τὸ xaxbv B

ἄτρεπτος, οὐδὲ μετὰ τὸν Αδάμ ἀνεφάνη.

Διὰ τφῦτο νέος ᾿Αδὰµμ ἀνεφάνη Χριατὸς, ὃς κατὰ τὸν
Ἡσαῖαν ἁμαρτίαν οὐχέπαίησεν, οὐδὲδιενοήθη, 4021).
μᾶλλον οὐδὲ ἐλάλησεν οὐδὲ yàp εὑρέθη δόλος kv τῷ
ατόματι αὐτοῦ. OUx εἶπεν, ἐκ τοῦ στόματος, à", ἓν τῷ
ὀτόματι, ἵνα καὶ. τὸ «ῶν λογιςεμῶν ἅμωμον ὁποση-
pljvp, ὡς καὶ ἀλλαχοῦ φῆσιν, ὅτι πρὶν fj. γνῶναι τὸ
κακὸν, ἐξελέξατο τὸ. ἀγαθόν. Καὶ οὕτως ἐδιχαιώθη ὁ
Gee, ὡς εἴρηται, χαὶ ἀνεδείχθη ὄντως ἀγαθὸς, xal
ἀγαθῶν ἔργων ποιητὴς, ἀναμαρτήτου γεγανότος ἂν.
θρώπου, xai ἀναφανείσης ἐν Χριστῷ τῆς ἑνῦ πηργμέ-
γης ὑπ αὐτοῦ χαθαοότητος τῇ ἀνθρωπίν] φύσει. Ἐπεὶ

οὖν δει φανερωθῆναι xax παῤῥησίὰἃ προτεθῆναι τὴν

tum, adeoque puram esse ul sibi eonjungi posset
secundum personam, mecnon indivisibiliter cuim
ipso in zternum reguare; otque operibus inde om-
nibus predicaretur quia heus bonus est οἱ justis,

- bonorum creator, justique aucter judicii, Equidem

Satau et augelis defectiouis 300ĩ.5 6 caelo delapsis,
erat ex angelis suum ordinem eustodientibus per-
pendere malum natura angelis non inesse, sed po-
tius bonnm, necnon eorum creatorem natura boni-
tateu esse e quo Satan ad eieruas tenebras justa
sententia damnatus fuit, quia ipse sibi mali auctor
essct sua a bouo aversione. Cum autem Adam a
maluin conversus e bono cecidisset, nullus inventus
est post Adam quin ad malum converteretur.

Ideo novus Adam surrexit. Christus, qui gecun-
dum lsaiam peccatum non fecit, nec cogitavit,
quanto .magis non locutus est, nam non est inven-
tus dolus in ore ejus. Non dixit : ex ore, sed, in
ore ejus, uti significaret cogitationes ipsas extra
eulpam esse, sicut alibl dizit quoniam , priusquam
sciret malum, elegit bonum. £t sic Justificatus e«t

Deus ut pradicaretur et ostenderetur vere bonus,

becnou bonorum factor operum, cum lomo sine
peccato factus fuerit, et fuisset in Christo sanctitas
ab ipso natura humanz áduuata, Igitur cum opor-
teret proferri palamque proponi ineffabilem istam

ἀπόῤῥητον ταύτην οἰχονομίαν, πέµπεται Ἰωάννης C dispensationem, ex deserto. miititur a Deo Juannes

ix τῆς ἑρημία; ὁ φερωιλμως Πρόδρομος ὑπὸ τοῦ
6εοῦ, βαπτίζων τοὺς ποοαιόντας xal παραγγέλλων.
ἑτοίμους εἶναι πιστεύειν εἰς τὸν ἑρχόμενον, ὃν φησι
xa! βαπτίσει) αὐτοὺς ἐν Ἠνεύματι ἁγίῳ χαὶ πυρ!"
ἀλλὰ xai μείζονα ἑανυτοῦ τοσλῦτον εἶναι, ὅσον τὸ
Πνεῦμα τὸ ἅγιον ὑπερέχει τοῦ ὕδατος ' Δεσπότην γὰρ
εἶναι ταῦτον μαρτυρεῖ xal τοῦ παντὸς ποιητὴν, παν
ἐξουσιαστὴν τῶν. ἀγγέλων xaX τῶν ἀνθρώπων * xal
τούτου λογιχὸν γεώργιον τοὺς ἀνθρώπους εἶναι πάν-
τας, χαὶ τοῦ τοιούτου γεωργίου τὸ ἁτύον, τὰς λείο
τουργιχάς δυνάμεις ῥηλαρὴ, ἐν τῇ χειρ: xal τῇ ἐξου-
σία ἔχειν ἑαυτοῦ τὸν ἐρχάμενον. Ωὰ µόνον δὲ δι £av-
τοῦ τοιοῦτον εἶναι μαρτυρεῖ τὸν ἐρχόμεναν ὁ τοῦ
Κοοίου [1p/^popo;, ἀλλὰ καὶ τὰν Ἡσαῖαν ὑπαφαίνει

cognominatus Pracursor, qui accedentes baptizcet
et hortetur ut parati sint in eum qui venit credeie
qui, ait, « Baptizabit eas in Spiritu sanctio et
igne** : » docens insuper eum sibi tantum przcellere
quabium Spiritus sanctus aqua prestat. lllum
enim Dominum esse testatur omniumq:e condito-
rem, angelorum et bominum dominatorem ; hujus
agrum spiritalem omnes homines esse, ejusque agri
ventilabrum, publicas scilicet potesiates, in mauu
sua babere eum qui venit. Non. solummodo per sq
lesiatur tantum esse eum qui veuit Domiui Præcur-
sor, verum etiam laaiam designat qui prius. ipsum
Dominum przdicaverit; se autem ministrum pro-
clamat niissum ad annuntiandum ejus adveutum ,

προαναχκηρύξαντα Κύριον αὐτὸν, ἑαντὺν δὲ ὑπηρέ- D lhortàndosque fideles ut corda ad recipiendum pa-

την πειερθέντα elg τὰ προχηρύξαι vhvixelvou ἕλου-
c*v. καὶ προτρέφασθαι τοὺς πε(θοµένοις ἐτοιμασθῆ-
ναι πρὺς ὑτοδοχὴν, λέγων ^ € Ἐγὼ φωνὴ βοῶντος iv
sz] ερήἠιψ’ ᾿Ἑτοιμάσατο τὴν ὁδὸν. Κυρίου. »
Μαρτνοεῖ δὲ τοῦτον, ὅτι xal πρὸ τοῦ συλκηςθῆναι
αὑτὴν καὶ γενέσθαι ἦν « Ἔμπροσθεν γάρ poo. γά-
rovs, φησιν, ὅτι πρῶτός pou ἣν) 1 χαίτοι ἡ σύλλη-
dts αὐτοῦ xat fj γέννησις ὕστερον μετὰ τὴν Ἰωάννου
ἓν. EL οὖν πρῶτος, οὐ χατὰ σάρχα δὲ ἣν, πρὸ τῆς
σαρχὸς οὐχοῦν ἣν. [poly δὶ καὶ ἁμνὸν τοῦ Θεοῦ
εἶναι τοῦτον μαρτυρεῖ, τὴν. ἁμαρείαν alpovsa τοῦ

γόσµοµ,.. προχαταγγέλλων τὴν ὑπὲρ ἀφέσεως ΄ τῶν

** Matth. 11, H. * luc. at de 7** όν, »,15.

rarent, dicens : « Ego. vox clamantis in. deserto 3
Parate viam Domini **. »

[ης insuper testatur priusquam conceptus. vel
etiam natus fuisset exstitisse. Ait enim ; « Qui posl
me venturus est aute ie factus est, quia prior me
eiat **, » etsi ejus conceptio nalivitasque easdem
Joannis consecutz fuissent. Si ergo prior, non ani-
dem secunduu carnem, sed ante carnem erát. À |-
deiis etiam Jesum Dei Agnum esse lestatur quo Lol-
litur peccatum mundi, pranuntiaus hostiam victi-

GREGORII PALAM.E

Hiamque pro remissione peecatorui nostroram iin- Α ἁμαρτιῶν ἡμῶν αὑτοῦ Üuclav καὶ egaytve. ᾽Αλλὰ

molaudam. Insuper cumdem testatur esse Altissi-
mu n, a celo descundisse, neque (inem babere qui
Spiritui a Patre non iu mensura accepit. in ipsum
quidem credentibus vitam pollicetur æternam, infi-
delibus vero ineluctabilem Dei . inatur iram.
De semetipso respondet a propriisinterrogatus disci-
pulis : « Illum oportet augeri, me autem minui το)
Et ostendens propter quai causam non ipse solus,
sed et omnia ei tautum sunt. inferiora quant. m
terra celestibus : « Qui desursum veuit, inquit,
super omnes est **; » ab omuibus segregatus, ct
paternam servans excellentiam tanquam fllius dile-
etus, Et rursus : « Pater diligit Filium , et omnia
delit in potestate ejus. Qui credit in Filium, babet
vitam seternam ; qui autem ineredulus est Filio, non
videbit vitau, sed ira Dei manet super eunum. »

Inde ad baptismum venit Jesus ad exercendam
obedientiam iu eum qul Joannem misit, sicut
- ipse dixit. ; « Sic decet nos implere omnem jusii-
tian ?*; » quod fecit ad suam manifestationem ; in-
super, ut saiutiferam arriperet viam, et certum fa-
ceret sequentibus baptizatisque, sicot ipse subo-
steudit et patefecit, quoniam datur Spiritus sanctus,
necnon per semetipsum baptismum institueret re-
medium, emundaus. nostras ex libidinosa nativitate
vitaque ortas sordes; ipso enim quatenus bomo
emundatione haud indigebat ex impolluta Virgine
natus, et per totam vitani peccati immuuis, sed quia
propter nos. natus est, etiam propter nos purifi-
catur. Igitur a Joanne baptizatur, et ascendeuti ab
aqua ipsi adapcriuntur coli, et ccce vox Patris hinc
auditur : « flic est Filius meus dilectus, in quo
mibi complacui *!; » et sicut columba in ipsum
'descendit Spiritus Dei indicantis qualis sit ille qui
4 colo tostimonium aecipit. Ita qui.lem maniſe-
stajur ille, ut verus Filius ; manifestatur et in coe-
lis Pater quasi verus Pater; manifestaiur etiam
Spiritus sanetus procedens quidem in csse a Patre,
$ed super naturalem Patris Filium requiesceus ;
inhabitat vero aqux» baptismatis gratia ipsius, et
Patris cjus et Spiritus, ut postea instar illius bapti-
zaudis insita hos divinitus regeneret et. mirabiliter
refectos renovet, ila ut cum jam ex vetere Adan
non sint, inde nequaquam maledictionem traliant ,
verum e novo Adam nativitate accepta, hine bene-
dictionem habeant, et jam desinant esse fllii carnis,
Deique flant lilii qui non ex sanguine, neque ex
voluntate. carnis, neque ex voluntate viri, sed ex
Deo per Jesum Christum nati sunt.

' Busy ἐν τῇ χειρὶ αὐτοῦ. Ὁ πιστεύων ε

xax αὐτὸν εἶναι μαρτυρεῖ τὸν Ὕψιστον, καὶ ἐξ obpz-
νοῦ τοῦτον καταθῖναι, καὶ ἀπειροδύναμον εἶναι, ὡς
οὐχ ix µέτρου λαθόντα τὸ Πνεῦμα 87 παρὰ τοῦ
Πατρός. Καὶ τοῖς μὲν εἰς αὐτὸν πιστεύουσιν ἐπαγγχό-
λεται ζωὴν αἰώνιον, τοῖς δὲ ἀπειθοῦσιν ἀπειλεῖ τὴν
«dj Θεοῦ ἀναπόδραστου ὀργὴν' ἀποχρίνεται γὰρ
περὶ αὐτοῦ, παρὰ τῶν οἰχείων μαθητῶν ἐρωτηθεῖς,
ὅτι «€ Ἐκεῖνον δεῖ αὐξάνειν, ἐμὲ δὲ ἑλαττοῦσθαι. »
Καὶ δειχνὺς τίνος ἄνεχεν ὀχείνου μὴ µόνον πότὸς,
ἀλλὰ xal τὰ πάντα ἑλάττω, καθόσον ἡ 1j τοῦ ὅπερ-
ουρανίου. « 'O ἄνωθεν, φησὶν, ἑρχόμενος ἑπάνω
πάντων ἐστίν * » ἐβηρημένος πάντων, καὶ τὴν πα-
ερῴαν ὑπεροχὴν ἀποσώζων, ὡς υἱὸς ἀγαπητός. Καὶ
πάλιν «€. Ὁ Πατὴρ ἀγαπᾷ τὸν Υἱὸν, xai πάντα δί-
εἰς *bv Yüw
ἔχει ζωὴν αἰώνιον :ὁ ἀπειθῶν τῷ Υἱῷ οὖκ ὄψεται
τὴν ζωὴν, ἀλλ) ἡ ὀργὴ τοῦ Θεοῦ μενεῖ ἐπ αὑτόν. 0
᾿Ἔρχεται γοῦν xai ὁ Χριστὸς κρὸς τὸ βάπτισμα,
κοῦτο μὲν διὰ τὴν πρὸς τὺν πέµφαντα τὸν Ἱωάννην
εὐπείθειαν, ὡς xal αὐτὸς εἶπεν. « Οὕτω γὰρ mpl»
fov ἡμῖν ἐστι πληρῶσαι πᾶσαν διχαιοούνην » * τοῦτο
δὲ διὰ τὴν οἰχείαν φανέρώσιν πρὸς δὲ, xal bees ᾿
τῆς σωτηρίου ποδηγίας ἀκάρξασθαι, καὶ πιστώσα”
σθαι τοῖς ἐἑπομένοις καὶ βαπτιζοµένο:ς, ὥς αὐτὸς
ὑπέδειξε xal προσέταξεν, ὅτι Πνεῦμα ἅγιον δδοται,
χαὶ δι’ ἑαυτοῦ τὸ βάπτισμα χατασχευάσαι καθαρτι-
xbv φάρµαχον τῶν ἓν ἡμῖν ἐνταχέντων µολυσµάτων
ἐξ ἐμπαθοῦς Υενέσεως xat βιώσεως * εἰ γὰρ κλὶ αὖ-
«b; οὐδ ὡς ἄνθρωπος ἐδεῖτο χαθάρσεως, ἐξ ἀμολύν»

που γεννηθεὶς Παρθένου, χαὶ βιοὺς πάσης ἁμαρτίας

ἐἑχτὸς, ἀλλ ἐπεὶ δι ἡμᾶς ἐγεννήθη, δι ἡμᾶς xol
καθαίρεται. Βαπτίζεται τοίνυν παρὰ τοῦ Ἰωάν-
νου, xal ἀνιόντι ἀπὸ τοῦ ὕδατος ἀνοίγονται αὐτῷ ol
οὐρανοὶ, xoi φωνὴ τοῦ Πατρὺς ἐξάκουστος ἐκεῖ-
θεν γίνεται’ € Οὗτός ἐστιν ὁ ἱός µου ὁ ἀχαπητὺς, iv
εὐδόχησα * » καὶ ὡς περιστερὰ ἐπ'. αὐτὸν χατέρχεται
τὸ Πνεῦμα τοῦ 8600, δειχνύντος τοῖς παροῦσι τὸν µαρ-
τυρούμενον ἄνωθεν. Καὶ φανεροῦται μὲν οὕτως ἐκεῖ-
vos Υἱὸς v ἀληθινός * φανερουῦται δὲ ὁ ἓν sol; οὗ.
ῥανοῖς Πατῃρ, Πατὶρ ὑπάρχων ἀληθῆς ' φανεροῦται
δὶ τὸ Πνεῦμα τὸ ἅχιον, προϊὸν μὲν xa Όπαρξιν ἐπ
τοῦ Πατρὸς, ἑπαναπανόμενον δὲ τῷ γνησίψ τοῦ Πατρὺς
ΥΙΦ' ἐγχατοιχίζεται δὲ τῷ ὕδατι τοῦ βαπτίσματος à)

D χάρις ἑαυτοῦ, καὶ τοῦ Πατρὸς αὐτοῦ, καὶ τοῦ Πνεύμα»

τος” ὡς ἂν τοῖς χατ αὐτὸν ἔπειτα βαπτιξομένοις προσ-
φυομµένη ἀναγεννᾷ τούτους θείως xal ἀνακαινίζῃ xet
ἀναπλάττῃ μυστιχῶς ὡς μηχέτι Ex τοῦ παλαιοῦ ᾿Αδὰμ
ὄντας, ἐχεῖθεν ἕλχειν τὴν ἀρὰν, ἀλλ ἐχ τοῦ νέου
Αδὰμ τὴν γέννησιν αχόντας, τὴν εὐλογίαν «ἐντεῦθεν
ἔχειν, µηχέτι τέχνα σαρχὸς ὄντας, ἀλλὰ τέχνα θεοῦν

el οὐκ ἐξ αἱμάτων, οὐδὲ ἐχ θελήµατος σαρχὸς, οὐδὲ ἐκ θελήωατος ἀνδρὺς, ἀλλ᾽ ἐκ Θεοῦ διὰ Ἰησοῦ Χρι-

στοῦ ἐγσννήθησαν.

Nam etsi ad exercitium , ad experimentum , ad
correctionem , ad apprehensionem exitu hujus sz-
culi gravescenti pondere carnis corrupte preman-
tur , invisibiliter tamen Christum indutl sunt, ita

*' Joan, ni, 50. 3* Joan. 11, 51. ο ibid. 35,

39 Matth. in. 15.

Kàv γὰρ ἔτι ποὺς γυµνασίαν, πρὺς δοχιµὴν, πρὸς
διόρθωσιν, πρὸς κατάληψιν τῆς ταλαιπωρίας vov aiio
voc τούτου τῷ κάτω βρἰῦοντι φορτίῳ τῆς φδειροµέ-
νης σαρχὸς βαρύνωνται, ἀλλ' ἁοράτως ἑἐνδεδυμένοι

31 Matth. i1, 17.

HOMILIA XVI.

Χριατόν εἶσιν, ὡς δύνασθαι χἀνταῦθα τῆς αὑτοῦ πο- À ut studere queant consequende ejus civitati, quam

Aete[ac µεταλαγχάνειν σπουδάζοντες, xal μετὰ τὴν
ἐνδένδε ληξιν τῆς αὐτοῦ µακαριότητος xal λαμπρό-
τητος χαὶ ἀφθαρσίας μετασχεῖν' καθάπερ γὰρ ὃν
ἓνὸς τοῦ 'Αδὰμ εἰς τοὺς µεταγενεστέρονς προγονι-
χὼς διέθη ἡ τοῦ θανάτου εὐθύνη, οὕτως ἐς ἑνὸς τοῦ
θεανθρώπου Λόγου εἰς τοὺς ἀναγεννωμένους ἐξ αὐ-
τοῦ πάντας ἡ τῆς αἰωνίου χαὶ οὐρανίου ζωῆς διαδαί-
vet χάρις * διὸ xal ἀνεφγμένος ἐστὶ τούτοις ὁ οὑρανὸς,
ὑποδεξόμενος τούτους χατὰ καιρὸν, Ἐεἴπερ τραφέν-
τες ἐν τῇ πρὺς αὐτὸν πίστει, καὶ τῇ χατὰ πίστιν
διχαιοσύνῃ κληρονόμοι ϐ8 Ὑένωνται θεοῦ, xa-
θάπερ ἑἐξουσίαν ἔλαδον, xal Χριατοῦ συγχληρονό-
pot, τῆς ἀκηράτου ζωῆς αὐτοῦ, χαὶ τῆς ἀθανασίας
µετασχόντες, χαὶ τούτῳ σνυνόντες ἀχωρίστως, xol

sortiti felicitatis ejus necnon claritatis et incorru-
ptibilitatis participes fiant ; etenim sicut per unum
Alam in posteros necessitate generationis transivit
mortis stipendium , iia ex uno Deo homineque si-
mul Verbo in omnes ex eo regeneratos selerp: co.
lestisque vite trausit gratia, Ideo istis quoque aper-
tum est cœlum, eos in tempore recepturum, si
inodo nutriti ip (de in ipsum justitia quæ est se-
cundum fidem Dei hæredes liant, ut potestatem ac-
ceperunt, Christique coheredes, sincere illius vite
et immortalitatis participes, illique indivisibiliter
adhsrentes, et gloria ejus simul fraentes. Quippe
nohis clausum prius erat coelum, eramusque filii
ira qua est justa Dei derelictio propter nostra pet-

τῆς ἐχείνου δόξης χαταπολαύοντες * χεχλεισµένος B cata nostramque infidelitatem ; verum quia nostra

γὰρ ἣν 6 οὐρανὸς πρότερον ἡμῖν, xal τέχνα fipevóp-
γῆς, τις doti διχαία τοῦ θεοῦ ἐγχατάλειψφις δ:ὰ
«ἲν ἡμετέραν ἁμαρτίαν χαὶ τὴν ἀπείθειαν' ἀλλὰ
διὰ τὴν &v Χριστῷ τῆς ἡμετέρας φύσεως ἀναμαρ-
εησίαν, xal τὴν πρὸς τὸν θεὸν εὐπείθειαν τέχνα
εὐδοχίας γεγόναµεν οἱ Χριστῷ κολλώμένοι, χαὶ υἱοὶ
ἁἀγαπητο, xal ὁ οὐρανὸς ἠνέφκται ἡμῖν, ὡς καὶ ἐφ'
ἡμᾶς sb Πνεῦμα χατιέναι τοῦ θεοῦ καὶ µένειν ἐν
ἡμῖν, xal δι’ αὐτοῦ χατὰ χαιρὸν εἰς οὐρανοὺς ἄνα-
Φέρεσθαι ἡμᾶς, ἠνίχα ὁ ἐγείρας τὸν Χριστὸν ἐχ ve-
πρῶν ζωοποιήσῃ xal τὰ θνητὰ σώματα ἡμῶν, διὰ
45 ἑἐνοιχοῦν αὐτοῦ Πνεὺμα ἐν ἡμῖν, μεταμορφώσας
τὸ σῶμα «ho ταπεινώσεως ἡμῶν, xol σύμμορφον
εοιῄσας τῷ σώματι τῆς δόξης τοῦ Χριστοῦ, δι οὗ
«hv ἀθανασίαν ἐπλουτήσαμεν, xal εἰς οὐρανοὺς áve-
χ.ἠθημεν, καὶ ὑπεράνω πάσης ἀρχῆς καὶ ἑξουσίας
ἐν δεξιᾷ τῆς µεγαλωσύνης ἐν οὐρανοῖς fj ἡμῶν ἑνε-
θρονίσθη φύσις. Ὢ βάθος πλούτου xal σοφίας xol
φιλανθρωπίας θείας ! Οὕτως οἷδε Orb; τὰ ἐξ αὗτεξ-
ουσίου παρατροπῆς ἡμῶν ὁλισθήματα τῇ παρ) Eav-
τοῦ σοφίᾳ τε xai δυνάμει φιλανθρώπως µετασχευά-
ζειν ἀσυγχρίτως ἐπὶ τὸ χρεῖττον ’ εἰ μὴ γὰρ ἐχ
τῶν οὐρανῶν χατῆλθεν ὁ τοῦ θεοῦ Tidc, ἀνέλπιδες
ἂν ἡμεῖς μεν τῆς πρὺς αὐρανὸν ἀνόδου * el μὴ οἵ-
τος ἐσαρχώθη xol πέπονθε σαρχὶ, καὶ ἀνέστη, xal
ἀνελήφθη δι’ ἡμᾶς, οὐκ ἂν ἔγνωμεν τὸ ὑπερδάλλον
τῆς πρὸς ἡμᾶς ἀγάπης τοῦ θεοῦ * εἰ μὴ ἔτι ἀσεδῶν
ὄντων ἡμῶν, ὑπὲρ ἡμῶν ἑσαρχώθη, xal τὸ πάθος

in Chrlato natura a peccato fuit libera Deoque ad-
modum obediens, filii complacentiss facti sumus
qui Christum sequimur, liberique dilecti, et caelum
aperium est nobis, ita ut etiam in nos descendat
Spiritus Dei et in nobis maneat, et per eum in
tempore in coelum simus assumendi, quando is qui
Christum e mortuis erexit vivificabit mortua cor-
pora nostra per iuhbabitantem nobis Spiritum suum,
reformans corpus humilitatis nostrse et configurans
corpori glorie Christi, per quem immortalitatem
consecuti sumus, et in coelum revocati, necnon
super omnem principatum et potestatem a dexte-
ram majestatis in. ccelis nostra throno collocata
fuit natura. O abyssum sapientie et divitize et bo«
nitatis Dei! [ta scivit Deus nostros volunta: erro-
ris lapsus propria sapientia et virtute In melius
benigne corrigere, nam nisi e ceelis Dei Filius de-
scendisset , nulla nobis reditus ad οσΦ]υπῃ spes
superesset; nisi iste incarnatus carneque passus
fuisset, nequaquam cognosceremus nimiam Dei
erga nos charitatem; nisi , cam nos impil essemus,
pro nobis caro factus esset, οἱ passionem sublisset,
neutiquam in tantum ab eo elevati ab humiliante
elatione abstinuissemus. Nunc autem, cum sine
ulla parte nostra elevati sumus, manemus in hu-
militate et magnitudinem promissionis douique
attente conspicientes , seuper bumiliores efficimur,
unde nobis salus.

ὑπήνεγχεν, οὐχ ἂν ὑψωθέντες ἐπὶ /τοσοῦτον ὑπ αὐτοῦ, τῆς Χατασπώσης ἑπάρσεως ἀπεσχόμεθα, NUv
γὰρ ὡς μηδὲν προσενεγχόντες, ὑφηλοὶ Υεγονότες, µένοµεν ἐν τῇ ταπειγώσει, καὶ πρὸς τὸ μέγεθος τῆς
ἑκαγτχελίας xal τῆς εὐεργεσίας ὁρῶντες μετὰ συνέσεως, ἀεὶ ταπεινότεροι γινόµεθα, ὅθεν fj σωτηρία.

Γέγονε τοίνυν ὁ τοῦ Θεοῦ Υἱὸς ἄνθρωπος, ἵνα D

δείξῃ εἰς olov (doc ἡμᾶς ἀνάξει ΄ ἵνα μὴ ἑπαιρώ-
μεῦα ὡς ἀφ᾽ ἑαυτῶν τὴν ἧτταν ἀναπαλαίσαντες *
ἵνα δικλοῦς ὧν, ὄντως μεσίτης ᾗ, ἁρμόξων δι Exa-
- τέρου πρὸς µέρος ἑχάτερον * (va λύσῃ τὸν δεσμὸν τῆς
ἁμαρτίας * ἵνα χαθάρῃη τὸν ἐξ ἁμαρτίας τῖς σαρχὸς
μολυσμόν * ἵνα δείξῃ την τοῦ θεοῦ πρὸς fud; &yá-
πην * ἵνα δείξῃ εἰς ὅσον βάβος χαχῶν ἑνεπέσαμεν,
ὧς σαρχώσεως θεοῦ δεῖσθαι ἵνα ὑπόδειγμα Υέντται
flv ταπεινώσεως, ἣν 1 σὰρᾷ ἔχει xal τὸ πάθο;, xal
φάρµαχον θεραπευτιχὸν τῆς ὑπερηφανίας * ἵνα δείξη
ἁγιθην τὴν. ἡιιῶν φύσιν παρὰ θ.:οῦ χ:ισθεῖσαν'
PATROL. Gg. CLI

Igitur Dei Filius factus est bomo, ut ostender«t
ad quantum apicem nos evehet, ut non efferamur
quasi 4 nobis cladis triumphatores ; ut cum duplex
esset, vere mediator staret, per utramque partent
duas partes accommodans; ut solveret vinculum
peecai ; ut expurgaret sordes ex peccato carui;

. ortas; ut ostenderet charitatem Del erga nos; ut

monstraret in quantum abyssum malorum eramus
illapsi, adeo ut Dei incarnatione opus esset; ut
exemplum nobis feret buwilitatis, quam habet caro
et angor, et remedíum salutare conira superbiam ;

ul patefaceret. naturam. nostràin a Deo bonam

1

GREGORII PALAMJE

fuisse ereatam ; ut flerct resurrectionis aiernæque Α ἵνα yévrxoat τῆς ἀναστάσεως xol τῆς αἰωνίου

vite dux et pignus; ut Filius hominis factus, et
mortalitatis particeps, filios Dei homines redderet
divinse factos immortalitatis participes; ut pateret
: quomode natura humana pra cseteris ereaturis ad
inaginem Dei condita fuit; tanta enim erat illi ad

Deum propinquitas, et cum eo potuerit in unam.

convenire personam, ut cohonesiaret carnem et

ipsam mortalem, ne superbi spiritus prie hominibua -

majore digniores lionore se crederent vel pu-
tatepQr , aut sese divos haberent, cuia caro
Bon sunt et inmortalitete gaudere videntur; ut
eonjungeret natura distantes homines et Deum,
duplex ipse natura mediator (actus. Et quid
oportet. plura alloqui, nisi incarnatum fuisset
Dei Verbum, P:zter nequaquam monstratus es-
set vere. Pater, nec Filius vere Filius, nee etiau
Spiritus &snctus precedens et ipse a Patre, neque
Deus probatis esset in substantia et personis, sed
victus quadam creaturis tantummodo conspectá,
sicul inssnientes dixerunt philosopbi tum veteres
twm recentiores secundum Balaain et Acindynum
opinantes.

Idcirco per ista quidem semetipsum manifestavit
PBominus suamque dispensationem, ín quaotum, ut
jta dicam, iu potestate erat; manifestavit et Pa-
(trem, quoniam vere est. Pater altissimus. Eis vero

twm ex praesentibus ium ex veuturis qui optabunt

reditum ad eum patefecit, quibus ad bonam fru-

ζωῆς ἀρχηγὺς xal πίστωσις, λύσας τὴν ἀπόγνω-
σιν * ἵνα Υἱὸς ἀνθρώπου vtvóptvo;, xol «fc
θνητότητος μεταλαβὼν, vlob; Θεοῦ τοὺς ἀνθρώ-
πους ἀπεργάσηται, Χχοινωνοὺς ποιῄσας τῆς θείας
ἀθαναδίας * ἵνα δειχθῇ, πῶς ἡ τοῦ ἀνθρώπου φύαις
παρὰ πάντα τὰ χτίσµατα xas' εἰκύνα ἑχτίσθη θεο

τοσοῦτον γὰρ ταύτῃ tb συγγενὲς πρὺς θεὸν, ὡς xa!
δύνασθαι σννελθεῖν αὐτῷ πρὸς µίαν ὁπόστασιν ’ ἵνα
τιμήσῃ τὴν σάρχα καὶ αὐτὴν τὴν θνητὴν, à; μὴ τὰ
ὑπερήφανα πνεύµατα προτιμητέχ τοῦ ἀνθρώπου
xal νοµίξειν ἑαυτὰ xal νοµίζεσθαιε, xal θεοποιεῖσθαι
διὰ τὴν ἀααρχίαν, xal τὴν δοχοῦσαν ἀθανασίαν ' ἵνα
συνάψῃ τὰ φύσει διεστῶτα ἀνθρώπους τε xax θεὸν,
διπλοὺς αὐτὸς τῇ φύσει µεαίτης γενόμενος. Καὶ τί

B δεῖ πλείω λέγειν, εἰ μὴ ἑσαρχώθη ὁτοῦ Θεοῦ Λόχος,

οὐχ ἂν ἐδείχνυτο Πατὴρ ἀληθῶς ὁ Πατηρ' οὐκ ἂν ἆλη-
θῶς Yih; ὁ Υἱός · οὐκ ἂν τὸ Πνεῦμα «b ἅγιον, προϊὸν
καὶ αὐτὸ ix τοῦ Πατρός * οὐκ ἂν ὁ θεὺς ἓν οὐσίᾳ καὶ
ὑποστάσεσιν, ἀλλ’ ἐνέργειά 9 τις µόνον ἔνθεωρου-
µένη τοῖς χτίαµασι, καθἀπερ οἵ τε µωρανθέντες ἔφη»
σαν πάλαι g^qol, καὶ οἱ νῦν κατὰ τὸν Βαρλαὰμ xai
Axivôuvov φρονοῦντες.

Ἐφανέρωσε μὲν οὖν διὰ ταῦτα ἐχυτδ, ὁ Κύρ.ος
xal τὴν χατ’ αὐτὸν οἰχονομίαν, ὡς xal ἡμῖν εἴρι-
ται, χαθ᾽ ὅσον ἐφιχτόν» ἐφανέρωσε δὲ Πατέρα ὡς
ἀληθῶς ὄντα τὸν ἀνωτάτω Ἱατέρα. Ὑπίέδειξε δὲ
τὴν πρὸς αὐτὸν ἐπάνυδον sv τηνικαῦτά τε ὄντων,
καὶ τῶν ἔπειτ᾽ ἑσομένων τοῖς βουλομένοις, προτρε:

gem revocalis preconem ducemque se dedit pcr φάμενος καὶ καλέσας καὶ φοδηγήσας διὰ «n; ἔαυ-

suam conversationem, per doctrinam, per mira-
cula, per prophetiam, et potius adbuc per sa-
pientiam scientiamque vere divinam et nature
longe prazstantem, eui nibil occultum neque futu-
rorum neque eofum quæ invisibiliter in altitudine
cordis agitantur. lgitur oportebat obedituros a
servitute diaboli esse liberos ; mam cam hujus
potestati traditus fuisset homo divinam expertus
lram (ira auteih divina est justa optimi derelictio),
oportebat illum cutn auctore reconciliari ; aliter
euim non poterat ab illa-servitute liberari. lgitur
sacrificio opus erat quo In gratiam altissimi Patris
. realitutl sanctificaremur, qui per nostrum cum ma-
l:«gno commercium foedati eramus. Hostia ergo
opus erat ewundante et munda, opus erat quoqne
sacerdote impolluto οἱ a -peceato immuni. Opus
. eiat nobis resurrectione qua non tantuu secuu-
dum animam sed ctiam secundum corpus habe-
relur propter homines in tempore venturos. lJ-
circo oportebat non tantum hanc libertatem et
resurrectionem nobis tribui, sed etiam sponderi,
el insuper occupationem seternamque in colis ci-
vitatem. Verum bis omnibus opus erat nonmodo tuue
degentibus et veuturis, sed inulto r:agis omnibus 4
szeculo natis ; erant autem in inferno isti longe plu-
rea quam futuri, longeplurcs quain credituri simul et
salvandi[; ideo, me judice, Christus venit in consum-
matione seculorum. Oportebat ergo etiam íis qui in
infer.o jaccbaut preedicari Evangelium, el ostendi

| τοῦ πολιτείας, xal διδασκαλίας, καὶ θαυµατουργίας,

καὶ προφητείας, μᾶλλον δὲ σοφίας xai γνώσεως
ὄντως θείας χαὶ ὑπερφνοῦφ f| μτδὲν ἄδηλον οὔτε
τῶν ἑσομένων, οὔτε τῶν νῦν ἁἀδήλως ἂν vip βάθρι
τῶν χαρδιῶν κινουμένων. "Elec δὲ ἄρα τοὺς ύπα-
κούσοντας ἐλενθέρους εἶναι τῆς δουλείας τοῦ διαδό-
Aou * ἐπεὶ γὰρ τῇ τούτου αἰχμπλωσίᾳ παρίέχβη à
ἄνθρωπος ὀργῆς θείας πειρασθεὶς, ὀργὴ δὲ ἐστι
θεία ἐγχατάλειψις διχαία τοῦ ἀγαθοῦ, ἔδοι καὶ τοῦ-- ᾿
τον καταλλαγῆναι vp Ὑένει, οὐδὲ γὰρ ἦν ἄκλως
ἑλευθερωθῆναι «f; δουλείας ἑχείνης. Ὀὐχοῦν ϐθυ-
σίας ἣν χρεία tX; τὸν ἀνωτάτω Πατέρα καταλατ-
τούσης ἡμᾶς xal ἁγιαζούσης, µεμολυαμένους ὄντας
τῃ πρὸς τὸν ποντρὸν κοινωνίᾳ. θυσίας οὖν ibm
τῆς χαθαιρούσης xal χαθαρᾶς, ἀλλὰ xal ἱερέως
xai τούτου χεχαθαρµένου καὶ ἀναμαρτήτου. Ἔδει
δὲ ἡμῖν μὴ τῆς κατὰ ψυχὴν µόνον, ἀλλὰ καὶ τὶς
τοῦ σώματος ἀναατάσεως, καὶ ταύτης διὰ τοὺς -
ἐσομένους ἔπειτα χατὰ χαιρόν. Οὐκοῦν ἔδει μὴ
ΚαριόθΏναι ταύτην µόνον ἡμῖν τὴν ἐλευθερίαν xal
την ἀνάστασιν, ἀλλὰ xai πιστωθῆναι.' πρὸς B
ταύτῃ xal τὴν ἀνάληψιν, xal τὴν àv οὐρανοίς &zte
λεύτητον πολιτείαν. "Ἔδει δὲ τούτων ἁπάντων, eb
τοῖς οὖσι τηνικαῦτα καὶ τοῖς ἑσομένοις μόνόν, ἀλλὰ
πολλῷ μᾶλλον τοῖς. ἐξ αἰώνος γεχενημένοὶς «τοῦ
γένους * ἐν ᾷδου δὲ ἦσαν οὗτοι πολλῷ πλείους tov
ἑσομένων, καὶ πολλῷ «αλείους Πιστεύειν ἅμα χαὶ
σώνισθαι µέλλονεας * διόπερ υἷμαι καὶ ἐπὶ αυντέ-
sig τῶν αἰώνων ὁ Χριστὸς ᾖλθεν. ΄Έδει τοίνυν καὶ

.BOMILIA XVI.

«elc ἓν bou κηρυχθῆναι «b, Ἐδαγτέλιον, καὶ qave- À magnam. istam. dispensationem , et praeatari in

ρωθῆναι τὴν μεγάλην ταύτην οἰχονομίαν, xa ῥ9-
θζναι τὴν ἀπὸ τῶν αἰχμαλωτισάντων δαιµόνων εἰς

τέλος ἐλευθερίαν, χαὶ τὸν ἁγιασμὸν, καὶ τὰς µελ-

λούσας ἑπαγγελίας. Οὐκοῦν ἔδει πάντως καὶ εἰς
ἤδου κατελθεῖν τὸν Χριστόν * ἀλλὰ xal ταῦσα πάντα
μετὰ δικαιοσύνης, ἧς χωρὶς οὐδὲν παρὰ θιού τι-
lita.

Πρὸς δὲ τρῖς εἱρημένοις πᾶσιν ἔδει χαὶ φεναχι-
σθῆναιδιχαίως τὸν φεναχίσαντα, καὶ ἀπολέσαι συλ-
ληθέντα «bw πλοῦτον, ὃν ἐξ ἁπάτης ἐχτήσατοι
Χαταστρατηγηθείσης σοφίᾳ τῆς πονηρίας, ἐφ᾽ fi
διετέλει μεγαλκυχῶν ὁ ἀρχέκαχος fv. µεγαλαν-

χέαν o5x ἂν ἀπέθαλεν, εἶ ἔνναστείᾳ θείᾳ χατεπονεῖτο,
ἀλλὰ uh σοφίᾳ χαὶ δικαιοσύνῃ κχαθῃρεῖτο τοῦ xpá-

flgem a dseinonum servitute libertatem et. sancti-
ficationem, futurasque promissiones, Igitur omnine
oportebat in in(ernum descendere Christum ; verum
hsec omnia cum zquitate sine qua Deus nihil ope-
ratur,

Prieterea oportebat juste illudi illusorem et amit-
t^re congregatas divitias quas ex fallacia acqnisi-
verat, collüctanie sapientie nequitia qua jacta-
bunadus princeps mendacii finem ajtingit; quam
jactantiam neutiquam dimisisset, si potestatem
divinam vicisset, neque sapientia el justitia a du-
minatione dejectus fuisset. At «um Omnes

τους. Ἐπεὶ δὲ καὶ πάντες ἄνθρωπηι πρὸς τὸ xaxbv B homiues ad malum conversi opere, vel sermonc,

ἑκτραπέντες ἔργφῳ, 9 λόγψ, ἢ διανοίᾳ, f) πᾶσιν, 1
δυσὶ τούτων, ἐμόλυναν «ἣν παρὰ θεοῦ δεδοµένην τῇ
ἄνθρωπίνῃ φύσει χαθαρότητα, χαὶ ἁγιασμοῦ ypilav
εἶχον, ὅ δὲ ἁγιασμὸς διὰ τῆς παρ) ἑκάστον προφ-
φορᾶς καὶ ἀπ᾿ ἀρχῆς «pho τὸν θεὸν τελεῖται * χα.
θερὰν &à εἶναι δεῖ τὴν ἀπαρχὴν, το:αύτην δὲ ἡμεῖς
τῷ Oti) προσενεγχεῖν ἁπαρχὴν οὐκ εἴχομεν, διὰ
τοῦτο ὁ μόνος ἀμόλυντος ἀνεφάνη Χριστὸς, xal
προσφορὰν ἑαυτῷ xaX ἀπαρχὴν προσήνεχχε τῷ Πα-
ερὶ ὑπὲρ ἡμῶν, ἵνα οἱ πρὸς τοῦτον ὁρῶντες, xal
εούτῳ πιστεύοντες, xat διὰ τῆς πρὸς αὐτὸν ὑπαχοῖς
αὐτῷ κολλώµενοι δι αὐτοῦ ἐμφανισθῶμεν τῷ προσ-
ώπῳ τοῦ θεοῦ, καὶ Ἱλασμοῦ τυχόντε ἁγιασθῶμεν

ἅπαντες. Καὶ τοῦτό ἐστιν, ὅ φησιν iv Εὐαγγελίοις C

ὁ Κύριος’ « Ὑπὲρ αὐτῶν ἐγὼ ἁχιάζω ἐμαυτὸν, ἵνα
καὶ αὐτοὶ ὥσιν ἡγιασμένοι ἐν 90 ἀληθείᾳ,» Οὐ
Υὰρ τὴν προσφορὰν µόνον, ἀλλὰ καὶ τὸν προσφέ-
poa ἀρχιερία Χχαθαρὸν ἴδει καὶ ἀναμάρτητον
εἶναι, ὡς xol ὁ ᾿Απόστολός φησιν ᾽ « Τοιοῦτος ἡμῖν
ἔπρεπεν ἀρχιερεὺς, ὅσιος, ἄχαχος, ἀμίαντος, χε-
χωρισμένος ἀπὸ τῶν ἁμαρτωλῶν, xal ὑψη]ότερος
οῶν οὐρανῶν γενόμενος. » |

Διὰ ταῦτα τοίνυν χαὶ τὰ τοιαῦτα οὐ µόνον ὁ τοῦ
Θεοῦ Λόγος σὰρξ ἐγένετο, καὶ ἑσχήνωσεν dv ἡμῖν,
ἐπὶ γῆς ὀφθεὶς xal vol; ἀγθρώποις συναναστραφεὶς,
ἁλλὰ xai τὴν χαθ ἡμᾶς νῦν εἰ χαὶ καθαρὰν ἄχρως,
Όνητὴην ὅμως καὶ παθητὴν ἀνελάδετο cápxa, xal
ταύτῃ τὸν piv ἀρχέχαχον ὄφιν θεοσόφῳ δελέατι

διὰ τοῦ σταυροῦ ἀγγιστρεύσας, τὸ ὑπ αὐτοῦ δου- D
Ἀφήμανον ἆπαν Ἀλευθέρωσε Ὑένος τυράννου γὰρ.

unftsoc, ἐλεύθερον ἅπαν τὸ τυραννούμενον καὶ
τοῦτό ἔατιν ὅπερ αὐτὸς ὁ Κύριος ἐν τοῖς Εὐαγγε-
Ale qno, ὅτι « Ἐδεσμεύθη ὁ ἰσχυρὸς, xol τὰ
σχεύη αὐτοῦ διηρπάγη. » Ἡρπάγη δὲ παρὰ Χριστοῦ
ἑλευθερωθέντα, καὶ δικαµωθέντα, καὶ φωτὸς ἐμ.

πλησθέντα, xal θείοι χαρίσµασι πλουτισθένται
Διά τοῦτο ψάλλει Δαδίδ᾽ « ᾿Αναδὰς εἰς Ὄφος, sb εοῦ
φταυροῦ πάντως, εἰ ü βούλει, καὶ τὸ οὐράνιον, ἡχ-
Καλώτενσεν αἰχμαλωσίαν, ἔδωκε ὁόματα τοῖς àv-
θρώκποις. » Tov μὲν οὖν διάδολον οὕτω διὰ τοῦ πά-
Sov; καὶ σῆς σαρκὺς ἐτρωπώσατο: τῷ δὲ θεῷ xai

'* jean. zvit, 19. 35 Hebr. vi, 20,

vel cogitatione, vel omnibus awt duohus ex istis
fedaverant mundiiam a Deo natgre humans
prestitam, opusque erat eis sanctificatione, saneti-
flcatio autem per oblationem singulorum ad Deum
8 principio perficitur; mundam vero oportet esso
oblationem, sed nos talem Deo preponere nom
babemus; ideo solus impollutus surrexit Chri-
stus, et semejipsum oblationem primitiasque Deo
Patri pre pobis obtulit, ut iu ipsum intuentes, eique
credentes, neenon ad eum per obedientiam ceon-
juucti appareamus in conspectu Dei, et propitia-
tionem consecuti sanetiflcemur omnes, Et hoc est
quod dixit in Evanyeliis Dominus : « Pro ipsis
sanctifico meipsum ut et ipsi sanctificati siut in
veritate 53.» Non enim solam oblationem, sed ct
offerentem pontificem oportebat eese mundum im-
muuemque ab omni peccato, sicut dlxit Apostolus:
« Talis decebat ut nobis esset pontifex, saucius,

innocens, segregatus a peccatoribus, et excelsier

caelis factus **.»

jgitur propter ista et similia, non tantum Dei
Verbum caro factum est et habitavit in nobis, in
terra visus necnon inter homines conversatus, sed
etiam earpem accepit nostra similem licet summe -
mundam, pariter mortalem et passibilem, qua velut
divina illecebra in cruce nequissimum serpentem
illudit, et totum genus humanum ab 6o ín servi-
tutem redactum liberavit; etenim cs»deute tyranno,
liberum evenit owne quod sub tyranníde erat; et
hoc est quod Dominus ipse in Evangeliis dixit :
ε Alligatus est fortis, et direpta est habitatio ejus.»
Dbirepta autem a Christo liberata et justilicata et
luce impleta et divinis ditaia est gratiis, [19ο
psallit David : « Ascendens in altum, scilicet iu
crucem vel, si volueris, in celum, captivam duzit
captivitagem, dedit bona hominibus **. » Diabolum
quidem ita per passionem et carnem vulneravil;
hane autein Deo et Patri in hostíam, in irreprelien-
eibile οἱ sanctissimum sacrificium offerens, o ia-

9? Psal, στι, 19,

Tov

901 GREGORII ΡΛΙΑΝΑΕ 208
gens et ineffabile donum] nos ejus fratres cam eo A Πατρὶ ταύτην προσαγαγὼν εἰς θυσίαν, ὡς ἅμωμον

reconciliavit, Postquam vero sécundum Patris con.

silium subiiaset passionem, in exemplum factos

est nobis propter inobedientiam perditis et per
obedientiam salvatis. Ostendit mortem suam longe
pretiosiorem ca qu: diaholo competit In:mnortalitate,
quia vitam largitur vere immortalem, anima qu:
nedum in justam ponam illam manentem secun-
dam scilicet ælernamque inortem sexcentis morti-
bus valde pejorem incideret, in ccelestibus taber-
nacrulis (regnans) laetabitur. Nam ipse a mortuis
post tres dies resurgens, et postquam semetipsum
svis vivum obtulisset discipulis, in coelum assum-
pius mancnsque immortalis, resurrcetionem nobis
et immortalitatem necnon. alernam in colis εἰ
integram vereque beatam vitam praestitit οἱ pro-
posuit, una proprie carnis morte, unaque ejusdem
resurrcctione duplicem nostram mortem sanans,
alque a duplici captivitate nos liberans, animo
scil.cet et corporis, Morluus enim spiritus factus
malignus ille a Deo verz vitae juste propter volun-
taiiam culpam derelictus; malitlæ autem pleuus
princcps invidiss et mendacii non tulit pessimus
hominem in regione voluptatis, id est in paradiso,
vivere, sed exitiosis iusidiis deludena eum parti-
cipem fecit ei peccati εἰ mortis spiritalis. Hanc
autein spiritus mortem ex necessitate sequitur
org corporis, et sic iile nequam per unam nior-
tem suam duplicem "nobis intulit mortem, alque

xoi πανίερον lepstov, ὢ τῆς ἀφάτου μεγαλοδωρεᾶς!
τοῖς ὁμογενέσιν ἡμῖν τοῦτον κατήλλαξεν. "Erst δὲ
κατὰ γνώμην toU Πατρὸς ὑπέστη τὸ πάθος, εἰς
ὑπόδειγμα γέγονεν ἡμῖν, τοῖς διὰ παραχοῆς ἁπολ-
λυµένοις, καὶ δι’ ὑπάχοῆς σωζ2µένοις, μέχρι τίνος
ὑπαχουστέηων, "Έδειξε δὲ xal τὸν θάνατον τοῦτον
τῆς τῷ διαδόλῳ προσούση; ἀθανασίας τολλῷ τιµιώ-
τερον, ὡς προξενοῦντα ζωὴν ἀθάνατογ, ὄντως, ἅτε

μηδὲ τῷ δευτἐρῳ χαὶ ἀῑδίῳ θανάτῳ, μᾶλλον δὲ xat

χείρονι µυρίων θανάτων, τῇ µελλούσῃ χολάσει ὕπο
πίπτειν µέλλυυσαν, ἀλλ kv οὑρανίοις σχηνώμασν
σὺν Χριστῷ διαµένουσαν *. αὑτὸς Υὰρ ix νεχρῶν
ἀναστὰς τριήµερος, καὶ μετὰ sb παραστῆσαι ζῶντα
τοῖς οἰχείοις μαθηταῖς ἑαυτὸν εἰς οὐρανοὺς ἀάνα-
ληφθεὶς χαὶ µένων ἀθάνατος, την ανάστασιν ἡμῖν
xai τὴν ἀθανασίαν, χαὶ τὴν ἐν οὐρανοῖς ἀῑδιον xol
ἀχήρατον xaX µακαρίαν ὄντως ζωὴν ἐχαρίσατό τε
καὶ ἐπιστώσατο, ἓνὶ θανάτῳ τῷ τῆς οἰπείας σαρ-
χὸς, καὶ pad τῇ ταύτης ἀνασλάσει, τὸν διπλοῦν .
ἡμῖν θάνατον ἰασάμενος, καὶ τῆς διττῆς ἡμᾶς αἰχ
µαλωσίας ἐλευθερώσα;, τῆς φυχῆς δηλαδὴ xal τοὺ
σώματος. Ἐγένετο Υὰρ πνεύμα νεχρὸν ὁ ποντηρὸς
ἐγχαταλελειμμένος δι) ἐχούσιον ἁμαρτίαν διχαίως
ὑπὸ θεοῦ τῆς ὄντως ζωῆς" πλήρωμα δὲ Ov χαχίας
καὶ ἀρχηγὸς φθονερὸς, ἁπατηλὸς, ἀρχέχαχος, οὐχ
ὑπήνεγκε τὴν ἐν τῷ χωρίφ τῆς τρυφῃς, τῷ παρα-
δείσῳ λέγω, τοῦ ἀνθρώπου ζωὴν, ἀλλ ὀλεθρίᾳ
συμθουλῇ κχλέφας κχοινωνὸν ἀποιῄσατο xai τῆς

nobis deorsum detractis, etiam inira illum, magnus ϱ ἁμαρτίας, καὶ τῆς χατὰ πνεῦμα νεχρώσεως. Ταύ:ῃ

ipse apparuit οἱ elatus et jactabuudus, gaudens
quia nos astute consi!iis fefellit, et in servitutem
redegit ,: et videlur nobis Deus heu! immortalis,
factus insuper post mortem nostrarum hæres aui-

waaruu quas Dcus deseruit, quaà in infernum

traCias incluctabili, ut visuu est, carcere oc-
c ludit,

δὲ τῇ νεκρώσει τοῦ πνεύματος ἐς ἀνάγχης xai ἡ
τοῦ σώματος ἐπηχολούθησε νέχρωσις ᾽ xal οὕτως
ὁ πονηρὸς δι ἑνὸς τοῦ οἰχείου θανάτον, τὸν διπλοῦν
ἡμῖν προεξένησε θάνατον xal κάτω ῥίφας, xal
ἑαυτοῦ χατωτέρω, μέγας αὐτὸς ἑἐδόχει xol ὑψηλὸς
μεγαλανχῶν, ὡς ἡμᾶς κατασοφισάµενος ἓν περι-
vola, xal Χαταδουλωσάµενος, xai θεὺς ἡμῖν

φεὺ ἱ ὡς ἀθάνατος φανταζόµενος, ἀλλὰ καὶ μετὰ θάνατον κληρονόμος τῶν ἡμετέρων φυχῶν ὧ»
ἐγχαταλελειμμένων ἸὙινόμενος, xai κατασπῶν εἰς ἄδου, xal χαταχλείων ἀφύχτοις, ὡς ἑδόχει, Φρου-

ραῖς.

Tanti ergo iuforiunii misertus qui creavit nos
Deus eo descendere diguatus est, quo nos praci-
pites dejecti erainus, ita ut inde cognominaretur
»olus inter mortuos liber, quia eo descenderat
ου vivo tantum spiritu, sed et divina luce coru-
scauti virtuteinquo. sortito vivilicantem , ut. illu-
miuarei sedentes in tenebris, et spiritaliter vivi-
ficaret animas iu eum ibi credentes , insuper ut
viviüicaret omnium corpora ig die qua stabit ad
vivificandum atque judicandum genus universum
sicut apostolorum coryphaus nos in Epistolis do-
cuit dictms : « Propter boc et- mortuis evangeliza-
tum est, ut judicentur quidem secunduui boines
jn carne, vivant autem secundum Deum in spi-
ritu.*', » Verum paulo superius in eadem Epistola

.ostendens quis et quomodo mortuis inferni Evaü-

gebum predieaverit ; « Christus, inquit, semel pro

S] Per. i, 0,

Ἐλεήσας οὖν τῆς τοσαύτης ταλαιπωρίας ὁ πλἰ-
σας ἡμᾶς θεὸς, ἐχεῖ χατελθεῖν εὐδόχησεν, οὗπερ
ἡμεῖς ἑῤῥίφημεν, Gov ἐχεῖθεν ἀναχαλέαασθαι, µόνος
91 iv τοῖς vexpol; ἀναφανεὶς ἐλεύθερος, ὡς πνεύ-
µατι ζῶντι κατελθὼν ἐχεῖ, xat μὴ τοῦτο µόνον, ἄλλα
χαὶ φωτὶ περιαστράπτοντι θείῳ, καὶ δύναμιν ζωο-
ποιὸν χεχτηµένῳν ἵνα φωτίσῃ τοὺς ἓν τῷ σχότει
καθηµένους, xai ζωοποιῇσῃ χατὰ πνεῦμα τοὺς εἰς
αὐτὸν ἐχεῖ πιστεύσαντας * ζωοποιήσῃ δὲ καὶ τὰ σώ-
pasa πάντων lv ἡμέρᾳ fj ἔστησεν ἀναξωῶσαι καὶ
χρῖναι τὸ σύμπαν γένος, ὡς xal ὁ àv ἀποστόλοις
χορυφαῖος δι Ἐπιστολῆς ἑδίδαξεν ἡμᾶς, « El;
τοῦτο, λέγων, xat νεχροΐς εὐηγγε..ίσθη, ἵνα χριθώαι
piv xa:à ὄγθρωπον σαρχὶ, ζῶσι δὲ χατὰ θεὸν
πνεύµατι.» Μικρὸν δ' ἀνωτέρω τῆς ᾿Ἐπιστολῃ: δει-
κνὺς, τίς ὁ τοῖς ἐν (ou νεχροῖς, xoi διὰ τίνος xv
ρύδας τὸ Ε)αγγέλων, «Χριστὸς, φησὶν, ἅπαξ ὑπερ

HOMILIA XVI.

2io

ἁμαρτωλῶν ἀπέθανε, δίκαιος ὑπὲρ ἀδίχων, ἵνα A peccatoribus mortuus est, justus. pro injostis, ut

ἡμᾶς &possvé xp τῷ θεῷ) θανατωθεὶς μὲν οαρχὶ,
ζῶν δὲ πνεύµατι, ἐν ᾧ καὶ τοῖς ἓν φυλαχῇ πνεύ-
pac (τοι ταῖς φυχαῖς τῶν ἀπ αἰῶνος νεχρῶν),
πορευθεὶς Σχήρυξεν.» Ὥσπερ οὖν 6 πονηρὸς δι
ἑνὺς τοῦ οἰκείου χατὰ πνεῦμα θανάτου, διπλοῦν
ἡμῖν τὸν θάνατον προεξένησεν, οὕτως ὁ ἀγαθὸς δι᾽
ἑνὸς τοῦ χατὰ αῶμα θανάτου τὸν διπλοῦν ἡμῖν ἰά-
66to θάνατον, xal διὰ μιᾶς τῆς τοῦ ἱδίου αώματος
ἁναστάσεως τὴν διπλῆν ἡμῖν ἀνάστασιν ἑδωρ/δατοι
διὰ σωματικοῦ θανάτου καθελὼν τὺν Ev θανάτῳ τὸ
κράτος ἔχοντα χατὰ «ῆς φυχῆς ἡμῶν καὶ τοῦ σώ-

µατος, xai xas' ἄμφω τῆς ἐχείνου ευραννίδος ἡμᾶς ᾿

ῥυσάµενος * ὑποδύεται μὲν γὰρ ὁ πονηρὸς «bv ὄφιν,
ὡς δι) αὐτοῦ τὸν ἄνθρωπον ἀπατήσων, ἀναλαμθά-

vet τὴν ἀνθρωπίνην φύσιν ὁ τοῦ Θεοῦ Λόγος] ὡς δι B

αὑτῆς φεναχίσων τὸν φεναχίσαντα * ἀλλ᾽ ἀνεταπά-
φητον αὐτὴν λαµθάνει xol χαθαρὰν, xol τοναύτην
εἰς τέλος διατηρεῖ, προσάγων τῷ Πατρὶ ταύτην ὡς
ἀπαρχὴν, εἰς ἁγιασμὸν ἡμῶν ἀφ᾿ ἡμῶν. El δὲ xal
capa μὴ θνητὸν xal παθητὺν ὁ τοῦ θεοῦ Λόχος ἀνέ-
λαδε, χῶς ἂν ἠπατήθη, πῶς ἂν ἑδυνήθη προσδαλεῖν.
6 αὐτόχρημα φθόνος ; |

Ταῦτ' ἄρα οὐδὲ προσθάλλει μέχρις οὗ τοῦτον οἶδε
παθητὸν κεριφέροντα σῶμα * νηστεύσας γὰρὲν ἑρή-
pup ἡμέρας τεσσαράχοντα xal μὴ πεινάσας * el γὰρ
χαὶ σῶμα παθητὸν περιέχειτο, ἀλκὰ τότ) ἔπραττε
«outo xal ἔπασχε τὰ οἰχεῖα, ἠνίχα ὑπὸ τῆς συνηµ-

µένης συνεχωρεῖτο παντοδυνάµου δυνάµεως vn-

στεύσα; οὖν ἡμέρας τεσσαράχοντα, κατὰ τὸ Eüay- c

γέλιον, ὕστερον ἐπείνασε. Ἐότε δὴ πρῶτον θαῤῥη-
Φας xai προαθαλὼν ὁ ἀρχέκαχος τὸν πειρασμὸν ἐπ-
ἦνεγκεν, εἴσοζον εὑρεῖν σπεύδων χατὰ τοῦ πνεύματος"
ὡς δὲ ἰσχυρῶς ἀπεχρούσθη, χαλ΄ πάλιν προάδαλὼν'
χενιχῶς διὰ πάσης ἠλυπαθείας, κατὰ κράτος ἡττή-
s, ἐχνευρισθεὶς xal θραυσθεὶς xal χαταισχυνθεὶς.

φυγὰς ὤχετο. Auk τί οὖν ἀπεχρούσθη τῷ πάθει τῷ.

τοῦ σώματος θαῤῥήσας χαὶ προσδαλών; Ἐπειδὴ»
περ ἁμαρτίαν ἀἐμποιῆσαι τῷ ἀναμαρτήτῳ ἐπεχεί-
ῥησεν ἀνθρώπῳ. Φεύγει μὲν οὖν Exslvog οὕτω μετ
αἰσχύνης ἁποχρονσθεὶς, 6 δὲ Χριστὸς xacabubxuv
αὐτὸν οὐχ ἀνίησι τῶν δαιμονώντων ἀποδιώχων, τοὺς
Ox" αὐτοῦ χατεχοµένους iv νόσοις ἰώμενος, νεκροὺς
ἀνιστῶν, οὐκ ἀρτιθανεῖς µόνον, ἀλλ᾽ ἤδη καὶ διεφ”
θορότας, xal ταῦτα μόνῳ προοτάγµατι’ πρὸς δὲ
καὶ τῶν φυχῶν ἀπελαύνων αὐτοὺς * µετάνοιαν χη-
ρύττων, καὶ τὴν βασιλείαν Σγγίσασαν ἐπιδειχνὺς
«hv αὐράνιον, καὶ τὰ; φυχὰς πρὸς πίστιν ἑνάγων,
καὶ βίον τῷ ἀντιχειμένῳ πολέμιον * xaX τοὺς ápap-
εωλοὺς µετασχευάζων χαὶ προσδεχόµενος * οὗ µόνον
δὶ ἀλλὰ χαὶ τοῖς οἰχείοι διδοὺς χατὰ δαιμόνων τὸ
κράτος. "Ap' οὖν ἣν ὅλως ἀνεχτῶς ἔχειν πρὸς ταῦτα
«bv Σατανᾶν, καὶ τοὺς συναποστατήσαντας ἀγγέλους
αὐτῷ; 89 ᾿Αρ' ἔχειν νοµίσας ὅπως ἂν ἀναχόφῃ
thv xav' αὐτοῦ φεροµένην τοσαύτην ἰσχὺν, ἡμέλη-
. σεν ἄν; Ἆρα δὲ ἀνεχτὸν αὐτῷ ζλν iv. ἀνθρώποις
εὖν ἐχδάλλοντα τῶν ἀνθρώπων αὐτὸ», γαὶ τῆς κας

99] cur; vi, 18.

nos offerret Deo, mortíficatus quidem earne, vivi-
ficatus autem spiritu, in quo et his qui in carcere
eraot spiritibus (id est animis mortuorum a sv-
culo) veniens predicavit**, » Itaque sicut per
unam mortem suam spiritalem malignus duplicem
nobis peperit mortem, sic bonus per unam cor-
poris mortem, duplicem nobis sanavit mortem ; et
per unam corporis sui resurrectionem, duplicem
nobis largitus est, per corporalem necem destruens
eum qui in morte habebat imperium tum anims
tuin corporis nostri, et nos ab utraque ejus eruens
tyrannide; malignus quidem ino gerpentem Intrat
ut per eum hominem deludat, naturam liumanam
Dei assumit Verbum ut per eam mendacem irri-
deat ; sed. error! minime innoxlam ei mundam
eam suscipit, et talem in nem servat olfercns
eam Patri in primitias et sanctificationem nostram
a nobis. Sed si Dei Verbum non mortale et passibile
corpus accepisset, quomodo ipsa invidia ausa esse!
eum aggredi et decipere tentasset ?

Ideo ista .non exploravit quandiu nescivit illum
corpore dolori obnoxio indutum ; jejunavit enim in
deserto quadraginta dies et non esuriit; passibli
quidem corpore circumdabatur, sed nou agebat
et patiebatur, nisi quantum conjuncta sinebat vo-
luntas omnipotens, Cum ergo quadraginta dies
jejunasset, postea esuriit, Tunc priwum ausus
&ccedere princeps mali tentationem induxit, in-
gressum ad animam studens invenirc. At fortitor
retrusus. et, eum omne corcupiseentie geuus rur-
sum intulisset, firme propulsatus, debilitatus et
vulneratus et ignominia confusus fugiens discessit.
Quare ergo retrusus est qui ob corporis dolorem
ausus erat accedere? Quia ad peccatum perpetran-
dum hominem peccati incapacem induxerat. Fugit
igitur ille ignominiose propulsatus, Christus autem
illum intgeetatus nequaquam desinit a d:moniacia
eu:n eJielens, 4 morbis sanans ab eo possessos,
mortuos ad vitam revocans, non tantum nuper ἆς-
functos, sed etiam jam feetentes et. hæe uno jussu
operatur ; imo eos ab animabus ejiciens, posniten-
tiam predicans, reguum coelorum apprepinquare
proclamans, animas ad fldem adducens, necnon ad
conversationem adversario oppositam, insuper pec-
catores convertens et recipiens, imo suis contra
demones largiens fortitudinem. Putstisne hzcaquo
animo tolerare Satanam ejusque apostasie com-
plices angelos, nec perpendisse quomodo fraugeret
tantam virtutem sibi adversarlam? Peteraine ferre
vivum istum hominem qui ex hominibus illum
ejiciebat et a multiformi sua Lyrannide evertebat?
Proplerea coatra Christum furens, cum sciret
ejus Dei homiofsque aniniam tentationis vietricem
nullius ex vitiis esse capacem quorum ipse caput

211

GREGORII PALAM.E

21

exsistit. nec. ullo modo morti esse obnoxiam qua A αὐτῶν πολυετοῦς supayvitog ; Auk taUcs tolvgy üx-

lpse per semetipsum homines affecit, corpus autem
ejus tum dolori tum morti subjacere; cum vero
talem necem per se nequiret inferre, ad ejus ez-
dem Infidelium Judeorum mentes movet quas ut-
pote scelestss & Christo convictas et reprobatas
wovet et suadel ad ejus necem, ad necem ignomi-
niosam solis sceleratis et impiis destinatam, pu-
tans iia illum a terra ejicere et nomen ejus in terra
destruere, Sperabat etiam, eo mortuo, animam
illius in iuferno occlusam tenere sicut animas om«
nism 3 sx»culis defunctóruim.

μανεὶς xatà Χριστοῦ, bel τὴν μὲν θεανδρυὴν
ἐχείνην φυχην διὰ πείρας ὑλερανφχισμένην ole
παντάπασι τῶν παθῶν, ὧν ἀρχηγὸς ὀπῆρξεν αὐτὸς,
καὶ «θανάτου παντελῶς ἀνιπίδωείον, οὗπερ αὐτὸς
δι ἑαυτοῦ ποιητιχός ἐστι τοῖς ἀνθρώποις, τὸ δὲ
σῶμα παθητόν τε καὶ θνητὸν, αὐτὸς δὲ E ἑαυτοῦ
θάνατον τοιοῦτον ἐπιφέρειν οὗ συγχεχώρητᾶι, xxvet
πρὺς φόνον τούτου τὰς γνώµας τῶν ἀπειθῶν "Iov"
δαίων, πρὸς φθόνον καὶ µανίαν ἀκάθεχτνον ἐγείρας
τὴν χατ᾽ αὐτοῦ, ἅτε καὶ τούτων ὥς πονηρῶν &)ey-
χοµένων τε χαὶ ἀθετουμένων ὑπὸ Χριστοῦ. Κινεῖ

τοίνυν xal πείθει πρὸς qóvoy τούτου, καὶ φόνον ἄτιμον καὶ χαχούργοις µόνοις xal ἀσεβέσι νενομµισ-
µένον, νοµίσας οὕτως αὐτόν τε kx τῆς γῆς ἐκδαλεῖν, xol «b ὄνομα τούτου ἐπὶ τῆς γῆς ἀχρειῶσάι.
Ἐθάρῥει δὲ τούτου θανόντος, xal τὴν αὐτοῦ duy hv ἓν Mou χατάχλειστον ἔχειν, ὡς καὶ τὰς τῶν ἐξ ^ αἰώ-

νων ἁπάντων Φυχά:.

Sic deceptas est deceptor, carnem Christi utpote B Οὕτως ὁ ἀπατεὼν ἑξηπάτηται, τῷ τῆς σαρχὸς

dolori et morti obnoxiam attentans, et lucem invitus
altulit tenebrosis amatisque ejus carceribus, et
vits Jargitorém animis ab eo propter spiritalem
"mortem vezaus próposuit; insuper, corpus 4 quo
procedit resurrectio et linmortalitas cum mortuis
eomniseuit, cupiens illud morti et vermibus trade-
re. Dominus autem has etiam illius insidías pote-
γαι quidem evertere, sed nequaquam voluit, maluit
vero dolorem pro nobis sufferre, ideo Deus homo
fscins est. Nisi enim homo esset, pati nón potuis-
eet ; ai Deus, cum locam dolori nullum præbeat, in
divinitate sua permansisset, pro nobis ia carne
mortém non $eblisset, qua surrectionem seu potius

resurrectionem nobia largitus est; non creditus:

faistet posse quidem nibil pati, libenter vero pas-
siohem eligere ut monstraret humilitatem suam nos
tiberates erecturam esse, et opere doceret necesta-

rium esse usque ad mortem pro justitia 'imicare,

αἱ eredentibus per resurrectionem muentiaret lmmor- -

talftalis virtutem quie non permanere tantum dieit,
sed eliam permanere extra sternam perhiciem,
ietéfoum dico et valde horrendum sopplielum dia-
bolo prieparatum, et conregnare cum sanctis ange-
lis, beato perennique tegno congaudentes. ldeo
quam non debuit mortem subiit pto nobis, uit. nos
quibus suffectus est debitores a servitute diaboli et

morte liberaret, niorte scilicet tam antis quái

eorporis, tum temporali tu perreni ; pretium enit.
pro nobis propter peccatum reis iusóntem utpote à p

peceato immunem fundens sanguinerh, nos a réatu
redemit, dimissa iniquitate nostr, dilaceraloque Th
eruce chirographo, nos a tyrannide diaboli redemit.
Tile enim deceptus et quasi obstupescens, nostrum-
que pretium sangolnerh illum Dominicum elfundi si-
tientet appetens, sanguinem, inquam, non insonlom
modo, sed etizm virtute divina divitem, ab eo di-
tatus nom fait, sed forther vinetus, in etute Christi
tfiumpbatus, et ità ^os ex ejms servitute erui
vumus ét trapsivimas i» regnum Filli Dei, qui prius
quidem eramus domus irs, facti autcm ab eb domes
wisericordis "qui - alligavit fortem prz nobis, et
domum ojus diripuit; uui iure. utbote injuste sug-

«00 Χριστοῦ παθητῷ τε xal θνητῷ προσδαλὼν, καὶ
*b φῶς Ώνεγκεν Éxov «alc σχοτειναῖς καὶ ποθειναῖς
αὐτοῦ χαταδύσεσι, xal «bv. τῆς ζωῆς δοτῆρα ταῖς
διὰ τὴν νοητὴν νέχρωσιν ὑπ) αὐτοῦ τυραννουμέναις
Ψυχαῖς ἑπέστησεν * οὗ µόνον δὲ ἀλλὰ χαὶ «b τῆς
ἁἀναστάσεως καὶ τῆς ἀθανασίας παρεπτικὺν οὖμα
vol; τεθνηχόσιν ἀνέμιξε, θανάτῳ χαὶ ταφ] παρα-
δοῦναι σπεύσας αὐτός. "OS Κύριος Ἀδόνετο plv.
καὶ ταύτας αὐτοῦ τὰς ἐπιδουλὰς διαχρούφκαθαε,

ἀλλ’ οὐκ ἠθέλησεν, Ἰθέλησε δὲ μᾶλλον ὑπελθεῖν «b.

πάθος ὑπὶρ ἡμῶν, διὸ καὶ θεάνθρωπος Τέχονεν,

. El μὴ γὰρ ἄνθρωπος fv, ox ἂν δυνατὸν παθεῖν'

εἰ δὲ μὴ sb; ἀπαθὴς χατὰ τὴν θεότητα διαµένων, —

obæ ἂν ὑπὶρ ἡμῶν ὀπέστη σαρχὶ τὸν θάνατον, δὺ

αὐτὸῦ «hv ἀνάστασιν, μᾶλλον δὶ ἐξανάστασιν καὶ
ἀθανασίαν ἡμῖν χαριζόμενος ' οὐδ' ἂν ἐπιστεύθη
δύνασθαι μὲν μὴ καθεῖν, bubv δὲ παθεῖν παροελόμε-
voz, ὡς ἡμᾶς ἐλευθεροῦν xai ἀνυφοῦν µέλλονσαν
δεικνὺς τὴν οἰχείαν ταπείνωαιν, xal διδάσχων, sl
δεῄσει, δι ἔργων, µέχρι θανάτου ὑπὲρ δικαιοσύνης
ἁγωνίζεσθαι, xol ἑπαγγελόμενος τοῖς. πειδομένοις
δι ἀναστάσεως τῆς ἀθανασίας thv δύναμιν, οὗ τοῦ
εἰς ἀεὶ διαμένειν µόνον, ἀλλὰ xal τοῦ αἰωνίου ὁλέ-
ὃρου διαµένειν ἐχτὺς, ce αἰωνίου λέγω φρικωδεσ-
τάτης χολάσεως, τῆς ἠτοιμασμᾶνης ud δαὔδλῳ, καὶ
συνδιαιωνἰζειν τοῖφ ἁγίοις. ἀγγέλοις, τῆς ἀχηράτου
xal ἀτελευτήτου βασιλείας συνάπὀλαύοντας, Adi.
τοῦτο γὰρ ὃν oUx ὤφειλεν ὑπὲρ ἡμῶν ὑπέμεινε δὰ-
νατὺν, Iva τοὺς ἐποφειλομένως ὄφιαταμένους ἡμᾶς,
Éx τε τῆς δουλείας τοῦ διαδόλου καὶ {όν Δανάτου
λύτρώσηται * θανάτου xal τοῦ κατὰ ψυχὰν λέγω,
καὶ τοῦ κατὰ σῶμα, τοῦ τε προσχάίρου xa οὗ
διαιωνίζοντος’ λύτρον tàp ὑπὲρ ἡμῶν τῶν δι) ἅμαρ-
vlav ὀξευθύνων τὸ ἀνεύθυνον ὡς ἀναμάρεπτυν ol-
κεῖσν αἷμα Bote, ἑλυτρώθατο τῆς εὐδύνης ἡμᾶς,
τὰς ἁμαρτίας συγχωρῄδας ἡμῶν, xal «b τούτων
χειρόγραφον tv *ip σταυρῷ διαῤβῥήξας, Ἑλυτρώσατο
τῆς τυραννίδος τοῦ διαδόλου. Δελεασθεὶς ΥΔΡ ἐκεῖ-
vog xal περιχανὼν οἵον, wal «b ἡμέτερού Mtgov, «€
ulpa ἐκεῖνο τὸ δεσποτικὸν χνθῆναι σπεύσας, τὸ p
µόνον ἀνεύθυνον, ἀλλὰ χαὶ θεῖχὴν δύναμιν πλου-
τοῦν, οὐχ ἐπλουτίσθη ὑπ αὐτοῦ, ἀλλ᾽ ἱσχόρῶς ἐδί-

?13

HOMILIA XVI.

0n, παραδιιγματισθεὶς ἐν τῷ σταυρῷ τοῦ Χριστοῦ * & gorente diabolo (rucidatus, super nov teghivit,

καὶ οὕτως ἡμεῖς Ex τῇ; αὐτοῦ δουλείας ἐῤῥύσθημεν,
καὶ µετέστηµεν εἰς τὴν βασιλείαν τοῦ ὙΥἱοῦ τοῦ
Θεοῦ, σχεύη μὲν ὀργῆς ὄντες πρὀτερον, σχεύη δὲ
ἑλέους ὑπ) αὐτοῦ Υεγονότες, τὀῦ δήσαντος τὸν ἰσχυ-
ϱὺν ὡς πρὸς ἡμᾶς ὄνια, καὶ τὰ σχεύη αὐτοῦ διαρ-
πάσαντος * ὃς ἐπεὶ δικαίως, ὡς 9 ἀδίχως ὑποδολῃ

- φοῦ διαδόλου φονέυθεὶς ἐδασίλευσεν ἡμῶν, τῇ διχαιο-

σύνῃ αυστικῶς νικήσας τὸν ἀρχέκαχον, χαὶ φανε-
ρῷ: ἐπιδείχννται τὴν παντοδύνα-ον δύναμιν, καὶ

κατὰ σῶμα τοῦ θανάτου περιγενόµενὸς, xat ἀναστὰς

ἓχ νεχρῶν τριήµερος καὶ εἰς οὐρανὸν ἀναθὰς, xal
χαθίσας ix δεξιῶν τοῦ Βατρὸς, σὺν αὐτῇ fv. ὑπὲρ

justitia mystice devieto mali principe, manifesteque
vim suam otnnipotentem, dum corpore mortis in-
dutus, s mortuis post tres dies resurrerzit, et in
celum ascendens ad dexteram Patrís sedit eum ea
quam pro nobis tulitet per quam mortuus est carne,
pignore promittens nos a mortuis resurrectionem,
in ecelis. collocationem et regnum esse sortituros,
dummodo nos quoque illum imitati pro viribus

. nostris, rursus justitia peccati principem devinea-

rus, propulsatis ejus aggressibus ejusque a
turpia. vitia impulsibus, fortiterque retusis. illius
artificiis.

ἡμῶν ἑφόρεσε, χαὶ καθ) fjv ἀπέθανε σαρχὶ, πιστωσάµενος ἡμῖν καὶ τὴν ἐκ νεκρῶν ἀνάστασιν, καὶ «hv
αἲς οὐρανοὺς ἁπυχατάστασιν, xal τὴν τῆς βασιλείας χληρονοµίαν ἑάνπερ καὶ ἡμεῖς αὗτὸν μιμούμενοι,
Χατὰ τὸ ἔγχωροῦν, τῇ διχαιοσύνῃ τὸν ες ἁμαρτίας ἀρχηγὸν «Χαταπἀλαίσωμεν, ἀποχρουῤμενοι «τὰς
i. προσδολὰς, xol τὰς αρὸς τὰ πονηρὰ πάθη αροτροπὰς, xal ὑποφέροντες Ὑενναίως τὰς ἔπι-

Διὰ τοῦτο vip καἰτοι διὰ τοῦ θείου βαπτίσματος B ldcirco etsi nos divino baptismate regeneraverit

ἀναγεννῆσας ἡμᾶς ὁ Κύριος, χαὶ διὰ τῆς χάριτος
«0 ἁτίου Πνεύματος αφραγίζων εἰς ἡμέραν ἅπολυ-
τρώσεως, ὅμως θνητὺν ἔτι xal παθητὸν ἔχειν ἀφίησι
σῶμα, xal τὸν τῆς χαχίας ὑφηγητὴν τῶν ταμείων
τῆς φυχῆς ἐχδαλὼν, ὅμως ἀφίησι προαδάλλειν ἔξω-
θεν, ὥς ἂν ὁ ἀνακαινισθεὶς ἄνθρωπος κατὰ τὴν και-
viv Διαθήχην, τουτέστι τὸ τοῦ Χριστοῦ Εὐαγγέλιον,
|". àv ἁΤαθοεργίᾳ χαὶ µετανοίᾳ ζῶν, - καὶ τῶν μὲν τερ-
«wv τοῦ βίου τούτου περιφρονῶν, τὰ δὲ ὀδυνηρὰ
θποφέρων, καὶ ταῖς τοῦ ἀντεικειμένου προσθολαῖς

Ὑυμναζόµενος, ἑτοιμασθῇ πρὸς ὑποδοχὴν τῆς ἀφθαρ-

elac, x&i civ lv αὐτῇ χατὰ τὸν χαινὸν αἰῶνα µελ-
λδντων ἐκείνων ἀγαθῶν. Att οὖν τὸν πιστὸν τῇ μὲν
ἁλαίδι χαίρειν» κἀπειδὴ πέρας ὁ βίος οὗτος Έξει,
φρονίρως ἤδεσθαι τὴν µαχαριότητα πιστῶς ἐκδεχό-
µενον, fjv fj μέλλουσα ζωὴ ἀτελευτήτως ἕξει. Tf δὲ
συνέσει τῆς πίστεως «hv ἀθλιότητα, fiv ὁ Bloc οὗτος
ἀξίως πατεχρίθη φέρειν, ἓν ὑπημονῇ xal δι ὕπομο-
γῆς πρὸς τὴν ἁμαρτίαν, χαὶ «bv τῆς ἁμαρτίας àp-
xr xdi συνεργὸν, καὶ τοὺς ταττοµένους ὑπ' αὐ-
φοῦ, εἰ δεῄσει, μέχρις αἵμάτος ἀντικαθίστασθαι *
φλην yàp τῆς ἁμαρτίας οὐδὲν τῶν ἐν τῷ βίῳ τούτῳ
παχὸν ὄντως. sl xal καχώσεως φρόξενον, οὐδ' αὐτὸς
ὃ ὀάνατο:. Διὸ καὶ χορὺὸς μὲν ὁσίων αὐτοὶ παρ) ἑαυ-
τῶν ἑαυτοῖς ἐπήνεγχαν τὰς χαχώσεις τοῦ σώματος!"
οἱ δὲ µάρτυρες xaV «bv βίαιον παρ ἑτέρων ἐπαγό-
µενον αὐτοῖς θάνατον ἑποίησαν εὐχλεέστατον, xai
ζωῆς καὶ δόξης xal βασιλείας αἰωνίου χαὶ οὐρανίου
παρεκτιόν, καλῶς χαὶ θεαρέστως abt χρησάµε-
vot * διὰ τοῦτο γὰρ xal μετὰ τὸ χαταργῆσαι τὸν θά-
vætov διὰ τῆς «οἰχείας ἀναστάσεως, τοῖς οἰχείοις ἔτι
παραμένειν ἀφῆκε, xal σὺν τούτῳ τὰς ἄλλας ἓν τῷ

Dominus, et gratia Spiritus sancti nos In diem re-
demptlonis obsignaverít, corpus tamen passibile &
mortale nos habere permisit, et licet ab odyiis

anims nequitiæ dicem ejecisset, sivit. tamen illum

foris aggredi, ut renovatus homo secundum novum
Testamentum, id est Christi Evangelium, in opert-
bus bonis et in peenitentia vivens, spretis bujus
vitze deliciis, aspera perpessus et aggressionibus ini-
mici exercitus, paratus esset. ad accipiendam ineor- —
raptibilitatem donaqne per eam in novo sseculo lar-
εἰοηάρ. Oportet ergo fidelem spe gaudere et, quando
finem habebit hæe vita, recte exsultare beatitudinem
fideliter eonsecuturum quam vita futura sine (ine
servabit. Oportet antem etiam intelligentia fldei in-
felicitatem quani hsec vita subire jure propter pet- .

catum jussa est, ipsumque peccati dneem et fauto-
rem, necnon ab eo instructas acies, si necessarium
sit, ad sanguinem perferre ; nam prieter peccatum
nihil eorum que sunt in bac vita malum est, lieet
mslum foveant, nec mors ipsa. Ideo chorus quidem
ssnctorum passi sunt corporis afflietiohes quas
sspe sibimetipsis intulerunt, martyres vero. víolen- -
tam ab aliis sibi ilfatam mortem fecerunt clarissi-
mam a qua gloriam et viam et regnum aeternum
eolumque acceperunt, Jjpsa ple sancteque utentes ;
hac enim de causa postquam mortem per suam ·re-
surrectionem mortificasset, euis temen illam per- .
manere sivit, ei cum illa alias bujus mundi miscrias,

p ut secundum Christum homo per eas pro veritate

in vita et fide ostendenda colluctando, ad futurum
illud novum et nunquam veterascens sseculum .pef
novum pactum praparetur.

τούτῳ καχώσεις, Uv. ὁ χατὰ Χριοτὸν ἄνθρωπος διὰ εοὐτων ἀγωνιζόμενος ὑπὶρ ἀληθείας tho ἐν
tip Bip τε χαὶ τοῖς δόγµασι, πρὸς τὸν μέλλοντα xavrby ἐχεῖνον καὶ ἀγήρω αἰῶνα διὰ τῆς καινῆς Διαθή-

χης ἑτοιμασθῃ.

Ανσιτελοῦσιν οὖν αἱ χαχώσεις αὗται τοῖς πιστῶς
ὀπομένουσι, πρὸς διόρθωσιν τῶν ἁμαρτημάτων, πρὸς
Τομνασίαν, πρὸς δοκιμὴν, πρὸς χατάληφιν τῆς *oU
βίου τούτου ταλαιξιορίας, πρὸς κροτροπὴν τοῦ ime

Prosunt igitur ips miserie fileliter perseveran-
tibus ad piationem jniquitatum, ad exerciiium, ad -
experimentum, ad apprehensionem infelicitatíshujus.
vit, ad. incitamentum ardentet sitlendi et porsave-

GREGORII PALAMJE

216

anter inquirendi eternam illam (llíationem.et re- A θυμεῖν διαπύρως, xal ζητεῖν ἑπιμύνως τὴν διαιωνί-

demptienem, novamque vere vitam et felicitatem.
Quippe cum duplex sit tam anims quam corporis
nostra In Christo flliatio et renovatio, qua initium et
finem habet nec mediis caret, principium quidem
nobis ponit baptism] gra!ia qua datur omnium pec-
catorum et reatus ex maledictione exorti remissio,
et balneum regenerationis appellatur ; (inem autem
dabit sperata fidelibus resurrectio vitaque in futuro
s:eeulo promissa, media vero [pter ista vita est se-
cundum Evangelium Christi, per quam nutritur,
crescit et renovatur iu dies vir Dei in cognitionem
Del procedens, in justitiam et sanctificationem paulo
minus ab angelis minoraius, a seipeo rescindens
suam ad hamiliora propensionem, et desideria a vi-

(oucav kxslvnv υἱοθεαίαν xai ἀπολύτρωσιν, xal xat-
vhv ὄντως ζωὴν χαὶ µαχαριότητα. Ηολλαπλῆς yàp
οὕὔσης xatá τε σῶμα xol φυχὴν τῆς ἡμετέρας ἓν
Χριστῷ υἱοθεσίας xai ἀνακαινίσεως ἀρχήν τε xal
τελειότητα ἐχούσης, xal τὰ τούτων μεταξὺ, τὴν μὲν
ἀρχὴν ἑντίθησιν ἡμῖν ἡ τοῦ βαπτίσματος χάρις,
πάντων τε τῶν ἁμαρτημάτων καὶ τῆς ix τῆς ἀρᾶς
εὐθύνης τὴν ἄφεσιν καρέχουδα, καὶ λουτρὸν παλιγ-
Υενεαίας λέγεται ^. εν δὲ τελειότητα παρέξει ἡ
ἐλπιζομένη τοῖς πιστοῖς ἑξανάστασις, καὶ ἡ κατὰ
edv αἰῶνα «bv μέλλοντα ἑπαγγελία. τὰ δὲ μεταξὺ
τούτων, f) χατὰ τὸ τοῦ Χριστοῦ Εὐαγγέλιόν ἐστι ζωὴ,
δὺᾗς τρέφεται χαὶ αὖξει OA. xaV ἀναχαινίζεναι
ἡμέραν ἐξ ἡμέρας προχόπτων ὁ χατὰ θεὸν ἄνθρωπος

sibilibus et exrnalibus et. temporaneis ad intelligi- B εἰς ἐπίγνωσιν θεοῦ, xat δικαιοσύνην, καὶ ἁγιααμὺν,

bilia et ápiritualia et seterna transferens.

xdi κατὰ μιχρὸν μειῶν, καὶ ἀφ᾿ ἑανυτοῦ ἑχχόπτων

τὴν εἰς τὰ κάτω προσπάθειαν, καὶ µεταφέρων τὸν κόθυν ἀπὸ τῶν ὁρατῶν xal σαρχικῶν καὶ προσκαί.

puv πρὸς τὰ νοητὰ καὶ πνευματικὰ xai ἀῑδια,
Triplex hoe de resurrectione Christi nos edocens
Qi ineffabilia mysteria Spiritus contemplatus fuit,
vas electionis Paulus magnus Romanis in Epistola
srribit 5 « Quicunque baptizati sumus in Christo
Jesu, in morte ipsius baptizati sumus; consepulti
ergo sumus cum illo per baptismum in mortem **.»
Που est resurrectionis nostra principium ; chirogra-
phum enim iniquitatum nostrarum Cbristus in cruce
vilaceravit et per baptismum secum consepultos in-
nocentes effecit. Sed audi mediufn instans principio :
« Ut, ait, quomodo surrexit. a mortuis, ita et nos in
novitate viue ambulemus ; » et fipom resurrectionis

Τὸ εριττὸν τοῦτο τῆς Ev Χριστῷ ἀνακαινίσεως
ἡμᾶς διδάσχων ὁ τῶν ἀποῤῥήτων μυστηρίων τοῦ
Πνεύματος θεατῆς, τὸ σχεῦος «b ἐχλεχτὸν, Παῦλος €
µέχας, γράφει Ῥωμαίοις ἐπιστέλλων' € Ὅσοι ἐδα-
«τίσθημεν εἰς Χριστὺν Ἰησοῦν, εἰς τὸν θάνατον αὖ-
τοῦ ἑδαπτίσθημεν συνετάφηµεν οὖν αὐτῷ διὰ τοῦ
βαπτίσματος εἰς τὸν θάνατον. ». Αὕτη f) τῆς ἡμετί-
pae ἀναχαινίσεως ἀρχή τὸ yàp χειρόγρεφαν τῶν
ἡμετέρων ἁμαρτημάτων ὁ Χριστὺς iv τῷ σταυρῷ
διέῤῥηξε, xa τοὺς διὰ τοῦ βαπτίσματος αὐτῷ συν-
θαπτοµένους ἀνέυθύνους ἐποίησεν. "Axoue δὲ καὶ
τῆς μετὰ τὴν ἀρχὴν µεσότητος” « "Iva Υὰρ, φησὶν,

producit dicens : « Si entm complantati facti. su- C ὥσπερ Ἠγέρθη Χρισιὶς Ex νεκρῶν, οὕτω xol ἡμεῖς

mus similitudini mortis ejus, simul et resurrectio-
nia erimus. » Denique principium et genus resur-
r ctionis et filiationis evidentius demonstrans, « Et
nos ipsi, inquit, primitias Spiritus babentes, et ipsi
iutra nos gemimus, adoptionem filiorum Del ex-
spectantes **. » Primitias Spiritus vocat sanctifica-
tionem et Spiritus gratiam quam divino baptismo
accipimus, ab iniquitatibus conversl et renovati,
gratisque Christ! gratia Justificati ; hsec. δι πι sunt
futurorum bonorum primitlæ. Dicendo autem :
adoptionem filiorum Dei exspectantes, monstravit se
non de Gliatione cx baptismo orta loqui, ged defutura
lila et perfecta et indeleLili, addens : « Redemptio-
nem eorporis nostri, » scilicet illius a doloribus, a

corruptione liberatione ; ills énlm filiorum Ροἱ D

adoptio sepius evanescit, hac autem a nova er
mortuis vita et resurrectione adorta, ipsa vere
perfecta est firmissima. Idem vero ad Philippenses
scribens ünem tante renovationis sapientius profert
cícens : «Salvatorem exspectamus Dominum Jesum
Christum qui reformabit corpus humilitatis noatrze
configuratum corpori glorie suse **. » Nam quem-
admodum Christus mortuus est in. infirmitate et
izuobilitate caruis, surrexit autem in virtute et gloría
Del , ita qui secundum Christum vixerint per mor»

5 Rom. v, 5.

ἐν χαινότηιι ζωῆς περιπατήσωμεν’ » xal προσεπά-
γει τὴν τελειότητα τῆς ἀναχαινίσέω:, δεικνύς’ « El
γὰρ σύμφυτοι γεγόναµεν τῷ ὁμοιώματι τοῦ θανάτου
αὐτοῦ, ἀλλὰ xul τῆς ἀναστάσεως ἑσόμεθα,» Ἑξῆς
δὲ τὴν ἀρχὴν καὶ τὸ γένος τῆς ἀναχαινίσεως καὶ
υἱοθεσίας ἑμφανέστερον δηλῶν, « Καὶ αὐτοὶ, φησὶν,
οἱ τὴν ἀπαρχὴν τοῦ Πνεύματος ἔχοντες, xoi ἡμεῖς

αὐτοὶ àv ἑαυτοῖς στενάζοµεν, υἱοθεσίαν ἀπεχδεχό-

pevot* ». ἀπαρχὴν τοῦ Πνεύματος ὀνομάξων *bv
ἁγιασμὺν, xoi τὴν χάριν τοῦ Πνεύματος, fv ἐν τῷ
θείῳ βαπτίσµατι λαμθάνομεν, τῶν ἁμαρτημάτων
ἁπαλλαγέντες xal ἀναχαινισθέντες, χαὶ δωρεὰν τῇ

τοῦ Χριστοῦ χάριτι διχαιωθέντες. ánapyh Υάρ ἐστι

ταῦτα τῶν μελλόντων ἐχείνων ἀγαθῶν. Εἰπὼν δὲ,
ε νἱοθεσίαν ἀπεχδεχόμενοι,» Φειχνὺς, ὡς οὗ τὴν διὰ
εοῦ βαπτίαματός φησιν νἱοθεαίαν, ἀλλὰ τὴν µέλλους
σαν ἑχείνην xal τελείαν καὶ ἁδιάπτωταν, προσεκἀ-
χει» € Τὴν ἀπολύτρωσιν τοῦ σώματος ἡμῶν» δη)ον-
ότι τὴν ànb. τῶν παθῶν xal τῆς φθαρᾶς αὐτοῦ λύ-
τρωσιν. ἡ μὲν γὰρ ἐνταῦθα υἱοβεσία Δίαπίπτει
πο)λάχις, fj 0b διὰ τῆς ix νεκρῶν παλεικζωῖας xal
ἁναστάσεως, αὕτη τελεία «καὶ βιθδαιονώτῃ ὄννως
ἰατίν.

'O αὐτὸς δὲ χαὶ Φιλιππησίοις Ὑράφων tb τέλος
τῆς τοιαύτης ἀνακα:νίσεως σἀφέστερον ἐχτίθηςι,

9 Rom vint, 93.7 7!* Philipp. i, 29.

1 | HOMILIA XVI. ?18
« Zortfjpa, λέγων, ἀπεχδεχόμεθα Κύριον Ἰησοῦν Χρι- À tem, ut rursus ceeceundum Paulum loquar, sem]uan-

στὸν, ὃς μετασχηματίσει «b σῶμα τῆς ταπεινώσεως
ἡμῶν εἰς «b γενέσθαι αὀμμορφον τῷ σώματι τὴς
δόξης αὐτοῦ’ » ὡς γὰρ ὁ Χριστὺς ἀπέθανεν ἐν ἆσθε-
νείᾳ xai ἀτιμίᾳ σαρχὸς, ἀνέστη δὲ ἐν δυνᾶμει xai
δόξῃ τῇ θεῖχᾗῃ, οὕτω xal ol κατὰ Χριστὸν ζήσαντες
σπείρονται διὰ τοῦ θανάτου πάλιν, χατὰ Παὔλον εἷ-
πεῖν, ἓν ἀσθενείᾳ xal ἀτιμίᾳ, ἐγείρονται ἓν δυνάμει
xai δόξῃ. σῶὤμα λαδόντες δεδοξασμένον τε καὶ ἀχή-
βατον, ὁποῖον ἔσχεν ὁ Χριστὸς μετὰ τὴν ἀνάσίασιν,
4pertótoxoc ix τῶν νεχρῶν, xal ἀπαρχὴ τῶν χεχοι-
papévev Ὑενόµενος. Ἁλλ' abc fj iv τῷ σώ-
µατι ἀναχαίνισις πίστει μᾶλλον ὁρᾶται νῦν, ox
αὐτοφίᾳ, ἀλλ' ἐλπίδι, πράγματι δὲ οὕπω * ἡ δὶ τῆς
Φυχῆς λαμδάνει μὲν καὶ αὕτη «hv ἀρχὴν, ὡς εἴρηται,
ἐν τῷ θείφ βαπτίσµατι διὰ τῆς τῶν ἁμαρτημάτων
ἀφέσεως, τρέφεταί τε xal αὔξεται διὰ τῆς ἓν πίστει
δικαιοσύνης, ἔτι xal ἔτι ἀναχαινιζομένη bv ἐπιγνώ-

ett τοῦ θεοῦ, καὶ ταῖς αὐτῇῃ ἀλλήλοις ἀρεταῖς. λή-

Φεται δὲ τὴν τελείωσιν kv τῇ χατὰ τὸ μέλλον πρός-
wXev» πρὸς πρόσωπον τοῦ Θεοῦ δεωρίᾳ ' νῦν γὰρ
BC ἑοόκτρου βλέπει χαὶ tv αἰνίγματι. διὰ τοῦτο xal

6 τῷ Χριστῷ διαφερύντως Ἰγαπημένος Θ5 Ἰωάννης:

ἀμφυτέρα: τὰς ἀναχαινίσεις ον)λαδὼν τοῦ τε σώ-
µατος χαὶ τῆς ψυχῆς, «JNUv, φησὶ, τέχνα θεοῦ
ἔσμεν. » Τοῦτο fj τῆς υἱοθεσίας ἀρχή ἀλλ « Οὕπω
ἐφανερώθη τί ἱσόμεθα * οἵδαμεν δὲ ὅτι ἐὰν φανερω-
05, ὅμοιοι αὐτῷ ἑσόμεθα, ὅτι ὀψόμεθα αὐτὸν χαθώς
ὃστι.» Τοῦτο f τελείωσις τῆς χατὰ Gebv ἡμῖν διὰ

tur ín infirmitate et ignobilitate, surgent autem in
virtute et gloria, accepto corpore glorioso ei imma-
culato quale habuit Christus post resurrectionem ,
primogenitus ος mortuis, primitias dormientium
f»ctus. Verum ista in corpore renovatio fide magis,
non intuitione nunc conspicitur, spe quidem, nondum
vero in re habetur ; at anims renovatio accipit qui-
dei et ipsa principium, ut dictum est, in. divino
bapüsmote per remissionem iniquitatum, natritur
vero et augetur per justitiam qui est in fide, ma-
gis ac magis instaurata in cognitione Dei czeterisque
virtutibus consentaneis; finem autem consequetur
tin futuro quando facie ad faciei videbitur Deus;
nunc enim per speculum et in seuigmate conspicitur,
ideo eximie Christo dilectus Joannes ambas corpo-
ris e anims renevationes complexus ; « Nunc, in-
quit, filii Dei sumus; » hoc est adoptionis filiorum
Dei initium; sed « Noudum apparuit quid erimus;
scimus quoniam cum apparuerit , similes ei eri-
mus, quoniam videmus eum sicuti est "'.» En
fuis adoptionis et renovationis quie secundum
Deum 4 Christo nobis suppeditatur, de qui-
bus idem dixit in Evangelio : « Dedit Christus ifs
qui credunt in. nomine ejus potestatem filios Dei
fieri, qui non ex sanguinibus, neque ex voluutate
carnis. neque ex voluntate viri, sed ος Deo nati
subt. » Nam discendo cx carne non natos esse, sed
ex Deo, regenerationem et filiorum Dei adoptio-

τοῦ Χριστοῦ χαρισθείσης υἰοθεσίας xal ἀναχαιν[- C nem declarat per quam 1n Epistola dixit : quoniam

σεως, δι fjv χαὶ iv τῷ Εὐαγγελίῳ φησὶν 6 αὐτὸς,
ὅτι” « Ἔδωχεν ὁ Χριότὸς ἐξουσίαν τοῖς πιστεύουσιν
εἰς τὸ ὄνομα αὐτοῦ τέχνα Θεοῦ γενέσθαι. ot οὐκ ἐξ
αἱμάτων, οὐδὲ ix θελήµατος σαρχὸς, οὐδὲ ἐχ θελή-
µατος &vbphc, ἁλλ' ἐκ θεοῦ ἐγεννήθησαν" » λέγων
γὰρ οὖχ ἐχ σαρχὺς ἡμᾶς Τεννηθῆναι, ἀλλ’ ἐχ τοῦ
Θεοῦ, ti» διὰ τοῦ θείου βακτίσµατος ἀναγέννητιν
sta υἱθεσίαν δηλοῖ, δι’ ἣν χαὶ ἓν τῇ Ἐπιστολῇ φη-
σιν, Utt νῦν τέχνα θιοῦ ἆσμεν. Εἰπὼν δὲ ὅτι ἔδωχεν
ἡμῖν ἐξουσίαν τέχνα Θεοῦ γενέσθαι, ὡς µήπω οὔσι,
45 τέλειον τῆς υἱοθεσίας ὑπέδειξε. χαθάπερ γὰρ τὸ
ἀρτιγενὲς βρέφος ὀύναμεν μὲν ἔχει παρὰ τῆς φύσεως
σοφὺν γενέαθαι, xal σοφόν ἐστι δυνάµει, τῆς δ' ἡλ:-
xac προϊούσης, εἴπερ xai τὰ συντείνοντα πρὸς εν
ἐπιετήμην µετέλθοι, οὕτως ἕτται xo ἑνεργείᾳ δο-
φὺν. τὸν αὐτὸν τρόπον καὶ ὁ ἀναγεννηθεὶς διὰ τοῦ
θείου βαπτίσματος, δύναμιν μὲν ἔλαδε σύμμορφος
γενέσθαι τῷ σώματι ες δόξης τοῦ Υἱοῦ τοῦ θεοῦ -
al γοῦν καὶ ἓν χαινότητι ζωῆς περιπατήσει, κατὰ
Χριστὸν xai «b τούτου Εὐαγγέλιον ζῶν, lv τῇ ἀνα-
στάσει τῆς δυνάµεω; ταύτης προχυφάσης εἰς ἑντέ-
λειαν, οὐχέτι πίστει καὶ ἑλπίδι, ἀλλ᾽ ἀληθείᾳ xat
πράγματι, δεδοξασμένον xai ἀχήρατον ἴδει «b σῶμα,
ὁποῖον χαὶ ὁ Κύριος ἔσχε μετά thv ἀνᾶστασιν, πόσῳ
μᾶλλον τὸ Πνεῦμα; ᾿Αναστήσανται μὲν yàg xai τὰ

filii Dei sumus. Dicendo autem quoniam dedit nobis
potestatem filius Dei fleri, quasi nondum simus, fl-
nem adoptionis filiorum subostendit ; nam sicut re-
cens natus infsntulus potestatem qnidem babet a

, Datura sapientem (leri, et. est sapiens in potentia,
progressa vero ziatate, si pariter in scientiam pro-
grediatur, tunc erit vere sapiens, ita regeneratus
per divinum baptisma potestatem quidem accepit
configurari corpore gloriz tllii Dei ; igitur si ip no-
vitate vitss ambulaverit, secundum Christum ejus-
que Evangelium vivens, hac potestate ad perfectio-
nem in resurrectione procedente, jam non flde εἰ
spe, sed re et veritate gloriosum et immaculatum
corpus habebit, quale babuit Christes post resur-
recijonem , quanto magis spiritum. 1psa enim im-
piorum corpora resurgent quidem, sed minime in
gloria coelesti, nam non erunt configurata corpori
glorie Christi, ideo non fruentur promissa fidelibus
visione Dej quz Dei regnum vocatur. Ait enim :
« Pereat impius, ut non videat gloriam Domini '*, »
Sed regenerati et secundum Christum enutriti, et
mensnram, quantam in potestate fuerit, eatis ple-
nitudinis Christi consecuti, illi divinum splendo-
rem feliciter sortientur, el prout scriptum est, ſul-
gebunt sicut sol in regno Patris eorum.

wexpà σώματα τῶν ἀσεθῶν, &X' οὐκ iv δόξη οὐρανίῳ οὐ yàp ἔσονταιῃ σύμµορφα τῷ sopa: τῆς M.
ξης τοῦ Χριστοῦ, ἀλλ οὐδὲ τὸν Σπηγγελµένην τοῖς πιστοῖς ὄφηντει θεωρίαν τοῦ 8:05, fj χαὶ βασιλεία

9* fJoan. in, 2. " fís. xxri, {0.

213 GREGORII PALAMA 220
τοῦ Θεοῦ καλεῖται» « Ἀρθήτω, γὰρ φησὶν, 6 ἀσεδθῆς, ἵνα μὴ ἵδῃ τὴν δήξαν Kuplov. ». Αλλ' ol yevim-
θέντες *« xal τραφέντες χατὰ Χρ,στὸν, xal τὸ µέτρον φθάδαντες ὡς δυνατὸν τῆς ἡλιχίας ονοῦ Χρισοῦ
πληρώματος, ἐχεῖνοι καὶ τῆς θείας λαμπρότητος µακαρίως ἐπιτεύξονται, xal xatk τὸ Yerpapplvov
ἐχλάμφουσιν ὡς ὁ ἥλιος ἐν τῇ .βασιλείᾳ τοῦ Πατρὺς αὐτῶν.

Cujus divini fulgoris et üluminationis Adam par- A .Ταύτης τῆς θείας ἑλλάμφεώς τε καὶ Jap spinto

tieeps aute Lransgressiouem , utpote vere stola glo-
rue indutus, nudus non erat, neque erubescebat
.quia nudus, sed multo speciosior erat quam dici
potest , pre eis qui diadematibus multo auro gem-

anisque micantibus ornatis fulgent. Hoc divinosplen-

. Gore et fulgore per transgressionem turpiter nudatze
misertum naturae Verbum Dei, viscera misericordiae
asaumens, eam præclarios induta in monte Tha-
bor eis quos ex discipulis elegit rursus ostendit pa-»
tef:ciens omnibus quid oliin eramus, et quales in
futuro sxculo erimus qui in eum credimus et per-
lectionem in ipso conseculi sumus. Cujus perfectio-
mis eorum qui secundum Christum vivunt arrhas
'ebtinebjs hic a D -o san-tis datas qui jam percipiunt,

καὶ ὁ Αδάμ μέτοχος ὑπάρχων πρὺ τῆς παρρἀδάσοω:,
ὡς ὄντως στολὴν δόξης Ἀμφιεσμένος, οὐχ ὑπῆρχε
γυμνὸς, οὐδ' ἀσχήμων ὑπῆρχεν ὅτι γυμνὸς, ἀλλὰ

πολλῷ κοσμιώτερος, οὐδ' ὅσον εἰπεῖν, τῶν νῦν κερι-

Χειµένων τὰ χρυσῷ πολλῷ xaV διανγέσι λίθοις
χοσμούμενα διαδήµατα. Ταύτης τῆς θείας ἑλλάμ-
ψεώς τε xai λαμπρότητος γεγυμνωμµένην τὴν ἡμῶν
φύσιν lix παραθάσεως τῆς ἀσχημοσύνης ἐλεήσας 6 .
φοῦ θεοῦ Λόγος, καὶ διὰ σπλάγχνα ἑλέους ἀναλαθδό-
μένος, ἱνδεδυμένην ἐπιφανέστερον ἐπὶ τοῦ θαδωρίου
τῶν μαθητῶν τοῖς ἐχχρίτοις πάλιν ὑπέδειξε, εἰ ποτε
fusv, χαὶ είνες ἐπὶ τοῦ μέλλοντος αἰῶνος ἑσόμεθα
δὺ αὐτοῦ οἱ πιστεύοντες, xal τῆς ko αὐτῷ τελειώ»
6εως ἐπιτυχόντες τοῖς πᾶσι παριστάς. Ταύτης τῆς

αι dicun est, fructus venturi seculi. Et istud pra- B τιλειώσεως τῶν κατὰ Χριστὺν βιούντων εὐρήνεις

gustatum ostendit Moyses in cujus vultum gloriosum
flii Israe] non poterant intendere : et pos, eum ad-
huc illustrius ipse Dominus lu monte. coruscans
Iumine deitatis ita micant ut discipuli clecti, licet
ob hane causam virtute accepta, nop poterant in-
tendere in lucem illam. Stepbani vero facies, ut
aeriptum est, apparuit tanquam facies angeli, et
ipse a terra in coelestia intendens ubi Christus sedit
ad dexterau) majestatis, coelestem vidit Dei gloriam.
E! longum est alios postea enumerare atque re-
censere qui jn. terris futurorum bonorum arrbas
acceperunt, et divinum illum splendorem felielter
sortiti sunt εἰ illuminationem , quam oos cousequi

eoncedat gratia et benignitas ejus qui pro nobis C ἑχάθισεν iv δεξιᾷ τῆς µε

'' facius bomo, sepultus et resurrectus, naturam no-
diram iníra jacentem eresit, et secum in throno
Patris sedere fecit, Jesus Christus Dominus noster ,
quem decet gloria, bonor et adoratio cum aeterno
- ejus Patre et sanctissimo neenon vivificante Spi-
rite, nunc el semper et in secula seculorgm.
Àmen.

. xal τοὺς ἀῤῥαδῶνας φανερῶς ἐνταῦθα δεδοµένους

τοῖς τοῦ Θεοῦ ἁγίοις, χαρπουµένοις ἤδη χατὰ «i»

᾿εἰπόντα τὸ τοῦ μέλλοντος αἰῶνος ἀγαθόν. Καὶ τοῦτο

προλαθὼν ἔδειξεν ὁ Μωῦσῆς, οὗ τῇ δόξῃ τοῦ «pos-
ώπου ἀτενίζειν οὐχ ἠδύναντο. οἱ υἱοὶ τοῦ "Fagefi*
xai μετ) αὐτὸν ἔτι περιφανέστερον αὐτὸς 6 Ἱύριος
ἐπ᾽ ὄρους ἀστράφα: 90. ἐν quii θεότητος οὕτω τη” .
λαυγῶς, ὡς μηδὲ τοὺς ἐχχρίτους τῶν μαθητῶν, xal-
τοι πνευματικὴν δύναμιν εηνικαῦτα λαβόνεαφ, το MÄ

᾿νίζοντας δυνηθῆναι πρὸς τὴν λάμφιν ἐχείνην στῆναι.

Στεφάνου 51 τὸ πρόσωπον ὤφθη χατὰ τὸ γεγραμµέ-
vov ὡς πρόσωπον ἀγγέλου, χαὶ αὐτὸς ἀπὸ γῆς εἰς τὰ
ἐπέχεινα τῶν οὐρανῶν ἠτένιζεν, ὅπου ὁ Χριστὺὸς
µεγαλωσύνης, xai τὴν ὑπερ-
ουράνιον ἑώρα δόξαν τοῦ θεοῦ. Καὶ μαχρὺν ἂν εἴη
κοὺς ἄλλους καθεξῆς ἀπαριθμεῖσθαι καὶ χαταλέ-
γειν, οἵτινες ἐντεῦθεν εοὺς ἀῤῥαδῶνας τῶν μελλόν-
των ἀγαθῶν ἔλαδον , χαὶ τῆς θείας ἐχείνης ἑλλάμ-
φεώς τε καὶ λαμπρότητος µαχαρίως ἐπέτυχον * fc
γένοιτο καὶ ἡμᾶς ἐπιτυχεῖν χάριτι καὶ φιλανθρωτίᾳ
τοῦ δε ἡμᾶς ἐνανθρωσήσαντός, καὶ παθόντος, xai

| ταφέντος, καὶ ἀναστάντος, καὶ τὴν χάτω χειμένην φύσιν ἡμῶν εἰς οὐρανοὺς ἀνυψώσαντης, xal συνεδρίφ
τιμήσαντος πάτρικῇ, Ἰησοῦ: Χριατοῦ τοῦ Kuplou ἡμῶν: ᾧ πρέπει Siga, vui] καὶ προσχύνησις αὺν
vip ἀνάρχῳ αὐτοῦ Πατρὶ, wal τῷ πχναγίῳ καὶ ζωοποιῷ Πνεύματι, νῦν xal ἀεὶν καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας

φῶν αἰώνων. ᾽Αμήῆν.
. HOMILIA XVII.

]n qva estendi'ur. Sabhati: οἱ Dominice myste-
rium; ' necnott in Evangelium prima post Pascha
Domipité..

Noram hodie celebramus Domiauieain ; potius vero
move Dominice consecrationem .agimus. lutendit -
ergo sermo noster paulo altius, quantum pernise-
vit tesepus,. Dowisics mysterium ad ebaritatem ve--
s:ram revelare. Sed cum istud sü sublime e ideo .
non sit omnibus intellectu facile, gratas agere
eportet omniuin Domiao a que cognominatur hec
. dies, qui per suam in carne preesentiam omuibus ad .
eum fide accedentibus exhibuil qua aliquantulum
mentem οἱ sermonem superant. Dictis autem om- .

OMIAIA 12’.

Δεικ)ῦσα τὸ τοῦ Σαδδάτου καὶ τὸ τῆς Κυριακῆς
υστήριον. καὶ εἰς τὸ τῆς αφής Βυριακης
Εὐαγγάλιον.

D Καινἠν Κυριακὴν ἑορτάζομεν σήμερον’ μᾶλλον δὲ

τῆς χαινῆς Κυριαχῆς ἄγομεν τὰ ἐγχαίνια. Βούλεται
φοίννν ὁ ἡμέτερος λόγος, μεκρὸν ἄνωθεν phe τὴν
ὑμειέραν ἀγάπην, ἐφ᾽ ὅσον ὁ καιρὸς δίδωσι, τὸ τῆς
Κυριαχῆς ἀνακαλύψαι μυστήριον. Ei δὲ µέγα ςυῦτο
xol ὀψηλὸν, καὶ διὰ τοῦτο μηδὲ τὸ πρόχειρον πού»

του τοῖς πᾶσιν εὔληπτον, χάριτας ὁμολογεῖν χρὴ

ῷ Kuplip τῶν ὅλων, οὗ καὶ f) ἡμέρα ἐπώνυμος,
ταῦτα χαρισαμένῳ διὰ τῆς ἐν σαρχὶ παρουσίας αὖ-

τοῦ τοῖς αὐτῷ προσιοῦσι διὰ τῆς πίστεως, ἃ καὶ v

291

HOMILIA XVI,

χαὶ λόγψ, χαὶ πρὺς ὀλίγον ἐστὶ δυσέφικτα. I1podé- A nes simu amimum intendite; nam sf quis totum en-

χετε δὲ ὅμως ἅπαντες τοῖς λεγοµένοις «ὺν vo)v* el
YÀp τις καὶ μὴ τὸ xdv. ἐπιγινώσχειν δυνῄσεται, ἐξ
ὀλίγχων Έξει τὴν πᾶσαν δύναμιν. quib; γὰρ ἔχει

λόγον ἡ διδασκαλία τοῦ Πνεύματος. Ἐν ἓξ τοίνυν 6.

θεὺς ἡμέραις μὴ µόνον «b αἰσθητὺν ἅπαν τοῦτο
ποιῄσας τε xal χοσµῄσας, ἀλλὰ xal «b µόνον ἐξ
αἱσθήσεως xal νοῦ .συγχείµενον ζῶον τὸν ἄνθρωπον
πλάσας τε xai ζωώσας, xal τὴν ἡγεμονίαν αὐτῷ τῶν
περὶ γῆν ζώων xal φυτῶν παρασχόµενης, τῇ ἑδδόμῃ
πατέπαυσεν àv). πάντων τὼν ἔργων αὐτοῦ, χαθάπερ
ὃ Μωῦσῆς ἐδίδαςεν ἡμᾶς ὁ µεταγενέστερος θεωρὸς
αἷς ἐπὶ πολὺ προγενεστέρας αὐτοῦ χαταθολῆς τοῦ

Ῥόσμου » μᾶλλον δὲ τὸ Πνεῦμα «b ἅχιον διὰ τῆς

pere nequeat, ex paucis omnem virtutem habebit ,
lacis enim rationem habet doctrina. Spiritur, Dens
ergo in sex diebus postquam mon modo totum
quod videtur fecisset et ornavisset, verum et ho-
minem solum ex sensu menteque constantem erea-
visset et vivifleasset, regem eum Institpendo: nni-
versorum qui super terram erant tam plautargww
quam animalium, septima die requievit ab onínibus
operibus suis, sicut nos doeuit Moyses posterior
constitutionis mundi longe ipsi auterioris speeta-
tor, seu magis Spiritus sanctus qui per ejus lin-
gum ad aures animasque nostras persoaavit. Insu-
per «Benedixit, inquit, diei septimo, et sanctificavit -

Ἀκείνου γλώττης ταῖς ἡμετέραις ἐνηχῆσαν Φφιλαν- B illum *!.» Quare igitur isti in quo niliil fecit, bene-

δρώπως &xoalc τε xaX ψυχαῖς. ᾽Αλλὰ xal εὐλόγησε,
φησϊν, ὁ sh; τὴν ἡμέραν τὴν ἑδδόμην xaV ἡγίασεν
αὐτήν. Ui; οὖν ταύτην, χαθ᾽ ἣν οὐδὲν. ἔπραξε, xal
εὐλόγησε xai ἡγίασεν, ἀλλ’ οὐχὶ «kv πρώτην 97
μᾶλλον dc ὑπερεξηρημένην; A. xal µίαν αὐτὴν 6
Μωῦσῆς εἶπεν, ἀλλ) οὐχὶ πρώτην, χαθ᾽ ἣν ὁ θεὺς ix
φοῦ μὴ ὄντος ἀθρόον προήγαγε cb. dv, xal φωτὶ
"R3wWij περιηύγασεν αὐτὸ, el καὶ µήπω «5v κατάλλη-
Aov ἑκέθηκε Ἀόσμον, slc τάξιν xal εἶξος ἀγαγὼν
ἕκαστον. flo el μὴ καὶ ταύτην, ἀλλ' οὐχὶ τὴν μετ
αὐτὴν, x20" fjv 9b µέγα εοὔτο. χύτος ἑστερέωσε xal
φεριέτεινε, τὸν περὶ ἡμᾶς πρῶτον οὗρανὸν λέγω,
αρὺς δὲ τὸν πρῶτον ἐχεῖνον δεύτερον; Πῶς οὐχὶ τὴν
μετ’ αὐτὴν πάλιν fj τὰς ἑφεξῆς καθ Be ἤ τε Γῆ ουν-
έστη,

dixit eumque sanctifleavit, non autem magis pri-
w»um utpote superiorem in quo Deus e nihilo edu-
xit universum, et nova luce illuminavit, licet non-.
dum convenientem instituisset. munditiám ín ordi-
nem et figuram singula adducens? Quare, si uon
Istum, saltem secundum in quo magnum illud ca-
vum circa nos firmavit οἱ extendit, coelum, dico
primum, et post istad primum illud secundum?
Quare rursus non sequentem vel succedentes per
quas stetit terra, secedentibus aquis, sibique natu-
ralem, omnem ornatum aceepit, et celum astra duo
magna quasi oculos sorlitum fuit, necnon ex aquis
volatilia et pisces uno jussu orta sont secundum
species suas!

v.v ὑλάτων ὑπυχωρησάντων, καὶ τὸν ἑαυτῇ σύμφυτον πάντα x^guov ἀπειλήγφει, καὶ 6 οὐρανὸς

τοὺς δύο μεγάλους, οἷά τινας ὀφθαλμοὺς ἑδέξατο φωστῆρας, καὶ ix τῶν ὑδάτων τὰ πετεινὰ καὶ τὰ νη”

x*à διὰ προστάγµατος ὑπέστη χατλ γένος;

Ἵνα δ] καὶ ταότας παραλίπωµεν, διὰ τί μη τὴνζ Sed at istos pretereamas dies, quare non sexto

Extr» μᾶλλον 6 Os; εὐλόγησε, χαθ᾽ ἣν οὗ φυχὴν
μόνον ζῶσαν ἑρπετῶν xal τετρακόδων ἐξέτεινεν ix
The, ἀλλὰ καὶ βουλῆς ἄξιον ὀπέδειξεν οἰχείας ἔρ-
Yov, συγχεφαλαιωσάµενος οὐ «ilv, αἴσθησίν τε χαὶ
νοῦν συναγαγὼν, lv. καὶ «b µέγισνον, ὅτι xol ἑαν-
«by διὰ τῆς θείας χάριτος ἐνθεὶς, xul κατ εἰχόνα
καὶ ὁμρίωσιν οἰκείαν, γνωστικὸν ἑαυτοῦ ζῶον ἐπὶ
γῆς ἀγαδείξας τὸν ἄνθρωπον; Πῶς οὖν οὐ ταύτην
εὔλόγησε xal ἡγίασεν, ἀλλὰ «hv ἑθδόμην ἡμέραν

ἀπραξίας οὖσαν ἡμέραν ; Βουλομένῳ 84 uox tbv λό-- |

γον ἁποδοῦναι, καὶ τὴν λύσιν τῆς ἁπορίας παρᾶ-
σχεῖν, ἀναγχαῖον μάλιστα διὰ οοὺς ἑλλογιμωτέρους
«Ov συνειλεγµένων ἐξελέγξαι πρότερον ος μὴ

χαλῶς ἀποδόντας. Εἰαὶ γὰρ ol τὸν ἀριθμὸν σεµνο-

potius benedixit Deus in quo noa solum animam
viventem reptilium el quadrupedum e terra e.laxit,
sed etiam sui dignum consilii opus protulit in que
eolligontur omnia, sensum et meuterm ia se congrc-
gans, unum et maximum quia in eo Deus per £vam
gratiam semetipsum | indidit, ad diviuam aimilitudi-
nem facium, solum a quo coguosceretur animal iu
terra. exhibuit hominem ? Quare igitur. istum non
sanctiüicavit eique benedixit, sed septimum in quo
ab opere requievit? Mihi rationem reddere — et
difficultatem solvere conanti necessariuu est prz-
serüm propter doctiores, ex assistentibns prius so-
lutiones non probas: afferre. Suut enim qui huuc
numerum vonerandum putant Joscphus et Philo et

λρηοῦαι τοῦτον Ἰώσηπος xal Φίλων, χαὶ ὅσοι xat' D quotquot secundum 905 illum non genitum dixerunt

αὗτοὺς ἁγέννητόν τε εἶναι λέγοντες, ἀλλὰ καὶ παρ-

θένον ὥς μὴ Τεννῶντα, ὁποῖόν ἐστι καὶ τὸ θεῖον κατ’

αὐτούς ΄ ob γὰρ ἑδυνήθησαν σννιδεῖν, ὡς xol Υεν-
νῶν 6 θεὺς τὴν παρθενἰαν οὐκ ἀποτίθεται γεννᾷ
γὰρ ἀσυνδυάστως, ἀῤῥεύστως χαὶ ἀπαθώῶς. Οἱ δὲ
διὰ «oto xal τὴν ἑθδόμην µόνην τῶν ἡμερῶν τῆς
. θείας εὐλογίας ἐπιτυχεῖν διατείνονται, χαταφευδό-
Μενοί μὴ τοῦ θεοῦ µόνον ἀθετοῦντος αὐτοῦ τὸ γόνι-

ρου ἀλλὰ καὶ τῆς ἐθέόμης αὐτῆς * πᾶς Τὰρ ἀριθ-.

" Geb, n, 3.

t virginem quia noa generat, jquale est apud · eo⸗
Numep; uam eoncipere nom poterant Deum: gene-
rantem nequaquam amittere virginitatem quia-sine
coitu, sine semine, sine dolore generat. Át asseren-
Les solum ex diebus septimum propterea diviuam
obtinuisse benedictionem, turpiter mentiuntur pun
selum Dei scd οἱ ipsius septuni numeri notionem
destruentes : omis enim numerus ab unitate gene-
ταίου, porro stptcnus est numerus, ergo generatat.

.

GREGORII PALAME.

οι

.. $ed, iuquient, ὁ nullo alie preter unitatem multi- Α μὸς lx µονάδας γεννᾶται, ἡ 8b ἐθδομὰς ἀριθμὶς,

plicato generatur; at non genitus nequit dici qui
pon a multis sed qui a nullo generatur, qued in
hebdomada non datur,

Deinde si propter hunc numerum ut talem bene-
dictus fuit bic dies, quanto magis primus, quia
presertim illum Moyses dixit unum, benedictionem
accepisset, unitas omnino est ingenita. Sed, aiunt,
ipsa multiplicata est mater omnis numeri, eorum
etiam quas inpra denarium continentur ; hebdomada
vero nullum parit intra denarium, et ideo est virgo.
Esto, virgo est quz nullo modo est mater ; ioc enim

Ron est ex necessitate, concedo tamen ; ergo quanto ο

plura generaverit, tanto magis a virgiuitate rece-
det? Porro hebdomada repetita et multiplicata nul-
jum quidem numerum intra denarium generat,
multos vero supra eumdem; quomodo igitur virgo?
Sed^ propugnadones nostras fugientes ad lunam
consceudunt et ad polos quos septem. ponunt, lu-
nam vero ostendentes per. septem dies, bifidntam ,
per tot alias plenam, et pari tempore ^d pristinum
satum redeuntem. Nesciunt enim quoniam si pro-
pterea augusius est septenus numerus, alli quoque
nihil huie cedunt, et przsertiin omnium primus ;
quippe unus est hic universus mundus, unum omueo
colum vel aaliem non duobus plures; unus etiam
οἱ in universo, luna una, ne dicam omnia in anum
convenire, stante pro ompibus et per omnia et su-
per omnia Deo, quem unum recte intelligentibus
vere proclamant. Sed cum rotunda sint astrorum
polorumque singula, et in orbem constet. univer-
sum, orbis autem ex duobus, puneto lineaque, in-
Atituatur, et sine duobus istis nihil prsesertim eo-
rum quz sab sensum cadunt possit exsistere, binus
ergo numerus mundo utilissimus est et admodum
necessarius. Verum quia non linca tantugm, sed et
plana superficies in universo conspiciatur, ternus
igitur numerus inter alios parem habet honorem ;
naw preetereo alias hujus numeri excelleniias. Act
quia pr»dictorum singula non orbis sint tautum,
seJ et solidum et sphsera , hzc autem sine quatuor
exsistere nequeant, nam insuper alterius.discrimi-
nis necessitas eis incumbit, quomodo numerus qna-
ternarius intet augustos pariter non adnumeratur?
Piztcrea quinarius etiam propter alia non absimi-
lis, et praesertim sextus inter omnes numerus; nam
iste przi* omnibus suis partibus comparatus inter
perfectos prior censetur, ideo per talem dierum
pumerum perfecta sunt omnia,

Idcirco qui propter talia bebdomadam venerantur
semetipsos fallunt. non illam tantum sed quemlibet
€olentes numerum, omnes enim numeri parem cul-
tus rationem videntur babere. Nam cum numerus

eum omnibus qua sunt simul creatus fuerit, omuia
vero à Dco creata pulchra siut et pulchra nimis ,
aicat per Movsen.testatus est ipse Creator, quicuu-

οὐχοῦν οὐχ ἀγέννητος. "AX οὐχ ὑπό τινος, φασὶν.
ἑτέρου τῶν μετὰ τὴν µονάδα πολλακλασιαζομένου
γεννᾶται * ἀλλ οὐχ οὗτος ἀγέννητος ὁ μὴ γεννώµε-
vo; ὑπὸ πολλῶν, ἁλλ᾽ ὃς ἂν ὑπ οὐδενὺς γεννῷτο,
ὅπερ ἡ ἰδδομὰς οὐκ ἔχει, |
Ἔπειτα εἰ διὰ τὸν ἀριθμὸν τοῦτον ὄντα τοιοῦτον
ἡ ἡμέρα εὐλόγηται, πολλῷ μᾶλλον ἂν fj πρώτη, καὶ
μάλισθ) ὅτι xal µίαν αὐτὴν ὁ Μωῦσῆς εἶπε, «hv
εὐλογίαν ἐδέξατο. ἡ γὰρ μανὰς ἀἁγέννητος πάντη.
Αλλά γεννητιχὴ, φασῖν, αὕτη πολλαπλασιαζομένη
παντὸς ἀριθμοῦ, xai τῶν ἐντὸς δεχάδος * 1j δὲ ἐ6δο-
μὰς τῶν ἑντὸς δεχάδος οὐδενὸς, xal διὰ τοῦτο παρ-
θένος. Έστω 0h παρθένος ἡ μηδαμῶς γεννῶσα * οὗ
γὰρ ἐξ ἀνάγχης, ἕστω ὃ οὖν ὅμως, ἡ δὲ μέτρια
piv o0, πολλὰ δὲ γεννῶσα, καθόσον πλείω, κατὰ
εοσοῦτον πάντως ποῤῥωτέρω τῆς παρθενίας ἐστίν.
Ἡ γοῦν ἐδλομὰς πολλαπλασιαζομένη καὶ συντιθε-
pívn τῶν μὲν ἑντὸς δεχάδος οὐδένα γεννᾷ, τῶν δὲ
ὑπὶρ δεχάδα πολλούς πῶς οὖν παρθένος» Ἁλλ'
ἐχφεύγοντες ἡμῶν τὰς λαθὰς οἷον ἐπὶ τὴν σελήνην

ἀναθαίνουσι xaX τοὺς πόλους, τοὺς μὲν ἑπτὰ λέγον-

τες εἶναι, τὴν δὲ σελήνην δειχνύντες ἓν ἑπτὰ μὲν
ἡμέραις διχοτόµον, kv ἄλλαις δὲ τοσαύταις πανσέἑλη-
νον, xal διὰ τῶν [cuv πάλιν ἑπαναστρέφουσαν *
ἀγνοοῦσι γὰρ ὡς εἰ διὰ ταῦτα σεπιὸς ὁ ἑπτὰ, xol
οἱ ἄλλοι τῶν ἀριθμῶν οὐδὲν ἦττον, xal μάλισια
πάντων fj τούτων ἀρχή; «T; yàp αἰσθητὸς ἅπας χό-
σµος, καὶ εἷς 6 πᾶς οὐρανὺς. fj δυοῖν οὐ σλείω . καὶ
eT; fo; ἐν τῷ παντὶ, xal µία σελήνη ἰστν, ἵνα
μὴ λέγω ὅτι πάντα τῷ ἑνὶ συνἑστήχε, τοῦ πρὺ máv-
κών, χαὶ διὰ πάντων, καὶ Θ8 ἐπὶ πάντων θιοῦ,
οὐ ὡς ἁληθῶς ἐνιαῖων τοῖς καλῶς συνιεῖσι χηρύιτ-
«ουτα, El δὲ xal περιφερὴς τῶν τε ἁστέρων καὶ
«ῶν πόλων ἕχαστα;, χαὶ χύχλῳ τόδε τὸ κάν, ὁ δὲ
χύχλος ix δυοῖν σηµείου τε xai γραμμῆς, καὶ τῶν
δύο χωρὶς οὐδ ἂν ἦν οὐδὲν μάλιστα ὧν αἰσθητῶν,
xai δύο λοιπὸν ἀριθμὸς χρειωδέστατος τῷ «ave
xai ἀναγχαιότατος. Ἐπιὶ δὲ μὴ γραμμὴ µόνη χαὶ
ἐπίπιδον ἐν τῷ παντὶ, καὶ fj τριὰς οὐχοῦν ἐν ἀριθ.
μοῖς «bv ἴσον tpóxov* παρίημι γὰρ λέγειν τὰ ἄλλα τοῦ
ἀριθμοῦ τούτον πλεονεκτήματα. Ἐπεὶ δ' a0 καὶ τῶν
προειρηβένων ἕχαστον, οὗ χύκλος µόνον, ἀλλὰ καὶ
περεόν ἐστι καὶ σφαῖρα, ταῦτα δὲ εἶναι τῶν ἀδν-
νάτων ἄνευ τῆς τετράδος * δεῖ γὰρ αὐτοῖς ἐξ ἀνάγ-
χῆς καὶ διαστήµατος ἑτέρου * πῶς οὐχὶ καὶ 1 τε-
ερὰς ἐπίσης τῶν ἀξιολόγων; "Ett γε μὴν xa à
sivit, δι΄ ἕτερα παραπλήσια, xal μάλιστα τῶν ἅλ»
λων ὁ ἓξ ἀριθμός ' οὗτος γὰρ πρὺ τῶν ἄλλων τοῖς
οἰχείοις µέρεσιν ἐξισούμενος πρῶτος ἐν εοῖς τε--
λείοις ἐστί διὸ καὶ χατ᾽ αὐτὸν τὸ πᾶν συνετελέσθη
τοῦτο.

Οἱ τοίνυν ix. τοιούτων σεµνύγοντες τὴν ἑδδομάδα
λελήθασιν ἰαντοὺς, οὗ ταύτην µόνον, ἀλλ ἁπλῶς
ἅπαντα σεμνοποιοῦντες ἀριθμόν * ἰχανὰ γὰρ εἰκό-
τις ἔχει τοιαῦτα σεµνολογήµατα. Ἐπεὶ γὰρ 6

. ἀριθμὸς ὑπὸ θιοῦ τοῖς οὖσι συνεκτίσθη πᾶσι, τὰ

&à ὑπὸ τοῦ Θεοῦ χτιαθέντα πάντα χαλάᾶ τε καὶ
καλὰ λίαν, ὡς 6:3 Μωσέως αὐτὸς ἐπεμαρτύρησεν ὁ

BHOMILIA XVII.

P

χτίσας, δτις ἂν τοῦ ἀριθμοῦ µέρος ἁπολαδὼν ἔξεια- Α que, sumpía numeri parte, eam accurate conspexe-

στιχῶς χατίδοι, xaX)» εὑρήσει xai xav λίαν,
ἑαυτῷ τε καὶ τοῖς ἂλλοις λόγοις ἀναλοχίας ἑμπρέ-
πον θαυμασίως, O0 μὴν διὰ «bv ἀριθμὸν ἁκλῶς
ἑτέρα τῆς ἑτέρας διενήνοχεν ἡμέρας ' ἐπ οὐδεμιᾶς
Υὰρ ὁ Μωῦσῆς ἑπαινέτην ἀριθμοῦ γεγονότα τὸν θεὺν
ἱστόρησεν, ἀλλὰ τὰ καθ) ἑχάστην ὁπ' αὐτοῦ προ-
ηγμένα δι ἑπαίνου τίθεσθαι» τοιγαροῦν οὐδὲ ἡ
ἑδδόμη τῶν ἡμερῶν διὰ «bv ἀριθμὸν ἑπαινετία.
ΆἈέγομεν τοΐνυν ἡμεῖς είνος ἕνεχεν ὁ θεὺς αὐτὴν
διαφερόντως εὐλόγησέ τε καὶ ἡγίασιν, ἐξ αὐτῶν τῶν
«oU Μωσέως λόγων λαθόντες εὰς ἀρχάς. « Κατέ-
παυσε Υὰρ, φησὶν, ὁ θεὸς τῇ ἡμέρᾳ τῇ ἑδδόμῃ ἀπὸ
πάντνυν τῶν ἔργων αὐτοῦ ὧν ἐποίησεν. » Εἶτα προσ-
θεὶς, ὅτι « Καὶ εὐλόγησεν ὁ θεὸς «hv ἡμέραν τὴν

rit, pulchram inveniet nimisque pulchram sibimete
lpei aliisque respectibus analogia mire prasstantem.
Nullus sane dies alteri per numerum prorsus excej-
lit; nullius enim numerum Moyses Deum laudasse
enarrat, verum opera singulorum ab ipso enuine-
rata praeconio ornata fuisse; ideo nec septimus dies
propter numerum dignus est laudibus. Dicimus
ergo uos cojus gratia Deus ei eximie benedixit et
illum sanctificavit, accepto ab ipsis Moysis vocibus
initio ; ait enim : « Requievit Deus die septimo ab
omnibus operibus quae fecerat. » Postea adjiciens :
« Kt benedixit Deus diei septimo et sanctillcavit
eum ; » et statim causam addit benedictionis rur-
sus idem dicens : « Quoniam requievit Deus ab om-

ἑόδόμην, xai ἡγίασεν aüctjv* » xal τὴν αἰτίαν εὖ- B nibus operibus qua facere inceperat. » Igitur suut

θὺς προστίθησι τῆς εὐλογίας αὐτὸ τοῦτο λέγων πά-
Atv * € "Ott. χατέπαυσεν Ó Geb; ἀπὸ πάντων τῶν
ἔργων αὐτοῦ ὧν ἤρξατο ποιῆσαι, » Οὐκοῦν ἐστιν
ἔργα τοῦ θεοῦ ἅπερ οὔτε ἤρξατο ποιεῖν, οὔτε χατ-

opera Dei qus nondum inceperat, et a quibus
non quievit; » quod Dominus ipse nobis revelavit
dicens : « Pater meus usqueinodo operatur et. ege
operor "'*, »

παυσα ποιῶν' ὡς xal αὐτὸς 6 Κύριος ἀπεχάλυφεν ἡμῖν λέγων « Ὁ Πατήρ µου ἕως ἄρτι ipyáà-

(stat, χἁγὼ ἑἐργάζομαι, »

Θέλων οὖν ὁ θεὸς τῶν τοιούτων ἔργων ἡμῖν τὴν
δυνατὴν γνῶσιν παρασχεῖν, καὶ ταῦτα δεῖξαι ζητη»
vía μᾶλλον ὑπ αἴσθησιν ἁπάντων, τὴν ἑδδόμην
xa0' ἣν χατέπανσε τὰ αἰσθττὰ ποιῶν εὐλόγησέ τε
xai ἡγίασεν, ὣς ἐπάνοδον olov οὖσαν διὰ τῆς xata-
παύσεως ἀπὸ τῶν χάτω, πρὸς ἐχεῖνα τὰ κρείττω
xai ὑπεβχόσμια. Katà yàp τὸν µέγαν Διονύσιον
εἰπεῖν, ἔξω ἑαυτοῦ γίνεται δι’ ὑπερθδολὴν ἀγαθότη-
«oq ὁ θεὺς, xal ix τοῦ πάντων ἐξῃρημένον πρὸς τὸ

]taque cum Deus horum operum notitiam viribus
nostris accommodatam vellet prsebere, simulque
ostendere ea studiosius quam omnia quse sentiun-
tur esse quirenda, diem quo ab operibus sensibi-
libus quievit sanctificavit eique benedixit, quasi per
istam quietem indicaret nos debere a terrenis ad
meliora et supra naturain assurgere. Nau, magno
judice Dionysio, ad extra excedit Deus propter ni-
miam bonitatem suam, et per diflusivam sus vir-

kv xdat χατάγεται, κατ ἑχοτατιχὴν ὑπερούσιον δύ- C tutis qui semper integra wanet abundantiam , ex

ναµιν ἀνεχφοίτητον ἑαυτοῦ * συγχαταδὰς δὴ φιλαν-
θρώκως, ἐφ᾽ ὅσον αὐτὸς Ἠθέλησε καὶ ἐρχῆν, xal
τὸν xaO ἡμᾶς αἰσθητὸν τοῦτον àv EE ἡμέραις ἑργα-
σάμενος κόσμον, κατὰ τὴν ἑδδόμην εἰς τὸ οἰκεῖον
ὕφος, ὃ μηδ' ἀπέλιπε, δεοπρεπῶς ἐπανηλθε, xai τὴν
χατ αὐτὴν χατάπαυσιν εὐλογημένην μᾶλλον ὑπέ-
δειξε, διδάσχων χαὶ ἡμᾶς ζητεῖν εἰσελθεῖν, κατὰ
«b ἑγχωροῦν, εἰς ἐχείνην τὴν χατάπαυσιν, ftt; ἐστὶν
$99 f χατὰ νοῦν ἡμῶν θεωρία, χαὶ f διὰ ταύτης
«phe θιὸν ἀνάνευσις. Πρὸς fjv κατάπαυσιν καὶ ὁ
λπόστολος διαῤῥήδην προτρέπεται ' προθεὶς vip
«b παρὰ «oU 6εοῦ διὰ τοῦ Ταλμιῳδοῦ περὶ τοῦ γέ«
νους τῶν ἹἸουδαίων λεγόμενον’ « Ὡς ὤμοσα &v τῇ
ópyfj κου, «i εἰσελεύσονται εἰς τὴν χατάπαυσίν
μον” » ἐπιφέρει γράφων ΄ « Eípntal που περὶ τῆς
ἑθδδόμης ὅτι χατέπανσεν ὁ θεὸς ἀπὺ πάντων τῶν
ἔργων αὐτοῦ. » Καὶ pat! ὀλίγα᾽ « Σπουδάσωµεν
«οὖν xaX Λμεῖς εἰσελθεῖν εἰς τὴν χατάπαυσιν αὐτοῦ »
ὁ γὰρ εἰσελθὼν, χατέπαυσε xal αὐτὸς ἀπὸ τῶν ἕρ-
γων αὐτοῦ, χαθάπερ ἀπὸ τῶν ἰδίων ὁ θιός.

λλλὰ τίς αὕτη ἡ χατάπανσις ἔτι σαθέστερεν πο-
θεῖτε μαθεῖν, καὶ φῶς xai ἡμεῖς εἰς αὐτὴν εἰσε»
λευσόµεθα; Αν τὰ ἔργα µάθωμεν, ὧν ὡς ἀνά(χων
ὕντων ὁ θτὸς οὐκ ἤρξατο, ἔτι μᾶλλον xal τῆς xa-
φαπαύσεως ταύτης, xai τῆς πρὸς αὑτὴν εἰσελεύ-

^ Joen, v, 17, * Psal. aciv, 11. 0 Hebr. w, &

D

chariiste erga homines descendens quantuia ipse
voluit et necessitas fuit, creato per senos dies ου .
nostro seusiblli mundo, die septimo in suam sum-
mitatem quam nullimode reliquerat, ex decentia
ascendit, et diem ia qua requievit singulariter be-

nedictum monstravit, docens et nos querere ut in-
grediamur, quando licebit, in illamrequiein qua est
spiritalis nostrum meditatio ct per eam ad Deum

aspectus. Ad quam requiem Apostolus lucide con-
vertitur ; prsewittens enim quod a Deo per Psalini-
stam de Judaico genere dictum est : «Quoniam ju-

ravi in ira mea, si introibunt in requiem meam *5,»

subjungit scribens : « Dixit in quodain luco de die.
septima sic : « EL requievit Deus die septiina ab

omnibus operibus suis.» Et paucis presdictis;: «Fe-

siinemus ergo et nos inyredi in illam requiem *5; »

qui enim ingressus fuerit, requiescet et ipse ab ope-
ribus suis, quemadmeduim Deus a propriis.

Verum qu& sit Ίο requies et quomodo uos
.etianm- in esm ingrediamur plenius discere devide-
ratís? Si opera discamus qua utpote iuitio carentia
Deus neutiquam incepit, magis etiam bane requiem
et quomodo in eam iugrediauur intelligemus. Qux-

pbeta de Deo scribens : « Opera manuum ejus ve-
ritas et judicium 9, » Opus ergo Dei initio non
habens eorum quz sunt eogmeitio et eorum qua
futura sunt preescientia. Quas si quis veritatem di-
xerit, ab apto nomine nequaquam errabit. Opus Del
neque principium neque finem habens, judicium et
prsesclentia ; oportebat enim res antequam essent

judicio et prsscientia praeire ut fiant , ne facts in

tempore non pereant, ut alis, data occasione, ad

suam vel universi utilititatem mutentur , alie vero.

sine mutatione permaneant. Opus Dei sternum ad
seipsum conversio, etenim ab aeterno suilpsius con-

templatione movebatur. Multa quidem quilibet recte.

inquírens his operibus similia iuveniret. Quisque

GREGORII PALAMJ |
nam ista? Principium nobis donet psalmistes Pro- A σεως tv περινοίᾳ ἑσόμεβα. Tiva δὴ τὰ ἔργα φαῦσθ

Διδότω xai ἡμῖν τὴν ἀρχὴν à φαλμφδὸς Προφήτης
περὶ τοῦ θεοῦ γράφων’ « Ἔργα.χειρῶν αὐτοῦ ἁλήρ
Ἴθεια xal κρίσις. » "Epyov οὖν Θεοῦ ἄναρχον ἡ τῶν
ὄντων γνῶσις καὶ fj πρόγνωσις τῶν ἑσομένων, ἃς
εἴ εις ἀλήθειαν προσείποι, οὐχ ἁστοχήσει τοῦ προ.”
ρήματος. "Epyóv θεοῦ ἄναρχόν τε xai ἄπαυστον ϐ
χρίσις καὶ ἡ πρόνοια xai γὰρ ἰδεῖτο τὰ ὄντα xal
πρὶν Υενέσεως χρἰσεώς τε xat προνοίας ὅτι δεῖ γε-
νέσθαι, xal μετὰ τὸ γενέσθαι ὅπως μὴ ἀπογένωνται
xazà χαιρὀν ' 3| τὰ μὲν πρὸς τὸ λνσιτελὲς ἑαυτῶν fj
τὺ τοῦ παντὸς µεταγίνωνται χατὰ κχαιρὸν, τὰ δὲ
διαµένωσιν ἀναλλοίωτα. "Epyov ἄναρχον Θεοῦ d$
πρὸό ἑαντὸν ἐπιστροφὴ ΄ ἐχινεῖτο γὰρ ἀνάρχως τῇ
ἑαυτοῦ θεωρίᾳ. Πολλὰ μὲν οὖν ἄν τις συνετῶς iSo»

autem ex nobis, fratres, a continuis οἱ arduis sol- B τάζων κατίδοι τὰ ταῖς ἑνερχείαις ταύταις σύστοιχα.

.licitudinibus terrenis necnon ab operibus qus ex
istis aguntur abstractus studiosas aures præbeat
docirinse Spiritus, primum laudabitur a Domino
qui Martham quidem de plurimis sollicitam , licet
illius causa turbaretur, non aecepit ; dixit autem :
Maria (quse sedens audiebat verba doctrins ejus),
opiimain pàrtem elegit quse noa auferetur ab ea **.»

Videtisne opus 4 quo requies non datur? Deinde
qui sermones istos doctrine Spiritus in mente te-
nuerit et eos meditatus praetulerit in intelligentia
animæ omni alii turbulenta terrengque cogitationi,
οἱ per eos sibi de vita ad salutem agenda provide-
rit, opera ipse quoque habebit judicium et verita-
tem τω corde suo, secundum P»almistam simulque

Prophetam, loquens veritatem. Si ab omni cogita-
liene, licei bona sit, mentem tuam erexerís et ad

seip ain converteria totam per diligentiam perseve- -

rautein eL orationem non interruptam, ita ipse etiam
latrabis In divinam requiem, aue benedictionem
illam quam sortita est dies septima oblinebis, ipse
te cousiderans, et per te ad. contemplationem Dei
exsurgens; ait enim : Finis orationis raptus ad
Dominum, En causa benedictionis qua data fuit
diel septimo, unde Moyses in lege jussit diem se-
priwam feriari quidem ab operibus corpori utilibus,
abundare vero eis quie ad animam pertinent.

— Rursus autein qui univerguin intra sex dies sta- D

bilivit, praevidebal bominis inclinationem ad pejus,
indeque ortam ejus ad terram copversionem, nec-
non usque ad iufernum casuum et inclusionem , at-
que totius mundi hujus per bominem eenium et

detritum , sed et futuram horum renovationem per -

propriam humanitatis assumptionem. Qui renova-
Jio facta fuit per descensum in infernum Dei incar-
nali post mortem limbos adituri, et inde ab eo pro-
missam in Sabhato animarum revocatignem; istud
sane diri septiawe previdii opus; ideoque credibi»
liter ei soli benedicüonem impendere dignatue est.

** Peal, ος, €. '* Luc. x, 43.

"Av δὲ χαὶ ἡμῶν ἕχαστος, ἀδελφοὶ, τῶν χάτω guve-
χῶν χαὶ πολυμόχθων φροντίδων xal τῶν χατὰ ταύο
«ac ἔργων ἀφέμενος, προσεδρεύῃ τὰ ὥτα ὑπέχων —
«fj διδασκαλίᾳ τοῦ Πνεύματος, πρῶτον μὲν ἔπαι»
νεθήσεται παρὰ τοῦ Κυρίου, ὃς «hv μὲν Mápflav
περὶ πολλῶν μεριμνῶσαν οὐχ ἀπυδέχεταε, xalon
ες σπουδῆς οὔσης ὑπὶρ αὑτοῦ' Μαρία δὲ, φησὶν,
fj παραχαθηµένη xal τῶν λόγων τῆς διδασχαλίας
ἀχῥοωμένη, τὴν ἀγαθὴν µερίδα ἐξελέξατο, ἥτις οὐκ
ἀφαιρεθήσεται ἀπ' αὐτῆς.

*Opde *b ἀχατάπαυστον Épyov ; Ἔπειτα τοὺς λό-
γους τούτους ἓν vip λαδὼν τῆς διδασκαλίας τοῦ Πνεύ-
µατος, χαὶ τούτοις ἐμμελετῶν, xal τούτους bv τῷ

C λογιζομένῳ τῆς φυχῆς ἑτέρου vavsbc ἔμπαθους xst

γηΐνου λογισμοῦ προχρίνων, xal διὰ τούτων πρό-
νοιαν τοῦ καθ) ἑαυτὸν βίου ποιούµενος εἰς σωττρίαν,
ἔργον xa αὐτὸς ἕξει τὴν ἀλήθειαν καὶ τὴν xglew
ἐν τῇ ἑαυτοῦ καρδίᾳ, xarà τὸν φαλμιδὸν Πρεφή»
την, λαλῶν ἀλήθειαν. "Αν δὲ καὶ κπαντὸς συλλογ» .
σμοῦ, xàv ἀγαθὸς fj, τὸν σὺν ἁπαναστήσῃς νοῦν, καὶ
πρὸς ἑαυτὸν ἑἐπιστρέψῃς ὅλον, δι Ἐπιμόνου xpose-
χῆς καὶ ἁδιαλείπτου προσευχᾶς, οὕτως εἰσῆλθες
xai αὐτὸς εἰς τὴν θείαν κατάπανυσιν, xol τῆς κατὰ
φἣν ἑθδόμην εὐλογίας ἐπέτνχες, αὐτὸς σεαντὸν ὁρῶν,
xaX διὰ σαυτοῦ πρὸς θεοπτίαν ἀναφεράμενος * 1ος
γὰρ, φησὶ, προαευχῆς ἁρπαγὴ πρὸ, Κύριον. "Ev
μὲν δὴ τοῦτο τῆς κατὰ τὴν ἑθδόμην εὐλογίας τὸ al-
ςιρν, 0 καὶ Μωῦσᾶς διὰ «ed νόμακδεικνὺς ἁργίαν civ
ἑθδόμην ἑπέταξεν, ἀλλὰ τῶν σώματι λυσιτελρύναον
ἔβγων, τῶν δὲ τῇ φυχῇ προσηχόντων ἑνέργειαν.

΄Έτερον δὲ, 6 τὸ πᾶν τόδε συστῄσας ἂν BE ἁμά-
ῥ1ις προεώρα καὶ τὴν τοῦ ἀνθρώπου πρὸς sb χεῖρον
εροπὴν, xal «iv (ux ταύσην πρὸς τὴν γῆν ἀποστρο-
φὶν, χαὶ ity μέχρις ᾖδου καταστροφή» τε καὶ 1968
κάθειρξιν, καὶ «iv διὰ τὸν ἄνθρωπον παν-ὸς τοῦ
κόσμου τοῦδε παλαίωσιν xal ἀχρείωσιν, ἀλλά xal
«ὃν ἑσόμενον ἀναχαινισμὸν τούτων, διὰ τῆς οἰκείᾳ
ἀνανθρωκήσεως. Οὗτος δὲ ὁ ἀναχαινισμὸς ἐνηργίθη,
κατὰ «hv εἰς ὥδου «go. ἐναγθρωκήσαντος θεοῦ δ.ὰ
θανάτου κατάδασιν, καὶ sh» ἐχεῖ καρ' αὐτοῦ xatuy-
γελμένην ὃν ΣῬαδδάτῳ τῶν φνχῶν ἐπανάχλησιν *
καὶ κοῦκο δὴ «f; ἰδδόμης προρώρα τὸ ἔργον ' διό-

HOMILIA XVII.

περ εἰχότως τῆς εὐλογίας ταύτης µόνην Ἰξίωσεν. A Ast hsec quoque in septimo die, scilicet in Sabbato

ῬΑλλό παρεσχευάσθη μὲν Ev ὁδήλῳ τοῦτο κατὰ τὴν
ἑδδόμην, δηλονότι χατὰ τὸ Σάδδατον, ἀνεφάνη δὲ
χαὶ καθαρῶς ἑτελέσθη τὸ κᾶν, καὶ τοῦ σώματος ἀνα»
χληθέντος πρὸς ἀφθαραίαν, κατὰ τὴν ὁγδόην διὰ
εῆς Δεσποτικῆς .ἀναστάσεως, διὸ xal Kupraxt) παρ'
ἑμῶν αὕτη φερωνύμως χατονοµάξεται. "Qe" ὅπερ
ἑατὶν fj Παρασχευὴ πρὸς «b Σά6δατον, τοῦτο πρὸς
τὴν Κυριαχὲν ὑπάρχει τὸ Σάδδατον, ὑπερέχουσαν
τούτου σαφῶς, χαθόσον ἀρχῆς χαὶ τύπου xal σχιᾶς
4 τελειότης χαὶ ἡ ἀλήθεια τοσοῦτο τῇ Κυριαχῇ «b
περιὸν xal σεθάσµιον διὰ τὸ χατ᾽ αὐτὴν ὕπερευλος
Υημµένον τέλος, xal τὴν ἐλπιζομένην κατ αὐτὴν

clam preparata sunt ; vere autem declarata οἱ per-
fecta sunt omnia, propter incorruptibilitatem cor-
poris a morte revocati, in oetavo die per Domini-
cam resurreetionem, ideo ipse a nobis signilcanter
cognominatus 6st; ita at sicut Parasceve ád Sab-
batum, sie ad Dominicam Sabbatum buic tantum
praestantem quantum prineipio type et umbrs pere.
fectio et veritas. Unde tanta Dominica excellentia

et sanctitas a mysterio in ea completo, a sperata

in ea eommuni omnium resurrectione, a perfecta
dighorum ingressione in divinam requiem, a totius
mundi regeneratione.

ποινὴν τῶν ἁπάντων ἀνάστασιν, xal τελείαν τῶν ἀδίων εἰσέλευσιν εἰς τὴν θείαν χατάπανσιν, xai «hy

ααντὸς τοῦ κόσμου ἀναστοιχείωσιν.

Οὐχοῦν ὅσα ἄν τις εἶποι τὴν ἑθδόμην σεµνύνων, Ὁ — Quicunque ergo dixerit hebdomadam observans,

ἐπὶ τὴν ὀὁ]δόην ταῦτα μετὰ προσθήκης ἀνάγεται ’
αὕτη yàp ἑχείνης ἐστὶν dj εελείωσις. Ταύτης τῆς
ὀγδόης τὴν vuv, δηλονότι τῆς Κυριαχῆς, xal λε-
ληθότως μὲν εἰφήγαγεν ὁ Μωῦσης' ὁ γὰρ Ἴοδη-
λαῖος ἑνιαντὸς, ὃς ἀφέσεως ἑνιαυτὸς Rap! ἐχείνου
νοµίζεταί τε xal ὀνομάζεται, οὐχ ἑναρίθμιός στι
ταῖς κατὰ vópov ἀριθμουμέναις ἑδδομάσι τῶν ἑτῶν,
ἀλλὰ μετ ἐχείνας πάσας καὶ ὄγδοός ἔστι, μετὰ τὸ
«2ρελθεῖν τὴν ἐἑσχάτην ἑδδομάδα τῶν ἑτῶν ἑχείνων
ἀναφαινόμενος οαῦτο xal iv ταῖς .ἑδδομάσι τῶν
χατὰ τὸς ἡμέρας ἑδδομάδων ποιεῖ ὁ Μωῦσῆς. O0
Μόνον δὲ λεληθότως οὕτως εἰσήγαγε τὴν τιμὴν τῆς
ὀγδόης ὁ νομοθέτης, fjv καὶ Κυριακὴν ἡμεῖς ὀνομά»

ζομεν, ὡς ἀφιερωμένην τῇ ἀναστάσει τοῦ Κυρίου c

ἡμέραν, ἀλλὰ xal χατὰ τὴν ἑορτὴν, fjv σαλπίγγων
ὠνόμασε, καὶ ἐξήδιον ταύτην καλεῖ, τουτέσει πέρας
xai πελείωσιν τῶν ἑορτῶν ἁπασῶν. Κατὰ ταύτην
οὖν φανερῶς φησιν, ὅτι καὶ f) ἡμέρα ἡ ὀγδόη χλητὴ
ἁγία ἴσται ἡμῖν, πραχαταγγέλλων τὸ τῆς Κνυριαχῆς
θεῖον οἷον xaX πανευχλεὲς xoi σεδάσµιον, μετὰ τὴν
πάροδον τῶν νομιχῶν ἁπάντων ἑσόμενον, "oce
καὶ οὗτος διὰ «τοῦτο τετίµηχε τὴν ἑδδόμην, 5; εἰς
τὴν ὀγδόην ταύτην φέρουσαν τὴν ὄντως τιµίαν * xal
χαθάπερ ὁ bv αὐτοῦ δεδοµένος νόµας τίμιος, ἀλλ᾽
ὡς εἰσάγων εἰς Χριστὸν, οὕτω xal ἡ ἑθδόμη τιµία ᾿
ὡς εσάγουσα εἰς τὴν ὀγδόην, χαθ᾽ fjv à ἀνάστασις
τοῦ Κυρίου γέγονεν, ὦ, ὀγδόη xal αὕτη. ola * κα-
Ώάπερ Υὰρ μετὰ τὴν ἑβδόμην ἡ ὀγδόη τῶν ἡμερῶν
ἀριθμεῖται,
ἑθδόμην τῶν ix τοῦ παντὸς αἰῶνος ἱστοβαυμένων
ἀναστάσεων kx 5v νεχρῶν, ὀγδόην τὴν τοῦ Κυρίου
Υεγονυῖαν ἀνάστασιν ὡς μὴ µόνον iw τῇ ὀγδόῃ
:τελεσθΏναι civ ἡμερῶν, ἀλλά xat ὀγδόην εἶναι ταύ-
την πρὸς τὰς πρὸ αὐτῆς ἀριθμουμένην. Thv αὐτὴν
«δὲ καὶ πρὠτην πρὸς τὴν ἐλπιζομένην τῶν κατὰ
Χριστὸν ἁπάντῳν ἀνάστασιν. μᾶλλον δὲ ἑξανάστα-
σ.ν, δι ἣν xal ὁ Χριστὺς ἁπαρ, b. τῶν χεχο:.µηµέ-
νυν, xa πρωτότοχας bx τῶν νεχρῶν ἀνυμνεῖται.
Tiv αὐτὸν δὲ τρόπον καὶ f) Κνριακὴ τῶν ἡμ:ρῶν
οὐκ ὁγδόη µόνον ἑατὶν ἀπὸ τῶν πρὸ αὐτῆς ἀρ:θµαυ.

ο [ Cor. zv, 20; Coloss. 1, 18.

eadem in octavam cum incremento injicere debet,
est enim illius perfectio, IIujus octavz diei, id est
Dominice, honorem ipse Moyses quamvis inscius
induxit; nam Jubilsei annus ab eo remissionis an-
nus vocatus et commendatus, nequaquam inter ane
norum hebdomadas adnumerstur, sed post illay
omnes octavus venit, postquam transivit .ultima
annorum eorum, illucens. Quod etíam ín hebdo-
madis earum quae seeundum dies numerantur heb-
domadarum facit Moyses. Non tanium ita inscius
bonorem jnduzit legislator octavie quam. nos. Do-
minicam appellamus, utpote Domini resurrectioul
consecralam, sed insuper in festo quod (uba»
rom solempitatem nominavit, illam vecat postre-
mam id est inem et perfectionem festorum om-
nium. lo bac ergo dixit diem octavam nobis san-
ctam esse 3ppellandam, prenuntiang veluti divinam
atque illustrissimam et augustissimam Dominice
dignitatem post. transitum. legalium pmnium odfu-
turam. Unde ille non septimam coluit diem nie)
quia ad octavam vere colendam perducit ; et sicu&.-
les ab eo daia venerabilis est quia ad Christum
conducit, ita septima dies venerabilia quia ad oeta-
vam, in qua facta est Domin] resurrectio, quia ipse
est octars, contingit ; nsi quemadmodyin pest se- .
primam dies numerstur octava, ita scrutans inve-
nies, post septimam oronium qua 4 swculo conti-
gisse narrantur resurrectionum, ocjayém fuisee

οὕτως ἑξετάτων εὑρήσεις, μετὰ τὴν D Dominiiesurrectionem ; ua nop tantum octaya die

perfecta eut, sed etiam ocjava pumerakur post eae
qui autea precesserunt: eadem autem prima esi
ad speratam omninium in Christo surrecüonen) seu
potius tesurrectionem , per quam celebratur Cbri-
sius primitie dormientium οἱ primegenitus eg
mertuis *, Eolem modo Dominica nen tantum
dicitur octava dierum ab iis qua praeeunt numerata,
sed. etiam prima earum qua sequuntur, iia ut ea-
dem sit vicissim prima el ultima omnium dierum
quam nos quidem Dominicaig vocamus, Moyses
Yero Ώφη primam sed unam cognopipavit , quia

931

GREGORII PALAM.E

aliis supereminet, necnon futuri s:culi, unius quas A µένη, ἀλλά καὶ τῶν μετ αὐτὴν ἐστι πρώτη ux

ncscit-occasum diei stat exordium.

εἶναι φαύτην αὐτὴν ἑχείνην ix. περιτροπῆς τν

καινὴν καὶ πρώτην ἁπασῶν ἡμέραν, fjv ἡμεῖς μὲν Κυριαχὴν καλοῦμεν, ὁ δὲ Μωῦσῆς οὐ πρώτην, ἁλ)ά
μίαν προσηγ΄ρευσεν, ὡς τῶν ἄλλων ὑπερεξηρημένην, καὶ προοίµιον οὖσαν τῆς τοῦ μέλλοντος αἰῶνος

μιᾶς καὶ ἀνεσπέρον ἡμέρας.

Aliam insuper Doninics prse, cseteris diebus
festivis in menie versate excellenjiam inde exortam.
Quenlibet eniro diem festivum totus annus currens
semel inducit, Dominicam autem menses singuli
quater nobis invehunt, ita ut per occursum ita fre-
quentem nobis annum totum vere temissionis an-
num, annum Deo acceptabilem operatur. ldeo Do-
minus illam nobis celebrandam secundum singulas
dierum lapsas hebdomades proponens, apparuit qui-
dem primum discipulis in ceeuaculo, dum Thomas
abesset, οἱ semetipsum obtulit vivum, pacem eis
largitus est, et per propriam insuíflatiouem primam
ab initio datam renovans inspirationem, divini Spi-
ritus tribuit gratiain, divinam eis iufundens virtutem
ligandi atque solvendi peccata, consortes illos Ρο.
vestatis ejus qui in coelo est efficiens, ad eos dicens:
« &ccipite Spiritum sanctum, quorum remiseritis
peccata , remittentur eis, et quorum retinueritis,
retenta sunt *", »

Hauc ergo potestatem et. gratiam impertivit Do-
minus apparens in.ipsa resurrectionis die qua
prorsus erat Dominica ; deinde relictis mediis heb-
domads diebus, in octava quam hodie nos, ut di-
cere expedit, Dominicam agimus, rursus eodem
modo visus fuit, idem spectaculum sibi in eodem

eduaculo renovans, dubiumque Thomam ad fidem -

adducens; nam secundum dilectum Domini evan.
welistam οἱ discipulum : « Post dies octo, iterum
erani discipuli intus; et Thomas cum eis. Venit
Jesus, januis clausis, et stetit in medio, et dixil: Pax
vobis 5, » Videtisne quomodo in Dominica Christi
discipuli convenerunt, eosque adivit Domiuus ? Erat
venim Dominica quando primum congregatis appa-
ruil, et post dies octo rursus veniente Dominica,
congregatis sese obtulit. Quos conventus perpetuo
exprimit Christ Ecclesia, quz praesertiin in Domi-
nica conventus agit, nog quoque Inter vos conver»

santes, vobis ad salutem couimunia loquentes nee- D

non ad pieiatem piamque vitam adducentes. ld-
circo nemo propter ignaviam vel continuam de
terrenis sollicitudinem ab bis sacris Deoque man-
datis conventibus abscedat, ne jure a Deo dereli-
etus pejora quam Thomas incuriat ; etsi semel rap-
tus abfucrit, jam deinceps accedat, Christi adeat Ec-
clesiam, ue insanabilis maneat, secundum animam
per infldelitatem operibus sive verbis zgrotans,
uec ad. medicinam Christi accedeus, neque sanctain,
ut divus Thomas, sauationem accipieus. Siul enim,
sint non-tantuim «erba et cogitationes, sed el opera
οἱ facta : « Ostende. mihi, inquit, tidem tuau ex

" joan. xx, 15. '* Joan. xx, 29.

101 Ἐν περινοίᾳ δὲ ἔτι Υενήσῃ τῆς χατὰ τὴν
Κυριαχὴν πρὸς τὰς ἄλλας ἑορτίους ημέρας ὕπερο-
χῆς χἀντεῦθεν. Πᾶσαν μὲν γὰρ ἄλλην ἡμέραν tóp-
τιον ὁ ἐνιαυτὸς ἅσπας ἅπαξ ἐπάχει περιιὼν, τὴν δὲ
Κυριαχὴν xol μηνῶν ἕκαστος τετράχις ἡμῖν ἔπα-
νάχει διὰ τῆς οὕτω συχνῆς περιόδου τὸν ἑνιαντὸν
ἅπαντα, ἐνιαυτὸν ἡμῖν δημιουργοῦσαν τῆς ὕντως
ἀφέσεως, xaX ἐνιαυτὸν Κυρίῳ δεχτόν. Διὸ καὶ ὁ Κύ-
ριος ταύτην ἡμῖν ἑορτάζειν ἔργῳ χκαθεχάστην παρελ”
θοῦσαν ἡμερῶν ἑδδομάδα ποραδιδοὺς, ἐπεφάνη μὲν
πρῶτον ἐν οἰχίᾳ τοῖς μαθηταῖς, τοῦ θωμᾶ μὴ παρ-
όντος, xal παρέστησεν ἑαυτὸν ζῶντα, καὶ τὴν
εἰρήνην παρέσχεν αὐτοῖς, xal δι’ ἐμφυσήματος τοῦ
οἰχείου τὸ κατ ἀρχὰς δεδοµένον ἀνακαινίσας bo
σηµα, τὴν τοῦ θείου Πνεύματος ἑχαρίσατο χάριν,
δύναμιν ἐνθεὶς αὐτοῖς θείαν τοῦ δεσμεῖν xal λύειν
τὰς ἁμαρτίας, xal συµψήφους αὐτοὺς τῆς ἓν οὐρανῷ
δεσποτείας ἀπεργασάμενος, εἰπὼν πρὸς αὐτούς"
« Αάδετε Πνεῦμα ἅχγιον, ἄν τινων ἀφῆτε τὰς ἆμαρ-
τίας, ἀφίενται αὐτοῖς, Kv τινων «χρατῆτε, xexpá-
τηνται. P

Ταύτην μὲν οὖν εν δύναμιν xal τὴν χάριν παρ-
έσχεν ὁ Κύριος ἐπιφανεὶς κατ αὐτὴν τὴν ἡμέραν
τῆς αὑτοῦ ἀναστάσεως, Ἶτις dj Κυριαχὴ πάντως ἂν

C εἶτα διαλιπὼν τὰς μεταξὺ τῆς ἑόδδομάδος ἡμέρας,

κἀτὰ τὴν ὀγδόην, ταντὸ δ᾽ εἰπεῖν, τὴν Κυριακῖν
ἤνπερ σήμερον ἄγομεν, ἑἐφίσταται πάλιν ὡσαύτως
xai xatà τὴν αὐτὴν oixlav, ἐγχαινίζων ἑαυτῷ τὲν
πανἠγυριν, xal τὸν θωμᾶν πρὸς πίστιν ἑνάγων δι-
στάζοντα * χατὰ γὰρ τὸν ἡγαπημένον Εὐαγγελιστὸν
τοῦ Σωτῆρος xal µαθητἠν ' « M«O' ἡμέρας ὀχιὼ
πάλιν ἦσαν ἔσω οἱ μαθηταὶ χαὶ θωμᾶς μετ᾽ αὐτῶν,
ἔρχεται ὁ Ἰησοῦς τῶν θυρῶν χεχλειασμένων xa
ἕστη εἰς τὸ µέσον, xat λέγει αὐτοῖς, ΒΕἱρήνη ὑμῖν. »
Opãte χατὰ Κυριαχὴν xai τῶν τοῦ Χριστοῦ µαθη-
τῶν τὴν συνέλευσιν, καὶ τοῦ Κυρίου πρὸς αὐτοὺς
«tv ἐπέλευσιν; Κυριαχὴ yàp ἣν, ὅτε πρῶτον συν -
ηγμένοις ἐπέστη, 22i μεθ) ἡμέρας ὀκτὼ τὴν Ku-
ριαχὴν πάλιν ἑπαναγούσας. ἐφίσταται συνηγµένοις.
Ἐχείνας τὰς σννάξεις εἰχονίζει διηνεχῶς ἡ τοῦ
Χριστοῦ Ἐχκχλησία, χατὰ Νυριαχὴν μάλιστα τὰς
συνάξεις ἐπιτελοῦσα, xal ἡμεῖς ὑμῖν ἑνδημοῦντες,
χαὶ τὰ πρὸς σωτηρίαν ὁμιλοῦντες χοινῇ,ν xal πρὸς
εὐσέθειαν xal τὸν xav' εὐσέδειαν ἐνάγοντες βίον.
Μιδεὶις οὖν ὑπὸ ῥᾳθυμίας fj τῆς πρὺς τὰ γἠϊνα διὰ
παντὸς ἀοχολίας ἀπολιμπανέσθω τῶν χατὰ Κυρια-
xhv ἱερῶν καὶ θεοπαραδότων συνάξεων τούτων, ἵνα
ph δικαίως ἐγχαταλειφθεὶς ὑπὸ Θεοῦ, παραπλή-
σιόν τι τῷ Θθωμᾶ πάθῃ, μὴ xafà χαιρὸν ἑλθών'
x&v συναρπασθεὶς ἅπαξ ἀπολειφθῇ, τῇ ἑξῆς ἀποῖι-
δότω, φέβων ἑαυτὸν τῇ τοῦ Χριστοῦ Ἐκκχλησίᾳ, μὴ
καὶ ἀνίατος µείνῃ, κατὰ ψυχὴν μὲν νοσῄσας ἔργοις

333

HOMILIA XVII.

924

$ λόγοις τὴν axietiav, τῷ ἱατρείῳ δὲ τοῦ Χριστοῦ A operibus **. ». éx quilius si quis deciderit, omuiao

ph προσενεχθεὶς, xal τὴν ἱερὰν ὡς ὁ θεῖο; θωμᾶς
ἱατρείαν μὴ κβοσδεξάµενος * εἶσὶ γὰρ, εἰσὶν οὐ λο-
γισµοί τε xol λόγοι µόνον, ἀλλὰ καὶ ἔργα καὶ xp.
δεις πίστεως ' « Δεῖςον Υάρ µοι, qnot, τὴν πίστιν
σου ix τῶν ὄργων oov *

αὐτὸς διὰ τῆς ἁμαρτίας γενόμενος.

"AX ἀποροῦαί τινες, πῶς χεχλεισµένων τῶν 9c-
pv εἰσῆλθε σῶμα περιχείµενος ὁ Χριστός : οὗ γὰρ
ἴσασιν, ὡς ἔοιχε, πνευματικοῖς συγχρίνειν πνευ-
paso, xal &' ἀλλήλων ἐπιγινώσχειν αὐτὰ, χαθά
φηξιν -ó θεῖος ᾿Ἀπόστολος. El γὰρ τῆς κατὰ σάρκα
τεχοῦσης αὐτὸν Παρθένου τὴν µήτραν οὖν ἑλυμή-
vate μηδαμῶς λύσας, ἀλλ᾽ ἀσινῆ τηρίσας 109 iv

» ὧν eU τις ἐχπέσειε τελέως
ἑαυτὸν ὅλον ἑχδιδοὺς τοῖς µαταίοις, νεχρὰν ἔχει, ταυτὸ ὅ εἰπεῖν, μὴ ὀὗσὰν τὴν mise, νεκρὸς

ab Ecclesia. Christi alfenans, seqie vanitatibu:
totum tradens, mortuam, seu ut potius dicam, nul-
lam'habet (idem, ipseque etiam per peccatum (it
mortuus.

τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ µαχρυνόµενος, xa.
xc

At quirunt nonnulli quomodo, jannis clausis:
intrarit; Christus corpore indutus ; nesciunt eniin
ut videtur, spiritalibus spiritalia comparare et d«
eis per similra judicare, sicut dixit. iivus Aposto-
lus **, Quippe si Virginis eum secrndum carnem
parturicntis vulvam non lzedit minime solyens, sed
5dtactà custodiens in ipso partu symbola virgmita-

Sp τίκτεσθαι τῆς παρθενίας τὰ σύμθολα, καίπερ p tis, etsi jam tunc passibili et murtali corpore indu-

φηνικαῦτα παθητὸν xal θνητὸν. περιχείµενος σῶμα,
εί θαυμαστὺν εἰ ἁπαθανατίσας τὸ πρόσληµµα, xol
σῶμα vuv κεχτηµένος ἀθάνατον χεχλεισμένας εἰσ-
έδυ θύρας; Αλλ' ἀπειδήτερ ἀθάνατον xal ἁπαθὲς
εἶχε πάντως «b σῶμα, πῶς οὖν ἐπὶ τῶν χειρῶν xal
τῆς πλευρᾶς εἶχε τὰς ὠτειλὰς xai τὰς διατρήσεις;
quoi yàp ὁ Εὐαγγελιστὴς εἰπεῖν τῷ θωμᾷ τὸν Κύ-
prov * « Φέρε ὧδε «bv δἀχτυλόν σου, xal ἴδε τὰς
χεῖρᾶς µου, xai φέρε εν χεῖρἆ σου, xal βάλε εἰς
thv πλευράν µου, xai ph Υίνου ἄπιστος, ἀλλὰ πι-
στός. » Πῶς οὖν εἶχε τὰς ὠτειλάς; θνητὸν μὲν σῶμα
καὶ παθητὸν οὐχ ἂν ὠτειλάς τε xol δ.ατρῄσεις ἐπι-

δεῖξαι δύναιτο, xal σῶον xal ὑγιὲς διαµένειν * τὸ δὲ

ἁπαθὶς xai ἀθάνατον ἔχει χαὶ ὠτειλὰς δειχνύναι
xai διατρήσεις ἃς κροὐπέστη, xat of; ἂν θέλῃ, xal
µένειν οὐδὲν ἧττον ἁπαθὲς xai ἀθάνατον. Ἐμοὶ δὲ
φοῦτο, xal τοῦτό δίδωσι συνορᾷν, ὅτι τὰς ὠτειλὰς εἰς
ἐγκαλλώπισμα φέρουσιν αἰώνιον οἱ παθόντες διὰ
Χριστόν * χαθάπέρ γὰρ αἱ φωταγωχοὶ τῶν θυρίδων,
μηδὲν τῇ ἀαφαλείᾳ τῆς οἰχοδομῆς προσιστάµεναι,

οὐδ αἶσχος, ἀλλὰ xódpoc εἰσὶ τοῖς οἴχοις ἀναγχαιό-
Ὅφατος, τό τέ φῶς εἴσω πέµπουσαι, καὶ τοῖς ἆνοι-
κούσι thv πρὸς τὰ ἔξω Mav παρέχουσαι, τὸν αὑτὸν
δη τρόπον καὶ «à διὰ Χρισοτὸν ἐπὶ τοῦ σώματος
πάθη, xol al παρ) αὐτῶν διἀτρήσεις, φωτα γωγοὶ
μάλιστα καθεστήκασι τῷ χεχτηµένῳ τοῦ ἀνεσπέρου
φωτὸς, xal kx τοῦ θείου κάλλους μᾶλλον χαὶ τῆς
λαμπρότητος, ἀλλ᾽ οὐκ ix τοῦ δυσειδοῦς τῶν vpav-

tus: quid mirum si quod assumpserat corpori im-
mortalitatem Impertitus et. carnem nunc consecu-
tus immortalem clausis j januis ingreditur? Sed cum
immortale et prorsus. impassibile corpus haberel,

quomodo ig.tur in manibus et latere signa. clavo-
rum et aperturas servabat ? dixit euim evangelista
Dominuin sic Thomz locutum esse : « Infer bie
diyitum tuum, et. vide mauus incas, et affer manui
tuam, et mitte ii latus meuin, et. noli esse incre-
delus, sed fidelis **, » Quomodo ergo vulnera. ha-
buit? mortale quidem et passibile corpus ne. ua-
quam posset vulnera et aperturas ostendere, sinul-
que sanuin et integrum pernianere, caro autein im-
passibilis et immortalis illa qua prius subiit potest.
monstrare, quibus voluerit, nec tamen minus im-
passibilis manet et immortalis. Istud vero me sinit.
coasiderare quod vulnera ad æternum cecorem fe-
run( qui propter Christum passi sunt. Nam quem-
adinodum jannarum fenestra etsi nullo modo pro» :
siut firmandis zdibus. nequaquam turpe, sed yalde
necessarium domibus est ornamentum, dum lumen
intus mittant el iubabitantbus permittant exteriora
conspiccre; eedem modo passiopes a .Cüristo
corpore iolerate indeque ortis cicatrices .sunt
velut fenestrz quibug lucem vesperum uon ha-
bentem sortitus est, et ex. divino decore vel :mig-
gis ex splendore, sed non ex fcditate vulnerum
quo tempore fulget illa lux cognoscuntur, nedum

μάτών, κατὰ τὸν χαιρὸν τῆς ἐχφάνσεως τοῦ φωτὺς D doloris. absentia destruantur, ipsa etiam magis im-

ἐχείνου γνωρίφονταιν” τοσουτο τῇ ἀπαθείᾳ μὴ ὰν- Ää
µαινόµεναι, παρ᾽ ὅσον καὶ πρόξενοι μᾶλλον τῆς ἆθα-.

vaslac εἰσί. |

Τὸ 6b τοῦ Χριστοῦ σῶμα τὴν τοῦ θείου φωτὺς
πηγὴν κεχτηµένον ἔνδον, ἐχεῖθεν ἐχλάμφαν νοερῶς
ἐφώτισε τὸν διστάζοντα ὡς πάραυτα τὸν θωμᾶν
᾿ἀναθοῆσαι τελέως θεολογήσαντα’ « Ὁ Κύριός µου
xai ὁ θεός µου » ὁ δὲ Κύριος πρὸς αὐτόν. « Ὅτι
ἑώρακάς µε, πεπίστευχας. Μακάριοι οἱ μὴ ἱδόντε.
χαὶν πιατεύσαντες * » δεικνὺς μηδὲν ἔχειν Πλέον εἰς
δόξᾶν τοὺς αὕτόπτας Τεγενηµένους τῶν δι αὐτῶν
εἰς "ti κρὸς ἁὈτὸν αίστιν ἑναγομένων ' εἰ δὲ μὴ

**: Jae, n, 18. ** 1600. v, 15.
. PaTROL. Gn. CLI

.*! joan. xz, 27.

mortalitatem impertiunt.

' Christi vero corpus divini luminis fontem imus.
habebat, unde splendescens errantem spiritaliter

illuminavit, ita ut Thómas sermone prorsus theo-

logico exclamaverit : « Dominus meus et Deus
meus » Dominus auteni ad eum: «Quia vidisti me,
credidisti, beati qui non viderunL et crediderunt *? »,
ostendens nihil magis habere ipsos oculis suis glo.
riam contemplantes'quaim alii ad fidem in. eum per
cos adducti. Non credituroa quidem dixit, sed qui

*i ibid. 98, 99,
*

235

GREGORII PALAM/E

erediderunt, at locutüs est in divina et præseia Α πιστεύσοντες εἶπεν, ἀλλὰ πιστεύσαντε;, ἀλλὰ «3

virtute ejus qui omnia cognoscit antequam (lant,
et futura quasi jam facta, Quod vero mihi in men-
tem venit, boc vestri charitati dicam. Cum enim
videbam Thomam, oum abest, infidelem factum,
aliis vero credentibus convenientem jam nulio
modo a fide discedentem, in mente 7erssbam quo-
biam homo peccator, si. fuyiat modo pravorum
conversationem οἱ ad justos conccrtatur, jam a
justitia dataque per eam anims salute minime re-
cedet. Quod Psalmista propheta 55, me judice, an.
nuit cum beatum facit qui in via impiorum noo
abiit, neque cum illis consedit. Et propheta alius ;
« Noli cum multis loqui super malignitatem **';
et auctor Proverbiorum : « In synagoga peecantium
exardebit ignis; qui autem eum sapientibus iter fe-
cerit, sapiens erit **,

Igitur, fratres, conveniamus, et Ecclesiam Del
adeamus; ad hane euim quicunque vere religiosus
accurrit nec ab ca discedit ; cumque quisque ve-
Sirum ad eam venerit, religiosiores conspicíat ; po-
terit illos cegnoscere solo aspectu eorum in sílen-
tio et oratione consessus. Cernat ergo religiosiores
οἱ presertim qui ex eis magis Dominum timent,
illisque accedens inbsereat, necnon cum eis in con-
spectu Dei assistat ; et sí inde officio functus egres-
sus fuerit, ab omnibns terrenis operibus vacans,
cum sit Dominiea propter Dominum a quo ipsa
cognomen aecipit, aecurate iuquirat si quis dllos
imitsetus apostolos se domi includens plerumque
permanserit, per orationem, psalmodiam aliasque
pares agendi rationes in pace Dominum deside-
rans. Hunc ille adeat, in cubiculum ejus intret,
velut in oclestem quamdam regionem intus haben-
tem sapctilicantem Spiritus virtatem ; cum inhabi«
tante assideat, et simul demoretur quantum pote-
rit, de Deo divinisque eulloquater, interrogans ot
cum humilitato disceps, necnon per orationem im-
plorsns aoxilium. Talem Christus certo invisibili -
ter. iaviset, intus pacem talia cogitanti largietur,
fidel mercedem adjielet, perseverantiam impertie-
tur, et. cum electis in tempore in regno colorum
eullocabit, quod nos omnes consequi doncwr, in
co qui pro nobis mortis victor resurrexit, οἱ ali-
quaudo eum gloria veniet, in rege seculorum
Christo, quoniam ipsum decet gloria in amcula s1e-
culorum. Amen, .

θείᾳ xal προγνωστιχῇ δυνάμει «o0 πάντα αρὶν Τι”
νέσεως εἰδότος, ὡς Ὑεγονότα ἐστὶ τὰ ἑσόμενα. "O
δὲ µοι νῦν ἐκῆλθε τῇ διανοίᾳ, τοῦτο πρὺς viv Dyue-
εέραν ἀγάπην ἐρῶ. Τὸν γὰρ θωμᾶν ὁρῶν ἀἁπόνια
μὲν ἄπιστον γεγονότα, σννεληλυθότα δὲ τοῖς αιστεύ-
σασι μηδαμῶς τῆς πίστεως ἀστοχήσαντα, ἐπὶ νοῦν
ἐδαλόμην, ὅτι καὶ à ἁμαρτωλὸς ἄνδρωπος, ἂν βόνον
φύγοι τὴν μετὰ τῶν φαήλων ἀναστροφὴν, καὶ ofc
δικαίοις αυναναστρἑφηται, ες δικαιρσύνης καὶ τῆς
δὺ αὐτὴν χατὰ ψυχὴν αωτηρίας οὐχ ἀστοχήσοι ποτέ.
Καὶ τοῦτ οἶμαι xai ὁ Φαλμιῳδὸς Προφήτης αἰνέστε-
παι, µαχαρίζων τοὺς ἀχχλίνοντας vhv τῶν λοιμῶν
συνεδρἰαν καὶ συιρδοιπορίαν. Kel ἕτερος προφάτης *
« Μὴ ἴσθι, λέγων, μετὰ πολλῶν. ks xaxig * » xal
ó Παροιμιαστής * ε Ἐν συναγωγῇ ἁμαρτωλῶν ἐκ.
καυθῄήσεται πῦρ 6 δὲ συµπορενόµενος οοφοῖς 6ο»
e ἔσται. »

Τοιγαροῦν, ἁδελφοὶ, συνερχώµεθα xal κπυχνὰ πα-
ραθάλλωµεν τῇ τοῦ θεοῦ Ἐκκλησίᾳ * ταύτῃ γὰρ κᾶς
ὡς ἀληθῶς εὐλαθὴς προσεδρεύει καὶ παραμάγει μὴ
ἀφιστάμενος ' xal ὅταν ἵχαστας ὑμῶν sl; αὐτὴν
ἔλθῃ, ακοπείτω τοὺς εὐλαδεστέροως, Guvesby δὲ
γνωρίσαι xat µόνῃ τῇ 0g τούτους τῆς ἓν σιωπῇ xal
προσοχῇ παραστάσεῳς. Σχοπείτω τοίνυν τοὺς εὖλα-
θεστέρους, xal μάλιστα τῶν ἄλλων φοδουµένους
109 τὸν Κύριον, χαὶ ταύτοις φέρων ἑαυτὸν πρου»
κολλάτω, xai μετὰ τούτων συµπαριστάσθω θεῷ'
κἂν ἐντεῦθεν ἐξέλθῃ μετὰ τὴν ἀπόλυσιν, Κυριακῆς

6 οὔσης, σχολΏν ἄχων ἀπὸ τῶν Υηΐνων ἔργων διὰ τὸν

Κύριον, οὗ καὶ ἔατιν ἐπῴνυμος αὕτη, ζητείτω μετ)
ἐπιμελείας, eU πού τις τοὺς ἁποστόλους ἑκείνους
μιμούμενος, κατάχλειστος ὡς τὰ φολλὰ διαμένει
διὰ τῆς ἓν ἡσυχίᾳ προσευχῆς xot ψαλμῳδίας καὶ τῆς
ἄλλης χαταλλήλου διαίτης ποθῶν «bv Κύριον, Ἐκείνε
δη προσίτω xai οὗτας, xat εἰσίτω μετὰ πίστεως τὸν
olxloxov ἐχείνου, χαθάπερ οὐράνιόν τινα χῶρον,
ἔνδον ἔχοντα τὴν ἁγιαστικὴν τοῦ Πνεύματος δύνα-
piv * καὶ τῷ ἑνοικοῦντι παρακαθεζέεθω, xal αυµ-
παραμενέτω καθόσον ἔχει, καὶ προσλαλείκω «περὶ
θιοῦ xal τῶν θείων, ἐρωτῶν καὶ σὺν ταπεινώσει
µανθάνων, xat τὴν δι εὐχῆς ἑπικουρίαν ἐπικαλού»
prvog* ἐλεύσεται yàp οὕτω πράττοντα χαὶ πρὸς
αὐτὺν ἀοράτως, εὖ οἶδα, Χριστὺς, xai τὴν εἰρήνην

D toy τῷ λογιζομένφ «fic φυχἠς παρέξει, καὶ «f

πίστει προσθήσει, χαὶ τὸν στηριγμὸν ἐπιδώσει, xal
μετὰ τῶν ἐχλεχτῶν κατατάξει κατὰ καιρὸν àv τῇ
βασιλείᾳ τῶν οὐρανῶν ' fi; γένοιτο πάντας ἡμᾶς

ἐπιτυχεῖν ἓν αὑτῷ τῷ νῦν ὑπὶρ ἡμῶν ἀποθανόντι χαὶ ἀναστάντι, xal Όστερον μετὰ δόξης ἑλευσομένφ
βασιλεῖ τῶν αἰώνων Ἀριατῷ * ὅτι αὐτῷ πρέπει δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Αμήν.

HOMILIA XVIII.

Jn Dominica Ungueniiferarum, et
num ez moriuis redivi»um

prima Domi-
4 Deipara.

Dowuini resurrectio natura humans est renova-
tio, necnou priorís Adam per pcecaiuin morte ab-
sCrpti e£ per mortem ad terram ex «ua creatus est

55 psal. 1, 4.

*! Eccli. x1, 0. ** Eccli. xvi, 7.

OMIAIA IH,

T pogopunr
o Küpior à θεονοῖος ciue ἐς respi rot
στάντα.
Ἡ τοῦ Κυρίου ἀνάστασις τῆς ἀνθρωπ/νης φύσεώς
ἐστιν ἀνανέωσις, xa τοῦ πρώτου διὰ «hy ἁμαρτίαν
θανάτῳ καταποθέντος ᾿Αδὰμ, καὶ διὰ θανάτον pls

HOMILIA XVIII.

γῆν ὅθεν ἐπλάσθη παλινδροµήσαντος, ἀναζώωσις A propetahtis nova iimatio ét. teparaiio, atque ad

καὶ ἀνάπλατις, καὶ πρὸς ζωὴν ἀθάνατον ἑκανέλευ-
etc. Ὥσπερ οὖν ἐκεῖνον τὴν ἀρχὴν κλατόµενον καὶ
ζωοδμενον εἶδεν οὐδεὶς ἀνθρώπων, οὕπω γὰρ ἐν
ἐκείνῃ «fj, ὥρᾳ ον ἀνθρώπων τις fjv, μετὰ δὲ οὐ
λαδεῖν πνοῖν ζωῆς δι ἐμφυσήματο θείον, κρώτη
very ἄλλων εἶδε γυνή * αρώτη γὰρ Κύα usz' ἐχεῖνον
ἂν ἐν ἀνθρώποις * οὕτω καὶ τὸν δεύτερον 'Αδὰμ, ὃς
ἐστιν ὁ Πύριος, ἀνισιάμενον ix νἐκρῶν εἶδεν οὐδεὶς
ἀνθρώπων παρῆν γὰρ οὐδεὶς τῶν οἰχείων, ot τε τὸ
μνημα φυλάεονντες στρατιῶται τῷ φόθῳ σεισθέντες
ὡσεὶ νεκροὶ γεγόνασι΄’ pack δὲ 4b ἀναστῆναι κρώτη
ο. τῶν ἄλλων εἶδε vuv, χαθάπερ ἠχούσαμεν εὐαγγελι-
ζομένου τοῦ Mápxou Φήμερον « ᾿Αναστὰς γὰρ,
«metv, 6 Ἴησους πρωὶ πρώτῃ Σα6δάτου, ἑφάνη

vitam immortalem revoecatio, lgitur quemsdmodum
hune in principio creatum et aniwatam nullus bo.
minum vidit; noríidum enim in illi hors hominum
unus er&t; sed postquam splriui vitse per. di-
vinam Insofflationem $ccéplaeet, prior ánté omnes
vidit muliet ; primà enlm post illum Ένα natura
humans donaía [vit ; ita et aéeundum Adam, qui
Dominus est, à mortalis resurgeuiem nullas homi»
num vidit; nam nemo ex discipulis aderat ; milites
autem monumentom custodientes metu perterriti
facti sunt velut mortgl; sed postquam resurrezis-
set, prima ex'omnibus vidit mulier, quemadmodum
audivimus Marcum bodie annuntiaptem : «Surgens,
inquit, mane uns Sabbati, apparuit primo Marim

πρῶνον Ἱδαρίᾳ. tfj Μαγδαληνῃ. » Δοκεῖ plv οὖν B Bagdalens **. » Videtor quidem evangelista recte

οαφῶς cixefv ὁ εὐαγτελιστὴς καὶ τὴν ὥραν καθ) fjv
ἀνέοτη ὁ Κύριος, ὅτι put, xal ὅτι πρῶτον ὤφθη
Μαρίᾳ vf λαγδαληνῇ, καὶ ὅτι xav' αὐτὴν τὴν ὥραν
ὤφθη τῆς ἀναστάσοως * οὐχ οὕτω δέ φησιν, ὡς δὴλον
ἔσται μικρὸν ἐπιστήσασι * μιχρὸν Tàp ἀνωτέρω xal
οὗτος τοῖς ἄλλοις εὐαγγελισταῖς ὁμολόγως ἑλθεῖν
φησι thv Μαρίαν ταύτην 108 μετὰ xal τῶν ἄλλων
ἹΜυροφόρων ἐπὶ «bv τάφον xat πρότερον, xal χαινὸν
αὐτὸν ἰδεῖν καὶ ἀπελθεῖν - ὥστε πολλῷ πρότερον τῆς
πρωῖας, καθ fjv αὐτὸν «Uv, ἀνέστη ὁ Κύριος.
Ἐπισημαινόμενος δὲ καὶ τὸν χαιρὸν ἐχεῖνον, οῦχ
ἁκλᾶς εἶπε,κρωβ, χαθάπερ ἐνταῦθα, ἀλλὰ λίαν get:
οὐχοῦν χαὶ ἀνατολὴν ἡλίου ἐχεῖ τὴν ἐπὶ εοῦ ὀρίζον-
τός qnm προτρέχονσαν ἀμνδρὰν φαῦσιν, ἣν καὶ ὁ

Ἰωάννης δηλῶν, ἐλθεῖν prot τὴν Μαγδαληνὴν Ma- C

pla? xpo, σχοτίας ἔτι οὔσης, εἰς τὸ μνημεῖον xai
ἰδεῖν «by λίθον ἠρμένον ἐκ too μνημείου,

Οὐκ $30« δὲ «εότε αρὺὸς τὸ μνῆμα µόνον αὔ-η,
κατὰ «iv Ἰωάννην, ἀλλὰ xai ἀπῆλθε τοῦ µνήμµατος,
pio «bv Κύριον ἰδοῦάα. τρέχει γὰρ xal ἔρχεται
αρὸς τὸν Πέτρον xai Ἰωάννην, χαὶ ἁπαγγέλλει οὐχ
ὅτι ἀνέστη 6 Κόριος, ἁλλ᾽ ὅτι ἤρθη ἀπὸ τοῦ τάφου,
ὥστε τὴν ἀνάστασιν om fis λείπεται δὲ τῇ Μα-
ple οὐχ ἁπλῶς πρώτῃ τὸν Κύριον ἐπιφανῆναι, ἀλλὰ
μετὰ τὴν ἀκραιφνῆ τῆς ἡμέρας ὥραν. "Een δῆτα
συνεσχιασµένως παρὰ «ov εὐαγγελιστῶν ἆπαγχγελ-
λόμενον, ὅπερ ἀνακαλύφω πρὸς «ἣν ὑμετέραν ἀγά-
πην. Τὸ γὰρ τῆς τοῦ Κυρίου ἀναστάσεως εὐαγγέλιον
πρώτη πάντων ἀνδρώπων, χαθάπερ xai προσῆχον
ὑκῦρχε καὶ δίκαιον, fj Θεοτόκος παρὰ «o9 Κυρίου
ἐδέξατο, xal atv τοῦτον ἁναστάντα πρὸ πάντων
εἶδε, καὶ τῆς αὐτοῦ θείας ὁμιλίας ἀπήλανσε, καὶ οὐκ
εἶδεν ὀφθαλμοῖς µόνον αὐτὸν, xal αὐτήχοο; αὐτοῦ
γέγονεν, ἀλλὰ χαὶ χερσὶν ἤφατο πρώτη καὶ μόνη
τῶν ἀχράντων ἐκείνου πηδῶν, κἂν ol εὐαγχελισταὶ
εαῦτα πάντα φανερῶς οὐ λέγωσι, ul] θέλοντες «hy
μητέρα προφέρειν εἰς µαρτυρίαν, ἵνα μῇ τοῖς ἁπί-
ατοις ὑποφίας ἀφορμὴν δῶσιν. Ἐπεὶ δὲ νῦν ἡμῖν
χάριτι τοῦ ἀναστάντος πρὸς πιστοὺς ὁ λόγος, καὶ 1)
οὓς ὑορτῆς ὑπόθεσις τὰ τῶν Ἱάνροφόρων ἐπείχει

0 Mare. 19:4, 9. * Joan. »x, 1l.

indicare et horam qua Dominus serrezit, id est
mane, et quoniam primo Maris Magdaleps sppa-
ruit, necnon quod isi ipsa Resatrectionis hora visus
est ; sed ita non est, sicat paululum attendentibos
clare constabit. Nam paulo superiosipee aliis evange-
listis consentiens prios venisse dixit Mariam cum
allis utguenta ferentibusad monumentum, quo vacuo
invento, abiit, unde valde anie matutinum tempus

quo illum vidit sertexerat Dominus. ideo ad hoc

tempus indicandur, nom simpliciter mane dixit,
ut supra, sed valde mane, quibus verbis nequaquam
solis ortum sed pratvinm lucis obscure crepusculum,
quod assignans Joannes venisse dirit Maríau Mag.
dalenam mane, dum adhuc tesebrm essent, ad
monumentum, ei vidisse lapidein sublatum a mo-
namento 5).

Sed non tantam ipes ad monumentum venit, se-
cundum Joannem, verem etiam á monumento, cum
Dominum non vidisset, recessit; venit et currit
ad Petrum et Joannem auntíatque minime Domi -
nuw surrexisse, sod a monumento sublatum esse,
unde adhuc resurrectionem nesciebat. Superes( ergó
Deminum Maris non prima diei hora, sed postquam
una fuerit elapsa, apparuisse. Veram ab evangeli-
stis obscure annuutíatum est quod vestras cbaritati
revelabo. Felicem enim Dominice resurrectionis
nuntium, prior ante omnes homines, sicut deoeas

D erat οἱ justum, Deipara a Domino accepit, ipsa il-

lum redivivum pro omnibus vidit, ipsa divine ejus
gavisa est colloquio, nec oculis solum conspezit,

et auribus eum audivit, sed et prima solaque ma-

nibos tetigit sanctos ejus pedes, elsi evangelisue
hzc oinnia non aperte indicent, quia nolebant Ma
riam in testimonium proferre, ne infidelibus suspi-
cionis occasionem darent. Nunc vero cum gratia
ejus qui resurrexit ad fideles nobis sit sermo οἱ
festivitasnos »d judicanda unguenta ferentium acta
inducat, inspirante eo qui dizit: « Nihil occultum
quod non revelabitur », hoc ipsum pateíaciemus.

23)

GREGORII.PALAM/R

-

διευχρινεῖν, λόγον διδάντος τοῦ. εἰπόντος * « Οὐδὲν αρυπτὸν ὃ οὐ φανερὸν γενῄήσεται, » καὶ τοῦτα φανν.

ρωθήσεται.

Igitur unguenta ferentes sunt que Jesu Matrem co- Α Ἀνροφόροι τοίνυν εἰσὶν αἱ συναχολουθοῦσαι µετα

mitate, et tempore salutiferz passionis perseveran-
tes a4 condiendum corpus properabaut. Nam cum
Joseph et Nicolemus petivissent et accepissent 4
Pilato corpus Dominicum, quo sindone cum visco-
sis aromatibus involuto postquam e cruce abstulis-
seut, et lapideo monumento imposuissent, magnum
Japidem posuerunt ad ostium monumenti, aderant
coDspicientes, secundum evangelistam Marcum,
Maria Magdalene et altera Maria sedentes contra
scpplerum. Dicendo: et altra Maria, Deiparaui
prorsus indicavit: ipsa eliam Jacobi et Joseph
iter vocavatur, quia ex ejus conjuge Joseph erant
orti. Verum non iiie tantum conspicientes aderant,
sepulto Domino, sed et alie mulieres, sicut. Lucas
narravil scrihens ; « Subsecuta autem mulieres quae
cum eo venerant de Galilea, viderunt? monuiuentum
et quemadmodum positum erat coipus ejus ; erant
autem Maria Magdalene, et Joanna, et Maria Jacobi
et cæteræ cum eis 9, » Quo, ait, revertentes eme-
runt aromata οἱ unguenta ; nondum enim plene no-
verant ipsun esse verum vitz odorem iis qui ad eum
fide accedunt. sicut est odor mortis iis qui in in(i-
delttate usque ad finem permanent ; et odorem ve-
stimentorum cjus, id es( corporis, super omnia
arowata, el unguentum effusum nomen ejus, quo
divino odore terram replevit4 sed parant unguenta
οἱ aroinata, illa quidem in honorem jacentis, liec
vero adcorrigendum íoetorem e corpore putrescente

τῆς τοῦ Κυρίου Μητρὸ:, xai τῷ χαιρῷ τοῦ σωτηρίου
πάθους συµπαραμείνασαι, xal τὸ τοῦ Κυρίου σώμα
µυρίσαι σπουδάσασαι. Ἐοῦ γὰρ ωσηφ καὶ τοῦ Nt»
χοδήµαυ αἱσησάντων xoi λαθόντιον παρὰ τοῦ lod -
του τὸ δεσποτιχὸν σῶμα, xil καθελόντων ἀπὸ τοῦ
σταυροῦ, xal περισχόντων σινδόσι gov ἀρώμασι xole
λωδεστάτοις, καὶ λαξευτῷ μνημείῳ ἐνθέντων». καὶ:
λίθον ἐπιθέντων µέγαν ἐπὶ τῇ θύρᾳᾷ τοῦ μνημείου,
θεωροῦσαι κατὰ τὸν εὐλγγελιστὴν Μάρχον παρῆσαν
Μαρία ἡ Μαγδαληνὴ xat 1j ἄλλη Μαρία, καθήµεναι
ἁπένα τι τοῦ τάφου. Διὰ τοῦ εἰπεῖν, Καὶ ἡ ἄλλη
Μαρία, τὴν θεοµήτορα πάντως ὑποφ;/νων. Καὶ "e-
χώξου γὰρ xai Ἰωσῆ αὕτη ἐχαλεῖτο µήτηρ, ὡς ἐξ
Ἰωσὴφ τοῦ Μνήστορος ἑχείνων ὄντων. 05. Vm δὲ -
αὗται θεωροῦσαι παρῆσαν, ἑνταφιαζομένον τοῦ Ry-
ρίου, ἀλλὰ xal ἕτεραι γυναῖκες, ὡς 6 Λουχᾶς Ιστό»
pnat γράφων εΚαταχολουθήσασαι δὲ γυναῖχες,
αἴτινες σαν αυνεληλυθυῖαι αὐτῷ ἐκ τῆς Γαλιλαίας,
ἐθεάσαντο τὸ μνημεῖον, καὶ ὡς ἑτέθη τὸ σῶμα αὖ-
τοῦ. σαν δὲ fj Μαγδαληνὴ Μαρία καὶ Ἰωάννα xai
Μαρία Ἰαχώδου καὶ αἱ λοιπαὶ σὺν αὐταῖς. » πο
στρέψασαι δὲ, φησὶν, ἠγόρασαν ἀρώματα xal popa *
οὕπω γὰρ ἔγνωσαν ἀχριδῶς, ὅτι αὐτός ἐστιν ἀληθῶς
ἡ ὀσμὴ τῆς ζωῆς, τοῖς αὐτῷ προσιοῦσι πιστῶς,
ὥσπερ ὀσμὴῆ ὐανάτου xol; ἀπειθοῦσιν εἰς τέλος * xal
2σμὴ ἱματίων αὐτοῦ, τουτέστιν αὑτοῦ τοῦ σώματος,
ὑπὲρ πάντα τὰ ἀρώματα. xal popov ἑἐχχενω)ὲν
ὄνομα αὐτῷ, δι’ οὗ χαὶ τὴν οἰχουμένην θείας εὐωδ'ας

eruenpeutem, quorum unctione lines suos obtinere ϱᾳ, ἐνέπλησεν, ἀλλ᾽ ἑτοιμάζουσι μύρα τε xal ἀρώματα,

putabat.

τοῦτο μὲν εἰς τιμὴν τοῦ χειµένου, τοῦτο δὲ 105 xoi

παραμνθίαν πρὸς δυσωδίαν μυδῶντος τοῦ σώματος, διὰ τῆς ἁλοιφῆς τούτων τοῖς βουλομένοις προσεδρεὺειν

έπινοουσαι.

Paratis ergo aromatibus et unguentis, Sabla!o
quidem quieverunt secundum mandatum ; nondum
enim vera adveueraut sabbata, nec illud in primis
benedictum nuycrant «ohhatum quo natura nostra cx
iuferii avyssis ad prafulgens et divinum et celeste
eukneu translata. fuit. « Una. autem Sabbati valde
diluculo, sicut ait Lucas, venerunt ad monumeutun
portantes quie. paraverunt. aromata**, » Matthzens
vero: « Vespere, inquit, Sapsaü qua lucescit ir
prima Sabbati **, » duasque ponit pregre.icutes.
At Marcus; « Valdemane una sabbatorum ^*,» tesque
dicit venienies. Joannes taudeui ; « alone cum aduuc
tenebre essent * » el solam refecit. accedenteim
Mariam Magdaleuam. Unam Sabbatoruu) cvaugeli-
aſæ oinnes Dominicam dixerunt; verba auteu, ve-
spere autein. Sabbati, valde diluculo, value iuane.
όση adiiuc tenebra essent, tempus circa dilucutum
Juce simui et cenebris commistum indicant, &cilicet
quo aurora celo fulgescere capit. dieu; prenon-
tíaus. Forsan liqui, ul illud express:us statuaal
horam noctis circlter nunam cogitahunt, ia ut tres
integre ante. diei. Temaneant horæ. Videntur

*" Luc. xxur, 59 et xxiv, 10. '* Luc. xxiv, !,

δν Mti. xxvii, 4, 55 Marc, xvi, 4.

'Ἑτοιμάσασαι τοίνυν τὰ μύρα xai τὰ αρώματαν
τὸ μὲν Zá66acoy ἠσύχασαν χατὰ τὴν ἑντολὴν * οὕτω
γὰρ ἀληθινὰ Σά6δατα συνῆκαν, οὐδ) ἐχεῖνο τὸ ὑπερ-
ευλογηµένον Σά6όατον ἑπέγνωπαν, τὸ µετάγον ἡμῶν
τὴν φύσιν ἀπὸ τῶν τοῦ ὤδου χευθμώνων ἐςὶ τὸ
παμφαξς καὶ θεῖον καὶ οὑράνιον ὕψφος' « Tf, δὲ μιᾷ
τῶν Σαθδάτω», ὄρθρου βαθέος, ὡς 6 Λουκᾶ, φησιν,
ᾖλθον "ἐπὶ τὸ μνῆμα, φέρουσαι à ἠτοίμασαν ἀρώ-
pata. » "O δὲ Ματθαῖοι, « 'Ojà Σαέθάτωγ, φησι,
τῇ ἐπιφωσκούσῃ εἰς µίαν Σαθθάτων * » χαὶ δύο εἶναι
τὰς προσελθούσας, 'O δὲ Ἰωάννης * « Πρωϊ σχοτίας
ἔτι οὕσης ' » χαὶ µίαν εἶναι τὴν Μαγδαληνην Μαρίαν
την προσελθοῦσαν. Ὁ δὲ Μάρκος: « Alay xput τῆς
μιᾶς Σαθδάτων ΄ » xal τρεῖς εἶναι τὰς πρασελθού-
cas. Μίαν μὲν οὖν Σαδδάτων οἱ ε’αγγελισταὶ πάντες
τὴν Κυριαχήν φασιν * ὀψὲ δὲ Σαθδάτων, xai ὀρθρον
βαθὺν, xal πρωῖ λίαν, καὶ πρωῖ σχοτίας ἔτι οὖσης,
τὸν περὶ τὸν ὄρθρον σύμμικτον φωτό; τε xal σχότους
yp^vov οὗτος 66 ἐστιν αφοὺ τὸ τοῦ ὀρίζοντος ἑφῷον
αὐγάξεσῦαι ἄρξεται, τὴν ἡμέραν προχαταγγέλλων,
Ἴδοι δ' ἄν τις ἐξ ἀπόπτου πρὺς τοῦτο βλέπων, &p,46-
µενον μετα (ρώννυσθαι φωτὶ περί που την ἑωνάϊτν

** dy wi. x1, f.

91

HOMILIA XVIII.

242

τῆς νυὰτὲς' Gov, dX εἴναι τὰς ῥπολοίπους µέχρις,Α autem evangelistz non tautum de bora, sed.de wu.

finépac ἀχραιφνοὺς ὥρας τρεῖς. Δοχοῦσι δέ πως ol
εὐαγγελιόταὶ διαφωνεῖν ἐπί τε τοῦ «καιροῦ τούτους
xal τοῦ τῶν γυναιχῶν ἀριΏμοῦ * ἐπειδήπερ, ὡς ἔφην,
αἱ Μνροφόρ»: πολκα! τε σαν, xal οὐχ ἅπαξ, ἀλλὰ
xaV δις xat τρὶς fiov ἐπὶ τὸν τάφον, σὺν ὀλλήλαις
μὲν, οὐχὶ ταῖς αὐταῖς δὲ, xal κατὰ τὸν ὄρθρον μὲν
πᾶσαι, οὐ. τὸν αὐτὸν δὲ ὑρόνον ἐπ ἀκριθείας. fj δὲ

Ἡαγδαλη»ἡ xai µονωθεῖσα τῶν ἄλλων πάλιν $206

καὶ πάρέµεινεν ἐτὶ πλέον. Ἔχιστος οὖν τῶν εὐχγ-
γελιστῶν, : μίαν ἔστιν ὧν προσέλευαιν εἰπὼν, τὰς
ἄλλας παρῆκεν * ὡς δὲ ἐγὼ συµθδάλλω τὰ καὶ συνάγω
παρὰ τῶν εὐαγγελισότῶν ἁπάντων, χαθὰ. xat τοῦτ)
Spot», πρώτη πάντων ἡ Θεοτόχος nUsv ἐπὶ τὸν
του ΥΠοῦ x3 Θτοῦ τάφον, τὴν Μαγδαληνὴν Maplav

mero mulierum discrepare ; sed haud diflicile cenci
liantur, cum, ut dixi, mulieres unguenta ferentes
plures essent, et non semel modo, sed bis et ter ad
sepulcrum venirent, nounullæ quidem simul, sed
Dequaquam eum iisdem, omnes elrca.dilueulum.,.at
nón omnes in codem temporis articulo, Maglaleua
autem sola rursus sine aliis venit, et diutius perinan-
sit. Igitur singuli. evangeliste. unum carum | iler
relerunt, omiss's aiiis. Sed ut ego e omnibus evau-
gelistis colligo et conjicio, quemadmodum. supra jam
dixi, pria ex omnibus au sepulcrum Filii Deique
simui venit Deipara cum Maria Magdalenc. Quod
prasertim didici ex evangelista Mattlieo. dicente:

.« Venit Maria Magdalena et altera Maria ( quie certo

ἐπειγομένη. ai τοῦτο µάλιατα διδάσχοµαι παρὰ D est Deipara) videre sepulerum. Et ecce terra? motut

«^0 εὐαγγελιστοῦ MatÜalo,* « Μλθε γὰρ, φησιν,
} Μαγδαλτνη: Μαρία, καὶ 4 ἄλλή Macia, Ἶτις ἣν
πάντως η θεοµῄήτωρ, ὑΣ5ωρΏσαι τὸν τάφον ' xai ἰδοὺ
σεισμός ἐγένετο μέγας * ἄγγελος γαρ Κυρίου χατα-
615 Ες οὐρανοῦ, προσελθὼν απεχυλισὲ τον λίθον ἀπὸ
τῆς θύρας vol pvnpslóu, καὶ ἐχάθητο ἑπάνω αὐτοῦ"
Tiv δὲ ἡ [δέα αὐτοῦ ὡς ἀστραπὴ, xal τὸ ἔνδυμα αὐτοῦ
σαν ol ἑηροῦντεξ, χαὶ ἐγένοντο ὡσεὶ νεκροί. »
Πᾶσαι t0v αἱ ἅλλαι Ὑυναῖχες μετὰ τὸν σεισμ»ὸ»
{δου, χαὶ τῶν φυλάκὼν τὴν φυ (ην, xai τὸν τάφον
ἀνεωγμένον εὗρον, «αἱ τὸν λίυον αποχεχυλισµένον"
f δὲ Mapüsvoufisop παρήν τοῦ σεισμοῦ Ὑινομένου,
χ1ἱ ἀποχεχυλιδμένον του Ἀίθου, xat τοῦ τάφου ἀνοι-

Υρμένου. xz τῶν Σηρούντων παρόντω», εἰ καὶ xa- t

| τασεσεισµένων τῷ qéóOtp* διὸ xal μετὰ τὸν σεισμὸν
ἀνασφ{[λαντες πρὸς φυγὴν εὐθὺς ἔθλεψαν ' ῇ δὲ θεο-
μήτὠρ ἀδεέστερον ἐνετρύφα τῇ θέᾳ. Ἐμοὶ δὲ δοχεῖ
καὶ δι’ αὐτὴν πρώτην τὸν ζωηφόρον ἐχεῖνον ἀνοιγὰ-
ναι τάφων. δι αὐτὴν Tap πρώτη» kal δι’ αὐτῆς
πάντα ᾽ μῖν ἀνέψκταει ὅσα επ) τοῦ οὐρανοῦ ἄνω, xal
ὅσα ἐπὶ τῆς γῆς χάτω, χαὶ δι᾽ αὐτὴν τὸν ἄ.Ύελον
οὕτως ἀατράκτεῖιν, ὡς xal τῆς ὥρας ἔτι σχότει
καζεχοµένης, ὑπὸ δαψιλεῖ ταύτην τῷ τοῦ αγγέλου
φωτὶ, ul) τὸν τάφον ἰδεῖν κενὺν µόνον, ἀλλὰ καὶ τα
ἑντάφια xatk χόσμον τε κειµῖνα, xal πολυειδῶς
μαρτὺροῦντα τῷ ἔνταφιασθέντι τὴν ἔγερσιν. "Hv δὲ
ἄρα καὶ ὁ εὐαΥγελιστὴ» ἄγγελος αὐτὸς ἐχεῖνος ὁ
Fa6pf ^ ὡς Ὑὰρ εἶδε ταύτην οὗτος ἐπειγομένην
ἐπὶ οὖν -ἀφόν, ὁ τὴν ἀρχΏν πρὸς αὐτὴν εἰπὼῶν, Mi
106 969», Μαριάμ "' εὖρες γὰρ χάριν παρὰ τῷ
θ:ῷ, σκεύδει ναὶ vov καὶ καταθαίνει τὸ αὐτὸ πάλιν
τῇ Απιπαρθένῳ προσφθένξασθαι, xal τὴν ἐκ νε-
κρῶν ἀνάττασιν 152 ἐξ αὐτῆς Ἰεννηθέντος ἁσπόρως
εὐαγγελίσασθαι, xat τὸν λίθον ἆρα:, xal ὑποδεῖξαι
χενὸν τόν τε τάφον καὶ τὰ ἐντάρια, xal οὕτω πι-
σ:ώσασθανι ταύτῃ tà Εὐαγγέλιον. « ᾿Αποχοιθεὶς Υὰρ,
φἠαὶν 6 ἄγγελος εἶπε ταῖς γυναιξί’ Μη φουείσθε
ὑμεῖς, [ησοῦν ζητεῖτε τον ἑσταυρώμένον; ᾿ΗἩγέρθη"
(8i 6 τόπος ὅπου ἔχειτο ὁ Κύριο; * ὁ εἰ γὰρ καὶ τοὺς
φύλαχας, φησΊν, ὁρᾶτε κατασεισθέντας τῷ «όδῳ,
ἀλλ᾽ Opel, μὴ φοδεῖσθε’ οἶδα γὰρ ὅτι Ἰησοῦν τον

* Lue: 1,500. ** Matth. xxvii, 5, ϐ.

facius est magnus; angelus eniin Domini descendit
de coelo, et accedens revolvit lapidem ab ostio mo-
nuuen?i, et sedebat super eum. Erat autem aspe-
ctus ejus sicut fulgur, vestimenta. cjus alba sicut
uix ; pre timore autem ejus exterriti sunt custodes,
εἰ facti sunt velut mortui. »

λευχὸν ὡσεὶ χιὼν, ἀπὸ δὲ τοῦ φοδου αὐτοῦ ἑσείσθι-

Cæteræ ergo wuleres posi terrze motui. vene:
runt, éjm jam aufugissent custodes, sepulerumque
invenerunt apertum, ct. lapidem revolutum ; sed
Virgo Mater aderat dum tiebat teriz: notus, lapis
revolvebatur, aperiebatur sepulcrum, dumque ade-
rant custodes, licet metu. pertereiu, 1deo, remisso
ex pavore auimo post terr: motui statiu. fugam
spectarutit; audacius autem Deipara spectaculo Ix-
tabatur. Mihi videtur propter illam primam vivilicum
illud sepulcrum patuisse ; nam propter 'éam et per
eam omnta Laur tà colis supra quam in terris infrà
nobis aperta sunt ; propter éam puto angeluri (tà
effulsisse, ut, dum hora adhuc tenebris iuvolveretur.
ek cojoso angeli splendore, non tantuu sepulcrum
viderit vacuum, sed eliam linteamina it ordine posit.
et muilimode. resurrectionem sepuitl testaniia. Be-
nedictus ille nuntius Gabriel erat angelus; ut enim
viderit eam ad sepulcrum properauten, qui a princie
pio ad eam dixit: «Ne timeas, Maria ; invenisti enimi

p Brauau apud Dominum **, » testinans descendit o

eadem rursus semper Virgini referret, et resur-
rexisse eum qui ex ea sine semine natus erat nun-
tiaret, et sublato lapide, vacuum sepulcrum ctm
linteaminibus ostenderet, sicque bonum οἱ nunliuti
firmarct. « Respondens enim angclus dixit mulic-
ribus : Nolite timere ; Jesum quzritis crucifixum ?
Surrexit, non est hic: ecce locus ubi positus crat
Dominus**. » Nam etsi custodes videatis metu
perterritos, vos lamen holite timere; scio. eniin
quod Jesum crucifixum quizritis ; surrexit, non est
bic. ls enim non solum inferni foribus, pessulig et
sigillis detineri non potuit, sed et nobis inmortali-
bus et c«e'estibus angelis vivit Dominus ip£eque:

20

loeum ubi positus erat Dominus ; et cito euntes di-
cite discipulis quia surrexit a mortuis. Et exierent,
inquit, eom timore et gaudio magno **. »

GREGORII PALAME
solus est emnium Dominus, Ait. enim : « Videte ,

2H
ἑσταυρωμένον ζητεῖτε' ἠγέρθη, οὐκ ἔσειν ὧδε-
Οὗτος γὰρ ob µόνον (Moo καὶ θανάνου καὶ «ἄφου
χλείθροις παὶ μοχλοῖς xe cppayfeiv ἐστιν ἀκάθο-
Χτος, ἀλλὰ καὶ εῶν ἀθανάτων ἡμῶν καὶ οὐρανίων

ἁἀγγέλων ὑπάρχει Βύριος, xai μόνος οὗτός ὃστιν ὁ τοῦ φαντὸς ἕόριος: « Ἴδετε γὰρ, quo, οὖν εόπον
ὅπου ἔχειτο ὁ Κύριος ᾽ καὶ ταχὺ πορευθεῖσαι εἴπατε τοῖς μαθηναῖς αὐτοῦ, ὅτι ἠγέρθη ἀπὸ τῶν νεχρῶν. »
« Ἐξελθοῦσαι δὲ, φησι, μετὰ φόδου xat χαρᾶς μεγάλης. »

Iterum mihi videtur Magdalena Maria u-
morem conoepisse neemon estere cum ea mu-
lieres ; non enim intellexerunt dictorum ab angelo
sensum neque Iueem accipere perfecte poterant vt
penitus viderent et intelligerent ; Deiparam vero
magna credo oxsuliavisse Liütia; nam verba
angeli intellexit et tota luminis facta utpote puris-
sima divinisque plena gratiis, in omnibus plene ve-

ritetem apprehendit, et eredidit arebangelo qui et 5

multa fide dignus ex operibus apparuerat. Et vero
quomodo quum ipsa portentis adesset, non intelle-
zisset Virgo divine sedes sapientie quod perfectum
faerat, qui». viderat terrs motum et, magnum dein
angelum a jceelo descendehtem, cul aspectus sicut
fulgur, custodes factos velut mortuos, lapidem re-
volutum, linteaminum ínter se myrra et aloe ag-
glutinatorum eorpore vacuorum iugens miracalum,
sepuitcrum inane, et insuper lætum angeli aspectum
et nuntium ? Sed egressa poit hune nuntium Moria
quidem Magdalene, quasi. angelum non audivisset
qui ceterum nom propter eam locutus fuerat, ad
&patium sepulcri vaeuum accessit, neglectis linteami-

Ἐμοὶ Coxst πάλιν τὸν μὲν φόδον ἔτι τὴν Ἀέαγδε”
Anvhv Μαρίαν ἔχειν, χαὶ εὰς µέχρι τότε συνελθού-
σας εῶν ἄλλων γυναικῶν * οὗ γὰρ συνΆπαν τῶν
εἰρημένων παρὰ τοῦ ἀγγέλου τὴν δύναμιν, οὐδὲ φοῦ
qutbc ἀντιλαδέσθαε «slo; ἴσχυσαν, ὡς Helv. καὶ
καταμαθεῖν ἀχριδῶς * την δὲ θεοµήτορα τὴν μεγά-
λην κτήσασθαι yapXv, τὰ παρὰ «o0 ἀγγέλου euvet-
σαν, xa τοῦ φωτὸς γενομένην ὅλην, ὡς χεχαθαρμµό»
γην ἄχρως, xa χεχαριτωµένην θείως, xal διὰ «οἑν-
των βεθαίως τὸ ἀληθὲς xol γνωρίσασαν, καὶ τῷ
ἀρχαγγέλῳ πιστεύσασαν, ἐπεὶ χαὶ πιοτὺς οὗτος ἐκ

᾿φολλοῦ ταύτῃ διὰ τῶν ἔργων ἑἐφάνη. Iioc δὲ xal

παρὰ τῶν γενομένων αὐτῆς παρούσης, oóx ἂν συν-
fxev ἡ θεόσοφος Παρθένος «b τελεσθὲν, σεισμὸν
ἰδοῦσα, καὶ τοῦτον µέγαν, ἄγγελον χατερχόµενον
οὐρανόθεν, xal τοῦτον ἀστραπηφόρονι τὴν τε τῶν
εηρούντων νέκρωσιν, καὶ τοῦ λίθου τὴν µετάθεσιν,
xai τοῦ τάφου «hv χένωσιν, xol τῶν ἑνταφίων οὐ
μέγα θαῦμα, ἁδιαλύτων ἅἃμα, xaX σμύρνῃ καὶ (Mg
συνεχοµένων, xai χενῶν ὀρωμένων τοῦ σώματος, —
καὶ πρὺς τούτοις εν αρὸδς αὐτὴν παρὰ τοῦ:ἀγγέλου
χαρµόαυνον O£av χαὶ ἀγγελίαν; Ἁλλ' ἐξελθοῦσαι

nibus, et currit ad Simonem et ad &lium discipulum, { μετὰ τὸν εὐαγγελισμὸν τοῦτον, f plv Μαγδαληνὴ
sicut dixit Joannes. 4 Virgo autem Deipara aliis con- Μαρία, ὡς ἂν εἰ μηδὲ Ίχουσε τοῦ ἀγγέλου, pn ἐχεί-
juncta mulieribus eedem unde venerat redibat; et νου δήπου δι αὐτὴν φθεγξαµένου, εἲν τοῦ τάφου
ecce, quemadmodum inquit Mattheus: « Jesus 00 Ἅµαένωσιν ἐξαχριθοῦται µόνην, τῶν ἑνταφίων μηδένα
currit iliis dicens : Avete 06. » λόγον ποιησαµένη * καὶ τρέχει πρὸς Σίμωνα Πέτρον
xai τὸν ἄλλον μαθητΏν, ὡς ὁ Ἰωάννης φησίν. 'H δὲ θεοµήτωρ Παρθένος ἑτέραις Ίυναιξὶ αυναςθεῖσα»
ὅθεν ἆλθεν, ἐπανήρχετο πάλιν" xal ἰδοὺ, καθάπερ ὁ Ματθαῖός φησιν ε Ὅ Ἰησοῦς ὑπήντησεν αὗταῖς

λέγων, Χαίρετε. »

Vidctis Deipsram ante Marism Magdalenam eura
qui propter salutem nostram carne passus et sepul-
tus resurrexit conspexisse? « llle. autem, inquit,
&sccesserunt et amplexs pedes ejus, adoraverunt

eum. » Quemadmodum resurrectionis nuntium.

postquam ab apgelo cum Maria Magdalena audivis-
&e sola dictorum sensum intellexit Deipara, ita cum
eseteris mulieribus obvia Filio simulque Deo, prima
ex omnibus cseteris et vidit et agnovit redivivum, et
procidens pedes ejus tetigit, et nuntia ipsa facta
est ad apostolos. Quod autem Maria Magdalene ne-
quaquam erat cum Dei matre, quando a sepulcro
regresse occurrens apparuit et locutus est Dominus,
disciinus a Joanne dicente: « Cucurrit ad Simonem
Petrum et ad alium discipulum quem amabat Jesus,
et dicit illis: Tulerunt Dominum de monumento, et
nescimus ub! posuerunt eum*!, » Nam si vidisset et
manibus tetigisset et occurrentem audivisset, quo
pacto diceret, Tulerunt eum et hinc portaverunt,
quo sutem. nescimus? Sed postquam Petrus et

** Matth, xvii, 6-δ, ** ibid. 9.

ὍὉρᾶτε ὅτι καὶ «pb τῆς Μαγδαληνῆς Μαρίας 1
Θιοµήτωρ εἶδε τὸν διὰ τὴν ἡμετέραν σωτηρίαν .
eapxi xai παθόντα xal ταφέντα xal ἀναστάντα ;
« Àl δὲ προσελθοῦσαι, φησὶν, ἑχράτησαν αὐτοῦ «elc
φόδας xal «απροσεχύνησαν αὐτῷ. Καθάπερ δὲ «b
εὐαγγέλιον τῆς ἄναστάσεως μετὰ τῆς ἸἩΜαγδαληνὶς
Μαρίας ἡ θιοτόχος παρὰ τοῦ ἀγγέλου ἀχούσαεα
μόνη αννῆχε τῶν εἰρημένων τὴν δύναμιν, οὕνω καὶ
μετὰ τῶν ἄλλων γυναιχῶν, ὑπαντήσασα «p Ti
xai Ori, πρώτη τῶν ἄλλων ἁπκασῶν καὶ εἶδε καὶ
ἑπέγνω τὸν ἀναστάντα, καὶ προσπεσοῦσα τῶν αὐτοῦ
fito ποδῶν, xaX ἁχόστολος αὐτοῦ «pb; τοὺς &xo-
στόλους ἐγένετο. "Ότι δὲ ἡ Μαγδαληνἡ Mepla οὗ
συνην τῇ τοῦ Θεοῦ Μητρὶ, ἠνίχα παρὰ τοῦ τάφου
ἐπανιούσῃ ὑπήντησε xat ἐπεφάνη xal κροσελάλήσεν
αὑτῃ ὁ Κύριος, διδατχάµεθα παρὰ τοῦ Ἰωάννου,
€ Έρέχει yxp, φησὶν, αὕτη πρὸς Σίμωνα Πέτρον xal
πρὸς τὸν ἄλλαν µαθητὴν, ὃν ἐφίλει ὃ Ἰησοῦς, καὶ
λέχει αὑτοξς, Πραν τὸν Κύριον ix τοῦ μνημείου,
xai 107 οὐχ οἵδαμιν ποῦ ἴθηχαν αὑτόν.. TR;

*? "an τς, 3.

215

νοντος ἤχουσε, τοιαῦτα ἔλεγεν, ὅτι "Hpav καὶ µετ-
έδηχαν, ὅπον δὲ, οὐχ οἴδαμεν;, ᾽Αλλὰ μετὰ τὸν Πέ.

| HOMILIA XVIII. |
Τὰρ ἂν εἴπερ εἶδε, καὶ χεραῖν ἤψατο, παὶ συντυγχά- A Joannes cucurrissent ad monumentum, et conspe-

946

ctis ibi linteaminibus redivissent, Maria, inquit,
stabat ad monumentum foris, plorans.

τρου xdi Ἰωάννου δρόµον ἐπὶ «by. τάφον, καὶ τὴν ἐχεῖ θέαν τῶν ὁθονίων xal τὴν ἐπάνοδον, Μαρία

εἰστήχει, φησὶ, αρὸς τὸ μνημεῖον χλαίουσα ἔξω.
Ὁρᾶτε ὡς μὴ µόνον οὕπω εἶδεν, ἀλλ οὐδὲ δι
ἀχοῆς ἐπληροφορήθη; xai τῶν ἐπιφαινομένων δὲ
ταύτην ἑρωτησάντων ἀγγέλων, Tóvat, τί χλαίεις ;
ἐχείνη πάλιν ὡς περὶ νεχροῦ ἀποχρίνεται. ὡς δὲ
στραφεῖσα τὸν ᾿Ἰησοῦν εἶδεν, οὐδὲ πάλιν συνῆκεν,
ἁλλ' ἐρωτωμένη καὶ παρ) αὐτοῦ, τί χλαίει, τὰ πα-
ῥαπλῆσια φθέγγεται, ἕως οὗ ἐξ ὀνόματος ἐχεῖνος
αὐτὴν χαλέσας, ἑαυτὺν παρέστησεν ὄντα. Τότε δὴ
προσπεσοῦσα χαὶ αὐτὴ, καὶ ζητοῦσα τὸν ἁσπασμὸν
τοῖς ἐχείνου soc προσενεγχεῖν, ἤχουσε παρ᾽ αὐτοῦ,

Videtisne eam non solum nondum vidisse, sed
etiam nondum audivisse Dominum? Et appsrenti-
bus angelis qui eam interrogaverunt dieentes :
Mulier, quid ploras ? illaiteram tanquam de mortao
respondet ; et. quando converssr vidit Jesum, mec
adhuc agnovit, sed ab eo interrogata quid ploraret,
vehementer lamentatur donec ille eam nomine ap-
pellaus semetipsum viventem obtulit. Tunc Ipsa
quoque procidens, et cupiens pedes ejus ampleeti,
ab eo audivit : Noli me tangere ; a quo discimus,

Mf poo ἅκτου, καρ' οὗ µανθάνοµεν, ὡς ἠνίχα By quoniam quando prius visus est Matri ceterisque

πρότερον ὤφθη «fj τε Μητρὶ xal ταῖς συνούσαις
αὐτῇ Υυναιβιν, αὐτῇ µόνῃ καὶ τῶν ποδῶν ἂφασθαι
παρέσχεν, εἰ καὶ ὁ Ματθαῖος κοινοποιεῖται καὶ ταῖς
ἆλλαις γυναιδὶ τοῦτο, μὴ θέλων δι ἣν τὴν ἀρχὴν
ἔφημεν αἰτίαν, Φανερῶς τὴν Μητέρα προάχειν ἐπὶ
τῶν τοιούτων. Ἐπεὶ δὲ μετὰ τὸ πρώτην ἐλθεῖν ἐπὶ
τὸν τάφον τὴν ἀιιπάρθενον Μαρίαν, xal πρώτην
τὸ εὐαγγέλιον τῆς ἀναστάτεως δέξασθαι πολλαὶ συν-
ἆλθον, xaX «bv λίθον εἶδον ἀποχεχυλισμένον χἀχεῖ-
vas, xal τῶν ἀγγέλων ἤχουσαν, ἐπανιοῦσαι μετὰ τὴν
τοιαύτην ἀχοὴν χαὶ θέαν ἐμερίσθησαν. Καὶ αἱ μὲν,
χαθάπερ ó Mápxo; qnoi, « ἔφυγον ἀπὸ τοῦ µνη-
µείου, xat εἶχεν αὐτὰς Φφόδος xal ἕκστασις, xal
οὐδενὶ οὐδὲν εἶπου, ἐφοθεῦντο γάρ” » αἱ δὲ «fj τοῦ
Κυρίου εἴποντο ἸΜητρὶ, αἳ xal τῆς τοῦ Δεσπότου
θέας καὶ ὁμιλίας ἐπέτυχον. Ἡ δὲ Μαγδαληνἡ πρὸς
Πέτρον xai Ἰωάννην ἀπβει, μεθ ὧν καὶ πρὸς τὸν
τάφον πάλιν ἔρχεται μόνη " χἀχείνων ἀναχωρησάν-
των, αὑτὴ παραμείνασα τῆς Δεσποτιχῆς ἀξιοῦται xal
abty θέας, xaX πρὸς τοὺς ἁποστόλους xal αὕτη πέἐμ-
πεται, xal πρὸς αὐτοὺς ἔρχεται πάλιν, ἀπογγέλ-
λουσα πᾶσιν, 45; Ἰωάννης φησὶν, « "Oct ἑώραχε
τὺν Κύριον, xat ταῦτα εἶπεν αὐτῇ. »

Ἑαύτην οὖν «hv θέαν «pot φησι xal 6 Μάρχος
γενέσθαι, εουτέστι κατὰ τὴν ἀχραιφνῃ τῆς ἡμέρας
ἀρχὴν, τοῦ ὄρθρου παρελθόντος παντὸς, ἀλλ οὐχὶ
&hv τοῦ Κυρίου ἀνάστασιν, οὐδὲ τὴν πρώτην αὐτοῦ
ἐπιφάνειαν εότο Ὑενέσθαι ἰσχυριζόμενος. Ἔχομεν
8b τὰ τῶν Ἰάυροφόρων ἠκριδωμένα, χαὶ τὴν ἄνωθεν
ζητουμένην bà ταύταις τῶν τεσσάρων εὐαγχελι-
οτῶν συμφωνίαν. Οἱ δὲ μαθηταὶ χατ αὐτὴν τὴν
ἡμέραν τῆς ἀναστάσεως παρά τε τῶν Mupogópuy
ἁχούσαντες xal τοῦ Πέτρου, xal παρὰ Λουχᾶ xa
Κλεόπα, ὅτι ὁ Κύριο; (fj, xai ἐθεάθη ὑπ) αὑὐτῶν,
Δαἰστησαν ’ διὸ καὶ ὀνειδίζονται παρ’ αὐτοῦ, ὕστερον
συνοῦσιν ἐπιφανέντος αὑτοῖς. Μετὰ δὲ τὸ διὰ πολλῶν
xai πολλάχις ἑαυτὸν παραστῆσαι ζῶντα, οὐκ ἑἐπί-
στευσαν µήνον Λάντες, ἀλλὰ καὶ ἐχήρυξαν παντα-
χου» « El; Λᾶσαν γὰρ «hv γὴν ἐξηλθεν ὁ φθόγγος
αὐτῶν, xat εἰς τὰ πέρατα τής οἰχουμένης τὰ ῥέματα
αὐτῶν; s « Teo Κυρίου συνεργοῦντος, xai τὸν λόγον

C

mulieribus comitantibus, huic soli dedit pedes tan-
gere, etsi Matthzeus. istud aliis mulieribus com-
mune faciat, quuin nollet propter ex quam ín
principio retulimus causam, aperte Motrem ín
talibus circumstantiis testem proferro. Verum
cum primá sepulerum Maria semper Virgo adi-
visset, primaque prosperum resurrectionis nun-
tiom accepisset, plures aderant quee pariter lapidem
viderunt revolutum angelosque audierit; quibus
auditis et visis revertentes diviss$ suem, Alias qui-
dem, sicut Marcus dixit, « fugeront de monu-
mento, Ínvaserat enim eas tremor et psvor, et
nemini quidquam dixerunt : timebant enim 3. »
Alim vero secuts sunt Matrem Domini cujus
aspectu et colloquio gavise sunt. Magdalene vero
ad Petrum et Joannem abiit, quibuscum ad se-
pulcrum rursus venit sola, quibus recedentibus,
ipsa permanens Dominico dignata est aspectu, et
ad apostolos ipsa quoque mittituf, e( ad ους re-
vertitur, annuntians omnibus, sicut retulit Joannes,
« Quia vidi Dominum, οἱ hxc dixit mihi **. »

fgitur banc visionem mane factam esse dixit
Marcus, id est in ipso diei initio, diluculo jam
prorsus elapeo, non autem Domini Resurrectionem
εἰ primam ejus apparitionem tunc contigisse aflir-
mat. Penitus investigata babemus Unguentiferarum

D acta, et supra quaesitam quatuor evangelistarum

concordiam. Discipuli vero, ipsa: Resurrectionis
die, cum ab illis mulieribus, necnun s Petro, et
secundum Lucam, a Cleopba audivissent quia: Do-
minus vivit et ab eis visus est, minime eredide-
runt ; ideo increpavit eos Dominus, rursus eis con-
gregatis apparens. Sed postquam multoties seipsum
iis vivum obtulisset, non modo crediderunt omnes,
sed et ubique predicaverunt; nam « In omnem

Werram exivit sonus eorum, et in fines orbis terrae

vetba eorum ?*, » « Domino cooperante et sermo-
nem con(irmante sequentibus signis **.» Nam signa
donec verbum per omuei terram praedicatum fuis-

* Marc. xvi, 8... ** Joan. xx, 18. '* Psal. xvi, 4. ?! Marc, xvi, 20.

241

GREGORII PALAM.£

set, eran! maxime necessarià; seá 6. necesse sit A βεδαιοῦντος, διὰ τῶν ἑπαχολουθούνεων δηµείων »

signis εἰ prodigiis ad exhibendam et ſirmandam
praedicationis veritatem, necesse est etiam signis,
non prodigiis, ad confirinandos eos qui verbuin
receperunt, 3n firmiter crediderint ; quibusnam {
Jis qua ex operibus monstrantur. Nam dictum est:
-« Ostende mihi fidem tuam ex operibus tuis. »
Et : « Quis sapiens inter vos? Ostendat ex beua
convergaiiopnc operationes suas '*. » Qtis enim
putabit mentem vere. divinam et. magnani et su-
blimem fiabere, et, ut ifa dicam, celestem, qualis
est pius animus, si pravis indulgeat eperibus,
necnon.terrz terrenisque inh:ereat?

Quid ergo proderit, fratres, si quis se dicat
habere divinai fidem, opera autem non habeat
fidei consentanca ? Quid adjuverunt lampades stul-
12s virgines oleum non babentes, id est charitatis e!
niisericordi:x opera ? Quid diviti profuit in igne inex-
stinguibill propter suam erga Lazarum iuuumani-
tatem astato patrem Abraham invocare? Quid non
habenti a bonis operibus vestem divinis nuptiis et
conyivio: illique immortalilati accommodatam, ejus
in sequenda vocatione, obsequium? Convocatus qui-
dem, credens omnino advenit, et eum Sanctis illis
convivis congregatus est, sed aecusatus et igno-
minia confusus, quia ex moribus et operibus pra-
vitatem induerat, liyatis sine misericordia manibus
et pedibus, in gehennam ignis mittitur, ubi ejulatus
οἱ stridor dentium ; quam utinam nullus ex voca-
tis a Cbristo experiatur, sed omnes fide vitam exhi-
benies inimaculatam intrent in. cubiculum consum-
mate 111159, et cum sanctis in seternum gaudeaut,
ubi omnium ketantium est habitatio. Amen.

HOMILIA XIX,

In evangelium de Samaritide 15, et. quia oportet
presentia contemnere.

Omnibns istis diebus etapsis usque ad Pente-
costen procurrentibus, Filii Dei ac Solvatoris
nostri Jesu Christi -resurrectionein 4 mortuis ce-
lebramus, eujus prz aliis festis excellentiam ista
festivitate ostentamus. Iste quidem dierum cir-
culus reditus ad colum anniversariam continet
memoriam ; sed lic etiam quantum resurgens
Dominus przstet servis qui quandoque surrexerunt
menifestat; hi enim omnes a morle revocati ab
alils sunt resuscitati, et rursus mortui sub Lerram
reversi suml ; sed Christo ex mortuis resuscitaio,
mors 184 jam non doininatur ; nam ipse solus, cum
semetipsum post trés dies resuscilassel, nequa.
quam in Cerràm reversus est, sed in caelum ascen-
dit, figmentum nostrunf utpote ad divinam natu-
ram eletàtum inibróno Patris collocaturus ; ideoque

15 Jac. ui, 18; i1, 15. 7* Joan. 1v. 58^ κ.

τὰ γὰρ αημεῖα µέχρι τοῦ χηρυχθῆναι τὸν λόγον εἰς
πᾶσαν τὴν γῆν ἀναγχαιότατα ἦν. Ἀλλὰ δεῖ μὲν ση”
µείων xal τεραστίων πρὸς παράστααιν xal βεδαίω-
σιν τῆς τοῦ: χηρύγματος ἀληθείας, δεῖ δὲ σηµείων,
ἀλλ) οὐ τεραστίων pic παράστασιν τῶν ὑποδεξα-
µένων τὸν λόγον, εἰ βεδαίως ἐπέστευσαν εἴνων τού-
των» Τῶν ἀπὸ τῶν ἔργων . « Λεῖξον γάρ pot, qnot,
τὴν πίστιν σου Ex 108 τῶν ἔργων σου » xat, « Τίς
πιστός; Δειξάτω kx τῆς καλῆς ἀναστροφῆς,τὰ ἔργα
αὐτοῦ.» Tíc γὰρ πιστεύσει διάνοιαν ἔχειν ὄντως
θεἰαν xaX μεγάλην χαὶ ὑψηλὴν, xai ὡς εἰπεῖν οὖρᾶ»
vtov, ofa. πὲρ ἐστιν fj εὐσέδεια, τὸν φαύλων ἀντεχό-
μενον ἔργων, xal τῇ γῇ καὶ τοῖς Υηΐνοις προσηλω-
μένον;

Οὐδὲν οὖν ὄφελος, ἀδέλφοὶ, ἑαν πίστιν λέγῃ τις
ἔχειν Ocfav, ἔργα δὲ p ἔχῃ τή πίστει κατάλληλα.
Τί τὰς μωρὰς παρθένους a! λαμπάδες ὤνησαν οὐχ
ἐχούσας ἔλαιον, δηλονότι τὰ τῆς ἀγάπης xal τὰ τῆς
συµπαθείας ἔργα: Τί τὸν kv. τῇ ἀσδέστῳ φιογὶ διὰ
τὸ πρὸς τὸν Λάκαρον ἀσομπαθὲς τηγανιζόμενον
Σκεῖνον πλούσιον, τὸ πατέρα ἐπιχαλεῖσθαι. σὺν
Λρραάμ, Τί «bv. μὴ κχεχτηµένον διὰ τῶν ἀγαθῶν
ἔργων ἔνδυμα, τῷ θείῳ γἀμῳ χαὶ τῇ παστάδι τῆς
ἀφθαρσίας ἐχείνης κατάλληλον, ἡ πρὸς τὴν χλῆσιν
δῇθεν εὐπείθεια : Kal vàp προσεχλήθη τε καὶ spas.
ῆλθε πιστεύσας πάντως, xal τοῖς ἁγίοις ἐχείνοις
δαιτυμόσδι συνανεχλήθη, ἀλλ'ἐξελεγχθεὶς xol χαται-
σχυνθεὶς, ὡς τὴν ἀπὸ τῶν ἠθῶν xal τῶν πράξεων

C φαὐλότητα περιχείµενος, δεθεὶς χεῖρά» τε «αἱ πόδας

ἀνηλεῶς, εἰς την γέενναν ῥίπτεται τοῦ πυρὸς, ἕνλα
ὁ χλἀνθμὸς καὶ ὁ βρυγμὸς τῶν ὁδόντων * ἧς µηξένα
γάένοιτο τῶν ἀπὸ τοῦ Χριστοῦ καλουµένων πεῖραν
λαδεῖν, ἀλλὰ εῇ πίστει βίον ἐπιδειξαμένους προσ-
f$xovca, xai εἰσελθεῖν εἰς τὸν νυμφῶνα τῆς εὔφρο-
σύνης τῆς ἀχηράτου, xal σννδιαιωνίζειν τοῖς ἁγίοις,
ἕνθα πάντων εὐφραινομένων fj, χατοιχία. Αμήν.

OMIAIA 18.

Elc có:xxarà tijv Σαμιαρείτιδα τοῦ Χριστοῦ sbar-
yéAcor καὶ ὅτι δει xacagporsir τῶν παρόκο
ζω». |

Διὰ πασῶν τῶν νῦν διερχοµένων ἡμερῶν τούτων,
εἰς πεντήχοντα ἐκτεινομένων, τὴν ἐκ νεκρῶν. ἀνά-
στασιν ἑορτάζομεν τοῦ Κυρίου xal Θεοῦ καὶ Σωτῆρος

D ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, τὴν πρὸς τὰς ἄλλας ἑορτᾶς

ὑπεροχὴν παριστῶντες διὰ vri; παρατάσεως ταύτης.
Ei γὰρ καὶ τῆς πρὸς οὐρανὸν ἑπανόδου τὴν ἐπέτειον
μνήμην ὁ ἀριθμὸς οὗτος τῶν ἡμερῶν περιέχει, ἀλλὰ,
κ1) αὕτη. την τοῦ ἀναστάντος Δεσπότου πρὸς τοὺς
ἀναθεθιωχότας ἔσθ᾽ ὅτε τῶν δούλων. ὑποδείχνυσι
διαροράν ΄ πάντες γὰρ οἱ Ex νεκρῶν ἀναστάντε; ὑφ'
ἑτέρων ἀνέστησαν, καὶ πάλιν ἁποθανόντες ἑπέστρι».

ψαν εἰς τὴν Υην * Χριστοῦ δὲ ix νεχρῶν ἀναστάντας,

θάνατος. αὐτοῦ οὐχέτι κχνριεύει» μόνος γὰρ τος
ἑαυτὸν ἀναστήσας τριήµερον, οὖκ εἰς γῆν ἐπέστρεψε
πάλιν, ἀλλ εἰς οὐρανὸν ἀνελήλνθεν,. ὀμβθρωον ᾧς
ὁμόθεον τῷ Πατρὶ ποιήσας τὸ ἡμέτερον φύραμα; διὸ

UOMILIA XIX.

930

xai μόνος Δρχ] τῆς µελλούσης. πάντων ἀναατάσεως A solus factus est [σιγα omnium resurrectionis

χέγονε, xal µόνος ἁπαρχὴ τῶν χεχοιμημένων tvt-
v£to; χαὶ πρωτότοχος ix τῶν νεχρῶν, xal τοῦ µέλ-
Άοντος αἰώνος πατήρ» Καὶ χαθάπερ ἐν τῷ Αδὰμ
πάντες. ἀποθνήῄσχουσιν ἁμαρτωλοί τε καὶ δίκαιοι,
οὕτως ἐν τῷ Χριστῷ πάντες ζωοποιηθήσονται ἆααρ-
Φωλοί τε καὶ δίκαιοι, ἀλλ' ἕχαστο; 109 tv τῷ ἰδίῳ
πάγματι ' ἀπερχὴ Χριστὸς, ἔπειτα οἱ τοῦ Χριστοῦ ἐν
*fj Καρουσίᾳ αὐτοῦ. εἶτα τὸ τέλος, ὅταν καταργήσῃ
πᾶόαν ἀρχὴν xal ἐξουσίαν χαὶ δύναμιν, xal θῇ πάντας
ςοὺς ἐχθροὺς αὐτοῦ ὑπὸ τοὺς πόδας αὐτοῦ. Ἔσχατος
ἐχθρὸς χαταργεῖται ὁ θάνατος iv τῇ κοινή ἀναστά-
σὲ, ἐν τῇ ἑσχάτῃ σἀλπιγχι’. δεῖ γὰρ τὸ φθαρτὸν
τοῦτο ἐνδύσασθαι ἀφθαρσίαν, xal «b θνητὸν τοῦτο
ἐνδύσασθαι ἀθανασίαν.

principium, solus lprimiti& dormientium **, sclus
primogenitus ex mortuis, et pater futuri szculi. Et
sicut in. Adam omnes morini sunt peccatores et
justi, ita in Christo omnes vivificantur ** pecca-

tores et justi, sed singuli in suo ordiue, Primilia

Christus, deinde qui sunt Christi In conspectu
ejua, postea finis, quando destruxerit omnein prin-
cipatum, et potestatem et virlutem, et posuerit
omnes inimicos suos scabellum pedum snorum 18.
Ultimus inimicus destruitur, mors in communi
resurrectione, in ultima tuba ; oportet enim coi-
ruptibile hoe induere incorruptionem, et mortale
hoc induere immortalitatem.

Ταιάύτης δωρεᾶς πρόξενος ἡμῖν ἐστιν fj τοῦ Κν- B .Tale donum nobis impeirtitur Domini resurrectio,

ρίου. ἀνάστασις, xal διὰ τοῦτο µόνην ταύτην ἓν το-
σαύτῃ παρατάσει τῶν ἡμερῶν ἑορτάζομεν, ὡς ἀθά-
νατον οὖσαν xal ἀνώλεθρον xal ἀῑδιον, προῦ πογρά-
φοντες διὰ τούτων χαὶ την µέλλουσαν τῶν ἁγίων
.µαχαριότητα, f; ἀπέδρα πᾶσα ὀδύνη χαὶ λύπη xol
στεναγµός' θυμηδία δὲ xol πανἠγυρίς ἐστιν dv
ταδτή διηνεχἠς ἔνθεός τε xat ἀναλλοίωτος * ἐχεῖ Yáp
ἐστὶ τῶν ὄντιος εὐφραϊνομένων ἡ κατοιχία. Διὸ xal
πρὸ τῶν ἡμερῶν τούτων τὴν ἔερὰν Τεσσαρακοστὴν
ἐν τηστείᾳ καὶ ἀγρυπνίᾳ καὶ προσευχῇ. χαὶ ἀσχήσει
παντοίᾳ τῶν ἀρετῶν ἄχε.ν Παᾶς dj τοῦ Πνεύματος
χάρις ἐνομο]Ἰέτησε, διὰ μὲν τῆς Τεσσαραχοστῆς τῶν
tuto δεικνῦσα τὴν.ἓν τῷ αἰῶνι τούτῳ τῶν σωζο-
µέγων ζωὴν, ὡς οὐδὲν ἕτερόν ἐστιν, ἡ μετάνοια καὶ
Li θεοφιλῆς * 6:3 δὲ τῆς µετ αὐτὴν Πεντηκοστής
ταύτης, ἣν διερχόµεθ: νῦν, ἐπιδειχνῦσα τὴν διαδε-
ἑομένην. τοὺς ἐνταῦθα διὰ τὸν θεὺν ἐναγωνίως ζή-
σαντας ἄνεφιν χαὶ ἁπόλαυσιν, Διὰ τοῦτο xai Τεστα.
ῥακοστῃ μέν ἐστιν «ἐχείνη, χαὶ συνηρτηµένην ἔχει
τὴν μνήμην. τῶν τοῦ Κυρίου σωττρίων παθῶν, xal
της νηστείας τὴν λύσιν μετὰ τὴν ἑθδόμην λαμβάνει"
αὕτη δὲ Πεντηκοστὴ οὖσα συμπεριλαμδάνει xal τὴν
ἀπὸ γῆς εἰς οὐρανὸν µετάθεσιν, xa τὴν τοῦ θείου
Πνεύματος αατάδασιν xal διάδοσιν. Ἑδῥοματιχὸς
Yáp ἐστιν ὁ αἰὼν οὗτος, xal διὰ τεσσάρων ὡρῶν xal
μερῶν "xal στοιχείων συνίσταται, καὶ τοῖς ἐν αὐτῷ
χοινωναὺς ἑαυτοὺς δι ἔργων ποιοῦσι τῶν Χριστοῦ
παθηµάτων, τὴν τῆς Πενέηκοστῆς ἑορτὴν ἐπ.φέρει,

ideoque hanc solam in talt dierum productione
celebramus, utpote immortalem et iadelebileuwi
ei zternanm, prascribentes in omnibus futuram
sanctorum felicitatem, ubi non est luctus, neque
clamor, sed nec ullus dolor, sed latitia et exsultatio
divina perennis nullique mutationi obnoxia; ibi
est enim vere lztantium habitatio. ldeo ante dics
istos, sacram quadragesimam in jejunio et vigiliis
el oratione omnique omnium virtutum exercitio
gratia Spiritus nos peragere mandavit, per bos dies
quadragesimales manifestans salvandorum vitam
in hoc-szculo, quia nihil est aliud nisi paenitentia
et pielas, et per istos quinquaginta dies quos nunc
transigimus indicans requiem atque prosperitatem
in qua recipiendi sunt qui in hoc mundo propter
Deum certántes vixerint. Propterea quadragesiinalis
ille temporis décürsus adjunctam habet salutariuur
Domini passionum memoriam , jejuniique finem,
transacta liebdomada, accipit; istud autem. quiu-
quagesimum temporis spatium coinplectitur εἰ as-
sumptionem à terris in colum et divini Spiritus
communicationem atque descensum. Nam hebdoma-
dis componiiur boc intervallum constans quadragitta —
horis, partibus et divisionibus, et eis, qui seipsos.

- operibus faciünt passionis Christi participes, Pen-

tecostes festivitatem adducunt, qua octava incipit
et octava desinit non. solum per quatriduum, sed
eliam per véuerabllem producta hebdomadem;

ἥτις ix «τῆς ὀ]δόης ἄρχεται, xal εἰς ὀγδόην ἔχει τὴν p necnon per resurrectionem. Domini sequentemque-

Arv, xai τὴν σεπτὴν ἑδδομάδα, xa τὴν τετεραχτὺν
Ὀπερδᾶσαν, καὶ διὰ τῆς ἀναστάστως τοῦ Κυρίου xa:
τῆς μετ) αὐτὴν ἀναλήφεως, τὴν µέλλουσαν παρί-
στηα: τοῦ τῶν ἀνθρώπων γένους ἀνάστασιν, xal τὴν
κατ αὐτὴν τῶνίἀξίων ἐν νεφέλαις ἔπαρόϊν πρὸς τὴν
ουσίαν.τε xal χδτάπα»σιν.

Acn μὲν ού ἔόται κατὰ χαιρὀν. 'O ἓὰ Κύριος
πρὸ τοῦ πάθους xal «7; ἀναστάσεως χηρόττων τὸ
Εὐαγγέλιον εΏς βασιλείας, xai τοῖς μαθηταῖς δε.-
χνὺς, ὡς οὐκ-ὲκ τῶν Ἱουδαίων µόνον d$ ἐχλογὴ ctv
ἀξίων τῇ; 4ἴστεως ἔστᾶι, xal τῖς ὑπ αὐτοῦ προτει-
v µένης ἀῑδίου χληρονοµίας, ἀλλὰ xal &v) τῶν ἐθνῶν,

το ihid. 22. "* Psal. ctc, 1.

** | Cor. τν, 30.

Ascensionem venturam humani generis resurrectio-
nem exprimit et. subsequentem sanctorum in nu-
bibus elevationem iu occursum Dei, deindeque
quietam fn Deo inhabitationem.

θείαν ὑπάντησιν, xol ἑςῆς εἰς αἰῶνας πρὸς θεὺν συν-

H:ec quidem flent ín suo tempore. Dominus vero
ante passionem et resurrectionem suam praedicans
Evangelium regni οἱ discipulis osténdens quoniam
non ex Judais tautum eligentur digni lide sterna-
que ab eo proiissa bzredilate, sed rtiam ex gen-
tibus, sccundum hodie ad aüres vestras meumorataw

251

GREGORII PALAMAE

Evangeli voem : « Venit in civitatem Samaris A χατὰ «hv σήμερον ἀναγινωσκομένην elg ἐπῆχοσν

qua dicitur Sichar, juxta predium quod dedit
Jacob Joseph filio suo **. » Erat ibi fons Jsrob;
fontem puteum dixit, quia aquam ος fonte habebat,
ut patet ex verbis precedentibus ; Jacobi erat, quia
hic eum foderat. Praedium vero quod Jacob dedit
Josepho erat Sichem ; ait enim ad eum ultimum
efflans spiritum 1n A&gypto, et testamentum suum
conscribens : « En ego morior, vos àutem reducet
Deus ex terra ista ad terram patrum vestrorum.
Do tibl Sichem partem unam extra fratres tuos ,
quam tuli de manu Amorrbsi in gladio et arcu
meo 8.) ldeo Sichem stabat in ea parte qua postea
constitit tribus Ephraim fllii Joseph primogeniti,
quem circa locum habitabant decem tribus Israel
super quas regnavit Jeroboam apostata. Qui cum
smpius Deum offendissent, sspe ab eo derelicti
denique universi ducti sunt in eaptivitatem, ita ut
pro eis variae geutes a rege Assyriorum congregate
iu eorum loco inhabitaverint et Bamaritarum no-
men a monte Somor acceperint. Queinadmodum
progrediens Jacob, sicut narrat historias, babitavit
juxta urbem Síchimorum, ita nanc Christus proe»
grediens appropinquavit ad Samariam. Sed ille qui-
dem, ut ipse dizit, in gladio et arcu, id est ad
exitium et ruiaam priorum habitantium , Cbristus
vero in sermone et doctrina, et proinde ad salutem.
«Nam Jesus, fatigatus ex itinere, sedebat sic supra
fontem. Hora erat quasi Bexta. »

τοῦ Εὐαγγελίου φωνήν, « Ἔρχεται εἰς αόλιν τῆς
Σαμαρείας λεγομένην Σιχὰρ, πλησίον τοῦ χωρίου
οὗ ἔδωχεν Ἰαχὼθ Ἰωαὴφ τῷ vi αὐτοῦ. » Πηγὴν
μὲν οὖν τὸ φρέαρ φηαἰ. τὸ γὰρ ὕδωρ πηγαῖον εἴ-
χεν, ὡς δήλον ἔσται προϊόντος τοῦ λόγου. τοῦ Ἰσκὼόθ
δὶ fjv, ἐπειδήπερ ἐχεῖνος ὤρυξεν αὐτό, Τὸ δὲ χωρίον
ὃ ἴδωχε τῷ Ἰωσὴφ ὁ Ἰαχὼδ τὰ Zixquá ἐστι: φη
γὰρ αρὺς αὐτὸν τὰ ἔσχατα πνέων ἐν Αἰγύατῳ xol
διαἑι)έµενος * « Ἰδου ἐγὼ ἀποθνήσχω * ὑμᾶς δὲ ἀπο-
σορίψει ὁ θεὸς ἐχ τῆς γῆς ταύτης elc. τὴν γῆν οὖν
πατέρων ἡμῶν, "Ero δὲ δίδωµί σοι Σίχηµα ἑξαίρο-
«ov παρὰ τοὺς ἁδιλφούς σου, Άν ἔλαδον ἐκ χειρὶς
τῶν ᾽Αμοῤῥαίων iv τῇ μαχαῖρᾳ µου xal τῷ 966p
pov. » Διὸ τὰ μὲν Σίχηµα χατῳχεῖνο 1 10 παρὰ τῆς

B Ἔφραὶμ φυλῆς ὕστερον, ὃς fjv υἱὸς πρωτότοκος

τοῦ Ἰωσήφ. «by δὲ rapi αὐτὰ υόπον χατῴκουν et
δέκα φυλαὶ τοῦ Ἱσρκὴλ, ὧν Ἱεροδοὰμ ὁ ἀποστάτης
Ἡρδε. Προσκρούσαντες δὲ τῷ θεῷ πολλάκις οὗτοι,
xai πολλάκις ἐγχαταλειφθέντες, ὕστερον παγγενΏ
γεγόνασιν αἰχμάλωτοι, ὡς ἀντ᾽ αὐτῶν ἔθνη διάφορα
συμφορήσαντα τὸν ἄρχοντα τῶν Ασσυρίων ἐγχατοι-
χῆσαι τῷ τόπῳ, xal Σαµαρείτας ἀπὸ τοῦ 6pouc Σο.
pbp καλέσαι. Καθάπερ δὲ παραπορευόµενος ὁ "Ia-
κὼδ, ὡς ἡ Ἱστορία φησὶ, παρεστῄσατο τὰ Σίχηµα,
οὕτω παραπορευόµενος ὁ Χριστὸς νῦν, ὑπηγάγετο
«y Σαμάρειαν. Ἁλλ' ἐχεῖνος μὲν, ὡς αὐτός quate,
ἐν τῇ ῥομφαίᾳ καὶ τῷ τόξῳ αὐτοῦ, δηλονότι πρὸς
ἐξολόθρευσιν xai ἀπώλειαν τῶν πρότερον ἐνοικούν-

των * ó δὲ Χριστὸς àv λόγῳ καὶ διδασκαλἰᾳ, διὸ καὶ πρὸς σωτηρίαν’ « Ὁ γὰρ Ἰησοῦς xexomuxüx, φη-
οἷν, Ex τῆς ὁδοιπορίας, ἐχάθητο οὕτως ἐκὶ τῇ qvi ὥρα ἦν ὡσεὶ ἕχτη. »
llora et fatigatio ut sederet. iavitabant eum qui G Καὶ fj ὥρα καὶ ὁ χόπος ἰδίδου καθῆσθαι τὸν αὔμα

' eorpus nostro nequaquum abaimile induerat. Quod
ut demonstraret et futuram prospiciens lucrum
sedit sic, ut dictum est, supra fontem, id est mere
bumi, solus quasi et unus ex. multis viator ; ejus enim
discipuli abierant in civitatem ut cibos cmerent.
Dum ergo sic solus supra fontem sederet, venit
mulier de Samaria haurire aquam; Dominus au-
tem et sitiens ut homo, et obsequiosam videns
que ad sitim sedandam veniebat, cerneus vero ut
Deus eam aqua salutis sitire quam ipsum impertire
nesciebat, semetipsum anims diligenti revelare
cepit. Nam, sicut seriptum est, diligentes se
diligit. Incipit autem. qua erit acceptus, et ad eam
dixit : « Ua. mihi bibere. » Illa vero cum esset

περιχείµενον, ὁποῖόν στι τὸ ἡμέτερον * τοῦτο «οί-
νυν πιστούµενος, χαὶ τὸ µέλλον χέρδος προθλέπων
ἐχάθητο, φησὶν, οὕτως ἐπὶ τῇ κηγ], τουτέστιον
ἀφελῶς χαμαὶ, μόνος ὡς εἷς τῶν πολλῶν ὁδίτης *
οἱ γὰρ μαθηταὶ αὐτοῦ ἀπεληλύθεισαν εἰς τὴν πό-
λεν, ἵνα τροφὰς ἁγοράσωσι. Μεμονωμένου tolvuy
οὕτως ἐπὶ τῇ πηγᾗ χαθηµένου, ἔρχεται Tuvh ἐκ
τῆς Σαµαρεία; ἀντλῆσαι ὕδωρ' ὁ δὲ Κύριος καὶ
διφῶν ὡς ἄνθρωπος, xal τὴν ἔχουσαν ἀνθρωπίνως
τὴν δίψαν παῦσαι παραγενοµένην ἰδὼν, ὁρῶν ἃ
ὡς θεὸς χαὶ τὴν ταύτης καρδίαν διφῶσαν Όδατος
σωτηρίου, τὸν δὲ δυνάµενον τοῦτο παρασχεῖν οὐκ
εἰδυΐαν, ἁποκαλύψαι μὲν ἑαυτὸν ἐπείγεται τῇ] κο-
θούσῃ Ψυχᾖᾗ ποθεῖ γὰρ xal αὐτὸς τοὺς ποθοῦντας.

perspicax, et ex. sola veste, ex forma, cx decentia D χατὰ τὸ γεγραμμένον * ἄρχεται δὲ ὅθεν εὐπαράδι»

foris fulgente eum esse Judæum legisque observa-
torem intelligeret, Miror, inquit, quomodo tu 4
muliere Samaritana poscis bibere ; Judei enim Sa-
maritanis utpote paganis non couluntur. Unde
Dominus occasionem cepit semetipsum revelandi,
ad eam dicens : « Sl scires donum Dei, et quis est
- qui dieit tibi : Da mihi bibere, tu forsitan petisses
ab eo, et dedisset tibi aquam vivam.

χτος ἔσται, xal quot πρὸς αὑτὴν ' « Δός pot ὕδωρ
πιεῖν. } Ἡ δὲ συνετὴ οὖσα, xal ἀπὸ µόνης τῆς
στολῆς xal τοῦ σχήματος xal τῆς ἐπιφαινομέντς
ἔξωῦεν χοσµιότητος Ἰουδαῖόν τε ὄντα αυνεῖσα, χαὶ
τοῦ νόµου φύλαχα, θαυμάζω, ἔφη, πῶς παρὰ Za-
µαρείτιδος αἰτεῖς π΄µα, τῶν Ἰουδαίων «el; Σαμα-
βείταις ὡς ἐθνιχοῖς οὖσι μὴ ποινωνούντων, Ὁ δὲ
Κύριος ἀφορμῆς λαδόμενος ἑαυτὸν ἀποκαλύπτειν

ἄρχεται, πρὸς αὐτὴν λέγων * « Ei ᾖδεις τὴν δωρεὰν τοῦ Θεοῦ, xal τίς ἐστιν ὁ λόγων σοι, Δός μοι ὕδωρ
φιεῖν, σὺ ἂν ᾖτησας αὐτὸν, xat ἔδωχεν ἄν σοι ὕδωρ ζῶν. »

* Joan. iv, 5. "* Gcp. σεν, 21.

HOMILIA XIX.

'Opli:s μµαρτυρούµενον, ὡς εἶπερ ἑγίνωσχεν, A — Videte testantem quóniam οἱ cognovisset, ipsa

Jeretv ἂν πάραντα, χαὶ μέτοχος ἐγεγόνει τοῦ
ὄντως ζῶντος ὕδατος, ὡς xal μαθοῦσα πεποίηχε
καὶ ἀπήλαυσεν ὕστερον. Τὸ δὶ συνέδριον εῶν Ἱου-
δείων ἐρωτήσαντες, καὶ σαφῶς ἁκούσαντες, εἶτα
«bv Κύριον «fic. δόξης ἑσταύρωσαν. ᾽Αλλὰ τίς 4
δωρεὰ «o9 θεοῦ , « El δεις yàp, qnot, τὴν δωρεὰν
φοῦ OsoU* » ἵνα τἆλλα παρῶμεν, αὐτὸ τὸ τοὺς ὑπὸ
Ἱουδαίων βδελυχτοὺς εἶναι νοµιζοµένους, xat µέχρι
ἕόματος πόµατος ἀἁκοινωνήτους, τὸν ἑνανθρωπή-
eavta θοὺν μὴ βδελύττεσδαι, πηλίχης δωρεᾶς τε
παὶ χάριτος; Τὰ δὲ xal «οσούτον ἑρασμίους ἠγεῖ-
οὓαι, ὡς μὴ µόνον τὰ xap' αὐτῶν διδόµενα δέχε:
οὔαι, ἀλλὰ χαὶ αὐτὸν ἐχείνοις τῶν αὐτοῦ θείων
χαρισμάτων µεταδιδόναι;, Τί λέγω των χαρισµά-
των ; ᾿Ἑαυτὸν yàp παρέχει, καὶ σχεύη δεκτιχὰ τῆς
αὐτοῦ θεότητος ἀπεργάζεται τοὺς πιστεύοντας. οὗ
y&p ἔστιν ἄλλως κηγὴν αὐτοὺς ἔχειν, óc προϊδὼν
ἑπαγγέλλεται, «ph; ζωὴν αἰώνιον ἁλλομένην. TU;
vovg ἐννοήσει; Tíc λόγος ἐχφράσει τὸ ὑπερθάλλον
εἲς δωρεᾶς; Ἡ δὲ Σαμαρεῖτις µήπω sb μεγαλεῖον
αυνεῖσα τοῦ ζῶντος ὕδατος, πρῶτον μὲν ἀπορεῖ,
πὐθεν ὁ προσλαλῶν εὑρήσει τὸ ὕδωρ ὃ ἐπαγγέλλε-
ται. µήσε ἄντλημα ἔχων, xai τοῦ φρέατος ὄντος
βαθίος ſee xai συγχρίνειν ἐπιχειρεῖ τοῦτον πρὸς
Ἰαχὼδ, ὃν καὶ Πατέρα χαλεῖ, σεμνολθ(οὖσα τὸ γί-
νος ἀπὸ τοῦ τόπου, καὶ «b ὕδωρ ἐξαίρει τοῦ φρέα-
voc, ὡς 111 μὴ ἂν εὑρεθέντος καλλίονος: ὡς δὲ
ἤχουσε τοῦ Κυρίου εἰπόντος, ὅτι Τὸ ὕδωρ, ὃ ἐχὼ

potius rem petivisset, et 2quæ reipsa viva par-
ticeps facts, audita fecisset alque postea collegis-
set. Judzorum tamen Seniores etsi interrogassentet
reete audivissent, deinde Dominum glorim crucl
affixerunt. Sed quod est donum Dei? Ait enim :
ε Si scires Dei donurm ; » ut alja omittamus, Deum
incarnatum nequaqoam contemnere eos quos Judaei
ita viles habebant ut nec potum ab eis vellent ac-
eipere; quantum est donum, quanta gratia ! Yerum
eos ita amabiles autumare ot. pon donata modo ab
eis acciperet, sed etiam eos divinarum suwarem
participes gratiarum effieeret; quid dieo gratiarum?
Nam seipsum Impendit, et sceeptabilia deltatis ta-
bernscein credentes facit, cum aliam non liceat
eis fontem habere in vitam eternam salientem,
preter eum quem prius promisit. Qux mens.cogi-
tabit, qux» vox enuntiabit doni excellentiam ? Ba-
mariana vero, cum nondum. vive bujus aque
concepisset prsestantiam, primum quaerit uude ille
inveniet lianc quam promittit aquam, cum puteus
altus sit, neque vas habeatin quo hauriet; deinde
conatur eum cum Jacob comparare quem Pairem
vocat genus ex loco venersta, ipsamque jactat
putei aquam qua inveniri melior non possit. Sed
postquam audisset Dominum dicentem : « Aqoa,
quam ego dabo, flet bibenti fons aquz salientis in
vitam sternam ; » anims desiderantis verbum
emisit, et ad fidem adducta, etsi nondam clare

δώσω, πηγἡ γενήσεται τῷ λαθόντι «pb; ζωὴν αἰώ- ϱ posset Incem intueri, « Domine, inquit, da mihi

viov ἁλλομένη, φυχῆς plv ποθούσης ἀφῆχε ῥῆμα,
καὶ πρὸς πίατιν ἑναγομένης, µήπω δὲ δυνηθείσης
πρὸς τὸ φῶς τρανῶς ἀναθλέφαι, « Δός uo γὰρ,
qnot, Κύριε, τὸ ὕδωρ τοῦτο, ἵνα μὴ διφῶ, μηδὲ
ἔρχωμαι ἐνθάδε ἀντλεῖν ’ » ὁ δὲ Κύριος ἔτι κατὰ
pixghv ἑαυτὸν ἀναχαλύπτειν βουλόμενος προστάττει
φαύτῃ xal τὸν ἄνδρα φωνῆσαι. Ὡς δ' ἑχείνη xal
πρύπτουσα τὰ χατ᾽ αὐτῆν, xai σπεύδουσα τὸ δῶρον
λαδεῖν, ἔλεχεν, Obx ἔχω ἄνδρα, πόσους οἰχείους ix
αχιδὺὸς ἔσχεν ἀχούει, χαὶ νῦν ἑλέγχεται μὴ τὸν

hane aquam, vot non sitiam, neque veniam hue
haurire. » Sed Dominus cum adhuc vellet ei sc
paulatirh revelare, jubet eam virum vocare suum. Ut
vero illa occultans sua et festinans aquam accipere
dixisset se virum non habere, audivit quot fami-
liares ab sdolescentia habuerit, et cum contumelia
audit quod vir quem habebat non erat ejus ; sed neuti-
quam vituperatione exasperatur, illum vero rata
prophetam esse qui loquebatur,'majora aggreditur
postulata,

οἰχεῖον αὐτῆς ἔχειν ἄνδρα * xat πρὺς μὶν τὸν ἔλεγχον οὗ δυσχεραίΐνει, «πάραυτα δὲ προφητην ΄ὄντα
γνοῦσα τὸν προσλαλοῦντα µειζόνων ἅπτεται ζητημάτων.

Ὁρᾶτε τὸ µακρόθυµον Spa καὶ φιλομαθὲς τῆς

Videtisne magnanimitatem et studiosam indsga-

quvapde 690v; « Οἱ πατέρες yàp, qrotv, ἡμῶν ἓν *tionem — bujus mulieris Τ Ait enim : « Patres

«ip ὄρει τούτῳ προαεχύνησαν, καὶ ὑμεῖς λέγετε ὅτι

nostri in monte hoc adoraverunt, et vos dicitis quod. -

kv Ἱεροσολύμοις ἐστῖν ὁ τόπος, ὅπου δεῖ προσχυ- p Hierosolyma est locus ubi adorare oportet. 1 Vide-

νεῖν, » Ορᾶτε οἵαν εἶχεν ἓν τ] διανοίᾳ µελέτην,
xg: πόσην εἶχε τῆς Γραφῆς εἴδησιν», Πόσοι νῦν
τὼν ix γενετῆς πιστῶν xal τῇ Ἐχχλησίᾳ εροφίµων
ἀγνοοῦσιν ὅπερ d Σαμαρεῖτις ἠπίστατο, ὅτι οἱ
«αατέρες ἡμῶν, Ἰαχὼδ δηλονότι xal ol ἓξ αὐτοῦ
πατριάρχαι ἐν τῷ δρει τούτῳ προσεκύνησαν τῷ
Θεῷ: Ταύτην τὴν γνῶσιν χαὶ τὴν πρὸς ἑπίγνωσιν
µελέτην τῆς θεοκνεύστου Γραφῆς ὡς óophv εὐωδίας
ὁ Χριστεὺς προσιέµενος, προσεχαρτέρει ὀυντυγχά-
vts» ἠδέως vf Σαμαρείτιδι, χαθάπερ vxo ἑσὶ τῶν
ἀνθράκων ἂν μέν τι τῶν εὐόσμων ἐνθῇς, ἐπιστρέ-
φεις xal παραχατέχεις τοὺς προσιόντας, àv δέ τι
τῶν βαρωόσκων xal δυσωδῶν, ἁπωθεῖς τούτους xal

tis. qualem versabat in mente meditstionem, et
quantam babebat Scriptura notitiam ? Quot sunt
nunc ex genere credentium, ex eis quos. enutrivit
Ecclesia, qui didicerunt quod sciebat illa Samari-
tana? Patres nostros, Jacob scilicet ortosque ex eo
Patriarchas in illo monte Deum adoravisse ? Quam
notitiam et ad cam augendam meditationem
Scriptera Spiritu. divino exarste quasi odorem |
suavitatis Christus laudans, pergit jucunde cum
Samaritide conversari ; nam quemadmodum si
carboni! us imponas odoramenta, omnes aceedenics
allicis et rctines, ai autem ſœlidum quid εἰ male
olens -comburas, arces eos et avcrüs; ita et. in

GnhEGORII PALAM:E

29

menie si sanctis jincumbis meditationibus, teipsum A ἁποστρέφεις, οὕτω xal ἐπὶ τίς διανσίας "ἂν uy

dignum facis quem Deus intueatur; hic est enim
odor suavitatis, quem odoratur Dominus; si vero
pravis et sordidis ac terrestribus agitaris cogitatio-
. nibus, longe fis ab oculis Dei, et misere te dignum
reddis aversione divina : « Nam non permanebunt
injusu ante oculos tuos, » dixit Deo. propheta Psal-
mástes '*, Ftenim cum lex ipsa jubeat : « Recor-
dare in omnibus Domini Dei tui, sive sedens, sive
ambulans, tam in cubili quam in vigiliis **; » cum
insuper dicat evangelista : « Scrutamini Scripturas,
et in eis vitam seternam invenietis*!;» necnon har-
tetar Apostolus. dicens : « Sine intermissione
orate **,» qui terrestribus immoratur. cogitationibus.
omnino est legis transgressor; qui vero pravis et
turpibus, quanto magis? At quonam tempore ailo-
raverunt patres nostri in illo monte? Quando
Jacob patriareha. Esau fratrem invidum fugiens,
parensque consiliis patris Isaac abiit in, Mesopota-
miam, et quando inde cum mulieribus et liberis re-
divit : nam regressus juxta locum illum fixit tento-
ria, in quo Dominus cum Samaritide colloquebatur,
et post raptum Din» Sichemitarumque eritium,
óixit Deus Jacob, sicut in Genesi scriptum est. :
« Surge et ascende Bethel, facque ibi altare Deo
qui apparuit tíbi quando fugiebas Esau fratrem.
funm **, » Quibus auditis, surrexit Jacob in præ-
dictum montem, et aedificavit ibi , ut dictum est,
- altare, et appellavit nomen loci illius Dethel ; ibi

ἱερὰν ἔχης µελέτην xal σπουδΏν, ἐπισκοπὴ: *efsi
ἄξιον ποιεῖς σεαυσόν * αὕτη Υὰρ Tc ὀσφραίνετσι Ke
gvoc ὀσμῆς εὐωδίας * ἂν δὲ πονγροὺς xai ῥυπαροὺς
χαὶ yntvou; ἔνδον τρέφῃς λογισμοὺς, μαχκρὰν v'vr
^c θείας ἱπισχοπῆς, τῆς ἁπαστροφᾶς τοῦ Θεοῦ
φεῦ ἄξιον savtbv ἐργασάμενος! ε Οὐ vip bugie
γοῦσι παρᾶνομοι κἀτέναντι τῶν óz02)piv σου, 9
πρὸς τὸν θεύν φῃσιν € φαλα: δλδ Προφίτης. Tou
γὰρ νόµου διαχελενοµένου, « Μνησθήσῃ διὰ παν-
tb; Κυρίου τοῦ θεοῦ σου, vaffutvo; xal πορευ-
όμενος, κοιταζόµενος xal δ.ανιοτάµενος» » καὶ τοῦ
Εὐαγγελίου λέγοντος:. «Ἐρευνᾶτέ τὰς Γραφᾶς, xai
ἐν αὐταῖς εὑρήσετε ζωὴν τὴν αἰώνιόν' » καὶ: τοῦ
“Αποστόλου παραγγέλλοντος” « Αδιαλείπτως προῦ»
εύχεσθε., » à γτῖνοις λογιαμοῖς ἐμδραδύνων παρά-
νοµός ἑατι πάντως ’ ὁ δὲ καὶ. πονηροῖς xai ῥυπα-
ροῖς πόσῳ μᾶλλον; Αλλά πότε τῷ Θθιῷ πρὀόεχύ-
νησαν οἱ πατέἐρες. ἡμῶν kv τῷ δρει "τούτῳ; "Hvlxa
Ἱαχὼδ à πατριάρχης τόν τε ἀδελφὸν φθονοῦντα
φεύγων ἸἩἨσαῦ, xal ταῖς συμθουλαῖς 450 πατρὸς
ὑπείχων Ἰσαὰχ, πρὸς Mesonotaplav ἆπλει, καὶ
ἠνίχα σὺν γυναιξὶν ἐχεῖθεν ἕπανῄει xol τέχνοις "
χατὰ yàp τὴν ἐπᾶνοδον σχηνὰς πηςαμένῳ περί που
τὸν τόπον τοῦτον, xaÜ' ὃν ὁ Κύριος ou! 994 Σ:-
µαρείτιδι, μετὰ τὰ κατὰ τὴν Δείνᾶν, καὶ τὴν ἅλω-
σιν τῶν Σιχήµων,' εἶπεν ὁ θεὸς τῷ. Ἰαχὼδ, ὡς
iv τῇ Γενέσει γέγραπται' « ᾽Αναστὰς ἀνάδηθι aic
Βαιθὴλ, καὶ ποίησον ἐχεῖ θυσιαστήριον τῷ 86, τῷ

enim apparuit ei Dens, Ideo Samaritaua. dixit : (? ὀφθέντι σοι ἓν τῷ ἀποδιδράσχειν σε ἀπὺ πρυσώπου΄

« Vere pares nostri adoraverunt in boc monte,» -

prisce legi adhzrescens; nam prascripliones de

templo lHierosolymitano mandate sunt posterius..

Et cum locus ille « domus Dei » a Jacob vocatus

fuerit (hoc enim interpretatum exprimit Bethel),

mulier quxrit quomodo uon jam in Bethel, sed
Hieroso!ymis dicatur esse domus Dei in qua jube-
bántur sacrificia et adorationes Deo offerre. Do-
minus vero finem serinonum suorum inferens et de
ipsa.muliere pradicens eam esse qualem Deus
quaritet sccipit, verbis illius respondens, «Mulier,
inquit, erede mihi quia venit hors quando neque
in monte hoc, neque in Hierosolymis adorabunt
Patrem, » paucisque dictis : « Deus enim tales
quarit adoratores. ».

Ἡσαῦ τοῦ ἀδελφοῦ σου. » Καὶ μετὰ τὸ ῥῆμα τοῦτο,
μεταναστὰς ὁ Ἰακὼθ ἀνέδη εἰς τὸ ποραχείµενοῦ
ὄρος, xai ᾠχοδόμησε, φησὶν, ἐχεῖ θυσιασέηριον,
xai ἐκάλεσε τὸ ὄνομα τοῦ τόπου Εαιθήλ.' bel às
ἐπεφάνη αὐτῷ ὁ θεός: Διὰ τοῦτό quati ἡ Σαμαρεῖτα”
ὅτι Οἱ πατέρες ἡμῶν 119 ἐν τῷ ρει τοὐτῷ pose
εχύνησαν, τῶν ἀρχαίων ἑἐχείνων ἀντεχομένη” và
γὰρ κατὰ τὸν ἐν ἹἹεροσολύμοις ναὺν ὕστερον :ivo-
µοθετήθη ' xaX ἐπειδήπερ ὁ τόπος ἑχεῖνός οἶχος
θεοῦ ἐχλήθη παρὰ τοῦ Ἰακώβ' τοῦτο γάρ Epp
νενόµενον δηλοῖ τὸ Βαιθίλ; διαπορεῖ: πυθύδσα µα--'
θεῖω, πῶς οὐχ ἐχεῖ μᾶλλον, ἀλλ ἐν Ἱερραρλήμοις:
εἶναι λέγεται ὁ οἶκος τοῦ θεοῦ, ἐν ᾧ θύείν καὶ
προσχυνεῖν τῷ Θεῷ νοµίζεται. . Ὦ δὶ. Κύριος xa

D τὸν σχοπὸν τῶν οἰχείων λόγῳν Ίδη περαίνρν,. xat

περὶ τῆς γυναιχὸς “προφητεύων, ὅτι τοιαύτη ἔσται οἷαν ὁ θεὺς ζητεῖ τε xal ἀποδίχεται, xal «phe τοὺς
αὐτῆς λόγους .Αποχρινόμενος, « Πἰστευσὸν uet, . γύναι, φησὶν,. ὅτι ἔρχεται ὥρα, ὅτε οὔτε ἐν "S
δρει τού-ῳ, οὔτε ἐν Ἱεροσολύμοις προσχυνήσετε τῷ Πατρί. » Καὶ μετ ὀλίγα. € Τοιούτους γὰρ ὁν θεὸς,

ζητεῖ τοὺς προσχυνοῦντας αὐτόν. »
Vidétis quomodo de ipsa asserit eam talem esse
quàlem Deus quzrit, Patrem altissimum non iu li-

gura sed secundum veritatem Evangelii adoraturam ?

Ei enim dicit : « Jam non in hoc monte, neque in
llierosolymis adorabitis Patrem; » simulque legis
. translationem 1llj aperte adnuntiat ; nam. translata
adoratione, . necesse est uL el Jegis Uaunslatio tiat.
Scd interea addit': « Vos adoratis.quod nesfitjs :

το Paal. v, 6. * Deut vi, 7. ^ Jon. v, 5^.

'* | Thess. v, 13.

| Ορᾶτε ὅτι χαὶ περὶ αὐτῆς διατείνεται. 2st τοι
αὗτη. ἔσται otav ὁ Geb; ζητεῖ, καὶ ὅτι προσχυνήσει-
τῷ ἀνωτάτω Πατρὶ μὴ .τοτικῶς, ἀλλ’ εὐαγγελικῶφ»-
Πρὸς αὐτὴν Υὰρ.ὀ,λόχος, ὅτι Οὔτε ἐν τῷ ὄρει τούτη;
οὔτε tv Ἱεροσολύμοις. προσχυνήσετε τῷ Πατρί -
ἅμα δὲ xale τὴν τοῦ. νόµου µετάθεσιν φανερῶς αὐτῇῃ
πριαγγέλλ ει. μετατιθεµένης Tip τῆς προσχυνή-
σεως, ἐξ. .ἀνάγχῃς xa τοῦ νόμου, µετάθεσις ζαταε.

5.5 Gon, xxxv, 1.

35]

HOVILIA XIX.

Ἁλλὰ καὶ τὸ µεταξ, xslgsvov* « Ὑμεῖς προσχ»--Λ nus adoramus quod seinus, quia: salus ος Judwis

valet ὃ οὐκ ὀΐδατε, ἡμείς προσχυνοῦμεν 6 οἴόαμεν,
ὅτι 3j σωτηρία ix νῶν Ἰουδαίων ἐστί”» πρὸς μὲν
τὸν ἐχείνης λόγον ὡς ἀπόκρισίς ἐστιν, ἅμα δὲ καὶ
τοῖς οἰχείοις λόγοις ἑστὶν ἀχόλουθον τοῦτο γάρ φη-
e ὡς ἡμεῖς οἱ Ἰουδαῖοι * συντάττει γὰρ καὶ ἑαυτὸν
ἐκείνοις, ὡς ἐξ ἐχείνων ὄντα κατὰ cápxa. Ἡμεῖς
οὖν, φηδὶν, ob μὴ χαταφευδόµενοι τοῦ ὀ,ὅματος, ἀλλ᾽
ἐτιγινώσχόντες τὰ ἡμέτερα, τοῦτο χατὰ τὴν προ:-
Ἀύνησιν ὑμῶν τῶν Σαμαρειτῶν διαφέροµεν, ὅτι χι-
νώαχομεν διὰ τοῦτο τὴν προσχύνηαιν ἐν Ἰουδὰίᾳ
τελεῖσθαι νοµιζομένην, ὅτι ἐχ τῶν Ἰουδάίων ἡ σω-
τηρία παντὸς τοῦ κόσμου, τουτέστιν ὁ Χριστὸς ἑλεύ-
σεται. "Or, δὲ οὐχέτι μέλλει, αὐτὸς yàp ἣν, οὐχ
εἶπεν ὃτι Ἡ σωτηρία ἐκ τῶν Ἰουλαίων ἔσταὶ, ἀλλ

esi: » Quibus verbis tam mulieri repondet quam
suos lirinat sermones. Ait enim : Nós Judsi, nam
se eis €onfert, quia: ex illis est secundum carnein.
Nos ergo, ioquit, qui nomen non fallimus, sed ηυ-
stra animadvertimus, in hoc ab adoratione vestra
Samaritanorum discrepamus quoniam scimus ado-
rationem lege imandatam in Judaea fleri, quia ex Ju-
dais salus mundi universi, id est. Christus egredi-
tur. Verum quia jam non esb venturus, cum
ipsemet erat, non dizit salutem ex Judzia fore, sed
esse. ε Sed venit, inquit, liora, et nuac est » 04
suo proplictica ; veni quidem, quia nondum per-
fecta est, sed perficietur, nunc autem est quia vide-
bai eam non multum abesse quin excederet ncencn

Uti ἔστιν. e AV ἔρχεται, φησὶν, ὥρα καὶ νῦν ἔστι. » B in spiritu et veritate adoraret. Dixit ero: « Veuit

Καὶ εαῦτα κροφήτικά͵ τὸ μὲν γὰρ ἔρχεται, ὅτι oU xu
ἐτεχέσθη, τελεσθήσεται 64 * τὸ δὲ νῦν ἔστιν, ἐπτιδί-
περ ἑώρα ταύτην ὅσον οὕπω πιστεὐούσα», xat πνευ-
μάτικῶς καὶ ἀληθῶς. προσχυνοῦσαν» «4 Ἔρχεται
οὖν, φτοὶν, ὥρα καὶ νῦν ἔστιν, ὅτε οἱ ἀληθινοὶ προό-
χυνηταὶ προσχννήσουσι tip Πατρὶ àv. πνεύµατι xal
ἀληθείᾳ» » ὁ γὰρ ἀνωτάτω xai προσχυνητὸς Πατὴρ
Πατὶρ αὐτοαληθείας ἑστὶ, δηλονότι τοῦ μοναγενοῦς
Χιοῦ, χαὶ πνεῦμα ἁληθείας. ἔχει, τὸ Πνεῦμα τὸ

hors, et nunc est, quando reri adoratores adorsDunt
Patrem in spiritu et veritate, » Nam altissimus et
adorandus Pater ipsius veritatis, scilicet Filii uuige-
niti, et spiritum veritatis habet, Spiritum sauctum,
et qui in ipsis eum adoraut sunt qui talitet credunt
atque propter eos operantur. Etenim « Spiritus eet,
ai! Apostolus, per quem aderamus ei per quem
obsecramus **; » et : « Nemo venit ad Pátrem nisi
per me,» dizit unigenitus Dei Filius.

ἅγιον,. xal ot àv αὐτοῖς τοῦτον προσχυνοῦντες, καὶ ὡς οὕτω πιστεύοντες καὶ ὡς διὰ τούτων ἑνεργούμενοι..
Τὸ Πνεῦμ; yáp bati, φησὶν ὁ Απόστολος, ι᾽ οὗ προσχυνοῦμεν, καὶ δι οὗ πρὀσενχόμεθα * » xal * « Οὐδεὶς
Έρχεται πρὸς xbv Πατέρα, εἰ μὴ δι’ ἐμοῦ, » ὁ τοῦ Θεοῦ Μονογενἠς φησιν.

Οἱ ον οὕτως ἐν πνεύµατι «bv ἀνωτατω Πατέρα
«ρσχυνρύντες, οὗτοί εἰσιν οἱ αληθινοὶ͵ προσχυνη-
ταῖς Ἐτεὶ δὲ xal τὰ Ἱεροδόλυμα, xoi τὴν Σαµά-
βειαν ἐξέξλλεν, Ίνα µή τις νοµίσῃ τόπον : ttov. ἂντ-
βιααχθήσεσθαι μµόλλειν, διὰ τῶν ἑξης ἁπάγει πάλιν
τὸν ἀπροώμεναν. πάσης σωματικῆς ἑννοίας xal τόπου
καὶ προσχυνήσεως, « Πνεῦμα, λέγων, ὁ θὲὸς, καὶ
touc. πρὀσχινοῦντας αὐτὺν àv πνεύµατι xal ἀληθείᾳ
δεῖ προακυνεῖν ' ὁ τουτέστιν͵ιἑχτὺς σωμάτων πάντη
Ὃν «ἀσώματον ἐννοοῦνοςας' οὕτω yàp καὶ ἀληθῶς
ὄψονται τοῦτον Λανταχοῦ ἐν τῷ πνεύματι χαὶ sj
ἀληθείᾳ αὐτοῦ ^ ὡς μὲν γὰρ πνεῦμα ὑπάρχων «ὁ Θεὸς
ἀσώματός στι: τὸ δὲ ἀσώματον 119 οὐκ iv σόπῳ
dest, οὐδὲ τοπικοῖς ὃροις vcprypógerat^ οὐχοῦν ὁ
«λέγων. ky τοῖς Agfotg µάνοιᾳ τῶν Ἱεροσολύμων f) «τοῦ
τῆς Σαµαρείας ὄρους, ἢ àv ἄλλῳ sv τῶν ἁπαντα-
χοῦ ῆς xai οὐραναῦ τόπων δεῖν προσκυνεῖσθαι τὸν
Oedv, oóx ἀληθῶς φησιν, οὐδ' ἀληθῶς προσχυνεῖ.
Αλλ' ὡς μὲν ἀσώματος ὁ θεὸς οὐδαμοῦ, ὡς δὲ Osbe

ljitur qui in spiritu Patrem altissimum ita ado-
rant, ii sunt veri adoratores. Sed postquam Hiero-
solyinam «t Samariam seposuisset, ne quis erederet
locum alium invicem proponendum esse, sequen-
tibus verbis iterum eximit quicunque corpeream
cogitationem vel locum vel adorationem iütelligeret;
dicendo : « Spiritus est Deus, el qui adoraut eum
in spiritu et veritate oportet advrare, » id eg!; qui
eum incorporeum omuino sine corpore putant; ita
eniin. vere videbunt eum ubique in apiritu ejusque
veritate; Eteului spiritus cum sit Deus, est incor-
poreus, quod autem corpus non habet non efi
iu loco, neque locorum finibas circuniscribitur;
ergo qul. dicit in solis Hierosolyne finibus, vel in
monte Samaria vel in quolibet àlio: terrz cdelivé
loco, Deum esse adorandum, non vere dicit neque
vete adorat. Quatenus incorporeus, Deus quidem
nusquam, quatenus autem Deus est. ubique; nam
siesset mons vel locus vel ereatufa aliqua, ubi Deus

πανταχοῦ * εἰ γὰρ ἔστιν ὄρος, ἢ τόπος, ἢ κτίαις, οὗ D) non sit, rursus inveniretur alicubi cireumscriptus ;

ph ἔστιν ὁ θεὺς, πάλιν εὑρεθήσεται περιγραφόµενος
ἔν. τιν. πανταχοῦ οὖν xal iv. πᾶσιν 6 θεός, Πῶς
οὖι πανταχοῦ χαὶ ἐν πᾶσιν, ὡς οὐχ ὑπὸ μέρους,
ἀλλ᾽ ὑπὸ τοῦ παντὸς περιεχόµενος; Οὔμενουν' σοῶὤμα
yàp ἔσται πάλιν. Olxoüy . ὡς τὸ πᾶν xai. συνέχων

καὶ περιέχων αὐτός ἐστιν ἓν bavtip, παγταχοῦ τε .

καὶ ὑπὲρ τὸ πᾶν προσχυνούμενος παρὰ τῶν ἆληθι-
γῶν προσκυνητῶν ἐν τῷ πνεύματι xal τῇ ἀλγβε[α

at [ICor. ui, 17.

ubique ergo οἱ in omnibus exstat Deus. Quomodo
igitur ubique εἰ in ownibus Deus, non una parte,
sed universo circumscribatur? Nequaquam, nom
iterum corpus csset. Ergo conjungendo omnia et
aimplectendo ipse est in semetipso, ubique et super
omnia a veris adoratoribus in spiritu suaque veri-
tate adorandus.

359

GREGORII. PALAM/E

fdeirco Deus ubique terrarum imo et supra ter- A ἍΠανταχοῦ τοίνυν ὁ θεὸς, οὐ τῆς Yt; póvoy, ἀλλὰ

vas. taliter credentibus adorabitur in veritate, ot
Deum decet, Pater ineorporeus tam secundum tem-

pus, quam secundum locum infinitus in sancto et

»terno Spiritu atque Filio, necnon Verbo costerno
quod est consubstantialis Patris veritas. Aníma et
angelus cum sint. incorporei, non exstant in loco,
sed ubique non sunt ; nam non continent omnio, sed
ipsa potius iudigent 4 quo contineantur, Suat ergo
οἱ ipsa in eo qui continet et amplectitur omnia, ab
eo consequenter definita. Anima quidem corpus
quocum creata fuit coutinens ubique corporis est,
non quasi in loco vcl quasi contenta, verum quate-
nus curpus continet et.comprehendit, quod etiam
liabet secundum imaginem Dei. Samaritis vero au-

xa τῶν ὑπὲρ γῆν, προσκυνηθήσεται παρὰ τῶν οὔ-
πω πισιευόντων ἀληθῶς te xal θεοπρεπῶς, Πατὶρ
ἁαώματος xai χατὰ χρόνον καὶ τόπον ἀόριαετος, ἓν
ἁγίῳ χαὶ ἀῑδίῳ Πνεύματι καὶ Υἱῷ καὶ Αόγψ συναν-
ἀρχφ, ὃς ἔστιν fj ἑνυπόστατος τοῦ Πατρὸς ἀλήθεια.
Αλλά καὶ φυχὴ καὶ ἄγγελος ἀσώματα ὄντα, οὐκ dv
τόπῳ ἑατὶν, ἀλλ᾽ οὐχὶ xal πανταχοῦ ἐστιν» ο γὰρ
συνέχουαι τὸ κᾶν, ἀλλά xal αὐτὰ δεῖται , «00. συνέ-
χοντος. Οὐκοῦν χαὶ αὐτὰ àv τῷ συνέχοντι xal πι-
ριέχοντι τὸ πᾶν, ὑπ᾿ αὐτοῦ καταλλήλως ὁριζόμενχ.
Ἡ μέντοι Φυχ] συνέχουσα τὸ αῶὤμα ᾧ καὶ -συνεκτί-
σθη, πανιαχοῦ τοῦ σώματός ἐδτιν, οὖχ ὡς ἐν τόπῳ,
οὐδ ὡς περιεχοµένη, ἀλλ' ὡς συγέχουόά τε xol
περιέχουσα τὸ ca, xat' εἰχόνα καὶ toUt' ἔχουσα

ditis a Christo miris istis Deoque dignis sermoni- B Θεοῦ. Ἡ δὲ Σαμαρεῖτις, ὡς ἤκουσέ παρὰ Χρὶσνοῦ

bus, quoniam Deus nequaquam vere est adorandus
nisiin Spiritu et veritate sua, quemadmodum anima
Deo sponsata in Canticis canticorum, sponsi voce
accensa, ejus quem desiderat, quem exspectat et
ignorat eisi presentem, recordatur dicens : «Scio
qui» Messias venil qui dicitur Cbristus; cum ergo
venerit ille, nobis anuuntiahit omnia, Videtia quam
erat parata ad fidem nimiaque spe plena appropin-
quante quem desiderabai? Igitur ejus erat canere
eum David : « Paratum cor meum, Deus, paratum
«ος meum, cantabo ei pealmum dicam in gloria
mes ο. 5

AV unde ista tam firme, tam certe noverat, unde
talia in mente versabot nisi quia cum summa atten-
tione propheticos libros erat meditata ? Hinc enim
animum ita sublimem babuit et divina inspiratione
plenum ; unde mihi nunc miranti bujus Samariti-
dis ad Christum spiritale et vehemens desiderium
a^cidit de ea rursusillud Capüci cauticorum dicere:
« Quae est Ista quse progreditur quasi aurora, pul-
clira ut luna, electa ut. sol **? » Nam duin quidem
. annuntiat mox surrecturum Christum spiritalem
justitia Solem, et subostendit per semetipsam ex
gentibus venturam Ecclesiam, quasi ex sacra fon-
tis origine, ad quem stabat exortam, eta Salvatore
edoctam, banc video progredientem quasi auroram

τῶν ἑξαισίων τούτων xai θεοπρεπῶν φωνῶν, ὡς 4
θεὸς οὐδαμοῦ λατ) ἀλήθειαν προαχννητός ἐδτιν, εἰ
ph iv τῷ πνεὐμάτι καὶ τῇ ἀληθείᾳ αὐτοῦ, χαθάπερ
1| àv τοῖς "λσμασι τῶν ἁσμάτων νυμφευοµένη τῷ
Gs duyh, τῇ φωνῇ soo. νυµφίου τῆς ἀφθαραίας
ἀναπτερωθεῖσα, τοῦ προσδοχωµένου καὶ ποθουµέ-
νου xal λεληθότος, ἔτι παρόντος, ποιεῖται μνείαν
λέγουσα * «Οἶδα ὅτι Μεσσίας ἔρχεται, ὁ λεγόμενος
Χριστός. "Ovav Ελθῃ ἐκεῖνος, ἀναγγελεῖ ἡμῖν κάν-
τα.» Ὁρᾶτε κῶς ἦν ἐἑτοιμοιάτη πρὸς πίστιν, ὡς
ἐγγίζοντος ἤδη τοῦ προσδοχωµένου, χαὶ λίαν εὖελ-
v6 ; Αρ οὐχὶ xal ταύτης jv λέγειν μετὰ 900 Δα-
6ίδ» « Ἑτοίμη ἡ καρδία µου, ὁ θεὺς, ἑτοίμη ἡ καρ-

c ὃ-α µου * ἄσομαι χαὶ φαλῶ ἐν «8 δύξῃ µου»

Πόθεν δὲ xai τοῦτο βεθαίως οὕτως ᾖδει xal ἆσφα-
λῶς, καὶ τὴν ἐχ φυχῆς εἶχε πρὸς αὐτὸ διάθεσιν,
εἰ ph μετὰ συνέσεως ἀκροτάτης τὰς προφητικὰς
ἐ[εμελέτησε βίόλους ; ᾿Ἐντεῦθεν xai tbv νοῦν οὕτω
µετάρσιον εἶχε, τῆς θείας ἔμπλεος γεγονότα κατο-
χῆς "ὡς ἐμοὶ νῦν ἀγαμένως ὀρῶντι τὸν τῆς Σαμα-
ρείτιδος ταύτης πρὸς Χριστὸν πνεύματικόν τε καὶ
σφοδρὺν πόθον, ἐπέρχεται περὶ οὗτῆς πάλιν «τὰ τοῦ
"Άσματος ἐχείνου λέχειν * « Τές αὕτη ἡ ἐκκόπθουσα
ὡσεὶ ὄρθρος, χαλὴ ὡς σελήνη, ἐχλεκτὴ ὡς 0 ἤλιος
τῷ μὲν γὰρ ἐπαγχέλλεσθαι μετ ὀλίγον ἐπιφανῄῇσιε-
σθαι τὸν τῆς Δικαιοσύνης vontbv ἥλιον Χρισνόν, xal
τῷ τὴν ἐξ ἐθνῶν Ἐχκληείαν & ἑαυτῆς ἀρχομένην
ὑποφαίνειν, ὡς ἐξ lepac ἁνίσχουσαν κολυμθήθρας

valde amabilem. Pulchra vero est ut luna, quia ful- D τῆς πηγᾶς, ἐφ' fic εἰστήχει, χαθάπερ κἀτηχουμένη

get, prevalente adbuc nocte impletatis; electa au-
lem ut sol, qu:e Lucida a Salvatore fuit cognomi-
naja, et ipsa in numerum aggregata corum qui se-
cundum Evangel.um ui sol debent fulgere; deinde
etlam beatissimo aartyrii fine vitam jam splenden-
tein. consignavit; nunc vero Deum verum vidit
Cüristum, et proreus eum Deum praedicavit; ei
quod ipse postea dixit diseipulis de Spiritu nec na-
lura nec dignitate minore ; « Quaudo venerit doce-
bit omnem veritatem *', » illud ipsa longe antea de
90 dicit : « Cum venerit ille, nobis aanuntiabit om-
nia. » Verum quando talem esse vidit sponsus spi-

παρὰ 400 Σωτῆρος, δρῶ ταύτην ἐπχύπτουσαν ἃς
πολνέραστον ὄρθρον. Καλὴ δέ ἐστιν ὡσεὶ σελήνη,
ἐπειδὴ φαίνει, τῆς νυκτὸς ἔτι τῆς ἀσεδείας ἔπιχρα-
τούσης * ἐχλεκτὴ δὲ ὡς ὁ fuo; ἅτε xol Φωτεινὴ
παρὰ τοῦ Σιοτηρος ὠνομασμένη, καὶ τοῦ χαταλόγου
xai abr τετελεγµένη 11/4 τῶν μελλόντων ὡς
ἤλιος λάμφειν κατὰ τὸ Εὐαγγέλιον ' ἐπεὶ xol peza-
Ριωτάτῳ xol μαρτυρικῷ τέλει τὸν ER: φωτοειδῆ
Ρίον ἐπεσφραγίσατο * χαὶ νῦν δὲ θεὺν εἶδεν ἀλφθὴ
τὸν Χρισιὸν, καὶ τελέως τοῦτον ἐθεολόγησε » καὶ
ὅπερ αὐτὸς τοῖς μαθηταῖς εἶπεν ὕστερον «epi «oU
συμφυοῦς xal ὁμοτίμου Πνεύματος, ὡς; ὅταν Eig

* Psal. Les, (0. ** Cant, vi, (0. *' Joan. xvi, 15.

£61

HOMILIA XIX.

ἀχεῖνος διδάξει κᾶσαν τὴν ἀλήθειαν, τοῦτο xal αὕτη A ritalis Christus, sine ambagibus ei dixit : « Ego sunt

πρ)λαθοῦσα περὶ αὐτοῦ φησιν * « Ὅταν E301 ἐχεῖ-
νος, ἀναγγελεῖ ἡμῖν πάντα.» AXI ὡς es τοιαύτην
eds«v ὁ νοητὸς τοῦ Χριστοῦ νυµφίος, ἀπεριχαλύ-
πτως πρὸς αὐτὴν φησιν, « Ἐγώ εἰμι ὁ λαλῶν σοι.»
Ἡ δὲ εὐθέως ὡς ἐχλεχτὴ ὄντως εὐαγγελίστρια γί-
verat, χαὶ τὴν ὑδρίαν ἀφεῖσα, χαὶ wpb; τὴν πόλιν
δραμοῦσα, πάντας ἐπιστρέφει τοῖς λόγοις, χαὶ
πρὸς πίστιν τοῦ ὀφθέντος ἀνάγει, ε Δεῦτε ἴδετε,
λέγουσα, ἄνθρωπον, ὃς εἶπέ µοι πάντα ὅσα ἑποίησα

qui loquor tecum. » Ου statim quasi electa fit
evangelistria, et, dimissa bydria, ad civitatem cur-
rens, omnes verbis convertit et ad credendum ín
cum quem vident adducit, dicens : « Venite, et vidcte
bominem qui dixit mibi omnia quacunque feci ;
numquid ipse est Christos? » Sic ait , nulla utens
ambiguitate, magis ex visu suadendos et ex conver-
satione ad Dominum facilius creditaros cogitans
alios, quod ex eventu rerum enituit.

μή τοι οὗτός ἐστιν ὁ Χριστός; ». Οὕτω δὲ φησιν, οὐκ ἀμφιδολίαν αὕτη χεχτηµένη τινὰ, πληροφορη-
θήσεσθαι δὲ μᾶλλον Ex τῆς θίας, xal διὰ τῆς πρὺς τὸν Κύριον ὁμιλίας εὐχερέστερον ἀναπε: ισθἠσεσθαῖ
xai τοὺς ἄλλους πιστεύουσα, χαθάκερ καὶ διὰ τῶν ἔργων ἰξέδη.

Ἐγὰὼ δὲ χαὶ τοῖς προειρηµένοις συνοπτικώτερον
ἐχρησάμην, xoi
ἁρτίως καρίηµι, τὴν ὥραν ἐπὶ τὰς τοῦ σώματος
{ρετας xal τὰ ἔργα «00 βίου χατεπείχουσαν ὑμᾶς
ὁρῶν. Ἁλλ' Opal; οχοπεῖτε «hv. Σαµαρείτιδα ταὐ-
την ὡς yàp Ίκχουσε τῶν εὐαγγελικῶν λόγων, οὓς
καὶ ἡμεῖς ἐδαγγέλλομεν πρὸς τὴν ὑμετέραν ἀγάπην,
εὐθὺς xal τῶν ἀναγχαιοτάτων τοῦ σώματος χατε-
φρόνησεν ' ἀφῆχε γὰρ πάραντα χαὶ τὴν ὑδρίαν καὶ
thv οἰχίαν, καὶ εἰς τὴν πόλιν δραμοῦσα, καὶ τοὺς
Σαμαβρείτας ἐκισπασαμένη, σὺν αὐτοῖς πάλιν ἓπ-
ανῆλθε «pho τὸν Χριστόν * sb yàp, Δεῦτε ἴδετε,
τοῦτό φησιν ἄντιχρυς, ᾿Ἀκολουθήσατέ per, xal όδη-
Υήόω ὑμᾶς, xat δείξω νῦν ὑμῖν «bv ἐξ οὐρανῶν Σω.
«fpa τῷ κόσμῳ καραγενόµενον. Ἐκείνους μὲν οὔν
οὕτω τηνικαῦτα προτρεφαμένη τῷ Χριστῷ παρέστη»
«sv, ἡμᾶς δὲ διδάσχει διὰ τοῦ καταλιπεῖν καὶ τὴν C
οχίαν καὶ τὴν ὁδρίαν, προτιµωτέραν ἡγεῖσθαι xol
ver ἀναγκαίων χρειῶν τὴν ἐκ τῆς διδασχαλίας ὠφέ-
λειαν, $v xal 6 Κύριος ἀγαθὴν μερίδα προσεῖπε,
«lc τὴν ἓν τῷ Εὐαγγελίῳ Μάρθαν, ὑπὲρ τῆς ἀχρο-
ωµένης τοῦ λόγου Μαρίας διαλεγόµενος. El δὲ τῶν
ἀναγκαίων περιφρονεῖν δεῖ, πόσῳ μᾶλλον «ῶν ἄλ-
λων ; Tl áp σεχαὶ κατεπείχει, χαὶ τῶν κατὰ ϕν-
xh ὠφελίμων ἀχουσμάτων ἁπάχει; οἴχου καὶ £al-
ἕων καὶ γυναικὸς ἐπιμέλεια ; οἰχεῖον f$ συγγενιχὸν
πένθος, ἢ χαρµονή; ἀγορασία τι ατηµάτων, ἢ
πώλησις ; χῃῆσις τῶν ὑπαρχόντων σοι πάντων, μᾶλ-
λον δὲ χατάχρηαις ; ἀλλ ἄχουε συνετῶς τῶν ἄπο-
συνολικών διδαγµάτων * « Ὁ χαιρὸς, ἁδελφοὶ, συν-
εσταλμένος 9 λοικόν ἐστιν, ἵνα xal οἱ ἔχοντες γυ-
velxac ὡς μὴ ἔχονεις Got, καὶ οἱ χλαίοντες, ὡς μὴ
πλαίοντες, καὶ οἱ χαίροντες, ὡς μὴ χαίροντες * καὶ
οἱ ἀγοράζοννες, ὡς ph κατέχοντες * καὶ οἱ χρώµε-
vet τῷ χόσµῳ τούτῳ, ὡς μὴ χαταχρώμενοι παρά-
Ttt γὰρ τὸ σχῆμα τοῦ χόσµου τούτου. » Τί ἐστιν,
« Ὁ χαιρὸς συνεσταλµένος bas ; ». Βραχὺς ὁ βίος,
ἐγτὺς ὁ θάνατος, φθαρτὸς ὁ κόσμος οὗτος, ὁ ἀεὶ µέ-
very ἕτερος * παραπέμπει δὶ ἡμᾶς πρὸς ἐχεῖνον àv
ἀσφαλείφ ἡ τοῦ παρόντος χαταφβόνησις κόσμον, ἡ
«pic τὸν μέλλοντα ἐκεῖνον ἐτοιμασία, tb. Cv. κατὰ
τὸ ἐγχωροῦν ἀπὸ τῶν ἐνναῦθα xav! ἐχείνην τὴν πο-
λιτείαν * καὶ «b. τοῦ παρόντος βίου βλαθερὺν ὅση
δύναμις φεύγειν. Καθάπερ δξ πολεμίων ἐπιδρομῆς

95 Lue. z, 42. Cor. vi, 99.

Ego quidem summa secutus sum przedictorum faati-

τὰ ἑξῆς 9v εὐαγγελικῶν ῥημάτων g gia,et nuucsequentia Evangelii verba pretereo; video

enim horam quse ad necessitates corporis et opera
vitse vos invitat. Vos autem istam cunsiderate Sama-
ritidem ; nam ut audivit evangelica dicta quss modo
nos charitad vestra retulimus, statim necessaria
corporis contempsit, reliquit bydriam et domum,
currensque ad urbem, adductis Samaritanis, rursus
cum eis ad Christum redivit, quibus aperte dixit :
Venite, me sequimini, et vos adducam et monstrabo
vobis Salvatorem qui de coelis in terras advenit.
Quos ita inde perductos Christo obtulit ; Bos vero
docet, dum relinquit hydriam et domum, valde pre-
tiosiorem ducere temporalibus necessitatibus do-
etrins utilitatem, quam Dominus optimam partem
dixit **, Martbam in Evangelio de Maria quz ser-
mones auscultabat affatus. Si vero necessaria con-
temnero oportet, quanto niagis csetera ? Quid enim
te impedit, quid te ab audiendis sermonibus anima
utilibus avertit ? An domi, vel liberorum vel mulieris
eura? pum particularis aliquis sive dumestieus mc-
ror sive letitia ? Αη emendo opes, vel venumdandz ?
An bonorum tuorum usus seu potius abusus? Sed
audi εἰ intellige Apostoli doctrinam : « Tempus ait,
fratres, breve est ; reliquum est ut et qui habent
wxores, tsmqusm non babentegs sint ; et qui flent,
tanquam non flentes ; et qui gaudent, tanquam non
gaudentes; οἱ qui emunt, tanquam non possiden-
tes ; οἱ qui atunter hoe mundo, tanquam son utaa-
tur; preterit enim figura hujus mundi **. » Quod
est tempus istud breve Τ Brevis est vita, mors
proxima, corruptibilis iste mundus, alter qui sem-
per manet. Nos autem tute ad illum conducit præ-
sentis mundi contemptus, si et ad futurum parati
aumus, si pro viribus ab bis absiracti secundum ii-
lam conversationem vivamus, et virtus in eo est ut
quod nozium est bujus mundi fugiamus. Quemad-
modum bostibus io suburbia itruentibus, agros ba-
bemus tanquam non habentes, et plerumque illos
fugientes intus tuti ambulamus, et sí ad tempus re-
cesseriut inimici, breviter utimur ambulacris urbi
subjecenübus, non autem abutiünur; contractum
enim conspicimus usus tempus : ita ad hoc munco
utendum, et non abutendum hortatur Apostolus :

963

. GREGORII PALAM.E

nam .hostcs invisibiles intuetur vehementer inva- A ἐπὶ τὰ ἐχτὸς 'τῆς πόλεως πυχνὰ, Ἰυοµένης, τούς

dentes, instansque exitium ; praterit enim, inquit,
figura hujus mundi, non quidem firmiter coustitit,
sed sicut dixit, pr:esentia rou sunt nisi mera spe-
cies ; fiunt et jam non sunt, paulisper apparent et
Uu auseunt, ei si quis voluerit possidere, nequaquaim
poterit ;. ita sslate nubes sicca vento rapitur οἱ
statim secum unibram aufert. Quod nos hortatur ut
manifestam liabeamus voluntatem, et ostendamus
Dos cognoscere doctrinam a Deo acceptam ; nam
frustra velles, sicut ja dixi, aufugientia haec bona
possidere, hocque propter duplicem rationem : nam
nof iste modo mundus transit, sed etiam quisque ex
nobis qui rebus bujus mundi utimur,fere ante ea quæ
mann tenemus transit. Sic 5ι quis iter faciens viam
&nte oculos late patentem arripit, alterutrum neces-
gario accidit : vel illa eum iu via occurrentia præ-
tergredientem frangit, et Jam quz possedit ille jam
non possidcbit, vel ille viam vite exhaurit et jam
vit: bona possidere non poterit; nam, cuim sit
mortalis, rebus vitze comparatur homo qua et ipsa
mutationi subjacent,:

ἀγροὺς ἔχομεν ὡς μὴ ἔχοντες * καὶ τὸν πλείω χωύ-
vov ἑκείνους φεύγοντες, ἑντὸς ἐν ἀσφαλείᾳ xay
115 xi» ἐπὶ χαιρὸν ἀναγωρήσωσιν οἱ «ολέμιοι,
χρώμεθα πρὸς βραχὺ τοῖς προ τοῦ ἄστεος περιπά-
τοις, ἀλλ’ οὗ καταχρώμεθα, τὸν xa: ipi τῆς χρῄσεως
συνεσταλµένον ὁρῶντες * οὕτω χαὶ τῷ κόσµῳ τούτῳ
χρῆσθαι, xo pd] καταχρῆσθαι παρα.νεῖ καλῶς d
Απόστολος * ὁρᾷ γὰρ τοὺς ἁοράτους πολεµίους δει.
νῶς ἐπεμθαίνοντας, xal τὸ προσδόχιµον τῆς φθορᾶς'
παράγει γὰρ, φησὶ, τὸ σχῆμα τοῦ xógpou ταύτου *
καΐτοι ἐπειδήπερ οὐ χυρίως ὑφέστηχεν, &AX ὡς εἶπε,
σχηματισμός στι τὰ παρόντα µόνον, καὶ ylvexas
μὲν, οὐκ ἔστι δὲ, πρὰς ὀλίγον φαινόμενά τε xal Άαρ.
ερχόµενα * x&v τις ἐθέλῃ χατέχειν, οὗ δυνἠσεταί
ποτε, χαθἀπερθερινῆς ἀγόνου νεφέλης ἑλαυνομένης
ὑπ' ἀνέμου, xal ταχὺ παρατρεχούσης σχιάν. Διὰ
µόνον τὸ φανερὰν χενέσθαι τὴν ἑχάστου .πρῤθεσιν ἡ
παραίνεσις, xai τὸ δοῦναι σημεῖον τῆς ἐπιγνώρεως
τῶν παρὰ εοῦ διδαγµάτων * x&v γὰρ ἐθέλῃ τις
αν, καθάπερ ἔφην, οὐ χαθεχτὰ τὰ παρόντα,

- τοῦτο διχῶς * οὐ γὰρ µόνον 6. χόσµος οὗτος

παράγει, ἀλλὰ καὶ ἡμῶν ἕκαστος τῶν τῷ κόσμῳ τούτῳ χρωµένων ἔσθ' ὅτε χαὶ πρὸ ' τῶν ἀνὰ χεῖρας
ἐν τῷ χόσµῳ παράχει. Καὶ καθάπερ ὁδόν τινα βαδίζων παρέρχεται md; ἄνθρωπος, . καὶ αὐτὴν φολυει»
δῶς χινουµένην xai παρερχοµένην αὐτὸν, xal δυοῖν ἐξ ἀνάγχης ἐχθαίνει θάτερον, ἡ πρότερα τοῦτον τὰ
τῆς ὁδοῦ παρελθόντα φθάνει, xal ἃ κατεῖχεν' οὗτος οὐχέτ ἔχει χατέχειν, ἢ αὐτὸς φθάνει φελείως παρελ»
θὼν τὴν τοῦ βίου ταύτην ὁδὺν, καὶ οὐχέτ᾽ ἔχει Χατέχειν τὰ ἐν τῷ Bip * θνητὸς γὰρ Gv ὁ «ἄνθρωπος -

τοῖς bv τῷ ply συνηµµένος ἐστὶν, ἅ ἐστι xal ταῦτα ερεπτά.

lloc modo multiiode mutatae mutabilibus οοιη-
paratus, vel amittit qua habuit tam divitias quam
decus et magnanimitatem, vel ipse sibi moribundo.
principaliorem infert mutationem, nudus vadit, re-
Jictis opibus bisque innixa spe. Haec, inquics, libe-
ris accident Ἱ. sed. quz illi inde voluptas? His enim
jam uon ipse .fruetur, liberi autem alio modo alii
jnteriburit. Igitur sempcr est. calamitas exitus eo-
rum qui hunc mundum adamaut, qui nudi ultimum
efferuntur, omuibas hic relictis qua prius dilige-
bant, Eis .vero qui. hnuc mundum aspernantur, qui
discere. student. de mundo !uturo, patrandisque
incumbunt eis. quae ad eum prosint, mors superve-
niens damnura. nequaquam affert, sed potius trana-
fert ab .his vanis et fluxis. ad diem quae nescit ec-
casum, ad' vitam immortalem, ad divitias .nexhau-
stas, ad voluptates intemeratas, ad gloriam zter-
nam, quam consequi concedat gralia et benignitas
ejus qui colos inclinans descendit pro nobis, non
solum ad nos, sed et ad animos in limbis detentas,
εἰ inde per resurrectionem novamque ascendit, no-
bis per semetipsum largiens lucem et cognitionem
et spem celestium et seternorum, in quibus glori-
ficatur in. szecula seculorum. .Amen.

El οὖν πολντρόκως ερέπεται τοῖς ερεπτοῖς. συν"
Ἠμμένος, xai ἀπώλεσεν à κατεῖχέ, πλοῦτον auc,
περιφάνειαν, εὐθυμίαν ' f) θανὼν avos ἑαυτῷ φθά-
. vtt, την τροπὴν κεφαλαιωδέστερον ἐπενεγχκὼν, καὶ
γυμνὺς ἄπείσι, τὰ νῦν ὄντα xai τὰς ἐπὶ τούτοις bio
πίδας χαταλιπώὠν. Πεσεῖν [cuc ; ἀλλὰ τίς καὶ τού»
του τέρψις; αὐτῷ piv γὰρ αἴαθησις οὐχέτ'. lou
τῶν ἐνταῦθα, ol δὲ παῖΐδες τὸν ἴσον, f) τὸν ἕτερον
διαπεσοῦνται τρόπον. Συμφορὰ οὖν ἀεὶ τῶν. τῷ
Χόσμῳ τούτῳ προσχειµένων τὸ τέλος, γυμὺῶν bata-
τον ἐχφερομένων, xal πάντα χαϊαλιμπανάντων ἐν»
ταῦθα τὰ καταθύμια. Toi; δὲ τὰ τοῦ χόσµου. τούτου
περιφρονοῦσ., xaX µανξάνειν ζητοῦσι κερὶ zoU pe. .
λοντος.χόσµου, xai πράττειν σπεύδονσι τὰ «λυσιτε»
λήσοντα πρὸς ἐχεῖνον, οὗ ζημίαν ὁ θάνατος: lvo.
θὼν ἐπάχει' µετάχει δὲ τούτόυς. μᾶλλον ἀπὺ τῶν
µαταίων καὶ ῥευστῶν τούτων. πρὸς ἡμέραν ἀνέσπε».

D pov, πρὸς ζωὴν ἀθάνατον, πρὸς πλοῦτον ἆδακάνη-

τον, πρὸς τρυφὴν ἀχήρατον, πρὺς δόξαν ἀῑδ.ν,
πρὸς τὰ ὄντως ὕντα xal ἀναλλοίωτα διαµένοντα.
ὧν Ὑένοιτο πάντας ἡμᾶς. ἐπιτυχεῖν χάριτι καὶ -ι-
λανθρωπίᾳ τοῦ χλίναντος οὐρανοὺς xal χαταθάντος
ὑπὲρ ἡμῶν, οὗ μέχρι µόνον ἡμῶν, ἀλλὰ μέχρι χαὶ
τῶν συγχεχλεισµένων ἐν τοῖς χαταχθονίοις φυχῶν *

κἀκεῖθεν δι’ ἀναστάσεως χαὶ παλινζωῖας ἀναδραμόντος, xit ἡμῖν παρασχόντος δι ἑαυτοῦ τὸν .φωτι
σμὸν, xal cb. γνῶσιν, xal «hv. ἐλπίδα τῶν οὐρανίων xal ἀῑδίων, ἐν of; ἐστι δεδοξασµένος εἰς «ον

αἰῶνας τῶν αἰώνων. 'Αμήν,

205
116 OMIAIA κ’ (t).
Elc τὸ κατὰ τὸν εὐαγγε.λιστὴν Ἰωάννην ὄγδοον
ἑωθήὺν Εὐαγτέάιον ' ἐν dj καὶ ὅτι usyá Aor
δωρεών ἀξιωθήσονται οἱ ιιάχρι τἐλους μετ
εὐιαδείας ἐν ταῖς ἱεραῖς συγἀάξεσι παραµέ-
νοντες.

Ἰωάννης ὁ παρθένος, xa τὴν iv µητράσι µόνην
παρθένον μητέρα χατὰ χάριν pó.o; πλουτήσας, ὁ
tp Ἀριστῷ διαφερόντως Ἱγαπημένος, ὁ χαὶ τῆς
βραντῆς. ἣν ὁ Κύριος ἀνέδη εἰς οὐρανοὺς xal ἑδρόν»
τῆσε, μᾶλλον τῶν ἄλλων εὐαγγελιστῶν χρτµατίσας
vibc, δι) xol µεγαλοφωνοτέρῳ χρησάµενος τῷ χη-
ρὕγματι, διατρανῶν ἡμῖν τὰ τῆς Ex νεχρῶν Δεζπο-
tur]; ἀναστάσεως, χαὶ τὸν τρόπον τῆς μετὰ τὶν
αὐτοῦ ἀνάστασιν φανερώσεως ἱστορῶν, τῇ μὲν παρ:

ελθ .ύσῃ Κυριαχῇ, διὰ τὴς ves! αὐτὸν εὐαγγελιχῆς B

συγγραφΏς bk ἐχχλησίας Ἰχθύετο, λέγων. ε TY
μιᾷ τῶν Σαθθάτων Μαρία f$, Μαγδαληνὴ ἔρχιται
πρω], σχοτίας ἔτι οὔσης, εἰς τὸ μνημείον’ καὶ
Bine: τὸν λίθον ἡρμένον ἐκ τοῦ μνημείου’ τρέχει
εὖν καὶ ἔρχεται πρὸς Σίμωνα Πέτρον, καὶ πρὸς τὸν
δλιον μαθι τὴν ὃν ἐφίλ.ι ὁ Ἴπσοῦς, » ἑαυτὸν ἐντεζ-
ϐθεν δηλῶν. Νῦν δὲ Ἰχούσαμεν αὐτοῦ ovt,
« M ρία δὲ εἰστήχει πρὸς τὸ ρνημεῖον χλαίυνσα
E£o* » αὐτὸς μὲν γὰρ ὁ Ἰωάννης μετὰ τοῦ Πέτρου
παρ) αὐτῆς ἀχούσαντες, xal ὁραµόντες ἐπὶ τὸ μνῆμα
.. τὸ ζωαρχικὸν εἶδον ἃ εἶδον, xal διὰ τεχµηρίων πι-
στεύσαντες xal θαυμάσαντες ἀπῆλθον πρὸς ἑαυτούς.
ΠἩαραμείνασα δὲ fj Μαρία εἰστήχει πρὸς τὸ µνη-
μεῖον χλαίουσα ἔξω» δῆλον, ὡς µήπω πληροφορίαν

HOSMILTA XX.

905

TIlOMILIA XX.
In matutinum. octavum | Evangelii secundum Joun:
nem **, in qua et de magnis charismatibus qu bus

digni habebuntur qui in sacris sgnaxibus usque iu
finem pie perseverant.

Joannes ille qui virgo remansit et solam inter
matres virginem matrem mira gratia tanquam the-
saurnin pretiosissimum accepit, Joannes ille quem
Christus specialiter diligebat, qui Dosnerges seu
tonitrui filius, quod Christus in codum evexit et
tonavit, filius potius quam alii evangeliste appel-
lari meruit, et ideo fragosiore buccina personaus,
illastraus nobis Dominicze ex mortuis resurrectio-
nis prodigia el modum quo post resurrectionem
sese manifestavit lucidius enarraus, praterita Da-
minica ex ejus evangelicis sciiptis in ecclesia au.
dicebatur dicens : « Una autein Sabbati Maria Mag-
dalene venit mane, cum adhuc tenebrz cssent, ad
nonumentum , et vidit lapidem sub'atum a monu-
mento. Corrit. ergo et venit ad Simonem Petrum
οἱ 44 alium discipulum quem amabat Jesus, » ipse
seipsum adaperiens. Eumdem nunc audivimus
dieentem ; « Maria autem stabat ad monumentum
foris plorans. » Ipse cnim Joannes et Petrus, Maria
audita, curreutes ad monumeutum quo orta est vita
viderunt, et cum vidissent, et per testimonia miroti
credidissent, abierunt ad semetipsos. Marii vero
morata siabat ad monumentum forís plorans, 58110
quia Dominice resurrectionis certitudinem nondum

τινὰ λαδοῦσα περὶ ες Δεσποτικῆς ἀναστάσεως - C habebat. Bis tamen jan cum aliis ad monumentum

χαΐτοί 8; fn μεθ) ἑτέρων Ίλθεν ἐπὶ τὸ μνῆμα *
αρῶτον μὲν μετὰ τὴς θτοµῄτορος, ὡς ὁ Ματθαῖος
ἱωτόρησε γράφων ε Ὀφὶ Σαθδάτων, τῇ ἔπιφω-
σχούσῃ εἰς µίαν Σαθδάτων, ἔρχεται Μαρία dj Μαγ-
δαληνὴ, καὶ 3, ἄλλη Μαρία, θεωρῆσαι τὸν τάφον ’
xal ἰδοὺ σεισμὸς Ἰγένετο μέγας,» xat ὅσα τῶν ἑξῆς.
Ki:a νῦν ἔρχετει μετὰ Πέτρου χαὶ Ἰωάννου, ot xai
δι ὧν εἶδον πιστεύσαντες xol θαυμάσαντες ἀπῆλθον,
Aq οὖν μεθ ἑτέρων ἐπὶ τὸν τάφον ἐλθοῦσα, πόντων
ἐχείνων τῶν συνελθόντων πιστευσάντων χαὶ πληρο-
φοριθέντων, ὡς μιδεμίαν αὕτη πληροφορίαν λαδοῦσα
ἀπαραμύθητα χλαίει. Ἴδοι δ᾽ ἄν τις τοῦτο xal ἐπὶ τῶν
. κατ ἀρετὴν ἀγώνων τελούμενον * τοῖς μὲν γὰρ τῶν
ἀγωνιζομένων εὐθὺς ἢ χάρις ὑπαντᾷ καὶ πληροφορἰαν
αὑτοῖς παρέχει τῶν ἁῤῥαδώνων,γεύονσα τῶν ἐπηγγελ-
µένων ἐπάθλων,, οἱονεὶ προτείνουσα φιλάνθρωπον
χεῖρα, χαὶ δεξιουµένη τούτους, xai πρὸς τὰ ἑξῆς
ὑπαλείφουσα. τῶν δὲ τὸ τέλος ἀναμένει τῆς ἀγω-
vía;, ἑτοιμάνουσα πάντως τούτοις xai τῆς ὑπομο-
νῆς τους στεφάνους, ὡς xal τινα λέγειν τῶν θεοφό-
gov Πατέρων Ol μὲν πρὸ τῶν καµάτων, οἱ δὲ ἐν
vol; χαμάτοις, οἱ δὲ ἐν τῇ ἑξόδῳ τὰς ὁσίας ἁμοιδὰς
ἐγλέχονται. Γίνεται δὲ ταῦτα τῆς πανσόφου τοῦ
Θεοῦ προνοίας πολυτρόπως οἰχονομούσης τὰ καθ)
ἡμᾶς, καὶ τὸ προσῆχον xal λυσιτελὲς ἑχάστῳ φιλαν-
θρώπως νεμρύσης ἐπί τε τῶν τῆς ἀρετῆς ἔργω»,

0 Jgan. xx, 1 seqq.

(1) Inter. ess quas edidit Matthieius octava, p- 96.
lP'araoL. GR. CLI

venerat, primum quidem cum Deipara, ut Mattlimua
enarravit scribens:« Vespere Sabbajl qua lucescit in
prima Sabbati veuit Maria Magdalene et altera Maria
videre sepulcrum , et cce terræ motus factus est
magnus, » ei sic deinceps. Deinde mane venit cuin
Petro et Joanue, qui ex visis credentes miratique
abierunt. Bis ergo licet monuinentum adivisset ,
dum omnes cum ea convenleutes crederent et per-
suasi manerent, sola, quasi nulla accepta suasione,
iuconsolata plorat Maria. Videret quis ista. in luctis
virtutis gratia susceptis expleri. Aliis quidem inter
luctantes statim gratia subvenit, arrhabonum spo:;-
sionem praebet, illos ad gustanda promissa bravia
disponit, quasi protendens benignam manum et illog
blande accipiens et ad futura ungens. Alios vero.
luct (nis manet, quibus prorsus parantur pro
patientia mercedes. Unde recte. unus ex divis Pa-
tribus digit : Alii ante labores, alii inter labores,
alii in exitu remunerantur. Contingunt ista, sapicn-
tissima Dei providentia multimode nostra dispo-
nente, et cuique apta et. utilia distribuente, sive in
operibus virtutis, sive in fidei certaminibus. Sa-
pienter ergo et benigne de Maria Magdalene prosi-
dens Dominus, nondum illam accipere firmam suz
resurrectionis notitiam profuturum judicavit, sic-
que per eam secuiuros ad perseverantiam addu-

961

GREGORII PALAM.E

cendo convertit, Quibus enim muneribus domata Α καὶ 1117 τῶν μυστηρίων τῆς πίστεως. Ῥοφῶς οὖν

fuerit post ejus constantiam firmamque perseve-
rentiam audiamus. Dum ergo fleret, ait-Evangelista,
inclinavit se et prospexit iu monumentum, et vidit
duos augelos in. albis sedentes, unum ad caput et

unum ad pedes ubi positum fuerat corpus Jesu.

δουο inclinare et oculos in monumentum círcumji-
cere, 3liz est significationis. Vcrum primo inspi-

eere oportet quomodo, cum adhuc tenebra essent, -

sicut superius dixit Evangelista, Maria tameu om-
nes et singulas partes aspexit, et exterior in'eriora
sepuleri iutuita est. Patet exterius adhuc tenebras
fuisse, visibili die nondum penitus fulyente; sepul-
crum autem luce clarescebat qus a Maria divinitus
aspecia ardentiore in Chrístum desiderio animam

ejus incendit, et oculis largita est virtut^in angeli- B

cam visionem contemplandi, nec videndi tantum,
sed etiam cum angelis colloquendi. Tale erat iud
lumen quo in albis vestitos vidit angelos, non modo
propter puritatem et splendorem augelicse virtutis,
sed iauquam clariflcautes et. illustrantes resurre-
ctionis mysterium, simulque nobiscum opere conce-
lebrautes vere luciferam diem Dominies resurre-
etiouis. Sedebant autem quasi ut, me judice, vide-
rentur non tunc intrare, sed jam prius adiuiese, etsi
non apparuissent, itaque iutelligerel quauti erdinis
essent. qui licet presentes non. videbantur. Censeo
vero.eus sedisse ex desiderio magis aceedendi ad lo-
cuin ubi'prius jacebat corpus Domini. Cum enim ex
eliaritate nati. essent sedere ad monumentum, ungs
ad caput οἱ unus ad pedes, monstrabant pari de»i-
derio parique honore angelos colere Christi divinita-
icm cujus symboluin erat capitis locus, et. ejus in-
carnationem quam figurabat pedum locus;

οὕτω xal φιλανθρώπως xal τὰ κατὰ τὴν Μαγδαλη-
vhv Μαρίαν οἰχονομῶν ὁ Δεσπότης, λαθεῖν οὕπω
τότε τὴν π)τροφορίαν τῆς αὑτοῦ ἀναστάσεως ἔδι-
χαίωσεν, ἅ κα δι αὐτῆς xal τοὺς ἔπειτα πρὸς ὑπο-
μονὴν ἑνάγων xal προτρεπόµενος * τίνων γὰρ fous
μετὰ ταῦτα διὰ τὴν αὐτῆς χαρτερίαν,, xol τὴν ἐπί-
povov προσεδρίαν ἀχούσωμεν' € Ὡς οὖν ἔκλαιε,
qno', παρέχυψεν εἰς τὸ μνημεῖον, xal θεωρεῖ δύο
ἀγγέλους kv λενχοῖς καθεζοµένους, ἕνα xpb; τῇ χε-

Φκλῇ, xai ἕνα πρὸς τοῖς ποσὶν, ὅπου ἔχειτο τὸ ope

τοῦ Ἰησοῦ. » Τὸ μὲν οὖν παραχύπτειν, xai τὰ ὄμ-
µατα περιπαθῶς ἐπὶ τὸ μνῆμα στρέφειν τῆς ἄχρας
διαθέσεως ἦν * üxelvo δὲ σχοπῆσαι δεῖ πρῶτον, πῶς
σχοτίας ἔτι οὔσης, ὡς ἀνωτέρω φγοὶν ὁ εὐαγγελ.:
στῆς, ἀχριδῶς αὕτη πάντα ἑώρα, xal χατὰ µέρος
ἕκαστον, xal ταῦτα ἔξωθεν, τὰ ἑἐντὸς ὄντα τοῦ σπη-
λαΐου. Δῆλον οὖν, ὅτι ἔξωθεν ἣν σχοτία ἔτι, µήπω
τῆς αἰσθητῆς ἡμέρας τελέως ἐχφανείσης"' .«νὸ δὲ
σπἠλαιον ἐχεῖνο τοῦ φωτὸς τῆς ἀναστάσεως ἔγεμεν,
ὃ τῇ Μαρίᾳ θείως ὀῥώμενον. τόν τε αρὸς Ἆριστὸν
πόθον Ίγειρεν ἐπὶ τὸ μεῖζον, xal δύναμιν παρεῖχε
τοῖς ἐχείνης by µασιν ἀγγελικῆς ὁπτασίας ἀντιλαμ- —
6άνεσθαι, xal μὴ µόνον ὁρᾶν, ἀλλὰ καὶ προσλαλεῖν
ἀγγέλοις δύνασθαι’ το:ουτον γὰρ ἐκεῖνο τὸ gie.
Ἐν λενκοῖς δὲ τούτου; εἶδεν ἠμφιεσμένους, οὗ µόνον
διὰ τὸ χαθαρὸν καὶ φωτοςιδὲς τῆς τῶν ἀγγέλων φύ-
εως, ἀλλὰ xal ὡς λευχαίνοντας χαὶ διασαφοῦντας
τὸ τῆς ἁἀναστάσεως μµυστήριον, ἅμα δὲ xal ὡς Epp
συνεορτάζοντας ἡμῖν τὴν ὄντως λαμπροφόρον ἡμέ-
βαν τῆς Δεσποτιχῆς ἀναστάσθως. Καθεζομένους δὲ,
ἵνα ἐπιγνῷ μὴ τότε ἑλθόντας, ἀλλὰ xal πρότερον
παρόντας, εἰ καὶ μὴ πρότερον ἐφαίνοντο, xai «1;
κούτωύ ἀξίας iv περινοίᾳ γένηται ἀναλογισαμένη

τίνες οὗτοι, ol xal παρόντες οὐχ ἑωρῶντο. Ἐποίει δὲ τούτους οἶμαι χαθησθαι xal ὁ πόθος τοῦ πρια-
εγγίνειν μᾶλλον τῷ τόπῳ, ἐν ᾧ πρότερον ἔκειτο τὸ σῶμα τὸ Δεσποτικόν, οἱονεὶ γὰρ ὑπὸ «fic ἀγάπης
πρθσεφύοντο τῷ µνήµατι καθεζόµενοι, εἷς πρὸς τῇ χεφαλῇ, χαὶ ὁ ἕτερος πρὸς τοῖς ποσὶ, xal δεικνύντες
ἐπίσης ἐφετὸν καὶ τίµιον ἀγγέλοις, xal τὴν τοῦ Χρισιοῦ θοότητα, fj; σύμδολον ὁ τῆς κεφαλῆς τόπος,

καὶ τὴν ἑνάνθρώπησιν αὐτοῦ, fic τύπος ὁ τόπος τῶν ποδῶν.

«llli autem ad Mariam : Quid ploras, mulier?
aiunt ; » ccelum vides in specu, seu potius coeleste
teuiplum pro terrenotunulo, pro carcereexstructum,
ceelesiibus augelis pro terrenis custodibus reple-
tgm, quibus non modica est gloria l'ei vivi sepul-

ε Καὶ λέχονσιν αὑτῇ ἐκεῖνοι, Γύναι, τί χλαίεις 5 à
Οὐρανὺν ὁρᾶς τὸ σπήλαιον, μᾶλλον δὲ ναὺν ν)ράνιον
&vs' ἐπιγείου τάφου xat δεσµωτηρίον τετελε«μένον,
ἀγγέλων οὐρανίων ἀντ ἐπιγείων φυλάκω» καπλη-
ῥωμένον, σεµνυνόντων ἐξύχως ὡς Θεοῦ ζωοδότου

crum eustodire, εἰ qui Iztantur illud predicantes D υόπον, xal σὺν χαρᾷ περιεπόντων τοῦτον χενόν. Zu

vacuum. Tu vero, mulier, quid ploras? Non inter-
rogant quasi si ignorarent quod quaerebant, sed ut
mérore represso, illau suarum cogitationuin eom-
po:cn efücerent sicque opus suum explendi locum
acciperent. Opus autem angelorum ad tumulum Dei
vivi sedentium non aliud erat ac resurgentis glo-
ria: nunüiare. Sciscitatis ergo angelis quare plora-
100 : « Quia, inquit Maria, tuleruut Dominum meum,
εἰ nescio ubi posuerunt eum. Hiec cum dixisset ,
couverga est retrorsum. »Quid ergo incitavit Mariam
ut subito retrorsum couverteretur ? Sane angelorum
ad Bominum famularis adorstio et inclinaii :.. llla
quidem Jeaum sui solius Dominum appeliabat, ei
furtum uominabat corporis translationem , osteu-

δὲ, róvat, τίνος ἕνεχα χλαίεις» Οὐκ ἁγνοοῦντες δὲ
&& κατ αὐτὴν ἐρωτῶσιν, ἀλλ’ ἵνα τὸ πένθος &va-
στείαντες χνρίαν αὖ:ἣν πο.ῄσωσι τῶν οἰχείων λο-
γισμῶν, xal λάδωσι χώραν ἑχτελέσαι τὸ οἰχεῖον ἔργον,
ἔργον δὲ ἁγγέλων παραχαθηµένων τῷ τάφῳ τοῦ
Σωοδότον τὴν τοῦ ἁναστάντος δόξαν ἑξαγγέλλοιν.
Αλλὰ τῶν ἁγγέλων ἐρωτησάντων τίνος ἕνεκα
κλαίει, « "Οτι fipav τὸν Κύριόν pov, φησὶν ἑχείνη,
παὶ οὐκ οἶδα ποῦ ἔθηχαν αὐτόν ΄ χαὶ ταῦτα εἰποῦσα
ἑστράφη εἰς τὰ ὁπίσω. » Τί τὸ τὴν Μαρίαν παρα-
σχενάσαν ἑξαίφνης εἰς τὰ ὀπίσω στραφῖναι: Πάν-
tw; fj τῶν ἀγγέλων pb; τὸν Δεσπότην ἐπιφανέάντα
δουλικἡ νεῦσις xal κ;οσοχή * ἑχείνη μὲν γὰρ &avri;
póvg: Κύριον αὐτὸν Exálit xal χλοπὺν ὑπενόει,

?b)
χαὶ μετάθεσιν τοῦ σώματος, διάθεσιν μὲν πρὸς ai-
Wbv ix Φνχῆς ἐἑνδειχνυμένη, μηδὲν δὲ θεοπρεπὲς
kepi αὐτοῦ φρονοῦσα. Οἱ δὲ δι ἔργων παριστᾶσε
xal αὐτῶν τῶν ἀγγέλων τοῦ θεοῦ τοῦτον εἶναι Κύ-
Ριον" µήπω γὰρ ἐχείνου ἐπιφαινομένου αὐτοὶ παρ-
εχάθηντο τῷ τάφῳ, τοῦ Δεσπότου δὲ χαταντιχρὺ
ἐπιφανέντος ἐξανέστησαν εὐθὺς, καὶ τούτῳ μετ
᾿εὑὐλαθείας xal θάµδους ἐν οἰχετιχῷ σχήµατι 118
προσέσχον ἀτενῶς. Στραφεῖσα δὲ ἡ Μαρία θεωρῆσαι
τί οὐ ἀγγέλους ἐχπλῆξαν xal µόνου φανὲν, θεωρεῖ
bv ἹἸησοῦν ἐστῶτα, οὗ μέντοι δει, ὅτι Ἰησοῦς
ἐστιν, ἀνήχουστον xal δυσπαράδεχτον ἔχουσα «fjv
ἀνάστασιν. Ἐπεὶ δὲ xol ἁμυδρὺν ἐχτὸς ὑπῆρχεν
Ew 55 τῆς ἡμέρας φῶς, xat à Κύριος οὐκ ἐκεδείανυ
ταύτῃ τὴν θείαν λαμπρότητα, ὡς ἂν αὐτὸς ἑχεῖνος

ἨΟΝΊΠΙΑ XX.

q10

dens animum revera ad eum attendere, scd de.
illo nihil Dei diguum cogitans. llli autem patcfa-
ciunt et ipsorum Dei angelorum eumdem esse Do-
minum. Quo nondum apparente, angeli ad monu-
mentum sedebant, Domino autem palam exstante,
statim surrezerunt, et ipsi non minus devoti quam
mirati in propria specie attente adfuerunt. Maria
vero conversa ut videret quid vix apparens augelos
perculisset, vidit Jesum stantem. Nesciel:at tamen
quia Jesus esset, inauditam οἱ fere incredibile."
liabens ejus resurrectionem, et tenebris adhuc su-
perantibus diei lucem, Dominoque non revelante
divinum splendorem quo vivus vel etiam patiens
recognitus fuisset, Maria eum non agnovit , veru:n
hortulanum sibi fingebat animarum cultorem,

&v 6 xal καθὼν γνωρίζηται, ἡ Μαρία οὖκ ἑπέγνω B orbis conlitorem. Qui cum locutus esset, eamque

Ἁὐτὸν, ἀλλά xal χηπουρὺν τῶν ἐχεῖ φυτῷν ὑπενόει,
tb» γεωργὸν τῶν φυχῶν, τὸν δημιουργὸν τοῦ παν:
τός. Ὡς δὲ φωνήσας ἐχεῖνος xal χαλέαας αὐτὴν ἐξ
ὀνόματο:, ἑγνώρισεν αὐτὸν, Μαρία, εἰπὼν, ἀπεχρί-
νατο στραφεῖσα τὴν γνώμτν ἐχείνη, xol qns,
ΔῬαδδονν], ὃ λέγεται διδάσχαλε * οὐδὲ οὕτως εἰ καὶ
ζῶντα τοῦτον ἑώρα, θεοπρεκές τι λαδοῦτα ἐπὶ
νουν, ἀλλ' ὡς ἁπλῶς ἀνθρώπῳ θεοῦ, xat διδασχάλῳ
τῶν θείων προσέχουσα, διὸ μὴ µόνον προσπεαεῖν,
ἀλλὰ xci ἄφασθαι τῶν αὐτοῦ ποδῶν ὑπὸ τῆς ἀγά-
πης ὤὥρμησεν, ἀλλ' ἀχούει, Μή µου ἅπτου * ἐπειδὴ
γὰρ. φησὶν, ἡ ch διάνοια τοῦ ὕφους οὐχ Ίψατο τοῦ
κατ ἐμὶ μυστηρίου, ὅτι O«b; ὧν, ἐν σώματι νῦν
ὀρῶμαι διὰ σὲ, καὶ τούτων νῦν μάλιστα θεοειδεῖ,

&kà τοῦτο, Μή µου rcov, “Ἔδει δὲ xal τοῦτο σηρη- Ὁ

θῆναι τῇ τοῦ Θεοῦ Μδητρὶ, τὸ µόνην αὐτὴν iv γυναι-
Gv ἄχγασθαι τοῦ σώματος μετὰ τὴν ἀνάστασιν τοῦ
ἐξ αὐτῆς δι ἡμᾶς ἐνανθρωπήσαντος θεοῦ, 8 καὶ
Τέγονεν, ὡς ὁ εὐαγγελιστὴς Ματθαῖος ἱστορεῖ * διὰ
Φαύτην Táp φησιν, ὅτι προσελθοῦσαι Ίψαντο τῶν
wobev- τῇ δὲ Μαρί φησὶ, Μή pou ἅπεου * οὕπω
Ὑὰρ ἀναθέθηχα πρὸς τὸν Παιέρα µου. Τοῦτο σννηρ-
τηµένον μέν ἐστι τοῖς ἑξῆς πρὶς τοὺς μσθητὰς aü-
woU λύγοις, ὅτι ᾿Αναδαίνω πρὸς τὸν Πατέρα μον"
οὕπω γὰρ ἀναδέθηχα. Αέγει δὲ τοῦτο, ἐμμερίμνους
αὐτοὺς ποιῶν xal σπουδαιοτέρους, xal διεγείρων
πρὺς ἐπιπόθησίν τε χαὶ ζήτησιν τῆς αὑτοῦ θέας.
Ἔχει δέ τι x2 πρὸς «hv Μαγδαληνὴν Μαρίαν, Μή
pov γὰρ ἅπτου, φηΣῖν, ὅτι τοιοῦτο νῦν ἐστιν ὃ πε-
ῥίκειµαι σῶμα, à; καὶ πυρὸς ἀνωφερέστερον εἶναι
καὶ ὅραστ.κώτερον, xal μὴ µόνον ἀναδαίνειν δύνα-
σθαι κρὺς οὐρανὺν, ἀλλά καὶ πρὸς αὐτὸν τὸν ὅπερ-
ουράνιον Πατέρα. οὕπω δὲ ἀναδίδηκα πρὺς τὸν
Πατέρα µου, ὅτι οὕπω μετὰ τὸν ix νεχρῶν ἀνάστα-

nomine suo vocavisset, dicens : « Maria, » mutata
sententia respondit et ait : Rabboni, quod dicitur
magister. Attamen etsi. vivum videret, nihil divi-

* pum in menle eonccpit, sed tanquam merum Dei

hominem, tauquam divinorum mysteriorum doeto-
gem aífaia est. Ideo non tantum ut procumberet a:l
genua, sed etiam ut pedes peramanter tangeret pro-
silivit. Αι audit: « Noli me tangere; » quasi οἱ
diceret : Quia mens tua non tetigit mysterii mci al-
'titedinem ; cum enim Deus sim, tuis oculis in cor-
pore divina gloria cireumfuso conspicior, proptetea
noH me taugere. Που reservari decebat Deiparae
quae sola in mulieribus poet resurrectionem corpus
tangere obtineret, Deo ex ipsa propter nos incar-
nato. Quod factum est, sicul evangelista Matthzeus
edisserit, lllius enim gratia ait, quoniam accedentes
teuverunt pedes ejus. Ad Mariam autem , « Noli me
tangere, inquit, nondum enim ascendi £d Patrem.»
Quod αριθ concordat eis quae postea ad discipulos
dixit : « Quia ascendo ad Patrem, nondum enit
ascendi. » Tali sermore utitur ut eos sollicitiorcs
et diligeniiorey reddat et majori inflammet desie-
rio quo ejus aspectum quarerent. Addit vero ali-
quid Mariam Magdalenam allocutus ; ait enim : Nuli
me tabgere,quia hoc corpus quo induor igne vola-
tilius est et tractabilius, ita ut non tantum ad ca-
lum, sed etiam ad Patrem carlo excelsissimo execl-
siorem possit ascendere. Nondum autem ascendi

p *d Patrem meum, quia nondum ex quo 4 mortuis

resurrexi , mcipsum meis manifestavi discipulis,
« Vade ergo àd íratres mcos, » unius cnim Ρας
tris sumus, sed nou. codem modo; ego quidem ex
nalura et secundum essentiam , illi autem per me
ab ipso adoptati. »

Gt» ἑαυτὸν ἐφανέρωσε τοῖς οἰχείοις μαθηταῖς. Πορεύου οὖν πρὸς τοὺς ἁδελφούς µου τούτους» ἓνὸς γάρ
ἆσμεν πάντες, εἰ xol ph xarà τὸν αὐτὸν τρόπον" ἐγὼ μὲν γὰρ ὡς γνήσιος ἑχείνῳ xal ὁμοφυὴς, ἐχεῖ-

Yoy & ὡς δι’ ἐμον νἱοποίητοι τούτῳ Υεγονότες.

« Πορεύου δὲ πρὸς τοὺς ἀδελφούς µου, καὶ εἰπὲ
αὐτοῖς, ὅτι ἀναθαίνω πρὸς τον Πατέρα µου, xal
Πατέρα ὑμῶν, xai Θεόν µον, xai 815v 6 τῶν * » ὡς
$5p ἡμῶν μὲν Πατήρ ἐστι χάριτι διὰ τοῦ τῇ; viofie-
εἶας Πνεύματος, ixslvou δὲ Πατὴρ φύσει χατὰ τὴν
θεύτητα. οὕτως ἡιιῶν μὲν θεὸς, ὡς τῆς φύσεω, δη-

Vade, inquam, ad istos fratres meos , et die
illis quia ascendo ad Patrem meum et Patrem
vestrum , ad Deum meum οἱ Deum. vestrum. »
Nam sicut noster graiia est Pater. per adoptionis
Spiritum, illius autem ratura Pater secundum ipsam
divinitatem, ita noster est. Deus tanquam nature

ση

GREGORII PALAM AE

€

proereator, illius vero Deus per humanitatis .dis- A μιουργὸς, ἐχείνου δὲ διὰ thv κατὰ τὸ ἀνθρώπυνν

peusationem, Propterea separative locutus est, ut
ROS COusentaneum sentiamus discrimen. Per boc
signum quia ascerit ad Patrem , illos adduxit ad
intelligendum de suo corpore, quoniam non est illud
quale semper in terra sicut prius versatum erat et
gn medio eorum usque exstiterat.

οἰκονομίαν, χαὶ διὰ. τοῦτο χεχωρισµένω; εἶπευ, ἵνα
ἡμεῖς την χατάλληλον διαφορλν ἐννοήσωμεν. Ἐντγε
δὶ κἀκείνους διὰ τοῦ2ε τοῦ μηνύματος, ὅτι ἀναθαίνηι
πρὸς τὸν Πατέρα, περὶ τοῦ οἰχείου σώματος ἀννουῖν,
ὡς τοιοῦτόν ἐστιν, oiov ἐπὶ γῆς del καθάκερ καὶ
πρότερο) στρέφεσθαι, xal συνεῖναι τούτοις διὰ

παντός. 'AXX fj μὲν Μαγδαληνὴ Μαρία, fjv καὶ ὡς µίαν τῶν τοῦ Χριστοῦ µυροφόρων ὑμνοῦμεν, elc ἣν
ἁπιλαθέντων πἀρὰ Χριστοῦ τῶν ἑπτὰ πνινμάτων «τῆς πονηρίας, ἀντεισῳκίσθη πάντως ἐπεαχῶς ἑνερ-

γοῦσα θεία χάρις τοῦ Πνεύματος.

Interea Maria Magdalena quam solam ex Christi
unguentariis cognoscimus, in quam, ejectis a Clirí-
to septem spiritibus nequitiz , borum loco sedem
elegerat scpüformis divini Spiritus operatrix gratia,
Maris, inquam, Magdalena propter constantem per-
severantiam angelorum aspectus et. conversationis
prainio donata οἱ ipso couspecto Domino, ejus apo-
stola 30 apostolos efücitur, et ab ipso Dei ure edocta
et omninu convicta vadit ad apostolos ipsis nuntia-
qura quoniam vidit Dominum isque hzc ipsi dixit.
Nos vero, fratres, cousideremus quantam Maria
Magdalena digniate cedebat Petro. apostolorum
coryphseo, necnon Joanni quem. diligebat Christus
theologo, et tamen quante gratis prz illis digna
babita fuit! llli enim ad sepulcrum currentes sola
viderant lintea et sudarium ; Maria autem per fir-
mam et perpetuam constantiam cum in flnem
perseveraverit el in foribus sepuleri permanserit,
eon angelos tantum, sed et ipsum augeloruu

Αὕτη μὲν οὖν ἡ Μαγδαληνὴ Μαρία, διὰ τὴν ἐπί-
μονον προσεδρίαν, xai τῆς ἀγγελιχῆς ὁπτασίας καὶ
ὁμιλίας ἀξιωθεῖσα, χαὶ αὐτὸν Ιδοῦσα tbv Ἱόμιον,
ἁπόστολος αὐτοῦ πρὶς τοὺς ἀποστόλους γίνεται, καὶ
παρ᾽ αὑτοῦ τοῦ θείού στόματος διδαχθεῖσα καὶ πλη-
ροφορτθεῖσα τελείως ἀκέρχεται πρὸς τοὺς 11 ἀπο-
στόλους, ἁπαγγέλλουσα τούτοις ὅτι ἑώραχε «bv Kd»
ριον, καὶ ταῦτα εἶπεν αὐτῃ. Ἡμεῖς δὲ σχοκήσωµαν,
ἀδελφοὶ, πόσον fj Μαγδαληνλ Μαρία τῆς ἀξίας
ἀπεῖχε Πέτρου τοῦ κορυφαίου τῶν ἁποστόλων, καὶ
Ἰωάννου τοῦ ἠγαπημένου τῷ Xpiotp θεολόγον,
xai móc τηνικαῦτα µειζόνων ἠξίωται παρ᾽ bxsl-
νους. Ἐκεῖνοι γὰρ ἐπὶ τὸν τάφον δραµόντες μόνα ck
«ὀθόνια εἶδον xal τὸ σσουδάριον, αὕτη δὲ διὰ τὴν bv»

, διάθετον καὶ ἐπίμονον καρτερίαν, ἅτε παραµείνασα

µέχρι τέλους, καὶ τῇ θύρᾳ τοῦ σπηλαίου ἑνδιατρί-
6ουσα, o0 τοὺς ἀγγέλους µόνον, ἀλλὰ xal αὐτὸν «by
Κύριον τῶν ἀγγέλων ἐκ νεκρῶν ἀναστάντα capui,
πρὸ τῶν ἀποστόλων ξώρακε, xal αὑτήχοος αὐτοῦ

Dominum a mortuis reviviscentem in carne anie C Υέγονε, καὶ τῶν ἀπὸ τοῦ θᾳίου στόματος αὐτιῦ

apostolos conspexit, ipsius. vocem sudivit, et ab
ipso Dei ore clects est mandatorum ministra.
Templum istud iliius specus est syaiboluin, et non
4ypus tantum, sed aliud quasi superius sibi vindi-
cat. Sub velo interius liabet locum ubi ponitur
corpus Domiuicum, et ibidem mensam sacerrimarm.
lgitur quicunque ad illud vere divinum et divini
mysterii receptivum festinus approperat et ad fineim
perseverat, recollectam ad Deum attendens sulip-
sius auimam, nou agnoscet tantum Scriptura Dei
Spiritu exaral:e serinones, sicut. quosdam angelos
circa divinitatem et humanitatem Verbi Dei pro
nobis incarnati nuntiantes, sed ipsum indubitanter
. tuebitur Dominum , mentis, dicam etiam corpo:is
oculis. Qui enim cum fide mysticam videt mensam
et in ipsa propositum panem viue, ipsum sub spe-
ciebus contentum Verbum. Dei conspicit, carnem
pro nobis factum et in nobis quasi in tabernaculo
iuliabitans. Insuper si scipsum dignum ad recipien-
dum reddat, non videt tantum sed ejus fit, parti-
ceps, bospitem in semetipso eum consequitur, ei
ipsa divina g1atia ditatur. Et queinadinodum Ma-
ria illa vidit ea quae tunc apostoli videre deside-
rabant, ille ea couspicerce et de eisdein gaudere di-
gnatur quz, secundum Apostolum, angeli prospicere
desiderant, et iam per eorum Contemplationem
quam per participationem divinus totus ellicitur.

Ergo, fratres, remissas ad viriatem mauus. ve-
stras οἱ soluta genua erigite, ct gressug rectos facito

προσταγµάτων διάχονας. 'O δὲ ναὺς οὗτος ἐχείνου
τοῦ σπηλαίου τύπος ἐστὶ, μᾶλλον δὲ καὶ πλέον ἔχει
τοῦ τύπου, ἄλλο σχεδὸν ἐκεῖνο ὀπάρχον» ἔχὲι γὰρ
τόπον, ἓν ᾧ τίθεται τὸ σῶμα τὸ Δεσποτικὸν, .τὺ ἐν-
δότερον τοῦ χαταπετᾶσµατος, καὶ τὴ» ἐν αὐτῷ παν-
ἱερον τράπεζαν, στις οὖν ἑνδιαθέτως ἐπὶ 95 θεῖον
ὄντως καὶ θεοδόχον τοῦτο σπήλαιον «ροστρέχει καὶ
προσεδρεύει xal. παραμένει µέχρι «τέλους, συνάγων
xai ἀνατείνων πρὸς θεὺν τὴν αὐτοῦ διάνοιαν, οὐ
μόνον ἐπιγνώσεται τοὺς ἓν αὐτῃ τῆς Φεοπνεύστου
Γραφῆς λόγους, οἷόν τινας ἀγγέλους ἐξαγγέλλοντας
περί τε τῆς θεότητος καὶ τῆς ἀνθρωπύτητος τοῦ δι
ἡμᾶς ἐνανθρωπήσαντος Λόγου τοῦ θεοῦ, ἀλλὰ χα]
αὐτὸν ἀσφαλῶς ὄψεται τὸν Κύριον τοῖς τῆς διανοίας
ὀφθαλμοῖς, οὗ πολὺ εἰπεῖν, χαὶ τοῖς τοῦ σώματος"
ὁ yàp μετὰ πἰστεως βλέπων εἲν μνυστιχὴν εράπε-
αν, καὶ τὸν ἐν αὐτῇ προτιθέµενον ἄρτον τῆς ζωῆς,
αὐτὸν Api τὸν ἑνυπήστατον Aóyov τοῦ Θεοῦ, σάρχα
δι ἡμᾶς Ὑενόμενον xal σχηνώσαντα iv ἡμῖν · χᾶν
ἑαυτὸν ἄξιον παράσχῃ πρὸς ὑποδοχὴν, οὐχ ὁρᾷ µέ-
vov, ἀλλὰ xal μέτοχος αὐτοῦ Ὕίνεται, xal ἔνοιχον
ἑαυτῷ κτᾶται, xal τῆς παρ᾽ αὐτοῦ θείας χάριτος
πληροῦται, χα) καθάπερ ἡ Μαρία ἐκεῖνα εἶδεν, ἃ
τότε οἱ ἁπόστολοι ἐἑπεθύόμουν ἰδεῖν, οὕτως οὗτος ἔχειν»
βλέπειν xal ἐκείνων ἀπολαύειν ἀξιοῦται, εἰς X &me-
θυμοῦσι, κατὰ τὺν ᾿Απόστολον, ἄγγελοι παρακύψει,
xai διὰ τῆς πρὸς αὐτὰ θέας καὶ µεθέξεως θευειδὶς
ὅλος ἐχτελεῖται.

Οὐχοῦν, ἀδελφοὶ, τὰς παρειµένας pbi ἀρετῖν
ὑμῶν χεῖρας, xai τὰ παρα)ελυµένα Ὑόνατα ἀνορ-

273

HOMILIA XX.

gu

θωσατε, καὶ τροχιᾶς ὀεθλς ποιεῖτε τοῖς ποαὶν ὑμῶν, Α pedibus vestris, ingressi vias Domini reetas, justi-

βαδίζοντες τὰς ὁδοὺς Κυρίου τὰς εὐθείας, τὴν δικαιο-.
σύνη», τὴν σωφροσύνην, τὴν ἀἁγάπην, τὴν ταπείνω-
σιν, tbv ἀλήθειαν' δι:στραμμέναι δὲ ὁδοὶ πάντως καὶ
σχολια], τὸ µίσος, τὸ φεῦδος, ὁ δόλος, ὁ φθόνος͵ ἡ πλεονε-
Ela, tj, ὑπερηφανία , χαὶ τὰ παραπλήσια τούτοις, ἃ
ph µόνον πραττόµενα, ἀλλά xal µόνον ἀγαπώμενα
χὰὶ μελετώμενα xavi νοῦν, ἄξιον ποιεῖ τὸν ἄνθρω-
«oy τῆς θεία; ἁποστροφῆς, ἐπειδήπερ ἄνθρωπος uiv
εἰς πῤόσωτον, θεὺς δὲ εἰς χαρδίαν ὁρᾷ, xaX αὑτός
ἐστιν ὁ τὰς χαρδίας ἑτάνων xal τοὺς νεφρούς. Ἁλλ'
ὑμεῖς ἀθροιζόμενοι ἓν τῷ ναῷ τοῦ θεοῦ, « ΆἈναζω-
σδάµμενοκι τὰς ὀσφύας τῆς διανοίας ὑμῶν, κατὰ τὴν
τοῦ χορυφαίου τῶν ἁποστόλων Πέτρου quvhv, καὶ
νήφοντες τελείω,, ἑλπίσατε ἐπὶ τὴν φερομένην ὁμῖν
χάριν ἓν ἀποκαλύφει Ἰησοῦ Χριστοῦ. » 0ὐδὶ γάρ
ἐστι δυνατὸν τὸν ἐπὶ τῆς ἱερᾶ- τοῦ Θεοῦ ἐχχλησίας
ἑστῶτα, xai σννάχοντα τὸν οἶχεῖον νοῦν xai «phe
:«ἂν Θεὺν ἀνάτείνοντα, xal τὴν διάνοιαν τῶν ἱερῶν
ἁσμάτων én' ἀρχῆς ἄχρι τέλους. ἐμμελετῶντα xol
προσανέχοντα, μὴ τὴν θείαν ἀλλοίωσιν ἀλλοιωθῆναι,
ἀναλόγως τῇ πρὸς τὸν 8sbv χαὶ τὰ θεῖα λόγια pst:
θέρµη 190 γάρ τις ἱγγίνεται τῇ χαρδίᾳ διὰ τῆς
Μελέτης ταύτης, ὡς µνίας τοὺς πονηροὺς ἆποσο-
6υῦσα λογισμοὺς, χαὶ πνευματιχὴν εἰρήνην χαὶ πα-
ράχλησι» ἐμποιοῦσα τῇ φυχῇ, χαὶ τὸν ἁγιασμὸν τῷ
«θώματι παρέχουσα, χατὰ τὸν εἰπόντα» « Ἐθερ-
μάνθη fj καρδία µου ἑντός µου, xal ἐν τῇ µελέτῃ
μου ἐκχαυθήσεται πῦρ. » Καὶ τοῦτό ἐστιν ὃ xal τιό

tiam, castimoniam, charitatem, humilitatem, vérita-
tem, fugite autem vias transversas et. obliquai :
odium, mendacium, dolum, homicidium, avaritiam,.
superbiam et his similia que non solum patrata
sed eiiam duntaxat amata et ín mente. revolu'u
hominem faciunt divine indiguationis dignum.
Ktenim bomo aecundum faciem, Deus sccundum
cor intuetur; hic est scrutans corda ct renes, Vos
autem in hoc templo congregati succincti lumbos
mentis vestre, ut. coryphaei apostolorum Petri νο”
cem adhibeawm, sobrii perfecte sperate in eau:
qui offertur vobis gratiam in revelationem Jesu
Christi. Non enim possibile habeo in sancta Dei
ecclesia stantem, mentemque ab alienis revoca-
tam ad Deum attendentem et cogitatione sacroru:n
carminum a priucipio ad finem exereitum et oectte
patum divina conversione non converti, pariterque

per meditationem Dei et. divinorum orsculorum.

Hac enim meditatione cor cujuslibet exardet, ve-
lut noxias muscas arcet pravas cogitationes, spi-
ritualem pacem et s$olationem animae ingerit el
corpori sanitatem largitur, prout dicitur : «Coucaluit
cor ΙΠοι intra me, el in meditatione mea ex- ΄
ardescet iguis.» Hoc est quod uuus ex divis Patri-
bus nos docuit, dicens : Omni stadio incumbe, vt
internæ operationes Luxe sint secundum Deum, οἱ
sic vinces externas cupiditates. Maguus vero. Pau-

Jus ad nos eonversus, « Spuitu, inquit, ambulate,

τῶν θεοφόρων Πατέρων ἰδίδαξεν ἡμᾶς λέγων * Πᾶ- C et desideria carnis ne perficiatis **. » Propterea alibi

civ co) απουξὴν ποέησον, iva ἡ ἔνδον aou ἐργασία
κατὰ θ:ὸν f, καὶ νιχήσεις τὰ ἔξω πάθη. Πρὸς τοῦτο
καὶ ὁ μέγας Ἠαῦλος ἡμᾶς προτρεπόµενος" ε«Πνεύ-
pati, qol, περιπατἴτε, χαὶ ἐπιθυμίαν σαρχὺς οὗ
p τελέσητε.» Διὸ xal ἀλλαχοῦ παραγγέλλει γαάφων *
ε Σ:ῆτε περιζωσάµενοι την ὀσφὺν ὑμῶν kv ἀληθείᾳ *»
ὥς τοῦ λογισμοῦ στρ:φοµένου περὶ τὰ Oria, xal
πφραμένοντος τῇ χατὰ θεὸν ἀληθείᾳ, τὸ ἔπιθυμη-
Xu» t5; φυχῆς ἐπέχοντος xal περιέποντος, xal τὰς
ααρχικὰς ἑἐπ.θυµίας ἁπωθονμένου * τῶν δὲ σαρχι-
xiv λογισμῶν πανσαµένων ἀφ᾿ ἡμῶν, παραλαδοῦσα
τὴν drixhv Δρεμοῦααν ὁ τοῦ Πνεύματος χάρις, τῶν
" μελλόντων ἐχείνων xal ἀποῤῥήτων ἀγαλῶν, ἃ θφθα)»

males concupis^entias — coercet.

.pos admonet dicens : « State ergo succincti lumbos
in veritate **, » quasi mente &d Deum conversa «4
permanente in veritate quie est secundum Deum,
anims desideria regit cisque invigilat, et. care
Inde — represeis
carnalibus cogitationibus, d$ vaeuam animam
ingressa Spiritus gratia, eam disponit ad futura
et ineffabilia dona gustandum, quæ vagi et inquicti
viri oculus non vidit, nee auris audivi!, nee in cer

. talis hominis ascenderunt, Qui gustus est. eorum-

dem bonorum arrhabo, et tales. arrhabones cor
suscipiens spirituale efficitur, salutisque sues (ir-
mam concipit fldentiam. Namque si quis wuli

ph; ἐμπαθοῦς χαὶ ἁμελοῦς οὐκ εἶδε, καὶ ος οὖκ p consequi et perfecte de spirituatibus istis arrhabo- —

$xouss, xal ἐπὶ xagBiav ἆ,θρώπου οὐκ ἀνέδη
τοισύτου * παὶ fj γεῦσι; αὕτη ἀῤῥαθώ» bs αὐτῶν,
καὶ fj τοὺ; ἀῤῥαδῶνας τούτων Δεχομένη xapbia
ανευματιχὴ γίνεται, καὶ τής αἰχεία;ς σωτηρίας λαµ.-
θάνει πληροφορίαν. Οὐχοῦν εἴἶ τις ἐθέλοι τὴν τληρο-
σορίαν ταύτην χτήσασθαι, xal πτρ' τυν πνευματικῶνψ
ἀῤῥαδώνων τούτων ἀχριζῶς μαθεῖν, πολιτευέσθω
xaÜá-ép vuv ὑφηνήῆσατο xal ὑὐπέδειεεν ὁ λόγος ᾿

οὕτω γὰρ xal συμµπολίτης ἔσται τῶν ἁγίων τοῦ

nibus discere, conversejur qualiter extémplo. indl.
' cavit et verbis Verbum docuit. [ta enit.concivis erit
gauciorum Dei, necnon particeps ab ipsis prowis.
sorum pereunjum ct. ineffabilium | donorum, qua
υ06 onuieg, Cousequi coucedat. gralia. et beniguie
ta« Domini nostri Jesu. Christi, cui gloria, virtus,
Nouor et aderatio eum aeteruo ejus.l'atre οἱ vivifi.
cante Spiritu nuuc et semper et in. saecula. 82615
lorum. Awen,

θεοῦ, κάν xovow, τῶν ἐπηγγελμένων kxalvotg αἰωνίων xa: ἀποῤῥήτων ἀγαθῶν᾽ ὧν Ὑένοιτο πάντας
ἡμᾶς ἐπιτυχεῖν χάριτι χαὶ φιλανθρωπίᾳ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ᾧ πρέπει 672a, χράτος, τιμὴ
καὶ πρασχύνησις, σὺν τῷ ἀνάρχῳ αὐτοῦ Πατροὶ xx ζωοποιῷ Πνεύματι, vov xal ἀεὶ «καὶ εἰς τοὺς aluvag

τῶν θλώνων. μι».
* Galat. v, 16.

- . - πιο ο

** Epbes. νι, 14.

av

HOMILIA XXI.

Jn Ascensionem Domini Dei et Salvatoris nostri Je-
su Christi, in qua monstratur quomodo impletum
sit legale Sabbatum.

Celebrabant Judzi Pascha legale, transitem ες
JÉgypto ad terram Palesüns; celebravimus et
nos Pascha evangelicum, nostre In Christo naturse
ct morte ad vitam, ex corruptione ad incorrupti-
bilitatem transitum, Quis ergo enarrare poterit
sermo lisrum in inelius discrepantiam nostrorum
ad sacra veteris illius legis praestantiam et prse-
eoniorum materias? Humanus quidem sermo non
posset digne tantam proferre excellentiam, Patris
autem altissimi ecousubstantialia «apientia, Dei
Verbum quod est ante saecula et super omncs na-

τό συουσισ uw Pw" —- 99RBJ69 AB όσο

ΟΜΙΛΙΑ ΚΑ’.

Εἰς τὴν 'Avd ἵηγι τοῦ Κυρίου καὶ θεοῦ xu) Σω»
τῆρος ἡμῶν ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ: ἐν ᾗ καὶ πῶς
ἂν απ ληροῦται τὸ νομικὸν Σἀδδατον.

Ἑώρταζον ᾿Ἰουδαῖοι τὸ Πάσχα τὸ νομικὸν, «t» ἐς
Αἰγύπτου πρὸς τὴν γῆν τῆς Παλαιστίνης διάδασιν’
ἑωρτάσαμεν xoi ἡμεῖς τὸ Πάσχα τὸ εὐαγγελικὸν,
thv τῆς ἡμετέρας iv Χριστῷ' φύσεως ix θανάτου
πρὶλς ζωλὰν, ἐχ φθορᾶς αρὺὸς ἀφθαρσίαν διάθασιν’
&g& τις ἐξειπεῖν δυνῄήσεται λόγος τὴν ἐντεῦθεν àva-
Φερομένην ἐπὶ xb κρεῖττον διαφορὰν πρὸς τὰ σεμνὰ
«i; παλαιᾶς νομοθεσίας ἐχείνης, καὶ τὰς ὑποθέσεις
τῶν πανηγύρεων; Ἁλλ' ἀνθρώπινος μὲν λόγος οὐδὲ
ταύτην ἀξίως εἴποι «lv ὑπεροχὴν ὅση * ἡ τοῦ ἀνωτάτω
Πστρὸς ἑνυπόστατος σοφία, ὁ τοῦ θεοῦ προαιώνιος καὶ

turas benigne nobis sdunatum et nohiscum con- B ὑπερούσιαος Λόγος, 19 E φιλανθρώπως ἑνωθεὶς ἡμῖν

versatum operibus, liodie nobis exhibuit festivitatis
causam et hujus excellentis. singularem præstan-
tiam ; hodie enim celebramus nostre in ipso na-
turæ trausitum nou ab bypogzis ad terram, sed a
terra in ccelum cceli, et in. thronum caelis adhue
excelsiorem ejus qui super omnia dominatur.
Nam hac die non solum stetit. Dominus post re-
surrectionem in medio discipulorum suorum, sed
etian ab eis discessit, el videntibus illis elevatus
est ln ccelum, et ascendit el intravit in vera Sancta
sanctorum, et sedit ad dexteram Patris superomnem
potestatem et principatum, super owne momen
et honorem, sive in hoc szculo sive in futuro eo-
gnitum et nominatum. Quemadmodum resurre-
etiones ante Doniinicam resurrectionem facte sunt
anulis, jta et mulie ascensiones ante ascensio-
nem Domin! ; prophetam enim Jeremiam assum-
psit spiritus, Habacuc vero angelus, et inter czrteros
Elias curru ignis assumptus scribitur. Sed nee
iste transcendit loea terrze vicina, et velut quædam

vranslatio fuit cujuslibet horum assumptio, qua a.

terra elevati 8 regionibus terre vieinis nequaquam
amovebantur, Quemadmodum ciiam illi ad vitam
revocali rursus in terram redierunt, rursus omues
morituri, Christo autem a mortuis resurgenti mors
jam non dominatur, ita eodem assumpto el
in exoelsis sedente, omnis sublimitas sub ped' bus
ejus est omnibus testans quoniam ipse est super

xaX συναναστραφεὶς, ἔργων νῦν ἀνέδειξεν ὑπόθεσιν
ἑορτῆς, καὶ τῆς ὑπεροχῆς ταύτης ὑπερτέραν διαφο-
ρόντιος * xal νῦν γὰρ διάδασιν τῆς ἓν αὐτῷ φύσεωρ
ἡμετέρας ἑοριάζομεν οὐκ ἀπὸ τῶν ὀποχείων ἐπὶ ci»
γῆν, ἀλλ’ ἀπὸ γῆς ἐπὶ τὸν οὐρανὸν «oi οὐρανοῦ, καὶ
edv ἐπέχεινα τούτου θρόνον τοῦ τὰ πάντα δεαπόζον-
τος. Σἡµερον γὰρ οὗ Μόνον ἔστη μετὰ την ἂν ἄστασιν
ἐν µέσῳ τῶν αὐτοῦ μαθητῶν ὁ Κύριος, ἀλλὰ καὶ
διέστη ἀπ᾿ αὐτῶν, χαὶ αὐτῶν ὀρώντων ἀνελήφθη elg
«bv οὐρανὸν, καὶ ἀνῆλθε xai εἰσηλθεν εἰς τὰ Όντως
ἅγια τῶν ἁγίων, καὶ ἐχάθισεν kx δεξιῶν τοῦ Πατρὸς
ὑπεράνω πάσες ἀρχῆς καὶ ἑξουσίας, xal καντὸς ὀνό»
µατος καὶ ἀξιώματος, εἴτε ἓν τῷ νῦν αἰῶνι, alea. ἓν

C τῷ μέλλοντι γινωσκοµένου καὶ ὀνομαζομένου. Ὢς-

περ δὲ ἀναστάσεις πρὸ τῆς τοῦ Κυρίου ἀναστάσεως
πολλαὶ γεγόνασιν, οὕτω xal πολλαὶ ἀναλήφεις wb
τῆς αὐτοῦ ἀναλήψεως * καὶ Ἱερεμίαν γὰρ «bv προ»
φήτην ἀνέλαδε πνεῦμα, xal τὸν ᾿Αδδακουμ ἄγγελοςι
μάλιστα δὲ τῶν ἄλλων ὁ Ἠλίας ἅρματι πυρὺς ἄνα-
ληφηεὶς ἀναγέγραπται. Αλλ’ οὐδ' οὗτος ὑπερέδη τὴν
περίχειον λῆξιν, ἀλλ οἷόν τις µετάθεσις ἣν 4
ἑκάστου τούτων ἀνάληψις, ἀπὸ γῆς αἴρουσα, καὶ νῶν

- περὶ γῆν οὐκ ἐξάγουσα * καθάπερ καὶ ol ἀναστάντες

ἐχεῖνοι πάλιν εἰς γἠν ἑπέστρεφαν, τελευτῄσαντες
ἅπαντες * Χριστοῦ δὲ ὥσπερ ἐχ νεχρῶν ἀναστάντος
Βάνατος αὑτοῦ οὐχέτι χυριεύει, οὕτω xal ἀναληφθέν-
τος xal χαθίσαντος tv ὑψηλοῖς, πᾶν ὕψωμα κατώτο»
póv ἐστιν αὐτοῦ, τοῖς πᾶσι μαρτυροῦν, ὅτι αὐτός

omnia Deus. Hoc est mons ille Dci przclarus, δὲ- D ἐστι, ὁ ἐπὶ πάντων θεός. Καὶ τοῦτό ἔστι τὸ ἐμφανὲς

cundum [Isaiam **, et iu summis spiritualium om-
nium inontium Dei domus , corpus Dominicum ;
quippe nec angelus nee homo, sed Dominus ipse
per carnem venit et nos saivavit, nobis similis
propter nos factus, et permanens immutabilis Deus,
Verum sicut cum descendit nequaquam mi-
gravit, sed condescendit, ita ascendens non ad
deitatem redit, sed in throno imponit nostram
quam accepit naturam ;. oportebat enim vere ibl
Deo propoui primogenitam ex wortuis naturam
uostran, velut quasdam primogenitorum primitias
pro genere universo. |

Ideo multarum qua facia sunt resurrectionum

96 153. 11, 2.

ὄρος τοῦ Θεοῦ κατὰ τὸν Ἡσαῖαν, xal ὁ ἐπ ἄχρων
πάντων τῶν λογικῶν ὀρέων οἶχος τοῦ θεοῦ, τὸ σῶμα
τὸ δεσποτιχόν * οὐ γὰρ ἄγγελο:, οὐχ ἄνθρωπος, ἀλλ

. αὐτὲς ὁ Κύριος διὰ σααρχὸς ἦλθε καὶ ἔσωσεν ἡμᾶς,

καθ) ἡμᾶς δι ἡμᾶς Υενόµενος, xal µείνας ἀναλλοιώ-
τως θεός. Ὥσπερ δὲ χατῖλθεν οὐ µεταθὰς, ἀλλὰ
συγχαταδὰς, οὕτως ἑπανέρχεται πάλιν, οὐ τῇ 0εό-
τητι µεταθαᾳίνων, ἀλλ’ ἐγθρονίζων ἄνω τὴν ἡμετέραν
fv ἀνέλαδε φύσιν ᾿ ἔδει γὰρ ἀληθῶς ἐκεῖ πρ΄σενε
χθῆναι τῷ θεῷ τὴν πρωτότοκον kx τῶν νεκρῶν hubs
φύσιν, οἷόν τινα πρωτογεννηµάτων ἀπαρχὴν ὑπὶρ
φαντὸς τοῦ Ὑένους.

Δι τοῦτο πολλῶν γεγενηµένων ἀναστάσεών το

Zn

DIOMILIA XXI.

278

παὶ ἀναλήφεων οὐδεμίαν ἡμεῖς ξορτάκομεν, ὥς τὴν Α et ascensionnm nul'am eck ramos vclut. Domini

φοῦ Κυρίου ἀνάστασιν χαὶ ἀνάληψιν, ἐπεὶ xai τῶν
ἄλλων ἑχείνων οὔτε µετἐχοµεν, οὔτε µεθέτµεν
ἡμεῖς. Ὡφελήμεθα δὲ ἐξ αὐτῶν οὔδὲν πλέον, ἢ τὸ

αρὺς αἰστιν ἀνάγεσθαι τῆς τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν

ἀναστάσεώς τε xal ἀναλήψφεως, fc χαὶ µετέχοµεν,
χαὶ µεθέζοµεν ἅπαντες ' αὕτη γὰρ τῆς φύσεως τῆς
ἀνθρωπίνης ἀνάστασίς ἐστι χαὶ ἀνάληφις, xal οὑχ
ἁπλῶς τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως, ἀλλὰ xal τῶν εἰς
Χριστὸν πιστευόντων, xal τὴν πίστιν δι ἔργων ἔπι-
δειχνυµένων ἑχάστου» ὃ γὰρ γέγονε, 5 ἡμᾶς Υέγο-
νεν ὁ Κύριος, ἁγέννητός τε xal ἄχτιστος ὢν χατὰ
τὴν οἰχείαν θεότητα * xal ὃν ἔζησε βίον, δι’ ἡμᾶς
ἔζησε, τρίδον ἡμῖν ὁποδειχνὺς «hv πρὺς τὴν ὄντως
ζωὴν ἑπανάγουσαν * xal ἅπερ ἔκαθε τῇ σαρχὶ, 0v
ἡμᾶς ἔπαθε, τὰ ἡμῶν ἐξιώμενος πάθη, χαὶ διὰ τὰς
ἡμετέρας ἁμαρτίας Άχθη εἰς θάνατον, χαὶ δι ἡμᾶς
ἀνέστη xal ἀνελήφθη, προοιχονομῶν ἡμῖν τὴν εἰς
ἀπείρους αἰῶνας ἀνάστασιν χαὶ ἀνάληψιν πάντες
γὰρ ol κληρονόμοι τῆς ζωῆς ταύτης μιμοῦνται, χαθό-
συν ἑστὶ, τὴν πολιτείαν τῆς ἐπὶ γῆς οἰχονομίας αὖ-
- φοῦ. Ταύτης δὲ τῆς µιµῄσεως ἀρχὴ μὲν ἡμῖν ἐστι
τὸ ἅγων βάπτισμα, τύπο; ὃν τῆς τοῦ Κυρίου ταφῆς
τε χαὶ ἀναστάσεως, µεσύτης δὲ 5 1994 xat! ἀρετὶν
βίος, χαὶ fj χατὰ τὸ Εὐαγγέλιον πολιτεία, τέλος δὲ f,
διὰ τῶν πνευματικῶν ἀγώνων χατὰ τῶν παθῶν νίκη,
ζωὴν προξενοῦσα τὴν ἀνώδυνον χαὶ ἀνώλεθρον xal
οὐράνιων * χαθάπερ χαὶ ὁ Απόστολος πρὸς ἡμᾶς φῃ-
et, ὅτι « El χατὰ aápxa ζῆτε, µέλλετε ἀποθνήσχειν ᾿

resurrcetionem et ascensiónem, eum illarum ρε-
ter eam participes nee sumus-nee erimus. Niliil ex:
illis colligimus ni-i quia ad fidem resurrectionis et
sseensionis Salvatoris nostri nos adducunt, cujos
ones participes stmus et erinius. Illa enim huma-
næ naturz resurrectio est et ascensio, et που hu-
mans solum nature, sed et omnium in Christum
credentium, fidemque suam per opera exhibentium, ,
Quod enim factus est pro nobis factus est, Domiuus,
non genitus neque creatus seeundum suam divi-
nitatem ; quam vixit vitam propter nos vixit, viam
nobis demonstrans quæ ad veram dacit vitam ; qua
carne passus est, pro nobis passus es!, nostras sa-
nans passionea, et propter peccata nostra ductus:
est ad mortem, et propter nos resurrexitet. aseen-
dit, præparans nobis in infinita secula resurrectio-.
ncm et ascensionem ; nam omnes. bujus vitza. hæ-
redes pro viribus imitantue rationem ejus in terra:
dispensationis. Porro istius imitationis principinin
sanctum nobis est baptisma,cum sit figura sepulturse
et resurrectionis Domini ; medium vero vita se-
cundum pietatem aeta et conversatio secundum
Evangelium ; finis autem victoria per spiritales
luctas adversus passiones, qua impertitur coelestis
vita, qux» nee dolores habet πες exitium, quemad-
modum Apostolus nobis dixit : « Si secundum
carnem vixeritis, moriemini; si autem spiritu facta
carnis mortilleaveritis, vivetis **. « Igitur qui se-

εἰ δὲ πνεύµατι τὰς πράξεις τοῦ σώματος θανατοῦτε, C cundum Christum vivunt, ejus ín carne conversatio-

ζήσεσθε. » Μιμοῦνται τοίνυν οἱ χατὰ Χριστὸν ζῶν-
φες τὴν bv σαρχὶ πολιτείαν αὐτοῦ. ἀποθνῄαχουσι
μέντοι χατὰ χαιρὸν ἕκαστος, ἐπιεὶ κἀχεῖνος ἀπέθανε
xf oxpxi, καθ) fiv: χαὶ ἀναστήσονται xav! ἐχεῖνον
Δεδοξασμένοι xal ἄφθαρτοι, x3v ph νῦν, ἀλλ' ὅτε
καιρός * εἶτα xal ἀναληφθίσονται, ὡς ὁ Παῦλος xal
40010 φησιν « Αρπαγησόμεθα γὰρ, φησὶν, Ev νεφέ-
jaw clc ἁπάντηαιν τοῦ Κυρίον εἰς ἀέρα, xal οὕτω
κάντοτε σὺν Κυρίῳ ἑσόμεθα. »

Ὁρᾶέε πῶς ἕχαστος ἡμῶν, εἴγε βούλαεται, χοινω-
νὸς ἔαται καὶ τῆς ἀνασιτάσεως τοῦ Κυρίου χαὶ τῆς
ἀναλήφεως, xal χληρονόμας μὲν θτιοῦ, συγχληρονό-
poc δὲ Χριστοῦ; Διὰ τοῦτο χαίροµεν, ἑορτάτοντες
τὴν «fc Φύαεως ἡμῶν ἀνάστασιν καὶ ἀνύψωσιν xal
ἀνίδρνσιν, xol τὴν χαταρχὴν τῆς ἑχάστου τῶν
πιστευόντων ἀναστάσεώς τε xal ἀναλήψεως, προτι-
θέντες εἰς µέσον τὰ: σήμερον ἀναγνωσθησομένας
εὐαγγελικὰς φωνὰς, ὅτι ᾿ΑἈναστὰς ὁ Κύριος ἕστη iv
μέοφ τῶν μαθητῶν αὐτοῦ. Διάτι οὖν ἕστη ἓν µέσῳ
αὐτῶν, εἶτα χαὶ συνώδενσεν αὐτοῖς»ε Ἐξήγαχε γὰρ
αὐτοὺ;, φησὶν, ἔξω ἕως εἰς Βιθανίαν,ι ἀλλὰ, « Καὶ
ἑκάρας τὰς χεῖρα;ς αὑτοῦ εὐλόγητεν αὐτούς; » "lva
φῶον ὅλον ἑαυτὸν ἐπιδείζῃ καὶ ἁσινῆ, ἵνα τοὺς πόδας
ἀῤῥωμένους ὄντας παραστήσῃ xat βεθηχότας &aga-
Mic, τοὺς τὰς ερῄσεις τῶν fov ὑπομείναντας, τὰς
ὁμοίως ἐπὶ τοῦ σταυροῦ προθηλωµένας χεῖρας, αὑτῆν
vij» λογχενθεῖσαν πλευρὰν, εἰ xai τοὺς τύπους τῶν

nein imitantur; singuli quidem in tempore suo
moriuntur, sicut ille carne mortuus est, resurgent
autem et ipsi ejus instar secondum corpus gloria
et incorruptibilitate donati, non bora quidem ista,
sed quaudo tempus advenerit; delnde eiiam assu-
wmentur, quod et Paulus dixit. « Rapiemur enim,
inquit, in nubibus in occursum Domini im aera,
et ita omnino cum Domino erimus **. »

Videtis quomodo quisque nostrum, modo volue-
rit, particeps sit resurrectionis et ascensionis Do-
mini, necnon hzres quidem Dei, coh:zres sutem
Christi? Idcirco gaudemus , celebrautes naturae
nostræ reeurrectionem simulque assumptionem et

D collocationem, et primitias cujusque credentis re»

surrectionis et ascensionis , proferentes. in me-
dium hodie memoratas Evangclii voces, quoniam,
pestquam resurrerzisset. Dominus, stetit in medto
discipulorum suorum. Quare ergo stetit ih medio
eorum et cum eis iler fecit Τε Eduxit enim, ait, eos
foras in Bethaniam, et elevatis manibus suis bene-
dixit eis ***. » Ut semetipsum totum ostenderet sal-
vum et integrum, ut pedes exhiberet robustos (irme-:
que incedentes, ſixuras clavorum permanentes; n:a-
uus pariter cruci affisas, transverberatum latus, etsi
adhuc plagarum signa ferrent in fidem salutiferze pas-
sionis. Mihi vero per hzc verba: « Steti« iu inedio

* Rom. v. 15. ** I Thess. iw, 17... ** * Luc. σεις, 50.

219.

GREGORII PALAMMÆ

220

discipulorum », videlur osteudi cos confirmatos À τληγῶ» ἐπεφέροντο, πρὸς πίσ-ωσιν τοῦ σωτηρίου

esse in lide ejus per talem ipsius exhibitionem εἰ
benedictionem ; uam non stetit. tantum. in. medio
eorum omnium, sed et in medio cordis singulorum
steiit et per fldem firmavit, ita ut de singulis eorum
possit dici hoc Psalwistze : « Deus in, medio cjus,
nop commovebitur **. » Ab illa enim bura firmi
et instabiles Domini facti sunt apostoli. Stetit. igitur
jn medio eorum et dixit eis: « Pax vobis,» verbum
ilud suave eique solitum οἱ consuetum. Duplex
autem cum sit pax, tum ea quam babemus ad
beum, qu:e pietatis praserlim est fructus, tum. ea

quam ad nos invicem babemus quas nata est.

ab evangelica voce, ambas tunc uno verbo dedit
Dominus; et quod illos faccre jussit quardo pri-
mum eos misit, diceus: «In quam domum in-
traveritis, dicetis : Pax liuic domui 27,2 ipse hoc
facit; nau ingressus domum in qua erant. congre-

gati, illico pacem douavit. Ut vero illos liac inspe- -

rata et insolita visione stupentes vidit et. contur-
batos : « Putabant enim, inquit, spiritum videre,»
id est pliantasma esse illud quod cernebant, ipse
declarata cordis eorum turbatione, cum osten-
disset se eumdem esse cui ante passionem et ι6-
surrectiouem dixerant : « Nunc. scimus quia scis
" Omnia, et non opus est tibi ut quis te interroget *, »
illos per experientiam et. tactum certos. fecit, Ut
autem comperit illos veritatem percepisse, per no-
vam adhuc. exzpereniiam eos firmavit, simul eis

πάθους. Ἐμοὶ δὲ διὰ τοῦ. « Ἔστη iv µέσῳ τῶν µα-
θητῶν.ν δοχεῖ δείχνυσθαι xat τὸ στηριχθῆναι τούτους
ἐν τῇ πίστει αὐτοῦ, διὰ τῖς aros τοιαύττς έἑμφα-
νείας καὶ εὐλοχίας ' οὗ γὰρ µόνον ἕστη ἓν µέσῳ πάν-
«ων αὐτῶν, ὀλλὰ xal ἓν µέσῳ τῆς ἐχάστου καρδίας
Bot, xa ἑστηρίχθη διὰ τῆς πίστεως * ὡς εἶναι καὶ
ἐπ᾽ αὐτῆς ἑχάστης λέγειν ἐχεῖνο τὸ Φαλμιχόν' ε Ὁ
θελς tv µέσῳ αὐτῆς. καὶ οὗ σα) ευθήσεται’ » 16 ἐχεί-
νου yàp ἱδραῖοι xai ἀμεταχίνητοι γεγόνασιν ol τοῦ
Κυρίου ἁπόστολοι. Ἕστη οὖν ἐν μέσῳ αὐτῶν xal λέγει
αὐτοῖς. « Εἰρήνη ὑμῖν * » τὸ γλυχὺ τοῦτο χαὶ ἔντρι-
6i xal σύνηθες αὑτῷ πρόσρηµα. Διττῆς δὲ οὔσης
τῆς εἰρήνης, fjv τε ἔχομεν πρὸς τὸν θεὸν, fus rév-

p vnus ἔστι μάλιστα τῆς εὐσεβείας, xaX ἣν ἡμεῖς πρὸς

ἀλλήλους ἔχομεν, Ἶτις ἀπὸ τῆς κατὰ τὸ Ευαγγέλιον
φωνῆς πέφυχε γεννᾶσθαι, ἀμφοτέρας ἐνταῦθα δι
ἑνὸς προσρήµατο; ἔδωκχεν ὁ Κύριος" καὶ χαθάπερ
αὐτοῖς προτέταξε ποιεῖν, ὅτε πρῶτον ὁπέστειλεν αὖ-
τοὺς, εἰπών' « Eig fjv ἂν οἰχίαν εἰσέλθητε, λέγετς,
Εἰρήνη τῷ οἴκῳ τούτῳ, » οὕτω xal αὐτὸς ποιεῖ"
εἰστλθὼν εἰς τὴν οἰχίαν ἐν f ἦσαν συνηγµένοι, xáp-
αυτα τὴν εἰρήνην ἔδωχεν. Ὡς δὲ τῷ ἀνελπίσιῳ
καὶ παραδόξῳ τῆς θέας πτοηθέντας αὐτοὺς καὶ τα”
ραχθέντας εἶδεν' ἐδόχουν Υὰρ, qnot, πνεῦμα θεω:
ρεῖν, δηλονότι φαντασίαν εἶναι τὸ ὀρώμενον᾽ αὐτὸς
πάλιν τὰ κινήµατα τῆς αὐτῶν χαρδίας ἁπαγχείλας
αὐτοῖς, χαὶ δείξας αὐτὸς Exsivog ὧν. πρὸς ὃν xai πρὸ
τοῦ πάθουΣ καὶ τῆς ἀναστάτεως ἔλεγον". « Nvv οἵδα-

presentibus pacem dans communemque pelens C pev, ὅτι οἶδας πάντα, xal οὐ χρείαν ἔχεις ἵνα τίς

panem. « Nam adbuc illis non credentibus et. mi-
rantibus, » non jam ex dubio, sed præ gaudio, di-
xit eis : « Habetis hic aliquid quoJ manduceiur?
Αι illi obtglerunt ei partem piscis assi et favum
mellia, et sumens coram cis mauducavit "*, »

σε ἐἑρωτῖ, » τὴν διὰ τῆς ἐξετάσεως καὶ dniagtsces
πληροφορίαν προέτεινεν. Ὡς δὲ προδεξαµένους αὐτοὺς
τὴν ἀλήθειαν 199 cie, διὰ τῆς ἐξετάσεως ἔδεδα΄ω-
asy ἔτι ταύτην * ἅμα δὲ καὶ τὴν πρὺς αὐτοὺς εἰρήνην
καὶ χοινωνίαν εροφῆς αὐτῶν ὀρώντων προσενεγκά».

μενο;. € "Est γὰρ, φησὶν, ἀπιστούντων αὐτῶν καὶ θαυµαζόντων, » οὐχέτι ye μὴν ix διχονοίας, ἀλλ ἀπὸ
τῆς γαρᾶν, « εἶπεν αὑτοῖς 'Ἐχετέ τι βρώσιµον ἐνθάδε; Οἱ δὲ ἑπέδωχαν αὐτῷ ἰχθύος ὁπτοῦ µέρος, xal
ἀπὶὺ μελισσείου xnplou, καὶ λαδων ἑἐνώπιον αὐτῶν Égayay. »-

Verum vescitur intemeratum hoc corpus post
resurrectionem, ron quia cibo indigeret, sed ut
propriam testaretur resurrectionem, et. monstraret
illud idem esse quod ante resurrectionem cuim eis
manducaverat; consumpsit escam non secundum
mortalium corporum ugturam, sed vi divin: vir-
tutis, quemadmodum, ut dici potest, ignis ceram

consumit, nisi quod ignis quidem alimento iudigel D

. Ui constet, corpora auteni immortalia eibo ut con-
stent, non indigent. Manducavit partem piscis assi

et ex favo mellis; quae symbola sunt mysterii in -

eo adiinpleti, Nostram enim naturam plécis iore
velut adhaerentem bumori vite *oluptatibus et eu-
piditatibus referia cum: Dei Verbum sibi secun-
dum personam adunasset, et. divinis atque inac-
cessi&' suz. divinitatis ardoribus constitutionem
ejus flamn.is :zstusntem. purgasset, illam deitatis
participem et quasi accensam effecit. Verum non
solum quod pro nobis assumpsit figmentum, sed

"fal. xv, 5. *" Luc. x, 5. ** Joan. xvi, 50,

Ἑτράφη δὲ τὸ ἀκήρατον ἐχεῖνο σῶμα μετὰ τὴν
ἀνάστασιν, οὐχ αὐτὸ ὅςόιενον τροφῆς, ἀλλ ἵνα
πιατώσηται τὴν οἰχείᾳν ἀνάατασιν, χαὶ δείξῃ soot
αὐτὸ xai νῦν ὃν, τὸ xal pb τοῦ παθείν συνεσθίον
αὐτοῖς ΄ ἀνάλωσε δὲ τὴν τρο;ἣν οὐ κατὰ τὴν τῶν
θνητῶν σωμάτων φύσιν, ἀλλὰ κατὰ θείαν ἑνέργειαν,
καὶ ὡς ἂν εἶποι τις, ὡς τὸ mop ἀναλίσχει τὸν χηρὸν,
πλὴν ὅτι mop μὲν ὑπεχχαύματος δεῖται -αρὺς 4
συνίστασθαι, τὰ δὲ ἀθάνατα σώματα τροφῆς οὗ
δεῖται πρὸς τὸ συνίἰστασθαι. "Egaye δὲ ἰχθύος
ὁπτοῦ μέρας. xal ἀπὸ µελίασείου χηρίου, σύμόολα
καὶ ταῦτα τοῦ κατ αὐτὸν μυστηρίου * τὴν γὰρ ἡμε-
τέραν φύσιν ἰχθύος δίκην οἵον ἐννηχομένην τῇ ὑγρό-
«ητι τοῦ ἑντδόνου βίου xal ἐμπαθοῦς, ὁ τοῦ Oso!
Λόγος ἑνώσας ἑαυτῷ καθ) ὑπόστασιν, καὶ τῷ θείψ
χαὶ ἀπροσίτῳ πυρὶ τῆς αὐτοῦ θεότητος. ἐχχαθάρας
πάσης ἐμπαθοῦς διαθέσεως, ὁμόθᾳον αὐτὴν καὶ olov
διάπυρον ἀπετέλεσεν. O0. «b φύραμα δὲ. µόνον ὅτερ
ἀνέλαδεν ὑπὶρ ἡμῶν, ἀλλὰ τῶν τῆς αὐτοῦ Άνινω»

*! Lac. xxiv, 43.

981

HOXMILIA XXT.

vla; Χατηξωµμένων: ἕχαστον Üzomutat τῇ µετουσίᾳ A cliain singulos eorum quos sua. communicatione

τοῦ πυρὸς, ὅ ῥαλεῖν TjAOsv ἐπὶ γῆς 6 Κύριος. MeXco-
οξίῳ δὲ χτρίῳ ἔοιχεν ἡμῶν fj φύσις. οἱονεί τινι xr.-
php τῷ σώματι ἐντεθησαυρισμένον οἰάπερ μέλι,
χατέχουσα τὸ λογιχὸν χρῖμα, μᾶλλον δὲ τοιοῦτός
ἐστι τῶν εἰς Χριατ)ν πιστευόντων ὄχαστος' τὴν γὰρ
τοῦ θείου Πνεύματο; χάριν ἑναποχειμένην ἔχει τῇ
τε φυχῇ καὶ τῷ σώµατι, χαθάπερ μέλι χηρἰῳ.

Ἐσθίει δὲ ἀπὸ τούτων ὁ Κύριος, ἐπειδήπερ οἰχεῖον.

ἡδέως βρῶμα ποιεῖται τὴν σωτηρίαν Exáazou τῶν
Μετεχόντων τῆς φύσεως οὗ τὸ πᾶν δὲ, ἀλλ ἀπὸ
µελισσείου χηρίου, τουτέστι µέρος ἑἐσθίει, ἐπεὶ μὴ
πάντες ἑτίστευσαν. Οὐκ αὐτὸς δὶ δ.᾽ ἑαυτοῦ τὸ µέ-
gos; τοῦτο λαμβάνει, ἀλλ ὑπὸ τῶν μαθητῶν αὐτῷ
τοῦτο δέδυται ' καὶ Υὰρ οἱ μαθηταὶ τοὺς πιστεύσαν-

τας αὐτῷ προσάγουσι μόνους τῶν ἀπίστων χωρίσαν- B

τες. Οὕτω δη χαὶ διὰ ταῦτα φαγὼν τοῦ τε ἰχθύος
xal τοῦ µελισσείου χηρίου ἑνώπων τῶν οἰχείων µα-

θητῶν ὁ Κύριος, ἀνέμνησε τούτους καὶ τῶν ἑαυτοῦ -

λόγων, οὓς αὐτοῖς προεῖπεν ἐπὶ τὸ πάθος ἐρχόμενος,
ἁληθινὺν ἑαυτὸν κἀντεῦθεν παραστήσας ' ὡς γὰρ
προεῖπεν, οὕτω xal ἐξέδησαν΄ καὶ διῄνοιξεν αὐτῶν
τὸν νοῦν, τοῦ συνιέναι τὰς Γραφὰς, xal γινώσχειν

τι οὕτω γέγραπται, καὶ οὕτω γἐχονε, καὶ οὕτως
ἔδει δι᾽ ἀνείχαστον φιλανθρωπίας πέλαχος, ὑπὲρ
ἀνθρώπων ἄνθρωπον γενέσθαι τὸν τοῦ Θεοῦ povo-
γενῆ Υἱὸν, φανερωθῖναί τε xa! μαρτυρηθῆναι ἄνω-
(«v Πατρικῇ φωνῇ, xal θείου Πνεύματος ἔπιφα-
vela * πιστωθῆναί «s xai θαυμαστωθῆναι ἂι ἔργων
χαὶ λόγων ἐξαισίων * φθονηθῆναί τε xal παραδοθῆ-
ναι παρὰ τῶν μὴ ζητούντων τὴν δόξαν τοῦ θεοῦ,
ἀλλὰ τὴν τῶν ἀνθρώπων ' σταυρωθῆναί τε xaX τα-
φῆναι, καὶ ἀναστῆναι ix. νεχρῶν τῇ τρίτῃ ἡμέρᾳ,
καὶ χηρυχθῆναι ἐπὶ τῷ ὀνόματι αὐτοῦ µετάνοιαν
χαὶ ἄφεσιν ἁμαρτιῶν, ἀπὸ Ἱερουσαλὴμ ἀρξαμένου

dignatus est deos. facit, ignem infundens quem in
terram mittere venit Dominus. Mellis autem: faxo
nostra similis est natura, velut favo inclusam core
pori habens tauquam mel rationem, sed potius
t'les sunt singuli in Chrisiom credentes ; divini
enim Spiritus gratiam corpori et animæ quasi mel
favo inhabitantem habent. Dominus vero ex his
edit, quia gratum sibi cibum facit salutem singu-
lorum naturse participum ; sed non tolum, al ox
mellis favo scilicet partem manducat, quia non cre-
diderunt omues. Non ipse quidem hanc partem suis
manibus accipit, sed α discipulis ea ipsi oflertur;
discipuli enim fideles solos ab ipfidelibus scgrega-

198 adducunt.Ita vero ideoque manducans ex pisce

et mellis favo coram discipulis suis Dominus, me-
mores ens fecit verborum qua ipsis praedixit ad p :s-
sionem vadens, semetipsum hoc modo eumdem esse
patefaciens; nam sicut przedixerat , ita. eveneruut;
et aperuit illis sensum ul intelligereut Scripturas,
et &cirent quoniam sieut scriptum fuit, ita factum
est, et sic oportebat per immensum bonitatis pelagus
pro hominibus hominem fleri unigenitum Dei Filiuin,
manifestari et testimonium desursum accipere a voce
Patris et diviniSpiritus mauifestatione, fidem et ade
mirationem facere novis operibus verbisque novis,
invidiz esse eis qui non gloriam Dei sed hominum
quzrunt, atque. prodi, crucifigi et sepeliri, et tertia
die a mortuis resurgere, el praedicari in nomine ejus

€ penitentiam et remissionem peceatorum, incipiente

a Jerusalem prasedieatioae, praecones et vestes horum
fleri tam qui viderunt quani qui ministri ejus facti
sunt; quibus mittere promittit promissum Patris, id
est Spiritum sanctum, et jussit eos sedere in Jeru-
salem quoadusque induantur virtute ex alto.

τοῦ χηρύγματος ' χἠρυχάς τε xol μάρτυρας εἶναι τούτων αὑτοὺς τοὺς αὐτόπτας xal ὑπηρέτας Υεγενη»
µένους αὐτοῦ * οἷς xal πέμψειν ἄνωθεν ἑπαγγε'λάμενος τὴν ἐπαγγελίαν τοῦ Πατρὸς, δηλαδη τὸ Πνεῦ-
pa τὸ ἅχγιον, προσέταξε καθησθαι ἐν Ἱερουσαλὴμ, ἕως οὗ ἐνδύσωνται δύναμιν ἐξ Όφους.

134, Διχλεγόμενος οὖν οὕτω τοῖς οἰχείοις µαθη-

ταῖς ὁ Κύρ'ος τὰ σωτήρια, ἐξήγαγεν αὐτοὺς ἐχ τῆς ᾿

οἶχίας, καὶ προήγαγεν αὐτοὺς ἕως τῆς Βηθανίας,
xa* εὐλογῆσας αὐτοὺς δ.έατη ἀπ' αὐτῶν, xal ἀνεφέ-

piso εἰς τὸν οὐρανὸν, καὶ ὡς ὀχήματι νεφέλῃ φω-.

τὸ χρησάµενος ἀνῆλθεν ἐν δόξῃ. xat εἰσῆλθεν εἰς

igitur postquam Dominus íta discipulis suis sa-
lutaria dixisset, eduxit eos de domo, et adduxit iu
Bethaniam, et dum illis benediceret, recessit ab eis
εἰ ferebatur in. ccelum, et velut curru nube utens
Jucida ascendit in gloria et iutravit in Sancta san-
ctorum non manu fact3, et sedit a dextris majesta-

τὰ ἀχειροποίητα "Άγια τῶν ἁγίων, χαὶ ἐχάθισεν p) tis. in , coelis, figmentum nostrum throni sicut. ek

iy δεξιᾷῷ τῆς μεγαλωσύνης bv οὐρανοῖς, ὁμόβρονον

ὡς ὀμόθεον ποιήσας τὸ ἡμέτερον φύραμα. Ὡς δὲ οἱ
Απόστολοι οὐχ ἀνίεσαν εἰς τὸν οὐρανὰν ἀτενίζοντες,
ἀγγέλων ἐπιστασίᾳ µανθάνευαιν, ὣς οὗτος ἑλεύσε-
ται πάλιν ἐξ οὐρανοῦ πάντων ὀρώντων. Οὕτω γὰρ
καὶ αὐτὸς ὁ Κύριος προεῖπε, xal ὁ Δανιηλ πρότι-
ρε ἑώραχεν. « Εἶδον yàp, φησὶν, ὡς YDv ἀνθρώ-
που ἑρχόμενον ἐπὶ τῶν νεφελῶ» τοῦ οὐρανοῦ * » ὁ
à Κύριος. « Ὄψονται, φησὶ, πᾶσα:ι al φυλαὶ τῆς
γῆς τὸν Yibv «o0 ἀνθρώπου ἑρχόμενον ἐπὶ τῶν νε-
quid νοῦ οὐρανοῦ. }ὶ Τότε οἱ μαθηταὶ προσχυνή-
'*Gvgg ἐκ τοῦ Ἐλαιῶνο; ὅθεν xal ἀνελ/φθη τὸν

San. vu, 13... * Matth. xiv, 50

divinilatis particeps efficiecs. Cum autem apostoli
non cessarent oculos in celum intendentes, ab an-
geli astantibus discunt , quoniam lic rursua
veniet e cao, videntibus illis. Ka enim jam præ-
dixerat Dominus, Danielque previderal : « Vidi, in-
quit, quasi Filium hominis venientem super nu*i-
bus cepli *.»; Dominus vero, « Videbunt, ait, omnes
tribus terre Filium hominis venientem in nubibus
coli *. » Tunc discipuli adorantes a uonte Oliveti,
unde assumptus est, ccelestem Dominum, qui unde
Qesceuderat ut terram corum facerct, 60 rursum
ascendebat,. qui inferiora supernis conjunxeret,

9233

GREGORII PALAM.£

qui unam Ecclesiam in gloriam benignitatis su:e ec&- A ὑπερουράνιου ἀεσπότην, τὸν ἐκεῖθεν xataDáves και

lestem simul et terrenam eonctituerat, cum gaudio
reversi sunt in Jerusalem, et erant semper in tem-

(lo, mentem in ccelum dirigentes, laudantes et bene-

dicentes Deum, necnon ad adventum promissi di
vini Spiritus recipiendum semetipsos parantes.
Mae est, fratres, quasi in compendio, eorum qui
a Christo vocantue eonversatio, oratíouibus et ob-
sccrationibus incumbere, intentum habere mentia
oculum, sicut angeli, ad ecelestem Dominum, illum
Jaudare εί benedieere Irreprehensibili agendi ra-
tione, eL its mysticam ejus adventum exspectare,
Prophets instar ad eum dicentis : « Psallam et in-
telligam in via immaculata, quando venies ad me *.»

τὴν γῆν οὐραινώσαντα, χαὶ αὖθις ἀναδάντα ὅθεν xot
κατέδη, καὶ τὰ χάτω τοῖς ὄνω συνάψαντα, xai µίαν
Ἐκχλησίαν εἰς δήξαν τῆς οἰχείας φιλανθρωπίας
οὐράνιον ἅμα xal ἐπίγειον συστησάµενονε΄ yalpov-
τες ὑπέστρεγαν εἰς Ἱερουσαλὴμ. xal ἦσαν διὰ καν-
εὸς kv τῷ ἱερῷ, τὸν νοῦν εἰς obpavbv ἔχοντες, xal
αἰἱνοῦντες xai εὐλογοῦντες τὸν θεὸν, xal πρὸς ὅπο-
δυχὴν τῆς ἐπηγγελμένη- ἐπιδημίας τοῦ θείου [Ived-
µατος ἑαυτοὺς ἑτοιμάζοντες. Αὐτὸ δὲ τοῦτό ἐστιν,
ὡς bv ἐπιτόμῳ, τὸ πολίτευμα τῶν ἀπὸ Χριστοῦ
χαλουμένων, ἁδελφοὶ, προσχαρτερεῖν ταῖς δεήσεοι
xil ταῖς προσευχαῖς, xai ἀνατεταμένον ἔχειν «b
ὅμμα τῆς διανοἰας ἀγγελομιμήτως πρὸς τὸν ἔπου-

Quod magnus Paulus ostendena dicebat: « Nostra B ράνιον Δεσπότην αἰνεῖν τε καὶ εὐλογεῖν αὐτὸν &ve-

conversatio in coelis est, ubi. precursor pro nobis
intravit Jesus *'.» Quod indicans princeps aposto-
lorum Petrus , « Succincti, inquit, lumbos mentis
vestre, sobrii perfecte sperate in eam qua offertur
vobis gratiam, in revelationem Jesu Christi, quem
non videntes diligitis *.» Quod etiam innuens Domi-
Mus, « Sint, ait, lumbi vestri pracincti, et lucer-
næ ardentes, et vos similes bominibus exspectanti-
bes Dominum suum, quando reverteiur *. » lta Sab-
batum non solvit, sed adimplevit, ostendeus Sabba-
tum vere benedictum esse diem qua in melius ab
operibus corporalibus quiescitur, quse ideo bene-
dictionem obtinuit, quia vacantes a terrenis et mox
evertendis operibus, adhsremug Deo, qu:erentes
cum spe inconfusibili cceelestia et Incorroptibilia.

πιλήπτω πολιτείᾳ, xaX οὕτω τὴν μυστιχὴν αὐτοῦ
ἐπιδημίαν ἑχδέχεσθχι, χατὰ τὸν εἰπόντα πρὸς ao-
τόν « Ταλῷῶ χαὶ συνήσω ἐν ὁδῷ ἁμώμῳ, πότε Ens;
πρός µε. » Τοῦτο καὶ ὁ μέγας Παῦλος δηλῶν ἔλε-
γεν’ € Ἡμῶν τὸ πολίτευμα àv οὐρανοῖς ὑπάρχει,
ὅπου πρ/δροµος ὑπὶρ ἡμῶν εἰσῆλθεν ᾿Ιησοῦς. »
Πρὸς τοῦτο καὶ ὁ τῶν ἁπστόλων χορυφαϊῖος Πέτρος
ἑνάγων, « ᾽Αναζωζάμενοι, φησὶ, «X; ὀσφύας τῆς
διανοίας ὑμῶν, νέφΌντες τελείως, ἐλπίσατε ἐπὶ τὸν
φερομένην ὑμῖν χάριν àv. ἀποχαλύψει Ἰησοῦ Χρι-
στοῦ, ὃν οὐχ ὁρῶντες ἀγαπᾶτε. » Τοῦτο xa ὁ Κὺ-
ριος αἰνιττόμενος, ε« Ἔστωσαν, φησὶν, αἱ ὀσφύες
ὑμῶν περιεζωσμµέναι, καὶ ol λύχνοι xatópavot, xal

: Opel, ὅμοιοι ἀνθρώποις προσδεχοµένοις τὸν Κύριον
C αὐτὸν, πότε ἀναλύσει.!, Οὕτω xal τὸ Xá66atov οὗ
: πατέλνσεν, ἀλλ) ἀνεπλήρωσαν, δείξας Σάδδατον εὑλογημένον ὄντως ὃν, τὴν ἐπὶ τὸ κρεῖτον τῆς τῶν

σωματικῶν Épyov κατακαύσεως ἡμέραν, xal διὰ τοῦτο συγχεχληρωµένην εἶναι τούτῳ τὴν εὐλογίαν,
Ut. οχολάζοντες ἀπὸ τῶν Υηΐνων, xai pev! o9. πολὺ καταργουµένων ἔργων, προσανέἐχοµεν τῷ θεῷ, ζη-
φοῦντες μετ ἑλπίδος ἁκαταισχύντου τὰ οὐράνια χαὶ ἀχήρατα.

ln lege veteri una tsntum dieram hebdomadis
erat Sabhatum ; ideo Dominus insanis visus est
Judsis legale solvere Sabbatum ; ipse autem dixit :
« Non veni solvere legem, sei adimplere *. » Quo-
modo ergo non solvit, sed s.limplevit Sabbatum et
per illud legeszn ? Cun. sanctum. Spiritum se datu-
rum promisisset eis qui eum obsecraut dieac nocte,
et jussisset semper excitatos esse semperque vigiles,
dicens : « Estote paroti, quia nescitis in qua bora
Filius homiuia veniet *, » dies singulos eis qui per-
fecte ei obedire intendunt benedicta fecit Sabbata,
itaque non solvit, sed adimplevit Sabbatum, et per
Sabbatum legem. Vos autem qui mundanis implis
cali estis negotiis, si ab avaritia abstineatis necnon
ab odio inter vos iuvicem, si veritati el eastimonise
ineumbatis, omnes dies et vos Sabbata facietis va-
cando s malis. Quaudo vero advenerit dies prz
aliis salutaris, vacare oportet a licitis operibus et
' verbis, constanter in. ecelesia Dei permanere, au-
res cum mente ad doctrinam et institutionem eri-
gere, et cum contrito corde orationi et obsecratio-
nibus indulgere ; ita enim vos quoque adimplebitis
Sabbatuin secundurg Evangeliom gratiz Dei cun-

?Psa.c, 2 " Philipp. 15, 29.

Ἑν μὲν οὖν τῷ παλαιῷ νόμῳ ula τῶν ἡμερῶν
«fic ἑδδεμάδος Σά6δατου ἣν ’ 8:5 xal ὁ Κύριος τοῖς
ἀνοῄτοις "loubaio:c ἔδοξε χαταλῦσαι τὸ νομιζόµενον
Zá66atov* αὑτὸς 5E φησιν, «Οὐκ ἦλθον χαταλῦσαι τὸν
νόµον, ἀλλὰ πληρῶσαι. » Πῶς οὖν οὐ χατέλυσε τοῦτο
«) Σ466ατον, ἁλλ' ἀνεπλήρωσε καὶ χατὰ τοῦτο
*)v vópov; Πνεῦμα ἅγιον ἑπαγγειλάμενος δώσειν
τοῖς αἱτοῦσιν χὐτὸν ἡμέρας xal νυχτὸς. xal προστά-
Eas ἀεὶ διεγηγερµένους εἶναι χαὶ 148 ἐγρηγορότας
καὶ εἰπών » « Γένεσθε ἔτοιμοι, ὅτι f] ὥρᾳ οὐ δοκεῖτε,

p 9 Y τοῦ ἀνθρώπου ἔρχεταιι» πάσας τὰς ἡμέρας

τοῖς τελέως ὑπαχούειν αὐτῷ προαιρουµένοις εὖλο-
Υηµένα Σάθθατα πεποίηχε, xal οὕτως οὗ χατέλυ-
σεν, ἀλλ ἀνεπλήρωσε χαὶ κατὰ τοῦτο τὸν νόμον.
Ὑμεῖς δὲ οἱ τοῖς χοσμιχοῖς πράγµασιν ἐμπεπλεγ-
µένοι, ἐὰν ἀπέχησθε τῆς πλεονεξίας. xal τῆς πρὸς
ἀλλήλους ἀπεχθείας, xal ἁληθεύειν σπεύδητε xal
cu) ?povely, ποιήσετε χαὶ ὑμεῖς τὰς ἡμέρας πάσας
Σάδθατα διὰ τῆς ἀπραξίας τῶν χαχῶν. Όταν 8k
ἐπιστῇ μᾶλλον τῶν ἄλλων ἡμέρα σωτῄήριος, xal ἀπὸ
τῶν ἀνεγχλήτων δεῖ σχολάσειν ἔργων τε χαὶ λόγων,
xii μεθ) ὑπομονῆς παραμένειν τῇ τοῦ θεοῦ ἐκ-
χλησίᾷ, xg! ὑπέχειν τὰ Gra μιτὰ συνέτεως v

1 εις, 1, 13. * Luc. 1:,93.. * Matth, v, 17. * Slatth. «xiv, dd,

285

HOMILIA XXIT.

ἀναγνώσει καὶ τῇ διδεσχσλίᾳ, καὶ προσέχειν μετὰ A versantes e ad eum qui cum Patre et Spirita sedet

χατανύξεως τῇ ὁτήσει xal ταῖς προσευχαῖς, xai
τοῖς ὄμνοις τοῖς πρὸς τὸν Θεόν: ἀναπληρώσετε γὰρ
οὕτω καὶ ὑμεῖς τὸ Σάδξατον χατὰ τὸ Εὐαγγέλιον
τῆς τοῦ Θεοῦ χάριτος πολιτευόµενοι, xal πρὸς τὸν
ὑπὲρ τὰς οὐρανίας ἁγίδας ἱδρυμένον σὺν Πατρὶ xat

super vertices coeli, ad Christum mentis oculum in-
tendentes qui nos Dei filios effecit, non nudo πο”
miue adopiatos, sed in communicatione Spiritus
spneti, carni ipsius et sanguini, Deo et nobis invi-
cem intime eonjunetos.

Πνεύματι τὸ ὅμμα τῆς διανοίας ἀνατείναντες Χριστὸν, ὃς υἱους ἐποίησεν ἡμᾶς Θεοῦ οὐχ εἰσποιητοὺς
ὀνόματι φιλῷ, ἁλλ᾽ ἓν χοινωνίᾳ θείου Πνεύματος, σαρκί τε xai αἵματι τῷ ἑαυτοῦ, Gc xol ἀλλήκρις

προσψκειωµένους.

Φυλάττωμεν οὖν δι’ ἀγάπην ἁδιάλυτον τὴν πρὸς
ἀλλήλους ταύτην ἑνότητα - βλέπωμεν ἀεὶ πρὸς τὸν
ἄνω γεννήτορα * οὗ γὰρ ἔτι ἐχ τῆς γῆς ἔσμεν yel-
xol, ὡς ὁ πρῶτος ἄνθρωπος, ἀλλ’ ὡς ὁ δεύτερος ἄν-
θρωπος, 6 Κύριος i£ οὐρανοῦ »οἷος ὁ χοϊχὸ:, τοιοῦτοι
καὶ οἱ χοϊχοὶ, ole; ὃ ἑπουράνιος, τοιοῦτοι xal ol
ἑκουράνιοι. Ὡς οὖν ἐφορέσαμεν τὴν εἰχόνα τοῦ χοξ-
κοὺ, φορέσωµεν xal τὴν εἰχόνα τοῦ ἑπουρανίου,
καὶ τὴν χαρδίαν ἄνω πρὸς αὐτὸν ἔχοντες, θεώμεθα
τὸ μέγα θέαµα τοῦτο, τὴν ἡμετέραν φύσιν, à θλφ
ουνδιαιωνίζουσαν θεότητος πυρί * χαὶ τὴν πρὸς τοὺς
δερµατίνους χιτῶνας ἀποθέμενοι σχέσιν, οὓς ix πα-
ῥαδάσεως ἐνλεδύμεθά, στῶμεν iv vf] ἁγίᾳ, τὴν xat

ἑαυτὸν ἕχαστος γῆν ἁγίαν δι ἀρετῆς xat τῆς ἄχλι»- ᾿

νοὺς πρὸς Osbv νεύσεως ἁποδείξαντες, ὡς ἂν παβο
ῥησίαν σχῶμεν, ἐπιδημοῦντο; ἐν πυρὶ τοῦ θεοῦ,
xdi φωτισθῶμεν προσδραµόντες, χαὶ αυνδιαιωνίσω»
μεν φωτιζόµενοι, εἰς δόξαν αὐτοῦ τοῦ ἀνωτάτου
φωτὸς, εἲς τρισηλίου xai µηναρχικωτάτης qaibpó-

τητος” fj κᾶσα δόξα, χράτος, τιμὴ xal προσχύνησις,

vuv καὶ ἀεὶ, καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Αμήν,

ΟΜΙΛΙΑ Κθ.,

Εις τὴν αὐτὴν éoprür- ἐν dj καὶ περὶ παθῶν
καὶ ἀρετῶν.

Βλέπετε τὴν xotvhv ἡμῖν ἑορτὴν χαὶ εὖ ρροσύνην
φαύτην, fiv ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστὸς ἐν τῇ
ἀναστάσει xal ἀναλήψει αὐτοῦ τοῖς εἰ; αὐτὸν πο-
πιστευχόσιν ἑχαρίσατο; Διὰ θλίψεως ἀνέθλυσε.
Βλέπετε τὴν ζωὴν, μᾶλλον δὲ τὴν ἀθανασίαν ταύ.
την; Διὰ θανάτου ἡμῖν ἐπέφανε. Βλέπετε τὸ οὐρά-
νιον ὕψος, εἰς ὃ ὑπερυφωθεὶς ἀνῆλθεν ὁ Χριστὸς,
xal τὴ» ὑπερδεδοξασμένην ἣν χατὰ σάρχα δέδόξα-
στα: δόξαν; Διὰ ταπεινώσεως χαὶ ἁδοξίας αὐτῖΏς
ἑπέτυχε. Καθάπερ χαὶ 6 A πόστολος περὶ αὐτοῦ ςη-
σιν». ε Ὅτι ἑταπείνωσεν 1346 ἑαντὸν, v:vópzvo;

Servemus ergo per charitstem indiesolubilem istam
cum aliis unitatem ; : aspiclamus semper aupet-
num genitorem ; jam enim non sumus ex terra
terreni sicut priinus homo, sed sicut novus homo,
Dominus ccelesüs ; qualis terrenus, tales οἱ terreni,
qualis coelestis, tales et ccelestes. Igitur sicut por-
tavimus imaginem terreni, portemus el. imaginem
ccelestis, cor sursum ad eum babentes, spectemus
hoe miraculum magnum, natursm nostram spiritali
deitatis igne "perenniter involutam ; εἰ rejecto ad
carnale iadumentum vinculo, quod ex transgres-
sione induimus, stemus in tellure sancta, terram
sanctam in nobis singuli exhibentes per virtutem
et rectam ad Deum viam, ita ut fiduciam habeamus,
Deo in igne apparente, et illuminemur aecurrenies,
et illuminati in ternum fulgeamus, in gloriam lu-
minis aldssimi, solis illius unins quidem et simul
trino jubare eoruscantis, eui omnis gloria , virtus,
bonor et adoratio nune et semper et in ssecula οτε”
culorum. Amen.

HOMILIA XXI.

In eamdem festivitatem; in qua etiam de vitiis et
virtutibus.

Num videtis communem istam nobis festivitatem
et lætitliam quam Dominus noster Jesus Christus in
$ua resurrectione et ascersioue credeutibus in eum
largitus est ? Per tribulationem exorta est. Videtisne
vitam vel potius istam immortalitatem ? Per mor-
tem nobis effulsit, Videtisne caelestem altitudinem in
quam elevatus ascendit Christus, et supereminen-
lem gloriam qua secundum earnem glorificatus est?
Per humiliationein et opprobrium eam sortitus est.
Quemadmodum Apostolus de ipso dixit : « Ilumiliavit
semetipsum factus obediens usque &d mortem, mor-

ὑπήχοος µέχρι θανάτου, θανάτου δὲ σταυροῦ * διὸ D tem autem crucis ; propter quod et Deus exaltavit eum

xai ὁ θεὺς αὐτὸν ὑπερύφωσε, xat ἐχαρίσατο αὐτῷ
ὄνομα ο) ὑπὲρ πᾶν ὄνομα, ἵνα àv. τῷ ὀνόματι "ln
σοῦ πᾶν γόνυ χάμψῃ ἑπουρανίων xai πιγείων καὶ
χαταχθονίων, xal πᾶσα γλῶσσα ἐξομολογήσηται,
ὅτι Κύριος Ἰησοῦς Χριστὸς εἰς δύξαν θεοῦ Πατρός.»
El τοίνυν ὁ θεὸς τὸν Χριστὸν αὐτοῦ, ὅτι ἑταπεινώ»
η, ὅτι Ἀτιμάαθη, ὅτι ἐπειράσθη», ὅτι σταυρὺν xol
θάνατον ἑπονείδιστον ὑπὲρ ἡμῶν ὑπέμεινε, διὰ τοῦτο
ὑπερύψωσε, πῶς ἡμᾶς σώσει καὶ δοξάσει καὶ ávu-
φώσει μὴ τὴν ταπτίνωσιν ἑλομένους; μὴ τὴν εἰς

5 Philipp. t, 8.

εἰ dedit illi nomen quod est super omne nomen , ut
in nomine Jesu omne genu flectatur coelestium, ver-

. restrium et infernorum, et omnis lingua confitea-

tur quia Dominus Jesus Christus in gloria est Del
l'atris *. » Si ergo Deus Christum suum, quia liu-
miliatus, quia ignominia affectus, quia tentatus est,
quia pro nobis crucem subiit turpemque mortem,
ideo exaliavit, quomodo nos salvabit οἱ glorificabit
nisi humiliationem elegerinius ? nisi eliaritatem erga
f.atres exlhibucrimus ? nisi animas nostras per pa-

39]

GREGORII: PALAM.S

ελ in tentationibus possederimus ? nisi. per.À τοὺς ὁμοφύλους ἀχάπην ἀνδεικνυμέναυς ; - μὴ τὰς.

angustam portam -οἱ viam in aeternam vitam intro.
dncentem ducem nostrum secuti fuerimus ? Ad lioc
enim votati sumus, dieit Petrus princeps aposto-
lotum : « Quia. Christus passus est pro nobis,
nobis relinquens exemplum, ut nos sequamer ve-
siigia ejus *. »

Quare autem per tantas passiones perrexit Dei
Christus ? quare Deus hunc propterea ex:gvit, et
ros insocietatem passionum Filii sui advocat ? Ipse
PBeus solus, idem est semper et antc ssecula οἱ in 22-
gula et nunc, sine mutatione pernianens ; sine prin-
| vipio, sine fine, non factus nec pessumdatus, noi
auctus nec miooratus, neque loco aliove modo mu-
fatus ; mternus, increatus, motui non obaoxius,
inconfusus, inflnitus; ipse omnia mutans in me-
Vus prout voluerit, ipse permittens in pejus mu-
fari qus istud pa:iuntur ; omne vero quod initium
et mutationem habet sustinet, nam quasi initium
est mulatio, Igitur cum mutabilissit omnis crea-
— fura, tam visibilis quam invisibilis, tam quæ sub
sensum cadit quam qus non cadit, tam ratione
praedita quam ista. privata, sola rationis nalura,
eum libertate potistur, a. voluntate sponteque ha-
bet ut in melius vel in. pejus mutetur, vel divin:
voluntati adhgrens 8 qua.-sccipit ut in perpeteum
ad melius progressa proficiat, vel divinz voluntati
olsistens, jute a Deo derelicta et in pejus mi-

ἑαυτῶν qQuyà; διά τῆς {ῶν πειρασμῶν ὁπομονῆς.

πτησαμένους; μὴ διὰ τῆς εἰς ζωὴν αἰώνιον ἁπαγούσης

σ-ενῆς πύλης καὶ ὁδοῦ «τῷ πρὺς αὐτὴν ποδηγῄσαντι
σωτηρίως ἐπομένους ; Εἰς τοῦτο γὰρ ἐχλήθημεν, qr-
σὶν 6 χορυφαῖος τῶν ἁποστόλων Πέτρος * « "Ow xai
Xpta:bo ἔπαθεν ὑπὲρ ἡμῶν, ἡμῖν ὑπολιμπάνων Óo-

:Υραμμὸν, ἵνα ἐπαχολουθήσωμεν τοῖς ἴχνεσιν αὐτοῦ...

᾽Αλλὰ τίνος ἕνεχα διὰ τῶν τοιούτων παθηµάτων
καὶ ἑ τοῦ Θεοῦ ὥδευσε Χριστὸς, xai ὁ θεὸς αὐτὸν΄
διὰ τοῦτο ὑπερύψφωσε, καὶ. ἡμᾶς πρὸς τὴν χοινω-
ψίαν χαλεῖ τῶν παθηµάτων τοῦ Υἱοῦ αὐτοῦ; Αὐτὸς

4 θεὸς μόνος, 6 αὑτός ἐστιν ἀεὶ πρὸ τῶν αώνων

xai εἰς σαἰῶνας χαὶ ἔτι, ἀναλλοίωτος διαµένων»
οὐχ ἀρχόμενος, οὗ παυόµενος, οὐ Ὑινόµενος, οὗ
φθειρόµενος, οὖχ αὐὑξόμενὸος, οὗ µειούµενος, οὐδενὶ
τρόπῳ f) τόπῳ µετἀδαλλόμµενος * ἄναρχος, ἄκτιστος,
ἄτρεπτας, ἀαύγχντος, ἀπεριόριστος' αὐτὸς πάντα
τρέπων ἐπὶ τὸ χρεῖττον, ὡς βούλεται, αὐτὸς παρα»

χιορῶν ἐπὶ τὸ χεῖρον ερέπεσθαι τὰ ταῦτο πά Ίχοντα *

πᾶν δὶ τὸ ἔχον ἀρχὴν καὶ τροπὴν ὑφίσταται ' εροπ
γάρ τις fj ἀρχή ἐστι. Τρεπτῆς οὖν οὕσης πάσης τῆς
πτίσεως, ὅση ὁρατὴ χαὶ ὅση ἁόρατος, ὅση αἰσθητὴ
καὶ ὅση ἀναίσθητος, ὅση λογικὴ xal ὅση ἄλογος, $
λοχικἡ µόνη φύσις τὸ αὐτεξούσιον ἔχούσα, ἐθελού-

-σιον ἔχεί τὴν. ἐπὶ τὸ χεῖρον ἢ τὸ χρεΐττον τροπὴν

οἴχοθεν xal παρ ἑαυτῆς, f| τῆς τοῦ θεοῦ βαυλήσεως
ἀντεχομένη, παρ) ἧς fj πρὺς τὸ χρεῖστον ἐς τὸ διη-.
νεχὶς ταύτῃ γίνεται προχοπὴ xal τροκὴ. xai πρὀο-

sere delapsa. Duabus ergo rationabilibus naturis a ( ὅδος, ἢ τῇ ῥουλήτει τοῦ Θεοῦ ἀντιχειμένη, καὶ τῇ

Deo creatis, priore quidem spiritualium augelorum,
posteriore autem-hominum corporis participum,
harum nulla custodivit obedientiam in Creatorem
Dominumque nature, sed ipse spiritüalium angelo-
rum principatus ccelestis, . prlor creatus, prior in
Vefeclionem 4 Deo aegrotavit. Qai ergo ex spirita-
) bus angelis huic.casui superiores remanservnt, lux
mnt, οἱ loce semper repleutur. et semper lucidiore
jumine fulgent, Innato. motu f-liciter. utentes, ct
saltantes ín gaudio intra. primam lucent. ad. eam
seinper spectantes, eaque sine inedio illumípati,
fontem lueis sine intermissione laudantes, et ad
eos qui loco inferiori illuminantur luciferam mit-
ientes gratiam, velut ministri lucis. Rebellis autem,
"negata Deo obedientia, Satan a lumine excidens in
Ienebras dilapsus est, et ad caliginem eternam fuit
iAmratus, el tenebrarum vas, tenebrarum artifex, te-
ye! rarum auctor factus est atque minister, primum
qiridem sibi et angelis apostasiae sociis, deinde vero,
n exitium ! et nobis in paradiso Dei qui, Deoiutldeles,
ei eredidimus. Αἱ omnes nequitize angeli, cum velut
isse sint tenebre, quia non in parte istud. facti sunt,

«ed principium et plenitudo sunt fu(deltatis, radix

amara et fons totius peccati, przsertim quia illius
nobis su*.t auctores, mulla venia dignum habent pec-

catum, sentelipsos inconsiderate. in spissiores tene--
Lras-io-m' tunt, nce unquani 3d lumen ó&mnis natu-.

* I Pete. η, 4.

παραχωρήσει τούτου διχαίως ὑὁπαπίπτουσα, xal ἐπὶ

— τὺ΄χεῖρον ἀθλίως ἐχπίπτουσα. Δύο τοίνυν οὐσιῶν

λογιχῶν κτισθεισῶν ὑπὸ θεοῦ, πρότερον μὲν τῶν
ἆθλων ἀγγέλων, ὕστερον δὶ τῶν ἐνύλων ἀνθοώπων,
οὑὐδεμία τούτων διεφύλαξε τὴν πρὸς τὸν Κτίστην
καὶ φύσε Δεαπήτην ὑπακοὴν, à αὐτὴ fj τῶν ἀδ-
λων ἀγγέλων οὑράνιος. ταξιαρχία, ἡ xal προτέρα
κτισθεῖσα, προτέρα xol τὴν üx θεοῦ ἀποστασίαν
ἑνόσησεν. Όσον οὖν τῶν ἀγγέλων ὑψηλότερον τῆς
νότου ταύτης διέμεινε, φῶς εἶσι, xoi queb; ἀεὶ
πληροῦνται, xal ἀεὶ ἑχυτῶν γίνονται φωτοειδέστε-
pot, µακαρίως τῇ ἐμφύτῳ χρώµενοι τροπῇ, xal yo-

«ρεύοθτες ἐν yapd περὶ τὸ πρῶτον φῶς, πρὸς αὐτὸ

βλέποντες dal, χἀκεῖθεν ἁμέσως φωτιζόμενοι, xal

^ τὴν τοῦ φωτὸς πηγην ἅπαυστα ὑμνοῦντες. xai πρὸς

τοὺς ὑποδεδιχότας τῶν φιωτιζομένων τὴν φώτο-
ποιὸν χάριν διαπέµποντες, ὡς διάχονοι φωτός. Ὁ δὲ
ἀφηνιάσας xa ἀθατήσας τὴν πρὸς τὸν θεὺν ὕποτα- ᾿

. yhv Σατὰν, τοῦ φωτὸς ἁποπεσὼν περιέπεσε τῷ αχό»

τει, xal ὑπὸ ζόφον αἰώνιον χατεδιχάσθη, xal ἀχό»
τους σχεῦος, xal σχότους δημιουργὸς, xal σκότους

ἐγένετο πρόξενος xal διάκονος, πρῶτον μὲν ἑαυτῷ

xai τοῖς συναποστατήσασιν ἀγγέλοις, ἔπειτα δὲ, ἃ
τῆς συμφορᾶ: | καὶ ἡμῖν àv τῷ παραδείσῳ oU Θεοῦ,

ἀπιστήσασι Θεῷ, «καὶ. πιστεύσασιν αὐτῷ. 'AJA' οἱ
. pv τῆς πονηρίας 1 97 πάντες ἄγγελοι οἷον αὗτοι

αχύτος ὄντες, d; μὴ κατὰ μετοχὴν τοῦτο γεγονότς,

789:

HOMILIA XXII.

290

IK ἀρχὴ καὶ πλήρωμα τῆς ἀπειθείας ὄντες, χα) A ree rationalis attendunt. Nobis veto qui non proprio

πικρὰ ῥίζα χαὶ πηγἡ πάσης ἁμαρτίας, μάλιστα διὰ
«b καὶ ἡμῖν πρόξανοι γενέσθαι ταύτης, ἀσύγγ.ωστ:ν
ἔχουδι thv ἁμαρτίαν, xaX ἀχρατῶς ἐπὶ τὸ σχοτοει:
δέστερον ἀεὶ χωροῦτι π;οχόπτοντες χαθ᾽ ἑαυτῶν,
xal ανεπιστρόφως ἔχοντες πρὸς τὸ πάσης λοχιχῆς
φύσεως φωτιστιχόν. "Hylv δὲ ὡς ph αὐτοχινήτοις

motu in malum ruimus ex misericordia pœna a
Deo differtur ; ad mortem quidem damnati sumus,
sed eam subire non debemus nisi postquam datum
fuerit ad poenitentiam nonnullorum annorum spa-
tium, quod egit Adam post trausgressionem, quod
nos quoque singuli transigimus.

ἐπὶ τὸ καχὸν γεγενηµένοις µετ᾽ ἑλέους ἢ παρὰ τοῦ «Θεοῦ παιδεία ἐξ ἀρχῆς ἑπάγεται" εἰ yip καὶ κατεδικά-
6θημεν θανάτῳ, ἀλλὰ μετὰ v5 λαθιῖν µετενοίας Ππροθεσμίαν τὸν πφλυετῃ Ἱρόνον, ὃν 6 ἸΑδὰμ peti τὶν

παβαχοὴν ἐπέζησε, xai ὃν ἕχαστος διαδιοῦµεν.
"O0sv xal σαφῶς δείχνυται, ὡς οὖχ ἀπεγνωσμὲ-
νην ἔχομεν τὴν σωτηρίαν, οὐδὶ ἔστιν ὅλως ἐν ἡμῖν
ἀπογνώσεως χαιρός' πᾶσα γὰρ ἡμῖν ἡ ζωὴ µεῖα»
νοίας ἑατῖ χειρὸς, μὴ θέλοντος τοῦ θεοῦ τὸν θάνα-
4v» 00 ἁμαρτωλοῦ, χατὰ «tb γεγραμμένον, ὡς τὸ
ἑπιστρέόαι καὶ Cv αὐτόν * διὰ τί γὰρ οὐχ εὐθὺς τῇ 8
παραχοῇ ἐπηκολούθησεν ὃ θάνατος; J| χαὶ ἡμεῖς
ἁμαρτόντες οὐχ ἁπαλλαττόμεθα τοῦ (jv, εἰ μὴ ἑλ-
$e fjv ἐπιστροφῆς; οὗ δὲ ἐλπὶς ἐπιστροφῆς, ἀπό-
ἵνώδις οὐχ ἔχει χώραν. "AXÀà x«l ὁ to9 Αδάμ
. λ6ελ τὴν ἄρχὴν εὐθὺς μεμαρτύρηται ὑπὸ Θεοῦ,
d; εὐάρεστος καὶ εὐπρόσδεχτος αὐτῷ φανείς. Καὶ

μετὰ μικρὸν τάναε χρόνον τὴς ἡμῶν ἑκπτώσεω;,

"Eve; Άλπισεν ἐπικαλεῖσθαι τὸν Μύριον 0 δὲ
wy οὐχ εὐηρέότησε µόνον, ἀλλὰ xal µετετέθη
ὑπὸ τοῦ θεοῦ, σαφἠς γενόμενος τῆς περὶ ἡμᾶς; τοὺς
ἑπταικότας συµπαθείας ἀπότειξις. Πάλιν φορὰ τῆς
ἁμαρτίας, xaX πάλιν ἀποστροφῇ θεοῦ χατὰ τοῦ Τύ-
νους τοῦ ἡμετέρον, xal παγχοσµίῳ δικαίως παρε-

Unde recte monstratur non desperatam essc $27
lutem nostram, nec ullam esse nobis desperaticnis
causam ; tota enim vita nostra tenipus est ρα-

mitentis, cum Deus non velit mortem peccatoris,

UM ut convertatur et vivat , sicut scriptum est.
Quare enim statio transgressionem mors consecuta
non est? vel quomodo nos peccatores mereremur
vivere, nisi spes esset eonversionis ? Übi autem spe-
ratur conversio, locum non habet desperatio. Sed
Abel Adam filius statim a principio testimonium

accepit a Deo, quoniam gratus et acceptabilis ei vi-

gus erat. Et brevi tempore a casu elapso, Enos cre-
pit eum fiducia invocare Dominum. Henoch vero
non tantum placuit, sed etiam a Deo translatus est,
evidens factus argumentum divinse erga fos pecca-
tores misericordiz. Rursum crevit peccatum, rur-
sumque facta est Dei a genere nostro aversio ; juce
catselysmo universali traditi sumus, et rursum non
mera iracundia , nec sine misericordia conde-.

δόθηµεν χαταχλυσμῷ, xal πάλιν οὐκ pute; ἡ e mnatio, sed. velut. secundam. generis nostri radi-

ép[h, οὐδ ἀνίεως ἡ χαταδίχη, ἀλλ οἷόν τινα f-
(«v δευτέραν τοῦ ἡμετέρου γένους, €bv Νῶε δίχαιον
εθρὼν lv τῇ reve. αὐτοῦ, θαυµασίως ὁ Ob; ἐφύ-
λαξεν, οἱονεὶ πιριτεμὼν ἐν προνοίφ, χαχῶς ὑλομα-
νοῦσαν, ἀλλ᾽ οὖκ ἐχτερὼν, οὐδὲ πρύῤδιζον ἄσυμπα-
0o? ἀνασπάσας τὴν ἀνθρωπίνην φυ;.ἠν. Μετ) ἐχεῖ-

vov Ἀόραὰμ πιστὺς καὶ εὐάρεστος ἀναπέφηνε θεῷ,

παρ) αὐτοῦ μαρτυρούμενο; χαὶ ὁ τούτου 'Ioaáx,
xai ὁ τοῦ Ἰσαὰχ Ἰαχώδ, χαὶ οἱ ἐξ αὐτοῦ πατριάρ;
yat, ἐν ol; ἐπαγγελία xal πρόλῥησις ἑλέους χρείτ-
τονος, καὶ φιλανθρωπίας χατὰ κράτος νικώσῆς τὰς
ἡμῶν ἁμαρτίας, αὐτὸν τὸν ποιμένα τὸν μέγαν ἐς
ἁγίων οὐρανῶν εἰς ἀναζήτησιν χατελθεῖν τοῦ ἀπν-
λωλότος προδάτοο. Καθεξῆς νοµοθέται, χριταὶ, βα-

cem; Noe justum ín generatione $ua inventum Deus
mirabiliter servavit, quasi prudenter amputans ut-
pote male luxuriantem, sed non abscindens neque
radicitus evertens bumanam gentem. Post. eum.
Abrabam fidelis et gratus stetit in conspectu Dei,
ab ipso accipiens testimonium, item 1saac filius
Abraham, item Jacob ab 1sasc genitus οἱ patriar-
cha ab eo exorti quibus promissio et przdictio ma-
Joris misericordie εἰ henignitatis peccata nostra
potenter superantis : ipsum pastorem) maguum e
sanctis caelis venturum ut vitam perdito gregi red-
dat. Deinde legislatores, judices, geuus regale ex
quo manifeste promissum est Christum fore secup-
dum carnem oriturum, Nunc vero venit et apparuit

σίλειον γένο;, ἐξ οὗ «b χατὰ σάρχα ΧἈριστὸς Ίξειν D Christus, ipsum. quod. nos creavit. seternum Da

φανερῶς ἐπηγγέλλετο, Nov δὲ $306. xat ἑπεφάνη

Χριστὸς, αὐτὸς ὁ τὴν ἀρχὴν ἡμᾶς πλάσας τοῦ Θεοῦ

προαιώνιος Λόγος, χαθ᾽ ἡμᾶς δι᾽ ἡμᾶς γεγυνὼς, ἵνα
καϊνυργήσῃ xal ἀνσπλάσῃ παλαιωθέντας xal συν-
εριδέντας ὑπὸ τῆς ἁμαρτίας * ἐπεὶ γὰρ τὸ καθ᾽ ἡμᾶς
σύντριμμμα ἐχούσιον ἣν καὶ ἡμέτερον, xat τὴν xat

ἡμᾶς ἀνακαίνισιν ἡμῶν αὐτῶν σοφῶς καὶ φιλαν-
θρώπως ποιεῖται ἐν ἀνθρώπῳ, ὃν ἐκ παρθένου γα-
στρὺς ὑπὶρ ἡμῶν ἀνέλαδε, «5 τῆς σωτηρίας &nav
οἰκονομήσας µνστήριον, xai δυναμώσας μὶν ἡμᾶς

Verbum, secundum nos pro nobis factum, ut reno-
varet et refjceret tabescentes atque coutritos p e
peccato; nam cum nostra contritio esset vols. n-
laria, nostram quoque renovationem sapienter
atque clementer ja. homine operatus est , qucm
ex Virginis ventre pro nobis assumpsit, penitus dis

pensato salutis mysterio, nobisque ad conversio

nem ejus ad nos conjuuctione roboraiis, via quid ..

nobis in coelum ejus conversatione adaperta, ma: i-
festata autem per ejus ad nos doctriusih.

πρὸς ἐπάνοδον τῇ olxslg πρὺς ἡμᾶς ἑνώσει, ὁδοποιήσας δὲ ἡμῖν διὰ τῆς οἰχείας πολιτείας τὴν πρὺς
οὐρανὸν, φανερώσας δὲ τὴν ἐπανάγονσαν ὁδὸδν τῇ πρὸς ἡμᾶς ἑαυτοῦ διδασχαλίᾳ.

Ἐκεὶ δὲ ελ ἑναντία ἐστὶ τῶν ἑναντίων ἱάματα,
ἐδανατώθημεν δὲ τῇ πονηρᾷ τοῦ πονηροῦ συμδονλῇ,

Verum cum contraria a contrariis curantur,
sicut pravo maligni consilio mortui sumus, ita

991 GREGORII PALAM/E 992
bono bomi eonsilio rursum revisiscimus ; et quia A διὰ τῆς ἀγαθῖις τοῦ ἀγαθοῦ συμθουλῆς αὖθις τωο-

consiliarius mortis voluptatem prebuit et gloriam
et mollitiem, quibus a supernis ad ima praceps
detrahitur genus nostrum, ideo vers vitze consi-
Viarius,ipse nobis in ea præcedens, angustam arctam-
que viam qus ducitad vitam patefecit. «Studete, ait,

ut iutretis per angustam portam, quia lata porta et

sj'atiosa via est;qua ducit ad perdilionem,led quam
angusta porta et arcta via quz ducit ad vitam ο.)
Qua perditionis via alibi clarius avertens , « Vee,
inquit, divitibus, vae vobis qui saturati estis; vae
vobis si vobis omnes benedixerint homines '', »
quibus laudum; voluptatum opymque cupidia vae
dixit. Et rursum : « Nolite thesaurizare vobis the-
seuros in terra !*, » Et : « Attendite ne forte gra-
veutur corda vestra in crapula et ebrietate et curis
hujus viue '*. » Et : « Quomodo vos potestis cre-
dere, qui gloriam ab invicem accipitis, el gloriam
quie a Deo est non quaeritis !* ? » Quibus verbis 4
via quae ducit ad mortem eripit; viam autem vitee
alibi iterum demonstrat dicens : « Deati pauperes.
Beati misericordes. Beati qui persecutionem pa-
tuntur propter justitiam ο.) Et: « Vende oinia
qus labes, οἱ da pauperibus, εἰ habebis thesau-
rum in coelo '*;» et : « Omnis qui reliquerit domum
vel agros vel aliud quid terrenum propter me et
Evangelium, centuplum accipiet et vitam eternam
possidebit *'. » lta animum cohibuit ut iram ipsam
bowmicidio parem proclamaverit, et ad eamdem
ponam damnans eum qui adversus alium ex
ira in convicia eruperit reum gebenna ignis dixe-
ri. Mansuetudinem vero non beatam solum fecit,
sed et maximis donavit praemiis. Sic intemperan-
9iam coercuit ut libidinosum et curiosiorem aspe-
ctum ad mulierem alterius adulterium appellaverit.
Castitatis vero amatorem beatum dicendo Deum
asserit ΄ conspecturum. Tantum abest υἱ perju-
riui non. vituperaret, ut ipsum juramentum pro-
hiberet, et omue preter etííam el non a malo esse
aflirmaret, dicens : « Sit sermo tuus : Est, est, non,
* mon : quod autem his abundantius esl, a malo
en **. »

ποιούμεθα * xal ἐπειδήπερ ὁ τοῦ θανάτου σύμδου-
λος ἡδονὴν εἶχε xai δόξαν xal ἄνεσιν, τὰ θέλγοντα
χαὶ χατασπῶντα τῶν ἄνω τὸ ἡμέτερον γένος, διὰ
φοῦτο ὁ τῆς ἀληθινῆς ζωῆς σύμόουλος, αὐτός τε
ὀδεύει ποδηγῶν, xal ἡμῖν στενὴν xaX τεθλιμμένην
ὑφηγεῖται τὴν πρὸς εἩν ἄνω φέρουσαν ζωὴ», « Σπον-

δάσατε, 198 λέγων, εἰσελθεῖν διά τῆς στενῆς πύ-

λης *» χαὶ,εΣτενἡ xol τεθλιμμένη fj ὁδὸς f ἁπάγονσα
εἰς τὴν ζωὴν, ἐπεὶ καὶ πλατεῖα xal εὑρύχωρος ἡ
ἀπάγουσα εἰς τὴν ἀπώλειαν *» fjv ὁδὺν τῆς ἁπωλεία;
ἀλλαχοῦ σαφέστερον ἁπαγορεύων, « Οὐαὶ, φησὶν, el
πλουτοῦντες, οὐχὶ οἱ ἐμπεπλησμένοι, οὐὖαὶ ὅταν χα»
λῶς ὁμᾶς εἴπωσι πάντες οἱ ἄνθρωποι * » τοὺς φὶο»
δόξους xai φιληδόνους xal φιλαργύρους διὰ τούτων
καλανίζων. Καὶ πάλιν» « Mh θησανρίξετε ὑμῖν θη»
σαυροὺς ἐπὶ τῆς γῆς ^ » xot, « Ὁρᾶτε µήποτε βα-
Ρρυνθῶσιν ὑμῶν al χαρδίαι iv χραιπάλῃ χαὶ μέῃ
xal µερίµναις βιωτιχαῖς ' » xoi, « Πῶς δύνασθε
ὑμεῖς πιστεῦσαι, δόξαν παρὰ ἀνθρώπων λαμδάνο»-
τες, xal τὴν δόξαν τὴν παρὰ τοῦ μόνου θεοῦ μὴ ζη-
τοῦντες; 2 Καὶ ἀπὸ μὲν τῆς πρὸς θάνατον ἀγούσης
διὰ τῶν τοιωύτων ἀφαρπάτει λόγων ' τὴν Ob «τὴς
ῥωῆς ὁδὸν ἀλλαχοῦ πάλιν ἐμφανίζει µαχαρίζων *
« Μακάριοι οἱ πτωχοί. Μαχάοιοι οἱ ἑλεήμονες. Μα.
xépto: οἱ δεδιωγµένοι ἕνεχεν δικαιοσύνης ὁ » xal,
« Πώλησόν σου τὰ ὑπάρχοντα, xat ὃδς πτωχεῖς, xai
ἕξεις θησαυρὸν Lv οὐρανῷ' » x, « Πᾶς ὃς ἀφῆχεν
οἰχίαν fj ἀγροὺς, fj τι ἄλλο τῶν γτῖνων ἕνεχεν ἐμοῦ
xai τοῦ Εὐαγγελίου, ἑκατονταπλασ΄/ονα λψεται, xal
ζωὴν αἰώνιον Χληρονομήσει, » Καὶ τὸν μὲν θυμὸν
ἐπὶ τοσοῦτο συνέστειλεν, ὡς xal τὴν ὀργὴν ἴσην
ἀποφήνασθαι φόνῳ, ὑπὸ τὴν αὐτὴν τούὐτ χαταδίχην
θέµενος. xal. τὸν ἐς ὀργῆς εἰς λοιδορίων κατά τινος
χεχινηµένον ἔνοχον εἶναι τῆς Ὑεέννης τοῦ πυρός.
Ti. δὲ πραότητα οὐχ ἐμαχάρισε µόνον, ἀλλὰ καὶ
βραθε.'υν τῶν µεγίστων Άξίωσε, Thv &xolasiav δὲ
ἐπὶ τοσυύτον ἐχόλασεν, ὡς xal τὸ πρὸς ἁλλοτρίαν
ἐμπαθὶς χαὶ περίεργον βλέμμα µοιχείαν ἀποχαλέ-
σαι. Τὸν 5 ἀγνείας μεταποιούμενον, μετὰ τοῦ µα»
χαρίσαι, καὶ θεόπτην ἔσεσθαι διατείνεται, Τί δέ; τὴν

ἐπιορχίαν οὐκ ἐπὶ τοσοῦτον ἔδειξεν ἀπώμοτον, ὡς

καὶ «hv εὐορχίαν ἀπαγορεῦσαι, xal παντὸς ixvb; τοῦ val, xal τοῦ οὗ, &x τοῦ πονηροῦ ἀποφήνασθαι ;
ε Ἔσνω, λέγων, ὁ λόγος ὑμῶν ναὶ val, οὗ οὗ, «b δὲ Πέρισσὸν τούτων Ex τοῦ πονηροῦ ἐστι. »
At quare ista duplicatío? Sint ea quae dicimus, D — TL δέ ἐστιν ὁ διπλασιασμὺς οὗτος; Οἷον τὸ παρ’

sive est sive non, rebus consentanea ; ita enim vere
erit est, est, et non, non ; secus autem, est erit nou,
et non erit est, quod manifesto diaboli est; hic
enim cum mendacium loquitur e propriis loquitur,
et in veritate non stetit. Jta. quidem facia dicta-
que nostra totanique vitam in veritatem, in Justi-
tiam, in mansuetudinem, in castiiatem recollecta
«onclusit, Quid vero erga eos qui contra nos irati
verbis et operibus offendunt et aggrediuntur, quo-
modo nos 3d eos vult haberi? « Vince, ait, in bono
malum ; » et : « Da locum irs. Ne resistas adver-

?, Mauth. v2, 15. !! Luc. vi, 25. seq
5ο Mattb, v, 5 seqq. ** Mattb. xix, 22.

. .— U Maub. vi, 19.
'" ibiJ. 39.

ἡμ 9v vot f| οὗ λαγόµενον, τὴν ἀπὸ τῶν πραγμάτων
Ἱχέτω συµφωνίαν ’ οὕτω γὰρ ἔσται τὸ val vat, καὶ
τὸ o0 οὗ * εἰ δὲ μὴ, τὸ val ἔσται o0, χαὶ sb οὗ val,
ὃ σαφῶς ἐστι τοῦ διαδόλου * ἐχεῖνος Ὑὰρ ὅταν λαλΆ
τὸ ψεῦδος Ex τῶν ἰδίων λαλεῖ, xal ἐν τῇ ἁληθείᾳ
οὐχ ἔστηχεν. ᾽Αλλὰ τὰ μὲν λεγόμενα xal πραττό»
µενα παρ᾽ ἡμῶν οὕτω συνέστειλέ τε χαὶ περιέσται»
λεν εἷς ἀλήθειαν, καὶ διχαιοσύνην, χαὶ ἀγνείαν, xat
ἀηργησίαν περιχλείσας ἡμῶν τὸν βίον. TL δὲ πρὸς
τοὺς xa0' ἡμῶν ὀργιζομένονς, καὶ λόγῳ xat ἔργψ
ἀντιπίπτοντας xal ἐπεμδαίνοντας, πῶς διαχεῖσθαι

! Luc. xxu 54.

'* Jogn, .
' Math. v, 57. »nd

HOMILIA XXII.

294

νονθετεῖς ε Níxa, «roiv, iv τῷ ἀγαθῷ τὸ xaxbv, A sario. Noli reddere malum pro malo, vel oppro-

xai δίξου τόπον τῇ ὀργῇ, xai μὴ ἀντιστῇς τῷ πο:
ντρῷ, μηδὲ ἁποδώσῃς χαχὺν ἀντὶ χαχοῦ, f| λοιδορίαν
ἀντὶ λοιδορίας, ἁλλ' ἀγαπᾶτε τοὺς ἐχθροὺς, εὐλογεῖτε
τοὺς χατσρωµένους, χαλῶς ποιεῖτε τοῖς μισοῦσιν
ὑμᾶ;, xal προσεύχεσθε ὑπὲρ τῶν ἑπηρεαζόντων
ὑμᾶς xat διωχόντων. » Τί δὲ τὸ τοῦ B:alou τούτου
βίου τέλος, xol τῶν ἀγώνων τὸ ἔπαθλον; « Ὅπως
γένησθς, φησὶ. υἱοὶ τοῦ Πἀατρὸς ὑμῶν τοῦ ἐν τοῖς
οὐραιοῖς, » xal χληρονόμοι μὲν θεοῦ, συγκληρονό-
pot δὲ Χριστοῦ, xal ζωὴν ἀθάνατον σχοίητε, xal
βασιλείαν ἄῤῥητον, ἁσάλεντον, ἁδιάδοχον παραλά-
όητε, εἰς αἰῶνας ἀπείρους τῷ Oc συζῶντες xal
σνμδασ.λεύονιες. '"Ίδετε τὴν στενὴν χαὶ τεθλιμμέ-
νην ὁδὸν τίς ἔστι ; καὶ διατί παρ ἡμῶν ἁπαιτεῖται,
129 καὶ πρὸς ποίαν δόξαν xal χαρὰν xa κέρδος
φέρει τὸν δι αὐτῆς ἱέναι προαιρούµενον; "Apa εἴ τἰς
σε πολνετῆ ποιήτειν ὑπισχνεῖτο, ἐὰν µόνον ὑπαχούσῃς
αὐτῷ, οὐκ ἂν προθύµως ὑπῆλθες τὴν ὁπαχοὴν, εἰ
µή τι τῶν ἀδυνάτων ἀπαιτῶν ἣν ; El δὲ xal ὑγείαν
xai δόξαν καὶ ἡδονὴν προσνπισχνεῖτο, τῷ πολυετεῖ βίῳ
συμπαρεχτεινομένην, τί οὐκ ἂν προῦπέστης ὑπὲρ
τούτον; El δὲ καὶ βασιλείαν προσετίθει, xat βασι-
λείαν ἀπόλεβόν τε xal ἀνεπηρέαστον μετὰ μαχροῦ
τε καὶ ἀνότον βίου, áp' οὐχ ἂν ἀνεπτερώθης, xal
κοῦφον πᾶν φήθης βαρὺ τὸ πρὸς ἐχείνην φέρον, ταῖς
ἑἐλπίσι τρεφόµενος, xal ὡς παρούσης ἀπολαύων t^e
ἑλπιζομένης, εἶπερ ἀληθῃ λέγοντα ᾠήθης; Εἶτα
πολυχρονίου μὲν ζωῆς ἐπιθυμοῦμεν, τῆς αἰωνίου

δὲ ζωῆς οὗ ποιησόµεθα λόγον; Καὶ βασιλείαν μὲν εἰ C

x2! μακρὰν, ἀλλ ὅμως ἔχονσαν τέλος, χαὶ δόξαν xai
χαρὰν εἰ xal μεγάλην, ἀλλ' ὅμως ἆπα,θοῦσαν, xal
πλοῦτον τῷ βίῳ τούτφ συγχαταλυόµενον, οὕτω πο-
Ψήσυμεν, xal ὑπὲρ τούτου πονῄήσοµεν, τὰ δὲ μετὰ
τῆς ὑπερθολῆς xal à»fjpata ὄντα xal ἀτελεύτητα
οὐχ ἐχιητήσομεν, οὐδὲ μιχρὰν ὑπομενοῦμεν βίαν
ὑπὲρ τῆς αὐτῶν αχληρονομίας ; Καΐτοι βασιλείαν
ἁπόλεμον ὀπεθέμεθα, Ἶτις οὖκ ἂν γένοιτο ἐπὶ τὴς
τῆς, κάλ ffov ἄλυπον, ὃν οὐχ ἂν εὗροις, εἰ μὴ Ev τοῖς

brium pro opprobriis, sed diligite inimicos vestros,
benedicite maledicentibus vobis, benefacite eis qui
oderunt vos, et orate pro persequentibus ei ca-
lumnisantibus vos '*. » Quis autem finis vielente
hujus vite ? Quodnam luctarum. bravium ? « Ut
sitis, inquit, filii Patris vestri qui in ccelis es',»
haredes quidem Dei, cohseredes autem Christi, et
vitam zternam habeatis, et regnum inelf.bile,
tranquillum , finem non habens accipistis, per
setcrua sz2:cula cum Deo viventes atque reguantes,
Videtis qua sit arcta. et angusta via, quare a mo-
bis exigatur, ad qualem gloriam et lætitiam, ad
quale lucrum ducit eum qui per eam ambelare
intenderit? Si quis tibi viiam diuturnam polli-
ceatur , dummodo ei pareas , nonne lubenter
subires obedientiam, nisi quid supra vires exige»
ret? Si insuper sanitatem et gloriam et voluptatem
promittat vitze diuturnz adjunctam, quid pro istis
non tolerares? Si vero ad]iciat regnum, et regnum
sine bello, sine offensione cum vita sine morbo
diu duratura, nonne advolares, et leve quodcunque
onus putares quod ie ad illud conduceret, spe
nutritus, et velut prsesenti $perato regno gavisus,
5i illum vera dicere censere3 ? Quid ? diuturnam
vitam concupiscinius, aternam autem nullius pretii
facimus? Regnuia magnum quidem, sed finem ta-
men habens, gloriam et Ll;etitiam magnam quidein,
sed pariter tamen pereuntem, divitias cum hac vita
amittendas ita. desiderabimus et pro his laborabi -
mus, bona autem valde prastantia, incorruptibilia
et infinita non qusremus, nec levem vim nobis
faciemus ut illa soriiamur ? Frustra proponeremus
nobis regnum sine bello, quod in terra non inve-
nitur, vel vitam sine labore quam non reperires
nisi in colo; sed si quis es desiderat, ad coelum
currat ; et sive facilis sive aspera sit via ad id du-
cens, per eam iter faciat, spe gaudens, laborem
sufferens.

οὐρανοῖς. Ὥστε εἰ ταῦτα ποθεῖ τις, πρὸς τὸν οὐρανὸν τρεχέτω: xai εἴτε ῥᾳδία εἶτε δύσχολος f πρὸς
αὐτὸν ἄγονσα, δι ἐκείνης ὁδευέτω, τῇ ἐλπίδι χαίρων χαὶ τῇ θλίψει ὑπομένων.

Ἴστε πάντες, ὑπὲρ ὧν el; πόνους xal θανάτους
ἑαντοὺς παραδιδόασιν ἄνθρωποι. Οὐ μιχκροῦ σιτηοε-
σίον ὁ στρατιώτης πρὸς κινδύνους ἀνηχέστους χαὶ
σφαγὰς παρασχενάζεται; Οὐ μικρᾶς προσθήχης ὁ
ἴμπορος καταποντισμοῦ περιφρονεῖ, xat πνευμάτων
xai ἀγρίων ἀνθρώπων ἐπὶ γῆς καὶ θαλάττης ἕπη-
ῥείας ἐπιφερόντων; O0. μικρᾶς µάξης πολλάχις
δοῦλοι Ὑΐένονται πελλοὶ δεσποτῶν ἀπανθρώπων ;
Ἡμεῖς δὲ οὗ δουλεύσοµεν τῷ φύσει φιλανθρώπῳφ
Δεσκότῃ, οὗ προχιδυνεύσοµεν τῖς ζωῆς ; οὐκ ἐκ-
φορήσοµεν τὰ περιττὰ τῶν κτημάτων, ἵνα χτησω-
µεθα εὐν obpáviov πλοῦτον; οὐχ ὑπομενοῦμεν τὴν
ἐξ ἀνθρώπων ἁδοξίαν, xal ταῦθ) ὡς τὰ πολλὰ qaj-
λων, ἵνα θείας ἐπιτύχωμεν δόξης, τὴν θνητὴν ἀντ:-
Adres; τῆς ἀθανάτου; οὗ πεινάσοµεν μετρίως,
οὐδὲ διφήσομεν, ἵνα φάγωμεν τὸν ἐξ οὐρανοῦ κατα-

59 Kum. x1, 21; Mattb. v, 37.

Nostis omnes pro quibus semetipsos in lahores
et morlem tradere solent homines. Nonne pro
parvo stipendio. milites sese horribilibus pericu-
lis οἱ interneeioni offerunt? Nonne pro uwiniwo
opum incremento mercator tempestates despicit «t
ventos et feros bomines qui mare terramque infesta
faciunt? Nonne pro parvo panis frusto sapius multi
durorum fiunt servi domiuorum? Et nos non ser-
viemus benigno naturz Domino? Vite periculum
sdire recusabimus? Non abjiciemus diviliarum ου -
perfluum , ut eclestes opes consequamur ? Non
sustinebimss dedecus ex parie bominum plerua-
que vilium, ut divisam sortiamur gloriam, imorta-
iem pro iumortau counnutantes? Noa paulisper
esuriemus, neque silienus ut manducemus pauem
vitae de caelo desceudentem, et bibamus aquas vere

995

€nEGORIT-PALAME.,

295

vivas, qux quilibet! manducare ét bibere dignus A θάντα τῆς ζωῖς Epsuv, xal πίωμεν τοῦ ὄντως ὕδατος

fuerit inventus jam. non esuiiet, neque sitiel in
seculum? Non. mundabimus animz oculum, absti-
nentes ab omni sorde carnis et spiritus, ut videa-
mus lucem sole longe splendidiorem, seu potius ut
filii lucis illius simus, et ali:e lures per. participa -
tionem, verbum vilae consecuti ? Absit, obsccero,
fra'res, ut przponamus luci tenebras, Deo diabo-
lum, divino perennique gaudio voluptatem mortis
et gehenug ministram, ditanti cliaritati copiosum
corruptionis lucrum , materiam flamm: qua in
amiernum comboruntur. qui male acquisiverunt,
sicut per parabolam divitis Dominus nobis mani
fesiavit ; sed vivamus sicut vixit ipse, sicut ipse
docuit et ostendit nobis factus similis, et tollentes
crucem. illum sequamur, erucifigentes carnem cum
vi iis οἱ coucupiscentiis, ut cum eo conglorifice-
— wur, pariterque resurgamus el post resurrectionem

id cum assumamur, quemadmodum ille hodie.

assumptus est ad Patrem. Stans. enim in. medio
discipulorum, prout dixit Luc»s, vel potius appa-
rens, sicut. scribit Marcus (nam (tunc. non aderat
quando apparcbat, sed semper erat cum eis, vide-
latur autem semetipsum manifestans quando. vo-
lehat) : stans érgo in. medio discipulornm suorum
manda'um dedit eis priedica:ionis, et promissum
Sp.riius tribuit, ad.lens se cum eis fore usque ad
consummationem. Quibus dictis, elevatisque ma-
nibus suis, heneiixit eis. et, videntibus illis, ele-

ζῶντος, ὧν ὁ χαταξιωθεὶς φαγεῖν τε xal απιεῖν οὗ
μὴ πεινάσῃ, οὐδ οὗ μὴ διφῄσῃ εἰς τν αἰῶνα ; οὐ
χαθαροῦμεν τν tni; φυχῆς ὁὀφθαλμὸν, ἀπεχ'μενοι
Καντὸς μο)υσμοῦ σαρχὸς xal πνεύματος, Iv! ἴδω-εν
τὸν πρὸ λίου φωστῆρα, μᾶλλον δὲ γενώµεθα τένα
τοῦ φωστΏρος ἐχείνου, xai φωατῆρες ἄλλοι xac
μέθεξιν, ζωῆς ἐπέχοντες λόγον; Mh, παρακαλῶ,
ἁδελφ»ὶ, μὴ προχρίνωμεν τοῦ φωτὺς τὸ σχότος ^
του θεοῦ τὸν διάθολον * τῆς ἑνθέου sal ἁϊδίου (θυµτ”
δίας «t,» θαάτου καὶ γεέννης δ,ἄχονον βλονὴν τῆς
π)ουτοποιοῦ ἀγάπης τὴν πλουσίαν τῆς φθερᾶς xt.
σιν * τὴν ὕλην τῆς τηγανινδύση: αἰωνίως τοὺς xa-
χῶς κτησαµένους φλογὸς, χαθάπερ διὰ τῖς τοῦ πλου-
σίου παραθολῆς ἐφανέρωσεν ἡμῖν ὁ Κύριος’ ἀλλὰ
ζήσωμεν χαθάπερ αὐτὸς ἔζησε, xal ὡς αὐτὸς ὑπέ-
δειζε χαὶ ἐδίδαξε, χαθ᾽ ἡμᾶς γενόμενος ' xal ἄραν»
τες τὸν σταυρὺν, ἀχολουθήσωμεν αὑτῷ, σταυρώσαν-
τες τὴν σάρκα σὺν τοῖς παθήµασι xat ταῖς kxtÜve
Blot, ἵνα xal συνδοξασθῶμεν αὐτῷ xài συνανα-
οξῶμεν, xai μετὰ τὴν ἀνάστασιν ἀναληφθῶμεν πρὸς
αὐτὸν, ὡς xal αὐτὸς ἀνελήφθη σήμερον πρὸς τὸν
Πατέρ: * στὰς γὰρ iv µέσῳ τῶν μαθητῶν, ὡς ὁ Λου»
κᾶς qrnou μᾶλλον δὲ φανεῖς, χαθάπερ 6 Ἀάρχος
γράρει ' xa γὰρ οὗ τότε ἐφίστατο, fjvixa ἐφαίνετο,
ἀλλ ἀεὶ μὲν συμπαρῖΏν αὐτοῖς, ἐδείχνυτο δὲ φανε»
ρῶν ἑαυτὸν, ἠνίχα 190 ἰδούλετο. στὰς οὖν σήµερον
ἐν µέσῳ τῶν μαθητῶν αὐτοῦ τὴν παραγγελίαν αὐ-
τοῖς ἔδωχε τοῦ χηρύγματος, καὶ τὴν ἐπαγγελίαν

vatus est, mous!rans quoniam, qui ei obediverint, C ἑχαρίσατο τοῦ Πνεύματος, καὶ τοῦ συνεῖναι αὐτοῖς -

postquam resurrexerint, ad Dcum elcvabuntur,

μέχρι τῆς συντελείας * xal μετὰ τοὺς λόχους τούτους

ὀνατείνας τὰς χεῖρας, εὐλόγησεν αὐτοὺς, xal ὀρώντων ἀνυψώθη, δείξας ὅτι χαὶ οἱ ὑπαχούσαντες αὐτῷ, .

µετά τὸ ἀναστῖναι, πρὸς Oehv ἀνυψωθήσονται.

D.scessit ergo corpore ab eis; nam deitate eis in- .

lererat, et prout pra dixerat eis, exaltatus sedit ad
dexieram Patris cum. figmenio. nostro. lgitur s'eut
ille vixit et mortuus est, sicu! resurrexit, et assume
ptus est, ita et nos vivimus et interimus, et. resurge-
mus dinnes ; assumplionem vero non omnes sortie-
mur, sed tantum quibus vita Christus estet propter
eum mori lucrum, Quicunque ante. niortem pecca-
lum per penitentiam οἱ evangelicau converaatio-
nem crucifixerunt, bi soli posl resurrectionem ra-
pientur in nubibus in eccursum Christi in aera ;
illum enim ascendeutem nubes suscepit, ut nar-

Διαστὰς οὖν αὑτῶν τῷ σώµατι ' sj]. yàp Ücósrqm
συνῆν αὐτοῖς κατὰ τὴν πρὸς αὐτοὺς ἐπαγγελίαν,
ὑπερυφωθεὶς ἐχάθισεν ἐν δεξιᾷ τοῦ Πατρὸς μετὰ

. τοῦ ἡμετέρον φυράµατος. Ὡς οὖν ἐκεῖνος ἐδίω καὶ

ἀπεθίω, xal ἀνέστη xal ἀνελήφθη, οὕτω xal ἡμεῖς
ζῶμεν καὶ ἀποθνήσχομεν, xal ἀναστησόμεθα κάν»
τες * τῆς δὲ ἀναλήφεως οὗ πάντες τευξόμεθα, ἀλλ'
ὅτοις τὸ (fjv Χριστός ἐστι, xal τὸ δι αὑτὸν ἄποθα-
νεῖν χέρδος, ὅσοι πρὸ τοῦ θανάτου τὸν ἁμαρτίαν
διὰ µετανοίας voi τῆς εὐαγγελιχῖς πολιτείας ἐσταύ-.
ρωσαν * οὗτοι γὰρ μόνοι μετὰ τὴν χοινην ἀνάστασιν
ἀναληφθήτονται ἐν νεφέλαις εἰς ἁπάντησιν τοῦ Kus

ravit Lucas in. Actibus. apostolorum. Velut disci- D ρίου εἰς ἀέρα - xaX γὰρ xai αὐτὸν ἀναλαμδανόμενον

puli, postquam »ssumptus esset, non corporis sed
animæa oculis cum conspicientes simulque adoran-
tes, in pace quicescomus, pacem in nobis οἱ inter
nos in icem colentes ; Jerusalem euim paz inter-
pretatur; et in superiorem anima nostre partem
secedentes, ibique manentes et orantes, emunde-
n:uà no$ & vitiosis terrenisque cogitationibus. lia
cui: obtinebimus adventum Paracleti, et in api-
ritu et veritate adorabimus Pairem et Filium san-
ciuinque. Spiritum nunc et semper et in. saecula
seculorum. Anen.

νεφέλη ὑπέλαθδεν, ὡς ὁ Λουχᾶς ἓν ταῖς Πράξεσι τῶν
ἀποστόλων ἱστόρισε». "AX ὡς οἱ μαθηταὶ μετὰ τὸ
ἀναληφθηνα"., μη ὁρῶντες αἰσθητῶς, ἀλλὰ τοῖς τῖς
Ψυχῆς ὀφθαλμοῖς, ὅμως προσχυνῄσαντες αὐτὸν, te
thv εἰρήνην χαταπαύσωμεν, lv ἡμῖν τε αὐτοῖς xal
μετ ἀλλήλων εἰρηνεύοντες' Ἱερονσαλὴμ γὰρ εἰρήνη.
ἑρμηνεύεται xat àv τῷ χαθ) ἡμᾶς αὑτοὺς ὑπερφφ
τῷ νῷ γενόμενοι, xai τούτῳ παραµένοντες xai προς-
ευχόµενοι, χαθαίρωμµεν ἑανυτοὺς τῶν ἐμπαθῶν xal
χαμαιζήλων λογισμῶν ' οὕτω yàp χαὶ τῆς ixdin-
plac τευξόμεθα τοῦ [αραχλήτου, καὶ kv πνεύµατι

καὶ ἀλτθείᾳ προσχυνῄσομεν Πατέρα xoi Υἱὸν χαὶ ἅγιον Πνεῦμα, vov xoi ἀθὶ, xol εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν

αἰώνων. ᾽Αμήν.

291
OMIAIA KT

Ἐὶς τὸ δέκατον ἑωθινὸν εὐαγγέλιον" ἓν p καὶ
περὶ τοῦ κατ αἴσθησίν τε xal γοῦν αρὲς τὸν
ἀντικείμενον Λμῖν πό εμον.

Τὰ ἑωθινὰ τῶν θείων Εὐαγγελίων οὗ πόντα εἰσὶν
ἑωθινά - ἑωθινὰ λέγεται τὰ χατὰ εν ἕω, τουτέστε͵,
εὖν τῆς ἡμέρας ὄρθρόν τετελεσµένα. Ἡ δὲ μετὰ
«lv ἀνάστασιν πρὸς τοὺς ἱεροὺς ἀποστόλους εἰς κα-
Ῥάστασιν ταύτης ἐκιφάνεια τοῦ Κυρίου xal θεοῦ
wai Σωτῆρος ἡμῶν Ἰηαοῦ Χριστοῦ, fv τὰ ἑωθινὰ
καταγγέλλει, οὗ χατὰ τὸν tne ἠμέρας ὄρθρον ixc-
410» µόνον, ἀλλὰ καὶ µέσης ἡμέρας χαὶ πρὸς E-
σπέραν χαὶ ἐκ αὐτῇ; ες ἑσπέρας · ἠνίκα τὰρ τῷ
Λουχᾷ xai τῷ Κλεόπά πορευοµένοις εἰς Ἐμμαοῦς
ἐγγίσας σονεπορεύετο, xputa οὐκ Rv. Ὡς δὲ ΗΥΤι-
σαν εἰς ἣν ἑπορεύσον:ο κώμην, ε Καὶ αὐτὸς προσε-
πὀιεῖτο ποῤῥωτέρω {πορεύεσζαι, παρεδιάεαντο, φτ-
otv, ἐχεῖνοι, λέγοντες. Μεῖνον μεθ᾽ ἡμῶν, ὅτι πρὸς
ἑετέραν ἐοτὶ, καὶ κἐχλιχεν ἡ ἡμέρα ο. Ὡς δὲ xal
μετὰ τὴν ὑπ' αὐτοῦ χλάαιν xai διάδοσιν τοῦ 141
ἄρτου γνωρισθεὶς αὐτοῖς, αὐτὸς ἄφαντος ἐγένετο ἀτ'
αὐτῶν, αὐτοὶ δὲ ἀναστάντες αὐτῇ τῇ ὥρᾳ, ὑπέστρε-
φαν εἰς Ἱερουσαλὴμ. xal ταῖς ἄλλοις τῶν μαθητῶν
ἐζηγοῦντο τὰ ἐν τῇ ὁδῷ * ταῦτα αὐτῶν λαλούντων,
καὶ αὐτὸς ὁ Ἰησοὺῦς ἕστη ἐν µέσῳ αὐτῶν, ἑλθούσης
πάντως ἡμέρας μετὰ cv ἑσπέραν ixsivov. "Άλλοτε
δὲ πάλιν τῷ Πέτρψ μετὰ «b ἄριστον ὠμίλει, καὶ τῶν
λογιχῶν αὑτοῦ αρσθάτων ἡμῶν ποιμένα χαθίστη-
ev * Ὅνε γὰρ, φησὶν, Πρίστησαν, λέγει τῷ Σίµωνι

IIOMILIA XXIII.

Á

298
noMiLIA XXIIf.
4n üecimum. matutinum ecangelium ;.— οἱ d« bello

(am sem»ibili qnam apirit«li adversus adversarium

w0sliwin committendo.

Matutina. divinorum Evangeltforum non oinnia
sunt matgtiua ; matutina enim dicunter quee circa
marne, id est, circa ortuin diei perficiuntur, Visio-
nes autem Domini, Dei et Salvatoris nostri Jesu
Christi quibus post resurrectionem suam sanctis
&postolis ut. illam demonstraret apparuit, quas in-
dicant matutiia, non tantum cirea ortum diei facta
sunt , sed eriam meridie, vespere, et ctiam. post
vesperam. Nam quaudo Lucae ei Cleuphæ ad Em-
maus yergentibus appropinquans se iiiueris comi-
tem adjuuxit, aurora non erat. Sed cum appropin-
quaren! ca-tello quo ibant : « Ipse se fiuit. longius
ite, et coegerunt, iuquit, illum, dicentes : Manc no»
bixcuin, queniam advesperascit *. » Postquatu
vero post fractionem et porrectiouem panis appa -
rens eis, ipse evanuissct ab ocul's eorum, ipsi sur.
gentes eadem hora regressi sunt. in Jsiusalem, ct
cseteris marraverunt discipulis quæ gesta erant in
via. Dum autem hzc loquerentur, stetit Jesus ipse
in medio eoruu , cum jam empinp dies illa post
vesperam versa esset. Alias rursum cum Petro post
prandium collequitur , et ipsi ovium spiritaliutti
greges committit. Scripsit eniin Joagaes : « Cum
peandissent, dicit Simoni Petro : Siiou Joannis,
diligis ine plus his?» Quo aungente : « Pasce agno;

Βέτρφ * x Σίμων Ἰωνᾶ, φιλεῖς µε; ο τοῦ δὲ συνθε- (0 meos, pasee oves meas **. » Queuodu ergo ista

Μένου, « Bócxs, φησὶ, τὰ ἀρνία µου, ποίµαινε τὰ
πρόδατά μου.» Dc οὖν xai ταῦτα ἑωθινά cd ele:
καὶ οὕτω χαλοῦνται μὴ κατὰ «hv ἕω τελεσθέντα ;
Ὁ εἷς δικαιοσύνης Έλιος Χριετὺς ἄναρχος ὑπάρ:
χων xai προαιώνιος, ἄτρεπτός τε xal ἀναλλοίωτος,
ὡς μὴ ἔχων παραχλαγὴν d εροπῆς ἀποσχίασμα, καὶ
ἀτελεύτηεος ὑπάρχει xat ἄδυτο; - quc ἁπαστράπτων
ἀληθινόν τε χαὶ ὑπερχόσμιων, καὶ ἡμέρα: ἀνεσπκέ-
pou αμ ητιχὸν, be. fj εἶσι σὺν τοῖς ἀγαθοῖς ἀγγέ-
le, xai τῶν διχείων τὰ πνεύματα. Mick δὲ τὴν
συν-ἔλειαν τοῦ αἰῶνος «ούγου xal μετὰ τῶν οἰχείων
θωµάνων ol δίχαιοι ἔσονται ὡς τοῦ quib; κληρονό:
pot, καὶ vlol τῆς ὄντως ἡμέρας ὄντες. Λὕτη τοιχαρ:
90v ἡ ἡμέρα ἀνέσπερό, «s οὖσα χαὶ ἀδιάχοπος,
eM ὄρθρον ἔχει, ἡ ἔσχε * χαὶ γὰρ eX ἀρχήν. Ἠμᾶς
Wk χατέσχε vob, καὶ σχιὰ περιέσχε θανάτου, τῇ
ἁμαρτῃᾳ περιπεσόντας, xoi τὴν ὁπτιχὴν δύναμιν
ἀποθαλόντας, τις tx θιοῦ χατὰ χάριν ἡ αἲν ὑκῆρχε,
δὺ ἧς εοὺ χορηγοῦ τῆς ἀλτθι-ῆς ζωῆς ἀντελααθὰ-
νόµεθα φωτός. NUE οὖν ἡμῶν καὶ ὁ θάνατος ἔπε-
χύθη τῇ φύθει, οὗ τοῦ ἀληθινοῦ φωτὸς τραπέντος,
ἀλλ ἡμῶν ἐχεῥαπέντων, xot ἀνάνενσιν οὐκὲς
ἐχόντων περ ἡμῶν αὐτῶν πρὸς τὸ ζωηςόρον ἐχεῖνο
qr ΄ ἀλλ ἐλεῄσας ἡμᾶς ἑ π᾿ ἑσχάτων αἰώνων ὁ τοῦ
ἀῑδίου φώτὸς yopnyb; xai τῆς ἁληθινῆς ζωῆς αἴ-
σος. οὗ Μόνον μέχρις ἡμῶν ὑπὲρ ἡμῶν κατῆλθε,
κ.θ ἡμᾶς γενόμενος ἄνθρωπος, ἀλλὰ xal σταυρὸν

5 Luc. x119, 28. ?! Joan. xxi, 15 seqq.
ParaoL. Ga. CLI

matutiua suat atque vocantur qua minime circa
wane facta sunt? Sol justiti: Christus eine princi-
pio et ante sæcula generatus, constans et. inmuta-
bilis, utpote vicissitudinem non habens nec muta.
Vionis umbraw, uec finem sec occasum babet: ; lu-
men emittit. verum mundi et luminibus vale præ-
stans, qu» dies oritur sine vespere, in quo versantur
cum Louis angelis saneterum animas. Verum post
consuninatignem hujns szeuli eam corporibus suis
erunt san: tí utpete lucis baredes et vcr: diei lilii.
lgitur dies ipsa cum vceperum et divisionem non
babeat, uec ortuin liabet nec liabuit ; est euiui sinc
principio. Nos autem posseiil rox, εἰ involvit um -
b:a worts peceato delapsos, auiissa intuendi facul-
tate quam a Deo per gratiam obtinemus, per quam
lucéim qua ducit ad veram vitam percipimus, Nox:
eryo ei mers naturae nostrae incumbebat, non quie.
lux vera deciderat, sed quia nos ipsi deriderauus,
uec Jam a uobis poteramus lucem illam visificam
conspicere; sed misertus. nobis in ultimis seculis
seterni fons luminis et auctor veras viLP, non solum
pro aobis ad nos descéndit , secundum nos. [actus
bomo, sed et crucem ei morteni pro nobis susii-
nuit, el per mortcm suam mortis imperiun exspo -
lians, post tres dies resurresil , rursum osteudens
in natura nostra. lumen. incorruptibilis et immor-
(alis vite cidem largitus luceu resurrectionis.

10

200

GREGORII PALAM7E

καὶ θάνατον ὑπέμεινε δι᾽ ἡμᾶς, xaX διὰ τοῦ οἰκείου Üavá:ou τὰ τοῦ ἅδου σχυλεύσας βασίλεια τρίήμερος

ἀξικνέστη,
σιάσεως ὑπάρξαν αὑτῃ.

Verum cuim illius resurrectio sit primitiz dor- A

mientinm , οἱ post secundum ejus adventum disci-
puli ipsius lumine immortalis viue sint iudueudi ,
et proinde. vera omnibos dies continua debeat. ful-
gere, ideo Doinini resurrectio aurora et mane facta
ést ad illam diem, et propter istam rationem matu-
tína et dilucula suot omnia de resurrectione Evan-
geiia. Ideo eiiam qua secundum hane diem tam
vespere quam cirea ortum faela sunt, matutina
sunt et dicuntur. Sed quod liodie ad aures omnium
memoratum est. Evangelium, ex duplici parte.est
matutinum ; nam non tantum de resurrectione Do-
mini et sequent apparitione disserit, sed etlam
rein narrat οἶτοι auroram diei sensibilis perfectam:
.« Mene, inquit, facto, stetit Jesus in littore ; non ta-

men cognoveruiit discipuli quia Jesus est **. » Di. B

xerat tamen ab initio quoniam manifestavit se Je-
sus discipulis suis, 4 mortuis resuscitatus, ad mare
Tiberiadis ; equidem se. manifestavit , sed cum illi
altuai tenevent el a terra recelerent, licet sol.ortus
| esset, pondum cognoverunt eum. Dicit, ergo ος
Jesus : « Puaii, » quanta modestia, quanta. volun-
tate, qu:uit?. duleediue. refertum est hoc. verbam |
ait igitur : « Pueri, numquid puliientarium habetis)
Non ignarus luterrogat, sed sapienter viam facit
miraculo ; cum enim illi respondissent ; «Non,» di-
cit eis J.sus : « Miitité in deatram | navigii reta, οἱ
invenietis ; » dicendo : eInveuielis, » ostendit se
noscere quoniam per totam noctem rete mittentes,
nihil prenderant. Ut ergo noverunt illum quie
2pud eus faeta erant, elsi non prassenteiu. cogoo-
scere, libenter crediderunt sermoni cjus : miserunt
igitur, obedientes. Cum autem non tantum juvene -
rint pisces , sicut ille dixerat, sed tot et tantos ui
non valerent rete ad. navigium trahere (hon cnim,
inquit, valebant trahere præ multitudine piscium),
oannes pr: aliis.ad cognitionem divinam magis
paratus, queni singulariter diligebat Dominus et
magister, memor fuit mirz illius pi-cationis antea
in lac» Geuesareth. in priicipio perfecte, in qua
retibus in verbo Domiui laxatis,
henderunt piscium multitudinem ut. mirabile ess-t
quomodo pra tanta multitudine non rumperentur
retis.

tantam co npre--

δεῖξας : πάλιν ἓν τῇ xa0' ἡμᾶς φύσει τὸ φῶς τΏς ἀχηράτου xal 40a vátou ζωῆς, φῶς kve- .

Ἐπεὶ δὲ ἡ αὐτοῦ νῦν ἀνάστασις ἁπαρχὴ τῶν xs-
χοιμηµένων ἐγένετο, μέλλει. δὲ χατὰ τὴν δευτέραν
αὐτοῦ παρὀυσίαν τοὺς αὑτοῦ ᾽μαθητὰς τὸ φῶς τες
ἀθανάτου ζωῆς περιλήψεσθαι, xai τηνικαῦτα πᾶσι
τὴν ἀληθινὴν xal ἀδιάχοπον διανγάτειν ἡμέραν" &à
τοῦτο fj τοῦ Κυρίου ἀνάστασις ἕω xal. ὄρθρου λόγον
ἐπέχει πρὸς τὴν ἡμέραν ἑἐχείνην ; «καὶ κατὰ «τοῦτον
τὸν λόγον ἑωθινά xal ὀρθρινά ἐστι πάντα τὰ τῆς
ἀνᾶστάσεως Εὐαγγέλια. Διὸ xal χατὰ την σήμερον
ἡμέραν τά τε πρὸς ἑσπέραν καὶ τὰ χατ᾽ αὐτὴν εν
ἡμέραν τελεσθέντᾳ ἑωθινά εἰσί τε καὶ ὀνομάζονται.
Τὸ δὲ σήμερον εἰς ἐπήχοον πάντων ἀναγνωσθὲν bu
θινὸν Εὐαγγέλιον ἀμφοτέρωθέν ἐστιν ἑωθενόν · οὐ
γὰρ µόνον περὶ τῆς ἀναστάσεως τοῦ Κυρίου καὶ ες

qt αὐτὴν ἐπιφανείας διαλαμδάνει, ἀλλὰ xal χατὰ

την ἕω τῆς αἰσθητῆς ἡμέρας φαΐνεται τελεσθέν’
t Πρωῖας γὰρ, φησὶν, Ὥδη γενομένης, ἕστη ὁ Ἰησοῦς
ἐπὶ τὸν αἰγιαλόν * οὗ µέντο: δεισαν ol. μαθῃταὶ, ὅτι
Ἰησοῦς ἐστι. » Καΐτοι τὴν ἀρχὴν qno:v, ὃτί Lgavée
puotv ἑαυτὸν ὁ Ἰησοῦς τοῖς μαθηταῖς αὐτοῦ, ἔγερ-

92, ix νεχρῶν, ἐπὶ τῆς θαλάσσης. τῆς Τιδεριάδας.

Ἐφανέρωσε μὲν οὖν, ἀλλ αὐτοὶ τῷ πλοίῳ μετέωρου
ὄντες ἐπὶ τῆς θαλάσσης, καὶ τῆς γῆς ἀπέχοντες" καὶ

Ύὸρ ἠλίευον» οὕπω ἐπέγνωσαν αὐτόν. Λέχει οὖν αὖὐ-

τοῖς ὁ Ἰησοῦς: 193 : Παιδία * » ὅσης µετριότητος,
ὅσις διαθέσεως, ὅσης Ἰλυχύτητος τὸ κρόσρηµα τοῦτο

γέμει! « Παιδία, οὖν φῆαι, µή τι προσφἀγιον ἔχετει 9

᾿Οὐκ ἁγνέῶν ἑἐρωτᾷ, ἀλλ’ οἰχονομικῶς ἁδοκοιῶν τῷ
. θαύματι. ὡς γὰρ ἐχεῖνοι ἀπεχρίθησαν αὐτῷ, 66

λέγει αὐτοῖς ὁ Ἰησοῦς' « Βάλετε εἰς τὰ δεξιὰ µέρη
τοῦ πλοίου, χαὶ εὑρήσετε » * εἰπὼν, «Εὐρήσιτε; 9

ἔδείξεν εἰδὼς, ὅτι διὰ πάσης νυχτὸς χαθιέντες τὰ
δίχτυα, εὕρισχον οὐδέν. Ὡς οὖν εἶδον αὐτὸν ἐχεῖνοι
τὰ κατ αὐτοὺς εἰδύτα χαὶ μὴ παρόντα, εὐγερῶς
ἐπείσθησαν τοῖς ὑπ᾿ αὐτοῦ λεγοµένοις ἔδαλον οὖν,
ὑπαχούσαντες. Ὢ- δὲ μὴ µόνον εὗρον ἰχθύαξ, ὡς
ἐχεῖνος εἶπεν, ἀλλὰ καὶ τοσούτους καὶ τηλικούτους,
ὡς unb ἀνέλχειν ἔχειν τὸ δίχτυον ἐπὶ sb πλοῖνν :
« Οὐχέτι γὰρ, φησὶν, αὑτὸ ἑλκύσαι ἴσχυσα» ἀπὸ τοῦ
πλήθους τῶν ἰχθύων, » 6 πρὸς τὴ» θείαν ἐπίγνωσω

«τῶν ἄλλων ἑτοιμότατος Ἰωάννης, ὁ διαφερόντως

Ἠγαπημένας τῷ Κυρίῳφ καὶ διδασκἀλῳ, μεμνημένες
δἠπου xai τῆς κατὰ τὴν λίμνην Γεννησαρὲς tiw
ἀρχὴν θαυμαστῃ; ἀλείας ἑχείνης, ἣν ἐπὶ τῷ ῥήμεει

162) Κυρίου χαλάσαντες τὰ δίχτυα, τοσοῦτον αυνέχλεισαν ἰχθύων πλΏθος, ὡς καὶ τοῦτο ἑαυμασνν

εἶναι, πῶς ὑπὸ τοσούτου πλήθους οὐκ ἐῤῥάγη τὰ δίχτυα.
« Dixit crgo discipulus ille quem éiligebat Jesus D

Petro : Dominus est,» et rursum ardeutisslaus et ad
operationem pra: alils Petrus magis paratus : «Cum
audisset, inquit, quia Dominus est, tunicam succin -
xit (erat enim nudus), et misit se in mare.» Tunica
est »sindonis seu fasci:e species qua Syri et Phœni-

oes super vestes utuniur ; ideo soperinduta dicitur
tunica, Hac se nudos succingunt, quemadmadu: u

*! Joan. xxi, 4 seqq.

« Φησὶν οὖν ὁ μαθητῆς ἐκεῖνας, ὃν ἡγάπα ὁ Ἰησοῦς
τῷ Πέτρψ Ὁ Κύριός ἐστιν » * à δὲ θερµότατος re
J«v, xal πρὸς πρᾶξιν τῶν ἄλλων ἑτοιμότατος Πέτρος,

« Αχούσας, φησὶν, 0t; ὁ Κὐριός ἐστι, τὸν ἐπενδύτην
—8 ἦν γὰρ Ὑυμνὸς, xai ἔδαλεν ἑαυτὶν εἰς
τὴν θάλασσαν. » 0 δὲ ἐπενδύτης σινδών clc στι καὶ
ἐθδόνιον, ᾧ Eopot τε xai Φοίνιχες ἐπὶ τῶν ἐνξυμά-
των χρῦνται διὸ xat ἐπευδύτις λέγεται. "Eon df

eu
ὅτε xol τὸ ανοὺς περιελίττοντες ἔσυ-ους, ὡς xai ἡ .
ἀκχολουθίσδας νεανίσχος συλληφθέντι τῷ Κυρίῳ «ὑπὸ
τῶν Ἰουδαείων περιδ:θληµένος fjv σινδύνα ἐπὶ γυµ-
νοῦ, fjv xal χαταλιπὼν τοῖς χρατήσασι νεανίσχοις,
ἀπέδρα γυμνός, Ὁ δὲ Πέτρος τὸν ἐπενδύτην τοῦτον
οὗ περιεδάλετο, γνμνὸς ὧν, ἀλλὰ συμπτύξας περιε-
ζώτατο, ὡς ἂν ἔχῃ xa: νήχεσθαι: διαχοσίους γὰρ
Wytt; τῆς Τῆς ἀπεῖχε. Προρθάνει μὲν οὖν ὁ Πέτρος
ἅπαντα;: θερμῶς οὕτως, οἱ δὲ ἄλλοι μαθηταὶ τῷ
«loup! ἆλθον, σύροντες τὸ δίχτυον τῶν ἰχθύων,
παὶ olov τῷ πἀρασχόντι τούτῳ προσφέροντες, ἵν'
iios: xiv τούτῳ λέγειν τὸ ἱερὸν ἐχεῖνο Aóyvov * « Τὰ
σὰ ix τῶν σῶν. 5» « Ὡς οὖν ἀπέδηααν, φησὶν, εἰς
thv vv βλέαθυσιν ἀνθραχιὰν χειµένην, καὶ ὀψάρων
ἑπ.χείµενον xat ἄρτον. » Ἀνθρακιὰν μὲν οὖν πυρὸς
ἑνόμισόν εινες εἶναι ταύτην , ἐφ᾽ f; τὸ ὀψάρ.ον
Ὡπτοῦτο , ἀλλὰ τὸ ἑπαγόμενον, ἕτεροί Φφασιν, οὐχ
ἀφίησιν οὕτω τὴν ἀνθραχιὰν ἐκλέξασθαι οὐ γὰρ δὴ ὁ
ἄρτος ἐχέχειτο πνρί. Ἄπειτα καὶ ἀνθραχιὰν οὐκ
εἶπεν ἡμμένην, ἀλλὰ κειρένην ΄ ὀνομάζεσθαι τοίννν

Ψασὶν οὕτω καὶ δέρµα τι, ᾧ ἀντὶ εραπέζης χμῶν-

τας οἱ ὁδοιπόροι. Ὡς οὖν οἱ ἁπόστολοι ἀποδάντες
εἰς τὴν γῆν ἕτερον εἶδον θαῦμα τοῦτο «o0 χανὰ thy
Wartav μείζον. οὐκ ἐκ τοῦ βυθοῦ yip, ἀλλ' ἐκ ph
ὕντων 6pisstv ἰχθὺν xal ἄρτον γεγενηµένον τε xai
«αροκείµενον ἔτοιμον, μετὰ τῆς τοῦ Κυρίου εερπνῖς
(iac, xal τοῦ θαύματος ὅλοι Ὑενόμενοι, χατηµέλη-
viv τῆς ἀλείας ' διὰ «οῦτό φησι πρὸς αὐτοὺς ὁ κύ-
pue ε Ἐνέγκάτε ἀπὸ τῶν ὀψαρίων, ὧν ἐπιάσαςε

HOMILTA. XXTIT.

Sunt; ideo Domiuus dicit eis :

39
juvenis ille qni l'ominum 3.Jndzis-comprehensutn
sequebatur, amictus erat sindone super nudo, qua
juvenibus tenentibus relicta, nu:lus profugit. Peircs
vero non istam induerat tunicam, euw esset nudue-
&&d ea complicata se sucelnsit, etei natare vellet;
ducentis enim cubitis a terra distabat. lta igitur à.
trus omnibus ardenter præcurrit; alii autem disci
puli iA navigio venerunt rele trahentes. piacibus
plenum, quasi at illud largienti offerrent, ut sa-
crum istud preverbium.ei dicere possent : «Tua ex
Quis. « Ut ergo, inquit , descenderunt in terram ,
videruut prunas positas, e£ piscein superpositum υἱ
panem. » [las prunas quibus iwpositum piscem
viderunt ignem esse nonaulli pu;arunt, sed quod
sequitur, aiunt alii, non sinit ita pruuas concipere;

p panis euim non erst igni superpositus. fusuper non

dixit prunas ardentes, sed. positas ; idcirco dicuat
ita appellari quamdam pellem qua pco meusa utun-
tur viatores. lta ergo apostoli, cum in terram de-
scendissent, istud viderunt novum miraculum pro-
digio in mari facto majus ; nam non ex abysso, sed
ex nihilo lactu:n. vident panem el p'scem qui ini
positi ad edendum ersnt parati, cum grato Qomiri
aspectu ; et toti admirationis fa 1i piscationis obliti
«Afferte de piscibus
quos prendistis nunc, » eos 31 curam illorum
convertens, ui praxlam pro:iucereat et in meuguria
acciperent, «e quis dicat fictam. fuisse piscium
maultitudiuem

vov ἑπιστρέφων πρὸς τὴν ἐπιμέλειαν ἐκείνων αὐτοὺς, ὡς xal ἐξενεγκεῖν τὴν ἄγραν, χαὶ µέτρφ πε-
Ριλαφεῖν, ' ἵνα gh κατὰ φαντασίαν εἴποι τις. εἶναι τὴν τῶν ἰγθύων πληθύν. |
« "Avión οὖν Σίμων Πέτρος, qnot, καὶ εἴλχυσε τὸ C aAsce dit ergo, inquit, Sinon Petrus et trajit

Μίκτυον, μεστὸν ἰχθόων μεγάλων Σχατ)ν πεντήχοντα
εριῶν, xal τοσοὐτων ὄντων, οὖν ἐσιίσθη τὸ δί.
ἁτουν. » Ἡ ἁῤῥαγὲς δια ρυλάξατα τοῦ Χρ.στοῦ δύ-
ναμις εἶχε δήπου xat τοὺς ἕλχοντας ἑνδυναμῶσα: xal
κούφην ποιίσασθαι τὴν ὀλκὴν, ox. ἑποίησε δὲ, ἵνα
μᾶλλον αἴσθωνται «o0 θαύματος οἱ ἀπόστολοι. 1393
did xi ὁ Πέτρος ἐπανελθὼν εἰς τὸ πλοῖον, ὡς ἁδυν:-
εοῦσι σννἠρατο. 'O δὲ Κύριος EA ἑχάστῳ θέλων γε-
φέσθα. χαταφανης, εἰπὼν αὐτοῖς, « Δεῦτε ἀριστή-
εττε, » ysp2lv οἰχείαις διαδίδωσιν αὐτοῖς τὸν εἰρη-
Εἆνον ἄρτον χαὶ τὸ ὀψάριον, δείξας χαὶ τοῦτο διὰ
τῆς διαχο»υίας ταύτης, ὅτι αὑτός ἐστιν ὁ xal τῆς
µελλούσης καὶ δ.αιωνιζούσης ἁπολαύσεως χορηγός
τα καὶ διανομεὺς. τις ἔσται μετὰ τὴν ἄγραν τῖς
ἀποστοιικὸς σαγήνης, τουτέστι, μετὰ τὸ συναχαγεῖ»
φφύτους διὰ τοῦ εὐαγγελιχ»ῦ χηρύγματος εἰς τὴν
ἀληθῃ θεοσέδειαν ἐκ παντὺς ἔθνους πάντας τοὺς
ἀξίους ἐν οἷς τηνικαῦτα τρεῖς xal πεντήχοντα xol
ἐκατὸν φαν/σονται ol μεγάλοι, εἴτε κατὰ χιλιάδας,

εἴτε χατὰ µνριάδας ἀριθμούμενοι, αὐτὸς εἶδεν ὁ καὶ —

τὰ θαύματα ἐργαζόμενος, xal μυστηρίων γέµοντα
ταῦτα ἀπεργαζόμενος' xal ὁ ἀχερδὴς vip χόπος τῆς
vuxtbc πάσης tb ἄχαρπον ἑδείχνυ τῆς πρὸ τῆς αὐτοῦ
ἐπιφανείας γεγονυ/ας διδασκαλίας. Καὶ fj χατὰ τὴν
ἀφωῖαν ἐπὶ τὰ δεξιὰ τῶν δ.κτύων χάθεσις xat ἄγρα
4b ἀνύσιμον ὑχεδήλου τῆς μετὰ τὴν αὐτοῦ παρου-
οἷαν εὐχγγελιαστς διδασχαλίας, τρωῖας γὰρ ἤδη ε-

rete plenum inagnis piscibus centum quiaquagzinta

tribus; et cum tanti essent, nom scissum est rete. ὁ
Virtus Domiui qua impediverat ne scinderetur rcte,
poterat sane trahertes roborare, et leve ponéwus
efficere, non autem fecit, st magis miraeulum sen-
tírent apostoli; ideo Petrus in navem ascendit ut
Impotentes adjuvaret. Dominos vero cwn vell t
singulis manifestus fieii, d'xit eis : « Venite, praa-
dete, » et manibus suis daus eis predictum pan"wi
οἱ piscem. pr hoc ministerium ostendit se futor.e
perenuisque voluptatis ducem esse et dispensato-
rem, quz dabitur post capturaw Sagenæ apostolica,
i| est, postquam apostoli per evangelicam pr:edi -
calionein ad. veram :erga Dcum pietatem ex omui-
bas gentibus dignos omnes congregaverint; iuter
quos et ures et quinquagieta el centum magni vi-
deburtur, »ive per millia sive per decies mill
nomerati; quod vidit qui miracula operatus est ος
prodigia mysteriis referta perpetravit ; labor totiu«
ποεῖῖς in(ructuosus sterilitatem demonstrabat de-
chinze ante magp.[estationem ejus vulgate. fiety
autem missio in dextera navigii maae facta et ca-
ptura ostendebat eraugeſieæ doctrivze post ejus ad-
veulum divulgands fe. unditate.n; mam maue facto,
ut ipse Sul justitia per carnem no^is apparuit, se-
cunda et elficax facta est divinz doctrinz predica-
tio, compreheudeus et ad Christuar tra*ens salvos

303

'GREGCRII PALAM E

ruv multitudinem. Dixit vero Evang. lista postquam A νοµένης, ὅτε αὐτὶς 0.à ad pxbz ἐπέφανεν ἡμῖν ὁ τῆς

reiulis&et panem οἱ piscem fuisse traditum : Hoc

jam tertio manifestatus esl Jesus discipulis suis,
cuim regursexis e a. mortuis, Venit enim ad eos in
domo congregatos vespere diei qua resurrexit; post
dies octo iterum venit, quando Tbhouias erat cum
cis; et hoc jam tertio ad ees non vens, sed eis
manifestatus 63; ostendens quouisn erat eum eis,
. elsi visibiter non appareret, Dabat autem eis si
ipsius aspectum quando volebat ; h:ec est eaim in-
worlaliam corporum facultas.

δικαιοσύντς firoz, ἐπιδὲξιό; τε xat ἑνεργῆς f; θεία
γέγονε διδασκαλία, συλ)αδοῦαα καὶ πρ᾿ς Χριστὸν
ἑλχύσασᾶὰ τῶν σωζ»ολένων τὰ π)1θ1. "O δὲ ΕΦ αΥΥε-.
λιστὴς, μετὰ thv Ριάδοδ:ν τοῦ Άρτου xal τοῦ ἰχθύος,
qnoi, Τοῦτὸ ἤδη τρίτον ἑἐ-ανερώθη ὁ Ἰησοὺς τοῖς
μαθηταῖ; a0-60, ἐγερθ:ὶς Ex νεχρῶν Ίλθε γὰρ κρὸς
αὐτοὺς tv οἰχίχ συνηθροισµένους ἑσπέρας τὴν ἡμί-
p2v καθ) fjv ἀν.στη" καὶ διαλιχὸν ἡμέρας óxvis πά-
Atv Ἠλθεν, ἠνίκα καὶ ὁ θωμᾶς τοῖς ἄλλοις αννῆν΄ xS
τρίτον Ίδη τὸῦτὸ πρὶλς αὐτοὺς οὐχ ἦλθεν, ἀλλ ἔφα-

νερώθη; δειχνὺς ὅτι πἀρὴν αὐτοῖς, xxt μὴ αἰσθητῶς δρώμενος. Παρεῖχε δὲ τούτοις αὐτὸν ὁρᾷν, Ἀνίχα
ἐθούλετο" ποιαύτη Y&p τῶν ἀθανάτων σωμάτων d δύναμις.

Adest igHur cuique nostrum, fratres, etsi a nobis
non conspiciatur, ideo ascendens àpostolis dixit ;
« Ecee. ego vobiscum sum ófsunitus diébus usque
ad consummationem sadeali **, -) gitur *tit »presen-
tem eum vereamur, et fjonum dh conspéctu ejus fa-
ciamus. Si modo ren "possautus -corporis oculis
eum videre, mnemtis oculis valemus eum continuó
con-picere, si saphnus; nec (atitum conspicere, sed
etiam magna inde percipere boíh; ipse enti aspe-
cias omne pecca:um 4otli*, omttem emandat macu-
lam, malum -oinue evertit. Ipse aspectus οπιμεύ!
operatur virtuleim , "puritatem dat ei pacem, vitam
siernam ei reguum -sine (96 largitur. Si de hoc
suavi aspecta curamus, si in-Christum αἱ preesen-
tem spiritaliter oculos intendimus, singuli sicut
David diceraus :-x Si consistsnt adversum uie ca-
sira, non timebil cor meum; si exsurgat adversum

Πάρεστι οὖν καὶ ἡμῶν ἑκάστῳ, ἀδελφοὶ, κἂν yh
ὁρᾶται παρ) ἡμῶν ' δι) xal πρὸς τοὺς ἁποστόλους

p εἶπεν ἀναλαμθανόμενος: « "ov Ἰγὼ qui ὑμῶν

εἶμι πάσας τὰς ἡμέρας ἕως τὴς ὄνντελείας τοῦ
Wiüvo;. 2 Οὐχοῦν ὡς παρόντα τὀῦτον ἑχάστης d.
μέρας αἰδώμεθα, xal τὰ ἀρεστὰ ἑνώπιον αὐτοῦ ποι»
ὤμεν. El δὲ καὶ τοῖς τοῦ σώματος ὀφθαλμοῖς οὖκ
ἔχυμεν αὐτὸν ἀρτίὼς ópdv, ἀλλὰ vol; «nc διανοίας
ὄμμασιν ἔχομεν ἀὐτὸν διηνεκῶς ὁρᾶν, εἰ νήφομαν,
καὶ οὐχ ὃρᾷν µόνον, Ἀλ)ὰ καὶ μεγάλα ἐντεῦθεν χαρ-
ποῦσθαι τὰ ἀγαθδά ' αὕτη yàp fj δέα πάσης ἅμαρ-
τίὰς ἐστῖν ἀναίρεσις, πονηροῦ πανὼς καθαίρεσις,
παντὸς x2xob ἐστιν ἀλλοτρίωσις. Αὕτη fj θέα πάσης
ἀρέτῆς ὑπάρχει ποιητικἡ, Ἱκαθαφότητος xal ἆπα-
θείας Ὑεννητινὴἡ, ζωῆς αἰωνίου καὶ βασιλείας àss-
ράντου παρεχτικ{. Ταύτης τῆς τερπνῖς θέας ἕπι-
μελούμεν»ι, καὶ ὡς εἰς παρόντα τὸν Χριστὸν νοερῶς

mo pratlium,-in loe ego sperabo ?*, » Est-enim fo- ἀτενίδοντες, ἐρεῖ xal ἡμῶν ἕχαστος, ὡς à Δαδίδ.

ris pælium nobis quod per sensus ad pecestum
trabit molliter-colluctantes, sed hoc-praliem nea
semper adversum mos geriur, nam sensus nostri
non sine intermissione cxcit&ntur. lasuper, sensi-
bus etiam excitatis, inperfectem | aranet. peceatam
deliciente materia, sive eccasiones, sive leca non
faveaut, sine quibus nec fur, nec p.sido, nec forni-
cator, nec adulter, nee raptor, nec svarus iniqui-
tatem perficit, Sed est aliud bellum 4n nobis ipsis
per cozitationes cemmissum quod ést pralio sen-
suum longe asperius; nam semper geritur, nec in-
diget materia ut compleatur malum, neque-occa-
sionibus, neque jocis. lllud quidem, dico sensibile,
preliu:u ad peccatum a rebus habet priucipiutn,.ab
eis qua inde audiuntur sel videntur aliisque inultis;
s,iritale vero in uobis ipsis sine medio a spiritibus
nequitia: movetur, et ab corum: aggressibns vel inol-
tatiovibus ; el qui in illo vicerit 0n propterea in belle
epirinali fit iuvincibilis. Sed qui in. spiritali praelio
vicerit. potenier ip alio triumphabit; εξ hoc est quod
indicavit Apostolus : « Spiritu ambulste, et desl-
de. ia carnis ne pérficiatis **. »

« Ῥὰν παρατάξηται ἐκ᾿ ἐμὶ παρεµδο)], o3 φοδ:θή-
σετὰι fj καρδία uov * ἐὰν ἐπαναστῇ Ex' ἐμὲ κόλε-
noe, tv ταύτῃ ἐγὼ ἑλλίζω: ἔστι γὰρ ἡμῖν ἕξω-
δεν, ἀδελφοὶ, πόλεμος, διὰ τῶν αἰσθήσεων πρὸς
ἁμαρτίαν ἐφελχόμενος τοὺς μὴ γενναίως ἀνθιστα-
µένους, ἀλλ οὐκ ὰεὶ χαθ᾽ ἡμῶν ὁ πόλεμος οὗτος
ἐγείρεται ' ὀὐδὲ yàp ἀδ.αλείπτως αἱ ἡμῶν aictf-
σεις ἐνεργοῦσιν. "Ἔστι δ ὅτε, xal τῶν αἱεθήσφαων
ἐνεργουτῶν, ἀτέλεστος E εινεν dj ἁμαρτία διὰ τὴν
fv ὑλῶν ἀπορίαν, f) χαιρῶν τε καὶ τόγων οὐκ ἐπι-
Εηδ luv * ὧν ἄνεὺ οὗ χλέπτη:, οὐ λῃστὴς, o0 πόρνο",
οὗ μοιχὸς, οὐχ ἃρπαξ, οὐ πλεοιέχτης εἰς τέλο, ἄγει
την ἀνομίαν, Ἔστι δὲ Ἕτερος ἀόλεμος 134 tv. ἡμῖν
αὐτοῖς νοητὸς ὁ διὰ τῶν λογίσμῶν, πολλῷ τοῦ αἰσθυ-
τοῦ χαλεπώτερος ' ἀεὶ Ὑάρ ἑάτιν ἑνεργὴῆς χαὶ ὑλῶν
οὐ &izad πρὸς ἑκπλήρωσιν toU καχοῦ, οὐδὲ καιρῶ»
οὐδὲ τόπων. Καὶ ὁ.μὲν, 6 αἰσθητὸς ἐκεῖνος, λἐχω.
kp^, ἁμαρτίαν πὂλεμος, ürb τῶν πραγµότων ἔκει
τὴν 3 xtv, καὶ τῶν ἐχέῖθέν ἁχουσματιων 1) θεαµά-
των, καὶ τῶν ἅκλων τῶν Ἱαραπλησίων * ὁ δὲ νοητὸς
παὶ Ev ἡμῖν αὐτοῖς ἀπ᾿ αὐτῶ» ἀμέσω; κινεῖται τῶν
πνενμάτων τῆς πονηρίας, xat τῶν tk τούτων προς.

tov τε καὶ παρορµήσεων ΄ καὶ κατ ἐχεῖνον μὲν τὸν αἰσθητὸν πό «pav EsU ὄτετις vixfjsa;, οὐχ üx
τούτου καὶ χστὰ τὸν νοητὺν ἀήττητο, ὤφθη. U δὲ κατὰ τὸν ἑντὸ; νικἠσας πόλεµον Ἁιτὰ χράτος «by
ἔξω τρέπεται καὶ τοῦτό ἐστιν ὃ φησιν ὁ Απόστολος" «Π.,εύματι περ.πατεῖσε, καὶ ἐπεθυμίαν capxb; eb.

μη τελέσητε, »

5 Ἠ 1, xiv, 20, ** Psal xxvi, 5. ** Galat. vit, 5.

HOMTILTA XXITI

Πρὸς μὲν οὖν τὺν ἔξω xa! iv ταῖς αἱσθήσεσι ró- A Let quidem vetus. humanum genus ad bellum

Aepoy 6 παλαιὸς μᾶλλον ὤπλιζε νόμος s». ἀνθρώπι-
vos γένος, τὰ τέλη τῶν ἁμαρτημάτων ἐκτρέπεσθαι
φπαραγγέλλων * πρὸς 6b «bv ἔνδον xal ivt μῖν αὐτοῖς
πήμαµον ἡμᾶς ἀνίστησιν ὅ vópoc τῆς χάριτος, fj
τοῦ Εὐαγχελ/ου διδασκαλία, τῆν àv. χαρδίᾳ ὁργὰν,
thv iv χαρδίᾳ µοιχείαν, τὴν lv. καρδίᾳ τῆς τοῦ δια-
θόλου προσθολῆς χινουµένην ἐπιθυμίαν ἁπαγορεύου-
σαι χαὶ πρὸς ἀντικαράταξιν ταύτης ἡμᾶς ὀπλίζουσά
σι καὶ διεγχείρουσα. χαθάπερ xai. ὁ Απόστολος
Ἐφεσίοις Τράφων φηαίν» ε "Eviócas0e τὴν xavo-
πλίαν τοῦ θιοῦ, πρὸς τὸ δύνασθαι ὁμᾶς οτῆναι πρὶς
τὰς pa^o/slac τοῦ Δαδόλου.. οὐ γάρ ἐστιν ἡμῖν ἡ
πάλη π.ὸς αἶκα χαὶ σάρχα, ἀλλὰ πρὸς τὰς ἀρχὰς,
πρὸς τὰς ἑξουσέας, πρὸς τοὺς χκοσµοκράᾶταρας τοῦ
exó«oug τοῦ. αἰώνος τούσου, πρὸς τὰ πνευµατικὰ
της «vola; ἐν. τυξς ἐπουβανίοις» » τούτων γὰρ
ἑκπεσύντα χαλεπὺν ἡγεῖτσι, καὶ μανικῶς χαθ᾽ ἡμῦν
χινεῖται 55 πολίτευμα ἑγόντων ἐν οὐρανοῖς διὰ τῆς
Ἄατὰ νουν πρὸς τὸν θ:ὸν ἀνατάσεως. Ab πάση σα»υ)ῇ.
παραχαλᾶ, µέθ;ς ἀποσχώμεθα xol ερυφΏς, ῥημάτων.
τε χα) ἀχουσμάτων χαὶ θεαµάτων αἰσχοῶν ' ταῦτα
Υὰρ ἡμῖν ἑπανιστάντα τῇν σάρχα, πρὸς πάλην ἡμᾶς.
ἐκκαλεῖται, fist; οὐχ ἔστιν ἡμῶν, οὐδὲ ἀφίησιν ἡμᾶς
tiv ἔνδον xa ἡμέτερον πὀλεμον βλέπειν καὶ διαφί-
βειν χαλῶς * διὸ xal νικᾶσθαι καὶ πίπτειν ἡμᾶς
ἀνάγχη, καὶ ὑπὺ τῆς ἁμαρτίας ὡς ἐπίκαν ?) cb
αλεϊῖστον-αἰχμαλωτίζασθαι, ἀορασίαν μὲν πρὸς τοὺς
ἐντὸὺς πολγμµίους περ:κειµένους, ὑφ᾽ ἡμῶν δὲ αὐ-.

foris adversum sensus committendum magis in-
siruebat, vitare jubeus pecealorum occasiones ; sed
ad internum in nubis bellum nos accingit lex gra-
tis, Evangelii dectrina, probibeus iram in corde
accensam, axulterium iu corde potratum, concupi-
scentiam in corde ex diabolica »ggressione cou-
motam, nosque ut. ilii resisiauus iosiruens atque
erigens, sicut Apostulus Ephesiis scribeus dixit :
« Induite armaturam Dei, ut possitis stare adversus
insidias diaboli : quouiam non est nobis colluctatio
adeersus cacnem et sanguinem, sed adversus prin-
cipes et- potestates, adversus mundi reetores tene-
brarum liarum, con'ra spiritualia nequitiæ in «09
lesiibus **; » quæ enim ex his cecideruut mala co-
gint, el stulte adversus nos qui per erectionem
mentis nostræ ad Deum civitatem in calis. habemus
macbhinantur. [deo to!0 studio, obsecro, 3b chrie-
tate absiinesmus sicut et a. voluptate, a turpibus
verbis et d:cenJis et audiendis, a fuis spe-
ctaculis. Hæe enim dnm earnem erigunt, ad collu-
citationem nos provocant quie non est nostra, Reque
nos sinit ad interdum nosurumque bellum attendere
el illud fortiter sustinere : ideo oportet nos vinci et

decidere, et in captivitatem peeeati semper vcl ple-

ruuque redigi qui domesticos hosie& nostros uon
conspicimus, dum tuti 3J exterivres arcendos iu-
euwuibimus. Nos autem a pravis ncc unquam satisa-
dis voluptatibus carnis abstinentes, contia potesta-

*iv xp»; τοῖς ἔξωθεν πολεμίοις προδιδοµένους. 'Αλὶ’ € tes et priueipatas tetrarumjtenebrarum insiruaaur,

$pst; τῶν μὴ χαλῶν μηδὲ ἑνδεδομένων ἡδονῶν τῆς.
σαρχὸς Απεχόμενοι, πρὸς τὰς ἀρχὰς, πρὸς và; ἑξου-
σίας τοῦ δεινοῦ σχότου: ἀντιπαραταττώμεθα ' mph;
τοὺς ὑπ’ δάλλοντας ἡμῖν ἔνδον εοὺς ἐμπαθεῖς λογι-
σμοὺς, τὰς ἐπιθυμίας τὰς πονηρᾶς, οἵτινές εἰσι πάν-
εως οἱ δαίκονες, ol χαὶ ἄρχοντές εἰσι τῆς καχίας τοῦ
οκότ.υς, ὡς πρῶτοι τοῦτο πυθῄσαντες ΄ xal χοοµο-
xpátopk; εἰσιν, ἁλλ᾽ bxzivov πρὶς οὓς οὐδεμῶς

adversus eos qui nobis libidinosas »uggerunt cogi-
tationes prsvasque concupiscentias, qui prorsus
επι dzmones , qui principes suat nequitize tene-
brarum, quoniam prim eas concupiverunt; sunt
etiam mundi rectores, sed eorum ín quibus nullo
modo locum babet veri verbum Domiui :«Vos ex hoc
mundo non estis, sed ego elegi vos de imundo ?*,»
et per meam gratiam regeneratos mihi arrogavi.

ἔχει χώραν 6 τοῦ ἀληθινοῦ Δεσπότου λόγος .ε Ὑμεῖς ix τοῦ κόσμου οὐχ ἐᾳτὶ, ἀλλ dq ἑἐξειεξάμην
ὑμᾶ. ix τοῦ κόσμοᾶ, ) χαὶ διὰ τῆς δἰχείας χάριτος ἀναγο»νέσας φκειωσάμην.

Πρὸς ἐχείνους οὖν καὶ ἐξουσίαι εἰσὶ τὰ πνεύματα

αἲς «πανηρία:, à; ἑκόντας ὑποπεσόντας αὐτοῖς.
Ἡμεῖς δὲ, ἐὰν µόνον νήφωμεν, xol τὸ ὄμμα τῆς
διανοίαᾳς ἀνατείνωμεν πρὸς τὸν λυτρωσάμενον ἡμᾶς
àxb tj; πιχρᾶς δλυλείας τοῦ διαδόλου δεσπύτην,
παὶώς às! παρ ντι τούτῳ πρ)σέχωῳµεν,ε 00 φοδηθη:
οόμεθα; χατὰ 55v Ῥαλμφδὸν, ἀπὸ βέλους πετοµένου
ἡμέρας, ἀπὸ πράγµατος ἐν σχότει διαπορευοµένου,
ἀπὸ ουμπτώματος xdi δαιµονίου μεσημόρινοῦ, 195
Ki: & πα) σχωρεῖνἡμᾶ; ἐπιχειρήσαντα πεοοῦνται,πρὸς
ἡμᾶς δὲ 029 ἐΥγιοῦσιν, οὐδὲ παρασαλεύσουσν τῆς χατ᾽
ἀρετὰν £020; xal ἀσφαλείας, ὡς καὶ ὁ αὐτὸς ὁ ἆσμα-
«ΟΥ ágo; περὶ ἑαυτοῦ φησι: ε«Προεωρώρμην τὸν
Κύριο iv 'τιόν µου διὰ παντὺς, ὅτι ix δεξιῶν. µεύ
ἔστιν, ἵνα μὴ σιλευδῶ. » Ἐὰν οὖν καὶ ἡμείς ὡς
ἑνώπιο, ἡμῶν διὰ παντὺς προορώμεθα τοῦτον,
v/v μὲν δμνοῦντετ, νῦν δὲ ἱκετεύοντες, ἄλλοτε δὲ

** Ephes. νι, Μ. "' Joau. xv, 19.

98 Psal. xc, 0.

Igitur adversus iHos wtpote libenter cia subditos
potestates sunt spiritus nequitise. Nus vero, si modo
sapiamus, et oculum mentia intendamus ad eum
qui nos ab horrenda diaboli serviuite liberavit Do-
minuu, eique quasi semper praesenti adhereainus,
« Non timcbiwus a sagitta volante ip die, sicut ail
Psalmista, a negotio perambulaute in tenebris, ab
incursu et dæmonio meridiano **, » sed «quse nos
aggre.i tentaverint, cadent, ad nos vero non ap- .
proximabunt, nec commovebunt a firma securitate
quain. tribuit virtus, velot idem Psalmorum scri-
ptor de semcetipso-dizit : « Provlilebam Dominum
in. conspeetu- mco semper, quoniam à dextris est
iili, ne commovear **. ».Nos quoque si providea-
mus eum in conspectu nostro semper, ounce ην] -
dem hyunis laudantes, nunc vero obsecrantes, alio
autem tempore giatiss agentes pro viribus, cujes-

** Psal, xv, 8.

807

GREGORII PALAM.£

emnqae ἀσχίθιαπι apprehendet, nosque ducet in A εὐχαριστοῦντες πρὸ δύγάµιν, ἀντιλήφεται χαὶ ἐκά-

voluntate virtutéque sua, et ernet nos a potéstate
'teuebrarum et perducet in regnum suum, lorgieris
nobis vitam incorruptibilem ct aeternam, quam ros .
ouines consequi donetur ig gloriam ejus, eternique
ejus Patris, et costerni atque. vivilici Spiritus,
aune et semper et in ssecula szculorum. Amen.

xdi ζωοποιοῦ Πνεύματος, νῦν xai ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων.

HOMILIA XXIV.

]n wianifestationem et dispensationem divini Spiritus
in. Pentecoste peractam ς agitür etlam. de poni-
Irntia..

Nuper conspexiuima magnis fidei oculis Christum
ascendentem, nec ullo modo cessimus eis quí cor-
poris. oculis. intueri; babiti sunt digni, neque idee
eorum felicitas uostrze prestitit, « Deati enim qui
non viderunt οἱ erediderunt, » sit Dominus ** ; isti
autem sunt, qui per audituin edocti per fidem con-
spexerunt. Vilimus ergo Christum modo a terra
cuu corpore ablatum, nuuc vcro videmus p^r san-
«tum quem ad discipulos misit Spiritum, quo Chri-
sius assumplus pervenit ad quantau dignitatem
nostram quam aceceperat naturam pervesit; eo eniin
wnnino ascendit unde Spiritus ab ipso missus de-
scendit. Unde autem descenderit Spiritus, ostendit
per Joel prophetam dicens * Eſſundam de Spiritu
RICO $üper omnem carnem *' ; » cui dixit. David :
«Emitte Spiritum tuum et creabuntur, et renovabis
faciem terree **, » Igitur ad altissimum Patrem as-

σῖου εἲς δεξιᾶς, xal oen fier ἡμᾶς bv τῇ βουλῇ καὶ τῷ

"δυνάμει αὐτοῦ, καὶ ῥώσεται ἡμᾶς ix τῆς ἐξουσίας

τοῦ σχότους,. καὶ ἁποχαταστήσει εἰς τὴν βασιλείαν
αὐτοῦ, χαριζόµενος fj μῖν ζωὴν ἀχήρατον xal αώνιον *
fc γένοιτο πάντας ἡμᾶς ἐπιτυχεῖν εἰς ὅόξαν αὐτοῦ
καὶ τοῦ ἀνάρχου αὐτοῦ Πατρὸς, καὶ tuo συναϊδίον
λμύήν.
OMIAIA KA',
Εἰς τὴν xarà τὴν Ilevtnxoothw τεΊεσθεῖσαν
φανέρωδιν xal διανγομὴν τοῦ θείου Πνεύματος”
ἐν.ᾗ καὶ περὶ µετανοίας. | |
Εθεασάμεθα «pb μικροῦ τοῖς µεγάλοις τῆς πί-
ότεως ὀφθαλμοῖς ἀναληφθέντα Xpiotbv, xal τὸν
αὐτογίᾳ γατηξ.ωµένων ἰδεῖν οὐχ ἧττον, καὶ τῆς
κατ ἐχείνους διὰ τοῦτο µαχαριότητος οὐδὲν ἅπε-
λείφθηµεν ’ « Μαχάριοι γὰρ οἱ μὴ ἰδόντες xal πι-
ατεύσαντες, » ὁ Κύριος εἶπεν ᾿ οὗτοι δέ εἰσιν οἱ δύ
ἀχοῖς πληροφορηθέντες, χαὶ δ.ὰ πίστεως βιέπονςο
τες. Ἐθεασάμεθα οὖν πρώην Χριστὸν ἀπὸ γῆς al
ῥόμενον μετὰ σώματος, vov δὲ ὁρῶμεν διὰ τοῦ παρ
αὑτοῦ τοῖς μαθηταῖς πεμφθέντος ἁγίου Πνεύματος
µέ(ρι τίνος ὁ Χριστὸς ἀναληφθεὶς ἔφθασε,. καὶ εἰς
ποίαν ἀξίαν ἀνεδίδασε τὴν ἡμῶν fjv ἀνέλαβε φύσιν.
ἐχεῖσε γὰρ πάντως ἀνῆῃλθεν, ὅθεν «b Πνεῦμα παρ'
αὐτοῦ πεμφθὶ» χατελήλυθε. Πόθεν δὲ τὸ Πνεῦμα
κατῆλθε, δείχνυσιν ὁ διὰ τοῦ προφήτου λέγων Ἰδήλ.
ε Ἐχχεῶ ἀπὸ τοῦ Πνεύματός µου ἐπὶ κᾶσαν cápxa*s
xai πρὸς ὃν φησιν ὁ Δαδίδ. « Ἐξαποστελεῖς τὸ

sumptus ascendit Christus, et ad ipsum Patris si- C Πνεῦμά σου, xal χτισθήσονται, χαὶ ἀναχαινιεῖς οὐ

uum pervenit, unde et Spiritus; insuper particeps
secundum naturam humanam potern: diguitatis
fionstralus eat cum ipse quoque tuuc misit Spiri-
tun a Paire veulentem atque. missum. Αἱ nemo
putet Spiritum sanctum ab. hac. dignitate excludi ,
audiens illum a Patre et Filio emissum; etenim uon
tautum missus est, sed est etiam e numero mittep-
tium el consehtientium.

πρόσωπον τῆς γῆς. » Πρὸς tbv ἀνωτάτω τοιγαροῦν
ὁ Χριστὸς ἀναληφθεὶς ἀνελίλυθε Πατέρα: χαὶ πρὺς
αὐτὺν ἔφθασε thv πατριχὸν κχόλπον, ὅθεν moi οὐ
Πνεῦμα χαὶ χοινωνὸς xal χατὰ «b ἀνθρώπινον τῆς
xav' αὐτὸν ἀξίας ἀνεδείχθη τὸ ἐξ οὐρανοῦ παρὰ τοῦ
Πατρὸς ἑρχόμενόν τε xaV στελλόμευον (Iveüpa xal
αὐτὸς ἁρτίως ἁποστείλας. ᾿Αλλὰ μηδεὶς νοµίση τὸ
Πνεῦμα τὸ ἅγιον τῆς ἀξίας ταύτης ἁμοιροῦν. παρὰ

τοῦ Πατρὶς καὶ τοῦ Υἱοῦ. ἁποστελλόμενου ἀχούων ' οὗ yàp τῶν ἀποσ-ελλυµένων ἁπλῶς, ἀλλὰ καὶ τῶν

ἁποστελλόντων xal συνευδοχούντων ἐστ[.

Quod beue ostendit qui per propbetam dixit :
« Ego manibus meis terram stabilivi et eau: ex-
tendi, et punc Dowinus misit me οἱ Spiritus ejus **.»
El alibi iterum per eumdem prophetam dixit Chri-
sius : « Spiritus Domini super me, eo quod unxerit
we, ad aununtiaudum pauperibus misit me **, »
Idcirco uon solum mitt tur Spiritus saucius, sed et
mittit Filium a Patre missum, quo patet euni es86
ejusdem nature οἱ dignitatis, ejusdem operationis
οἱ honoris ac Pater et Filius. Patris ergo benepla-
cito et cooperatioue Spiritus sancti, per inimeusum
benignitatis pelogus, eœlos inclinans οἱ deorsum
doscendens unigenitus Dei Filius, secundum nos. iu
terris conspectus, et uobiscum conversatus, et ferit
eL decuit inira et niagna et sublimia, et vere Deo
digna, et parentibus divinitus efficacia et salutaria,
Deinde libenter passus pro ncstra salute, sepultus

* Joan. 3x, 99, *' Jucl. i11, 28.

?! Psal, cin, 51.

Δείχνυσι δὲ χαὶ τοῦτο σαφῶς ὁ διὰ τοῦ προφήτου
λέγων «. Ἐγὼ ταῖς χερσί µου ἐθεμελίωσα τὴν γῆν,
xai τὸν οὐρανὸν ἐξέτεινα, xal νῦν Κύριος ἀπέστολχέ
µε χαὶ τὸ Πνεῦμα αὐτοῦ. » Kal ὁ Χριστὸς διὰ τοῦ
αὐτοῦ προφήτου πάλιν ἀλλαχοῦ, λεγων» « Πνεῦμα
Κυρίου ἐπ ἐμὲ, οὗ ἕνεχεν ἔχρισέ µε, εὐαγχελίσα-
οὓαι 136 πτωχ.ἰς ἀπέσταλχέ pa. » Τοιγαροῦν οὖχ
ἁποστέλλεται µόνον τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον, ἀλλὰ xol
ἁποστέλλει τὸν παρὰ τοῦ Πατρὸς ἁτοστελλόμενον
Υὸν, &1p' οὗ δείχνυται Πατρί τε xai Yl συμφυὲς
xa ὁμοσθενὲς xal αυνεργὸν xal ὁμότιμον. Κὐδοχίᾳ
τοίνυν τοῦ Πατρὸς xal συνεργείᾳ τοῦ ἁγίου Πνεύ-
paso; δ, ἄφατον φιλανθρωπίας πέλαγος, κλίνα;
οὐρανοὺς καὶ καταθὰ; ἄνωθεν ὁ τοῦ θεοῦ Νονοχε-
vhs, καὶ καθ᾽ ἡμᾶ, ἐπὶ τῆς γῆς ὀφθεὶς, xal ουνὰ.

νιστραφεὶς ἡμῖν, καὶ ἔπραξε xot ἐδίδαξε θαυμαστά
καὶ μεγάλα kal ὑψηλὰ xal ὄντως θεοκροπκῇ, xal

32 Ίσα, χι δ. 7. ?* δα. tri, 1l.

TIOMILIA XXIV.

X

τοῖς αὐτῷ : κ:ιθαρχοῦσιν θεοὺργὰ καὶ σωτήρια. Εἶτα À οἱ tertia die resurgens ascendit. in. coelum, et sedit

xe παθὼν. ἐθελουσίως, ὑπὲρ τῆς ἡμῶν σωτηρίας,
xal ταφεὶς καὶ ἀναστὰς τριήµερος, ἀνελήφθη εἰς
τοὺς οὐρανοὺς, xai ἐχάθισεν kx δεξιῶν τοῦ Πατρὸς,
xaX συνήργησεν ἐκεῖθεν «fj mob; τοὺς οἰχείους µα-
θητὰς καβόδῳ τοῦ θείου Ὠνεύματο:, συναποστείιας
Κετὰ τοῦ Πατρὸς, χαθάπερ xoi συνεπηγτεἰλατο τὴ»
ἐξ ύψους δύναμιν’ αὑτὸς δὲ χαθήµενος ἐν ὑψπλοξς

Exst, ὥσπερ Bod πρὸς ἡμᾶς ἐχεῖθεν, Εξ τις ἐθέλτι
ππραστιναί τῇ Σόξῃ ταύτῃ, xal μέτοχος γενέσθαι
τῆς τῶν οὐ ρανῶν βασιλείας, xat υἱὸς χληθῆναι θεοῦ,
μαὶ ζωήν εὑρεῖν ἀθάνατον. xai δόξαν ἄβῤῥητον, χα
πρυφὴν ἀκήρατον, καὶ πλοῦτον ἁδαπάνητον, ἀκουέτω.-
τῶν ἐμῶν προσταγµάτων, xal µιµεί:θω πρὸς δύ-
vapty τὴν ἐμὴν ποχ.τείαν, χαὶ πολιτευέσθω χαθά-
περ ἐπὶ τῆς γῆς ἐγῶ διὰ σαρχὸς ἐλθὼν, xai ἑποίησα.
καὶ ἰδίδαξα. σι.τηρίους. θεὶς νόμους, xal ὑπόδειγμα.
προθεὶς ἐμαυτόν: τὴν γὰρ εὐαγγελιχὴν δ:δασχα-
λίαν ἐπιστώσατο μὲν à Σωτὴρ.δι᾽ οἰκείῶν ἔργων τα
καὶ θαυμάτων, ἑτελείωσε δὲ διὰ τῶν αὐτοῦ παθη-.
pátuv* παρέστησε 6k αὐτῆς τὸ µεγαλωφελὲς xai
σωτῄρισν διὰ τῆς ἐκ νεχρῶν ἁἀναστάσεωςν διὰ τῆς.
elc οὔρανοὺς ἀ αλήφεω:;, δ.ὰ τῆς kx. τῶν οὐρανῶν
ερὸς τοὺς οἰχείους μαθητὰς νῦν τελεσθείσης τοῦ-
θείσυ Πνεύματος ἐπελεύσεως (v ἑορτάζομεν σέµ:-
pov. Μ:τὰ γὰρ τὴν ἐκ νεκρῶν ἀνάστασιν xai την
κατ αὐτὴν φανέἔρωσιν πρὸς τοὺς μαθητὰς εἶπεν
ἀναλαμδανόμενος, « Ἰδοὺ ἐγὼ ἀποστέλλω τὴν ἐπαγ--
Τελίαν τοῦ Πατρός µου ἐφ᾽ ὑμᾶς, ὁμεῖς δὲ χαθίσατε

ad dexteram Patris, et inde ejus cooperatioue de-
scendit Spiritus sanctus, sicüt a Patre simul ab co,
missus qui simul promjserst virtutem ex alto. Ipse
vero ibi in excelsis sedens, inde, ut ita. loquar, a!
nos clamat : Si quis vult banc-consequi gloriam, οἱ
particeps fieri regni corlorum, et vocari filius Dei,

. et vitam eternam invenire, οἱ glor'aui ineffabilem,

et voluptates intemere!as, et divitias iuexhausta«,

mea mandata audiat, et pro viribus weam imitetur
conversationem, et conversetur sicut et ego 3n ter- ,
ram per carueim veuieus et feci. ct docui, salutares
ponens leges el meipsum proponens exemplum ;
dectrinam enim evangelicam Salvator quidem .op -
ribus suis et miraculis firmavit, perfecit autem per
passionem suam, illius vero magnam et salutaveu;
wtilitatem exhibuit per resurrectionem 3 mortuis,
per suam in- colum ascensionem, pr missionem
divini Spiritus e ccelo ad discipulos suos factam, .
quam hodie cel.bramus. Etenim postquam a mor-
tuis resurrexissel , et se discipulis manifestasset,
dixit jamjam asceusurus : «Ecce ego ibitto prowis-
sui Patris ad vos, Vos autew sedete in chitate
Jerusalem, quoadu-que induamiui virtute ex alto ;.
accipietis enim virtutem supervenientis in. vos Spi-
ritus sancti, et eritis mihi tesles in Jerusalem et ia
omni Sudæa et. usque ad. ultimum terre **. » Cum
Cuinplerentur autem post resurrectionem ejus dies
Pentecostes, cujus hodie memoriam facimus , dum

ἐν τῇ πόλει Ἱερουσαλὴμ, ἕως οὗ ἐνδύσησθε δύναμιν C essent omnes pariter iu eodem loco congregat, et

ię ὕψους, λήψεσθε γὰρ δύναμιν, ἐπελθόντος τοῦ
ὡγίου Πνεύματος ày' ὑμᾶς ' καὶ ἔσεσθέ uot µάρτυ-
pec Iv τε ᾿Ἱερουσαλὴμ, καὶ ἓν. πάσῃ τῇ Ἰουδαίᾳ,
xai ἕως ἐσ(άτου τῆς γῆς. » Συμπλτρουµένης δὲ
μετὰ thy ἀνάστασιν πεντηκοστῆς ἡμέρας, ἷς νῦν
ἐφέστηχεν ἡ μνήμη, τῶν μαθητῶν ἁπάντων σ.ν-
Ἱγμένων ἐπὶ τὸ αὑτὸ, καὶ ὁμοθυμαδὸν ὄντων ἐν τῷ
ὑπερῴῳφ τοῦ ἱεροῦ ἐκείνου, ἀλλά χαὶ ἓν τῷ κα)
Aiuto ὑπερῴῳ, τῷ οἰχείῳ νῷ τού:ων ἑχάστου συν-
vyruívoo* σαν γὰρ σχολάζοντες xai προσέχοντες
τῃ ῥΡεήσει xal τοῖς Όμνοι τοῖς πρὸς τὸν θιόν'
e Ἐχέ.ετο, φησὶν ὁ εὐαγγελιστὴς Aouxd;, ἄφνιυ ix
τοῦ ορανοῦ Ἴχος, ὥσπερ φεροµένης πνοῆς βιαίας,
καὶ ἐπλήρωσε τὸν olxo οὗ ἦσαν καθήµενοι. » Οὗ-
εές ἐστιν ὁ Ίχο”, περὶ οὗ προεῖπεν "Αννα ἡ προφῆ-
τις, ὅτε τὴν περὶ τὸν Σαμουὴλ ἐπαγγελίαν ἐδὲξ $00,
ὅτι « Κύριος ἀνέδη εἰς οὐρανοὺς xal ἑδρύντησεν,

Vel δώσει ἰσχὺν, xal ὑφώσει xépa; χριστῶν aj-
«93. x Τοῦτον τὸν fjyov xil ἡ τοῦ Ἡλιοῦ θεωρία
φρρανεχ{ρυτεν ε Ἰδου γὰρ, φῃσὶ, φωνὴ αΌρας
λεκτῆς, xal iv αὐτῇ Κύριος * » ἡ γὰρ φωνὴ 11: ab-
ῥας ὑχός latc πνοῆς. Τούτου τοῦ fuos xai τῆς
αν.ῖς εὗριις ἂν τὸ πρόγραµµα καὶ ἓν τῷ Εὐαγ-ε.
Mey τοῦ Χριστοῦ. Tf, γὰρ ἑσχάτῃ ἡμέρᾳ τῇ µεγάλῃ
τῆς ἑορτῆς, Ἆτις ἐστιν dj Πεντηχοστὴ, εἰστήχει ὁ
'"Ἡσοὺς χατὰ τὸν θεολόγον χα Εὐαγγελιστὴν Ἰωάν,
νην, χα Expat: λέχων * El τις δ.Φᾷ. ἐρχέσθω

9 Luc, 31v, 320. * Act, 01, 1, 2. 9 E Rog i, 100.
ax, 15.

unanimiter essent in cgnaculo adyii illius, singulla -
etiam in superiore mentis suz parte collectis, erant
euim perseverantes. in orstione et hymnis ad Deum:
c Facius est, inquit Lucas evangelista, repente de
cxlo *onus, tanquam adveyjentis spiritus vehemen-
tis, et replevit iotam domum ubi erant sedentes **.»
Iste est sonus de quo praedixit Anna prophelissa ,
quando promissionem de Samuele accepit : « Quo-
niam »scendit Dominus in celum eL tonavit. Ipse
dabit fortitudinem et exalabit cornu christoruin
ejus 57. » Hunc senum prænuntiarit visio Ilcliz, ait
enim : «Ecce vos aurz tenuis, etin ipsa Dominus?s »
vox enim aure sonus est venti. llujus soni hu-
jusque spiritus praedictionem etiam invenire poteris
in Evangelio Cliristi. Nam ultima et magna die festí
cuo est Pentecostes, stetit Jesus, secundum Theo-
gun atque Evangelistam Joanuem , et clamavit di-
rens : « Si quis sitit, veniat ad me et bibat. lloc
autem dicebat, inquil, de Spiritu quem recepiuri
erant credentes in euim ?*, » Scd et. post resurre-
etionem insufflavit in discipulos suos et ait :.« Ας:
eipite-Spirilum sanetum **.» Ille igitur clamor so-
pum illum significabat, οἱ insu(Tlatio. illum spiri-
tum qui nune. deorsum vehementer — spiran:,
magnum atque potentem e eclo emisit atrepitum,
totamque eub celo terram personuit, el omnibus
i» fide sccedeutibus gratiam largitur ct infuudit.

5 KL Rez. xix, 10, 19. * Joan, vu, 31-59. ** Joan,

311

GREGORII PALAM

313

Veheuens est quia omnis vincit, maligni mania A πρός µε χαὶ πινέτω, » Τοῦτο δὲ ἔχενς, φπαὶῖ, περὶ

invadit, urbes vero et omne propugnaculum adver-
sarii evertit, insuper superbos quidem bumiliat, hu-
miles antem corde exaltat ; male dissoluia conjun-
git, frángit peccatorum vincula, ét servitutis cate-
nas disrninpit. R«plevit awem. domam ubí erant
sedent s quam spiritalem piscinam effecit, ut adim-
pleretür Salvatoris. promissum quod ipse jamjam
nassumeüdus eis dixit : « Joannes quidem baptiza-
vit aqua, 06 ute. baptizabimini in Spiritu sancto,
non post multos hos dies **, » Sed et vocationem
quam ipsis imfostrit vera signilicaré ostendit ; nam
per buiic 4 coe!o sonum tonitrui filii vére facti sunt
apostoli. « Et apparuerunt iilis, ait, disperiitze liu-
guæ lanquam ignis, seditqué supra singulos eoram,

evrepleti sunt óinnés Spiritu «ancto, et ceeperuni
loqui variis lingtis, prout Spiritus sanckus dabat
eloqui illi$**. » Signa quidem corpore deniuico
patrata quibus exhibitus est unig: nitus Dei Filius,
secundum personam propriam, nobis im diebus ul-
tinis adunatus, finem acceperunt ; euperunt sutem
fieri quie Splritum sanctum propriam quoqne ha-
bere persotiam demonstrarent, ut nos cognoscaiius
et meditemur magnum et adorabile sancte Trini»
tails mysterium. am quidem prius patuerat ope-

ratio Spíritis sáncti, nam hic est qui per prophe-
tas loculus futaüra prenuniaverat, operatus. erat
eliam deiude per. discipulos, diémones ejiciens et
mürbos $anans, nunt vero mauil $íatu&. omnibus

τοῦ Πνεύματος, οὗ ἔμελλον λαμδάνειν οἱ πιοτεύον
τες 137 εἰς αὐτόν : ἀλλὰ καὶ μετὰ τὴ» ἀνάστασεν
ἑνεφύσησε τοῖς μαθηταῖς καὶ εἶπε, : Aá6e s Πνεῦμα
ἅγιον. » Ἡ οὖν χρανγὴ ἔχείνη 150-09 προεσή-
µαινε τὸν fov, καὶ τὸ ἐχφύσημα ταύτην την πνοῆνν
ἒτις νῦν ἄνωθεν χυθεῖαα δαφιχᾶς, xat μέγα xet
ἐξάχρυστον οὐρανόθεν ἐξηχήσασα, πᾶσαν ἑχκα)εῖτας
τὴν ὑπ' οὐράνὸν, χαὶ πᾶσι τοῖς πιστῶς προσιοῦσι
εὖν χάριν ἑκαντ]εῖ καὶ ἑνίησι. Ώιαία δέ ἐστιν. ὡς
πάντα νικῶσα, χαὶ ὑπερθαίνυσα μὲν τὰ τείχη το
«0. “Ἀροῦ. χαθαιρηῦσα δὲ τὰς πόλεις, wal πᾶν ὀχύ-
βωµα τοῦ ἐχροῦ καὶ ταπεινοῦσα piv τοὺς ὑπερη-
φάνους, ἀνυφουσα δὲ cob; ταπεινοὺς τῇ χαρδίᾳ * xal
αυνδοῦσα μὲν τὰ χακῶς λελυμένα, διασπῶσα η τοὺς
τῶν ἁμάρτημάτων. συνδέσμους, xai δια)ὐοοσὰ τὰ
κρατὀύµενα. Ἐπλήρωσε δὲ τὸν οἶχον οὗ Ίσαν καὶ

θήµενοι, χολυμδ/δραν αὐτὸν ἀπεργαζομένη Ίνευ-
ματικὴν, καὶ πληροῦόα τὴν τοῦ Σωτῆρο; ἐπαγγε-
lav, Άν xal αὐτὴν ἀναλαμδανόμενος πρὸς αὐτνὰς
Deyty * ο Ότι Ἰωάννης μὲν ἰδάπτισεν ὕδατι, ὑμεῖς
δὶ βαπτισθήσεσθε iv Πνεύματι ἁγίῳ οὐ μετὰ πολ»
λὰς ταύτας ἡμέρας. » Αλλά χαὶ thv χλῆσιν, ἂν
αὑτοῖς ἐλέθηχεν, ἐπαληθεύουσαν ἔδειξε. Διὰ yàp του
ἐξ οὐρανοῦ εούϊτου Ίχου ὄντως viet βροντῆς Υεγό»
νάδιν ol ἀπόστολοὶ * εΚαὶ ὤφθησαν αὐτοῖς, «mel,
δ.αμεριζόμέναι γιῶσσαι ὡσεὶ πυρός * ἐχάθισέ τε ir
ἕνα Ἑκαστόν αὐτῶν, xol ἐπλήδθηδάν ἅπαντες Πνεύ-
pato; ἁγίου, &&Y ἑλάλουν ἑτέραις Ἱλώσσαις, xal;

in $ua personá per linpiias ignéas; sedensque quasi ϱ τὸ πνευμα ἐδίδου abtol; ἀποφθέγγεεθαι. » Τὰ μὲν

in throno suprá singálos Christi discipulos, eos vir-
tutis tuæ instrümentá réddidit.

γὰρ διὰ τοῦ Ü&kotixUU σώμἀίος θαυματουργη-
θέντὰ, καὶ ΤΏν εἶνᾶι μονογενῆ τοῦ Θεοῦ παραστή-

eavt2, χατ᾽ ἰδίαν ὑπόστασιν, πὸν ἐπ ἑσχάτων ἡμῖν συναφθἑνιὰ tO» ἡμερῶν, πἐρᾶ; ἔλαθὲν ' ἄρχεται ü
τἐλεῖσθαι καὶ τὰ Φανερ.Όντα xb Πνεῦμα «b γιο κατ ἰδίαν ὑπδσταδιν ὑπάρχον » ἵν' ἡμεῖς ἐπιγνωμέν
τε χα) σχεφθῶμεν τὸ μέγα καὶ προσκυνητλν τῆς ἁγίας Τριάδος μυστῄριον * ivipye μὲν yàp καὶ
πρότερον τὸ Πνεῦμα τὸ BRyvov* τοῦτό γὰρ ἐστι τὸ διὰ τῶν προφητῶν λαλῆσαν xal προκαταγγεῖλαν τὰ
μέλλοντα, ἑνῆργει *31 διὰ τῶν μοθητῶν ἔπειτα, δαίμονας ἐλάῦνον xài νόστυς ἰώμενον, ἑφανερώδη δὲ
καὶ vuv iv ἰδίᾳ ὁἠστάσει ol; πᾶσι διὰ τῶν υρίνων γλωσσῶν * xa τοῖς τοῦ Χρισοῦ μαθηταῖς ἐπι-

χαθίσαν δεσποτιχῶς, xal οἷον ἑνθῥονισθὲν, ὄργανα τούτους πεποίηχὲ τῆς ὀἰχείὰς δυνάμεως.

Quare autem apparüit in figura linguatuin 1 Ut
se eodem fonte ac Dei Verbum exiiase monstraret ;
nihil enim liugna propinquius habel verbum. Si-
nmiül cliam propter gratiam docirinæ; gratia eniin
plena debel essa ejus lingua qui secundum Chri-
"tum docet. Quare vero liógus ignez * Non solum

Αλλά τίνος Evtxtv ὠφθή διά τοῦ σχήματος τῶν
γλωσσὼν; "Iva. τὴν πρὸς τὸν τοῦ Θεοῦ Αόγον ἐπιδεί- |
ξηται συμφυῖαν ' γλώσσης yàp Πρὸς λόγον οὐδ
συγγενέστερον. "Aya δὶ καὶ διὰ τὴν χάριν τῆς δι-
δασκαλίας · γλώασης yop χεχαβιτωµένης ὁ xacà
Xxp:ordv διδάσκᾶλος δεῖται. Διατὶ δὲ πνρίναις γλὠσ-

vt Spiritus ostenderet so. ejusdem esse naturz ac p σαις ; 00 μόνον διὰ τὸ τοῦ Πνεύμαίος πρὸς «bv βα-

Patet e! Filios ; iguis enim Deus est, et ignis πο.
quitlah consumens; $ed étiam proptér duplicem
apostolice pradieationls operationem ; nam simul
est beneficà et péena multat ; et sicut ignis natusest
lücere et ardere, ita verhum doctrinz quas est secun.
duin Chrisiüm annuentes quidem illuininat, negan ·
tes vero usque ad (inem obedĩemiam igni et sup-
Micie tradit æterno. Liuguie autem non ignis dicta
sunt, sed tanquam ignis, ne quia ignem illum puia-
rut esse sensibilem et eorporcuim, sed ul ex exeinplo
nobis innotescat manifestatio Spiritus. Cujus autem

€ Act, 1,5. Act. ΙΙ, 3.

τέρα καὶ τὸν Υἱὸν ὁμοούσιον * mop γὰρ 6 Gib; ἡμῶν,
xai πῦρ καταναλίσκον τὴν μοχδηρίαν ' ἀλλά καὶ
διὰ τὸ Births τῆ; ἐνερχείας τοῦ τῶν ἆἁπατόλων
χηρύγματος * εὐεργετεῖν γὰρ ἅμα xal χολάσειν δῦ-
vacat * xal χαθάπερ τὸ πρ xat φωτίζειν xal φλο-
rideiv πἐφυκεν, οὕτω χαὶ ὃ εῆς χατὰ Χριστὸν διδα-
σχαλἰἁς λόγος τοὺς μὲν ὑπαχούοντας φωτίδεε, « b;

δὶ ἀπειθοῦντας εἰ; τέλος πυρὶ xai κολάσει Ἱπαραξί-
δωσιν αἰωνίῳ. Γλῶδσαι δὲ, οὐχὶ πυρὸς εἶπεν, ἀλλ
ὡσεὶ πυρὺὸς, ἵνα µή τις αἰάθητὺν καὶ ὑλιχὸν εἶναι
λογίσηται τὸ mop ἐχεῖνο, ἀλλ ὡς ἀπὸ παραδείγµα.

313

HOMILIA XXIV.

3M.

τος ἐν περτνοίᾳ γενώμεθα τῆς ἐπιφανείας τοῦ Πνεύ- A gratia. lingue illis apparuerunt. dispertite ? Quia
patoc. Tívo; δὲ χάριν αἱ γλῶσπαι διαμεριζόμεναι C oli qui. à ceo descendit. Christo non iu mensus

ὤφθτσαν αὐτοῖς nf) μόνῳ τῷ xal αὐτῷ ἄνωθεν.
ἑλθόντι Χρισ:ῷ obx Ex. μέτρου δίδ.ταί τὸ Πνεῦμα
παρὰ τοῦ Πατρός - ὁ)όκληρον γὰρ ἐχεῖνος xai χατὰ
cdpaa τὴν θείαν δύναμιν εἶχε χαὶ τὴν ἑνέργειανι
138 τῶν δ ἄλλων οὐδενὶ πᾶσα χωρητὴ καθέστη-
χεν f, τοῦ Πνεύμα-ο; χάρις, ἀλλ᾽ tx µέρους ἕχαστος
ἄλλος ἄλλου civ), τυγχάνει τὸν χαρισμάτων * ἵνα
μή τις φύσιν εἶναι τὸν παρὰ τοῦ Πνεύματος τοῖς
ἁγίοις διδοµένην χάριν νοµίαφ. Τὸ δὲ, « ἐχάθισ.ν, »
οὐ τὴν Ósatovixhv ἀξίαν ὑπεμφαίνει µόνον, ἀλλὰ
καὶ τὸ ἑνιαῖον τοῦ θείου Πνεύματος. « Ἐχάθιαε δὲ,
φησὶν. ἐφ᾽ ἕνα ἕχαστον αὐτῶν, xai ἐπλήσθησαν ἅπαν-
τες Πνεύματος ἁγίου * » xat μεριζόµενον γὰρ κατὰ
τὰς διαφόρους αὑτοῦ δυνάμεὶς τε xal ἑνεργείας, δι

Εχάστης tuv ἐνεργειῶν ὅλον πἀρεστι xal ἐνεργεῖ τὸ B

Ηνεῦμα τὸ ἅγιον, ἀμερίστως µεριζόµενον, xal ὁλο-
σχερῶς µετεχόµενον, κατὰ τὴν εἰχόνα τῆξ ἡλιαχῆς
ἀχτῖνος. Ἐλάλουν δὲ ἑτέραις γλὠσσαις, τουτέστι
δ:αλέχτοις, πρὸς τοὺς ix παντὸς ἔθνους συκελθόν-
Sac, χαθὼς τὺ Πνεῦμα ἐδίδου αὑτοῖς ἀποφθέγγεσθαι ,
Epyava γὰρ ἀγένοντο τοῦ θείου Πνεύματος, ivep-
γοῦντά τε χαὶ χινούμενα χατὰ θέλησιν ἐχείνου xai
Σύναμ.ν * ὄργανον δὲ ἅπαν ἔξωθεν προσλαμθδανόµε-
wév, οὐ {ῆς οὐσίας, ἀλλὰ τῆς ἑνεργείας τοῦ ἕνερ-
γοῦντος δι) αὐτοῦ µετέχον, οὕτως δργανὸν kxelvoo
εελεῖ, ὡς xal ὁ θείῳ Ινεύματι φθεγγόµενός φησι

datur Spiritus a Patre ;. ille enim.universam etiam
secundum: carnem babuit divinam virtetem el ope-
rationem ; seid aliorum nemine (ota continetar gra-
tia Spiritus, at ex parte tantum, alius aliud ox cha-
rismatibus accipit, ne quis naturam cs8e6 reuscat
graiiam a Spiritu sanctis tributam. Vox auiem, 56-
dit, noun Domini solum dignitatem imaulfestat, sed
eliam divini Spiritus unitatem. « Sedit, iuquit, su-
pra singulos eorum, et repleti sunt omnes Spiritu
Sancto ; » dispertitus enim secumlum varias ejus
virtues. el operationes, per singulss operationes
totus adest et operatur Spiritus sanctus, sine parte
divisus el siue divisione participatus, solaris instar
radii. « Loquebantur variis liuguis, » id eit, dia-
lectis, ad eos qui ex omui natione convenerant,
prout Spiritus sauctus dabat eloqui illis, quippe Spi-
ritus sancti facta sunt instrumenta, operata el mota
secundum voluutatem ejus atque virtutem ; iustru-
mentum vero quodlibet extra aecepium non natu-
r2 sed virtutis operantis per eum (it particeps, ita.
et sancii Spiritus iustrumentom, quemadmodunr
David loquens in Spiritu sancto ait : « Lingua mea
calamus scrihz velociter seribentis **. » Scriptorius
ergo calamus instrumentum cst scribentis, cujus
virtutis sed non natura omuino fil. particeps, ea
exaraus quas scribens voluerit et potuerit.

Δαδίδ. « 'H γλῶσσά µου χάλαµος χραµµατέως ὀξυγράφου,, 'O οὖν γραφιχὸς κχάλαμος ὄργανόν igit
χραφέως, τῆς ἐνεργείας πάντως, ἀλλ᾽ οὐ τῆς οὐσίας µετέχων τοῦ γράφοντος, xàx«lva χαράττων, ἅπερ ὃ

γραφεὺς ἐθέλει χαὶ δύναται.

λλλὰ πῶς ἐπαγγελία τῷ Πατρὸς «b Πνιῦμα € 6 Sed quomodo Patris promissum est Spirituà «an-

&yvtov ; Ἐπειδὶ διὰ τῶν αὗτοῦ προφητῶν προεπηγ-
χε[λατο ς.Ότο, διὰ μὲν τοῦ Ἰεζεχιλλ λέγων * εΔώσω
ὁμῖν χαρδίαν watvhv, xaV Π εῦμα χαινὸν, xai τὸ
Πνεῦμά µου Σώσω ἓν ὑμῖν ὁ » διὰ δὲ τοῦ Ἰωήλ
« Καὶ ἔσται ἐν ταῖς ἑσχάταις ἡμέραις, ἐκγεῶ ἀπὸ
toU Ἠνεύματός μον ἐπὶ πᾶσαν σάρκα. » Τοῦτο xal
6 Μωῦσῆς ἐπ ποθῶν, πῥοανεφώνησε λέγων; « Tio
ἑώσει αά»τα τὸν λαὺν Κυρίου προφήτάς, ὅταν δῷ
Κύρις 55 Πνεῦμα αὐτοῦ bm αὐτοὺς; » Ἐπεὶ δὲ
µία ἐσὺν ἡ εὐδοχία χαὶ ᾗ ἐπαγγελία τοῦ Πατρὸς
καὶ ἑοῦ Υἱοῦ, διὰ τοῦτο τοῖς εἰς αὐτὸν πιστεύουσιν
εἰκών * « Ὁ πιὼν ἐκ τοῦ ὕδατος, ὃ ἐγὼ δώσω αὐτῷ,
γενήσεται πηγἡ ὕδατος ἀλλομέγου εἰς ζωὴν ale-
vtov * » xal, « πιστεύων εἰς ip, χαθὼς εἶπεν 4
Γραφλ, ποτὰμοὶ ἐκ τῆς χοιλίας αὐτοῦ ῥεύάουσιν
ὕδατος ζῶντος» » ὃ ἑρμηνεύων ὁ Εὐαγγελιστὴῆς,
« Τοῦτο δὲ, φησὶν, ἔλεγε περὶ τοῦ Πνεύματος ὃ ἔρελ-
ον λαμθάνειν οἳ πιστεύοντες εἰς αὐτόν. » ᾿Ἀλλὰ
καὶ ἐπὶ τὸ σωτήριον ἐρχόμενος πάθος πρὸς τοὺς

οἰχείους μαθητὰς ἔλεχεν" « Ἐὰν ἀγαπᾶτέ µε, τὰς

᾿ἐντολὰς τὰς ἐμὰς τηρήσατε * χαὶ ἐγὼ ἑρωτήσω τὸν
Πατέρα, καὶ ἄλλον Παράχλητον δώσει ὑμῖν, ἵνα µένῃ
piV. ὁμῶν εἰς τὸν αἰῶνα, τὸ Πνεῦμα τῇ; ἀληθείας. »
Καὶ πάλιν» 1 Ταῦτα λελάληχα ὑμῖν, παρ ὑμῖν

43 Psal, Σιν, 2. € Ezech. xxxvi, 26.
vu, 38. » ibid. 39.** Joan, xwv, 15,

55. ου]. 11, 98.
*! Joan. xiv, 35,

ctus ? Quia eum per prophetas pollicitus est, dicens
quidem per Ezechiel : « Dabo vobis cor novum et
spirilum novum, el Spiritum meum dabo vobis ** ;»
per Joel autem : « Et erit in novissimis diehu:, ef-
fnndam de Spiritu meo super omnem caruem 95, »
Quod Moyses desiderans , prios manifestavit dicens:
« Quis dabit et emnis populus prophetet, οἱ det eis
Dominus Spiritum suum **? » Sed cum una sit Pa-
tris et Filii voluntas, una promissio, ideo creden-
tibus in eum dixít : « Qui biberit ex aqoa quam
ego dabo ei, fiet in eo fons aqua salientis iu. vitam
eternam " ; » et: «Qui credit in me, sicut ait
Scriptura, flumina aquie vivae fluent ex ventre ejus,»
Quod interpretatus Evangelista : « loc, ait, dixit

D de Spiritu quem nccepturieranteredentes in eum *.»

Jnsuper vadens ad salutarem passionem dizit di-
scipulis tuis : «,Si diligitis me, mandata mea serva-
te ; et ego rogabo Patrem et alium Paraeletum «fa -
hit vobis, ut maneat vobiscum in zternum, Spiri-
tum verítatis **. » Et iterum : « Ilec locutus «um
vobis apud τοῦ manens ; Paracletus autem, Spiri-

.tus sanctus, quem mittet Pater in nomine meo, ille

vos docebit omnia **. » Et rursns : « Cum venerit
Paracletus quem ego mittam vobis a Patre, Spiri-
* jean.

€ Num, σι, 299. Joan. iv, 1.

31$

GREGORII PALAMAÁA

— $416

Cem veritatis, quia a Patre procedit, ille testimo- A µένων * ὁ δὲ Παράχλττος, τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον, 8

nium perhibebit de me, et docebít vos oninem ve-
vitatem **, 5. Nanc vero adimpleia. est. promissio,

e; descendit Spiritus sancuus a Patre «t Filio missus:

alque datus, qui sanctis illuminatis discipulis quos
omnino lampades divinitus accendit, vel potius as-
trs ostendit qui supra mumdom posita totum illu-
strareut, per eos verhum vitz aternz ha'entes ter-
ram universam collustravit, (Jueuadmodium ai quis.
ex lucifera lampsile alfam accendit, et ex illa alie-
ram, et deinde lumen traditione custodiens, illud"
permanonter habot ; ita per impositionem manuum
apostolorum, eorum: successoribus, et ab istis rur-
sum. aliis sicque in posterum diviui Spiritus gratis
permanet in ommeii generatiouem, tidelesque om^

nes spiritalibus pastoribus et doetoribus-illaminat, D

πέµψει ὁ Πατὴρ ἐν τῷ ὀνόματί µου, ἐχεῖνος ὑμᾶς
διδάξει πάντα. » Καὶ πάλιν’ ι "Όταν ἕλθη ὁ Πα.
ράκλητος, ὃν ἐγὼ πέµφω ὑμῖν παρὰ τοῦ. Πατρλς, .
τὸ Πνεῦμα τῆς ἀληθείας, ὃ παρὰ τοῦ Πατρὸς Exo.
ῥεύεται, ἐχεῖνος µαρτυρήσει περὶ ἐμοῦ, wat ὁδηγὴ--
otv ὑμᾶς εἰς πᾶσαν τὴν ἀλήθειαν. » Nũv. οὖν ἔπλη-
ρώθη fj ἐπαγγελία, xal κατῆλθε τὸ Πνεῦμα «b
ἅγιον, παρὰ Πατρός τε xal Tioo πεμφθέν τε xal
δοθὲν, χαὶ τοὺς ἁγίους μαθητὰ; περιλάμψαν, xat
ὅλως λαμπάδας ἀνάψαν θείως, μᾶλλον e φωστῆβας
ἀναδεῖξαν ὑπερχοσμίους -xat παγχοσµίου;, αἰωνίου»

ζωῆς ἐπέχονίας λόγον, δι’ αὐτῶν τὴν. οἰχουμέντν

'πᾶταν ἐφώτισε. Καθάπερ δὲ εἴ τις 139 ἀπὸ τῆς .

φωτοφόρου΄λαμπάδος ἑτέραν ἀνάψει, xal ἀπ ἐχεί-
νης ἄλλην, καὶ ἐφεξῆς τῇ διαδοχή παραχατέχων,

ἀεὶ παραμένον ἔχει τὸ φῶς * οὕτω καὶ διὰ τῆς τῶν ἁποστόλων χειροτονίας ἐπὶ τοὶς αὐτῶν διαδόχους,
xat ἀπὰ τούτων ἐφ᾽ ἑτέρους' πάλιν, xol ἐφεξῆς, ἡ τοῦ θείου Πνεύματος διαδιδοµένη χάρις Bà πάσης 6467
xt(T191d,, xa: φωτίζει πάντας τοὺς πειθομένους τοῖς πνευμαἛτιχοῖς ποιµέσι xal διδασχάλοις.

Mlgitur hane Dei gratiam; hoc donum et per Evan-
telium lumen Spiritus Dei. afferentes; urbem pro
temporibus adcant singuli pontifices, quorum οἱ.

weum nounulli pro sua. pote-Cite. repulerint, Det

gratiam scinduut, divinam traditionem disrumpunt,
semotipsáós a Deo separant, et exitiosis conditioni
Inis aque omnimo-'fs tradontur eulamitaulus, quod:
et vos nuper novistis per experientiam. 4t hodie
conversi ad eum qui a Deo veuit vestrarum pastos
rem auifuarum si mihi salutaríz consufenti obeili-

Tabenv οὖν την χάριν καὶ τὴν δωρεὰν τοῦ 8:65, —
xal. τὸν διὰ τόῦ Εὐαγγελίού φωτισμὸν τοῦ θείου

Πνεύματός, ἔρχεται χόµίσων τῇ πόλει τῶν κατὰ
χαιροὺς ἀρχιερέων ἕκαστος " οἱ δὲ τινα τούτω» ἁπω--
θούµενοι, τὸ εἷς αὐτοὺς fixov, διακόπτουσι τοῦ θεοῦ
τν χάριν, χαὶ διασπῶσι she θεῖαν διαδ)χῆν, καὶ
διεσεῶσιν ἑαυτοὺς τοῦ θιοῦ, xal στάσεσιν ἁλιτη-
ριώδισι, καὶ συμφορτῖς παντοδαπαῖς παραδίδονται»
ὃ xai ὑμεῖς ἐπέγνωτε πρὺ μικροῦ πάντως διὰ τῆς
πείρας. ᾽Αλλὰ νῦν ἐπιστρέφαντες ἐπὶ τὸν παρὰ θιοῦ

weritis, hodieruam divini Spiritus adventus memo: C ποιμένα τῶν ὑμετέρων doytv,. eU Υὲ μοι πείθεσθε

riam lot». prorsus celebrate, qui propter nos: ram
salutem descendit per infinitam benignitatenres qua
et per quam unigenitus Doi Filius ccelos inclinans
descendit ct carnem à nobis accepit. Eteuim nisi,
postquam cum corpore iu eorum aacendissot, Spi-
ritum sanctum misisset qui discipulos cum eis per-
iuanens couficiaret, et eorum in generationem »uc-
«essores atque doctores Evangelii gratie, nen prz-
djcata fuisset omnibus gentibus neque usque ad nos
descendisset prædieatio veritatis. Ideo clementissi -
mus Dowjuus- participes abque patres οἱ datores
lucis zeternzque vite hodie monstravit suos disei-
pulos, in perennem vitam regeuerantea, necnon li-
lins lucis ej patres-luminis dignos efficientes, ut ii&
mobiscum ipse maneat uaque ad consummationem
seculi. sicut per Spiritum promiserat ; unus enit
Ipse eui cum Patre εἰ Spiritu, non secuudum per-
sonam, scd sccundum divinitatem ; et unus in tribus.
Deus, in una omnipotenti uibusque constanti per-
$01is divinitate ; nam Spiritus sanclus semper erat,
rt erat cum Filio in Patre. Quippe quomodo fuissct
Pater et mens seterna sine Filio οἱ Verbo co:xeterno ?
Quomodo autem fuisset Verbum aereum sine cee-
terno. Spiritu ? Idcirco semper fuit, el est et. eiit
Spiritus sauctus, cum Patre et Filio in tempore quz
fecia sunt creans, qua corrupta. sunt reuovaus. que
permanent conservaus, ubique praesens, et ouuia

. ' Joan. xv. 96.

συμθουλεύοντι τὰ σωτήρια, καλῶς ὄντως πανηγν-
ιρίσατε ch ἐπότεινν μνίµην τῆς ἐπιδημία; τοῦ θείου
Π εὔματος, ὃ χατῖλθεν ὑπὶρ τῆς ἡμετέρας σωτη-
plac δι) ἀνείχαστον φιλανθρωπίανι ὑπὲρ f; xal δι
fjv xat ὁ τοῦ Θεοῦ μονεγενῆς YU χλίνας οὐρανοὺς
χατῆλθε, xai σάρχα παρ ἡμῶν ἔλαθεν. Ἐπειδὴ γὰρ
αὐτὸς πρὸς οὐρανοὺς μετὰ σώματος ἀνῆλθεν, el pip -
s» Πνεῦμα τὸ ἅγιον ἔπεμψεν, ἵνα συνῇ καὶ ἑνεσχόῃ.
τοὺς αὐτοῦ μαθητὰς, xal τοὺς ἀπ' ἐχείνων κατὰ
γτνεὰς διαδύχους καὶ διδασχάλους τοῦ Εὐαγγελίου-
τῆς χάριτος, οὐκ ἂν ἐπηρύχθη τᾶσι τοῖς ἔθνεσιν,
οὐδ. ἂν μέχρις ἡμῶν ἔφθασε χαταβαῖνον τὸ xf-
ρυγµα τῆς. ἀλήβείας. Διὰ τοῦτο ὁ. φιλανθρωπύτατος
Δεσπότης Ἰετόχους καὶ πατέρας xai ὑπηρέτας φω--

D τός τε xal ζωῆς ἀῑδίου νῦν ἀνέδειξε τοὺ; αὐτοῦ µα-

θητὰς, εἰς ζωὴν αἰώνιον ἀναγεννῶντας, καὶ τέχνα.
quo; xal πατέρας φωτισμοῦ τὺς ἀξίους ἔργαξζο-
µένους * ἵν οὕτω μεθ) ἡμῶν αὐτὸς fj µἐχρ. τῆς sv -
τελείας τοῦ αἰῶνος, χαθάτερ ἑκτγγείλατο διὰ τοῦ.
Πνεύματος εἷς Υάρ ἐστιν αὐτὸς μετὰ Πατρὶς xai.
Πνεύματος οὐχ ὑποστάσει, ἀλλὰ θεότητι’ καὶ εἷς

ἐν τρισὶ Osb;, ἓν pid. τρισυποστάτῳ καὶ ταντιδὺ-
νάµῳ θείτητι - τὸ γὰρ Π εὔμα τὸ ἄχιον Ev ἀεὶ, καὶ
συν Ἅν S ΥἸῷ iv τῷ Πατρὶ. Πῶς γὰρ ἂν fv α.Ἄρ
καὶ νοὺς ἄναρχος y ωρὶς Υἱοῦ καὶ Λόχου συνινάρ-
χοο; Πῶς 6 ἂν Av Λόχος ἀῑδιο; χωρὶς συναϊδίοῳ
Ενεύματος» "I; οὖν ἀεὶ καὶ ἔστι xai lo:a. τὸ

HOMÍILIA XXIV.

318

Πνεῦμα τὸ ἅγιον, συνδημιουργοῦν τῷ Πατρὶ xat τῷ A replens, et omnia regens et eustodiens. Ait euim ad:

— Yup xaxà χαιρὸν τὰ δημιουργηθέντα, xai συναν:-

χαινίζον τὰ παραρθαρίντα, xal cuvlyoy τὰ διαµέ-

vov:a* πανταχοῦ παρὸν, καὶ τὰ πάντα πληροῦν, xol τὰ πάντα δ:έπον χαὶ ἐφορῶν ι Ποῦ

Deum Psalmista : « Quo ibo a Spiritu tue, et quo &
facie tua fugiam **? »
τὰρ, qnot

πρ)» τὸν 8659 ὁ Ῥαλμῳδὸς, πορευθῶ ἀ πὸ τοῦ Πνεύματός σου, xal ἀπὸ τοῦ προσώπου σου ποῦ Φύγως »

(00 πανταχοῦ δὶ µόνον, ἀλλὰ xal ὑπὲρ τὸ πᾶν,

οὐδ' iv παντὶ αἰῶνί τε καὶ χρόνῳ, ἁλλὰ xal πρὸ
παντὸς αἰώνός τε xal χρόνου * xal οὗ μέχρι µόνον

συνιελείας αἰῶνος μεθ) ἡμῶν ἔσται χατὰ τὴν ἑπαγ-

γελίαν, ἀλλὰ πολλῷ μᾶλλον οῖς ἀξίοις συµπαρα-
μενεῖ, κατὰ τὸν μέλλοντα αἰώνα, τὸ Πνεῦμα τὸ
ἅχιον, ἁπαθανατίζον τούτων καὶ π)τροῦν ἁῑδίου
δίξη; xal τὰ σώματα, ὃ xal à Κύριος δηλῶν ἔλεγε
τοῖς μαθηταῖς' « Ἐγὼ ἐρωτήσω «bv Πατέρα, xat
ἆλλον Παράκλητον δώσει ὑμῖν, ἵνα μένῃ μεθ) ὑιιῶν
εἰς τὸν αἰῶνα * » σπείρεται γὰρ, φησὶν ὁ Απόστολος,
τρυτέστιν ἐνθάπτεται xal χατορύττεται τῇ yj] θανὸν
σῶμα φυχιχὸν, ταυτὸ δ᾽ εἰπιῖν φυσιχὸν, xat dy]
xav σύµατι χτιστὺν, τὸ συνεστάναι xal χινεῖσθαι
σχόν’ ἐγείρεται, τουτέστιν ávatf, 140 sopa πνευ-
ματικὸν, ταυτὸ ὃ εἰπεῖν ὑπερφυὲς, ὡς ὑπὸ τοῦ θείου
Πνεύματος συνεστὼς xat διοιχούµενον, καὶ τῇ δυ-
. νάµει τοῦ Πνεύμαςος ἀἁθανασίαν xol δόξαν καὶ
ἀφθαρσίαν ἠμφιεσμένον» ε Ἐχγένετο γὰρ, φησὶν, ὁ
πρῶτος ᾿ΑΡὰμ εἰς φυχὴν ζῶσαν, ὁ δὲ ἔσχατος 'Αδὰμ
εἰς Πνεῦμα ζωοποιοῦν * xal ὁ plv πρῶτος ἄνθρω-

TO ἐχ γῆς χοϊχὸς, à δὲ δεύτερος ἄνθρωπος ὁ Κύριος

ἐξ οὐρανοῦ - οἷος ὁ χοϊχκὸς, τοιοῦτοι xal οἱ χοῖχοὶ,
olo; 6 ἑπουράνιος, τοιοῦτοι καὶ ol. ἑπουράνιοι. » Τ(-
νε; οὗτοι; Οἱ ἑδραῖοι καὶ ἀμεταχίνητοι τῇ πίστει,

xoi ntptectóovtte lv τῷ ἔργῳ τοῦ Κυρίου πάντοτε, C

καὶ τὴν sixóva τοῦ ἑπουρανίου διὰ τῆς πρὸς αὐτὸν
εὐπειθεία; φορέσαντες ^. « Ὁ γὰρ ἀπειθῶν τῷ Ylà,
διὰ τοῦ αὐτοῦ πάλιν Κὐαγγελιστοῦ Ἰωάννης φησῖν
ὁ τοῦ Κυρίου πρόδροµος, οὐκ ὄψεται τὴν ζωὴν. ἀλλ᾽
ἡ épyh τοῦ θεοῦ μενεῖ ἐπ' αὐτὸν * » ὀρ]ιν δὲ Θεοῦ
τίς ὑπομενεῖ; Φοθερὶν, ἁδελφολ, τὸ ἐμπεσεῖν εἰς
χεῖρας θεοῦ ζώντυς * sl γὰρ χεῖρας πολεµίων δεδοί-
χαµεν, καὶ ταῦτα τοῦ Κυρίου λέγοντος, « Mt φοδτ-
θἵτε ἀπὸ τῶν ἀποχτεινόντων τὸ σῶμα * » τίς νοῦν

ἔχων οὐ φοδηθῆσεται θεοῦ χεῖρας, kv ὀργῇ χατὰ τῶν

ἀπειθούντων ἑπαιρομένας» "Upyh yàp θεοῦ ἀπο-

Verum non ubique tantum, sed et super on:uiae
et iu omni seculo οἱ tempore, sed et ante omniw
ssecula et tempora, nec solummodo nobiscum erit,
prout promissum est, usque ad consumnaiioneur
seecnli, sed multo magis permauebit emn sanctis im
futuro sa'culo Spiritus sanetus, quorum etiam eor-
pora immortalitate donata gloria zterna replebit ;
boc Dominus osten/lens dixit discipulis : « Ego ro-
gabo Patrem, et alium Paracletuin dabit. vobis, ut
maneat vobiscum in ssecula **. » Semina!ur enini,

B inquit Apostolus, id est sepelitur et conditur in terra:

mortuum corpus animale, scilicet naturale, anima
et corpore conipositum babens unde constet et mo-
vealur ; surget spiritale, id esi reviviscet naturas
superius, utpote divino Spiritu constans et direc-
10m, necnon virtute Spiritus immortalitatem et glo-
riam et iacorruplionem indutum. Ait enim: « Fa-
etus est primus Adam in animam viventem, nevis-
simus Adam imn spiritum vivificantem. Primus homo
de terra. terrenus : secundng homo de eolo celestis.
Qualis terrenus, tales et terreni ; et qualis coblesiís,
tales οἱ coelestes **. » Quinam isi ? } Qui firmi sunt
et fide constantes, qui omnimode sunt abundantes
in opere Domini, et colestis imaginem per suam
erga eum obedientiam portaverint, Nam : « Qai in-
eredulus est Filio, rursuminquit pereumdemevange-
listam Joannes Domiui præcursor, non videbit.
mortem, sed ira Dei manet super eum** ;» iram au-
tem Dei. quis sustinebit? Horrenduu est, fratres,
incidere in. manus Dei vivi. Si enim. timucrimus
manus inimicorum, dicente Domiuo : « Nolite ti-
mere eos qui occidunt corpus *** », quis entem
hahens non Jimebit Dei manus in ira alversus re-
sistentes exientas ? dra eniin Dei revelabitur adver-
rüs omnem »nimam eorum qui in flagitiis et inju-

stitiis «ine conversione ambulaveriut, et veritatem
in injustitia detinuerint.

κελυφθήσεται ἐπὶ ndoav φυχην, τῶν bv ἀσελγείαις xol ἐδιχίαις ἀνεπιστρόφως π,ρευομένων, xai τν

ἀλήθειαν ἓν ἁδ'.χίᾳ κατεχόντω».

Φύγωμεν οὖν τὴν ὀργὴν, xal σπεύσωμεν ἐπιτυ- D

41v τῆς χρηστότητος χαὶ συµπαθείας τοῦ παναγίου
Ἠ]νεύματος διὰ τῆς µετανοίας. O μῖσος ἔχων πρός
τινα χαταλλαγἠτω, xat πρὸς τὴν ἀγάπην ἑπανίτω,
ἵνα μὴ τὸ pico; xal ἡ πρὸς τὸν πλησίον μάχη xa-

:αμαρινρῄσωειν αὐτοῦ, ὡς μὴ τὸν 8cbv ἀγα κῶντος" ᾿

εἰ γὰρ τὸν ἁδελφάν σου ὃν Ξώραχας, οὐκ ἀγαπᾷς,

tiv Βε)ν ὃν οὐχ ἑώρακας, πῶς ἀγαπήσεις;, Αγάπην.

C ἔχοντες ρὸς ἀλλήλους, τὴν ἀγάπην ἔχομεν ctv
ἁληθὴ, τὴν ἀνυπόχριτον, καὶ δι’ ἔργων ταύτην ἐπι-
ὅ εχνύμεθα, μηδὲν λέγειν τε χαὶ πράττει», μᾶλλον

Ut μηδὲ ἀχούειν ὑπομένοντες Ὀδριν ἡ βλάδην φέρον
τοῖς ἡματέροις ἀδελφοῖς, ὡς χαὶ ὁ ἠγαπημένος τῷ

9 κα). cxxsvin, Ἱ. ** 1 Joan. xiv, 19. Cor. xv, 44-48. "* Joan. ut, 56.

lram ergo fugiamus, et clementis atque pietàti
sanctissimi Spiriias consequend:e stadeamm. Qui
odium habel conira aliquem reconcilietur, et in
charitatem rede.t, ne ejus odium et contentio cut
proximo adversus eum téstimouium reddant quasi
Deum non diligat; nam si [ratrem tuum quem vides
non diligis, Deum quem non vides quomodo diliges ?
Charitatem veroad alios habentes,si veram habeamus
charitatem, hanc per opera sinceram manilestemua,
nihil dicecotes nec facientes. nec. vel audientes
quod secum adversus fratres. nostros convicium
vel vitupera'ionem ferat, quemadinodum dilectug.
Chiisto Theologus nos docull : « Fratres, inquious,

$5 Motth. x, 98.

Sto

GREGORII PALAME

nofite dilizere sermone et lingua, sed opere et veri- A Χρισίῷ 8eoroyoz ἰδίδαξεν ἡμᾶς * « Αδελφαὶ, Mov,

tate "'. » Qui in fornicationem vel adulterium simi-
. lemve corporis poliutionem incid t, a fa'do boc luto
recedat, et semetipsaro emunt per coufeasionem,
per laerynias, per jejunimu pariaque ezercitia Quip-
pe fornicatores et adulteros qui nou egeriut poni-
tentiam judicabit Deus et daunabit et arguet atque
tradet gehennæ ignique inexstiuguibilt, caeterisque -
perennibus suppliciis, dicene : Recedat profanus et
iinmundus, ne videat gloriau Domini eaque frua
tur. Fur et manifestus. raptor vel fenerator jam non
furetur, nee feueretnr nec. aliena. rapiat, sed etiam
de suis bonis communicet egentthus. Uno verbo, si
vitam vultis diesque videre honos, οἱ erur ab in£-
micis tam visibil bus quanr invisihilibus, noenon a
barbaris modo iustantibus, atque a suppli-(is quee
malitix princi, i et angelis ejus parat: suat, dech-
nate ab omui malo, et bona facite. « Nolite errare,
dixit Apostolus Corinthiis, neque fornicarit, neque
adulteri, neque molles, neque maseulorum concu-
bitores, neque avari, neque ebriosi, neque male.
dici, neque rapaces reguum Dei possidebunt *6. »
Verum qui hxredliatlem non habet cam Dco, 9ο:
que Dei est, neque Pawemn liabet Dcum.

ph ἀγαπᾶτε λόγψ xai γλώσαῃ, ἁλλ᾽ ἔργω xat ἀλη-
θείᾳ.» 'O πορνείᾳ, f| µοιχείᾳ, ἡ παραπλησίφ.εινὶ τοῦ»
σώματος ἀχαθαρσίφ Ππεριπεσὼν, ἁποσχέαθω τοῦ
μυσαροῦ τούτου βορδόρου, xal χαθαρισάτω ἑαυτὸν
δι) ἐξομολογήσεως, διὰ δαχρύων, διὰ νηατείας xai
τῶν παραπλησίων πόρνους γὰρ χαὶ μαιχοὺς τοὺς
ph µετανοίσαντας Χριναῖ ὁ θεὺς χαὶ καταχρινεξ
καὶ ἀποπέμφεται καὶ παραδώσει τῇ γεέννῃ val τῷ"
ἀσθέστῳ sul, xal ταῖς ἄλλαις χολάφεσι ταῖς διαιω.
νιζούσαις, λέγων ᾿Αρθήτω ὁ βέδηλος xat ἑναγίς..
οὗ μὴ ἴδοι xal ἁποχαύσῃ, τῆς δόξης τοῦ Κυρίου. Ὁ
Χλέπτων, h καὶ φανερῶς ἁρπάξων καὶ πλεθνεκτῶν,
µηκέτι χλεπτέτω, μηδὲ πλεονεχτήτω, prb ἆρπα--
ζέτιο τὰ ἀλλότρια, ἀλλὰ xal ἀπὸ cov olxsluv µετα-
διδότω τοῖς μὲ ἔχουφι, Καὶ (vd αυνελὼν εἴτω, εἴ
θέλετε ζωὴν, ἡμέρας ἰδεῖν ἀγαθὸς, xal ῥυσθῆναε
τῶν τε ὁρατῶν xal ἀοράτων ἐχθρῶν, τῶν. τε νῦν
ἐπιχειμένων βαρβάρων, xai τῶν ἄποχειµένων τῷ
ἀρχεχάχῳ καὶ τοῖς ἀγγέλοις αὐτοῦ χφλσστηρίων
ἑχείνων, ἐχχλίνατε ἀπὸ παντὺὸς καχοῦ, xai πο:είτε
τὰ ἀγαθά ᾿ « Mt πλανᾶςβε γὰρ, πρὺς Καρινθίους
φησὶν ὁ Απόστολος * οὔτε πόρνοι, οὔτε μοιχοὶ, οὔτε
µαλαχοὶ, οὔτε ἀρσενακρῖται, οὔτε πλεονέχται, οὔτα

µέθυσοι, οὗ λοΐδοροι, οὐχ ἅρπαχες βασιλείαν Θεοῦ χληβονοµήσουσιν, » 'O οὖν ακληβονομίαν ph ἔχων.
μετὰ 8:03 οὐδὲ τοῦ Θεοῦ ἐστιν, οὐδὲ Πατέρα ἔγριι tbv Ge^v.

Nos autem, (ratres, abstineatnius, obsecro, abeis
quz odit Deus operibus vel sermonibus, ul cum β-
duoia Deuin Patrem appellomus. Convertamur ad

€um in veritate, ut ille quoque a:l nos convertatur, C

el esyusd&t nos ab omni p ccato, et dignos faciat
divina ejus. gratia. Ita. enim et nunc et in sxeula
colemus et celebrabinus spiritaliter, Deo inspirante,
divine promissionis perfectionem qu:e facta est
quaudo sanctissimus Spiritus ad homines venit et

super eos seit, necnon beato spei obtentionew et -

absolutionem, in ipso Christo Domiue nostro, qnem
decet gloria, honor et ador.tio eum zterno ejus Pa-
tre, necnon sanctissimo bonoque et vivilice Spiritu,
hunc et semper ct in saxcu'a seculorum. Auen.

IIOMILIXVXXV.
Dicta ἐν Dominica Omnium Sanetorum.

Mirabilis omnino Dcus in sancti« suis, Nam si
quis consilerareril supra vires positos martyrum
Inetus, quomodo in infirmitate carnis fort i ia nc-
quitia pudore suffuderunt, quomodo oliiuresceutes
dolsres οἱ vulneia sustinuerunt corpore luctartes
. sdversus ignem, adversus gladium, adversus varias
ei lethiferas tormentorum formas, per. constauiism
résistantes, carne quidem coucisi, compagibus dis-
soluti, ossibus contriti, fuilei vero in Christum con-
fessiouem sanam custodientes οἱ indiscissam et inte-
gran et inconcussam, unde sine dub.o illis importita
est gratia. Spiritus, siguorumque virtua; οἱ quis
aeimo versaveril sanctorum patientiam, quomodo
quasj incerporei diuturna jejunia, vigilias aliasque

" 1 Joan. nt, 18. " LCor. vi, 9.

. 13581 AY ἡμεῖς ὁποστῶμεν, ἀδελφοὶ, 202x221»
τῶν τῷ Θεῷ µεμισηµένων ἔργων τε xal λόγων, Por
μετὰ παῤῥησίας ἐπικαλώμεθα Πατέρα τὺν θεόν.
Ἐπιστρέχωμεν πρὸς αὐτὸν lv ἀληθείᾳ, ἵνα χαὶ o coc
ἐπιστρέφῃ πρὸς ἡμᾶ;, καὶ χαθαρίσῃ ἡμᾶς ἀπ πάσης
ἁμαρτίας, καὶ ἀξίους ποιῄςῃ τῆς αὐεοῦ θε/ας γἀριτσςο
Οὕτω γὰρ xal νῦν καὶ sk; νοὺς αἰῶνας ἑορτάσομεν, καὶ.
παντγυρίσοµεν ἐνθέως xai πνευματικῶ: vir τῆς δείας
ἐπαγγελίας τελείωσιν τὸν τοῦ παναγίου Πνεύμα-
«ος εἰς ἀνθρώπους ἔλεσσιν καὶ ἀνάπανσιν ' τὴν τῆς
paxapíag ἑλπίδος ἔχδασιν xul αυμπλήρωσιν, iv
αὐτῷ Χριστῷ τῷ Kupüp ἡμῶν. ὅτι αὐτῷ «ρέπαι δόξα.
τιμὴ xal προσχύνησις αὑν τῷ ἀνάργῳ αὐτοῦ laco
xa τῷ παναγέῳ καὶ ἀγαθῷ καὶ ζωοποιῷ Πνεύματι,
νῦν xal dal, καὶ εἰς τοὺ. αἰῶνας τῶν αἰώνων, Αμήν.
OXIAIA ΚΕ.

'Exourndsica τῇ Κυριακῇ τῶν ἁγίων Πάντων.

62042010; ὄντως ὁ Gib; ἐν τοῖς ἁγίοις αὐφοὺ.
"Ὅταν γάρ τις ἐνθυμιθῇ τοὺς ὑπερφυεῖς «Ov µαρ-
τύρων ἀγῶνας, tux ἓν ἀσθενείφ σαρχὸς Ὁν ἰσχν-
(^v ἐν χαχίᾳ κατῄσχυναν, ὡς ἀνεπαισθέτως ἔχηωσι
τῷν ῥῥυνῶν xal τῶν τραυµάῖων ἁγων:ζήμενοι σώ-
pact, πρὸς πῦρ, πρὸς ξίφος, πρὸς ποικίλας κα) θα»
νατηφόρους βασάνων ἐδέας, διὰ τῆς χαρτερἰος ἀντι-
παραταττόµενοι, xat τὰς μὺν σάρχας τεμνόμενοι. xol
εὸς ἁρμονίας διαλυόµενοι, xal τὰ ὀστᾶ αυντριδόμε-
vot, τὴν δὲ ὁμολογίαν τῆς εἰς Χριστὸν πίστεως 5bav
ὅ αφυλάττοντες xal ἄτμητον, καὶ ἁπινῃη, καὶ àxpá-
δαντον * ὅθεν καὶ fj ἀναντίῤόητος αὐτοῖς ἑἐχαρίσθη
σοφία τοῦ Πνεύματος, xal τῶν τεραστίων fj δύναμις *
ὅταν τὴν ὑπομονὴν ἀναλογίσηται τῶν ὁσίων, πῶς ὡς

δα

BOWMILIA XXV.

ἀσώματοι tà; πολυημέρους ἁσιτίας. τὰς ἀγρ»- A várlas corporis. alflictiones. libenter. *u-tulerual

πνίας, τὰς ἄλλας ποιχίλας Χαχίώσεις τοῦ σώματος
ἐθε)ουσίως ὑπίνεγχαν, πρὸς τὰ πονηρὰ πάθη, πρὸ:
ςὰ ποικίλα τῆς ἁμαρτίας εἴδη, κρ)ς τὸν ἔνδον χαὶ tv
ἡμῖν αὐτοῖς ἀόρατον πόλεμον, πρὸς τὰς ἀρχὰς, πρὸς
φὰς ἑξονσίας, πρὸς τὰ πνευµατικὰ τῆς πονηρίας εἰ;
πέλος ὀντιταξάμενοι, xal τὸν μὲν ἐχτὲς ἄνθρωπον
εγχόµενοί τε καὶ ἀχρειούμενοι, τὸν δὲ ἰντὸ, ἄνθρω-
πον ἀνανεούμενοι xmi θεούµενοι, παρ’ οὗ τούτοις
ἐχτρίσθη τὰ χαρίαµατα τῶν ἰαμάτων, τὰ ἱνερή-
pasa τῶν δυνάμεων * ὅταν τις ἐπὶ νοῦν λάδῃ ταύτα,
καὶ προσεννοήσῃ 2τι τὴν φύσιν ὑπερβαίνει τὴν ἡμε-
τέραν, θαυμάνει xal ὃ,ξάζει Oshv τὸν τούτοις πα.
φασχόντα τὴν τοξαύττν χάριν xol δύναμιν ' εἰ γὰρ
καὶ τὴν προαίρεσιν ἀγαθὴν χα) χαλλίσνην εἶχον, ἀλλὰ

'€autra pravas aniuit passiones, contra varias pec-
cati species, conira internum οἱ in nobis ips s uvi-
sibile bellum, contra potestates, contea principatus,
conica spinituslia nequitiæ in flnem obstiteruim, tu-
€nndum extenorem quidem hominem consatupti el
mortificati, secundum suwtem iutcriorem renovatl et
deif ati, e£ quoeis donat» suit gratie curatiunum
et-op. rationes Víriutum ; si quis ergo ista n. eute cor-
«ceperit e cogitaveri qa;ten uostrae present ni.
türat wirater el gluríficat Deum qui eis tautam gra-
Uni X- miginque virtutem largitus est; l'ouumquidem
et'eptimmn hàbebzit proposuam, sed sine virtute
Ins aunquaea potnissent supra natgram surgere, et
ουτροπεί iucerporeum vincere adversarium.

ops τῆς τοῦ θεοῦ δυνάμεως οὐκ àv iaxvea Oóxkp thv φύσω Υενέόθαι, καὶ iv σώματι ὄντες «bv ἀνώ-

pavov χαταπαλέσαι κολέμιον.

Ἆιὰ τοῦςο καὶ ὁ Ψαλμῳδυς Προφύτης εἰκών' « θαυ- B. Preptorea Pealwistes. propheta diceus : « Mirabilis

μαστὸς ὁ θεὸς ἐν τοῖς ἁγίοις αὐτοῦ,» ἔκήγαχεν, x AU-
τὸ: δώαει δύναμιν xal κρατα΄ωσιν τῷ λὰῷ αὐτοῦ.» Καὶ
σχοπεῖτε μετὰ συνέσεως τῶν προφητἰκῶν ῥημάτων
Xhv δύναμιν " παντὶ μὲν yàp, 39 ons τῷ λαῷ
αὐτοῦ δίδωσιν ὁ θεὺς δύναμιν xal xpatakezty - οὐ
γάρ ἐστι προσωποληψία παρὰ τῷ θεῷ' θάυμάζεται

δὲ ἐν µόνοις τοῖς ἁγίοις αὐτο2. Ὥσπερ ΥΔρ ὁ fixo;

ἄνωθεν πλονυσίως πᾶσιν ἐπίσης ἐπιχ:ῖ tà; ἀκτῖνας,
ὁρῶσι δὲ μόνοι ταύτας οἱ ὀφθαλμοὺς ἔκόντες, καὶ
τούτους οὗ µεμυκότας, καθαρᾶς δὲ ἀπολαόφυσι τῆς
αὐγῆς οἱ διὰ χαθαρότητα τῶν ὁμμάτων ὀξυωποῦντες,
καὶ μὴ διὰ νόσον ἡ ἀχλὺν, Ώτι τοιυῦτον ἐμπεσὸν
τοῖς ὄμμασιν ἁμδ.υωπονντες ' οὕτω χαὶ ὁ "Gab;
ἄνωθ:ην πλουσίαν πᾶσι χορηγΣΐ τὴν αὐτοῦ ofi0:vav :
u0:0; γάρ ἐστιν ἡ ἀεννάως βρύουδα τοῦ ἑλέους καὶ
τῆς ὀγαθότιτος σωστιχὴ xat φωτιστιχὴ πηγή. Άπο-
λαύ.ναι δὲ τῆς ἐχεῖθεν χάριτος xal δυνάµεως πρὸς
τὸν τῆς ἀρετῆς ἐνέργεταν καὶ τελείωσιν, 1] xal τὴν
πὼν θαυμάτων ἐπίδειξιν, οὐ ἁπὶῶς ἅπαντες, ἀλλ ol
προαἰρεσιν ἀγαθὴν χεχτηµένοι, ral δι ἔργων τὴν
πρὸς τὸν θεὸν ἀγάπην χα: πίστιν ἐπιδειχνύμενοι:
, καὶ τὰ μὲν φαῦλα τελείως ὁπ,ατβεφόμενοι, τῶν δὲ
«oy Θεοῦ προσταγµάτων ἀσφαλῶς ἀντεχόμενοι, xal
οὐ τῇ; διαν»ἰας ὄμμα πρὸς αὐτὸν ἀνατείνοντες τὸ»
ες διχαιοσύνης Ίλιον Χριστόν * ὃς οὐ µόνον &opá-
Wwe χεῖρα βοηΊείας ἄνωθεν προτείνει τοῖς ἁ“ωνιζο-
µένοις, ἀλλά χαὶ διὰ τοῦ Εὐαγγελίου προτρετόµενος
αἰσθηνῶς ἡμῖν σήμερον διαλέγσται ' « lid; yop,
qnsiv, ὃς ἂν ὁμολογήσογφ iv ipo ἔμπροσθεν τῶν
ἀνθρώ-ων, ὁμολογήσω κάγὼ iv ᾽αὐτῷ ἔμπροσύεν
«oU Βατρής µου «τοῦ ἓν οὐρανοῖς. » Ὁράτε ὅτι οὔτε
ἡμεῖς δυνάµεθα παῤῥησιάσασθαι τὴν εἰς Χρισιὺν
πίστιν καὶ τὴν ὁμολογίαν ἄνευ τῆς παρ αὐτοῦ Cv.
νάµεως xel συνερχείας, οὔτε ὁ Κύριο; ἡμῶν "In-
σοὺς Χριστὸς παῤῥησιάσεται «ὑπὲρ ἡμῶν ἐν aiow
τῷ µέλλονει, χαὶ συσιήσει xal οἰκειώσει τῷ àvto-
κάτω Πατρὶ, ἄνευ τοῦ λαθεῖν àg' ἡμῶν τὰς ἀγορ
μᾶς ; Τοῦτ» yàp ὃτλῶν οὐκ εἶπε * l3; ὃς ἂν ὁ,ο-
λογήσῃ µε εμπροσθεν s τῶν ἀνθρώπων, ἀλλὰ, T; ὃς

89 fual. vvv, 36. 5 Mai! . x, 23.

Dcus in ssnetis ejus, » adjecit : « Ipse dabit virtutem
et fortitudinem plebi sug: 5, » Considerate intelli-
υολίεν propheticorum virtetem sermonuni s eam
universe quidem, Inquit, plebi sut; debit Deus vir-
teu οἱ fontitudiuem, non enim est apud. Deum
Φοεορίίο personze, in solis autem sauciiy suis ost
ndrabilis, Nam 3yeemeidnrodum sol deorsum ownti-
bes periter radios cepiose largitur, sel vero eo8
eonuspicigit qui oculos Uabent equidem non clausos,
paura auleiu lute (reuutur qui per puritatem oculo-

rum acuteeeraubi, et non Hli quibus propter morbum

vel ealigino- aljulve superveuicus acies oculorum
hebes exstut ; ite et Deus deorsum divitias gratiae
*uie omnibus: pre bet ; ipsc enim fous salutis εἰ lu-
winis a quo:p venaiter Buil misericordia el clemens
tia. Fruuntur autem ejus fortitudine et gratia. ad
exercitium «t perfectionem virtutis, vel ad oper«-
tionen mieacalocum non omues. omnino, sed. qui
και ceuyecili propos-ten, pef opera charitatem
ad Deuui cl operatiogem exhibuerunt ; qui prorsus
a turpibus aversi flugitiis, naudatis vero Dei tuta
adhærentes, mentis oculum:ad ipsum Justitise solem
Christum intendunt ; qui. non iuvisibiliter tantum
certantibus brachium auxilii editus porrigit, sed
awiibus eliam per Evangeliom aihorlans. auditur
dieeus : «/Ouinis qui:confcssus fuerit in me coram
bominibus, coitebor et ego in eo coram Patre meo
qui est in coelis **, » Videtis quoniam nequaquam

possumus fiJem nostram in Cbristum et co:rfessio- |

nem pale profeiie, nisi ib eo vitu:em οἱ coope-
rationem aeceperimus ?. Neque Dominus noster
Jesus Cüristus pro nobis in sseculo futuro loquetur
bono, neque nos. offeret et conjunget Putri altissi-
mo, uisi a nobis occasiones acceperit. Quod osten-
dens uon dixit : Qui me confessus fuerit. cora.u

hominibus ; sed: « Omnis qui confessus fuerit in

me, » utpetequi possit in illo et per ejus auxilium
pictateur proferre. 1ta rursus : « Goatitebor et ego, 0
non dixit, eum, scd, in eo, id est. propier firmaas -

*55

GREGORII PALAMAE

quam pro pietzte produxit audaciam atque constan- A ἂν ὁμολογήσ ἓν άμερ' ὡς ἐν ἐχείνό, xal διὰ τς

tiam. Nam vide quod deiude dixit de eis qui
ignaviter pietatem prodiderunt: « Qui negaverit me
coram hominibus, negabo et egp^ eum coram Patre
meo qui est in coe'is *'. » Ilic non dixit: Qui nega-
verit in me, quare ? Quia desertus ab eo quod dat

Dens auvHlio Deum negans neyat * Sed propter quam.

causam ipse derelictus est et a Deo deser!os?

Quoniam prior ipse Deam dereliquit, temporalia et
lerrestria. coelestibus :ternisque bonis a Dco pro-
missis przponens. Jta rursus et Christus . negabit
vum non in co, utpote qui nibil in illo inveniat quo
in gratiam ejus utatur, Vertm quia charitatem
babens ad Deum in Deo manet οἱ Deus in eo, sicot
dilectus Christo dixit Theologus, Dco quidem ma-

-ἀρνεῖται τὸν θεὸν ὁ ἀρνούμενος.

ἐχείνου βοηθείας δυνάµενος παάῤῥησιάσασθει τν
εὐσέδειαν. Οὕτω πάλο » Ὁμολογήσω κὰγὼ, καὶ
o)x εἶπεν, αὐτὸν, ἀλλὶ, iv αὐτῷ, τουτέστι (ik
τῆς τοῦ ὁμολογοῦντος ἀγαθῆς ἑνστάσεως xal χαρ»
τερίας, fj). ἑνεδείξατο ὑπὲρ τῆς εὐσεθείας. "Opx
Ἱὰρ τίφησιν ἐφεξῆς ἐπὶ τῶν μαλακισθέντων xal
πρ,δό,των τὴν εὐσέδειαύ * « Ὅστις δ ἂν ἀρνήση-
ταί µε ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων, ἀρνήσομαι xávà
αὑτὸν ἔμπροσθεν τοῦ Πατρός µου τοῦ iv. οὐρανοῖς. »

. Ox εἶπεν ἐνταῦθα, Ὅστις ἀρνήσεται ἓν ἐμοί. διατί 1

"Ov ἔρημος γενόμενος τῆς παρὰ τοῦ θεοῦ βοηθείας
Διατί δὲ ἔγκατε-
λείφθη xaX ἔρημος "ἐγένετο 8405 ; Ἐπειδὴ φθάασς
αὐτὸς ἐγχατέλιπεν αὐτὸν ἀγαπήσας τὰ. mpós«at

nente in eo a quo diligitur, qui Deum in veritate B καὶ γ/ῖνα π) ἐον τῶν παρὰ τοῦ Θεοῦ ἐκηγγελμένων

diligit certe in Deo confessionem facit ; illo autem
in Deo manente, faciet ctiam Deus in ipso pro-ipso
confessionem. Tyitur dicendo: Omnis qui confessus
fuerit in me, confitebor οἱ ego iu. eo, indissolubilem
inter Deum et confitentes uniouein declarat à qua
longe recessit negans. Sic divina retributiones
secum habent diviuam justitiam , ex similitudine se
invicem | iuferentes.

οὐρανίων χαὶ αἰωνίων ἀγαθῶν. Οὕτω πάλιν χαὶ ὁ
Χριστὸς ἀρνήσεται oóx, ἐν αὐτῷ, ἀλλ᾽ αὐτὸν, ὡς ἐν
αὐτῷ μηδὲν εΌρὼν, ᾧ χρήσασθαι ἣν ὑπὲρ αὐτοῦ.

Ἔπεὶ δὲ καὶ ὁ ἔχων τὴν χατὰ 815v ἀγάπην ἐν τῥ
θεῷ µένει, καὶ à θεὺς kv αὐτῷ ' χαθάπερ ὁ ἠγαπη- ᾿
µένο, τῷ Χριστῷ θ:ολόγος φησὶν, ὡς τοῦ Θεοῦ µέ-
νοντος bv τῷ ἀγαπῶντι αὐτὸν, ποιεῖται τὴν ὀμολο-
γίαν εἰχότως tv τῷ 85g ὁ ἀγαπῶν ἐν ἀληθείᾳ «hv

Θεὸν, ὡς δὲ xal αὐτοῦ µένοντος kv τῷ θιῷ, ποιήσεται καὶ ὁ θεὸς τὴν ὑπὶρ αὐτοῦ ὀμολογίαν iv αὐτῷ.
Τὸ οὖν, « Πᾶς ὃς ἂν ὁμολογήσῃ iv ἐμοὶ, ὁμολογήσω κἀγὼ ἓν αὐτῷ, » τὴν τοῦ θεοῦ πρὸς τοὺς ὁμολοχοῦν.

τας ἁδιάσπαστον συνάφειαν δηλοϊ,

f; ἀφέστηχε μαχρὰν ὁ ἀρνούμενος. Οὕτως αἱ θεῖαι

ἀντιδόσέις

pe. ἑαυτῶν ἔχουσι τὴν θείαν δικαιοσύνην, ἐξ ὁμοιώσεως χαταλλήλως ἀντεπαγόμεναι.

llla quidem et tanta est similitudo divinarum re«
tributionum cum eis quae Deo offerimus. At consi-

149 '! piv οὖν ὁμοιότης τῶν παρὰ Οεοῦ fpa-

6είων mph; τὰ παρ) ἡμῶν αὐτῷ προσφερόµενα

derale nimiam praemiorum Dei excellentiam ad eos ( τοιαύτη xal οὕτω; ἔχουσα. Σκοπεῖτε δὲ xal τὴν xoQ*

qii ipsum in illo cenfessi fuerint. Nam unusquisque
sanctorum, cuin Dei sit servus, confessionem pro-
tulit in temporanea hac vita, et coram. mortalibus
hominibus, et amplius in. brevi momento hujas
seculi et coram aliquot hominibus mortalibus.
| Dominus aotem noster Jesus Christus, cum Deus
sit et Dominus coeli et. terrze, nos. confitebitur. in
geterno οἱ pereuni mando illo, coram Deo ac Patre,
cireumstantibus angelis, archangelis, omnitiusque

cœlicis p:testatibus, presentibus ompibus ab Adam
usque ad consummotionem seculi heminibus :
omnes enim resurgent et stabunt ad. iribunal Christi.
Et tunc omuibus astantipus, omnibus videntibus,
predicabit et glorific bit ei coronabit eos qui in

περοχἣν διαφορὰν τῆς παρὰ τοῦ θεοῦ ἁμοιδῆς bet)
πρὸς τοὺς ἓν αὐτῷ οῦτον ἐμολογήααντας. Ἔχαστος
γὰρ τῶν ἁγίων, Θεοῦ δοῦλος üv, ἐπαῤῥησιάσατο τὴν
ὁμολογίαν kv τῷ προσκαίρῳ τούτῳ βίψ, xal ἑνώπιον
θνητῶν ἀνθρώπων, μᾶλλον δὲ ἐπὶ καιροῦ βραχέα;
τοῦ αἰῶνος τούτου, xal ix' ὀλίγων οἵων ἔφημεν ἂν-
θρώπων. Ὁ δὲ Κύριος ἡμῶν Ἰησοὺς Χριστὸς, θεὶς
Qv xal Κύριος τοῦ οὐρανοῦ καὶ τῆς γῆς, παδῥισιἁ-
στται ὑπὲρ αὐτῶν kv τῷ ἀῑδίῳ χαὶ ἀχαταλύτῳ ἐχείνῳ
χόαμῳ ἑνώπιον τοῦ θεοῦ xal Πατρὸς, περιεστηκό-
των τῶν ἀγγέλων, τῶν ἀρχαγγέλων, πασῶν τῶν eb-
ῥανίων δυνάµεων, παρόντων τῶν ἀπὸ ᾿Αδὰμ μέχρι
συντε)εἰίας ὀνθρώπων πάντων * πάντες γὰρ ἀναστή-

σοντα: καὶ παραστήτονται τῷ βήµατι τοῦ Χριστοῦ.

finem fidem in eum exhibuerint. Quid oportet cv- [) Καὶ τότε πάντων παρόντων, πάντων ὀρώντω», ἀνα-

nari ostendere valde: eximias illas coremnas, excel-
lentiam horum quie dabuntur. preunioruni, qua nee
oculus nostro similis vidit,
cor cogitavit? Sed ut iusistam eis quie nunc. fiunt
ei videntur, quis serino digne poteril exprimere
gloriam quam tribuit Deus sepuleris sanctorum, os-
siumque reliqhiis, qua omni tempore indesinenter
permanet, sacrum odorcm ob eis emissum, unguen-
torum fontes, gratis sanationum, operationes vir-
tutum, muluformes et. s lurares eorum ín. istis
factas nobis mauifcgiatioues ? .Dicaar. quid eorum

* Ma:tb. x, $3.

nec auris audivit, neque:

χηρύξει καὶ $o£ácat xal στεφανώσει τοὺς μέχρι τέ.
λους τὴν εἰς αὐτὸν πίστιν ἐπιδειξαμένους. TI &t
πειρᾶσθαι δειχνύναι τοὺς ὑπερφυεῖς ἑχείνους στεφά-
νους, τὴν ὑπερδολὴν τῶν μελλουσῶν ἐχείνων ἆμοι-
δών, &; οὔτε ὀφθαλμὸς, οἷος ὁ ἡμέτερος , ἰδεῖν δύνα-
παιιοῦτε οὖς ἀχοῦσαι, οὔτε χαρδία διανοῄσασθαι ;
᾽Αλλὰ καὶ τὰ νῦν ofa xai τὰ ὀρώμενα, tig λόγος
ἀξίως ἑξείποι τὴν ἓν ταῖς σοροῖς τῶν ἁγίων καὶ
τοῖς λειφἀνοις τῶν ὁστῶν παρὰ θεοῦ δύξαν,τῥ παντὶ
γρόνῳ συµπαρατεινοµένην, τὴν να ιδοµένην ix

«τούτων. ἱερὰν εὐωδίαν, τὰ πηγάκοντα µύρα, τὰ χα-

295

TIOWILTA XXV.

plopasa τῶν ἱαμάτων, τὰ ἑνεργήματα τῶν δυνά- A qua in terris illi Deo obtulerunt ? la brevi tempote,

µεων, τὰς π.λυειδεῖς καὶ σω:ηρίους ἡμῖν ἓν τούτοι:
ἐπιφαντίας; Εἴπω τι τῶν παρ' ἡμῶν προσφεροµέ-
νων αὐτοῖς: "Ev ὀλίγῳ χρόνῳ., χαθάπερ ἔφην, ἡ παῤ.
ῥησία τῆ; κατὰ θεὸν ὁμολοχία; ἑκάστου τῶν ἁγίων,
καὶ ἑνώπιον τινῶν ἁβχόντων καὶ βασιλέων * ἀνυ-
μνοῦδαι δὲ χαὶ µεγαλύνουσι τιμῶντες χαὶ δοξάζοντες
καὶ προσκυνοῦντες, οὐχ αὐτοὺς µόνον, ἀλλὰ καὶ τὰς
αὐτῶν εἰχόνα- m be oot v, καὶ πλέον f] δεσποτῶν xal
Ba dtes, βασιλεῖς χαὶ ἄρχοντες, καὶ xdv τὸ ὑπήχοον,
τὀσοῦτον αὐταῖς ὑποπίπτοντες ἐχόντες xal χαίροντες,
ὡς xal τοῖς παιοὶν εὔχεσθαι τοῦτο πρὸ ααντὸς ἄλλου
Χαταλιμπάνειν, oA τινα Κλῆρον ὔλδιον, χαὶ ποιητι-
xbv εὐδαιμονίας τῆς ἀνωτάτω. Δεῖγμα δὲ τοῦτο καὶ
καράστασίς ἐστ. καὶ olov τεροοίµιον τῆς µελλούσης
ἐκείνης ἀποῤῥήτου δόξης, fiv καὶ νῦν ἔχουσιν ἐν οὐ-
ῥανοῖς τῶν δικαίων τὰ ἀνεύματα, καὶ ᾗς ἐν τῷ μὲ)-
àov:t αἰῶνι τεύξονται σὺν τούτοις τὰ συνδιανύσαντα
τὸν κατὰ θεὸν ἀγῶνα σώματα. Ταύπην δὴ τὴν ὑπερ-
6ολὴν τῆς δύξης xal τῶν µελλόντων ἀγαθῶν ὁ Κύ-
pioc ἐνδειχνυμενος, πρὸς μὲν τοὺς ἀγίους αὑτοῦ µα-.
θητὰς xa! ἀποστόλους Bey € ᾽Αμῆν λέγω ὁμῖν *
Syst; οἱ ἀκολουθήσαντές μοι, iv. τῇ παλιγγενεσίᾳ,
ὅταν χαήίσῃ ὁ Yt, τοῦ ἀνθρώπου ἐπὶ θρόνου δόξης
αὐτοῦ, κχαθίσεόθε xal ὑμεῖς ἐπὶ δώδεχα θρόνους,
ΧἈρίνοντες τὰς δώδεχα φυλὰς εοῦ Ἱσραήλ.ν mob; δὶ
πάντα» ἁπγλῶς 60e πιστεφοντας, * Πᾶς, φησὶ», ὅσ-
τις ἀφῖχιν οἰχίαν, ἢ ἀδελφοὺς, f ἀδελφὰς, fl, πα-
tipa, ἢ μητέρα, ij γυναῖκα, €] τέχνα, t| ἀγροὺς ἕνε-

χεν τοῦ ὀνόματός ον, ἆκατοντα πλασίονα λάέψεται, C

xal ζωὴν αἰώνιον κληρονβμήσει * ὁ δὲ φιλῶν πατέρα
— ἡ μητέρα ὑπὲρ ἐμὲ οὐκ Fact pov ἄξιος.ν Ἐπειξὴ
ràp ὁ θιὸς καὶ Πατὴρ τὸν Υἱὸν αὐτοῦ τὸν ἀγαπητὸν
ἔδωχεν ὑπὲρ ἡμῶν, καὶ αὐτὸς ὁ τοῦ θεοῦ μονογενὴς
Tib; ἔδωχεν ἑαυτὸν ὑπὲρ ἡμῶν, καὶ ἡμᾶς, δικαίως
ἀπαιτεῖ, πάντας τοὺς χατὰ γένος ἡμῖν προσήχοντας
Ἄεριορᾷν, ὅταν ἑἐμπόδιον ὧσι πρὸς τὴν εὐσέδειαν,
xai τὸν xat' uüzhv βίον. Καὶ ΣΚ, τὶ λέγω τοὺς
χατὰ γένος προσήχοντας» αὑτην vip τὴν iav.

τοῦ ψυχὴν ἕκαστον παραι:Ίσασθαι, χαιροῦ καλοῦν-
τός, δἰχαιόν τε ὁμοῦ xal ávavyxalov, εἴπερ βυύλεται

sicut dixi, unusquisque sanclerum Deum confessi
Sunt, cora: aliquot principibus et reg bua; honos
ram vero et. exaltant venerantes αἱ glorificantes et
adurantes, ron eos tautum, sed etiam eorum imagi-
nes quasi duminorum, magis etam: quam domino-
rum ct regum, tam reges. qnam prinoipes, ita ante
cas provoluti easque ita libenter eum gaudio haben-
tes, ut desiderent eas liberis pro owni alie hous
reliquere, quasi. quamdam .foliecin ^ breseditatem
celestis beatitudinis auctorem. lloc est exemplar et
argumentum et quasi. exor.lium futur ilius ine-
narrabilis glorie quam aniniz sanctorum jam uunc
habent ín coelis, et quam in. futuro saeculo. conse-
quentur cum eis corpora quis eertamen Dei certa-

- verunt. Quam excellentiam gloriæ lionoramque fu-

tworum Dominus ostenlens, sanctis sui» discipulis
etapostolis dicebat : « Amen dico vobi, tos qui se uli
estis me, In regeneratione, quando «ederit Filius bo.
minis super thronumglorize su, sedebi is οἱ του

super sedes duo.lecim julicantes duodecim tribus

Israel **. » Prorsusautem oninibus lidelibus : « Omuts,
inquit, qui reliquerit domum, vel fratres, vel sorore«,
vel matrem, aut patrem, aut inulierem, aut tilios, aut
agros propter uomen wenn, centuplum accipiet et
Vitain. ;eterram possidelit ; qui autem amat patreni
sul matrem. plus quam me, non est me dignus **. ,
Nam cum Deus et Pater. Filium suum. dilectum
pro nobis dedit, ipsequno unigenitus Dei Filius se-
inetipsum pro. nobis dedit, a. nobis jure exigit ot
omnes nobis sánguine coyjunetos .despiciamus, '
quando sunt nobs impedimentum ad pietatem
piamque vitam. Et quid dico nobis sanguine oon-

, junctus ? Ipsam enim vitam ponere, ten. pore cugen-

te, sífigulis justum est auque necessariuu, ei voli-
jus vilam azteruau consequi, euim. etf ipse D i
Fils suam aniwam po nobis posuerit. Uada
rursum ipse dixit; « Qui non accipit erncem suam
el sequitur me, non est iue dignus . » Crux adiem

est eruciligere cartiem auam cum vitiis et concupi-
scentiis. |

ζωῆς αἰωνίου ἐπιτυχεῖν, ἐπεὶ xal αὐτὸς ὁ τοῦ θεοῦ Yib; τὴν ἑαντοῦ φυχὴν ἔληχεν ὑπὲρ ἡμῶν did x&.
wv αὗτός φῆσιν» « "Oc οὐ λαμδάνει τὸν σταυρὸν αὐτοῦ καὶ ἀχολουθεξ ὀπίσω pou, οὖκ ἔστι µου ἄξιος. »
Σταυρὺς μὲν οὖν ἐστι xal τὸ σταυρῶσαι τὴν σάρχα σὺν τοῖς παθήµασι xal ταῖς ἐπιθνμίαις.

"θταν 60» fj χαιρὸς εἰρήνης τῆς χατ εὐσέδειαν, διὰ D

τῆς ἀρετῆς vexpüv ὁ ἄνθρωπος τὰ πονηρὰ πάθη
καὶ τὰς ἐπιθυμίας, οὕτως αἴρων τὸν σταυρὺν αὐτοῦ

ἀχολφ Ort τῷ Κυρίῳ, Ὅταν δὶ χαιρὸς f διωγμοῦ, .

περιφρονῶν καὶ τὴν οἰχείαν ζωὴν, xai πρ.διδοὺς
τὴ» ἑαυτοῦ φυχὴν ὑπὲρ εῆς εὐσεδείας, εὔτως αἱρει
τν σταυρ)» αὐτοῦ, xal ἀχολουθεῖ ὀπίσω τοῦ Κυρίου,

χαὶ «οὕτω ζωὴν αἰώνιον χληρονομεῖ» « Ὁ γὰρ εὐ-

pere, gnat, τὴν φυχὴν αὐτοῦ ἀπολέσει αὐτὴν, Χαν ὁ
ἀπολέόας τὴν Ψυχ]ν αὐτοῦ ἕνεχεν ἐμοῦ εὐρήτει αὖ-
τὴν. » Τί ἐστιν, O ἀπολέσας τὴν φυχ]» αὐτοῦ εὖ-
ρήσει αὐτὴν; Διπλοῦς ἐστιν ὁ ἄνθρωτοης, ὁ ἑἐχτὺς,
sir ρῶμα λέγω, xal 6. ἐντὺς ἡμῶν ἄνθρωπος, fj iux

0 Μαιν, xix, 99. 0 Mattb. xis, 20; x,37.

lgitur quaudo adest tempus paeis illius quas. est. -
eceunduu pietatem, vir qui pravas passiones at-
que concupiscentias per virtutem. mertificat, ita
tollit crucem 8uam et Dominum sequitur. Si vero
inStel tempus persecutionis, qui propriam contemnit
vitam ct suam ipsíus animam tradit. propter pieta-
tem, ita tollit crucem suam et Dominum sequitur ;
unde vitam æternam possidebit. Ait enim : « Qui
invenerit animam suain perdct eam ; et qui. peri-

: derit animam suam propter me, inveniet cam *5. »

Quid est quod dicit : « Qui perdiderit animam suam
inveniet eam ? » Duplex e&t homo, alius quidem ex-

ieriur, corpus dico, alius interior, scilicel an.ua

* Máwb. x, 38. ** ibid. 29.

$21

GREGORII PALANJE

398

aostra. Igitur si quis secundum exteriorem nóstium A 8rXovóst. Οταν οὔν κατὰ εν ἔχιὺ; ἡμῶν ἄνθρωπεν

homigem 66 in mortem tradiderit, perdit aniwam
suae ab eo discedentem. Qui ergo eam propter
Christum et Evangelium ita perdiderit, vere eam
inveniet, ipsi vitam carlestem et eternam tribicus,
eamque in resurreotione redeptus, atque per eom
talis et ipse factus. etiam. seeundum corpus cœle-
stis οἱ :eternus. Sed quia alia difficilia sunt et magna
et nounisi perfectorum, et ut ita dicam, spostolica ;
erucifigere carnem cuim vitiis εἰ concupiscentiis,
paratum esse ad. dedecus ultinum , ad tarpem pro
virtute mortem — sustinendam , perdere animam
suam propter Evangeliuin , quod deinde adjecit
Dominus, ad solatium est eorum qni talibas supra
gaturam certaminibus essent impares : « Qui enim
vos recipit, id est apostolos, hosque sequentes Pa-
iros et pietatis doctores, ue recipit, inquit; et qui
weerecipit, recipit eum qui me misit **.v

1 Ιοἱγοο illis quidem perfectis receptionem in po-

glerum przeporat, aliis vero non talibus, si illos re- -

oep-rint, salutem porrigit. At vides qnanja inerces
detur eis qui receperint .viventes sccundum Deom
et doctores pietatis ?* Qui enim hos recipit, Patrem
et Filium recipit. Quoinedo ergo oportet eos reci-
pere? Non tantum hospitium et solatium prebere,
sed etiam audire, 19ο alibi spernentes terrens di-

xit discipulis suis : « Qui vos spernit, me speruil;.

et quj me spernit, spernit eum. qui nie asit *?, »

Sei qui hospitium et levamen tribuit eis qui ex Deo C

veniunt, sí hzec propt :r Deua agat, inultam merce-
dem accipi:t; quod declarat Dominus dicens : «Qui
recipit prophetaim in nemine prophete, mercedem.
, prophetze accipiet ; et qui recipit justawi in. nomine
justi, mercedem justi accipiet **. » Quomodo mer-
cedem prophetæ οἱ meccedem justi accipiet? Sicut
Apostolus dixit : « Vostra abundantia illorum ino-
piam suppleat, ut et illorum abundantia vestre
inople sit supplementum **. » Qui enim justum, ut

justum, propter Deum recipit et sublevat, etsi που.

honoiifice babeat, sed tantum parva tribuat don»,
imagina lucraiur ; dixit enim : « Quicunque potum
dederit uni ex minimis istis, calicem aque frigide
tantum in nomine discipuli,famen dico vobis, non
perdot mercedem suam 05). Verum in bis verbis
non solum enrain facit justorum et discipulorum,
$cd inulto magis eorum qui illos accipiunt ; si enint
de illis solinnmodo cursvisset, solam mandavisset
hoepitalitatem, cujus levam'nisque illis prebeundi
foriam?et niedain praescripsisset ; nunc vero addens
ixec verba : iu nomine prophete et justi, ostendit se
mogis de hospitibus curare, horum menteu ad me-
liora Vrausfereus, ut merces eorum virtutem sequa-
twr. Christi ergo Ecclesia. lionoraus. etiam. post
hiortem eos qui vere Secundum Denm vixerunt,
Bítgali$ anni diebus meworiam facit eurum saucto-

* Matth. x, 49. *' Luc. x, 106.

** Matth. x, 41.

παραδῷ τις ἑαυτὸν el; θάνατον, ἀπόλλυσι shy Qv-
yhv αὐτοῦ, χωριζομένην &n' αὑτοῦ. Ὁ γοῦν ὑπὲρ τοῦ
Χριστοῦ xal τοῦ Εὐαγγελίου οὕτως ἀπολέσας ab».
thv ὄντως εθρήδει ταύτην, ζωὴν οὐράνιον καὶ αἰώ».
νιον ταύτῃ προξενήσα;, xal Ev xf, αναστάσει τοιαύ»
την χομισάµενος. xal δι᾽ αὐτῆς τοιοῦτος xal αὐτὸς
καὶ κατὰ σῶμα Υεγονὼς οὑὐράνιος καὶ αἰώνιος, ἸΑλλ'
ἐπειδὴ ταῦτα δύσχολά τε χαὶ μεγάλα, xol τῶν «ε-
λείων µόνων, kay ὡς εἰπεῖν, ἀποστολικὰι τὸ στα.»
ρῶσαι τὴν σάρκα σὺν τοῖς παθήµασι xaY ταῖς ἔπι-.
θυμµίαις, τὸ ἔτοιμον εἶναι ob; ἀθιμίαν ἐσχάσην, καὶ
τὸν αἴπχιστον ὑπὶρ τοῦ χαλοῦ θάνατον, τὸ ἀπυλέααι
τὴν Ψυχὴν αὐτοῦ ἕνεχεν τοῦ Εὐαγγελίου, ὅπερ koe»
ξῆς ΦΊαι πρυῖὼν ὁ Κύριος, πρὺς παραμύθίαν τέ

B ioc τῶν οὗτιος ἀγωνιζομένωὺ ῥπὲρ φύσιν τῶν ἁτε»

λεστέρων * «'O γὰρ ὁμᾶς δεχόμενος, » τοὺς ἀποστά-.
Àow; δηλονότι, καὶ «ob; μετ ἐχείνους Πατέρας xai
Μιδασχάλους τῆς εὐσεδείας, « ἐμὲ δέχεται, φησὶ, καὶ
ὁ ἐμὲ δεχόμενος δέχεται τὸν ἀποστείλαντά pe. »

Τοῖς μὲν οὖν τελείοις ἐκείνοις ἐνεεῦθεν ὑποδοχὴν
ἐοιμάζει, τοῖς δὲ μὴ τοιούτοις ἐκ τοῦ ὑποδέχεσθαι
μκείνους τὴν σωτηρίαν πορίζει. Αλ’ ὀρᾷς Χαὶ πόσος
ὁ μισ(ὸς τοῖς δεχοµένοις τοὺς; κατὰ Θεὺν ζῶντας χαλ
διδασχἆλους τῆς ἀληθείας» ὁ γὰρ δεχόμενος αὐτοὺς
τὸν Πατέρα xai τὸν Yiby δέχεται. Βῶς οὖν δέχεσθαι
τούτους Xp) ;. O5 ξενίζειν µόνον xal ἀναπαύειν, ἀλλὰ
καὶ ὑπακούειν. Διὸ ἀλλαχοῦ οὺς ἀθετοῦντας φοθῶνι
πρὸς 100; οἰχείους μαθητὰς ἔλεγεν ^ ε Ὁ ἀθετῶν
ὑμᾶς ἐμὲ ἀθετεῖ» ὁ δὲ ἐμὲ ἀθετῶν ἀθετεῖ τὸν ἆπο-
στείλαντά pt. o Ἀλλὰ καὶ ὁ δεγίξων χαὶ ἀναπαύων
τοὺς τοῦ θεοῦ, ἐὰν διὰ τὸν θεὺν τοῦτο πράττη, κο»
λὺν λέφεται τὸν piov * καὶ τοῦτο .ὁτλῶν ὁ.Κύ-
pos, ἔλεχεν ε Ὁ Ἠἀεχάμενος προφήτην εἰς
ὕ.ομα Ἱπροφήτου µμιοθὸν «προφήτου Ἀήψεται '
xai δεχόμενος δίχανον εἰς ὄνομα διχαίου piov
δικαίου λήψεται. » Πῶς μισθὸν προφήτον καὶ μισθὸν
διχαίου λήψεται; '0; ὁ ᾽Απόστολός φησι’ « Τὸ ἡμῶν
περίσσευµα εἰς τὸ ἑκείνων ὑστέρημα, ἵνα καὶ τὸ
ἐκείνων περίσσευµα γένηται εἰς τὸ ἡμῶν ὑστέρημα»»
ὁ δὲ τὸν δίχαιον, ὡς δίχαιον, ὄντα, διὰ τὸν θεὸν
δεχόµενος xal ἀναπαύων, xkv ph φιλοτίµως «ἔχῃ,
ἀλλὰ xat µιχρά τινα δῷ, τὰ μεγάλα χερδανεί' « Ὡς
γὰρ ἂν, qnot, ποτίσῃ ἕνα τῶν μιχρῶν 14.5 τούτων

D ποτήριον φυχροῦ μόνον εἰς ὄνομα μαθητοῦ, ἁμὴν

λέγω ὑμῖν, οὗ μὴ ἀπο)έσῃ τὸν μισθὸν αὐτοῦ.» "Ev δὲ
τούτοις τοῖς ῥήμασι xat παραγγέλµασιν οὐ τῶν δι-
Χχίων µόνον xai τῶν μαθητῶν «hv φροντίδα ποιει -
ται, ἀλλὰ πολιῷ μᾶλλον τῶν δεχοµένων αὐτούς' al
Υὰρ ἑκείνων µόνυν ἑφρόντιξε, τὴν δοχὴν ἂν «xpfr-
νει µόνον, xat τὴν δοχὴν ἐχείνων ἐζήτει καὶ τὴν
ἀνά ταυσιν, ὅπως ἂν fjv* νὺν δὲ προστιθεὶς, εἰς ὄνομα
προφῆτου xal μαθητοῦ χαὶ δικαίου, δεἰίχνυσι φροντί»
ζων μᾶλλον τών δεχοµένων, τὴν γνώμην αὐτῶν
ἐπὶ τὸ χρεῖττον μεταπιιῶν, ἵνα χαὶ ὁ μισθὺς ixa-
χολὀυθήσῃ τούτοις μετὰ τῆς ἀρετῆς. Ἡ οὖν Ἔχκλη-

** |] Cor, viri, 15. ** * Matth, x, 42.

HOMILIA XXV.

$30

Χριστοῦ τεµῶσα καὶ μετὰ θάνατον τοὺς χατὰ Α rum qui hinc in illa die decesserunt et ex hae vita

Kc ἁληθῶς ῥήσαντας, χαθ᾽ ἑκάστην ἡμέραν too
o0 μνήμην ποιεῖται τῶν xax! αὐτὴν µεταστάν-
πεῦθεν, xal τῆς ἐπιχήρον ταύτης ζωῆς ἅπο-
ἄντων ἁγίων τόν τε βίον ἑκάστου πρυτιθεῖσα
ιῶν ἕνεχεν ὠφελείας, xal τὸ «έλος ὑποδεικ.
εἴτε μετ εἰρήνης χεχοίµητσαι, εἴτε μαρτυριχῷ
ὃν βίον χατέχλεισε. NOv δὲ μετὰ τὴν Πεντη-
! ὁμοῦ πάντας συναγαγοῦσα, χοινὸν αὐτοῖς ἄνα-
t τὸν Όμνο», οὐ µόνον ὅτι πάντες ἀλλήλοιό

αι, χαὶ χατὰ τὴν δεσποτιχὴν εὐχὴν Ev. εἰσιν . |

γὰρ αὐτοῖς, φησὶ πρὸς τὸν ἑαυτοῦ Πατέρα ἐν

caduca migraveront, tam uniuscujusque vitam in
medio proponens propter utilitatem nostram, quam
mortem ostendens, sive quod in pace dormierint, seu
quod martyrio vitam clauserint. Hodio autem post
Pentecosten, omnibus simul cungregalis, commu-
nem ad 606 hymnum ernitlit, non tantum quoniam
omnes sibi invicem conjuncti sunt, ei quia unum
sunt secundum orationem dominicam : ait enim ad
Patrem in Evaogcliis Dominus : « Da eis ut sit
unum, sicut ego, Pater, in tc, et tu in me, αἱ οἱ ip.i
in nobis opum sint in veritate **. »

ελίοις 6 Κύριος, « ἵνα πάντες ἓν ὧσι, καθάπερ ἐγὼ, Πάτερ, ἓν cot, xal σὺ ἓν ἐμοὶ, ἵνα καὶ αὐτοὶ

v ἓν ὧσιν by ἀληθείᾳ. ο

Ἀόνον τοίνυν διὰ τοῦτο xotvbv αὐτοῖς «dc τὸν Ἁ — Non, inquam, propter hoc solum communem om-

ἀποδίδωσιν fj τοῦ Θεοῦ Ἐκκλησία, ἀλλ) ὅτι
εουδὴ ταύτῃ διά τε τῆς ἁγίας Τεσσαραχοστῆςν
€ μετ αὐτὴν Πεντηκοστῆς, πάντα τὰ ἔργα
at χαὶ ἀνυμνῆσαι τοῦ θεοῦ. Ἐπεὶ οὖν πάντα
v, ὡς [óce- κῶς τὴν ἀρχὴν ὃ χόσµος οὗτος
Ιγένετο ὑπὸ θεοῦ . πῶς ὁ "Aüày ἑἐξώσθη τοῦ
εἴσου καὶ τοῦ θεοῦ * πῶς ὁ πάλαι λαὺς bos:
tel αὐτοὶ παραθάντες ἑξζώσθησαν τῆς πρὺ:ς
ἐχειότητος' πῶς ὁ τοῦ θιοῦ μονοχενὴς Υἱὸς
; οὐρανοὺς ὑπὲρ ἡμών κατῆλθε, καὶ ἔπραξεν
ὶμῶν ἐδαίσια, χαὶ ἐδίδαξε τὰ σωτήρια, ἔπαθέ
ἀπέθανεν ὑνὲρ ἡμῶν, xal ἑτάφη ὣς ἄνθρω:
αἱ ὡς Oe ἀνέστη τριήµερος, χαὶ εἰς οὖρα-
Dev xa χατῆλθεν, ὕστερον μετὰ σαρχὸς ἀνε-

, Χαὶ χαθίσας ix δεξιῶν τοῦ Πατρλς, ἔπεμφεν ϐ

v οὐ)κανάχιον Πνεῦμα * ἐπεὶ οὖν πάντα ταῦτα

ησεν ἡ τοῦ θεοῦ Ἐχχλησία, νῦν xal «b λεῖπον *

tele τε ὁμοῦ χαὶ δειχνῦσα, πόσους xal οἵους
ὡς συνήγαχε πρὸς ζω)ὴ αἰώνιον fj τοῦ Κυρίου
ιοῦ xal Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ παρου-
& fj τοῦ παναγίου Πνεύματος δύναμις, πάντων
κποιεῖται τῶν ἁγίων τὴν μνήμην, καὶ edo: «by
"xi τὸν suh ἁ ποδίδωσι σἡμερὀν.

σωμεν οὖν καὶ ἡμεῖς, ἀδελφόι, τοὺς ἁγίους
WA. Τιμήσομεν δὲ πῶς; "Eàv κατὰ µίμησιν
w χάθᾶρὼμεν ἑαυτοὺς ἀπὸ παντὸς μολυσμοῦ
6 xal πνεύματος, xal ἁκοστῶμεν τῶν χαχῶν
πὰ τῆς ἁποχῆς τούτων πρὺς ἁγιωσύνην φερό-
' kàv παύσωµεν τὴν γλὠσσάν ἡμῶν ἀπὸ ὄρχου

ξιορχίας, ληρωδίας τε xaX λοιδορίας, xai τὰ

ἡμῶν ἀπὸ φεύδους καὶ συχοφαντίας, xat οὕτω
φημίαν αὐτοῖς προσάγωµεν. Ἐὰν δὲ μὴ οὕτως

nibus hymnum solvitEcelesia Dei, sed etiam ut hoc
studio per sacram Quadrsgesimam ipsamque subse-
quentem Pentecosta festivitatem omnia Del opera
proferantur et laudibus efferantur ; ut sciatis. (omnia
brevi sermone comprehendam), quomodo a principio
mundus iste totus a Deo factus est; quomodo Adam
s paradiso et Deo ejectus est; quomodo vetus Dei
pépulus vocatus fuit ; quomodo ipsi quoque trans-
gressi amoti sont a familiaritate Dei ; quomodo uuige -
nitus Dei Filius costos inclinans pro nobis descendit,
et pre nobis nova fecit et salutaria docuit, pro uobis
passus est οἱ mortuus, sepultus ot homo, ut Deus
post tres dies resurrexit, in ccelum unde descendit
postea cum eorpore ascendit, et sedens ad dexteram
Patris, misit inde Spiritum sanctissimum, Igitur
postquam .bzc omnia laudavit Dei Ecclesla, hodie
insuper csetera producens simulque ostendens, quot
et quales fructus in vitam steruam congregarerit
Domini οἱ Dei et Salvatoris nostri Jesu Christi ad-
ventus, necnon virius sanctissimi Spiritus, om-
nium simul sanctorum memoriam facit, omnibus -
que hymnum et. bonorem hac die persolvit.

Nos quoque, fratres, in honore babeamus san-
etos Dei. At quomodo honore habebimus? Si eos
imitati emundemus nos ab omni sorde carnis et
spiritus, a malis abstineamus donec per hanc ab-
stinentiam sd eorum sanctimoniam feramur. Si
lingua nostra a juramentis et perjariis quieverit, si
a vaniloquiis et opprobriis, si labia nostra nec men-
dacium neque sycophantiam locuta fuerint, ita
laudes bonas eis persolvemus. Si autem nosmet-

i$ κἀθάρωμε»ν, ἀχουσόμεθα δικαίως παρ αὐ- D ipsos aic non emendaverimus, jure singuli ab cis

εἰ) ἡμῶν ἕκαστος ἐχεῖνα τὰ τοῦ Θεοῦ πρὸς τὸν
ωλὸν ῥήματα , Ἵνα τί τολμᾷς ἀναλαμδάνειν
ἡμης, xai λαλεῖν διὰ γλώττης χαὶ αὐτὰ xà
[ίων ὀνόματα, xal διηγεῖσθαι εν πάσης ἀρί-
it καθαρότητας πεπληρωμένην 146 αὐτῶν

riiv; Σὺ δὲ ἐμίσῃόας Ἂνν ἑνάρετον βίον, καὶ '

ευιοῦ τὴν «3c φυχἠξ χαὶ εὁῦ σώματος ἀπεδίω-

Δαρότητα, « Εἰ ἐθεώρεις χλέπτην, συνέτρεχες
καὶ μετὰ μοιχοῦ τὴν μερίδα σου ἑτίθεις * τὸ

cov ἐπλεόνασε καχίας, καὶ fj γλὠσσά σου πε-

ean. xvi, 90.
Θλταο.. G8. CLI

audiemus ea qux Deus peccatori dicit verba : « Ut-
quid ausus es in memoriam assumere et lingua pro-
ferre sanctorum nomino, plenamque virtutis et
munditiee conversationem eorum enarrare? Tu vero
odio probam babebas vitam, et longe a te animse et
cerporis ejecisti munditiam. « Si videbas furem,
currebas cum 69, et cum adulteris porgionem tuam
ponebas. Os tuum abundavit malitia, el liuguá tua
concinsabat dolos. Sedens adversus fratrem tuum
loquebaris, et adversus fllium matris tuz ponebas

11

331

GREGORII PALAMJE

semdalum ".» Hymoum non recipit, fraires, Deus A ριέπλεχε δολιότητας * χαθήμενος χατὰ τοῦ ἀδελφοῦ

a talibus oribus, sed neque sancti Dei ; nam si
unusquisque nostrum, si manu stercus tetigeri!, illa
sibi admota nos utitur nisí prius eam abluerit,
quomodo Deus dona accipiet & corpore oreque im-
mundo, nis! prius nos emundemus ? Nam multo
faxdiora stercore peccatuin, dolus, mendacium, in-
vidia odium, avaritia, proditio, turpes cogitationes,
turpiaque verba, infamesque actus illa cousequen-
tes. Sed quomodo emundabitur qui jn ista inciderit ?
Per penitentiam, per confesaionem, per bonhm
operationem, per assiduam ad Deum óoratienem.

«σου χατελάλεις, καὶ χατὰ τοῦ υἱοῦ τῆς μητρός dou

ἑτίθεις σχά»δαλον. » O0 δέχεται ὕμνον, ἀδελφοὶ, ἀπὸ
τοιούτων στοµάτων οὔτς ὁ θεὺὸς, ὀῦτε ol. τοῦ θεού
ἅγιοι: εἰ γὰρ ἕχαστος ἡμῶν τὴν ἑαυτοῦ χεῖρα »&-
πρου ἀφαμένην, οὐ δέχεται΄ προσενεγχεῖν αὐτῷ «t
πρὸς χρείαν, à» μὴ πρότερον αὐτὴν ἐχπλύνῃ, πῶς
ὃ θεὺς δέξεται τὰ ἀπὸ σώματος χαὶ ατόµατος éxa-
θάρτου προσφερόµενσ, ἂν μὴ πρότερον ἑανυτοὺς ix-
χαθάρωµεν ; Πολὺ γὰρ τῆς χόπρου βδελυρω:έρα à
ἁμαρτία, ὁ δόλος, τὸ ψεῦδος, ὁ φθόνος, τὸ μῖσος, f$
πλεονεξία, ἡ προδοσία, xà αἰσχρὰ διανοήµατά τε xal

ῥήματα, xai αἱ τούτὸις ἐπαχολουθοῦσαι μίαβαὶ πράξεις.. ᾽Αλλὰ . πῶς ὁ τούτοις περιπεσὼν πάλιν χαθα[.
ρέται; bii τῆς µετανοίας, ὃτὰ τῆς ἐξομόλόγήσεως, διὰ τῆς «Δγαθοεργίάς, διὰ τῆς ἐχτενοῦς πρὸς «by

Θεὸν δεῄσεως.

Igitur in istis quas celebramus sanctorum merno- ῃ

riis, cum a nostris artibus et laboribus vacamus ;
hiec sit nobis meditatio, quomodo recedentes liberi
erimus 2b eis in quas quisque ceciderit. culpla. οὐ
sordibus. St autem contra animas nostras ludis vel
nugis vel ebrietatiindulgeamus, quomodo fade diem
agentes celebrare sanctos dicinius? Verum, fratres,
ébsecro, absit ut ita eos celebremus, sed acceda-
mus et nos corpore et anima Deo acceptabile$, im
illi festivitatis diebus, ut fiamus et nos partieipes
precibus sanctorum glorise necnon stern: eorum
(δις, quas nos omnes couscqui tribuatur gvatix
et benignitate Domini nostri Jesu Christi, quent
decet gloria cum :cterno ejus Patre, et sanctissimo
bonoque atque vivifico Spiritu, nuuc et semper et
iu &*cula sæculorum. Amen.

Ὅταν τοίνυν ἓν ταῖς ἑορταζσμεναις τῶν ἁγίων
Ηνήμαις ἀπὸ τῶν εεχνῶν ἡμῶν xal τῶν ἔἕπετηδευ-
µάτων Ἑκὰστος σχολάζωµεν, τοῦτο ἡμῶν ἔστω ué-
λέτηµα, κῶς ἵνα ἀποστῶμεν χαὶ ἐλεύθεροι γενώό
µεθα τῶν ὧν ἕχαστος περιέπεσεν ἁμαρτιῶν xal µο-
λυσμῶν, E! δὲ xal τότε παίζοµεν χατὰ τῶν ἡμοτέρων
αὐγῶν φυχῶν xal ἁδιαφοροῦμεν xat µεθύομεν, πῶς
ἄναγνον ποιοῦντες τὴν ἡμέραν ἑορτάνειν τοὺς ἁγίους
λἐγόµεν; "AMA μὴ οὕτως ἑορτάζωμεν, ἀἁδελφοὶ,
παρακαλῶ, ἀλλὰ παραστήσωμεν xai ἡμεῖ; σὠματᾶ
τε xai ψυχὰς εὐαρέστους τῷ θεῷ, κατ αὖτας γοῦν
τὰς ἑορτίους ἡμέρας, ἵνα πρεσδείαις τῶν ἁγίων
μέτοχοι καὶ «αὗτοὶ γενώμεθα τῆς πανηγύρσως xai
εὐφροσύνης ἑχείνης τῆς ἀπεράντον - fic Υένοιτο πάν-
τας ἡμᾶς ἐπιτυχεῖν χάριτι καὶ φιλάνθῥωπίφ «oU

€ Κυρίου : ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ * ᾧ πρέπει δόξα σὺν

tip ἀνάρχῳ αὑτοῦ Πατρὶ, xal τῷ παναγί υ καν ἀγαθῷ xal ζωρποιῷ Ηνεύματι, νῦν καὶ ἀεὶ. καὶ εἰς τοὺς

ἀϊώνας τῶν αἰώνων. Apijv.
HOMILIA XX VI.
Dicta messis tempore ; ubi de spirituali messe.

Omnium Creator et Dominus qui omnia ex nihilo
fccit per suam bonitatem, post. omnia, secundum
abundantiam virtutis suz et ineffabiles nee etiain co-
gitabiles divitias sapientie et benignitatis sus
hominewi creavit, mirabiliter in uno ct. parvo
opere collecta et quasi congregata tota creatione.
Ideo eum ultimo creavit ex utroque murido eompo-
situm, et uirumque mundum exornantem ; visivi-
lem dico et invisibilem. Mentem cnim et sensus in
ipso ineffabilite* counexuit quos mediis quasi per

vineula- conjunxit solertissimis, phantasia, specie D νοῦν γὰρ xal

et imaginaudi facultate. a idem ahimal cohudidit
intellectuale simul et visibile, sicut coelum irrequie-
tum per media immobili terre accommodaverat, et
eumdem mundum fecerat semper stantem semper-
que gyrantenm ; nam ad instar machinz ab uno ar-
Gfice censtructaze homo et iste mundus multani ha-
bent inter se propinquitatem ; sibi invicem prz-
stant, alius quidemy magnitudine, alius vero intelli-

*! Psal. xcix, 19 δε 3.

(1) Exstat spud Mstthatum, p. 11f.

OMIAIA κα” (1).

᾿Εχφωγπυεῖσα ἓν τῷ kao τοῦ θέρους: ἐν gj καὶ
τδρι π}ευ[ιατεικοὺ θέρους.

Ὁ τῶν ἁπάνλέων ποιητῆς x23 Δεσπότης πάντα ix
ph ὄνίων ποιῄσας CU ἀγαθότττα, μετὰ πάντα. χατὰ
τὸ περιὸν αὑτῷ τῆς δυνάµεως, xat τὸν ἄφατον καὶ
ἁπερινόητον πλοῦτον τῆς αὐτοῦ σοφίας τε και I"
στότητος, τὸν ἄνθρωγον ἀπειργάσατο παρ.» frs,
εἰς ἓν καὶ βραχὺ πλάσμα ovvaüpolsac, χαὶ οἷον
συγχεφαλαιωδάµενο; τὴν ἅπασαν χτίσιν. Διὸ xol
ὕστατον τοῦτον εοιμ..ούργησε, των χήσµων ἀμφοτι-
pov ἐχόμενόν, καὶ αμφοτέρους ἐπικοσμοῦύντα τοὺς
κόσμους, τὸν ὁρατὸν τοῦέον λέγω xai τὸν &ópaso. *
| αἴσθησιν ἑαυτῷ cuviyyev ἁῤδήτως,
µέσοις 'οἷον συνδέσµοις Υνήσιωτατοις χρησάµενος
ῥαντασίᾳ xal δόξῃ xal διανοίχ, xat οὕτω τὸ αὐτὸ
πεποίτχε ῥῶον νοερὸν καὶ ὀρώμενον, ὥσπερ xal τὸν
1497 ἀειχίνητον οὐρανὸν διὰ τῶν µεταξυ τῇ αχι-
νητῳ συνῆψε γῇ᾽ χαὶ τὸν αὐτὸν πεπο(ηχα κόσμον
ἑστῶτα ἀε xal χινούμενον" ὡς y2p ἑνὸς τεχνιτου
τῷ ερόπῳ τῆς χατασχευῆς ἄνθριωπός τε.καὶ χόσµος,
οὕτω; πολλην ἔχουσι πρὸς ἄλληλα τὴν συγγἑνειαν'

333

HOMILIA XXVI.

334

ὑπερέχουσι Sb" ἀλλήλων ὁ μὲν τῷ µεγέθει, ὁ δὲ «f À gentia, εἰ ines lromo velut thesaurus in mundo

συνίσει, Καὶ σύνεστιν ὁ ἄνθρωπος ἐντεθησαυρισμέ-
voz τῷ xéoptp, χαθάπερ ἐν οἰχίᾳ µεγάλῃ ποκύολθόν
τι χρημα, πολλῷ τῷ μέτρῳ τοῦ περιέχοντο; ὀλθιώτε-
gov, καὶ οἷον tv βασιλείοις βασιλιχἡ τις σχευἡ ποι-
χίλη xal πολυτίµη;ος΄ τὰ μὲν γὰρ µεγίστοις λίθοις,
ἁλλ᾽ εὐώνοις xal τοῖς τυχοῦσιν, ἡ δὲ μιχροῖς, ἀλλὰ
δυσπορἰστοις καὶ πολυτιµήτοις ἐσχεύασται. Πόσον
οὐρανοῦ «χρείττων ὁ ἀνθρώπινος νοῦς, ὃς εἰκών τέ
ἐστι θεοῦ, xal θεὺν οἷδε, χαὶ µόνος τῶν ἑγχοσμίων,
εἰ βούλεται, Τίνεται, συναιαφέρων τὸ σῶμα τῆς
«απεινώσεως. Πόσον αἴσθησις ἀνθρωπίνη διηνῄνοχε
γῆς, f μὴ µόνον µέτρων χαὶ ποιοτήτων ποικίλων
ςαύτης ἀντιλαμθάνεται, ἁλλ᾽ Ίδη xal τῶν οὑρανίων
ἕψατο τῇ γνώσει σφαιρῶν, xal χινήσεων ᾖσθετο 5:a-
Φόρων, xal πολυσχήµους, άχα δὲ xai πολυσηµάν”
κους συνόδους ἄστρων τε xal ἁστέρων ἔγνω xal δια-

στάτεις, χἀντεῦθεν ταῖς κατὰ νοῦν ἐπιστήμαις τὴν

&pyhv ἑχαρίσστο. Καὶ τὰ μεταξὺ δ' οὐρανοῦ xal γῆς
«àv kv µεθορίῳ νοῦ xai αἱσθήσεως ἑλάττω κατὰ τὴν
ἀξίαν axi, λόγοις ἀναλογίας ὄντα ταυτὰ, καὶ τοῖς
φτριέχουσιν ὄγχοις ὅτι μάλιστα διαφἑροντα. Κατεκό»
σµησε γὰρ τὴν ἡμετέραν φύσιν ὁ θεὸὺς οὕτως, ὡς
οἰχείαν ἑσομένην περιδολἠν ἐπειδῆπερ bx παρθε-
νικῶν αἱμάτων ἑνδύσεσθαι ταύτην ἔμελλε, xal χρειτ-
«όνως µετασχευάσειν͵, xal ἄνω θήσειν, ὑπεράνω πά»
σης ἀρχῆς xa ἐξουσία:, xal παντὸς ὀνόματος ὀνο-
µαζοµένου, εἴτε bv τῷ νῦν alvi, εἴτε ἐν τῷ µέλλον-
«t, Τοῦτο δὴ xal προοιχονομῶν σοφῶς ἅμα xal φιλ-

insertus quemadmodum in magna domo opes su-
perbe multa domus continentis mensura pretiosio-
res. Et perinde 46 in palstiis ades regiz varize sunt
οἱ pretiosz : alia enini ingentibus constant lapidi -
bus, sed vilibus οἱ parvi pretii; alia vero parvis, sed
chariset sumptuosis, Quantum ccelo antecellit mcns
humana quz est imago Dei, Deumque noscit, et si
velis, solus terrestrium Deus, circumfereus corpus
humilitatis? Quantum sensus lumauus dilTert a
terra qui nec tantum telluris mensuras et diversas
percipit operas, sed et coelestes attingit orbes, et
varios multiformesque eorum motus apprehendit,
ncenon multorum indicia casuum, conjunctioucs
stellarum et siderum eorumquc discrimina, unde
intellectuales doctorum supputationes mutuaniur
originem ; pariterque media inter ccelum et terram.
minoris sunt «etimationis ac ea qui sunt in limite,
seusus ct mentis cum sint sub eadem ratione con-
gruenlie ac corpora quibus intersunt. Sic enim.
Deus nostram exornavit naturam quasi futurum
ejus indumentum quam ex virginali sanguine de-—
bebat induere et in melius commutare, ct superne:
collocare super omnem principatum et potestatein.
οἱ omne nomen nominatum sive in presenti sculo
sive iu futuro. Quod pr:zsciens et providens Deus
sapienter.simul et humaniter ita eam multis se:
potius multiformibns decoravit beneficiis. Propter-.
ea eliam duplices seu potius multiplices nobis de-

ανθρώπως, οὕτω πολλαῖς, μὄλλον δὲ παντοδαπαῖς ᾳ dit. cognoscendi. facultates; mentem, sensum et

αὐτὴν ἑτίμησε χάριαιν * ἐπειδὴ δὲ xol διπλᾶς, μᾶλ-
λον δὲ xai πολλαπλᾶς ἡμῖν ἔδωχε τὰς γνωστιχὰς
δυνάμεις, νοῦν τε xaX αἴσθηῃσιν, xal τὰ μεταξὺ χα-
ρισάµενος, διὰ τοῦτο xat τῶν εἰς γνῶσιν καὶ πρᾶτιν
ποίηχεν ἔχαστον.

Θέρους οὖν ἁρτίως ἐστὶν ἐπέτειος ὥρα, xat θέρος
οὐχ ἐν ἡμῖν ' οὗ γὰρ αἰσθητὸν µόνον, ἀλλὰ xal λο-
χιχὸν xal πνευματικὸν παρ) ἡμῖν ἐστι θέρος; καὶ

£v τοιούτων ἑχατέρου θέρους χαιρὺς ὁ ἐνιαντοῦ

κύχλος ἅπα;, Νῦν οὖν ἐπεὶ τῶν τοῦ ἱεροῦ περιδόλων
ἑντὺς ἱστάμεθα, μικρὺὸν ἀναχύψαντες ἐχεῖθεν, τὰς
ἑλτίδας bw" αὐτὸν σχῶμεν, χαὶ µεταθέντες ἄνω τὸν
ἡμέτερον. νοῦν, τοῦ λοχικοῦ τε xal πνευματικοῦ
θέρους ἐν περινοίᾳ γενώμεύα περὶ ὧν xot ἡμεῖς

media inter ipsa largitus, item quamcunque po-.
tentiarum ad coguitionem οἱ opérationem nobis
infusarum duplicem multiplicemve constituit.

προχειµένων ἡμῖν διπλοῦν τς xal πολλαπλοῦν. π.-

Ecce adest tempus messis, et messis in nobis
deest, Non eniro sensibilis tantum, sed et spiritua-
lis mentalisque nobis est messis, et utriusque mes-
sis tempus anni orbis totus. lgitur nos hodic cum
sacris ædibus continemur et Deo astamus, pau-
lulum inde mentem erigentes spem in co nostram
ponamus. Mente ad superna translata, in cogitationa
intellectualis et spiritualis messis versemur, de
qua nos hodie pauca vestrz charitati dicemus ; uti-

ya, πρὸς τὴν ὑμετέραν ἀγάπην ἐροῦμεν νῦν, &gop- D nam inde studia in salutem accendamus. Ego eniui

μὲν ὑμῖν χἀντεῦθεν πρὸς σωτηρίαν πορίζοντες. Ἐγὼ
ΥΑρ καθ’ ἑχάστην τοῦ ἐνιαυτοῦ περίοδον, ταύτης δὴ
τῆς ὥρας ἐφισταμένης, ὁρῶν τοὺς πλείους ἔξω τοῦ
ἄστεως χεοµένους, xal περὶ τὸ θέρος πονοῦντας, xal
shy τῶν καρπῶν συλλογὴν καὶ συγκομι»ὴν, τοιούτους
ἐπ ἐμαυτοῦ στρέφω τοὺς λογισμοὺς, ὡς ἐπεὶ xal
θέρος ἐστὶν ἀνθρώπων, τούτους ἑκχόπτον ἀπὸ τοῦ
παρόντος προθχαίρου xai παραῤῥέοντος Ρίου, xai
μετάγον εἰς ἕτερον μέλλοντα xat διαµένοντα βίον,
&ga τίς τοὺς ἀφύχνυς θερίζων στάχυς, 1| θερίζειν
ἑτέρους µισθούμενος, xal τοὺς χαρποὺς ἐχλέγων, 1
παρὰ τῶν ἐχλεγόντων ὠνούμενος, χαὶ συνάγων HI:
ἀποθήχην, xai τοῦ μέλλοντος αὐτὸν χαταλήψεσθαι
ερισαοῦ τούτου ποιεῖται μνήμην, καὶ φοοντίζει τῷ

singulis anni periolis, adveniente hoc tempore,
cum plerosque video extra urhem diffusos et labori
incumbentes messis necnon frugum collccuonis et
coacervationis, istas in me velvo cogitationes :
quippe cum adveniente bominum messe, messores
lios »uccidunt ab liae przsenti et pereffluente vita,
et eos adducunt in alteram futuram et permanen-
tem vitam, numquid est ex metentibus spicas ina-
nimes, vel ex alios conducentibus ad messem, vel
ex colligentibus fructus, seu ex ementibus ac colli-
gentibus et in horrea coacervantibus qui m:more-
tur messer illam raanentem, et cogitet deaniniarum
agricola, desiderans suam in tempore futuram veve-
latio:em et mercedem | recipiendam in hgrreis cog.

339

GREGORII PALAMJE

lestibus; vel totus jn terram pronus num est qui. A γεωργῷ τῶν φυχῶν ἑπέραστος ἀναφηνῆνει κατὰ

sursum mentein non erígat nec a Lerreuis assurgat?
Sed ita sit, nihil a gentihas diserepamus ; bis enim
terrenis cogitationihus lotis anima et corporis viri-
pus incumbere, nam nullam oumino. habent ratjo-
nem futurorum, nec spen, uec intelligentiam de
ceelestibus. Ideo scriptum esl ; Omnis vita impil in
cogitatione humilium et corruptibilium. ldeo etiam.
Christus iu Evangeliis ad nos dixit : « Nolite solli-
eiti esse animae vestrsie quid manducetis, quid.bibatis
et quibus vestiamini, » etaddit : « Hzc enim omnia
gentes inquirunt **. » Non a labore amoyet, sed a,
sollicitudiue arcet ut spe in Deo collocata, non
desperatam operationem operemur nec in ea male.
confidamus. Nolite ergo solliciti esse dicentes :

χαιρὸν, xai τῶν ἐν οἀρανοῖς ἁποθηχῶν «60tou χαὶ
μονῶν ἄξιος; ἤ-δλως ἕκαστος πρὸς Υῆν χέχυφεν,
ὥσπερ τὰ σῶμα οἱ. αὑτουργοῦντες, οὕτω. τὸν λοχι-
σμὸν οὐχ ἀνανεύοντα ἔχων, οὐδὲ τῶν γηΐναν ἆπανι-
αχάµενον; Ἁλλ εἰ τοῦτο, τῶν ἐθνικῶν οὐδὲν διαφέ-
poutv* EA ἑχείνων γὰρ τὸ ταῖς Υηνοις φβοντίσιν
ἑνασχολεῖσθαι πάσῃ δυνάµει φυχῆς xal οῴμετος
οὐδὲ γὰρ ἔχουσι λόγον τῶν μελλόντων οὐδένα, πάν-
τως οὐδὲ πίστιν, ἣ ἔννοιαν περὶ τῶν αὐρανίων, διὰ
φοῦτο κατὰ 95 γεγραμμµένον, Όλος 6 βίος τοῦ ἀσεθοῦς
ἐν φροντίδι τῶν κάτω xal φθειροµένων’ διὰ xai ὁ
Χριστὸς ἐν τοῖς Βὐαγγελίοις πρὸς ἡμᾶς εἰκών. « Md
μεριμνᾶτε τῇ φυχῇ ὑμῶν, εί φάγητε xa). «i αίητε,
μηδὲ τῷ σώματι ὑμῶν cl ἐνδύσησθε, ». προσέθηκρ’

Quid manducabimus, vel quid bibemus, velquo ope» B Ταῦτα γὰρ πάντα «à ἔθνη ἐπιζησεῖ. » Οὐχ ἅπανια
riemur,jhoc jugiter animo volventes ita uj urgentem o«q δὲ τῶν ἔργων, ἀλλ) ἀφιατᾷ τῆς µερίµνης, πρὺς
iaopiam quasi excusantes mentem in ista torquen- Θθεὺν τὴν ἑλπίδα peas τιθοὶς, ἵνα μήτε ἀνελπιδα τὴ
tes intendamus, superne aspicere dedignau.Propter- ἐργασίαν ἔχωμεν, μήτε ix αὐτῇ χαχῶς εν ἐλπίᾶρ,
ea sic Deus nostram. condidit naturam ut corpore — « Mh οὖν µεριμνήσητε, λέγοντες * T( φάχωµεν, d «j
non immobiliter stante, sed moveri et ad locum — q(upev, ἢ τί περιδαλώµεθα. » διανοούμενοι velita
transire pollente, et omnia quibus opus est facti- διηνεκῶς, καὶ προσδοχωμένης αἰτίας, οἷον. ἀπολεχό»
tante, in aliis potentiis cogitatie esse possit, ut µενοι, xal τὴν φυχὴν εἰς τοῦτο καφατείνρντες xa χαβ»
corpus quidem quz sua suüt operetur, anima ΥΘΓΟ ad έλκοντες, xa) πρὸς τὰ ἄνω βλέπειν od. ανγχωραῦντες'
Deum suspicientes quaeramus abeo coelestia ;jídeo nhos διὰ τοῦτο γὰρ xal τοιαύτης ἡμῶν thy. φύσιν xa3e-
bortatus ut non. solliciti animæ simus, quod est gen- — &xeóag:y ὁ θεὺς, ὥστε τοῦ οώματας οὐκ hptuopyses

tium, addidit : « Quzrite primum regnum Dei et ju-
stitiau ejus, et. czlera adjiclentur vobis. » Quibus
monstravit quoniam si anims meditationes ad Deum
attentas habes, nullum inde detrimentum in rebus
curpori necessariis patieris, sed magis illa indubi-
tanter habebis cum animae salute, Domino dispen-
sante. liie est cnim qui aperit manum suam et im-
plet omne animal benedictione. Ad eum dixit Da-
vid : « /Estatein. et ver tu. plasmasti ea "*, ». non
modo de visibilibus loquens sed etiam de invisibi-
libus. ideo veri etatem praetulit; nam uisi facta

µόνον, ἀλλὰ καὶ χ.νουµένου xol µεταχωουμµένσα, »0)
πᾶς οὗπερ ἂν ᾗ χρεία πράττοντνος, bv ἄλλαις Σύνμαθαι
τὸν λογιαμὸν εἶναι ἵνα τῷ μὲν (odi past νὰ. τούτῳ
κατάλληλα ἑργαζώμεθα, τῇ δὲ duyfy πρὸς «bv Osby
βλέποντες ζητῶμεν παρ) αὐτοῦ νὰ οὐράνια' ἐπεὶ xal
παραγτείλας μὴ μεριμνᾷν. τῇ quy, τοῦτο γὰρ τῶν
iv, npositnxs ᾿ Ζητεῖτε δὲ πρῶτον τὴν. paz-
λείαν τοῦ θεοῦ, xat τὴν διχαιοσύνην αὐτοῦ, xal
ταῦτα πάντα προστεθήσεται ὑμῖν, » δειχνὸς dg
εἴπερ τὴν κατὰ ψυχὴν µελέτην πρὸς Goby ἔχεις,
οὐδὲν ἀντεῦθεν ζηµιωθήσῃ περὶ τὰς τοῦ. σώματος

infidelium seu pravorum operum liominumve præ- xpsixe μᾶλλον μὲν οὖν χαὶ τούτων ἀνελλιπῶς ἕξεις
cisione, minime virtutibus ad instar veris flo- μετὰ τῆς κατὰ φυχὴν σωτηρίας, τοῦ Θεοῦ χορη-
gesccres. γοῦντος * αὗτὸς váp ἐστιν ὁ ἀνοίγων τὴν χεῖρα αὐτοῦ:
χαὶ ἐἑμπιπλῶν πᾶν ζῶον εὐδοχίας' πρὸς ὃν xal ὁ Δαδίδ φησι": θέρος xaV ἔαρ σὺ ἔκλασας 2096 * »
οὗ τὰ ὀρώμενα μόνον λέγων, ἀλλὰ xai τὰ τοῦ πνεύματος. διὸ xal τοῦ ἔαρος τὸ Ἰθέρος αροέθηκεν * tà»
Y&p ph ἐχχοπῆς Φθάσας τῶν ἀπίστων, f| xal τῶν φαύλων ἔργων τε xai ἀνθρώπων, οὐχ ἑνεαρίσεςς

ταῖς ἀρεταῖς.

Est ergo, fratres, est et messis el ver et semen D

non corporale tantum sed et intellectuale, nec
modo intellectuale sed et spirituale, sicut et planta-
Ho, οἱ vindemia, et illis similia sicut etiam agri-
cultura et arva, Hujus arvi Deus est agricola prout
Apostolus ad Corinthios scripsit : « Dei agricultura,
Dei zedificatio estis '* ; » ei ipse Douinus ad disci-
pulos dizit : « Ego sum vitis, vos autem palmites ,
el l'ater meus agricola est 15. » et rursus alibi de
sejpso : « Exiit qui seminat seminare semen
suut) "*,» quod est verbum doctrine. lgitur si ver-
bum doctrina habet rationem. seuinis spiritualis,
certo est istius seminis. messis per (dem per-

" Matib, v), 51,53. 1? Psal, LxXxiu, 47.

"! ] Cor. 111, 9.

Ἔστιν οὖν, ἔστιν, ἁδελφοὶ, καὶ θέρος καὶ fao χαὶ
σπόρος, οὐ σωματικὸς µόνο», ἀλλὰ xai λογικός»
οὐδὲ λογιχὸς µόνον, ἀλλὰ xal πνευματιχλς, ὥσπερ
xai φυτεία xai τρυγητὸς, xal τὰ τούτοις ἀχόλουθα;:
ἐπε' καὶ γεωργία τε χαὶ Ἱεώρχιον. To δὲ τοιούτου
γεωργίον γεωργός εστιν 6 tbc, ὡς xal ὁ Απόστολος
πρὸς τοὺς Κορινθίους φησίν ' «Θεοῦ γεώργιον, θεοῦ
οἰχοδομή ἔοτε. Καὶ αὐτὸς ὁ Κύριος tol; μαθηταῖς
ἔκεγεν' e "Evo εἰμι ἡ ἄμπελος, ὑὁμεῖς τὰ κλήµατα'
ὁ Πατήρ poo à γεωργός ἑστιγ. » Καὶ ἀλλαχοῦ. πάλον
περὶ ἑαυτοῦ: « Ἐξῆλθεν ὁ σπείρων τοῦ σπεῖραι τὸν
σπόρον αὐτοῦ * » 6 δὲ σπόρος οὗτος ὁ Ἰόγος τῆς διδα-
σχαλίας ἐστίν, Ἐπεὶ οὖν à. λόγας τῆς διδασχαλἰίας

1 joan, xv, 4. !* Mattb. xni, δ.

331

HOMILIA XXVI.

338

«03 Πνεύματος σπέρματος ἔχει λόγον, ἔστι τοῦ σπό- A fecta. [terum ista Domhrus ostendens, cum botes

ρου τούτου πάντως καὶ θερισμὸς τελούμενος διὰ πί-
στεως * xal τοῦτο δηλῶν πάλιν αὐτὸς ὁ Κύριος, áp-
χοµένων προσέρχεσθαι πρὸς τὴν αὑτοῦ πίστιν παν-
δημεὶ τῶν ἀνθρώπων, πρὸς τοὺς οἰχείους μαθητὰς
ἔλεχεν € Ἑκάρατε τοὺς ὀφθαλμοὺς ὑμῶν, χαὶ θεά-
σασθε τὰς χώρας, ὅτι λευχαί εἰσι πρὸς θερισμὸν
ἤδη, xal à θερίζων μισθὸν λαμθάνει, xal συνάχει
καρπὸν εἰς ζωὴν αἰώνιον. » Καθάπερ γὰρ ὑπὸ «ἲς
«οὗ αἰσθητοῦ ἡλίου θέρµης, οἱ στάχυες ξηραινόµε-
vot, xa τὴν ἀπὸ τῆς ὑγρότητος ἀποτιθέμενοι βαφὴν
λευχαίνονται, καὶ Ἰ 9 πρὸς θερισμὸν xal αυγχο-
μιδὴν πεφύχαδιν ἔτοιμοι * οὕτω xal τότε τοῦ ἡλίου
τῆς δικαιοσύνης διὰ σαρχὺς ἐπιδημοῦντος τῇ vf,
δυνάμει τῆς αὐτοῦ παρουσίας αἱ φυχαὶ τῶν ὀνθρώ-
πων ἑλευχαίνοντο χαθἀιρόµεναι, µετασχευαζοµένης
te ἐκ τοῦ ἑνηδόνου Ῥίου xai διαῤῥέοντος ἐγγινομέ-
νης αὐταῖς Ἰπισχοτὴσεώς τε xal διαχύσεώς, xa
οὕτως ἔτοιμοι πρὸς τὸν πνευ ματικὸν θερισμὸν σαν,
ὥστε τῆς ἁσεβείας xai τῆς ἀπιστίας τελεώτερον
ἀποκοπῆναι, καὶ διὰ τῆς ἀληθινῆς πίστεως αυναχθῆ-
vat εἰς ζωὴν αἰώνιον. Καὶ εἴ τις ἐθέλει κατανοῆσαι
τοῦ λόγου τούτου τὸ ἀληθὲς, ὡς ἡ δύναμις τότε τῆς
τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ παροὐάϊίας ἑποίησε
τὰς καρδίας τῶν ἀνθρώπων olov λευχοτέρας xal
καθαρωτέρας xai ἑτοίμους. phe τὴν πίστιν «i; ὃεο-
σεθείας, ἀναλοχισάσθω, ὅτι τὰ ἔθνη πάντα τότε θεὸν
μὲν οὐχ ὠμολόγουν ἕνα δεσπότην xal χτίστην τοῦ
παντὸς, flo δὲ καὶ σελήνῃ xa ἄστροις xal ἑτέροις

ex omni parte inciperent ad eun secte Jere, suis Vixit
discipulis : «Levate oculos vestros et videte veyidrts
quoniam albse suni jams sd 'fhesyem'; et qui'metit wier-
cedem acripit, et congregat fructam in vitiiin ietét-
nam". »Etenim sicut sensibili sole'ssstoante arescttht
spicse, et dimissa ex humore accepte viriditate alte-

'scunt,et ad messem coacerystionemne disponontur,

jta sole Justititise per carnem interram adventante ,
virtute ejus prseseutise hominure anima purgatie de -
&ibahantur, commuista nigritudine illis ex voluptuo-
sa dissolutaque vita adveriente, 'et ita paratae erant
ad messem spiritualém, ut rebechtis reliquis in(ideli-
tatis εἰ impietatis radicibus per veram idem cengre-
€sreutür in. vitam zternam. Et si quis vult serto-
nib virtatem pérpendere, quantdm virlus present ee
Domini nostri Jesu Christi fecit corda hominum
quasi candidiora et puriora et párats ad &dem Ji-
vins religionis, stteate recogitet quoniam lunc
Deum non conütebantur solum Deminurm οἱ ereate-
rem mundi, seed soli et lun2 et astris csetorisqie
creaturis eorumque idolis velu£ diis divinos redde-
bent honores; virlus autem przesentig Christi om-
nes induxit ut unum Deuro copfiterentur omsiem
Creatorem et Dominum. Et illud quod Abrahiun,
Is2ac εἰ Jacob necnon Moyses ilie et lex ab eó ad
solum Judsmorum populum data qui Jubebantur
unuin adorare Deum, istam solam nationem usque
8d finem continere aep potett licet ey pawibas jam

κτίσµασι xal τοῖς τούτων εἰδώλοι; ὧν θεοῖς προσ- 6 diu illis transmisso hoe divino degmete hoc Ίβνσαι

éxstvio * ἡ δὲ δύναµις τῆς τοῦ Χριστοῦ παρουσίας
πάντας ἀνέπεισεν ἕνα θεὸν ὁμολογεῖν τοῦ πἀντὸς
δεσκότην xal ποιητἠν. Καὶ ὅπερ ἴσχυσεν ᾿Α6ραὰμ,
ἹἸσαὰκ, Ἰαχὼδ, xai Μωῦσῆς ἐχεῖνος, xat ὁ ἐχείνου
δεδοµένος νόμος, ἐπὶ µόνου τοῦ γένους τῶν Ἰονδαίων,
Iva οέδειν τούτους ἀναπείσας Θεὸγ,. καὶ οὐδ ἐπὶ
τούτου µόνου τοῦ γένους διὰ τέλους ἴσχυσε, xaltot

in omnes gentes virtus Domini pra:scalis operata
est. Et sic parate erant regiohes ad splritmalem
messem, plerisque ez omni pnatiene credentibus
Unum esse omnium effectorem, certatjm appropc-
rantibus ad Christum veramque Dei religionem, in-
telligenter audientibus propbcticàs et sgostolicas
priedicationes Scripturasque scrutantibus.

παρὰ τῶν προγόνων ἄνωθεν αὐτοῖς δεδομένου τοῦ θείου δόγµατος, τοῦτό ἐπὶ πάντων γενῶν τε xoi
ἐθνῶν fj δύναμις τῆς τοῦ Κυρίου παρουσίας εἰργάσατο, xal οὕτως ἔτοιμοι γεγόνασιν αἱ χῶραι πρὺς
«ον πνευβατιχὸν δερισμὸν, ἀπὸ καντὸς ἕθνους τῶν πιστευσάντων ποιητὴν Éva τοῦ — mavth; εἶναι, προσ»
ερχοµένων ἑτοίμως εἰς Χριστὸὺν, xal τὴν ἀληθῆ θεοσέδειαν τῶν μετὰ συνέσεως ἁχουόντων τοῦ προ”
φητικοῦ xai ἀ κοστολιχοῦ χηρύγµατο;, xat τὰς Γραφὰς ἐρευνώντων.

Οὕτω xal µόνον φανεὶς ἐπὶ γῆς ὁ Κύριος, πᾶν
γένος ἀνθρώπων ἀπὸ τῆς τῶν εἰδώλων Ίχειρε πλά-
νης, εἰ xal μὴ πάντας εὐσεδεῖς ἀπίδειξε * χαὶ γὰρ
xai ἐν τῷ μέλλοντι αἰῶνι fj, δύναμις τῆς δευτέρας
παρουσίας αὐτοῦ ἐγερεῖ πάντας ἀπὸ τοῦ θανάτου,
εἰ καὶ μὴ πάντας ἀξιώσει "τῆς ἁληθινῆς ζωῆς * οἱ
μὲν γὰρ ἀσεθεῖς τε χαὶ δυσσεδεῖς, καὶ οἱ μὴ λαθόν-
ες ἐνταῦθα δι ἐξομολογήσεως xal µετανοίας τὴν
«àv ἡμαρτημένων συγχώρησιν, ὡς μήτε φυλάξαν-
σερι μήτε χαθάραντες ἑαυτοὺς ἀπὸ τῶν ἀἁμέτρων
ἐπιθυμιῶν τῆς σαρχὸς, al εἰσιν ἀδδηφαγία, xal o-
λυποσία, xaX μέθη, χαὶ τρυφὴ, παρ ὧν ἡ ἀμετρία
πηγάζει τῶν ὑπογαστρίων παθῶν, µαλαχίαι, «op-
velat, μοιχεῖαι, xat πᾶσα ἀχολασία, παρ᾽ ἦν ποθεινὰ
γΐνεται τὰ μυσαρὰ ῥήματα xal ἀχούεματα, ὡραί-

** joan. ww, ὅδ.

Statim sc Dominus apparuisset in terra totum
hominum genus ex idolerum erroribus eduxit, elsi
non omnes pios effecit. Et quidem in futuro &zeculo
virtus posterioris ejus manifestalionis omues a
morte excítabit, et taunen non omues vera dona-
bit vita. Impii enim et irreligiosi et qui per con-
fessionem et p&initentiam peccatorum veniat ac-
cipere non meruerunt, pariter qui se non imu.uues
ser'averunt nec purgaverünt ab Inordinatis carnia
concupiscentiis, quæ sunt ingluvies οἱ coinpolatio
et ebrietas et comessatio ex quibus scaluriunt la-
scive ventris libidiueg, mollities, fornícationes,
adulteria, et omnes intemperantia qua jucunda
sunt, obsceng in dictu et auditu, in speclaculis οἱ
saltationibus : hee autem cum sumptus exigant,

329

GREGORII PALAMJE

940

fures, avaros, injustos, prædatores faciunt eos quos. A σµατά τε xal ἐπιτρίμματὰ, ἑαῦτα δὲ δαπάνας ixt-

pertrabunt ; et quid necesse est dicere inde fluen-
tia odia el pugnas et inpumeram turbam cupidita-
tum eti cogitationum quibus obnoxia hsec anima
obruitur? Qui igitur ab istis se non servaverunt
nec Deum propitium per coufessionem et pœuiten-
tam reddiderunt, resurgent quidem, sed amariorem
morte vitam experientur, doloribus et ꝓrumnis et
angustiis ei confusioni traditi perpetuis, et vermibus
jrrequie!is exesi necnon tenebroso et inexstinguibili
igne eonsumpti, ita ut Isaias propheta dixerit ;
ε Consumentur impii et peccatores simul, nec erit
- qui exstinguat ***"*,» Ideo et Apostolus ad Ephesios
- hoc uit : « Scitote intelligentes quod omnis forni-
cator-aut immundus aut avarus quod e»t idolorum
servitus, non babet haereditatem in regno Christi
:et Dei **. » Et adhuc instaus, aliaque docentibus
os occludens, « Nemo vos, addit, seducat inanibus
verbis; propter bzc enim venit ira Dei iu filios dif-
Jidentiz. Nolite ergo effici participes eorum 9. »
Similiter ad Corinthios scribens rursus idem ait :
« Nolite errare ; neque fornicarii, neque idolis ser-
-vVientes, neque adulteri, neque molles, neque ma-
sculorum cencubitores, neque avari, neque fures,
neque ebrii, neque maledici, neque rapaces regnum
Dei possidebunt ?*. »

Recte auiem credentes in Dominum nostrum Je-

sum Christum, et fidem operibus manifestantes, C

sibimetipsis invigilantes, vel se per confessionem et
poenitentiam emundantes 4 sordibus peceatorum su»
pra enumeratorum, et contrarias vitiis virtutes exer
centes, lemperantiam, castimoniam, charitatem,
eleemosynam , justitiam et veritatem. Isti omnes
redivivi audient ipsus eclorum regem : « Venite,
benedicti Patris mei, percipite paratum vobis re:
gnum a constitutione mundi * ; » el sic cum Christo
regnabunt regnum coeleste et pacificum sortiti , et
perpetuo viventes in huce ineffabili quæ vesperam
non babet nec nocte interrumpitur, el conversantes
cum sanctis a szculo in inenarrabilibus deliciis in
sinu Abrahae ubi non est dolor, neque luctus neque
gemitus. Inanimium enim spicarum una est messis,

ζητοῦντα, Ἀλέπτας, πλεονέχτας, ἀδίχους, ἅρπαγας
πὀιεῖ τοὺς ἁλόντας. Καὶ τ{ δεῖ λέγειν τὰ ἐἑντεῦθεν
plan, τὰς ἐντεῦθεν µάχας, τὸν puplov ἑσμὸν τῶν
ἐν τῇ duy] τῆς ἀτιμίας παθῶν καὶ ᾿λογισμών; Ol
τοῖνυν ᾽᾿μ] φυλάξαντες ἑαυτοὺς Ex τούτων, ἃ uh
ξιλεωσάμενοι τὸν 8cby δι’ ἐξομολογήσεως xal μετα-
νοίας, ἀναστῆσονται μὲν, ἀλλὰ Ὀανάταυ δεινοτέραν

ὑποστήσονται ζωὴν, ὁδύνῃ xal θλίφει xal στενοχω-
pla, καὶ αἰσχύνῃ παραδοθέντες ᾽ αἰωνίφ, σχώληξιν
ἀχοιμήτοις συνδιαιτόµενοι, xal σχοτεινῷ καὶ ἁἀσδέ-
στῳ συγκαιόµενοι πυρὶ, ὡς καὶ ὁ προφήτης Ἡσαῖας
φησὶν, ὅτι. ε Ἐχχαυθήαονται οἱ ἄνομοι, χαὶ οἱ
ἁμαρτωλοὶ ἅμα, xal οὖκ ἔσται ὁ σδέσων. » Διὸ καὶ
ὁ Απόστολος πρὸς Ἐφεσίους, « Τόῦτο, φησὶγ, ἔστε
γἰνώσχοντές, ὅτι mig πόρνος, fj ἀκάθαρτος, ἡ mas-
ονέχζης, 5; ἔστιν εἰδωλολάτρης, οὐχ ἔχει χληρονο-
µίαν 150 ἐν τῇ βασιλείᾳ τοῦ Χρισιοῦ xai θεοῦ * »
καὶ προσἀσφαλισάµενος ἔτι, καὶ τοὺς ἄλλως διδά-
σχοντας ἐπιστομίζων Exáyct * « Mile ὑμᾶς ἁπα-
τάτω χενοῖς λόγοις '-διὰ ταῦτα γὰρ ἔρχεται ἡ ὀργὴ
«00 θεοῦ ἐπὶ εοὺς υἱοὺς τῆς ἀπειθείας μὴ οὖν
γίνεσθε συµμέτοχοι αὐτῶν. » Καθάπερ χαὶ Koptv-
θίοις ἐπιστέλλων πάλιν ὁ αὐτός φησι’ «€ Mh. πλα-
νᾶσθε · οὔτε πόρνοι, οὔτε εἰδωλολάτραι, οὔτε μο'χοὶν
οὔτε μαλαχοὶ, οὔτε ἁρσενοκοξται, οὔτε πλεονέχταέ,
οὔτε χλέπται, οὔτε µέθυσοι, οὐ λοΐδοροι, oy ἅρπα-
(5, βασιλέίαν θεοῦ οὗ χληρονομήδονσιν. »

Οἱ δὲ πιστεύοντες ὀρθῶς εἰς τὸν Κύριον ἡμῶν
Ἰησοῦν Χριστὸν, καὶ τὴν πίστιν δι’ ἔργων ἐπιδει-
χνύμενοι, xal φυλάτέοντες ἑαυτοὺς, ἢ καὶ δι’ ἔξομο-
λογῄσεως καὶ µετανοίας καθαίροντες ἀπὸ τῶν µο-
λυσμῶν τῶν προειρηµένων ἁμαρτιῶν, καὶ τὰς ἀντι-
θέτους τῶν χαχιῶν ἀρετὰς ἐργαζόμενοι, τὴν Eyxpá-
τειαν, τὴν σωφροσύνην, τὴν ἀγάπην, την ἔλεημο-
σύνην, τὴν διχαιοσύνην, την ἀλήθειαν, εὗτοι πάντες
ἀναστάντες ἀχούσονται παρ) αὑτοῦ τοῦ βασιλέως
τῶν οὐρανῶν * « Δεῦτε οἱ εὐλογγμένοι τοῦ Πατρός
pho, χληρονομήσατε τὴν ἡτοιμασμένην ὑμῖν βασι-
λείαν ἀπὸ καταθολῆς χόοµου * » καὶ οὕτω συµδασι-
λεύσουσι τῷ Χριστῷ, βασιλείαν οὐράνιον καὶ ἀσά-
λευτον χληρονομήῄσαντες, xat ζῶντες τὸν ἀεὶ χρόνον
ἐν qur ἁποῤόήτῳ xal. ἀνεσπέρῳ, xal μηδεμιᾷ ποτε
νυχτὶ διαχοπτοµένῳ, χαὶ συνδιαιτώµενοι τοῖς àv

intellectualium autem, geueris humani dico, unus D αἰῶνος ἁγίοις ἐν ἁῤῥητῳ τρυςῇ, Ev τοῖς χόλποις τοῦ

est quem diximus messor ex incredulitate congre-
gaus ad (idem eos qui recipiunt Evangelii pracones.
Cujus: messis messores sunt apostoli et horum suc-
cessorcg et pro tempore Ecclesise doctores. De bis
Christus supra dixit : « Qui metit, mercedem accipit
el congregat fructus in vilam eternam. Eoenim mae
jorem a Deo recipient remunerationem pietatis docto-
res, quo plures ad vitai aeternam congregabunt per-
suasos. Alia adhucest messis : uniuscujusque ca no-
lis per mertem a praesenti vila ad futuram transla-
tío, qua messis non spostolos sed angelos messores
babet, quialiquo-modo apostolis przstant, quia post
T Éplics. v, 5.

"ο. Τὸ js3, rx vi, 24. 1ο Ibid., 6.

αλόραὰμ, ἔνθα ἀπέδρα πᾶρα ὀδύνη, xal λύπη, xal
στεναγµός. Ἐπὶ piv γὰρ τῶν ἀφύχων ἁσταχύων
εἷς ἐστιν ὁ θερ.σρὺὸς, ἐπὶ δὲ τῶν λογιχῶν ἀσταχύων,
«00 γένους τῶν ἀνθρώπων λέγω, εἷς μὲν. ἔστιν ὃν
ἔφημεν, θερίζων ànb ἀπιστίας, xal συνάγων εἰς πί-
στιν τοὺς δεχοµένους τοῦ Εὐαγγελίου τὸ χήρυγµα,
xaX τούτου τοῦ θερισμοῦ. θερισταί εἰσιν ol τοῦ Ku-
plou ἁπόττολοι, xal ol τούτων διάδοχοι, χαὶ χατᾶ
χαιροὺς οἱ τῆς Ἐκκλησίας διδάσχαλοι, περὶ ὧν xal
ἀνωτέρω εἶπεν ὁ Χριστὸς, ὅτι ΄ à Ὁ θερίνων µι-
αθ)ν λαμόθάνει, καὶ συνάγει κσρπὀὸν εἰς ζωὴν αἰῶ-
vtov. * » ἀμόιδὴν γὰρ τοιαύζην Ἀίφονται παρὰ tol

1 Τους. 9,9. Μο xxv, 33

HOMILIA XXVII.

312

τῆς εὐσεθείας διδάσχαλοι, ὡς πρὸς ζωὴν al- A messem eligunt et discernunt yelut a tritico ziza-

τοὺς πειθοµένους συνἆγοντες. Ἕτερος δέ ἐστι
ιὸς fj ἀπὸ τὸν ἐνταῦθα πρὸς τὸν μέλλοντα βίον
ἑχάστου διὰ θανάτου µετάθεσις * ὃς xol 6:-
; 00 τοὺς ἁποστόλους, ἀλλὰ τοὺς ἀγγέλους
ἔχοντάς τι xdi τῶν ἁποστόλων πλέον, ὅτι
Mà τὸν θερισμὸν ἐχλέγονται, xat διαχωρίνου-
ς ἀπὸ σίτου τὰ ζιζάνια, τοὺς πονηροὺς ἀπὸ
γαθῶν * xal τοὺς μὲν ἀγαθοὺς προπέµπουσι»
ν βασιλείαν τῶν οὑρανῶν, τοὺς δὲ πονηροὺς
jv εἰς τὴν γέενναν τοῦ πυρός. )Αλλὰ xal

nia malos a bonis, et bonos quidem conducent in
regnum coelorum, malos vero mittent in gehenpam
iguis. Horum exhibitio secundum Christi Evange-
lium, ipso tempus et verba suppedijante, alías
ostendetur, Utinam et nos sicut nunc sumus electus
Dei populus, gens. sancta, Ecclesia Dei vivi, segre-
gati 3b omnibus impiis et irreligiosis, ita in futuro
&:eculo 4 zizaniis segregati inveniamur et salvato -
rum turbz adjuncti in ipso Christo Domino nostro
qui est benedictus per sæcula. Amen.

ν 4 wapás:act; ix τοῦ Εὐαγγελίου τοῦ Χριστοῦ, διδόντος αὐτοῦ χαιρὺν χαλ λόγον, ἄλλοτε 0::1,01-
Γένοιτο δὲ ἡμᾶ;, ὥσπερ νῦν ἐσμεν ἐχλεχτὸς Θεοῦ λαδς. γένος ἱερὸν, Ἐχχλησία ζῶντος θεοῦν
εσμένη πάντων ἁἀσεδῶν τε xal δυσσεθῶν, οὕτω xaX ἐπὶ τοῦ μέλλοντος αἰῶνος, τῶν μὲν ζιζανίων
ἦναι Χεχωρισμένους. τῇ δὲ µερίδι συνηµµένους τῶν σωζοµένων, By αὐτῷ Χριστῷ τῷ Κυρίῳ

ὃς ἐστιν εὐλογητὸς εἰς τοὺς αἰῶνας. ᾽Αμέν,
151 OMIAIA KZ'.

ωνηθείσα xal αὕτη Ev τῷ καιρῷ τοῦ θέρους *
$ καὶ κερὶ τοῦ μέ..Ίοντος ἡμῖν AopiuxoU
ους. :

D λόγος ὃν ἐλάλησα, Σχεῖνος χρ.νεῖ αὐτὸν, » 6
€ Àv Εὐαγγελίοις φησί. Τοῦτον καὶ ἡμεῖς ὑμῖν,
οἳ, χαταγγέλλοµεν τὸν λόγον. Μηδεὶς οὖν
€ εἰσδεχέσθω τοῦτον ὡς εἰς ἀέρα λυόμενον,
ὺς µένοντα xai ῥέλλοντα τοῖς μὲν δι ἔργων
μένοις σωτηρίαν παρέξειν, τοῖς δὲ ἀθετοῦσε,
ναντία διὰ τῶν ἔργων ἐπιδειχνυμένοις, ἄντι-
ετῄσεσθαι πρὸς ἔλεγχον ἐπὶ τοῦ μέλλοντος φρι-
Γτάτου βήματος ἐἑκείνου. Καθάπερ οὖν ἡμῶν
ος οἰχίαν xai συγγένειαν ἔχει, καὶ ἀγρὸν, εἰ
xael ἀμπελῶνα, ἔτι δὲ xol ζῶα, χρήματά τε
κτήματα διάφορα, οὕτως ἡμᾶς ἀντὶ πάντων
ον διὰ τὴν αὑτοῦ φιλανθρωπίαν ὁ θεὸς ἡγεῖ-
ε Οἶχος γὰρ ἡμεῖς, φησὶν ὁ Απόστολος, ἐσμὲν

ἑάνπερ τὴν ὁμολογίαν χαὶ τὸ χαύχηµα τῆς
ος µέχρι τέλους βεδαίαν χατάσχωµεν ΄ » διὰ
"e ὁμολογίας τὴν εὐσέδειαν, διὰ δὲ τοῦ χαυχἠ-
5 τῆς ἑλπίδος τὸν θεάρεστον ὑποδειχνὺς lov -
αἱ ὁ θεὸς εἶπε διὰ τοῦ Προφήτου. « Γίνεσθε
, Utt yv ἅγιός εἰμι.; Καὶ Ἰωάννης ὁ ἠγαπημέ-
ip Χριστῷ δείχνυσι, λέγων * εὐνπω ἐφανερώθη
όµεθα, οἵδαμεν δὲ ὅτι ἐὰν φανερωθῇ, ὅμειοι
᾿ἑσόμεθα * xal πᾶς 6 ἔχων τὴν ἑλπίδα ταύτην
τει ἑαυτὸν, χαθὼς Exelvoc ἀγνός ἐστιν. » Ἑσμὲν
αἱ διαμενοῦμεν olxoc τοῦ εἰπόντος” ε« Ἐνοιχή-
y αὐτοῖς xal ἐμπεριπατήσω, xol ἔσομαι αὐτῶν
, à dày μετὰ τῆς εὐσεθείας xal βίον ἔχωμεν
ρόν. Ἐν δὲ πλημμελῶς xoi ἀμετανοήτως ζῶ-
ἀχούσομεν παρ) αὐτοῦ ' « Ἰδοὺ ἀφίεται ὁ οἶχος
ν ἔρημος, » xal ἐγχαταλειφθησόμεθα, ἵν' εἴπω
v *b τῆς Γραφῆς, « Ὡς σχηνὴ àv ἀμπελώνι,

HOMILIA XXVII.

Dicta etiam tempore messis ; ubi el de futura nobis
messe spirituali.

^ « Sermo quem locutus sum; ille judicabit eum, »
dixit Dominus in Evangeliis"*. Hunc vobis, fratres,
sermonem nos adnuntiamus, Nemo igitur eum au-
ribus percipiat quasi in aerem solutum, sed ut ma-
mentem et salutem per opera fldem exhibentibus
largiturum, spernentibus 'autem et contraria ope-
ribus proferentibus in crimen adversaturum in illó
futuro et horribili judicio. Idcirco quemadmodum -
nos singuli domum et eognatos habemus, et agrum,
fortassiesque vitem, adliuc autem et pecora et num-
mos variasque divitias, ita nos pro istis ounibus.
propter clementtam suam dicit Deus : « Domus
enim, ait Apostolus **, Dei sumus, » si fiduciam
et gloriam spei usque in finem firmam retinéa-
mus **, modo per fiduciam pietatem, et per gloriam
lidei, Deo placentem vitam profereius, sicuti Deus
per propletam dixit : « Sancti estote, quoniam
ege sanctius sum **, » Et Joannes Christo dilectus
ostendit diceus : « Nondum apparuit quid erimus.
Scimus quoniam cum apparuerit similes ei erimus ;
et omnis qui habet hanc "spem in eo, sanctificat
se, sicut et ille sanctius est **. ».Sumus ergo et
manemus domus dicentis : « [nhabitabo in illis,
et inambulabo inter eos, et ero illorum Deus **,»
si piam puramque agamus vitam. Si vero non recte
et sine panitentia vivamus, ab co audlemus :
« Ecce relinquitur domus vestra deserta 99; » e&
derelinquemur, ut iterum secundum Scripturam lo-
quar, « ut umbraculum in vinea, οἱ sicut tugurium
in cucumerario, » quz, elapso utendi tempore, ni-
lil boni asservatum continent.

Uc ὁπωροφυλάχιον ἐν σιχυράτῳ, » ὅταν τοῦ χαιροῦ vr; χρείας παρῳχηχότος, μιδὲν χρηστὸν iva-

(uevov ἔχωσιν.
Wt δὲ xav dg σνγγενεῖς ἡμᾶς ἡγεῖται ὁ Κύριος,
6 ἐστιν ὁ λέγων ε- Ὅς ἂν Roco τὸ θέλημα
Πατρός µου τοῦ àv οὐρανοῖς, οὗτος xal ἁδελφός
καὶ ἀδελφή µου ααὶ µήτηρ μού ἐστιν.» Ορᾶτς
Joan. xit, 48. ** L Cor. ui, 06.

t! Hebr. us, G.

Quod autem velut cognatos nos habeat Dominus,
ipse est qui dicit : « Qui fecerit voluntatem Patris
mei qui est in celis, hic est frater meus, ct soror
mea, et mater mea **, » Videtisne quod nobis ϱ6-

* Levit. xi, 44. ** 1 Joan. in, 2. 9 Levit.

,13: Cor. νι, I6. ** Mattb. xxiu, 38. ** Marc, 11, ὃν.

943

GREGORII PALAMJE

μι

blimem hauc propinquitatem procurat? Vita veo A τί τὸ προξενοῦν ἡμῖν τὴν ἀνωτάτω συγγένειαν; à

amica, virtutum exercitationes, conversatio secun-
dum divina mandata habita; hae est enim voluntas
Patris altissimi. Qui autem nona facit voluntatem
Alüssimi codlestisque Patris, tantum abest ab illa
ad eum cognatione, ut etiom cum adversario Dei
propinquitatem babeat. Idco Judæis dicit Dominus :
« Yos ex Patre vestro diabolo estis, et desideria
ejus yultis facere 17. » llis autem jactantibus se
esse filios Abrahae, rursus eisdem dizit : « Si filii
Abraba essetis, opera Abrahæ faceretis **. Verum
Domini Sabaoth vinea est Israel, secundum Isaiam *5;
id est omnes qui pietati studuerint. lata autem vi-
rea accipit curam atqué culturam a Deo, quando
fructum affert Deo gratum; si autem spinas pro
uvis fecerit, scil'cet mortis aculeos, qui sunt pec-
cata, neglecta dimittitur et vere feris pravisque
dæmonibus ad conculcandum traditur , et in ignem
succendenda injicitur, Propterea Dominus discipu-
lis suis dicens : « Ego sum vitis, vos palmites, et
l'ater agricola meus est, » addidit : « Omnem pal-
witem in me ferentem fructum, purgabit eum, ut
fructum plus afferat; et omnis qui fruclum non
feri mittetyr foras sicu] palges el arescet, et col-
ligent eum, et in igueo mittent, et ardet **. » Sed
quod velut gregem suum nos babeat Creator noster
corypl»o coryphai apostolorum chori dixit 1
« Petre, amas me? pasce agnos meos, pasce oves
meas **. » Omnes enim nos quasi oves erravimus,

θεοφιλῆς βίος, fj iv ἀρεταῖς Coh. τὸ χατὰ «τὰς
θείας ἐντολὰς πολιτεύεσθαι” τοῦτο γάρ Latt τὸ θ-
λημα τοῦ ἀνωτάτω Πατρός. Ὁ δὲ μὴ ποιῶν οὐ M-
λημα τοῦ ἀνωτάτω xal obpaviou Πατρὸς τοσοῦτο
ἀπέχει vf πρὸς αὐτὸν συγγενεία»ς, ὣς xal πρὸς τὺν
ἀντιχείμενου έχειν τὴν τρῦ γένους ἀναφοράν ' bà
xai ὁ Κύριος τοῖς Ἰουδαίοις ἔλεγεν * « Ὑμεῖς bx
τοῦ πατρὸς ὑμῶν τοῦ διαδόλου ἐστὲ, καὶ τὰς ἔπιδυ-
plac αὐτοῦ θέλετε ποιεῖν. » Αὐτῶν δὲ λεγόντων εἷ-
ναι τέχνα τοῦ ᾽Αέραὰμ, πρὸς αὐτοὺς πάλιν ἔλεχεν *
« El τέχνα τοῦ ᾽Αδραὰμ Ἆτε, τὰ ἔργα τοῦ Ἀθρεὰμ
ἐποιεῖτε ἄν. ν ᾽Αμπελὼν δὲ Ευρίου Za6ais0 ὁ elxo;
Ἱσραήλ ἐστι, xatà τὸν "Hoatav, δηλονότι πάντες el
τῆς εὐσεδείας ἐπιγνώμονες. 359 "AXI ὁ ἀμπελὼν
οὗτος τυγχάνει μὲν ἐπιμελείας καὶ τῆς παρὰ οὗ
θεοῦ χηδεµονίας, ὅταν φἐρῃ xapnbv θεοφιλῆ » ἂν δὲ
ἀχάνθας ἀντὶ αταφυλῆς ποιῄσῃ, τουτέστι τὰ χέντρ:
τοῦ θανάτου, ἅπερ εἰσὶν αἱ ἁμαρτίαι, ἀφίεται ἁτη-
µέλητος, καὶ εἰς χαταπάτηµα τοῖς ὄντως θηρίοις
καὶ πονηροῖς δαίµοσι προτίθεται, καὶ copi παραδί.
δοται εἰς χαῦσιν ' διὸ xal ὁ Κύριος πρὸς τοὺς ol-
χείους μαθιτὰς εἰπών * « Ἑγώ elyc ἡ ἄμπελος,
ὑμεῖς τὰ κλήµατα, ὁ Πατήρ µου 6 Τεωργός
ἐστιν, » ἐπήγαγε' « Πᾶν χλῆμα ἓν ἐμοὶ καρπὺν
φέρον, καθαίρει αὐτὸ, ἵνα πλείονα xapzbv φὲρῃ - «b
6$ μὴ χαρπὺν φέρον ἐθλήθη ἔξω ὡς τὸ xXnua
xal ἐξηράνθη, xai συνάγουσιν αὐτὰ xal εἰς τὸ müp
βάλλουσι, καὶ καίεται. » "Οτι δὲ xot ὡς ποίμνιον οἳ-

et velut drachma eramus perditi a dominica manu C χεῖον ἡμᾶς Avian ó ποιῄσας ἡμᾶς, πρὸς τὸν xe-

decidentes ; sed venit pastor bonus, naturse domi-
nus, et nos quesivit, invenit, salvavit, et sibimet-
ipsi vinculo ineffabili eonjunsit.

ρυφαῖον τοῦ κορυφαίου χοροῦ τῶν ἁποστόλων Dave
« Πέτρε, φιλεῖς µε; ποίµαινε τὰ ἀρνία µου, ποῖ-
µαινε τὰ πρόὀδατἆ pov* » πάντες 1ὰρ ἡμεῖς ὡς

πρόδατα ἐπλανήθημεν, xal ἀπολώλαμεν ὡς δραχμὴ, διαπεσοῦσα τῆς δεσποτικῆς χειρός" ἀλλ' Aw ó
ποιμὴν ὁ καλὸς, ὁ φύσει δεσπότης, ἀνεζήτησεν, εὗρεν, ἔσωσεν, ἑαυτῷ συνῆψεν ἁῤῥήτως,

Sequamur erga, fratres, bonum pastorem Chri-
s(um qui nos ad pascua et ovilia vitze aeternae
perducit, Servemus per virtutes nostram cum eo
imagiuein et similitudinem, ne a viviflca manu
excidamus, Fruetum ei afferamus per bona opera,
ut vinea Domipi Sabaoth simus, recensque amatum
plantarium. Paciamus voluntatein Dei bonam , et
perfecta et. beneplacentem, ut patrem illum dite-
inus. Nosmetipsos emundemus ab omni sorde car-

Ἐπώμεθα οὖν, ἀδελφοὶ, τῷ xaX ποιμένιΧριστῷ,
πρὸς νομὰς εἰσάγοντι χαὶ µάνδρας ζωῆς αἰωνίου.
Φυλάξωμεν διὰ τῶν ἀρετῶν τὴν πρὸς αὐτὸν εἰκόνα
τε xal ὁμοίωσιν, ἵνα μὴ τῆς δωηφόρου χειρὸς &x-
πἐσωμµεν. Καρποφορήσωμεν αὑτῷ δι’ ἔργων ἀγαθῶν,
ἵνα ἀμπελὼν Κυρίου Σαδαὼθ ὤμεν, xal νεόφυτον
ἠγαπημένον. Ποιῶμεν τὸ θέληµα τοῦ θεοῦ τὸ ἀγα-
6bv, xa εὐάρεστον, xal τέλειον, ἵνα πατέρα τοῦτον
πλουτήσωμεν. Καθάρωμεν ἑαυτοὺς ἀπὸ παντὸς pe-

nis et spiritus, ut digne domus Dei cognominemur ; p λυσµου σαρχὸς καὶ πνεύματος, ἵνα olxoc Θεοῦ yps-

qui nou modo ut vitem et domum, sed eiiam ut
agrum et terram seminibus gravidatam habens ge-
nus nostrum : e Simile, inquit, factum est regnum
coelorum homini qui seminavit bonum semen in
agro *UO; Cum autem dorwirent bomiges, venlt
inimicus ejus, et supersemipavil zizania **. » Non
intempestive hane parabolam sermo ia medium
protulit; poterimus eniin per eam debitum solvere,
et adimplere promissum quod in pr»cedenti liomi-
lia vestes. fecimus charitati. Nam vos docens my-
sticam et spiritalem messem, messis quidem spi-
ritalis qua est inüdelitatis in (idem translatio,

* Joan, vit, 4. ** jbid. 39. ** Isa. v, 7.

. ii, 74.

** Joan. xv, 1,9, 5.

µατίσωµεν * ὃς οὐ µόνον d; ἀμπελῶνα καὶ elxew,
ὀλλὰ χαὶ ὡς ἀγρὸν οἰχεῖον xal χατεσκαρµένην
ἄρουραν ἔχων τὸ ἡμέτεραν γένος, «Ὡμοιώθη, qa-
div, ἡ βασιλεία τῶν οὑρανῶν ἀνθρώπῳφ, σπείραντι
καλὸν σπέρµα ἐν τῷ ἀγρῷ αὐτοῦ.» àv δὲ τῷ καθεύ-
δειν τοὺς ἀνθρώπους, Άλθεν. à ἐχθρὸς αὐτοῦ xal
ἔσπειρε ζιζάνια ἀνὰ μέσον τοῦ αίτου, καὶ ἀπῆλθεν.ι
Οὐκ ἀχαίρως δὲ ταύτην ὁ λόγος ἤνεγχεν εἰς μέσον
τὴν παραθολἠν » ἔνι γὰρ δι αὐτῆς ἀποδοῦναι τὸ
χρέος, xai πληρῶσαι τὴν ὑπόσχεσιν, fiv iv. τῇ up

᾿παύτης ὁμιλίᾳ πρὸς τὴν Δμετέραωυ ἀγάπην ἐποιησά,

µην. Διδάσχων γὰρ ὑμᾶς περὶ λογικοῦ τε xal sveu-
*! Joan. κσι, 47. ** Matth.

A5

HOMILIA XXVII.

ixoU θέρους, θεριστὰς μὲν εἶναι «o0. πνευµατι- Α messoros esse sanctos apostolos eorumque succes-

. ποὺ θέρους, õ ἔστιν dj ἀπὸ ἀπιστίας εἰς πίστιν pe-
φᾳάστασις, τοὺς ἱεροὺς ἁποστόλους xal τοὺς αὐτῶν
δ-αδύχους, xal μέχρις ἡμῶν κατὰ γενεὰς διδασχά-
λους τῆς εὐσεθείας. sUxóv τε xoi ὑπέδειξα * τοῦ δὲ
λοχικοῦ θέρους, ὅπερ λστν ἡ ἐνταῦθα πρὸς «by
μέλλοντα βίον ἡμῶν ἑκάστου µετάθεσις, θεριστὰς
μὲν τοὺς ἁγίους ἀγγέλους ἔφην εἶναι τοῦ Θεοῦ, xal
πλέον ἔχειν τῶν ἁποστόλων, ὅτι καὶ μετὰ τὸν θερι-
σμὸν ἐχλέγονται χαὶ διαχωρἰζουσιν, ἀνὰ µέρος μὸν
τοὺς ἀγαθοὺς, ἀνὰ µέρος δὲ τοὺς πονηρούς ΄ xol
τοὺς μὲν ἀγαθοὺς προπέµπουσιν εἰς τὴν τοῦ Θεοῦ
βασιλείαν, τοὺς δὲ πονηροὺς ῥίπτουσιν εἰς τὴν γέεν-
ναν τοῦ απνυρός. Κἶπον οὖν ταῦτα πρώην, οὐχ ἔδειξα
δὲ, ἀλλ' ὑπεσχέθην, τοῦ θεοῦ χαιρὸν χαὶ λόγον δόν-
$94, τὴν παράστασιν δώσειν, τις ἱχανῶς ἔσται νῦν
ἁποδεδομένη διὰ τῆς τοῦ Κυρίου ταύτης παραδο-
λῆς » ε Ἰδόντες Υὰρ, φταὶν, οἱ δοῦλοι φοῦ Κυρίου
κὰ ζιζάνια Ev τῷ ἁ (ρῷ, εἶπον τῷ Κυρίῳ * θέλεις
ἀπελθόντες τυλλέξωμεν αὐτά ; 0 δὶ εἶπεν, OO, nt-

sores, necnon usque ad nog per generationes ple-
tatis doctores dixi et estendi, Messis autem spíirita-
lis quie est uniuseujusque nostrum ad vitam futu-
ram ab ista irensiatio, messores esso sanctos Del
angelos, hosque majora apostolis facere, quia post
messem eliguót et discernuM, ex una quidem parte
bonos, ex alia vero males, et bonos quidem mit-
tuat in regnum Dei, males autem ejiciont in ge-
hennsam ignis. Hec eerge príus dizi, non autem
ostendi, sed promisi, Beo tempus et sermonem
dante, argumentam dare, quod propríe proponitur
per illam Domini parabolem ; ait enim : « Videntes
servi patrisíemilias zizania in agre, dixerunt do-
mino ; Vis, imus, et colligimus ea? Et ait : Non,
ne (orte colligentes zizenia, ersdicetis simul eum
eis triticum ; sed in tempore messis dicam messo-
ribus : Celfigite primum zizania, et alligate ea. ín
faseiculog ad eomburendum, triticum aetem con-
gregate in herreum roeum. »

ποτε αυλλέχοντες τὰ ζιζάνια, ἑχριζώσητε ἅμα αὐτοῖς τὸν αἶτον * kv δὲ cip χαιρῷ «eU θερισμοῦ ἐρῶ
τοῖς θερισταῖς * Συλλέξατε πρῶτον τὰ ζιζάνια, xal δήσατε εἰς δέσµας, πρὺς 389 «ὐ µκαταχαῦσαι,

«ty δὲ οἵτον συνάγετε εἰς τὴν ἀποθήχην pov. 0

Τὰ μὲν οὖν ζιζἀνιά εἶσιν, ὡς καὶ 6 Κύριός φησιν,
οἱ υἱοὶ τοῦ πονηροῦ ἐχ γὰρ τῆς ὁμοιότητος süv
ἔρνγων τὸν χαρακτῆρα ἐἑχείνου Φέροντες, σπέρµα-
τά τε αὐτοῦ xal υἱοποίητοι διατελοῦσιν αὐτῷ. Ὁ
δὲ xacphc τοῦ θερισμοῦ συντέλεια τοῦ ali vec τούτου
ἑστίν * εἰ γὰρ καὶ πόῤῥωθεν ἤρξατο, καὶ νῦν ἕνερ-
γεῖται διὰ τοῦ θανάτου, ἀλλὰ τότε τὸ πέρας λαµ-
6άνει πᾶν, Οἱ δὲ θερισταὶ ἄγγελοί εἰσιν *. οὗτοι γάρ
glow, xal µάλιατα τηνιχᾳῦτα, οἱ τοῦ ἑπουβανίου βα-
αιλέως διάχονοι * / Ὥσπερ γὰρ, qnot, συλλέγεται τὰ
ζιζάνια, καὶ πυρὶ παταχαίεται, οὕτως ἔσται dv τῇ
συντελείᾳ εοῦ αἰῶνας τούτου * ἀποστελεῖ ὁ Υἱὸς τοῦ
ἀνθρώπτου. } Ὁ αὐτὸς δέ (acc καὶ Υἱὸς τοῦ ἀνωτάτω
Πατρός. € Αποστελεῖ οὖν οὗτος τοὺς ἀγγέλους
αὐτοὶ, xal συλλέξρυσιν ix τῆς βασιλείας αὐτοῦ
πάντα τὰ σχάνδαλα * » à yàp Κάριος ἡμῶν Ἰησοῦς
Χριστὸς, ὡς μὲν θεὸς πάντων ἑστὶ δεσπότης xal
βασιλεὺς, οὗ ρανοῦ τε χαὶ γῆς χαὶ τῶν ὑπὲρ τὸν οὖν
pavóv * ὡς δὲ ἄνθρωπος δι᾽ dude γεγονὼς, καὶ διὰ
τοῦ στανροῦ χαθελὼν τὸν δι᾽ ἁπάτης δουλωσάµενον
45 ἡμέτερον γένος, ἡμᾶς τε δι ἑφυτοῦ λυτρωσάµε.

Zizania quidem sunt, sieut Dominus ἀῑσίι, filii
nequam, nam cum ez operum similitudine signum
ferant spiritus nequit» , semen ejus filiique ado.
piii constant. Tempus autem messis est. sseculi
hujus consummatio : nam etsi prius ineeperit, et
jam nunc per mortem gairater, tanc tantum omnem
l'abebit Quem. Messores vero sunt angeli, hi enim
Sup! et presertim in illa hora erunt, ministri «6δ-
lestis regni. Nam : « Sicut, ait, colliguntur zizauia,
et igne comburuntur, sie erit in consumratlone
s:culi ; mittet Filius hominis, » Idem vero est Fi»
lius Patris altissimi : « Mittet. ergo iste angelos
suos, et colligent de regne ejus omnia scandala **, »
Dominus enim noster Jesus Cbristus, ut Deus qui-
dein omnium est rex et dominus, tam coeli quam
terre οἱ eorum qua auper celum sunt; sed ut
bomo propter nos factus. cum per crucem everte-

JM eum «ui mendacio genus nostrum fefellit,

nosque & se liberatos genitori sue obtulit, pro-
prium regnum babet "genus nostrum, et iu primis
sanctam ex tete genere Ecclesiam. Iste ergo mittet

vec, καὶ προσαγαγὼν τῷ ἰδίῳ Υεννήτορι, Baessiav p angelos suos, et colligent ex. reguo ejus omnia

οἰχείαν ἔχει τὸ ἀνθρώπινον ἨὙένος, μάλιστα δὲ τὴν
ἐχ παντὺς γένους ἱερὰν Ἐχκλησίαν. ᾿Αποστελεῖ οὖν
οὗτος «οὺς ἀγγέλους αὐτοῦ, χαὶ συλλέξουσιν ix

ας βασιλείας αὐτοῦ ταύτης πάντα τὰ σχάνδαλα,.'

X31 τοὺς ποιαῦντας tl ἀνομίαν, τοὺς αἱρετιχοὺς
δηλονότι, xat τοὺς μὴ διὰ µετανοίας τῶν ἔργων
ἀποστάντας τῆς ἁμαρτίας ' πᾶσα γὰρ ἁμαρτία ἆνθι
µία ἐστί: συλλέξαντες οὖν τούτους, βαλοῦσιν εἰς
τὴν χάμινον τοῦ Ἀνρός * bil ἔσται ὁ χλαυθμὺς xal
ὁ βρυγμὸς τῶν ῥδόντων. Ἰλάπετε, ἀδελφοὶ, θερισμὸν
καὶ χωρισμὸν ὄντως Φρικωδέστατον xal δεινότατον |
᾽Αληθῶς δὲ ἄρα χαὶ τοὺς ἀγγέλους εἶναι τηὺς τοῦ

ο Matth. xin, 40, 41.

scandala, et eus qui faciunt iniquitatem , scilicet
lzreticos et eos qui per opera penitentize a pec-
Ccat& non recesserunt, ommó enim peccatum est
iniquitas ; quos igitur collectos mittent in caminum
ignis, ibi erit fletas et stridor dentium. Ceruite,
fratres, messem et disereiionem vere horrore ter-
roreque plenam. Vere ergo angelos esse messis bu-
jus messores, et majora apostolis facere dicebamus.
Idcirco videntes servi patriſfamilias, id est, Dei
angeli, zizania in ageo, id est impius perversosque
homines cum bonis in Ecolesia Cbristi degentes, et
cum eis conversaptes, dixerunt Domine : « Vis,

319

:DOMILIA XXVII.

450

καὶ μαχροθύμως. ἑκδεχομένου τὴν τούτων ἐπιστροφήν. Οἱ δὲ ph µμµετανοίσαντες ἐνταῦθα, τότε xxi
τῆς θείας ΄ἀνοχης xoi µαχροθυµίας στερηθέντες, χαὶ τῆς ἀπὸ τῶν αἰσθητῶν τοῦ Θεοῦ χτισμάτων
ἀπολαύσεω;, xal οὕτω τοῦ Θεοῦ ποῤῥωτέρω γεγονότες xal αὐτῆς τῖς ἐλπίδος ἀπεστερημένοι, τῇ alo

γίῳ παραδοθἠσόὀνται χολάσει.

Καὶ νῦν μὲν ἔξω τοῦ ἀληθινοῦ φωτὸς ὄντες, ἑξώ- Α΄ Nunc quidem longe sunt a ero lumine, tunc

«epos δὲ, καθάπερ ἔφημεν, τούτου τότε γεγονότες,
καὶ τῷ ἑξωτέρῳ τοῦ ὄντο»; φωτὺς παραδοθέντες
σχότεί, xal τῇ ἀπαραμυθήτῳφ θλίψει xal στενοχω-
ρ'ᾳ, ὡς χαὶ ὃ 'Απόστολός φησιν, ὅτι’ «Τὸ χρηστὸν
τοῦ soU εἰς µετάνοιάν σε ἄγει, χατὰ δὲ τὴν σχλη-
ρότητἆ σου χαὶ ἁμετανόητον χαρδίαν θησαυρίζεις
σεαυτῷ ὀργὴν ἐν ἡμέρᾳ ὀργῆς καὶ διχα:οχριόδίας
xai à κοχαλύφεως θεοῦ. ι 'Opyhv δὲ Κυρίου τίς
ὑποίσει; Tig ὑπομενεῖ τότε τν ἔλεγχον xal τὴν
αἰσχύνην ἐχείνην, ἣν ὑπέδιιξ.ν ἡμῖν ὁ Κύρ.ος àv τῷ
Ἐύὐαγγελίῳ διὰ τῆς παραδολῖς, λέγων πρὸς τὸν ὡς
δυσειδὲς ἕνδυμα τῆς ἁμαρτίας περικείµενον" « Πῶς
εἰσηλθες ὥδεί μὴ ἔχων ἔνδυμα γάμου ; 2 τὸν χεχαρι-
«ωμένον τῆς ἀρετῆς χόσμον ; κἀχεῖνος γὰρ ἐφιμώ-
θη. μὴ ἔχων διᾶραι στόμα. Τίς ὑπομενεί τἩν Oclay
μετ) ὀργῆς ἀπόγχασιν ἐχείνην, καὶ τὴν τῶν ἀγγέλων
εἰς ἐχπλήρωσιν ἐχείνης σφοδροτάτην ὁρμὴν, ἀναρ.

παζόντων τὸν vatáxptzov ἀπὸ τοῦ χοροῦ τῶν δι-
χαίων, χαὶ χωριζόντων ὡς τὰ ζιζ ,ávia ἀπὸ τοῦ cl-
του, xal δεσμούντων ἀνηλεῶς, καὶ ὠθούντων φεῦ
elc τὴν γέενναν | Τίς ὑπομενεῖ τὸ ἐξώτερον, χα) εἰς
αἰῶνας ἀφώτιστον ΕΥδί;ο σχότος, τὸν ἄπαυστον xal
ἀπαραμύθητον ix ὁφοδροῦ πένθους χλόνον, xal
βρυγμὸν xat συγχρουσμὸν τῶν ὁδόντων ; τὴν ἄληχτον
xaX ἀ ρόρητον ix τῆς καύσεως ὀδύνην τοῦ ἀσθέστου.
πυρός; olov δὲ τὸ πρ ἐχεῖνο, ὃ xal σωμάτων ἅπτε-
τα:, xal τῶν Ev σώµασιν ὄντων, χαὶ τῶν οὐκ iv. σώ-
past πνευματιχῶν ὁδυνῶν ἅμα xal παραχατέχον

vero,'sicut diximus, ab eo longius flent, et exterio-
ribus a vero luminé tenebris traduntur, et con.
tritioni sine ullo: levamine et angustiis, quemad-
modum dixit Apostolus: « Benignitas, inquit, Dei
ad penitentiam te adducit ; secundum autem du-
riiam tuam et imprenitens cor, tbesaurizas tibi
iram in die irz, et revelationis justi judicii Dei 53. »
lram autem Domini quis sostinebit? Quis tunc
$uífferet — vituperationgm — illam οἱ cenfus:o-
nem quam monstravit nobis Dominus ia Evan-
gelio per parabolam diceus ad eum qui defor-
wi indumento peccati vestiebatur : « Quomodo
buc intrasti non. habens vestem nuptialem" , »
gratissimum virtutis eultum? llle enim obmutuit
non habens quo os aperiret. Quis sustinebit iratam
illam Dei sententiam, el veliementissimum ad il-
lam implendam angelorum impetum, qui con-
demnatum a regione justorum eripient, et segre-
gabunt velutzizania a tritico, et sine misericordia
alligatum, heu ! mittent in geheunam ! Quis susti-
nehit exteriores illas et in secula spissandas tene-
bras, et continuum et sine levamine miserandum
ex vehementi moerore tumultum, et: stridorem
crepitumque dentium? quis continuum et. intole-
rabilem prz adustione ignis inexstinguibilis dolo-
rem ? quis illum ignem qui tam corpora tangit,
quam spiritus sive corporibus sint uniti eive non
sint, immortales cruciando amplectitur, per quem

ἀθάνατα, δι’ οὗ καὶ τὸ καθ) ἡμᾶς mop ταχήσεται, C etiam ignis noster. comburetur, prout scriptum

xitX tb γεγραμμένον, στοιχεῖα δὲ πυρούµενα τήχε-
ται. Όση δὲ τῆς ὀδύνης προσθήκη 1958 τὑ τῆς
᾽ἁπολυτρώσεω; ἀπροσδ΄χητον ; Τί δὲ τὸ μηδὲ 6piv fj
χαχοῦ χείµεθα ; xal γὰρ ἀφώτιστον ἐκεῖνο τὸ 3p *
οὗτος δὲ ὁ θεριτμὸς ὁ αὐτός ἐστι xaX τῇ Άλωνι ἐχε[-
vn. ἣν ὁ Χρισ-ὸς χατέχων τὸ πτύον. ἓν τῇ χειρὶ
αὐτοῦ διαχαθαριεῖ, ὡς 6 Ἡρόδρομος αὐτοῦ καὶ
Βαπτιστῆς ἑδίδαξε * xoi τὸν μὲν σῖτον συνάξει el;
τὴν ἀποθήχῆν αὐτοῦ, τὸ δὲ ἄχυρον χαταχαύσει πυρὶ
ἀσθέστῳ * τὰς γὰρ ἀγγελικὰς δυνάμεις πτύον Ev. τῇ
χειρὶ ὑπάρχον τοῦ Χριστοῦ ὁ Βαπτιστὴς ἑἐχάλεσε -
«00v δέ ἐστι τὸ λιχμητήριον.

"Ὥσπερ οὖν τοῦτο ἐν ταῖς χεροὶν ὃν τοῦ γεωργοῦ
χινεῖται ὅποι ἂν xal ὅπως ὁ γεωργὸς θελἠση, οὕτω
xa οἱ ἄγγελοι ἓν τῇ χειρὶ ὄντες xa τῇ ἐξουσίᾳ τοῦ
Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, χινοῦνται ὅποι ἂν xai
ὅπως αὐτὸς βούληται, xal πληροῦσι τὸ θέληµα a5-
τοῦ. Ὅπερ δὲ ἓν ἐχείνῳ τῷ θερισμῷ ἀγρὸν εἶπεν,
ἅλωνα ἐνταῦθα προσεῖπεν * ἓν yàp τὴ ἅλωνι πάντα
τὰ ἀπ) τοῦ ἀγροῦ συναγόµενα λαμθάνούσι τὴν διά-
χῥισιν. Ἂν δὲ συλλογὴν ἐχεῖ τῶν ζιβανίών προσέ-
σαξε γενέσθαι, χάθαρσιν ἐνταῦθα τῆς ἄλώνος ἑχά-
-Δτσε.. Τὰ 6x ζιρ ἅνια ἄχυρον ἐνταῦθα προδηγόρευσε *

* Bom, p, d, 5. ο Maub. xxi, 13.

est : elementa ignis ardore tabescent. Quantum

: vero doloris incrementum nulla spes exemptiobis .

Quantum etiam πο videre quilem ahyssum moll
in quo jacemus ? nam ignis ille lumen non erit-
tit, Vern messis illa idem sonat ac illa area
quam Christus ventilabrum habens in manu sua
emundabit, sicut precursor ejus Baptista docuit ;
et witicum quidem. congregabit in- horreo suo,
paleam autem comburet igne inexsiinguibili **,
Nam angelicas potestates ventilabrum in manu
Christi positum Baptista vocavit; ventilabrum
autem est vaunus.

Igitur quemadmodum istud in manu agricole
c4.üm movetur ubicunqne et. quandocunque vo-
luerit agricola, ita et angeli cum sint ia manu et
potestate Domini nostri Jesu Christi moventur ubi-
cunque et quomodocunque ipse voluerit, et adim-
plent ejus voiuntatem. At quod in illa messe agrum

: dixit, hic aream nominavit, etenim in area discer-

nuntur omnia quz in agro collecta sunt. Quod ibi
zizaniorum collectionem nuncupavit, bie arem
purgationem designavit. Hic zizania paleam voca-
vit ; zizania énim, cugi levia sint 2i fructu. vacua,

" λαέ, 18.

381

GREGORII PALAM E

enm palea ejieit ventas. Sed aliquid etiam amplius À xal γὰρ καὶ cà ζιζάνια χούφα ντα, ὡς ἄκαρκα,

. bie per paleam indicatur, quia non solum qui
vicinis bonis nocent, velut zizania eis quie simul
eradicantur noxia sunt, sed etiam qui etsi aliis

nequaquam noceant, at iustabiles sunt οἱ propter

sterilitatem inutiles, isti quoque igne sunt digni.
Quod autem ibi caminum ignis, bic ignem vocarit
inexstinguibilem, ostendens quoniam finem non ba»
bebit futurum illud supplicium manens eos qui
propter virtutis defectum et. libidinosam turpem-
que vitam pales et zizaniis facti sunt. similes. Sed
quod hic borreum dixit, ibi regnum Dei designavit
dicens : « Tunc justi fulgebant sicut sol in regno
P. triseorum **, » At quare nou dixit : n regno Dei
sed in regno Patriseorum ? » Ut monstraret homi-
vem/primum fleri. filium Dei, et dignum qui appel-
let Deum patrem, etsic deinde jure constitul regni
cjus hmredem. Quomodo autem fit homo Dei ilius?
Per similitudinem operum, ideo Dominus Judzis
dixit qui se filios Abrabam jaciabant : « Si. &lii
Abraham essetis, opera Abraham faceretis!.» Et cum
rursusdicerent : «Nesunum Patrem babemus Deum, »
dixit eis : « Si Deus Pater vester. esset, diligeretis
Ulique me; ego enim ex Deo processi et veni, vos
ex patre vestro diabolo estis, εἰ desideria patris
vestri vultis faceres *. »

μετὰ εοῦ ἀχάρου παρασύρει 6 ἄνεμος. Ἴσως δὲ sal
«* πλέον ἐνταῦθα διὰ seo ἀχύρου αἰνίετεται, ὅτι t
µόνον ol πρὸς τοὺς ἀγαθοὺς «Gv γειτόνων ἐπιδθλα-
6εῖς ὑπάρχοντες, καθά περ «à ζιζάνια «οῖς συνεβῥι-
ξωμένοις, ἁλιά xal οἱ μὴ τοῖς ἄλλοις βλαθοφοὶ, εὖ-
περίτρεπτοι δὲ xal xa0* ἑαυτοὺς ἀνωφελεῖς διὰ τὴν
ἁχαρπίαν, καὶ οὗτοι πυρός εἶσιν ἄξιοι. Ὅ δὲ Lue
χάμµινον πυρὸς, ἓνταῦθα πρ ἄσθεστον ὠνύμασε,
δειχνὺς ὅτι ἀτελεύτητός ἔστιν ἡ μέλλουσα χαὶ μµέ-
vousa κόλασις χείνη. τοῖς διὰ «iiv. ἁπραξίαν τῆς
ἀρετῆς, xal τὴν ἐμπαθὴ χαὶ ἐφάμαρτον ζωὴν ἀχόρῳ
καὶ ζιζανίοις παρειχασθεῖσιν. Ὢ δὲ ἐνταῦθα ἆτρ-
θήχην εἶπε, βασιλείαν τοῦ Θεοῦ ἠρμήνευσεν ἐχεῖ -
« Τότε γὰρ, φησὶν, οἱ δίχαιοι ἐχλάμφουσιν ὡς ὁ
fioc ἐν τῇ βασιλείᾳ τοῦ Dasp^t αὐτῶν. Πῶς δὲ
οὐχ εἶπεν àv τῇ βασιλείᾷ τοῦ θεοῦ, à))' iv τῇ βα-
cla τοῦ Πατρὸς αὐτῶν ; ἵνα δείξῃ, ὅτι πρῶτον 6

ἄνθρωπος οἷὸς γίνεται θεοῦ, xal ἄξιος τοῦ Φφατέρα

ἐπιχαλεῖσθαι τὸν θεὸν, καὶ οὕτως ἔπειτα χληρονύ-
poc εἰχότως καθίσταται τῆς βασιλείας αὐτοῦ. Πῶς
δὲ γίνεται υἱὸς θεοῦ ὁ ἄνθρωπος ; διὰ τῆς τῶν ἕρ-
γών ὁμοιότητος * διὸ xal ὁ Κύριος πρὸς τοὺς "leu-
ὃσίους λέγοντας, ὅτι Τέχνα τοῦ ᾿Αδραάμ ἔσμεν,
ε Ei τέχνα τοῦ ᾿Αθραὰμ fte, qnoi, τὰ ἔργα τοῦ
Αόραὰμ ἐποιεῖτε ἄν. » Καὶ πάλιν αὐτῶν λεγόντων,

Ἡμεῖς ἕνα πατἐρα ἔχομεν τὸν θεὸν, εἶπε πρὸς αὐτούς * « El ὁ θεὺς Πατὴρ ὑμῶν fv, ἠγαπᾶτε ἂν
ἐμά * ἐγὼ γὰρ ἐχ τοῦ θεοῦ ἐξῆλθον xal Ίχω "ὑμεῖς Ex τοῦ πατρὸς ὑμῶν τοῦ διαδόλου ἑἐστὲ, xal cic

ἑαιθυμίας αὐτοῦ θέλετε ποιεῖν. »

Videtisne quomodo ex pravis desideriis et acti- c

bus ülius diaboli fll bomo, et proinde heres ignis
seterni ? Ita per. bona desideria actusque bonos
Dco fit similis et regni ejus hzres. Dominus pate-
faciens, quomodo virtus est ad Deum similitudo,
«Mandatum, inquit, novum do vobis, ut diligatis in-
vicem, sicut dilexi vos, ut et vos diligatis invicem.
Siergo ego lavi pedes vestros, Dominus et Magister,
et vos debetis alter alterius lavare pedes ; cxeniplum
dedi vobis ut quemadmodum ego feci vobis, ita et
vos faeiatis *.» EL : « Discite a me quia mitis sum et
humilis eerde, et invenietis requiem animabus
vestris *. Et: « Estote misericordes sicut et Pater
wester misericors est^. » Et : « Diligite inimicos
vestres ; beaefacite εἰ mutuum date, pihil inde
sperantes; ei erit mereog vesira multa, et eritis
fllii Altissimi, quia ipse benignus est super ingratos
6ἱ malos *, » Qui ergo per charitatem aliasque virtu-
tes similitudinem li3buerit cum feo, iste patrem per
opera Deum consecuius, haeres erit regni paterni; a
quo qui exciderit non solum illud amittet, sed in-
super densis tradetur tenebris etigni intolerabilibus
et switrnis combureati doloribus. Igitur qui erui
voluerit ab illa perenni poena, et zteroi Dei regni
. haeres fleri, caveat ne sit. zizania, semen malum
et nocens, ita ut commune sit damnum tam corpori-
bus quam animis accedentium exemplum Deo odio-
sum malerum operum et serionum,neque calamus

0 Matth. xit, 20. * Joan. vin, $9.
vi. 90. * ibid. 55.

* ibid. 42, 41.

Ὀρᾶτι πῶς ἐχ τῶν πονηρῶν ἐπιθυμιῶν xal αρά-
ξεων υἱοποιεῖται ὁ ἄνθρωπος τῷ διαδῶῳ, χαὶ οὕτω
χληρονόμος Ὑίνεται τοῦ αἰωνίου πυρός; Οὕτω καὶ
διὰ τῶν ἁγαθῶν ἐπιθυμιῶν καὶ πράξεων ἐξομουῦ-
ται τῷ θιῷ, καὶ υἱοποιεῖται τούτῳ, xal χληρονόµος
γίνεται τῆς βασιλείας αὐτοῦ. Καὶ τοῦτο δειχνὺς 5
Κύριος, ὡς ἁμοιότης πρὸς τὸν Θεόν ἐστιν ἡ ἀρετὴ»
« Ἐντολὴν, φηαὶ, xatvhv δίδωµι ὑμῖν, ἵνα ἀγαπᾶτε
ἀλλήλους, καθὼς ἐγὼ ἠγάπησα ὑμᾶς, ἵνα xal ὁμεῖς
ἀγαπᾶτε ἀλλήλους * xal εἰ ἐγὼ ἔνιφα ὑμῶν τοὺς
πόδας ὁ Κύριος xat ὁ διδάσχαλος, xai ὑμεῖς ὀρεί-
λετε ἀλλήλων νίπτειν τοὺς πόδας ὑπόλειγμα γὰρ
δίδωχα ὁμῖν, ἵνα χαθὼς ἑποίησα ὁμῖν, χαὶ θμεῖς
vote, » Καὶ, « Μάθετε áx' ἐμοῦ Pc πρᾶός εἰμι
xai ταπεινὸς τῇ χαρδίᾳ, xai εὑρῄσετε ávámavetv

D 156 τεῖς ψυχαῖς ὑμῶν. » Καὶ, εΓίνεσθε οἰκτίρ-

µονες, χαθὼς xai ὁ Πατὴρ ὑμῶν οἰχτίρμων ἐστι. »
Καὶ, « ᾿Αγαπᾶτε τοὺς ἐχθροὺς ὑμῶν, χαὶ ἀἆγαθο-
ποιεῖτε καὶ δανείζετε μηδὲν ἀπελπίζοντες, xal
ἔσθαι ὁ μισθὸς ὑμῶν πολὺς, xal ἔσεσθε υἱοὶ «o0
Ὑφίότου, ὅτι αὑτὸς χρηστός ἐστιν ἐπὶ νοὺς &ya-
plaxoug xal πονηραύς. », Ο γοῦν διὰ τῆς ἀγάπης
καὶ τῶν ἄλλων ἀρετῶν πρὸς τὸν Θεὸν ἔχων thv
ὁμοιότητα, οὗτος πατἐρα διὰ τῶν ἔργων πλουτήσας
τὸν θεὸν, κληρονόμος ἔσται τῆς πατριχῆς βασιλείας’
ἧς ὁ ἐχπεσὼν οὐχ ἁπλῶς ἀποτυγχάνει ταύτης, ἀλλὰ
χαὶ ἀφεχγεῖ παραδίδοται σχότει, ἀφορήτως χαὶ
ἀτελευτήνως χαταχαίοντι. στις οὖν ἐθέλει ῥυσθῇ-

5 Joan. xni, δὲ, 12. * Matth. χι, 19. * Loc.

353

HOXILIA XXVIII.

^i

vet τῆς ἁλήκτου χολάσεως ἐκείνης, xai τῆς ἀϊδίου f palea, ita quidem levis ut rapiatur aura et impetu

τοῦ θιοῦ βασιλείας κληρονόμος γενέσθαι, μὴ: Crée
viov ἔστω, σπέρμα ovnpbv xat βλακειχὺν, ὡς εἶναι
xov λύµη σώμασί τε χαὶ φυχαῖς τῶν ἐγγιάόντων,
παράδειγµα θεομισὲς προχείµενος πονηρῶν ἔργων
«e xal λόγων, μηδὲ χαλάμη xol ἄχυρον, οὕτω μὲν
κοῦφος, ὡς εὑρίπιστος εἶναι ταῖς τοῦ πονηροῦ πνεὺύ-
µατος αΌραιςτε xal προαθολαῖς, οὕτω δὲ ἀχρεῖος,
ὡς εἰς βρῶσιν παθῶν ἁλόγων xat δαιμόνων προχεῖ-
σθαι ἀλλὰ αἴτος ἕστω, πάντων τῶν ἀχρείων xol
φονηρῶν ἔργων xal λόγων ἀπεχόμενος, xal τὰς ἀν-
ειθέτους ἀρετὰς ἐργαζόμενος, xal φέρων τοὺς τῆς
µετανοίας χαρπούς * οὕτω γὰρ ἂν εἴη τῆς οὐρανίου
ἀποθήχης ἄξιος, xal υἱὸς χληθείη τοῦ ἀνωτάτω Ila-

spiritus nequam; ita autem vilis ut in escam detur
feris cupiditatibus et dermonibus, sed' sit triticum
ab emni inutili e pravo opere vel sermone abiáti-
nens, virtutes contrarias ézercens ei producens
fructus peenitentiz. Ita. enim erit horreo coelesti
diguus, et filius vocabitur Patris altissimi, et gau-
dens intrabit ut hzres in regnum ejus, divina
gloria splendidus, quam nos omnes consequi
donetur gratia et. clementia Domini nostri Jesu
Christi, quem decet gloria cum steino ejus
Patre et. sanctissimo necnon bono atque vivifico
Spiritu nunc et éemper et in szcula seculorum,
Amen.

ερλς, xai εἰς τὴν ἐχείνου βασιλείαν ὡς αληρονόμος εἰσέλθοι χαίρων, τῇ θείᾳ δόξη περιλαμπόμενος ' ἃς
γένοιτο πάντας ἡμᾶς ἐπιτυχεῖν χάριτι καὶ φιλανθρωπίᾳ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ᾧ πρέπει
δόξα σὺν τῷ ἀνάρχῳ αὐνοῦ Πατρὶ xal τῷ παναγίῳ xal ἀγαθῷ χαὶ ζωοποιῷ Πνεύματι voy καὶ ἀεὶ, xat

εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. ᾽Αμήν.

OMIAIA KH' (1). B

ἘἙκφων ηθεῖσα κατὰ tiv &prh». τῶν ἁγίων xal
xopugalur ἁποστό ων Πέτρου καὶ Παύλου.

Ἡ τῶν ἁγίων ἑχάστου μνήμη, κατὰ τὴν ἑόρτιον
ἐπιστᾶτα ταύτης ἡμέρᾳν, θυµηδίας ὑπόθεσις χοινὴ
χαὶ δήµοις xal πόλεσι, xal πολίταις χαὶ πολιτάρ-
χαις ἐστὶ , xal ὠφελείας µεγίστης πρόξενος τοῖς
ἑορτάξρυσι. πᾶσι Ὑίνεται *. ε Μνήμη γὰρ ὃδ:καίου
μετ ἐγχωμίων, » ὁ. σοφός φῆαι Σολομῶν, c'Eyxu-
µιαζοµένου δὲ δικαίου εὐβρανθήσονται λαοί. » Καθά-
περ yàp ἐν νυχτλ, λαµπάδος ἀναφθείσης, εἰς χρείαν
xal ἁπκόλανσιν τῶν παρόντων πάντων. φαίνει τὸ,
φῶς, οὕτω xol ὁ τῶν ἁγίων ἑκάστου θεάρεατος
βίος, χαὶ τὸ xas' αὐτὸν µαχκάριον τέλος, xat dj διὰ
τὴν τοῦ βίου καθαρότητα παρὰ θεοῦ δεδομένη χάρις
αὐτῷ, καθάπερ τις περιφανἠς πνραὺς πβραγόµενος
εἰς µέρον διὰ τῆς µνήµης, χαινὴην παρέχεται vel,
συνειλεγµένοις τὴν πγευματιχὴν εὑφροσύνην x«l
thv ὠφέλειαν. Καὶ χαθάπερ εὐφορίας 1917 Υενοµέ-
νης ἐπὶ τῆς γῆς, οὐχ οἱ Υεωργοὶ µόνον, ἀλλὰ xai
πάντες ἄνθρωποι τέρπονται ' ἡ γὰρ ἀπὸ τῶν τῆς γῆς
καρπῶν ἁπάλαναις xoyh πᾶσίν lav: οὕτω καὶ ἡ
πρὸς τὸν θεὸν. δι’ ὁρετῆς τῶν ἁγίων χαρποφρρία
οὖχ αὐτὸν εὐφραίνει µόνον τὸν Υεωργὸν τῶν ψυχῶν,.
ἀλλὰ καὶ. ἡμᾶς πάνραςι, ὡς εἰς κοινὴν ερυφὴν xoi
ἁπόλαντιν προχειμένη τῶν ἡμετέρων ψυχῶν ' ἐπεὶ
xal ἓν τῷ βίῳ τούτφ παρόντες πάντες οἱ ἅγιοι προ-
τερρκὴ . πρὸς. ἀρετήν εἰσι. πᾶσι τοῖς ἀχούοψσι. xal,

ὁρῶσι ερύτρυς μετὰ συν-σεως, ἔμψμχοι Ὑάρ «law .

HOMILIA XX Vill.
In festo: sancitum et t coryphaorums,apestolarum Pe-
ali.

Uniuscujusque sanctorum memoria in festiva
qua contigerit die, confidentize materia communis
est et populis et urbibus et subjectis et principi-
bus, necnon maximam przbet utilitatem omnibus
eam celebrantibus. Nain « memoria justi cum lau-
dibus,» sapiens ait Salomon', « justi autem glorii1-
catio lztitia est. populis.» Nam quemadmodum in
nocte accensa lampade, in commodum et delecta-
tionem omnium presentium fulget lumen, ita cu-
juslibet sanctocum vita sanctissima hujusque bea-
tus finis, eL propter vits lntegritatem gratia ipal.

. largita, velut fax splendida in medium per memo-

riam adducta communem.offert convocalis spiritua-
lem iazetitiam et utilitatem ; et sienil terra uberibus.
messibus gaudente, nop agricole. tantum. sed et.
omnes, homines exsultant, quia a fructibus terre.
commupis omnibus fluit fruitio, sic sanctis propter
Deum per virtutem. feracibus non. solus gaudes.
animarum cultor, sed ei nos. omnes, parinde αι si,
inde, αρίπια noalræ communi volupiate et «ΙΟ.
ditate afficisnjur. Ip. ista quidem vita sapeti sunt.
ompibus qui cos mente, sincera audiunt et. conspi-
ciunt. hortamentum ad virtutem ; sunt enim. aüjma-
ue virtutis imagines, mobiles omnis decoris.coluin-
nee, libri vitz et docentes ea qua. ad melioris vitse
institulionem pertinent, et ex hac vita migrantes.

εἰχόνας τῆς ἀρετῆς.' αὐτοχένητοι στῆλαι παντὸς xa» p per memoriam eorum quie bona patraverunt ope-

1op.* βίθλο; ζώσαί τε xai λαλοῦσαι τὰ πρὸ». ὁδηγίαν.
φοῦ χρείττονος." xal µεταστάντες τοῦ τῇδε βίου διὰ.
τῆς µυήμης τῶν àv ἐχείνοις χαλῶν, ἀθάνατον. ἡμῖν
«hà» rap' ἑαυτῶν συντηρθῦσιν ὠφέλειαν. 'H δὲ μνή»
pais b roy ἀγαθοερ] ία: ἰγχώμιον ἐχείνων ἑἐστὶν,

ἐπορειλόμενον μ)Υ παρ ἡμῶν ἐχείνοις διὰ τὴν προγενεστέραν

ram immortalem nobis a semetipsis servant uiii».
tatem, Sed memoria optima eoruin conversationis,
ipsorum est encomium a nobis illis debitum pro
veteribus officiis, nobis vero perutile propter com-
moda ex illis ad nos rursus derivantia.

ὠφέλειαν, χρέσιµον δὲ ἡμῖν. xal vov

Ozágyoy. διὰ. τὸ;,παρ αὐζᾶιν xa). νῦν ἡμῖν προσγενόµενον ὄφελος,

*-Prov. 5, 7.

(1) Inter eas quas edidit Mattheus nons, p. 106,

355

GREGORII. PALAM/R

356.

Nibil autem corum bon:$ augemus, gestorum ab A — O0 προστίθεμεν δέ τι τοῖς ἑκείνω» ἀγαθοῖς, τῶν

illis recorJati; nam quomodo augebimus qui. nec

totíus quidem eorum virtutis proponen:lze capaces.
sucus ? remuncrati sunt ineffabilibus a. Deo pro-

missis mercedibus, quantum valebat natura ineffa-.
bilem offerre conversationem.. Non ergo laudando
augebimus eorum praunia ; sed rhbacti animo ! au-
gebimus bona ab illis ventura, ad illos velut. ad
faces divinitatis fulgentes nosmetipsos conver-
tentes et virtutem bonorum operum ab illis exbi-
biam magis ac magis susceptam colligentes.
Sed si cujuslibet sanctorum memoria, ut dixi-
mus, cum bymnis dignisque encomiis a nobis per-
ficitur, quanto magis Petri et Pauli culminum ca-
ryphei apostolorum chori ? Qui communes patres
el duces omnium sunt vocatorum a Christo apo-
giolorum, martyrum, justorum, sacerdotum, ponti-
ficuni, pastorum et doctorum, gregum et edoctoruin
omnium velut summi pastores et architecti com-
munis omnium pietatis οἱ virtutis et velut lumina-
ria iu mundo, verbum vita continentia, tantum
illuminantia eos qui per pietatem et virtutem trans-
'ucent quantum sol cxtera astra vel tanquam
coli colorum gloriam Dei in excelsis enarrantes,
tantum superantes coelorum amplitudinem et side-
rum pulchritudinem et utrorumque celeritatem, or-
dinem ct virtutem quantum ista res illustrant sen-
sibiles; ista autem sensilia ipsa intuentes sursum
ferre nequeunt ad plagas mundo et coelis longe ex-

πεπραγμένων ἐχείνοις ὁπομιμνήσκοντες * πῶς γὰρ
oi μηδὲ vhv ἀρετήν ἐσμεν πᾶσαν ἑχείνων lxavot
παραστῆσαι; Καὶ γὰρ ἐφιλοτιμήσαντο ταῖς ὑπὲρ λό-
12v ἐπηγγελμέναις παρὰ θεοῦ ἁμοιδαῖς, καθόσον f
quai; ἐχώρε:, xai πολιτείαν χατάλληλον, 'δηλονότι
πάντα λόγον νιχῶσαν, ἑνδείξασθαι. Οὐκ αὕξομεν οὖν
τὰ τούτοις προσέντα, τούτους ἐγχωμιάζοντες, ἄπαγε
abSopev δὲ τὰ παρ) ἐχείνων ἡμῖν ἀγαθὰ προσχινό :
µενα mph; ἐχείνους οἷά τινας θεοφεγγεῖς λυχνίας
ἡμᾶς αὐτοὺς ἀνατείνοντες, xal τὴν ἐχδιδομένην ἀπ᾿
ἑχείνων χαλλοποιὸν δύναμιν συνιέντες ἐπὶ μᾶλλον xal
προσδεχόµενοιο Ei δ᾽ ἑκάστου τῶν ἁγίων ἡ μνήμη 6v
ἅπερ εἴπομεν, pef" ὕμνων xai τῶν προσηχόντων Ly-
χωµίων παρ) ἡμῶν ἐχτιλεῖται, πὀόσῳ μᾶλλον Πέτρου
καὶ Παύλον, τῆς χορυφαίας ἀχρότητος τοῦ χορυφχίου
τῶν ἁποστόλων χοροῦ; Oi κοινοὶ πατἑρες xai χαθτ-
γεµόνες πάντων εἰσὶ τῶν ἀπὺ Χριστοῦ χαλουµένων,
ἁποστόλων, μαρτύρων, ὁσίων, ἱερέων, ἱεραρχῶν,
ποιµέ.ων τε καὶ διδασχάλων, ποιµαινοµένων τε xal
διδασχοµένων ἁπάντων ὡς ἀρχιποίμενες ὄντες, ἢ
xal ἀρχιτέχτονες τῆς xovg πάντων εὐσεθείας xai
ἀρετῆ-, xal ὡς φωστῆρες iv χόσμῳ ζωῆς λόγον
ἐπέχοντες τοσοῦταν ὑπερλάμποντες τοὺς ἐπ᾽ &02s-
6είᾳ xai ἀρετῇ διαλάµφαντας, ὅσον τοὺς ἄλλου;
ἁστέρας Ίλιος, ἣ ὡς οὐρανῶν οὐρανοὶ, δόξαν τὴν
ἀνωτάτω τοῦ Θεοῦ διηγούµενοι ' τοσοῦτον ὑπερα:ίρον-
τε; οὐρανῶν τε μεγέθη, xal χάλλος ἁστέρων, xal
τάχος ἀμφοτέρων, καὶ τάξιν καὶ δύναμιν, ὅσον xal

celsiores. lusuper patefaciunt illum solem in quo ϱ τὰ ὑπὲρ αἴσθησιν οὗτοι φανεροῦσι πρὸς αὐτὰ τὰ

non est mulatio el vicissitudinis obumbratio *, et
non modo sedentes in tenebris ad illum solem ad-

ducunt, sed et illos hujus luminis participes faciunt.

et perfecti solis soboles, ita ut ambos quando in
gloria appareus manifestabitur lumen de lumine ct
Deus llomo Verbum, velut soles splendere videbi-
tís. Ilzc sidera hodie nobis exorta Ecclesiam illu-
minant. Quorum quidem conjunctio non defectfo-
. nem sed luminis redundantiam operatur. Nequa-
quam enim aliud superne convolutum in excelsis
cullocatum fuit, dum inferius gyraret et suhiens al-
terum obumbraret ; nec unum quidem die, alterum
nocte elucet ut ex adverso versatum in tenebris
incidat, neque aliud quidem ewittit, et aliud reci-

ὑπερουράνιά τε xal ὑπερχόσμια, xai φωτίζουσι φῶς,
παρ᾽ ᾧ οὐχ ἔστι παραλλαγὴ, fj τροπῆς ἀποσχίασμα᾽
ob µόνον ἐξάγοντες ἀπὸ σχότους εἰς τὸ θαυμαστὸν
τοῦτο φῶς, ἀλλὰ καὶ qi; τοὺς µετατχόντας ποιοῦν-
τες τῇ διαδόσει, χαὶ τελείου φωτὸς γεννἡμαία, ὡς
χαὶ αὐτῶν ἕκαστον xaex τὴν µέλλουσαν kv δόξῃ ταρ-
ουσίαν xai ἐπιφάνειαν τοῦ ἀρχιφώτου xal θεανθρώ-
που Λόγου λάμφειν καθάπερ Ἆλιος. Τοιοῦτοι φωστᾷ-
psc psv ἀλλήλων ἡμῖν ἀνασχόντες σήμερον, thv
Ἐχχλησίαν φαιδρύνουσιν» ἡ γὰρ τούτων σύνοδος
οὐχ ἔχλειφιν, ἀλλὰ περιουσίαν φωτὸς ἀπεργάνεται *
o5 γὰρ ὁ μὲν ἄνω περιπολῶν ἐφ᾽ Όφους Πδραόται, ὁ
δὲ ὑποδέδηχεν, ἵν ὑπελθὼν ὑποσχιάσῃ τὸν ἕτερον'
οὐδ' ὁ μὲν ἡμέρας, ὁ δὲ νυχτὸς ἡγεῖται, ἵν ἐμπέσῃ

pit lumen, ita ut utrumque vicissitudinem patiatur D τῇ σχιᾷ καταντιχρὺ Φερόμενος ' οὐδ' ὁ μὲν ἀνίησιν,

alio aliter lumen, accipiente secundum discriminis
mensuram, sed Christi perennis fontis æterni lumi-
nis ambo æque consortes pariter consecuti sunt
excelsitudinem et gloriam et splendorem. Idco mu-
tua horum conjunctio est connexio duplicem emit-
tens in aniwas fidelium illustrationem.

Primus autem apostata qui primum hominem
apostare fecit a Deo, videns illum qui crearat Ada-
mum patrem humani generis rursus creare Petrum
patrem vere (fidelium, nec vidit modo, sed et illum

* Jac. 1, 17.

ὁ δὲ προσίεται τὸ φῶς Exslütv, [v' ἐντεῦθεν πάσχῃ
τὴν ἀλλοίωσιν , ἄλλοτε ἄλλως τοῦ φωτισμοῦ τυγχά-
vtov, κατὰ τὸ µέτρον τῆς διαατάσεως * ἀλλὰ Χριστοῦ
τῆς ἀεννάου πηἵΏς τοῦ ἁϊδίου φωτὸς ἄμφω µετασχόντε;
158 ἱπίσης, (oov. ἐχτήσαντο χαὶ τὸ ὕψος καὶ τὴν
δόξαν καὶ «hv λἀμπρότητα, Διὸ καὶ ἀλληλουχία τῶν
φωστήρων τούτων ἑἐστὶν ἡ σύνοδος, «3l; τῶν πιστῶν
ψυχαὶς διπλασίω χορηχοῦσα τὴν ἕλλαμγιν.

'AXÀ! ὁ πρῶτος ἀποστάτης, xal τὸν πρῶτον ἄν-
θρωπον ἀποστήσας τοῦ θεοῦ, βλέπων ἤδη τὸν πλά -

-σαντα τὸν ᾿Αδχμ πατέρα Ὑένους ἀνθρώπων àva-

πλάττοντα Πέτ,ον ὕστερον Τχτέρα τοῦ γένους τῶν

857

ROM;LIA XXVIII.

458

ὄντως θεοσεβῶν, χαὶ οὐχ ὁρῶν µόνον. ἀλλὰ χαὶ ἀχού- A audivit ad hunc dicentem : « Τα es Petrus, et super

σας αὐτοῦ πρὸς αὐτὸν &lmóvroc* « Σὺ εἶ Πέτρος, καὶ
Un ταύτῃ τῇ πέτρᾳ οἰχοδομήσω µου τὴν Έκχλη-
cíay * » τοῦτο μαθὼν ὁ ἀρχέχαχος αὑτοφθόνῳ χαχίᾳ,

xà τῷ ἀρχηγέτῃ Πέτῥῳ τοῦ τῶν θεοσεθῶν γένους
ἑπηρεάζει ὡς χαὶ τῷ ἀρχηγέτῃ τοῦ τῶν ἀνθρώπων.

γένους ᾽Αδὰµμ ποτὲ. Εἰδὼς δὲ τοῦτον συνέσει γεχοσµη-
µένον, καὶ τῇ πρὸς Χριατὸν ἀγάπῃ πεπυρωμένον,
τὴν μὲν xarà πρόσωπον οὗ θαῤῥεῖ προσδολὴν, ἀλλ'
οἷον ix. πλαχίου , xai τούτου τοῦ δεξιοῦ, πολλῷ σὺν
δόλφ χλέπτων ἄττειν παρασχευάξει τοῦτον ὑπὲρ τὸ
tov * χαὶ xat τὸν χκαιρὸν τοῦ σωτηρίου πάθους, τοῦ
Κυρίου πρὸς τοὺς μαθητὰς εἰπόντος» « Ταύτῃ τῇ
νυκτὶ πάντες σχανδαλισθἠσεσθε ἓν ἐμοὶ,» αὐτὸς &v-
τέλεγεν ἀπειθῶν. Καὶ οὐ τοῦτο µόνον, ἁλλὰ xal tov

ἄλλων ἑαυτὸν ὑπερετίθει, λέγων « Κἂἄν εἰ πάντες D.

σχἀνδαλισθήσονται, ἀλλ obx Eq » ἐγχαταλιμπάνεται
δὴ μᾶλλον τῶν ἄλλων, ὡς ὑπ᾽ ἁλαζονείας χλαπεὶς,
ἵνα xai μᾶλλον τῶν ἄλλων τάπεινωθεὶς, χατὰ χαιρὸ»ν

ἀναφανῆ λαμπρότερος, οὐχ ὡς ὁ ᾿Αδὰμ πειρασθεὶς

ὁμοῦ τε xaX νιχηθεὶς, xat εἰς τέλος χατενεχθεὶς, ἀλλὰ

πειρασύεις μὲν xal παβασυρεὶς μιχρὺν, νιχήσας δὲ.

τὸν πειράζοντα. Πώς; Tj] ἑαυτοῦ πάραντα χαταγνώ-
σει xil τῇ σφοδρᾷ λύπῃ xal µετανοίᾳ, xal τῷ
δραστικῷ πρὸς ἰλασμὸν φαρμάκῳ τοῖς δάκρυτι’
« Καρδίαν yàp, ero, συντετριμμένην xat τεταπει-
νωμένην ὃ θεὸς οὐχ ἐξουδενώσει» » xal fj χατὰ
θεὸν ac

elav ἐν ἀγαλλιάσει θεριεῖ τὴν ἄφεσιν.

hanc petram ajditicabo Ecclesiam meam *. » Qua
audito, pessimus ille perversa malignitaie Petro &u-
premo generis Sidelium capiti insidiatur sicut olim.
Adamo supremo generis humani capiti. Nunc ergo
sciens intellectu ornatum charitate autem erga
Christum vacuum, non in faciem audet aggredi,
sed quasi ex obliquo et a dextris mulia eum fraude
lacessens urget ad violandum officium. Tempore
passionis Salvatoris cum discipulis dixiaset : «In isia
nocte emnes vos scandalum patiemini in me, » ipse
contradixit incredulus, nec solum contradixit, sed.
et aliis seipsum prætulit dicens : « Etsi oumes scan-
dalizati fuerint in te ego nunquam. scandaliza-
bor 15. » Aliis semetipsum asnteponit quasi vana sui»
ictus fiducia nt magis aliis humiliatus, in tempore
gurgat magis perspicuus, non tanquam Adam tenta-
tus simul et superatus et in finem enccatus, sed
tentatus quidem el brevi tempore devictus, mox
autem de tentatore triumpliaus. Quomodo ? Suiip-
sius conscientia, acerba tristitia εἰ poenitentia et
laeryuiis, idoneo ad propitintionem remedio : ait
enim Psalmista : « Cor contritum et humiliatum
Dcus non despiciet ti. » Et vero. tristitia quae est
secundum Deum paenitentiam ad salutem stabilem.
operatur ; et qui seminat in lacrymis orationem in
exsultatione metet remis-ionem.

μετάνοιαν ἁμεταμέλητον ἀπεργάνεται πρὸς σωτηρίαν ' xal ὁ σπείρων ἓν δάκρυσι τὴν Ix.

"18ox & ἂν τι, αὐτὸν ἐξετάσας οὐ µόνον τὴν ἄρνη- 5 Videret quis eum conspiciens non lantum nega-

σιν εἰς fj» παρεσύρη διὰ τῆς µετανοιας καὶ τοῦ
κατωδύνου “πένθους ἰχανῶς ἰασάμενον, ἀλλὰ xai τὸ
πάθος δι’ ὃ μᾶλλον τῶν ἄλλων ἐγκατελείφθη, πρόδ-
ῥ:ζον τῆς οἰχείας φυχῆς ἀνασπᾶσαντα. Καὶ τοῦτο θέ-
λων 6siqat τοῖς πᾶσιν ὃ Κύριος, μετὰ τὸ διὰ σαρχὺς
ὑπὲρ ἡμῶν αὐτοῦ πάθος. xat ctv ix νεχρῶν τριήµ:-
pov ἔγερσι», ταῖς νῦν ἀνεγνωτσμέναις bv τῷ Εὐαγγε-
At φωναῖς πρὸς τὸν Πέτρον ἐχρέσατο, λέγων πρὸς
αὐτόν ' εΣίµων Ἰωνᾶ, ἀγαπᾷς µε πλεῖον τούτων; » τῶν
ἐμῶν δηλονότι μαθητῶν ; Τοῦ δὲ ὅρα τὴν ἐπὶ τὸ τα-
πεινότερον µεταθολἠν é γὰρ χαὶ μὴ ἐρωτώμενὸς
πρώη», ὑπερτιθεὶς τῶν ἄλλων ἑαυτὸν. καὶ λέγων *
KAv πάντες, ἁλλ᾽ οὐχ ἐγὼ, νῦν ἑρωτώμενος εἰ πλέον
τῶν ἄλλων ἀγαπᾷ, τὸ μὲν ἀγαπᾷν συναινεῖ, τὸ δὲ
πλέον ἀφίησι, λέγων: « Nat, Κύριε, au οἶδας ὅτι

φιλὠ σε. » Τί οὖν ὁ Κύριος; Ἐπειδὴ τοῦτον ἔδειξε.

μήτε τῆς πρὺς αὐτὸν ἀγάπης ἐχπεσύντα, xal την
ταπείνωσιεν προσλαδόµενον, πληροϊ παῤῥησιᾳ τὴν ix
πολλοῦ πρὸέ τοῦτον ἐπαγγελίαν, xal φησι πρὸς ab-
τόν. « Ποίμαινε τὰ ἀρνία µου * » ὅταν μὲν Υὰρ olxo-
δομὴν χαλῇ τὴν τῶν εἰς αὐτὸν πιστευόντων συλλογὴν,
θεμέλιον αὐτὸν θήσειν ἑπαγγέλλεται' « EU el, λέγων,
Πέτρος, xii ἐπὶ ταύτῃ τῇ πέτρα οἰχοδομήσω µου
εν Ἐκχλησίαν. » Ὅταν δὲ περὶ ἀλείας 6 λόχος fi,
ἁλιέα τοῦτον ἀνθρώπων ποιεῖ’ ε ᾽Απὸ τοῦ νῦν, λέ-
γων, ανθρώπους ἔσῃ ζωγρῶν * » ὅταν δὲ ποήδατα τοὺς
ἑαψτοῦ 159 nou. νοµέα τὸν Πέτουν ἐφίτεται.
θατά µου. »

* Mattb. xvi, 18. !* Mattb, xxvi, 53.

!! Psal. r, 19.

tionem in quam superatus illapsus erat, per, pœni-
tentiam dolorosumque mœrorem sufficicnter sana-
visse, sed etiam arrogantie vitium quo sese aliis
preiulerat, longe ab anima amovisse. Quod cum
Dominus vellet omnibus ostendere, postquam in
carne pro nobis passus fuisset et tertia dle a mor-
tuis resurrexissel, hodie relatis in Evangelio voci-.
bus ad Petrum usus est, dicens ad eum : « Simon
Joannis, amas me plus his ?» meia scilicet discipulis ?
Hujus autem perspice ad humilitatem conversio-
nem. Prius enim etsi non interrogatus semetipsum
cateris anteposuerat dicens : « Etsi. omues, sed
non ego,» nuncinterrogatus an plus aliis amet, quan-
tum ad amorem assentilur, illuJ vero plus omittit
dicens : « Etiam, Domiae, tu scis quia amo te.»
Quid ergo Dominus ? Nunc cum monstravit Petrum
non a charitate erga illum excidisse et humilitatem.
concepisse, aperte implet quod jam pridem ad eum
nuntiayerat, et ait illi : «Pasceaguos meos. » Si enim
eJificationem vocat collectionem credentium.in {ρ- .
sum, fundamentum illum promitit se pesiturum.
Si de piscatione sil. sermo, piscatorem bominum
illum facit dicens : Ex nunceris bominum piscator.»
Si vero suos gregem nominat, pastorem Petrum.
praefecit : « Pasce, inquit, agnos meos, pasce oves
meas !*. »

€ Hotpgauve, λέγων, τὰ ἀρνίσ µου, ποίµαινε. τὰ πρό.

9 Joan. τι, 15 seqq.

$59

GREGORII PALAMJE

Bic, fratres, copsidefemus quanto desiderio de- A — Zuvopdiv δὲ ἔσειν, ἄξελφοὶ, κἀντεῦδεν, ἐφόσον πο.

siderst Dominus nostram. salutem ; tanto enim οἱ
nibil aliud a diligentibus $e flagitet quam nt nos
deducant iu pascoa stabuleque salutaria. lyitur de-
sideremus et. nos salutam nostram, et verbo et
opere nos ad illam peragentibus obediamus. Suffi-
eit onim quoique εκ nobis puisare ad: portam qua
dueit ad: salutem, et statim; aderit dux a cómmuni
Salvatore preparstus, stans it procinetu propter
nimiam charitatem. quast 4 semetipsos invitatos,
seu potius nulla indigens invitatione. Te» interre-
gat ut ter respondens bonam confessionem Petrus
confiteatur, et per trinam confessionem trinam
negationem corrigat. Ter illum praeficit agnis et
ovibus Petro supponens tres.salvandorum ordiues :
servos, merconarios, et filios, seu virginitatén,
castam viduitatem. et lionorabile conjugium.

Peirus autem iterum atque iterom interrogatus
an Chrístum diligat, contristatus est ex repetita
interrogatione sibi fidem non.dari cogitans. Scleus
vero se amantem, nec iynorans quia magis ab in-
terrogsnte quam 4 seipso cognoscitur, quasi utrin-
que coarctatus, non modo se amare conlitelur, sed
et 4 se amatum praedicat rerun omnium Deum di-
cens : « Domine, tu omnia nosti, tu' scis quia amo
te. » Omnia enim scite solius est rerum omnium
Dei. Dominus vero talis confessionis auctorem non
solum couslituít pastorem et summum pastorem
(otius: Ecclesi? sus, sed' etiam tanta virtute illum
esse precingendum ut' usque ad inortem, mortem
autem crucis firiniter staret, qui pro ista fortitudine
nec unius puellz interrogationein et loquelain ferre
potuerat. « Amen, amen dico tibi, inquit ai eum,
cum esses junior et eorporáli οἱ spiritali juven-
tute cingebas te, » id est, propris utebaris virtute,
« et amLulabas ubi volebas, » cum sponte motus
esses et viveres secundum uaturalem tuam: electio
nem ; « cum autem senueris, » ultimum cohsecu-
tus tum corporalis tum spiritalis juventutis, « ex-
tendes manus tuas, » bis verbis significans eut
per crucem interiturüut, quam nou invitum con-
scensurum esse testatur. ε Extendeg ergo nnus:

θεῖ τὴν ἡμετέραν ouxnplav 6 Κύριος» ἐπὶ οοσοῦνον
| và, ὡς xal πἀρὰ τῶν ἀγαπώντων αὐτὸν μηδθὲν ἄλλο
ζητεῖν, f| τὸ ποδηγεῖν ἡ μᾶς κἐρὺς νομῆν καὶ μάνδραν
σωτήριον. Ποθήσωμεν οὖν χαὶ ἡμεῖς τὴν ἡμῶν σω-
τηρίαν, καὶ τοῖς ἔργῳ xat λόγῳ πρὸς αὐτὴν Evéquo-
cw ὑπαχούσωμενὁ ἐθέλῆσαι vàp δεῖ µόνον ἡμῶν'
Ἑκάστον ἂφασθαι tfc elio σωτηβίαν φερούσης, xal
ὁ χαθηγητῆς ἐφὲσέήκε ΦΔαρὰ τοῦ χοινοῦ Σωτῆρος
Πτοιμασμένος, χαὶ ὁ τῆς σωτηρίας χορηγὸς διὰ φι-
λανθρωπίας ὑπερδολὴν ἑτοιμότατος ὡς αὐτόχλητος,
μᾶλλον δὲ αὑτοπαράχλητος Gv. Τρὶς δὲ ἐρωτᾷ, ἵνα
καὶ τρὶς ἀποχρινάμενος τὴν xaXhv ὁμολογίαν ὀμολθ-
Yon * καὶ διὰ τοῦ ἐριετοῦ τῇ; ὁμολογίας τὸ τριττὺν
τῆς ἀρνῄσέως ἑἐξιάσηται ' χάὶ ερὶς ἐφίστισι ςοὔτού

B- cet; οἰχείοις ἀρνίοις τε xai προδάτοις, ὑποτιθεὶς τῷ

Πέτρῳ xai τὰς τρεῖς τάξεις τῶν σωζοµένων, &ou-
λείαν, μισθαρνίαν,ιυἰότητα * fj παρθενίαν, σώφρονὰ
χηβείαν, χαὶ γάμον τἰμιον.

λλ’ à Πὲέρος πάλιν καὶ πάλιν εἰ φιλεῖ τὸν Ἆρι-
στὸν ἐρωτώµενο:ς, ἑλυκήθη, φησὶν, Ex τοῦ κολλάχι;
ἐρωτᾶσθαι, iJ] πιστεύέσθαι νοµίσας. Εἰδὼς δὲ ἑαυτὸν
ἀγαπῶντα, xal μηδὲ τοῦτο ἀγνοῶν ὅτι γινώσχεται
παρὰ τοῦ ἐρωτῶντος μᾶλλον fj αὐτὸς παρ) kavsob,
πανταχόθεν olov συνεσφιγµένος, οὐχ ὁμολογεῖ φιλεῖν
µόνον, ἀλλὰ xal τὸν παρ) αὐτοῦ φιλούμενον αξτὸν
εἶναι χηρύττει τὸν ἐπὶ πάντων θεὸν, λέγων» « Σὺ,
Κύριε, πἀντὰ οἶδᾶς, σὺ γινώσχεις ὅτι φιλῶ cg *» τὸ
γὰρ πάντα εἰδέναι µόνου εοῦ ἐπὶ πάντων θεοῦ. 'Ü
δὲ Κύριος, ταύτην τὴν ὁμολογίαν ἐκ φυχῆς ποιησά-
µενον, οὗ µόνον χειροτονεῖ ποιμένα xal ἀρχιπδιμένα
πάσης τῆς χατ’ αὐτὸν Ἐκκλησίάς, ἀλλὰ καὶ τοὀαύ-
την ἐπαγγέλλεται πἐριζώσέιν αὐτὸν ἰσχὺν, ὡς καὶ
µέχρι θανάτου, καὶ θανάτου σταὐροῦ διακαρτερἠσέι,
τὸν πρὺ τῆς ἑἐνισχύσεως ταὐτῆς μηδὲ πρὸς ἑνὸς xo-
ῥρασίου πεῦσιν xal λαλιὰν ἀντισχόντα, « Αμὴν ἁμὴν
λέγω σοι, πρὸς αὐτὸν εἰπὼν, ὅτε fic νεώτερος χαλ᾽
τὴν σωματιχὴν xat τὴν πνευματικὴν ἡλιχίαν, ἑζών-
vusg σἑαυτὸν 2, τουτέστιν ἐχρῶ τῇ σεαυτοῦ δυνάµει,
€ xai περιεπάτεις ὅπου ἤθελες, » αὑτοχίνητος ὢν, καὶ
κατὰ «hv φύσει προσοῦσάν σοι προαἰρεσιν ζῶν' εὗταν
6b γηράσῃς, » εἰς ἄχρον φθάσας xat τῆς σωματιχῆς
χαὶ τῆς πνευματικής ἠλικίας, « ἐχτενεῖς τὰς ysipéc
σου, » «b διὰ σταυροῦ τέλος ὑπογράφει διὰ τούτων

tuas, el alius te cinget, »΄ hoc est roborabit « et D τῶν λδγὼν, xai τὴν ἐπ᾽ αὐτοῦ τάσιν οὖν ἀχούσίοῦ

dueet quo tu'non. vis 1, 2 ex bomiirum numere
edueens, quia natura horret asu a per mortem dii:
solutione ; quibus ostendit naturam nostram vitant

appetere, et Pétri: martyrium: super ejusdem vireg:

stare, ία enini; ait, libens tolerabis propter: mo,
et propier meum: -testimdhium a me réboratus quat
Rupr& maturam posita.natura non nata est'appetero.

ἔσεσθαι τῷ Πέτρῳ μαρτνρεῖ. ε Ἐκχτενεῖς οὖν αὐτὸς
τὰς χεῖρά» σου, xai ἄλλος σὲ ζώσει, » δηλονότι bvbo-
ναμώσει, € xai οἴσει ὅπου o0 θέλεις, » ἐξ ἀνθρώπων
ποιῄσας * ἐπειδήπερ ἡ φύσες οὐ θέλει τὴν οἰχείὰν διὰ
θανάτου διάλυσιν' τὴν γὰρ τῆς ἡμετέρας φύσεως ἐἑν-
ἑαῦθα πρὸς «b Civ σχέσιν δείκννσι xal. τὸ ὑπερφνὲς
*oU Πέτρου μαρτύριον’ ἐχεῖνα 1àp, qal, χαρτερή:

σεις ἑκὼν δι ἐμὲ χαὶ την ἐμῆν μαρτυρίαν ὑπ' ἐμοῦ δυναμδύμενος, ἅπερ ὑπὲρ φύσιν ὄντα θέλειν ἡ gate

οὐ πέφυχεν.

Sed talis est Petrus ut viz a paucis coghóscatur.
Paulus autem qua lingua seu potius quam inulti
et doctze ejus propter Christum perseverantiam us-

5 Joan. xxi, 18,

Άλλα τοιοῦτος μὲν ὁ Πέτρος, ὡς ἐξ ὀλίγων γνω.
ρίσαι. TI δὲ ὁ Παῦλος, καὶ mola γλῶσσα, μᾶλλον δὲ
ποῖαι καὶ πόσαι τὴν ἐκείνου διὰ Χριστὸν µέχρι θανά-

HOMILIA XXVIII.

pte plav xal μετρίὼς παραστ΄σαι δυνήσονται; A que ad mortem composite possent explanare, qut

εθηµέραν ἦν ἀποθνῄσχων, μᾶλλον δὲ ἀεὶ σεθνη-
ιετέλει, ζῶν αὐτὸς οὐχέτι, χαθάπερ αὐτός φη-
λλὰ ζῶντα ἔχων ἐν ἑαυτῷ τὸν Χριστόν. Ὑπὲρ
ς ἀγάπης τοῦ Χριστοῦ ph µόνον τὰ παρόντα
λα ἠγήσατο πάντα, ἀλλὰ καὶ τὰ μέλλοντα δεύ-
τίθεται συγχρίνων πρὸς αὐτόν « Πέπεισμαι
Ρηοὶν, ὡς οὔτε θάνατος, οὔτε ζωὴ, οὔτε ἑνε-
t, οὔτε μέλλοντα, οὔτε ὕψωμα, οὔτε βάθος δυνή-
ἡμᾶς χωρίσα: τῆς ἀγάπης τοῦ 100 Θεοῦ, τῆς
xcv Ἰησοῦ.» 23λον δὲ εἶχε θεοῦ, ὡς xal ζη-
ἡμᾶς θεοῦ ζηλφ. Καὶ τίνι «vy ἁπάντων, |
Πέτρῳ παραχωρήσει τῶν ἴσων ; Τὴν δὲ ταπεί-
οἷος, αὐτοῦ πάλιν ἄχουσον περὶ ἑαυτοῦ λέγον»
« Ἐγώ εἰμι ὁ ἑλάχιστος τῶν ἁποστόλων, ὃς οὐχ
πανὺς χαλεΐσθαι ἁπόστολος.» T( οὖν ἐπειδήπερ
6c ἐστι τῷ Πέτρῳ τὴν ὁμολογίαν, τὸν ζῆλον ,
απείνωσιν, cv ἀγάπην, ἄρ᾽ οὐχὶ xat τῶν αὖ-
ἵτυχεν ἐπάθλων παρὰ τοῦ πάντα ἐν Quy xat
) xa σταθμῷ τιθέντος δικαιοτατῳ; Καὶ πῶς
νι λόγον ; Διὰ τοῦτο Πέτρῳ μέν φησι; € Zo et
6» xz ἐπὶ ταύτῃ τῇ πέτρᾳ οἰκοδομήσω µου
Εχκλησίαν * » περὶ δὲ Παύλου «i qrat πρὸς τὸν
(gv; « Σχεῦος οὗτος ἐχλογῆς pol ἐστι, τοῦ
ἰζαι τὸ ὄνομά µου ἑνώπιον ἐθνῶν xat βασιλέων.»
ὄνομα ; πάντως τὸ ἐπιχληθὲν ἐφ᾽ ἡμᾶς, τὴν
ριατοῦ Ἐκκλησίαν, ἣν ὡς θεμέλιος 6 Πέτρος
itt, Ὁρᾶτε Πέτρου xai Παύλου τὸ περιφανὶς
ἠμότιμον ὅσον, xal ὡς ὑπ' ἀμφοτέρων ἡ τοῦ
mé Ἐκκλησία βαστάζεται ; Aux τοῦτο xal αὕτη
μίαν xai τὴν αὐτὴν ἀμφοτέροις νέµει τιμήν,
µως ἀλλήῆλοις συνεορτάζουσα σἡµερον.
Ιλ’ ἡμεῖς ἀναθεωροῦντες τούτων τὴν ἔχδασιν, µι-
µεθα τὴν ἀναστροφὴν, κἂν εἰ μὴ τἆλλα, τὴν γοῦν
πεινώσεως καὶ µετανοίας διόρθωσιν. Τὰ μὲν γὰρ
μεγάλα καὶ ὑψηλὰ xal µεγάλοις προσῄκοντα,
µε]άλοις πρὺς µίµησιν Ίχοντα, ἴσως ἔστιν
b τοῖς xác: τὺ παράχκαν ἀμίμητα s di δ' ix
vola; διόρθωσις ἡμῖν μᾶλλον 1) ixtivot; προσ-
, ὅσψ χαὶ τῆς ἡμέρας ἑχάστης πολλὰ mralopev
τος, χαὶ οὐδαμόθεν ἄλλοθεν ἡμῖν ἐλπὶς σωτη-
. &l. μὴ ταύτην διὰ τῆς διηνεχοῦς. µετανοίας
εασόµκθα. Προηγεῖται δὲ τῆς µετανοίας ἡ ἐπί-
te τῶν οἰχείων πταισµάτων, fite µεγάλη ἑστὶ

quotidie moriebatur, potius vero semper mortuus
vivebat, ipse jam non vivens, sicut ipse dixit, sed
viventem habens in seipso Christum. Pra chari.
tate Christi, nonjtantum omnia arbitrabatur ut ster-
cora, sed et futura loco ponit posteriore ad charita-
tem comparata : « Certus sum, inquit, quia neque
mors, neque vita, neque przsentia, neque futura
neque altitudo neque profundum poterit nos sepa-
rare a ebaritste Dei quie est. in Christo Jesu '*. »
Zelum Dei habuit ita ut nos zelare faciat zeluin Dei.
Et cui ex omnibus misi sol) Petro cessit aequalibus?
Sed qualis in humilitate ? Eum rursus audiamus de
seipso dicentem : « Ego sum minimus apostolorum
qui non sum dignus vocari apostolus **. » Quid ad-
hue? postquam idem ac Petrus fuerit in confessione,
in zelo, in humilitate, in charitate, numquid non
eadem suscepit preniia ab eo qui omnia in jugo et
mensura ei pondere ponit equissimo? Quowodo
aqualis? Petro. quidem dixit : « Tu es Petrus, et
super bauc Petram sdilicabo Ecclesiam meam **.»
De Paulo autem quid dixit ad Ananiam? « Vas
electionis hic est. mihi ad pertanium nomen meum
coram gentibus et regibus '*. » Quodnam nomen?
Sane quod cognominatum est pro nobis Ecclesia
Christi, quam quasi fundamentum Petrus portat.
Videtisne Petrum et Paulum et bonore pares ct
quomodo ab utroque Ecclesia Christi portatur ?
Propterea ipsa nunc unum et eumdem ambobus ho-
norem tribuit, cum in laudem utrivsque banc diem
festam concelebrat.

Nos vero, borum errores intuiti, imitemur,
nisi cztera, saltem eorum per humilitatem et
per posnitentiam correctionem. Alia enim magna
et excelsa eimagnanimis consentanea et qus
ad imitauonem incitant; item sunt alia supra om-
nium imitationem posita, sed correctio per poenj-
tentiam nos magis quam illis decet qui singulis die-
bus multoties offendimus , ita ut mulla sit ex
quacunque parte spes nobis nisi quam per conti-
nuam penitentiam consequemur. Porro prseit po-
nitentigs conscientia propriorum peccatorum, qui
est magnus ad poenitentiam gressus. Ait enim Pro-

Dacpbv &qopyufj* « Ἐλέησόν us Ἱὰρ, » φησὶ D phets,, idem et Psalmista ad Deum : « Misercre mei

*bv Gebv 6 Ψαλμψὲὺς Προφήτης * «ὅτι τὴν
lay pou ἐγὼ Tivooxo:» 60x τῆς ἐπιγνώσεως ἕλ-
civ ἔλεον, xal δι ἐξαγορεύσεως xal τῆς αὗτο-
Μας εελείαν τὴν ἄφεσιν χοµιζόµενος. « Elna
φησὶν, Ἐξαγορεύδω xa ἐμοῦ τὴν ἀνομίαν pov
ἱνρίῳ, χαὶ σὺ ἀφῆχας τὴν ἀσέδειαν τῆς καρδίας
» Τ γὰρ ἐπιγνώσει τῶν οἰχείων ἁμαρτημάτων
ει fj οἰχεία χατάγνωσις” ταύτῃ δὲ fj ἐπὶ τοῖς
γτήµασι λύπη, ἣν ὁ Παῦλος χατὰ θεὺν mposn-
υ6ο. T3 δὲ κατὰ θεὺν λύπῃ ταύτῃ πέφυχεν àxo-
Hv fj μετὰ συντετριµµένης Χχαρδίας πρὸς «bv
ἑξαγόρευσίς τε xa δέησις, καὶ ἡ ὑπόσχεσις τῆς

quonism iniquitatem meam cognosco '*. » Per
conscientiam pergit ad misericordiam, et per con-
fessionem suique ipsiua vitoperationem plenam ac- ΄
cipit remissionem. Nam : « Dixi enim, inquit, conti-
tébor adversum me injustitiam meam Domino, et
tu remisisti iinpietatem cordis mei '*. » Suorum *
consciegtiam peccatorum sequitur sui ipsius répre-
hensio ; hauc deinde peccatis tristitia, quam Paulus
secundmm- Deum nuncupavit. Ex bac secundom
Deam tristitia nascitur cordis contriti ad Deu:n
confessio et supplicatio, cum promissione post-
hae a malis abstiuendi : et hoc est poeuitentia.

6 ἑξῆς των χαχιῶν ἀποχῆς, xl τοῦτό ἐστιν ἡ μιτάνοιᾶ.

Άρα. vin, 59. ** I Cor. xv, 9.
PatrROL. GR. CLI

'* Mattb, xvi, 18. ! Act, ax, 15. 3 Psal. t, 4,9. ** Psal xxxi, δ.

12

363

GREGORII PAEAMJE

364

Propterea Manasses quidem illeereptus est a po- Α — Kat διά τούτου Μανασσῆς μὲν ἐχεῖνος ἐῤῥύσθη

nis peccatis debitis, licet multiplicium delictorum
gravitate et abysso obrutus, el in istis per multos

aunorum ordines conversatus. Davidi autem non,

tantuin. dimisit propter penitentiam Dominus pec-
catum, sed οἱ propheíica gratia eum non spoliavit.
Hac igitur Petrus peracta. poenitentia non tantum
surrexita lapsu, et remissionem obtinuit, $ed εἰ Ec-
elesiz Christi principatum sortitus est. illam adhuc
amplecténtem invenies Paulum etiam post conver-
sionem ei einendatíonem οἱ obientam ad Deum
super onines familiaritatém. Poenitentia enim, si
vera et ex corde sincero nàscilur, inducit poniten-
tem ut amplius perditis moribus non adhaereat nec Yo-
luptatibus [αἱ inserviat, sed praesentia contemnaí,
futura exspectet, libidinibus resistat, virtutes secte-
tur, onmibus sé superiorem praestet, in orationibus
ad Deum vigilet, ab injustis lucris abstineat, suis
,ndulgens offensoribus, supplicantibus clemens, pe-
teníibus ab eo adjutorium, qua polest, verbis,
operibus, sumptibus auxiliandis paratus, ex animo
omnibus submissus αἱ beniguitlate benignitatem
consequatur, ei mercedem suzerga proximum cha-
riiatis Dei amicitiam suscipat, et divinam acqui-
rat benevolentiam et æternain obtineat. misericor-
díam cum perenni Dei benedictione et gratia; quam
nobis omnibus consequi donetur gratia unigeniti
Fiii Dei, cui gloria, virtus, hohor et adoratio cum
æterno ejus Patre et bono et sanctissimo et vivifi-
cante Spiritu, nunc et semper, et in saecula szculo-
rum. Amen.

HOMILIA XXIX.

Super sanationem paralyticiin. Capharnaum. secun
dum evangelistam Matheum ; εἰ de tristitia secun-
dum Deam.

Ες multis locis didicimus vocem evangelicam
mellis fave comparari ; spiritualis enini. aniiuarum
sponsi ct speciosi prs filiis hominum guttur, eicut
in Canticisseriptum est, suavissimum est οἱ Lotum

εῆς ἐφ᾽ ἁμαρτήμαδι δίχης, Χαΐτοι mías καὶ μεγέ-
θει χαὶ βάθὲι παραπτωµάτων ἐμχεσὼν, καὶ τούτοις
ἐπὶ πολλὰς ἐνιαυτῶν περιόδους ἐγκάλίνδόύμένος. ToU
δὲ Δαθὶὸ οὐ µόνον ἀφεῖλε διὰ τὴν μεξάνοιὰν ὅ Κύριος
τὸ ἁμάρτημα, ἀλλὰ καὶ τὴν προφηζιχην obx ἀφεῖλε
χλριν. Ταύτῃ xai à Πέέρος χρησάμενοξ, ob µόνον τοῦ
πτώματος ἁΛανέστη, xal τῖς ἀφέσεως ἔτυχεν, ἀλλὰ
xai τῆςιτοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας τὴν πιοστασαίαν κα:
κλήῤωται. Τἀὐτης xat τὸν Παῦλον εὑρήσεις ἄντιποὶού-
μενον, χαὶ μετὰ τὴν ἐπιστροφ]ν καὶ {ἣν προχοπὴν, xal
τὴν πρὸς τὸν θεὸν ὑπὲρ τοὺς ἄλλους οἰχείωσιν * ἡ yàp
μετάνοια εἴξερ ἁληθῶς Ex χαρδίας ἐστιν, ἀναπείθει cy
χεχτημένον µηχέει προστιθὲναι ταῖς ἁμαρτίαις μηχέ εἰ
προστετηχέναι τοῖς φθειροµένοις, μηχέτι προόχεχη-
νέναι ταῖς οὗ χαλαΐς ἡδοναῖς, ἀλλὰ 161 χἀταφρονεῖν
τῶν παρόντων, ἀντέχεσθαι τῶν µελλόντων, ἀγωνί-
ζεσθαι χατὰ τῶν παθῶν, ἀνέιποιεῖσθαι τῶν ἀρετῶν,
ἑγχρατεύεσθαι πάντα, ἑπαγρυπνεῖν ταῖς πρὸς Θεὺν
δεήσεσιν, ἀπέχεσθαι τοῦ ἐξ ἁδιχίας χέρδους, ἴλεων
εἶναι τοῖς αὑτῷ πχαῖουσε, τοῖς ἱκετεύουσιν εὐμενῆ,
τοῖς δεὀμᾶνοις τῆς παρ αὑτοῦ Ροηθείας, οἷς ἔχει,
λόγοις, ἔργόιέ, ἀναλώμασιν ἑτοιμότατον, ἐχ φυχῆς
πᾶσιν ἐπικαμπτόμενον, ἵνα τῷ φιλανθρώπῳ tb qe
λάνθρωπον χτήσηταε, xal τῆς πρὸς τὸν πλησίον
ἀγάπης τὴν ix θεοῦ ἀντιλάδῃ, xai πρὸς ἑαυτὸν
ἐπισπάσῃ τὴν θείαν εὐμένειαν, xal εὖὐχῃ τοῦ αἱωνίου
ἑλέους, xai τῆς διαιωνιούσης θείας εὐλογίας xal
χάριτος * LU yévovso πάντας ἡμᾶς ἐκιτυχεῖν χάριτε

ὁ τοῦ μονοχενοῦς Υἱοῦ τοῦ θεοῦ, ᾧ πρέπει δόξα, κράτος,

τιμῆ xai προσχύνησις σὺν τῷ ἀνάρχῳ αὐτοῦ Πατ.ὶ,
xa τῷ παναγίῳ καὶ ἀγαθῷ καὶ ζωοποιῷ Πνεύματι,
νῦν xai ἀεὶ χαὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν ἀἰώνωνε Αμήν.

0MIAlA KE,

᾿Υπόθεσιν ὄχουσα τὸν κατὰ τὸν. ιστὴν
Νατθωῖον ἐν Καπερναοὺμ ἰαθέντα ——
ἐν ᾗ καὶ περὶ τῆς κἀτὰ Bsüv ἀύκης.

Μοιασεἰῳ Σθιλέναι τὴν εὐαγγελιχὴν φωνὴν τολ-
λἀχόθεν ἔστὶ μαθεῖν. εοῦ plv yàp νοητοῦ τῶν tyu-
χῶν νυμφίὀὺ, τοῦ Χάλλει ὡραίου παρὰ τοὺς υἱοὺς
τῶν ἀνθρώπων, ὁ λάρνγξ, χατὰ 4b iv. ἄσματι χε-

desiderabile 39. Ad Uesponsandarà per spiritutu D γραμµένον, γλνχᾶσμός tort xat ὅλος ἐλιθνμίαχ. Ηρὸς

sapientie ei incorroptionis buie sponso animam,
Canticorum egregius scriptor sic loquitur : « Favum
distillant labra tua, sponsa; melet lac sub linguá
tua *', » Sic omues sahe sunt evangeliste quorum
sermo fert historiam favo sssimilandam, in qua
includitur, imo offertur doctriua moralis melli
lactique similis con veniensque non modo períectis,
sed εἰ imperfectis et debilibus quasi iae qooddam
spirituale. Distilláre ait, nou scatwrire abugudan-
ter labia spóuse spiritualis ; respicit enim ad im-
mensam spiritualis sponsi sapienti potentiæque
abyssum, et ad multitudinem mirabilium ejusdem

* Cant. v, 10. *! Cant. iv, 51.

δὲ τὴν νυμφευθεῖδαν τούτῳ φυχἠν διὰ τοῦ τῆς οὔ-
φίὰς xdi τῆς ἀφθαροῖαξ Πνεύματος ὁ αὐτὸς ἆσρα-
τογῤάφος φησί’. τ Κηρίον ἁποστάζουσι χἐίλη cou
νύμφη, μέλι xul γάλα ὑπὸ τὴν γλῶδόάν σον, »
Τοιοῦτὸι δὲ πάντως οἱ εὐὰγγελισταὶ cávste, ὧν ὁ
λόγος ἀναλογοῦδαν μὲν χηρίῳ φέρει τὴν ἱατορίαν,
piv δὲ κάὶ Ὑάλαατι ch» ἓναποχειμένην, S. xai
φἀνερῶς προχειµένην tOunoiigav διάνο.ἀν, χατάλ-
ληλόν οὖσαν οὐ Tolg τελεῖοὶς µόνον, ἁλλ᾽ ἔστιν à;
χαὶ τοῖς ἀτελέόιν ὧᾳ γάλα πνευμαξιχὀν. Στάσειν δὲ
εἶπεν, ἀλλ οὗ πηγᾶζειν δαψιλῶς τὰ chc ανευµαξι-
χῆς νὐμφής χείλη, Ἄρὸς tbw ἀπερίλήητο, BuObv

HOMILIA XXIX.

ἐρῶν τῆς τοῦ νυμφίου ixelvou σοφίας τε xai δυνἀ- A potentia οἱ sapientis. t 8I etim, que fecit Jisus,

Άθως, καὶ τῶν ix. τοιαύτης σοφίἁς «s zal δυνάμεως
γεγονότων tb πλῆθος - « *A γὰρ ἐποίησεν ὁ Ἰησοῦς,
ἐὰν γράφηται χαθ) ἓν, οὐδὲ αὐτὲν οἶμαι τὸν κόσμον
χωρῆσαι τὰ Τραφόμενα βιδλία, » ὁ θεολογιχώτατος
τῶν εὐαγγελιστῶν φησι. Πρὸς ἡμᾶς δὲ ὅμως βυθός
ἴσέι καὶ ὁ αιάλαγμὸς οὗτος, xai πέλαγος ἀνεξάν-
tÀwtov * διὸ el καὶ τὸ χατὰ «bv. παῤάλντον θαῦμα,
φθάσαντες, ἠνίχα ὁ Μάρχος εὐηγγελίξετο τῇ Ἐκ-
Χλησίᾳ, διενκρινῄσαµεν πρὸς τὴν ὑμετέραν ἀγά-
πην, xal διὰ «7c ἓν ἐχείνῳ χάριτος ἑθρέφαμεν τὰς
ὁμετέρας φυχὰς, ἀλλὰ xa vov ἱάτορούμενον {δῦτο
πἀὰρὰ τοῦ εὐαγχελιότοῦ Ματθάίου διερευνώµενοε,
φολὺν αὖθις ἐὐρήσομεν ἓν αὐτῷ τὸν πλοῦτον τῶν
πνευματιχῶν ἐδεσμάτων μᾶλλον δὲ toU ἑναποχει-
µένου πλούτου μικρόν τι Xal vov ἐκκαλύφομεν * xat
vb μιχρὸν 163 τοῦτο πᾶδιν ἀρχέσει χαὶ πλεονάσαι
x&tà τοὺς ἄρτους ἐχείνους, δι ὧν ὁ Κύριος τὰς µυ-
ριάδας iv. τῇ tpfi ἐξέθρεψεν, αὖξον Ev τῷ µερί-
ζεσθαι. Τότε μὲν οὖν πρότερον τὸ μέλι σὺν τῷ κη-
pp παρέδαλλον ὑμῖν εἰς τροφΏν, μετὰ τῆς ἔμφαι-
νοµένης λεπτοτέρας xai Ἰθιχωτέράς ἑννοίας xal
thv ἱστορίαν διατρανῶν * νῦν δὲ τοῦ μέλιτὸς ἐκθλί ,
φάς ὅσον ὁ χαιρὺς δίδωσι, διὰ τούτου δεξιώσοµάι
τοὺς συνειλεγµένους πρὸς τὴν πνέυμἀτικὴν ἔστία-
vw dipepov,

« Τῷ χαιρῷ. ἐχείνῳ ἐμδὰς ὁ "Insoüg εἰς πλοῖον
διεπἐράσε, χαὶ Ίλθεν εἰς τὴν ἰδίαν πόλιν. xal ἰδοὺ
“προσέφερον αὐτῷ παραλυτικὸν ἐπὶ χλίνης βεδλη-
pévov. 1
ῥαλντικὸν τοῦτον μὴ τὸν αὐτὸν ὄντα τῷ ἓν Ἱεροσο-
λύμοις, κατὰ ibv Ιωάννην, λαδόντι τὴν ἴασιν, καὶ
Bav πόλιν Ἰησοῦ τὴν Κακερναοὺρ λεγομένην, xat
διατἰ µόνη τῶν ἄλλων αὕτη xq αὐτοῦ κχαλεῖται *
ἀλλὰ xal τοῦ ἑναποκείμένου μέλιτος γεύοντες olov
εοὺς πνευματιχοὺς ὑμᾶς δαιτυµόνας, xal ὑπόδειγμα
πρὸς ἀρετὴν ἀναγωγιχῶς τὴν. ἱστορίαν λαμδάνον-
έες, ἰδίάν μὲν πόλιν τοῦ Ἰησοῦ πρὸς ἣν ᾖλθε, του-
ovt 4bv κόόµον ἐδε[κνυμὲν. Εἰς γὰρ τὰ ἴδια ἆλθε,
χατὰ 4bv εὐαγχελιστὴν. Καὶ παράλυτον ἑλέγομεν
εἶναι thv ἑκάστον φυχἠν, ὅταν ἐκιστροφῆς λάδῃ
Ἀοχισμὸν, φεροµένην πρὸς Κύριον ὑπὸ τεσσάρων,
vh οἰχέίας xátayvüctex, trj; τῶν ἡμαρτημένων
ἐξόμολογήδέως, ἑῆς πρὸς ἀπχην τῶν χαχῶν ὑπο-

σχέδεως, καὶ εἲς κρὸς ἐν Baby δεί σεως. Ἐνταῦθα b

δὲ ἀχούοντες τοῦ MasbBalou Miyovvoc, ὅτι ἐμδὰς 6
Ἱπόοῦς εἷς πλοῖον ὄμετέρασε, xal ᾖλθεν εἰς τὴν
ἰδίαν Κόλιν, τοῦτὸ κατανοεῖν ἀναγωγικῶς πάλιν ἐκ
fi; ἱσξορίας ἔχομεν, ἀὐμφωνὸν τοῖς προτέροις, ei
καὶ tip φἀινομένῳ διάφορον, ὅτι ὁ χοινὸς ἁάντων
Zwtho ἑνδυσᾶμενος thv ἡμετέραν φύδιν διεπέρασε
«ὖῑν καθ ἡμᾶς ἐοῦ βίου τούτου θάλασσαν, xal ἦλθεν
εἰς τὴν ἰδίαν vOv, τὴν ὑπερουράνιον ἐχείνην ἔδραν
παὶ δίαιταν, «ἣν ὑπεράνω πάσης ἀρχῆς xal ἑξου-
elec xni παντὸς ὀνόματος xal ἀξιώματος, εἶτε ἓν
«d νῦν αἰῶνι, οτε ἓν τῷ μέλλοντι γινωσχοµένου *
ἐκεῖνο; γὰρ ὄνεὼς ἴδιός ἐστιν αὐτοῦ ὁ τόπος, ὃς καὶ

sceribaniur per singula, net. ipsum arbitror muu-
dtm capere poáse eos qui scribendi sant liUros *$, y
ait evangelista divinissimus. Et nune ros ille de-
stillàns nobis abfssus esi irmmensuurque pelágus,
Idto, etsi jam de miracuto quod erga paralyticum
factum esi disserueritnas, quando illud Marcus
Ecclesi nuntiaret, illudque coram charitate vestra
exposuerimu$, vestrisque animas per gratiam iu
ilio contentam cibasetimus ; hodie tamen et idem
miraculum ab evangelísta Matfhzó relatum comnsi-
deraturi, magnam iterum |n ipso spiritualium
dibórum copiam reperiemus, sive potius jam ho-
die in ipso adbuc reconditi thesauri — aliquod
tevelabimus, et istud modicum omnibus sufü-
ciet, imo supererit sicut panes illi quibus pasti sunt
a Domino plura millia hominum In deserto ; mulii-
plicabentur enim dum distribuerentur. Cim qui-

. dem vobis ad manducandum prabui mel cum favo

$ensum expenens obvium faciliorem οἱ ma-
gis moralem, et historiam explitans ; nanc. vere
exprimens mel quantum concesserit tempos eum
ipso omries ad spiritualem mahducatlonem congre-
gatos hodie excipiam.

« Ih filo leirpore ascendens Jesus ie savienlam,
transfretavit εἰ venit in civilatem suau. Ει ecce
offerebant ei paralyticum jacentem in. leeto *?, »

"Exil μὲν οὖν πρότερον ἐδείξαμεν τὸν κα- C Jam pridem vobis ostendimus hunc. paralyticuse

ab eo qui Hierosolymis secundum Joannem sani:a-
lém recepit, diffetre; et civitatem propriam Jesu vo-
cari Capharnaum, ét tur sola dicatur civitas ejus.
Et quidem aliquid reclusi mellis vobis quasi spiri-
lualibes convivis porrigentes historiauque anage-

fice velut exemplar incitans ad virtutem couside-

rante$, propriam.civi'atem Jesu, ad quami veuit,
esse huuc rmuridum dicebamus. Etenim in propría
venil secuhdum evangelistam. Paralyticam vero
esse uniuscujusque animam, quz inito conversig.
his consilio quatuor rebus ad Dominum ducitur,
propria scilicet sulinetipsius condeimnatiene, pec-
catorum suorum confessione, abstinendi ἆ malo
promissione, et 4d Deum ofstione. Hic auteni au-
dlente$ Mattlizum dicentein, quià ascendens Jesus
in naviculam trahsíretavit, εἰ venit in. civitatem
auam, alium sehsuni dhágogicum ex historia illa
babeinus priorí quidem noh opposituin, cis: dissi-
Inilis videatur. Omnium comuiunls Ba'vator natura
nostra indstus, transfretavit mare liujus videlicet
vit nostre, veuitque in propriam civitatem, cele-
stein ütique habitationem et thronum supra om-
nem principatum et potestatem, supra omne noe
men et omnem majestatem quæ in hoc szeculo vel
in futuro iunotuit, Qui locus cum sit vere ipsi
proprius, ipsi soli acéessibilis est. Quod ostendens
Psaltuista dizit : Cœlutu celi Domino **, 5». ut

9 Joán. xxi, 9D. * Matth. ix, 4; ^ Psal. cxin, 25.

367

GREGORII PALAM.E

monstraret. eclum esse locum οἱ vere. domum A µόνῳ τούτῳ βατός. Καὶ τοῦτο δηλῶν 6 φαλμφδὸς

propriam Uci. Quia autem uon doposuit naturam
nostram Dominus, veniens in proprium locum
suum, ideo et noster evangelista, Ascendens Jesus,
dicit, in naviculain transfretavit, non addito: Et cuin

descendisset e navicula, venit in civitatem suam,

sed ascendens in naviculam trans(retavit, et venit
in civitatem suam cum assumpta navicula, cum
nostro scilicet corpore habitans in coelestibus.
διεπἐρασε, xai Ίλθεν εἰς τὴν ἰδίαν πόλιν μετὰ τοῦ
ἑνδημίσας τοῖς ὑπερουρανίοις.

Tunc ergo venit in civitatem supernam el in-
woivil in vere Sancta sanctorum, seditque ad dex-
teram l'atris cum nostro plasmate, ut propriis verbis
utar Apostoli, æterna redemptione nostra inventa.
Kos vero qui ex gentibus recepto veritatis nuntio
et ex auditu iutra se turbati et confusi remanent
tameu in lecto voluptatis Jacentes, infirmi, paraly-
tici medicinam »pititualem morborum sumere ne-
gantes, peccatorum suoruiu scilicet. remissionem,
habentes corpus ad onine opus honum immobile,
hos elevantes apostoli, id est eligentes separan-
tesque ab his qui verbum penitentie et pietatis
uou receperunt ad Christum adducunt, et preser-
ti potius hoc agunt qui ex apostolis Evangelium
conscripserunt; bi autem quatuor sunt, Et videns Do-
minus fidem illorum, offerentium scilicet apostolo-
rum fidem perfectam :ipsi enim nobis sunt et magistri
ct mediatores ad Deum, imperfectis gratiam adoptio-
nis largitur, dicens singulis sibi oblatis : « Confide,
tili, remittuntur tibi peccata tua. » Depone, inquit,
omnem timorem de peccatis tuis, remittuntur enim.
Depone minarum formidinem, concessione enim
promissionum factus cs filius meus, heres meus.
Quod fit revera per sacrum baptisma jn quo re.
nascimur spiritu adoptionis, remissionem acci.
plentes precedentium delictoruin, et efficimur se:
cundum promissionem haredes ve colzredes
autem Christi. Sed Scribz, Pbarissi, Gentes et Ja-
dad non credunt efficaci: et grati; baptismatis cui
nos fidem adhibemus, et dicunt : Quis potest di-
miltere peccata? Nos vero prius voluptatibus pas-
sionibusque debilitati eL ad bonum infirmi audimus
singuli bac verba : « Surge, tolle lectum tuum, et
vade in domum tuam, » sicot ille paralyticus; ro-
borati euim per gratiom viresque divinas nobis in
baptismo concessas eflücimur ad virtutem firmi
bene praparati et facultates corporis et animse
subjectasque ipsis in actibus materias sub quibus
prius detinebamur servientes, nunc regiunus ut Deo
nobisque gratum est, οἱ quantum possumus sedes
a'eruas el coelestes iu domum propriam veriimus.
Sic ergo ab aliis differentes in nostra conversatione
Deo grata qui nos vident nos mirantur et glorificant
Deum qui tatein dat potestatem et. virtutem iis qui
eredunt in eum, ut vivenles adhuc in terra vi-
deantur habitationem babere iu ccelis. Baptismi
gratia et virtus per amorem illius qui hanc con-

essit remauet quidem) nolis peccantibus post

Προφήτης, Dayqev* « ’0 οὐρανὸς τοῦ οὐρανοῦ τῷ
Κυρίῳ, ». ὡς ὄντος οὐρανοῦ καὶ τόπου, ὃς οἶχός
ἐστιν ὄντως ἴδιος θεοῦ. Ἐπεὶ δὲ οὐχ ἀπέθετο τὴν
ἡμετέραν φύδιν ὁ Κύριος εἰς τὸν ἴδιον αὐτοῦ τόπον
τοῦτον ἐλθὼν, διὰ τοῦτο xal ὁ εὐαγγελιστὴς οὗτος
εἰπὼν, ὅτι ἐμθὰς ὁ Ἰησοῦς εἰς πλοῖον διεπέρασεν,
οὑχ ἐπήνεγχεν ὅτι καὶ ἀποθὰς τοῦ πλοίου, οὕτως
ἦλθεν εἰς τὴν ἰδίαν πόλιν, ἀλλ ἐμδὰς εἰς πλοῖον

χαταλλήλου πλοίου, τοῦ χαθ᾽ ἡμᾶς λέγω σώματο”ν

΄

C

Ὅτε οὖν ᾖλδεν εἰς τὴν ἄνω πόλιν, xal &:0520:v
εἰς τὰ Όντως "Άγια τῶν ἁγίων, χαὶ ἐχάθισεν ἐν δε-
ξιᾷ τοῦ Πατρὸς μετὰ τοῦ ἡμετέρου φυράµατος, ἵνα
χατὰ τὸν ᾿Απόστολον εἴπω, αἰωνίαν λύτρωσιν εὖ»

B ράµενος ὑπὲρ ἡμῶν, τότε τοὺς ἐξ ἐθνῶν παραδεξς:

µένους τὸ χήρυγμα τῆς ἀληθείας, xal τῇ μὲν ἐξ
&»oh; συνέσει φοθηθέντας xal ταπεινωθέντας, ἔτι
δὲ χειµένους ὡς ἐπὶ χλίνης τῆς ἠδυπαθείας, xol
παρειµένους ὄντας xaX παραλύτους, τὸ µήπω λαθεῖν
«ῶν κατὰ ψυχὴν νοσημάτων τὴν ἴααιν, ταυτὸ δ εἰ πεῖν
τῶν οἰχείων ἁμαρτημάτων τὴν ἄφεσιν, χἀντεῦθεν
ἀχίνητον ἔχοντας χαὶ τὸ σῶμα πρὸς τὴν τοῦ χαλοῦ
ἑργασίαν, ἄραντες οἱ ἁπόστολο:, τουτέστιν ἐχλεξά-
µενοι χαὶ .χωρίσαντὲές τῶν ph παραδεξαµένων τὸ
τῆς µετανοία; καὶ τῆς" εὐσεδείας χήρυγμα προαά»-
Υουσι τῷ Χριστῷ, xal μᾶλλον τῶν ἄλλων ἀπ».
στόλων, 163 οἱ τὸ Εὐαγγέλιον συγγραφάµενοι’
εέσσαρες δὲ οὗτοί εἰσιν. 'O δὲ Κύριος ἰδὼν, φησί,
τὴν πίστιν αὐτῶν, Ἆτοι τῶν προσφερόντων ἀποστή-
λων, διὰ «ἣν τελείαν αὑτῶν πἰστιν, αὐτοὶ váp εἶἰσιν
ἡμῖν xai δι.άσχαλοι χαὶ μεσῖται τὰ πρὸς τὸν θεὸν,
xat τοῖς ἀτελέσι τὴν υἱοθεσίαν χαρίζεται, πρὸς ἔχα-
στον τῶν οὕτω προσαγοµένων λέγων» « θάρσει,
τέχνον, ἀφέωνταί σοι αἱ ἁμαρείαι. ». ᾿Ακόθου, qnot,
τὸν ἐπὶ τοῖς ἁμαρτήμασι φόδον, ἀφέωνται γάρ;
ἀπόθου τὴν ἐπὶ τοῖς ἠπειλημένοις φρίχην, ἐπιτεύξῃη
γὰρ τῶν ἐπηγγελμένων, τέκνον ἐμὸν γεγονὼς, καὶ
κληρονόμος ἐμός. Τοῦτο δὲ πραχτικῶς ἐχτελεῖται
διὰ τοῦ θείου βαπτίσματος, ἓν ᾧ πνεύματι τῆς υἱοθέ»
σίας ἀναγεννώμεθα, τὴν ἄφεσιν τῶν προηµαρτηβέ-
νων λαδόντες, xal xas' ἐπαγγελίαν Ὑεγονότες χλη-
ῥονόμοι μὲν θεοῦ, συγχληρονόµοι δὲ Χριστοῦ, ᾽Αλλ'
cl Γραμματεῖς xal Φαρισαῖοι, Ἕλληνες καὶ Ἴου-

D δαῖοι ἀπισιοῦσι τῇ παρ) ἡμῶν πιστευομένῃ δυνάµεί

καὶ χάριτι τοῦ θείου βαπτίσματος, λέχοντες, τις
δύναται ἀφιέναι ἁμαρτίας: 'Ἡμεῖς δὲ οἱ πρότερον
παραλελυµένοι καὶ ψυχὴν xoi σῶμα ταῖς ἡδοναῖς
καὶ τοῖς πάθεσι, xal πρὸς τὸ χαλὸν ἀχίνητοι διαμέ-
νοντες, ἀκούομεν ἕχαστος ΄ « Ἔχειραι, xai ἄρον
τὸν χρἀόδατόν σου, xal ὕπαγε εἰς τὸν οἶχόν σου,»
ὡς xal ὁ παραλυτιχὸς ἐχεῖνος * δυναμούμενοι yp
παρὰ τῆς ἐν ἡμῖν τοῦ βαπτίσματος θείας χάριτος
xoi δυνάµεως, Ὑινόμεθα πρὸς ἀρετὴν εὔτονοι xai
εὐχίνητοι, xai τὰς τῆς ψυχῆς xal τοῦ σώματος δυ-
νάμεις, καὶ τὰς ὑποχειμένας ταύταις by τοῖς xp. Y-
pastv ὕλας, ὑφ᾿ ὧν πρότερον αφτειχόμεῦὔα δουλα-
γωγήσαντες, ἄγομεν ὅποι φίλον τῷ 8:9 καὶ ἡμῖν,
καὶ µετατίθεµεν xa.4 τὸ ἑγχωροῦν, εἰς τὸν ὄντως

369 HOMILIA XXIX. 310
οἴχον ἡμέτερον, τὰς αἰωνίους xal οὐρανίαυς 'µονάς. A baptismum, sanitas vero munditiaque anime
Όδιω δὲ θεοφιλῶς τὰ xa0' ἡμᾶς αὐτοὺς δια-, φέροντες, — amittitur.

θαυμαζόμεθα ταρὰ τῶν ὀρώντων, δοξαζόντων τὸν Θεὺν τὸν δόντα δύναμιν καὶ .ἐξουσίαν τοῖς: εἰς αὐτὸν
πιστεύουσι τοιαύτην, ὡς xal ζῶντας ἐπὶ γῆς ἔτι, eb πολίτευμα ἔχειν ἓν ὀὐρανοῖς. "AXX ἡ μὲν τοῦ Basse
σµατος χάρις xal δύναμις διὰ τὴν τοῦ παρέχοντος Φιλανθρωπίαν παραμένει, "xal ἡμῶν ἁμαρτόντων

μετὰ τὸ βάπτισμα, ἡ δὲ τῆς φυχῆς ὑγίεια xal χαθαρότης οὗ παραμένει.

Διὰ τοῦτο χρῄζομεν αὖθις οἱ ἁμαρτήσαντες τῆς
ἐκὶ τοῖς προγεγενηµένοις ἁμαρτήμασι λύπης xol
χατηφείας, xai τῆς διὰ µετανοίας προσπτώσεως, ἵνα
πάλιν ἀκούσωμεν μυστικῶς ἕχαστος xati τὸν πα-
ῥάλυτον ἐχεῖνον * « θάρσει, τέχνον ο») καὶ λαθόντες
τὸν ἱλασμὸν, εἰς χαρὰν τὴν λύπην ἀμιίψωμεν ^ αὕτη
Ἱάρ.ὶστιν fj λύπη τὸ μέλι τὸ πνευματιχὸν, ὃ θηλά-
ζομεν ἡμεῖς ix στερεᾶς πέτρας, κατὰ «τὸ τυπικῶς
εἱρημένον» ε Ἐθήλασαν μέλι ix. πέτρας: » « Ἡ δὲ

Idcirco indigemus rursus post peccatum dolore
de peccalis nostris preteritis et detestatione et
contritione, ut rursus audiamus singuli secreto
sicut ille paralyticus : Conflde fili ; et suscepta mi-
sericordia tristitiam vertamus in gaudium. llla
enim tristitia mel est spirituale, quod sugimus de
petra arida, sicut typice dictum est. « Suxerunt
mel de petra "5. « Petra autem erat Christus, » ut
Paulus ait. At ne miremini, si mel dixerim tristi-

πέτρα Ἡν.ὁ Χριατὸς, » χαθάπερ ὁ Παῦλός φησιν. B tjam; ipsa est enim de qua rursus Paulus ail:

Αλλὰ μὴ θαυμάσητε, εἰ µέλι €hv λύπην εἴπον ·
αὕτη Υάρ ἐστι περὶ ἧς πάλιν ὁ Παῦλός φησιν, ὅτι,
€ Ἡ λύπη ἡ χατὰ θεὸν µετάνοιαν ἁμεταμέλητον
κατεργάζεται πρὸς σωτηρίαν. » Καθάπερ γὰρ τῷ
τετραυματισμένῳ τὴν γλῶτταν, δαχνηρὸν φανεῖται
τὸ µέλε προσενεχθὲν, ἂν δὲ τὴν ἴασιν τῶν τραυµά-
ty 2ἀ6δῃ, τῆς τοῦ μέλιτος γλυχύτητος ἀντιλήψε-
φαι' οὕτω xal ὁ τοῦ θεοῦ φόδος ix τοῦ εὐαγ-
γελικοῦ κηρύγματος ταῖς συνιείσαις ψυχαῖς ἔγγι-
Ἠόμενας, λύπην μὲν ἐμποιῖ, τὰ τραύματα τῶν
ἁμαρτημάτων ἔτι περιχειµέναις,. ἁποδαλόμεναι
δὲ ταῦτα διὰ τῆς µετανοίας, τῆς. εὐαγγελιχῆς áv-
τιλαμθάνονται χαρᾶς, χατὰ «b εἰρημένον παρὰ τοῦ
Ζωτῆρος: « Καὶ ἡ λύκη ὑμῶν, εἰς χαρὰν vtvi-
σεται * 0 πυία λύπη; . fjv ἐἑλυπήὂησαν 1844 οἱ τοῦ
Κυρίου μαθηταὶ, ἐπὶ τῇ τοῦ Κυρίου xa διδασχάλου
στερήσει * fjv ἑλυπήθη ὁ Πέτρος ἐπὶ τῇ τούτου ἀρ-
γήσει» ἣν λοπεῖται X; εὐσεθῆς μετανοῶν ἐφ'
ἁμαρτίαις οἰχείαις, xaX ταῖς πρὸς ἀρετὴν ὑπὸ ῥᾳθν.
plac ἑλλείφεσιν, alc xat ἡμεῖς περιπίπτοντες, ἡμᾶς
αὐτοὺέ ἀλλὰ µηδένα τῶν ἁπάντων αἰτιώμεθα ἔτε-
pev* οὐδὲ γὰρ τῷ Αδὰμ συνήνεγχε, τὴν ἐἑντολὴν

«Quse enim secundum Deum tristitia est, poeniten-
tiam in salutem stabilem operatur **. » Sicut enim
cui lingua vulnerata est, mel ori injectum videtur
amarum, admodum vero dulce si a vulneribus fuerit
sanatus, sic timor Dei ex evangelica preedicatione
eonecpius intimis in animabus tristiam operatur
quandiu vulneribus peccatorum laborant; curatis
vero his plagis per poeuitentiam, gandium succedit
dolori secunlum verba Salvatoris : « Et. tristitia
vestra vertetur jn gaudium *!, » Quznan: tristitia?
llla qua doluerunt discipuli Domini de dereli-
ctione ,Domini et Magistri sui; illa, qua doluit
Petrus de ipsius negatione; illa cujusque pii viri
dolentis de propriis peccatis, et negligentils et
omissionibus in virtute. De his et ipsi redarguendi,
nosmetipsos, non ceteros accusemus ; nibil enim
profuit Adamo mandatum prztergresso in. Evam
culpam declinare, nec ipsi Ένω in serpentem ;
liberi juris eniin nostri facti sumus a Deo, impe-
riumque accepimus in passiones et regincu inier"
num anima nuilum sentimus, qui nos €ogat nobis-
que vim imponat.

ἀθετήσαντι fj αρὺς τὴν Εὔαν τῆς αἰτίας µετάθεσις, οὐδὲ ταύνῃ πάλιν ἡ πρὺς τὸν ἀρχέχαχον 6g *.
αὐτεξούσιοι γὰρ ἡμεῖς παρὰ Θεοῦ γεγονότες, xa αὐτοχρατοριχὸν ἀξίωμα χατὰ τῶν παθῶν λαδόντες
ἔνδον τὸ ἡγεμονιχὸν τῆς Φυχῆς, οὐχ ἔχομεν ὅλως τὸν χαταχρατοῦντα χαὶ βιαζόμεννν.

Τοῦγο τοίνυν ἑατὶν f) χατὰ θεὸν χαὶ σωτῄήριος
λύπη, εὺ ἡμᾶς αὐτοὺς αἰτιᾶσθαι, xal µηδένα τῶν
ἁπάντων ἕτερον, ἐφ᾽ οἷς αὑτοὶ πράττοµεν πληαµε-
λῶς, χαὶ λυπεῖσθαι χαθ) ἑαυτῶν, xai δι ἑξομολο-
γήσεως τῶν ἡμῖν ἡμαρτημένων, xal τοῖς ἐπὶ τού-
εοις λυπηρᾶς χατανύξεως τὸν θεὸν ἐξιλάσχεσθαι.
Ταύτης τῆς αὑτομεμφίας καὶ χατανύξεως 6 λάμεχ
Ίρξεν ἐχεῖνος ὁ παλαιὸς, xal παῤῥησίᾳ τὴν ἅμαρ-
είαν ἐξομολογησάμενος, χαὶ κρίνας αὐτὸς ἑαυτὸν,
xai ὑπὲρ τὸν Κάῑν χαταδιχάσας ε Ἑπτάχις γὰρ.
φησν, ἑἐκδιδίχηται dx. Κάῑν, ix δὲ Λάμεχ ἑδδομη-
χοντάχ.ς ἑπτά » χαὶ οὕτω πενθήσας ἑαυτὸν ὡς
ὀπεύθυνον, διὰ τῆς ἑνοδύνου xav! αὐτοῦ χατανύξεως
τν ix. θεοῦ καταδίχην διέφυγεν, ὥς καὶ ὁ Προφή-
«né ὕστερὸν sins * «. Alva ob πρῶτος τὰς ἁμαρτίας

*9 Deut. 1xxu, 13.

ο Cor. vis, 10.
39* | Cur. xi, 31.

* Joan. xvi, 90.

lud ergo secundum Deum salutaris tristitia est,
nosmetipsos accusare non alium quemquam de his
qua male egimus, de his dolere, et Deum per pee-
catorum nostrorum confessionem , et severam εκ”
piationem placare. Hane fecit sui ipsius accusatio-
nem exprobrationemque Lamech ille , confessus-
que est libere peccatum suum seipsumque judi-
cans et magis quam Cain condenmnans ait : « Se-
ptuplum vltio dabitur de Cain : de Lamech vero se-
ptuagies septies **, » Et cuu sic doluisset quasi
reus per duram peccati sui expiationem, damna-
tionem a Deo vitavit, sicut dixit quoque propheta :
« Dic. prior peccata tua, ut justificeris **. » ldem
etiam dicit Apostolus : « Quod si nosmetipsos di-
judicaremus, non utique judicaremur **^, » Sic La-

6 Gen, iv, 11. ο La. χω, 20.

πι

GREGORII PALAMMÆ

merb primus scribitur effugisse per poenitentiam A σου, ἵνα διχαιωθᾶς ) B xo ὁ Απόστολος μετὰ φαῦνά

dolorenique de peccatis justitiam eœlestem. Post
eum autem, Ninivits,, civitas tota et multitudo fere
innumerabilis. Hi autem non modo peccaverunt, sed
recepta pradictione vinilicte violare eam ausi sunt
per conversionem, et simul dolorem acerbum, Au-
dieruot enim Jonam credideruntque nuntianu de-
eretum. divinum : « Adhuc tres (quadraginta sec.
Vulg.) dies et Ninive subyertetur?*. » Audüis Je ad-
bibita, nen praecipites 66 dederunt in desperationis
abyssum, nec indurationis lapidem cordibug suig
imposuerunt, Sed dicentes inira se ad invicem :
«Quis seit si convertatur et ignoscat Deus, et rever-
tatur & furore ire suz, et non peribimus *'? » Et
conversus est unnsquisque a via sua mala, et ab

φησι * « El γὰρ ἑαυτοὺς διεκρίνοµεν, οὐχ ἂν kiup-
νόµεθα., » Πρώτος μὲγ οὖν ὁ Δάμεχ ἀναγέγραπιαε
διὰ µετανοίας, xol τῆς ἐφ᾽ ἁμαρτήμασι λύπης, τὴν
ἄνωθεν δίχην ἀποφυγών. Meck δὲ τοῦτον ol Νινευῖ-
ται, πόλεις ὅλαι χαὶ πλῆθας οὐχ εὐαρίθμητον. Οὗτοι
δὲ μὴ µόνον ἁμαρτόντες, ἀλλὰ xal παρὰ θεοῦ δεξἀ-
payot thv ἀπόφασιν τῆς αὑτῶν καταδίκης, ἐθάῤῥη-
σαν αὐτὴν ὑπερθῆναι διὰ μετανοίας, xol τῆς v
αὐτῇ λυπηρᾶς κατανύξεως ' Ίχουσαν γὰρ Ἰωνᾶ,
χαὶ ἐπίστενφαν . ἀναδοῶντι τὴν θείαν ἀπόφασιν "
ε Ἔτι τρεῖς ἡμέραι, καὶ Νινενὴ χαταφτραφήσεται.!
ἸΑχούπαντες δὲ χα} πιστεύσαντες, οὐκ ἔῤῥιφαν ἑαυ-
τοὺς χατὰ τοῦ πονηροῦ βαράθρου τῆς ἀπογνώσεωςι
οὐδὲ «àv λίθου τῆς πωρώσεως ταῖς ἑαυτῶν χαρδίαις

iniquijate manuum suarum, ct predicant jejunium, p ἐπέθηχαν * ἀλλ) εἰπόντες πρὸς ἑαυτοὺς xal ἀλλής

vestiuntur saccis 4 majore usque ad minorem, ita
ut rex ipse cum eis indutus sacco sederet in eipere
penitens, et ipsi infantes ubera non sugerent; ma-
tres enim eorum pt videtur pra nimio dolore.obli-
viscebantur ipsos lactenteg pueros, sjcut ait Psal-
mista : « Oblitus sum comedere panem meum 4
vo«o gemitus uei '*. » Et armenta nos pasceban-
tur ; reliquerunt enim , ut cogitare est, ea bubull
pastoresque in ovilibus et stabulis iucinsa, ipsi
enim nimio dolore immoti detinebantur. Sic con-
centum saluisrem salutaris secundum Deum tri-
stitie efformantes, mutaverunt divinum super ipsos
deeretam, iraque coeleste placas divinam gratiam
meruerunt.

Aoug * « Tic φἶδεν εἰ µετανοῄσει ὁ θεὺς, xal ἆπο»
στρέψει ἐξ ὀργῆς θυμοῦ αὐτοῦ, καὶ οὗ μὴ ἁπολών
µεθα » ἀπέστρεφεν ἕχαστος ἀπὸ τῆς ὁδοῦ abeo
Tic πονηρᾶς, χαὶ τῆς ἀδιχίας τῆς àv χεροὶν αὐτῶν,
καὶ χηρύττουσι νηστείαν, xal περιδάλλονται cáxe
χους, ἀπὸ μικροῦ ἕως μεγάλου αὐτῶν, ὡς xal τὸν
βασιλέα uses! αὐτῶν ἓν σάχχῳ xal σποδῷ χαθῆσθαι
μετανοοῦντα, τά c& νήπια μὴ θηλάζειν * a! γὰρ uge
τέρες ὡς ἔοικεν ὑπὸ τοῦ σφοδροῦ πένθους, καὶ τῶν
ὑπομαζίων ἑπελάθοντο παίδων, χφθάπερ xai ὁ Tal
µῳδός ε Ἐπελαθόμην, quot, cop φαγεῖν τὸν ἄρτου
µου, ἀπὸ φωνΏῆς τοῦ στεναγμοῦ µου, » xal τὰ
κτήνη uh νέµεσθαι’ xal ταῦτα Wàp ὧς ἔοιχεν
οἱ βουχόλοι τε xai ποιμένες εἴασαν ταῖς μάνδραις

καὶ τοῖς βουσφασίοις ἐγχεχλεισμένα, τῇ σφοδρᾷ κατανύξει «αεδηθέντες αὐτοί καὶ οὕτω τὸν σωτέριον
σνναυλίαν «od σωτηρίου πένθους κατὰ Θεὺν ἁρμοσάμενοι, τὴν κατ αὐτῶν θείαν ἀπόφασιν μετεποίησᾶνι
καὶ τὴν ἄνωθεν ὀργὴν ἕστησαν, καὶ ψετέστησαν εἰς θε[αν εὐμένειαν.

' Cum ergo, fratres, tota fere vita aosua. «it in c

peccatis, ut. hane salutarem trieütíam amplecta-
»uwr, vitam in posnilentia degamus necesso est.
Nis eaim hoc fecermnus, sicut υἱκὴ Demiaus,
coundemnabunt nos Ninivite jn wesurrectione,
quis penitentiam egerunt. in prediestione Jo-

neo uos powuitentiam, non eggmus in predi-

catione Christi quj es& Jonas Dl. -Et 4q:0en. nop
predicabat. Jonas poenitentiam, sed, sicut dizi-
mus, vindicta decretum , privationem vitae, destru-
ctionem εἰ mortem, exitumque completum. Chri-
atus vero venit αἱ vitam haberemus et abundan-
tius haberemus, adoptionem divinam el regnum
cœleste reciperemus. Jonas quidem eversionem
prædicans non paenitentiam suggerebat, nec regnum

"Exi «τοίνυν καὶ ἡμῖν σχεδὸν ὁ βίος ὅλος iy
ἁμαρτίψις, φεύτην, ἀδελφω, «ἣν ewripuy λύκης
καὶ «bv àv. μετανοίᾳ βίον καὶ ἡμᾶς ἅπαντας ἑλέσθαι
105 χρούν. El γὰρ μὴ τρῦτο «ράξοµεν, καθάπερ
à Κύριος εἶπεν, οἱ Νευῖται χαταχρινοῦσιν ἡμᾶς
àv τῇ ἀναστάσει, ὅτι µετενόησαν εἰς τὸ χήρυγµα
"uva, sai ἡμεῖς οὐ µετενοήσαμεν εἰς «b τοῦ Xu
στοῦ χήρυγµα, τοῦ καὶ τοῦ "ovd θεοῦ ' xaleo
Ἰωνᾶς οὐχ ἑχήρυττε µετάνοιαν, ἀλλὰ καθάπερ sl-
ποµεν χαταδίχης ἀπόφασιν, καὶ ζωῆς ἀφαίρεσινι
xol χαταστροφὴν χαὶ θάνατογ, xai τελείαν ἁπώ-
λειαν. Ὁ δὲ Χριστὸς Ἠλθεν, ἵνα ζωὴν ἔχωμεν, ααὶ
περισσὸν ἔχωμεν, θείαν υἱοθεσίαν xoi βασιλείαν 0β-
ῥράνιον. 'O μὲν οὖν Ἰωνᾶς χαταστροφὴν χηρύτιων,
µετάνοιαν οὐχ ὑπετίθετο, οὐδὲ βασιλείαν οὗρανῶν

colorum promittebat ; Christus vero paenitentiam D ἐπηγγέλλετο * 6 δὲ Χριστὸς µετάνοιαν χηρύττων db

praedicans , regnumque promittens, communem
ineluctabileuque perniciem. Sicut eniin, ait, in die-
bus Noe hoinipes absque timore et freno volupta-
fibus erant dediti, venitque subito diluvium et om-
nes abstulit, sic erit in consumiatjone sæceuli hu-
jus praeterit enim figura bujus mundi. Et Jonas
quidem solam amissionem rerum apparentium Ni-
nivitis minabatur, non tremendum iribunal, non

βασιλείαν ἑπαγγελλόμενος, καὶ τὴν xov xal áps-
τάθετον προεῖπε χαταστροφήν Ὥσπερ yàp, qnete,
οἱ ἐπὶ τοῦ No ἁδεῶς xal ἀνέτως τῶν σωματικὸν
ἐχόμενοι, xai ἐξαίφνης ἆλθεν ὁ κατακλυσμᾶς καὶ
Ἶρεν ἅπαντας, οὕτως ἔσται xol tv τῇ συντελείᾳ «ob
albvog τούτου * παράγει yàp τὸ σχῆμα τοῦ κόσρου
τούτου. Καὶ ὁ μὲν Ἰωνᾶς καταστροφὴν τοῖς Niveau»
ταις τῶν ἐνταῦθα φαινομένων Ἀπείλει τηνικαζτὰ

9 Jun, 11, 3. * Jon, 11, 0. 3 P:al ci, 5. 2 Mauh. xn, 44.

Ma)

HOMILIA XXIX.

31i

Μόννν, Qu^ οὗ Pru gportbv, xai χρίσιν μετὰ τὴν A Ineluctabile post necem judicium, non ignem Inex-

καταὀτροφὴν ἀδέχαστου, οὗ πῦρ ἄσδεστον, οὐκ ἀχοί-
µηνον οχώληχα, οὗ αχότος ἑξώτερον, οὐ ββρυγμὺν
ἐλεεινὰν «ὁδόνοιον, οὐ σιένθοᾳ ἁπαβαμύθητον ὁ δὲ
Κύριος Καὶ ταῦτα προσηκείλησε, καὶ ἀπιχάλυψε
ποῖς ἀναλγῄαῳς ἐνταῦθα διακειµένοις μεςλ «hv τοῦ

πόαµου συντέλειαν ἀποχείμενα, ἀλλ᾽ od μετὰ τριή--

µερον ἔσται ταῦτα Ὑρόνον, ὡς ὁ Ἰωνᾶς ἐχβρυττε,
norq πολὺν δέ’ xat τοῦφο τῆς δεσκοτιχῖς µακβοθυ-
μίας. Ἐὸ οὖν µαχρόθυμον τοῦ θεοῦ clc μετάνσιάν as
ἄχει, σὺ δὲ ὅρα, pf διὰ τὴν οκληρότητά Gov xo
ἀνάλγητον καὶ ἀκατάνυχεον xal ἀμετανόῃητου xap-
θίαν θηδανρίσῃς σεα»τῷ ὀργὴν. ἐν ἡμέρι διχαιο-
κρισίας x«i ἁποκαλύψεως Θεοῦ: ἀποδώσει γὰρ 5$
Κόριὸς ἑχάστῳ κατὰ τὰ ἔργα αὐτοῦ, τοῖς μὲν ἓν
ὃπομονῇ διὰ τῶν τῆς µετανοίας ἔργων ἐν συντετριµ.-
μένή καρδίᾳ τὴν ἄφεσιν τῶν ἡμαρτημένων ζητοῦ-
σιν ἄνεσιν χαὶ χαρὰν, xal ζωὴν αἰώνιον, καὶ βα-
σιλείαν ἀπόῤῥητον ' τοῖς δὲ ἀναλγύτω: καὶ ἁμετα-
νοῄτως ἐπὶ τος ἁμαρτήμασι διαχειµένοις θλίφις
ἔσται xeX στενοχωρἰα, καὶ χόλασις ἀφόρηεός τε xal
ἀτελεύτητος,

"AX μετὰ τοὺς Νίνευξτας στήλη «fic χατὰ «by
36x; ὁ Az615 Δναπέφηνε, καὶ στήλη ζῶσά τε καὶ
λαλσῦσα τὰ τῆς σωτήρίἰου xai κατὰ Θεὸν λυπηρᾶς
χατα νύξεως. Οὗτος γὰρ καὶ fjv Ίμαρτεν ἁμαρτίαν
ἀνάγραπτον ἔθετο, xà olov ἀπεδείξατο mob; Θεὺν
τὸ πένθος xci τὴν µετάνοιαν, καὶ οἵας πσρὰ θεοῦ
τῆς συµπαθείας ἐπέτυχεν * « Εἶπα ráp,. φησὶν, Ἑξα-

γορεύσω κατ’ ἐμοῦ τὴν ἀνομίαν µου τῷ Κυρίῳ, καὶ 6 sum me injustitiam meam Domino

cU ἀφῖχας τὴν ἀσέδειαν τῆς χαρδίας pou: » ἀσέδειαν
εν ῥίναν τῆς καχίας λέγων. τὸ ἑνοιχουροῦν Ev
t] φυχῆ πάθος’ ἀνομίαν δὲ τὴν «τελεσθεῖσαν διὰ
πράξεως ἁμαρτίαν, ἣν θριαμδεύσας τοῖς md. xo
δι ἣν χατανυγεὶς xal πενθήσας, οὐ τὴν ἄφεσιν εὗρε
µόνον, ἀλλά καὶ τὴν ᾽ ἴασιν ἔνδον ἔλαδε. Πῶς οὖν
ἀμετέλει πενθῷν, αὐτοῦ πάλιν ἀκούσωμεν λέγοντος *
ε Ἐγενόμην µεμαστιγωµένος ὅλην τὴν ἡμέραν,
καὶ ὁ ἔλεγχός µου εἰς τὰς πρω]ας ' » καὶ, «. »
πενθῶν wat σχυθρωπάζων ο οὕτως ἑταπεινούμην *
xal, € Λούσω χαθ᾽ ἑχάστην νύχτα τὴν χλίνην µου,
bv δάχρυσί µου τὴν στρωµνήν µου βρέξω: « xat,
€ Ἐγε,ήθην ὡσεῖ νυχτικόραξ ἐν οἱχοπέδῳ, µονάζων
ἐπὶ δώμάτος, xai σποδὺν ὡσεῖ ἄρτον ἔφαγον, xal
vb πόµα μὀυ μετὰ χλαυθμοῦ ἑχίρνων ’ » χαὶ, « Τὰ
Ὑόνατάἁ µου Ἰσθένησαν ἀπὸ νηστείας, χαὶ.ἡ cípt
pou ἡλλοιώθη δὲ ἔλαιον: 2 xai « Ἑταπεινώθην,
καὶ ἔσωσέ µε 166 ὁ Κύριος. » Πρὸς τὸν Κύριον
fas ἀφίησι Quvág * ε Κύριε, uh τῷ θυμῷ σου
ἔλέγεης με, μηδὲ τῇ ὀργὴ 6,9 παιδεύσῃς µε. Ἑλέτ-
ούν µε, Κύριε’ » xol, « "Oz thv ἀνομίαν µου ἐγὼ
γινώσκω, χαὶ ἡ ἁμαρτία µου ἑνώπιόν μού ἐστι 5:à
αἀντός) ν καὶ, « Κύρα, tigáxousov τῆς mpostu-
Ys μού, xa ph εἰσέγθης εἰς χρἰσιν μετὰ ττοῦ δού-
σου. » Δεῦτε οὖν xai ἡμεῖς, ἀδελφοὶ, προσχυ-
᾿νήσωμεν xol προσπέσωµεν καὶ κλαύσωµεν, χαθάπερ
ἀδτὸς κάλιν ὁ Δαδιδ προερεπὐµενός φησιν, Evavelev

ον Pasa. xxxi, 5. ?!9 Psal. cxx, 0.
cvi, 29$. '*Psal.cxiv, 6. "' Psal. vi, f.

"manentem ;

9! Psal, xxxn, 14.
9 Psal.r, 9.

Stinguibilem, non vermem qui non moritur, non
tenebras exzteriorcs, non lamentabilem dentium str«
dorem, non ponam inde(iciéntem; Dominus vere
ei h»c minatus est mala et sepultis sine timore ig
voluptatibus, qua. eos maneant post hujus mundi
consummatiouem revelavit ; at nom pest jres dies
ista ventura sunt, sicut clamabat Jonss, sed post
longum tempus quod. ex Dei longanimitate prose-
nit. Longanimitas Dei &d preuilentiam te adilucit ,
4n vero videne per duritiam Uiam, per impeenilens
dolori et eontritiani: cor impervium, thesanrizce
4lhi iram ia dieárz et revelationis justi judicii Dei,
qui reddet onicuique secundum opera ejus, iis qui
seeundum patientiam boni operis, poenitentia da
eorde contrito peceatorum remissionem querunt
veulam et gaudium , ét vitam æaternam et inamie-
sibile regnum ; lis autem qni absque dolore οἱ pae-

'Bitentia in peccotis suis remanent , tribulatio erit
et angustia, poenaque immensa

et infinita.

Post Ninivitas exemplnm nobis dedit David
tristitise secundum Deum «t eolumna viva et εἷο-
quens hujag s:lutaris et secundum Deum doleris.
]p:e enim quod peccaverat peecatam, seripto re-
tulit, nec non et quantum dolerem quantamquo
penitentiam Deu monstravorit, et. quam ab ipeo
indulgentiam obtinuerit : « Dixi : Confitebor adver-
: et. tu remi-
sisti impietatem cordis mei *^. » (mpietatem vo-
eat radicem malitis, passiomem in anima re-
iniquitatem vero peccalum commis-
&um, quo devicto et per dolorem eontritionemque
deleto, non modo hajus remissionem a Domino.in-
venit, sed etiam internam sanationem recepit. Quo-
Anodo doluerit, ipsum rursus audiamus dicentem :
sFui ffagellatus tota (lie, et castigatio mea ia matu-
tinis '*.» Et : «Quaai lugens et contristatus, sie hu-
miliabar**.» Et : « Lavabo per singulas noctes lec-

twm meum, lacrymis meis stratuni meum tigobo?!. »

Et « Factus sum sicut nycticorax in domicilio,
sicut passer solitarius in tecto, et cinerem tanquam
panem manducabam, et potum meum cun fletu
iniseebam *9. » Et : « Genua. mea. infirmata sunt
jejunio, et care mea-immnutata est propter oleum *f.»
Et : «Humiliatus aui, et liberavit me Dominus **.9
Quos clamores ad Dominum mittit : « Domine, ne
in furore tue arguas me, neque in ira tua corripias
me. Miserere uei, Domine δέ, Et: « Quoniam ini-
quitatem meam ego coguosco, et peccatum meurn
eontra me est semper ο.» δι: « Domine , exaudi
urationent meam, ei non. intra. in. Judicium cum

servo iuo.**, » Venite, fraires, «& nos. adorenius,

procidamus et ploremus, sicut ipse David conversus
ait 9 coràm Demino qui fecit ios «t vocavit nós
ed ponitentiam el ad salatarem hunc dolorem et

9 Psal, τι, 6. ?** Psal, οι. Ἱ. ?* Psal.
*3 Psal. cxiis, l5. " f'sal. xciv, 6.

315

GREGORII PALAMAR

376

tristitiam et contritionem. Qui enim bae earuerit A Κυρίου τοῦ vovfjaavto; ἡμᾶς, xai καλέσαντος πρὸς

tristitia, non' audiio ipsum vocante Deo, cum ele-
ciis sanctis non computabitur, nce beatitudinis In
Evaugelio promissze et divinse consolationis gaudio
períruetur ; ait enim Christus : « Beati qui lugent,
quoniam ipsi consolabuntur **. »

µετάνοιαν, xal πρὸς τὴν δωτήριον ταύτην λύπην
καὶ τὸ πένθος χαὶ «hv χατάνυξιν * ὡς ὅ γε μὴ ταὐ-
την ἔχων οὐχ ὑπήχουσε τῷ χαλέσαντι, οὐδὲ τοῖς
χλητοῖς ἁγίοις τοῦ θεηῦ συνηρίθµηται, οὐδὲ τῆς ἓν
τῷ Εὐαγγελίφ µακαριότητος κατηγγελµένης, καὶ

τῆς ἐπηγγελμένης θείας παραχλήσεως ἐπιτεύξεται' « Μαχάρωι yàp, φηοὶν, οἱ πενθοῦντες, ὅτι αὐτοὶ

παρακληθῄήσονται. ο

Si quis autem dicat: Ego s'ne peccato sum, non
ergo luctu indigeo ? At illud difficile et rarissi-
mum est et fere inter impossibilia computandum.
Magni preti sane est suas moderari passiones, sed
aliam adhuc hujus salutaris luctus nobis sanctos
serino demonstravit. Morebant enim discipuli
orbati suo vere bono magistro Jesu Christo, et
nos quoque hodie ipso privamur, non autem ipso
solo, sed et paradisi felicitate ; excidimus enim ex
ea, et pro regione absque dolore regionem dolori-

'AX)' ἐρεῖ τις ἑχτὺς ἁμαρτίας εἶναι, καὶ μὴ δεῖ-
σθαι τοῦ πένθους; Αλλ’ εἰ xal δυσχερὲς τοῦτο xal
απανιώτατον, χαὶ σχεδὸν τῶν ἀδυνάτων ἑστίν * ἀγα-
πητὺν yàp, εἰ καὶ μετριοπαθὴς ὁ ἄνθρωπος Τένοιτο
ὅμως ὁ λόγος ὑπέδειξε τὴν ἀρχὴν τοῦ σωτηρίου
τούτου «πένθους xal ἄλλην αἰτίαν * ἑλυποῦντο yàp
ol µαθηταὶ στερηθέντες τοῦ ὄντως ἀγαθοῦ καὶ δι-
δασχάλο» Χριστοῦ, οὗ xal ἡμεῖς στερούµεθα vov.
Ka οὗ τούτου µόνου, ἀλλά xal τῆς àv τῷ παραδείσῳ
τρυφῆς ἐχπεπτώχαμεν γὰρ αὐτῆς, xal ἄντηλλα»

bus εἰ 2erumnis plenam accepimus. Privati sumus Κξάμεθα τοῦ ἁπαθοῦς χωρίου τὸν ἐμπαθῇῃ xal ἐπί-
conversatione ad Deum faeie ad faciem, societate — «ovoy τοῦτον χῶρον * ἑστερήμεθα τῆς αὐτοπροσώπου
angelorum et vita zterna. Quis tali cognita privatio- πρὸς 8sbv ὁμιλίας, τῆς μετὰ τῶν ἀγγέλων αὐτοῦ
ne non doleret? qui autem lianc non cogiovit de ἠ- αυναυλίας xal τῆς ἁῑδίου ζωῆς. Τίς τὴν στἐρησιν
delibus non est. Nos ergo quos divinitius inspirata — «oóctov εἰδὼς, οὗ πενθεῖ; Ὅ δὲ μὴ ταύτην εἰδὼς
doctrina talem earentiam docuit affligamus nosmet- οὐδὶ τῆς polpac ἐστὶ τῶν πιστῶν, Οὐκοῦν ἡμεῖς διὰ
ipsos, fratres, et maculas peccatorum per salutares — «nc θεοπνεύστου διδασκαλίας, ἐν εἰδῆσει τῆς του;
secundum Deom lacrymas abluamus, ut niisericor- αύτης ysyovózsc στερήδεως, πενθήσωμεν ἡμᾶς αὖ»
diam invenismus, ad paradisum redeamus et doc- τοὺς, ἀδελφοὶ, xai τοὺς ἐξ ἁμαρτίας μολυσμοὺς διὰ
trince vitze felicitatisque participes efficiamur, quam «oj κατὰ θεὸν πένθους ἀπονιψώμεθα” ἵνα xa thv
nobis omnibus concedat per gratiam et misericor- συμπάθειαν εὕρωμεν, χαὶ πρὸς τὸν παράδεισον ix2-
diam suam Dominus nosler Jesus Cliistus, cui (C νέλθωµεν, xal τῆς ἀῑδίου ζωῆς xal παρακλήσεως
omnis gloria, potestas, lionor et udoratio, cum inge- εὐμοιρήσωμεν * ἧς Υένοιτο Τάντας ἡμᾶς ἐπιτυχεῖν
nito Patre suo et sanctissimo bono et vivifico Spiri- — yápit xal φιλανθρώπίᾳ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ
iu, nune et semper, et in szculs seculorum. Amen. Χριστοῦ, ᾧ πρέπει πᾶσα δόξα, κράτος, τιμὴ καὶ
προσχύνησις, σὺν τῷ άναρχω αὑτοῦ Πατρὶ, xal τῷ παναγίῳ καὶ ἀγαθῷ xai ζωοποιῷ Πνεύματι, νὺν

χαὶ ἀεὶ xal εἰς τοὺς αἰῶνας «oy αἰώνων. Αμήν.
HOMILIA XXX

Super cœcos qui secundum. evangelistam Mattheum
visum receperunt in domo, ei quod non vere eM
fidei qui est absque panitentim operibus.

Dominus noster Jesus Christus cum corpore
quod apud nos pro nobis sumpsit, converians cum
babitantibus terram multoa et sccundum corpus et
secundum animam 6005 sanavit. Si quis presertim
visu spirituali consideret restitutionem qua trans-

167 OMIAIA ΑΔ’.

'Υπόθεσυ ἔχουσα τοὺς κατὰ εὖν sbamre.t

Ματθαῖον ἐν olxig ἀναωδ.λέψαντας τυρ.ἰοὺς *

jj καὶ ὅτι οὐκ ἔσει πίστιν ἔχειν ἀ ληθῶς χωρὶς

τῶν ἔργων τῆς µεταγοίας.

Ὅ Κύριος ἡμῶν Ἱησοῦς Χριστὸς µετα αώμα»
τος, ὃ παρ) ἡμῶν ὑπὲρ ἡμῶν ἀνέλαδε, συναναστρε-
φόμενος τοῖς ἐπὶ γῆς, πολλοὺς καὶ χατὰ σῶμα καὶ
χατὰ φυχὴν ἐθεράπευσε τυφλούς” μᾶλλον δὲ, εἰ
μέν τις σχοπεῖ εν κατὰ διάνοιαν ἀνάδλεψιν, Ἶτις

eun:lo de infidelitate ad fidem, et de ignorantia ad p ἐστὶν fj ἐξ ἀπιστίας εἰς πίστιν, καὶ ἐξ ἀγνοίας el;

cognitionem Dei, numerari nequeunt qui per incar-
nationem Domini visum receperunt czci, soli sunt
numerabiles ei, cui capillorum nostrorum numerus
cognitus est. Quod si corporalium oculorum visus
restitutionem consideremus, multos etiam iuvenie-
mus alios quidem solo verbo, alios vero solo tactu
sanatos; alii per solum accessum ad Jesum ejusque

adorationem, alii per enctionem sputi et. luti 4

Christo sanationem receperunt. Cum venisset cnim
Jesus, ut narrat Matthzeus, secus mare Galilzz, ac-
cesserunt ad eum (urbe multz. habentes. secuni

* Matub. v, 5$.

ἐπίγνωσιν θεοῦ µετάθεσις, οὐδ' ἀριθμῷ περιδαλεῖν
ἔστι τοὺς διὰ τῆς ἐἑνανθρωπήσεως τοῦ Κυρίου ἆνα-
θλέφαντας τυφλούς * αὐτῷ γάρ slew ἠριδμημένοι
µόνῳ, τῷ καὶ τὰς τρἰχας ἡμῶν Ἱριθμημένας ἔχοντι,
El δὲ τῶν σωματιχῶν ὀφθαλμῶν τὴν ἀνέδλεψιν
σχοποῦμεν, xai xaz' αὐτὴν πολλοὺς εὑρήσομεν. τοὺς
piv λόγῳ µόνῳ, τοὺς δὲ ἀφῇ µόνῃ * ἔστι δὲ οὓς xal
µόνῳ τῷ προσπεσεῖν xal προσεγγίσαι * τινὰς δὲ xal
διὰ πτύσματος, f χαὶ πηλοὺ χρίσµατος παρὰ Xpv-
στοῦ λαθύντας τὴν factv. Ἐλθόν:ος yàp παρὰ τὴν
θάλασσαν τῆς Γαλ.λαΐίαςε, c; 6 λἈατθαῖός φησι,

ari

HOMILIA XXX.

μΜὲ

προσῆλθον αὐτῷ ὄχλοι πφιλοὶ, ἔχοντες μεθ) ἑαυτῶν A mutos, caecos, claudos, debiles..et alios multos, et

χωλοὺς, τυφλοὺ , χωφοὺς, χυλλοὺς, χαὶ ἑτέρους
πολλοὺς, οὓς πάντας ῥιφέντας παρὰ τοὺς αὐτοῦ
πήδας ἐθεράπευσεν, ὡς xai τοὺς ὄχλους τηνιχαῦτα
θαυμάζειν καὶ δοξάζειν αὐτὸν, βλέποντας χωφοὺς
λαλοῦντας, xal χωλοὺς περιπατοῦντας, χυλλοὺς
ὁγιεῖς, xal τευφλοὺς βλέποντας. Αλλὰ καὶ ὁ χαθή-
µενος ἐπὶ πώλου ὄνου xatà τὴν προφητείαν τὴν
Ἱερουσαλὴμ εἰσῆλθε παραδόξως, ὑπὸ παίδων ὡς
θιὸς ὑμνούμενος, τοὺς üxel προσελθόντας χωλοὺς
xai τυφλοὺς ἐθεράπευσεν ἅπαντας, ὡς ^ Ματθαϊῖος
xa τοῦτό φησιν. Εἰς δὲ τὴν Βηθσαϊδὰ ἑλθόντι, oi-
Ρουσιν αὐτῷ τυφλὸν, ὡς 6 Μάρχος qnot, xal παρα-
χαλουσιν αὑὐτὺν ἵνα ἄψηται αὐτοῦ. ὁ δὲ Κύριος t£a-
γαγὼν αὐτὸν ἔξω τῆς χώµης, πτύσας εἰς τὰ ὄμματα
αὐτοῦ, xai ἐπιθεὶς αὐτῷ τὰς χεῖρας ἁμυδρῶς βλέ-
πειν ἐποίησεν αὐτόν ’ εἶτα πάλιν ἐπιθεὶς αὐτῷ τὰς
χεῖρας αὐτοῦ, τηλαυγῶς αὐτῷ παρέσχεν ἀναδλέγαι.
Ἐν δὲ τῷ ἐγγίζειν αὐτὸν εἰς Ἱεριχὼ, ὡς ὁ Λουχᾶς
Φησιν, ἰάσατο λόγῳ µόνῳ τὺν χαθήµενον παρὰ τὴν
ὁδὺν τυφλὸν xal προσαιτοῦντα, πρὸς αὐτὸν αἰτήσαντα
«εν fact εἰπὼν, « ᾿Ανάθλεφον. » Ἐκπορευόμενος
ὃὶ ἀπὸ τῆς Ἱεριχὼ, ὡς 6 Μάρχος xai τοῦτό φησι»,
ἵτερον πάλιν ὀμματοῖ τυφλὸν, Βαρτιμαῖον τὸν τοῦ
Τιμαίου, εἰπὼν πρὸς αὐτὸν αἰτήσαντα τὴν ἀνάθ)ε-
div? «€ Κατὰ τὴν πίστιν σου γενηθήτωσοι.» Ἐπὶ
δ τῆς Ἱερουσαλὴμ, ἰδὼῶν τυφλὸν ix γενετῆς, ὡς ὁ

submiserunt eos ad pedes ejus, et euravit eos, ita »4
turbze mirarentur videntes mutos loquentes, clandos
ambulantes, cirvos rectos, eæeos videntes, et magnifi-
carent Deum **.» Sed sedens super pullum asinæ se-
cundum prophetiam, gloriose ingressus est Jerussiem
a pueris ut Deus acclsmatus, οἱ accesserunt ad eum
exci, et claudi et sanavit omnes, ut refert quoque
Mattbzus ''. Ingrediente autem Betbsaidam, « addo-
cunt ei cecum, et rogabant eum αἱ illum tangeret »
ut dicii Marcus **. Dominus autem educens eüm
extra vicum et conspuens in oculos ejus, impositis
manibus suis obscure eum videre fecit. Deinde
iterum imposuit manus super oculos ejus, et resti-
tutus est. ita ut clare videret omnia. Cum appro-
pinquaret Jesus Jericho, ut narrat. Lucas **, solo
verbo sanavit czecum secus viam sedentem et men-
dicantem, ei curationem ab eo petenti dicens:
« Respice.» Prolectus autem ab Jericho, ut et refert
Marcus "*, rursus alium duobus oculis caecum
filium Timzi Bartimzum sonavit, ei ab ipso visum
petenti dicens: « Fiat tibi secundum fidem tuam. »
Et cum Ilierosolymis vidisset cæcum a uativitate,
ut narrat Joannes *!, non rogatus, sed. propria im.
pulsus bonitate exspuit in terram, lutum fecit, unxit
oculos ceci et dixit ad eum : Vade, lava in natato-
ria Siloe ; abiit ergo, et lavit, et venit videns.

Ἰωάννης φησὶν, οὐδὲ αἰτηθεὶς, à» αὐτοχινήτως δι ἀγαθότητα πτύσας ἐπὶ τὴν γῆν, xol πηλὸν
ποιῄσας, xal τοῦ τυςφλοῦ τοὺς ὀφθαλμοὺς ἀλείψας, εἶπε πρὸς αὐτόν. « Ὕπαχε, νίψε εἰς εν αολυµδή”
θραν τοῦ Σιλωάμ * » ἀπ[λθεν οὖν xal ἑνίφατο, καὶ ἦλθε βλέπων.

"AXA& καὶ μετὰ τὸ ἀναστῆσαι θανοῦσαν τὴν Ἰαεί-α — Sed et post resuscitationem ſil'æ Jairi archisyna-

ρου τοῦ ἀρχισυναγώγου xalóz, ὡς ἀχουσόμεθα τοῦ
Ματθαίου σήμερον εὐαγγελιζομένου΄ « Παράγοντι
τῷ Ἰτσοῦ, ἠκολούθησαν δύο τυφλοὶ χράζοντες xal
168 λέχοντε:;, Ἐλέησον ἡμᾶς, vlà Δαθίδ. ὸ δὲ
σὺν αὐτοῖς εἰσελθὼν εἰς την οἰχίαν, xai ἀγάμενος
τῶν ὀφθαλμῶν αὐτῶν, χαὶ πρὸς αὐτοὺς εἰπὼν, Κατὰ
thv πίστιν ὑμῶν γενηθήτω ὑμῖν, ἐθεράπευσεν αὐ-
τούς. » Χωρὶς οὖν τῶν. μὴ ἀριθμῷ περιληφθέντων,
L6 εἶσιν gj χατηριθµηµένοι * xaY οἵμαήμηδένα τῶν ἓν
Ἰουδαίᾳ, χαὶ τῶν ἐγγειτόνων ὄντων τηνιχαῦτα
τυφλῶν ἀφώτιστον περιλειφθῆναι. Διὸ xal Ἡσαῖας
é bx προσώπου τοῦ Χριστοῦ προεἶπεν,.[δτι àms-
στάλη παρὰ τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Πνεύματος αὐτοῦ,
« Κηρύξαι αἰχμαλώτοις ἄφεσιν, χαὶ τυφλοῖς ἀνά-
θλεψιν, » Πῶς δὲ οὐχ εἶπεν ὁ προφήτης, ὅτι ἆπι-
στάλη δοῦναι τοῖς τυφλοῖς ἀνάδλεψιν, ὅπερ 5h xal
γέχονεν, ἀλλ' ἀπεστάλη χηρύξαι τοῖς τυφλοῖς ἀνά-
όλεφιν; Ἐπειδήπερ οὗ προηγουμένως ἐπὶ τὴν γην
ὁ Κύρίος ᾖλθεν ἵνα τοὺς σωματικοὺς ἀνοίξῃ ὀφθαλ-
μοὺς, ἀλλὰ τοὺς τῆς φυχῆς, οἵτινες ὀφθαλμοὶ διὰ
τοῦ εὐαγγελιχοῦ κηρύγματος χτῶνται τὴν ἀνάθλε»
Qv * εἰχότως οὖν ἡ προφητεία χηρύξαι «hv. Κύριον
«ol; τυφλοῖς ἀνάδλεφίν grow. Ὥσπερ δὲ αὐτὸς ὁ
Κύριος ἡμῖν παραγγέλλει τὰ πνευματικὰ ζητεῖν,
« Ἐργάξισθε, λέγων, μὴ thv βρῶσιν τὴν ἀπολλυ-
µένην, ἀλλὰ τὴν βρῶσιν τὴν µένουσαν εἰς Quy

*€ Matth, xv, 329. Matth. xxi, 14.
4x, 1. ** 1sa. LxI, A... !* Joan, vi, 27.

gogi mortus, αἱ audivimus bodie Mattheum nar-
rantem : e Pri»tereuntem Jesum sequebantur duo
czci, clamantes et dicentes: « Miserere nostri, fili
David. » Qui ingressus est cum eis in domum, et
cum tetigisset oculos eorum, dixissetque eis: « Fiat
vobis secundum fillem vestram. » sanavit eos. Praeter
616 qu: non numerantur sanationes sex narrantur,
et nullum puto czcum inter eos qui in Judaea vel
propinquis regioaibus degebant absque visu fuisse -
relictum. Propterea οἱ Isaias velut in persona Christi
futura prenuvtians ait, ipsum esse a Patre et Spi-
riu sancto missum «ut praedicarem captivis in-
dulgentiam et "* czecis visus recuperationem. »
Quare ergo non dixit propheta : Quia missus
est αἱ daret cæeis visum, sicul revera factum
est, sed «ut predicarem escis visum?» Sane quia
precipue super terram Dominus venit, non ut
corporis oculos, sed mentis oculos aperiret, qui
per evangelice doctrine prædicationem — visum
recipiunt; reete ergo dixit prophetia Dominum
predicavisse eæcis visum. Sicut docet nos Do-
minus spiritualia qusrere, dicens : « Operamini
non cibum qui perit,. sed qui permanet in vi-
tai ziernam **; »- ei se promittit. temporalia ad-
diturum, si spiritualia quzeramus, dicens: « Quserite
primum regnum Dei, et bac omnía adjicientur

» Marc. vui, 39. * Luc. xvin, $5. ** Mare. x, 40, "! Joan.

379

GREGORII PALAME

900

vobis * ; » ία et de oculis facit. Inclinans enim A αἰώνιαν».» ἐπαγγέλλεται δι. πρρσθήσειν yide καὶ τὰ

€oelos et misericordia motus in terram descendens |

ut per evangelicam predicationem animæ nostrg
Oculos aperiret, donaretque nobis visum spiritua-
lem, addidit et sensihilium oculorum curationem.
Meo multa sunt in utriusque generis curatignibug
snaloya, in corporali dico et in spirituali, Sicut
enim de corporaliter cavis, alii quidem statjm
visum receperunt, ut iste qui audivit : «Respice, et
subito sanatus est,» alii vero paulatim, ut qui cym
nondum integram sanationem recepisset dicebal :
Video homines vclut arbores ambulantes; ita inter

eos qui per fidem spiritualium oculorum sanatjouem -

receperunt, alii subito hauc receperunt, sicut 6νου -
grlista stalim a telonio vocatus ; alii paulatim,

σωματικὰ, εἴπερ ἡμεῖς τὰ ψυχωφελῆ ζητῦμεν,
4 ζητεῖτε, Muy, τὴν βασιλείαν τοῦ Βεοῦ, καὶ ταῦτα
πάντα προστεθήσεται ὑμῖν, » οὔίω. xat ἐτὶ τῶν
ὀφθαλμῶν ποιεῖ, Χλίνας γὰρ οὐρανοὺς xa! κατᾳδὰς
ἐπὶ τῆς γῆς διὰ φιλανθρωπίαν, ὡς ἂν διὰ τοῦ εὐαγ-
Ὑελικοῦ χηρύγματος τοὺς τῆς ἡμετέρας φυχῆς δια-
νοίξῃ ὀφθαλμοὺς, καὶ χαρίσηται ἡμῖν τὴν κατὰ νοῦν
ἀνάθλεφιγ, προσετίθει xal τῶν αἰσθητῶς μὴ βὶε-
πόντων ὀφθαλμῶν τὴν ἴᾳσιν. Au spp«o καὶ πολὺ «b
πάτάλληλογ iw ἀμφοτέραις ταῖς ἀναδλέφεσε, τῇ «s
κατὰ σῶμα λέγῳ xei τῇ κατὰ φυχἠν, Ὥσπερ γὰρ
τῷγ κατὰ οῶμα τυφλῶν οἱ.μὲν ἀθρόαν ἔσχον φὴν
ἀνάδλεφῳν, dg ὁ ἀκούσας, «. ΑἈνάδλεφον, t e πα-
ραχρῆμα laüsíc* οἱ δὲ κακὰ μιχρὺν, ὡς ὁ εἰπὼν

sicat Nicodemus occultus adhuc Christi discipulus. B πρὸ τοῦ κελείως τὴν ἵασιν λαθεῖν, ὅτι "Oc. δέΥδρα

Et sicut inter corporaliter czecos, alij solo verbo sa-
uati spat, sic Dartimzus, alii vero et opere, ej enim
qui in Bethsaida sanatus est ex suo sputo insper-
sit oculos Jesus. Hic enim, ut videtur, palpebras
' quidem habeba], vacua vero erant fluente ex oculis

humore, qui per divinum sputum restitutus est, Qui

vero 2 nativitate cecus erat, nec palpebras habebat,

ideoque quodam plasmate indigebat quod per luiom
diviuis digitis mistum ej concessum est.

γάρ, ὡς ἔοιχε, βλέφαρα μὲν εἶχε,

τοὺς ἀνθρώπους ὁρῷ .περιπατοῦντας: οὕτω χαὶ οἱ
διὰ «he πίστεως τὴν τῷγ νοηνῶν ὀφθαλμῶν ἴασιν
ῥεξάμμνοι, οἱ μὲν ἀθρόᾳν ταύτην sügow, ὡς ὁ ἐκ τε-
λώνον εὐαφγγελισεὶς εὐθὺς ἀναφανείς * οἱ δὲ κατὰ
μικρὺν, ὡς ὁ ψυκτερινὸς ἔτι µαθητὴς Νιχόδηµος.
Καὶ χαθάπερ τῶν κατὰ opa τυφλῶν ol. μὲν Mri
µόνῳ τῆς lássuc ἔτυχον, ὡς ὁ Βαρτιμαῖος, οἱ δὲ
καὶ ἔργῳ ' τῷ Υὰρ παρὰ τῇ Βηθσαϊδᾷ καὶ τοῦ οἱ-
Χείου απτύσματος «oig ὀφθαλμοῖς ἐνέθηκεν. οὗτος

χανὰ δὲ τρῆτα slys, ἐκρυέγτος τοῦ τῶν ὀφθαλμῶν ὑγροῦ, ὃ καὶ diu

«oU θείου τότε πτύσματος ἑδέξατρ. "O δὲ ἐκ γενετής τυρρλὰς οὐδὲ βλάφαρα εἶχε» διὺ xai «o0 ἐκ γῆς πλά»
σµατος ἑδεῖτο, ὃ καὶ διὰ τοῦ φμραθένρος pe) τοῖς δεσπατικο]ς ἑδέβαςο ῥαχεύλοις.

Sicut ergo. iuter eoyporaliler 63008, alii ut jam
d:xi, solo verbo prolato sanati sunt, alii autem
et opere, sic illis qui spiritualium ocglurum epra-
tjopem receperunt quee, yt diximus, iransilus esi de
ipfidelitate ad fidem, opus fuit prodigiis ad creden-
dum, ut eis qui missj aunt a Joanne ad interrogan-
duy: « Tu es qui venturus es, an alium expentm-
Am«qs ον ? » ΑΙ solo verbo hanc fidem recepetypt,
credentes ex splo audjty, ut. iste centurio, quem
testijratus est ipse Dominns fide prastare super
Jarael. Taleg sunt et qui gerugdum mobis hedie
leeium Mauhaum corporalem a Dao visum recepe-
runt. Videntur enim ante spam sanationem eredi-
disse; ceci enim cum essent credere oon poluerunt
pisi ex auditu; * Trauseunte enim inde Jesu secuti
sunt eum duo (zci clamanjoes ej dicentes : Miserere
postrj, fij David **, » Quomodo enin Bequerentur,
Quomodo gequentes peterent et cum «ἰβιποτθ
.quidem tam miserabili cgecorum oculorum senglie-
nem, nisi credidissent? €t alijs extrinsecus coseorum
fides innotescit. Trapgeunte, ΔΝ evangelista, indo
Jesu. Unde quiso 6j cur hoc ponit evangeliste ? Non
bic solum, sed et. paulo supra? « Transiens enim,
inquit, Jesus jnde vidit hominem sedenjem in 1elo-
nio Mauheum aomine, » huae gcilicel. evangelie-
tam quem solo verbo sibi sequigivit, Mihi videlur
evapgelisia sic loqui .ad iadicgndum prudenter
eudientibus sem ese oanagotice intelljgendam.
Qui aj toiam incarnationis Dominiere -epeono-

Due λάγοντες, €

Ὥσπερ οὖν τῶν xatà σῶμα τυφλῶν οἱ μὲν, κα-

Ἴβάπερ ἔφην, λόγῳ μόνφ thy ἴασιν ἔλαδον, οἱ δὲ καὶ

ἔργῳ * οὕτω ο) ἐπ) τῶν λαδόντων τῶν χατὰ φυχὴν
ὀφθελμῶν civ {ασιν, ἥτις ἐρτὶ, καθάπερ ἔφημεν, $
M; ἀπιστίας εἰς miaccy µετάθεσις, τοῖς μὲν καὶ θαὐ-
Μάτων ἐδέῃησεν εἰς vb φτιστεῖσαι, ὡς καὶ «elc πεµ-
Φθεῖσι παρὰ τοῦ Ἰωάννου ἐρωφῆσαι, « £o εἴ ὁ ἑρ-
χόμενροι 3 Scepoy προφδοχῶμεν; » Οἱ δὲ xe λόγψ
όν ταύτην ἔλαθον, πιστεύσαντεςέκ µόνης ἀχύῆς,
ὡς καὶ 6 ἑκατόνταρχος, ὃν xet ὁ Πόριος νοῦ Ἱσραὴλ
ὑπερέχειν ἐμαρτύρησε χατὰ «hv πίστιν. Τοιοδιοι
oi κατὰ tbv εὐαγχελιζόμενον duly ehuepov Μευ-
βαῖου ehy σωµατικὴν ἀνάδλεψιν παρὰ Χριστοῦ Xa-
θόνιες * φαίνονται γὰρ καὶ πρὺ τῆς ἰάσαως πιστεύ-
Φανσες, «υφλοὶ δὲ ὄντες, πάντως ἐξ ἀχοῆς 109
Azíawuocv* ε Παράγοντι γὰρ, qnot, τῷ Ἔησοῦ
ἐκεῖθεν ἠγολούθησᾳν αὐτῷ (Río τυφλο, χράνουτες
Ἐλέησον ἡμᾶς, vlà Ααδθίδ.ι πῶς
οἵν ἂν ἠκιλούθησαν, cuc 8' ἂν ἀχολουθοῦνεες ῄτονν
καὶ μετὰ χκραυγῆς, χαὶ sapsa τοιοῦτον ἔλεον, ἀνά-
θλεφιν τυφλῷν ὀμμάιῳν, εἰ μὴ ἑπ[στευδανὸ "AXI
qhv μὲν τῶν τνφλῶν πίστιν καὶ τὰ ἑξῆς δηλώσει.
Πκράχοντι δὲ.. φησὶ, τῷ Ἱηερῦ ἐκεῖθεν · πόθον txel-
Bev, καὶ τίνας Évexa τοῦτο τίθησιν ὁ εὐκγγελιοτῆς:
Kai οὐδ ἐνταῦθα µόνον, ἀλλὰ xai μικρὺν ἀνωτέρως
« Παράγων yàp, φησὶν, ὁ Ἰησοῦς ἐχεῖθεν, εδω
ἄνθρωπον χαθήµενον ἐπὶ τὸ εελώνιον, Μαεθᾳῖο
λεγόμενον, 2 τὸν «ὐαγγελιστὴν «οῦτον, ὃν καὶ λόγψ
qup τηνικαῦτα μµετεαχεύασεν. Ἐμοὶ, qois: faxef

^ Luc. xiu, 51. 9 λαμὰ, xi, 3. ** Matth. 1x, 27.

GREGORII ΡΑΙ.ΑΝΑΕ

38k

a mortuis, jussit : « Comminatus est illis Jesus, Α τυροῦντες ὅτι ἐπίστευααν ἐκεῖνοι, καὶ ὅτι τοιοῦτό

ait evangelista dicens ; Videte ne quis sciat, » pro-
tjhens eum mínis ne miraculum revelaren!. « Illi
autem exeuntes, ait, diffamaverunt eum in tota
terra. illa. » Ni prohibiti fuissent loqui per uni-
versum mundum, ut videtur, pradicavissent po-
testatem ejus; quia autem prohibiti, ideo longius
ire abstinuerunt, in. propinquis autem regionibus
non praze.licare non sustinuerunt. Sie non secundum
corpus solum, sed et secundum anímam illuminati
Sunt czci qui secuti sunt Dominum.

ἐστιν αὐτὸς, ὁποῖον ὄντα ἑπίστευσαν kxstvot, θεὺς
ὁμοῦ xal ἄνθρωπος ὡς μὲν γὰρ ἄνθρωπός, vió; τε
Tiv. Δαδιδ, xaX ταῖς οἰχείαις χεροὶν Ἠφάτο τῶν ὀφθαλ-
pov, xal αἰσθητῶς ἐφθέγξατο. Ὡς δὲ θεὺς xal τοῦ

“φωτὸς δημιουργὸς φῶς τοῖς σχοτεινοῖς παρέσχεν

ὀφθαλμοῖς. Ἐπεὶ δὲ φανερὸν γενέσθαι αὐτὸν τοῖς
πᾶσιν οὕπω καιρὸς fv. τοῦτο γὰρ μετὰ τὸ πάθος
αὐτοῦ, xal «hv ἐχ νεχρῶν ἀνάστασιν ἑταμιεύετο,
ε Ἐνεδριμήσατο αὐτοῖς, qnoi, λέγων» « Ὁρᾶτε,
μηδεὶς γινωσκέτω” » σιωπᾷν αὐτοῖς ἐπιτάξας μετὰ

πολλῆς τῆς σφοδρότητος τὸ γεγονός. Οἱ δὲ « Ἐξελθόντες, φη τὴ, διεφήµισαν αὐτὸν ἓν δλῃ τῇ γῇ ἑχείνη.
Ὡς ἴοιχεν, εἰ μὴ παρηγγέλλοντο σιγᾷν, xol παγκόσμιοι ἂν ἑγένοντο χήρυχες τῆς αὐτοῦ δυνάµεως '
ἐπεὶ δὲ παρηγγέλθησαν, ἀπέσχοντο μὲν τοῦ πόῤῥω βαδίνειν, ἓν δὲ τοῖς πλησιοχώροις οὐχ ὑπήνεγκαν

μὴ χηρύττειν.. 0
λουθῄσαντες τυφλο[.

Sequamur et nos, fratres, lucem que et animam B

et corpus illuminat. Ambulemus ad claritatem ejus,
et quasi in die Domini secure incedemus. Glori-
ficemus eum per bona opera, et sic eos qui videut
nos, ad ipsum glorificandum praparabimus. Fu-
giamus contrarias ipsi tenebras, peccatum dico,
principemque peccati diabolum. Lux illa, sol: om-
nis jastitiz, sapientia pacis, bonitatis, Innocentiz,
amoris et omnium omnino virtutum sui participes
efficit qui ad ipsum appropinquant. Umbra autem
opposita, umbra peccati, impudicos, adulteros,
sine venia, absque misericordia, incompositos, ra-
paces et omnis omnino malitiz repletos ostendit
appropinquantes ad se. Unde, quaeso, fidelem ab
inüdeli, illaminatum a non illuminato, eum dico
qui secundum Christum est baptizatus et Christo
annumeratus, a non baptizato et diabolo subjecto,
discerr:mus? Nonne ex verbis? nonne ex operi-
bus? nonne ex moribus? Qui ergo ín istis non
illumiaatis assimilatur diceus se esse baptizatum
secundum Christum, nonne recte componendus
est cum his de quibus ait Apostolus : « Confiten-
tur se nosse Deum, factis autem negant, cum sint
abominati et incredibiles et ad omne opus bonum

e .

reprobi *! *» Quosnam inter, dic mihi, tales collo-

cabimus Deum simul et confitentes et negantes ?
Cum fidelibus ? Sed negant Deum actibus suis, Cum
ínüdelibus? Sed lingua Deum confitentur; vere

. quoddam" monstrum sunt duplici facie et menti .
inIntelligibile. Difficultatem pracurrens nobis pro- D ὁμολογοῦσι διὰ τῆς Ὑλώττης ὄντιος διπρόσωπόν

pheta Psalmista solvit dicens : « Dominus reddet
unicuique juxta opera sua **. » Ipse Dominus stul-
tum dixit qui audit verba sua et non facit **. Pau-
lus autem de colo vocatus apostolus dicit : » lis
quidem qui secundum patientiam boni operis glo-
riam et honorem et incorruptionem quarunt, vitam
seternam ; ira autem et indignatio, tribulatio et an-
gustia, in omnem animam hominis operantis ma-
lum **. » Et rursus : « Nou auditores legis justi
sunt apud Deum, sed factores legis justificabun-
tur δν, » Et iterum : « Qui in. lege gloriaris, per
prevaricationem legis Deum inhonoras ο.

€ Tit. 1, 16. ** Psal. Lxi, 12. Mattb, vii, 26,

* Rom. σι, 7. 8. **' ibid. 12.

Οὕτω μὴ τὸ σῶμα µόνον, ἀλλὰ καὶ τὴν φυχὴν τελέως ἐφωτίσθησαν οἱ τῷ Χριστῷ àxo-

Αχολουθήσωμεν οὖν xat ἡμεῖς, ἀδελφο), τῷ φωτ],
τῷ καὶ φυχὴν xal σῶμα φωτίζοντι, ᾿Οδεύσωμεν
πρὸς τὴν λάμψιν αὐτοῦ, καὶ ὡς iv. ἡμέρᾳ Κυρίου
εὐσχημόνως περιπατήσωμµεν. Δοξάσωμεν αὐτὸν δι’
ἔργων ἀγαθῶν, χαὶ τοὺς εἰς ἡμᾶς ὀρῶντας δοξάζειν
αὑτὸν παρασχευάσωµεν. Φύγωμεν τὸ ἀντίθετον σχό-
τος, 6 ἆατιν ἡ ἁμαρτία, καὶ ὁ τῆς ἁμαρτίας προστά-
τῆς διάδολος. "Exsivo tb φῶς ἥλιος ὑπάρχον τὴς
χαθόλου διχαιοσύνης, σωφροαύνης, εἰρήνης, συµπα-
θείας, ἀνεξιχαχίας, ἀγάπης, χαὶ ἁπλῶς πάσης ἀρε-
τῆς, καθίστησι μετόχους τοὺς αὐτῷ προσανέχοντας"
«b δὲ ἀντίθετον σκότος, σχότος χαχίας ὃν, πόρνους,
μοιχοὺς, µνησικάκους, ἀσπλάγχνους, ἁτάκτους, Bp-
παγας, xal ἁπλὼς πάσης χαχίας πεπληρωµένους
δείχνυσι τοὺς αὐτῷ πληαιάζοντας. Πόθεν γὰρ, εἰπέ
pot, τὸν πιστὸν τοῦ ἀπίστου, τὸν πεφωτισμένον τοῦ
ἀφωτίστου, ταυτὸ δὲ εἰπεῖν, τὸν βεθαπτισµένον κατὰ
Χριστὸν, xal αυνταξάµενον «ip Χριστῷ, τοῦ ἁἀδαπτί-
στου καὶ τῷ διαδόλῳ συντεταγµένου διαχρινοῦμεν ;
obx ἀπὸ τῶν λόγων; οὖκ ἀπὸ τῶν ἔργων ; οὐχ ἀπὸ
«vy τρόπων ; EL τις οὖν χατὰ ταῦτα τοῖς ἀφωτίστο:ς
ἑξομοιοῦται, λέγων εἶναι βεδα κτισμένος κατὰ ἛΧρι»
στὸν, οὗ τῆς συμμορίας ἐχείνων ἐστὶ σαφῶς, περὶ
ὧν φησιν ὁ Απόστολος, « θεὸν ὁμολογοῦσιν εἰδέναι,
«ol; δὲ ἔργοις ἀρνοῦνται; βδελυχτοὶ ὄντες καὶ
ἀπειθεῖς, καὶ πρὸς πᾶν ἔργον ἀγαθὸν ἀδόχιμοι :»
Ποῦ οὖν, εἰπὰ, τάξωµεν τοὺς τοιούτους ὁμολογοῦντας.
ἅμα xaX ἀρνουμένους θεόν;. μετὰ τῶν πιστῶν ; ἀλλ
:ἀρνοῦνται τοῖς ἔργοις * μετὰ τῶν ἀπίστων; ἀλλ

εἰσί ει xai δυσξύμθλητον τέρας. Ὁ μέντοι dai pupil
Προφήτης φθάσας διελύσατο τὴν ἀπορίαν' « Απο
δώσει, λέγων, ὁ Κύριος, ἑχάστῳ κατὰ τὰ ἔργα αὖ-
τοῦ. ». Αὐτὸς δὲ ὁ Κύριος τὸν ἀἁχούοντα, xal uh
ποιοῦντα τοὺς αὐτοῦ λόγους, μωρὺν εἶναι ἀπεφήνατο,
Παῦλος δὲ ὁ ἐξ οὐρανοῦ χλητὸς ἀπύατολο:, « Ἅπο-
δώσει, φησὶν, 6 Κύριος τοῖς μὲν καθ ὑπομονὶν
ἔργου ἀγαθοῦ δόξαν xal τιμὴν xal ἀφθαρσαίαν ζη-
εοῦσι ζωὴν αἰώνιον ὀργὴ δὲ καὶ δυμὸς xal θλίφις
xai στενοχωρία ἐπὶ πᾶσαν φυχὴν . ἀνθρώπου τοῦ
κατεργαζοµένου τὸ καχόν. » Καὶ πάλιν’ ε 0ὺχ
171 οἱ ἀχροαταὶ τοῦ νόµου δίναιοι παρὰ τῷ θιφ,
eꝛ ibid. 35.

361

GREGORII ΡΑΙΑΜΑΙ

qui cegnatienemy secandum earnem tem Christo À ερόχων &Xaotpi/tqc καὶ «bv 3àxà cágxa tvobetia

pon hábemus, operum et morum diversitas non
- privabit sduptione filiorute, et cum adVetsarló nos
tonjuuget ? |

χαταργεῖ, xal ποὺς «άδ᾽ αἷμά vlot; χδάχλει «f
υἱότηνος, πῶς ἡμᾶς τοὺό μηδὲ «άτὰ οάρὰ: τὸ γένος
ἀναφέρειν ἔχοντας εἰς Χρὶστὸν' fj διὰ εῶν ἡμετέρων

Εργων τε χαὶ ερόπων 195 plc αὐτὸν ἀνομοιότης οὖχ ἁπαλλοτριώσει τὴν θείας υἰοθεδίας, καὶ τῷ àv-

εικειμένῳ φέρουσα συντάξει;

Ei baec omnia nobis diceté misericorditet digira:
tus eàt Dominos, et ipsi audémus ad «os loqui φαἱ
tisdém subjaceuius pássionibus, ne hase faciamus,
ne ἰδία patiamur, ne hostnétipsos óbjleiatnur vld-
dicte eórum qui in æternom reprobl sunt. Mune
enim &d nos pertinet nor modo hzc tnala lugefe
per penitentiam, sed etiam appropidquare pet
fructus penitentie ad. Flliutà Dci et ei assirmilari,
qui valet de indignis dignos facere, filios Patre $uó

δΑλλά φαὔῦτα dl 6 Kóptog φιλανθρώπως κατηξίω"
6εν εἰπεῖν, καὶ ἡμεῖς ἑολμῶμεν πρὸς ὑμᾶς λαλεῖν,
οἱ τοῖς αὐτοῖν ὑποκείμενοί Κάθεσιν, ἵνα μὴ ταῦτα
ψεράντωμεν ' ἵνα μὴ ταῦτα άθωμεν 5 ἵνα μὴ «f
χδαδίχη τῶν εἰς τέλος ἀλοθλήϊων ὑπευθύνους
ἑαυτοὺς ποιῄσωµεν. "Évt γὰρ ἐνταῦθα ph póvoy
ξαῦτα φυχγεῖν διά τής µετανοίας, ἀλλὰ xat διὰ τών
καρΊῶν τῆς µετάνοίὰς, συστῆναξ τε καὶ ἀφομοιω-
θῆναι τῷ Tii) τοῦ Θεοῦ, τῷ δυναµένῳ ἐξάγειν ἀξίόυς

etcelso geuerare, heredes et coheredes regui et B ἐξ Δναξίων, καὶ υἱοποιεῖν δι᾽ ἑάντοῦ τῷ ἀνωιάτψ
glotit fuz et Patris. Quatn assequi. omnibus con- Barpi, Καὶ κληβονόµόυς xal συγκληρονόµους Κοιεῖν
tingàt ib Christo Domino nostro, cul éutn Patre et. τῆς ἑαυτοῦ καὶ τοῦ llatpbc δόξης καὶ βασιλείας" fie
Bylrita saneto gloriw iu sxculoruiü sfjéula. Anitn, — Tívoixo πάντας ἡμᾶς ἀκιτυχεῖν ἓν αὐτῷ Χριστῷ τῷ
Κυρίφ ἡμῶν, μεθ οὗ τῷ Πατρὶ δόξα σὺν ἁτίφ
Ηνεύμαει εἰ τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. ᾽Αμήν. ᾿
HOMILIA XXXI. OMIAIA ΔΑ’,
Dicta in publica supplicatione die prima Augusti. — '"Expurtiéeida ἐν Aità veAovpévn κατὰ tv πρώ-
«ήν ἔου Αὐγούστου.

« Deus mortem non fecit, nee lætatur in. perdi« «'O θεὺς θάνἀτὸν οὔκ ἐποίησεν, οὐδὲ τέρπεται
tone vivorum '*.» Si Deus mortem noh fecit, Ἀθ- — &àw' ἁπωλείᾳ ζώντων. $ El δὲ Φάνάτον ὁ θες vbt
4u6 malorum quss illam ceemitantur nobis est ἀἐποίηδεν, οὐδὲ τῶν ἑπαχοχουθησάντων τῷ θανάτψ
&uetor; unde ergo inſirinitates ot morbi e& lia «κχἀλεπῶν abtéc ἡμῖν ἐστιν ἀῑτιὸς, πόθεν oy ἡμῖν
mala, ex quibus mors oritur? Unde mors ipsa? Ex αἱ ἀῤῥωστίαι καὶ τὰ νοσήματα καὶ τᾶλλά τῶν δυαχε»
inobedientia nostra Dej mandato, ex transgressione .. piv, ἀφ᾽ οὗ καὶ ὁ θάνατος ; πόθεν δὲ καὶ ὁ θάνατος »
dati nobis s Deo precepti, ex originali nestro ^ ᾿Απὸ «fc πρὸς τὸν θεὸν τὴν ápyhy ἡμετέρας κα.
petesto in. paradiso Dei. Et morbi et infürmitates, ρακοῆς ἀπὸ τῆς Ναβαθάσέως «nc ὑπὸ Θεοῦ δεθὸ-
mulliplezque tribulationum on&$ a pecocate pro- µένης ἡμῖν ἐντολῆς. ἀπὸ «nc b» τῷ *apobeloy τοῦ
cedunt ; per ipsum enim induimus pellíiceis vestibus Θεοῦ προχονικῆς ἡμῶν ἁμαρτίας. Ὥδτε xal αἱ vógo,
boe morbidam, mortale &t multis doloribus ohno- καὶ τὰ ἀῤῥωστήματα, καὶ τὸ «mxlnv ἅπαν €OW-
xium eorpus, et tfansivius ia. hune temporarium πειρασμῶν ἄχθος, ἀΔὸ τῆς ἁμαρτίας kot: Bv αὐτὴν
caducumque mundum, et ad «itam doloribus tala« γὰρ ἐνεδύθημεν τοὺς δἐρµατίνους χιτῶνας, 9b νὸδε-
mitadbusque referam damnati sumus. Quasi s6- pby τοῦτο καὶ θνητὸν xal mokudBvvov σῶμᾶ, καὶ
mita Drevis:et difficilis morbus est, in quam omne µετῳκέσθηµεν εἶςι τὸν πρόὀχαιρον xoi ἐπίχηρον —
hominum genus indoxit peocetum; ultima adéem ποῦτον χόσµον, xa καξεδικάσθηµεν ζῄν πολὺπαθῆ
hajue semita meta, ultimusquo terminus, mors e$t. καὶ πολυσύμφορον βίον. Ὁδὺς οὖν ἐστιν οἷον ἡ νόσος
Won modu . Deus ioriem nen feeit, sed etiam «ςραχεῖά τε καὶ δυσάντης, tl; fiv ὁδὸν εἰσήγαγε vow.
fleret prebibuit. Cum quidem hominem vivum libe- Δνθρώπων τὸ γένος ἡ ἁμαρτία" καὶ τῆς GU ταδτής,
vum [ecissel, non poterat impedire ne proprios — 6 4ελευταῖος σταθμὸς, xui τὸ ἔσχατον χαταγώὠχιόν
agius ipso eliceret, auferens nobis ab ipso datam li» p &exiv ὁ θάνατος. Οὐ µόνον δὲ ὁ Θεὸς. θάνάτον obit

bertatem. lavenit autem in $ua sapientia et bonita-
te quomodo hominem a morte impedirei et liberum
cosnservaret, Quomodo ergo hoc factus est a Deo
Vis formaverat animaveratque bemimem eum de-
dit illi letbiferum «consilium , illoque confirmato
valde consilio vivificante, suum fecit mandatum,
clare praedixit mortem fore ponum hujus mandaii
transgressionis, mortem non modo corporalem,
&ed ct spiritualem, dicens nostrorum protoparentuu
peri : In µογα ín. qua comederitis* de ligoo scieu-
τί boni et. mali, morte moriemini. Attendite, nou
dixit jubenuo, iu quacunque die comederitis moria

"* Sap. 1, 18.

ἐκοίησεν, ἀλλὰ καὶ ἐχώλυσε γενέσθαι’. χα[τοὶ .ket-
614p αὐτεξούσιον ζῶον τὸν ἄνθρωλκον ἔπλαδεν, οὖν
ὅδει χωλύειν, ἵνα μὴ τὸ οἰχεῖον ἔργον ἀνέλῃ, «hv
παρ᾽ ἀὐτοῦ δεδοµένην ἡ μῖν ἀὐτεξονδιότητα ἀφαιρού-
Ώενοςν ᾿Αλλ᾽ εὗρεν ἐν σοφίᾳ xat ἀγαθότητι, πῶς ἂν
καὶ κωλύσῃ ἀπὸ τοῦ θανάζου «by ἄνθρωπον, xal
αὑτειρύσιον αὐτῷ συνεηρήἁῃ. Πῶς οὖν τοῦτο ἑποίη-
σεν; εὐθὺς τλάσας 34 καὶ ζωώφας ἀπαθανατίζὸν»
σαν εἰσήνεγχεν αὐτῷ συµμθουλὴν, καὶ προασφαλιζό»
µενος ἄγαν τὴν ζωοποιὸν σνμδουλὴν, οἰκείαν ἓ ποίη-
σεν ἑντολὴν καὶ 1173 τρσηγορευσε φανερῶί θάνατον
εἶναι διαφεινάµενος τῆς ζωούσης ἐντολῆς thv ἀθό-

GREGORII PALAMJE

392

μᾶλλον ὃ μετὰ chv πεῖραν σπῶν τοῦ δηλητηρίου, καὶ τὸν θάνατον ἀθλίως πρὸς ἑαυτὸν ἐφελχόμενος,
κοῦ πρὸ τῆς πείρας τοῦτο πρἀττοντός τε xal πάσχοντος.

Adamus ergo aute mali experimentum malo A

eonsilisrio credens, boni consilium mandatumque
mejecit. Quisque nostrum illud, eheu, facit post
experimentum e&t minarum adimpletionem ; ideo
singuli magis arguendi damnandique sumus quam
Adamus. Αἱ vero inter nos non superest illud
lignum et nullum est mandatum de ipso comedere
prohibens. Lignum quidem: inter nos non est,
adest autem et nunc nobis Dei mandatum, quod
ipsum facientes et secündum ipsum vivere vo-
lentes, a propriorum reatu peccatorum et ab ori-
ginali maledictione et damnatiope liberat ; qui vero
ipsum repellunt, eique maligni consilium et pec-
eatum anteponunt, in hanc ignis æterni gehennam
diabolo et angelis ejus promissam et przparatam
mittuntur. Quodnam ergo nune nobis incum-
bit Dei mandatum ? Poenitentia, eujus regula
precipua est de illicitis omnino abstinere.
Cum enim e loco divine voluptatis ejecii sumus
justeque de paradiso Dei expulsi, et in hoc bara-
tbrum incidimus, et cum animalibus brutis coha-
bitare commorarique fuimus damnati, οἱ oinni spe
destitull fuimus atque a revocatione in paradisum
removeremus, tunc ipsa jusutia poenam sustinens
seu potius juste ipsam in nos venire concedens,
excessu bonitatis et amoris erga homines, per vi-
scera misericordiz sug, usque Ad nos propter nos.
descendit, et ut exemplo suo doceret salvaretque.
salutare penitentie consilium et praeceptum at-
tulit dicens 5 «Poenitentiam agite, appropinquavit
enlm regnum cœlorum 7. » Priusquam incarna-
. retur Verbum Dei, tantum distabat a nobis reguum
Dei, quantum distat coelum a terra. Cum autem
rex coelorum nobiscum conversatus est et babi-
tavit, appropinquavit ad nos omnes regnum Dei.

'O μὲν οὖν "Abàu πρὸ τῆς πείρας τῷ πονηρῷ
1744 συμδούλῳ πεισθεὶς, παρέδη τὴν τοῦ ἀγαθοῦ
συµδουλήν τε χαὶ ἐντολήν ' ἡμῶν δὲ ἔχαστος τοῦτο
πράττει φεῦ | μετὰ τὴν πεῖραν xal τὴν ἔχδασιν τῶν
Δπειλημένων · διὸ xot περισσότερον ἡμῶν ἕχαστου,
f$ ὁ Αδάμ ἐχεῖνος µεμπτέος ἐστὶ xal χατἀχριτος.
Αλλ’ οὐχ ἔστιν ἐν ἡμῖν ἐχεῖνο τὸ ξύλον, οὐδὲ τοῦ
θιοῦ νῦν ἐστι πρὸς ἡμᾶς ἐντολὴ τὴν ἔχείνου γεῦσιν
ἀπαγορεύουσα. Τοῦτ) αὐτὸ μὲν ἐχεῖνο τὸ ξύλον οὐχ
ἔστιν ἐν ἡμῖν ἴσως, fj δὲ τοῦ Θεοῦ ἑντολὴ xal νῦν
ἡμῖν πάρεστι, τοὺς μὲν αὐτῇ πειθοµένους, χαὶ κατ᾽
αὑτὴῆν Civ ἑθέλοντας, τῆς τῶν οἰχείων πάντων ἅμαρ»
τηµάτων εὐθύνης, xal τῆς προγονικῆς ἀρᾶς xal
χαταδίχης ἐλευθεροῦσα, τοὺς δὲ xal vuv αὐτὴν ἆθε-
τοῦντας, xal προτιµωντάς αὐτῆς τὴν τοῦ πονηροὺ

B συµθουλήν τε xal προσδολὴν, εἰς τὴν Ἀπειλημένην

τῷ διαδόλψ xal προητοιμασμµένην αἰώνιον ἑχείνην
γέενναν τοῦ πυρὸς παραπέµπουσα.. Τίς οὖν ἐστιν f)
νῦν ἡμῖν αὕτη προχειµένη τοῦ Θεοῦ ἑντολὴ ; ἡ µε»
«άνοια. fie τὸ χεφάλαιον τῶν ἀπηγορευμένων μηχέτι
Φαύειν' ἐπεὶ γὰρ ἀπεῤῥίφημεν εοῦ χωρίου τῆς &v-
θέου τρυφῆς, καὶ ἀπεχλείσθημεν τοῦ παραδείσου τοῦ
θεοῦ δικαίως, καὶ εἰς τὸ βάραθρον τοῦτο χατα-
πεπτώχαµεν, χαὶ συνοιχεῖν xal συνδιαιτᾶσθαι τοῖς
ἀλόγοις ζώοις χατεδιχάσοθηµεν, xal ἀνέλπιδες xat-
έστηµεν, ὅσον τὸ εἰς ἡμᾶς Ίχον, τῆς πρὸς τὸν πα-
ράξεισον ἀναχλήσεως, αὐτὸς ὁ δικαιοσύνῃ τότε τὴν
δίχην ἐπενεγχὼν, μᾶλλον δὲ δικαίως ταύτην ἐπελθεῖν
ἡμῖν συγχωρήσας, ὑπερθδολῇ νῦν φιλανθρωπίας καὶ
ἀγαθότητος, διὰ σπλάγχνα ἑλέους αὐτοῦ, μέχρις
ἡμῶν ὑπὶρ ἡμῶν κατῆλθε, xai καθ ἡμᾶς γενόµο-
vog ἀναμαρτήτως ἄνθρωπος, ἵνα τῷ ὁμοίᾳῳ «b ὄμλιον
ἀναδ.δάξῃ χαὶ ἀνασώσηται, τὴν σωτήριον τῆς µετα-
vola, εἰσήνεγχε συµδονλήν τε xal ἐντολὴν, πρὸς
ἡμᾶς εἰπών» « Μετανοεῖτε, ὅτι ἤγγιχεν ἡ βασιλεία

εῶν οὐρανῶν: » πρὸ plv γὰρ τῆς ἑνανθρωπίέσεως τοῦ Λόγου τοῦ θεοῦ, ὅσον ὁ οὐρανὸς ἀπὺ τῆς τῆς
ἀπέχει, τοσοῦτο μαχρὰν ἡμῶν ἣν d$ βασιλεία τῶν οὐρανῶν ' τοῦ δὲ βασιλέως τῶν οὐρανῶν ἡμῖν ἑνδη-
µήσαντος, καὶ τὴν μεθ) ἡμῶν ἕνωσιν εὐδοχήσαντος, Ίγγισεν ἡμῖν πᾶσιν fj βασιλεία τῶν οὐρανῶν.

Ponnitentiam agemus ergo, fratres imei, obsecro,
et faciamus dignos fructus poenitentiz, ut cœlo-
rem regnum bsreditate capiamus; ad nos appro-
piuquavit, non ab eo recedamus per mala opera.
Quod uescit occasum lumen illuxit nobis, in cla-
ritate ejus ambulemus per bona opera; apparuit
vita sterna, hanc acquiramus per virtutum opera

Μετανοήσωμεν οὖν, ἀδελφοὶ, παρακαλῶ, xal xap-
ποὺς ἀξίους τῆς µετανοίας ἐπιδειξώμεθα, ἵνα τὴν
τῶν οὐρανῶν βασιλείαν χληρονομήσωμεν. ἑγγυς
ἡμῶν αὕτη véyove, . p. µακρύνωμεν ἡμᾶς ᾽αὐτοὺς
ἀπὸ ταύτη; ἡμεῖς διὰ τῶν ἔργων τῶν πονηρῶν. Τὸ
ἀνέσπερον ἡμῖν Επέλαμψε φῶς * ἐδεύσωμεν πρὸς τὴν
λάμφιν αὐτοῦ διὰ τῶν ἔργων τῶν ἀγαθῶν, "HB αἰώ-

quantum poterimus. Qui nos beatificat Christus p νιος ἐφανερώθη ζωή” ἀντιλαδώμεθα ταύτης fiel;

aute nos prior ambulavit : strenue sequamur eum.
Fugiamus infelicitatem eorum qui in tenebris et
in umbra mortis sedent. Quæramus et adimplea-
inus opera peenitentiz, humilitatem, contritionem
et dolorem internum, cor mite et misericors, justi-
tiam diligens, puritatem quarens, pacificum, pa-
tiens in persecutionibus, calumniis, injuriis et op-
probriis et malis pro veritate et justitia exantlatis,
memores hujus verbi : « Beati. pauperes spiritu,

,. Μαι. I", 17

δι ἀρειῶν ὅση δύναμις. Ὁ µαχαρίους ποιῶν ἡμᾶς
Χριστὸς ἐπεδήμησε * προθύµως αὐτῷ προσέλθωµεν.
Φύγωμεν τῶν ἐν σχότει xal σχιᾷ θανάτου χαθηµέ-
νων τὴν ἀθλιότητα, Ποθήσωμεν xal χτησώµεθα τὰ
ἔργα τῆς µετανοίας, φρόνημα ταπεινὸν, χατάνυξιν
xal πένθος πνευματιχὸν, χαρδίαν πραεῖαν ἑλένυς
γέµουσαν, διχαιοσύνης ἐρῶσαν, χαθαριότητος ἄντι-
ποιουµένην, εἱἰρηνικὴν, εἰρηνοποιὸν, φερέπον»ν, «elc
ὑπὲρ ἀληθείας xal δικαιοσύνης ἑνασμενίζουσαν διωγ-

393

' IIOMILIA XXXI.

39

μοῖς xaX ζημίαι; xal 06psot καὶ συκοφαντίαις xal A quoniam ipsorum est regnum cœlorum. Beati qui

φάθεαι, tou λέχοντος &xobovce;* « Μαχάριοι οἱ πτω-
qo τῷ πνεύματι, ὅτι αὐτῶν ἔστιν ἡ βασιλεία τῶν
οὐρανῶν ΄ paxáptot οἱ πενθοῦντες, ὅτι αὐτοὶ mapa-
χληθήσονται΄ µακάριοι οἱ πραεῖς, ὅτι αὑτοὶ κληρο-
νοµήσουσι τὴν γῆν. μαχάρ.οι οἱ πεινῶντες xal δι-
ψῶντες τὴν δικαιοσύνην, » xal ὅσα τῶν ἑξῆς. ἀλλὰ
είνος ἕνεχεν, εἰπὼν ὁ Κύριος, Maxáput ol πτωχο',
προσέθηχε, τῷ πνεύματ.; Ἵνα τῆς ἀθλίας τὴν µα-
xaplav 1755 διέλῃ πτωχείαν, xal ἵνα πᾶσαν ὡς ἓν
ey μµεμακαρισμένην πτωχείαν συμπεριλάδῃ, καὶ
πρὸς τούτοις, ἵνα τὸ αἴτιον τῆς µαχαριότητ»; ἡμῖν
ἐπιδείξη. Περωτοπαῦὲ; γὰρ ὃν τὸ xa0' ἡμᾶς πνεύμα,
χαλῶς μὲν ἔχον xai θεοφιλῶς µαχαρίους ἡμᾶς s.s
xax, δὲ καὶ θεομισῶς διαχείµενον ἁθλίους &zoxa-

legent, quoniam ipsi consolabuntur. Beati mites,
quoniam ipsi possidebunt terram. Beati qui esu-
riunt et sitiunt justitiam, » et czetera '*. Sed quaie
hominus beatos dicens pauperes, addidit spiritu?
Ut a wisera beatam paupertatera. discerneret, ui
omnem paupertatem qua modicis rebus est con-
teuta. complecterctur; et tandem ut hujus beati-
tudinis eausam uobis ostenderet, Spiritus enim
noster omnium aflectionum nobis principium est,
si sese bene habeat, Deumque diligat, nos bea-
tos reddit; siu 3utem male Deumque odio habeat,
nos wiseros facit ; idcirco ab eo Dominus beatitudi-
num principium sumpsit. Tria autem sunt pauper-
tatis genera; una est secundum uniuscujusque vi-

θίσ-ησι. xai διὰ τοῦτο ὁ Κύριος ἀπὸ τούτον τὴν B lam et substantiam, quz est ad vitam necessariorum

ἀρχὴν τῶν μακαρισμῶν ἑποιῆσατο. Τρεῖς δέ «lat
πτωχεῖχι, µία μὲν ἡ χατὰ τὸν βίον ἑχάστου xal τὴν
πιριουσίαν, ἥτις ἐστὶν fj στένωσις τῶν πρὺς τὸ (fv
ἀναγχαίων, fj ἑναντιώτατόν ἐστιν ὁ πλοῦτος, χατὰ
«bv εἰπόντα. Πλοῦτον xal πενίαν pf uot δός, Ἑτέρα

lc: πτωχεία ἡ χατὰ τὸ οἰχεῖον ἑχάστου σῶμα, ὅταν

ὑπὸ λιτῆς ἄγαν διαίτης xal ὁλιγοτροφία, ὑπάρχῃ
χατεσχλημµένον, χατὰ τὸν εἰπόντα « Tà γόνατἁ
µου ἠσθένησαν ἀπὸ νηστείας, xal fj σάρξ µου ἡλ-
χοιώθη δι) ἔλαιον, » Ἑτέρα ἑστὶ κτωχεία τὸ µε-

privatio, cui ex adverso opponuntur Jivitize Juxta
illud : « Divitias et paupertatem ne des mihi 16.»
Altera paupertas est secundum, corpus quaudo cibo
nimis modico vel defectu alimentorum infirmum
ellicitur, juxta prophetam dicentem, « Genua mea
iufirinata sunt a jejunio, et caro mea immutata
est propter oleum "*. » Tertia tandem est paupertas,
humilitas scilicet et depressio sensus animz, quz
tst paupertas spiritus anima nosira, cui op-
ponitur superbia.

τεριάζον xal συνεσταλμένον τοῦ φρονῄῆματος τῆς voxis, ὅπερ ἑστὶν dj τοῦ χαθ᾽ ἡμᾶς ανεύµατος τῖς

ψυχῆς ταπείνωσις, fj ἑναντίον ἡ ὑπερηφανία.
Ἐχεῖναι τοίνυν, fj τοῦ βίου λέγω, χαὶ τοῦ σώματος
πτωχεία, ἐὰν μὲν συνηµµέναι ὧσι τῷ ταπεινῷ τῆς
Φυχῆς φρονέµατι, µαχαριότητός εἶσιν Beau" εἰ δὲ
διεζευγµέναι τῆς ταπεινώσεως μεθ) ὑπερησανίας
εἰσ.ν, ἁθλιότητος ὄντως εἰσὶ µεστα!. "H γὰρ ἔχου-
Glo; τις ὑπάρχει κατὰ τὸν βίον, 3) χατὰ τὸ σώμα
πτωχὸς, ἢ ἀχουσίως ἂν 60v ἀχουσίως T] τι; πτωχὸς,
οὐχ ἔκει δὲ τὴν ix µετανοίας τῇ duy] προσγινοµέ-
νην ἀγαθὴν διάθεσιν, την ταπείνωσιν, οὐ φέρει
γχενναίως τὴν ἀχουσίως προσοῦσαν αὐτῷ πτωχείαν,
ἀλλὰ xal χατὰ θεοῦ γογγύζει, τῆς διχαιοτάτης aü-
«οὔ προνοίας ὡς μὴ τοιαύτην οὕὔσης χαταφερόµενος *
xol τοῖς ἀνθρώποις πολυτρόπως ἑπηρεάζει, μὴ πρὸς
θεὸν βλέπων, Eg' ὃν οὐδεὶς ἑλπίσας χατῃσχύνθη ποτέ’
οὐδὰ τὰς δαπάνας συστέλλων, xal ταῖς χεροὶ τὸ ῥῇν
κοριζόµενος, ἢ προδαιτῶν παρὰ τῶν εὐπορούντων
οὖν τακεινώσει. ἀλλ fj χλέπτης, λωχοδύτης, τυµ.-
θωρύχος, ἅρπαξ Ὑινόμενος» Ἡ παράσιτος, Guxo-

Πο paupertates, de ea qua est secundum vitam
et de ea qua est »ecundum corpus loquor, si con-
junct» sint cum bhunilitate anima beatitudine
suni digne; si autem minus sociam hunilitatem
habeant, iino cum superbia uuiantur, miseria vere
suut plense, Aliquis enim pauper est secunduin
corpus, aut secuudum vitam, sponte aut contra vo-
luntatem. Si non libenter est pauper, nec bonam
dispositiunein animz, qua ex humilitate nascitur,
babet is, zgre feret paupertatem a fato ipsi imposi-
tam; imo contra Deum cum murmuré invehitur

et divinam Providentiam injustitiz accusat; houi-

nes multimode vexat non respiciens ad Deum,
in quem quicunque speravit confusus non est;
non sumptus minuit, propriis mauibus *ictum
non quaerit, nec a divitibus , cum humilitate
petit, sed ſit Jatru, sepulcrorum spoliator, rap-
tor, vel. parasitus, detractor, meudax, hypocrita,

φάντης, φεύατης, ὑπ,χριτῆς, ἁγενῆ xat δουλοπρεπκῇ D turpi servilique adulationi deditus erga possiden-

χολαχείας ὑπεριόμενος πρὸς τοὺς ἔχοντας, ἐπὶ

la τοῦ λαδεῖν τινα πορισμὸν καρ αὐτῶν.
Αρ οὐχ ἁθλιώτατός ἐστιν ὁ τοιοῦτος muy;
μᾶλλον δὲ οἱ τοιοῦτοι, xal τῶν ὑπὸ τοῦ Χριστοῦ
μακαριζοµένων ἀλλοτριώτατοι: El δέ τις εὑρεθείη
«τωχεύων ἐχουσίως μὲν, φυσιώσει δέ τινι μᾶλλον,

ἀλλ’ οὐ σὺν ταπεινώσει τοὺ:ο πράττων, μηδὲ διὰ

εν ἐπαινετὴν ατωχείὰν τοῦ πνεύματος, τὴν τρυφὴν
xai τὸν πλοῦτον ἀποποιούμενος, καὶ οὗτος μικροῦ
παρα”-λὴσιος ὑκάρχει τοῖς δαίμοσιν * ἐχείνων γὰρ fj

tea, sliquid victus ab eis accipere sperans. Nonne
miserriuus talis est pauper? noune tales maxime
remoti sunt ab eis quos Christus beatificavit? Si
quis autem reperiatur libenter pauper, sed ex su-
perbia, uon vero ex humilitate ct sup:a laudata
spiritus paupertate, voluptatem. divitiasque sper-
nit, hic noa multum. dissimilis est daemonibus,
eorum enim penuria el fames cum superbia sub.
sistit. Quamobrem, « Beaii, inquit Dominus, pau -
peres spiritu '*; » id est, Beati qui per iuternam,

7» Mattb, v, 3, 4. * Prov, xxx, 8. ?! Paal, cvi, 24. "* Math. v, 5.

PATaoL, On. CLI

13

295

GREGORII PALAMJ/E

modestam humilenque de seipsis zestimationem, A μεθ) ὑπερηφανίας ἀτροφία xaX ἀχτησία ' διὰ ταῦτα,

se pauperes faciunt, paupertatem qua ex casti-
tale corporis est, sectantur, inopiam omnibus
divitiis magis desiderahilem aestimant ; qui si ipsis
aliquid molesti accidat, per patientiam et gratia-
run actionem voluntarium aibi bonum reddunt, ta-
liom est regnum codorum Festineinus, fraires, nos
quoque lales fleri pauperes, ut. regnum coelorum
obtineamus. Quod si hujusmodi pauperes fleri non
volumus, sallem per cleemosyBam et bonorum
.Wostrorum cominunicalionem, horum pauperum
socii efficiamur. Faciamus nobis amicos ez mam-
mona iniquitatis, id est ex iis quæ superflua sunt,
donec iu praesenti vita sumus, ut post resurrectio-
nem in alia vita recipiant nos in æterua taber-

« Maxáptot, φησὶν ὁ Κύριος, οἱ πτωχοὶ τῷ πνεύ-
µατι, » τουτέστιν, οἱ διὰ τὴν Evboy xài iy ἑαυτοῖς
τοῦ φρονήµατος τῆς φυχῆς ταπείνωσιν, xa τὴν
ix τῆς ἐγχρατείας τοῦ σώμαίος ἀσπαξόμενοι ατω-
χείαν, καὶ τὴν ἀχτημοσύνην πλούτου παντὺς πθεῖ-
νητέραν ἡγούμενοι: ol x&v ει τούτων ἀχουσίως αὖ-
τοῖς ἐπέλθο:, διὰ τῆς ὑπομονῆς xai «7; εὐχαριστίας
ἐχούσιον ἑαυτοῖς ποιοῦνται τὸ àyoalóv- xal τῶν
τοιούτων ἐστὶν dj βασιλεία τῶν οὐρανῶν. Σπουδάσω-
μεν, ἀἁδελροὶ, τοιοῦτοι πτωχοὶ xal ἡμεῖς Υενέσδαι,
ἵνα βασιλείαν οὐράγιον χομισώµεθα. El δὲ μὴ προαι-
Ῥούμεθα τοιοῦτοι πτωχοὶ γενέσθαι, διὰ γοῦν «fc
ἑλεημοσύνης xal τῆς ix τῶν ὑπαρχόντων ἡμὶν µ:-
ταδόσεως χοινωνοὶ τῶν τοιούτων πτωχῶν γενώμεθα.

nacula sua. Volebam, fratres, mentem vestram ab B Κτησώμεθα φίλους ix τοῦ μαμωνᾶ τῆς ἀδιχία.,

omnibus beatitudinibus liberare quas profert Duini-
nus iu Evangelio, sed nunc non est teinpus, et bujus
erationis exordium finem requirit. Osteudere enim

vobis proposuimus Deum moriem non fecisse, nec -

morbos, nec infirmitates; hoc demonstravimus
quoad mortem anim, cujus primarius fuit stimulus
peccatum, Nunc quoque querendum est nobis et
discendum unde mors corporis originem ducat ;
lianc enim mortem non fecit Deus qui est ipsa
vita, totus vita, cujusque vit» causa, temporalis
e! zteruz presertim et dlviuz.

τουτέστιν bx τῶν χατὰ περισσείαν ἑνόντων 176 ἡμῖν,
ἕως ἂν ὤμεν ἐν τῇ παρούσῃ ζωῇ, ὡς ἂν μεταστάν-
τας τῆς ἐνταῦθα ζωῆς, δέξωνται ἡμᾶς εἰς τὰς αἰω-
νίους αὐτῶν ἐχεῖνοι µονάς. ᾿Εθουλόμην μὲν οὖν xai
πάντων ἑξῆς τῶν ἓν τῷ Εὐαγχελίῳ τοῦ Κυρίου µα-
Λαρισμῶν παραγυμνῶσαι νῦν ὑμῖν, ἀἁδελφοὶ, τὴν
διάνοιαν * ἀλλ' οὔτε ὁ παρὼν ἀρχέσει χαιρὸς, καὶ ὃ
προτεθεὶς ἡμῖν τὴν ἀρχὴν λόγος ἀπαιτεῖ «b λεῖκον
δεῖξαι γὰρ προεθέµεθα, ὡς ὁ Geb; θάνατον οὐχ
ἐποίησεν, οὐδὲ νοσήματα χαὶ ἀσθενείας * ἑδείξαμεν
δὲ τοῦτο ἐπὶ τοῦ κατὰ Ψυχὴν θανάτου, οὗ ἐστι x por-

γουµένως χέντρον ἡ ἁμαρτία. Asl γοῦν xgl περὶ τοῦ κατὰ σὔνμα θανάτου ζητῆσα: xal μαθεῖν ἡμᾶς, πό’
θεν ἔχει τὴν γένεσιν " xal τοῦτον γὰρ τὸν θάνατον ὁ θεὸς αὐτοζωὴ Qv, xol ὅλως ζωὴ, xal ζωῆς παντοίας
αἴτιος, τῆς τε lv χρόνῳ χαὶ τῆς kv αἰῶνι, καὶ μάλιστα τῆς ἀῑδίου καὶ θεοειδοῦς,

liane ergo corporis mortem nec dedit, nec fecit, ᾳ Καὶ τοῦτον ἑοίνυν τὸν τοῦ σώματος θάνατον, 6

nec fleri jussit. Quod si etiam lianc mortem Deus non
fecit, nec morboruw corporalium auctor est, unde
ergo nobis corporales infirmitates et morbi ? Unde
mers corporis? unde bæc mors ipsa? Attendite οἱ
intelligite. Spiritualis et omuis mali origo serpens
«um per maliüam principatum amiserit, vita bona
et vera excidit, juste de illa orbatus, quain ipse de-
reliquit, et spiritus mortuus est, non quoad substan-
tiam, immortalitatis enim substantia non est, sed
per vere vitz: amissioneni. Qui tali non. contentus
ad malum ausu seipsum facit mortificum spiritum
ct fraude heu! hominem in sus mortis participatio-
nem attrahit. Consentienles enim Satana protopa -
rentes nostri contra Creatoris voluntatem, nudati in-
dumentis lucidis vitalibusque splendoris superni,
mortui et ipst secundum animam velut Satanas facti
sunt. Quia vero Satan non modo spiritus mortuus
est, sed ctiam mortificans eos qui appropinquant, ef
jis quibus uha cum Satan mors crat corpus aderat,
per quod mortifera tentatio ad actum propulit,
suis corporibus mortuzg mortiferaque animz mor-
tem eommunicaverunt statimque in terram disso-
jutum fuissct humanum corpus, nisi providentia
potentiaque superiori concretum sententiam susti-
nuisset illius, qui solo verbo fert omnia. Removit
et distulit sicut supra diximus sententiam mortis
coryerslis et: sapientisesuz altitudine et misericer-
diz abundantia banc taliter tulit, ut sibi in fu.

8:5; οὔτε ἔδωχεν, οὔτε ἐποίησεν, οὔτε προσέταξε
γενέσθαι, El δὲ xal τοῦτον ὁ θεὺς τὸν θάνατον οὖχ
ἐποίησεν, οὐδὲ τῶν σωματιχῶν νοσημάτων αὑτός
ἐστιν αἴτιος, πόθεν οὖν ἡμῖν αἱ σωμµατικαὶ ἀῤῥω-
στίαι xal τὰ νοσήµατα; ἀφ' οὗ xal ὁ τοῦ σώματος
θάνατος; πόθεν δὲ ὁ θάνατος οὗτος; προσέχετε καὶ
συνίετε. 'O νοητὸς καὶ ἀρχέχαχός ὄφις, ἐπεὶ την
ἀρχὴν πρὺς τὴν χαχίαν ἀπηυτομόλησε, στερεῖται
τῆς ἀγαθῆς xai ὄντως ζωῆς, ἁπωσθεὶς ταύτης δι-
χαίως, ἧς ἀπέδρα φθάσας αὐτὸς, xal νεκρὺν γίνε-
ται πνεῦμα, o) χατ οὐσίαν, οὗ γὰρ ἔστιν οὐσία
νεχρότητος, ἀλλὰ χατὰ ἀποδολὴν τῆς ὄντω; ζωῆς.
Ὅ δὲ χόρον μὴ λαμθάνων τῆς πρὶς χαχίαν ὁρμῆς,
xai νεχροποιὸν ἑαυτὸν mouet πνεῦμα, δόλῳ φεῦ | τὸν

D ἄνθρωπον ἐπιοπασάμενο; πρὸς κχοινωνίαν τῆς οἱ-

χείας νεχρώσεω-ς. Ὁμονοήσαντες δὲ τῷ Σατὰν οἱ
τοῦ γένους προπάτορες παρὰ γνώμήν τοῦ χτίσαντος,
Ἱυμνωθέντε, τῶν ἓχ τῆς ἄνωθεν αἴγλης φωτεινῶν
xa ζωτικῶν ἑνδυμάτων, vexpot φεῦ! ὧς ὁ Σατὰν
xat αὐτοὶ κατὰ πνεῦμα Ὑεγόνασιν. Ἐπεὶ 6 ὁ Σατὰν
οὐ νεχρόν ἐστι πνεῦμα µόνον, ἀλλὰ καὶ νεκροῦν
τους ἐγγίσοντας. τοῖς δὲ μετασχοῦσι τῆς ἑκείνου
νεκρώσεως xal σώμα παρΏν ἑχατέρω, δι οὗ καὶ
συνεπερἀνθή πρὸς ἔργον ἑλθοῦσα ἡ νεχροποιὸς συµ-

. 6ov)h, µεταδιδόασι xal τοῖς olxelot; σώμασι τὰ

γεχρὰ xal νεχροποιὰ γεγονότα πνεύματα τῆς ve-
χρώσεως, xàv διελύθη πάραντα mph; γῆν ἐπιστρά-
φαν x5 ἀνθρώπινον σῶμε, εἰ μὴ προµηθείᾳ xal ὃν-

391

HOMILIA XXXT.

νῶµει cuvepyópsvov χρείττονι τὴν ἁπόφασιν ἕχαρ- A turum. hujus executlonem reserearet, Nom enim

εξρει, τοῦ ῥήὴματι µόένῳ -ὰ πάντα oigovtvoc* ὃς
ἀνέσχε μὲν xai ὑπερέθετο, χαθάπερ ἔφημεν πρότε-
p*v, τὴν ἀπόφασιν τοῦ χατὰ copa θανάτου, xal
ἑνίκα ταύτην ἐξήνεγχε βάθει σοφίας καὶ φιλανθρω-
«(ac ὑπερδολῇ, πρὸς τὸ μέλλον τὴν εἰς ἔργον ἔχδα-
ew ταύτης ἑταμιεύσατο. Οὐ γὰρ εἶπε πρὺς τὸν
Ἀδὰμ, ὡς Ἐπεὶ ἔφαγες ἀπὸ τοῦ ξύλου, οὗ ἕνετει-
λάμην σοι μὴ φαγεῖν, ἐπιστράφηθι ὅθεν ἐξῆλθες,
ἀλλὰ πολλὰ μεταξυ προθεὶς, τὸ διάστηµα δηλοῦντα
τὴς ἐνταῦθα ζωῆς, εἶτ ἐπήνεγχεν, « Ὅτι γῇ c,
xa εἰς γην ἀπελεύσῃ. » μηδ ἐνταῦθα προτάσσων,
ἁλλὰ πρραναγγέλλων, xal ἐφιεὶς, xa* μὴ χωλύων σὺν
δίχῃ τὸ ἐχδησύμενον. ὍΟρᾶτε, ὅτι οὐδὲ ὁ σωματιχὸς

θάνατος Ex τοῦ θεοῦ, ἀλλ Ex τῆς ἁμαρτίας xat οὗ- :

dixit ad Adam : Eo quod comedisti e ligno quod
prohibueram tibi ne comederes, revertere unde
existi ; sel multis interpositis bujus vite moram
indicantibus, addidit : « Quia pulvis es, et in
pulverem reverteris; » nec s'atim adimplet sed
prenantiat, permittens et non juste impediens
quod erat eventurum. Videtisne, mortem corpo-
ralem 4 Deo mon esse, sed cx peccato atqué et
anima quz peccatum fecit, et serpentis opus, qui
fraude ad peccaurm attraxit?* Ergo et corporales
morbi ex ipso peccato ortum habueruwut ; idcirco
qui primus morbidum corpus habait, Cain, qui sem-
per in tremore vixit, in talem devenit ægritud nen.
Trepidatio enim quem spasmunr medicorum voesnt

τος, xal τῆς τὴν ἁμαρτίαν ἑργασαμένης φυχῆ;, xut p filii, motus est involuntarius in partibus natis od

τοῦ δολίως πρὸς τὴν ἁμαρτίαν συναρπάσανιος
ὄγεως; Οὐχοῦν xal τὰ σογματικὰ νοσήματα ἀπὸ
«αύτης ἔσχε tf» πάροδον διὰ τοῦτο xal 6 πρῶτος

apisnda conjungendaque inter se varía corporis
membra; qui si oriatur ex defectu naturalis humo:is,
non arũ cedit nec, unquam sanationem recipit,

vosepbv χτησάµενος σῶμα, ᾧ xai διηνεχεῖ χλόνῳ συζῶν 6 Κάῑν, Ex τῆς ἅμαρτιας εἰς ταύτην ἆλθε την
χαχεξίαν’ ὅ yàp τρόμος, ὃν σπασμὸν ἰατρῶν ὀνομάζουσι παῖδες, ἀπροαίρετός ἐστι Χϊνησις Ev τοῖς τὰ
μέλη σονέχειν xat συνδεῖν πεφυχόσι µορίοις τοῦ σώματος” ὃς ὅταν ἓξ ἑνδείας ἐπιγένηται οοῦ ἑμφύ-
του ὑγροῦ, οὐδ᾽ εἶχει τῇ τέχνη, οὐδὲ ἴασιν εἰς τὸ ἓςῆς ἑτιδέχεται.

177 Ἐκεὶ οὖνό Κάῑν χαχῶ; el; τέλος διέθηχε τὸν
ἐκ φύσεως ἓνυπάρχηντα πρὸς τὸν οἰχεῖον ἁδελρὸν
σύνδεαμον, την ἀγάπην περιτρέψας elc μίσος, vtv-
νηθὲν μὲν ἐκ φθόνου, τελευτῆσαν δὲ εἰς φόνον’ διὰ
αὐῦτο τῇ; ἐκ τοῦ φθόνου τηχεδόνος συνεργαζομένης
«b πάθος, ἀνηχέστῳ χαταλλἠχῳψ παιδεύεται νόσῳ, τῇ
χατὰ τὰ νεῦρα χαὶ τοὺς μῦς TÀnyf, ἃ σύνδεσμος

Cam ergo Cain postremo fede ropisset vinculum
quo cum proprio fratre jungebatur, mutato amore in
odium, cujus principium invidia, ünis autem fra-
tris cz:des, idcirco passio ex cousumptione, cojus
causa est invidia, alio insanabili niorbo aogetur, ct
vulnere, nervorum medullarumque ossium quibos
tota consistit compayo corporis. Intelligitisne Jam

ὑπάρχει τοῦ σώματο:. Ὁρᾶτε σαφῶς, ὅτι μὶ µόνον ὁ C qnod non solum mors, sed morbi et infirmitates

θάνατος, ἀλλὰ χαὶ τὰ vosfjpasa, xal αἱ ἀῤῥωατίαι
409 σώματος ἐκ τῆς ἁμαρτίας τὴν ἀρχὴν ἴσχον;
Τοῦτο xai ὁ Κύριος ἡμῖν δεικνὺς lv τῷ Εὐαγγελίψ,
piov μὲν ἰᾶσθαι τὸν ἐν Καπερναοὺμ ὑπὸ τεσσά-
puv πρὸς αὐτὸν χαθιέµενον rapáluzov, φησὶ πρὺς
αὐτόν * εΤέχνον, ἀφέωνταί σου at ἁμαρτίαι, ») προ-
ανασπῶν οἵον tb χέντρον, xa τὸ αἴτιον ἐχθάλλων
εῆς νόσου, xal τότε τὴν ἰατρείαν ἑπάγων. Πρὸς δὲ
εὖν ἐν Ἱερουσαλὴμ παρὰ τῇ προδατικῇ χολυµδὴ-
0p2 χείµενον μετὰ τὴν ἴπσίν φησιν’ e "δε ὑγιῆς
γέγονας, ᾳηχέτι ἁμάρτανε, ἵνα μὴ χεῖ,όν τί σοι γὲ-
νηναι. » Tovro xat Παῦλος εἰδὼς, ὅτι τὰ πλεῖστα
«ὧν νοσημάτων EG ἁμαρτίας εἰσὶν, εἰπὼν περὶ τοῦ
ἀναξίως προσερχοµένου τῇ μυστική τραπέζῃ, ὅτι
xplua ἑαυτῷ ἐσθίιε xat πῖνει, εἶτά φησι’ ε Διὰ
τοῦτο ποχλοὶ ἓν ὑμῖν ἀοθενεῖς καὶ ἄῤῥωστοι, xal
χφιμῶνται ἰχανοξ. » Ἅλλὰ xat τῆς θνητῆς φόσιως
αἱ χΆρες, παρ’ ὧν ἅπαν νόσημα, τὴν ἀρχῆν πάντως
ἐκ τῆς ἁμαρτίας ἴσχον σκάντοιδέ εἶσιν ο πρὺς
δόξαν Θεοῦ πάσχοντες, Oz à ix γενετῆς τυφλὸς ὑπὸ
τοῦ Κυρίου θἐραφευθείς. Ἡ γοῦν φιλανθρωπία τῶν
θεοφόρων Πατέρων, ἀπεὶ τῶν τεσσάρων ὡρῶν τὸν
ἐνιαυτοῦ νοτώδης ἑἐστὶν fj θερινὴ, xal ταύτης μᾶλ-
4ow ὁ Αὔγουστος μὴν οὗτος ζέσασα γὰρ ἐκ τῆς
φερο)αθούσης θέρµης xal τῶν χαυµάτων fj iv. ἡμῖν
Όλη, xdv ὃ εἶ περ ἂν ἑνὸς ἡ δνοῖν ἐὗροι τῶν bv

* Joan. v, 14. ** IL Cor. xi, 30.

corporis a peecato oriuntur? Quod nobis ostendit
Dominus in Evangelio. Antequam enim sanaret d
«quatuor viris oblatum ei paralytieum in Caphar-
naum, dixit ad eum : « Fili, remittuntur tibi peccata
tua, » prius stimulum auferens et causam morbi
abjicieus, ut deinde sanationem adjiceret. Ad eum
autem qui Hierosolymis jacebat ad probaticam pi-
scinam ait post ipsius sanationem : « Ecce sais
factos es ; jam noli peccare, ne deterius tibi aliquid
contingat '*.» Quod cognoscens Paulus scilicet ple-
vosque morbos ex peccato procedere, cum dixisset
indigue accedentem ad mystieam mensam, man-
ducare et bibere suum judicium, addit :« ldeo inter
vos multi infirmi et imbecilles, et dormiunt multi **. »
Sed omnes mortalis naturae calamitates ex quibus
omnis morhus venity 8 peccato ortüm habuerunt :
rari sunt qui ad. gloriam Dei patiuntur velut ille
a nativitate cecus, quem curavit Domiuus. Miseri-
cordia sacrorum Patrum , dum ex quatuor anni
tempestatibus , morbifica cst æstas, et in ea
hie praesertim mensis Augusti; materia enim ia uo-
bis ingravesceute calore et solis ardore calefaeta
unu aut. duo ex elementis nostris invenerit, et
in totum corpus agit, et cetera reddens inutilia
morbos procreat. Misericordia ergo, ut dixi, sancto-
rum Patrum, hanc tempestatem videns iorbidam ,

399

GREGORII PALAM.E

400

ut leviores nobis redderet morbos jussit adhiberi A fj4lv στοιχείων, πρὸς xd» ἀναχεῖ τὸ σῶμα, xa ob-

benedictam aspersiouis aquam ut cum fide utentes
inde sanctificati superiures remancamus niotbis cx
peccato nos invadentibus. Et simul docent nos, gtas-
sante inorbo confugiendum esse non ad magos οἱ in-
cantores, sed ad Deum, ad sauctorum ejus invoca-
tionem , ad sanctificatas ipsi et per vitam oblatas
nobis orationes, preces et supplicationes. Qui enim
34 magos et incantores confugiunt, negant esse
Deut, conjunguntur daemonibus suas occidentibus

animas, et aliquando insanabiles morbos et inorteimn

jpsam ex eorum commercio reportant. Ochozias
cniin Achab filius in infirmitatem delapsus, misit ut
scriptum est ad deum Accaron : idololatre eniin
erant isti, niagis et ariolis confidentes : misit ergo
Arliab regis filius qui interrogarent eos de sua in-
firmitate; quibus occurrens nuntiis Elias propheta
dixit : « Numquid non est Deus in Israel, ut eatis
ad consulendum Baal deum Accaron? Quam ob
rem hec dixit Dominus : De lectulo super quem
ascendisti, non descendes, sed morte morieris 53.)

τω τοὺς ἄλλους τῶν ἐν ἡμῖν ἀχρειοῦσα, τὰς νόσους
votst, 'H γοῦν φιλανθρωπία, χαθάπερ ἔφην, τῶν
ἱερῶν Πατέρων, ἰδ,ῦσα νοσώδη τὸν Χχαιρὸν τοῦτον,
ὡς ἂν ἡμῖν ἐπιχουφίσῃ τὰς νόσους, τὸ ἡΥιασµένον
τηῦτο τοῦ ῥαντισμοῦ προσέταξε τελεῖν ἡμᾶς ὕδωρ,
Uy! ἐντεῦθεν ἁγιαζόμενοι οἱ μετὰ πίστεως προσερ-
χόµενοι, διαµένωμεν ἀνώτεροι τῶν ἓξ ἁμαρτημάτων
προσθαλόντων ἡμῖν νοσημάτων ἅμα δὲ xal 62»
σχοντες ἡμᾶς, ἄν sivc συμθῇ νόσος, μὴ πρὸς ἑπαοι-
δοὺς xal Ὑόητας τρέχειν, ἀλλὰ πρὸς «bv θεὸν, wp
τὴν τῶν ἁγίων αὐτοῦ πρεσθείαν, mph; τὰς τῶν
ὀφιερωμένων αὑτῷ καὶ διὰ βίου ἀναχειμένων ὑπὲρ
ἡμῶν ἐντεύξεις xal δεῄσεις xal προσευχάς. Οἱ γὰρ
πρὸς ἐπῳδὰς xai γοητείας χωροῦντες ἀθετοῦαι τὸ
εἶναι θεὸν, συντάσσονται τοῖς δαίµοσι, θανατοῦσι
τὰς ἑαυτῶν φυχάς ἔστι δ' ὅτε χαὶ νόσους ἀνηχί-
στους kx τούτων τρυγῶσι xal θάνατον. Ὀχοζίας
γάρ ποτε ὁ τοῦ ᾽Αχαὰόδ ἁἀσθενείᾳ περιπεσὼν, ἔπεμ-
Qe χατὰ τὸ γεγραμμένον πρὸς τὸν θεὸν ᾿Ακχαρώ.'
εἰδωλολάτραι δὲ ἦσαν οὗτοι, xal γτητείαις καὶ µαν-

τείαις προσέχοντες * ἔπεμψε γοῦν ὁ τοῦ βασιλέως ᾿ΑἈχαὰθ υἱὸς οὗτος πρὸς τοιούτους μαθεῖν περὶ τῆς ἀσθενείας
αὐτοῦ. Ὑπαντήσας δὲ τοῖς ἀπεσταλμένοις ἨἩἨλιου ὁ προφήτης, φησὶ πρὺς αὑτούς. « Παρὰ «b μὴ
εἶναι θεὸν ἐν Ἱαραὴλ, ὑμεῖς πορεύεσθε ἐπιζητΏσοι ἐν τῷ Βάαλ θεὸν ᾿Ακχχαρών» Τάδε λέχει Κύριος"
ὮἩ κλίνη ἑφ᾽ fj; ἀνέδης ἐχεῖ, οὗ καταθήσῃ ἀπ' αὐτῆς, ἀλλὰ θανάτῳ ἀποθανῇ. »

Nonne videtis quod ii qui magos ariulosque ad co-
gnoscendum rem aliquam vel morbum, negent esse
inter nos Deum, et inde mortem reportent, animae
presertim mortem, οἱ etiam aliquando corporis ?
Qui sutem in necessitatibus vel infürmitatibus ad
Deum et sanctos ejus confugit, si ei expediat, a ne-
cessitatibus corporalibus eruitur et a morbis libe-
raiur ; sanitatem vero animae remissionemque pecca-
torum semper reperit ; sic loquitur Christi aposto-
lus οἱ frater Jacobus : « inürmatur quis in vobis?
jnducat presbyteros Ecclesie, et orent super éum
ungentes eum oleo in nomiue Domini, et oratio ſi-
dei salvabit infirmum , οἱ excitabit euin Dominus,
el si iri peccatis sit, remittuntur ei **. » Necesse est
auten ut cooperenini orationibus propter vos factis,
per conversionem , confessionem , eleemosynam οἱ
alia pœnitentiæ opera ; multum enim valet oratio
justi assidua. Fiat ergo ut nos omnes, a malis aui-

ὍὉρᾶτε, ὅτι ol παρὰ γοῄτων xal µάντεων ἐπιζη-
τοῦντές τι μαθεῖν, ἣ παθεῖν, ἀθετοῦσιν εἶναι τὸν θεὸν
ἐν ἡμῖν, καὶ θάνατον ἐχεῖθεν καρποῦνται μάλισεα 1789
μὲν τὸν τῆς ψυ(ῆς, ἔστι δ' ὅτε xal τὸν τοῦ σώματος:
Ὅ δὲ πρὸς τὸν θεὸν χαὶ τοὺς ἁγίους αὐτοῦ προστρὲ-

, Xov ἓν ἀνάγχαις xal ἀσθενείαις, εἰ συμφέρει τούτῳ,

xai τῶν σωματιχῶν ἀναγχῶν λύεται, xal τῶν νοση-
µάτων ἁπαλλάττεται τῆς δὲ κατὰ φνχὴν ὑχγείας,
xat τῆς τῶν ἁμαρτημάτων ἀφέσεως ἀεὶ ἐπιτυγχάνει;
οὕτω γὰρ xal ὁ τοῦ Χριστοῦ ἀπόστολος χαὶ ἁδελφὸς
Ἰάχωθός φησιν’ « Ἀσθενεῖ τις ἐν ὑμῖν: προσχα:.
λεσάσθω τοὺς πρισθυτέρους τῆς Ἐχχλησίας, καὶ —
προσενξάσθωσαν ἐπ) αὐτὸν, ἀλείψαντες αὐτὸν ἑλαίφψ
ἐν τῷ ὀνόματι τοῦ Κυρίου, xal fj εὐχὴ τῆς πίστεως
σῴσει τὸν χάµνοντα, xal ἐγερεί αὐτὸν ὁ Κύριος
xàv ἁμαρτίας f| πεποιηχὼς, ἀφεθήσεται αὐτῷ. »
Acl δὲ xal ὑμᾶς συνεργεῖν ταῖς ὑπὲρ ὑμῶν εὐχαῖς,
LM kniospogtis, δι ἐξαγορεύσεως, δι ἐλεημοσύνης,

mæ et corporis liberati bic in tranquillitate viven- p διὰ τῶν ἄλλων ἔργων τῆς µετανοίας. πολὺ γὰρ

tes ſeliciier prasentis νι spatium percurramus,
postea statuto tempore participes efliciamur eterna,
beate et incorruptibilis omni. dolore et ΟΠΗ
prorsus alienz viue, ia ipso Jesu Christo medico et
Deo animarum corporumque nostrorum , cui cum
Patre et sancto Spiritu gloria in smcula seculorum.
Amen.

ἰσχύει δέησις δικαίου ἑνεργαυμένη. Γένοιτο δὲ ἡμᾶς
πάντας, xal τῶν τῆς φυχῆς xal τῶν τοῦ Sc pato;
ἁπαλλαγέντας δεινῶν, νῦν μὲν ἐν patptoxaleig
βιοῦντας, εὑμαρῶς διανῦσαι τὸ διάστηµα τῆς τα-
ρούοης ζωῆς» διανύσαντας δὲ τοῦτο, μεταλαχεῖν
κατὰ χαιρὸν xal τῆς αἰωνίου xai µαχαρίας καὶ ἀκι-
ράτου ζωῆς, χαὶ τελείως ἀπαθοῦς xal ἀπήμο ος,

ἐν αὐτῷ Χριστῷ τῷ ἱατρῷ καὶ 8eip τῶν φυχῶν καὶ τῶν σωμάτων ἡμῶν μεθ) οὗ τῷ Πατρὶ δόξα eur

ἁγχίῳ Πνεύματι, εἰ; τοὺ; αἰώνας. Αμήν.

$t JV Reg. 1, 3. *!* Jac. v, 14, 15.

401
'OMIAIA AB.
Tov αὐτοῦ ὁμιλία elc τὸ κατὰ τὸν εὐαγγελιστὴν
Ματθαϊῖον ες ἐνγάτης Κυριακῆς Εὐαγγέάλιον -
ἐν ᾗ καὶ περὶ πειρασμῶν.
Ἰάκωθος 6 ἁδελφόθεος, « Πᾶσαν yapkv ἠγήσα-
30s, φησὶν, ὅταν χειρασμοῖς περιπἑσητε ποιχίλοις. «
Οὐκ εἶπεν ἁπλῶς, Χαίρετε, ἀλλὰ, Πᾶσαν χαρὰν
ἠγήσασθε, φησὶν, οὐκ ἀνεπαισθήτως ἔχειν πρὸς τὰ
ἑπώδυνα παραινῶν ' τοῦτο γὰρ ἀδύνατον, ἀλλ) ἔπι-
κρχτέστερον ἔχειν εἰσηγούμενος τὸν θεάρεστον λο-
γισµόν. Πᾶσαν δὲ εἶπε χαρὰν, τουτέστι τελείαν,
µεγίστην, ἀνελλιπὴ, xat μάλισθ᾽ ὅταν οἱ πειρασμοὶ
πολνειδεῖς Got · διατί; "Ost διὰ τῆς τῶν πειρασμῶν
ὑπομονῆς γυμναζόμεθα, xa! δοχιμώτεροι γινόμεθα
τὰ πρὸς τὺν βεόν. Καὶ οὗ τοῦτο µόνον, ἀλλὰ xol
Ἱνώριμοαι τοιοῦτοι ὄντες * οὕτω γὰρ xal fj τοῦ Σολο-
μῶντος σοφία περὶ τῶν ἁγίων φησίν: « "Oct ἐπε[-
Ρᾷσεν αὐτοὺς 6 Εεὸς, καὶ εὗρεν αὐτοὺς ἀξίους ἑαυ-
v». » "Ap' οὗ πάσης χαρᾶς ἄξιος αὑτοῖς ὁ πειρα-
σμὸς οὗτος ; Τοῦτο xai ὁ Θεὸς πρὸς τὸν Ἰὼδ εἰπὼν,
ἀπήλλαξεν αὐτὸν τῆς ἐπὶ τῷ πειρασμῷ λύπης:

. € Olec µε, λέγων, ἄλλως σοι χεχρηματικέναι, ἢ ἵνα

ἀναφανῇς δίκαιος ; » Τί τοῦτο λέγων πρὸς αὐτόν ;
ἐχρησάμην σοι, δοχιµάζων σου 179 τὴν εἰς ἐμὶ πἰ-
στιν, ἐν εὐεξίᾳ καὶ εὐδοξίᾳ χαὶ εὐπορίᾳ χαὶ ἀνεφάνης
δίκαιος, χρώμενος αὐτοῖς κατὰ τὸ ἐμὸν θέληµα,
τοῦ -ταῦτά σοι παρασχόντος, χαὶ ὡς αὐτὶς ἐδου-
λόμην, ταῦτα διαφέρων xoi διοιχῶν. ἐχρησάμην
σοι, δοχιµάζων σου τὴν εἰς &pk πίστιν, ἐν χαχεξίᾳ

HOMI!L!A XXXII.
A

m

HOMILIA ΧΧΧΙΙ.

Kjusdem homilia in. Evangelium undecima Domini-
ee secundum Matihaum ; in qua el de tentatio-
nibus.

Jacobus frater Domini ait: « Omne gaudium exi-
stimate, cum in tentationes varias incideritis *5.»
Non solum dicit : Gaudete, sed « omne gaudium
existimate; » non exhortans nos ad non sentiendum
dolorem ; hoc enim impossibile est , sed superiores
nos exhibere jucundissimum esse Deo obsequium
ostendens. Omne dixil gaudium, id est perfectum,
maximum, infinitum, presertim si variz sint tenta-
tiones. Quare? Quiz per tolerantiam tentatio-
mum exercemur et magis probati efficimur erga
Deum. Et przterea magis cognoscimur in tentatione
versati ; dixit enim de sanctis sapientia Salomonis :
« Quoniam Deus tentavit illos, et invenit illos dignos
se **.» Nonne ergo omnis gaudii eis fuit digna talis
tentatio? Hoc idem dicens Deus ad Jub eum libera-
vit a tristitia ex tentatione orta. Putas me tecum
aliter egisse quam ut justificeris? Quid dixit ad
eum Dominus? Tibi profui innotescens, ostendens
(idem tuam in me, in prosperis rebus, in gloria , in
fortuna secunda, et apparuisti justas utens his rcbus
juxta meam voluutatém talia tibi concedentem et
quando volui, auferentem et dispergentem α te.Tibi
profui ostendens tuam fiduciam in me, in adversis,
in opprobrio in fortuna mala, et apparuisti justus
dicens : « Si bona suscepimus de mano Dei , mala

καὶ àfejía, xai &moplg, xol ἀνεφάνης δίκαινις, C quare non sosciplamus **? »
λέγων * « Εἰ τὰ ἀγαθὰ ἐδεξάμεθα ix χειρὸς Κυρίου, τὰ κακά οὐχ ὑποίσομεν ; »

Πόθεν οὖν ἡ àv τοῖς πειρασμοῖς ὑπομονής ἀπὸ
τοῦ δοχίµου τῆς εἷς Osbv πίστεως: ὥστε ξοχίμιόν
εἶσι τῶν πιστῶν ol πειρασμο[. Διόπερ ὁ τοῦ Κυρίου
ἁδελφὸς Ἰάχωδας χαΐρειν ἡμῖν παραγγείλας, ὅταν
φειρασμοξς περιπέσωµεν, ἐκήγαγεν ὅτι» « Τὸ δοχ[-
prov ὑμῶν τῆς πίστεως κατεργάζεται ὑπομονὴν * ἡ
δὲ ὑπομονὴ, φησὶν, ἔργον τέλειον ἐχέτω. ν Μηδὲν,
φησὶ, τῶν ἔργων σοι τῆς ἀρετῆς χολοθώσῃς, ἔπεν-
εἰθέντων τῶν πειρασμῶν μαλακισθεὶς, ἀλλὰ μετὰ
τῆς ὑπομονῆς xal ἡ τελειότης προσέστω σοι τῆς
ἀρετῆς. Ἐπεὶ δὲ xai διὰ τῶν ἀχουσίων µόνον ob τε-
λειοῦται ὁ ἄνθρωπος, ἀλλὰ χρὴ προσεῖναι χαὶ τὰ
ἐχούσια, ἅπερ ἐστὶ σωφροσύνη, δικαιοσύνη, πρός τε
«by θεὺὸν χαὶ πρὺς ἀλλήλους ἀγάπη, χαὶ τὰ ἑπόμενα
ταύτῃ - ἐπεὶ xal τούτων ἡμῖν χρεία πρὸς τὴν τε-
λείωσιν * διὰ τοῦτο προστίθησι πρὸς ἡμᾶς γράφων ὁ
θεῖος ἁπόστολος οὗτος * « Ἡ 8$ ὑπομονὴ ἔργον τὲ-
λειον ἐχέτω, ἵνα five τέλειοι καὶ ὁλόχληροι, iv. µη-
δενὶ λειπόμενοι * » τοῦτο Ἀέγων ἄντιχρυς, ὡς εἴπερ
βαύλεσθε τὴν πρὸς Osbv ὑμῶν πίστιν τελείαν iv-
δε[χννσθαι, ph µόνον πάσχοντες ἔξωθεν φέρετε γεν-
ναίως, ἀλλὰ χαὶ αὐτοὶ παρ ἑαυτῶν τὰ θεάρεστα
ἐνεργεῖτε, xv. ἐπίπονα ᾗ » συνελθόντα γὰρ µετ
ἀλλήλων πρᾶξις xa πάθος ἐπ ἀγαθῷ, τὸν χατὰ
θεὺν τελεἰοῦσιν ἄνθρωπον. Πῶς δὲ οὐχ εἶπεν, ὅτι
Χαίρετε ὅταν ἑνεργῆτε «5v ἀρετὴν, ἀλλ' ὅταυ iu

50 Jac. 1.3. * Sep. in, 3. 9 Job, τε, 10.

Unde ergo in tentationibus patientia? Ex mani-
festatione fidel in Deum, ita sunt probatio fidelium
tentationes, Ideo cum frater. Domini Jacobus nos
hortatus esset ad gaudium, cum in tentationes inci-
derimus, addidit : « Probatio fidei vestra patien-
tiam operatur; patientia autem opus perfectum
habet. » Non, inquit, opere virtutis infirma sint tibi
mole ferenti ad te missas tentationes, sed cum
patientia adsit tibi virtutis consummatio. Quia ho-
mo per involuntaria nou perflcitur, sed necessario
ad voluntaria ducendus est, quæ sunt justitia , 8a-
pientia, in Deum et in proximum charitas, et quz
hanc comitantur, quia bis indigemus ad perfectio -
nem; ideo ad nos scribens divinus addit Apostolus:
« Patientia autem opus perfectum habeat, ut sitis
perfecti et integri, in-nutlo deficientes,» hoc directe
ostendens quod si fidem vestram in Deum ostendere
velitis perfectam , non sufficere si forliter externo
vobis adversantia sufferatis, sed oportere ut ipsi
vobis opera Deo grata imponatis, etsi gravissima
sinl ; operatio simul et passio in bonum eum aliis
juncte hominem perfectum secundum Deum fa-
ciunt. Cur ergo non dixit Apostolus : Gaudete cum
bonum operamini sad «cum in tentationibus estis ?»
Quia virtutem operari ex nobis pendet et in nostra

potectate situm est; in tentationes autem incidere

408

GREGORII PALAMÆ

i

non est penes nos. Cum ergo absque his tentationi- A τοῖς πειρασμοῖς $:6; ὅτι τὸ ply ἐνεργεῖν τὸν &pe-

bus non sit perfectio, nec in Deum βιεἱ manife-
*iatio, qui ad (idei perfectionem currit cum in ten-
t*tiones inciderit gaudehit quasi inveniens unde ad
perfectionem perveniat. Perfectig quidem in fide
prosunt tentationes ad su:e perfectionis manifesta-
tionem. Imperfectis autem wirabilins est ad perfe-
ctionem viam aperire, quod patet ex explicatis
ipsis hedlerni Evangelii verbis. Sed a superius ipia
proponamus ad charitatem vestram : «In illo tempore
compulit Jesus discipulos ascendere in naviculam,

et trajicere. eum trans. fretum, donec dimitteret
turbas. Fi dimissa turha, asá&cendii in montem
solus orare **. » De quonam tempore diximus?
Quandp.ex quinque panibus et duobus piscibus
quinque inillia hominum cum mulieribus et liberis
cibarit, tam abundanter et copiose. ut implerentnr
duodecim cophini fragmentis quie supererant,

sicut iu Ecelesia proxime elapsa Donlnica audi-
vimus,

τὸν ἐφ᾽ ἡμῖν ἐστι, xal ἐν τῇ ἐξουσίφ χεῖται τῇ ἡμε-
τέρα * τὸ δὲ περικεσεῖν πειρἀσμοῖς οὐκ ἐφ ἐν.
Ἐτπεὶ δὲ χωρὶς τούτων οὐχ ἔστι τελείωσις ἡ φανέ-
ρωσις τῆς πρὸς θεὸν πίστεως, ὁ πρὸς τὸν τελείωσιν
ες πίστεως τρέχων, ὅταν πειρασμοῖς περιπέαῃ,
χαρήσεται ὡς ἐντυχὼν, δι οὗ τῆς τελειώσεως ἓπ'-
τεύξεται * τοῖς μὲν áp τελείοις την πίστιν πρὸς
φανέρωσιν λυσιτελοῦσιν οἱ πειρασμοὶ τῆς χαθ) lav.
τοὺς τελειότητος * τὸ δέ γε τούτων θαυμασιώτερον/
ὅτι χαὶ τοὺς ἀτελεῖς τελειοῦσιν Ιπιφερόμενοι. ὃ δη-
λον xai παρ᾽ αὐτῶν τῶν σήμερον ἀναγινώσχομένιον
«o0 Εὐαγγελίου ῥημάτων. Άνωθεν δὲ αὐτὰ spo
µεν πρὸς τὴν ὁμετέραν ἀγάπην. « To χαιρῷ ixel np
hváyxacev ὃ Ἰησοῦς τοὺς µαθητὰξ αὑτοῦ ἐμδῆναι
εἰς τὸ πλοῖον, καὶ προάχειν αὐτὸν εἰς τὸ πέραν. ἕως
οὗ ἀπολύσῃ τοὺς ὄχλους * χαὶ ἁπολύσας τοὺς ὄχλους
ini εἰς τὸ ὄρος κατ IBlav προσεύξασδαι, » TIolme

p ἐχείνῳ φαμέν ; ὅτε πέντε ἄρτοις xai δυσὶν
p τοὺς κενταχιαχιλίους αὖν Ύνναιξι καὶ παῖ-

δίοις ἔθρεψεν ἐπὶ τοσοῦτον εἰς χόρον, d; καὶ δώδεχα χοφίνους πληρῶααι τὰ περιττεύσαντα τῶν Χλασμᾶ᾿
των χαθάπερ ἐπ ἐχκλησίας ἐν τῇ παρελθούσῃ Κυριακῇ ἀχηχόαμεν. —

Sed sciscitabit intra sequis forsitan quam ob rem
compulerit Jesus discipulos.suos ascendere in na-
viculam. Dicendum porro est ipsum exteriora ordi-
R3sse ad opera quorum facicndorum causa in terram
venerat. Si autem non compulisset ego rationem me-
cum quasrerem. Ipse enini seipsum praebere voleng
per opera omnibus omnis boni exemplar, ostendit
quomodo oportat conversari cum turbis, ai aniina-

rum scilicet et ad corporum utilitatem, debebat et C
ostendere quomodo oporteat cum Deo conversari,

elevando ad ipsum mentem rebus terrestribus lj-
beram, multum 3utet ad hoc adjuvat solitudo,
desertum ej qua in ipso invenitur trauquillitas.
Cuu ergo opportunum tuuc tempus erat boc quo-
que docendi, scilicet bonam esse solitudinem ,
erationem ei secessum, ideo necesse erat ascen-
dere ad montem ubi soius oraret, Discipuli autem
cum ipso ubique esse delectabantur, et agre ab
Illo separaliantur, Quomodo ergo potuisset in mon-
tem ascendere solus, nisi compulisset eos ascendere
in naviculam et precedere eum trans mare? Aliud
quoque in lioc nobis monstratur. Sicut enim hic post-
quam sanavit et docuit cibavitque copiose turbam,
eaw dimisit et ascendens in montem compulit dis-
cipulos auos sese committere mari et fluctibus, ita
postea, postquam nostram naturam per suam In-
carnationem sanavit, docuit, et suo proprio corpore
cibavit, dereliuquens: nos corporaliter et in calum
ascendens, misit discipulos suos in mundum uni-
versum, id est in amarum et periculis refertum
gentium mare, quasi in navi eurfi Evangelio et qu»
juxta ipsum est Ecclesia, tentationibus traditi
sunt, Non mode injsit, sed compulit ire. Sí quis no-
verit quod narrat Joaunes dilectus Christi theolo-
gus, quare fuerit permissa Stephani tribulatio et

* 5 Matth, xiv, 94.

Απορήσειε & ἄν τις ἴσως, τίνος Evexsv Λνάγ-
χαζε τοὺς μαθητὰς ἐμθῆναι c1; τὸ πλοῖον. "Ἔστι uiv
οὖν λέγειν, ὡς ᾠχονόμει καὶ τὰ ἑξῆς, πρὸς τὰ ἔργα
σπεύδω», ἃ τελέσων ἦλθεν ἐπὶ τὴν γῆν. "Ep 8,
εἴπερ μὴ ἠνάγχαξε, τοῦτρ ἂν ἠπόρησα * ἐπειδὴ γὰρ
ἐχεῖνος πᾶσι παντὸς καλοῦ δι ἔργων ὑπόδειγμα
προτιθἑνᾶι βουλόμενος ἑαυτὸν, ἔδειξε μὲν πῶς δεῖ
συνεῖναι τὸῖς πλήθεσιν, ὅτι πρὸς φυχῶν καὶ αωμά-
των ὠφέλειαν, ἐλείπετο δὲ δεῖξαι χαὶ πῶς δεῖ συνεῖ-
ναι θεῷ, τῷ προσάχειν αὐτῷ νοῦν πάντων ἁπη)αγ-
µένων 180 τῶν χάτω, πολὺ δὲ πρὸς τοῦτο συν-
τεῖνει µόνωαις καὶ ἑρημία, καὶ $ kv αὑτῇ ἠσυχία.
"Er οὖν xal τοῦτο διδάξαι χαιρὸς fjv, ὅτι χαλὺν
ἑρημία καὶ Λρεμία xat προατυχΊ xal µόνωσις, xai
διὰ τοῦτο ἀναθῆναι ἔδει τὸ ὄρος, ὥστε κατ Ua»
προσεύξασθαι * ol δὲ μαθηταὶ συνεῖναι τούτῳ διὰ
παντὸς ἠγάπων, xat δυσαποσπάστως εἶχον ἐχείνου,
πῶς ἂν εἰς τὸ ὄρος ἀνέδη μόνος, «1 μὴ τούτους ἂν-
άγχασεν ὶμδῆναι cl; τὸ πλοῖον xal προάγχειν εἰς
πέραν ; Ἔστι δὲ τι καὶ ἄλλο διορᾷν ἐντεῦθεν. Ὡς
γὰρ νῦν μετᾶ τὸ θεραπεῦσαι καὶ διδάξαι χαὶ θρέφαι
«b πλήθος ἑξιισίως, ἀπολύσας αὐτοὺς, xai εἰς τὸ
ὄρος ἀναδαίνων, Ίνάγκασε τοὺς μαθητὰς Saure»;
ἐπιδοῦναι τῇ θαλάσσῃ xal τοῖς χύµασιν, οὕτως
ὕστερον μετὰ τὸ διὰ τῆς οἰχείας ἑνανθρωπήσεως
θεραπεῦσαι τὴν ἡμετέραν φύσιν, xal διδάξαι καὶ
θρέφαι δι’ ἑαυτοῦ, ἀπολείπων ἡμᾶς σωματικῶς , χαὶ
ἀναδαίνων εἰς τὺν οὐρανὸν, ἔπεμφς τοὺς βαθητὰς
εἰς t^v χόσµον ἅπαντα, ταυτὸ D εἰπεῖν alg. «ἡν ἃλ-
μυράν, ὡς πειρασμῶν γέµουσαν, τῶν ἐθνῶν θάλαςε-
σαν, ὥσπερ ἐν σχάφῃ τῷ Εὐαγχελίῳ καὶ 49 κατ’
αὐτὸ Ἐκκλησίᾳ, ust" οὗ τοῖς πειρασμοῖς ἐξεδόθη-
σαν. Οὐ µόνον δὲ ἔπεμφεν, ἀλλὰ xol Ἀνάγκασεν.
Ef τις οἷδε τὰ χατὰ τὸν Ἰωάννην οὖν frase pdves
τῷ Χριστῷ θεολόγον, εἴ τις οἷδε διὰ τί σονεχωρέ»

HOMILIA XXXIT.

406

δη fj ἐπὶ Στεφάνψ θλίψις, xal ὁ xav' ἐχείνην διωγ- & qua eam secuta est persecutio, bic quid dicam

Bs, εἶδεν 8 λέγω” xal γὰρ οὐχ f8s2ovol ἀπόστολοι
τῶν Ἱεροσολύμων ἐξελθεῖν, ἀλλ᾽ ἀναγχασθέντες ὑπὸ
τοῦ διωγμοῦ, διεσπάρησαν εἰς sov χόσµον, xai οὔ-
τω τὴν ἀποστολὴν ἐπλήρωσαν.

Ox ἠναγχάσθησαν δὲ ἁπλῶς πλεῖν τὴν κχοαµι-
xh» θάλασσαν, ἔνθα πᾶσα θλίψις καὶ πᾶν εἶδος
πειρασμοῦ, ἀλλ᾽ ὥστε προάχειν εἰς τὸ πέραν, τουο
τέστι νιχῆσαι, xal τῶν πειρασμῶν ἐπέχεινα διὰ τῆς
νίκης Τενέσθαι - ἁλλ᾽ οὐχ ἴσχυσαν χωρὶς τοῦ '"in-
6ου * « Τὸ γὰρ πλοῖον, φησὶ, μέσον τῆς θαλάσσης
ἂν βασανιζόμενον ὑπὸ τῶν kupácov * fv γὰρ ivav-
τίος ὁ ἄνεμος. » OU μᾶλλον τότε ἣν ἑναντίος αὐτοῖς
ὃ ἄφυχος ἄνεμος, 36 Δομετιανὸς, καὶ ὁ Τραϊανὸς,
xal ὁ Νέρων ὕστερον * μᾶλλον δὲ οὗτοι μὲν, xo ol
τοιοῦτοι χύµατά εἰσιν ἄγρια δεινῶς χατὰ τῆς Ἐχ-
Χλησίας ἐπεγειρόμενα, ὁ δὲ χινῶν xal ἀνεγείρων
ἑναντίος ἄνεμος τὸ πνεῦμα τῆς πονηρίας ἑστὶν, ὁ
ἀντιχείμενος τῇ τοῦ Χριστοῦ Ἐχχλησίᾳ διὰ παντὸς
διάδολος. Τετάρτῃ δὲ, φησὶ, φυλαχῇ ες νυχτὸς
ἀπῆλθε πρὸ; αὐτοὺς ὁ ᾿ησοῦς, περιπατῶν ἐπὶ τῆς
θαλάσσης, τουτέστι μετὰ τὴν ἑννάτην τῖς νυχτὸς
ὥραν * εἰς τέσσαρα γὰρ εἰώθασιν ol νυχτοφυλαχοῦν-
is διαιρεῖν τὸ τῆς νυκτὸς διάστηµα χατὰ διᾷδο-
Yhv. ὡς εἶναι την ἀρχὴν τῆς εετάρτης φυλακῆς iv
ταῖς Ἰσημερίαις ἀρχὴν τῆς δεχάτης τῆς. νυχτὲς
ὥραν. Ἐτὶ τοσοῦτον δὲ αὐτοὺς ἀφίησιν ὑπὸ τοῦ
Χχλύδωνος βασανίζεσθαι, ἵνα γυµνάσῃ πρὸς ὑπομο-
νην, xal φερεπόνους αὐτοὺς ποιὴσῃη. Αλλά καὶ

intelligit ; non enim volebant apostoli exire lliero-
solywis, sed persecutione pulsi dispersi sunt per
mundum et sic missionem suam impleverunt.

Non compulsi sunt omnino mare mundi navigsre,
ubi omnis tribulatio ef perieull genus, sed præce-
dere in mare, et vincere et transire pericula. Sed
non potuerunt sine Jesu ; «Navicula enim, aitevan-
gelisia, in medio mari Jactabatur fluctibus ; erat
enim ventus adversus. Non magis contrarius erat
tunc eis sine anima ventus, quam postea Domitia-
nus, Trojanus et Nero, sed potius hi et similes, sunt
fluctus tumentes et terribiles adversus Ecclesiam

B excitati. Qui autem hos movet et excitat ventus

contrarios, spiritus est nequitize ip omnibus Christi
Ecclesie adversarius diabolus. (uarta autem. ait,
vigilia noctis venit ad eos Jesus ambulans supcr
mare, id est post nonam noctis horam. In quatuor
enim partes solent qui vigilant noctis dividere spa-
tía, secundum successionem, uteum decima liora si-
mul incipiatquarta vigilia. Iedeoautem'eos adeo undis
exponit, ut. eos ad patientiam exerceat ct tolerandis
laboribus aseuescat. Sed postea apparens eis plan-
lasma videtur esse, tantoque timore corripiuntue
ut clament, ad eum tamen, qui eos salvaturus ac-
cedebat. Hoc idem factum est in populo antiquo.
Cum enim jamjam mare contra omnem spem sese

Ruth τοῦτο ἐπιφανεὶς αὐτοῖς δυγχωρεῖ φάντασμα ϱ divisurum esset aperturumque eis vlam salutarem,

νγομίσαι τοῦτον, xal qofnÜTvat τοσοῦτον, ὡς xai
ἀπὸ τοῦ φ/δου κράξαι, xalvot πρὸς τὸ σῶσαι παρα-
Ὑενόμενον. Τοῦτο γὰρ ἂν ἴδοις ποιοῦντα xax ἐπὶ τοῦ
παλαιοῦ λαοῦ bxslvou* ὁπότε xal γὰρ ἔμελλεν αὖ-
τοῖς ἡ θάλασόα παραδόξως ῥήγνυσθαι, xal ἐδὺν
παρέχειν σωτῄριον, τότε τὰ ἔσχατα χινδυνεύειν ἐδό-
Souv, τῇ χατόπιν χυχλώσει τῶν πολεµίων ἀφύκτοις
συσχεθέντες χαχοῖς. Καὶ νῦν ἐπὶ τῆς παρουσίας αὐ -
τοῦ προηγεῖτο τῆς ἁπαλλαγῆς τῶν χατεχόντων δαι-
µονίων ὁ αφοδρὸς συνταραγμὸς τῶν ἐλευθερουμέ-
νων” οὕτω γὰρ οὐχ ἑπέραστοι µόνον, ἀλλὰ καὶ ἔμ-
μονοι τῇ μνήμῃ τῶν εὖ πεπονθότων αἱ εὐεργεσίαι
Ὑΐνονται. Ἐπιφαίνεται δὲ αὐτοῖς ἐπιχαλουμένοις
πάντως iv τῷ χλύδωνι ἐχείνῳ τὸν πάν-ων Θκεὸν,
δεικνὺς ὅτι αὐτός ἐστιν ὁ ἐπὶ πάντων θ:ὸς, ὁ χεῖρα
βοηθείας ὀρέγων τοῖς ἐπιχαλουμένοις αὐτόν. Περι-
ats δὲ ἐπὶ τῶν κυμάτων, τῆς θαλάσσης 181
ἁγριαινούσης, δειχνὺς ἐκ περιουσίας ὅτι αὐτός ἐστι
πατὰ thv προφητείαν Ó παὶ ἐπὶ τῆς θαλάσση; ὡς
ἐπὶ ἱδάφους ὁδεύων, πρὸς ὃν φησι xal ὁ Δαδὶδ προ-
φητιχῶς * € Ἐν τῇ θαλάσσῃ αἱ ὁδοί σου, χαὶ αἱ τρί-
θοι σου ἓν ὕδασι πολλοῖς * » xal, « Σὺ δεσπόζεις τοῦ
κράτους τῆς θαλάσσης, τὸν δὲ σά)ον τῶν χυµάτων
αὐςῆς σὺ χαταπραῦνεις * » ὅπερ ὕστερον ἀπειργά-
φατο. Ὡς Υὰρ τότε περιφόδους εἶδεν αὐτοὺς ἀπὸ
τοῦ μὴ ἐπιγνῶναι τοῦτον, ἐπεὶ xol νῦν fjv, εὐθέως
"Ελάλησιν αὐτοῖς, γνωρίζων ἑαυτὸν ἀπὸ τῆς φωνῆς

9' Psal. ἕνα, 20. *" Psal. LISXVI, 10.

in extremis se videbant, ob ingruentes a tergo ho-
stes, ineluciabilibusque circumdati malis. Et nunc
in ejus presentia pracedebat sanationem dzemonia-
corum ingens tumultus liberatorum; sic enim benefi-
cia non modo grata sunt, sed et vivunt in memoriía
eorum qui receperunt. Apparet eis qui in hoc
mari invocant omnium Deum, ostendens se esse
super omnia Deum qui manur auxiliatricem invo-
cantibus se porrigit. Ambulat autem super mar^
furens, ostendens super se esse illum qui se-
cundum prophetiam super mare velut super aridam
ambulat, ad quem ia spiritu prophetico dicit Da-
vid : « [n mari vie tus, et semitas tuse in oquis mol-
is *' .» Et : « Tu dominaris potestati maris, motum
autein fluctuum ejus tu initigas ο,» Quod postea -
fecit ; cum enim eos vidit trementes eo quod eura
non agnoscerent, cuin ipse esset, statim locutus est
eis, agnitus ab ipsis voce sua et dieens : « Ego
sum, nolite timere.» £go süm qui semper sum Deus,
et ultimo loco ; homo factus propter vos, visus et
auditus fui, et omnia possum ; ideo et cum corpore
super fluctus ambulo, quod et aliis communicare
possum; Petro enim ipsi dicenti : « Domine, si tu'
es, Jube me ad te venire super aquas; » jussit, et
factum est. Sed de hoc quod proxime sequitur dis-
seramus quod explicantes dicebamus apostolot
míssos fuisse super mundi geut'um mare, ascen-

401

GRECORII TALAM.E

403

dente Domino quasi super montem insuper in ex- A x23! λέγων * « Ἐγώ εἰμι, μὴ oo6it50c. » Ἐγώ εἶμ

celsa colorum, ibique semper orationes offert pro
tobis, et factus pro. nobis pontifex intra velum in-
gressus est, ut repropiriaret delicta populi, ut dicit
Apostolus **,

ὁ xaX θεὸς ὢν ἀεὶ, xal ἐπ᾽ ἑσχάτων ἄνθρωπος ve-
γονὼς δι ὑμᾶς, ὀρώμενός τε xal ἀχουόμενος, καὶ
πάντα δυνάµενος * διὸ xal μετὰ σώματος χατὰ xv-
µάτων πεζεύω, xal τοῖς ἄλλοις τοῦτο παρέχει C»

ναµαι " τοῦ γὰρ Πέτρου πρὸς αὐτὺν εἰπήντος:" « Κύριε, εἰ σὺ εἶ, χἐλευσόν µε πρὸς οἱ ἐλθεῖν ἐπὶ τὸ
ὕδατα, » ἐχέλευσε χαὶ ἐγένετο. AXI ἐπὶ τὴν προτέραν ἀχολουθίαν ἀγάγωμεν -ὃὺν λόγον, ἣν ἀνάγον-
κες ἐλέγομεν πεμφβῆναι τοὺς μαθητὰς ἐπὶ την κοσμιχὴν τῶν ἐθνῶν θάλασσαν, ἀναφερομένου «τοῦ Κυ-
βίου ὡς εἰς Όρος ἐπὶ τὸ οὐράνιων ὕψος, χἀχεῖ πάντας τὰς ὑπὲρ ἡμῶν πρόσάγοντος εὖχὰς, ὡς ὑπὲρ
Σμῶν ἀρχιερέως γεγονότο", καὶ εἰσελθόντης el; τὸ ἑνδότερην τοῦ καταπετάσµατος, εἰς τὸ ἱλάσχεσθαι

τὰς ἁμαρτίας τοῦ λαοῦ, χατὰ τὸν ᾿Απόστολον.
Discipuli igitur przmissi trajicere mare, id e-t
vinceré et conculeare oppugnantes, non omnino vi-
cerunt ; validas enim adhuc a/'versarius est et gen-
tes. adversus Eeclesiam Christi bacchantur. Quarta
autem noetis vigilia boc est post legem naturse,
post legem scriptam, post. priorem Christi adven-
(um et datam per eam legem gratie, veniet tandem
posterioris Christi adventus tempus, recte noctis
quarte vigili comparatum, in quo veniet Dominus,
conculcans, humilians, in obsequium redigens om-
hem principatum, potestatem et virtutem. Debet
enim publice bumiliare, conculeare, omnes fluctus
adversus Ecclesiam suam: excitatos. Meministis
enim, fratres, quod per fluctus excitatos et. com-
motos ab adversario spiritu principes liujus mun-
di significat ; et ut cetera qui hic includun-
tur partim explicare omittam, ascendentibus illis
in naviculam Jesu seilicet et Petro qui cum ipso
stabat extra navieulam, cessavit ventus, et transfre-

Οἱ οὖν μαθηταὶ πεµαβέντες Ξεροάχειν elc. ο) mi-
pav, τουτέστι νιχῆσαι xal ὑπερθῆναι τοὺς πειράνον»
τας, οὐχ ἑνίχησαν el; τέλος * ἔτι γὰρ ἑνεργός ἐστιν
ὁ ἀντιχείμενος, xal τὰ ἔθνη µαίνονται χατὰ ες
Ἑκχλησίας Χριστοῦ. Τετάρτῃ δὲ φυλαχῇ τῆς vv
χτὺς, τουτέστι. μετὰ τὸν φυσιχὸν νόµον, μετὰ τν
γραπτὸν νόµον, μετὰ τὴν πρώτην τοῦ Κυρίου τα
ρουσίαν, καὶ τὸν χατ αὐτὴν τῆς χάριτος νόμνν, 6
τῆς δευτέρας τοῦ Χριστοῦ παρουσίας ἴαται πάντως
χαιρὺς, καλῶς ἀναλογῶν τῇ τετάρτῃ φυλαχῇ τῆς
νυχτὸς, χαθ' ὃν ὁ Κύριος ἑλεύσεται χαταπατῶν xal
χαταργῶν καὶ δουλούµενος πᾶσαν àpyhv xol ἐξου-
σίαν χαὶ δύναμιν ^ μέλλει γὰρ χαταργήῆσειν ἆμφα-
νῶς, καὶ χαταπατήσειν τὰ δεινῶς ἐπεγειρόμενα χὸ-
µατα χατὰ τῆς Ἐχχλησίας αὐτοῦ. λΜέμνησθε γὰρ
ἔτι χύµατα κινούμενᾶ τε καὶ διεγειρόµενα ὑπὸ τοῦ
ἀντιχειμένου πνεύματος τοὺς ἄρχοντας τοῦ χόσµου
ἀναγωγικῶς à λόγος ἐπεδείχνο * xal ἵνα τὰ µεταξ,
παραλείπω χατὰ µέρος θεωρεῖν, ἐμθάντων αὐτῶν

tantes venerunt in terram, Dominus enim et omnes QC εἰς τὸ πλοῖον, τοῦ τε Ἰησοῦ χαὶ Πέτρου «οῦ µετα-

qui ex nobis saneti cum eo sunt quos preefiguravit
Petrus ; nobiscum erunt in secundo Christi adven-
tu, humiliabunt adversarium spiritum nosque mare
hujus mundi agitatum transfretantes in beatam vi-
tam, ubi non amplius nec luctus nec dolor nec ge-
mitis, introibimus. Qui autem in navicula erant,
ait evangelista, venerunt et adoraverunt eum, di-
centes: « Vere Filius Dei es,» et tunc etiam : «In
i:omine Jesu omue genu flectatur celestium, terrc-
strium et infernorum , et omnis lingua con(iteatur
quia Dominus Jesus Christus in gloria est Dei Pa-
tris **. » Sed comparatione relicta, initii sermonis
remiaiscamur. Hoc autem initium orationis erat,
scilicet : non modo prosunt perfectis in fide ten-

στάντος πρλς αὑτὺν Ex τοῦ αλοίου, ἑχόπασεν ὃ ἄνε-
poe, xax διαπεράσαντὲς Ίλθον εἰς τὴν vfiv * xal γὰρ
τοῦ Κυρίου, xal πάντων τῶν ἐξ ἡμῶν µεταστάν-
των ἁγίων, οὓς ὑπεσήμαινεν ὁ Πέτρος, χατὰ shy
δευτέραν τοῦ Χριατοῦ παρουσίαν οὖν ἡμῖν vsvopáé-
vtov, τὸ νοητὸν ἀντιχείμενον πνεῦμα τελέως χαταρ-
γηθήσεται, xai fuel; τὴν πολυχύµαντον τοῦ βίου
διαπεράσαντες θάλασσαν, εἰς τὴν yv τῶν πραέων
εἰσελεναόμεθα, ἔνθα ἀπέδρα πᾶσα ὀδύνη, λύπη xal
στεναγµός, Οἱ δὲ ἐν τῷ πλοίῳ, φησὶν, ἑλθόντες,
προσεχύνησαν τῷ Ἰησοῦ, λέχοντες' ε ΑἈληθὼς
θεοῦ Υἱὸς-εἶ * ». xol τότε γὰρ, « Πᾶν vóvu. χάμφῃ
ἑπουρανίων xal ἐπιγείων xal χαταχθονίων, καὶ
πᾶσα Ὑγλῶσσα ἀξομολογήσεται, ὅτι Κύριος Ἰητοῦς

tationes, ut. Job, Petro, Paulo et. similibus, sed D Χριστὸς εἰς δόξαν Θεοῦ Πατρός. » 'AX)à τῆς àva-

peifeciunt etiam imperfectos. [llic enim, non
modo Peirus et qui eum ip«o erant discipuli,
iui et. ips! adhue imperfecti erant, sed omnes qui
in navicula erant, in hac tentatione' tantum profe-
cerunt in fide, ut xenientes adoraverint Jesum eique
dixerint : « Vere Filius Del es. » Recte igitur apo-
stolus quem iuitio citavimus dicit : « Bextus homo
qui suffert tentationem, quoniau eum probatus fue-
ri^, accipiet coronam vitge *!, »

γωγῆς &guiprvo, τῆς ἀρχῆς ἐπιμνπσθῶμεν τῶν
λόγων * ἡ δὲ fjv, ὡς μὴ µόνον τοῖς τελείοις τὴν πί-
ατιν οἱ πειρασμοὶλυσιτελοῦσιν, ὡς τῷ Ἰὼ6δ xal τῷ
Πέτρῳ καὶ Παύλῳ καὶ τοῖς ὁμοίοις, ἀλλὰ xal νοὺς

᾿ ἀτελεῖς τελειοῦσ:ν ἐπιφερύμενοι: xal γὰρ ἐνταῦθα

οὐχ 6 Πέτρος μόνος, οὐδὲ οἱ ἄλλοι μαθηταὶ µόνον,

182 οἳ καὶ αὐτοὶ ἔτι ἀτελεῖς σαν, ἀλλὰ καὶ οἱ ἓν
τῷ πλοίῳ πάντες, τοσοῦτον πρὸς πίστιν ὑπ' ἑκείνου
τοῦ πειρασμοῦ ὠφελήθησαν, ὡς προσελθόντες «pos-.

κυνῆσαι τῷ Ἰησοῦ, xal «pbc αὐτὸν εἰπεῖν «ΑἈληθῶς Θεοῦ Υἱὸς εἷ.» Καλῶς ἄρα φημὶν ó ἀπόστολος,

ὃν τὴν ἀρχὴν προηγάχοµεν’ ε Μα
πὸν τέφανον τῇ; ζωῆς. »

^? Hebr. n, 17. ο) Philipp. i, 10.11.

*! Jac. 1, 14.

xágoc &vtp ὃς ὑπομένει πειρασμὺν, ὅτι δόχιµος γενόμενος λήφεται

103

IIOMILIA IXXII.

410

Οὗ 05 8b ὑμᾶς &vvosto, ἁδελφοὶ, ὅτι διπ)οὺν Α Nolo vos ignorare, fratres, duplex esse tentatio-

ἐστι τὸ εἶδος τῶν πειρασμῶν * ἁ)λ οὐ τοῦτο λέγω
νῦν. ὅτι δι ἡξονῆς xal ὀδύνης, δι ὑγείας xol νότου,
διὰ δόξης καὶ ἁδοξίας, δι εὐπηοίας χαὶ ἁπορίας,
ἐπάγον-αι τοῖς ὀνθρώπηις οἱ πειρασρ.]. ἓν ol; xal
Ἑλλῷ χείρους εἰσὶν οἱ δι ἡδονης xat ὑγείας, xal
δόξης καὶ εὐπορίας * ἔστι yàp καὶ τοῦτο : ἁλλ᾽ οὗ
περὶ ταύττς λέγω ὁμῖν νῦν τῆς διπλόης τῶν πειρᾳ-
σμῶν, ᾽Αλλά ποίαν ἁποδέχομαι νῦν Óu8; ἐπιννὸ-
ναι; σχοπεῖτε, χαὶ µαθήσεσθε. Οὗτος ὁ μέγας Ἰά-
χωζος, ὁ xatk σάρχα διὰ τὴν πρὶλς Ἰωσὶφ τῆς
Παρθεν»μήτορος κατὰ θείαν οἰχονομίαν µνηστείαν
ἀλελφὸς τοῦ Κυρίου χαλούμένος, εἰπὼν ὅτι * « Xal-
Ρετε ὅταν πειρασμοῖς περιπέσητε ποιχίλοις * » xal
ὅτι * « Μαχάριος &vhp ὃς ὑπομένει πειρασμὸν, ὅτι
λήψφεται τὸν στέφανον τῆς ζωῆς, » Etta. χαθάπιρ
ἂν εἴ τις εἶπε πρὸς αὐτὸν, Καὶ μὴν εἰσὶν ol βλα-
αφημοῦσιν tv τοῖς πειρασμοῖς, οἱ δὲ xal ἀπογινώ-
6χουσι τελέως ἑαυτῶν * ἄλληι δὲ χαὶ βρόχον ἑαυ-
τοῖς ἀνάπτονσιν * εἰ δὲ χαὶ ὁ πειρασμὸς τῶν ἐμφύ-
των εἴη xal σαρχιχῶν, θυμοῦ τυχὸν 3) ἐπιθυμίας, οἱ
μὲν φόνοις Éa0* ὅτε περιέπεσαν, οἱ δὲ τῇ ἀχολασίᾳ
ἐλυτοὺς ἐξέλωχαν, πῶς οὖν ix Θεοῦ ὃ πειρασμὸς,
xai στεφάνων πρόξενος ; οἷον πρὸς τοὺς τοιαῦτα
λέγοντας ἀἁπολογούμενος ἐπάγει * « Μηδεὶς πειρα-

ζόμενος λεγέτω. ὅτι ἀπὸ Θεοῦ πειράζοµαι πειρά-.

ζει γὰρ αὐτὸς οὐδένα * ὁ γὰρ θεὺς ἀἁπείραστός ἔστι
xaxav* » πειρασμὺν ἐνταῦθα τὸ xaxbv δηληνότι
xai thv ἁμαρτίαν λέγων. χαὶ τὸ ταύτῃ περιπεαεῖν,

num genus; non antem hoe nune dicam vobis, tenta-
tiones homines aggredi et per voluptatem et per do-
lorem, per sanitatem et morbum, per gloriam et
malam famam, per abundantiam et inopiam qnaram
multo pejores sunt quz per voluptatem gloriam ϱ8-
nitatem et abundantiam nos incursant, et hoe ve-
rum cst; nihil autem de hae duplici tentationum
specie loquor ad vos, Quid autem volo vos coguc-
scere * Attendite, et intelligetis. flic magnus Jacobus
ex affinitate eum Joseph Dei dispensatione Vir-
ginis sponsi, frater Domini vocatus, ait : « Gau-
dete cum in tentationes varias incideritis **; » et :
eBeatus virqui auffert tentationem, quoniam accipiet
eorouam vitz **, » Postea. vero haud secus ac si
euis ad eum dixisset, sunt qui blaspliemant in
,tentatione, alii tamen de se ipsis desperant ; atii collo
se suspendunt ; sí autem ex naturalibus et carnali-
bus tentatio vencrit, superbia est vel cupiditas;
alii sibi necem intelerunt, alii jocontinentiz
sese tradiderunt : quomodo ergo. ex Deo tentatio
est et coronarum datio? Quod hoe aliter loquen-
tibus respondens Apostoles addit : « Nemo cum
tentatur dicat quoniam a Deo tentatur ; Deus enim
intentator malorum est *. » Hic evidenter tenta-
tiones vocat malum et peccatum et incidere in
peccatum, enjus. tentationis expers fuit "Christus,
etsi aliunde fuerit tentatus : « In co enim in. quo
passus est ipse et. tentatus, potens est eis qui t&n-

— $e χαὶ à Χριστὸς ἔμεινεν ἀπείραστος, χαίτοι πειρα- ϱ tantur auxiliari **. » Et post baptismum in Jordane

οθεὶς ἄλλως * « "E£ ὧν yàp ἔπαθε, φησὶ. πειρα-
θεὶς, δύναται τοῖς πειραζοµένοις βοηθῆσει. » ᾽Αλλὰ

xai μετὰ «b iv. Ἱορδάνῃ βακτισθῆναι ἀνέδη εἰς τὸ.

$po; πειοχαθῆναι χατὰ τὴν τοῦ Εὐαγγελίου φωνήν'

ὥστε πειρασμοὶ λέγονται xal τὰ ἑπερχόμενα τοῖς

ἀνθρώποις ἔξωθεν χατὰ σῶμα λντηρὰ, xal αὐτὴ 4

προσθολὴ «»U ἐχθροῦ, εἰ xal ἀνεύθννός ἐστιν ἐπε].

καὶ τῷ Κυρίῳ πειράζων προσέδα)ε. Πειρασμοὶ λέ-
γονται χαὶ al. ἁμαρτίαι, καθ &; ἕχαστος ἡμῶν πει-
ράξεται, ὣς αὑτὺς Ἱάκωδός φήσιν’ « Ὑπὸ τῆς
bfc ἐπιθυμίας ἐξελχόμενος xa δελεαζόµενος * 1)
ΑΡ ἐπιθυμία, qnot, συλλαδοῦσς τίχτει ἁμαρτίαν,
ἡ δὲ ἁμαρτία τελεσθεῖσα ἁποχύει θάνατον. » Τίνα
θάνατον ; τὸν αἰών.ον, ὅς ἔστιν 6 διὰ τὴν ἁμαρτίαν
ἀπὸ τῆς φυχῆς τοῦ 109 χωρισμός * ὃν νῦν μὶν
ἐπηχολούθησεν ἀπὸ ᾿Αδὰμ µέχρι συντελείας xai 6
τοῦ αώματος θάνατ»ς. τότε δὲ $v τῷ µέλλοντι αἰῶνι
ἕψεται τοῖς μὴ ἐνταῦθα µετανοῄσασιν ἡ ἁρόρητος

ascendit in montem ut tentaretur secundum evan-
gelista vocem **, Sic igitur tentationes vocantur
ea qua hominibus adversantur ut corporales
molestizs, et ipsa inimici aggresaio etsi non ei pro-
spere succedat, síquidem et ipsum Dominum agres-
sus est. Tentationes eliam dicuntur peccata, qui-
bus unusquisque nostrum tentatur, ut ipse Jacobua
dicit : « Unusquisque tentatur a concupiscentia
sua abstraetus et illectus; namque concupiscentia
cum conceperit parit peccatum; peccatum vero
eum consummatum fuerit, generat. mortem ο. »
Qualem mortem Ἱ seternam, quod est ↄ2animæ sepa-
ratio 4 Deo per peceatum. llla quam secuta est ab
Adamo usque ad finem mors corporis, et: sequetur
in futuro szculo eos qui hic poenitentiam non ege-
runt quasi poena intolerabilis et infinita corporis et
anim:e juste damnatorum ab eo qui potest et animam
et corpua perdere in gehenna.

x2! ἀτελεύτητος τῆς Φφυχῆς xal τοῦ σώματος χόλασις, χαταδιχασθεῖσι δικαίως ὑπὸ τοῦ δυναµένου καὶ

Ψυχὴν χαὶ σῶμα ἀπολέσαι by. γςέννῃ.

Τοῦτον φύγωμεν, ἁἆδελφοὶ, τὸν πειρασμὸν ὅση
δύναμις * καὶ γὰρ τὸ φυγεῖν τοῦτον iv. τῇ ἐἑξουσίᾳ
Xam τῇ ἡμετέρχ. "Exi τούτῳ χυπηθῶμεν, ὅταν
ἴδωμεν ἑαυτοὺς αὐτῷ περιπεσόντας. "Eàv ἐπὶ τού-
vp λυπηθῶμεν ὅσον δεῖ, µετάνοιαν ἑαυτοῖς ápfca-
µέλητον χατεργασόµεθα πρὸς σωτηρίαν. Τοῦτον xal

Hanc fugiamus, fratres, tentationem, quantum
possumus; hanc enim vitare in nostra est potestate.
Lugeawuus cum nos in banc incidisse viderimus,
Quod si de hoc quantum satis est doleamus, poeni-
tentiam certam ad salutem fecerimus. llanc a vobis
opto discere tentationem, non quz nocet et castigat

9?Jae. ;, 2. * ibid. 12. ον ibiJ. 15. ** Hebr. τι, 18... ** Mattb. iv, I. *! Jac. 1, 4,

Att GREGORII PALAME |. Am
in prisentl, sed quz nocei in zternum. Dominus Α ἐγὼ τὸν πειρασμὸν fjxto vov ἀφ' ὑμῶν ἄραι, οὗ τὸν

enim noster Jesus Christus cujas gratia ipsius mi-
nistri sumus, pontifex est futurorum bonorum, non
vero praesentium, et per proprium sanguinem introi-
vit in sancta zterna , non temporali redemptione
inventa. lJanc et uos optamus et quzrimus æternam
redemptionem, credite mihi, hon 4 corporalibus sed
a spiritualibus tentationibus ; nam arma 'militiz
nostri, juxta Apostolum, non carnalia sunt, sed
potentia Dei ad destructionem munitionuimn, non sen-
sibilium, sed a spirituali hoste adversus nos exstru-
ctarum. Vos autem mihi videmini nec intelligere
nee quaerere hanc spiritualium tentationum libera-
tionem ;:de his enim maxime doletis tentationibus
ie. quibus gaudere oporteret ut operantibus, si vo-
lueritis, tedemptieneu æteruam. et a me quezritis

corporalium 4entationum liberationem, qua spreta.

ad vos vàni ad .vobis compatiendum paratus. Si
tamen magis de peccatis nostis dolemus quam de
accidentibus nobis calamitatibus, non modo erit
ealus anims» ot weterna redemptio, sed et tempora-
lium tentationum liberatio. Ünde enim, doloribus,
gemitilus, bellis iet -calamitatibus plena nobis vita
facta est? Nonnp. ex: eo quod injecerimus nos per
trausgressionem mandati , in vetitam tentationem,
peccatum dico? Si autem nos diligenter mundave-
rimus ab oinni peccato per poenitentiam, ibi immo-
deratarum expertes erimus tentationum , et in
tempore opportuno vitam dolore et poena vacuaia

ζημιοῦντα xal βλάπτοντα προσχαίρως, ἀλλὰ ον
αἰωνίως * ὁ γὰρ Κύριο ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός,
183 οὗ ἡμεῖς ἔσμεν χάριτι αὐτοῦ διάχονοι, τῶν
µελλόντων ἀγαθῶν ἀρχιερεύς ἐστιν, οὗ τῶν προσ»
χαίρων ' xal διὰ τοῦ ἰδίου αἵματος εἰσῆλθεν elc τὰ
ὄντως ἅγια, οὐ πρόσχαιρον ἀλλ αἰωνίαν λύτρωσιν
τὴν ἡμετέραν εὑρόμενος * ἣν καὶ ἡμεῖς ἤκομεν xo-
µίζοντες, τὴν αἰωνίαν ἁπολύτρωσιν, εἴ γε πείθε-
σθε, τῶν ψυχικῶν πειρασμῶν, ἀλλ᾽ οὐ τῶν σωµατι-
χῶν * τὰ γὰρ ὅπλα ἡμῶν οὗ σαρχιχὰ, χατὰ τὸν
λτόστολον, ἀλλὰ δυνατὰ τῷ θεῷ πρὺς χαθαίρεσιν
ὀχορωμάτων, οὐ τῶν αἱσθητῶν ἀλλὰ τῶν ὑπὸ τοῦ
νοητοῦ πολεµίου καθ) ἡμῶν γεγονότων. Ὑμεῖς δὲ
δοχεῖτέ µοι ταύτην μηδὲ συνορᾷν μηδὲ ζητεῖν τὴν
ἀπολύτρωσιν τῶν κατὰ ψυχὴν πειρασμῶν * ἐπ
ἐχείνοις γὰρ μάλιστα λυπεῖαθε τοῖς πειρασμοῖς, ἓφ'
ofc ἔδει χαίρειν, ὡς προξενοῦσιν, εἴ γε βουλόμεῦα,
τὴν αἰωνίαν ἡμῖν ἀπολύτρωαιν * xal παρ ἐμοῦ
ταύτην μάλιστα ζητεῖτε τὴν ἄνεσιν τῶν σωματικῶν
πειρασμῶν, ης ἐγὼ μᾶλλον 'χαταφρονῄδας, πρὸς
ὅμᾶς ἠλθον, συµπάσχειν ὑμῖν ἀἱρούμενος,. Καΐτοι,
εἶ ἐπὶ otc ἁμαρτίαις ἡμῶν λυπούµεθα μδλλον 3
ἐπὶ τοῖς ἐπερχομένοις ἡμῖν ἐπιζημίοις, οὗ μόνον fi
τῆς φυχῆς σωτηρία καὶ ij αἰωνία λύτρωσις ἡμῖν
προαέσται, ἀλλὰ xal dj τῶν προσχαἰρων πειρασμῶν
ἀπολότρωσις ^ πόθεν γὰρ ὁδυνήρός τε xal πολυστέ-
Ὑαχτος, φιλοπόλεμός τε xal πολυσύμφορος ἡμλ 6
βίος γέγονεν; Obx ἀπὸ τοῦ ἐμδαλεῖν ἡμᾶς αὐτοὺς

ivgrediemur.. Convertite ergo vosmetipsos ad liane C διὰ τῆς παραθάσεως τῆς ἐντολῆς cl; τὸν ἁπῆῃγορευ-

salutarem exhortationem : non doleamis nec af-
fligamur de corporalibus calamitatibus et ponis,
4ed «de spiritualibus, quz sunt vere tentationes «εἰ
vere dolore digne, ut ad Deuin dicamus, sicut ipse
nos docuit : «.Nee uos inducas.in tentationem , ve-
iitam et. omnino malam , sed libera 806 a malo ;

quia tibi est regnum, potestas et gloria in scola
seculorum. Amen, |

μένον πειρασµδ», τὴν ἁμαρτίαν λέγω : Αν τοίνυν
ἑαυτοῦς χαθάρωµεν ἀρτίως ἀπὸ πάδῆς ἁμαρτίας
διὰ τῆς µετανοίας, κἀνταῦθα µετριωτέρων δὲησό-
µεθα πειρασμῶν, xal κατὰ χαιρὺν εἰς τὸν ἅλυ κον
xai ἀνεπηρέαστον ἐπανήξομεν βίον, Ἐπιστρέφαν-
τες οὖν ἑαυτοὺς πρὸς τὸν σωτήρ:ον τοῦτον λογισμὸν,
μὴ ἐτ} ταῖς σωματικαῖς ἀπιφοραῖς xal δημίαες ἂν-
πώμεθα καὶ ἁδημονῶμεν μᾶλλον, à)) ἐπὶ ταῖς

ψυχικαῖς. ἑημίαις, αἵ εἰσιν ὄντως πειρασμοὶ, xol λύπης ἀληθῶς ἄξιαι * ἵνα xal πρὸς τὸν θιὸν, καθά-
περ αὐτὸ; ἡμᾶς Σδίδαξε, λέγωμεν * Mà .εἰσενέγχῃς ἡμᾶς elc πειρασμὸν, τὸν ἀπηγορευμένον val ὑπεύ»
Θυνον πάντως, ἀλλὰ ῥῦσαι ἡμᾶς ἀπὸ τοῦ πονηροῦ * ὅτι σοῦ ἐστιν dj βασιλεία, xai ἡ δύναμις, xal d

δξα, εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Αμήν.

HOMILIA XXXIII.

18/4 ΟΜΙΛΙΑ AT".

De virtutibus et eis opposijis. passionibus. Ei quod Ώ Περὶ ἀρετῶν xal τῶν ἀντιθέτων ταύταις παθῶν *

mundus, cujus princeps diabolus est, non sit crea-
(ara Dei, eed i$ qui spretis creaturis ipsi serviunt,
JAlicta in supplicatione eublica. |

Sicut quod quisque super cultam terram semi-
pnaverit, hoc et metet, si ipsi fructfcras arbores
c«»miiserit, vel triticum, vel hordoum, aut aliud

καὶ ὅτι κόσµος. 00. xocpoxpárep ὁ διὰδο.ός
ἐστιν, οὗ τὰ κτίσµατά ἐστι τοῦ sov, ἀ 3’
ol διὰ τῆς παραχωρήσεως τῶν ατισμάεων'
ὑποταγέντες αὐτῷ. Ἐξεφωγήθη ἐν Aw.
ὝὭσπερ ἐπὶ τῆς γεωρχγουµένης vro οἷά τις σπεί»
prt Τοιαῦτα xal θερίσει ΄ xàv μὲν ἐμφυτεύσῃ ταύ-
τῃ δένδρα εὔχαρπα, f| σπείρει otzov ἢ χριθὴν i

5g **uid utile, bxc nutriei terr» , augebit, et ad perfe- Ὦἄλλο τι τῶν εὐχρήστων, ταῦτα ἐχείνη καὶ «piget
΄ Yliunem adducet , si vero relicta fuerit absque cul-— xat aet xal τελεσφορεῖ * ἀνέργαστον δὲ ταύτην xal
ura et semine, plantas quidem profert sed inutiles, ἄσπαρτον ἀφεὶς, τρέφει μὲν βοτάνας, ἀλλ' οὐκ εὖ-
«πανεί præsertim spinas et tribulos maledictionis no- — ypfjssou;, xai μάλιστα τὰς ἀκάνθας xaX τριδόλους
3 sird?; etsi arborem porta verit, sterilis est εἰ inuti- — c χαθ ἡμῶν χατάρας * xal δένδρον ὁμοίως ἐὰν
lis, et ut plurimum spinis horrida, ita quales quis- βλαστήσῃ, ἄκαρπον xal τοῦτο xal ἀνωφελὲς καὶ

Qu* in anima sua dispositiones inseraerit talibus ἀχανθηφόρον ὡς τὰ πολλά * οὕτω xal ἐπὶ τῆς que.

Peibiaetur. Si quia vilibus colloquüs gtator, au lat x56, ὁποίαξ τις bpimovfjidg) σαύτῃ διαθέσεις, ποιό,

g

Hs

HOMILOIA XXXIIL.

ud

των καὶ ἀπολαύει. K3y μὲν ὁμιλίαις χρῆται χρη- A ctatteute consideret spirituulem-dottrinam et adim

σταῖς, a διδασχαλίας ἀκουῃ τε καὶ ὑκαχούῃ Ίνευ-

ματιυκῆς. xal εἰς ἔργον ἄγῃ τὰ χατ᾽ αὐτὴν, γεωργεῖ
τὰς ἀρετὰς, καὶ τῷ θεῷ εὔχρηστος γίνεται, τοῖς τε

ἄλλοις ἀνθρώποις χαὶ ἑαυτῷ. 'Eàv $6 ὁμιλίαις οὗ
χαλαῖς χαίρῃ, xai διδασχαλίας οὐχ ἀχούῃ ανπυμα-
τ'χῆς, ἀλλὰ χαὶ τὴν ἀχουσθεῖσαν παρὰ φαῦλον τί-
θεται, ἀγριαίνει καὶ ὑλομανεῖ, xai τρέφει τὰ πἀ-
θη τὰ πονηρὰ, xai ἀναδίδωσιν οἴχοθεν zàq ἀχάνθας
xai τὰ χέντρα τοῦ θανάτου, τῆς τε φυχῆς xai 400
σώματος, ἅπκερ εἰσὶν αἱ ἁμαρτίαι. Καὶ ὁ ἀρχέχαχος
Υὰρ ὄφις τὴν ἀρχὶν. ὡς πάντες γινώσχετε, διὰ τῆς
ἁμαρτίας ἐχχεντῆσας τὸν ἄνθρωπον, θνητὺν αὐτὸν
ἀπιεργάτατο, χαὶ τοῦ χωρίου τῆς τρυφῆς ἐχδαλὼν,
dg τὸν φθαρτὸν xai ςολυώδυνον τοῦτον µετεστὴ-
cavo xóspov * νῦν δὲ, ἂν μὴ διὰ µετανοίας τις ἐπι-
σκεύσῃ τῶν παρ᾽ αὐτοῦ τραυμάτων τὴν ἴασιν, τῇ
αἰωνίῳ κολάσει xal τῷ πυρὶ τῆς γεέννης παραπεμφθή.
σεται. Ὥσπερ δὲ ταῖς àvplaw Όλαις καὶ τῷ δάσει
τῶν ἀχανθῶν, τὰ θηρία καὶ τὰ ἐργετὰ τὴς γῆς ἐμ-
φωλεύονσιν, οὕτως ὁ ἀρχέχαχος οὗτος ópáxuv, τὸ
μέγα καὶ má npov θηρίον χατὰ τὸν '156, ὑπὸ
καντοδαπὰ δένδρα τῆς ἡδυπαθείας ἐνδια.τᾶται;' ἔμ-
«(0580:v δὲ, φησ'ν, αὐτοῦ ερέχει ἀπώλειχ. Ταύτης
tic ἁλωλείας ὀνωτέρους ὑμᾶς εἶναι πά,τα; ποθῶν
ἐγὼ. xal πάντα πεοιῶν, χοπιῶ ὑπὶρ ὑμῶν, ἁδελφα),
χαὶ ἓν Ave καὶ διδασκαλία πνευματιχῇ καθ) ἡμέ-

pleat quæ eontinet, virtutes colit et Deo, howinibus
οἱ sibimetipsi bonus efficitur. Si autem colloquia
cjus non sint bona ; ei spiritualem doctrinam non
audiat, et quidem illam quam audivit inter vanita-
tes reputet, agrestis efficitur et duinoyüs-nutritque
psssiones malas quae ei interius proferunt spinas
ei stimulos mortis animse et corporis, qua sunt
peccata. Cum serpens princeps :nali , vuluerasset,
ut omnes noslis, bominem per peccalum , euu

' mortalem fecit, et ejicieus eum a loco volup!atis

jn hunc eorruptibilem et puenis refertum mundum
posuit, et nunc nisi per paenitentiom quísque vul-
nerum suorum sanationeu acquirat, poeni eteruæ

et gelieunz igni depuiabitur. Sicut in silvis asperis

et in rubis latent. ferze et reptilia terrae, Ha priu-

teps inali draco iste magnivet immanis bo-tia juxta

Job **, sub omnibus voluptatis arboribus habitat,
post ipsum autem, ait, eurrit perditio, Cujus perdi -
tioni8 YO3 Omnes 6560 expertes cupieus, et nihd
omittens, insto pro vobis , fratres , in verbo οἱ in
doctrina: spirituali; quotidie quidem iis quae præ-
sentes sunt, et in ecelesia omnibus prout concedit
lempus; ipsa enim 11605 malos resecat , peccato-
rum altas extrahit radices, stimelos malitis hebe-
iat, de dracoue mali priucipe triuampliat, viam re-
ciam aperit, el cognitionem tribuit salutarem.

βαν μὲν τοῖς mpoouoaty, ἓπ᾽ ἐχχλησίας δὲ καὶ κοιν] πρὸς πάντας, τοῦ χαιροῦ «δίδόντος αὕτη [5p
ὁλοτομεῖ τὰ ἄλση εὰ πονηρὰ, xaX ἀναμοχλεύει τῶν ἁμαρτημάτων τὰ βάθη, χαὶ ᾽ἀμθλύνει τῆς χαχίας
τὰ xévtpi, καὶ θριαμδεύει τὺν ἀρχέχαχον δράχοντα, χαὶ φαμεροῖ τὴν ἁπλανῃ τρίδον, xaX παρέχει γνῶ-
6ιν σωτήριον.

Ἐπεὶ δὲ fj «00 Χριστοῦ 'Ἐχκλησία, καὶ μάλισαῆ ο Cum igitur Christi Ecclesia ea presertin qtue

χατὰ τὴν µεγαλόπολιν ταύτην, οὐχ ἰδιώτας µόνον
ἔχει, ἀλλὰ xal σοφοὺς, «fj τε φύσει xol τῇ µελέτῃ
«tov ἔξω τε καὶ τῶν χαθ ἡμᾶς µαθηµάτων’ διὰ
ενῦτο οὖκ ἐπὶ πολὺ, οὐδὲ λίαν ἰδιωτικὴν ποιοῦμαι
τὴν ὀμιλίαν, μᾶλλον βουλόμενος ἀνάγειν τοὺς χθα-
µαλωτέρους, ἢ χατάγειν δ.ὰ τούτους χαὶ τοὺς ὑψη-
λοτέρους. 'O δὲ προσέχων καὶ ἀχούων τῆς διδασχα-
Ma; ἐπιμελῶς, κἂν Ιδιώτης ᾗ, οὐ πάντη ἀγνοέσει
τὰ λεγόµενιε, 183 χαὶ ὅπερ ἂν δυνηθῇ κχαταλαθεῖν
καὶ κατασχεῖν χαὶ εἰς ἔργον ἀγαγεῖν, κἂν λίαν ὁλί-
γον fj, φυγαδεύσει μὲν ἐχ τῆς αὐτοῦ φυχῆς πᾶσαν
καχίἀν͵, αὐξηθήσεται δὲ χαὶ πληρώσει xol σώσει

hane magnam urbem comprehendit, non rudes tau-
tum, sed et sapientes habeat tam ex natura quam
ex meditatione doctrinse, sive a nobis sive aliunde
eam acceperint, idco non valde nec nimis rudem
facimus orationem, cum magis velimus mentes eri
gere humiliores, quam propter eas eéblimiores de-
primere. Qui autem attendit et studiose audit do-
ctrinam, etsi rudis sit, non envíino dieta non (ntel»
liget, et quod potuerit eompreliendere et retinere
atque ad opus adducere, etiani admodum sit leve,
fugabit omnem nalitiam ab ejus aninia, augébit
etiam atque implebit et salvabit cor a quo receptum

t$» διξαµένην «αὐτὸ χαρδίαν. Ὡς γὰρ Ex τῆς θεο- — fuerit, Nam ut'Scriptura utar Deo inspirante exa-
πνεύστου Γραφῆς ὑπάρχων, ἑξομοιοῦται τῷ λίθρ — rata, comparatur illi lapidi, quem dixit Daniel, qui
ἐχείνρ, ὃν Έλεγεν 6 Δανιὴλ, ὅτι ἐχινήθη ἀπὸ ὄρους P abscissus est » monte valde parvus, et percussa
ὀλίγος xávo, καὶ κατόξας τὴν εἰχόνα τῶν παραβ- horum transeuntium statua, eam comminuit et sole

ῥεόντων φούτὼν ἑλέπτυνε xol διέλυσεν, αὐτὸς δὲ
σλατυνθεὶς ἐκλήρωσε xdozv τὴν γῆν. Νῦν δὶ µά-
λεφτα προσέχειν ἀναγχαῖον τοῖς λεγομένοις τὸν νοῦν
οὐ τοὺς ἰδιώτας µόνον, ἀλλὰ χαὶ τοὺς σοφούς» εἰ
Τὰρ καὶ συνέρχεταί πως τοῖς ἰδιώταις τῷ λόγῳ ἡ
ὁμιλία, ἀλλὰ καὶ τἠν γνῶσιν οὐ χαµαίζηλον ἔχει, οὐ-
δὲ viv ὀφέλεικν ἀμυδράν τὰ γὰρ πονηρὰ πάθη

vit, ipse vero adauctos implevit universam ter-
ram **. Nune autem in primis est necessarium
mentem óictis intendere, quod non rudibus tantum
dico, sed et sapientibus ; nam licet verbis homilig
almplicibus conveniat, sensum tamen non humilem
babet, neque levem utilitatem. Nam pravas passio»
nes ostendam vobis atque virtutes, et ipsa earum

καὶ τὰς ἀρετὰς ὁμῖν ὑποδείξω, καὶ αὐτὴν ἑχατέρων — revelata radice, non eamdem hanc esse sed diver
vio ῥίζεν Δνακαλύφας, οὐ τὴν αὐτὴν οὔσαν, ἀλλὰ — sam monstrabo, ut aliam quidem ampuitetis, fiam

ο job xt, 1. seqq. * Dan. n, 55.

415

eipluib omnis viriutis; amor autem mundi auctor
est omnis mali. ldeo sibi invicem hi dno amores
alversantur, alius ab alio destruitur, sicut elamat
Domini frater dicens : « Amicitia hujus mundi
inimica est Dei ; quicumque voluerit amicns esse
s:eculi bujus, inimicus Dei constituitur ***.» Et Joan-
nes Christo dilectus : « Si quis diligit mundum,
non est charitas Patris in eo : quoniam» omne quod
jn mundo est, coneupiscentia carnis est, et concu-
piscentía oculorum el superbia vitz ; quæ non est
ex l'atre *. » Curemus, fratres, nc malas concupi-
scentias diligentes, et superbiam a: alios invicem
habentes, excidamus ab amore Patris ccelestis. Nam
in his duabus comprebendit omnem passionem nos
a Deo séporantem. Sed duplicis hujus contrarii

amoris seu duplicis liujus radicis, amorem dico ad, ,

Deum, et amorem ad mundur, radix et principiun
et causa duplex est. etiam alius amor qui. inter se
odio [nexpiabili pugnant. Nam amoris mundi
auetor est amor corporis nostrl, mundum enim

propter corpus εἰ ea que illi favent, diliyi-

mus Amoris sutem Dei causa est amor spiritus
se" anims nostre; quisque enim Deum dilí-
fit propter animam suam οἱ propter quietem .ac
bonam hareditatem in faturo sæenlo accipiendam.
Quod autem sihi invicem adversantur, magnus Pau-
lus testator dicens : « Caro adversus carnem *.»
ἕχασιος &vaztoptv τὸν θεόν. "Ov: ,

GREGORII PALAVX E
vero foveatis. Porro amor Dei radix est et prin- Α διάφορον, tv ὑμεῖς τὴν μὲν ἐχχόψητε, την 8b περι-

A6

θάλφητε. Ἡ μὲν οὖν πρὸς τὸν θεὸν ἀγάπη ῥίζα xol
&pyh πάτης ἀρετῆς ἐστιν ἡ & πρὸς τὸν χόσμον
ἀγάπη πάσης χαχίας πρόξενος. Aib χαὶ ἑναντίως
αὗται πρὸς ἀλλήλας ἔχουσι, καὶ ὑπ᾿ ἀλλήλων φθεῖ-
povtat, χαθὰ καὶ 6 ᾿Αδελφόθεος βοᾷ λέγων * ε Ἡ
ἀγάπη τοῦ χόόµου ἔχθρα el; Θεόν. "ὍΌστις θέλει
φίλος εἶναι τοῦ χόσμου, ἐχθρὸς τοῦ Θεοῦ χαθ[στα-
ται.» Καὶ ὁ Ἠγαπημένος «p Χριστῷ Ἰωάννης:
ε Ἐάν τις ἀγαπᾷ τὸν χόσμον, οὐχ ἔστιν dj ἀγάπη
νοῦ Πατρὸς iv αὐτῷ ΄ ὅτι πᾶν τὸ ἓν τῷ χήσμῳ. ἡ
ἐπιθυμία τῆ; σαρχὸς xal fj ἁλαζονεία τοῦ βίου, obx
ἔστιν ἐκ τοῦ Πατρός.» Προσέχωμεν. ἁδελφοὶ, µἠ-
πως ἀγαπῶντες τὰς πονηρὰς ἐπιθυμίας, xal τὴν
πρὸς ἀλλήλους ἁλαζονείαν ἔχοντες, ἐχπέσωμεν τῆς
ἀγάπης τοῦ οὑρανίου Πατρός. "Ev γὰρ τοῖς ὃνοὶ
τηύτοις συμπεριέλαθε πᾶν πάθος διιστῶν ἡμᾶς ἀπὸ
τοῦ θεοῦ. ᾽Αλλὰ τῆς δυάδος τούτων τῶν ἀντιθέτων
biũv. τῆς πρὸς τὸν χόσμον λέγω καὶ τῆς πρὸς τὸν
θεὺν ἀγάπης, ἄλλη δυάς ἐστιν ἀγάπης ῥίζα xaX ἀρ.
yh χαὶ πρόξενος, ἁἀσπόνδως πρὸς ἑαυτὴν ἔχουσα,
καὶ ἀπεχθῶς χἀχείνῃ * τῆς μὲν γὰρ πρὸς τὸν χόσµον
ἀγάπης fj phe τὸ σῶμα ἡμῶν ἀγάπη γίνεται αἰτία»
διὰ γὰρ cb σῶμα xol τὴν χατ' αὐτὸ εὐπάβθειαν τὸν
χόσμον ἀγακῶμεν. Τῆς δὲ πρὸς «bv Θεὸὺν ἀγάπης
| πρὺς τὸ πνεῦμα τὸ ἡμέτερον, fjroov τὴν φυχὰν,
ἀγάκη αἰτία * διὰ γὰρ τὴν ἑαυτοῦ φυχὴν, xal τὴν
ἐπὶ τοῦ μέλλοντος alvo; ἄνεσιν καὶ εὐχληρίαν

i χαὶ αυτα. ἀντίχεινται ἀλλήλαις, καὶ ὁ μέγας Παῦλος μαρτυρεῖ

λέγων Ἡ σὰρξ ἐπιθυμεῖ χατὰ τοῦ πνεύματος, » ftoi τῆς φυχῆς, ε xal τὸ πνεῦμα χατὰ τῆς σαρ-

xÁc. ?

Sed quomodo ex amore proprim uniuscujus- C

que anime amor Dei nascitur? Minax impendet
gebenna ignis inezstinguihilis , et regnum Dei
seternum promittitur : zternum quidem regnum
facientibus divina qus audiverint mandata, ignis
sutem gehenns iis qui per opera fidem in Evangc-
lium Christi non exhibent. Igitur vere credentes et
suas diligentes animas, optantesque cas in vitam
srternam servare, bas minas hasque promissiones
audientes, desiderium statim in semetipsis et timo-
rem concipiunt. Timorem quidem perennium dolo-
rum in gehenna, quam minatus est Dominus, tole-
randorum ; desiderium vero regni, qnod promisit
Deus et gaudii in eo in slernum duraturi. igitur
qui cupiunt intemeratum illud et divinum obtinere
gaudium, et qui illud ignis tormentum timent, sol-
vuntur quidem a cupidis et noxiis atque terrenis
affectibus, student autem αἱ Deo conglutinentur per
assiduam orationem , utpote soli virtutem et pote-
statem babenti a supplicio gelennz liberandi et
se'ernam qua superat omnem mentem largiendi
letitian; et sic charitate: apud Deum consequuntur,
et per eam magis adbuc et intimius Deo conjuncti,
omaem insuper virtutem acquirunt : omnis enim
forma virtutis, Deo operante, nobis inditur. Si vero
Deus non operetur in nobis, peccatum est omne
1, 13.

** * Jaeab, iw, 4. ! 1 Joan.

'AJAà πῶς ix τῆς πρὸς thv οἰχείαν ἐχάστῳ ϕυ-
χην ἀγάπης d$ πρὸς Osbv ἀγάπη φύεται; Άπει-
λεῖται [γέεννα πυρὸς ἁσθέστου, χαὶ βασιλεία τοῦ
θεοῦ αἰώνιος ἐπαγγέλλεται » fj μὲν αἰώνιος βασι-
λεία τοῖς ἀχούδυσι καὶ ποιοῦσι τὰς θείας ἑντολάς:
4j δὲ τοῦ πυρὸς γέεννα τοῖς ἀπειθοῦὺσι δι’ ἔργων τῷ
Εὐαγγελίῳ τοῦ Χριστοῦ. Οἱ γοῦν ὡς ἀληθῶς πιστολ,
χαὶ ἀγαπῶντες τὰς ἑαυτῶν ψυχὰς, xal ἐπιθυμοῦν-
τες εἰς ζωὴν αἰώνιον φυλάξαι αὐτὰς, ἀχούοντες τοῦ-
των τῶν ἀπειλῶν xal τῶν ἐπαγγελιῶν, πόθον εὖ-
θὺς iv ἑαυτοῖς συλλαμθδάνουσι xal φόδον’ φόδον μὲν
τῆς χατὰ «hv ἠπειλημένην τοῦ πυρὸς γέενναν ἆτε-
λευτήτου ὀδύνης, πόθον δὲ τῆς xav' ἐπαγχελίαν
τοῦ 8:00 βασιλείας, καὶ τῆς tv αὐτῇ διαιωνιξούσης
εὐφροσύνης, Ποθοῦντες οὖν τυχεῖν τῆς ἀχηράτου
καὶ θείας εὐφροσύνης, xal τὴν τοῦ πυρὸς ὀδύνην
φοθούμενοι ἐχείνην. ἀπολύονται μὲν τῶν ἐμπαθῶν
186 καὶ ὑπιυθύνων χαὶ Trtvov. σχέσεων, σπεύ-
6ouct δὲ χολλᾶσθαι τῷ θεῷ δι ἐχτενοὺς δεῄσεως,
é; µόνῳ δύναμιν χαὶ ἐξουσίαν ἔχοντι τῆς ἐν γεέννη
ὀδύνης ἁπαλλάξαι, καὶ τῆς ὑπὶρ πάντα vouv χα-

ρᾶς τῆς ἁῑδίου καταξιῶσαι xal οὕτω χτῶνται τὴν
πρὺς τὸν Θεὺν ἀγάπην, καὶ δι αὐτῆς ἔτι όυναφθέν-
τες τῷ Ori τελεώτερον, πᾶσαν ἔτι προσκτῶνται
ἀριτήν' πᾶν γὰρ εἶδος ἀρετῆς ἐν ἡμῖν, ἑνεργοῦντος
toU θιοῦ, ἡμῖν προσγίνεται» τοῦ θεοῦ δὲ μὴ bvep-

* Galat. v, 17,

41

IHOM:LIA XXXIII.

us

qebvro; ἐν ἡμῖν, &sapzla xdv τὸ παρ ἡμῶν γινόµε- A quod 4 nobis efficitur. Ideo. Domicus dizit iu

vov, Διὸ xal ὁ Κύριος £v» τῷ Εὐαγχελίῳ φησὶν, ὅτι *
« Χωρὶς ἐμοῦ οὐ δύνασθε ποιεῖν οὐδεν. » Καὶ τοῦτο
γινώσχοντες οἱ ὡς ἀληθῶς ἐργαζόμενοι τὰς ἀρετὰς,
ἐπ' οὐδενὶ ἑπαίρονται χατορθώµατι, ἁλιὰά ταπεινού-
pivot δοξάζουσι τὸν θεὸν, την πηγην τῶν ἀρετῶν,
ἐξ ἧς ἀγαθοδότιδος αὐγῆς πληροῦνται. Ὡς γὰρ ὁ
àhp ἐς flou πληρούμενος φωτὸς, οὗ τὴν ἑαυτοῦ,
ἀλλὰ τὴν ἡλίου δόξαν τε xaX λαμπρότητα δείχνυσιν
ἡμῖν, οὕτως οἱ διὰ «rq τῶν θείων ἐντολῶν ἐργασίας
συναφθέντες τῷ θεῷ εὐωδία Χριστοῦ κατά Παῦλόν
tigt, xal ἑσμὴν Χριστοῦ ἔχουσι, xal τὰς ἀρετὰ»
χαταγγέλλουσι του ix. σχότους χαλέσαντος αὐτοὺς
εἰς τὸ θαυμαστὸν αὐτοῦ cox.

Οὕτω μὲν οὖν διὰ τῆς πνευματιχῆς ὅ.δασχαλίας
ἡ τῶν μελλόντων ἐπίγνωσις ἡμῖν ἐγγίνεται, καὶ διὰ
rinc πρὸς Tiv οἰχείαν ἑχάστου φυχῆν ἀληθινῆς ἀγά-
πης ὁ φόδος xai ὃ πόθος τούτων τοῖ; πιστοῖς ἡ μῖν
προσγίνεται, xat δι αὐτῶν fj πρὸς τὸν Osbv ἑχτενὴς
4a guvsyhc προσευ(Ἡ xal δέησις, xai διὰ τῆς σν-
νεχοῦς προσευχῆς ἡ πρὸς αὐτὸν ἀγάπη xal συνάφεια,
χαὶ διὰ τῆς συναφείας ταύτης mica ἀρετῆῇ γεννᾷ-
και, συνεπαγοµένη τὴν ταπείνωσιν, τῇ ἐπιγνώσει
τοῦ ἓν ἡμῖν τίχτοντος τὰς ἀρετάς. Πῶς δὲ xai διὰ
τῆς τοῦ σώματος ἀγάτης fj πρὸς τὸν χύσµον γίνε-
ται φιλία, xal διὰ τῆς Φιλίας ταύτης τὰ πονηρὰ
πάθη, xal ἡ πληθὺς τῶν ἁμαρτημάτων φύεται;
"Do ep ἡ duyh τῆς µελλούσης ἡδονῆς ἐφίεται χαθ’
ἑαυτὴν, οὕτω τὺ σῶμα τῆς παρούσης xal παραῤῥεού-

σης’ ἡ δὲ τοιαύτη ἡδυνὴ αἰσθητή c£ ἐστι, xol διὰ c

voy ἡμετέρων αἰσθήσεων ἑἐνεργεῖται, χαὶ ix. τῶν
αἱ .θητῶν προσχίνεται, ἃ ἔστιν ὁ χόσµος * διὰ τοῦτο
φιλόχοσμος ὁ φιλοσώµατος. "Ex δὴ τῆς πρὸς τὸ σ..µα
φῖλ-ας ταύτης ἁμέτρως τάς χατὰ χόσμον ἡδονὰς
ποθοῦντες xal διώχοντες xal περιέποντες, τὴν πο-
ύμορφον τῶν παθῶν ἑαυτοῖς περιτίθεµεν ἀσχημο-
σύντν. Ἐπεὶ γὰρ f) κατὰ χόσμον ἡδονὴ διἸαϊἱσθήσεων
ἐνεργεῖται, πολλῶν οὐσῶν κχαὶ διαφόρων τῶν ἡμε-
κέρων αἰσθήσεων, πολλαί τε xai διάφοροι xai αἱ
xat' αὐτὰς ἡδοναὶ, xal τὰ χατὰ ταύτας πάθη ' ἄλλα
μὲν γὰρ ὀράσεως, ἀχοῆς δὲ ἄλλα, xal ἄλλα τῆς ὁσ-
φρῄσεως, xai τῆς ἀφῆς πάλιν ἕτερα, xat ἕτερα τὰ
τῆς Υεύσεως. Τῶν μὲν οὖν χατὰ τὴν γεῦσιν πονη-
pov παθῶν οὐχ f) τροφὴ αἰτία, ἀλλ' fj ἁμετρία ταύ-
της, õ ἐστι τρυφή ταῦτα δὲ ἐστι Ὑαστριμαργία,
λαιμαργία, χαὶ πολυποσία xai μέθη yactho δὲ
΄ὁποδεχομένη τὰ ix τῆς γεύσεως ἀχρατῶς, xal πρὸς
«k ἔξω περιττῶς ἑἐχδιδοῦσα διὰ τῆς πέψεως, τῇ ἀφῆ
ἑαφιλὴ χορητεῖ τῆς χαχίας τὴν Όλην, οἷόν τις βδε-
λυρὰ δεξαμενὴ βδελυροὺς ἀναδιδοῦσα χρουνοὺς, δι
ὧν συνἰστατὰι τὰ ὑπογάστρια πάθη, πορνεία, µοι-
χεία, ἀχολασία, ἀσέλγεια, καὶ πᾶσα ἡ τῆς σαρχὸς
ἀχαθαρσία. Ταῦτα δὲ xai τὴν ἀχοὴν xal τὴν ὅρασιν
xai τὴν ὄσφρησιν παταδουλωσάµενα, ποθεινὰ χαθί-
ατησι τὰ μυσαρὰ, τὰ ῥήματα τὰ αἰσχρὰ, τὰ ἄσματα
«ὰ πορνικὰ, τὰ χορεύματα τὰ σατανιχὰ, τὰς ἕπα-
χωχοὺς πρὸς τὰ μύση µυραλοιφίας, τὰ βδελυρὰ ἐπι-

* Joan, xv, 5. * Il Cor. 1i, 15.

Evaugelio : « Sine me nil potestis faceze *. »
Quod non ignorantes qui vere virtuteni colunt de
nullo superbiunt virtutis actu, sed cum humi
litate Deum | glorificant. virtutum fontem quo luce
beuifica implentur. Nam quemadmodum ser solis
lumiue repletus, non suam, sed solis gloriam et
radiatiouem nobis manifestat, ita qui per executio"
wein mandatorum Dei, huic juncti sunt, bonus sunt
odor Christi secundum Paulum *, et odorem Chri-
sti habent, et virtutes imitantur illius qui e tene-

bris eos in admirabile lumen suum evocavit.

lta ergo per spiritalem doctrinam futurorum co-

B gnitionobis supervenit, et per verum cujuslibet amo-

ren erga animam suam, illorum metus οἱ deside-
rium nobis credentibus supervenit, et per ista
assidua et attenta ad Deum oratio οἱ obsecratio, et
per continuam orationem erga eumdem amor et con- -
junctio, et per istam conjunctionem omnis gcnera-
tur virtus qua humilitatem cognitioni ejus qui in
nobis virtutes procreat adjicit. Sed quomodo ρ:5
3morem corporis gignitur mundi dilectio, et per is-
tam dilectionem nascuntur passiones inalae,"et pec-
catorum multitudo? Quemadmodum anima per se
ad futuram voluptatem tendit, itá corpus ad prae-
sentem et pereffluentem; porro talis voluptas cst
seusibilis et per sensus nostros percipitur, necnon
ex sensibilibus provenit qui mundum constituunt ;
propterea qui corpus suum amat, auiat et mundum.
Verum ex isto corporis amore mundanas voluptates
immoderate desiderantes οἱ persequentes atque
sectantes multiformem nobis impouimus passionum
turpitudinem, Nam cum mundana voluptas. sensi-
bus percipiatur, nostri autem sensus multi sint. e*
varii, proinde et varia sunt circa eos voluptates, et
multi quz circa voluptates versantur passiones ;
aliz enim circa visum, aliz circa audituim, alise circa
odoratum, et aliz circa tactum, et rursus alis circa
gustum, Porro pravarum circa gustuu passionum
tausa non cibus est, sed éjus immoderatio seu hel-
luatio. Iste autem sunt ventris ingluvies, voracitas,
perpotatio et ebrietas. Venter vero nimia ex gustu

D recipiens, ut ea coquat ad exteriora iulemperaatet

exspuil, et exinde tactu copiosam eromit malitia
materiam, sicut fons spurcitiis plenus immundas
eructal aquus, quas supt libidinosz passiones, for-
nieatio, adulterium, vita dissolutior, mores flagi-
tiosi, et omuis carnis inumnunditia. Que cum audi-
tum, visum etodoratum in servitutem redigunt, ad
amandum inducunt turpitudines, verha turpia, ol-
sceniora carmina, choreas eatanicss, unguenta ad
turpitedines agentis, multiformium speetacula ve
Siium et fasciarum, qus exterius quidem libidines
adornant, iuterius vero obtegunt, deformis iustar
larva, passiones infamiz, οἱ vere ussunulantur &e«

4

GREGORII PALAM.E

putchris dealbatis quæ exterius quidem speciosa vi- A τρίµµατα, τοὺς διὸ πολυτελῶν ivDvpácu? xaX kvai-

denlur, interius vero plena sunt foiore ct omni

jm»: unditia, illa vero malitize servieutia, tam inte- -

rius quam exterius, tam prope quam procul hore
rore sunt referta ; et ita non tantum egreditur sed
etiam ingreditur per fores. nobis innatas peccatum
mortiferum : «Nam quz procedunt de ore, de corde
exeunt, et ea, inquit, coinquinant hominem *.» Et :
«Qui viderit mulierem ad concupiscendam eam,
jam mœchatus est eam in corde suo *. »

δηµάτων ὡραϊσμοὺς, χαλχωπιζοµένων 187 pv

ξωθεν τῶν ἐμπαθῶν, ἔνδοθεν δὲ τερ'χειµένων ὥς
δυσειδὲς προσιοπεῖον cX πάθη τῆς ἀτιμίας, xo b»-
τως ἆξρμοιοσμένων τάφοις Χχεχονιαµάνοις, οἵτινες
ἔξωθεν ρμὲν φαίνοντας ὡραῖδι, ἔνδοῦθεν δὲ γόµουσι
δνσωδίας xai πάσης ἀχαθαρσίας * δουλωθέντα γὰρ
vi χακχἰᾳ τὰ αἰεθητήρια ταῦτα, ἴσωδέν τε xai ἔξω-

θεν. ἐΥγύθεν τε χαὶ πόῤξωλεν, ἐπιακᾶται τὰ µίση;

καὶ οὕτως οὐ µόνον ἐξέρχετοι, ἀλλὰ xot εἰσέρχεται

διὰ τῶν Ev ἡμῖν ἐμφύτων θορίδων ἡ πρὸς θάνατον ἁμαρτία - « Τὰ γὰρ ἐχπορευόμενα διὰ τοῦ στόµα-
τος, φησὶν, ἐχεῖνά ἐστι τὰ χινκῦντα τὸν ἄνθρωπον» x«t, ς Ὁ ἑμδλέφας γυναικὶ πρὸς τὸ ἐπιθυμῆται
αὐτῆς, Ίδη ἐμοίχευσεν αὐτὴν ἐν τῇ xopóia αὑτοῦ. »

Talis autem anima corporis amica quodcunque
sensibus 4uave est omni modo sectata, et undequa-
que voluptati sive tactu, sive gusti, sive aliis sensi -
bus percipiatur maleriam affereus parturit auri
argentique amorem ; hic vero furta, injustitias, ra-
pinas et. quamlibet avaritiæ speciem. Est ct alius
preter illos sine corporali organo sensus interior el
universalis, phantasia, qua passiones alis alizque
voluptates amatoribus mundi nascuntur, inter quas
censetur przsumptio, elatio animi etjactantia. Insu-

per alie etiam mixte passiones ex sensu et phantasia:

constituuntur ; que sunt. respectus ad bumana ju-
dicia, vans gloria et superbia. Voluptas quidem
«uam anima & Deo et divinis accipit, pura est, do-
. Joris exspers, nee angore mixta ; iste autem mundus
voluptati semper dolorem affert, non solum propter
multimodas mutationes et vícissitudines, sed quia,
parte minima singulis tributa, a reliquis spoliat.
Nam cum unus sit mundus, in sezeentos et fere
innameros dividitur, quoram. singuli eum totum
habere et regere desiderant et student. Igitur amator
mundi totum. concupiscens, etsi propemodam ha-
beat totum, etsi majorem quam ezteri omoes
partem possideat, nihilominas tristatur ex eo quod
aliquo privatur, et alium prz illo humifiorem sua
prastaotia affligit. E contra divina mentis jucuudi-
tate. et voluptite sine. parte dispertitita, etsi, quis
cam recipiat totom, alios minire privot, nam
quisque pietatem totam sortitur, et. proxiail reli-
gione non contristatus, se magis et imuttimede au-
gelur. ldecirceo mundus iste, sicut dixi, euin vo-
dluptate dolorem asff*it, nosirum autent corpus volu-

Ἡ δὲ τοιαύτη φιλοσύματος φυχὴ, " xat' αἴσθη-
σιν ἠδὺ παντὶ τρόπῳ θηρωµένη, καὶ τῇ xatk τὴν
ἀφήν τε xai γεῦσιν xal τὰς ἄλλας αἰσθήῆσεις ἡδουῃ

B πανταχόθεν συμφέρουσα τὰς ὕλας, Ὑεννᾷ τὴν φίλο».

χτημοσύνην xat τῆν φ'λαργυρίαν αἱ δὲ τὰς χλοπὰς
xai τὰς ἁδιχίας xol τὰς ἁρπαγὰς, xa πᾶν εἶδος
πλεονεξία:. Ἔστι δὲ χαὶ ἄλλη παρὰ ταύτας, ἄν.υ

πῶν σωματιχῶν αἰσθητηρίων, περιεχτκωτάτη αἷ-

σθησις ἔνδοθεν, ἡ φαντασία, χαθ) ἣν καὶ αὑτὴν fijo
ναί τε ἕτεραι καὶ πάθη φύονται τοῖς φιλοχόσμοις,
ὧν ἔστιν dj οἴησ'ς, φυσίωσις, χαὶ fj ἁλατονεία.
᾽λλλά xal µιχτά τινα πάλιν ἕτερα πάθη ἓς αἰσθή-
σεως. συνίστανται xai φαντασίας ' ταῦτα δέ ἐστιν
ἀνθρωπαρέσχεια, χενοδοξία, xai ὑπερηφανία. 'H
μὲν οὖν xat ψυχὴν ix θεοῦ xal τῶν θείων ἡδονὴ
Χχθαρά ἔστι xai ἁπαθῆς χαὶ ἁμιγῆς ὀδύνης * ὁ δὲ
χόσμος οὗτος τῇ fjovi] φυσικῶς συμφέρει τὴν ὁδύ-
νην, οὗ. µόνον διὰ τὰς πολυτρόπους μεταθολὰς xal
ἀλλοιώσεις, ἀλλ ὅτι xal µόριον ἑλάχιστου ἑχάστῳ
παρέχων, τοῦ πλείονος ἁποστερεῖ εἷς vip ὢν ὁ
xócuo;, εἰς µυρίους καὶ ἀναριθμήτου, µερίζετοι
σχτδὸν, ὧν ἕχαστος ὅλον αὑτὸν ἔχειν «6 χαὶ ἄρχειν
ἐπιπ,θεῖ xaX σπεύδει. Του παντὸς οὗ» ὃ φιλόχοσµος
ἐπιθυμῶν, «ἂν τὸ πλέον ἔχῃ πρὸς τὸ πᾶν, xXV ὁλί-
Υου μὲν τινος µιετέχῃ, πλέον δέ τινος τῶν ἄλλων,
αὐτλς μὲν λυπεῖται τῇ στερήσει, τὸν δὲ πρὸς αὐτὸν
ἑλαττούμενον τῷ πλεονασμῷ λυπεῖ. Τής μέντοι χατὰ
νοῦν xai θείας ἁπολαύσεως xol ἡδόνης ἁμερίστῳ
µεριζοµένης, x&v εἰ πάσης δξχτικός τις χένοιτο, τοὺς
ἄλλους οὐ παραθλάπτει * καὶ τὴν εὐοέδειαν γὰρ ἕκα-

"cto; ἡμῶν ὁλόχληρον ἔχει, xai τῇ τοῦ πλησίον οὗ

λυμαίνεται, μᾶλλον δὲ xai συνεργεῖ πολυειδῶς. Ὁ

platem quidem quarit, dolozem vero repellit; ideo: p μὲν οὖν χόσµος οὗτος, χαθάπερ ἔφην, μετὰ «i;

idcm mundus illi jucundus est simul et noxius. Sed
qui amore corporis constringuetnr, euor naturam
auundé nesciant, οἱ cogitent eum πο inodo abun-
«are deliciis, sed. etiam vacare doloribus, neque
intelligentes. quoniam evanescit quod persequen-
tur, dolentes de dolore mundo natura insito,
in pugna autem nocturua doloris causam ignoran-
tcs, se invicem de incomi&odis utritique supervenien-
tibus eriminantur, Unde alia semcs passionum, quse
uullam afferunt voluptatem miserum genus huma-
«vin agitat : convicio, maledieta, sycophantia, ira,

9» Mattü, xv, 18.

* Mau. v, 28.

ἡδονῆς καὶ ὀδύνην προξενεῖ ' τὸ δὲ ἡμέτερον σῶμα
thv μὲν ἡδονὴν ἀποδέχεται, τὴν δὲ ὀδύνην ἆπαναί- —

Ψεται * διὺ xal ὁ αὐτὸς αὐτῷ χόσµος, πρυτηνῆς ἐστι

καὶ ἀν[μρερος. Οἱ 85 τῆς φιλίας τοῦ σώματός Eno;
τηµένοι, τὴν τοῦ χόσµου φύσιν ἀγνοήσαντες, ὡς pl
µόνον ἑνῆδονός ἔστιν, ἁλλὰ xa ἀνώδυνος, xal μὴ
συνορῶντες ὅτι φευχτόν ἔστιν αὐτοῖς οἴχοθεν ὅ πε-
ριέπουσι, πρὸς μὲν τὴν τῷ χόσμῳ συμπεφυχυῖαν
ἀπαρεσχόμενοι ὀδύνην, ὡς Ev νοχτοµαχίᾳ δὲ τὸ eov
πάθους αἴτιον ἀγνοοῦντες, ἀλλήλους ἐπὶ ταῖς evp.-
δαινούσαις ἑχάστοτε δυσχερείαις αἰτιῶνται, Kkveso-

421

HOMILIA XXXIII.

422

0:v ὀρμαθὸς ἕτερος παθῶν ἀν[δονος ἐξευρίσκεται τῷ A odium, dissensiones, invidia et omnis concupiscen-

ταλαιπώρῳ τῶν ἀνθρώπων γένει, παρ οὗ λοιδορίαι,
χαταλαλιαὶ, συχοφαντίαι, θυμὸς, µῖσος, ἔριδες, φθό-
νος, xai πᾶσα πιχρίας Ὑέμουσα ἐπιθυμία, δι fv
πόλεμοί τε xai φόνοι àvà πᾶσαν τελοῦνται τὴν ol-
χουµένην, xaX μάλιστα xatà τὴν ἡμετέραν γενεὰν,
διὰ τὸ φυγῆναι ck» ἀγάπην xal πληθυνθῆναι τὴν
ἁμαρτίαν. Αλλ' ἡμεῖς φυλάξωµεν ἑαυτοὺς ἐν ὁμο-
volg, συνδούµενοι tfj πρὸς ἀλλέλους εἰρήνῃ, xat
ἀπεχόμενοι τῆς κατ ἀλλήλων µανίας, 188 Ἶτις xai
ψυχὰς xal σώματα παραδίδωσι τῇ ἀπωλείᾳ. Nat,
ἀλελφοὶ, παραχαλῶ, χαρισώµεθα ἀλλήλοις, εἴ τις
πρός τινα ἔχει μομφὴν, ὡς xal ὁ Χριστὸς ἐχαρίσατο
ἡμῖν ἵνα μὴ µόνον ἐν τοῖς τοῦ Θεοῦ ναοῖς, ἀλλὰ xal
χατ᾽ οἴκους xal χατ᾽ ἀγορὰν ἀθόρυδοιδιαμένοντες,ὅμ-

θυμαδὸν ἓν [Ev στόµατι δοξάζωμεν τὸν Πατέρα ἡμῶν B

σὺν ἐν τοῖς οὐρανοῖς. Τοῦ μέντοι χαθ) ἡδονὴν xa ὁδύ-
γην πονηροῦ χαταλόχου τῶν ὀλεθρίων παθῶν τοιαὺτά
ἐστιν ἕτερα, ἃ μήτε ἀνώδυνά ἐστι, μήτε ἑνήδονα,
ἀλλ᾽ oTov αύμμικτον ἐξ ἑναντέων ἔχουσι τῆς Υενέσεως
x&ía, xoi ὁ δόλος, xal ἡ ὑπόχρισις. ᾽

ἙὉρᾶτε τὴν πλάνην xal τὶν ἁπάτην τοῦ χόσμου
τούτου, πόσον ἐστὶ ποιχ/λη; πόσοις ἡμᾶς περιδάλ-
λει χαχοῖς ; διὰ πόσων ἡμᾶς χωρίζει ἀπὸ τοῦ θεοῦ;
Μυριοπαθεῖς γὰρ ἡμᾶς ποιῆσασα πολυτρόπως διί-
στησι τοῦ ἁπαθοῖς. Διὸ xax αὐτὺς ὁ Κύριος ἔλεγεν,
ε Ὁ χόσµος àv τῷ πονηρῷ κεῖται * » xal χοσµο-
χράτορα ἑἐχάλει τὸν διάδυλον, ὡς ἄρχοαντα τοῦ σχό-
τους τοῦ αἰῶνος τούτοῦ · μὴ γὰρ bh νοµίσητε xpa-
Silv τὸν πονηρὸν 0250900 xal γῆς, xal τῶν μεταξὺ
τούτων χτισμάτων τοῦ θεοῦ, xai δ.ὰ τοῦτο χοσµο-
χράτορα χαλεΐσθαι τοῦτον . ἅπαγε τῆς ἀσυνέτου
γνώμης { οὐ γὰρ ουτος ὁ χόσµος ἓν τῷ πονηρῷ χεῖ-
*3t* ὁ γὰρ μετρῶν τὸν οὐρανὸν σπιθαμῇ, χατὰ τὸν
προφήτην, χαὶ χατέχων thv vfv 6paxt, μόνος ἐστὶν
ὁ τούτων δημιουργός’ ἁλλ᾽ d παράχρησις τῶν by-
των, ἡ ἐμπαθῆς τῶν ἐφ᾽ ἡμῖν διοίχησις, ὁ χόσµος
τῆς ἁδιχίας, Ἡ ποντρὰ ἐπιθυμία, χαὶ dj ἁλαξονεία,
χαθά φησιν ὁ ἠγαπημένος τῷ Χριστῷ θεολόγος,
οὐχ ἔστιν ix τοῦ Πατρός. Οὗτος οὖν ὁ κόσμος ἓν τῷ
πονηρῷ χεῖται διὰ τῆς ἡμετέρας παραχρῄσεως καν
σφαλερᾶς διοιχῄσεως * xal οὗτός ἐστιν ὁ χόσµος,
οὗ χοσµοκράτωρ ἐστῖν ὁ Σατανᾶς, ὁ προχατηριθ-
μηµμένος τῶν παἈῶν ὄχλος, ὃς ix τῆς φ'λαµαρτή-

tia felle referta, per quam beHa et csedes per oninem
terram perpetrantur, przsertim in hac generatione
nostra, quia refrigescit charitas, peccaium vero ac-
crescit. Nos autem custodiamus nos in concordia,
incumbentes paci ad invicem servanda, el absti-
neutes ab omni iracundia, quie tam animas quai
corpora exitio devovet. Etiam, fratres obsecro
nobís iuvícem condonemus, si quis habet querelam
adversus proximum, sicut et Cbristus nobis condo-
navit ; ita ut non in solis Dei templis, sed in domi-
bus et in foro placidi manentes, unanimiter et uno
ore glorificemus Patrem nostrum qui est in οἱ»,
Enumeravi perniciosas illas passiones sive volu-
ptatem sive dolorem) parturiant; sed est et alia pas-
sionum series quz, dum dolorem afferunt, nullam
pariunt delectationem, sed velut quoddam ex con-
trariis commistum producunt, quales sunt ironia el
adulatio et dolus ct simulatio.

τὴν ἀφορμὴν, ὁποῖόν Eattv ἡ εἰρωνεία, χαὶ ἡ xola-

Videtis errorem et fallaciam bujus mundi quam
sit multiplex ? quot nos nalis circumveniat? quot
modis nos a Deo arce:t? Nam postquam nos sex-
centis imbuerit vitiis, a pace per eadem nos remo-
vet, ideo Dominus ipse dixit : Mundus in maliguo
positus est", » et mundi principem vocabat dialio-
lum ut rectorem tenebrarum bujus ssculi. Ab-it
enim ut censeatis malignum dominari in coelo et in
terra, et qua infra sunt Dei creaturis imperare, ct
propterea eum appellari mundi principem. Procul sit
tam insana cogitatio ! Non enim hic mundus iu mali-
gno positusest.Nam qui coelum palmo ponderat, prout
dixit propheta *, et qui terram tribus digitis appendit,
solus iste est eorum rector; sed rerum abuse, per-
ver-& nostrorum ministratio, mun.lus iniquitatis ,
concupiscentia mula, superbia, ut dixit dilectus Chri-
sto Theologus *, ista a Patre non suut, igitur hic
n:undus in maligno positus est propter nostram abu-
sionem eL pravam ininistrationem ; οἱ iste est mun-
dus cujus priuceps est Satanas et supra enumcerata
passionum turba, que, adjuvante maligno, ex pec-
catrice nostra nascitur conscientia, quibus illi qui se
per penitentiam non purificaverunt sui. principem

pevo; ἡμῶν γνώμης χτίζεται cuvepyt(a τοῦ πονη- D constituunt diabolum. Nos vero qui militi: Ch: isti

ροῦ * δι) ἧς οἱ ph διὰ τῆς µετανοίας ἐλευθερώσαντες
ἑαυτοὺς αὐτοχράτορα ποιοῦσιν ἑαυτῶν τὸν διάθο-
λον. ᾽Ἁλλ’ ἡμεῖς οἱ τῷ Χριστῷ συνταξάµενοι ποθἠ-
copsv τὸν ἄνιο χόσμον: ἐπιθυμήσωμεν τῆς Ev Y-
γελµένης ἡμῖν παρὰ Χριστοῦ βασιλείας ἁποστῶμεν
τῶν χατασπώντων τὴν Φυχὴν ἡδονῶν" φοδηθῶμεν
την ἠπειλημένην τοῦ πυρὲς γέενναν τοῖς φιληδό-
vet; φύγωμεν τὴν τρυφὴν, τὴν µέθην, τὴν τορ-
γείαν, τὴν πλεονεξίαν, τὴν ἀδικίαν, τὴν χενοδοξίαν,
τὴν ὑπερηφανίαν, τὸ μµῖσος, τὸν θυμὸν, τὴν ἆπαν-

θρωπίαν "διὰ ταῦτα Ὑὰρ ἄρχοντα φεῦ | filv αὐτοῖν

χαὶ τῷ χόσµῳ τὸν πονηρὸν ἐφιστῶμεν. Φύγωρεν

Σ1 Joan. v, 19, * Isa. x&, 49. * Joan. 18, 16.

nomen dedimus, supernum desideremus mundum ;
desideremus reguum nobis 2 Christo promissum; re-
cedamus a vitiis quae animem rrostram disturliunt: ti-
meamus geliennam quam Deminus voluptati deditis
minatus e$t ; fugiamus helluationem, ebrietatem,
fornicationem, avaritiam, iojustitiam, inanem glo-
riam, superbiam, odium, iram, inhurmanitatem ;
nam propterea, heu! nobis et mundo prinei,cm
imponimus diabelum. !Jgitur fugiamus errautens
hunc mundum mundique principem, et ostendamue
per opera nostra bona nos melipsos opera esse opti-
marum Dei manuum. Nam ita bene preseutibug

GREGORII PALAM/É
nur, ei promissis atque in tempore dandis pc- A οὖν τὸν πλάνον τοῦτον χόσμον xal xocpoxpicopa,

pibus fruemur bonis, qus nobis omuibus obtin-
e concedat gratia et clementia Domiui nostri Jesu
ri»ti, quem cum Patre et sancto Spiritu decet
ria in excula saeculorum. Amen.

καὶ δείξωµεν ἡμᾶς αὐτοὺς διὰ τῶν ἀγαθῶν ἡμῶν
ἔργων ἔργα ὄντας τῶν παναγάθων τοῦ Θεοῦ χειρῶν.

Οὕτω γὰρ xa τοῖς παροῦσι χαλῶς χρησόµεθα, xal
τῶν ἔπηγγελμένων χατὰ χαιρὺν αἰωνίων ἁπολαύσο-

v ἀγαθῶν ΄ Ov γένοιτο πάντας ἡμᾶς ἐπιτυχεῖν χάριτι xal φιλανθρωπίᾳ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ
οιστοῦ * μεθ’ οὗ τῷ Πατρὶ πρέπει δόξα σὺν ἁγίῳ Πνεύματι εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Αμήν.

HOMILIA XXXIV (1).

Ἱ venerabilem Domini et Dei ac Salvatoris nostri
Jesu Christi Trans(ormationem ; ubi probatur
quod in ea cst Lumen, increatum esse.

Laudamus, nos quoque ac adiniramur, msgnifi-
cuin hoc Dei opus oculis conspicuum cousideran-
les, omnem dico creaturam. Laudant οἱ admni-

189 OMIAIA ΛΑ’.

Εἰς τὴν σεπεὴν Μεταμόρφωσιν τοῦ Κυρίου xal

6εοῦ καὶ Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ * ἐν

ᾗ παράστασις, ὅτι εὸ κατ αὐτὴν φῶς ἄκει-

στόν ἐστι.

Επαινοῦμεν καὶ ἡμεῖς xai θαυμάζομεν ἄναθεω-
ροῦντες τὴν μεγαλουργίανταύτην τοῦ Θεοῦ, τὴν ὄρω
µένην ἅπασαν λέγω χτίσι. Ἐπαινοῦσι ταύτην καὶ

rautur scrutautes, eliam Grarcorum sapientes ; ve- B ῥαυμάτουσιν ἐξτρευνῶντες xal οἱ τῶν Ἑλλήνων 9999’.

rum nos quidem in ejus, qui condidit, gloriam; illi
veru contra rerum auctoris gloriam : « Servierunt »
enim dementi consilio «creature magis, quam Crea-
tori '*.» Sic nimirum et propheticas apostolicasque
ac Patrum voces cliam nos enucleamus, scd in
proximi utilitatem, inque divini Spiritus, qui
per propheias et apostolos ac Patres locutus est,
laudem ; conantür autem etiam exponere, qui pro
tcmpore prava baresis exsistunt antisiiles, in ου-
rut tamen damnum, qui illis crediderint, vereque
filei tamen, qui Spiritus vocibus contra Spiritum
abutantur, Quin ipsam queque Evangelii gratize do-
ctriuam, quie sublimis sit, senilibusque auribus at-
que auimis congrua, a Deo afflati Patres nostri suo
cre ac siylo exiplanantes 40 adaptantes etiam
nobis qui sumus imperfecti, convenicutem efficiunt :
haud sceus 3c matres filiorum amantes, solidiorem
uasticando escam, vel ipsis dum lactentibus utilem,
el quam facite excipiant digerantque, red/un! ; nam
ct huinor salivaque ex ore matruui corporat.um,
pueris cibus ellicitur; sensaque ex divinorum: Pa-
wum cordibus, iu escam audientiuui ac credentium
amnabus apposita proclive cedunt. Hominum. vero
nequam ac liiereticorum ora, veneno mortifero plena
sunt, quo verbis vite commisto, ipsa lizec mortifera
irconsiderate audicntibusingerunt. Caveanius, igitur
ab illis qui Patrum exposiuones non recipiunt, sed
a seipsis contraria iuduccre conantur ; ac qui voces
quidem in liitera positas se colere simulant, piain
vero intelligeutiam repellunt ; magisque fugiamus,
quam fugerit quis a facic serpentis. Nam serpens
quidem mordendo corpus, temporance necat, aui-
miau scparaus, quae est immortalis : hi vero ipsi
anima iuflxo morsu, a Deo abjungunt, quod est
æberua mors anima. iunnortalis. letiusmnodi igitur
Omni virtute fugianuus, ad cosque qui pia ac salu-
taria docent, ut Patrum traditionibus consona,
confugiamus.

Igtiusimedi vero res nunc dixi, easque exordio ad

!* Hom. i. 36.

'AXX ἡμεῖς μὲν εἰς δόξαν τοῦ xtvlsaveog, ἐχεῖνοι
δὰ χατὰ τῆς δόξης τοῦ χτίσαντος * « Ἐλάτρευσαν»
yàp ἁθλίως τῇ χτίσει παρὰ τὸν χτίσαντα. Οὕτω xal
τὰς προφητιχὰς xal ἀποστολιχὰς xal πατρικὰς φω-
νὰς διασαφοῦμεν καὶ ἡμεῖς, ἀλλ᾽ el; ὠφέλειαν τῶν
ἐντυγχανόντων, xal ὕμνον τοῦ διὰ τῶν Προφητὸν
xai ᾿Αποστόλων χαὶ Πατέρων λαλήσαντος Πνεύμα-
τος. Ἐπιχειροῦσι ταύτας διερμηνεύειν χαὶ ol. χατὰ
καιροὺς πονηρᾶς αἱρέσεως προϊστάμενοι, ἀλλ εἰς
βλάθην τῶν αὐτοῖς πειθοµένων, καὶ τῆς xav ac-
σέδειαν ἀληθείας ἀθέτησιν, ταῖς τοῦ Πνεύματος φω
val; κατὰ τοῦ Πνεύματος χρώµενοι. Καὶ αὐτὸν C.
σὺν τοῦ Εὐαγγελίου τῆς χάριτος λόγον ὑψηλὸν ὄντα,
xai πρεσδυτικαῖς ἀχοαῖς xai διανοίαις χατάλληλον,
οἱ θεοφόροι Πατέρες ἡμῶν, διὰ τῶν οἰκείων στοµά-
των, χαταλεαίνοντες, χατάλληλον αὑτὸν xal «elg

ἁ: ελέσιν ἡμῖν ἁπεργάτονται. Καθάπερ al φιλ-

παιδες μητέρες διαμασώμεναι τὴν στερεωτέραν
τροφῆν εὔιρηστόν τε xal εὐπαράδεχτον xal «ol;
ὑπομαδίοις ἔτι χατασχενυάζονσιν, ἐπεὶ xal vb ἐν
tol; στόµασι τῶν χατὰ σῶμα µητέρων ὑγρὸν εροφὴ
γίνεται τοῖς παισὶ, xal τὰ ἑ» ταῖς χαρδίαις τῶν Oso-
«όρων Πατέρων νοῄµατα, πρόσφορος τροφὴ Ὑίνεται
ταῖς τῶν ἀἁχουόντων xol πειθοµένων ψυχαῖς * «wv δὲ
ποντρῶν xat χαχοδόξων τὰ στόµατα loo γέµειθανε-
τιφάροσ. οὗ µιγνυµένου τοῖς ῥήμασι τῆς ζωῆς, ὂα-
νατηφόρα χαὶ ταῦτα τοῖς ἁπερισχέπτως ἀχούου 1t γί»
νεται.Φύγωμεν οὖν τοὺς τὰς Πατριχὰς ἐξηγήσεις

D ph παραδεχοµένου; ἀλλὰ παρ ἑαυτῶν πειρωμέ-

νους εἰσάχειν τὰ ἑναντία * xat τὰς μὲν τῷ
γράμµατι λέτεις περιέπειν ὑποχρινομένου.ς, τν
δὲ εὐσεδῃ διάνοιαν ἁπωθουμένους χαὶ φύγωμεν
μᾶλλον, ?) φεύχει τις ἀπὸ ὄφεως ὁ μὲν γὰρ ἕνδα
χὼν τὸ σῶμα θανατοῖ πρόσχα!ρα, τῆς ἁθανάτου qu-
χῆς χωρήσας ΄ οἱ δὲ «Tc ψυχῆς αὑτῆς λαθόµενοι
τοῖς ὁδοῦσι χωρίνουσιν αὐτὴν τοῦ θεοῦ, ὅπερ ἐσιὶ
θάνατος αἰώνιος τῆς ἀθανάτου ψυχἠς. Θεύγωμε οὖν
τοὺς τοιούτους πάση δυνάμει, xal προσφεύγωμεντοί
ὑποτιθεμένοις τὰ εὐσεθη καὶ σωτῄριᾶ, ὡς συνᾷδοντ
ταῖς llasgixalg παρ»δό:εσ..

Toavta δὲ νῦν εἶπον, xai ταῦτα «ροοιμιαδάµ

(1) Hanc homiliam cam sequenti jem ediderat Combcílsius in. Auctærio.

m» 3.77

425

HOMILIA XXXIV.

4t

πρὸς τὴν ὑμετέραν ἀγάπην, ἐπεὶ τὴν ἐπ᾽ ὄρους cs- A vestram dilectionem oravi, quod ho.lie venerandam

π:ἣν τοῦ Χρ.στοῦ Μεταμύρφωσιν ἑορτάζομεν afjus-
pov, xa περὶ τοῦ xat' αὐτὴν φωτὸς ὃ λόγος ἡμῖν,
χαθ᾽ οὗ πολύς ἔστι νῦν ἁγὼν τοῖς τοῦ φωτὸς πολε-
plo. Φέρε 6b μιχρὸν ἄνωθεν προθῶμεν τὰς ofjus-
pov ἀναγινωσχομένας Εὐαγγελικὰς φωνὰς εἰς àvi-
πτυξιν τοῦ μυστηρίου, καὶ τῆς ἀχηθείας παράστα-
σιν. « Μεθ) ἡμέρας EG πχραλαμθάνει ὁ Ἰησοῦς τὸν
Πέτρον xai Ἰάκωδον xai Ἰωάννην εὺν ἁδελφὸν αὖ-
τοῦ, xal ἀναφέρει αὐτοὺς el; ὄρος ὑψηλὸν κατ ἰδίαν,
xai μετςεμορφώθη ἔμπροσθεν αὐτῶν, xai ἔλαμφε τὸ
πρόσωπον αὐτοῦ ὡς Ó fioc. » Tout? δὴ τοῦ Κὐαγ-
Υελίου πρώτον χατιδεῖν ἀναγχαῖον, μετὰ ποίαν 190
ἡμέραν ὁ ἁπόστολος τοῦ Χριρτοῦ xol ἐὐαγγελιστὴς
Ματθαῖο; τὰς ἓξ ημέρας ἀριθμεῖ, μεθ) ἃς fj τῆς τοῦ
Κυρίου μεταμορφώσεως ἡμέρα ἐπέστη" μετὰ πλίαν
οὖν ; Μετ ἐχείνην, χαθ᾽ fjv δ.δἄσχων τοὺς ἑανυτοῦ
μαθητᾶς ὁ Κύριος, ἔλεχεν, Ὅτι μέλλει ὁ Υἱὸς τοῦ
ἀνθρώπον ἔρχεσθαι Ev τῇ δόξη τοῦ Πατρὸς αὐτοῦ,
xai προσετίθει λέγων * « "Ovi εἰσί τινες τῶν ὧδε
ἑστηχότων, οἵτινες οὗ μὴ γεύσωνται θανάτου, ἕως à;
ἴδωσι τὸν Υἱὸν τοῦ ἀνθρώπου ἐρχόμενον ἓν τῇ βασι-
λείᾳ αὑτοῦ * » δόξαν τοῦ Πατρὸς xai βασιλείαν &av-
φοῦ χαλῶν τὸ φῶς τῆς οἰχεία; µεταμορφώσεως.
Τοῦτο xal ὁ Εὐαγγελιστὴς Λουχᾶς ὑποδειχνὺς, καὶ
θαφέστερον ἐκτιθέμενος, ε Ἐγένοντο, qnot, μετὰ
τοὺς λόγους τούτους ὡσεὶ ἡμέραι ὀχτὼ, xal παρα-
λαθὼν τὸν Πέτρον καὶ Ἰάκωδον xai Ἰωάννην, ἀνέδη
εἰς τὸ ὄρος προσεύξασθαι * xal ἐγένετο Ev τῷ προσ-

Cliristi in monte transformationem soleniniter co.
limus, deque ejus lumine instituenda nobis oratio
est, in quod etiamnum lucis hostibus multum cer
lamen est. Ageigilur, parum initio οἱ a fronte, quz
l:guntur hodie , ponamus evongelicas voces , ad
mysterii explicationem ac astruendam veritatem.
« Post dies sex assumit Jesus Pelrum et Jacobum
εἰ Joannem, et ducit illos in montem excelsum, ct
transfiguratus est ante 605. Et resplenduit facies
ejus sicut sol *!. Hoc primum ος Evangelio perspi-
ciamus necesse est, undenam Christi apostolus et
evangelista Matthaeus sex dies enumeret, post quos
Dominice transforinationis dies advenerit. A quo
igitur die ? Ab eo scilicet, in. quo Dominus do-
cens discipulos suos alebat : « Venturum Filium
liominis in gloria Patris sui; » addiditque, dicens :
«Sant quidam de bic stantibus, qui non gustabunt
mortem, donec videant Filium hominis venientem
in regno suo **; » nempe Patris gloriam ac maje-
talem, suumque regnum, proprie lumen Transfor-
mationis vocans.

Hoc quoque Lucas evangelista insinuans mani-
festiusque exponens , « Facti sunt, inquit, post bos
sermones, fere dies octo. Et assumpto Jesus Petro
et Jacobo et Joanne, ascendit ip monteni, ut ora-
ret, Et facta est, dum oraret, species vultus ejus

εὖχεσθαι αὐτὸν τὸ εἶδος τοῦ προσώπου αὐτοῦ ἔτε- C alia ; et vestitus ejus albus refulgens **. » At quo-

pov, xat ó ἱματισμὸς αὐτοῦ λευχὸς ἑξαστράπτων. ».
Ἀλλὰ πῶς συμφωνοῦσιν ἀλλήλοις, 6 μὲν, ὀχτὼ φα-
νερῶς εἰπὼν τὰς μεταξὺ τῆς ἑπαγχελίας xal τῆς
ἐπιφανείας ἡμέρας, 6 δὲ, μεθ) ἡμέρας EE ; ᾽Αχούετε
xai συνίετε. "Oxvà ἐπὶ τοῦ ὄρους ἦσαν, xai ἓξ ἐφαί-
vevto, Τρεῖς οὗτοι, ΙἹέτρος xai Ἰάκωδος xai Ἰωάν-
vic, οἱ τῷ Ἰησοῦ συναναδάντες * εἶδον δὲ ἐχεῖ συνόν-
τας αὐτῷ καὶ σνλλαλοῦντας, xal τὺν Μωῦσην xol
tbv Ἠλίαν, ὡς εἶναι τούτους ἓξ, ἀλλὰ τῷ Κυρίῳ
πάντως ἁοράτως χαὶ ὁὃ Πατὴρ καὶ τὸ Πνεύμα τὸ
ἅγιον συνην ' ὁ μὲν μαρτυρῶν διὰ φωνῆς οἰχείας,
ἀγαπητὸν ὙΥἱὸν εἶναι τοῦτον ἑαυτοῦ * τὸ δὲ διὰ
τῆς φωτεινῆς νεφέλης συνεχλάμπον, καὶ τὸ τοῦ
Yloo πρός τε αὐτὸ xai τὸν Πατέρα συμφυὶς xoi
ἐνιαῖον τοῦ φωτὸς δειχνύον * τούτων γὰρ πλοῦτος ἡ
συμφυῖα, καὶ €» iv ἔξαλμα «τς λαμπρότητος ΄ οὗ”
φως οὖν ὀχτώ slew οἱ ἓξ. Ὡς οὖν ἓν τούτοις οὖδε-
μίαν διαφωνίαν ἔχει ὁ 1G πρὸς τὸν ὀχτὼ, οὕτως οὐδὲ
οἱ εὐαγγελισταὶ διαφωνοῦσιν, ὁ μὲν εἰπὼν , μεθ) ἡμέ-
pac ἓξ, ὁ δὲ Λουκᾶς, Εγένοντο μετὰ τοὺς λόγους
εούτους ὡς ἡμέραι ὀχτώ * ἀλλ ofóv τινα τύπον ἡμῖν
δι ἀμφοτέρων τούτων ἔξωχαν τῶν λόγων τῶν
àv τῷ ὄρει μυστικῶς Bpa xal ἐμφανῶς συνειλε-
γµένων. "Ióoc γὰρ ἄν τις οὕτω xaX κατὰ τὸ γράμμα
χαλῶς σκοπῶν, ὁμολόγους ἀλλήλους τοὺς θεοχήρυ-
χας ὀχτὼ γὰρ εἶπεν.ὁ Λουκᾶς ἡμέρας, οὗ διαφω-
νῶν πρὸς ἐχεῖνον, εἰπόνια μεί᾽ ἡμέρας E16, ἀλλὰ

nam modo inter se consentiunt, cum alter quidem
octo palam dies intercessisse dicat a pollicitatione
ad apparitionis diem, alter vero, « post sex dies, »
babeat? Audite oc intelligite. Octo erant in monte,
εἰ sex apparebant. Nimirum hil tres, Petrus et Ja-
cobus et Joannes, qui cum Jesu ascenderant , vi-
deruntque ibi versautes cuin Jesu, eique collo-
quentes, Moysen et Eliam : sed ei Pater et Spiritus
sanctus invisibili prorsus cum Domino ratione
eraut : aller quidem voce sua testatum reddens,
esse hunc Filium suum charissimum, alter vero
in nube lucida pariter effulgens, Filiique secun
οἱ cum Patre lucis conjunctignem ac unitatem
ostendens. Horum enim opulenfa conjunctio est
unaque splendoris prosultatio. Sic igitur sunt octo.
Quemadinodum igitor nihil bie dissonat senarius
&b octonario, sic neque evangelistaram ulla dis-
cordia est, quod alter dixerit, « post dies sex ; »
Lucas vero : « Facti sunt post hos sermones fere.
dies octo ; » sed utrisque velut spectandam nobis,
eorum qua secretius simul, et quz palam in monte
consociata essent, speciem dederc. Sic enim quis
ad litteram quoque rite considerans, inter se con-
cordes divinos praecones sdverterit. Octo uauque
dies dixit beatus Lucas, non ab eo dissidens, qui
« post ser dies, » dixerat; sed velut complexus,

. tui eam diem, qua sermones habiti essent, tum

*! Matth. «vit, 1 seqq. '" Mattb. vi. 97. !? Loc. ix, 98.

l'a1380L. Ga. CLI

1^

A21

dat intelligere, si quls solerter animum attendat.
Quamobrem etiam is praepositionem μετὰ, qua
diem sequentem significat, posuit ; Lucas vero di-
nisit. Non enim dicit, post dies octo, velut iiie,
« post. dies. sex, » scd, «.Facti sunt fere octo
dies. » Sic nihil sensu dissentanea cvangelistis
conscripta narrátio cst.

Quin et magnum xliquid atque mysticum, eo
Quod dissentire videntur, altrinsecus nobis insi-
ifuant. Ac, qmeso, dicendis animum adbhibete, quot-
uot ad summa semper altaque contemplationum
t nditis. Quid causz est, cur. alter quidem, « post
sex dirs. », dixerit, alter vero octonarii facta men-

tone etiam scptenarium superaverit? Idcirco. ni- B τῇ

mirum. quod spectaculum lucis Domíniez traus-
formationis sacramentum octavze est (futuri sciticet
$fculi ), post mundi sex diebus conditi requiem,
gensumque superatum, set in nobis modis eſſica-
cem, elucens. Quinque enim praediti sensibus su-
n;us, quibus si adilatur, qui in sensu est, prolatitius
sermo, scnariam nobis sensuum operationem vim-
que cflücit. Nedum *ero sensum superat, veruu
etiam sermonem omnem excedit, quod reguum
Dei digriis promissum est. Quàmobrem post pul-
ێhram horum, senis partibus exereitoruin, ces a-
onem (eujuá cessationis dignitate septima magni-
fice pollet) per octavam virtute ac facultate præ-

stactis operationis. regnum Dei elucet. Atque hanc e

Spiri:us virtutem, qua Dei regnum, his qui digni
exsistant, conspicitur, ut auctor est divus Lucas,
esiendens Domínus discipulis antea. dixerat :
« Sunt quidam de híc stantibus, qui non gustabuit
mortem, donec videant regnum Dei veniens in
virtute. » Idcirco nimirum, quod videntibus, vi-
dendi qux Inaspectabilia sunt, virtutem pr:eheat ,

prrpurgata eis lethifera animoque exitiosa lace,

qua peccatum — est. Efus vero güsins mali in ra-
tion^ ac pravitatis initium est; qua prepurgati
non gu-taut animi mortem , mente quoque ac
animo (ut cgo existimo) iinpolluti servati, virtute
futürz apparitionis.

« Saut quidam de hic stantibus; qui non gusta-
hunt mortein, donec víleant. regnam Dei venies
jin virtute. » Übique est hujusce rerum universitatis
Rex, acubiique est ejus regnum. Quare quod dicitur
venturum fegnum Dei, non aliande adveriire signi-
ficat, £ed ipsum manifestari virtute divini Spiritus.
Idcirco aiebat : « Veniens in virtute ; » quz virtus
non quovis modo quibusvis accedit, sed his qui
&tant eum. Domino, hoc est, qui firmi sunt. in
ejus fide, Petroque ct Jacobo et Joanní affines
sunt; quos videlicet Verbum prius ad montem
excelsum (supra humanam scilicet. objectionem)
sabduxerit. Nam ea quoque ratío est : « Cur Deus
in monte Informetur ac appareat ( juxtà eum qni
dicit) partim ipsé abs specala sma descendens;
partim vero a terrena nos humilitate attollens, ot

| GREGORII PALAM(E
qua Don inus transformajus cst ; utj et .Maulisus Α συμπεριλαδὼν καὶ την. ἡμέραν, καθ Qv ol λόγοι

p σονται θανάτου, ἕως ἂν ἴδωσι τὴν

ἐκεῖνοι ἐλέχθησαν. xai την ἡμέραν, καθ; fjv µείε-
μορφώθη ὁ Κύριος. ἃς xal ὁ Ματθαϊῖος votlv δίδωσι
τοῖς συιετῶς σχοποῦόι * διὸ xai ον, μετὰ, «o/0:-
σιν, τὴν ὑστεραίαν δηλοῦσαν, οὗτος μὲν εἶπεν, ἐν εἴ-
voz 6b ἀφῆκεν' οὐ γὰρ, μεθ’ ἡμέρας ὀχτὼ , φησὶν, ὡς
ἐκεῖνος μεθ) ἡμέρας ἕξ, ἀλλ, Ἐγένοντο ὡς ἡμέροι
ὀχτώ. Οὕτως οὐδὲν παρηλλαγμένον ἐν τῇ τῶν εὐχγ-
γελιστῶν ἱστοριχῇ διανοίᾳ.
᾽λλλὰ xal ἕτερόν τι µέγα τε xal μυστιχὸν δι
ἀλ)ήλων ἡμῖν ἐν τῷ δοχεῖν διαφωνεῖν ὑποφαίγονσ: *
καὶ δη προσέχετε τὸν νοῦν τοῖς ῥήθησομένοις, Suo
διαδατικώτεροι τῆν διάνοια». Διὰ cl γὰρ 6 μὲν μετὰ
E: ἡμέρας εἶπεν, ὁ δὲ ὑπερέδη xa τὴν ἑήδόμην, «82
ὀγδόής µνησθείς ; Αιότι τὸ µέγα θέαμα τοῦ φωτὺὸς
τῆς τοῦ Κυρίου Μεταμορφώσεως, τῆς ὀγδόης, τοι
τοῦ μέλλοντος αἰῶνός ἐστι τὸ µυστήριον, μετὰ τὴν
κατάπαυτιν τοῦ bv ἓξ ἡμέραις γεγονότος χόσµου, xoi
τὴν ὑπέρδαπιν τῆς χαθ ἡμᾶς αἰσθήσεως ἑξαδικῶς ἕνερ-
γούσης ἀναφαινόμενον * πέντε γὰρ αἰσθήσεις ἔχομεν,
προστιθέµενος δὲ ταύταις ὁ κατ αἴσθησιν προφορι«
xb; Ἰόγος, ἐξαδιχὴν xh» ἑνέργειαν ,τῆς. αἱτθήσεως,
μην ἀπεργάτεται. οὐ μόνον δὲ ὑπὲρ αἴσθησιν,
ἀλλὰ καὶ ὑπὲρ 191 λόγον ἁστὶν f ἐπηγγελµένη τοῖς
ἀξίοις τοῦ Θεοῦ βασιλεία" 8:à τοῦτο μετὰ τὴν καλὴν
ἀνενεργησίαν τῶν ἐταλικῶς τούτων ἑχτελουμένων,
Tc ἀνενεργτσίας τὸ ἀξίωμα ἡ ἑἐδδόμ ] πλουτεῖ, χατὰ
τὸν ὀνδύην δυνάµει χρείττονος ἑνεργείας ἡ βασιλεία
τοῦ θε(ᾷῷ ἀναλαἰνεῖαι. Καὶ ταύτην τὴν τοῦ θείου
fl;:55255; δύναμιν. 0€ ἧς ὁρᾶται τοῖς ἀξίοίς f) τῷ
θεοῦ βᾳσιλἑία, κατὰ τὸν Ὀεῖον Λουχᾶν ὁ Νύριος ἓν-
δὲ:χνύ..ε.ο; τοῖς μαθιταῖς πρὀεῖπεν, « Flsl τινεό
τών ὧδε ἑστηχύτων, οἵτινες οὗ p γεύσωνται θανᾶ-
tov, ἕως ἂν ἴδωσι τὴν βασιλείαν 100 Θεοῦ ἑληλυθυῖΐαν
ἐν δυνάμει. » τουτέστι, τῷ δύναμιν τοῖς δρῶσι παρα-
σχεῖν ἰδεῖν τὰ ἀθέατα, τῆς θανασίμον xat Ψυχολέθρου
προχαθάρασα Mz, τις ἐστὶν fj ἁμάρτία ταύτης
δὲ γεῦσίς ἐστιν ἡ tv τῷ λοχισμῷ τῆς xdxla; ἀρχὴ,
ᾗ: οἱ πρυχαθαρ/έντες οὗ γεύονται τοῦ κατὰ Φοχῆν
θανάτου, τῇ δυνάμει τῆς µε)λούσης ἐπιφανείας
ἀμόλυντοι τι ιρηθέντες, ὡς ἐγὼ νομίζω, xat τὴν διὰ-
νοιαν.

« Elal τινες τών ὧδε ἑστηχότων, οἵτινες οὗ ph Υεύ-
βασιλείαν τοῦ.
Θεοῦ ἑληλυθυῖαν ἐν δυνάµεε. » Πανταχοῦ εστίν ὁ τοῦ
παντὺς βασιλεὺς, xoi πανταχοῦ ἐστιν [fj βαφὺείς
αὐτοῦ, ὥστε τὸ ἔρχεσθαι τὴν αὐτοῦ βασιλείαν ob τὸ
ἄλλοθεν ἀλλαχόσε παραγίνεσθάι δηλοῖ, ἀλλὰ τὸ φα-
νεροῦσθαι ταύτην τῇ δυνάμει τοῦ θείου Πνεύματος *

διὰ τοῦτο ἔλεγεν, ἐληλυθυῖαν ἐν δυνάμει * ἥτις δύνα-
pite οὐχ ἁπλῶς τοῖς τυγοῦσιν ἐγγίνεται, &X tele
ἔστι χόσι μετὰ τοῦ Κυρίου, τουτέότι τοῖς ἑστηρ. pd- .
vot; ἐν τῇ πἰότει αὐτοῦ, xal τοῖς χατὰ Πέτρον xai
Ἰάχωδον καὶ Ἰωάννην, xal τούτοις ἀναφερομένοις
ὑπὸ τοῦ Λόγου πρότερον εἰς ὄρος ὑψηλὸν, δηλονότι
τῆς φυσ.κῆς ἡμῶν ταπεινότητος ὑπεραναδιδαξομέ;
vótz * ἐπεὶ xal διὰ τοῦτο 6εὸς ἐν grt, χατὰ τὸν dl-

πόν-α, φαντάξεται τὸ μὲν τοι χατ«δ:ἴνων αὐτὺς τῆς

420

MHOMILIA XXXIV.

490

οἰχείας ἀεριωπῆς, 2 δὲ ἡμᾶς ἀνάγων ἐκ τῆς κά- A velleviter capiatur a matura creata, et quantum

τωθεν ταπεινώστως, ἵνα χωρηθῇ μετρίως oov Υεν-
νητῃ φύσει, xal ὅσον ἀσφαλὲς ὁ ἀχώρητος. Ἡ δὲ
εοιαύτη φαντὰσία οὐ τοῦ vou χείρων, ἀλλὰ πολλῷ
χρείττων καὶ ὑψηλοτέρα, ὡς ἐγγινόμένη τῇ δυνάµε,
τοῦ θείου Πνεύματος. Οὺ γίνεται τοιγαροῦν χαὶ ἀπο-
γίνεται, οὐδὲ περιγράφεται οὐδ αἰσθητικῇ δυνάμει
ὑποπίπτει τὸ φῶς τῆς τοῦ Κυρίου μειἀμορφώσεως,
εἰ xai δι ὀφθαλμῶν σωματικῶν ἑώραται, xal πρὸς
ὀλίγων χρόνον, χαὶ ἓν βραχείᾳ τοῦ ὄρους. πορυφῇ,
ἀλλ ἀπὸ τῆς σαρχὺς ἐπὶ τὸ Πνεῦμα τηνικαῦτα
“κατὰ τὺν εἰπόνία, « Mevt6naav οἱ τοῦ Κυρίου μύαται
vf ἐναλλαγῇ τῶν αἱσθήσεων, fjv αὐτοῖς τὸ Πνεῦμα
ἑν[ργῆσε,» καὶ οὕτως εἶδον, οὗ τε xal ἐφ᾽ ὅσον ἔχα-
ρίσατο τούτοις fj τοῦ θείου Πνεύματος δύναµις, τὸ
ἀπόῤῥητον Exslvo φῶς.

*O μὴ συνιδόντες οἱ νῦν εἰς τοῦτο βλασφημοῦντες,
αἰσθητιχῇ τς xax κτιστῇ δυνάµει τοὺς ἐχχρίτους τῶν
ἀποστέλων ἰδεῖν ᾠήθησαν τὸ φῶς τῆς τοῦ Κυρίου
μεταμορφώσεως, xal διὰ τοῦτο χαταςπᾷν ἔπιχει-
ςοὖσιν εἷς κτίσμα pb µόνον τὸ φῶς ἐχεῖνο, τὴν τοῦ
θεοῦ δόξαν xaX βασίλείαν, ἀλλὰ καὶ τὴν δύναμιν τοῦ
θείου Πνεύματος, δι fc τὰ θεῖα τοῖς ἀξίοις ἀποχα-
λύπτεται. Οὐ γὰρ fixoucav, 3) οὐκ ἐπίστευσαν Παύλῳ
λέγσντι «Α ὀφθαλμὸς οὐκ εἶδε, χαὶ οὓς ohx ἥκουσε,
χαὶ ἐπὶ χαρδίαν ἀνθρώπου οὐκ ἀνέδη, ἃ ἠτοίμασεν
'& θεὺς τοῖς ἀγαπῶσιν αὐτὸν, ἡμῖν δὲ ἁΓεχάλυφψεν 6
θιὸς διὰ τοῦ Πνεύματος αὐτοῦ: τὸ γὰρ Πνεῦμα
ἐρευνᾷ καὶ τὰ βάθη τοῦ θεοῦ. » "AAA τῆς ὀγδόης
ἑχιστάσης, χαθάπερ εἴρηται, παραλαθὼν ὁ Κύριος
tiw Πέτρον xai Ἰάχωδον καὶ Ἰωάννην, ἀνέδη εἰς
4b ὄρος προσεύξασθαι * ἀεὶ γὰρ f) πάντων, xal αὐ-
τῶν τῶν ἀποοτόλων, 1934 ἀποχωρῶν µόνος προσ-

ηύχετο, καθάπερ ἠνίκα τοὺς πενταχισχιλίους σὺν
Ίνναιξὶ χαὶ παιδίοις πέντε ἄρτοις xal δνσὶν ἰχθύσιν
ἑξέθρεφε πάραντα γὰρ πάντας ἁπολύσας, καὶ τοὺς
μαθητὰς πάντας ἀναγκάσας ἐμθῆναι εἰς τὸ πλοῖον,
αὐτὸς ἀνέδη εἰς τὸ ὄρος προσεύξασθαι * f) συµπα-
ῥαλαμδόνων ὀλίχους, xal τοὺς τῶν ἄλλων ὑπερέ-
χονεας μεθ) ἑαυτοῦ * xàl τοῦ σωτηρίου γὰρ πάθους
προσάγοντὀς, τοῖς μὲν ἄλλοις μαθηταῖς qno, Καθί-
cats ὧδε, ἕως προσεύξοµαι' παραλαμθάνει δὲ τὸν
Πέερον χαὶ Ἰάχωδην καὶ Ἰωάννην μεθ᾽ ἑαυτοῦ. Τού-
τους οδύ κλνταῦθα póvtug παραλαδὼν, ἀναφέρει εἰς
ὄρος Ὀψηλὸν x&v ἰδίαν, καὶ μετεμορφώθη ἔμπρο-
σθεν αὐτῶν, εουτέστιν αὐτῶν ὀρώντων. Tl ἐστι, Με-
«εµορφώθη ; φηδὶν ὁ Χρυσόστομος θεολόγος. Παρή-
. wotttv, ὡς εὐδόχήσεν, OM yov τῆς θεότητος, xai τοῖς
ap Elecge τὸν ἐνοιχοῦντα Θεόν. "Evyé£vexo γὰρ

kv τῷ προσεύχεσθαι αὐτὸν, ὡς ὁ Λουχᾶς φησι, τὸ
εἶθος αὐτοῦ ἕτερον λάμφαν ὥσπερ fio; ὡς ὁ
Ματθαίος γράφει. Ὡς Άλιος δὲ εἶπεν, οὐχ ἵνα αἰσθη”
*hvy ἐννοήση. τις τὸ φῶς ἐκχεῖνο, ἅπατι τῆς κατὰ
νοῦν ἁδλεψίας τῶν μηδὲν τῶν xav αἴσθηαιν qa
µένων ὑψηλότερον ἐννοεῖν δυναµένων | ἀλλ ἵνα γνῶ»
μεν, ὅτι ὃ «elo xav αἴσθησω ζῶσι, xal δι’ αἰσθή-
σεως ὁρῶσίν 'ἐσειν 6 ἥλιος, τοῦ-ο τοῖς κατὰ πνεῦμ1
ζῶσε, χαὶ ἐν πνεύµατι ὁρῶσίν ἐστιν ὁ Χριοτὸς

illi tutum. est, qui ipse capi non potest ac intom-
prehensibilis est. » Ejuscemodi autem | informaitio
nihil intelligentia deterior est, sed longe prastan-
tior ac sublimior, «ut quie. divioi Spiritus virtute
fiat, ejusque impressio exsistat. Nen itaque accedit
ac decedit, aut circumscribitur, vél sub sensus
facultatem cadit lumen Dominiez transformatie-
nis ; tametsi oculis corporeis visum cst, atque id
ad modienm tempus, et in montís exiguo vertice ;
sed juxla eum qui ait ; t À carne ad spiritum tune
translatí Domini discipuli sunt, sensuum immuta-
tione; quam in illis Spiritus fecit. » Inque eum
modum viderunt, cujus illis et quantum commer-
cium indu'sit, ipexplicabilis illius luminis, divini
Spiritus. virtus.

Quod non intelligentes, qui nunc in illud bl:s-
phemant, sentiendi creataque. virtute , apostolorum
praecipuos arbitrati sunt. vidisse lumen Dominice
transformationis; eamque ob rem in creatoruin
sortem detrahere conantur nedum lumen . illud
(Dei scilicet majestatem et regnum), verum etiam
divini Spiritus virtutem, qua divina nmiauifestat
his qui digni sunt. Non enim audiverant aut Paulo

non crediderant di enti, « Oculus non vidit, auris

non audivit, in nullius hominis cor descendit quod

Deus diligentibus ipsum przparavit ; nobis 3uyem
per Spiritum suum revelavit. Spiritus enim Dei
abyssos scrutatur.» Die autem octava, sicut dictum)

C est, Dominus Petrum assumpsit et.Jacobum et

Joannem et, preces facturus, montem coascendit.
Quoties enim precari volebat omues, imo apo-
stolos ipsos a se removit, ut quando quinque

. millibus virorum, mulierum ac infantium quinque

paues ac duo pisces danJo famem cxemit. Sta-
tim enim omnibus dimissis, discipulos suos navius
conscendere jussit, dum ipse in montem perrexit
oraiurus. Sepe etiam paucos eosque prestantissi -
mos elegit. Nam passionis su: tempore appropin-
quante, cxteris discipulis dixit, Manete hoc in
loco,donec preccs fecero ; assumpsit autem Petrum,
Jacobum et Joannem. Hos igitur soles cum as-
sumpsisset, in allum montem secessit, « et. traus-
formatus est aute eos, » hoe est, ipsis cernentibus ,
illis coram. Quid est, « Transformatus est, » ait
aureo orc Theologus ? « Tantisper aperuit modicum
aliquid deitatis, uti placuit, ac discipulis Deum
inhabitantem ostendit. Facta enim est duu oraret,
ut ait Lucas, species ejus alia; splendens ut sol,»
ut Matthieus. scribit. « Ut sol » sutem dixit, non
ut aliquis lumen illud cjustpodi arstimct, quod sensu
capiatur (apage inentis czcitatem eorum qui illts
que sensu percipiuntur nihil sublin:ius cogitaro
pessuut), sed ut intelligaunus , quod sol est, bis
qua sensu vivunt sensuque consp.ciunt, id Chri-
stum ut Deum ease, his qui spiritu vivuut et spi-
ritu vident; nec opus esse alio Jumine in Dei vi-
sione bis qui divinis dotibus pr.editi sunt (1).

(4) Ma Massaliani Deum ipsum humana quas) iu luetria 4 se jactant videri.

8l

GREGORII PALAMJE

432

AEternis enim ipse Deus lumen est, et non aliud. A ὡς θεὺς, xal ob χρεία tol; θεοειδέσιν iv tjj Oso-

Quid enim lio opus lamine his qui maximo illo
lumine freti sunt ? Dum autem oraret, sic effulsit,
arcanunique illud lumen arcana ratione primis
apostolorum (eum el summi proplietarum ades-
sent) mauife-tavit; ut ostenderet oraliorem pa-
rentem esse beati illius spectaculi, noverimusque
virtutis cum Dco necessitudine ac mentis cum illo
unioue splendorem hunc parari ac apparere : qui
cunctis priheatur ac videatur, qui bonorum ope-
yum diligentia, sinceraque oratione continue in
Deum intendant, « Vera. enim pulchritudo, inquit,

summeque amabilis, solo mundo videri animo po-

test; » qu» videlicet. circa divinam beatamque
naturam est. Cujus fulgoribus atque gratiis qui
intendit aciem, ejus velut floridum quoddam jubar
(eo imbuta ejus pupilla) percipit. Quamohrein
etiam Moyses cum Deo fabulando '*, vuttu clarifi-
catus est. Videtis Moysem quoque, cuim ascen lis-
set in montem transformatum esse, atque ita Do-
mini gloriam vidisse? Verum passus ille est
transformationem, non est operatus, juxta eum
qui at : « ln boc me modo fert temperatus. veri-
L.fis fulgor radiusque, ut Dei splendorem tum vi-
deaw, (um patiar. » Enimvero Dominus noster
Jesus Christus illum a se splendorem hahebat.
Unde nec ipse opus oratione babebat, quo
divina luce corpus splendesceret; sel osten-
debat uude sanctis Dei splendor accederet, 4ο qua
illis rat:one videndus esset, Nam et. « Justi fulge-
bunt sieut sol. in. regno Patris eorum 15. » sicque
toti divina lux effecti, tanquam divinz lucis ger-
mina, Christum videbunt, qui divina atque arcaua
ratione lucis fulgoribus prafulsit; cuJus ex deitate
claritas natura procedeus, corporis quoque com-
munis in. Thabor monsteabatur, ob unitatem ac
singularitatem persous. Sic nimirum et vultus
' ejus, ejuscemodi lucis munere, tanquam 501 splen-
duit, Qui autem inter nos Grzcanica eruditione
ac seculari profanaque sapientia gloriantur, nec
viris spiritualibus in Spiritus doctrinis morein
gerere omnioo, sed et rebellare, in animum indu-
cunt, dum luwen audiunt Dominice in monte
trausforinationis, quod apostoli oculis viderunt,
ad lumen statim sensile ac creatum. devehuutur,
in illudque detrabunt, iimimateriatum illud inocci-
duumque 26 ternum lumen, quodque nedum
Sensum, Scd et mentis vim omuem excedit ; ho-
mines scilicet in. terra versantes , ac qui supra
terrena nibil cogitare possint. Tametsi is ipse; qui
eo fulsit lumine, increatum anie ostendit, quod
Dei regnum appellarit. Non eniin Dei regnum ser-
vum est ei creatum. Solum enim universorum
nullius imperio mancipabile atque invictum est,
omueque teinpos excedens ac evum : « Neque fas,
inquit, est, Dei regnuimn ullis ceeptum sæculis esse
aut teniporibus, aut ab eis attingi. » Hoc nosillorum
Credimus livreditatem. esse, quí. salute donantur.

* ExoJ. aax.v, 29. 2 Mati, ain, 45

nia quib; ἑτέρου» sol; áp ἀῑδίις αὐξός

"ἐστι φῶς 09x ἄλλο * τί γὰρ δεῖ φωτὸς δ.υτἑέρον

τοῖς τὸ μέγιστον ἔχουσιν;: Ἐν τῷ προσεύχεσθαι δὲ
οὕτως ἔλαμφε, xal ἀνεχάλυφεν ἀποῤέήτως τοῖς τῶν
μαθητῶν ἐκχρίτοις τὸ ἀπόῤῥητον ἐχεῖνο φῶς, τῶν
"ἄχρων προφητῶν συνόντων, ἵνα δείξῃ πρόξενον οὗ-
σαν τὴν προσευχην τῆς µαχαρία; ἑχείνης θέας, xal
µάθωμεν, ὅτι διὰ τῆς πρὸς θεὸν κατ ἀρετὴν ἐγχύ-
τητος, Xal τῆς πρὸς αὐτὸν χατὰ νοῦν ἑνώσεω., fd
λαμπρότης ἐγγίνεται καὶ ἀναφαίνεται ἑχείνη, πᾶσι
διδοµένη τε xal ὁρωμένη, τοῖς δι ἀγαθοεργίας
ἀχριθοῦς, xal διὰ προσενχῆς εἰλικρινοὺῦς, άνατεινο-
µένοις ἁδιαλείπτως πρὸς Θεόν. Κάλλος γὰρ, φησὶν,
ἁληθινὸν xat ἑρασμιώτατον µόνῳ τῷ τὸν νοῦν xe-

B καθαρμένῳ θεωρητὸν τὸ περὶ τὴν θείαν χαὶ paxa-

ρίαν φύσιν ἑἐστὶν, οὗ ὁ ἑνατενίσας ταῖς µαρµαρ.-
Yol; xai ταῖς χάρισι µεταλαμθάνει τι ἀπ αὗτο",
ὥσπερ αἴγλην τινὰ ἀνθηρὰν, εἰς -ἣν οἰχείαν ὄψ.ν
ἀναχρωννύμενος * ὅθεν xal Μωῦσῆς ἐν τῷ ὀμιλεῖν
Θεῷ ἐδοξάσθη τὸ πρόσωπον. Ὁρᾶτε ὅτι καὶ Μωῦ-
of; μετεμορφώθη ἀναθὰς εἰς τὸ ὄρος, xal οὕτως
εἴδε τὴν δόξαν Κυρίου; Αλλ) ἔπαθε τὴν µεταμόρ-
φωσιν, o0x ἐνήργησε * χατὰ τὸν λέγοντα, Εἰς τοῦτο
μὲ φέρει τὸ µέτρ:ον ἐνταῦθα φέγγος τῆς ἀληθείας,
λαμπρότητα θεοῦ χαὶ ἰδεῖν καὶ παθεῖν. Ὁ δὲ Κύ-
ριος ἡμῶν Ἰηοοῦς Χριστὸς οἴχοθεν εἶχε τὴν λαμ-
πρότητα ἑἐχείνην - διὸ οὐδὲ προαευχῆς αὐτὸς ἐδεῖτο,
θείῳ φωτὶ λαμπρυνούσης τὸ σῶμα, ἁλλ' ὅθεν τοῖς

c ἁγίοις ἡ λαμπρύτης τοῦ θεοῦ προσγενήσεται, χαὶ

ὅπως αὐτοῖς ὀφθήσεται ὑπεδείχνν * λάμψονσι γὰρ
καὶ οἱ δίχαιοι ὡς λισς àv τῇᾗ βασιλείᾳ τοῦ [laco
αὐτῶν, καὶ οὕτω φῶς ὅλοι γεγονότες θεῖον, ὡς θείου
φωτὸς γεννήµατα, τὸν θείως ἁποῤῥήτως ὑπερλάμ-
ποντα ὄψονται Χριστὸν, οὗ ἐκ τῆς θεύτητος fj δόξα
φυσιχῶς προϊοῦσα, xowh xal τοῦ σώματυς bv Θα-
6δὼρ ἑδείχνντο , διὰ τὸ ἐνιαῖον τῆς ὑποστάσεως.
Οὕτω xal διὰ τοιοότου φωτὸς τὸ πρόσωπον αὐτοῦ
ὡς ὁ Ίλιος ἔλαμφεν. Οἱ δὲ τὸν ἝἛλληνα λόγον καὶ
thv τοῦ χόσµου τούτου σοφίαν ἐφ᾽ ἡμῶν αὐχοῦντιες,
xal τοῖς πνευματινοῖς ἀνδράσιν ἐπὶ τῶν τοῦ Πνεύ-
pato; λόγων μὴ πειθαρχεῖν ὅλως, ἀλλὰ xal ἀνταί -
βειν προῃρηµένοι, φῶς 193 ἀκχούοντες τῆς ἐκ Bpocc
τοῦ Κυρίου μεταμορφώσεως, τὸ τοῖς ἁποστολικοίς

D ὀφθαλμοῖς ἑωραμένον, εἰς τὸ αἰσθητὸν εὐθὺς xal κτι-

στὸν κατάγονται φῶς, xal κατασπῶσιν εἰς τοῦτο τὸ
ἄῦλον καὶ ἀνέσπερον xal ἀῑδιον xal μὴ µόνον ὑπὲρ.
αἴσθησιν, ἀλλὰ xal ὑπὲρ vouv. ἐχεῖνο qux, αὐτοὶ
χάτω χείµενοι, καὶ μηδὲν ὑπὲρ τὰ πρὀσχεια νοεῖν
δννάμενοι * καίτοι αὐτὸς ὁ χατὰ τοῦτο λάμψας ἄχτι.
στον ὃν προαπέδειξεν αὐτὸ, βασιλείαν τοῦτο καλέ-
σας τοῦ Θεοῦ ' οὐ váp ἐστιν ἡ βασ.λεία τοῦ , θεοῦ
δούλη χαὶ χτιστή " µόνη yàp πάντων ἁδασ[ίλευτος
καὶ ἀήττητος, xal χρόνον παντὸς xal αἰώνος ἐπ'-
x£tv2 * χαὶ οὗ θέµις, φησὶν, ἦρχθαι f| φθάνεσθαι zb
αἰώνων ἢ χρόνων τὴν τοῦ Θιοῦ βασιλείαν. Ταύτη,
δὲ πιστεύομεν εἶναι την τῶν σωζοµένων ἆΧληρονο-.

μίαν.

us

HOMILiA XXXIV.

At

"Exs δὶ χαὶ μεταμορφωθεὶς ὁ Κύριος ἔλαμφε, A.— Quandoquidem vero etiam Dominus trausforma-

xa τὴν δ/ξαν καὶ τὴν λαμπρότητα xal τὸ φῶς ἔδει-
ξεν ἐχεῖνο, xal ἥξει πάλιν οἷος ὤφθη τοῖς μαθηταῖς
iv τῷ ὄρει, ρα προσελάθετό τι φῶς, xo alc τοὺς
αἰώνας ἵξει, ὃ πρότερον οὐκ εἴχενκ ΄Απαγε τῆς βλα--
enulac ὁ γὰρ τοῦτο λέγων τρεῖς φύσεις ἐπὶ τοῦ

Χριστοῦ δοξάσει, τήν τε θείαν xal τὴν ἀνθρωπίνην, ᾿

xai τὴν τοῦ φωτὸς ἐχείνου, τοιγαροῦν οὐχ ἑτέραν,
ἀλλ᾽ ἣν εἶχεν ἀφανῶς λαμπρότητα ταύτην ἐφανέ-
ρωσεν. Elye δὲ ὑπὸ chv σάρχα χεχρυµµένην τὴν
λαμπρότητα τῆς φύσεως τῆς θείας. οὐχοῦν τῆς θεό-
τητός ἐστι τὸ φώς ἐχεῖνο, xal ἄχκτιστόν ἐστιν. ἐπεὶ
χαὶ μετεμορφώθη Χριστὸς χατὰ τοὺς θεολόχους, Φὐχ

ὃ οὐχ ἦν προσλαδόµενος, οὐδὲ εἰς ὅπερ οὐχ fjv µετα- .

6αλόμενος, ἀλλ ὅπερ ἦν τοῖς οἰχείοις μαθηταῖς
ἐκφαινόμενος. διανοίγων τούτων τὰ ὄμματα, xal ix
τυφλῶν ἐργαζόμενος βλέποντας. ᾿Ορᾷς ὅτι πρὸς τὸ
φῶς ἐχεῖνο τυφλοί claw οἱ κατὰ φύσιν ὁρῶντες
ὀφθαλμοί; Οὐχοῦν οἶδὶ τὸ qux; ἐχεῖνο αἰσθητὸν, οὐδὲ
οἱ ὀρῶντες αἰσθητικοῖς ἁπλῶς ἑώρων ὀφθαλμοῖς, ἀλλὰ
μετασχενασθεῖσι τῇ δυνάµει τοῦ θείου Πνεύματος.
Ἐνηλλάγησαν οὖν, xal οὕτώ τὴν ἑναλλαγὴν εἶδον,
οὐχ ἣν ἁρτίως, ἁλλ’ ἣν ἃξ αὐτῆς τῆς προσλήψιως
ἔλαδε τὸ ἡμέτερον φύραμα, θεωθὲν τῇ ἑνώσει τοῦ
Λόγου τοῦ θεοῦ. Ἐντεῦθεν xai ἡ tv παρθενίᾳ συλλα-
6οῦσά τε χαὶ τεχοῦσα ξένως τὸν ἐξ αὑτῆς τεχθέντα
σαρχοφόρον θεὸν ἐπέγνω', xel Συμεὼν ὡς βρέφος
τοῦτον μετὰ χεῖρας λαθὼν, χαὶ fj πρεσθῦτις "Άννα
προσυπαντήσασα * διεφαίνετο yÀXp οἷον δι ῥελίνων

tus splenduit, illamque claritatem (seu majestateni)
et splendorem ei lumen ostendit , rursusque ven-
turus. est,. qualis in monte discipulis apparuit ,
ergone lumen aliquod assumpsit et in zternum
babiturus est, quod prius non haberet? Apage
bla«phemiam. Nam qui hoc dicit, ires in Christo
naturas opinabitur, tum scilicet divinam auque
humanam, tum et lucis illius. Non igitur aliam,
sed quam occulte habebat, claritatem hanc ma-
nifestavit. Habebat autem sub carne latentem
splendorem divinse nature. Ergo divinitatis est
lamen illud, et increatum est. Quan/'oqui.lem
etiam ex theologorum doctrina Cliristus transfor-
matus est, nou assumendo quod non erat, nce
quod in illud immulatus sit, sed manifestando
suis discipulis id quod erat, nempe illarum ape-
riens oculos, et ex csecis reddens videntes. Vides,
ad illam lucem quod attinet, 63606 esse acutos,
qui ex natura rationibus vident? Ergo oo illud
quidem lumen sensile est, neque videntes oculis
sentiendi vi quoquo modo praeditis videbaot, sed
qui virtute divini Spiritus essent immutat, Immu-
tati itaque sunt, inque eum modom immutationem
viderunt, nou quam tunc recens, sed quam ab ipsa
assumptione nostra nacta conspersio sit, qu;e Dei
Verbi unione deitate imbuta sit. llinc quoque qus
in virginitate inaudita ratione concepit peperitque,
ex se natum Deum in carne agnovit; Symeon quo-

ὑμένων ἡ θεία δύναμις διαυγάζουσα τοῖς ἔχουσι τοὺς-ϱ que qui eum tanquam infautem ín manus susce-

ὑγθαλμοὺς τῆς καρδίας χεκαθαρµένους,
cehat enim velut per tenues membranulas vitreas
eculos cordis mundos haberent.

Τί δὲ xai τῶν ἄλλων ἀπολαμθάνει τοὺς χορυφαίους,
zal ἀνάγει τούτους, xal κατ’ ἰδίαν μόνους; "Iva τι
πάντως ὑποδείξῃ μέγα τε xal μυστιχόν. Πῶς οὖν μέγα
x1: μυστικὸν dj τοῦ ᾳἰσθητοῦ φωτὸς θέα, ἣν absol
ες οἱ ἑχχεγέντες καὶ πρὶν ἀναχθῆναι, xal σὺν αὖ-
τοῖς οἱ χάτω λειφθέντες εἶχον,; Τίς δὲ αὐτοῖς χρεία
χαὶ Πνεύματος δυνάµεως, xal τῆς δι’ αὐτῆς προα-
θήκης fj ἐναλλαγῆς ὀμμάτων πρὸς τὴν τοῦ φωτὸς
ἐκεί,ου θέαν, εἶπερ αἱσθητὸν «s χαὶ χτιατόν. IIo
δὲ δόξα χαὶ βασιλεία τοῦ Πατρὸς xal τοῦ Πνεύματος
τὸ φῶς τὸ αἰσθητόν; Πῶς 6' iv τῇ τοιαύτῃ δόξη xal
β1ᾳιλείᾳ χατὰ τὸν μέλλοντα αἰῶνα Ἶξει ὁ Χριστὸς,

ὅτε οὐχ ἀέρο;, ο) φωτὸς, o) τόπου χρεία xal τῶν p) ritus

ποιούτων, ἆλλ ἀντὶ πάντων χατὰ τὸν ᾿Απόστολον
ἡμῖν ἔσται ὁ θεός, El δὲ ἀντὶ πάντων, χαὶ ἀντὶ φω-
εὓὺς πάντως) ὅθεν δείχννται πάλιν xal τὸ qu; ἐχεῖνο
τῆς θεότητος v: ἔπεὶ xal ὁ θεολογιχώτατος τῶν
ἐδαγγελιατῶν Ἰωάννης διὰ τῆς ᾽Αποχαλύψεως ἑκ-
φαίνει,, ὡς fj μέλλουσα xal µένουσα ἐχείνη πόλις,
« 00 χρψαν ἔχει τοῦ ἡλίου οὐδὲ τῆς σελήνης, ἵνα
Φαίνωσιν ἓν αὑτῇ' ἡ γὰρ δόξα τοῦ θεοῦ ἐφώτισεν αὐ-
τὴν, xal ὁ λύχνος αὐτῆς τὸ ἀρνίον. » 1394 "Ap' οὐ
qavtpus ὑπέδειξεν ἡ μῖν x&xel τὸν ἓν θαδωρίῳ νῦν µε-
ταμορφωθέντα θείως Ἰησοῦν; ὃς ἔχει μὲν ὡς λύχνον

" [Cor. xv, 28. '" Apoc. σσ, Σ4.

perit anusque Anna quz et ipsa occurrerit, Elu-.
divina virtus, illis affulgens ac irradians , qui:

Quid vero etiam causam est, cur e reliquorum
choro principes assumit, ac subducit, eosque seor-
sum solos? Nimirum ut quidpiam magnum ins
nuet asque mysticum, Quonam igitur modo magnum
ac mysticum sepsilis lucis couspectus, cujus ipsi
quoque electi, priusquam subducerentur , copiam
habebant, ac cum illis qui relicti fuerunt? Quid
vero eiiam illi opus Spiritus virtute, ac qua per
eam erat, accessionis, seu oculorum immutationis,
ad lumen illud intuendum, siquidem ejusmodi erat
quod sensu perciperetur atque creatum exsistebat ?
quomo autenj majestas et regnum Patris ac Spi-

umen quod sensu percipitur? Quo posireino
modo in ejusmodi majestate et regno in futuro sz-
culo vepiel Christus, quando "nec aere, nec luce,
nec loco opus erit, seu aliorum ejus generis, sed,
teste Apostolo '*, Deus erit nobis pro omnibus?
Siu autem pro omnibus, omniuo etiam pro lutni-
ne. Unde rursus probatur, illud quoque lumen e&
se deitatis. Nam et evangelistarum Joannes divina
doctissimus per revelatiopem ostendit, futuram :
ac manentem illam civitatem, « non bahituram opus
sole aut luna, ut in ea luceant : claritas enim Del
illumipabit eam ; et lucerna ejus est Agnus '*. » Nun

rio divine Liansformatus sit? qui utlucer- -

Jem corpus babeat ; lncis autem loco, quz

', his qui una ascenderant, discipulis cla-
itatis effulsit. Quin et de civitatis illius in-
idem τε Non egebunt lumine lucernz et lu-

lis, quoniam Dominus Deus illuminabit super

4 nor ultra non erit!*,» Quodnam igitur
penes quod non est immutatio aut vicissitu-
obumbratio !*? Quodnam illud lumen inverti-
inocciduumque? Nonne deitatis jumen ? Sed
Oyses atque Elias(ac precipue Moyses, qui
8 esset, non in corpore ageret), quonam modo
sunt ac clarificati per lumen sensibile ? Nam
quoque « visi tunc in majestate, dicebant exces-

τοῖς συνανα...

τῶν ἑνοιχούντων τῇ πόλει »..

« Οὐχ ἔξουσι χρείαν φωτὸς λύχνον, xaX φωνων ,

ὅτι Κύριος ὁ θεὺς φωτίσει ἐπ) αὐτοὺς, xal vut οὖχ
ἔσται ἔτι. » Τί οὖν τὸ φῶς τοῦτο, παρ ᾧ οὖκ ἔστι
παραλλαγὴ, f| «porc ἀποσχίασμα; Tl τὸ ἄτρεπτον
καὶ ἀνέσπερον τοῦτο φῶς; ἄρ᾽ οὗ τῆς θεότητος:
Αλλά xal ὁ Μωῦσῆς xal ὁ Ἡλίας, χαὶ μάλιστα ὁ
Μωῦσῆς Φυχ] ὑπάρχων οὐκ ἑνσώματος, πῶς ὤφθηε
σαν xal ἑδοξάσθησαν δι αἰδθητοῦ φωτός ; χαὶ οὗτοι
Υὰρ ὀφθέντες ἐν δόξῃ τηνιχαῦτα ἕλε rov τὴν ἔξοδον,
fv ἔμελλε πληροῦν tv. Ἱερουσαλήμ. Yo δὲ χαὶ ἓπέ-
ἵνωσαν οὓς οὕπω πρότερον εἶδον οἱ ἁπόστολοι, cl
μὴ τῇ ἁποχαλυπτικῇ δυνάµει τοῦ φωτὺὸς ἑχείνου ;

m, quem completurus erat in Jerusalem'*.) Quomodo vero etiam agnoverunt apostoll, quos num-
iam ante viderant, nisi ejus luminis occulta detegendi vi ?

Enimvero ne vestrum
nus, reliquas evangelicss voces in sacratissimi di-
cinique sacrilicii tempus reservemus: credentes ve-
ro, uti ab eis didicimus, qui a Christo illuminati
fuere, quippe qui $0!i certo sciant. Secreta enim inca
wih] meisque, ait Deus per prophetam *!-?*, Recte
iritur, ut docti sumus, credentes, ac Christi trans-
forihationis mysterium intelligentes, procedamus ad
ejus luminis illusiratienem ; pulchritudiuisque cla-
ritatis qux nihil deteritur amore accensi, mentis
oculum a térrenis cogitationibus emundemus ; quid-
(uid placet aut pulchrum est, contewnentes, quod
uihil stabile est: quod licet dulce videatur, aeterni
tamen cruciatus pararium est, ac licet corporis
venüstati conducat, foedam nihilominus animze in-
ducit peccati Lunicam : illam scilicet,ob quam liga-
lis manibus ae pedibus in ignem illum tenebrssque
eiteriores ejicitur **, qui incórrupts conjunctienis
in-umento caret ; quibus liberemur omnes illustra-
tione et. agnitione immateriati æiernique luininis
Dominica transformatienis, in ejus gloriaus zeter-
mque ipsius Patris αὐ vivifici Spiritus, quorum
ynus idemque splendor et divinitas οἱ claritas et
regnum et vitius, nunc el seuiper el ia saecula sz
culorum. Amen.

HOMILIA XXXY.

In eamdem venerandam Domini transformationem :
in qua probatur, quanquam incereatum est. illius

dicinissinium lumen, haud tamen Dei essentiam es- Ὦ

Isaias propheta de Evangelio vaticimatus est:
« Sermonem breviatum dablt. Dominus super ter-
ram **,» Est autem concisus sermo ac breviatus, qui
paucis vérbis multüm sensus complectitur. lgitur
denuo consideremas, qnæ ante nunc consideravi-
niis, evangelicorum verborum, ac quæ sunt reli-
qua addamus, sensuque intemereto qui repositus
est adhuc saturemur, ac toti. divinum afflatutn bau-
riamus.

Jac. 1, 17.

enimum diutius traha- B

* lue. ix,

ἸΑλλ) ἵνα μὴ χατατείνωµεν ὁμῶν ixl molo τὴν
διάνοιαν, τὰ μὲν ὑπόλοιπα τῶν εὐαγγελικῶν ῥημά-
των ἐπὶ τοῦ καιροῦ ταμιευσύµεθα τῆς πανιέρου xel
θείας ἱερουργίας» πιστεύοντες δὲ, ὡς ἐδιδάχθημεν
παρὰ τῶν ὑπὸ τοῦ Χριστοῦ φωτισθέντων, ἅτε μό-
νων ἀχριδῶς εἰδότων. Τὰ γὰρ μνστὴριά µου ἐμοὶ καὶ
τοῖς ἐμοῖς, qnot, διὰ τοῦ Προφήτου ὁ θεός, βαλῶς
οὖν πιστεύοντες ὡς ἑδιδάχθηµεν, xal τοῦ μυστηρίου
συνιέντες τῆς τοῦ Κυρίου ματαμορφώσεως, ὁδεύρω-
μεν πρὸς τὴν λάμψιν τοῦ φωτὸς üxslvou* καὶ τοῦ
χάλλους ἑρασθέντες της ἀναλλοιώτου δόξης, τὸ ὅμμα
τῆς δ-ανοίας τῶν γηῖνων μολυσμῶν Ἐχκαθάρωμεν,
πᾶν περιφρονοῦντες τερπνὸὺν xal περιχαλλὶς, ὃ ph
µόνιμον, ὃ x&v ἡδὺ δοχᾗ, ἁλλ' ὀδύνην προξενεῖ τὴν
αἰώνιον, x&v ὥραν φἑρῃ τῷ σώματι, ἀλλὰ τῇ ὀνχῇ
περιδάλλει τὸν δυσειδῆ χιτῶνα τῆς ἁμαρτίας ἐχεῖ-
νον, δι) ὃν δεθεὶς χεῖρας χαὶ πόδας ὁ μὴ t^) ἴνδυμα
τῆς ἀφθάρτου δυναφείας ἔχων, εἰς τὸ πὺρ ἐχεῖνο καὶ
τὸ σκότος ἑξάγεται τὸ ἐξώτερον oU ῥυόθείημεν
ἅπαντες ἑλλάμφει καὶ ἐπιγνώσει τοῦ ἆθλου xat ἁῖ-
δίου φωτὸς τῆς τοῦ Κυρίου μεταµορφώσεως, ες
δύξαν αὐτοῦ xa τοῦ ἀνάρχου αὐτοῦ Πατρὸς, xal τοῦ
ζωοποιοῦ Πνεύματος, ὧν µία καὶ ἡ αὐτὴ λαµπρότης
τε xal θεότης χαὶ δόξα xal βασιλεία χαὶ δύναµις
νῦν xai ἀεὶ xal εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων .
Αμήν.

OMIAIA AE.

Eic cy αὐτὴν τοῦ Κυρίου Μεταμόρφωσιν' kv ὖ
παρἀστασις, ὡς εἰ καὶ στόν στι τὸ κατ
αὐτὴν θειότατον góc, ἀ.1 obx ἔστιν οὐσί
tov θεοῦ.

Ἡσαλῖας ὁ προφήτης περ) τοῦ Εὐαγγελίου v pom
ρευσεν, ὅτι « Λόγον συντετμημµένον δώσει Κύριος ΄
τῆς Υῆ:. » Συντετμηµένος δέ ἐστι λόγας ὁ ῥήμι
ὀλίγοις πολλῆν διάνοιαν ἐμπεριέχων. Οὐκοῦν &vaf
ρήσωμεν τὰ προθεθεωρηµένα σήμερον τῶν εὖσ
λικῶν ῥημάτων, xal τὰ λείποντα προσθῶωμεν
ἐμφορηθῶμεν ἔτι τῆς ἐναποχειμένης ἀχηράτο
vo'ag, xai τῆς θείας ὅλοι κατοχῆς 195 τε

δι. 7 deos xxw, 16. 3 Mattb, 37

197

fljcpov xai Ἰάκωδον χαὶ Ἰωάννην., καὶ ἄνχφέρει
αὐτοὺς εἰς ὄρος ὑψηλὸν χατ ἰδίαν, xa* μετεμορφώθη
ἔμπροσθεν αὐτῶν, xal Days τὸ πρόζωπον αὐτοῦ
ὃς 8 fto; » "Mot νῦν χαιρὸς εὐπρόσδεχτος, ἶδ.ὺ

νῦν ἡμέρα σωτηρίας, ἀδελφοὶ), ἡμέρα θεία xa! καινῃ

xai ἀῑδιος, οὗ διαστήµασι µετρουμένη, οὔκ aüfo-
µένη xal μειουμένη, οὐ διαχοπτοµένη νυχτί’ xal
γὰρ ἡλίου διχαιοσύνης ἡμέρᾳ ἐστὶ, παρ) ᾧ οὐκ ἔστι
πὰραλλαγὴ || τροπῆς &nooxlasua* ὃς ἀφ' ἡς εδ -
δοχίᾳ τοῦ Πατρὸς χαὶ συνεργείᾳ τοῦ Ἁγίου Πνεύμα-
τος ἐφ᾽ ἡμᾶ φιλανθρώπως λάμφας, ἐξήγαγεν ἡμᾶς
ἀπὸ οχότους εἰς sb θαυμαστὸν αὐτοῦ φῶς, διατείνει
bv δεὶ χρδνοὺ ὁπὲρ κεφαλῆς λάµπων, ἄδυτος ὑπὰρ-

χων Ίλιος. Ἡλιος δὲ διχαιοσύνης τε xai ἀληθείας

ὧν, οὐχ ἀνέχεται φαΐνειν xal ἀχριδῶς ἐπιγινώσχε-
αθαι τοῖς τὸ ψεῦδος περιέπουσι, xat ἀδιχίαν εἰς τὸ
Ojo; λαλοῦσιν, fj] δι ἔργων ἐπιδειχνυμένοις ' ἁλ)ὰ
τοῖς ἐργάταις «fc διχαιοσύνης, xal τοῖς ἐρασταῖς
τῆς ἀληθείας ἐπιφαίνεται καὶ πιστεύεται, xdi τού.
tow; εὑὐφραίνει ταῖς λαμπηδύσι. Καὶ «οὔτό ἆστιν
ὅπερ ἡ Γραφὴ λέχει’ € δῶς ἀνέτειλε τῷ διχαίῳ, xal
"4 τούτου ἀύξυγος εὔφροσύνη. » Διὰ τοῦτο xal ὁ φαλ-
᾽μϕδὸς Προφήτης ἄδει πρὸς Gtóv- « θαδὼρ xd
Ἐρμὼν àv τῷ ὀνόματί -σ.υ ἀγαλλιάσονται, ». τὴν
ἐγχενομένην ἐπ' ὄρους ὕστερον ix τῆς ἑλλάμψεως
ἐχείνης εὐφροσύνην τοῖς ἰδοῦτι προγράφων. 'O δὲ
Ἡτσαῖας * « Aóe, qnd, πάντα σύνδεσμον ἁδιχίας.
διᾶλυε στραγγαλιὰς βιαίων συναλλαγµάτων. πᾶσαν

HOMIEIA XXXV.
v Τῷ καιρῷ ἐχείνῳ παραλαμδά.ει ὁ Ἰησοῦς τὸν A

438

« In ilo tempore assumit Je£us Detrum et-Jaco

'büt et Joanneni, et ducit illos in. montem excel
$um seorsum, et transfiguratus est. ante eos : e.

resplenduit facies ejus sicut sol $5.» « 'Ecce num
tempus acceptabile: ecce nune dies salinis e, Tra
tres; dies divina, novaque ac sempiterna ; uon ín .
tervalis diménsa, qux» non augeatur ae minuatur ;
quam nox non interrumpat. Etcnun. Solis justitia
dies'est*?, apud/quem non est (ransmutatio. η 9
vicissitudinis obumbratio **, 1s, ex qua die, pro-
pensa Pátris voluntate sanctique Spiritus coopéra-
tione, super nos clementissiwa bonitate lucens, nos
a tenebris in admirabile lumen suum eduxit **,
tempus omne producit super caput lucens, qui sit
Sol occasum nesciens. Cumque Sol justitiæ sit ac
veritatis, non sustinet luccre, et ut exacte illis co-
gnoses!ur, qui mendacium colunt, et injustitiam
in excelso loquuntur, sive qui opera jactont ; sed
se illis conspicuum faeit qui operantur justitiam
et veritatem amant, seque illis credit ae illos fulgo-
ribus recreat. Atque id est quod Scriptura loqui-
tur: « Lux orta est justo, et qua illi socia est,
lzetitia **. » Idcirco etiam Psalmodus vates ad. De-
υπ canit: « Thabor et Hermon in nomine tuo ex-
suütabgnt*! ; » nempe quie postea. in m"nte facta
est, ex divioa ifla Illustratione, lils qui noverunt
Ixtitiam jam prope delineans. Isaias autem : « Sol-

ve omnem colligataram iniquitatis; dissolve col-

ligationes violentorum contractuum ; omnem syu-

συγγραφὴν ἄδικον διάσπα. » Elsa τί; « Τότε ῥα- (? grapham injustam discinde 33. » Quid inde Τε Erum-

χἠσεται πρὠϊμον τὸ φῶς σου, xal τὰ ἰάματά σου
ταχὺ ἀνατελεῖ, καὶ πορεῦσεται ἔμπροσθεν ἡ διχαιο-
αύνη σου, καὶ dj δόξε τοῦ Θεοῦ περιστελεῖ cs. »

Καὶ πάλιν" ε Ἔλν ἄνέλῃης ἀπὸ cou σύνδεσμον καὶ

χειροτονίαν καὶ βῆμα Τογχυσμοῦ, καὶ δῷς πεινῶντι
ἄρ-ον ix φυχῖς σὀυ, καὶ φυχῆν τεταπεινωµένην
ἐμπλήσῃς, τότε ἀνατελεῖ Lv ὁχότει τὸ φῶς σου, xal
*b σχότος σου ὡς µεσημθρία"» καὶ γὰρ ἄλλους
ἡλίους xai αὐτοὺς ποιεῖ, οἷς ἂν ὁ 10.10; οὗτος ἔμφα-
νῶς ἐπιλάμφοι λάμψουσι γὰρ χαὶ οἱ δίχαιοι ὡς ὁ
fioc ἐν τῇ βασιλείᾳ τοῦ Πατρὸς αὐτῶν.
ἸΑποθώμεθα οὖν, ἀδελφοὶ, τὰ ἔργα τοῦ σκότους,
χαὶ ἐργαζώμεῦα τὰ Épya τοῦ φωτὺς, ἵνα μὴ µόνον
ὡς ἐν ἡμέρᾳ τοιαύτῃ εὐσχημόνως περιπατήσωμεν,

pet matatiaum lumen tuum ; et sanitates tuæ cito
orienlur ; et anteibit coram te justitia tua, et gloria
Domini conteget te *?, » Et rursus :« Si abstuleris
2 te colligationem, οἱ desieris extendere digitum
et verbum murmurationis, et dederis esurienti
panem ex anima tua, et animam bumiliatam ré-
pleveris, tunc orietur in tenebris lumen tuum sicet
meri.iies **. » Nam et alioqui soles quoque ipsos fa- .
cit, quibus sol iste manifeste illuxerit; « Fulgobunt
enim et justi sicut sol in regno Patris eorum 3. a

« Abjiciamus | igitur, fratres, opera tenebra-
rum, et operemur opera lucis **; » nt nou 50-
lum, velut. in tali. die, honeste ambulemus, scd

ἀλλὰ xal ἡμέρας viol γενώμεθα * χαὶ δεῦτε xal D wi etian filii diei effidiamur *', Et venite, et ascen-

ἀναδῶμεν εἰς «b ὄρος ἕνθα Χριστὸς ἔλαμφεν, ἵνα
τὰ ἐχεῖ χατίδωμεν, μᾶλλον δὲ τοιούτους ὄντας, xal
τοιαύτης fd pa: Υεγονότας ἀξίους, αὐτὸ; ἡμᾶς 6
«60 Θεοῦ Λόγος ἀναθιδάσει κατὰ κχαιρὀν. Nov δὲ
συντεΐνατε καὶ ἀνατείνατε τὸ ὄμμα τῆς διανοίας,
απριχαλῶ, Spbe τὸ φῶς τοῦ εὐαγγελικοῦ χηρύγ-
βάτος, de ἂν μεταμορφωθῆτε τέως τῇ ἀνακαινίσει
«00 νους ὑμῶν, xal οὕτω τὴν ἄνωθεν θείαν αἴγλήν
ἐπισπασάμενοι, αώμμορφοι Ὑένησθε τῷ ὁμοιώματι
τῆς δόξης Κυρίου. οὗ τὸ πρόσωπον ἐπ) ὄρους ἔλαμφε

σήβερον ὡς ὁ Ἁλιός, Πῶς ὡς ὁ Ίλιος; "Hv ὅτε τὸ

5 Mauh. xvu, 1. " Cor. vi, 9.
χοτ 11.
xit, VÀ,

9 | Thess. v, 5, Ephes. 1v, 25

*' Mal: ri iv, 9.
93 Psal, Lxxxvin, 15. "ο fya. "ip . * lbid. S.

damus in montem, ubi Christus resplenduit, ut ibi
gesta conspiciamus. Quin imo qui tales simus, ct
talis dici digni exstiterimus, ipsum nos Dei Verbum
per tempus subducet, et ut ascendamus | pr:estaliit,
None vero contendite, rogo, meutis oculum, et
iutendite ad evangelice praedicationis lumen, ut
hactenus transforinemini renovatione mentis νο
stre **, atque ita divinum coitus fulgorem attra-
lentes, efficiamíni conformes similitudini elarita-
tis Domini **, eujus hodie vultus ín monte ut. sol
respléndurt. Quomodo sicut. so, ? Erat quandoque,

* psal.
9? ftom.

6 Iac. |,

17.
tilipp. w, 21.

?9 | Petr. (5, 9.
9) Mattb. χι, 45.

6 ΑΕΟΟΒΗ PALAM Æ.
golaris lux P n crat V di oc velut NEL τοὺς ὡς οὗ Ἡν ὧς ] je τῷ 070
Nam lux primigen 4 est; 9o m »utem εοὐτῳ * τὸ μὲν γὰρ πρωτόγονόν τὸν δὲ δίσκου
ια produxil q omnium 38ἱ tor est 9€ «p τετάρτη 3v ἡμερῦ «a ghro tt" ὁ τὰ πάντα
wor, Coni uei luce 8 rente παραγαχῶν» . αὐτῷ Ὁ φῶς, καὶ οὕτως ὑπο”
ac interdi lucens sidu cit. 5ἱ6 quoque στὴσδας hà ροπον μα xo &ueoo?? $09-
rini atis erat aliquando, do ! Christ Οὕτω ὃ ὥς τΏς θεότη $ ὅτε oix ἂν
re tanquam io vase non Nam lux qu. € ty oxe9t* τῷ ριστοῦ suaxe* 5b μὲν χὰρ προ
prææterna est ; quom e pei Fi- ἀναρχόν 557 δι póo nup $ παρ ἡμῶν ἀνέ-
massam assumpsit ? em nos! 1αδιεν «oo 8509 Ye, V9 63:£ 00" $«p hs"
«a pho" τὸ πλλρωυό «n; 9t poi «ip A6
οὓτ

ua deificum sidus Ded
s effecta egt. 1D " m
risti (acies sicul 80! * σωπον ὡς Mio
ta eunt alb gicut ! , Marcus 99 em 9i ὡς ὁ φῶς. $m Μάρκος qno" 150.6075€
Splendida et alba vade gieut nis; qualia (udo λευχὰ λίαν à; ys οἵα [ees y VS (5e
iper terram non potest candida '2 .» € D soya tat λευχᾶνδν. . jap rein. μὲν δν τῷ αντ
δια iloque lu lenduerunt sdoranda — * x καὶ τὸ pocx»^ ἱκεῖνο à Xp gy
lla Christi facies, UIT vestimenta ο. haud paid xo τὰ ἰμάτις. ἀλλ οὐχ inler " «b μὲν τὰρ
iamen claritate * d facies αυ ὁ ejas res len «oy αὗτου foe Ospyt: τὰ
ili (ζοντά Q σώψαῖν 1 κεῖνοὺ νὰ ὑχένετον X

duit sicut sol 4 veàtimcnta autem,
i διὰ τοὐτων (euet. «Nuts 0

glori futurz sint, ἱνδύσοντοι κατὰ τὸν
i $ pxapa penes

immutat? ea sarvavit, V. ex post liq ebi
ius ignis; qui ano witos sit! 1dcirco vhy txsl v ἀλλὰ καὶ τὴν ὢ
evangelista nedum P i iy ix C

v Mate 1 Q, |) Gen. V»

Ah

GREGORII PALAM/R

A

eium est, inaecessnm esse sacri. thcolagi testantur. Α AóYov εἶναι qnaptüpelsat Σήµερον ορ, orav, dw-

Hodie asamque, aiunt, [σον inaccessse abys«us ; bó-
die divini folgoris ncireumscriptus radius tn
Shsbor monte apostolis: splendeseit. Magnus quo-
que Dionysius, eum caligiàem lumen inaeeessam
esse dixisset, in quo Deus inhabitare dicitur : « Ta
hanc, inquit, subit, quisquis Deum scire ac videre
meretur. »

lyitur eadem loxrerat, quam prius apostoli ο
vultu Domini videbant euficare, et quie postea
obumhrabat nubes lucida. Sed tunc quidem tenuio-
ri radio videre prz bebat ; longe véro postea cla-—
rforc micans jubare, invisibilis eis erat ob excel-
lentem limpiditatem, atque in eum modum divino
perennisque lucis fontem, Solem justitie obum-
bravit Christum, Nam iu ipso hoc conctorum ocu-
lie exposito sole, eadem lux tuin videre prostat
affuso radio , tum rursuas visum adimit, cum quis
oculos in eurn ipsum fntenderit. Sólis enim splen-
dor major est quam pro nostrorum luminum tem-
peratione : verum sol quidem sensibilis, uil nactüs
€st, non ut adlubet, lucet, 46 ne quibus duntaxat
velit; Sol autem veritatis ec [αρ] Christus, qui
nedum natura naturalique splendore et claritate,
verum etiam convenienti voluntate preditus sil,
quibus duntaxat velit, οἱ quantum velit. provide
ac salubriter suæ lucis radios affundit. Quamohrem
arbitratu sao solis in. morem apparuit, visusque
egt apostolorum oculis ; idque adeo haud procul
minorique distantia ; deinde splendidius emicaus,
'ut voluit, ob excellentem claritatem apostolorum
oculis invisibilis fuit, quiin nubem lucidam in-
gressus sil. Sed, « et vox. de nube facta est : Hic
est Filius dilectus meus, in quo mibi bene compls-
«ui ; ipsum audite **. » [n Jordane quidem Domi-
πο baptizsto, aperti sunt coli, eademque vox
facta est ** ;.ex illa plane majestate, quam et
postea Stephanus **, aportis ei coelis, cum esset
plenus Spiritu sancto, intendens. oculos vidit ;
nunc vero ex nóbe, quie Jesum obumhravit. Hac
iyitur eadem est cum supercelesti majestate Dei.
Qua ergo ratione erit lumen sepsibile, quod est
eypercoeleste ? Docebat autem paterna 6 nube vox
:uncta illa, quam ante Domini Deique nostri ac

C

τὺς &àzpoditou ἄδυσσος ' σήμερον αἴγλης θε[αφχύσις
ἀπεριόριστος tv Ga6üp τῷ ὄρει τοῖς àsnacóx*e αὖὐ-
γάζεται. Καὶ ὁ μέγας Διονύσιὸς γνόφαν εἰπὼν έἴναι
τὸ ἀπρόσιτον φώς, ἓν p xdvotxelv ὁ θεὺς 1βγεται,
&v τούτῳ, qnot, γἰνέται xd; 6 Gaby γνῶναί καὶ ἰδεῖν
ἀξιούμενος.

Οὐχοῦν «b αὐτὸ φῶς fjv, S ti πρότερον. ἀπὸ τοῦ. |
προσώπου τοῦ Κυρίου λάμκον ξώβων οἱ. ἁπάδιλλος
καὶ fj ἐπισχιάσασα qute νεφέλη μετὰ ταῦτα.
"AM τότε μὲν ἁμυδρότερον ἐπιλάμκον παρεῖχε τὸ
ὁρᾷν. ἐχφανὶν δὲ πολλῷ πλέον ὕστερον, &ópatov
αὐτοῖς ὑπῆρχε δι ὑπερέχουσαν φανότητα, xai οὕτω
p τοῦ θείου xal ἀεννάον φωτὸς syl, τὸν fuor
B «fc δικαιοσύνης ἐπεσχίασε Χριστόν. Ἐπεὶ κὰν «à
αἰσθητῷ ἡλίῳ τὸ αὐτὸ φῶς χαὶ τὸ ὁρᾷν παρέχει διὰ
τῆς ἀχτῖνος, xal ἀφαιρεῖται πάλιν τὸ ὁρᾷν, ὅταν
πρὸς αὐτὸν ἐκεῖνον ἵδῃ τις» ὑπὶρ γὰρ τὸν συµµε-

'τρίαν τῶν ἡμετέρων ὀφθαλμῶν ἐστιν fj κατ αὐτν

λαμπρότης. Αλλ' ὁ μὲν αἰσθητὸς Άλιος, ὡς πέφυχεν,
ἁλλ᾽ οὐχ ὡέ θέλει φαΐνεται, οὐδ' ofc ἂν 40908 d^
νοις ' ὃ δὲ τῆς ἄληθείας xal τῆς δικαιοσύνης Άλιος
Χρισιὸς, οὗ φύσιν µόνον ἔχων xai φυσικὴν λαμ-
πρότητα καὶ δόξαν, ἀλλά χαὶ θέληόιν χαξάλληλον,
ol; ἂν ἐθέλῃ µόνοις, xaX ἐφ᾽ ὅσον θέλῃ, προμηθῶς
xai σωτηρίως ἐπιλάμπει. Ati τοῦτο θελῆσας ὡς
fig ἐπέφάνε, χαὶ ἑωρᾶτο τοῖς τῶν ἀποστόλων
ὀφθαλμοῖς, xat ταῦτα οὐκ ἐκ πολλοῦ τοῦ διαστήµα-

τος * εἶτα τηλαυγέστερος λάμψας ὡς θέλησε, δὲ
ὑπερέχουσαν Φφανότττα, τοῖς τῶν ἀποστόλων ὀφθαλ-
pof; ἁόρατος ὁπῆρχεὺ, ὥσπερ el; φωτεινὴν νεφέλην
εἰσελθών. ᾽Αλλὰ xal cuv ix τῆς νεφέλης γέγονεν -
« ὐὗτός ἐστιν à Ὑϊός µου ὁ ἀγαπητὸς ἓν ᾧ εὐδ-
χησα” αὐτοῦ ἀχούετε. » Ἐν μὲν οὖν τῷ ᾿Ἱορδάνῃ
τοῦ Κυρίου βαπτισθέντος, ἀνεῴχθησαν οἱ φὐρανοὶ,
xai fj αὐτὴ Υέγονα cuv εχ τῆς δόξης πάντως bxsl-
νής, ἣν καὶ ὁ Στέφανος ὕστερον ἀνεφγμένων αὐτῷ
τῶν 198. οὐρανῶν. πλήρης Πνεύματος ἁγίαυ Τε-
γονὼς, ἀτενίσας si0s* νῦν δὲ Ex τὴς νεφέλης, ἥτις
ἐπεσχίασε εὺν Ἰησοῦν. Οὐχοῦν fj αὐνή ἐστιν αὕτη
τῇ ὑπερουρανίῳ δόξη τοῦ Θεοῦ. Πῶς οὗν ἔσται al-
σθητὸν φῶς sb ὑπερουράνιον; Ἐδίδαξε δὲ ἡ ἐκ τῆς
νεφέλης τοῦ Πατρὸς φωνὴ, ὅτι πάντα ἐκεῖνα τὰ κρὺ

Salvatoris Jesu Christi adventum exstiterunt, sscri- D τῆς ἑπιδημίας τοῦ Κυρίου καὶ Θεοῦ καὶ Σωτῆρος

ficia, legislationes, adopiiones, imperfecta fuisse,
aecunquam ος primaria Dei voluntate exstitisse
AC peracta esse; sed indulgentius concessa, ob fu-
turum hunc Domini adventum ac spparitlonem.
Mic vero est, in quo, ut in Filio charissimo, Pater
perfecte adlubet et requiescit, sibique placet. Quam-
obrem etiam eum audire, atque ei obsequi jubet.
Unde «tsi dicat : « Intrate per angustam portam,
quia lata et spatiosa est, quie: dueit ad perditionem ;
Ἄδρυεία vero et areta via'est, quie ducit ad vitam '^,»
ipsum audite ; etsi. dixerit. lumen istud esse re-

? Lue. iz, 55; Mati. xvit,

ἡμῶν Ἱησοῦ Χριστοῦ, al θυσίαι, αἱ νομοθεαίαι, el
υἱοθεσίαι, ἀτελῆ τε ἣν, xal οὐ κατὰ πραηχούµενον
θέληµα τοῦ θεοῦ ἐγένοντό τε xal ἐτελέσθηφαν - ἀλλὰ
διὰ τὴν μέλλουσαν ταύτην τοῦ «Κυρίου παρουσίαν
καὶ ἐπιφάνειαν συνεχωρεῖτο. Οὗτος δέ ἐστιν, ἐν ᾧ
ὡς Ylp ἀχακητῷ εὐδοχεῖ xoi ἑπανακαύεται ͵ καὶ
ἀρέσκεται τελέως ὁ Πατήρ ' δὺ καὶ αὐτοῦ ἀκούειν,

«παλ αὐτῷ πειθαρχεῖν διαχελεύεκαι. Kv ἨἩτη. Εἰ;-

$. "Lüc. 38: Manh. m, 47.

έλθετε δ.ὰ τῆς στενῆς πύλης, ὅτι «λατεῖὰ ἐστι pel
εὑρύχωρος fj ἀπάγουσα alc thv. ἀπώλειαμ, «στεγὴ B.
xai τεθλιµµένη ἑἐστὶν dj ὁδὺς d$ &xáyousa εἰς vi

5 Aer vp, σι '" Math.

»

η]

GREGOAII PALAM.E

us

jestatem cum Filio esse commuticabilem, respen- A “αντοκράτορος ἀντιφθεγξάμενος, ὡς El xai περὶ

dit : « Nec ai de Mose serio es-et,vel sic. quidem
ejusmodi doctrinam admitterem.»

Conununis igitur unaque majestas cst et regnuin
et splendor seu claritas, tum Dei, tum sanctorum
ejus. Propterea etiam psallit psaliodus Propheta :
« Et splendor Dei nostri supcr nos **; » commu-
nem vero unamque Dei sanctorumque suhs!antiam
$eu essentiam nemo hactenus ausus est dicere. Άο
quidem Verbi deitatis et carnis in monte divinus
aplendor inodo ostensus est : commune vero dei-
tatis essentíam et carnis ut dicant, Eutychis est et
Dioscori, at non eorum qui pie sentire ac loqui
veint, Atque hanc quidem majestatem et clarita-
temi videbunt omues, cum Dominus 3b Oriente ad
Occidentem lucens parebit **; quin el nun. quoque
viderunt qui una cum Jesu montem ascenderunt ;
neumo vero stetit in subsist-ntia ct essentia Dei,
Deique naturam ant vidit, aut enarravit. Ac qui-
' dem divinum istud Jumen mensura datur, magisque
ac minus recipit, pro eo ac digni sunt qui susci-
piunt indivise divisum. Atque in promptu probatio
est; vultus enim Domini supra solem resplenduit ;
vestimenta vero splendida facta sunt et alba sicut
vis. Quin et Moses et Elias in eadein visi sunt ma-
jestate. Nemo tamen horum tunc temporis solis in
inorem resplenduit. Sed et ipsi discipuli istud lu-
men partim viderunt, partim in ipsum intendere
oculos nequiverunt. In hunc itaque modum men-

τοῦ Μωῦτέως ὁ λόγος fjv, οὐδ' οὕτω ἤνεγχα ἂν τὸν
τοιοῦτον λόγον.

Κοινὴ μὲν οὖν χαὶ µία ἡ δόξα χαὶ ἡ βασιλεία
καὶ 4 λαμπρότης αὕτη τοῦ τε θιοῦ καὶ τῶν αὐτοῦ
ἁγίων " διὸ καὶ, « Ἡ λαμπρότης τοῦ θεοῦ ἡμῶν
ἐφ ἡμᾶς, » 6 φαλμιδὸς Προφήτης φάλλει : κοινἠν
δὲ xai μίαν εἶναι τὴν οὐσίαν τοῦ θεοῦ xol «bv
ἁγίων οὖδείς πω µέχρι καὶ νῦν ἑτόλμησεν εἰπεῖν.
Καὶ χοινὴ μὲν τῆς τοῦ Λόγου θεότητος χαὶ τῆς σαρ-
κὺς ἐπὶ τοῦ ὄρους ἡ θεία λαμπρότης ἁρτίως &ve-
φάνη, χρινὴν δὲ εἶναι τὴν οὐσίαν τῆς θεότητος xal
τίς σαρχὸς Εὐτυχοῦς ἐστι xal Διοσχόρου λέγειν,
&A)' οὗ τῶν ἐθελόντων εὐσεθδεῖν. Καὶ τὴν μὲν ὄδξαν
ταύτην xdi λαμπρότητα πάντες ὄψονται, Λνίκα 6
Κύριος ἀπὸ ἀνατολῶν ἕως δυσμῶν φανεῖται λάµπων *

᾿ἑωράκασι δὲ καὶ νῦν οἱ τῷ Ἰησοῦ συναναθάντες - οὐ-

δεὶς δὲ ἔστη ἐν ὑποστήματι xal οὐσίᾳ Θεοῦ, xat Θεοῦ

φύσιν εἶδεν f] ἐξηγόρευσε. Καὶ τὸ μὲν θεῖον εοῦτο
«ig μέτρῳ δίδοται, καὶ τὸ μᾶλλον καὶ Ίιτον ànv-
δέχεται, χατὰ τὴν ἁξίαν τῶν ὑποδεχομένων ἆμε-
platoc µεριζόµενον, xal fj παράστασις ἑγγύς ’ τὸ
μὲν γὰρ πρ΄σωπον τοῦ Κυρίου ὑπὲρ Ίλιον ἔλαμφε,
τὰ ὃξ ἐμάτια λαμπρὰ Ὑέγονε xal λευχκὰ ὡσεὶ χιὼν.
Καὶ Mos; δὲ καὶ ἩἨλίας ἐν εᾗ αὑτῇ ὤφθησαν
δόξῃ. ἀλλ οὐδεὶς αὐτῶν τηνικαῦτα ὡς fluo; ἤστρα-
πιε * xal αὐτοὶ δὲ ol. μαθηταὶ τὸ μὲν εἶδον τοῦ φω-
τὸς ἐχείνου, τῷ δὲ ἀτενίζειν οὐχ ἠδνυνήθησαν. λέε-
ερεῖται μὲν οὖν οὕσω καὶ µερίσεται ἁμερίστως, καὶ

suratur ac indivise dividitur, magisque ac minus C; τὸ μᾶλλον χα) ἦττον ἐπιδέχεται τὸ φῶς ἐχεῖνο * xal

recipit lumen illud ; ac quidem partim modo, par-
tim postea cognoscitur, Unde et divus Paulus,
« Nunc, inquit, ex parte cognoscimus, et ος parte
prophetamus **. » ludivisa vero omnino et incom-
prebensibiis Dei essentia ; nec ulla substantiarum
esi, qua insgis minusque recipiat. Praterea etiam
devotorum Messalianorum est, ut a suis qui digni
sint, existiment divinam videri essentiam. Nos vero
qui tum veteres, tum bujus nunc zvi hzreticos vi-
temus, regnum et majestatem οἱ splendorem, lu-
inenque arcanum, et divinam gratiam, non essen-
tiam videre sanctos credentes , ejusque consortes
esse, 8d lucis gratia illustrationem procedamus ;
ut agnoscamus ac veneremur trinz lucis deitatem
s 'ugularem, nulla vi verborum explicabilem radium
jubarque cffulgentem, ex natura una (rine. subsi-
siente; mentisque oculum ad Verbum, quod nunc
euper celestes ases. cum. corpore collocatum est ,
intendamus, qued nimiruin à dextris majestatis
divin: sedens, velut ex edito hauc ad nos voceni
mittit : « Si quis vult. buie claritati astare, quoad
licet imitetur, et incedat, quam iu terra viam tenui,
ac quam ostendi disciplinam. » Aspiciamus itaque
auimi oculis magnum illud spectaculum ; naturam
nostraui setorno foedere cum deitatis, qui sine ma-
teria est, igne versantem; pelliceasque tunicas, quas
ex transgressione induimus (terrenas scilicet car-

** P al. LEXVX, (7. ** Jerem. xxii, 18.

τὸ μὲν αὐτοῦ νῦν, τὸ &' ὕστερον γνωρίζεται. 6o
xai Παῦλος ὁ θεῖος, « Νῦν, φησὶν, ἐκ µέρους χινώ-
σχοµεν, xai ix µέρους προφητεύοµεν.» Αμερὴς
δέ ἐστι παντάπασι xal ἅληπτος fj τοῦ Θεοῦ οὐσία,
xai τὸ μᾶλλον καὶ ἧττον οὐδεμία τῶν οὐσιῶν bxv-
δέχεται ^ ἄλλως τε xal τῶν χαταράτων Μεσσαλια-
νῶν ἔστιν ὁρᾶσθαι οἴεσθαι τὴν οὐσίαν τοῦ Θεοῦ τοῖς
κατ) αὐτοὺς ἀξίοις, Ἡμεῖς δὲ xal τοὺς πάλαι χαὶ τοὺς
νῦν χαχοδόξους ἐἑχτρεπόμενοι, βασιλείαν xai δόξαν
xal λαμπρότητα, xai φῶς ἀπόῤῥητον xai χάριν
θείανι ἀλλ᾽ οὗ τὴν τοῦ Θεοῦ οὐσίαν ὁρᾷν xai κοι-
νωνεῖν τοὺς ἁγίους πιστεύοντες ὡς ἐδιδάχθτμεν,
ὁδεύσωμεν πρὸς τὴν λάμψιν τοῦ φωτὸς τῆς χάριτος,
ἵν) ἐπιγνῶμέν τε xal σεφθῶμεν τρισσοφαᾶ θεότη:α,
ἑνιαίαν ἐχλάμπουσαν, ἀπόῤῥητον αἴγλην ix μιᾶς
ερισνυποστάτου φύσεως ' xal τὸ ὄμμα τῆς διανοίας
ἀνατείνωμεν πρὸς τὸν μετὰ σώματος νῦν ὑπὲρ τὰς
οὐρανίους ἀφίδας ἱδρυμένον Aóyov* ὃς kx δεξιὼν
τῆς µεγάλωσύνης καθήµενος θεοκρικῶς, οἷον ἐξ
ἁπόπτου φωνὴν ταύτην πρὺς ἡμᾶς ἀφίῃσι», " EU τις
ἐθέλει παραστῆναι τῇ δόξη ταύτῃ. µιµείσδω κατὰ
τὸ ἑγχωροῦν, xal ὁδευέτω τὴν ἐμὴν Er γῖς fjv ὁδὺν
xal πολιτείαν ὑπέδειξα. θεώµεθα τοιγαροὺν τοῖς
ἔνδον ὀφθαλμοῖς 3b µέγα θέαµα τοῦτο, τὴν ἡμετέ-
pav φύσιν, ἀθλῳ συνδιαιωνίζουσαν θεότητος πυρί;.
καὶ τοὺς δερµατίνους χιτῶνας, οὓς ἐκ περαδάσεως
ἑνδεδύμεθᾳ, τά γεώδη xai σαρκικὰ φρονήματα &xe-

ο} Cor. xi, 9.

419

HOMILIA XXXVI.

456

θέµενοι, στῶμεν ἓν yf] ἁγίᾳ, τὴν χαθ᾽ ἑαυτὸν ἔχα- Α nalesque cogitationes affectusque) ponentes, ute-

eto; vf» ἁγίαν δι) ἀρετῆς xal τῆς πρὸς 86v ἄνα-
Κάτεως 300 ἁἀποδείξαντες ' ὡς ἂν παῤῥησίαν
σχώμεν ἐπιδημοῦντος ἐν quil τοῦ θεοῦ, xal qu.
τισθώμεν προσδραµόντες, xal σννδιαιωνίσωµεν φω-
«ιζ΄µενοι sl; δόξαν τῆς τρισηλίου xal µοναρχικω-
τάτη: φαιδρότητ.ς νῦν xal ἀεὶ xal εἰς τοὺς αἰῶνας
τῶν αἰώνων. Αμίν.

OMIAIA AG'.

Elc τὸ τῆς δεχάτης πρώτης Κυριακῆς Εὐαγγέ-
«11ΟΥ του εὐαγτελιστοῦ Ματθαίου, ὑκπόθεσιν
ἔχον τὴν xapaóoAty «€t» A£rovcoar - « Ὡμοιώθη
ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν ἀνθρώπῳ faciei,
ὃς ἠθδέῖησε συγδραι JAóyor * » ἓν jj καὶ περὶ
ἀγεξιχακίας καὶ συµπαθείας.

Ὅ θεὸς αὐτεξούσιον πλάττων «ὸν ἄνθρωπον
μεγάλης αὐτὸν προµηθείας Ἰξίωσεν, ὥστε ph
πρὸς τὸ xaxhw, ἀλλὰ πρὺς τὸ ἀγαθὸν νεῦσαι, τῷ
αὐτεξουσίῳ χαλῶς χρησάµενον, Εὐθὺς οὖν αὐτὸν
ποιῶν, κατ εἰχόνα τοῦτον ἑανυτοῦ ποιεῖ xai ὁμοίω-
vw, ὡς ἂν αὐτός τε πρὸς τὸ ἀρχάέτυπον ἀγαθὸν
βλέπων, μὴ ἐχπίπτῃ τῆς ἀγαβότητας, xai 6 Gel

πάλ.ν πρὸς αὐτὸν, ὡς πρὸ; οἰχείαν aixóva μᾶλλον,

$ αρὺς τὰ παρ) αὐτοῦ πάντα γεγονότα, πλουσίαν
δικαίως τὴν οἰχείαν χρηστότητα x&v τοῖς ἑξῆς ἐπι-
δείξηται. Κάντεῦθεν πάλιν kx περιουσίας ἕλχει τοῦ-
τον διὰ µιμήτεως πρὸς τὴν σύμμετρον αὐτῷ xal
χατάλληλον ἀγαθότητα. xal γὰρ ἀγαθὸν εἶναι xol
tbv ἄνθρωπον δυνατὸν xaz' εἰχόνα τοῦ χτίσαντος ix

τῆς κρὸς εοῦτον µιµήσεως' ἁπαραλλάκτως δὲ xal C

ὅσον ἀγαθός ἐστιν ὁ θεὸς, xol ἄνθρωπόν τινα εἶναι,
«iiv ἀδυνάτων ἐστίν. Σχοπεῖτε δὴ τὸ πλῆθος xai τὸ
μέγεθος τῶν εἰς ἡμᾶς τοῦ Θεοῦ χαρισµάτων, xal
οἷον ἑαυτὸν ἡμῖν παρέχει προτιθεὶς sl; εὐποιίας
ὑπόδειγμα. Καὶ παρήσω viv τὰς ἐμφύτους ἡμῖν &;
ἔδιχεν ἔχειν εὐεργεσία:, πρὸς ἃς µόνας ἀπιδὼν ὁ
Aa6 ὅ, πρὸς αὐτὸν ἔλεγεν΄ « Ἐθαυμαστώθη fj γνῶ-
el; σου ἐξ ἐμοῦ, ἑχραταιώθη, o) μὴ δύνωμαι πρὸς
αὐτὴν ' » ἀλλὰ τὰ ἔξωθεν xal περὶ ἡμᾶς νῦν xal
ταῦτα ουντεμὼν ἐρῶ τὰ γὰρ ὁρατὰ πάντα xai τὰ
ἁόρατα διά τὸν ἄνθρωπον ἀπειργάσατο; o0 γὰρ οὖρα-
vdv xal γῆν xal ὕδωρ, xai ἀέρα xal πῦρ καὶ τὰ ἂν
φούτοις ἅπαντα, ζώων f) φυτῶν παντοδαπὰς ἰδέας,
à; οὐδὲ ἁπαριθμήσασθαι κατὰ µέρος ἡμὶν ἑξέσται,

mus in terra saneta, suam quisque terram sanctam
virtutis culta sublimique contemplationis €onatu
exhibentes ; quo fiduciam habeamus, in Uei luce
versantes, ac accurrentes i'luminemur, perennes-
que illuminati gratias agamus, in laudem ac gloriam
trini singularissimique splendoris, uunc et semper,
οἱ in szecula seculorum. Amen.

HOMILIA XXXVI.

In Evangelium undecime Dominice S3latthei evan-
gelistg, materiam habens parabolam dicentem : «Si-
mile est regnum. celorum homini regi qui voluit
rationem ponere * ; » in qua insuper de patientia
el misericordia.

Deus hominem faciens liberum , magna eum di-
gnavit providentia, ita ut , si bene utatur libertate,
non ad malum sed ad bonum propendeat. Igitur si-
mul ac eum creavit, fecit ad susm imagluem et si-
militudinem, ut ad bonum archetypum spectans, a
bouitste nequaquam ezxcideret, et Deus iterum erga
eum, utpote suam magis imaginem, quam erga alia
ab eo facta, jure suam abundantem postea mani-
festaret elementíam. Inde rursus illum per imita-
tionem trahit ad bonitatem accommodatam ipsi. et
consentanesm ; homo enim potest bonus esse ad
imaginem sui creatoris eum imitando: sed cum
Deus longe multumque sit bonus, homiuem parem
babere bonitatem omnino est impossibile. Cernitis
multitudinem et. magnitudinem Dei ad nos charis-
malum, et quomodo in exemplum bonorum ope-
rum nobis semeiupsum proposuit. Nunc omittam
naturalia quse nobis dedit beneficia , qux «ola Da-
vid couspiciens dixit ei ς « Mirabilis faeta est scien-
tía ina ex me, conforiata. est, et non potero ad
eam **; » sed quz exterius et circa nos facta sunt
summatim loquar. Nam visibilia omnia et invisibi-
lis propter hominem condidit , non solum cœlum,
terram, aquas, aerem, ignem et quse continent ,
necnon omnes animalium plantarumve species quas
sigillatim enumerare non possumus, sed et ipsam

.multiformem et numerosam angelorum muliitudi-

nem, alios quidem mundi rectores gentiumque
principes constituens, prout nos docent Dei prophe-

ἀλλὰ xal αὐτὰ τῶν ἀγγέλων τὰ πολνειδῆ xal πολυά- D iz ab eo edocti, alios vero administratorios pro-

ριθµα πλήθη διὰ τὸν ἄνθρωπον ἀπειργάσατο, τοὺς
μὲν χοσμαγωγοὺς τάξας xaX ἑξάργχοντας τῶν ἐθνῶν,
χαθάπερ ol τοῦ θεοῦ προφῆται παρ) αὐτοῦ µαθόν-
τες ἡμᾶς διδάσχουσι, τοὺς δὲ διαχόνους ὑπὲρ τῶν

Μελλόντων χληρονομεῖν τὴν αἰώνιον σωτηρίαν, ὡς ὁ-

μέγας Παῦλος xai αὐτὸς παρὰ Θιοῦ μαθὼν ἡμῖν
ἀπεχάλυφε. Καὶ τί λέγω τὰ γεγονότα ὑπ' αὐτοῦ πάν-
σα; xal αὐτὸς γὰρ ἑαυτὸν ὑπὲρ ἡμῶν ἐποίησεν ἄν»
θρωπον. Καὶ εἰς ἂν ἐξείπο: λόγος τοὺς ὑπὲρ ἡμῶν οὓς
40] tot δι ἑαυτοῦ λόγους, τὴν πολιτείαν͵ τὰς
ἀρετᾶς, ἃς ἡμῖν ὑπέδειξε δ.᾽ ἑαυτοῦ, tiv θαυμάτων
£b µέχεθος, ἅπερ ὑπὶρ ἡμῶν πεποίηχε 0v ἑαυτοῦ ;

€ Ma'tb. avi, 331. ** Psal. οστντ!, 5.

pter ου qui æternæ salutis capiunt lisereditatem **.
Et quid dico omuia ab eo facta? mam εἰ
ipse pro nobis se hominem fecit. Et qua lingua
posset dicere quie pro nobis ore suo fecit verba,
conversationem , virtutes quas nobis per seu:et-
ipsum manifestavit, miraculorum magnitndinem
qui pro nobis per semetipsum fecit? Sed, o om-
nium ct ultimum miraculorum wiraculuum { semot-
ipsum dedit in mortem pro nobis, et resurrexit, et
pro nobis ascendit semper vivens ut Deus, in coelis
morabns, seu magis ubique et super omuia, perma-
nens ante secula eL in sxcula et nunc.

59 (Ichz. 1, 13.

GREGORII PALAMJE
| τοῦ πάντων ἐπέχέινα θἀυμάτων Üasistoc | καὶ Exuzhy ἔδωχέὲν εἰς θἄνατον ὑπὶρ ἦμων, «--.
A ὑπὲρ ἡμῶν ἀνελήφθη ὁ ἀεὶ ζῶν ὡς θὲὸς, xat ἓν οὐρανῷ Ov, μᾶλλον δὲ ὧν πανταχοῖ καὶ ὑπὲρ
, διαµένων πρὺ αἰώνων καὶ ἐπ' αἰῶνας vai ἔτι. :

ia quidem p'etate omnia qux pro nobis fecit; À

quid. aliud eum movit ad tot et tanta. beneficia
Jementia, ΔΙΠΟΓ οἱ pietas? Sed duplex osten-

' hac. pietas : alia qui.lem.qua autequam in
peccaremus, misertus donis exiais adimple-
juod nuaturg nostra deerat; alia vero qua post-

um in eum peccavissemus misericors et lonya-
nis permansit, insuper ex magna.comumiseratione
ia. auxit semper in melius.et. multiplieavit, non
odo που retribuendo mala pro malis, sed' neque
impliciter bona. pro malis reddeudo, at bonorum
iptima, quibus nihil majus vel melius; nam deinde
Jemetipsum pro nobis dedit, qui bonorum est pri-
mum et maximum et summum, potius eliam solum
honum nulli comparandum. Igitur cum sit duplex
misericordiz honuin , aliud quidem quo indigentes
teeto, domo, esca vel alio in necessariis auxilio
bonorum suorum facit participes, aliud autem lon-
ganimitas el patientia et commiseratio erga offen-
dentes ; Dei Filius pro nobis factus homo, doctor-
que noster esse dignatus, ad illam pietatis forman
nos inducens qua superflua nostra aliis dividimus:
« Da omui, inquit, qui petit a te, et volenti mu.
tuari a te ne avertaris , ». Et 5 « Thesaurizate
vois thesauros in ceo, ubi neque «γυρο neque
inea. demolitur, ct ubi fures non effodiunt nec fu-
rantur '*, » Et alibi rursus : « Quod auperest date
eleemosynam, et ecce omnia munda sunt vobis '*.»
Nec tanium. per biec verba, sed etiam per parabo-

Ἐλέους μὲν οὖν ἅπαντα τὰ πρὺς ἡμᾶς παρ) αὐτοῦ
γεγονότα * τί γὰρ ἕτερον τὸ χινῆσαν πρὸς τοσαύτας
χαὶ τηλικαύτας εὐεργεσίας ἡ φιλανθρωπία xal
ἀγάπη καὶ ἔλεος; ᾽Αλλὰ δικλοῦν ἐμφαίνεται τουτὶ
τὸ ἔ)εος * πρὺ μὲν γὰρ τοῦ ἁμαρτεῖν ἡμᾶς εἰς αὐ-
τὸν, ἐλεῶν ἀνεπλήρου διὰ πλείστων εὐεργεσιῶν τὴν
τῆς φύσεως ἡμῶν ἔλλειψιν' μετὰ δὲ cb ἁμαρτεϊν
ἡμᾶς εἰς αὐτὸν, ἐλεῶν διέµενε μακχροθυμῶν, xaX οὐ
τοῦτο µόνον, ἁλλ᾽ ὑπὸ πολλῆς συµπαθείας xal τὰς
δωρεὰς αὔξων ἐπὶ τὸ χρεῖττον ἀὶ, xa εἰς ἑπίδοσιν
ἄγων, μὴ: µόνον οὐκ ἀποδιδοὺς xax» ἀντὶ χακῶ»,
ἀλλ' οὐδ' ἁπλῶς ἀγαθὰ παρέχων ἀντὶ καχῶν, ἀλλὰ
τὰ τῶν καλῶν κάλλιστα, xol ὧν οὐδὶν ἢ μεῖζον 1|
χάλλιον ΄ ὕστερον γὰρ ἑαυτὸν ἔδωχεν ὑπὲρ ἡμῶν,
ὃν ἐστι τῶν ἀγαθῶν «b πρῶτον xal µέγιστον xel
ἀκρότατον, μᾶλλον δὲ «b µόνον ἀγαθὸν καὶ ἀσύγχρι-
τον. Ἐπεὶ οὖν διπλοῦν ἐστι «b τῆς ἐλεημοσύνης
καλὸὺν, xal τὸ μὲν αὐτοῦ µετάδοαίς ἐστὶί πρὸς τοὺς
δεοµένους στέγης, σχέπης, τροφῃς xai τῆς idv
ἀνάγχαις ἐπικουρίας * τὸ δὲ μαχροθυμία xaV ἂνε-
ξιχαχία καὶ συμπάθεια πρὸς τοὺς πταίοντας, γενό-
µενος ὁ τοῦ Oto) Υἱὸς ὑπὲρ ἡμῶν ἄνθρωπος, καὶ
ἐιδάσχαλος ἡμῶν εἶναι χαταξιώσας, πρυς μὲν ἐχεῖνο
τὸ εἶδος τῆς ἑλεημοσύνης ἡμᾶς ἑνάγων, vh kk τῆς
µεταδόσεως τῶν ὑπαρχόντων ἡμῖν συνιστάµενον,
ε Παντὶ τῷ αἰτοῦντί σε δίδου, φησί * xoi τὸν θέλοντα
&nb dou δανεἰίσασθαι μὴ ἀποστραφῆς. » Καὶ, « θη-
σαυρίζετε ὑμῖν θησαυροὺς kv οὐρανῷ, ὅπου ccs ale
οὔτε βρῶσις ἀφανίζει, xal ὅπου κλέπται οὐ διορύς.

lam ad. nostra comiuuicanda convertit, futurum C σουσιν οὐδὶ Χλέπτουσι. » Καὶ ἀλλἀχοῦ πάλιν»

lum valdeque horribilem adventum quasi sub
oculis nobis producit, et semetipsum proponit ut
regem in throno glorix sedentem. Eos quidem qui
604 communicaverunt a desztris collocat tanquam
bonorum operum operatores, alios vero non tales a
&inistris quos ex eo quod non communicaverunt
verbis increpans quasi erga eum, dum inopes non
sublevarent, inhumanitatem exzbibueriut, maludi-
elos esyo asserit, et in ignem alternum iniitit. qui
paratus est diabolo et angelis ejus; eos autem qui
pauperibus auxiliati fuerint palam laudans sibique
factam ostendens eleemosynam indigentibus eroga-
tam, Patris sui benedictos esse testatur, hzeredes-
que facit regni sui a coustitutione mundi præpa-
rati, {ας quidem dixit Dominus in Evaugeliis, ad
priorem eleemosyna speciem qua est suorum cum
pauperibus communicatio, hortans nos et coaver-
tens.

« Πλὴν τὰ ἑνόντα bóte ἑλεημοσύνην, καὶ πάντα xa-
θαρὰ ὑμῖν ἕστιν. » Ob διὰ τούτων Ob µόνον τῶν
λόγων, ἁλλὰ καὶ διὰ παραθολῆς κροτρεκόµενος ἡμᾶς
εἰς µετάδοσιν, τὴν μέλλουσαν φρικωδεσίάτην παρ-
ουσίαν ἐχείνην ὥσπερ ὑπ' ὄψιν ἡμῖν προάχει, καὶ
ἑαυτὸν ὡς βασιλέα πβοχαθήµενον ἐπὶ θρόνου δόξης
ἐπιδεικνύει. Καὶ touc μὲν εὐμεταδότους tx δεξιῶν
ἴστησιν, ὡς xal διξιῶν ἑργάτας ἔργων" τοὺς δὲ μὴ
τοιούτους ἐξ εὐωνύμων, οὓς ὡς ἁμεταδότους ὄνει-
δίσας, χαὶ ὡς εἰς αὐτὸν την ἁσπλαγχνίαν ἔνδειξα-
µένους τῷ μὴ Ὡπαρχέσαι τοῖς Σνδεέσι, χατηραµένους
εἶναί qnot, xat εἰς τὸ πῦρ ἀποπέμπεται τὸ αἰώνιον,
τὸ ἡτοιμασμένον τῷ διαδόλῳ xa: τοῖς ἀγγέλοις αὐ-
«05 * τὸὺς δὲ εὐμεταδότους παῤῥησίᾳ. ἐγχωμιάσας,

Dua ὡς εἰς αὐτὸν γενομένην τήν πρὸς τοὺς ἐνδεεῖς

εὐποιίαν ἀναδεξάμενος, εὐλὀγημένους ἀπὸ; τοῦ οἳ-
χείου Πατρὺς εἶναι μαρτυρεῖ, xai χληρονόμους
ποιεῖ τῆς &x5 καταδολῆς χόσµαυ ἠτοιμαομένης Be

σ.ὰείας αὐτοῖς. Τοιαῦτα μέν φησιν ἓν Εὐαγγελίοις ὁ Κύριος, πρὸς τὸ ἓν εἶδο, «rc ἑλεημοσύνης, 6 Rate
fj πρὸς τοὺς ἑνδεεῖς pavdbomy, ἡμᾶς ἑνάγων xal προτρεπόµενος.

Verum de alia eleemosyna: forua qua est patien-
ti3 et comimiseratio erga cos qui nos offenderuut,
guid dicit ? « Noli reddere malum pro nialo, sed
vince in bono malum "*. » « No'ite cundemnare, οἱ

7! Matth. v. 49... 7* Matth, vi, 90.

7 Luc. τι, 40.

Πρὸς δὲ τὸ ἕτερον αὐτῆς εἶδος, ὅπερ ἐστὶν ἡ αρ’

φοὺς ἱπταιχότας ἡμᾶς ἀνεξιχαχία xal συµπάθει
«( φησι; « Mf; ἀποδώσεις χαχὸν ἀντὶ καχοῦ’ ài
γίχα ἐν τῷ ἀγαθῷ τὸ xaxóv. Mh χαταδιχΆνετς, '

" Rorn. xu, 21.

HOMILIA XIXVI.

Abl

"watelxioüitr. » Καὶ, « "Exo ἀφῆτε τοῖς A non condemnabimiht 1. Et :'« Si dimiseriís lion;

mue, νὰ, παραπτώματα αὐτῶν, ἀφήσει xol
b Βατὴρ ὑμῶν ὁ οὑράνιος ' ἐὰν δὲ μὴ ἀφῆτε
ινθρώποις 203 τὰ παραπτώματα αὐτῶν, οὐδὲ
p ὁ ἓν τοῖς οὐρανοῖς ἀφήσει τὰ παραπτώ-
ὑμῶν, à Ὥσπερ δὲ ἐν ἐχείνῳ τῷ µέρει τῆς
οσύνης παραινεσιχοῖς τε ἐχρήσατο λόχοις, xal
ὧν ἱπραγμάτων αὐτῶν προετρέφατο, ποιμένα
απιλέα ἑλυτὴν προχαθίσας, οὕτω xai ἐπὶ tfc
ιαχία. xai εἰς τοὺς πταιονῖας συµπαθείας ob
εἶπεν ofa α,οὐπεδείξαμεν, ἀλλὰ. xol παραθο-
ῥοσέθηκε χαὶ προέθηχε τὴν σήμερον ἀνάχινω-
νην ὑμῖν ἐν τῷ Bügyyauo -.« Ὡμοιώθη; λέ-
b βάσιλεία τῶν οὐὁρανῶν ἀνθρώπῳ βᾳσιχλεῖ, ὃς
σε αυνᾶρὰι. λάγον μετὰ τῶν δούλων αὐτοῦ *
ιένου δὲ αὐγοῦ συναίρειν, προσηνέχθη αὐτῷ εἷς
[ες µυρίων ταλάντων. » Ἐνταῦθα à; ἄνθρω-
Αδιλέα τὸν ἑαυτοῦ Πατέρα φησὶν, ὥσπερ ἓν
&(i συντελείας λάγοις. ἑαυτόν. El δὲ χαὶ ἂν-
p. Φησὶν ὠμοιωθῆναι, ἀλλὰ παραδολιχῶς. 05-
| οὐ παραθολικῶς ὠὡμοιώθη, ἁλλ᾽ ὡς ἀληθῶς

ἡμᾶς ἐγένετο ἄνθρωπος; εἷς μὲν ΥΣρ ὁ θρόνος,

la ἡ βασιλεία τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ Πατρός» ἀλλ'
Ίπερ εἶπεν ix' ἐχείνων τῶν ὑπὲρ τῆς εἰς τὸν
ον εὐποιία; ῥημάτων, « Ἐπείνασα xa ἐδί-
P. καὶ τὰ ἑξης, χαν ἀδελφοὺς ἐχάλεσε τοὺς ἓν-
πρὸς δὲ xai ἕτερα ἅπερ ἐστὶ τῆς 00:00
ρωκήσφιος ἴδια, διὰ τοῦτο ἑαυτὸν ἐχεῖ (0; Da.
προκαθήσθαί φησι. Κάχεῖ μὲν, ἐπειδῆ npo-
' καὶ ἐρίφων “παραδολικῶς Evian, ὡς. daa:
μαὶ π.ιμένα. ἰαντὸ». προχαθίψει, ἐνταῦθα δὲ,
ούλων xil λργιάἁμαῦ xai χργµάτων τῶν 6; ix
niv θησανρὺν ἐμνήσθη, Gc βασιλέα προκα-
4 τὸν ἑαυταῦ Πατέρα qnot, .αυναίροντα λόγον,
ἃς ὀφειλὰς ἀπαιτοῦντα. At τί δὲ ἐχτῖ μὲν,
κε quet, yat συναχθήσονται, καὶ ἀφοριεῖ, καὶ
| βασιλεὺ:, xal ἁπλῶς ἅπαντα μελλούσης ση-
. ἐνταῦθα δὲ, Ὡμοιώθη, xaX ἠθέλησε συνᾶραι
, καὶ Ίχβη ὁ ὀφειλέτης, καὶ ἐχέλευσεν ὁ Κύ-
παὶ ἁπλῶς ἅπαντα τὰ ῥήματα παρελθόντα

ἱμαίνοντα χρόνον ἑστίν; "Οτι τὰ ἐχεῖ λεγόμενα

t τοῦ μέλλοντός ἑατιν alvoc* τῆς δὲ vov ἡμῖν
Διµένης παραθολῆς τὸ πλέον ἐνταῦθα μάλιστα
δι Toũ γὰρ ὀφειλέτυ, qual, τῶν μυρίων

9

nibus peccats eorum, dímittet et vobis Pater vester
qui est in ccelis ; si autem non dimiseritis ltoinini -
bus, nec. Pater vester dimittet vohis peccata ve-
sura 't. » Sed sicut in illa eleemosyuze párte verbis -
utebatur hortationis, et rebus ipsis incitàbat, se-
melipsum pastorem regemque proponens, d'a de
patientia et comnmiseratione erga offendentes non
tantum dixit quie. preemisimus, sed parabolam ad-
jecit et proposuit, quam hodie in Evangelio ad ime-
moriam vobis revocavimus, dicens : cÁssimilatum
est regnum Dei homiui regi qui voluit rationem
ponere cum servis suis; et cum coepisset rationem
ponere, oblatus est ei unus qui debebat ei decem
millia talenta . » Πίο hominem regem Patre

B suum dixit, quemadmodum semetipsum dixerat ad

eleemosynam hortando. Homini quilem. eum dixit
assimilari, sed per parabolam. Ipse uutem non per
paraó^olam 3ssinilatus est, sed in omni veritate
homo factus est. Unus quidem tlironus, unum re-
guum Filii et Datris, sed sicut ibi dixerat ad bene-
facienduin proximo adhortando : « Esurivi, sitivl,a
οἱ extera, fratrosque vocaverat indigerites, aliaque
protulerat suæ imcartrationl propria , ideo seimet-
ipsum ibi ut regem sedefe dixerat. lusuper in illo
lóco, cum oyium et haedorum meminisset per para-
bokun, ut regen οἱ pastorem semetipsua propb-
suerat, hie vero, cum de servis, el. ratione, et di-
v'liis ex regalibus thesauris sumptis mentionem fa-
ciat, ut regem sedere dixit Patrem suum, ratiunem
ponentem et debiia exigentem. At qua ratione ibi
quideni diceliat : « Sedelit,» οἱ «Congregabuntur,».
et : « Segregabit, » et : « Dicet Rez, » qux omnia
futuram habent significationem ; hic vero : « Ausimi -
latum est,»et, «Voluit rationem ponere, » et, «Oblatua
est debitor,» et, « Jussit Dominus, » quae verba our
nia preteritum tempus indicant ? Quoniam qus ihi
dicta sunt in futuro flet s:xculo; pleraque autein
qu» in hodierna parabola proponuntur jam hic
complentur; nam cam oblatus esset, inquit, unus
qoi debebat decem millia talenta et non haberet
unde redderet: « Jussit. eum Dominus venum-
dari et uzorem ejus et filios οἱ omnis quae habebat,
et reddi ; » sed cum procidens lle oraret ut pa»

των. πρὀδενεχθέντος, xal μὴ ἔχοντος ἀποδοῦ- p tentiam baberet, et se omnia redditurum promit-

|. Ἐκίλενσε μὲν ὁ. Κύριος αὐτὸν πραθῆναι,
hv γυναῖκα χαὶ τὰ τέχνα αὐτοῦ xal πάντα ἴσα

χαὶ ἀποδοίΆναι * » "ὡς δὲ ἐχεῖνος πρασπεσών, .

ιακραθνμεῖν, καὶ ἀποδώσειν ὑπισχνεῖτο, σπλαγ.
εἰς ὁ Κύριορ, αὐτόν τε ἀπέλυσε xoi τὸ δάνεων
: αὐτῷ. ὧν «οὐδὲν ἐστιν ἐπὶ τοῦ : μέλλοντος

teret, misertus Dominus dimisit eum et debitum
dimisit ei: ex quibus nihil cst quod in futuro δ0”-
culo sit faciendum : non procrastinatio, non pro-
Toíssio- a debitore, non solutio, non dimíissio nulli-
mode tribuenda ab eo qoi dat omnia et tunc ab
omnibus raftonem postolabit.

Q4 οὐγ ὑπέρθεσις, οὐχ ὑπόαχεσις, παρὰ τοῦ ὀφείλοντος, οὗ λύσις, 90x ἄφεσις οὖδενὶ τερὀπῳ παρὸ
άντα ὄόντος, xal πάντων ἁπαιτοῦντος τότε tbv λόγον.

Uk xai τὸ «προσενεχθῆναι τὸν ὀφειλέτην τῶν.
υν ταλάντων, ἀρξαμένου συναίρειν λόγον τοῦ
iw;, οὐχ ἔστι τοῦ μέλλοντος αἰῶνος * ἐχεῖ γὰρ
sv τὸ τέλος ἐστὶν, ἀπὸ τῶν ἐνταῦθα δὶ ὄρχε-

Luc. τι, $7. *6 Mattb. vi, 14,

Insuper offerri debitorem decem millium talento-
rum , quando rez inceperat. rationem ponere, hoo
etiam futuri non eàt sieculi. Nam ibi flniuntur om-
nia quse hic incipiunt. Reliqua parabola e&t eliam

" Matth, xen, 20.

455

GREGORII ΡΑΙΑΝΑ — "

A35

przsentis seculi, ait enim : « Egressus servus ille A ται. Καὶ τὰ ἑξή. δὶ τῆς παραθολῆς τοῦ παρόντος

invenit unum de conservis suis, qui ὀἀεῦευαί ei
centum denarios : et tenens suffocabat eum, di-
cens : Redde mihi quod debes. » Quo procidente
et rogaute atque pollicente, ejus nec modice miser
Lus est, sed abi;t et. misil eum iu carcerem, donec
totum redderet debitum. Quznam vero egressio,
cum venerit illud tempus? Quod debitum ad con-
servos? Quænam expostulatio 7 Quis incursus ? Sed
et, « Procidens, inquit, conservus ejus ad pedes il-
lius, rogabat dicens : Patientiam habe in me, etl
omnia reddam tibi. llle autem noluit, sed misiteum
in carcerem, donec redderet universum deb:tum. »
In illo autem sæculo vim ab aliis invicem nequa-
quam patiemur, nec ad pedes aliorum procidemus,
Sed neque rogabiwmus; unus est ením cui omne
genu flectetur. celestium , terrestrium et. inferno-
rum. Alii vero, ait, conservi, videntes tantam ejus
erga conservos duritiam, contristati sunt valde, et
narraverunt domino suo omnia quz facta fueraut.
jile autem iratus, servo ohjurgato, tradidit eum
tortoribusquoadusque redderet universum debitum.

ἑστὶν αἰῶνος. « Ἐξελθὼν yàp, Φησὶν, ὁ δοῦλος
ἐχεῖνος, εὗρεν ἕνα τῶν συνδούλων αὐτοῦ, ὃς ὤφει-
λεν αὐτῷ ἐχατὸν δηνάρια ΄ καὶ χρατήσας αὐτὸν
ἔπνιχε, λέγων’ Απόδος uot εἴ ει ὀφείλεις.; Καὶ
προσπίπτοντα xai παραχαλοῦντα xal ὑπισχνούμε-
νου οὐδὲ μετρίως ἠλέησεν, ἆλλ᾽ ἀπελθὼν ἔδαλεν ab-
τὸν εἰς φυλαχὴν, ἕως οὗ ἁπηδῷ «Bv τὸ ὀφειλόμενο».
Ποία τοίνυν ἔξοδος, ἐπιστάντος ἐχείνου τοῦ χαεροῦ ;
τίς ὀφειλὴ τότε πρὸς ὁμοδούλους; είς ἀπαίτησις!
τίς ἐπίθεσις; Αλλά xat, « Πεσὼν, Φησὶν, ὁ σὖύν.
δουλος αὐτοῦ πρὺς τοὺς πόδας αὐτοῦ, παρεκάλτι,
903 λέγων ' Μαχροθύμησον ἐπ ἐμοὶ, καὶ wàivsa
σοι ἀποδώσω ὁ δὲ οὐχ ὑπήκουσεν, ἀλλ ἔδαλεν αὖ-
τὸν εἰς φυλαχὴν, ἕως οὗ ἀποδῷ πᾶν τὸ ὀφειλόμε-

D yov, 3. Ἐπὶ δὲ τοῦ µέλλοντο; αἱῶνος Blav *2p'

ἀλλήλων πάσχειν ἡμᾶς οὐκ ἔστιν, 250b προσκυνεῖο
ἀλλήλοις xa Ἰχετεύειν * εἷς γάρ ἐστιν, ᾧ τότο rdv
Yóvo χάµψει ἑπουρανίων xai ἐπιχείων xai xate-
χθονίων. ᾽Αλλ' ἕνεχα τῆς τοσαύτης πρὸς τὸν σύν-
δουλον ἁσπλαγχνίας λυποῦνται μὲν, φησὶν, οἱ ἄλλοι
αύνδουλοι σφόδρα, διασαφοῦσι δὲ τῷ Kuplp ἅπαντα

τὰ γενόμενα * ὁ δὲ ὀργισθεὶς χαὶ τὸν ἀσυμπαθῇῃ δοῦλον ἑλέγξας, παρέδωχεν αὑτὸν τοῖς βασχνισταῖς, έως

οὗ ἁποδῷ πᾶν τὸ ὀφειλόμενον. |

Forxan aliquis censeret ista in prasenti seculo
fleri, sed ad futurum presertim spectant ; ibi enim
aperta reatus. manifestatio , et sine misericordia
condemnatio, et indesinens supplicium. « Quoad-
us[ue, inquit, redderet universum debitum. »

Τοῦτο ἴδοι τις ἂν χαὶ χατὰ τὺν παρόντα τελούμµε-
voy αἰῶνα, μάλιστα δὲ τοῦ μἐλλοντός ἐστιν, ἐχεῖ γὰρ
xai ὁ ἔλεγχος περιφανὴς, χαὶ fj ἀπόφασις ἀνηλεῆς,
xa 1j βάσανος ἀτελεύτητος. « Ἔως οὗ, φῃσὶν, ἀποδῷ
πᾶν τὸ ὀφειλόμενον. » Τὸ δὲ τῶν ἀδυνάτων ἑἐστὶν eó-

Verum (leri nequit ut a nobis inveniatur solutio C ρεθῆναι παρ ἡμῶν ἀπόδοσιν ἐξιαουμένην ταῖς πρὸς

rostris ad Deum debitis adsequata, ita ut istud :
« Quoadusque redderet. universum,» seternam indi»
evt poenam, Sed quomodo illa omnia parabola verba

lic perficiuntur, regale tribunal, debitorum. mani- .

festatio, post manifestationem expostulatio, et alia
qua sequuntur? Stat istud Dei templum tanquam
celum aliud intra sacrum tentorium, velut iu ο-
lestíbus taberusculis thronum habens dominicum,
in quo sedet rez omnium, et rationem | iuvisibiliter
pouit cuim servis ejus, nobis omnibus hic circum-
stantibus et obsecrantibus. Multi autein sunt, quo-
rnm et ego unus sum, qui arguuntur ex eis, que
hic divinitus canuntur et ad aures omniuin revo-
: cantur, quoniam non secundum Deum utimur istis
decem millibus, id est, tam multis bonis quorum
quodlibet est talentum, utpote gravem et multam
indecens condemnatíoiretp ; ita enim Cain untun vi-
sus crimen commisisse, fratris cedem, septuplum,
seu multum, sicut scriptum est, punitus fuit. Sed
nou tantum de debito arguimur, at ex diviuis ver-
bis reos manentia discimus supplicia; discentes
vero, quandiu in templo perseveramus, ponite-
mus, procidimus, rogsmos, promittimus nos in
posterum ut Deo placet victuros, ideo dimissionem
obíinemus, hic usque ad finem perscverauter et
ardenter deprecantes ; dixit enim ; « Couvertimini
ad mc, ait Dominus, ct 650 convertar ad «03, et
iniquitatum vestrarum non recordabor a-uplius '*.»

τὸ Zach. 1, 5.

τὸν Gedv ὀφειλαῖς ' ὥστε τὸ, « Ἔως οὗ ἀποδῷ τὸ
πᾶν, » τὴν αἰώνιον παρίστησι βάσανον. Αλλὰ κὼς
ἐχεῖνα πάντα τὰ τῆς παραδολῆς ἐνταῦθα τελεῖταε,
τὺ βῆμα τὸ βασιλιχὸν, ὁ τῶν ὀφειλόντων ἔλεγχος, à
μετὰ τοὺς ἑλέγχους ἀπαίτησις, xal ὅσα τῶν ἑξῆς :᾽
Ἕστηχεν ὁ τοῦ Θεοῦ ναὺς oU:o; χαθάπερ οὐρανὺς
ἄλλος ἔνδον τοῦ ἱεροῦ χαταπετάσµατος, ὥσπερ lv
ὑπερουρανίοις σχηναῖς, τὸν θρόνον ἔχων τὸν Cecxe-
τιχὸν, ἐφ᾽ οὗ χαθήµενος à τοῦ παντὸς βασιλεὺς, euv-
αίρει λόγο» ἀοράτως μετὰ τῶν δούλων αὐτοῦ, τῶν
περιεσιώτων πάντων ἡμῶν ἐ,ν1ῦθα xal προσευγο-
µένων. Πολλοὶ 56 εἰσιν, ὧν elg εἰμι xat αὐτὸς, οἴτι-
νες ἑλέγχονται παρὰ τῶν εἰς ἐπήχοον ἁδομένων τε
xai ἀναγινωσχομένων ἐνταῦθα ῥημάτων θείως, ὡς
ph χατὰ θεὸν χρώμενοι τοῖς τοιούτοι; µυρίοις δὗσε,
φουτέστι,͵ πλείστοις, ὧν ἔχαστον τἀλαντόν ἑατὶν,' ὡς
βαρεῖαν χαὶ πολυάριθµον ἔχον τὴν χαταδίκην * οδτω
yàp xoi ὁ Κάῑν ἓν ἡμαρτηχέναι δοχῶν, τὴν ἁδελ-
φοχτονίαν, ὁπτὰ εἶχε τὰ ἐχδιχούμενα, τουτέστι πολλὰ,
χατὰ τὸ γεγραμμένον. O02 Σλεγχόμεθα δὲ. μόννν
ὀφείλε.ν, ἀλλὰ χαὶ τὰς ἁποχειμένας τοῖς ὑπεύθύνόις
ἐκ τῶν θείων λογίων µανθάνοµεν χολάσεις΄ µαθόντες
δὲ, μέχρις ἂν παραµένωμεν tv τῷ ναῷ, μετανοοῦμεν,
πρρσπίπτοµεν, ἰἱχετεύομεν, ὑπισχνούμεθα βιώσεέιν
εἰς τὸ ἑξίς θεαρέστως, ἀλλὰ xal τυγχάνοµεν τῆς
ἀφέσεως, παραµένοντες ἄχρι τέλους ἐνταῦθα xal
θερμῶς ἴχετεῦοντες' ε Ἐπισιράφητε γὰρ, one
πρός µε, καὶ ἐπεστραφήσομαι πρὸς ὑμᾶς, λέγει Ku-

--

A51

HOMILIA XXXVI

453

pée;, xd τῶν ἀνομιῶν ὑμῶν οὗ μὴ μνησθῶ ἔτι,» A Deinde e templo egressi, et iis qui nos offenderuut

Elta «oU ναοῦ ἐξερχόμενο, χαὶ τοῖς el; ἡμᾶς
ἑπταιχόσιν ἐντυγχάνοντες, προσπίπτουτιν ἔστιν ὅτε
xai δεοµένοις, βαρεῖς αὐτοῖς ἐσμεν χαὶ ἀνηλεεῖς xal
ἀμείλικτοι, καὶ ταῦτα μηδὲ δηναρίου λόγων ἑχόντων
φῶν πρὸς ἡμᾶς ἐχείνων πταιαμάτων πρὸ] τὰ ἡμέ-
«spa. πρὸς τ)ν θεὺν ταλαντιαῖα, μᾶλλον δὲ xal πολν-
κάλαντα ὄντα. Διὰ τοῦτο ὁ συµπαθήσας ἡμῖν µετα-
νοῄσασι Κύριος xal τὰ τοσαῦτα ἀφεὶς, ἰδὼν τὸ πρὸς
τοὺς ὁμοφύλους ἀσυμπαθὲς ἡμῶν xal ἀνένδοτον, ὁρ-
γίνεται xa0* ἡμῶν διχαίως, χαὶ παραδίδωσιν ἡμᾶς
ταῖς ἀνυποίστοις βασάνοις, τοῖς τε ἐνταῦθα πειρα-
σμοῖς, xai ταῖς μελλούσαις ἀτελευτήτοις χολάσεσι,
xav αὐτὺν ἐνταῦθα τὸν τῆς αὐτοαληθείας λόγον
« Οὕτω γὰρ, Φφησὶν, xat ὁ Πατήρ µου ὁ ἑπουράνιος

eccurrentes, eisi procidenteg obsecrent, duri et
sine misericordia ct inhumani eos increpamus, licet
eorum ad nos debita ne denarii quidem rationem
liabeant si comparentur cum nostris ad Deum de-
bitis talento seu potius multis talentis sequivaleati-
bus. Ideo qui nostri posnitentium misertus est Do-
míuus et tanta dimisit, videns nos erga fratres fer-
reos et inezorabiles, jure adversus nos irascitur,
nosque tradit suppliciis intolerabifibus, liic quidem
tentationibus οἱ futuris perennibus penis, secun-
dum illad ipsius veritatis verbam : « Sie, inquit,
et Pater meus coelestis faciet vobis, si non remise-
ritis unusquisque fratri suo de cordibus vestris. »
Quod adhuc est immanius . sinceri servi Dei, id es*

ποιῄσει ὑμῖν, ἐὰν μὴ ἀφῆτε ἕχαστος τῷ ἁδελφῷ ab- B ;ancti tam angeli quam homines quos hic rogantes

τοῦ ἀπὺ τῶν χαρδιῶν ὑμῶν. » Τὸ U ἔτι δεινότερον,
δτι xai τοὺς ὄντως τοῦ 8:00 δούλον»ς, δηλονότι τοὺς
αγίους ἀγγέλους τε xat ἀνθρώπους, οὓς ἑλπίζομεν
ἐκετεύοντε; ἐντεῦθεν, πρεσδευτλς 30ή, ἕξειν ἐχεῖ xal
µεσίτας πρὸς shy, καθ᾽ ἡμῶν, φεῦ 1 εὐρήσομεν τὸν
θεὸν παροξύνοντας, ἐὰν μὴ ἐνταῦθα τοῖς εἰς ἡμᾶς
κταίσασι συμπαθεῖς φανῶμεν " αὐτοὶ γάρ εἶσιν, ὡς
ἀνωτέρω µεμαθήχσμεν, οἱ τῷ Κυρίῳ μετὰ σφοδρᾶς
λύπης προσαγγέλλοντες τὸ σχληρὺν χαὶ ἀνένδοτον
τῆς ἡμετέρας γνώμης. Καλῶς δὶ ἄρα xai τὴν ἀρχὴν
ἐλέγομεν, τὸν ἑαυτοῦ Πατέρα εἶναι, ὃν ὡς βασιλέα

speramus intercessores ibi habere et mediatores a!
Deum, contra nos, heu ! inveniemus Deum ad iram
concitaturos, nisi hic iis qui nos offenderunt com-
miserationem ezhibeamus. Ipsi enim sunt, ut su-
pra didicimus, qui Domino cum vehementi tristitia
annuntíant nostram inexorabilem et acerliam agendi
rationem. Recte igitur a principio dicebamas Pa-
irem suum esse quem per parabolam αἱ regem et
judicem modo dixit Dominus; nam non dixlt : Ego
virum inexorabilem tradam suppliciis, sed, . Pater
meus ccelestis.

καὶ xpvthv ἐνταῦθα διὰ τῆς παραθολῆς 6 Κύριὸς φησιν’ ob γὰρ εἶπεν ἐνταῦθα, Τὸν ἁἀμείλιχκτον ἐγὼ
παραδώσω τοῖς βασανισταῖς, ἀλλ, Ὁ Πατήρ µου ὁ ἑπουράνιος.

Φοδηθῶμεν οὖν, ἁδελφοὶ, τὸν τηνικαῦτα τῶν ἁγίων G

xz0' ἡμῶν ζηλον. φρίξωµεν τὴν θείαν ἀπόφασιν:
αἰδεσθῶμεν τὴν πρὸ ταύτης εἰς ἡμᾶς τοῦ θτοῦ µα-
κροθυμίαν ἀναλογισώμεθα τὸ μέγεθος τῆς ἡμετέρας
πρὸς τὸν θεὺν ὀγειλῆς ὅσον, xal ταῦτα, πρὸς τὰ
ὀφειλόμενα παρ ἑτέρων ἡμῖν συγχρινόµενον. «Ποσά-
Χις,» 6 Πέτρος ἐρωτῶν ἔλεχε πρὺς τὸν «Κύριον,
ε᾽Αμαρτήσει cl; ἐμὲ ὁ' ἁδελφός µου, xal ἀφήσω
αὐτῷ; ἕως ἑπτάχις; Καὶ Ίχουσεν * « Οὺ λέγω σοι
ἕωυς ἑπτάχις, ἀλλ ἕως ἑθδομηχοντάχις ἑπτά * » χαΐτοι
ποσαυτάχις «pb; ἡμᾶς αταΐσαι τὸν ἁδελφὸν τῶν ἆδυ-
νάτων ioci αχξδόν. Ἡμῶν δὲ ἑχάστου τὰ πρὸς θεὸν
πταίασµατα xal τοῦτον ὑπερδαίνει τὸν ἀριθμόν"
xXv b; ἑξετάσῃς μέγεθος, πρὸς ὃν ἐστι τὸ πταῖσμα
ἐνθυμιθεὶς, ἀσύγχριτον εὑρήῆσεις πρὸς τὰ ἔχεῖνα
πάντα, xAv ἑδδομηχοντάχις ἑπτὰ τυγχάνῃ. Τοσαῦτα
xa τηλικαῦτα τοΐνυν ὀφείλων τῷ θεῷ τάλαντα, xal
µαχροθυμίαν µόνον αἰτῆσας, σὺ δὲ xal τελείαν
ἄφεσιν παρ) αὐτοῦ λαδὼν τοῦ ὀφλήματος, εἶτα πρὸς
μιχρὰν ἀργυρίων ὀφειλήν' ταῦτα γὰρ τὰ δηνάρια:
αχρὰ τοῦ ὀφείλοντος συνδούλου μαχροθυμίαν αἱτού.
μενος, οὗ παρέξεις προθύµως; Οὐχοῦν ἀπαιτηθήσῃ
«à πάντα διχαίως * πῶς Υὰρ o) δίκαιον xai τὴν
ἀφαίρεσιν ὑποστῆναι πᾶσαν ; χαὶ τῆς ἀγνωμοσύνης
προσυκ)στῆναι τὴν χαταδίχην ; Διὰ τοῦτό φηαί τις
φῶν προφητῶν' « "Oy ερόπον ἑποίησας, οὕτως ἔσται
got * τὸ ἀνταπήδομά σου Ἀνταποδοθήσεται εἰ; χεφα-
v σου. ᾽Αλλὰ μὴ τὸν ἔλεγχον, μὴ τὴν ὀργὴν, uh

ud Matth. Χνηι, 22. uid Ab4. 45.
Ρλτκοι.. Gn. CLI

Igitur, fratres, timeamus sanctorum contra nos
indignationem ; expaveamus divinam condemna-
tionem ; revereamur hanc autecedentem Dei erga
nos loaganimitatem; cogitemus quanta sint quse Deo
debemus, presertim si ista cum debitis quibus ahi
ad nos ligautur, conferamus. Quoties, ait Petrus
Dominum interrogans, peccabit in me frater meus,
et dimittam ei * usque septies ? Et audivit: « Non
dico tibi usque septies, sed usque septuagies sep-
ties *. » Porro fere est impossibile fratrem toties
in nos peccare. Nostre autem in Deum offensiones
euam hunc numeruin superant. Etsi perpendas
unius gravitatem et mediteris quis sit quem offen-
dimus, nullam rationem facies earum qua contra
nos committuntur offensarum, elsi septuagies sep-

D iies accidissent. Igitur cum tot et tanta Deo debeas

talenta, et solam deprecatus patientiam, iutegram
debtti ab eo obtineas dimissionem, ta deinde pro
parvo nummorunh debito (qui vere sunt denarii),
a conservo debitore de patientia rogatus, non li-
benter annues ? Secus omnia jure exigerentur; nam
nonne justum esset te omnibus spoliari, et culp:e
subire damnationem? ldeo dixit unus proplieta-
rum : « Sicut fecisti, iia flet tibi; retributio tua
convertetur in caput tuum **, » Sed nou vitupera-
tionem, non iram, non sententiam exspectemus,
fratres, sed. induamus, quemadmadum dixit Apo-
stolus, viscera misericordie, tam verbis quam co-

1$

ionibes e! operibus commiseratioD en extiben- B "n -

, simus int rout idem rot um docet be- καθάπερ $

i," gericord οι i vicem, 9i quis ha X λόχ

aliquid adversus (rat icut e Curistus con ἑνδειχνὺ

yavit nobis 5 ni bristi grad ürmité ὁ αὐτὸς δ'
pis adhere 8 aboue erit nobis ἁλλήλο

futuras ineffabiles romis . Tontorum πο Χριστὸς ἔχα

bonorum or ος nos offendit, $! «olut- Χριστον X οι
ws ; 68 eu o video wu! mercibus onu- 3ov δὲ xe*
taut ua faci! erimus millia solvere ἁῤῥητους t
lenta (τί acquire b mum in re

pus anim ιο conspic ie nuper 0” ἐγὼ pp? po?
oreis oculis 08 mus. lnvose- M
τυπι barbari, f ene u , moi no$ ναι, καὶ πρὸς *
con meatu rcluserunt emum nobis οὐ
erunt pericul 3 eapiuri
apparoi e appulit novis decem ἑώραται *
willibua nen iic onu frustra facti — oV οἱ 86060 p^* περυεκάθνσ
sunt var cursus⸗ ecessarià parv σαν ἂν ᾶς τῶν iX της Ys e e 0v ἀφο
ceto. ven sunt, οὗ teru rb com ἐπὴρτησαν ἡμῖν quy ἔσχατον κίνδυνονν ὡς ἀπορίφ 4
tus sunt firmat. τῶν àvoq9 eig . ΑχΧ àva qe el; -
τοὺς ἡμετέρουό θεῖσά λιμένας σἶτου 49 μίδι yo; ὀλκὰςν πρακτον μὲν hy εῶν βαρδάρω, .
ἐπήρειαν, * t τὰ ἀνα α καθίστησ» Joscat δὲ fttv $ dM «kh, 9055 o ꝙ .
àqe
Wa invisibililet jrrvit Christianorum ράτως ἐκέρχετα αντ S Xov poo
enus spiri is ferociot ioi ὧν ἀνθρώπων γένει ὃ mnt A βαρδάνων 905
nicus, 19ἱ6 cipit ὁ jute. 1138 πάντων ἀγριώτερος ἀκοχλείει thv Φον
fame virtutum sj nibil boni optet? τῶν TUSCE ν «p pls" ἀφορμῶνο
am in desP tionem 1 jet velu eam ever e ι τῶν ὡς μηδὲν
eurus iom ostraturus s apparel P ἀ γαθὺν εἰς ἀπό ουνωθεῖ, ὡς διὰ ταύτης αἱρῆσων
videnüa €) q WM ss vorum, Qo! C αὐτὴν xe x pépe"x* , . M
obia , UP it cogumisera- πάντως τοῦ θῶοντος ὧν ἁμαρτω 2» σωτηρία
tionem, 408 * uobi utem facit omnem ὁ vet o^ ὡς εἰς ἡμᾶς «xaloxe, vh «αρ 5 μῶν
diaboli adversus n Nomeu nebis pre μπαθείας» καὶ παρ ἡμῶν ταῦτν εὑρόμενοςν
pitium reoon ex aalulis tas nobis ἄπρακτον που πᾶσαν την καθ ἡμῶν
occasiones ebei. t sque viue CO qt ; quam κακίανν t9 ζετα μὲν, συμκαθείας
nos omnes € sequi CO &emenua ἡμῖν ἀφορμὰς παρέχει zo plac » wA
Domini noswi Jesu Christ , em dece omnis «hy αἰώννον ζωὴ» hol xpouyno stie ο ὃς τένοιτο
loris forituuo vor οἳ odora cum φιοιπο φάντάς ἡμᾶς ἐπιτυχεῖν χάριτν καὶ φιλανθρωσίᾳ 9
eius Patre cuissimo b ivitico Kv Ave ηησοῦ Ἆρί J. 3 «pint! A MES
Spiritu nunc € cin sgcelorum. κράτος, th «oV προαχκύνησίςν τῷ ἀνάρχν αὐτοῦ
Amen Πατρὶ, καὶ Q παναΥ (259 καὶ ζωοποιῦῷ
νεύματι, ον καὶ ἀεὶ καὶ gis τοὺς ẽ
voy, Αμ.
μοΜΙΟΑ xxx M. QMIMA AZ.
In sanctissintam dormitionem purissima Domine D pic eh adrosator Kolyno* τῆς κανυ περάγνου
nostr Deiparc semperque virginis Ματίς. —— ἡμῶν θεοτόκου καὶ Διικαρθένου
| ας.

Meam hodie homilia ad charitatem vesiram τὴν ἐν ὁμιλίαν σήμερον «obe | ὁμετέρεν
amor facit € debitum» tum quoniam pus ἀπην x? όθος πονεῖ X9 οὗ μόνον Ust ταῖς
auribus vesiris 8 fundere saiutarem, el φιλοθέοις μῶν ἆ σωτήριον αλ
ihde vestras enutrire 8 imas, et volo P opter meam ερέφειν ἔντεν "T oyie, xat "ei

canones s ed quoniam d debeo, 5ἱ quid 3m0, κατὰ θεσμους ἱεροὺς ὁ ἔτι καὶ τῶν XUL
cero. Wt t cum 19 4ο Ecclesi enarrare ένων kuo* xax regm pévov εἴπερτι μαῖ εὖφη
seti per irginis Deip ag 8 dur amor, in Ἐχχλησίας ἐαδιηγεῖσναν «à μεοἵ 1e τῆς rS

ul pro uno du iex est. erigit excitat & convertit παρθένου κα θεομήτορος, Αλλ ὁ μὲν «boc κά

161

HONILIA XXXVII.

469

epissen:: * οὐ δὶ «oU χρέους ἁπαραίτητον xat βιάζε- Α pervadere ad ea qui sepra sermonem posita sngl.

ται, ὁ δὲ λόγος περοαθαίνειν τοῖς ὑπὲρ λόγον οὐκ ἔχει.
᾿ὥστερ οὐδ' ὀφθαλμὸς dip προσορὰν ἀτενῶς * ἐτεὶ
ὃ ὅμως λέχειν μὲν οὐκ ἔστι τὰ ὑπὲρ λόγον, ὀμνεῖν
V ἔξεστι φιλανθρωπίᾳ τῶν ὁμνουμένων, ἕνι xat τῶν
ἀφαύστων μηδαμῶς φαῦσαι, xai τὴν διὰ λόγων ὀφει-
)ἣν ἀποδοῦναι, καὶ τὸν πρὸς τὴν θεοµήτορα πόθον
διὰ τῶν πρὸς δύναμιν Όμνων ἀφοσιώαασθαι. El δὲ
xai τίμιος ὁ θάνατος τῶν ὁσίων, χαὶ μνήμη δικαίου
μετ) ἐγχωμίων, πόσῳ μᾶλλον τῆς τῶν ἁγίων ἁγίας,
xal δι fc πᾶς ἁγιασμὸς τοῖς ἁγίοις, τὴν τῆς άειπαρ-
θένου xoi θεοµήτορος λέγω μνήμην μετ’ εὐφημιῶν
ἡμᾶς τῶν µεγίστων κοιεῖν προσῆκχεν ; Ὥσπερ 6h xal
ποιοῦμεν ἑορτάζοντες, καὶ τὴν σήµερον γενομένην
ταύτης ἁγίαν κοίµησιν f) µεταδίωσιν, δι ἣν βραχὸ

τι παρ) ἀγγέλους ἠλαττωμένη, xal τοὺς ἀγγέλους B

xal τοὺς ἀρχαγγέλους καὶ τὰς ὑπὲρ τούτους Ónsp-
Κοσμίους πάσας δυνάμεις ὑπεραναδέδηχεν &coyxpl-
τως τῇ πρὸς τὸν ἐπὶ πάντων 8sbv ἐγγύτητι, xal τοῖς
ἐξ alvo; Ὑεγραμμένοις «€ xal τετελεσµένοις à?
αὑτῇ θαυμασίοις * ταύτης yàp ἕνεχα θεῖαι προῤῥή-
σεις προφητῶν θεολήκτων ΄ θαυματουργίαι προδει-
χνῦσαι μέλλον τὸ μέγα θαῦμα τῆς οἰχουμένης τὴν
ἀειπάρθενον θεοµήτορα ταύτην» μεταδολαὶ Υενῶν
καὶ πραγμάτων, ἑδοποιοῦσαι τῷ τέλει 906 τοῦ
κατ᾽ αὐτὴν χαινοῦ μυστηρίου: θεσμοὶ Πνεύματος
ποιχίλως προδιατυποῦντες τὴν ἑσομένην ἀλῄθειαν »
τέλος, μᾶλλον δὲ &pyh καὶ βίζα τῶν ἐπέχεινα θαυμά-
των, πραγμάτων θεοῦ πρὺς Ἰωαχεὶμ xa τὴν "Av-

sicut ορ) 1 nequit assidue solem aspiccre. Verum
8i [rustra tentaretur dicere ea quae supra set ionem
sunt, atea datur cauere, si non. possum tangere
quae tfcium fugiunt et per verba debitum solvere.
licehit saltem 300rem erga. Deiparam hymnorum
virtute exprime e. Si gloriosa estmors sanetorum
et memorja justi cum laude, quanto magis decct
£08 sancHe sancterum, perquam, sancti. fuerunt
sanetificati, id est semper virginis Deique Matris
cum maxima et sempiterna laude memoriam facere ?
Quod facimus in hae festivitate, celebrantes ejus
sanciam bodie factam dormitionem seu vitz
mutationem, qua minuta fuit paulo minus ab
angelis, et angelos, arcbangelos, omnesque super
eos cosicas potestates singulariter transcendit per
suam ad Deum omnium propinquitatem, per ea
que de ipsa 4 gsculoscripta et in ea perfecta
sunt miracula. lilius eniin. gratia divinse propheta-
rum divinitus locetorwin prsedictiones ; prodigia
quibus ostensum fuit futurum terra magnum mi-
racoinm, bac semper virgo, Deipara, rerum gen-
tiunque conversiones quse iter fecerunt adimplen-
do ines novo mysterie; consilia Spiritus vario :odo
Égurantes futoram veritatem ; finis, seu potius
principlum et radix signorum qui postes facia
sunt, absoluta Dei promissio a Joachim et Annam
senes illostanta virtute praeditos, eos ex juventute
steriles procreaturos esse 38 alia senectute, et qui-

wry τοὺς τηνικαῦτα τὴν ἀρετὴν ἄχρους τελεσφόρος ϱ dem procreaturos esm quie sine semine Filium, a

ixay pella, τεχεῖν àv βαθεῖ γήρᾳ τοὺς ἀγόνους ἐκ
víov, καὶ τεχεῖν τὴν τεξοµένην ἀσπόρως τὸν ἐκ θεοῦ
Πετρὸς «pb αἰώνων Ἠεγεννημένον ἀχρόνως ' εὐχὴ
πάλιν τῶν οὕτω παραδόξως γεννησαµένων τὴν ce£o-
μένην παραδοξότερον ἀντιδώσειν τῷ δόντι τὴν δεδο-
µένην, καθ) fy ἀξιωτάτην κὐχὴν ἐξαισία µετοίχησις
“τῆς θεομήτορος &E ἔτι βρέφους ἓχ τοῦ οἴχου τοῦ πα-
“αρὸς εἰς τὸν οἴχον τοῦ Θεοῦ. xol διατριδὴ παράδο-
fec ἐπ' ἐνιαυτῶν οὐκ ὀλίγας περιόδους ἐν αὐτοῖς τοῖς
"Ἁγίοις τῶν ἁγίων, ἔνθα χορηγία τροφῆς ἀποῤῥήτου
UC ἀγγέλων ἐπιστασίας, ἧς τεροφῆς Αδὰμ οὐχ ἔφθασε
γεύσασθαι' οὐ γὰρ ἂν ἐξέπιπτε τῆς ζωῆς, ὥσπερ
οὐδ' ἡ Πάναγνος αὕτη, εἰ xal δι) ἐχε[νον xal ἵν ἐχεί-

Deo Patre ante szeeula ab. selerno natum, erat par-
turitura ; rursus votum horum parentum, qui íta
contra spem genuerunt filiam magis et ipsam supra
omnemspem parturituram, datori datam offerendi ;
vi cujus voti dignissimi transwigratio Deipara
adhuc infantule a demo patris in domum Dei mi-
raque ejus conversatio per non paucas annorum
periodos in Sauctis sanctorum, ubi ineffabili? cibo
nutrita fuit, angelis ministrantibus, quem Adam non
manducavit ; aliter enim non excidisset a vita, sicut
Hia (immaculata, etsi ejus filia ostenderetur ;
paululum nature cedens, quemadmodum ejus
Filios, a terra hodie in coelum transcendit.

νου θυγάτηρ οὖσα δειχθῇ, πρὸς μικρὸν εἴξασα τῇ φύσει, χαθάπερ xal ὁ ταύτης Υἱὸς, ἀπὸ γῆς νῦν εἰς

οὐρανὸν µεταδέδηκεν.

λλλὰ γὰρ μετὰ τὴν ἀπόῤῥητον ἐχείνην εροφὴν, D — Insuper post illam escam ineffabilem, connubil

nvnortiac οἰχονομία περὶ «hv Παρθένον ταύτην µυ-
στικωτάτη, χαὶ ἀσπασρὺὸς ξένος xal ὁπὶρβ λόγον δύ
ἀρχαγγέλου κχαταπτάντος ἄνωθεν, xal θεοῦ µηνύ-
pata xal προσρήµατα, τῆς Εὔας xa Αδὰμ χαταδί-
xac ἀντίστροφα xai θεραπευτικὰ τῆς ἐπ ἐχείνων
ἀρᾶς, εἰς εὐλογίαν ταύτην µετάγοντα * ἐπεθύμησε
γὰρ τοῦ μυστικοῦ κάλλους τῆς ἀειπαρθένου ταύτης
ὁ εοῦ παντὸς βασιλεὺς, ὡς ὁ Δαθὶδ πρσοηγόρευσε, xai
κλίνας τοὺς οὐρανοὺς κατέδη, xai ταύτῃ ἐπεσχίασε,
μᾶλλον δὲ ἑνῴχησεν fj ἑνυπόστατος τοῦ Ὑψίστου δὺ-
Ἴγαμις * οὗ γὰρ διὰ Ὑνόφου xal πυρὸς ὡς ἐπὶ τοῦ
θεόκτου Μωῦσέως, οὐδ ὡς ἐπὶ τοῦ προφήτου Ἠλιοῦ
ὃ-ὰ λαίλαπος χαὶ νεφέλης ἐπεδείξατο τὴν παρονσίαν͵

dispensatio eirca istam Virginem plena mysterio,
et insolita superque omne verbum archangeli ce-
litus advolontis salutatio, Dei consilia et sermones
quibus eversa fuit Ἐν Adamque damnatie, et sa-
nata sequens maledictio qus in benedictionem con-
verga fuit. Concupivit enim mysticam speciem hu-
jus Virginis rez universi, prout praedixerat David,
et eœlos inclinans descendit, et eam adumbravit,
vel potius sibi adjunszit substantialis virtus Altis-
simi : nam neque per caliginem et ignem, sicut
divo Moysi, neque per turbinem et nubem sicat
prophete Helig suam manifestavit presentiam ; sed
sine medio, sine velo virtus Alüssimi purissima

463

Fesset, nec aer, nec z:her, nec aliud sensibile vel
quid his dignius, hoc autem non dicendum est
adumbratio, sed vera est adunatio. Sed cum quod
adumbrat formam suam, propriamque figuram ex-
primit, non adunatio tantum , sed et formatio in
utero facta est, et quod ex ambobus formatum
est, scilicet ex virtute Altissimi, et sanctissimo at-
que virginali illo ventre, Verbum erat Dei incar-
natum. lia ineffabiliter habitavit in ea, et ex ipsa
processit carne indutum Dei Verbum, et in terris
apparuit, et inter bomines conversatus est, natu-
ram nostram deitatis participem efficiens, et lar-
giens nobis, prout dixit divus apostolus, ea in
que desiderant angeli prospicere **. » Et hac
est laus eximia, el gloria perpetus hujus virginia
omni gloria clarior, cui. cedit omnis mens, sermo-
que omnis, etsi spirituum sit angelicorum. Sed quæ-
nam lingus rursum enarrabit ea quae post inenar-
rabilem partum facta sunt? Nam cum cooperata
fuisset et compassa exipanitioni Verbi Dei in ipsa
adimpletz, jure glori et exaltationis facta est par-
ticeps, eximiis adfüiuc magnalium incrementis οι”
mulata, At postquam in eœlum ascendissel qui ex
ea carnem assumpserat, cum illis super omnem
mentem sermonemve positis inagnalibus qua imn
ea perlicit, semulata est, ut ita dicam, per constau-
uiam οἱ multimoda virtutum exercitia, per suas pro
universo mundo deprecationes votaque 80a, per
consilia et auxilia qui dedit divinum verbum in
omnem terram predicantibus ; omnium erat ipsa
sola adminiculum, tam audita quam conspecta et
aujuvans omni modo Evangelii predicationem; et
sic vitam omnino milliantem et egregiam instilu-
tionem tum mente tuin sermone ezbibuit.

Ideo mors illius vitam protulit, et eam io cœ-
lestem et immortalem vitam transtulit, et bujus
memoria lata est festivitas atque universa solem-
nitas, non (tantum quoniam renovat meinoriam
magnalium Deiparz, sed etiam quoniam in inen-
tem revocat communem novumque concursum
sanctorum apostolorum ex omni gente ad ejus fu-
wera, necnon eorum divino afflatu canentium
hymnos in ea Deum glorificantes ; angelorum uwi-
nisteria, chorosque circa eam οἱ ritus honorifice
comitantium et insequentium, adjuvantium οἱ oblu-
ctantium, succurrentium, adjotorum, eorum om-
nium qui operam carinenque tota virtute jungebant
operis et carminibus multorum omni inodo hono-
rantium illud corpus vite Dominum et a Deo da-
tum, aggredientium et tecta manu propulsantium
Judeos adversus Deum brachio et conscientia
certantes et refragantes, ipso prasente Deo Sabaoth
et Filio perpetue bujus Virginis invisibiter auxi-
liante et supremos honores Matri solventis, iu cu-
jus manibus reposita erat diviua ejus anims, et cu-

πε [| Petr, 1, 12.

GREGORII PALAMMÆ
Virginis uterum adumbravit, quum nihil inter- À à3à' ἀμέσως χωρὶς παραπετάσματός τινος ἡ toU

461

'YXiexou δύναμις ἐπισχιάξει τῇ πανυπεράγνῳ καὶ
παρθενιχῇ Υαστρὶ, μηδενὸς ὄντος μεταςὺ, μὴτ' ἀἁέ-
pos μὴτ αἰθέρος μήτε τινὸς τῶν αἰσθητῶν, f) τῶν
ὑπὲρ ταῦτα ' τοῦτο δὲ οὖκ ἐπισχίασις, ἁλλ' ἕνωτις
ἄντιχρύς ἐστιν. Ἐπεὶ δὲ ἀεὶ πέφυχε τὸ σχιάξδον thv
ἑαυτοῦ μορφὴν καὶ τὸν οἰχεῖον τύπον τῷ ἐπιγκιαζο-
µένῳ ἐμποιεῖν, οὐχ ἕνωσις µόνον, ἀλλὰ χαὶ µόρφω-
Gig Υέγονεν ἐν τῇ Υγαστρ', xal τὸ ἐξ ἀμφοῖν µεμορ-
φωμένον τῆς τε τοῦ ᾿ὙΥφίστου δυνάµεω», xal της
παναγίας ἑχείνης xal παρθενιχῆς γαστρὸς, Λόγος
fjv θεοῦ σεσαρχωµένος. Οὕτως ἑσχήνωσεν ἀποῤῥήη-
τως bv αὐτῇ. χαὶ ἐξ αὐτῆς προῄλθε σαρχοφόρος ὁ Λό-
γος τοῦ Θεοῦ, καὶ ἐπὶ γῆς ὤφθη xai τοῖς ἀνθρώποις
αυνανεστράφη, τὴν ἡμετέραν θεουργῶν φύσιν, χαὶ
χαριζόµενος ἡμῖν χατὰ τὸν θεῖον ᾿ΑἈπόστολον, ε εἰ;
ἃ ἐπιθνμοῦσιν ἄγγελοι παραχύψαι. » Καὶ τοῦτό ἐστι
«b ὑπερφυὲς ἐἑγχώμιον, xat ἡ τῆς ἀειπαρθένου ταύ-
της ὑπερένδοξος δήξα, Ἶς ἅπας ἡττᾶται xal νοὺς χοὶ
λόγος, xÀv εἴ τις ἀγγελιχὸς εἴη. Τὰ δὲ μετὰ sov
ἀπόῤῥητον τόχον τίς ἂν αὖθις ἐξείποι λόγος; Σ0µ-
πράττουσα γὰρ xol συµπάσχουσα τῇ δι’ αὐτῆς ὑψο-
ποιῷ χενώσει τοῦ Λόγου τοῦ θεοῦ, xal συνεδοξόδετο
xal πυνανυφοῦτο διχαίως, ταῖς ὑπεργυέσι προσθή-
xai ἀεὶ προστιθεῖσα τῶν µεγαλείων. ᾽Αλλὰ καὶ μετὰ
τὴν εἰς οὐρανοὺς ἄνοδον τοῦ ἐξ αὐτῆς σαρχωθέντος,
τοῖς ὑπὲρ νοῦν xai λόγον ὑπηργμένοις ταύτῃ ap
αὑτοῦ µεγαλείοις olov ἀντεφιλοτιμεῖτο τῷ χαρτεριχω-
Sá: xal πολυειδεῖ τῆς ἀσκήσεως, καὶ ταῖς ὃτὰρ

C τοῦ χόσµου παντὸς εὐχαῖς ὁμοῦ xai σπουδαῖς, καὶ

ταῖς πρὸς τοὺς 2(0)/7 διὰ π Άντα τὰ πέρατα θεοχήρυκας
ὑποθήχαις xai προτροπαῖς, ἁπάντων ἣν αὕτη μόνη
στηριγμὸς ὁμοῦ καὶ παράκλησις, xal ἀχουομένη xal
ὀρωμένη, xai συνεργαζοµένη παντοίως τοῦ Εύαγχε-
λίου τὸ xfjpuy pa * xal οὕτωίβίον ἑναγώνιον ἄχρως xal
πολιτείαν νοῦν xai λόγον ἑνδειχνυμένη.

Διὰ ταῦτα τοίνυν καὶ ὁ θάνατος αὐτῆς ζωηφόρος,
εἰς οὐράνιον xal ἀθάνατον µεταθδιδάζων ζωήν ' χαὶ
ἡ τούτου μνήμη χαρμόσυνος kopth xat παγχόσµιός
koci πανἠγυρις, μὴ] µόνον ἀνανεουμένη τὴν μνήμην
τῶν εῆς θεοµήτορος θαυμασίων, ἀλλὰ xol προστει-
θεἶσα τὴν χοινὴν χαὶ χαινὴν τῶν ἱερῶν ἁποστόλων
ix. παντὸς ἔθνους ἐπὶ τῇ πανιἐρῳ χηδείᾳ εαύτης συν-
δροµήν, τὸὺς ἐπὶ ταύτῃ τῶν θεολήπτων ἐκχείνων
θεοφάντορας Όμνους ' τὰς ἀγγελιχὰς ἐπιστασίας καὶ
περὶ αὑτὴν χοροστασίας xal λειτουργίας) προπ:µ.
φόντων, ὀφεπομένων, σνµπραττόντων, ἀντιπραττόν-
των, ἁμυνόντων, ἀμυνομένων, xal συνεργούντων
μὲν xai συνᾳδόντων πάσῃ δυνάμει τοῖς διὰ πάντων
σεμνύνουσι τὸ ζωαρχιχὸν xal θεοδόχον ἐχεῖνο σῶμα,
τὸ σωστιχὸν φάρµαχον τοῦ χαθ) ἡμᾶς γένους, τὸ
πάσης τῆς κτίσεως σεμνολόγγμα:" πολεμούντων δὲ
καὶ ἀντιχειμένων χειρὶ χρυφἰᾳ τοῖς ἐπεμθαίνουσι
καὶ ἀντεπανισταμένοις Ἰουδαίοις θεοµάχῳ χειρὶ καὶ
γνώµῃ, αὐτοῦ τοῦ Κυρίου Σα6αὦφθ καὶ Ylou τὴς
ἀειπαρθένου ταύτης ἀυράτως παρόντος, xal τὴν
ἑξύδιον ἀποδ.δύντος τῇ Μητρὶ ειμὲν, οὗ ταῖς χεροὶ

465

HOMILIA XXXVII.

466

καὶ τὸ βεοφόρον ἑναπέβε-ο πνεῦμα, δι οὗ μετ οὐ A jus ope non multe post conjuge illud eorpus in

ποὺ xal τὸ σύζυγον bxilvo σώμα εἰς ἀείζωον xal
οὐράνιον μετατίθεται χῶρον, εἰχότως xal τῆς περὶ
αὐτὴν ἀπαρχῆς μέχρι νῦν χαταλλήλως * πολλοὶ γὰρ
τών ἀπ᾿ αἰῶνος εὐμενείας θείας καὶ δόξης xat δυνά-

µεως ἔτνχον, ὡς καὶ τὸν Δαθὶδ λέγειν. « Ἐμοὶ δὲ

May ἐτιμήθησαν οἱ φίλοι σου, ὁ Θεὺὸς, λίαν ἔκρα-
ταιώθησαν al ἀρχαὶ αὐτῶν * ἐξαριθμήσομαι αὐτοὺς,
καὶ ὑπὲρ ἄμμον πληθυνθήσονται. » Πολλο) κατὰ τὸν
Σολομῶντα κπλοῦτον ἑκτήσαντο, xai πολλαὶ θυγατέ-
θες ἐποίησαν δύναµω' αὕτη δὲ ὑπέρχειται xol
ὑπερῆρε πάντας τε καὶ πάσας, οὐδ' ὅσον εἰπεῖν :
Μόνη Ὑὰρ Θεοῦ xol παντὸς ἀνθρωπείου γένους
στᾶσα μεταξὺ, τὸν θεὸν ἐποίησεν YUv ἀνθρώπον,

υοὺς δὲ Θεοῦ τοὺς ἀνθρώπους ἀπειργάσατο, τὴν.

Τῆν οὑρανώσασα, καὶ τὸ γένος θεώσασα, xal μόνη

πασῶν αὕτη µήτηρ μὲν ἐκ φύσεως ὑπὲρ πᾶσαν

φύσιν ἀναπέφηνε θεοῦ, βασιλὶς 6b παντὸς ἔγχο-
σµίου καὶ ὑπερχοσμίου κτίσματος ὑπῆρξε τῷ ἀφρά-

στῳ sóxu* καὶ οὕτω τοὺς 0g' ἑαυτὴν δι ἑαυτῆς oyo- —

Φασα, xai τὸ ἐπὶ γῆς ὑπήχοον οὐράνιον ἀντ' ἐπιγείου
ἀῑποδείξασα, κρεΐττονος ἀξίας αὕτη xal δυνάµεως
Ὁπερτέρας μετασχοῦσα, xal τῆς ἐκ τῶν οὐρανῶν
διὰ θείου Πνεύματος χειροτονίας, ὑψηλῶν ὑψηλοτάτη

Ξ(αἱ µαχαρίου γένους µαχαριωτάτη βασιλὶς ἑφέστηχε.

Νῦν καὶ εὺν οὐρανὸν ἔχουσα πρέπον οἰκητήριον,
«ὡς αὐτῇ προσῆχον βασίλειον, εἰς ὃν ἀπὸ γῆς μεταν-
ἁστη σήμερον, xal ix. δεξιῶν παρέστη τοῦ παμ-
Φασιλέως iv ἱματισμῷ διαχρύσῳ περιδεδληµένη
πεποιχιλμένη, κατὰ τὸ εἰρημένον τῷ ψαλμῳδῷ
Ἡροφήτῃ περὶ αὐτῆς. ματισμὸν δὲ νοῄσεις διάχρυ-
σον «b θεαυγὲς ἐχείνης σῶμα, πεποιχιλµένον ταῖς
παντοδαπκαῖς ἀρεταῖς, µόνη γὰρ αὕτη νῦν μετὰ τοῦ
Φευδοξάστου σώματος σὺν τῷ Υἱῷ τὸν οὐράνιον ἔχει
χῶρον" o) γὰρ εἴχε κατέχειν εἰς τέλος yf] xal τάφος
παὶ θάνατος ζωαρχικὺν σῶμα xai θεοδόχον, xat οὐ-

ῥανοῦ xal τοῦ οὐρανοῦ τῶν οὐρανῶν φΏτερον ἐν-
Αιαΐτημα. El γὰρ duyh, θεοῦ χάριν ἔνοιχον σχοῦσα,
πρὸς οὐρανὺν ἀνέρχεται τῶν ἐνταῦθα λυθεῖσα, χα-
θόέπερ χαὶ διὰ πολλῶν καταφανὲ; 908 γέγονε, xai
πιστεύοµεν, πῶς ἂν τὸ μὴ µόνον àv ἑαυτῷ λαδὸν
αὐτὸν «bv προαιώνιον xal μονογενῆ τοῦ Θεοῦ Υἱὸν,
εὖν ἀένναον πηγὴν τῆς χάριτος, ἀλλὰ xal γεννητι-

celesem vitz: perenuis regionem erat transferen-
dum, ut miraculis haud minus mirabilibus priera
confirmaret. Nam multi a seculo divinam felicita-
tein et gloriam et fortitudinem obtingerunt, ita ut
diceret David : « Mihi autem nimis bonoriflesti
sunt amici tni, Deus ; nimis confortatus est priu-
elipatus eorum ; dinuimerabo eos, et super arenam
multüplicabontur **, » Mulii congregaverunt divi-
tias, et multe tliise fecerunt potentiam, illa autem
supergressa est universos et universas **, ineffabili-
ter; nam sola stans inter Deum et omne genus
hawanum, Deum fecit Filium hominis, filios vero
Dei fecit homines, terram in colum mutans, genus-
que bumanum ad divinitatis dignitatem erigens, et
aola natura Mater Dei super omnem naturam eni-
tuit, omnium vero creaturarum aive hujus mundi
sive supra mundum positarum regina fulget per
suum partum ineffabilem ; sicque per semetipsam
subditos exsitans et obedientiam a [terrena cole-
sten constituens, majoris dignitatis et singularis
potentis facta particeps, ipssque a Spiritu coelitus
eximie confirmata, subliniibus sublimior atque fe-
licis generis felicissima constitit regina.

Hodie vero eclum babens conveniens babitacu-
lum ut proprium sibi palatium, quo a terra bac die
ascendit, astitit à. dextris Regis in vestitu deau-
rato circumdata varietate, prout de ea cecinit psal-
mistes Propheta. Vestitum autem deauratum οὐ”
gita gloriosum ejus corpus omnimodis distinctum
virtutibus; sola enim ipsa hodie cum 200 corpore
divina claritate fulgido ceelestem obtinet regionem;
pam noo potuit terra et sepulcrum et mors in fl-
nem possidere illud corpus in quo Deus sedem coelo
et eclo celorum gratiorem sibi elegerat ; quippe
si anima quise gratiam Del inbabitantem habuit, iu
coelum ascendit barum rerum fragili vinculo soluta,
sicut per multos factum est manifestum , et cre-
dimus, quomodo corpus, quod non solum in se-
metipso ipsum accepit eternum et unigenitum Dei
Filium, perennem gratie fontem, sed etiam euw
parturivit, a terris in coelum non fuisset. assum-

xbv ἀναφανὲν αὐτοῦ σῶμα, οὐχ ἀπὺ γῆς πρὸς οὖρα- D pium? Illa quidem solummodo tres annos nalá,

νὺν ἀνελήφθη ; Ἡ ἔτι τριετὴς οὖσα. χαὶ µήπω τὸν
ὑπερουράνιον ἔνοιχον σχοῦσα, μηδὲ σαρχοφόρον
προαγαγοῦσα, τὰ "Άγια τῶν ἁγίων οἰχοῦσα, μετὰ
«b τηλιχούτοις τε xal τοσούτοις ὑπερτελὴς xal
κατὰ σῶμα γενέσθαἰ, xal ὄντως ὀπερχοσμία, vf ἂν
ἐγεγόνει διαφθορὰν ὑποστᾶσα; xaX πόθεν ἂν ἔχηι
«οῦτο λόγον τοῖς μετὰ λόγου σχκοποῦσε; Διὰ τοῦτο τὸ
Υεννῆσαν εἰχότως σῶμα συνδοξάζεται τῷ γεννήµατι
δόξη θεοπρεκ:ῖ, xal συνανίσταται, κατὰ τὺ προφη-
τιχὸν ἆσμα, τῷ πρότερον ἀναστάντι τριηµέρῳ Χρι-
esp ἡ κιδωιτὸς τοῦ ἁγιάσματος αὐτοῦ. xal παρά-
ετασις Ὑίνετσι τοῖς μαθηταῖς τῆς dx νεχρῶν xal

9? μα], cxxxvin, 17, ** Prov. xxxi, 29.

cum nondum colestem incolam habuisset neque
carne indutum edidisset, in Sanctis sanclorum
commorata, jam tot et tantis dotibus cumulata ct
quasi coelestis evasit, terra corruptionem subiens
facta esset? Quis cum ratione considerans ratio-
nem in istis inveuiret ? ldeo eorpus parentis cum
corpore prolis divina gloria fuit glorificatum, et sur-
rexit, secundum canticum vatidicum, cum Christo
qui prior post tres dies resurre1it, arca sanctificatio-
nis ejus ; et argumentum facta sunt discipulis illius
etiam resurrectionis a mortuis sindones εἰ lintea,
sola.in sepylcro .derelicta, solaque inventa in εο-

461

GREGORII PALAM.E

468

ab his qui ad inquirendum aecesscrant, sieut an- 4 αὐτῆς ἁναστάσεως al σινδόνες xal τὰ ἑντάφια, µόνα

tea. in sepulcro Filii ejus οἱ Domini, Cum opus non
essot ut illa quoque, sicat ejus Filius et Deus, in
trra moraretur, ideo illico 4 sepulero in. coelum
assumpta est, unde ad terram clarissimos et divi-
nissimos splendores gratiasque emittit, totam inde
terram illuminans, ab omnibus fidelibus celehrata,
necnon cultu et admiratione affecta. Nam Deus,
quum vellet imaginem omnis bulehritudiuis creare,
suamque 53imilitudiuem tam augclis quam homini-
bus proponere, eam talem tots3mque pulchram ope-
ratus est, omnia congregans quibus in ordine dis-
tributis adornavit, bonisque tum visibilibus, tum
invisibilibus communem mundum constituit, vel
potius illam exhibuit communem misturam ormni-
bus venustatibus tum divinis, tum angelicis, tum
humanis, et eximiatn. pulcbritudiuem utrumque
mnandum adornantem, in terris quidein incipien-
tem, in collum vero pervenientem , istudque tran-
scendentem sua 9 sepulcbro in ccelum hodierna as-
sumplione, et superna terrenis conjungentem, et
universum miraculis ejus gratia patretis replen-

tem, ita ut etiam in eo quod ab initio dicta fuerit .

paulo minor ab angelis, qvia mortem gustavit,
Deiparse super omnia excellentiam adaugea!, unde
merito omnia ad ejus przconium conspirant si-
mulque bodie illud componunt.

περιλειφθέντα τῷ τἆφφ, xal µόνα κατ αὐτὸν εὗρε-
θέντα χατὰ ζήτησιν προσελθοῦσι, χἀθάπερ ἐπὶ τοῦ
Yioo xai Δεσπότου πρότερον. Οὐχ ἣν δὲ χῥεία xoi
ταύτην ἔτι πρὸς ὀλίγον χαθάπερ ὁ ταύτης Υἱὸς xal
θεὺς ἑνδιστρίφαι τῇ ΥΠ’ διὰ τοῦτο πρὸς «bv ὅπερον-
ῥάνιον εὐθὺς ἀνελήφθη χῶρον ἀπὸ τοῦ τάφον, xap'
οὗ πάλιν µέχρι γῆς φανοτάτας τε xol θειοτάτας
ἁπαστράπτει τὰς μαρμαρυγὰς xal τὰς χάριτας, πᾶ-
σαν τὴν περίγειον ληξιν ἐχεῖθεν διἀφωτίζουσα, χαὶ
παρὰ τῶν πιστῶν πάντων προσχυνουµένη xal θαν-
µαζομένη xat ὑμνουμένη. Καθάπερ γὰρ βουλτθεὶς
6 θεὸς εἰχόνα στῄσασθαι παντὸς καλοῦ, xaX τὴν ἔαυ-
τοῦ περὶ ταῦτα καθαρῶς ἑνδείξασθαι xal ἀγγέλοις
xat ἀνθρώποις, οὕτω ταύτην οὕτω παγχάλην ὄντως
ἐξειργάσατη, πάντα συνελὼν, ol; πᾶντα διελὼν &xó-
σµησεν, ὁρατῶν τε xal ἁοράτων ἀγαθῶν xotvbv ὑπο-
στήσας χόσμον, μᾶλλον δὲ θείων xol ἀγγελικῶν
καὶ ἀνθρωπίνων πάντων xaXov χοινὸν αὐτὴν ὖπο-
δείξας χρᾶμα xol καλλονὴν ὑπερτέραν ἁμφοτέρους
ἐπιχοσμοῦσαν τοὺς χόσµους, ἀπὸ γῆς μὲν ἠργμένην,
µέχρι δὲ οὐρανοῦ φθάσασαν, xal ὑπερδᾶσαν xa
τοῦτον, τῇ παρὰ τοῦ τάφου νῦν πρὸς οὑρανὺν ἄνα-
λήφει, xal τοῖς ἄνω τὰ χάτω σνυνάφασαν, xai τὸ
πᾶν περισχοῦσαν τοῖς περὶ αὐτὴν θαυμασίοις, ὡς
xa xa0' b βραχύ τι παρ ἀγγέλους ἠλαττωμένην
τὴν ἀρχὴν εἴρηται, τὸ τοῦ θανάτου γεύσασθαι λέγω,

τὴν πρὸς τὰ πάντα τῆς θεοµήτορος ἐπαύξειν ὑπεροχήν " ὅθεν xol δικαίως τὴν ἐπὶ τούτῳ πανῄγυριν

τὰ πάντα σᾳυγκρατεῖ xat συνεργάξεταἰὶ afjuepov.

Deeebat eam qua implentem omnis centinuerat eum C

qui est saper omnía, omnia et ipsam superare, omni-
busque prestare suis virtutibus, suce dignitatis subli-
mitate. Decebat, quis cbarismata quse omnibus
ab ompi seculo optimis distributa suffecerant ut
optimi flerent, quse omnes Deo grati per partes ac-

ceperant tam angeli quam homines, omnia compre--

henderat et sola omuibus cumulata, ut ita dicam,
luxuriaverat, decebat, inquam, eam super omnes
loc babere ut post mortem iimortalis fleret, et sola
cum corpore in ccelis simul apud Filium et Deum
degeret, et inde ín omnes eam colentes abundau-
tem effunderet gratiam, ipsum coneedens donum eam

concupiscendi, facta receptaculum gratiarum amplis- .

simarum ; decebat eam egregiis donis magis adhue
egregiam addentem clementizi nunquam cessare ab
ista erga nos abundanti munificentia et copiosa libe-
ralitate. Si quis attendat ad istum omnis boni con-
cursum istamque collectionem, dicet Virginem idem
perficere in virtute et eis qui vivnnt secundum vir-
tutem quod sol in lumine sensibili et eis qni in ipso
vivunt. operatur. Si vero ad solem qui hominibus
miraculose ex ἰδια Virgine ortus est, qui omnia ha-
bet et natura superat huic gratize aflinia, siad istum
entis oculum erigat, celum apparebit Virgo,
tanto clariorem per omnia bona lixreditatem con-
.$ cula prae ceteris sive sab colo sive super coelum
divina graua ornatis, quanto colum «quidem soli
amplitudine, sol autem ccelo splendore prestat.

Ἔπρεπε δὲ ἄρα τὴν yopfjsacav τὸν πληροῦντα
τὰ πάντα, xal ὑπὲρ τὸ tdv ὄντα, τὰ πάντα xal ταύ.
την φθάσαι, xal ὑπὲρ τὰ πάντα γενέσθαι ταῖς xao
ἑαυτὴν ἀρεταῖς τῷ µεγέθει τοῦ ἀξιώματος. Καὶ
τοίνυν ἃ πᾶσι τοῖς bx τοῦ παντὸς αἰῶνος ἀρίστοις
ἤρχεσε διαμερισαμένοις ἀρίστους γενέσθαι, χαὶ ὅσα

(πάντες οἱ Θεῷ κχεχαρισμένοι κατὰ µέρος ἔχουσιν

ἄγγελοί {ε xai ἄνθρωποι, πάντα συλλαδοῦσα, xal
µόνη πάντα διατελοῦσα χαὶ περιττεύουσσ μηδ ὅσον
εἰπεῖν, ἔχειν χαὶ τοῦτο νῦν ὑπὲρ πάντας, τὸ μετὰ
θάνατον ἀπαθανατισθῆναι, xa µόνη μετὰ σώματος
κατ οὐρανὸν σὺν τῷ Yl χαὶ θεῷ διαιτᾶσθαι, x&v-
τεῦθεν ἐχεῖθεν ὑπερεχχεῖν xat πρὸς τοὺς αὐτὴν τι-
μῶντας δαφιλεστάτην τὴν χάριν, αὐτὸ χαριζομένη
τὸ πρὸς αὐτὴν ἔχειν ἀνατείνεσθαι, δίσχον οὖσαν τη-
λιχούτων χαρίτων, xal προσεπιδαφιλενοµένη τὰ
κρείττω δι’ ἀγαθότητα, xat µηδέποτε πανοµένη «ῆς
ὑπὲρ ἡμῶν λυσιτελοῦς ταύτης φορᾶς xai δαφιλοῦς
συντελείας, Πρὸς μὲν οὖν av παντὸς ἀγαθοῦ τοιαύ-
την ἀπιδών τις συνδροµἠν τε xal χορηγίαν, tovt
τὴν Παρθένον ἐρεῖ τελεῖν ἓν ἀρετῇ xal τοῖς xac'
ἀρετὴν ζῶσιν, ὅπερ t; αἱσθητῷ φωτὶ χαὶ τοῖς ὑπὶ
αὐτὸ ζῶσιν fjÀcov. El δὲ πρὸς τὸν ἀνατείλαντα τοῖς
ἀνθρώποις ἐξαισίως ἀπὺ τῆς Παρθένου Q09 ταύτης
ἡλιον, ὃς ἔχει πάντα xa ὑπερέχει φύσει τὰ χάριτι
ταύτῃ προσπεφυχότα, εἰ πρὸς τοῦταν μετενέγχοι τὸ
τῆς διανοίας ὅμμα, οὑρανὸς εὐθὺς ἡ Παρθένος ἂνα-
φανήσεται’ τοσούτῳ xal τῶν ὑπ οὐρανὸν xal «τῶν
ὑπὲρ τοῦτον χεχαριτωµένων θείως ἁθροτέραν χε-

469

HOMILIA XXXVIT.

110

ατηµένη τὴν διὰ πάντων ἀγαθὼν εὐκληρίαν, ὁπόσον ἡλίου μὲν οὑρανός ἑότι μείζων, οὐρανοῦ δε

λαμπρότερος foc.

Τίς σου «5 θεαυγὰς κάλλος ὑπογράψει, θεομῆτορ Α — Quam lingua enarrabit, Virgo Deipara, tuam pul-

Παρθένε, λόγος; οὐ γάρ ἔστι τὰ c λοχιαμοῖς xoi
λόχοις ὀρίζειν ' πάντα γὰρ ὑπερδαίνει xal νοῦν xat
λόγον. Ὑμνεῖν δ' ὅμως ἔξεστι, σοῦ φιλανθρώπως
προσιεμένης * cU γὰρ xat χαρίτων ἁπασῶν χωρίον,
xai πλήρωμα χαλοχἀγαθίας παντοίας, xal πίναξ
χαὶ εἰχὼν ἔμψνχος ἀγαθοῦ παντὺς, xal χρηστότητος
πάση:, ὡς µόνη πάντων ἠξιωμένη συλλήδδην τῶν
τοῦ Πνεύματος χαριαµάτων μᾶλλον δὲ, καὶ τὸν ἐν
ᾧ τούτων ἁπάντων οἱ θησαυροὶ µόνη παραδόξως
kv τοῖς σπλάγχνοις ἔνοιχον σχοῦσα, xal τούτου xa-
εαστᾶσα παράδοξος σχηνή * χἀντεῦθεν χαὶ νῦν διὰ
θανάτου πρὸς ἀθανασίαν χωρήσασα, καὶ δικαίως
ἀπὸ γῆς εἰς οὐρανὸν μεταστᾶσα, ὡς ἂν ἓν ὑπερου-
ῥανίοις σχηνώµασι σύσχηνος εἴης τούτῳ τὸν ἀεὶ χρό-
vov, ἐκεῖθεν περιέκ»υσα τὸν σὺν χλῆρον, xat ταῖς
ἀχοιμήτοις πρὸς αὑτὸν πρεσδείαις τοῦτον πρὸς πάν-
τας Ἱλεουμένη. Τοσοῦτόν ἐστιν ἑγγυτέρα τῶν θεῷ
ἑγγιξόντων * οὕτω µειζόνων S κατὰ πάντας fj θεο-
τόχκης ἠξίωται τῶν πρεσθείων - οὐ τοὺς ἀνθρώπους
Ayo µόνον, ἀλλὰ xal αὐτὰς πάσας τὰς ἀγγελιχὰς
ἑεραρχίας. Περὶ μὲν γὰρ τῆς τούτων ἀνωτάτω τα-
ξιαρχίας "Haotac γράφει’ « Καὶ τὰ Σεραφὶµ εἰστή-
χεισαν χύχλῳ αὐτοῦ. Περὶ δὲ αὐτῆς πάλιν ὁ Δαδίδ'
« Παρέστη fj βασίλισσα dx. δεξιῶν σου.» 'Opdse
εν διαφορἀν τῆς στάσεως; "Amb ταύτης ἔχετε συν-
ορᾷν xal τὴν διαφορὰν «fj; χατὰ τὴν ἀξίαν τάξεως"
περὶ μὲν γὰρ τὸν θεὸν τὰ Σεραφὶμ, πλησίον δὲ παρ᾽
αὐτὸν ἐκεῖνον µόνη fj παµδασιλὶς, ἢ xol παρ᾽ αὐτοῦ

chritudinem divina luce fulgentem ? Tua enim ne-
que mente neque verbis possumus asscqui, attamen
licet hymnis, ipsa te clementer faveute, celebrare.
Nam ui gratiarum omuium sedes, tu plenitudo cu-
juslibet bonitatis vel pulebritudinis, tu tabula et
imago animata omnis boni omnisque benignitatis,
quia sola meruisti omnia recipere Spiritus cliaris-
mata, vel potius, quoniam sola miraculose in tuis
visceribus habuisti inbabitantem eum in quo sunt
omnium charismatum thesauri, et prodigiosum
fuisti ejus tabernaculum ; et hodie per mortem hinc
ad immortalitatem profecta, et merito a terra in
ccelum translata, ut in coelestibus tabernaculis per
svcula inhabites cum eo qui factus est hzreditas
tua, quem iuis ad eum deyrecationibus propitium
omnibus efficis, Sicut proximis Deo propiuquior
facta est, sic majoribus quam czteri Deipara do-
nata est premiis, nec homines tantum dico, sed et
omnes ipsos angelorum ordines. .Nam de summo
eorum ordíne Isaias scribit : «Et Serapliim stabant
in circuitu ejus **. » Rursus sutem David de ea :
« Astilit regina a dextris tuis **. » Videtisne status
differentiam? Inde etiam potestis conspicere ordizis
secundum dignitatem differentiam ; nam Seraphim
quidem circa Deum, sola autem proxima ad eum
regina, quam miratur Deus et coliaudat, praedicans
eam similem exercitibus cirea eum congregatis, et
hodie dicens sicut legimus in Cantico canticorum :

φυῦ Θεοῦ θαυμάζεταί τε καὶ ἐγχωμιάζεται, χηρύτ- C « Quam pulchra est, amica mea ! » luce lucidior,

Wovto; olov ταῖς περὶ αὐτὸν δυνάµεσιν αὐτὴν, xal
Ἱέγονίος κατὰ τὺ εἰρημένον ἓν τοῖς τῶν ἀσμάτων
"Άσμασι ΄ «Τί χαλὴ ἡ πλησίον pov ; » φωτὸς φαι-
ὁροτέρα, παραδείσων θείων εὐανθεστέρα, χόσµου
φαντὸς ὁρατοῦ xal ἁοράτου χοσµιωτέρα. 00 πλη-
οίον δὲ µόνον, ἀλλὰ χαὶ Ex δεξιῶν εἰχότως - ὅπου
γὰρ ὁ Χριστὸς ἐν obpavol; ἰχάθισεν, iv δεξιᾷ δηλον-
. ότι τῆς µεγαλωσύνης, ἐχεῖ χαὶ αὕτη νῦν ἀπὺ γῆς
εἰς οὐρανοὺς ἀναθᾶσα ἕστηχεν ΄ οὐ µόνον ὅτι ποθεῖ
καὶ ἀντιποθεῖται πάντων μάλιστα, xat αὐτοῖς φν-
θικοῖς θεσμοῖς, ἀλλ᾽ ὅτι χαὶ θρόνος ἐστὶν ὡς ἀληθῶς
αὐτοῦ * ὅπου δὲ χάθηται ὁ βασιλεὺς, ixst ὁ θρόνος
ἴσταται, Τοῦτον τὸν θρόνον xai ὁ 'Ησαῖας μεταξὺ
ἐχείνου τοῦ χερουδιχοῦ χοροῦ καὶ ἔδλεπε χαὶ ἔλεγεν
ὀφηλὸν xal ἐπηρμένον, τὸ τὰς οὑρανίους δυνάμεις
ὑπεραναδεθηχὺς τῆς θεοµήτορος δηλῶν. Διὸ xal
αὐτοὺς εἰσάγει τοὺς ἀγγέλους ἀπὸ ταύτης τὸν Osbv
δοξάζοντας xal λέγοντας « Εὐλογημένη fj δόξα
Κυρίου ἀπὸ τοῦ τόπου αὐτοῦ. » Ἰαχὼό δὲ ὁ πα-
εριάρχης δι’ αἰνιγμάτων τοῦτον θεασάµενος, « Ὡς

φοδερὸς ὁ τόπος οὗτος, εἶπεν ' οὐκ ἔστι τοῦτο, ἀλλ᾽ ΄
ἢ οἶχος θεοῦ, xax αὕτη f) πύλη τοῦ οὐρανοῦ. » Δαθὶδ'

Uk ἑτέρωθεν τῶν σεσωσµένων τὰ πλήθη συνάψας

ἑαυτῷ, καὶ οἷόν τισι νευραῖς, fj φθόγγοις διαφόροις,
φοῖς ἐκ διαφόρου γένους εἰς plav πίστιν ὑπὸ τῆς

divinis florentior paradisis, universo mundo tum
visibili tum invisibili speciosior. Verum non solum
proxima, sed etiam a dextris sedens ; nam ubi
Christus in ccelis sedit, scilicet ad dexteram ma-
Jestatis, lbi οἱ ipsa a terris in ccelum ascendens
stetit, non solum quia in primis diligit et diligitur
modo singulari ex ipsis naturz legibus, sed quía
est in omni veritate thronus illius; nam ubi sedet
rex, ibi, stat thronus. Quem thronum 1saias iu me-
dio chori illius Cberubim, et viditet dizit exal-
tatum atque sublimem, ostendens quantum Deipara
coelestibus superemineat potestatibus. Propterea
inducit angelos ab ea Deum glorilicantes atque di-
centes : «Benedicta yloria Domino de loco suo 51.)
Jacob vero patriarcha illum in aenigmate intuitus,
« Terribilis, inquit, locus iste; hic non est aliud
nisi domus Dei et porta cceli 16, » David. autem ali-
ter multitudinem salvorum sibi adjungens, quibus,
velut nervis variisque vocibus, utpote ex varia
gente in unam (idem ab ista Virgine perpetua ac-
commodatis suavissimum in ejus laudem inelos
emittit dicens : « Memores eruut nominis tui in
omni generatione et generationem, propterea po-
puli confitebuntur tibi in æternum, et. in seculum
seculi **. »

as Ia. vs, 9. ο Psal xiv, 4. *' Ezech. iu, 12, 5 Gon. xxvi, 17. ** Psal. xui, 19.

415

GREGORII PALAMAE .

416,

tradidit illos. Deus in reprobum sensum?**. » Ita A ἔχειν ἓν ἐπιγνώσει, παρέδωκεν αὐτοὺς 6 Osbc εἰς

quidem qui non voluerunt, neque cognoverunt, isti
εηµί et oinneseos imitantes, Sed quinam eum aute
divinam incarnationem cogneverunt? Multi et fere
ante omnes et super omnes Abraham, Isaac et
Jacob, ideoque jure Deo consociati sunt. Nec isti
tanium, sed et omne ex eis genus, ita ut vereessent
alque vocarentur Dei populus, et postea fierent, o
ineffabilis munificentia! Dei familia. Nam eum
deberet mundo per carnem manifestari, non solum-
modo hanc ab eis accepit, sed etiam propter eos
principaliter venit, quemadmodum Dominus ipse
dixit in Evangeliis: « Non missus sum nisi ad oves
quz perierunt de domo Israel 5. » Quippe Judæos
videns a paterna illa pietate et virtute delapsos, et
cognitionem ejus aversatos, eos non dedignatus est
propter religionem patrum eorum, sed celos incli-
naus descendit, in. similitudinem tiominum factus
et cum eis conservatus. est, divina dicens atque
faciens; nec tantum ista dicens et faciens, sed et
divina illis largiens beneficia, leprosos in eis
emundans, «006 illuminans, paralyticos corrobo-
rans, pronos erigens, e dzainoniacis damones
ejiciens, et omneu omnino morbum omnemque
infirmitatem et furorem sanans, mortuosque ad
vitam solo jussu revocans.,

ἁδόχιμον νοῦν. » Οἱ μὲν οὖν μὴ θελήσαντες, μηδὲ
ἐπιγνόντες, οὗτοι, xai ὅσοι χατ᾽ αὑτούς "οἱ δὲ 919
ποὺ τῆς θείας ἑνανθρωπήσεως αὐτὸν ἑπιγνόντες
τίνες; Πολλοὶ, καὶ σχεδὸν πρὸ Φέντων xai ὁπὲρ
πάντας ὁ ᾽Αθραὰμ, ὁ Ἰσαὰκ, ὁ "laxo6 * διὸ xoi
προσελήφθησαν δικαίως ὑπὸ Θεοῦ. Καὶ οὐχ οὗτοι
µόνον, ἀλλὰ καὶ t5 ἀπ αὐτῶν ἅπαν ἩὙένος, ὡς xal
λαὺν Θεοῦ τούτους εἶναί τε xal ὀνομάξεσθαι, xai
γένος, ὢ τῆς ἀφάτου μεγαλοδωρεᾶς ! ὕστερον τελέ-
σαι θεοῦ * δεῆσαν γὰρ αὐτῷ διὰ σαρχὸς ἐπιφανῇ-
ναι τῷ χόσμῳ, οὗ µόνον παρ) αὐτῶν ταύτην ἔλαδεν,
ἀλλὰ χαὶ πρὸς αὑτοὺς προηγουμένως ᾖλθε, χαθάπερ
αὐτὸς ὁ Κύριος ἓν τοῖς Εὐαγγελίοις φπσίν * « 0Οὐχ
ἀπεστάλην εἰ μὴ εἰς τὰ πρόδατα τὰ ἁπολωλότα οἵ-
xou 'lopafj: » ἰδὼν γὰρ ἑχπεσόντας τῆς πατρῴφας
ἐχείντς εὐσεδείας xal ἀρετῆς, χαὶ τὴν αὐτοῦ γνῶ-
σιν ἁπωσαμένους παριδεῖν oüx Ἱνέσχετο διὰ τοὺς
εὐσεθήσαντας αὐτῶν πατέρας, ἀλλὰ χλίνας οὖρα-
νοὺς χατῖτλθεν, ἓν ὁμοιώματι ἀνθρώπων γενόμενος,
xai τούτοις συναναστρεφόµενος, xal λέγων xal
πράττων τὰ τοῦ θεοῦ, Καὶ οὐχ ἁπλῶς ταῦτα λέγων
xai πράττων, ἀλλά χαὶ ταῖς el; αὐτοὺς θεοπρεπκέἑσιν
εὑεργεσίαις ἐπιδαφιλευόμενος, χαθαίρων τοὺς Ev
αὐτοῖς λεπρούς * φωτίζων τοὺς iv αὐτοῖς τυφλούς *
σφίγγων τοὺς παραλύτους * ἀνορθῶν τοὺς 6υΥΧεχυ»

φότας τῶν δαιμονώντων ἀπελαύνων τοὺς δαίµονας ' xal πᾶσαν ἁπλῶς νόσου, καὶ πᾶσαν µαλακίαν
xat μανίαν ἰώμενος, xaX νεχροὺς πρὸς ζωὴν ἑπανάγων µόνῳ προστάγµατι.

Verum cum illi non tantum eum rejecerint,
proprii henelicium in propria venientem, sed etiam,
ut summatim loquar, eum neci tradiderint, et neci
crucis, o insania! ut impium damuaverint Deum
qui ad eos eoruin gratia venerat, jure et ipsi de-
relicti sunt. et condemnati ab eo qui eis dixit:
« Ecce relinquetur domus vestra deserta **. » Et
illorum rejectio facta est mundi reconciliatio, et
uobis venit misericordia per infidelitatem eorum;
jusuper, o altitudo divitiarum et sapientise et scientic
Dei! ut rursum loquar secundum Apostolum :
« Conclusit Deus omnia in incredulitate, ut omnium
misereatur**, » Nam modo audivimus evangelizan-
tem Mattheum evangelistam : « Undecim discipu-
li abierunt in Galilæam, in montem ubi przceperat

illis Jesus, et videntes eum adoraverunt, quidam .

autem dubitaverunt 5, » Sed accedente Domino et
cum eis colloquente, bi quoque confirmati sunt.
Ait enim ; « Accedeus Jesus locutus est eis, dicens:
Data est mihi omnis potestas in colo et in terra ;
euntes ergo docete" omnes gentes **, » Που est
propter quod paulo ante diximus illud apostolicum ;
quoniam rejectio Judzorum facta eat mundi recou-
ciliatio, et misericordia nobis venit ex incredulitate
eurum. Nain qui prius suis dixit discipulis : « In viam
gentium ne abieritis, ef in civitatem Samaritano-
ruin ne intraveritis ; ite potius ad oves qua perie-
ruot de domo lsrael **,» idem nunc: « Euntes, ait,

δι Rom. 1, 98. — ** Mattl, αν, 24.
** Maul. xxvi, 18. 9 Mattb. x, 5.

*! Mattb, xxin, 98.

"Qc δὲ ἐχεῖνοι τοῦτον οὗ µόνον ἁπώσαντο, 5bv εἰς.

τὰ ἴδια ἑλθόντα εὐεργέτην οἱ ἴδιοι, ἁλλ᾽ ἵνα τὸ τε-.

6 λευταῖον εἴπω, xal θανάτῳ παρέδωχαν, καὶ θανάτφ

στανριχῷ, βαδαὶ τῆς ἀπονοίας | óc ἀντίθεον τὸν
ὑπὶρ αὐτῶν πρὸς αὐτοὺς διὰ σαρχὸς ἐπιφανέντα
θεὸν, ἐγχατελείφθησαν xal αὐτοὶ διχαίως, χαὶ &ve-
6λήθησαν παρὰ τοῦ πρὸς αὑτοὺς εἰπόντὸς» « "bob.
ἀφίεται ὁ οἴχος ὑμῶν ἔρημος' » χαὶ΄ἡ τούτων ἆπο-
60) χαταλλαγὴ κόσμου γέγονε, χαὶ ἠλεήθημεν ἡμεῖς
τῇ τούτων ἀπειθείᾳ ' μᾶλλον δὲ, ὢ βάθους πλούτου
xaX σοφίας xai γνώσεως θεοῦ { ἵνα πάλιν χατὰ τὸν
Ἀ πόστολον εἴπω, € Συνέχλεισεν ὁ 845; τοὺς πάντας:
εἰς ἀπείθειαν, ἵνα τοὺς πάντας ἑλεήσῃ» ». εὐαγγε-
λιζομένονυ γὰρ ἡχούσαμεν ἁρτίως τοῦ εὐαγγελιστοῦ
Ματθοίου, ὅτι « Οἱ ἔνδεχα µαθηταὶ ἑπορεύθησαν
εἰς τὴν Γαλιλαίαν, εἰς τὸ ὄρος οὗ ἱτάξατο αὐτοῖς ὁ
Ἰησοῦς, xat ἱδόντες αὑτὸν προσεκύνησαν αὐτῷ, οἱ
δὲ ἑδίστασαν" » ἀλλὰ προσελθόντος τοῦ Κυρίου, καὶ
ὁμιλήσαντος αὐτοῖς κἀχεῖνοι ἐδεδαιώθησαν - « ll pos-
ελθὼν γὰρ, φησὶν, αὐτοῖς 6 Ἰησοῦς, ἑἐλάλησεν αὖ-
τοῖς, λέγων ' Ἡδόθη µοι πᾶσα ἑξουσία ἓν οὑρανῷ
καὶ ἐπὶ γῆς: πορευθέντες οὖν μαθητκύσατε πάντα
τὰ ἔθνη. » Τοῦτό ἐστι, δι ὃ πρὸ μιχρυὺ τὸ ἄποστο-
λιχὸν ἔλεγον ἐχεῖνα, ὅτι ἡ ἀποδολὴ τῶν Ἰονδαίων
χαταλλαγὴ χόσµου Ὑέγονε, xai Ἰλεήθημεν ἡμεῖς τῇ
κούτων ἀπειθείᾳ' ὁ γὰρ πρὸς τοὺς οἰχείους μαθητὰς
λέγων Tpórepov* « El; ὁδὸὺν ἐθνῶν μὴ ἀπέλθητε,
xaX εἰς πόλιν Σαμαρειτῶν μὴ εἰσέλθητε * ποβεύεδθε

^ Rom. xi, ὅδ. ** Matth. στη, 16-

2M

Am

GREGORII PALAM/E

480.

ipsis impertiam. « Euntes ergo, ait, docete omnes Α ὡς τοῦ παντὸς βασιλεύς. Kel τοὺς μὲν ἀξίους της

gentes, baptizantes et instruentes eos. » Quod
etiam pertinet ad acceptam ejus potestatem ; nam
non dixit solummodo, instruentes, sed etiam, do-
centes omnes gentes. lllud quidem ad apostolos
spectabat qui adimplerent mandatum illius, sed
discipulos consequi et baptizare omnes qui ex
omni gente οἱ populo turmatim convenerint, hoc
nen est tantum instruentium, sed οἱ audientium,
potius vero divine gratize et virtutis auxiliantis.
Quod ostendens divus Paulus dicebat : « Data est
mihi gratia hzec in omnihus gentibus evangelizare *. »
« Baptizantes eos in nomine Patris et Filii et Spiri-
tus sancti. » Viden' eamdem naturam eamdemque
dignitatem trium adorabilium personarum palam

γῆς dv αὐτῇ χαταλείφω * τοὺς δὲ δικαιωθέντας μετὰ
τῶν οἰχείων σωμάτων εἰς οὑρανοὺς ἀναλήόομαι,

xa τὴν τῶν οὐρανῶν βασιλείαν αὐτοῖς χαρίσοµαι.

Πορευθέντες νῦν, φησὶ, μαθητεύσατε πάντα τὰ
ἔθνη, βαπτίζοντες καὶ διδάσκοντες αὐτοὺς * xal τοῦτο
τῆς ἐξουσίας ἣν ἔλαδεν ' οὗ γὰρ εἶπε « διδάσκον-
τες » µόνον, ἀλλὰ xal « μαθητεύσατε πάντα τὰ
ἔθνη. » Τὸ μὲν διδάσχειν µόνον τῶν ἁποστόλων Tv
φελούντων τὸ πρόσταγμα * τὸ δὲ xal μαθητὰς χτᾶ-
σθαι xal βαπτίζειν, xal ταῦτα ix παντὸς ἔθνους τε
καὶ γένους κατὰ πλήθη συµφορουμµένους, οὐχέτι τῶν
διδασχόντων ἣν µόνον, ἀλλὰ χαὶ εῶν ὑπαχουόντων,
μᾶλλον δὲ τῆς θείας χάριτος χαὶ δυνάµεως τοῦ
προστάξαντος * ὃ δηλῶν xal ὁ θεῖος Παῦλος ἔλεγεν ’

predicatam ? Nam unum nomen trium, una ος eis B Ἐδόθη uot χάρις εἰς ὑπακοὴν àv πᾶσι τοῖς ἔθνεσι.

sanclificatio, una in eas fides.

Ἡαπτίζοντες αὐτοὺς, slc τὸ ὄνομα τοῦ Πατρὸς xel

τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ ἁγίου Πνεύματος. Ορᾶτε τὴ» συμφυίαν καὶ τὴν ὁμοτιμίαν τῶν τριῶν προσκυνητῶν
προσώπων παῤῥησίᾳ χηρυττοµένην» "Ev γὰρ ὄνομα τῶν τριῶν" εἷς ὁ tx τούτων ἁγιασμό; * µία ἡ πρὺς

«αῦτα Tlatte.

Sepius vero de istis dictum erat in Evangelio ,
sed obscurius. Baptizato Ὀοιπίπο, personarum Tri-
nitss aperte quidem monstrata fuit, non ita vero
unitas naturz et dignitatis. Nunc autem przdicari
et in corde credentium ab initio reponi mandat
Dominus, ita ut sine hac veritate et fide in eam
nequeant omnino principium pietatis fundare. Sed
non solummodo dixit : « Baptizantes eos, » sed et :
« Docentes servare omnia quaecunque mandavi vo-
bis; » unde non sulficit solum baptisma ut bomi-
nem faciat Evangelii discipulum, sed oportet etiam
ut serventur divina mandats, et hæe quidem omnia.
Recte igitur Jacobus frater Domini seripsit dicens:
« Quieunque totam legem servaverit, offendat au-
tem in uno, factus est omnium reus *. » Nam qui
cujuslibet peccati reus factus fuerit, et nequaquam
semelipsum per poenitentiam a barathro peccati
eruerit , transgressor fit universe legis graüz. Sic
ergo, inquit, loquimini, sic facite, tanquaw a lege
libertatis judicandi; nam lex Christi lex est liberta-
tis; quippe nos liberavit per divinum baptismum a
lege peccati et mortis. Igitur nisi studeamus nobis
usque ad (inem) custodire libertatem per opera ver-
baque irreprebensibilia , vel nisi amissam per po-

91/4 E!pnza: δὲ πολλάκις tv τῷ Εὐαγγελίῳ περὶ
τούτων, ἀλλὰ ἁμυδρότερον. Καὶ τοῦ Κυρίου δὲ βα-
πτιζοµένου, *b. μὲν τρισυπόστατον τρανῶς ἐδείχθη,
«b δὲ συμφυὲς τούτων xal ὁμότιμον οὐχ οὕτω" νῦν
δὲ πᾶσι χηρύττεσθαι καὶ τῇ χαρδίᾳ τῶν πιστευόν-
των ἐξ ἀρχῆς ἑναποτίθεσθαι παραγγέλλει ὁ Κύριος.
ὡς οὐκ ἑνὸν δίχα τοῦ δόγµατος τούτου xol τῆς xat
αὐτὺ πίστεως ἀρχὴν ὅλως θεοσεξείας καταδαλέσθαε.
Οὐ βαπτίζοντες δὲ µόνον, ἀλλὰ xal διδάσκοντες τη»
ρεῖν πάντα ὅσα ἑνετειλάμην ὑμῖν ΄ ὥστε οὐκ ἀρχεῖ
τὸ βάπτισμα µόνον μαθητὴν ποιῆσαι τοῦ Εὐαγγελίου
εὺν ἄνθρωπον, ἀλλὰ δεῖ χαὶ τῆς «ivy θείων ἐντολῶν
«npho:u;, καὶ τούτων πασῶν διδάσχοντες γὰρ
τηρεῖν αὐτοὺς, φησὶν, ob twi, ἀλλὰ πάντα ὅσα
ἐνετειλάμην ὑμῖν. Καλῶς ἄρα Ἰάχωθος ὁ ἁδελφό-
θεος ἔγραψε, λέγων * « "Όστες ὅλον τὸν νόµον «nph-
σει, πταίσει δὲ ἐν ἑνλ, γέγονε πάντων ἔνοχος ' » δι
ἑχάστης γὰρ ἁμαρτίας ὁ περιπεσὼν xal μὴ διὰ τῆς
µεκανοίας ἀπὸ τοῦ βαράθρου τῆς ἁμαρτίας ἑαυτὸν
ἀναλαδὼν παραδάτης γἰνεταιτοῦ νόµου τῆς χάριτος.
Οὕτως οὖν, qnot, λαλεῖτε, xal οὕτω ποιεῖτε, ὡς ὑπὸ
νόµου ἐλευθερίας μέλλοντες κρίνεσθαι’ ὁ γὰρ τοῦ
Χριστοῦ νόμος νόμος ἐλενθερίας ἐστίν ἠλευθέ-
ρωσε γὰρ ἡμᾶς διὰ τοῦ θείου βαπτίσματος ἀπὺ τοῦ

nitentiam recuperemus, ab ea quse nos liberavit D νόµου τῆς ἁμαρτίας καὶ τοῦ θανάτου. Αν «τοίνυν

lege dsinabimur, quoniam non servaverimus da-
tam nobis libertatem. Ideo divus Paulus de semet-
ipso dixit : « Sic curro, non quasi in incertum ; sic
pugno, mon quasi acrem verberans; sed castigo

corpus meum et in servituteu redigo, ne postquam —

aliis pradicaverim, ipse reprobus efliciar *.» Nobis
autem ad parem zelum excitans : «Nescitis, inquil,
quoniam qui in stadio currunt, omnes quidem cur-

runt, sed non omnes accipiunt. bravium *. » Quæ

non dizit quasi unus tantum bravium salutis acci-
peret, sed quoniam illi qui admodum student illud
accipiunt , sive uuus sit, sive sint plures. Nam ne-
* [ Cor. 1x, 26.

* Ephes. 1, δ. * Jac. 1, 10.

uh σπεύσωµεν ἕως κέλους ἑαντοῖς φυλάξαι τὴν ἔλευ- .
θερίαν 6i ἔργων τε xal λόγων ἀνεγχλήτων, ἢ δια-
πεσοῦσαν ἑπανακαλέσασθαι διὰ τῆς µετανοίας. ὑπ)
αὐτοῦ τοῦ ἐλευθερώσαντος νόµου κατακριθησόµεθα,
ὡς μὴ τηρῄήσαντες τὴν δεδοµένην ἡμῖν ἐλευθερίαν.
Διὸ Παῦλος ὁ θεῖος περὶ μὲν ἑαυτοῦ φησιν ’ ο Οὕτω
τρέχω, ὡς οὖκ ἁδήλως ΄ οὕτω πυχτεύω, ὡς οὖν
ἀέρα δέρων ' à) ὑπωπιάζω µου τὸ σῶμα χαὶ δον-
λαγωχῶ, μήπως ἄλλοις χηρῦξας, αὐτὸς ἁδόχιμος
γένωµαι. » Πρὸς ἡμᾶς δὲ, πρὸς τὸν ὅμοιον διεχεί-
ρων ζῆλον, « Οὐκ οἴδατε, φησὶν, ὅτι ol àv. σταδίῳ
τρέχοντες πάντες μὲν τρἐχουσιν, εἷς δὲ λαμδάνει

] Cor. 1x, 21.

a8

HOMILIA XXXVIII.

482

«b βραθεῖον; » Οὐχ εἶπε δὶ τοῦτο, ὡς Ἑνὸς x&v- A quit exbauriri illud bravium aupernse vocationis,

«00a τὸ Bpa6stov τῆς σωτηρίας λαµδάνοντος, ἀλλ’
à; τῶν ἄγαν σπενδόντων ἐχεῖνο λαμδανόντων, xàv
Sic fj, xàv εἶεν πλεῖστοι * ἀνέχλειπτον yáp ἐστιν
ἐχεῖνο «b βραθεῖον τῆς ἄνω χλήσεως, xal ἀρχεῖ
πρὸς πάντας ἁμειώτως µεταδιδόµενον. Διὸ πάλιν ὁ
αὐτὸς πᾶσιν ἐπάχει λέγων’ « Οὕτω τρέχετε, ἵνα
χαταλάδητε. » ᾽Αλλὰ xal τὸν τρόπον ὑποδειχνὺς
τοῦ δρόμου» « Πᾶς δὲ ὁ ἀἁγωνιζόμενος, φησὶ, πάντα
ἐγχρατεύεται, » μηδεμιᾷ ποτε τῶν ἀπηγορευμένων
ἡδονῶν ἔχδοτον εἰς εέλος ἑαυτὸν παρέχων. Etxa ὡς
ἑνισιαμένων τῶν βεδαπτισµένων xal λεγόντων διὰ
μόνου τοῦ βαπτίσματος χωρὶς τῶν ἔργων sünpos-
ὀέχτους εἶναι τῷ θιῷ, διὰ τῶν ἐχ παλαιοῦ τύπων
αὑτὸὺς δείχνυσιε xal ἀναπείθει εὐδοχεῖν ἐν μηδενὶ

sed omnibus sufficit sine imininutione communitas
tum. Ideo rursus idem omnibus loquens addit :
« Sic currite ut éompreliendatis. » Sed et modum
cursus ostendena : « Omuis, ait, qui in agone con-
tendil, ab omnibus se abstinet; » tunc eni. nulli
voluptatum probibitarum totus indulget. Deinde
perinde av €i baptizati censerent et dicerent se per
solum baptisma sine operibus esse Deo acceptabi-
les, per liguras ex veteri Testamento desuimptas,
moustrat et suadet neminem Deo placere, nisi cum
fide firma a pravis passionibus et verbis et operi-
bus abstineat. Nam dixit: « Nolo vos ignorare,
fraires, quoniam patres nostri omnes sub nube
fuerunt, et omnes mare transierunt, et omnes in

tbv θεὸν, ἂν μὴ μετὰ τοῦ πίστιν ἔχειν ἀσφαλῃ xal 5 Moyse baptizati sunt in nube et in mari, et omnes

τῶν πονηρῶν ἀπέχηται xol παθῶν xal λόγων xol
πράξεων * « O0 θέλω γὰρ, φησὶν, ὑμᾶς ἀγνοεῖν,
ἁδελφοὶ, ὅτι ol πατέρες ἡμῶν» πάντες ὑπὸ τὴν νεφέ-
λην σαν, καὶ πάντες διὰ τῆς θαλάσσης διῆλθον,
χαὶ πάντες εἰς τὸν Μωῦσην ἑἐδαπτίσαντο iv τῇ

νεφέλῃ xat ἐν τῇ θαλάσσῃ, xal πάντες τὸ αὑτὸ βρῶμα

eamdem escam spiritalem manducaverunt, et om-
nes eumdem potam spiritalem biberunt ; bibebant
autem de spiritali consequente eus petra, peira
autem erat Cliristus. Sed non in pluribus benepla-
citum est Deo "*.»

πνευματιχὺν ἔφαγον, καὶ πᾶντες τὸ αὐτὸ πόµα

πνευματιχὸν Éxtov* ἔπινον γὰρ ix πνευματιχῆς ἀχλλουθούσης πέτρας, ἡ δὲ πέτρα qv ὁ Χριστς.
ἁλλ᾽ οὖχ iv τοῖς πλείοσιν αὐτῶν εὐδόχησεν ὁ θεός. »

Ταῦτα δὲ πάντα τύποι τῶν χαθ᾽ ἡμᾶς ἱερῶν µυ-
στηρίων ἦσαν ' fj θάλασσα τοῦ χατὰ tb βάπτισμα
ὕδατος ' d νεφέλη τοῦ ἄνωθεν μυστικῶς τοῖς βα-
πτιζοµένοις 915 ἐπισκιάζοντος θείου Πνεύματος *
τὸ βρῶμα ναὶ τὸ πόµα, τοῦ Χριστοῦ σώματος xol
αἵματος, ὧν ἡμεῖς χαθ᾽ ἑχάστην ὡς εἰπεῖν µετέχο-

Verum haec omnia przfigurabant sancta qui apud
nos aguntur mysteria; habemus el nos mare baptis-
matis aquse, nubem divini Spiritus deorsum bapti-
z3108 obumbrantis, escam et potum corporis et
sanguinis Christi quibus singulis, ut ita dicam, die-
bus communicamus ; ideo inanimem et sensus ex-

μεν * διὰ τοῦτο γὰρ xaX τὴν ἄψυχον χαὶ ἀνσίσθητον C pertem materiam, petram illam vocavit Paulus spi-

ὕλην τὴν πέτραν ἑχεῖνην πνευματιχὴν ἐχάλεσεν ὁ
Παῦλος. Ὥσπερ γὰρ ψυχιχὸν λέγεται σῶμα τὸ ὑπὸ
Ψυχῆς δυναμούμενόν τε χαὶ χινούµενον, οὕτω xal
πνευματιχόν ἐστι σῶμα, τὸ ὑπὸ τοῦ θείου Πνεύμα-
τος Ὀπερφυῶς ἑνεργούμενον, Ἐπεὶ οὖν d$ πέτρα
ἐχείνη παραδόξως ἑνεργουμένη παρὰ τοῦ Πνεύμα-
τος, τὴν τοῦ ὕδατος πηγὴν συμμεταφερομένην εἷ-
χεν àv ἑαυτῇ, xal παρ) ἑαυτῆς ἀφθόνυις ἀνεδίδου,
ανευματικὴ δικαίως ἐχλίθη παρὰ τοῦ Παύλου, xol
εἰς τύπον προσελήφθη τοῦ Χριστοῦ σώματος * xal
τοῦτο γὰρ ὑπὸ τοῦ ἑἐνοιχοῦντος αὐτῷ πληρώματος
τῆς θεότητο; ἐνεργούμενον ἔχει τε xal παρέχει τοῖς
πιστῶς προσιοῦσιν ἀφθόνως τὴν πηγὴν τὶς ἁϊδίου
ζωῖς. Αλλά πρὸς ὃν νῦν ἡμῖν ὁ χόγος, Εἰπὼν ὁ
θεῖος Παὔλο;, ὅτι οἱ πρὸ ἡμῶν ἐχεῖνο: πάντων µετ-
έσχον τον kv εύὐπῳ μυστηρίων, ἐπήγαχεν ε Ἁλλ'
οὐχ àv τοῖς πλείοσιν αὐτῶν εὐδόχησεν ὁ θεός" xac-
εστρώθησαν γὰρ iv τῇ ἑρήμῳ, xai τύποι ἡμῶν
ἐχενήθτσαν, εἰς τὸ μὴ εἶναι ἡμᾶς ἐπιθυμητὰς xz-
xv, χαθὼς κχἀλχεῖνοι ἐπεθύμησαν. » Τοῦτο λέγων
ἄντιχρυ:, ὅτι καθάπερ ἑἐχείνους, mph; τὰς πονηρὰς
ἐπιθυμίας ἐχχλίναντας, οὐδὲν ὠφέλησαν οἱ δοθέντες
τύποι τῶν µυσττρίων, οὐδὲ ἐξεΏοντο vf; θείας
ἑγκαταλείφεως, διὸ χαὶ χαταφναρέντες ἑχτὸ; εἰς
τὴν γην τῆς ἐπαγγελίας οὐχ ἀπεσώνησαν, οὕτω xal
ἡμᾶς, εἴπερ ἐν ἁμαρτίαις ζᾗν προαιροὐµεθα, τὸ

* | Cer. x, 14. * Car. is, 5.

ritalem, Quemadmodum animatum . dicitur corpus
quod ab anima firmatum movetur, ita spiritale est
corpus quod ex divino Spiritu supra naturam ope-
ratur. Igitur cum petra illa prodigiose a Spiritu
operata, fontem aqua in semetipsa secum ferebat,
et a semetipsa abundapter praebebat, jure a Paulo
vocata fuit spiritalis, el in figuram corporis Christi
fuit sssumpta ; istud enim ex plenitudinis deitatis
in ipso babitantis operans habebat οἱ impertiebat ex
abundantia fideliter accedentibus fontem vita: zter-
nz. Sed redeamus ad illud de quo nobis est ho-
diernus sermo, Cum dixisset divus Paulus illoa pro
nobis omnium in figura mysteriorum fuisse parti-
cipes, addidit : « Sed non in pluribus eorum bene-

D placitum est Deo; nam prostrati sunt in deserto ;
* hzc autem facta sunt in ſigura nostri, ut. non si-

"us concupiscentes malorum, sicut οἱ illi coneupie-
runt *. » Quod prorsus dicit ut sicut illis ad inalas
concupiscentias propensis minime profuerunt figure
mysteriorum ; nec omitte divinam derelictionem ,
ideoque extra pessumdati non intraverunt in ter-
ram promissionis; ita et nos, si in peccatis vivere
maluerimus, divinum baptisma, divinaque illud se-
quentia mystoria ab acterna damnatione non cruent;
sed deeidemus ex celesti bereditate , queinadmo-
dum illi ex terra promissionis, sine poenitentia

483

GREGORII PALAM/E

τοι

couversati, neque divinis mandatis obs»dientes. Ita- A θεῖον βάπτισμα xal τὰ ἑπόμενα εούτῳ θεῖα yv-

que adjicit iterum aobis dieens : Absit, fratres, ut
simus increduli, neque obduremus corda nostra,
sicut illi in die tentationis in deserto, Ait enim :
« Quibus infensus est ? nonne eis qui peccaverunt,
quorum cadavera prostrata sunt in deserto? Quibus
- autem juravit non introire in requiem ipsius, nisi
illis.qui increduli fuerunt? Et videmus quia non po-
tuerunt introire *. » « Neque fornicemur, sicut qui-
dam ex ipsis fornicati sunt, et ceciderunt una die vi-
ginti tría millia; neque tentemus Christum non cre-
dentes in ejus ad nos promissiones, neque parentes
" mandatis e! preceptis illius, sicut quidam eorum teu-
taverunt, et perierunt a serpentibus, aeque inurmure-
mus, sicut quidam eorum murmuraverun!, et perie-
. runt ab exterminatore!.» Nam possuinus etiam apnd
- υθ6 hzc prava viderefa cinora, et horrendas istas yas-
siones, possumus intueri quoniam propter peccata
nostra mala patimur, et eisdem ac illi tentamur malis
: sollicitationibus. Quis enim nescit ignem avaritiae in

nobis ardere, et ad summum accendi, et fere quocun-

que antecedere in vulgares suinptus, in fora commu-
nia, in agros, in commutationes, in mercaturas? [mo
jn nobis sacras edes penetravit, et festivos dies ag-
gressusnon festivas fecit festivitates nostras æstuante
et plerumque mendace ad inerum furore et vanitate.
. In quo discrepant ab illo qui Evam olim decepit
serpente, et ab iilis qui in deserto morsu interfe-

cerunt serpentibus, qui mendaclis et dolis seditio-

στήρια τῆς αἰώθδίου "καταδίκης οὗ ῥύσεται” ἀλλ
ἐχπεσούμεθα τῆς οὐρανίου χληρονοµίας, ὡς ἐκεῖ-
vot τῆς γῆς τῆς ἐπαγγελίας, ἀμετανοήτως. αθλετευό-
µενοι, xal ταῖς θείαις ἐντολαῖς μὴ πειθόµετοι. Διό-
περ ἑπάγει πάλιν αὐτὸς πρὸς ἡμᾶ: λέγων * « Mh
ἀπειθεῖς ὤμεν, ἀδελφολ, μηδὲ σχληρύνωμεν τὰς xap-
δίας ἡμῶν, ὡς ἐχεῖνοι χατὰ τὴν ἡμέραν τοῦ πειρα-
σμοῦ ἐν τῇ ἐρήμῳ: » « Τίσι γὰρ προσὠχθισε, naive
οὐχὶ τοῖς ἁμαρτήσασιν, ὦν τὰ χῶλα ἔπεσεν iv τῇ
ἑρήμῳ; τίσι δὲ ὤμοσε μὴ εἰσελεύσεσθαι εἰς «hv
χατάπανσιν αὐτοῦ, sl μὴ τοῖς ἀπειθήσασι ; xal βλέ-
ποµεν ὅτι oüx ἠδυνήθησαν εἰσελθεῖν. Ἰάηδὲ πορ-
νεύωµεν χαθώς τινες αὐτῶν ἑπόρνευσαν, xal ἔπεσον
ἐν μιᾷ ἡμέρᾳ εἰχοσιτρεῖς χιλιάδες» μηδὲ πειράζω-
piv τὸν Χριστὸν, ἀπιστοῦντες ταῖς αὐτοῦ mph;

ἡμᾶς ἱπαγχελίαις, xol ἀπειθοῦντες «alg ἐντολαῖς
xa τοῖς προστάγµασιν αὐτοῦ, xaBóx xal τινες ἐχεί-
νων ἐπείρασαν, xal ἁπώλοντο ὑπὸ τῶν ὄφεων"
μτδὲ ογγύζωμεν, καθώς τινες αὐτῶν ἐγόγγνσαν,
xal ἁπώλοντο ὑπὸ τοῦ ὁλοθρεντοῦ. » Ἔστι γὰρ xal
ἐν) ἡμῶν ὁρᾷν τάς τε πονηρὰς ταύτας πράξεις, xal
«à πάνδεινα ταῦτα φἀθη, xai συνορᾷν ὅτι διὰ τὰς
ἁμαρτίας ἡμῶν «πάσχοµεν χαχῶς, xoi τῶν αὐτῶν
ἐχείνοις πειρώμεθα δεινῶν. Τίς γὰρ οὐκ οἵδε «b
πὺρ τῆς πλεονεξίας ἐφ᾽ ἡμῶν καιόµενον, καὶ εἷς
ὕψος αἱρόμενον, χαὶ πανταχοῦ σχεδὺν φθάνον, ἐπὶ
τοὺς πανδήµους φόρους, ἐπὶ τὰς κοινὰς ἀγορὰς, ἐπὶ
πὰς Ἱεωργίας, ἐπὶ τὰς συναλλαγὰς, ixl τὰς aps. ι

nes gentilielas movent? Quot ex nostris temperan- C ρίας; δη δὲ χαὶ τῶν ἱερῶν ἐχώρησεν slow ἡόμων,

tiam obliviscuntur licitis connubiis minime contenti,
£urruntque ad meritrices coitusque illiciLos ?

καὶ τῶν ἑορτασίμων χατετόλµησεν ἡμερῶν, ἀνεόρ-
τους ἡμῖν xal τὰς ἑορτὰς ποιοῦν τῇ χατεσπουδα- .

σμένῃ καὶ χατεφευσµένῃ τῶν πλείστων περὶ τὸ Χέρδος µανίᾳ καὶ µαταιότητι. Τί διαφέρουσι τοῦ
Ψιθυρίσαντός ποτε τὴν Ebav ὄφεως, xal τῶν ἐν τῇ ἑρήμῳ δαχνόντων ὄφεων ἐχείνων, οἱ Φυθιρισμοῖς
καὶ δόλοις τὰς dv ἡμῖν ἐμφυλίους κινοῦντες στάσεις; Πόσοι τῶν ἡμετέρων τῆς σωφροαύνης 3416
καταμελοῦσι τοῖς χατὰ vópov οὐχ ἀρκούμενοι Ἰάμοις, ἀλλὰ πόρναις καὶ παρανόμοις ἐπιτρέχοντες

χοίταις ;

Propter ista et similia multi ex nostris, alii qui.
dem gladii, alii latronis praeda fuerunt, eæteri au-
tem erunt, nisi poenitentiam agant; nam si quis
hie effugiat presenter hanc iram imminentem ,
post mortem certo incidet, in manus ejus qui sine
poenitentia mortuos Ira obruet, Dixit enim : « Pro-
pterea. venit, ira Dei in filios diffiJentis, » tam
presens quam futura. igitur, fratres, convertamur
singuli ab operibus nostris perversis ; nequaquam
mala agamus, ne nos mala deprebendant, sed disca-
mus bonum agere. Peccesta quidem per confessio-
nem et consentaneam poenitentiam rejiciamus ; si
sero non perfecte possumus virtutibus incumbere,
nostra ad Deum liumilitate, bonorum quibus abun-
damus coinmunicatione cum pauperibus, nostra
erga eos qui nos offenderunt indulgentia, veniam a
'Deo attrabamus, et quod in nostris operibus bonig
deficit, Dei benignitate suppleamus, ut Dominus
nobiscum maneat in sempiternnm, prout promisit;
nam cum manpdavisset discipulis baptizare et do-

* Hebr. τει. 13... ' l Cor. x, 8.

Atà ταῦτα xai τὰ τοιαῦτα πολλοὶ τῶν ἡμετέρων,
οἱ μὲν µαχαίρας ἔργον, οἱ δὲ λεηλασίας γεγόνασιν
οἱ δὲ µέλλουσιν, ἂν p. µετανοῄσωσι ' xày γὰρ iv-
ταῦθά τις διαφύγῃ τὴν µέλλουσαν ἑχείνην épyhv,
μετὰ θάνατον τοὺς ἁμετανοήτως ζῶντας ἀναλέδρα-
στον οὐ διαφεύξεται: « Διὰ ταῦτα Τὰρ. ἔρχεται,
φησὶν, fj ὀργὴ τοῦ θεοῦ ἐπὶ τοὺς υἱοὺς τῆς &nst-
θείας, » 1j παροῦσά τε xal ἡ µέλλονσα. Ἐπισιρέ-
Ψωμεν οὖν, ἀδελφοὶ, ἀπ) τῶν πονηριῶν ἡμόν ἕκι-
ctoc* μὴ ποιῶμεν καχὰ, χαὶ οὐ μὴ χαταλάδῃ ἡμᾶς
xax&* ἀλλὰ µάθωμεν xa)bv ποιεῖν. Καὶ τὰς μὲν
χαχίας δι᾽ ἑξομολογήσεως xai τῆς προσηχούσης µε-
tavolac ἀποδαλώμεθα τῶν δὲ ἀρετῶν ἂν μὴ τελέως
ἀντέχεσθαι δυνώµεθα τῇ πρὸς τὸν θεὸν ταπεινώσες,
καὶ *fj πρὸς τοὺς πένητας àg' ὧν εὐποροῦμεν µε-.
καδόσει, χαὶ τῇ πρὸς τοὺς πταίοντας ἀνεξιχάνῳ
προαιρέσει, τὴν ἄνωθεν συγγνώµην ἐπισκασώμεθα,
καὶ thv ἡμετέραν dv ἔργοις ἀγαθοῖς ἔλλειφιν διὰ
τῆς τοῦ θιοῦ φιλανθρωπίας ἀναπληρώσωμεν, ἵνα
μεθ) ἡμῶν ἁδιαλείπτως µένῃ κατὰ εὖν ἑπαγγελίαν

A87

GHEGURIL PALANM

188

enim Moyses in montem quadraginta dierum egit A ἐπισπάσασθαι τὴν ὀργήν. Τί τοὺς Ἱσραηλίτας άνα«

j'junium, ct cum. Deo pro genere conversatus est ;
unde non manufactas, sed digito Dei scriptas acce-
pit tabulas, et descendebat portans donum ad
lsraelitas. Sed cum procul percepisset ex tumultu
et obscenis clamoribus eos inebriari, dicens : Vo-
cem ebriorum audio, illos judicans indigne tabulis
opere Dei factis et scriptis, bas confregit ; tunc ad-
versus eos armis instruit víros quorum mens vino
non turbata fuerat, qui etiam deum ebriorum non
conflaverant, et horum ope plura occidit millia, et
sic placavit Deum sobriorum. Et rursus ascendens
alias detulit tabulas, similiter quidem scriptas, non
autem similes; nam ex inferiori materia consta-
bant.

ξίους ἑποίησε τῶν θεοδµμήτων πλαχῶν ; οὐχ ἡ μέθη;
᾿λναδὰς γὰρ 6 Μωῦτσῆς εἰς τὸ ὄρος τεσσαραχονθήµε-
pov ἦγε νηστείαν, χαὶ τῷ θιῷ ὑκὲρ τοῦ Ὑένους
ὠμίλει ; ὅθεν xo ἀχειροποιήτους πλάχας ἑδίξατο
δαχτύλῳ Θεοῦ veypappiévac, xat χατήρχετο φέρων
τὴν δωρεὰν τοῖς Ἱσραηλίταις, Ὡς δὲ καὶ αόῤῥω-
ϐθεν ᾖσθετο µεθυόντων ἀπὸ τοῦ θορύδου xal «fc
ἀσέμνου χραυγῆς, » Φωνῆς, εἰπὼν, µεθυόντων ἐγὼ
ἀχούω, » ἀναξίους αὐτοὺς xplvag τῶν αὑτοχείρως
τῷ Oc xal γεγενηµένων xal γεγραμµένων, συν-
τρίδει μὲν τὰς πλάχας ἑχείνας, ὀπλίζει δὲ xat' aó-
τῶν τοὺς μὴ µέθῃ τὰς φρένας σεσαλευµένους, μηδὲ
µεθυόντων θεὸν ἀναπλάσαντας, xai χτείνει δι αὖ-
«ῶν πολλὰς χιλιάδας, xal οὕτως ἐξευμενίζει τὸν τῶν

νηφόνίων Θεόν. Καὶ πάλιν ἑτέρας ἀναθὰς καταφἑρει πλάκας, Ἱεγραμμµένας μὲν ὁμοίως, οὐχέτι δὲ

ὁμοίας ἐκ γὰρ τΏς χάτωθεν σαν ὕλης.

Viden' quomodo iude ab antiquo tempore ebrietas B

exhibetur letifera? quanta daninatione digna, et
quomodo ei deditos fecit indignos douis Dei et vita
praesenti ?.Ebrietas datnon est corporalis, cogita-
tionum subversio, corporis solutio, vita pejor
morte, Dei aversionis causa. Majus insuper est
malum quoniam nos arcet a vita a Deo promissa.
« Ebriosi, ait Apostolus, regnum Dei non possi-
debunt **. » Quid nutem fornicatio? Egressus est
Dei populus ex /Egypto omnino sine armis; etl
armatorum multitudo illum persequebatur, Igitur
cum ad mare advenissent hi fugientes, illi per-
sequentes, potentia et voluntate Dei, virga et
manu Moysis, utrisque mare se divisit, aliis qui-
dem scissum in medio patet et tutum dat transi-
tum, alios autem persequentes refluens invadit, et
mortuos vicinis oris restituit ; alios quidem armis
vacuos optime armatos exhibuit, alios vero omni
modo instructos ejecit mortuos. Quid deinde?
Percurrunt locos et regiones tum refertas, tum
desertas incolis ioviucibiles, superantes eos omnes
qui ausi fuerint obsistere, Sed vut inciderunt in
fornicationem, tantopere victi fuerunt, ut tunc. iu
beilo perierint triginta tria millia. Ideo Paulus no-
his, « Nolite fornicari, inquit, sicut quidam ex eis
foruicati sunt, et ceciderunt in una die viginti tria
millia !!. » Et nisi zelavisset Phinees, et una plaga
cum meretrice turpitudinem operantem occidisset,
et malum coerceng Deum placasset, omnes iuteriis-
sent, omnimodo tentati ira Dei propter fornica-
tionis iniquitatem. Porro istam Deo odiosam libi-
dinem in nobis grassari, quis nescit? Nemo autem
qui colibeat, fere ncc filium peter, nec frater
fratrem, nec amicus amicum; imo sunt qui co-
operantur, licet clamet Apostolus : « Cum ejus-
modi nec cibum sumere !*. » Propterea morte et
universa pern.cie omnes digni sumus. At si for-
nicatio tali et tanta est damnatione digna, quanto
magis adulterii facinus? Quod nec. unum tantum
vel duos, sed totas domos el vitas integras, totas-

'* [ Cor. vi, 10.

"Cor. x, 8. '* E Cor. v, 8.

λλλ᾽ ὁρᾶτε ὅπως ix παλαιοῦ θανατηφόρον 4
μέθη; πόσης ἀξία καταδίχης, καὶ πῶς ἀναξίους
moult τοὺς χρωµένους xal τῶν Ex θεοῦ δωριῶν, xal
τῆς παρούσης ζωής; Μέθη δαΐµων ἐστὶν ἔννλος,
παρατρεπὴ λογισμῶν, παράλνσις σώματος, θανάτου
χείρων ζωὴ, ἀποστροφῆς θεοῦ ἀφορμή. Τὸ δὲ γε
μείζον χαχὸν ὅτι xal τῆς ἑπηγγελμένης παρὰ θεοῦ
ζωῆς ἐστιν ἀἁλλοτρίωσις « Μέθυσοι γὰρ, qnot, βα-
σιλείαν Θεοῦ οὗ χληρονομήσουσι.» TU δὲ f) πορ-
νεία: Ἐξήλθεν ὁ τότε λαὸς τοῦ θτεοὺ ἐξ Αἰγύπτου
παντάπασιν ἄοπλοι, xal ὁπλιτῶν τούτους ἐπεδίωκε
πλῆθος. Ὡς οὖν μέχρι τῆς θαλάσσης ᾖλθον, οἱ μὲν
φεύγοντες, οἱ δὲ διώχοντες, δυνάμει καὶ βουλῇ Θεοῦ,
καὶ ῥάδδῳ καὶ χειρὶ Μωσέως, διχάξει πρὶς ἆμφο-
τέρους ἐχείνους 4j θάλασσα, xal τοῖς μὲν ὑποχωρεῖ
σχιαθεῖσα μέση, xal πάροδον ἀχίνδυνον δίδωσι * τοῖς
δὲ χαταδιώχουσιν ἐπιῤῥεύσασα, νεχροὺς τοῖς Τεί-
ποσιν αἰγιαλοῖς ἐχείνοις ἐξέδωχε ' xal τοὺς ἁόπλους
πανοπλἰτας ἀπέδειξε, σχυλεύσαντας τοὺς ἑχδρασθέν-
«ας νεχρούς. Εἶτα τί; Διέρχονται εόκους xal χώ-
pac οἰκουμένας καὶ ἁοιχήτους ἀήττητοι, νιχῶντες
218 πάντας τοὺς ἀντιτεταγμένους αὐτοῖς. Ὡς δὲ
πορνείᾳ ὑπέπεσαν, ἐπὶ τοσοῦτον ἠττήθησαν, ὡς xat
ἀποθανεῖν kv τῷ πολέμῳ πάραυτα τότε εἰχοσιτρεῖς
χιλιάδας. Ad καὶ ὁ Παῦλος πρὸς ἡμᾶς, « Mh πορ-
νεύετε, φῆσὶ, καθώς τινες αὐτῶν ἑπόρνευσαν, xal
ἔπεσον ἐν μιᾷ ἡμέρᾳ εἰχοσιτρεῖς χιλιάδες. » Καὶ εἰ
μὴ Φινεὲς ζηλώσας, xat pid syl] μετὰ τῆς πορ-
νευοµένης συναποχτείνας τὸν τὸ μύσος χατεργαζό:

D µενον, xal. ἀναχαιτίσας τὴν πρᾶξιν ἐξιλεώσατο τὸν

Θεὸν, κἂν πάντες ἀπώλοντο, παγγενεὶ τῆς θείας
ὀργῆς πειραθέντες διὰ τὴν τῆς πορνείας παρανφ»
µίαν. Ἐν ὑμῖν δὲ ὅτι μὲν ἐνεργεῖται τὸ θεοστυγὲς
ποῦτο πάθος, τίς οὐκ οἶδε; Ὁ δὲ χωλύων οὐδεὶς, οὗ
παῖΐδα σχεδὺὸν πατἠρ * oíx ἁδελφὸς ἀδελφόν ' οὗ φίλος
φίλον εἰσὶ δὲ ol xal συµπράττουσι, xalvot τοῦ
λποστόλου λέγοντος * « Toig τοιούτοις μηδὲ φυνε-
σθίειν ’ » διὰ τοῦτο θανάτου xal πανωλεθρίας πάν-
τες ἐσμὲν ἄξιοι. El δὲ fj πορνεία τοσαύτης xal τον
αύτης καταδίχης ἀξία, πόσῳ μᾶλλον τὸ τῆς µο:χείας

HONGLIA XXXIX.

490

ὃ µηδε καθ’ ἕγα μόνον Ἡ δύο, ἁλλὰ χαὶ οἴχους A que familias traditione percurrens, rapit οἱ inutiles

xal ῥίους ὅλους, καὶ τὰς χατὰ σῶμα συγγε-
«καὶ ὃ,αδωχὰς χατασπᾷ τα xal ἀχρειοῖ, τὰς
' πρὸ τούτων ἀναμέστονς ποιησαν πάσης κα:
καὶ πονηρίας. Ὁ μέντοι φθόνος φόνου γεννή-
VW, ἐπεὶ καὶ QU αὐτὸν τὴν ἀρχὴν ἄνθρωπος
τοῦ θανάτου τὴν πεῖραν, ἁδελφοχτόνον τὸν
ἀπεργασάμενον, πῶς οὐ θάνατον xai al τι
ου χεῖρον .διχαίαν ἔχει τὴν χαταδίχην; Ἡ. δὲ
| πάλιν πόσον παροεύνει Θεόν; Ἐν τῷ παλαιῷ
! Ἡν µόνας ὁ χλέ-ας. χαὶ ὁ στρατὸς ἅπας ὑφί-
τὴν ny», ἕως ἐρευνίσαντες, ἐκ µέσου λι-
Ίσαντες τὸν ἁμαρτόντα ἑποίησαν.

ράφη.δὲ ταῦτα πάντα πρὸς νουθεσίαν ἡμῶν,
hj τοῖς αὐτοῖς περιπίπτοντες ἁμαρτήμασι, xal

Oral; χαταδίχαις, μᾶλλον δὲ χαὶ χείροσι, xa- B

ἄλλωμεν Eauzo0;* μείζονος [yàp 3) ἐχεῖνο τὸ
ἀξιωθέντες τῆς θείας ἐπισχοπῆς, µειζόνων
ἄξιοι πληγῶν, εἰ uh φυλάττοµεν ἑαντοὺς τῶν
δεοῦ ἀπηγορευμένων ἀνωτέρους χαχῶν. « El
ιδι) ἀγγέλων λαληθεὶς λόγος ἐγένετο ῥέδαιος,
ᾶσα παράδασις xal παραχοὴ ἔλαδεν ἔνδικον
ποδοσίαν, πῶς ἡμεῖς ἐκφενξόμεθα, φησὶν ὁ
πολος» τηλικαύτης ἀμελήσαντες σωτηρίας ;
ιρχὴν λαθοῦσα λαλεῖσθαι διὰ τοῦ Κυρίου, ὑπὸ
κουσάντων εἰς ἡμᾶς ἐθεθαιώθη, συγεπιµαρτν-
ας τοῦ «Θεοῦ σηµείοις xal τέρασι, xal Πνεύμα-
γίου μερισμοῖς xal, ποιχίλαις δυνάµεσι, κατὰ
ὑτοῦ θέλησιν. 2 Διόπερ ᾿Ανανίας χαὶ Σαπφείρα

τοῖς ἁλλοτρίοις, ἁλλ᾽ ἐν τοῖς οἰχείοις τὴνς

v ἐργασάμενοι, διὰ «b. φεῦδος, ὃ σύνεστιν ἀεὶ
ouf, θανατοῦνται παρὰ τοῦ Πέτρου, μᾶλλον δὲ
τοῦ θεοῦ, πρὸς Óv Φησιν ὁ προφήτης Δαθίδ'
ιολεῖς Τάντας τοὺς λαλοῦντας τὸ φεῦδος.» Ὁ
Όλος τῷ Σατανᾷ παραδίδωσι τὸν ἐν Κορίνθῳ
ὑσαντα, χαὶ τοῖς Κορινθίοις παραγγέλλει Υρά-
« Τῷ τοιούτῳ μηδὲ συνεσθίειν. » Καὶ οὐκ
ice τὴν ἀγάπην, ἕως ἀποστὰς ἐχεῖνος τῆς πο-
|: πράξεως, δι ἔργων τὴν µετάνοιαν ἐπεδεί-

Πρὸς δὲ τὸν πλεονέκτην ὃ,, τῆς χώρας εὖφο- -

σης, οὐ διαδίδωσι τοῖς ph ἔχουσιν, ἁλλὰ
jv&t τὰς ἀποθήκας, τί φησιν ἐν Εὐαγγελίοις ὁ
συ ε Ἂφρον, ταύτῃ τῇ νυχτὶ τὴ» φυχήν σου
οὖσιν ἀπὸ σοῦ:. ἃ δὲ ἠτοίμασας, sivc ἔσται; »

να µή τις νοµίσῃ καθ ἑνός τινος εἶναι τὴν,

10:y ταύτην, ἐπάχει' « Οὕτως ὁ θησαυρίζων
», xaX μὴ εἰς θεὺν πλουτῶν. » Καΐτοι ὁ πλού-
xalvog οὐχ ἐπλούτει 219 ἐξ ἁδιχίας ' τί γὰρ
x ἠδίχησεν, εἰ dj χώρα αὐτοῦ εὐφόρησεν ; Ἁλλ

ὅτι οὐχ ἐχρήσατο τῇ παρὰ τοῦ θ.οῦ τῶν
µάτων ἀφθονίᾳ καλῶς, μηδὲ ἐπλούτησεν εἰς
διὰ τῆς µεταδόσεως, ἄφιος θανάτου ἐγένετο,
λούτου μηδὲν ἀπονάμενος. Ἡμῶν δέ εἶσιν ot
; 6:xalue ποριζόµενα µόνον, ἀλλὰ xat τὰς ἀπὸ

ιτωχῶν ἁρπαγὰς ἔχουσιν ἐν τοῖς οἶχοις αὐτῶν, .

εξίαν ἀγαπῶντες, την δευτέραν κατὰ Παῦλον
ρλατρείαν ' φιλαργυρίαν νοσοῦντες, τὴν πάν-

Hebr. n, 2. '* Psal. v, 6.
PATROL. Gn. CLI

15 | Cor. v, 9.

' Luc. xi, 20.

facit, quarum animas omni malitia et perversitate
refertas efficit. Verum cum invidia homicidium
parturiat, equidem per eam homo cognovit a prin-
cipio mortis tentatiunem, et Cain factus est fratri-
cida. Quomodo non mortem vel quid pejos morte
justam habet damnationem ? Furium autem quan-
tum divinam stimulat iracundiam ! In veteri Testa-
mento Áchar crat solus qui furatus fuerat, et
totus exercitus plagam pertulit, donec inquiren-
tes peccatorem e medio lapidibus obrutum eje-
cissent.

Hac autem omnia scripta suut ad instructionem
nostram, no in eadem peccata decidentes, in eas-
dem damnationes vel etiam in pejores nosmet-
ipsos pracipitemus, Nam majore quam illi chari-
tate. donati, majoribus sumus digni suppliciis,
misi nos custodiamus a malis a Deo probibitis.,
« Sienim, ut ait Apostolus, qui per angelos dictus
esl sermo, factus est firmus, et omnis pravari-
catio el inobedientia accepit justam mercedis re-
iributionem, quomodo nos effugiemus, si tantopere
neglexerimus salutem? Quz cum initium acerpis-
set enarrari per Dominum ab eis qui audierunt,
in nos confirmata est, contestante Deo signis et
portentis, et Spiritus sancti distributionibus et

, Variis virtutibus, secundum suam voluntatem (δν

Quamobrem Anauias et Sapphira qui non in alienis,
sed in propriis furtum commiserunt, propter men-
dacium quod semper lurto conjungitur, a Petro
vel potius a Deo ioteifeeti sunt; ideo propheta
David ad Deum dixit: « Perdes omnes qui lo-
quuntur uxendacium !*. » Paulus vero Satanz tradit
Corinthium fornicatorem , ct mandat Corinthiis
scribeus : « Cum ejusmodi nec cibum sumere 15. »
Neque firmavit charitatem nisi postquam ille 2Ρο-
stata operibus monstravisset suam de facto poni-
tentiam. Avoro autem qui agris exuberantibus
nequaquam egentibus cominunicat, sed auget hor-
rea, quid dicit jn Evangeliis Dominus ? « Stulte,
lac nocte animam tuam repetent a te ; quie autem
parasti, cujus erunt !'*?» Et ne quis cogitet ad-
versus unum quemdam dari istam sententiam ,
addit : « Sic est qui sibi thesaurizat, et. non pro
Deo est dives. » Attamen dives ille neqnaquam ex
injusutia locupletatus fuerat; nam quid injustitiam
fecissel cui agri uberes fructus ferebant ? Sed quia
rebus suis a Devin magna copia acceptis non benc
utebatur, nec in Deum dives erat illas sliis com-
municando, dignus morte factus est , divitiis mi-
nime prolicientibus. Ex nostris vero sunt qui non
tantum juste comparata, sed ctiam 2 pauperibus
erepta in suis habent domibus, avaritiam diligen-
tes, quie secundum Paulum secunda est idololatria ,
opum amore zgrotantes qui est omnium malorum
causa ; el nou nostri solum principes, sed et mere

16

491

GREGORII PALAM.E

eatores ; quot enim damna ementibus venditores A των χακῶν αἰτίαν * καὶ οὐχ οἱ παρ᾽ ἡμῖν ἄρχοντες

aliique negotiatores inferre meditantur, nece men-
suris nec ponderibus sequis, cum possint, utentes !

Propterea et propter similes causas castigamur,
ct adhuc castigabimur; nam desideramus quidem
εἰ quzrimus a damnis solvi, sed offensis propter
quas castigamur aliss adjicimus. Voltis discere
quantam malum sit sitis opum redundantium ? A
plays quam nune patimur, hoc cognoscite; nam
redundana sanguis unum corporis elementorum,
sicut vidistis, mortem infert languentibus. lgitur
quemadmodum in corpore redundantia corpus cor-
rumpit, ita que est in anima sitis opum nimia
animam perdit et occidit, ab ea Dei gratiam ex-
cellentiorem vitam amovendo. [lec autem mors
anim: semper autecedit mortem corpori illatam
ex derelictione Dei; ideo ex peccato et rejectione
mandati divini mors ab initio in mundum iutra-
vit; homo quidem ita trangressus statim non
periit, hoc vero 4 Deo accepit qui illi largitus est
tempus penitentie, Poterat omnes homines 6
nibilo simul educere, sicut angelos, archangelos,
principatus, potestates , virtutes, dominationes,
Cherubim , Seraphim, sublimes thronos, solum-
modo cogitavit, et cogitatio ejus effecta fuit, et si-
mul omnes producti sunt; poterat ergo in uno
temporis momento universum genus hominum fa-

µόνον, ἀλλά χαὶ ol ἀγοραῖοι * πόσα γὰρ ἐπιζήμια τοῖς
ἀγοράξουσιν ol παρ) ἡμῖν κἀπηλοι χαὶ οἱ ἄλλοι ἔμπο-
pov ἐπιτεχνῶνται, μηδὲ µέτροις xol σταθμοῖς δι-
καΐοις, ὅτε δύνανται, χρώμενοι τι .. |

Διὰ ταῦτα xal τὰ τοισῦτα πα.δευόµεθα, xal ἔτι
παιδευθησόµεθα. chu μὲν γὰρ τῶν ἐπηρειῶν λύσ.ν
ποθοῦμέν τε καὶ ζητοῦμεν, τοῖς δὲ πταίσµααι δι ἃ
παιδευόµεθα xal προστίθεµεν. Βούλεσθε μαθεῖν ὅσον
1| πλεονεξία κακόν; Απὺ τῖς πληγῆς, fc ἁρτίω;
πάσχοµεν, τοῦτο γνώσεσθε» πλεονεχτῆσαν γὰρ Ev
τῶν iv τοῖς σώμασι στοιχείων τὸ αἷμα, χαθὼς
ὁρᾶτε, τὸν θάνατον ἑἐπιφέρει τοῖς ἀποθνῄσχουσιν.
Ὡς οὖν iv σώματι πλεονεξία διαφθείρει τὸ σῶμα,
οὕτως fj iv τῇ φυχῇ τὴν φυχὴν διαφθείρει xat θα-
ναιοῖ, τὴν τοῦ Θεοῦ χάριν ζωὴν οὖσαν θειοτέραν
ἀπ αὐτῆς ἑκδιώξασα. Προχαταλαμδάνει δὲ ἀεὶ ὁ
εοιοῦτος τῆς φυχῆς θάνατος τὸν ἐκ τῆς ἐγχαταλεί-
φεως τοῦ θεοῦ ἐπιχινόμενον τῷ θώματι θάνατον *
ἐπεὶ καὶ τὴν ἀρχὴν ix τῆς ἁμαρτίας xax τῆς ἀθετή-
σεως tác θείας ἐντολῆς ὁ θάνατος εἰς τὸν χόσμον
εἰσῆλθεν, οὖκ ἀπέθανε δὲ ὁ ἄνθρωπος πάραντα κα»
ραθὰς, τοῦ Θεοῦ χαιρὺν µετανοίας αὐτῷ παρέχον.
ος, Ἠδύνατο δὲ xal πάντας ὁμοῦ τοὺς ἀνθρώπους
ix μὴ] ὄντων παραγαγεῖν, ἐπεὶ xaX τοὺς ἀγγέλους,
τοὺς ἀρχαγγέλους, τὰς ἀρχὰς, τὰς δυνάµει;, τὰς
ἑξουσίας, τὰς χυριότητας, τὰ Χερουδὶμ, τὰ Σερα-
φὶμ, τοὺς ἀνωτάτω θρόνους, ἑνενόησε µόνον, xal
*b ἑννόημα ἔργον fjv, xal ὁμοῦ παρήχθησαν Kxav-

cere, et rursus poterat in brevi hore momento C τες. Ἠδύνατο οὖν ἐν μιᾷ χαιροῦ ῥοπῇ xol πάντων

illos per mortem delere a facie terrse, sicut in
diluvio fecerat, Noo cum liberis solum custodiens
ad novem gignendam generationem. Sed istud
non voluit propter clementiam; sed consuluit ut
in alio, vel etiam in multis aliis sive sanguine
conjunctis sive alienis videamus singuli mortem
quam effugere minime poterimus , ut per hoc
spectaculum ad poenitentiam et meditationem
mortem subsequentium adducamur. Sed cum nos
videst nullam. agentes poenitentiam , nullamque
futurorum curam habeutes, mortem fere omuihus
simul infert, non sustinens ut in malo vivamus
et pecestum producamus. Et hoe est ultima qua
bic puniuntur peccatores plaga, ut ex AJgyptiacis
plagis didicimus.

Possumus ex modo jusue istius castigationis
«omprehendere quantum ín Deum peccavimus;
nam bomine castigsnte, fieri potest ut sine justa
^ausa vel propier offensam levem offensor magnam
subest poenam ex injustitia vel feritate castigante ;
s^d superna clementia ad iram moveri nequit,
nee mortiferas inferre plagas, nisi valde peccave-
rimus, et in peccatis siue poenitentia persevere-
mus. inde ergo agnoscamus, fratres, multitudinem
et gravitatem peccatorum nostrorum, et avertatur
unssquisque a carnalibus suis cogitationibus, et
convertatur ad Dominum. Poeuitcntiaum agamus ex

ἀνθρώπων τὸ γένος πὀιῆσαι * xal πάλιν ἓν ivl τινι
καὶ ὡρισμένῳ χαιρῷ διὰ τοῦ θανάτου τούτους ἅπα-
λεῖψαι τῆς γῆς, ὡς xal ἓν τῷ καταχλυσμῷ πεποΐηκε,
τὸν Κῶε μετὰ τῶν παίδων διαφυλάξας µόνον εἰς
δευτέρας γενεᾶς γένεσιν. ᾽Αλλ οὐκ ἠθέλησε τοῦτο
διὰ φιλανθρωπίαν * ᾠκονόμησε γὰρ ἐν ἄλλῳ, μᾶλλον
δὶ πολλοῖς ἄλλοις οἰχείοις τε χαθ) αἷμα xal οὖκ
οἰχείοις, βλέπειν ἡμῶν ἕχαστον τὸν ἀφεύχτως μᾶλ-
λοντα χαταλήφψεσθαι θάνατον, (9a διὰ τῆς αὑτοῦ θέας
ἐναγώμεθα πρὸς µετάνοιαν xal µελέτην τῶν μετὰ
θάνατον. Ἐπεὶ δὲ νῦν ἡμᾶ; παντάπασιν ἀμετανοή-
τους ζῶντας δρ3, xai µηδεμίαν τῶν µελλόντων ποι-
ουµένους Φροντίδα, τὸν θάνατον ἐπᾶάγει σχεδὸν
κᾶσιν ὁμοῦ ὃ:καίως, ph ἀνεχόμενο, ἐπὶ xaxip ζην
ἡμᾶς χαὶ παρατάσει τῆς ἁμαρτίας. Καὶ οὗτός ἐστιν
ἡ τελευταία ἐνταῦθα τῶν ἁμαρτανόντων zs rb, ὡς
ἀπὸ τῶν Δἰγυπτιαχῶν πληγῶν ἑἐδιδάχθημεν.

"Ἔστι τοίννν xal àmb τοῦ τρόπου τὶς ἑνδίκου
ταύτης παϊδείας χαταλαθεῖν ἡμᾶς ὅσον ἡμάρτομεν
tl; Θεόν ἀνθρώπου μὲν γὰρ παιδεύοντος, δυνατὺν
xai χωρὶς αἰτίας διχαίας xal μικρᾶς ἁμαρτίας Évexm
μεγάλην ὑποστῆναι τὸν πταίσαντα τιμωρίαν διὰ εν
ἀκρισίαν fj τὴν ἀπήνειαν τοῦ κολάδοντος, τὴν δὲ
ΥΣ ἀνωτάτω φιλανθρωπίαν οὖκ ἔστι αρὸς θυμὸὲν m-

νηθῆναι τοσοῦτον, xal πληγῶν θανατηφόρων tz3-

ωγὴν, ἂν ph μεγάλα ἁμάρτωμεν, καὶ ἁμαρτεάνοντες
ἀμετανόητοι διαµένωμεν. Ἐπιχνῶμεν oov, ἀδελφοι,
κἀντεῦθεν τὸ πλῆθος καὶ τὸ μέγεθος τῶν ἡμετέρων
ἁ; αρτημάτων, καὶ ἐπισεραφήτω ἔκαστος ἀπὸ τῶν

495

GREGORII PALAAMLE

496

humilitatem propitium facientes; ut, sustnente Α ἐκφύγωμεν, 3| δι ἐξαγορεύσεως xal τῆς δι ἔργων

Dei clementia, et defectus nostros supplente, nunc
quidem ab liac iro Dei, ab intempestiva et crudeli
hac morie οἱ exilio per eam inducendo exima-
wur; in futuro autem seculo vitam immortalem
obtineamus in gloriam solius datoris vitze, Chriili ;
quem decet gloria, fortitudo, honor et adoratio
cum aeterno ejus Patre et vivifico Spiritu, uunc εἰ
semper, et in szecula sæculorum. Amen.

µετανοῖΐας ἀντισηχούσης τὰ παραπτώματα ἡμῶν,
«b θεῖον ἐξιλεώμεθα, δι ἐνεργοῦς ταπεινώσεως ἡμῖν
αὐτοῖς εὐμενίζοντες, ὡς ἂν τῆς τοῦ θεοῦ φιλανθρω-
«lag ἀνεχυμένης, καὶ τὰς ἑλλείψεις ἀναπληρούσης
ἡμῶν, νῦν μὲν τῆς θείας ταύτης ὀργῆς, xal τοῦ
ἀώρου xal ἀθρόου τούτου θανάτου, καὶ τῆς δι αὓ-
τοῦ πανωλεθρίας ἁπαλλαγείημεν ' bv δὲ τῷ μέλλοντι
ἀἰῶνι τῆς ἀθανάτου 43] ζωῆς ἐπιτύχοιμεν εἰς δό-

ξαν τοῦ µόνου ζωοδότου Χριστοῦ’ ᾧ πρέπει δόξα, κράτος, sud. xal προσχύνησις σὺν τῷ ἀνάρχῳ αὑτοῦ
llazpi καὶ τῷ ζωοποιῷ Πνεύματι, νῦν xal ἀεὶ xal, εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων, Αμήν.

HOMILIA XL.

In venerandum Christi pracursorem εἰ bapti-
stam Joannem.

Si pretiosa in conspectu Domini mors sancto-

OMIAIA Μ’.

Elc τὸν πἀγσεπτον τοῦ Χριστοῦ Πρόδρομον xal
βαπτιστὴν ἸΙωάνγη».
Εἰ τίμιος ὁ θάνατος τῶν ὁσίων, xal μνήμη &-

rum ejus, et memoria justi. eum laudibus, quanto p xaíou μετ" ἐγχωμίων, πόσῳ μᾶλλον ἡμᾶς ποιεῖσθαι

magis faeere debemus cum laudibus memoriam
Joanni summi sanctorum et justorum apicis, qui
exsultavit οἱ precurrit, prenuntiavit Verbum Dei
propter nos incarnatum ? a quo et ipse praidicatus
cst et affirmatus major omnibus a 6æculo prophe-
tis et sanctis et jusis ? Minime enim quia dicta de
«o praestant omnibus humanis sermonibus, et quia
ab unigenito Dei Filio testimonium et mercedem
accepit, et proinde opus non habet nostra retribu-
tione, ideo tilentes sine premio sermonum relin-
queinus eum quem Scriptura vocavit vocem Verbi
Altissimi, sed quoniam tale nomen et testimonium
a Christo omnium Domino accepit, omnis lingua
fidelium moveatur ad hymnum, quantum poterit,

nequaquam ut quidquam in gloriam illius adda- C

mus, quomodo enim poterimus? sed ut debitum
persolvamus, unusquisque lingua sua, omnia ore
unaniui mirabilia qui circa eum facta sunt ca-
nentes et enarrautes. Tota quidem vita ejus quo
major non est inter natos mulierum iniraculum est
miraculorum ; at non tantum tota vita Joannis et fuit
propheta priusquam nasceretur et prophetarum
waximus, sed quicunque ad eum spectant (um
diu autequam nasceretur, tum post mortem om-
nia superant miracula. Etenim divinorum prophe-
tarum de eo przdictiones ipsum non hominem sed
angelum appellant, lucis facem, sidus luciferum di-
vina luce fulgidum, ut priecursorem solis justitise,
et vocem ipsius Verbi Dei. Porro quid Verbo Deo
propinquius et affinius quam vox Dei? Cujus ap-
propinquante couceptione angelus e calo advolans
solvit sterilitatem Zachari» et Elisabeth, promit-
tens steriles à juventute. filium generaturos esse
iu alta senectute, in. cujus nativitate multi gaude-
buut ; nai przdixit eam omnibus fore salutiferam.
AW enim : « Erit magnus coram Domino; οἱ vi-
num et sicecam non bibet, εἰ Spiritu sancto reple-
bitur adliuc ex utero matris οὐ» et multos. filio-
rui [Israel convertet ad Dowinuim Deum ipsorum ;
fl ipsc præcedet ante illum in spiritu et. virtute
Eli.e **. » Nam virgo manebit velut iste, et in. de-

** Luc. 1, 15.

τὴν μνήμην pev! ἐγχωμίων χρεὼν, «nc τῶν ὁσίων
τε χαὶ δικαίων κορυφαίας ἀχρότητος Ἰωάννου, τοῦ
προσκιρτήῄσαντος xai προδραµόντος xal προχηρύ-
ξαντος τὸν δι’ ἡμᾶς σαρχωθέντα τοῦ θεοῦ Aóyov ;
παρ’ οὗ πάλιν αὐτὸς ἀνεκηρύχθη xal µεμαρτύρηται
τῶν ἐξ αἰῶνος προφητῶν χαὶ ὁσίων χαὶ δικαίων ὑπέρ-
τερος; Οὐ γὰρ ὅτι κρε[ττω τὰ xas' αὐτὸν ἀνθρωπίνου
λόγου παντὸς, οὐδ' ὅτι παρὰ τοῦ μονογενοῦς Υἱοῦ τοῦ
θεοῦ τὴν μαρτυρίαν εἴληφε xol τὸ γέρας, καὶ γέρως
οὐ δεῖται τοῦ παρ) ἡμῶν, διὰ τοῦτο σιωπῄσαντες
ἀγέραστον καταλείψοµεν λόγοις, τό χε elc ἡμᾶς fxov,
τὴν τοῦ ἀνωτάτω Λόγου κατὰ τὸ γεγραμμένον φὼ-
vfjv* ἀλλ' ὅτι παρὰ Χριστοῦ τοῦ δεσπότου τῶν ὅλων
τοιοῦτος ὧν ἀνηγόρευταί τε χαὶ μεμαρτύρηται; πᾶσα
γλῶσσα πιστῶν κινείσθω πρὺς ὄμνον, ὀπόση δύναμις,
οὐχ ἵνα ixelvip. 5t προσθῶμεν εἰς δόξαν' πῶς γάρ;
ἀλλ' ἵνα τὴν ὀφειλὴν ἡμεῖς ἀποτίσωμεν, ἔχαστός τε
ἰδίᾳ xal χοινῇ πάντες τὰ xaz' ἐχεῖνον θαυμάσια xal
ὑμνοῦντες καὶ διηγούμενοι. "Απας μὲν γὰρ ὁ βίος

τοῦ ἐν γεννητοῖς ' γυναικῶν ὑπὲρ ἅπαντας θαῦμα

θαυμάτων ἑστίν. Οὐχ ὁ Bloc δὲ µόνον ἅπας τοῦ xal
πρὸ τοῦ γεννηθῆνα, προφήτου, xal περισσοτἐρου
τῶν προφητῶν Ἰωάννου, ἀλλὰ χαὶ τὰ πολλῷ πρὸ τοῦ
βίου xal μετὰ τὸν βίον, ὅσα πρὸς τοῦτον τείνει
πάντων θαυμάτων ἐστὶν ἐπέχεινα. θεῖαι μὲν γὰρ
περὶ αὐτοῦ προῤῥήσεις προφητῶν θεολήπτων ἄγ-
1£Àov αὑτὸν oüx ἄνθρωπον ἀναγράφουσι, xal φωτὸς
luyvíav, καὶ θεοφεγγῆ τινα καὶ ἑωσφόρον ἀστέρα,
ὡς προδραµόντα τοῦ ἡλίου τῆς δικαιοασύντς, xal
αὐτοῦ τοῦ Λόγου τοῦ Θεοῦ φωνήν' «εί δὶ τῆς τοῦ
Θεοῦ φωνῆς τῷ cp Λόγῳ πλησιαίτερον f) evrre-
νέστερον; Tr; δὲ τούτου συλλίφεως ἐγγιζούσης,
οὐκ ἄνθρωπος, ἁλλ᾽ ἄγγελος οὐρανόθεν χατακτὰς,
Ζαχαρίου xai Ἐλισάδετ λύει τὴν στείρωσιν, τίχτειν
ἐν βαθεῖ γήρᾳ παῖδα τοὺς ἀγόνους ix νέου ἔπαγγει-
λάμενος, χαὶ πολλῆς χαρᾶς πρόξενον, ὡς πᾶσι σω-
τὴριον ἔσεσθαι τροχαταγγέλλει τὴν τοῦ παιδὸς τού-
του γέννησιν c Ἔσται γὰρ, quot, μέγας ἑνώπιον
Κυρίου, xai olvov καὶ τίκερα o) μὴ αίῃ, xal κλη-
σθήσεται Πνεύματος ἁγίου ἔτι ἐχ χοιλίας μητρὸς
αὐτοῦ, xal πολλοὺς τῶν vlov 'lopxtà ἐπιστρέψει

40]

HOMILIA XL.

498

ἐπὶ Κύριον thy 8eby alto Κάλ αὐτὸς προελεύσεται A sertis morabitur magis quam ille, et. reges regi-

iv πνεύµατι xot δυνάμει ἨἩἨλιοῦ: » παρθένος γὰρ
xal οὗτος κατ’ ἐχεῖνον, xal ἐρημοπολίτης μᾶλλον 4
ἐχεῖνος, xal βασιλεῖς καὶ βασιλίδας 999 ἑλέγχων
παρανομοῦντας. "O δὲ τοῦτον χαὶ ὑπὲρ ἐχεῖνον
πρλελεύσεται γὰρ, φποὶν, ἑνώπιον αὐτοῦ.

Ταῦτα νοµίσας ὑπὲρ πίστιν 6 Ζχχαρίας, πεδεῖται
τὴν γλῶσσαν, ἐπειδὴ γὰρ Exàv οὐκ ἠδουλήθη χηρύτ-
τειν, σιωπῶν ἄχων Bod τὴν ξένην τοῦ παιδὸς σύλ-
Άτψιν μέχρις ἂν εἰς φῶς ἔλθοι προελθοῦσαν τὴν τοῦ
Λόγου φωνήν. Σνλληφθεὶς δὲ μετὰ τοσούτων xa οὕτω
μεγάλων τῶν ἐπαγγελιῶν, πρὶν 3 τεχθῆναι προφήτης
χρ:εται, xal τῆς χάριτος, ὢ τοῦ θαύματος ! τῇ μη:
τρὶ µεταδίδωσι’ καὶ χατὰ τὸν Ἡσαῖαν, ἱμάτιον σω-
τηρίου xoi χιτῶνα εὑφροσύνης ἑνδύεται *
τὸν Ἡλίαν, ἀνθ᾽ ἑαυτοῦ χρίει προφήτην, xoi «θά-
vet xal ὑπερδαίνει την ἀμφοτέρων τῶν προφητῶν
τελειότητα ἔτι by ἐμθρύοις ὢν, ὡς ἑνώπιον Κυρίου
τοιαῦτα ἐπιδειχνύμενος, Enel γὰρ τὸ ἕἔμδρυον μετὰ
την τῶν μελῶν διάρθρωσιν χίνησιν μὲν ἔχει, φωνὴν
δὲ οὕπω ἔχει, διὰ b μήπω ἑἐνδιαιτᾶσθαι τῷ ἀέρι»
ἐπέστη δὲ dj χυοφοροῦσα τηνικαῦτα τὸν θεὸν Παρθέ-
νος, χαὶ lv γαστρὶ ὢν ὁ Ἰωάννης, οὐχ ἀνεπαισθή-
τως ἔσχε τῆς θεῖχῆς παρουσίας χαὶ οἰχονομίας, ἀλλ
ἀνυμνεῖ ταύτην ἐχεῖθεν διὰ τῆς μητριχῆς γλώττης
θεφλογῶν" σχιρτᾷ καὶ αὐτὸς ἔνδον καὶ ἀγαλλιᾶταί,
à tuo θαύματος ἵ ἓν Πνεύματι ἁγίῳ, τὴν τελειότητα
τοῦ μέλλοντος αἰῶνος &v μητρικῇ νηδύῖ δεξάµενος :

κατὰ δὲ D

nasque arguet delinquentes. Sed przsertim in hoc
illi przstabit, quoniam Dei erit przcursor ; ; nami
praihit, inquit, ante faciem illius.

μάλιστα ποιεῖ, ὅτι χαὶ πρόδρομος ἔσται τοῦ θεοῦ"

Qux cum Zacharias supra filem esse cogitasset
lingua impeditur ; nam quoniam uoluit libenter ea
przedicare, silens invitus clamat prodigiosam pueri
conceptionem, donec in lucem venerit praesens vox
Verbi. Conceptus autem cum tot et tantis promis-
sionibus, priusquani nascerctur, propheta ungitur,
et gratiam, o res mirabilis ! matri cominunicat, et
secundum Isaiam, indutus est indumento salutis et
vestimento lætitiæ; fleli: instar, in locum suum
ungit prophetam, et adhuc in utero utriusque pro-
phetæ perfectionem pracurrit et superat, ista velut
ante faciem Domini ostendens. Nam cum fetus post
aptationem membrorum motum quidem habeat,
vocem vero non habeat, quia nondum degit in aere,
adstante quz: tunc in ventre Deum gercbat Virgine,
Joannes in utero matris non sine sensu fuit divinz
præsentiæ et dispensationis, sed inde eam celebrat
per linguam maternam divinitus alloquens, ipse
autem interius exsultavit et gavisus est, o miracu-
lum ! in Spiritu sancto, perfectionem futuri saeculi
in ventre genitricis recipiens. Nam quemadinodum
magnus Paulus mysterium vitz æternæ prænun-

χαθάπερ γὰρ 9 μέγας Παῦλος τὸ μυστέριον προκα-σ tians : « Seminatur, inquit, corpus animale, surget

ταγγέλλων τῆς αἰωνίου ζωῆς». « Σπείρεται, «nol,

σῶμα φυχιχὸν, ἐγείρεται σῶμα πνευματιχὸν, » του-
τέστι δυνάµει θείου Πνεύματος ὑπερφυεῖ, χατὰ τὸν
μἐλλοντα αἰῶνα διοιχούμενόν τε xal χινούμενον:
οὕτως ὁ Ἰωάννης ἑσπάρη μὲν καὶ συνέστη σῶμα
Ψυχιχὸν iv μητρικῇ νηδύϊ, τῇ δὲ ἓν αὐτῇ παραδόξῳ
χρίσει τοῦ θείου Πνεύματος ἀνεδείχθη σῶμα πνευ-
ματικὸν, ἐν πνεύματι σκιρτῶν xal ἀγαλλιώμενος,
xa την αὐτὸν χυοφοροῦσαν προφῆτιν ἀπεργαζόμενος'
καὶ γὰρ φωνῇ µεγάλῃ διὰ τῆς ἐχείνης γλώττης 90A λό-
γει τὸν θεὸν. καὶ Μητέρα τοῦ Κυρίου τὴν χνοφοροῦ-

corpus spirituale, » id est eximia divini Spiritug vir-
tute in futuro secula rectum et motum, ita Joannes
seminatus quidem constitit in utero matris cor-
pus animale, sed copiosa divini Spiritus unctione
ei impertita, exhibitum est corpus spiritale, in
Spiritu exsultans et gaudens, suamque matrem pro-
phetam efficiens ; 'quipppe alta voce per linguam
ejus Deum benedixit, et Matrem Domini przgnan-
tem przdicavit virginem , οἱ fructum ventris ejus
asserens quod in ea gestabatur, cam simul prz-
gnautem ei virginem denuntíans.

σαν ἀνεχίρυξε παρθένον, xol χαρπὺν τῆς αὐτῆς χοϊλίας προσηγόρευσε τὸν iv αὐτῇ χυοφορούµενον,

ἐγχύμονά τε ἃμα xal παρθἐνον ταύτην εἶναι παριστάς.

Οὕτω μὴ µόνον κατὰ τὸ Υεγραμμένον, πρὶν à
γνῶναι τὸ καχὸν ἐξελέξατο τὸ ἀγαθόν' ἀλλὰ καὶ πρὶν
J| γνῶναι τὸν χόσμον ἐν ἐμδρύοις (v, ὑπερχόσμιος
ὁ Ἰωάννης fv. 1 ενντθεὶς δὲ πάντας καὶ εὔφρανε
xai ἐξέπληξε τοῖς mici αὐτὸν θαυμασίοις» « χεὶρ
γὰρ Κυρίου Tv, φησὶ, sz αυτοῦ, » τερατουρχοῦσα
πάλιν ofa καὶ πρότερον. τὸ Yào τοῦ πατρὸς αὐτοῦ
στόµα τὸ πιδηθὲν, ὡς μ] πιστεῦσαν τὴν ξένην τοῦ
παιδὸς σύλληψιν, ἄνεῴχθη καὶ ἐνεπλίαθη Πνεύμα-
το; ἁγίου, xal πρ)ρεφήτευσε τά τε ἄλλα, xal περὶ
φοὺ οἰχείου τούτου παιδὸς, λέγων’ « Καὶ σὺ, παιδίον,
προφήτης Ὑψίστου χληθήση’ προπορεύσῃ Υὰρ πρὸ
προσώπου Κυρίου ἑτοιμάσα. ὁδοὺς αὐτοῦ, τοῦ δοῦναι
Ὑνῶσιν σωτηρίας τῷ λαῷ αὐτοῦ. » Καθάπερ δὲ συλ-

15; 0: V, ὁ bei» nal; οὗτος, τὸ ix μητριχῆς ντδύος᾽

39* luc. 1, 76.

]ta, sicut scriptum est, priusquam cognosceret
malum, elegit bonum ; imo priusquaa! cognosceret
mundum, supra mundum sictit Joannes. Verum
natus omnes lztitia affeci!, eL omnes miraculis su-
per eum factis permovit. « Manus eniin Domini, in-
quit evangelista, erat cum eo, » eadem quam prius
portenta operans. Nam impeditum | os patris cjus,
quoniam non crediderat singularem pueri concep-
tionem, apertum cst, et Spiritu sancto impletum,
ralis rursum przdisit, de filio ejus dicens : « Et

, puer, propheta Altissimi vocaberis; præibis
enim ante faciem Domini parare vias ejus, ad dan-
dam scientiam salutis plebi ejus ***. » Quemadmo-
dum conceptus divus iste puer, cx materno ventre
animatum gratiz instrumentum, ia eo movebatur

499

GREGORII PALAM E

et exsultabat divino Spiritu, ita et natus crescebat Α ἔμφυχον τῆς χάριτος ὄργανον, xav. αὐτὴν ἐκινεῖτο

et Invalescebat in. Spiritu, Sed cum mundus non
esset 60 dignus, a teneris annis continuo vixit in
deserto, sine anxietate, sinc sollicitudine, sine tu»
molte vitam agens dolore immunem, fedis pas-
sionibus vaeuam, terrenis et carnalibus voluptati«
bue quie circa curpus sensusque corporeos versan-
tur superiorem ; soli Dco vivens, Deum solum vi-
dens, Deum delicias suas efficiens. Begebat ergo
jn £ngusto terr: joco ; « Et erat in desertis usque
in diem ostensionis suz ad Israel. »Quznan autem
dies hujus ostensiouis? Quando advenit tempus
baptismi Domini, de quo tempore seriptum est :
« Non est intelligens, non est qul inquirat Deum,
omnes decliuaverunt, simul inutiles faeti sunt **. »
Igitur sicut ea hora Dominus pro nobis impiis inef-
fabili motus. clementia e ccelo descendit, ita Joan-
Res tunc e deserto propter nos exiit, ministraturus
benign: cjus vo'untati; nam hominibus ín. bara-
thro nequitia. dejectis. nimisxque Illi divinse bonl-
ttis indulgentiz, tali opus erat minístro qui nulli
virtutis apiel cederet, qui ita videntes traheret,
sieut traxit, ad semetipsum miraculis convertens,
utpote cxteris non similis, et super bominem con-
versationem suam exbibens. Erat predicans præ-
dicationem sua conversatione dignam; uam pro-
mittebat regnum celorum, et ignem minabatur
inexstinguibilem, et regem ceelorum monstrabat
Christum : « Cujus ventilabrum in manu ejus, et

xai θείῳ Ἠγαλλιᾶτο Πνεύματι, οὕτω xal γεννηθεὶς
ηῦξανε πάλιν καὶ ἐχραταιοῦτο Ἠνεύματι. Ἔκεὶ δὲ
οὖκ ἣν ἄξιος αὑτοῦ ὁ χόσµος, ταῖς ἑρήμοις ἐξ ἆπα-
λῶν, ὡς εἰπεῖν, ὀνύχων ἑνδιητᾶτο τὸν ἀεὶ χρόναν,
ἄσχενον, ἀπεριμέριμνον, ἀπραγμάτεντον βίον ἀνύων”
λύπης ἅμοιρον, παθῶν ἁγιενῶν ἀμέθεχτον, ἡδονῆς
£c χαμµαιζήλου xal προσύλου ταύτης xol περὶ
σῶμα xat τὰς σιοματικὰς αἰσθῆσεις µόνας σαινού-
σης ἀνώτερον Θεῷ µόνῳ ζῶν, Θεὸν µόνον ὁρῶν,
Gsbv τρυφὴν olxclav ποιούµενος. Ἔζη zolvuv χαθά-
περ ἓν «tvi τῆς γῆς ἑξβρημένῳ 229 χωρίφ' ε Καὶ
ἦν ἐν ταῖς ἑρήμοις ἕως ἡμέρας, φηςὶν, ἀναδείξεως
αὐςοῦ πρὸς τὸν Ἱσραίλ. » Tí δὲ ἡ τῆς ἀναδείξεως
ἡμέρα ταύτης; Ἠνίχα à τοῦ βαπτίσματος τοῦ Κυρίου.
ἐφειστήχει χαιρὸς, περὶ ου χα.ροῦ γέγραπται,
« Οὖκ ἔστιν ὁ συνιὼν, οὐκ ἔστιν ὁ ἐχξητῶν τὸν Θεόν’
πάντες ἐξέχλιναν, ἃμα ἠχρειώθησαν. ν΄ Ὥσπερ οὖν
ὁ Κύριος τηνικαῦτα, πάντων ἀσεδῶν ἡμῶν ὄντων,
ἀφάτῳ φιλανθρωπίᾳ χρησάµενος, ὑπὲρ ἡμῶν ἐξ
οὐρανοῦ χατῆλθεν, οὕτω xal 6 "Ἰωάννης τότε «fo
ἐρήμου ἐξῆλθεν ὑπὶρ ἡμῶν, ὁπηρετήσων τῷ ἐχεί-
νου φιλανθρώπῳ βουλήματι’ πρὸς γὰρ τὸν χολοφῶνα
ες «ότε τῶν ἀνθρώπων xaxlac, χαὶ τὴν ἀνείχαστον.
τῆς τοῦ θεοῦ φιλανθρωπίας συγκατάδασιν ἑχείνην,
«οιούτου ἔδει xal τοῦ ὀπηρετησομένου, μηδεμίαν
ὑπερδολὴν ἀρετῆς ἀπολείποντος, οὕτω γὰρ ἂν «D.-
χυσε τοὺς ὀρῶντας, ὥσπερ οὖν εἴΏκυσεν, ἐπιστρέ»
φας πρὸς ἑαυτὸν μετὰ θαύματος, ὡς ἐξηλλαγμένος

purgabi& aream suam, et congregabit triticum in C τις Ov, xal ὁπὲρ ἄνθρωπον πολιτείαν ἐπιδειχνύμο-

horreum suum, paleas autem comburet igni inex-
stinguibili. »

voc. "Hv δὲ καὶ xfpuvua χηρύττων τῆς οἰχείας wo-
λιτείας ἐπάξιον. βασιλείαν γαροὑρανῶν ἐπηγτέλλενο,

καὶ πῦρ ἄσδεστον ἠπεΏει, καὶ τὸν βασιλέα τῶν οὐρανῶν ὑπεδείχνν Χριστόν « OU. «b κτύον, φηαὶν,
ἐν τῇ χειρὶ αὐτοῦ, καὶ διαχαθαριῖ «hv. ἅλωνα αὐτοῦ, xai συνάξει τὸν οσἵτον εἰς τὴν ἀποθήχην αὐτοῦ

«b δὲ ἄχυρον κατακαύσει πυρὶ ἁσδέστῳ. »

Sed uon verbis tantum, verum ctiam operibus
eum omnibus manifestavit, illum baptizans, suis-
que discipulis ostendens, necnon in omnibus te-
stans quoniam ipse est Filius Patris, Agnus Dei,
Sponsus animarum ad eum accedentium, qui tollít
peecata mundi, qui maculas abstergit, qui insuper
sanctificstionem iofert et impertitur. Sed poslquam
ita viam ejes paravisset secundum prophetiam Zs-
cbaris, et omnia perfecisset ad qua missus est, et
precurrisset necnon baptizator factus esset in Jor-

00 λόγοις δὲ µόνον, ἀλλὰ χαὶ δι’ ἔργων tolo αᾶσι
«οῦτον ἑφανέρωσε,. βαπτίσας αὐτὸν, καὶ δακτόλῳ
δείξας, καὶ τοῖς οἰχείοις μαθηταῖς συστῄσας, καὶ
διὰ πάντων µαρτυρῄσας, ὅτι οὗτός ἐστιν ὁ Ὑϊὸς co
Πατρὸς, ὁ &pv τοῦ θεοῦ, 6 τῶν αὐτῷ προσιόντων
ψυχῶν νυµφίος, ὁ τὴν ἁμαρτίαν αἴρων τοῦ κόσμου,
καὶ τὸν μολνσμὸν ἑξαίρων, xal «bv. ἁγιασμὸν ἂν.
«εισφέρων καὶ χαριζόµενος, Ἑτοιμάσας δὲ οὕτω τὴν
ὁδν αὐτοῦ κατὰ τὴν Ζαχαρίου πρὀῤῥησιν, καὶ τὸ
πᾶν τελέσας, δι ὃ xaX ἀπεστάλη xaX προέδραµε, καὶ

dane, sensim coram Christo cedit a doctrina ét D Φαπτιστῆς ἓν Ἱορδάνῃ Υέχονεν, ὑποχωρεῖ Χριστῷ

disciplina quam ad congregatos discipulos habebat,
et turba egressus illos Domino tradit, Sed cum
llerodes (lius illius infanticid:e non omnem quidem
principatum patria accepisset, erat enim tetrarcha,
politia autem ejus addidissel, vivens in flagitiis,
et exemplum factus Judzis omnis nequitiz, Joan-
nes non potuit uon loqui ; quomodo enim taculsset
qui erat vox veritotlu ? sed increpabat eum propter
alia omnia qus patrabat mala, et precipue propter
Herodiadem uxorem frais ejus, quam sublatam
illicite duxerat, dicens huic malo : « Non licet tibl

* P. al. xim, 5.

τῆς πρὸς τοὺς συνειλεγµένους παῤῥησίας παὶ διδα-
σχαλίας, xal ἀναχωρεῖ τοῦ πλήθους, τῷ Κυρίῳ τού-
«ους παραδούς. Ἐπεὶ δὲ Ἡ ρώδης ὃ τοῦ βρεφοκτύ-
νου ἐκείνου υἷὸς τὴν μὲν &pyhv τοῦ πατρὸς mlcav
ob διεδέξατο, τετράρχης yàp οὗτος ἦν, τῇ δὲ χακίᾳ
τούτου xal ἁροσετίθει, συζῶν ἀκολασίᾳ, xai παρά-
δειγµα τοῖς Ἰουδαίοις πάσης xaxlac προχείμενοςι
οὐκ ἠνέσχετο 6 Ἰωάννης σιγᾷν ' κῶς γὰρ φωνή εῆς
ἀληθείας àv ; ἁλλ᾽ ἄλεγχεν αὐτὺν περί τε τῶν ἄλλων
ἁπάντων ὧν b molt: πονηρῶν, xol µάλιατα περὶ "Hoe»-
διάδος τῆς γυναινὸς τοῦ ἀδελφοῦ αὐτοῦ, iv Épuáon;

$901

HOMILIA XL.

ἐχεῖνος παρανόµω, ἔγημε, λέγων πρὸς αὐτόν. « Oüx A habere uxorem fratris tai Philippi **. » Ille autem

Ioti σοι ἔχειν τὴν γυναῖχα Φιλίππου τοῦ ἁδελ-

φοῦ σου. » Ὁ δὲ τὸν ἔλεγχον, μᾶλλον δὲ τοὺς ἑλέγ- -

Χους μὴ φέρων, Ξροσέθηχε χαὶ τοῦτο τοῖς ἄλλοις
πονηροῖς ἔργοις, Χχατέχλεισε 9v ἹἸωάννην iv τῇ
φυλαχῇ. Φίλιππος δὲ οὗτος υἷλς καὶ αὐτὸς ἦν Ἡρώ-
δου, μοίρας ἑτέρας τετράρχης Gv* τοῦ γὰρ πατρὸς
αὐτῶν "Βρώδου μετὰ τὴν ἁπηνῆ xal φρενοδλαδῆ
βρεφοκεονίαν ἑκείνην συμφοραῖς καὶ νόσοις ἀνηκέ-
ὅτοις χαὶ ἀνυποίστοις περιπεσόντο;, kai ἑαυτὸν
ἀνελόντος ἐξ ὑπερδαλλούσης ἀνίας χαὶ περιωδυνίας,
ἠνίκα χαὶ πρὸς εν Ἰωσὴφ ὁ ἄγγελος ἐν Αἰγύκιψ
εἶπεν, « Ἔγερθεὶς παράλαδε τὸ παιδίον xai τὴν
Εητέρα αὐτοῦ, χαὶ πορεύου εἰς γῆν Ἱσραφλ. τεθνή-
κασι yàp οἱ ζητοῦντες τὴν φυχὴν τοῦ καιδίου: »

iucrepationem vel potius increpatones non ferens,
ístud aliis operibus malis adjecit et cenclusit Joan-
nem in carcere. Porro Philippus ille Rerodis ipse
qnoque erat (lius, alterius partis tetrarcha ; uam
com Herodes eorum pater post illam erudelem et
insanam infantiam esxdem ia exitia et morbos tum
insanabiles tum intolerabiles incidisset, et semet-
ipsum ex nimiis suppliciis atque erueiatibus eri-
puisset, quando angelus dixit ad Josepb in Egypto:
« Surge οἱ accipe puerüm et matrem ejus, et vado
in terram israel ; mortui enim sant qui quierebant
enimare pueri **; » igitur cum Herodes wiale aibi
vitam abrupisset, qui inne universo imperabat Cæ-
sar, ip quatuor partes divisil ejus regnum, et duo-

τοῦ ᾿Βρώδου τοίνυν ἐκείνου κακῶς τὸ Cfv ἀποῤῥη- D bus quidem alios prafecit, duobus autem aliis te-

Eavtoc, 6 τῶν ὅλων αὑτοχράτωρ τηνικαῦτα Καΐσαρ
&l; εέσσαρα διεῖλε τὴν ὑπ' ἐχεῖνον ἀρχὴν, xat τοῖς
μὲν ὀνεὶν ἑτέρους ἐπέστησε, τῶν δ' ἑτέρων δύο µε-
ρῶν 32 τετράρχας κατέστησε cob; τοῦ "Hodbou
υἱοὺς, Φίλικπόν τε καὶ τὸν Βρώδην τοῦτον. Διὸ καὶ
ὁ εὐαγχελιστὴς Λουκᾶς τετραρχεῖν αὐτὸν λέχει τῆς

trarchae imposuit filios Herodis Philippum οἱ istum
Herodem. ideo evangelista Lacas dicit hunc tetrar-
cham fuisse Judseee, Philippum autem ejus fratrem
regionum ltgridis et Trachonitidis, quando ad
Jordanem stetit Joannes praedicans baptismum pas-
nitentias.

"lovBalac * Δίλικκον δὲ τὸν ἀδελφὸν αὐτοῦ εῆς Ἱτουραίας τε καὶ Τραχωνίτιδος χώρας, ἠνίχα τῷ lop-
Savn ἑπέστη ὁ Ἰωάννης κηρύσσων βάπτισμα µειανοίας.

Οὗτος οὖν ὁ νέος Ἡρώδης κρατήσας ἔδησε xal
ἔδετο τὸν Ἰωάννην iv φυλαχῇ ὡς μὲν ὁ λΜατθαῖος

. ltaque junior bic Ilerodes potestate potitus vin-
etum injecit Joannem in carcerem, sicut. narrave-

καὶ ὁ Μάρκος φησὶν, ἐλεγχόμενος ὑπ αὐτοῦ διὰ — runt Mattheeus et Mareus, increpatus ab eo propter
τὴν Ἡρωδιάδα, jv σφετερισάµενος ἣν, vovalxa οὗ- — Herodiadem, quam suam fecerat, etsi. uxor esset
θαν *oU ἁδελφοῦ αὐτοῦ. 'O δὲ Λουχᾶς οὗ διὰ τὴν — fratris sui. Lucas autem mon solummodo dizit
Ἡρωδιάδα µόνον φηαὶν, ἀλλὰ « Καὶ περὶ πάντων — propter Herodiadem, sed. propter omnia mala quie
ὧν ἐποίησε κονηρῶν 6 "Ἠρώδης, προσέθηχε xal, fecit Herodes, adjecit hoc super emuia, et inclu-
τοῦτο ἐπὶ xüct, xal κατέκλεισε τὸν Ἰωάννην àv tfj ^ sit Joannem in carcere **. Quare ergo alil evange-
euiax[..» Πῶς οὖν ol. ἄλλοι εὐαγγελισταὶ τοῦ περὶ — list» solius correptionis de Herodiade mentionem
τῆς Ἡρωδιάδος ἑλέγχου µόνον πεποίηνται µνήµην; — fecerunt? Quoniam imcarcerationis quidem Joan-
Ἐπειδὴ τοῦ καταχεχλεῖσθαι τὸν Ἰωάννην καὶ ἄλλα — mis alie multe fuerunt eausz, imo omnia opera
πολλὰ τὰ αἴτια, μᾶλλον δὲ πάντα τοῦ qüloxovipos perversi principis, de quibus omnibus correptus
βασιλέως τὰ ἔργα, ko" ol; ἅπασιν ἐλεγχόμενος, εν — mon ferebat Joannis libertatem. Sed abscissi capi-

Ἰωάννου παβῥησίαν οὐκ ἔφερε * τοῦ δὲ τὴν χεφαλὴν
ἀποτμηθῆναι µόνη γέγονεν f µοιχαλὶς αἰτία,. ταῖς
παρ’ ἑαυτῆς μηχαναῖς «s χαὶ οπουδαῖς χαταπρα-
ξαμένη, καὶ εἰς τέλος ἀγατοῦσα τὸ Epyov- αὕτη Υὰρ
ἑλέγχοντι xai ἀνθέλχοντι τῆς παρανόμου πράξεως
τὸν Ἠ ρώδην, ἱνεῖχεν ἐγκοτοῦσα τῷ Ἰωάννῃ, xat ᾖθε-
ὰεν αὐτὸν ἀποκτεῖναι" οὗ γὰρ ἣν ἄλλως χατασιγᾶ-
σαι τὸν ὣς ἐδόχει xaz' αὐτῆς ἔλεγχον. Οὐχ ἁπλοῦν

tis causa fuit sola adultera, sois artibus et maebi-
nationibus insidiata, et in (inem opus adducens ;
etenim illa vehementius inseetabatur Joannem qui
corripiebat et amovebat flerodem ab opere illicito,
οἱ volebat eum interficere ; aliter enim delere non
poterat inerepationem quae adversus eam fleri vide-
batur. Verum non simplez erat facinus cum esa per-
petratum, imo nec. solummodo. duplex, sed etiam

δέ τι τὸ xav αὐτὴν μύσος fjv, οὐδὲ δεπλοῦν µόνον, D multiplex. Nam erat adulterium omnium peccatorum

ἀλλὰ xal πολλαπλοῦν * μοιχεία τε γὰρ fjv, τὸ πάν-
twv ἁμαρτημάτων αἴσχιστον, xat οὗ παρ ἑτέρου τι-
5; ἐκτελουμένη, ἀλλὰ παρὰ τοῦ ἀδελφοῦ τοῦ τῆς
μοιχευοµένης &vbphc, καὶ παιδοποιῄσαντος µετ αὐ-
ες ἐχείνου, ὡς καὶ τὴν καΐῖδα (fv ἔτι, ὃ καὶ ἆπο-
θανόνκος ἐχείνου, τὸν ἁδελφὺν οὐδὲ κατὰ τὸν Μω-
σέως νόµον συνεχώρει τὴν ἐχείνου γυναῖκα ripa.
"O δὲ xai ζῶντος τοῦ ἁδελφοῦ xal θυγατέρα ἔχον,
40; ἐπεθούλευσε τῇ χοίτῃ * οὐδὲ γοῦν χρυφίως, ὡς
μεθ) ὑποστολῆς τινος ἐργάδεσθαι τὴν ἀσέλχειαν,
ἀλλὰ παῤῥησίᾳ καὶ ἀπηρυθριααμένως Mese τὸ

turpissiinum , nec ab alio quedam commissum,
sed a fratre viri adulter, illius 4 quo prolem
acceperat, ita ut filia adhue viveret, unde etiam post
mortem viri fratri secundum ipsam legem Moysis
Ron licebat illius uxorem ducere. Ille autem, fraire
etiam vivo et filiam habente, torum violavit.; nequo
occulte quasi quadam dubitatione turpitudinem
operans , sed aperte et. *mpudenter flagitium per-
patrando. lta crgo sub omui ratione malitize indul-
gens, neque ferens sc proinde corripi, in carcere
Joaunem occlusit. At carcer ipse major erat iucre-

*" Mare. vi, 19. *? Mattb, i, 18. * Luc. ni, 9.

503

GREGORII PALAM/E

804

patio, auditus et conspectus, famaque grassans.per A μύσος. Οὕτω Τοῖῦν xarà πᾶσαν «ποόθεσιν προσχεί-

Joca omuia, quapropter llerodias Joannem persc-
quebatur, id est irai adversus eum in corde suo
nutriebat, et volebat eum interficere, sed non po-
terat. « Herodes enim metuebat Joaunem, sciens
oum virum justum et sanctum. » Timebat quidem
Jlerodes Joannem propter virtutis excellentiam,
Deum autem non timebat, a quo hominibus virtus
infunditur ; nec Joannem timebat ut. talem, quia
sciebat eum justum et sanetum, sed limebat eum
propter turbas, quia tauquam prophetam habebant
eum, quemadmodum dixit Matthzus ; nam sicut
ipse scripsit, non sola Herodias, aed et ipse Hero-
des, cum vellet Joannem occidere, timebat turbam.

µενος τῇ χαχίᾳ, χἀντεῦθεν «bv ἔλεγχον uh φέρων,
ἐν φυλακῇ τὸν Ἰωάννην κατέκλεισεν. ᾽Αλλὰ xa fj
φυλαχὴ αὕτη μείζων ἔλεγχος ἦν, καὶ ἁχουομένη,
χαὶ ὀρωμένη, xal διὰ πάντων Φοιτῶσα διὰ τῆς ef-
pns * διὰ τοῦτο xal ἡ ἨἩρωδιὰς ἐνεῖχέν αὐτὸν, ὅη-
λονότι τὴν κατὰ τοῦ Ἰωάννου µἀνίαν iv ἑαυτῇ
ἔτρεφε, xal θελεν αὐτὸν ἀποχτεῖναι, xal οὐκ }δύ-
vatso* « Ὁ γὰρ ἨἩρώδης, φησὶν, ἐφοθεῖτο τὸν ἹἸω-
άννην, εἰδὼς αὐτὸν ἄνδρα δίκαιον xa ἅγιον.» Ἐφ»-
6εῖτο μὲν ὁ Ἡρώδης τὸν Ἰωάννην διὰ τὸ τῆς ἄρε-
τῆς ὑπερδάλλον, οὐκ ἐφοδεῖτο δὲ τὸν θεὸν, παρ᾽ οὗ
τοῖς ἀνθρώποις ἡ ἀρετὴ ' οὐδὲ αὐτὸν ἐφοδεῖτο τὸν
Ἰωάννην ἅτε τοιοῦτον, χαΐτοι xai αὐτὸς τοῦτον sl-

δὼς ἄνδρα δίχαιον καὶ ἅγιον, ἀλλ ἐφοθεῖτο τοῦτον διὰ τοὺς ὄχλους, ὅτι ὡς προφήτην αὐτὸν. εἶγον, χαθά
φησ.ν ὁ Μαιθαῖος ' ὡς γὰρ ὁ αὐτὸς συγγράφεται, οὐχ ἡ Ἡρωδιάς µόνον, ἀλλὰ καὶ αὐτὺς 6 "Ηρώδης

θέλω» ἀποντεῖναι τὸν Ἰωάννην, ἐφοθεῖτο «bv ὄχλον.

Quod autem Mares de Herode dixit, nempe quod
libenter Joannem audiebat, sie intelligendum est ;
quemadmodum in potionibus medicamentariis ama-
ritudinem quidem sentimus, sed eas tamen accipi-
inus, quia inde speramus utilitatem, ita e contrario
d.: spiritualibus doctrinis, iis quidem natura suavi-
bus delectantur qui eis non persuadentur, sed illa
nejuaquam aceipiunt, scientes illa pravis suis de-
sideriis obluctari, Sic libenter eum prius audiebat,
ideo, inquit, custodiebat eum, et audito eo multà
faciebat. Verum cum soleant mali odio habere
corripientegz, odio propter increpationem superve-
niente, illa omuia contemnens cum adultera con-
scntiebat de consilio homicidii, et volens ipse Joan-
nem occidere, αἱ dixit Matthzus, timebat turbain,
nou quia metueret eam refragaturaim,. sed quia ti-
meret ne ab ea reprobaretur, quoniam pro pro-
phéta eum babebant. Noverat enu, nam nemi-
nem hæc latebat, excellentiam virtutis et gratise
Joann's, et. cum cederet laudi ex multitudirie ve-
nienti, et gloriam ab ea sectaretur, timebat ne ab
ea damnaretur, et üngebat erga Joannem piam do-
cilitatem. Sed Herodias, cum sciret éum ad malum
vertere hunc metum solvit, et ad cedem sicut pu-
tavit, vel potius ut fefellit, irreprehonsam (σασί! ;
nam iracundia furens et sanguinolenta id stude-
bat ui facinus multis celaret, et ad opus adduce-
ret suum in Baptistam et prophetam odium. lgi-
tur, ait Marcus, cum dies opportunus accidisset,

o δέφησιν ὁ Μάρχος περὶ Ἡρώδου, ὅτι ἠδέως
Ίχους τοῦ Ἰωάννου, τοιοῦτόν ἐστι * χαθάπεο ἐπὶ τῶν
ἰατριχῶν ποµάτων αἰσθανόμεθα μὲν τῆς πικρίας,
καταδεχόµεθα δὲ αὐτὰ, τὴν ἀπὸ τοΆτιον ἑννοοῦντες
ὠφέλειαν, οὕτως ἀντιστρόφως ἐπὶ τῶν πνευματικῶν
διδαγμάτων, Ίδονται μὲν αὐτοῖς τοιούτοις φύσει
γλυκέσιν οὖσι xaX οἳ μὴ τούτοις πειθέμενοι, οὗ κα.
ταδέχονται δὲ ἀὐτὰ, τὴν ἀπὸ τούτων ἐννοοῦντες 4345
πρὸς τὰς οἰχέίας πονηρὰς ὀρέξεις ἀντίθεσιν * Low]
δὲ καὶ ἡἠδέως μὲν ἀχούών ν αὐτοῦ πρότερον, ἐπεὶ
xai συνετήρει, φηαὶν, ἀὐτὸν, xal ἀχούων αὐτοῦ
πολλὰ ἐποίει * εφυχότων δὲ τῶν χαχῶν μισεῖν τοὺς
ἑλέγχοντας, τοῦ μίσους προσγενοµένου διὰ τὸν ἔλεγ-
yov, πάντων ἀλογήσας ἐχείνων συνεφώνει τῇ µοι-
, χευομένῃ κατὰ εἡν. φόνιον γνώµην, xal θέλων xal
αὐτὸς ἄποκτεῖναι τὸν. Ἰωάννην, χαθά φησιν o Ματ-
θαῖΐος, ἐφοδεῖτο τὸν ὄχλον, οὐχ ἕἔνότασίν τινα δεδιὼς
ἐχ τούτων, ἀλλὰ µόνην τῆν ἀπὸ τούτων χατάγνω”
ow, ἐπειδήπερ ὡς προφἠξήν ἀὐτὸν εἶχον ᾖδει γὰρ
(jg οὐδένα τῶν ἁπάντων αέληθε τὸ περν τῆς ἀρε-
εἲς xà Ἱάριτος Ἰωάννου, x2i τῆς παρὰ τῶν πολλῶν
δόξης ὑπᾶρχων ἧττων ἐφοδεῖτο τὴν παρὰ τούτων
κατητορίαν, καὶ τὸν παρ) αὐτῶν θηρώµενος ἔπαινον
ἔστιν ἐφ᾽ ὧν ἔτι τὴν πρὸς τὸν Ἰωάννην Φπροσεποιεῖτο
πειθὼ xal εὐλάδειαν. ᾽Αλλ’ ἡ Ἡρώδιᾶς σοφὶ οὖσα
τοῦ χαχοποιῆσαι xal toutov Uh τὸν φόδον ἔλυσιν
αὐτῷ, xai πρὸς τὸν Φόνον, ὡς ἑνόμισε, μᾶλλον δὲ
ὡς ἡπάτησεν ἀνεγχκλήτως ἐπῆρεν * ἐγχοτοῦδα yàp
xai φονῶσα καιρὸν ἐζήτει τὴν ἀπὸ τῶν πολλῶν συ»

scilice& ad carnilcem machinationem, dum cele- D σχιάσάι µέμψιν, καὶ προαγαγεῖν cl; ἔργον τὴν κατὰ

brarentur Herodis natalitia, omni quidem muttitu-
dine congrejsta, et omnibus menss discuüibenti-
bus, intravit in medio omnium ejus filia de indu-
s'ria a marte immissa, eL coram oculis omnium sal-
tait, et placuit Herodi et caeteris. Nam quomodo
Herodiadis filia, a matre producta, non impudenter
saltasset, nec Herodi placuisset? lta. vero lascivo
regi arrisit Jmpudens saltatio, ut saltanti dice-
ret : « Pele 4 me quo:l vis, et dabo tibi, Et juravit
illi : quia quidquid petieris dabo tibi, licet dimi-
dium regni mei *, » Exit ad matrem ct magistram

*! Marc. vi, 22.

τοῦ Βαπτιστοῦ xat Προφήτου uavlav. Γενομένης οὖν,
φησὶν, ἡμέρας εὐκαίρου, πρὸς τὴν φονιχἠν δηλονότι

μηχανὴν, τελουµένων τῶν Ὑενεθλίων "Hpubou; xai

παντὸς μὲν τοῦ ὄχλου συνειλεγμἔνου, πάντων δὲ τῶν
àv Ξέλει προχαθηµένων, εἰσῆλθε μεταξὺ πάντων,
ἀφεθεῖσα παρ) αὐτῆς Ἐπίτηδες ἡ ταύτης Vuy&tup,
καὶ ὑπὸ τοὺς ἁπάντων ὀφθαλμοὺς ὠρχῆσάτο τὸ κὐ.

, ράσιον, xai Ίρεσε tol; τε ἄλλοις καὶ τῷ Ἡρώδμ.

πῶς γὰρ οὐχ ἔμελλεν αὐτῆς τε οὔσα, καὶ ὁπ' αὐ-
τῆς προαχθεῖσα, xai ἀναιδῶς ὀρχήδασθας, καὶ τῷ
Ἡρώδῃ ἀρέσχειν, "Eri τοσοῦτον δὲ τοῦ φιλοπαίγµο»

505

HOMILIA XL.

506

voc ἐχράτησε βασιλέως fj ἀναιλὴς ὄρχησις, ὥστε xal A procacium horum saltuum atque prastiglarum pro-

εἰπεῖν τῷ χορασίῳ * « Λἴτησόν µε ὅ ἐὰν θέλῃς, xol
δώσω σοι * καὶ ὤμοσεν αὐτῇ, ὅτι Ὅ ἐὰν αἰτήσῃς,
δώσω σοι, ἕως ἡμίσους τῆς βασιλείας µου. » Ἐξέρ-
χεται πρὸς την μητέρα xal διδάσχαλον τῶν ἀσέμνων
ἁλμάτων ἐκείνων καὶ λυγισμάτώὠν τὸ ἀναιδὲς χόρωον,
ἁπαγγέλλει τὸν ὄρχον, ζητεῖ διδαχθῆναι τὸ αἴτημα,
διδάσχεται πάραυτα, καὶ προθυιιότατα πείθεται,
xal πρὸς τὸν βασιλέα μετὰ σπουδῆς ἐπανέρχεται,
xal τὴν αἴτησιν ἀνερυθριάστως προδάλλεται’ θέλω,
λέγουσα, ἵνα pot δῷς ἓξ αὑτῆς, ὅτι τάχιστα, κατ
ἀὐτῆν δηλονότι τὴν ὥραν, ἐπὶ πίναχι τὴν χεφαλὴν
Ἰωάννου τοῦ Βαπτιστοῦ. Ταῦτα μὲν οὖν τὸ χορά-
Gto ἀπηρυθριασμένως ᾖἡτεῖτο * fj δὲ μοιχαλὶς ἔλυεν,
€x ᾧστο, τῷ βασιλεῖ διὰ τούτων τὴν ἐπὶ τῷ φόνῳ

terva saltatrix, quarit petendum esset, juramen-
tum nuntiat ; ab ea edocetur et gratissima diseit,
ad regem alacriter redit, et petitionem ore inve-
recundo exponit. dicens : « Volo ut protinus des
mihi in disco caput: Joannis Baptistie **. » Quod sa'-
tatrix quidem: impudenter poposcit ; moscha vero
sic , ut putabat, regem: eximebat s repróbaitone
propter eædem Joannis Baptista incurrenda.; vide-
beris, inquit, propter fidem juramenti, minime pro-
pter odium erga justum e:xedem perp»trare. « Con-
tristafux est re», ait evangelists ; propter jusjuran-
dum et propter sifnul discumbentes, nolait eam
contristare. » Sed misso exsecutore, decollavit eam
in carcere, et allatum cesyut dedit saltatriel.

' τοῦ Βαπτιστοῦ καὶ Ἱπροφὴτου κατηγορἰαν * Διὰ τὴν πρὸς τὸν ὄρχον εὐλάθδειαν δόξεις, λέχουσα, τὸν —
νου ἑργάσασθαι, καὶ οὗ διὰ τὸ πρὸς τὸν δίχαιον µῖσος,. « δὲ βασιλεὺς περίχυκος Ὑενόμενος, qot,
διά τε τοὺς ὄρχους xai τοὺς συνανακειµένους, oüx Ἰθέχησεν αὐτὴν ἀθετῆσαι' ; δι xdi πέµψας ἀπε-
χεφάλισε τὸν Ἰωάννην ἐν τῇ quXdxfi, xat ἠνέχθη ἡ κεφαλἡ, xai ἰδόθη τῷ χορασίῳ.

Βαθαὶ πόσων xaxov ἀἴτίον fj δ2ξομανία ἵ Ox Β Heu! αιιαπίογυαί causa malorum ftror glorie!

ἠδύνατο φονεῦσαι διά τὸν δχλον, Égévévosv αὖθις
δίὰ τοὺς συναναχειµένους * πἐρίλυπος ἐγένετο δι
ὀ)δὲν ἄλλο, ἢ διὰ τὸ δόξα: τῆς mapk τῶν . ἡρλλῶν
ἑστερῆσβαι δύξης στενὰ γὰρ ἐγένετο πἆντοθεν τῷ
βασιλεῖ τὰ πράγµατα, ἂν μὲν «ονεύσῃ τὸν δίχαιον,
$j ἐπὶ τῷ ovo μέμψις προσδόχίµος, ἂν ph φονεύσῃ,
ἑόξει ἑπέέρχος . ὁ ὄρχος διὰ φιλοτιµιαν. ὁ ἐπὶ τῇ
παρἀδάσει τοῦ 00x69 φόδος διὰ φιλοδοξίαν, ὁ ἐπὶ
τῇ τοῦ ὄρχου φυλαχῇ φόν.ς δίὰ την δύξαν * αὑτὸ τὸ
συµπήσιον χενοδοξία ἀννεχρότησεν απαν. 9960
Καλῶς ἄρα ἐν tol; Εὐαγγελίοις φηδῖν ὁ Κύριος *
« Πῶς δύνασθε πιστεύειν εἰς yk δέξαν παρὰ ἆλ»
λλλων λαμθάνοντες, xai τὴν δόζαν τὴν παρὰ τοῦ
μόνου Θεοῦ ph ζητοῦντες; 9. Ταύτην Ἐην ἐξ ἀν-
θρώπων Bi tav xai Ἰουδαῖοι ζητοῦντες τὴν πρὺς
αὐτὸν ἠθέτησαν πίστιν, καὶ τὸ Δἀθ᾽ ἑαυτοὺς ,πάντων
εῶν προφητῶν τὴν χεφαλὴν ἐξέχοψαν, τὸ πλήρωμα
τῶν προφητῶν ἀνελόντες Χριστόν. Τοιαῦτα τὰ ἔργα
τοῦ ὑπὸ µοιγαλίδων xat ὀρχῆστβίδων γυναίων βασι"
λευομένου βασιλέως * εοιαῦτα οἷς θέλγεται xat ἀρέ-
exstat, xal δι) & τὴν βασιλείαν &neumosci καὶ προ-
δίδωσι, xài el; τοῦτο πράξεως ἄχγεται. Τοιοῦτόν τι
πάσχει xal ὁ-ἡμέτερος νοῦς, ἀδελφοί - β.::.λεὺς γὰρ
xai αὐτοχράτωρ τῶν παθῶν ὑπὸ θιοῦ δεδηµιουρ-
γηµένος, ὅταν αὐτὸς ὑπὸ τούτων θελχθῇ, εἰς ἁτό-
πους δουλείας καὶ πράξεις ἑχτόπους ἐξάγεται, xal
οὕτω τῶν τῇ ἁμαρτίᾳ xal τοῖς πἆθεσι δεδουλωµέ-
very Έκαατος, ὑπὺ τοῦ οἰχείου υνειδότος ἑλέγχοντος

Non audcbat σεοἰύοῤο propter turbam, et occidit
propíer simul discutnbéntes; nequaquam propter
sliud contristatus esl; nis? quis. putaret se gloris a
multitudine exui ; nam uttiaque rex erat in angu-
ειν; si jus(um interücetet, reptobstio de homicidio
manebat; οἱ fon ititerücetet, perjurus videbatur.
Juravit propief cupiditatem laudis, timuit ne jusjtu-
randum violatet propter enpiditatem glorie ; occi-
dit, servato jurejurando, propter gloriam : totam
convivitih affecit itànis gloria. Recte igitur in
Evangetiis dixit Domitius : « Quomodo potestis
crédere qui gloriam ab invicem aeeipitis, et gloriam
qua 4 Doo solo est, non quzsritis ** ? » Istam que
48 hominibus est gloriam qtzetentes Judei rejecc-
rühl fidémi in édm, caput omniom qni apud eos
fuerunt prophetarum decollavertint , plenitudinem
prophétar*:m Christum. destruentes. Πο fuerunt
operá regis queib tegebant adulteræ et saltatrices
lemin&; his deéléciatur et gáudet, propter ea του
knüm vendit el prodit, et àd tantum facinus duci-
luf. Tália patitur aninius boster, fratres ; nam ipso
fé el doininus pássionum a Deo éonstitutus , οἱ
ipsis ille pascatur, àd alienas servitutes et actus
tárpes deducitar ; et singuli eorüm qui ita peccato
el pásstotiibus deserviunt, propria eohvicti conscien-
(ia, segre fetentes ét indignatione moti, primo qui-
dem illam veluti coricludunt, sicut Heredes Joan-
nem, nec illam volunt audire; deinde neque pa-

ἀχθόμενοί τε καὶ δυσχερᾶίνοντες πρῶτον μὲν olovet D tiuntur audire verba quz scripta sunt ad repellen-

καταχλείουσιν αὐτὸ, καθάπερ à Ἡρώδης xbv Ἰωάν-
νην, αὑτοῦ ἀχούειν μὴ θέλοντες ΄ πρὸς δὲ xal τοὺς

εἰς ἀθέτησιν τῆς ἁμαρτίας xal τροπὴν πάσης χα- ᾿

λοχάγαθίάς γεγραμµένους λόγους μηδὲ τούτων
ἀχούειν ἀποδεχόμενοι * ὅταν δὲ τελέως χρατηθῶσιν
ὑπὸ τής πἀρανόμως συνοιχούσης αὐτοῖς Ἡρωδιάδος,
τῆς φιλαμαβτήμονος γνώμης, εότε καὶ τὸν ἔμφυτον
αὐτοῖς τῆς χάριτος λόγον, τὴν ἑαυτῶν quus συνεί-

*5 Marc. v1, 25. Ὁ Joan. v, 44.

dum peccalum ; sed cám omnino dati fuerint po-
testati Éerodiadis Ἠ[ίείιο eum. ipsis habitantis,
unim peccatis dedtue, verbum gratise eis inditum,
boni dico cogtütionem «quz fllis nest, tollunt, eam
prorsüs everteuté», hot 1&ntum non credunt, scd
coltrhdiconm ScHipurris a Deo revelat, facti omuino
ignari et refrigahtes verbo Dei, tanquam Herodes
Joanti. lusuper qui adversautur veritzie pittittis,.

507

GREGORII PALAME

similia patiuntar vel potius ſaciuat. Etenim convicti 2 δησιν, ἀναιροῦσι, τελέως χαταργοῦντες αὐτὴν, ἀπι-

servouibus prophetarum, apostolorum atque Pa-
irum a nobis prolatis, primum quidem illos in libris
concladant, dicentes : Sinite eos ibi dormire, ne-
que illis quispiam utatur vel illos proferat, nequa-
quam audientes Dominum dicentem : « Scrutamini
Seripturas, et in eis invenietis vitam aeternam. »
Postea ab Herodiade, impia gloriatione propria, ad
pejora producti, illos proponunt veluti in tabula
conscriptos, propriis scriptis auferenies, in gau-
dium et dampnum consentientiums

στοῦσί τε xal ἀντιλέγουσι τῇ θεοπνεύστῳ Γραφῇ,
ἀσυνείδητοι παντάπασι καὶ ἀντιχείμενοι τῷ λόγψ
τοῦ θεοῦ γινόµενοι, καθάπερ 6 Ἡρώδης τῷ Ἰωάννῃ.
λλλά xai οἱ πρὸς τὴν ἀλήθειαν τῆς εὐσεδείας àv-
«ιλέγοντες τὰ παραπλήχια πάσχονσι, μᾶλλον δὲ καὶ
ποιοῦσιν. Ἐλεγχόμενοι yàp ὑπὸ τῶν προφητικῶν
xal ἁποστολικῶν xai πατρικῶν λόγων παρ ἡμῶν
προτεινοµένων, πρῶτον μὲν ὥσπερ χαταχλείουσιν
αὐτοὺς ἐν τοῖς βιδλίοις, λέγοντες, ΄Άφετε αὐτοὺς
ἐχεῖ χεῖσθαι, xal μηδεὶς αὐτοῖς χρήσθω, μηδὲ προ-

τεινέτω τούτους μηδὲ γοῦν φοῦ Κυρίου λέγοντος ἀχούοντες, ε Ἐρευνᾶτε τὰς Γραφὰς, καὶ àv. αὐταῖς
εὑρήσετε ζωλν τὴν αἰώνιον. » Elsa. ὑπὸ «fc Ἡρωδιάδο-, τῆς καθ ἑαυτοὺς δυσσεθοῦς δόξης, ἐαὶ τὸ
πεῖρον προαγόµενοι, xal προτιθέασιν αὐτοὺς ἐπὶ πίναχος οἱονεὶ κατεσφαγµένους, διὰ τῶν οἰχείων συγ-
γραμμάτων τούτους ἀνχιροῦντες, εἰς ἐπίχαρμα καὶ βλάδην τῶν αὐτοῖς συναινούντων.

Itaque Herodes quidein omnis nequitia et impie- B Οὕτως Ἡρώδης piv ἔστι πάσης xaxlac τε xal

(atis est exemplar; Joannes vero omnis virtutis et
pietatis. columna. Herodes enim est plenitudo ma-
li-ie, robur impietatis, instrumentum peccati, vere
carnalis, utpote secundum carnem vivens et sen-
tiens; Joannes autem culmen divorum a seculo
patriarcharum, przeclara sedes éharismatum Spiri-
tus, jure ex gratia divina cognominatus, omnis
pietatis et virtutis habitaculum. Igitur duz imagi-
nes hodie proponuntur qux sibi singulariter ad-
versantur objectje, quarum uns quidem parva et
parum visa gaudio et honore sfficere eos qui se-
cundum illam vivunt, eos dedecorl et perpetuo at-
qune intolerabili tradit exitio; altera autem parum
labore afficiens eos qui ad eam spectant, deinde il-
'js impertit gloriam οἱ voluptatem divinam οἱ in-
effahilem, et veram et zternam. Si ergo secundum
carnem vixerimus, carnales instar Herodis, morie-
inur, prout dixit Apostolus **, Si autem divini ope
Spiritus secundum Joannis zelum perversis deside-
riis corporis et. operibus obsistamus, vivemus in
ssecula. Nam secundum Spiritum finis vits modo
absconditur cum Christo in Deo, et nondum omni-
bus est manifestus, sed quando apparuerit, similes
ei erimus, hrredes Del, cohzredes Christi, illa
seterna et incorruptibilia assecuti bona, quz nec
oculus vidit, nec auris audivit, nec in cor hominis
ascendit, quía sunt super aurem, et super oculum,
et super mentem ; eis autem qui vivunt secundum

carnem, non tantum inortalia et peritura dantur, D

sed ita modiea et parva, ut siliquis et cibo porco-
rum conferantur.

ldcireo si hzc essent zterna, rursus illa istis
oporteret anteponere, quiá supra omnem compa-
ratiunem ex omni parte eis przstant; si vero hæc
prz illis essent magua et mirabilia, quia hzc trans-
eunt, illa autem in æternum permanent, rursum
illa essent praferendoa, utpote duratura. Verum
quoniam ista quidem vilia sunt et caduca, illa autem
perenuia οἱ incomparabilia, apteponamus, fratres,

15 Rom, vut, 13.

δνσσεδείας πρόγραµµα * 6 0$ Ἰωάννης πάσης ἀρε-
«ῆς xal εὐσεθείας στήλη Ἡρώδης μὲν γάρ ἐστι
«b πλήρωμα τῆς xaxlac, τὸ χράτος τῆς δυσσεθείας,
*b ὄργανον τῆς παρανοµίας, 6 σάρχινος ὄντως, ὡς
κατὰ σάρχα ζῶν τε xal φρονῶν' Ἰωάννης δὲ ἡ τῶν
ἀπ᾿ αἰῶνος θεοφόρων &xpótne, «b περιφανὲς χατα-
γώχιον τῶν χαρισµάτων τοῦ Πνεύματος, 6 τῆς θείας
χάριτος φερωνύμως ἑπώνυμος, tb πάσης εὐσεδείας
xai ἀρετῆς ἑνδιαίτημα. Δύο τοίνυν εἰκόνες πρόχ.;:.
ται σήμερον, καθ) ὑπερδολὴν πρὺς ἀλλήλας ἀνδι-
στηχυῖαι καὶ ἀντιχείμεναι, ὧν fj μὲν ὀλίχα τε χαὶ
πρὸς ὀλίγον τοὺς χατ᾽ αὐτὴν (fjv πῤῥοαιρουμένους
εὐφραίνειν δοχοῦσα xe τιμᾷν, ἁτιμίᾳ χαὶ θλίψει
παραδίδωσιν ἁλήχτῳ καὶ ἀφορήτῳ ἡ δὲ αρὸς ὁλί-
vov πονεῖν διδοῦσα τοὺς πρὸς αὐτὴν βλέποντας, εἶτα
χαρίζεται τούτοις δόξαν xai ἁπόλαυσιν θείαν καὶ
ἀπόῤῥητον χαὶ ἀληθινὴν xol αἰώνιον. El μὲν οὖν
χατὰ σάρχα ζῶμεν, κατὰ μίμησιν τοῦ δερµατίνου
Ἡρώδου μέλλομεν ἀποθνῄσχειν, καθά φῆσιν ὁ Από-
στολος * εἰ δὲ θείῳ 2277 Πνεύματι χατὰ ζήλον τοῦ
Ἰωάννου ταῖς πονηραῖς τοῦ σώματος ὀρέξεσί τε xal
πράξεσιν ἀντιχείμεθα, ζησόμεθα εἰς αἰῶνας. Tic
μὲν γὰρ χατὰ πνεῦμα ζωῆς τὸ τέλος χέχρυκται νῦν
ἐν τῷ Σριστῷ πρὺς τὸν θεὸν, καὶ οὕπω κᾶσι φα-
νερόν ἐστιν, ὅταν δὲ φανερωθῇ, ὅμοιοι αὐτῷ ἑσόμεθα
κληρονόμοι θεοῦ, συγχληρονόµοι Χριστοῦ, τῶν αἰω-
vlov ἐχείνων xal ἀχηράτων ἀγαθῶν ἐπιτνχόντες, ἃ
pfit ὀφθαλμὸς εἶδε, μήτε οὓς ἤχουσεν, ὁλλ οὐδὲ
ἐπὶ χαρδίαν ἀναθέδηχεν ἀνθρώπου, ὡς ὑπὲρ &uolyv
ὄντα xat ὀφθαλμὸν xaX διάνοιαν * τοῖς δὲ χατὰ σάρκα
Quot οὐ θνητὰ καὶ πρόσκαιρα µόνον, ἀλλὰ καὶ οὕτω
αμιχκρὰ καὶ εὐτελῃ τὰ τερπνὰ, ὡς χερατίοις «vl καὶ
χοιρώδει παρειχάξεσθαι βρώσει,

El μὲν οὖν xai ταῦτα σαν αἰώνια, πάλιν ἔκεῖνα
τούτων προτιμᾷν ἔδει, ὡς ἀσυγκρίτως παντάπασιν
ὑπερέχοντα * εἰ δὲ κατ᾽ ἐχεῖνα μεγάλα τινὰ xsi θαυ-
µαστὰ καὶ ταῦτα ἣν, ὅτι ταῦτα πρόσκαιρα, üxelve
δὲ αἰώνια, πάλιν ἐχεῖνα προτιµητέα ὡς διαµένοντα:
ἐπεὶ δὲ ἐχεῖνα μὲν xal ἄληχτα xal ἀσύγχριτα, ταῦτα
δὲ xai ἀχρεῖα xal πρόσκαιρα, προτιµήσωμεν, ἀδελ.
qol, τὰ µόνιµα xat ἁπόῤῥητα xal οὐράνια τῶν χάτω

HOMILIA ΧΙ.

b10

συροµένων xal oOetpopdwov * πχραδράµωμµεν δικαίως A firma et ineffabilia et aeterna , cum terrena rapian-

τὰ παρατρέχοντα, xv πρὸς ὀλίγον σαίνοντα χλέκτῃ
—— * ἀντιποιηαώμεθα τῶν μελλόντων ὡς
καὶ µηδέποτε λνομένων ΄ Φεύγωμεν τ
αρὺὸς ᾿Ἡρώδην ὁμοίωσιν * σπεύδωµεν, e ὄνομα,
πρὸς τὴν τοῦ Προδρόμου τῆς χάριτος µίμησιν, xal
μάλιστα πάντων ἡμεῖς, olg ὁ βίος µονήρης ὧν ἡ
πολιτεία τῶν χοσμιχῶν ἐθῶν τε καὶ πραγμάτων
διώρισται, καὶ ἐγγίδει πὠς τῷ ἐρημικῷ χαὶ µεµονω»
μένῳ Bl τοῦ προφήτου xai Ηαπτιστοῦ, ὃς χαὶ τοῦτο
προειδὼς ὡς προφήτης, ὅτι tb μοναδιχὸν ἔσται τάγμα
*&^ τοῦτον μετρίως γοῦν µιµεῖαθαί ποτε δυνηαόµενον,
e2y ὑπὲρ εὐσεθείας, ἀλλ’ ὑπὲρ ἀρετῆς ἀγωνιζόμενος
ἀπετμήθη εὖν χεφαλὴν, ἵνα xai ἡμεῖς ἔτοιμοι ὦμεν
μέχρι θανάτου πρὸς τὴν ἁμαρτίαν ἀντιχαθίστασθαι,
αἱδότες ὅτι μαρτυρίου στέφανον λήφεται ὁ τὰ πάθη
δι) ἀρετῆς τροπωαάµενος * ὅσῳ γὰρ ἔλαττόν ἐστι xa-
χὸν ᾗ ἁμαρτία συγχρινοµένη πρὸς τὴν ἀσέθειαν, το-
σοὔτον kx τοῦ ἀχολούθου μεῖζον ἀγαθὸν ἂν εἴη τὸ
φροχινδυνεῦσαι τῆς ἀρετῆς» πῶς γὰρ ἂν οὐχὶ xal
ὑπὲρ τοῦ μείζονος ἐχείνου, Δηλονότι «fic εὐσεθείας,
εἴκερ ἐδέησεν, ἔθηχε τὴν φυχὴν $ ὑπὲρ τοῦ ἑἐλάστο-
vec ταύτην προδούς; Διὸ καὶ 6 iv γεννητοῖς vovat-
xu» μείζων, 6 τῆς µετανοίας κΏρυξ, 6 πρόδροµος
καὶ Βαπτιστὴς τοῦ ΣωτἎρος, ὑπὲρ ἀρετῆς ἀγωνιζό»
βενος ἀπειμήθη τὴν κεφαλήν ὃς οὗ «^i Χριστοῦ
Μόνον πρόδρομος fjv, ἀλλὰ καὶ τῆς αὐτοῦ Ἐχκλησίας,
παλ τῆς χαθ᾽ ἡμᾶς, ἀδελφοὶ, μάλιστα πολιτείας; ἐχεῖ-
vo; Ex. στείρας ἑτέχλη τῆς Ἑλισάδει, καὶ ἡμεῖς ix

tur οἱ corrumpantur ; ineríto transeamus transgeun-
tia, etsi paulisper mulcentia mentem fallant; propo-
namus seterna, utpote manentia, nec unquam peri-
tura; fugiamus Herodis exemplum; pro viribus
studeamus imitari Precursoris graüsm, nos pra-
sertim ex omnibus, quibus vita solitaria, quorum
conversatio a mundanis moribus et negotiis discre-
pat, et aliquo modo ad vitam eremiticam ei solita-
riam accedit prophetae et Baptistse, qui , cum prz-
scisceret ut propheta, quoniam solitudo valde erat
auxiliatura ad eum saltem moderate imitandum, non
pro religione, sed pro virtutc luctans, capite trun-
ealas est, ut nos quoque parati simus usque sd
mortem adversus peccatum coneertare, scientes
quoniam martyrii eoronam accipiet qul passiones
virtute fogaverit ; pam quominus malum es! pecca-
tum οἱ cum pletste comparetur, eo ex consequen-
tja majus est bonum pro virtute pericula sulire;
quomodo enim lllo majore bono, scilicet religione,
si oporteret, non poneret animam qui eam pro mi-
nore dederit? ldeo qui major est inler n*tog nu-
Nnerum, prseco poenitentis, Praecursor et baptizator
Salvatoris, pro virtute dimicans capite plexus est ;
qui non Christi solius preecersor (uit, sed et Eccle-
aim ipsius, et presertim, fratres, conversationis
nostre : ille 4 sterili Elisabetb prognatus est, noi
vero ab Ecclesia gentium de qua scriptum est :
« Laetare, sterilis, quie non paris; erumpe et clama

ef; t£ ἐθνῶν Ἐκκλησίας, περὶ fc Υέγραπται’ C qui non parturis; quia molti Alii desert , magis

€ Ἐὐφράνθητι στείρα fj eb τίκτουσε, ῥῆξον καὶ βόη-
φον ἡ οὐχ ὠδίνουσα, ὅτι φαλλὰ τὰ εέχνα τῆς ἐρήμου
μᾶλλον { τῆς ἐχούσης τὸν ἄνδρα» » ἐχεῖνον μετὰ
tle Ἰάννησιν ὁ βρεφεχτόνος Ἡρώδης φονῶν ἑδίωκε,
δὰ thv αρὸς Χριστὸν ἀπέχθειαν χαταµαχόµενος,
ἀλλ) εὗρε χαταφυγην τὴν ἔρημον, καὶ φιλτέραν
ἔκρινε τοῦ χόσµου, xal ταύτην ὤχησεν. Ἐπιτίθεται
καὶ ἡμῖν μετὰ εν ανευμάτιχήν γέννησιν ὁ νοητὸς
Ἑρώξης, διώκων xal αὐτὸς ἁρτίως OV ἡμᾶς τὸν
Χριστόν * διὰ τοῦτο φεύχομεν xe ἡμεῖς «bv κόσμον,
qut χαταφυγὴν εὑρίσχομεν τὰ ἀφιερωμένα ταῦτα τῷ
Θεῷ φροντιστήρια, xat οὕτω διαδιδράσκοµεν τοὺς &v-
ἠλεεῖς δορυφόρους καὶ µαχαιροφόρους ἐχείνου, τὰ τῶν
ααθῶν ὑπεχχαύματα, δι ὧν «bv πνευματικὸν ἑπιφέ-
pex θάνατον, τοῦ θεοῦ χωρίζων $98 τὸν ἄνθρωπον.
Οὗτός ἐστιν ὃ θάνατος 6 διὰ τῶν ἐν ἡμῖν θυρίδων,
ipos τῶν εἰσθήσεων, ἐφ᾽ ἡμᾶς ἀναδαίνων" δι’ αὐτῶν
Υρ ἐπῆλθε καὶ τὴν ἀρχῆν, xoi κατέσπασεν ἄνωθεν
€) γένος ἡμῶν, τῆς ἀθανασίας ἐχδαλὼν τοὺς προκά-
«epac* ἤχουσεν Ebe τῆς κακοθούλου τοῦ πονηροῦ
ευμδουλῆς * οἶδεν, ἔπαθεν, ἔφαγεν, ἀπέθανεν, ἔθελξε
αὖν ἄνδρα, κοινωνὸν ἔλαδε καὶ τοῦ γεύματος xal τοῦ
πτώματος « ἐχεῖνοι «p^c μίαν πεῖραν οὐχ ἴσχυσαν
ἀντισχεῖν, EA λόγῳ σὺν δόλῳ πάραυτα τὰ Gta ὑπ-
ἐχλιναν, μιᾶς ὡραίας θέας ἠττήθησαν, καΐτοι μήκω
"igzafelg ὄντες, ἀλλ ἀπαθεῖς, iv. καθαρῷ παθῶν
χωρίῳ «εριπολοῦντες» ἡμεῖς ρα δυνηθῶμεν iv

ο. [sa, 11v, 0; Galat. ιν, 31.

qnam ejus qua babet virum **. » Ilium post nati-
vitatem infanticida Herodes necaturus persecutus
est propter odium In Christum insectans, sed refa-
gium invenit deserium, quod suavius muudo ju-
dicavit, οἱ Ibi babitavit. Nobis etiam instat spiri-
taliter matis spiritalis Herodes, ipse quoque Chri-
stum in nobis inaectans. Ideo nos quoque mundum
fugimus, et refugium invenimus sacrata Deo hiec
monasteria, et its evadimus e erudelibus ejus spi-
culstoribus et gladiatoribus, passionum alimentis,
quibus spiritalem infert mortem , hominem a Deo
alienatum faciens. Hsec est mors qua ad nos. per
fores nostras, id est, sensus ascendit ; nam per eos

p ab initio intravit, ei genus nostrum deorsum detra-

xit, ab immortalitate protoparentes nostros ejiciens.
Audivit Eva perversa maligni consilia ; vidit, gusta-
vit, manducavit, disperiit, virum pellexit, partici-
pem fecit voluptatis et lapsos. Illi uni. tentationi
resistere non potuerunt, uni verbo doloso atatim
aures praebuerunt, uno aspectu. jucando superati
sunt, etsi nondum passionibus essent prseoccupati,
sed istis immunes ct in loco eislibero babitantes ;
$os vero poterimus in mundo per vitam enutriti ,
mibil damni a verbosis nec minus turpibus collo-
quiis et congresslonibus, accipiemus ?* Quomodo is-
tis non vulnerabitur nec male afficietur homo inte-
rior? Non erit, cerío non erit. aque Pawes Pra-

51t

GREGORII PALAM/E

519

cureorem. gratize imitantes, mundo. abrenuatianfes, A xóspup τρεφόµενοι διὰ. βίου, πρὸς τὰς πολυµόρφους

οἱ fugientes.congressum.amatorum mundi, alii qui-
dem iu deserto habitaverunt, o£ multos ex. posteris
adillud. attraxerünt ; alii vero in sacris z:edibus ha-
bitantes, spiritales congressus in iis fecerunt, qui-
bus nos alii aliter studium illorum imitantes in sa-
cris liis claustris vitam peragimus..

τῶν παθῶν θέας, πρὸς τὰς. πολυῤῥήμονας χαὶ οὐχ
ἧττον ἀσχήμονας áxoág τε xal ὁμιλίας phy παθεῖν
καχῶς, μηδὲ τρωθῆγαι xal πονήρως διατεθῆναι τὸν
ἔαω ἄνθρωπον: Οὐκ ἔστι τοῦτο, οὐκ ἔστι. Διὰ ταῦτα
τὸν τῆς χάριτος Πρόδρομον οἱ Πατέρες µιµούμενοι,
τῷ χόσμῳ ἀποταξάμενοι, xai τὴν συναυλίαν quyóv-

ας τῶν αὐτῷ προσχειµένων, οἱ μὲν τὴν ἔρημον ὤκησαν, xal πολλοὺς τῶν ἔπειτα γεγονότων moie ταύ-
την εἶλχυσαν ’ οἱ δὲ περιτειχίσµασιν ἱεροῖς ἑνασχήσαντες, χαὶ συνοδίας πνευματικὰς ἓν αὐτοῖς συνς”
6115av*to, αἷς ἡμεῖς ἄλλοτε ἄλλος xazà ζήλον ἐχείνων ἑναρμοζόμενοι τοῖς ἱεροῖς τούτοις ἐμθιοῦμε» ση

χοῖς.

Verum in ístis habitare non sufficit, sed oportet
eliam more illorum Patrum vivere; neque enim ab
aliis terrestribus istis Dei paradisis abest lignam
scientie boni et mali, nec dux nequam; nos
autem antiquis edocti exemplis soli bono et sapienti
consiliario debemus attendere, et vestigia sequi eo-
rum qui prius et nunc ei paruerunt, imitando, ut
sccundum Ápostolum loquar, conversationem eorum
quorum consideramus exitum. Sunt etiam bestiz
et ferz in eremo et in saeris ístis monasteriis ; et
valde timemus ne coreparemur jumentis insipienti-
bus, et similes illis fliamus, nisi pro viribua singuli
vitam Joannis imitemur. Quid ergo? Hic semper
apertum caput habebat, in signum illius orationis
eontinuz, ejusque erga Deum libertatis ; vir enim
nudato capite debet orare, secundum vocem apo-
stolicam, ut nudo capite gloriam Domini intueatur.
Igitur velentur qui mundo alligantur negotiis qui-
bus circumdantar vel potius implicantur et impedi-

mentis quibus pedes continuo irretiuntur, qui ne- C

queunt ut nos, perpetuo Dominum intueil. Nos au-
tem qui bene e mundo recessimus, ab eo etiam
mente arceamur, psalmis et canticis et orationibus
spiritual:bus Christo animam nostram alligantes, et
nosmctipsos faciamus salutaris ejus nominis taber-
nàaculum, ipso adjuvsnte propter quem e mundo
exivimus ; nam qui propter eum a mundo et vitze
commodis secessit, unionem cum eo omnino desi-
derat, que datur per continuam ejus memoriam,
cujus ope mens emuudatur. Igitur emundemus
mentis oculum, operibus, verbis et cogitationibus
ad Deum intendentes. Nihil enim habemus quo de-
primamur, si tetis viribus volucrimus tantum Joan-
nis vitam eontemplari. llic sine tecto vivebat, nobis
angusta sufficiat. ædicula, contenti simus cella a
prefecto cuique distributa, eum cogitantes qui per
vitatn focum non habuit ; hic contentus erat pomis
agrestibus et melle sylvestri ; est planta quæ sponte
in deserto nascitur, cujus radicibus qui post eum
desertum coluerunt Patres in cibum utebantur,
poma autem agrestia dixit fructus ; fructibus ergo
et radicibus plantarum vel melle sylvestri vesceba-
tur.; una induebatur tunica, ei zona pellicea circa
lumbos eingebsatur, simul per zeniginata ostendens
&e in corpore mortificationem cerporum circum-
ferre, simulque babens ipse paupertatis bonum, et
nos operibus edocens. Nos autem quantis abunda-
n.us ad cibum et vestitum commodis, receptacula

Ου κατοιχεῖν δὲ µόνον ἓν αὐτοῖς δεῖ, 4)» à χαὶ
κατὰ τοὺς Πατέρας ἐχείνους ζᾗν * οὐδὲ γὰρ τῶν ἐπὶ
γῆς ἄλλων τούτων τοῦ Θεοῦ παραδείσων τὸ γνωστὸν
χαλοῦ xai πονηροῦ ξύλον ἄπεστιν, οὐδ' ὁ ποντηρὸς
ὑφηγητής * ἔστι δὲ ἐμᾶς πα.δευθέντας τοῖς ix πα.

B λαιοῦ παραδείγµασι, τῷ póv σοφῷ ts xal ἀγαθῷ

συμδούλῳ προσέχειν, xal τοῖς αὑτῷ πρότερον xal
νῦν πειιαρχοῦσι xav' ἴχνος ἔπεσθαι, τὴν ἁναστρο-
vh» ἀποστολικῶς εἰπεῖν µιµουµένους τούτων ὧν
τὴν ἔχθασιν εἴδομεν. Εἰσὶ 6k χαὶ θηρία χαὶ χτήνη
κατά τε τὴν ἔρημον xal τὰ ἱερὰ ταῦτα σεμνεῖα. xal
πολὺ «à δέος, μὴ παρασυμθληθῶμεν τοῖς χτήνεσι
«ot; ἀνοήτοις xal ὁμοιωθῶμεν αὐτοῖς ἂν μὴ πρὸς
δύναμιν ἔχαστος τὺν Ἰωάννου βίον μιμώμεθα. TL
οὖν; Ἐκχεῖνος τὴν χεφαλὴν del ἀπεριχάλυπτον εἶχεν,
ἁδιαλείπτου προσευχΏς τοῦτο δείγμα, xol τῆς πρὸς
8sbv παῤῥησίας ' ἁχατακάλυπτον γὰρ δεῖ τὸν ἄνδρα
προσεύχεσθαι χατὰ τὴν τοῦ ᾽Αποστόλου φωνὶν, ὡς
ἂν ἀναχεχαλυμμένῳ προσώπῳ shy δόξαν Κυρίου
κατοπτριζώµεθα. Ἐγχαλυπτέσθωσαν οὖν οἱ τῷ
χόσμῳ αννδεδεµένοι, διὰ τὰς περιστοιχιζούσας, μᾶλ-
λον δὲ συμπεφυχυἰας βλάδας, xal τὰ παρὰ πόδας
συνεχῆ σχῶλα, μὴ τοῦτο δυνάµεν»ι διηνεχῶς καθ)
ἡμᾶς. Ἡμεῖς δὲ ol χαλῶς τοῦ χόσµου ἀναχωρήσαν-
τες, ἀναχωρῶμεν αὐτοῦ xal τῇ διανοίᾳ, φαλμοῖς χαὶ
ᾠδαῖς καὶ προσευχαϊῖς πνευματικαῖς τῷ Χριστῷ συν-
δήσαντες τὸν νοῦν τὸν ἡμέτερον, καὶ σοχήνωµα ποι]-
σωμεν ἑαυτοὺς τοῦ σωτηρίου ὀνόματος * αὑτοῦ µνη-
Μονεύοντες, δι’ ὃν τοῦ χόσµου ἐξήλθομεν * ὁ γὰρ δι
αὐτὸν τοῦ χόσµου ἀναχωρήσας xal τῶν &v βίῳ τὴν
πρὸς αὐτὸν ἕνωσιν ποθεῖ πάντως * ἡ δὲ διὰ τῆς αὖ-
τοῦ διηνεχοῦς προσγίνεται µνήµης χαθφᾳιρούσης τὸν
νοῦν. Καθάρωμεν οὖν τὸ τῆς διανοίας ὄμμα, ἔργοις
καὶ λόγοις xal λογισμοῖς πρὸς τὸν 8ebv ἀνατείνοντες'

D οὐ γὰρ ἔχομέν ει τῶν κατασπώντων, ἂν µόνον ἑθέλω-

μεν κατὰ τὸ ἐφικτὸν πρὸς τὸν Ἰωάννου βίον ópiv.
Ἐχεῖνος ἄστεγος περιηγεν, ἡμεῖς ἀρχεσθῶμεν τῇ
μικρᾷ στέγῃ΄ στέρξωµεν τῷ παρὰ ποῦ πρρεστῶτος
ἔχαστος δεδοµένῳ οἰκίσχῳ, τὸν διὰ βίου ἀνέστιον ἓν-
θυμούμενοι” kxetvog ἠρκεῖτο τοῖς ἀκροδρύοις a τῷ
µελεάγρῳ, βοτάνη δέ ἐστιν αὕτη αὐτομάτως iv
ἐρήμῳ φυοµένη, ἧς ταῖς ῥίζαις καὶ οἱ μετὰ τοῦτον
ἑρημοπολῖται Πατέρες πρὸς τροφὴν ἐχρήσαντο" ἀκρύ-
ὄρυα δέ φασι τὰς ὁπώρας * ὀπώραις 30 οὖν ἐκεῖνος
xa ῥίζαις βοτανῶν διέζη, ἢ µέλιτι ὀρείψ, µονοχέτων
3 fjv, καὶ ζώνην δερµατίνην εἶχε κερὶ τὴν ὀσφὺν,
ὁμοῦ μὲν δι’ αἰνιγμάτων δειχνὺς τὴν νέχρώσιν sv
παθῶν ly τῷ σώματι περιφέρων, uou δὲ xal τὸ της

"E | HOMILIA XLI. bh

ἀχτημοσύνης ἀγαθὸν αὑτός τε ἔκων, xal ἡμᾶς δι A possidentes atque horrea pane et vino referta, nec-
ἔργων διδάσχων πόσων ἡμεῖς εὐποροῦμὲν τῶν πρὺς — non magides et pistrina, et uno verbo, omnia op-
τροφὴν xai ἀμφίασιν ἐπιτηδείων, δοχεῖά τε ἔχοντες, — portune.
xai ἀποθίχας σίτου τε xal olvou πλῆρεις, ἀρτοποιεῖά τε xai ἁρτοχοπεῖα xal ἁπλῶς πάντα τὰ ἔπι-
τῄδεια |

Εὐχαριστῶμεν οὖν τῷ τούτων χορηγῷ θεῷ καὶ τῷ ltaque gratias agamus ei qui ista largitus est
αὐτοῦ Προδρόμῳ, δι’ ὃν ἀπόνως ταῦτα συγχοµίζεται, — Deo et ejus Praecursori, per quem sine labore nobis
χαθάπερ ἀπὸ πηγῆς ἡμῖν ἐπιῤῥέοντα * xax ef; δόξαν — conferuntur, veluti ex fonte ad nos usque effluentia,
αὐτοῦ ταῦτα προσφερώμεθα, δι’ ἔργων τὴν εὐχαρι- οἱ in gloriam ejus ea proferamus, per opera gratias
στίαν ἁποδιδόντες αὐτῷ ' ἂν γὰρ τοῖς χοινοῖς τούτοις — Illi agentes. Nam si contenti. simus iis que mo-
τοῖς χατὰ τὴν povhv ἀρχώμεθα, οὗ πάνυ paxpáv — nasterio sunt communia, non procu! distabimus a
ἔσλεν τῆς Ἰωάννου ἀχτημοσύνης τε xat ἐγχρατείας. — temperantia et paupertate Joannis. Equideni in om-
El γὰρ χατὰ πάντα ἁπαράμιλλος ἐχεῖνος, ἁλλ ὡς — nibus nemini potest conferri, sed quemadinodum a
ἐχεῖνος ἑτρέφετο ὑπὸ θ:οῦ, οὕτω xol ἡμεῖς ἁπὸ τῶν — Deo nutritus est, ita et nos Dei muneribus ; sed el
τοῦ θεοῦ ταμείων * ἂν δὲ χτήµατα xal ταμεῖα ἔχω- p opés et bona habeamus propria, loc est periculum
μεν olxsia, τοῦτό ἐστι τὸ ξεινὸν τὸ xal μακρὰν ἡμᾶς εί longinqui facti sumus a societate sanctorum.
ποιοῦν της τῶν ἁγίων χοινωνίας * ὁ γὰρ ἀναχωρήσας Etenim qui 3 mundo recessit propria possidens,
τοῦ χόσµου xal ἰδιόχτητα ἔχων, f| ἐχεῖθεν üveyxóv, — sive inde inferat, sive hie acquirat. secum mundum
$ χτησάµενος ἐνταῦθα, τὸν κόσμον συµπεριφέρει eircumfert. et nullomodo a munoo recedit, etsi in
μεθ) ἑαυτοῦ, xal οὐδέποτε ἀναχωρεῖ τοῦ χόσµου, ipso moate sancto steterit, licet in istis habitaverit
xxv tv αὐτῷ τῷ ἁγίῳ δρει T, xÀv ταῖς εἰκονιζούσαις — monasteriis quibus depingitur coelestis regio; hune
τὸν obpáv:ov χῶρον ταύταις ἑνοικῇ μοναῖς, τὸ xaü' — locum ut semelipsum communein facit, et impedit
ἑαυτὸν χοινοῖ τὸν τόπον, xal οὐχ ἀφίησιν εἶναι τοῦ- ne sit mundo melior. Iste prorsus condemnabitur,
«ον τοῦ χότµου κρείττω. "O 55 τοιοῦτος χατακριθὴή- — quoniam sauctum Dei commune fecerit. Sed nonne
651a: πάντως, ὡς τὸ ἱερὸν τοῦ Θεοῦ χοινὸν ἡἠγησά- Baptista et Pizcursor Domiui Joannes exivit ex
µενος. 'AXXà xol ὁ τοῦ Κυρίου Βαπτιστὺς καὶ npó- — eremo illaque quiete? Equidem, sed ab eo missus,
6popo; Ἰωάννης ἐξῆλθς τῆς ἠρεμίας xai ἑρημίας — ad dondam scientiam salutis plebi ejus, ad arguen-
ἐχείνης; 'AXX ὑπ' αὐτοῦ πεμφθεὶς, τοῦ δοῦναι γνῶ- dos incredulos, quapropter ab eis hodie capite
σιν σωτηρίας τῷ λαῷ αὐτοῦ καὶ εἰς ἔλεγχον τῶν — truncatus est; non enim debebat hanc corporalem
ἀπειθούντων, δι ὃν ὑπ αὐτῶν xal τὴν χεφαλὲν C mortem subire, que est pena Adami transgres-
ἀςήρηται ofjpepov* ob γὰρ ἐχρῆν ὑποστῆναι τοῦτον — sionis, cujus debitor non erat qui mand.ta impl:-
φυσιχὸν θάνατον ' χαταδίχη yáp ἐστιν οὗτος τῆς τοῦ verat, qui ex ipso matris utero Deo paruerat. Sed
'Αδὰμ παραθάσεως, ἧς οὐχ ὀφειλέτης ὁ τῖς ἑντο)ῆς — Oportet eanctos pro virtute ei religione animam po-
ὑπηρέτης, ὁ ἓξ αὐτῆς τῆς μητριχῆς νηδύος τῷ θεῷ — Bere, seeundum mandatum Domini ; ideo istis con-
ὑπήχοος . ὑπὲρ ἀρετῆς δὲ χαὶ εὐσεθείας τοῖς ἁγίοις sentancam necem subiit ; ideo etiam Dominus ita
τιδέναι τὴν φυχἠν ὀφείλεται, κατὰ τὴν τοῦ Κυρίου — mortem gustavit. At oportebat mortem Joannis mort:
ἐντολήν» xal διὰ τοῦτο τούτοις κατάλληλος μᾶλλον 6 — Christi. præcurrere, ut secundum prophetiam pa-
βίαιος ὑπὲρ τοῦ xaXoü Üávarog* διὸ xal ὁ Κύριος — tris preiret ante faciem Domini, ad dandam scien-
οὕτω τοῦ θανάτου ἐγεύσατο. "Έδει δὲ xal τὸν θάνα- — tiam salutis omnibus qui in umbra mortis se-
τον Ἰωάννου πρόδροµον εἶναι τοῦ θανάτου Χριστοῦ, dent, ut et ipsi accurrant, necnon beatitudinem vi-
ὣς ἂν χατὰ τὴν πατριχὴν αὑτῷ προφητείαν προπο- tamque immortalem obtineant ; quam nos omnes
ρευθῇ τοῦ προσώπου Κυρίου τοῦ δοῦναι γνῶσιν σω- — Oblinere donetur orationibus ejus qui eam a ventre
εηρίας xal τοῖς ἓν σχότει τοῦ ἆδου χαθηµένοις. ἵνα — matris couseculus est, eamque omnibus tam in
προαδράµωσι x&xclvot, xal τῆς ἐν Χριστῷ µαχαρίας . terris quam sub terra praedicavit, et omnes ad eam
xai ἀθανάτου ζωῆς ἐπιτύχωσιν * fj; γένοιτο πάντας — Opere, verbo aique precibus Deo nuncupatis con-
ἡμᾶς ἐπιτυχεῖν πρεσθείαις τοῦ ix μητριχῆς νηδύος duxit et conducit, in ipso Christo Domino nostro,
ἐπιτυχόντος αὐτῆς, καὶ τοῖς ἓν ΥΠ xai τοῖς ὑπὸ γῆν — quem solum decet gloria zterna. Amen.
ταύτην ἀναχηρύδαντος, καὶ ποδηγήσαντο; καὶ ποδηγοῦντος ἔργῳ xal λόγῳ xaV ταῖς πρὸς θεὸν ἴχεσίαις
πρὸς αὐτὴν ἅπαντας, ἐν αὐτῷ Χριστῷ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν' (p µόνῳ πρέπει δόξα αἰώνιος. ᾽Αμήν.

2430 ΟΜΙΛΙΑ ΜΑ. HOMILIA XLI.
Elc τὸ τῆς δεχάτης τετάρτης Κυριακῆς Ebayryé- — In Evangelium secundum Mattheum quarte deci-
deor τοῦ Ματθαίου * εἰς τὴν παραδολὴν tr ma Dominice ; in parabolam invitantem ad παρ.
«αλουσαν εἰς τοὺς γἁμους τοῦ υἱοῦ * ἐν jj xal tias filii ** in qua. etiam arguuntur qui dicunt:

πρὸς τοὺς Aéyovcac, Διὰ τί ἐκάλεσεν ὁ .Θεὺς Quare vocavit. Deus eos qui nullo modo, vel. salieum

τοὺς μηδαμώς, 7) μὴ δι’ ἔργων ὑπακυύσοντας' non operibus sunt obedituri ? εἰ quare [ecil eos qui

zal διὰ τί ἐποίησε τοὺς xoAacóncopíérove ; suppliciie sunt tradendi?

Τῆς σήμερον ἀναγινωσκομένης tv τῷ Εὐαγγελίῳ Memoratz hodie in. Evangelio Domini parabole
τοῦ Κυρίου παραδολῆς τὸ τελευταῖον πρῶτον ἐρῶ — finem primum dicam charilati vestre : « Quoniam

* Mattb, xxiii, 1-14.

515

multi suat vocati, pauet vcre electi ;
per totam parabolam ostendit Dominus, ut nos
studeamus ut non (lantum iuter vocatos, sed etiam
inter electos censeamur. Nam qui non de numero
electorum, sed 4olummodo vocatorum fuerit, non
tantum ezcidet a die illa quæ nescit occasum, sed
etiam immittetur in tenebras exteriores, et liyatis
pedibus et manibus, illis quidem, quoniam ad
Deum non cucurrerunt, his autem, quoniant opera
Dei non sunt operata, fletibus et stridoribus den-
tium tradentour. Primo forsitan nonnulli querunt
' anxii quomodo Dominus multos dixit vocatos, et
non omnes homines; nam sinon omnes vocati
sunt, neque juste non vocati ezcident a premissis
bonis, et supplicia quz: minatus est Dominus ex-

GREGORII PALAM.E
» istud enim Α πρὸς τὴν ὁμετέραν ἀγάπην « "On πολλοί elet χλητοὶ,

$16

ὀλίγοι δὲ ἐκχεχτοί * » τοῦτο γὰρ xaX διὰ πάσης τῆς
παραθολῆς ὁ Κύριος δείχνυσιν * ὡς ἂν ἡμεῖς όπου-
δάσωµεν μὴ τῶν χλητῶν ἁπλῶς, ἀλλά τῶν ἐχλεχτῶν
εἶναι : ὁ γὰρ μὴ τῶν ἐχλεχτῶν ὧν, ἀλλὰ τῶν χλητῶν
µόνον, ob µόνον ἑκπίπηιι τοῦ ἀνεαπέρου φωτὺς, ἀλλὰ
xai πρὸς τὸ σχότος ἐξάγεται τὸ ἑξώτερον, xal χεῖρας
ὁμοῦ xal πόδας πεδηθεὶς, τοὺς μὲν ὡς μὴ αρὸς τὸν θεὺν
ὁραμόντας, τὰς δὲ ὡς μὴ τὰ τοῦ Θεοῦ εἰργασμένας,
τῷ χλανθμῷ xal τῷ βρυγμῷ παραδίδοται τῶν ὁδόντων.,
Απορήσει δ' ἄντις πρῶτον, πῶς ὁ Κύριος πολλοὺς εἴ-
pnxt τοὺς χλητοὺς, ἀλλ οὐχὶ πάντας ἀνθρώπους * εἰ
γὰρ μὴ πάντες ἐχλήθησαν, οὐχὶ διχαίως οἱ μὴ χλη-
θέντες ἐχπεσοῦνται τῶν ἐπηγγελμένων ἀγαθῶν, καὶ.
πειραθἠσονται τῶν Ἀπειλημένων βασάνων * ἴσως

perientur ; nam fortasse paruissent, si vocati fuis- B γὰρ ἂν ὑπήχουσαν, εἴκερ ἐχλήθησαν.Αλλὰ τοῦνο μὲν

sent. lloc autem veritate pnitituf in eo quod non
merito reprobarentur nisi vocati fuissent, non vero in
66 quod non omnes sunt vocati ; Dominus enim in
cælum, postquam resurrezisset a mortuis, ascendens,
dixit discipulis suis: « Euntes in omnem mundum,
predicate Evangelium omni creaturas δὲ ; » et: « Do-
cete omnes gentes, baptlzantes eos in nomine Pa-
tris et Filii οἱ Spiritus sancti ; docentes eos ser-
vare omnia quacunque mandavi vobis ?*, » Ve-
rum discipulos mandatum ad opus deduxisse Pau-
lus magnus jure ac merito ostendens: « Nonne
sudierunt ? inquit; nonne in omnem terram exivit
sonus eorum, οἱ in fines terre verba eorum ? » Id
est, apostolorum, adeo ut omnes vocati fuerint, et
juste puniendi sint qui ad fiuem non accedunt.
Quare igitur Dominus non omnes dixit, sed multi
sunt vocati? quoniam de accedentibus nunc sernios
nem babet ; ideo ad extremum post parabolam is-
tud adjecit. Quippe si vocatus vocationi obedive-
rit, et baptizatus a Christo vocetur, sed non digne
ambulaverit sua voeatioue, neque secundum Chri-
stum vivens perfecerit quae in baptismo fecit pro-
missa, est equidem vocatus, non autem electus.

Insuper istud incerti investigant, vel potius ex-
probrant qui terra et lutum sunt, rei coelesti, he-
gierni eterno. Quare, aiunt, vocavit Deus quos sci-
vit nullomodo, at certe non operibus obedituros ?
quare puniendos fecit, illud pravvidens ? Nec illum
audiunt dicentem : « Sicut ezaitantur coli a terra,
sic exaltantur cogitationes mez a cogitationibus
vestris, dicit Dominus **; » sed rationem petunt
et exigunt ab co quem nequeunt comprehendere.
Quantum a formicis discrepamus ! Nonne ab eis-
dem figmentum nostrum, corpas dico, babemus ?
Nonne eisdem vescimur? Nonne in eodem loco
pabitamus * nonne fere eisdem facultatibus utimur ?
Sunt autem ex isiis quibus nobis prastaut formicse?
magis suis commodis consulunt; melius procul
$ua pravident emolumenta, frugibus annuis ar-
dentius student; sed nos illis pracstamus lumine

** Marc. xvt, 15. ** Mattb, xxvii, 19.

ἔχει λόγον, ὡς οὐκ ἂν διχαίως ἀπεδοχιμάσθησαν, st-
περ μὴ ἐχλήθησαν' οὖχ Exelvo δὲ ἀληθὲς, ὅτι μὴ κάν-
τες ἐχλήθησαν. 'U μὲν γὰρ Κύριος εἰς οὐρανὸν μετὰ
τὴν Ex νεχρῶν ἀνάστασιν ἀναφερόμενος, πρὸς τοὺς
οἰχείους εἶπε µαθητάς » « Πορευθέντες εἰς tbv χέ-
6µον ἅπαντα, χηρύξατε- τὸ Εὐαγγέλιον πάσῃ τῇ
χτίσει» xal, « Μαθητεύσατε πάντα τὰ ἔθνη, βακτί»
ζοντες αὐτοὺς, εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Πατρὺς καὶ τοῦ
Υἱοῦ xai τοῦ ἁγίου Πνεύματος, ὃ.δάσχοντας αὐτοὺς
τηρεῖν πάντα, ὅσα ἑνετειλάμην ὑμῖνορ Ὅτι δὲ φοῦτο
χελευσθὲν εἰς ἔργον fiyayoy cl. μαθηταὶ, Παῦλος 6
μέγας Ixavb; παραστῆσαι" « Mi γὰρ οὖκ ἤχουσαν;
φησί ; MivoUvye εἰς πᾶσαν τὴν γῆν ἐξῆλθεν 6 φθό-
qo; αὐτῶν καὶ εἰς τὰ πέρατα τῆς οἰχουμένης τὰ
ῥήματα αὐτῶν, » δηλονότι τῶν ἁποφτόλων, ὥστε
πάντες ἐχλήθησαν, xal δικαίως οἱ μὴ προσελθόντες
τῇ πίστει χολασθῄσονται. Πῶς οὖν 6 Κύριος οὗ πάν-
τες εἶπεν, ἀλλὰ « Πολλοί εἰσι χλητοί ; » "Ot περὶ τῶν
προσελθόντων νῦν ὁ λόχος αὐτῷ * διὸ καὶ ὕστερον
μετὰ «hv παραθολὴν τοῦτο τέθειχεν '.ἂν γὰρ χλτθεὶ;
ὑπαχούσῃ τις τῇ χλήσει, xal βᾳπτιαθεὶς ἀπὸ Xpi-
στοῦ κληβῇ, μὴ ἀξίως δὲ τῆς χλήσεως περιπατήσῃ,
μηδὲ κατὰ Χριστὸν βιοὺς τελέσῃ τὰς ὑποσχέσεις ἃς
ἔδωχε βαπιιζόμενος, χχητὸς μὲν ἔστιν, ἐχλεκτὸς ὃ o5,

Αλλὰ xol τοῦτο ἀποροῦαί τινες, μᾶλλον δὲ xu
ἐγχαλοῦσιν οἱ v3, xaX πηλὺς ὄντες τῷ ὑπερουρανίφ,
οἱ χθιζοὶ «ip προαιωνίψ. Τί γὰρ ἐχάλεσε, φασὶν, ὁ
θεὸς εἰδὼς τοὺς μηδαμῶς, q̃ uh δι ἔργων ὑπαχούθον-
τας: TU δὲ xai ὅλως ἑποίησε τοὺς χολασθησομένους
xal ταῦτα προειδώς ; οὐδ ἐχεῖνο ἀχούοντες, 231

ε Ότι καθόσον ἀπέχει ὁ οὐρανὸς ἀπὺ τῆς γῆς, xatá
τοσοῦτον ἀπέχουσιν αἱ διἀνοιαί µου ἀπὺ τῶν διανοιῶν
ὑμῶνν λέγει Κύριος * » ἀλλὰ λογοθετοῦσι καὶ λογο-
πραγοῦσι τὸν ἀπερινόητον. Πόσον ἡμεῖς διαφέροµε»
μυρμήχων ; Οὐχ ἀπὸ τῶν αὐτῶν ἔχομεν sb καθ
ἡμᾶ.ς φύραµα τοῦτο, τὸ σῶμα λέγω: O0y ἀπὸ τῶν
αὐτῶν τρεφόµεθα ; Oüx àv τοῖς αὐτοῖς διαζῶμεν ; 00
ταῖς αὐταῖς σχεδὸν χρώμεθα ὀννάμεσιν; Ἔστι δὲ
χαθ᾽ ἃς αὐτῶν xoi ὑπερέχουσιν ἡμῶν οἱ μύρμηκες ;
Προμηθέστεροι γάρ εἰσι τῶν συµφερόντων, xal γνω-
στικώτεροι πὀῤῥωθεν τῶν αὐτοῖς ἐπιτηδείων, καὶ

9! fsa. v, 5, 9.

aT

HOMILIA XLI.

518

σπουδαιότεροι pb; τὴν bxécttov συγχοµιδήν * ἀλλ’ A mentis nostr ; αἱ qua est. ista pr:estaniia, si con-

ézípéyopsv xoi ἡμεῖς αὐτῶν τῷ )ογικῷ τῖς χαθ'
ἡμᾶς φυχῆς ' ἀλλὰ τίς αὕτη f ὑπεροχὴ πρὸς τὴν
πρὸς ἡμᾶς τοῦ θεοῦ ὑπεροχήν ; El γοῦν καὶ πάντες
el χατὰ τὴν οἰχυυμένην συναχθέντες µύρμηχες,
ἡμῶν τῶν χατὰ πᾶντα τούτων ὑπερεχόντων, οὑκ ἂν
ἓν τι xai τὸ σµιχρότατον ἔργον f) νόηµα γνῶναί
τοτε δύναιντο, πῶς ἡμεῖς τοῦ ἀπειράχις ἀἁπείρως
ὑπερέχοντος ἡμῶν θεοῦ κχατανοῆσαι δυνηθῶμεν τὰ
Έργα καὶ τὸν νοῦν, xal τῆς ἀχολονδίας ἀκριόῶς χατα-
στοχάσασθαι τῶν Ὑεγονότων ἄνευ πίστεως ; Ὥσπερ
γὰρ ὁ μέγας ky οὐὗρανῷ φωστὴρ οὐκ ἂν ἐδύνατο ποιεῖν
ἡμέραν, εἰ μὴ τὴν ἡμετέραν ὄψιν ὑπερέδαινεν f xas'
αὐτὸν λαμπρότης, οὕτω: οὐδ' ἂν ὁ τῆς ἡμῶν φύσεως
Εημυυργὸς θεὺς σωτηρίας ἣν ἡ μῖν κοιητιχὸς, εἰ χα-

feratur cum illa Dei ad nos excellentia ? Si omnes
universe terra formieg simul congregat», nobis
omnibus illis praestantibus, nec vel minimum opus
sut cogitationem noscere nequeant, quomodo nos,
Deo nobis in. infinitum excellente concipere pote-
rimus ejus opera atque scientiam, et penitus prz-
videre factorum consequentias, nisi fidem habea-
mus ? Quemadmodum magnum in ccelo sidus diem
facere non posset, nisi. visum nostrum jubar iilius
transcenderet, ita Deus neque creator csset nostrae
natur», neque salutis auctor, si a nobis posset
comprehendi, nec sapientiam atque bonitatem ha-
beret cogitationem nostram transcendentem. Rur-
sum qui Deo objiciunt quare fecit operibus non

«αληκτὺς ἡμῖν ὑπῆρχε, xal μὴ σοφίαν εἶχε καὶ &ya- B. obediiuros, quomodo non cogitant illum causam

ῥότητα τὴν ἡμῶν διάνοιαν ὑπερβαίνουσαν. Ὅμως οἱ
ἐγχαλοῦντες τῷ θεῷ πῶς ἐχάλεσε τοὺς μὴ 5i ἔργων
ὑπαχλύειν µέλλοντας, πῶς οὐχ αὐτὸν αἴτιον ἑνόμι-
cay τῆς ἁπωλείας τούτων, εἴπερ μὴ αὐτοὺς ἐχάλεσε ;
διὰ τοῦτο οὖν ἐχάλεσεν, ἵνα μηδεὶς ἔχῃ λέγειν, al-
φιον αὐτὸν εἶναι τῆς αὐτῶν χολάσεως. Διὰ εἰ δὲ
ὅλως ἑποίησε τοὺς χολασθησοµένους: Οὐχ ἵνα χο-
Moy, ἀλλ᾽ ἵνα σώσῃ, χαὶ δήλον Ex τῆς κλήσεως ' cl
| qàp Ίθελε χολάσαι τινὰ, οὐκ ἂν ἐχάλει πάντας αρὸς
σωτηρίαν, Ei & ἐχεῖνος δί οἰχιίαν ἁγαθότητα καὶ
προήγαγε xai ἐχάλεσεν εἰς σωτηρίαν , ἐγὼ δὲ χαχῶς
ἑφάνην, ἔδει τὴν ἐμὴν xaxiav, καὶ ταῦῖα µήπω πα-
ροῦσαν, νιχῆδαί τε καὶ ἐμποδίσαι τὴν ἀεὶ οὖσαν àya-
θότητα: Καὶ πῶς ἂν Ego λόγον; 'O δὲ μὲ τοῦτο
λέγων, ἀλλὰ «bv δημιουργὸν χαταιτιώµενος, τοῦτό
φησιν ἄντιχρυς, ὅτι οὖκ ἔδει γενέσθαι φύσιν λογιχήν *
εἰς γὰρ χρεία τοῦ λογικοῦ, εἰ μὴ προαιρετιὸν xal
αὐτεξούσιον εἴη; Αὐτεξουσίως δὲ πῶς ἄντις εἴη, καὶ

fore eorum damni, nisi eos. vocaverit? Ideo igitur
eos vocavit, ne ullus dicere possit Deum causam

. esne sus perniciei. Sed quare fecit puniendos ? ne-

quaquam ut puniat, sed ut salvet, quod patet ex
vocatione. Nam si voluisset quempiam suppliciis
afficere, non omnes ad salutem vocasset ; sed εἰ ille
me ad salutem benigne eduzit et vocavit, ego au-
tem male ambulavi, nunquid oportebat meam ma-
litiam, etsi nondum preesentem, vincere et impedire
eternam ejus benignitatem ? Quomodo istud ratio-
nem babet ?.]lle autem qui ista non loquitur, sed
creatorem objurgat, prorsus asserit Don oportere
fleri naturam ratione prieditam. Nam quid prodest
ratio, s] libertas atque facultas non. comltentur?
Sed quomodo quis erit liber, nisi optionem ha-
heat, et possit, si voluerit, etiam malus esse? Si
vero malus esse nequeat, neque honus esse po-
terit,

πριαίρεσιν ἔχοι, μὴ δυνάµενος, εἰ βούλεται, xol χαχὸς εἶναι ; El δὲ μὴ xaxb;, οὐδὲ ἀγαθὸς δύναται γε”

νέσθαι δήπο.

“0 λέγων εοίνυν μὴ δεῖν γενέσθαι παρὰ θεοῦ τοὺς
κολασθησοµένους οὐδὲ τοὺς σωξομένους δεῖν φησι
γενέσθαι. οὔτε τινὰ ὅλως λογιχκὴν καὶ αὐτεξούσιον
φύσιν’ εἰ δὲ xal διὰ τὴν λογιχὴν φύσιν τἆλλα γέγονε
φάντα, τοῦτό φησιν ὡς οὐκ ἔδει δημιουργὸν εἶναι
«ὃν θεὸν, ὁρᾶτε τὴν ἁτοπίαν 0an; Αλλ' ἐπειδὴ λο-
χικοῦ καὶ αὐτεξουσίου γένους δηµιουργηθέντος ὑπὸ
φοῦ θεοῦ, .τῃ τοῦ αὐτεξουσίου ῥοπῇ xai διαφόρῳ

lgitur qui dieit ereandos non fuisse a Deo eos
qui erant puniendi, nec condendos fuisse etiam di-
cit eos qui erant salvandi, nec ullam omnino ratio-
nabilem et liberam producendam fuisse nsturam.
Sed ai cetera propter naturam rationabilem facta
sunt, dicit non oportuisse Deum esse creatorem :
videtisne quanta sit insania * Cum autem, manu
Dei condito rationabili et libero genere, ex varia

χρήσει οἱ μὲν ἔμελλον ἔσεσθαι κακο], ot δὲ ἀγαθοὶ, p libertatis inclinatione usuque diverso, alii debeant

€f τῷ ὄντως ἀγαθῷ θεῷ προσῆχον, διὰ τοὺς ἑσομέ-
νους χαχοὺς, μὴ προαγαχεῖν εἰς γένεδιν τοὺς ἀγα-

$$ Καὶ sl ἄν τ'ς ἑννοήσειεν ἀδικώτερον ; El γὰρ
xai póvoc el; ἔμελλεν ἔσεσθαι ὁ ἀγαθὸς, οὐδ' οὕτω
«ὓς δημιουργίας ἀφεῖσθαι δίχαιον χρεῖσσον γὰρ
εἷς ποιῶν τὸ θέληµα τοῦ Κυρίου fj μύριοι παρἀνο-
μοι. ΤΙ δὲ καὶ τοῖς «bv χρυσὺν ix τῆς χρυσίτιδο,
ἐχλεγομένοις ἐροῦμεν, μὴ καὶ τὸν ἄχρηστον χοῦν
τὴν ἀρχὴν μετὰ τῶν φηγµάτων συμφορεῖν; Αλλ
ἐωυύσομεν, ὡς οὖκ ἂν γένοιο 1j 334 Urt:
ο οἱ ἐκλεχτοὶ ἂν ἦσαν, εἰ μὴ καὶ οἱ μὴ οὗτοι
ἐχλήθησαν » πῶς ὃ ἂν ἐχλήθησαν sl μὴ ἐγένον-
v»; Ἀέάλλον δὲ ἐγγντέρω τὸν λόγον ἀγάγωμεν,
ve αὐτοὺς ἐρωτήσωμεν, €. ἑγχσλοῦντας τῷ

esse mali, alil autem boni, nunquid Deum vere bo-
num decebat propter malos futuros, non in lucem
edere bonos ? Quid tali cogitatione indignius ? Nam
etai unus tantum deberet esse bonus, non proinde
justum esset omitti creationem; melior est enim
unus faciens voluntatem Doinini quam sexcenti
peceatores. Nunquid eis qui aurum ex aurarie eli-
gunt dicemus lutum inutile cum bracteolis non as-
portari ? Sed audiremus electionem secus esse im-
possibileu ; nec essent electi, nisi alii vocarentur;
sed quomodo vocarentur nisi facti fuerint ? Sed
propius adhuc sermonem institeamus, et ipsos
iuterrogemus objectantes οἱ qui vult. salvos fleri,
de bis qui propriam salutem non volunt, Nobis

519

GREGORII PALAMJE

538

anortalibus cibi necessitas incumbit. Porro cibi par- A πάντας θέλοντι σωθῆναι ὑπὶρ τῶν ph θελόντιον

&cm natura in propriam refectionem eligit, et sibi-
melipsi assumit, partem vero factam fetidam, ut

inutilem emitiit per membra secretioni idonea: -

ounquid preinde, quia debet in stercus mutari,
escam omnino propelletis, vel quia debet eligi na-
tura nostra in refectiunem, per coctionem assimi-
lari οἱ in ejus substantiam cenverti, proin omnem
escam assumere? Nequaquam opus est ratioci-
nandi; nam opere respondemus singulis diebus
mandéucantes, et vescentes cibo qui simul natura
nostre convenitet ab ea repellitur. Cujus gratia
hoc facimus ? Propter innatum nobis amorem vi-
tm. Ita ergo Deus propter innatam benignitatem
et clementiam, licet nonnulli sponte mali essent fu-

τὴν οἰχείαν σωτηρίἰαν. Βροτοῖς ἡμῖν οὖσι ερέφεσθαι
ἀνάγκη * ἐπεὶ οὖν τῆς εροφῆς τὸ μὲν ἡ xa0' ἡμᾶς
φύσις εἰς οἰχείαν σύστασιν ἐχλέγεται, xal πρὸς
ἑαυτὴν ἀναλαμθάνει, τὸ δὲ δυσῶδες ἀπεργαζομένη,
ὡς ἀχρεῖον ἔξω βάλλει διὰ τῶν ἀποχριτ:χῶν µορίων,
ὑμεῖς, διὰ τὸ μέλλον εἰς χόπρον ἀποτελευτήσειν., τὴν

τροφὴν ἁπώσεσθά παντάπασιν, ἢ διὰ τὸ ἐχλεγόμε-

νον, xal πρὸς σύστασιν τῆς χαθ) ἡμᾶς φύσεως; διὰ
πέφεως ἐξομοιούμενόν τε xal προσθιχειούµενον, τὸ
πᾶν τῆς τροφῆς προποίσεσθε; Πάντως οὗ λόγου
χρεία * χαὶ γὰρ ἔργῳ τὴν.ἀπόχρισιν ποιούµεθα xat
ἡμέραν τρεφόµενοι, χαὶ διὰ τὴν χατάλληλον ἡμῖν
τροφὴν, καὶ thv ἀχατάλληλον τῇ φύσει προσφερό-
µενοι. Τίνος χάριν τοῦτο πράττοντες; Διὰ «hv. ἵμ.

turi, nihilominus in.lucem bonos edidit, sed prop- p φυτον ἡμῖν φιλοζωίαν. Οὕτως οὖν χα) 6 θεὸς διὰ

ter bonos eos etiam qui mali erant futuri, creavit,
Nonne videtis quoniam medicorum pueri uon si-
nunt fame torqueri eos qui propter debilitatem sto-
machi cibum retinere nequeunt, sed illum evo-
munt? Quare ergo illos nutrire student? quonjam
. aliquid etsi leve natura a cibo accipit, etsi majot
pars escarum vomitibus reddatur inutilis ; qua-
propter humana merito dicitur medicina.

τὴν ἔμφυτον χρηστότητα καὶ τὸ φιλάγαθον, οὐ διὰ
τοὺς ἑἐσομένους οἴχοθεν χαχοὺς ἀφῖῆχε προαγαγεῖν
εἷς Υένεσιν τοὺς ἀγαθοὺς, ἀλλὰ διὰ. τοὺς «ἀγαθοὺς,
(χαὶ τοὺς ἑἐσομένους xaxoüc ἐδημιούργησε». Οὐχ
ὁρᾶτε τοὺς τῶν ἰατρῶν. malbag ὅτι οὐχ ἑνδιδόασιν
ἁἀσιτεῖν τοῖς διὰ τὴν τοῦ στομάχου &tovlav o^ παρα-
κατέχουσιν, ἀλλ᾽ ἐμοῦσι τηντραφήν; Τίνος οὖν ἕνεχα
τρέφεσθαιαὐτοῖς προτρέπουσιν; "Ost λαμβάνει τι x&v

εἰ βραχὺ παρὰ τῆς τροφῆς ἡ φύσις, εἰ xal τὸ π)εῖστον τῶν βΓωμάτων ὀχρείοῦται διὰ τῶν ἑἐμετῶν *

διὰ τοῦτο φιλάνθρωπος διχαίως fj ἰατριχὴ καλείται.

Uude benignitas et clementia Dei ex hoc magis
ostenditur, quoniam, quanquam pre multitudine
animarum non sgalyandarum pauci sint qui saluti
su» inserviunt, ipse totum genua condidit, pau-
cisque futuris electis, propter nimiam cliaritatem
omoes tàinen. vocavit. « Simile factum est, inquit,
regnum colorum homini regi qui fecit nuptias filio
suo: et misit servos suos vocare invitatos ad nup-
tias, et nolebant venire. » Hic nuptias vocat. unio-
nem Filii Dei cum humana natura, et. per istam
cum Ecclesia noatra. Nam Paulus dicens matrimo-
nii mysterium esse magnum, addidit: « Ego au-
tem dico in Christo et in Ecclesia. » Alibi etiam
nobis dicit: « Despondi vos uni viro virginem
castam exhibere Christo ?*. » Sed quare non
dixit unum connubium, at connubia regem coelorum
Ῥαΐτοσι alüssimum Filio suo fecisse ? Quoniam
Sauctarum animarum sponsus Christus, singulis
istis animis mystice conjunctus, dot Patri nup-

"(stt xal τὸ τοῦ Θεοῦ φιλἀγαθὀν τε xol Φφιλάν-
θρωπον ix τούτου μᾶλλον δείχνυται, ὅτι πρὸς τὸ
πλῆθος τῶν μὴ σωξζομένων, ὀλίγων ὄντων τῶν c£;
οἰχείας εωτηρίας ἀντιποιουμέγων, αὐτὸς τὸ πᾶν
γένος ἐδημιούργησε, χαὶ ὀλίγων ὄντων τῶν ἐχλε-
χτῶν ἔσεσθαι µελλόντῳν, αὐτὸς διὰ τὸ ὑπερδάλ-
λον τῆς αὐτοῦ φιλανθρωπίας .ἅπαντας ἐχάλεσεν.
ε Ὡμοιώθη γὰρ, φησὶν, tj βασιλεία τῶν οὐρανῶν
ἀνθρώπῳ βασιλεῖ ὅστις ἑποίησε γάμους τῷ vlip αὔὖ-
τοῦ, xal ἀπέστειλε τοὺς δούλους αὐτοῦ, χαλέσαι
τοὺς χεκληµένους εἰς τοὺς γάμους, χαὶ οὐχ Άθελον
ἑλθεῖν.. » Γάμον ἐνταῦθα. τὴν τοῦ Υἱου τοῦ θεοῦ
πρὸς τὴν ἀνθρωπίνην φύσι», xal τὴν δι αὐτῆς πρὸς
τὴν καθ) ἡμᾶς Ἐκχλησίαν 'λέχει συνάφειαν «οὕτω
γὰρ καὶ ὁ Παῦλος εἰπὼν, ὅτι τὸ µυστήριον τοῦ yá-
µου μέγα ἐστὶν, ἐπήγαγεν ' ε Ἐγὼ δὲ λέγω εἰς
Χριστὸν, χαὶ εἰς thv Ἐχχλησίαν. » ΑἈλλαχοῦ δὶ πά-
ιν πρὸς ἡμᾶς φησιν’ « Ἡρμοσάμην ὑμᾶς b àv-
δρὶ, παρθένον ὁἁγνην παραστῆσαι τῷ Χριστῷ. »

tiale gaudium de isto celebrare. Ipse enim est p Tivi δὲ Evzxev οὐχ ἕνα vápov, ἀλλὰ, γάμους ral

qui dicit : « Gaudium erit in caelo super uno pec-
catore paenitentiam agente 9.» Nam Spiritus iterum
per conversionem conjungentis et desponsantis
Christo animas in poenitentia viventes fructus est
gaudium secundum Apostolum, quo replentur om-
nes Dei amici sive in coelo sive in terris ; ideo gau-
dium erit in celo super uno peccatore pa:nitentiam
agente. Hujus gratia ineffabilis conjunctionis ejus
qui .nobi, posnitentiam dedit Filii Dei, jam cum
humans natura perfecte, necnon iugeutis gaudii a
Deo Patre illius capsa celebrati . mystice in coelis,

" J| Cor. xi 2. * Luc. xv, 7.

τὸν βασιλέα τῶν οὑὐρανῶν τὸν ἀνωτάτω. Πατέρα
ποιῖσαι τῷ Υἱῷ αὐτοῦ; Ἐπειδήπερ ὁ τῶν καθαρῶν
ψΨυχῶν νυµφίος Χριστὸς ἑκάστῃ Ψψυχῃ τοιαύτῃ µυ-
στιχῶς συναπτόµενος, γαμήλιον τῷ Πατρὶ δίδωσιν
ἄχειν «ἐπὶ τούτῳ χαρᾶάν ' αὐτὸς yáp ἐστιν ὁ λέγων»,
ὅτι” « Χαρὰ γίνεται ἐν οὐὑρανῷ ἐπὶ 6) ἁμαρτωλῷ
μετανοοῦντι * » τοῦ γὰρ δι ἐπιστροφῆς αὖθις συν-
ιστῶντος καὶ συνάπτοντος Χριστῷ τοὺς ἐν µετας
vola ζῶντας Πνεύματος ἁγίου χαρπός ἐστιν ἡ χαρὰ
κατὰ τὸν ᾽Απόστολον, αυμπεἐριβάλλουσα τοὺς àv οὐ-

| pavip xaX ἐπὶ γῆς ἑνθέους * διὰ. τοῦτο χαρὰ γίνεται

HOMILIA XLI.

Opavp ἐπὶ ἓνὶ ἁμαρτωλῷ μετανοοῦντι. Τῆς Α missi sunt servi, Joannes Domini Præcursor, Zacha-

Mjtou συναφείᾳας τοῦ χαρισαµένου τὴν µετά-
μῖν Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ, πρὸς τὴν ἀνθρωπίνην
µελουµένης Ίδη, xaX τῆς ἐπὶ ταύτῃ παρὰ τοῦ
n Πατρὸς συγχροτουµένης 3939 μυστιχῆς
kv οὐρανοῖς, ἁπεστάλησαν οἱ δοῦλοι, Ἰωάννης
ἱνρίου πρόδροµος, Ζαχαρίας ὃν ἀπέχτειναν
«lot μεταξὺ του ναοῦ xal τοῦ θυσιαστηρίου,
) 6 θεοδόχος, χαὶ ἁπλῶς πάντες οἱ πρὸ τοῦ
ου πάθους καὶ τῆς ἀναστάσεως χαταγγείλαν-
μελεσμένην Ίδη τὴν τοῦ Κυρίου διὰ σαρχὸς
ἐπὶ τὴν Tv. ᾽Απεστάλησαν οὖν οὗτοι χαλέ-
Uc κεχλημένους, δηλονότι τοὺς Ἰουδαίους *
&g εἰσιν ol χεχληµένοι, ὣς καὶ πρότερον διὰ
οφητῶν χληθέντες, ἁλλ᾽ οὐχ Ἰθέλησαν ἑλ-

rias quem occiderunt Judei inter templum et altare,
Simeon qui Deum in ulnas accepit, et omnes prorsus
alii qui, ante salutiferam passionem et resurrectio-
nem, annuntiaveruot jam factum Domini per carnem
adventum in terram. Hi ergo missi sunt ut vocarent
Invitatos, scilicet Judaros ; isti enim sunt invitati, ut-
pote prius per prophetas vocati, sed noluerunt venie
re, id est credere et participes fleri ineffabilis societa -
tis et gratise, etsi multoties et primo et nunc vocati.
Iterum ergo dixit, o inenarrabilis longanimitas !
misit alios servos dicens : « Ecce prandium meum
paravi, tauri mei et altilia occisa sunt, et omnia
parata; venite ad nuptias. » Iliv' auditis, alii qui-
dem neglexerunt, et abierunt iu agros et ad nego-

ρυτέστι πιατεῦσαι xal συμμετασχεῖν τῆς ἀῤ - B uationem; in quo ab istis differunt qui fruges, vi-

ινωνίας xal χάριτος, Χαίτοι πολλάχις xal
ον χαὶ νῦν χληθέντες. Πάλιν oóv Φησιν, à
άτου µαχροθυµίας { ἀπέετειλεν ἄλλους Oo).
λέγων " « "dob. τὸ ἄριστόν µου ἠτοίμα-
l ταῦροί µου xal τὰ αιτιστὰ τεθυµένα xal
Έτοιμα, δεῦτε εἰς ἐτοὺς Υάμους.» Οἱ δὲ
ντες, οἱ μὲν ἁμελήσαντες, ἀπῆλθον εἰς
χαὶ ἐμπορίας πόσον τούτων ἀπέχουσιν

neas et alias negotiorum inæqualitates causati,
Bacros conventus derelinquunt, nec doctrinam psal-
modiamque sanctam audire desiderant ? Alii vero
tenuerunt servos, et contumeliis affectos occide-
runt. À quibus non valde distant qui etiamnunc 006”
dientiam negaptes praefectis Ecclesiz, illos ut iuimici
verbis impetunt. Nos autem istis etiam ex bac pa»
rabola salutarem gratis exprimamus suavitatem.

η xal ἀμπελῶνας xal πραγματικὰς ἀνωμαλίας προφασιζόµενοι, xai τῶν ἱερῶν συνάξεων àzo-

wot, χαὶ «fc ἱερᾶς ΨΦαλμῳδίας καὶ διδασχαλίας ἀχούειν μὴ προθυμούμενοι;

Οἱ δὲ, φησὶ, καὶ

ύλους χρα:ῄσαντες Όδρισαν καὶ ἀπέχτειναν. Οὗ πάνυ πόῤῥω τούτων εἰσὶν ol χαὶ vov. ἀπειθοῦντες
οστάταις τῆς Ἐκκλησίας, xai κατ αὐτῶν ἔστιν ὅτε τὰ τῶν πολεμίων κπαραφθεγγόµενοι * ἀλλ,
ωρεὰν xai τούτοις Ex τῆς παραθδολῆς ταύτης ἐχθλίψωμεν τὺ σωτήριον γλεῦκος.

ob, qno, τὸ ἄριστόν µου ἠτοίμασται οἱ C

199 xal τὰ σιτιστὰ τεθυµένα, καὶ πάντα
» Ὄντως κατὰ τὴν ἐνανθρώπησιν τοῦ Κυ-
ἱλέσθη τῶν παρὰ θεοῦ Ὑεγονότων τὸ ἄρι-
κάντα γὰρ τὰ πρὸ ταύτης οἰκονομικῶς ὑπὲρ
αρὰ θεοῦ γενόµενα χαλά τε ἦν καὶ ἀγαθὰ,
ὗτο τὸ τέλος τείνοντα τὸ δὲ πάντων ἄρι-
ἄλλον δὲ τὸ µόνον ὄνηως xal ἀσύγχριτον
» fj ἑνανθρώπησίς ἐστι τοῦ Κυρίου ἡμῶν "In-
ιστοῦ, καὶ ταύτης μάλιστα τὸ τέλος, τὰ σω»
τάθη χαὶ f ἀνάστασις * φαΐνεται γὰρ fj χλη-
η μετὰ τὴν kx νεχρῶν ἀνάστασιν τοῦ Κυρίου
αένη * τότε Υὰρ καὶ πάντα Υέγονεν ἔτοιμα
; τὴν σωτηρίαν τὴν ἡμειέραν, ἡ τοῦ Υἱοῦ
ῦ διὰ σαρχὸς ἑντελῆς οἰχονομία, ἡ κατ
θεόλεχτος διδασκαλία, τὰ τῆς θεανδριχῆς
ας ἀποτελέσματα, ἡ µετάδοσις τοῦ θεανθρώ-
µατος, τὸ µέγα καὶ θεῖον xal σωτήριον θῦμα,
κρῶν τριῆµερος ἔγερσις, ἡ καταρχὴ τῆς
'ζωῆς xai τῆς ἐνθέου xat' αὐτὴν εὐφροσύ-
καῦροί µου, qnot, xal τὰ σιτιοτὰ τεθυµένα’
e xai τὰ παλαιὰ τοῖς νέοις Ίνωται * τὰ μὲν
τῶν σιτιστῶν θυσίας δηλούμενα * ἄρτος váp
νῦν ὑπὲρ ἡμῶν ἐν τῇ Ἐχχλησίᾳ θυόµενος '
αλαιὰ διὰ τῶν ταύρων σηµαινόµενα, xat διὰ
νῆς θνσίας μετενηνεγμένα αρὸς τὸ θειότε-
κεστάλησαν οὖν ἄλλοι δοῦλοι, ol τοῦ Κυρίου
οι, χηρῦξαι ταῦτα xal τοῖς ἹἸονδαίοις, ἔτι
υμοῦντος ἐπ αὑτοῖς τοῦ Δεσπότου. ἀλλ
πες ἐχεῖνοι, οἱ μὲν οὐδὲ προσέσχον, ἀγροῖς
ρρίαις, vfj καὶ τοῖς Υηῖνοις δλοσχερῶς προσ-
PaTROL. GR. CLI

« Ecce, inquit, prandium meum paravi, tauri mei
et volatilia occisa sunt, οἱ omnia parata. » Vere
per incarnationem Domini appositum est. optimum
ex operibus Dei; nam omnía ante eam sapienter a
Deo propter nos facta pulchra erant et bona, et ad
hunc Qnem spectantia;sed optimum ex omnibus,
imo solum vere et sine ulla comparatione optimum
est incarnatio Domini nostri Jesu Christi, et przecipuo
hujus finis :salutaris passioet resurrectio. Tunc
enim omnia parata sunt ad salutem nostram :
Filii Dei per carnem perfecta dispensatio, divina
per eam doctrins, humans simulque divinz vir-
tutis opera, divini simulque bumani corporis com-
municatio, magnum et divinum et salutare sa-
crificium, post tres dies a mortuis resurrectio,

D primitie perennis vite divinzque in ea Latii.

Tauri mei, ait, et volatilia occisa sunt ; tunc enim
vetera novis adunala suni ; bec quidem per ocel-
sionem volatilium manifestata, nam panis est qui
nunc propter nos in Eeclesia sacrificatur ; Hla vero
vetera per tauros declarata, et per novam victimam
in sacrificium Deo dignius translata. Missi sunt
ergo alii servi, Domini apostoli, quæ ista Judiris
predicarent, Domino adbuc de eis habente pati-
entiain. At isti, bisauditis, alii quidem non atten-
derunt, agris et negotiationibus, terre et terrenis
toti incumbentes ; alii autem præcones tenuerunt,
et alios quidem contumeliis affecarunt, alios vero
japidaverunt, omnes autem, quantum potuit eorum
maliguitas, et conviciis lacessiverunt et occiderup:.
« Iratus igitur, alt, rex , missis exercillbus suis.
11

*33

GREGORII PALAM.E

οἱ

perdidit homicidas illos, οἱ civitatem nlorum suc- A vou£vov* ol δὲ καὶ τοὺς χέρυχας χρατέσαν-ες,

ceudit, » Nam postquam, etiam post. illorum passio-
nem adhuc perduraus misisset qui ad poenitentiam
vocarent indulgentiam promillerent, ingentium bo-
norum largitionem nuutiarent, horum arrhas et
pignora donareit, veritati fidele testimonium red-
derent, illi autem non. tantum nequaquam poeni-
tentiam egissent. aut paruissent, sed insuper con-
tumeliis affectos morti. tradidissent evangelistas ,
jure deinceps mittit qui illos perdant et. civitatem
eorum succendant. Quisautem nescit hæe manifeste
jn Hierosolyma fuisse impleta quam hic merito vo-
cat civitatem interfectorum ?

τοὺς μὲν 06picav, τοὺς δὲ ἑλιθοδόλησαν, πάντας δὲ,
ὅσον τὸ εἰς τὴν αὐτῶν ἦχον πρόθεσιν, xai ὕδρισαν
καὶ ἀπέχτειναν. ε Ὀργισθεὶς οὖν ὁ βασιλεὺς, «φη-
σὶν, πέμφας ἀπώλεσε τοὺς φονεῖς ἑχείνους, xal τὶν
πόλιν αὐτῶν ἑνέπρησεν' » ἐπεὶ γὰρ xal μετὰ τὸ
παρ’ αὑτῶν ἐξειργασμένον πάθος ἔτι μαχροθνυμῶ»,.

᾿ἀπέατειλε τους πρὸς µετάνοιαν ἐχχαλουμένους,

ἀἁμνηστίαν ἐπαγγελλομένους, χαὶ μεγάλων εὔαγγε-
λιζοµένους ἀγαθῶν ἐπίδοσιν, ἑγγύας τε τούτω» xal
ἀῤῥαθῶνας διδόντας, χαὶ πίστεις ἀαφαλεῖς, οἱ δὶ pb.
μόνον οὗ µετενότσαν οὐδὲ προσέσχον, ἀλλά xa! 334,
ὕδριν ἀνταπέδωχαν, καὶ φόνοις ἡμεί[φσντοτοὺς εὖαγ»

γελιστάς πέµπει διγαίως ὄπειτα τοὺς ἀπολέσοντας αὐτοὺς, xal τὴν πόλιν αὐτῶν ἑμπρήσοντας.. Τίς δὲ.
οὐχ οἵδε ταῦτα τετελεσμένα φανερῶς ἐπὶ τῆς Ἱερουσαλὴμ, ἣν xal πόλιν φονέων νῦν εἰχότως ἐχάλε-

σεν;

Verum cum illi mulioties antea et nunc. vocati, Β "Ema δὲ οἱ χεχλημένοι πολλάχις πρότερον καὶ νῦν,

non tautummodo semetipsos vocatione indignos ex-
hibuissent, sed etiam dignos ira Dei ct pernicie,ju-
beute rege, in vias exeuntes iidem servi, scilicet
Domini apostoli, congregaverunt, inquit, quotquot
inveneruut bonos et malos, et impleta est domus
accuzbentibus ; bi autem sunt vocati ex gentibus.
jerusalem enim tum erat. s0!a Dei civitas, solaque
ejus domus Israelitarum populus ; qui autem extra
istum erant, quales tunc gentes, veluti per vias ct
quidem multas atque diversas errabant ; nam varia
et diversa erant earum dogmata. Malos autem et

bonos dixit eos qui per vias inventi congregati sunt '

propter diversam eorum voluntatem, vi cujus alii
quidem electi sunt, fidci mores et vitam conjun-
gentes consentaneam, alij veró e numero electorum
reject sunt. vitam viventes turpem et perversam,
necnon a file dissentientem ; quod ostendit adden-
do:«lutravit rex. ut. videret. discumbentes, ». id
est eos quiex vocatis accesserunt. Porro ejus in-
gressus ad. videndos et judicandos rccumbentes
nihil aliud est quam wanifestatio futuri judicii in
tempore faeienda. «Intravit igitur rex, inquit, et vi-
dit hominem non vestitum veste nuptiali. » Vestis
spiritualium nuptiarum est virtus, quam qui hic
non induerit, non tantum indignus coenaculi illius
aspectu invenietur, sed etiam vincula et inenarra-
' bilia experietur supplicia. Si vero cujuslibet ani-
inæ vestis est corpus ad quod unitur, qui illud non

custodiverit vel non emuüdaverit per temperantiam, p

puritatem et castimoniam, illud habebit indignum
jncorruptibili ccenaculo, et dignum quod ab eo eji-
ciatur. [sto igitur, ait, convicto et pudore suffuso
qui non induerat vestem vocatione dignam, rex di-
xit ministris : « Ligatis manibus et pedibus ejus,
tollite euim, » id est, illum circumdantes penis
quas effugere non poterit, amovete ab habitaculo
et societate letantium. ε Et mittite eum in tenebras
exteriores ;ibierit fletus et stridor dentium. »
Nam juste manibus et pedibus alligatur qui in his
terris peccatoruin. suorum vinculis constringitur,
οἱ mittitur in tenebras exteriores, longius a Deo
factus, quia hic non fecit opera lucis. lbi, inquit,
erit fl:tus. et stridor dentiu ; nam non teuebie

ἐχεῖνοι uh µόνον ἀναξίους ἑαυτοὺς τῆς χλίσεως
ἔδειξαν, ἀλλὰ χα) ἀξίους ὀργῆς θείας xa πανωλε»
θρίας ' χατὰ χέλευαιν τοῦ βασιλέως πρὺς τὰς ὁδοὺς
ἀπελθόντες οἱ αὐτοὶ δοῦλοι, τουτέστιν οἱ τοῦ Ku-
plou ἁπόστολοι, συνέγαγον, φησὶν, ὅσους εὗρον πο:
νηρούς τε χαὶ ἀγαθοὺς, καὶ ἐπλήσθη ὁ οἶκος ἀναχει»
µένων * οὗτοι δέ εἶσιν οἱ ἐξ ἐθνῶν χλητοί * µία γὰρ
πόλις ὑπῆρχε τηνικαῦτα τοῦ θεοῦ ἡ Ἱερουσαλδμ.
xai εἷς αὑτοῦ οἶχος ὁ τοῦ Ἰσραήλ ' οἱ δὲ ἕξω
τούτου, οἵτινές ποτε τὰ ἔθνη ἦσαν, al; τὰς
ὁδοὺς ἦσαγ οἷον ἑβῤῥιμμένοι πολλὰς xa δ:αφό-
pou; οὖσας : τοιαῦτα Ὑὰρ αὑτῶν ὑπῖρχε κ.ὶ τὰ
δόγµατα. Πονπροὺς δὲ φησι xal ἀγαθοὺς τοὺς ἓν
ταῖς ὁδοῖς εὑρημένους καὶ συνειλεγµένους διὰ τὸ sf;
ἐν αὐτοῖς προαιρέσεως δ.ἀφορον, ἀφ᾽ fj; οἱ μὲν ἐκ-
λεχτοὶ γίνονται, τῇ πίστει τρόπον ἐπιδειχνύμενοι
xaX βίον συνάδοντα, οἱ δὲ τῶν ἐχλεχτῶν ἑξωθοῦνται,
βίον βεδιωχότες αἰσχρόν τε xal πηνηρὸν, xol πρὸς
τὴν πίστιν ἁπάδοντα *. δείχνυσι δὲ τοῦτο διὰ τῶν
ἑξής * «Εἰσελθὼν γὰρ, φησὶν, ὁ βασιλεὺς θεάσα- .
αἲὖαι τοὺς ἀναχειμένους, » τουτέστι τοὺς ἀπὸ ti»
χεχλημένων προσελθόντας. Εἰσέλευσις δὲ ἐστιν αὖ-
τοῦ πρὶς «b θεάσασθαι xal ἀναχρῖναι τοὺς ἄνακει-
µένους ἡ χατὰ τὸν χαιρὸν τῆς µελλούσης χρἰσέως
ἔχφανσις. « Εἰσελθὼν οὖν ὁ βασιλεὺς, φησὶν, εἶδον
ἐχεῖ ἄνθρωπον οὐκ ἑνδεδυμένον ἔνδυμα γάμου. »
Ἔνδυμα τοῦ πνευματικοῦ γάµου ἐστὶν ἡ ἀρετὴ, fv
ὁ μὴ ἑνδυσάμενος ἐντεῦθεν οὐ µόνον ἀνάξιος τῆς
θείας ἐχείνης εὑρεθήσεται παστάδος, ἀλλὰ xai δε-
σμῶν xat µαστίγων ἀῤῥήτων πειραθἠσεται. El δ
καὶ ψυχής ἑχάστης ἔνδυμα τὸ σύζυγον ὑπάρχει
σῶμα, ὁ μὴ τοῦτο φυλάξας, fj, ἀποσμήξας ἐνεαῦθα
δι ἐγχρατείας xal ἀγνείας χαὶ σωφροσύνης, ἀχρεῖον
ἕξει τότε καὶ τῆς ἀφθόρού παστάδος ἐχείνης ἀνάξιον,
καὶ τοῦ ταύτης ἐξωσθῆναι παραἰτιον. Ἐλέγξας yàp,
φηαὶ, xal καταισχύνας ὁ βασιλεὺς «bv μὴ ἀξίως τῆς
χλήσεως ἑσταλμένον ἐχεῖνον, Εἶπε τοῖς διαχόνοις
« Δήῄσαντες αὐτοῦ χεῖρας xal πόδας, ἄρατε αὐτὸν, »
τουτέστιν ἀφύχτοις τοῦτον περιδαλόντες δεινοῖς,
χωρήσατε τῆς Χχατοιχίας καὶ σνναυλίας τῶν
εὑρραινομένων, « Καὶ ἐχδάλετε αὐτὸν al; «ὐ
αχότος τὸ ἑξώτερον ἐχεῖ ἔσται ὁ χλαυθμὸς xel
ὁ βρυγμὸς τῶν ὁδόντων. » Δεῖται γὰρ χεῖρας καὶ

t35 HOMIILIA Χιπ. 526
«Jac δικαίως à καὶ ἀπὸ τῶν ἐνταῦθα σειραῖς τῶν A tantuni, sed tenebrie ill» sunt ignis inexstinguibilis,
ἁμαρτιῶν αὐτοῦ αφιγγόµενος, xal ἐκδάλλεται tlc— vermibus insuper qui. non dormiunt referts. :
«b αχότος «b ἐξώτερον ποῤῥωτέρω Θεοῦ Υινόµενος, ὡς ph quib; ἔργα xpáta; bv0&6e * ἐχεῖ δὲ, φπαὶν,
ἔσται ὁ χλανθμὸς καὶ ὁ βρυγμὸς τῶν ὁδόντων ' οὐ yàp σκότος µόνον, ἀλλὰ xal πῦρ ἐστιν ἄσδεστον

ἐχεῖνο τὸ σκότος * πρὸς δὲ χαὶ σχωλήχων ἀχοιμήνων ἐμπεπλησμένον.

Κλαυθμὸς οὖν ἔκεῖ xal βρυγμὸς ὁδόντων, διὰ τὰς
ἐπικειμένας καὶ ψυχῆς xat σώματος χαθαπτοµένας
ἀφορήτους ὀδύνας, διὰ τὰς ἀτελευτήτους οἰμωγὰς,
δ.ὰ τὸν ἄληχτον xal ἀνόνητον ἐχεῖ μετάμελον' καὶ
«muta εἰπὼν, ἐπήγαγε΄ « Πολλοὶ γάρ slot κλητοὶ,
ὀλίγοι δὲ ἐχλεκτοί ^ » δεικνὺς ὡς οὐχ slc 6 τῶν δει-
νῶν ἐχείνων ληφόμενος τὴν πεῖραν, à) ἁπλῶς
«ᾶς ὁ τὴν ἀπὺ τῶν ἔργων ὁμοίαν φανλότητα περι;
χελµενος ' διὰ γὰρ τοῦ ἑνὺς τούτου παρέστησεν ὁ

Itaque ibi fletus et stridor deatium propter do-
lores qui corpos et animam constringunt intolera-
biles, propter planctus continuos, propter perennem
ibique inutilem paenitentiam. Quibus dictis, addi-
dit: « Multi enim vocati, pauci vero electi, » ut os-
tenderet non unum tautum poenas illis experturum,
sed prorsus omnes qui similem ex operibus indue-.
rint ignobilitatem; nam per hunc solum manifesta--
vit Dominus quales sint mali ex vocatis, et acceden-

Κύριος ὁποῖοί τινές εἶτιν ol πονηροὶ τῶν κληθέντων DB tibus et baptizatis, ex eis qui nequaquam in melius

χαὶ προσελθόντων xa) βαπτισθέντων, xat μὴ ussa-
6ληθέντων ἐπὶ τὸ χρεῖττον, μηδὲ δ.ὰ τῆς µετανοίας
tbv kx τῶν πονηρῶν {ἡδονῶν τε xal παθῶν ῥύπον ἆπο-
θεμένων. Ἁλλ' $355 ἡμεῖς, ἁδελφοὶ, ἀπεκδυσώμεθα
«bv ἀπὸ τῆς µέθης xai τοῦ xópou τῆς Υαστρὸς δι:-
σπασµένον, xai τὸν ἀπὸ τῆς σαρχὺς χαὶ τῆς χατ'
αὐτὴν ἀχρασίας ἑσπιλωμένον χιτῶνα, χαὶ ἑνδυσώ-
µεθα, κατὰ τὸν "Haotav, ἱμάτιον σωτηρίου xal χι-
«va εὑφροσύνης δι ἐγχρατείας xal σωφροσύνης *
ἀποδυσώμεθα τὸν καλαιὺν ἄνθρωπον τὸν φθειρόµε-
νυν κατὰ τὰς ἐπιθυμίας τῆς ἁπάτης, καὶ ἑνδυσώμεθα
tbv xatvdv ἄνθρωπον, τὸν κατὰ θεὸν κχτισθέντα ἐν
ὁσιότητι xal δικαιοσύνῃ’ ἀπεχδυσώμεθα τὴν ἐξ ἁρ-
παγῆς xal πλεονεξίας παντοίαν τοῦ βίου περιδολὴν,
ὡς ἑνώπιον τῶν θείων ὀφθαλμῶν ἀσχήμονα xal χα-
κάχριτον. Ἐνδυσώμεθα δὲ (ὡς ἐχλεχτοὶ τοῦ θεοῦ
σπλάγχνα οἰχτιρμῶν, ταπείνωσεν, μετριοφροσύνην,
πραότητα * xai σπουδάσωµεν διὰ πάντων χατὰ «hv
ἀποστολιχὴν παραΐνεσιν, βεδαίαν ἡμῶν τὴν χλῆσιν

καὶ ἐχλογὴν ποιεῖσθαι. οὕτω γὰρ ποιοῦντες τῆς
— ἐπαγγελίας τῶν µελλόντων ἁγαθῶν, xal τῆς συναυ-
λίας τῶν ἀῑδίως εὐφραινομένων οὐκ ἁἀστοχήσομεν fic

conversi sunt, neque per ponitentism ſœditatem
ex malis voluptatibus et passionibus exuerunt. Nos
autem, fratres, exuamus vestem ex ebrietate ven--
risque satietate laceratam, necnon carne ejusque
intemperantia. contaminatam, et. induamus, prout:
dixit Isaias **, vestimentum salutis, et indumentum
letitia! per temperantiam οἱ castitatem ; exuamus
veterem bominem corruptum fallacibus concupi-
scentiis, et ipduamus novum hominem creatum se-
cundum Deum in sanctitate et justitia; exuamus
omninodum vitz indumentum ex rapina et avaritia
babitum, ut coram oculis Dei foedum et condemna-:
tum, Induamus vero ut electi Dei viscera misericor-
die, humilitatem, moderationem, mansuetudigem,:
et studeamus pro viribus, ut hortatur Apostolus,.
firmam facere vocationem et electionem nostram 2.
etenim ita facientes a promissione futurorum bonos
rum, a societate perenniter lztaniium non amove-
bimur, quam nos omnes consequi donctur gratia et
benignitate zterni coelestisque sponsi animarum
nostrarum Christi, quem cum Patre οἱ Spiritu
sancto decet gloria in szxcula szecu'orum. Amen.

qivorso πάν-ας ἡμᾶς ἐπιτυχεῖν χάριτι xal φιλανθρωπία τοῦ αἰωνίου χαὶ οὐρανίου νυμρίου τῶν ἢμε-
τέρων πνευμάτων Χριστοῦ μεθ) οὗ τῷ Πατρὶ πρέπει δόξα σὺν ἁγίῳ Πνεύματι εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν

αἰώνων Αμήν.
'OMIAIA ΜΒ’.
Eic «ó τῆς ερίτης Κυριακῆς τοῦ Λουχᾶ Εὐαγγέ-
Aor ὑπόθδσω' ὄχον τὸν ὑπὸ τοῦ Κυρίυυ ἐγερ-
θέντα τῆς χήρας παϊῖδα, ἐν jj καὶ περὶ toU

ΗΟΜΗ ΙΑ ΧΙ.
In Evangelium secundum | Lucam tertia. Dominica
reci :um ; in quo de viduam filio a Domino susci-
lato ***, εἰ quod mutua churilate el indulgentia nos

συγγγωμογναοὺς ipee xal συμπαθεῖς zpóc D — invicem prosequi debemus.

dA λή.ΐους εἶναι (1).
Τὸ θεῖον καὶ κοινωφελὲς ὁ μέγας Παῦλος τῆς
πἰσττως ἑνδεικνύμενος, xol χαταγγέλλων αὐτῆς τὰ

ἔργα xai τὰ ἆθλα χαὶ τοὺς χαρποὺς καὶ «hv δύνα-.
piv, àx' αὐτῶν μὲν ἄρχεται τῶν αἰώνων, ὧν οὐδὲν -

ἀρχαιότερον, Πίστει, λέγων, νουῦμεν κατηρτίσθαι

τοὺς αἰῶνας ῥήματι θεοῦ εἰς τὸ μὴ x φαινομένων.

τὰ βλεπόμενα γεγονέναι, τελευτᾷ δὲ εἰς τὴν µέλ-
λουσαν παγχοσµίαν ἀνάστασιν, xal τὴν χατ᾽ αὐτὴν

τῶν ἁγίων τελείωσιν, fj; οὐδὲν τελεώτερον’ μεταξὺ'

δὲ τῶν bv. τῇ πίστει θαυμασθέντων xal δι᾽ ἑαυτῶν
ταύτῃ συμμαρτυρούντων ποιούµενος τὸν χατάλοχον,
50 [69, Lxt, 10. 39 Luc. vni, 11 16.

Quod divini et omnibus perutilis habcat fides
magnus Paulus ostendens, et ejusdem opera,
pugnas et fructus. virtutemque annuntians ab illis

incipit seculis quibus nihil est antiquius fide, |

dicens, Intelligimus aptaia esse secula verbo Dei,
ut ex invisibilibus visibilia flerent, deinde futuram
omnium resurrectionem praedicat et denique, post
perfectum sanctorum numerum, szculorum con-
summationem qua nihil perfectius, Sed simul facto
rerum in fide mirandarum et inter eas illorum qui
dc ista testimonium perbibuerunt catalogo, et linc

RU ος homilia eum sequente, quas edidit C. F. Matthei inter Gregorii T hessalonicensis Orationes X Mosque
1716), desunt in editione Hierosolyiitana ; relique octo Matubeians sunt ip eadem editione homilim 6 11, 13,

44, 96, 15, 20, 25.

531

GREGORTI PALAMAE

dixit quia fide aeceperumt mufieres de resurrectione A, xai τοῦτο φηεὶ», ὅτι διᾶ πίστεως ἔλαδον γυναῖκες

mortuos suos. Istee voro sunt Sareptirana et Buma-
nitis, quarum illa mertuum filium 2 prophete Elia,
Swinanitis vero suum 3b Eliseo ad vitem revoets-
tuinrecepit ; sed utraque magnam fidem-manifestavit,
tum Sarepthapa eum secundum fidem expectaeset
prenuntiatum s propheta eibarierum incrementum ;
et ante. fios iliam. nutrivisset ος farinze pugillo et
paululo olei qus sola manducare liabebat, postea
cum flliis moritara. Sed cum puer, prasente Elia,
morbo defunctus esset; ait enim Seriptura: Erat
virium defectio et languor maximus, Ha ut non re-
maneret in eo balitus vite, illa prophetam nee ob-
jurgavit, nec expulit, nec vituperavit; non dereliquit
quam ab eo didieerat pietatent , sed se aceusavit et
propria peecata affliotionis causas existimavit, no-

ἐξ ἀναστάσεως τοὺς νεχροὺς αὐτῶν. AL δὲ εἶσιν f vs.

Σαραφθία xoi ft Σρυμανὲτις, ὧν ἢ μὲν τὸν υἱὸν θ4-

νόντα παρὰ τοῦ προφήτηυ Ἠλιοῦ κάλιν ἔλαδε ζῶντα,
4 δὲ Σουμανῖεις παρὰ vos Ἐλισσαίου τὖν ἑαυτῆς,
ἑχατέρα δὲ τούπυν μεγάλην δυ ἔργων ἐπεδείξατο
πίστιν, ἡ μὲν Σαραφδία χατὰ πίατιν φθάσααα τὴν
ἐπηγγαλμένην παρὰ τοῦ προφῄτου τῶν ἑδωδίβων
αὔξησιν, καὶ πρὺ τῶν παίδων θρέφασα τοῦτον ἐκ
ες τοῦ ἀλεύρου ὁραχὸς xol τοῦ ὀλίγου ἐἑλαίου, ἃ
μόνα φαχεῖν εἶχε, xal μετὰ τῶν παίδων ἀποθανεῖν,
λλλὰ καὶ τοῦ υἱοῦ αὐτῆς μετὰ τὴν Ἠλιοῦ παρου-
δέαν ἁῤῥωστήσαντος χαὶ ἀποθανόντος, "Hv γὰρ, q?-
oiv, à ἑβῥωστία αὐτοῦ µεγάλη σφόδρα ἕως οὐχ
ἀπελείφθη ἐν αὐτῷ nvsupa ζωῆς, αὕτη oóx ἀπῶώσατο
τὸν προφήτην, οὐχ ἐμέμψατο, οὖχ ἀπεπήδησε τῆς,

mine vlri Dei Eliam in ipso infortunio appellans, 0 — fjv παρ) αὐτοῦ ἐδιδάχθη, θεοσεδείας, ἀλλ ἑαυτῆς κα»
ipsam argsit adhortationis modo potius quam ir- κςηγόρησε, xal τὰς οἰχείας ἁμαρτίας, αἰτίας εἶναι
risionis οἱ dicene: « Quid mibi et tübi, vir Dei? «oj πάθους ἑνδμισεν, ἄνθρωπον μὲν τοῦ Θεοῦ τὸν
ingressus es ad me ut exprobrases iniquitatesmeas — "H)lay ἐπ αὐτῆς χαλοῦσα τῆς συμφορᾶς, ἑαυτὴν
et interüceres fülium meum "? » Lux es, ait, eX δὲ μᾶλλον κχαταιτιωµένη xal λέγουσα πρὺς αὐτὸν
participatione, quatenus solis justtiz minister et προτρεπτικῶς μᾶλλον fj σχιοπτικῶς, TC ἐμοὶ καὶ cot,
aceedens ex imvisibilibus visibilis fecist peccsta µἄνθρωπε τοῦ Θεοῦ; εἰσῆλθες πρός µε ἀναμνῆσαι
mes; ista autem fllium meum interfecerunt. Vidé- — «3e ἁμαρτίας µου xai θανατῶσαι τὸν υἱόν µου,
te idem mulieris gentilis; videte bumilitatein. Pro- 45; et σὺ, φησὶ, κατὰ µέθεξιν, ὡς φωτὸς τοῦ τῆς
pterea divinam electionem merito accepit a Deoab ῥδιχαιοσύνης διάκονος, xal παραγενόµενος ἐμφανῆ
iLitio, €t digna fuit babita ut eseet exemplum µου τὰ ἀφανη πεποίηχας ἁμαρτήματα, ταῦτα δὲ
gentium ad fldem vocátionis, et deinde ut vivum Ἅµον τὸν υἱὸν ἐθανάτωσεν. Ὁρᾶτε αίστιν γυναιχὸς

filium reelperet. Sumanitis vero οὐ eis quse viro suo
de Eliseo dizit, et eis quae praeparavit ad hospitium
propliei dandum, et sspiestia quam defuncto
filio, marnifestevit, üdem ostendit. Nam morrorem
sequo animo dissimulans, ad propbetam cacurrit,
et accessivít ad donum, dicens: « Vivit Dominus,
et vivit anima tua, non dimittam te **, » Et pro
tanta flde tilium s propheta resuscitatum accepit,
ita ut majus uon sit illud illerum prophetarum in-
sigue prodigium, quam mira fldes matrum ad vitam
resuscitatos suscipientium, ut etiam Paulus osten-
dit dicens: « Ob fldem mulieres de resurrectione
mortuos $uos receperunt.»

ἀλλοφύλου, ὁρᾶτε ταπείνωσιν. Διὰ τοῦτο xal τὴν

Q ἐχλογὴν εἰχότως ἔλαδε παρὰ τοῦ θεοῦ τὴν ἀρχὴν,

xai πρόγραµµα γενέσθαι χατηξιώθη τῆς τῶν ἐθνῶν
χλὴσεώς τε χαὶ πίστεως, ὕστερον δὲ xal τὸν malla
ζῶντα ἐδέξατο. "HM δὲ Σουμανῖτις xal ἀφ ὧν εἶπε
πρὺς τὸν ἄνδρα αὐτῆς περὶ Ἑλισσαίο, xoi ἀφ'
ὧν ἠτοίμασε πρὺς ὑποδοχὴν τῷ προφήτῃ, χαὶ ἀπὸ
τῆς Φιλοσοφίας, ἣν ἐπεδείξατο τοῦ παιδὸς θανόν.
τος, thv πίστιν ἔδειξε. Κρύφασα γὰρ ἠσυχῆ τὸ κά-
θος ἐπὶ τὸν προφήτην ἕδραμε, χαὶ εἴλχυσεν ἐπὶ τὴν
οἰχίαν, πρὸς αὐτὸν εἰποῦσα, Ζῇ Κύριος, ε xoi ζἩ ἡ
Quy) σον, εἰ ἐγχαταλείφω σε. 2 Καὶ διὰ τῆς πίστεως
ταύτης ἀναστάντα τὸν υἱὸν παρὰ τοῦ προφἠτου ἐδέ.

ξατο, ὡς μὴ μᾶλλον εἶναι τῶν προφητῶν ἑκείνων τὸ ἑξαίρετον τοῦτο θαῦμα f| τῆς τῶν δεξαµένων τοὺς
ἀναστάντας µητέρων πίστεως, καθάπερ xat ὁ Παῦλος ὀπέφηνεν εἰπών * « Διὰ πίστεως ἔλαδον γυναῖχες ἐξ

. ἀναστάσεως τοὺς νεχροὺς αὐτῶν. »

Etsi autem. ut adjutricem prophetæ haberent Ὁ ἍΑλλὰ χαΐτοι συνερχὸν ἔχοντες τῶν µητέρων οἱ

matrum fidem, οἱ Dei obsequium, Ellas iamen
aliter fecit εἰ cum gemita multo ad Deum clamavit :
Eheu! Domine, testis vidue, spud quam habito,
eam afflixisti ut interficeres filium ejus! Et invocavit
et dixit, Domine Deus meus, revertatur anima
pueri hnjus in viscera ejus. Et factum est ita. Eli-
sa'us veru non tantum Incurvavit se Super puerum,
deambulens et incumbens usque septies, sed ado-
ravit Dominum, ut scriptum est, et sic filium Su-
faanitidis ad vilam revocavit. Dowinus autem
noster Jesus Christus, prout legimus in Evangelio
hnjus diei, misericordia motus super vidua, cujus
filius defunctus efferebatur, sine mora, sine prcci-

*! Ι Reg. xvir, 19. ο IV Reg. 1v, 50,

προφῆται τὴν πίστιν καὶ τὴν πρὺς Oebv εὐαρέστη-
σιν, 6 μὲν Ἡλιοὺ τά τε ἄλλα φεποίηχε, χαὶ μετ

ὁλοφυρμοῦ αρὺς τὸν θεὺν ἀνεθόησεν Οἴμοι, λέγων,
Κύριε, ὁ μάρτυς τῆς χήρας, μεθ qc ἐγὼ κατοικῶ,
σὺ ἑχάχωσας τοῦ θανατῶσαι τὸν υἱὸν αὐτῆς, xal
ἐπεχαλέσατο xal εἶπε, Κύριε ὁ θεός µου, ἔπιστρα-
φήτω δὴ f Φνχὴ τοῦ παιδαρίου τούτου εἰς αὐτό.
Καὶ ἐγένειο οὕτως. 'O δὲ Ἐλισσαιὶ μὴ µόνον προσ-
ἐφυ τῷ παιδαρίῳ περιιὼν xal ἀναχάμπτων ἕως
ἑπτάχις, ἀλλὰ xal προσηύξατο πρὸς Κύριον xatk
τὸ Ὑεγραμμένον, xal οὕτω «bv τῆς Σουμανίτιδος
ἀνεζώωσεν. Ὁ δὲ Κύριος ἡμῶν Ἱησοῦς Χριστὸς
χατὰ τὴν σήμερον ἀναγινωσχομέγην τοῦ Εὐαγγελίου

549

HOMILIA XLII.

530.

φωνὴν σπλαγχνισθεὶς ἐπὶ «f χήρᾳ ἧς ὁ υἱὸς ἐξεκομί- Α bus, sed simplici jussu reddeas ez. mortuo vivum

ζετο τεθνηκὰς, xat μηδὲν µελλήσας, μηδὲ πραγµα-
τευσάµενος, μηδ εὐξάμενος, ἀλλὰ προατάγµατι
µόνῳ δοὺς kx νεχροῦ ζῶντα «bv. μονογενῆ τῇ πεν-
θούσῃ μητρὶ, μόνος ἔδειξεν αὐτὸς Ov ὁ ζωῆς xal
θανάτου Κύριος. Ἐγένετο γὰρ, φησὶν ὁ εὐαγγελι-
στὶς, lv τῇ ἑξίς ἑπορεύετο ὁ Ἰησοῦς εἰς πόλιν κα-
λονμένην Natv, Αὐτόχλητος ἐπὶ τὸ μέγα θαῦμα
τοῦτο τῆς ἀναστάσεως ὁ Κύριο; ἔρχεται, ἵνα δείξῃ
Bh µόνην τὴν ζωοποιὸν δύναμιν, ἀλλὰ καὶ τὴν &ya-
δότητα καὶ τὴν εὐσπλαγχνίαν ἀσύγχριτον ἔχων. Τῷ
μὲν γὰρ Ἠλίᾳ olov καὶ ἐπέσχωψεν ἡ Σαραφθία,
x:voUca πρὸς τὴν «oj παιξὸς ἀναθίωσιν' τὸν δὲ
Ἑλισσαῖον προδιδάξασα ph προϊδόντα τὸ πάθος,
εἶτα xal χατηνάγχασεν fj Σρυμανῖτις, « Ζῇ, λέγουσα,
Κύριος, xa Cf fj ψυχἠ σου, εἰ ἐγκαταλείψω σε. »
Ὅ δὲ Κύριος xal προγινώσχει παρ) ἑαυτοῦ, καὶ
Βηδενὸς ἔχχαλουμένου πορεύεται πρὸς τὴν πόλιν,
àp' ἷς ὃ τεθνηχὼς ἐξεκομίζετο malc. Ἐπορεύετο
δὲ, onov, bv τῇ ἑξῆς. Καὶ τοῦτο πανσόφως ὁ εὖὐαγ-
Υελιστῆς ὑπεσημήνατο. Ὑπογράφει γὰρ fj τοῦ παι-
ὃς τῆς χήρας ἀνάστασις τὴν ἀναχαίνισιν τοῦ ήμες
τέρου νοῦ. Χὴρα γὰρ ἣν xol 1) xa0' ἡμᾶς Φυχἠ διὰ
τὴν ἁμαρτίαν στερηθεῖσα τοῦ οὑρανίου νυμφίου,
ἔχουσα καθάπερ τινὰ μονογενῆ τὸν οἰχεῖον ἑχάστῃ
vou, ὃς τεθνηχὼς Tiv τῷ κέντρῳ τῆς ἁμαρτίας ἀπο-
λέσας «hy ὄντως ζωήν. Ἐξεχομίζετο δὲ xa οὗτος,
ποῤῥωτέρω δήπου Θεοῦ γινόµενος ὑπὸ τῶν ἁγόντων
αὐτὸν παθῶν εἰς bou xol ἁπωλεῖας βυθοὺς, ἀλλὰ

matri dolenti unicum filium, eolus menstravit se-
metipsum vite mortisque dominum. Faetuo cst
enim, ait evangelista, ut Jesus deinceps iret invel-
vitatem qua vocatur Naim. Nullo rogante, ad
magoum illud ressuseitationis miraculum vadit
Dominus, ut ostendat non tantum se vite reddendis -
potestatem, sed etiam bonitatem et misericordiam
habere. Eliam quidem irrisit Sarepthana movens
ad suscitalionem filii; Elis:eum verode suo meero-
re quem non praviderat doctum coegit Sumanis :
« Vivit Dominus, dicens, et. vivit anima tua, non
dimittam te. » Dominus autem jam apud 5ο pr:co-
gnoscens, et a nullo iavitatus vadit ad civitatem
unde mortuus efferebstur filius. « Ibat, ait Lucas,

B deinceps; » et istud sapientissime animadvertit evan.

gelista; signat enim resurrectio filii vidus anima
nostre renovationem. Nam. vidua quoque erat
anima nostra per peccatum orbata sponso coelcsu,
habens unaquzque filium unicum, scilicet propriam
mentem quæ mortua erat, vera vita aculeo peccati
adempta. Πίο etiam efferebatur, id est alienus a
Deo factus vi cupiditatum, ipsam efferentium in
profunda inferni et perditionis. Sed Dominus ad
908 veniens et per carnem jam prsesens illum reno-
vavit et ressuscitavit; ejus autem caro non ab
initio, sed seculorum novissimo ad nos venit. Pro-
pterea nec istud omisit evangelista, dicens: Ibat
Jesus deinceps ad lucem revocaturus defunctum

πορευθεὶς ἓφ᾽ ἡμᾶς 6. Κύριος, xal Ἐπιστὰς ft τῇ c vidua filium, et istius dolorem in gaudium conver-

διὰ σαρχὸς αὐτοῦ παρουσίᾳ, xaX ἀνεχαίνισε καὶ &vf-
quptv. Αὕτη δὲ οὐχ ἐξ ἀρχῆς ip" ἡμᾶς, ἀλλ ὕστε-
gov ix' ἑσχάτων αἰώνων γέγονε. Διὰ τοῦτο οὐδὲ
τοῦτο παρῆχεν ὅ εὐαγγελιστὴς, ἑπορεύετο, λέγων,
kv τῇ Ur: ὁ Ἰησοὺς ἀναστήσων τὸν τεθνηχότα τῆς
χΆρας παῖδα, καὶ ταύτης τὸ πένθος εἰς εὐφροσύνην
Μετασχευάσων. Προσέχετε τοῖς λεγοµένοις τὸν νοῦν,

surus, Atíamen dictis advertite animum, fratres,
unumquemque enim vestrum adliortos ut perciplat
mortem quam fert in semetipso, utque propria pec-
cata lacrymis lugens, penitentia confundatur ; et
veniet ad eum Paracletus qui donat vitam et con-
solationem sempiternam. Deati, enim, inquit, qui
lugent, quoniam ipsi consolabuntur.

ἀδελφοὶ, xxpaxaXo* καὶ ὑμῶν yàp ἕκαστο; ἐὰν αἴσθησιν λάδῃ τοῦ ἓν αὐτῷ τεθνηκότος, xal τὰς ol-
xta, ἁμαρτίας Όρηνῃ πκενθῶν, καὶ σχυθρωπάζων διὰ ταύτας ἓν µετανοίᾳ, πορεύσεται xal αρὸς αὐτὸ"
& Παράχλητος ζωὴν παρέχων xal παράχλησιν τὴν αἰώνιον. Μανάριοι γὰρ, «φησὶν, el. πενθοῦντες, ὅτι

αὐτοὶ χαραχληθήσονται.

Ἁλλ' ἐπορεύετο, φησὶν, ὁ Ἰησοῦς, xai συνεκο-
ῥεύοντο αὐτῷ ol μαθηταὶ αὐτοῦ ἰχανοὶ καὶ ὄχλος
πολύς. Ὁ μὲν γὰρ ἉἨλίας μονοῦται µέλχων &va-
οτήσειν τὸν τῆς Σαραφθίας, χαὶ ὁ Ἐλισσαῖας &va-
6ὰς οὐ ὁκερῷον, ἔνθα ὁ τεθνηχὼς ἔχειτο, ἀπέχλεισε
εν θύραν, ὣς ij ἱστορία qnot, xavà τῶν δύο αὐτῶν,
τῆς τε Σουµανίτιδος xal toU οἰχείου μαθητοῦ Γιεζη.
Ἐπεὶ γὰρ ἐχτενεστάτης ἣν αὑτοῖς πρὸς τὸν θεὺν
δεῄσεως χρεία, πεφύχασι δὲ οἳ ἄνθρωποι µονωθέν-
τες τὸν νοῦν ἁπασχολεῖν τελεώτερον, xal πρὸς tbv
Θεὺν δλον ἀνατείνειν ἔχειν, διά τοῦτο xal τῶν οἰχειο-
εάτων ἐχώρισαν ἑαντούς. ὁ δὲ Κύριας, ὡς ἀληθῶς
ζωῆς ἔχων xai θανάτου τὴν ἐξουσίαν καὶ μηδαμῶς
προξευχῆς ἐπὶ τῷ ζῶσαι τὸν παΐδα δεόµενος, οὗ μό-
vov τοὺς οἰχείους μαθητὰς εἶχε μεθ) ἑαυτοῦ, ἀλλὰ
καὶ Όχιον πολὺν, τὸν μὲν αὐτὸς γε, τὸν δὲ περὶ
τὸν ἐχφερόμενον supe. Καὶ πάντων ὀρώντων xal
ἁχρυόντων προστάγµατι µόνῳ τὺν νεχρὸν ἑξώωσεν,
ὑπὸ φιλανθρωχίας παῤῥησίᾳ τοῦτο ποιῄσας, ἵνα

Yerum ibat Jesus, dicit Scriptura, et ibant cum
eo discipuli ejus et turba frequens. Elias quidem.
Sarepthang filium resuscitaturus seorsum recessit ;
Kliszus vero ascendens in superius coenaculum in

D quo jacebat defunctus, occlusit, ut fert. historis,

ostium ambobus tum Sumanitidi, tum proprio puero
Giezi. Nam eum intentissima ad Deum oratione in-
digerent, hominesque nati sint facilius in solitudine
animum ab externis rebhs avocatum prorsus in
Deum intendere, propterea et illi sese 4 familiari-
bus amoverunt. Dominus autem, ut vcre vitz mor-
tisque potestatem babens, et nullo modo indigens
oratione ad resuscitandum puerum, non Jantum
suos discipulos babebat secum sed etiam turbam in-
numeram tum eam qus ipsum sequebatur, tum
illam quam cirea mortuum invenit, Omnibus.
igitur videntibus et audientibus sola voce defunc-
tum — vita reddjdit, ex humanitate ita aperta
3gens, ut omnes adduceret ad (idem in ipsum Sal-

531

GREGORII PALAMAE

vatorem. Ait enim Scriptura: Cum appropinquaret A πάντας ἐφελχύσηται πρὸς τὴν εἰς αὐτὸν σωτήριον

portzm civitatis, efferebatur defuaetus. Quia. enim
prenoverat ipsam exsequiarum borsm, opportune
astitit. Defunctus ergo efferebatur filius unicus
matiis sus, et haec vidua erat, quz dolentis moero-
rem supra modum augebant, et liberationem facie-
bant jucundiorem. Dominus enim videns matrem,
'et matrem viduam, quz: in uno filio spes suas re-
posuerat,ei eo immatura morte orbatam, sequen-
tem filii loeulum, pectusque misere tundentem, mi-
sericordia, ut dicitur, futt commotus. Et vero
quomodo non motus fuisset, Pater orphanorum et
Judex viduatum T Et dixlt ad eam consolans et fu-
turum przvidens : « Noli flere. » lpse enim sciebat
quid esset facturus. Mulier autem nec ipsum nosce-

πίστιν. Ὡς γὰρ fvrywse, φησὶ, «fj πύλῃ τῆς πόλεως,
ἐξεχομίζετο τεθνηχώς. Προειδὼς γὰρ χαὶ αὗτὴν τῆς
ἐχφορᾶς τὴν ὥραν εἷς χαιρὸν instr. Ἐξεχομίζετο
οὖν τεθνηχῶς υἱὸς μονσχενῆς τῇ μητρὶ αὐτοῦ, καὶ
αὐτὴ χήρα, τὰ αὐτὰ τῇ πενθούσῃ, xaX «hv λύπην
ηὔξησε πολλαπλασίαν, xaX τὴν λύσιν ἐξαισίαν fvey-
x&v. Ἰδὼν γὰρ ὁ Κύριος μητέρα, καὶ μητέρα yfipav,
ἐφ᾽ ἑνὶ παιδὶ τὰς ἑλπίδας σαλεύουσαν, χαὶ ἀώρφ
θανάτῳ τοῦτον ἀφηρημένην, ἑπομένην τε τῇ σορῷ
τοῦ παιδὸς xal χοπτοµένην ἐλεεινῶς, ἑσπλαγχνί-
σθη, φησί. Πῶς vXp οὑκ ἔμελλεν, 6 πατ]ρ τῶν ὅρ-
φανῶν, καὶ κριτῆς τῶν χηρῶν ; χαὶ εἶπε πρὸς αὐτὴν
παραμυθούμενός τε xal τὸ μέλλον προορῶν, Mh
χλαῖε. '"Ἠδει μὲν γὰρ ἐχεῖνος, εί ἔμελλε ποιεῖν. Ἡ

bat, nedum quid futurum esset. Ideo fldes illi non B δὲ vuv οὔτε αὐτὸν ᾖδει, πολλῷ μᾶλλον οὗ τὸ

erat, nec ab eo quidquam quzrít, nec Ipse fidem ab
ea exigit. Verum omnipotens Dominus, nec creden-
tium adjutorio indigens, accedens tetigit loculum
vt indicaret et se corpus, divipitati conjunctum, id-
eoque vivificantem habere virtutem, et dixit:
« Adolescens, tibi dico, surge; et resedit qui erat
mortuus. » Audivit enim surdus tumulus vocem vo-
cantis ea quæ non sunt, tanquam ea quas sunt ; au-
divit vocem portantis omnia verbo virtutis suz;
audivit vocem non bominis divini, sed Dei inhu-
mansti; et non tantum resedit mortuus, sed et
ccpitloqui. Sic simulac in viduz Sarepthanz filium
anima ejus reversa est statim exclamavit. Quod tes-
timonio est resurrectionem non rem esse inanem.
Ellas ergo unum per orationem, et Elisseusadhuc vi-
vens alterum resuscitavit mortuum, testantes ambo et

' .estendentes vivilicam Christi Dei et hominis virtu-

tem. Dominus autem tres jussu suo ad vitam red-
didit, antequam erucitlgeretur : viduae filium, filiam
archisynagogi et quatriduanum Lazarum, et insuper
jn eruce multos qui multis spparuerunt, Postea
vero mortem pro nobis in cruce passus, seipsum
resuscitavit, aut potius se resuscitavit triduanum,
solus ipse factus vits ælernæ antesignanus. Nam
evteri omnes vitam etsi resurrexerint mortalem
qualem nos liabemus assecuti sunt: Christo autem
ex mortuis reviviscente, mors illi jam non domipa-
tur ; ideo solus Dominus dicitur primitize dormieu-

μέλλον. Aib o08k πίστιν εἶχεν, οὐδὲ ῄτει παρ’ αὐτοῦ
τι, οὐδὲ αὐτὸς ἀπῇτει πίστιν παρ) αὗτῆς. Ἁλιὰ
πάντα δυνάµενος, xal μηδὲ τῆς ἀπὸ τῶν π.στευόν-
«ων συνεργείας δεόµενος, προσελθὼν ψατο τῆς σοροῦ,
ἵνα δείξῃ xa τὸ οἰχεῖον σῶμα ζωοποιὸν ἔχον, ὡς
ὀμόθεον, δύναμιν, xal εἶπε, Νεανίσχε, aol λέγω,
ἐγέρθητι. Καὶ ἀνεχάθισεν ὁ νεχρός. "Hxoucs γὰρ ὅ
κωφὺς χοῦς τοῦ χαλοῦντος τὰ μὴ ὄντα, ὡς ὄντα,
ἤχουσε τοῦ τὰ πάντα φέροντος τῷ ῥήματι τῆς ὃν-
νάµεως αὐτοῦ, Ίχουσεν οὗ φωνὴν ἀνθρώπου ϐεο»
φόρου, ἀλλὰ Θεοῦ ἑνανθρωπήσαντος. Καὶ μὴ µόνον
ἀνεχάθισεν ὁ νεχρὺς, ἀλλὰ xal ρξατο λαλεῖν. Καὶ
ἐπὶ τοῦ νἱοῦ γὰρ τῆς Σαραφθίας yfpac, Λνίχα ἓπέ-
στρεψεν ἡ quy. αὐτοῦ εἰς αὐτὺν, ἀνεδόησεν εὐθὺς
«b παιδίον χατὰ thv ἱστορίαν. Δεῖγμα δὲ τοῦτο τοῦ
ph κατὰ φαντασίαν εἶναι τη» ἀνάστασιν. Ὁ μὲν
οὖν Ἠλίας ἵνα διὰ προσευχῆς, xal ὁ Ἐλισφαῖος
ἔτι ζῶν ἕτερον ἀνέστησε νεκρὸν, πιστούµενοι xal
προδειχνύντες τὴν θεανδριχὴν τοῦ Χριστοῦ ζωσποιὸν
ἑνέργειαν' ὁ δὲ Κύριος τρεῖς μὲν ἐκ νεχρῶν ἤγειρε
προστάγµατι πρὺ τοῦ σταυροῦ, τὸν καῖδα τῆς yf-
pas τοῦτον, τὴν τοῦ ἀρχισυναγώγου θυγατέρα, xal

τὸν εετραήµερον Λάζαρον’ ἐν δὲ τῷ σταυρῷ πολ-

λοὺς, ol xal ἑνεφανίσθησαν πολλοῖς. Πρὸς δὲ τούτοις
μετὰ τὸν ὑπὲρ ἡμῶν διὰ σταυροῦ θάνατον ἑαυτὸν
ἀνέστισε, μᾶλλον δὲ ἐξανέστησε τριήµερον, μόνος
αὐτὸς ἀρχηγὸς Υεγονὼς τῆς ἀῑδίου ζωῆς. Οἱ γὰρ
ἄλλοι πάντες, εἰ χαὶ ἀνέστησαν, ἀλλὰ τῆς θνητής

tium, id est fldelimm in spe resurrectionis ct vite p πάλιν xol xa0' ἡμᾶς μετέλαχον ζωῆς". Χριστοῦ δὲ

' wterng defunctorum. Primitis ergo factus est dor-
mientium et primogenitus ex mortuis, Bobisque
spopondit et promisit non tantum vitam qualem
nos habemus mortalem atque perituram, utpote
spiritu psychico conflatam sed eam que nos. spe-
rantes inauet, divinam, inquam, immortalem et
sempiternam; hzc cnim est donum vere Deo
. dignum. Igitur cum istam nondum largitur iis
quos ad vitam revocat, sed. vitam morte abscin-
dendo, non in gratiam ipsorum banc tribuit, sed
propter alios sic agit quos adducit ad fidei aeternae
vita: largitricein. Et vero non in gratiam ipsius, sed
propter matrem, misericordia motus, filium resus-
citavit, sicut apterefert cvangelista, et ideo ad vitam
pevecatum reddidit mauri ipsius.

ix νεχρῶν ἁναστάντος, θάνατος αὑτοῦ οὐχέτι xv-
ριεύει. Διὸ xal µόνος à. Κύριος ἀπαρχὴ τῶν χεχοι-
μημένων ἐγένετο, τουτέστι τῶν πιστῶν, καὶ ix ἑλ-
πίδι ἀναστάσεως xal ζωῆς αἰωνίου τῶν ὧδε µετα-
ναστάντων. ᾽Απαρχὴ YoUv τῶν χεκοιµηµένων ἐγένετο,
x3i πρωτότοχος ix. τῶν νεχρῶν, xal ἡμῖν ἑκιστώ-
αατό τε xaV ἐπηγγείλατο οὐ τὴν καθ ἡμᾶς ζωὴν
ταύτην, τὴν θνητὴν xal ἐπίχηρο», ἅτε φυχικῷ mvsu-
ματι διοιχουµένην, ἀλλὰ τὴν Ev ἑλπίσιν ἡμῖν ἅπο-
χειμένην ἔνθεον xal ἀθάνατον xal αἰώνιον. Abre
γὰρ αὑτοῦ δῶρον ὄντως θεοπρεἹἑστατον. Ἡ., οὖν ph
ταύτην ἐνταῦθα παβέχων τοῖς ὑπ᾿ αὑτοῦ ἀναστᾶσιν,
ἀλλὰ τὴν. θανάτῳ διαχοατοµέντν, οὐχ αὗτοῖς αὐτὴν
χαριζόμενος παρέχει, ἀλλὰ δι) ἑτέρους τοῦτν ποιεῖ,
ἑνάγων πρὺς πίστιν αὐτοὺς, f| πρέξινές kou τὶς

533

HOMILIA XLII.

534

αἰωνίου ζωῆς. Κάνταῦθα γὰρ οὗ τὸν malóx δι’ ἑαυτὸν, ἁλλὰ διὰ τὴν μητέρα, σπλαγχνισθεὶς ἐπ᾿ αὗτβ,
τὸν παΐδα ἀνέστησεν, ὡς ὁ εὐαγγελιστῆς σαφῶς lovopst. Διὸ xal ἀνχστήσας ἔδωχεν αὖ τὸν τῇ μητρὶ αὐτοῦ.
Ἁλλ' ὁρᾶτε, πῶς ὁ Κύριος σπλαγχνισθεὶς ἐπὶ τῇ Α Verum videte quomodo Dominus misericordia

χλρα πενθούσῃ τὸν υἱὸν, οὗ παραμυθητικοῖς µόνον
πρὸς αὐτὴν ἐχρήσατο λόγοις, ἀλλὰ καὶ δι ἔργων
αὐτὴν ἐθεράπευσεν. Οὕτω xal ἡμεῖς ποιῶμεν πρὺς
δύναμιν, xal uh λόγῳ µόνῳ συμπαθεῖς ὤμεν τοῖς
χαχὼς πάσχουσιν, ἁλ)ὰ xal δι’ ἔργων τὸ nob; αὖ-
τοὺς συμπαθὲς ἐπιδείξωμε»ν. Ἐὰν γὰρ ἡμεῖς πάση
δυνάμει τὴν εὐποιίαν ἐπιδειξώμεθα, xal ὁ θΣὸς
ἀμειδόμενος πάσῃ δυνάμει τὴν πρὸς ἡμᾶς εὐποιίαν
ἀντεπιδείξετα.. Συνορᾶτε δὴ τὴν ὑπεροχὴν καὶ τὴν
ὑπερδολὴν τῆς ἁμοιθῆς ὅση. Καθόσον γὰρ ὑπερέ-
χει θεὺς ἀνθρώπου, χατὰ τοσοῦτο xai ἡ δύναμις
ἐχείνου τῆς ἀνβρωπίνης δυνάμεως, xal fj παρὰ
τῆς δυνάµεως ἐχείνης ἐχτελουμένη χάρις τῆς
παρ ἡμῶν διδοµένης. Εἴ τις ὀδολοὺς ᾖτει χαλ-
κοὺς, xal στατῆρας ἀνφεδίδου χρυσοῦς, εἰς οὐχ ἂν
ἠσπάσατο τὸ συνάλλαγμα; Νῦν δὶ οὐ χάλχεια
χρυσείων ἐστὶν ἀλλάξασθσι, μετάλλων ἀμφοῖν τῇ
Φύσει σχεδὸν ὁμοτίμων, ἀλλ᾽ ἀνθρώπινα παρασχεῖν,
καὶ κομίσασθἁι Gela, καὶ ἀνθρώπινα πρὸς ἀνθρώπους,
:ὃ xal φυσικόν ἐστιν ὄφλημα. Τὸ γὰρ πρὸς ἀλλήλους
συμπαθὲς xal τὸν ἔλεον ἀλλήλοις πάντως ἐκ τοῦ πε-
φυχότος ὀφείλομεν. "Av δὲ xal πρὸς τοὺς πολυτρό-
πους εἰς ἡμᾶς τοῦ θεοῦ ἀπίδωμεν οἰχτιρμοὺς. ὑπὲὶ

ὧν οὐδὲν αὐτὸς ἕτερον ἀπαιτεῖ παρ᾽ ἡμῶν fj τὸ πρὸς
«ἀλλήλους συγγνωμονικόν τε χαὶ χοινωνιχὸν xal φι-
λάνθρωπον, λέχωνιε᾿Αφέτε, xal ἀφεθήσεται ὑμῖν, δί-
boxe, καὶ δοθήσεται ὑμῖν,; πῶς οὐχ ὡς ἁπαραίτητον
χρέος, ἐφ᾽ ὅσον ἔχομεν, δι’ ἔργων πρὺς τοὺς δεομέ-

molus erga viduam lugentem filium , non modo
consolatoriis verbis, sed etiam opere sanavit. lta ct
nos faciamus pro viribus el non verbo tantum com-
patiamur niale habentibus, sed et operibus nostra
erga eos commiserationem comproóbemus. Si enin
πο quantum possumus, beneficos exhibeanus ,
Deus etiam , in retributione, se quantui poterit
pro nostris beneficiis largum exhibehit. Conspicite
tandem quanta sit retributiunis przstantia et redun-
dantia; nam quantum prazstat Deus homine, tan-
tum et ejus potestas humana potestate, tantum
quoque beneficia ab ista potestate przstita a nostra
przstitis. Si qui obolos mutuaretur zreos et state-
ras redderet aureas, nemo forte respucret commu-
tationem. Nunc vero non sunt pcrmutanda ærea
pro aureis, qux: mctalla sunt. eodem fere prctio
æstimantur, sed liumana sunt commcedanda et di.
vina recipienda, et humaoa hominibus, quod est na-
lurale debitum. Nam aliis misericordiam et com-
miserationem omnino ex natura debemus. Et vero
quando multiformem erga nos aspiciamus Dei cle-
mentiam, pro qua ipse nihil aliud à nobis nisi erga
proximum indulgentiam, liberalitaiom οἱ benigni-
tatem, dicens ? « Dimittite, εἰ dimittetur vobis ;
date , ei dabitur vobis, » numquid nobis non in-
cumbit officium ineluctabile operibus nostram erga
indigentes ex fratribus commiserationem et pieta-
tem exhibendi? Et cum non modo Deus nostri mi- .

νους τῶν ἁἀδελφῶν τὴν συγγνώµην xal by. ἔλεον ϱ Sereatur et nobis tanta retribuat ut numerari ne-

ἁποδώσομεν ; Ἐπεὶ δὲ µὴ µόνον ἠλεήθημεν παρὰ
Θεοῦ, χαὶ τοσαῦτα εὐηργετήθημεν, ὅσα οὐδὲ ἀπαρ:θ-
µήσασθσι δυνατὸν, ἀλλὰ καὶ ἐγγύας πάλιν ἑλάδο-
Μεν παρ) αὑτοῦ, µέτρῳ χαλῳ xal πεπιεσμένῳ τῆς
πρὸς οὺς ἀδελφοὺς εὐποιίας λήφεαθαι «v ἀντίδο-
σιν, τί μὴ πρὸς ταύτην σπεύδοµεν ὅση δύναμις, τί
μὴ χαὶ τὴν ζωὴν αὐτὴν ὑπὲρ ἀλλήλων, εἰ δεήσει,
χατὰ µίμησιν τοῦ Δεσπότου χατατιθέµεθα, ἵνα &v-
τιλάδωμεν παρ) αὐτοῦ τὴν ζωὴν τὴν αἰώνιον; Καί-
«0t καὶ τοῦτο χρέος ἡμῖν, εἰ χαὶ μὴ πρὸς ἀλλήλους
ἴσως, ἀλλὰ πρὸς τὸν ὃόντα ἑαυτὸν εἰς θάνατον ὑπὲρ
ἡμῶν, οὐχ εἰς λύτρου μόνου, ἀλλὰ καὶ παράδειγµα
χαὶ ὃ.δασχαλἰαν ἔμπρακτον Épyou χαὶ λόγου χαὶ vou
παντὸς ἀσυγχρίτως ὑψηλοτέραν, Elc τοῦτο γὰρ, qnot,
Χριστὸς ἔπαθεν ὑπὲρ ἡμῶν ἡμῖν ὑπολιμπάνων ὑπο-
γραμμὸν, ἵνα ἐξαχολουθήσωμεν τοῖς ἴχνεσιν αὐτοῦ,
καὶ ἔτοιμοι ὤμεν, εἰ δεήσει, xal την Guxhv ἡμῶν

queant, sed et pignus ab eo acceperimus quod in
mensura bona et conſerta pro nobis ad fratres. be-
neficiis recipiemus retributionem, quomodoea:u non
ambimus pro viribus, cur et ipsam vitam pro
invicem, si oporteat, exemplo Domini, non tradi-
mus, ut vicissim ab eo zelernam vitam recipiauius ?
Equidem ad boc tenemur, nisi forte propter fratres,
saltem propter eum qui semetipsum dedit in inor-
tem pro nobis, non in pretium (tantum, sed etiam
in exemplum et doctrinam efficacem omni opere et
sermone el ratione indubitanter subli:miorem. Ad
hoc enim, inquit Seriptura, Christus pro nobis p:t-
$u8 est, nobis relinquens exemplum ut sequamur
vestigia ejus, el parati simus, si oportcat, animam
ipsam ponere ad implenda ejus maudata ; nain sic |
&jus sempiterna vite et regni participes erimus, in
glernum ejus vite et glorie consortes,

Ostvas, εἰς ἐχπλήρωσιν τῶν ἐντολῶν αὐτου. Οὕτω γὰρ xal τῆς iv αὑτῷ διαιωνιζούσης ζωῆς xal Άασι-
λείας µεθέξοµεν, συζῶντες ἀῑδίως αὐτῷ καὶ συνδοξαζόμενοι.

Ὅρᾶτε τὸν Μνροχεύμονα τοῦτον, οὗ προσάχουσαν
thv μνήμην τῆς ἱερᾶς μαρτυρίας προεορτάζειν Άρ-
E$ys0a σήμερον, τὸ αἷμα τοῦ οἰχείου σώματος ἑχὼν
ἐξέχεειν ὑπὲρ Χριστοῦ, xai ἀένναον αὐτὸ χαὶ ἀνεξάν-
«ληταν διὰ τοῦτο πεποίηχε scr vv πολυειδῶν θαυ-
-μάτων, ἁγιασμοῦ ψυχῆς, παὶ supato; εὐωδεστάτου
xat ἱερωτάτου µύρον. Καίΐτοι φυχῆ μὲν ἡ τοῦ µεγα-
λομάρτυρης τὴν μετ ἀγγέλων ἁἲδιον καὶ ἀναλλοίω-
φον δόξαν ἀπολαβοῦσς νῦν ἔχει δ.χαίως ἐν οὐρχνοῖς *

Videte Myroblytam istum, cujus proximam sacri

Amartyrii memoriam hodie signavimus celebrandaur;

ipse corporis sanguinem libenter effudit pio Chiri-
$to, et propterca juge et inexbaustua illud effecit
multiplicem fontem miraculorum, anima sanctifi-
cata el frayrantissimo necnon sanctissimo unguento
a corpore stillante. Anima quidem magni illius
martyris 2terbpa nec unqua:) peritura gloria inter -
ngelos potita, nunc mcrito gaudet ín colis; eur-

535

GREGORII ΡΑΙ ΑΜΑ

pus autem ejus nondum revera illius gloriae faetum Α τὸ δὲ αὤμα οὔκω ἐπείνῃ συνεδοξᾶσθη, ἀλλ) οἵόν τι

est particeps, sed ex praesentibus velut ex argu-
mento, ex typo et signo cognoscite divinissimam
et celestem gloriam quas cirea illud ievelabitur.
Quod si typus talis est, quanta erit ills perfectio ?
Certe prorsus ineffabilis et ipsi cogitationl imper-
via. Contingat nobis precibus tanti martyris per-
fundi unguento, ut sicut hic jam diffusi íllius divini
unguenti consortes fuimus, ita aliquando divinse
glorie participes per gratiam benignitatem glorifl-
eati in suis martyribus Jesu Christi qui est super
omnia Deus; cui omnis gloria in sempiterna sscula.
Amen,

HOMILIA XLIII.

πρόγραµµα καὶ τύπος χαὶ αὐμθολόν ἐσει τὰ κα.
ρόντα πρὺς sh» μέλλουσαν ἀποχαλύπτεσθαι περὶ
αὐτὸ θειοιάτην χαὶ οὐράνιον δύξαν. EL δὲ «b πρό-
γραμμα καὶ ὁ τὖπος τοιοῦτος, τί τὸ μέλλον ἐχεῖνο
φέλος ; Πάντως ἄῤῥητόν τε xai ἀνεννόητον. Τένοιτο
δὲ xai ἡμᾶς ταῖς πρεσθείαις τοῦ ἓν µάρτυσι gopo-
χεύμονος, ὥσπερ ἐνταῦθα «oU προχτοµένου xa.p' αὗτου
δείου µύρου τούτου µεταλαμδάνοµεν, οὕτω xal τότε
τῆς δόξης ἐκείνης θεωροὺς xal µετόνους εἶναι χάρττι
καὶ φιλανθρωπίᾳ «o0 ἑνδοξαζομένου τοῖς οἴκείοις
µάρτυσιν Ἰησοῦ Χριστοῦ τοῦ ἐπὶ πάντων Θεοῦ, 9
πρέπει πᾶσα δόξα εἰς ἄπε ράντοὺς αἰῶνας. "Agiv.
OMIAIA MI*.

12 inagnum inter sanctos mariyrem et thaumaturgum B Elc εὐν àv ἁγίοις µεγαλομάρτυρα xal Qavpacoup-

et myroblytam Demetrium. e

« Mihi quidem valde bonorificati sunt amici tuj ,.-
Deus,.nimis confortatus est principatus eorum, »-

exclamavit David ille omnis ztatis psalmistarum
diviuissimus **, Principatus apostolorum ebori,
quia sunt coryphzi, propbetsrum ordinis, qui ab
intuitione rerum divinarum nomen habent, sancto-
Tum vero doctorum et totius sanctorum cetus, qui
magni vocati sunt in Evaugelio communis Salvato-
ris, ita et inter Christi martyres, magni omnino
martyres, quibus prestat eximius et plerisque ex-
cellens quem prasertim hodie nos bymnis et laudi-
bus celebranius, eivitatis nostre consors et patro-
nus, magnum terra& nostre» miraculum, magnum
sancie Ecclesi ornamentum , egregius per omnia
tliaumaturgus et. myroblyta Demetrius. ilie enim
inter martyres tanquam inter astra lux est magna,
vitse æternæ verbum continens, emicantibus radiis
eximie splendens, plerosque splendore superans,
numquid prophetarum gratia non potitus est ? Yel
prophetica virtute illustris, numquid apostolorum
et doctorum ministerio et excellentia babitug est
indignus? Numquid istis donis ornatus sánctorum
asceticis exercitiis et eorum vits nobilitati cessit ?
Minime, sed alios quidem secutus, aliis exæquatus,
alios autein praecedens, non paucos superans non
tantum in exiguo excelluit, cum paucis omniá per-
fecit, et solus in semetipso omnium merita compla-
xus continuit (prout postea sermo, Deo juvante, de-
clarabit) solusque omnibus promissas assequi be-
nejJictiones diguus est habitus.

Nos ergo qui nec de uno quidem, non dieo or-
dine aut choro, scd ncc de uno cujuslibet ordinis
perorandi capaces sumus, quid dicemus, et 1n tali
sermonis compositione , de eo qui ín unius vite
divinitatem divinitus omnium virtutes ordinavit,
in omnibus supra omnem laudem superexaltatus?
Nos tamen urget pro potestat« dicendi desiderium
et opportunum sermonem quaerit occasio et instans
officium efficit ul sermone miremur supra omnem
sermonem martyris excellentiam. Ineffabiles mercc-
des a Deo promissas abiens, vite ordinem quan-
tum valebat natura consentaneum, id est quie omne

? Psal. cxxxvrs, 17,

γὸν xal μνροδλύτην Δημήεριον.

εἘμοὶ δὲ λίαν ἐτιμήθησαν οἱ φίλοι σου, ὁ Os,
λίαν ἑχραταιώθησαν al ἀρχαὶ αὐτῶν, » Δαδὶδ ἐχεῖνός
φησιν ô τῶν ἀπ᾿ αἰῶνος ᾠδικῶν ἐνθεώτατος. Αρχαὶ
δὲ χοροῦ piv ἁποστόλων οἱ χορυφαῖοι * καταλόγου
δὲ προφητῶν οἱ τῆς θεοπτίας ἐπώνυμοι' διδασκά-
λων δὲ ἱερῶν καὶ τῆς τῶν ὁσίων ὁμηγύρεως πάσης
ol μεγάλοι κληθέντες χατὰ τὴν τοῦ χοινοῦ Σωτῆρο;
ἐπαγγελίαν ” ὥσπερ xal τῶν Χριστοῦ μαρτύρων οἱ
µεγαλομάρτυρες πάντως, οἷς ἐμπρέπει περιφανως
ἀνέχων, xal τῶν πλείστων ἐξόχως ὁ μάλιστα σήµε-
pov xap' ἡμῶν ὀμνούμενος καὶ τιμώμενος, ὃ αὐτό-
χθων ἡμῖν καὶ ἡμεδαπὺς πολιοῦχος, τὸ μέγα τῆς
οἰκουμένης θαῦμα, τὸ µέγα τῆς ἱερᾶς Ἐκκλησίας

C ὠρᾶῖσμα, ὁ πολὺς τὰ πάντα, xai θαυματουρτὸς, καὶ

µυροθλύτης Δημήτριος. ᾽Αλλὰ γὰρ ἐν µάρτυσι μὲν,
οἵον ἓν ἄστρασι, φωστήρ ἔστιν οὔτος μέγας, ἁῑδίου
λόγον ζωῆς ἐπέχων, xat θεαυχέσιν ἀχτῖσι διαφερόν-
τως περιλαμπόμενος, xal ὑπερλάμπων «τοὺς πλεί-
στους, προφητικῆς δὲ χάριτος οὖκ εὐμοίρησεν ; "H
προφητιχῇ δυνάμει χατηγλαϊαμένος, ἁποστολιχῆς
xa διδασχαλιχῆς ἀπηξίωται διαχονίας xol προι-
δρίας, Ἡ ταύταις ἔργφ διαχεχοσµτµένος, ὁσίων
ἀσχήσεως ἀπελείφθη, καὶ τῆς διὰ βίου χατὰ τούτους
λαμπρότητος: Οὔμενουν * ἀλλὰ τοῖς μὲν ἑπόμενος,
«o'q δὲ ἐξισούμενος, τῶν δὲ προϊστάμενος, ἔστι δ' οὓς
xai ὑπερδάλλων, οὐδὲ χατὰ βραχὺ, μόνος, f] wávo μετ'
ὀλίγων τὰ πάντα τελεῖ, χαὶ μόνος iv ἑαυτῷ τὰ πάν-

p συλλαδθὼν ἔχει (ὡς ὁ λόγος wpou»v οὖν Oc

παραστήσει), xal τὰς ὀφειλομένας ἅπασιν εὐφημίας
Μόνος ἅμα χαρποῦσθαι δίχαιος. .

Ἠμεῖς οὖν, ol μηδὲ «95; ἕνα ἀρχοῦντες, οὗ λέγω
χορὸν, fj χατάλογον, ἀλλ᾽ οὐδὲ πρὸς ἕνα τοῦ χανα-
λόγου, τί ἐροῦμεν, καὶ ταῦτα bv τοιούτφ σχήµατι
οῦ λόνου, πρὸς τὸν τὰ πάντων ἁρμοσάμενον θείως
εἰς tbc θειότητα βίου, καὶ διὰ πάντων ὄντα
ἀξίαν ἁπρόσιτον» Ὁ μέντοι πόθος ἑκαίρει λέχειν
πρὸς δύναμιν, xal 6 χαιρὸς ἐπιζητεῖ τὸν xalpioy λό-
yov, xaX τὸ plo; βιαζόµενον οὐκ ἀνίησι μὴ σὺν Mq
θαυμάζειν τὸ ὑπὲρ λόγον ὑπᾶρχον μεγαλεῖον τοῦ µάρ-
τυρος. Καὶ γὰρ ἐφιλοτιμήσατο ταῖς ὑπὰρλόγον ὕπηγ.
γελµέναις παρὰ θιοῦ ἁμοιδαῖς καὶ κολιτείαν, ἐφ᾽

aov ἡ φύσις ἰχώρει, χατάλληλον, δηλονότι «Αννα λό-'

HOMTLIA XLIII.

κῶσαν, x. ἀρχῆς ἄχρι τέλους ἑνδε[ξασθαι, x3 A verbum superaret, 4 prinelpio ad finem studu't

| fjv σχεδὸν ἐκ παιδὸς ὁμοῦ, στήλη τις αὖθέ-
ος xal ἀχαθαίρετος παντὸς καλοῦ, πάσης ἀρε-
ιπνὺυν xal αὑτοχίνητον ἄγαλμ., θείων xal &v-
νων χαρίτων ἑστία xai συστοιχία, βίδλος Cos
λαλοῦσα τὰ πρὸς δόξαν καὶ ὁδηγίαν τοῦ κρείτ-
εὐχαρί τε xal xaivby χρᾶμα πάντων χαλῶν,
ανὴ παντὸς ἁ γαθοῦ xal κοινωφελεστάτη Φἰλο-
καὶ lv εἴπω τὰ τῆς Γραφῆς, xat φοῖνιξ, ὡς
€ ἀνθῶν, ἅτε δίχαιος χαὶ ἑλαία χατάχαρπος ἓν
19 τοῦ θεοῦ, xal δένδρον παρὰ τὰς διεξόδους
των πεφυτευµένον τοῦ πνεύματος, πλὴν ὅτι
»Χἀτὰ τὸ φαλμικχὸν, δίδωσι τὸν χαρπὸν ky xatpip
, 6 δὲ πάντα χαιρὸν, χαιρὸν ἀνθηφορίας ὁμοῦ
ιρποφορίας χαὶ εἶχε, xal ἔχει, καὶ ὥσπερ τὸ
υ τοῦ δένδρου φύλλον οὖχ ἀποῤῥυήῆσεταϊ ποτε
P γεγραμµένον, οὕτω τούτου μετὰ τῶν φύλ-
εἰ τὸ ἄνθος, χαὶ ὁ καρπὺς ἀνεχλείπτως «οῖς
€ προσιοῦσι µεταδιδόµενα. Καὶ αρὸς μὲν «b
ἐνεγχεῖν ὁμοῦ, xal κατὰ τὸ Σολομώντειον ἔπος,
" μακρὰ πληρῶσαι ἵτη, ῥάδδος ἡ τοῦ "Aa-
εείνη Δημήτριος, βλαστὸς εὉ µάλα τεθηλὼς
ας. πολυέραστον ἄνθος, καρπὸς εὖὐχλε]ς xol
1e, μᾶλλον δὲ Χριστοῦ τοῦ αἰωνίου ἀρχιερέως
; καὶ σχηπρον θεῖον, εἰ δὲ βούλει, xoi ὅρπηξ
ἃς καὶ θεοειδὴς 6 Δημήτριος, οὗ Χριστοῦ τύ-
αρὼν ἣν. Καὶ ὅ μὲν Χριστοῦ εὖπος. Δημη-
&, τοῦ τὰ πάντα χαλοῦ, σχήπτρου Χριστοῦ
tec, ῥάδδος ἐχείνη τύπος, ὁμοῦ τε βλαστῄσασα,

ostendere, et omoia simul pene a pueris fuit, 4σ-
mum et decorum columen, atataa pulcherrima a se
motum accipiens, divinarum humsnarumque grá- -
tiarum sedes et liber vivos et docens qu: ad vir-

. tutem et vitse cultum conducant decorum novumque

omnium bonorum temperamentum nova et emnibus
utilissima singularum virtutam cumulus, et ut lo-
quar eum Seriptura, palma florum splendidissima, oli-
va fructifera in domo Dei, arberjuxta decursus aqua-
rum spiritus ope consita, nisi quod juxta Psalmistem
lignum istud dat fructum in tempore soo, illi autem
omne tempus fuit et est tum florum tam freetuum, et
sicui illius arboris folium, sicut scriptum est, non de-
cidit, ita ille non folia tantum sed et flores et fructus
fidenter accedentibus distribuit, Denique, ut omnia
paucis complectar, Juxta Salomonis dietum : in brevi
explevit tempora multa, Erat Demetrius illa Aaronis
virga, germen pietatis frondescens, flos valde amo-
nus, fructus nobilis et Deo gratus, imo Chrisil
seterni pontilicis virga sceptramqué divinum, si tibl
placct, et' ramus semper florescens gratusque Deo
Demctrius. Christi figura Aaron erat, sane Chrisit
quidem erat typus, Demetrii veto per omnía decori,

perfecti sceptri Salvatoris typus erat illa virga
frondibus simul et floribus ornata, pariterque ία.
ctus proferens quos divinitus asd maturitatem ad-
duceret, Demetrius autem ab ea discrepat tantum
quantum a typo, decenter in melius non quidem

Δήσασα, xci τοὺς χαρκοὺς προδαλομένη τε C parva, sed quilibet honesta et. decora: relinquens

αἲ τελεσφορήσασα θείως. Διαφέρει δὲ xàxst-

fa καὶ τὖπου, πρεπόντως ἐπὶ τὸ κρεῖττον, οὔ τι

η 6 πᾶν ὅτι τῶν χαλῶν, κατόπιν ἑαυτοῦ ποιού-
τῷ Τενναίῳ, καὶ τῇ µεγαλοπρεπείᾳ τῶν ἡθῶν,
ν ἕργων, xal τῶν θαυμάτων Δημήτριος. Πρὸς
)ἀμειώτως τε xal ἀνεχλείπτως παρέχειν τοῖς
dci τὴν τῶν χαρίτων, ὡς εἰπεῖν, αύῤῥοιαν,
όρον ἔοιχεν εἶναι δένδρον, ἀχτίνων δίχην, τῶν
V ἀσχέτως μεταδιδοὺς, xol παρέχων piv. εἰς
rolg προσιοῦσι τὰ κάλλιστα χαὶ θειότατα,

animi fortitudine et morum operumve οί miracu-
lorum excellentia, Ut iadesinenter accedentibus
gratiarum, ut jta dicam, affluentiam corimuniearet,
luciferum visus est lignum esse quod, sicut sol
radios, sine fine fructus proferebat et largiebatur
venientibus optima et divinissima dona, quibus ipte
semper abundabat, quemadmodum sol omnimodse
beneficentise, fons gratiatum perennis, mare mira-
culorum inexbaustum, abyssus ineffabilis bonorum
tam visibilium quam invisibilium.

; & üv αὑτὸς ἀεὶ τῶν τοιούτων, ὥσπερ τις Παντοδαπῆς εὐεργεσίας fuc, fj «nyh χαρίτων
& Ἡ θαυμάτων πέλαγος ἀνεξάντλητον, ἡ ἄθυσσός τις ἀνεχδιήγητος ὁράτῶν καὶ ῥοράτων ἄγα”

μὲν οὖν ἔξωθεν «bv οὕτω µέχαν ἀγάλλειν ἐκι-
^, xai τὴν ἑνεγχοῦσαν τοῦτον ταυτηνὶ λέχειν,
υφή t:c οἷον ἁπάσης θετταλίας Loci, καὶ τοῦ
€ ἐς αὐτῶν τῶν πραγμάτων φερωνόμως
x. ἔτι τε τῶν προγόνων τὴν περιφἀνειαν, xat
ννητόρων τὴν εὔχλειαν, κἂν ix. περιουσίας
ιἀντεῦθεν τὸ ἀξιάγαστον, περιττὸν ὅμως, Οὗ-
p αὐτοῖς ἐστι μᾶλλον εἰς μέγα χαύχηµα' Δη-
p δὲ χόσµος Ex τούτων πῶς; τῷ πᾶσαν τὴν ol-
ην, πρὸς δὲ xal τὸν ἄνω᾽λόσμον ἐπιχοσμή-
Τούτῳφ δὲ χόσµος τίς; Ἡ ἀχαθαίρετος πίστις,
ιρόδωρος χάρις. ὁ θεῖος χαὶ ἀναφαίρετος πλοῦ-
iv θεοειδῶν ἀρετῶν, ὃς νῦν ἐστιν ἔντεθησαυ-
ος τοῖ; οὐρανοῖς, προσθήχη τοῖς ἐχεῖ ταµεί-
y χαλλίστων γενόμενος, μᾶλλον δὲ ἀπὸ γῆς εἰς
v φθάνει. χαὶ περιὼν ἔτι τῷ βίῳ, xol γεγο-
ἀνθρώπων, προσθήχη μεγίστη τοῖς ἀῑδίοις κα-

Ut quid laudibus externis tentem exornare et
celebrare eam a qua nutritus esi? Sane dicere quod
decus totius Thessalie , quod a fortitudine quam
in suis operibus protulit, nomen babuit, adbue etiam
majorum predicate claritatem, parentumque nobi-
litatem, omnino supervacaneum esset. Ipse enim
illis magis est honoris titulus; Demettlus autem
quomodo e talibus multuwaretur ornatum , qui nee
orbi tantum, sed etiam superno mundo ornatui
fuit? Ipsi autem qualis ornatus? Fides intemerata,
gratia infipita, divine quz eripi non possunt opes
virtutum Deo gratarum , quas in coelis thesauriga-
vit, ibi adjunctus optimorum copiis, sed potius a
terra in eclum vadit vitie superstes ex hominum
numero ereptus, maximum æternis splendoribus |
inerementum eximius Demetrius, $peciosissima illa
imó euni spccie praestantior pulchritudo. Quem

GREGORII PALAM.E
antod beatum praedicavit dicens : « Beatus A λοὶς υπάρχων Δημήτριος, xat χαλλονὴ παγχόσµιός τε

ul non ahi: In consilio impiorum, et in via
torum non stetit **.» Nunquam enim quod im-

) in mente concepit, nec quidquamDeo odiosum

i. Sed integra in semetipso servata gratia divina

im in Christiano baptismate receperat, Domini

i concordem liabuit voluntatem, quasi liber Dco
conspicua charta divino claractere insignita vel
igillares οἱ codicilli ab ipsius Dei digito conseri-
ἂν et omnibus in communem utilitatem exposita.
lam si, secundum ἰδαίαπι, priusquam malum co-
;nosceret, bonum elegit et in ipso juventutis flore
virginitatis honorem amplexus est, in qua conscr-
vanda totus fuit, nibil negligens ut virgo tam mente
quam corpore maneret οἱ proinde civitatem in caelis
haheret et cum incorporeis cx æquo in corpore in-
cederet. Propterea consociatas coluit ceteras om-
nes virtutes et pra aliis sapientie studium ita ut
doctrína et Innocentia periectus brevi laudatam
canitiem in juventute gereret ; cani enim, secundum
Salomonem, sunt sensus hominis et setas senectutis
vita Immaculata *'. Erst ergo juvenis cgregius ,
valde formosus visu, non tantum exteriur homo,
sed mulio magis interior, quem oculus non videt.
Quem videns Deus cor scrutans [ία amore illius
spiritualis et. invisibilis pulchritndinis captus fuit,
ut in eo tanquam in gratissimo domicilio sibi com-
placuerit et unum spiritum eum eo conglutinaverit
et ex eo omnia divinitus perfecerit. Nam David
quidem virum invenit, Demetrium vero nondum
virorum ztatem.assecutum, sed adhuc adolescen-
tem secundum cor suum ínvenit operarium stre-
nuum, przecepta ipsius perfecte explentem. Invenit
vas electionis quod sicut Paulus portaret nomen
ejus coram regibus et gentibus **. Invenit speeulum
intemeratum quod refleciebat supernam et eximiam
pulchritudinem, Ego ctiam illam vocem de illo au-
dio prolatam : Ecce servus meus, quem elegi ; ín
ipso complacuit sibi anima mea; ponam spiritum
meum super eum, et judicium gentibus proferes, et
disceinet diguos ab indignis, ut sit sicut os meum;
malos vero convictos pudore suffuudet et arguet
destinatos ad perditionem. [βία quidem de Christo
scripta sunt, seJ etíam quasi per ipsum omnibus

&pa xal ὑπερχόσμ:ος. Τοῦτον 6 A268 προλαδὼν ἐμα--
χάρισε χαὶ ἀνύμνησε,εΜαχάριο:, λέγων, &vbp, ὃς οὐχ.
ἐπορεύθη àv βουλῇ ἀσεθῶν, καὶ ἐν ὁδῷ ἁμαρτωλῶν
οὐκ ἔστη. » 6ὺδὲ γὰρ tv vip ποτὲ κατεδἐξατό τι τῶν
μὴ θεοσεζὼν, οὔτε πρὸς πρᾶξιν ὥδευσεν οὗ θεάρε-
στον ἀλλὰ φυλάδας taut) τὴν ἐκ τοῦ χατὰ Χριστὸν
βαπτίσματος θείαν χάριν ἁμίαντον, τῷ τοῦ Κυρίου
νόμῳ συνᾷδον εἶχε τὸ θέλημα, θεοῦ Ρίόλος οἵον χαὶ
θεοκἀραχτός τις ὑπάρχων πυκτὶς, καὶ πλὰξ 11 xlvaz
δαχτύλῳγεγραμμένη 8:00, χαὶ προτεθειμένη τοῖς πᾶ-
σιν £l; χοινὸν ὄφελος. Κατὰ vXp τὸν Ἡσαῖαν, πρὶν fj
γνῶναι τὸ χαχὸν, ἑξελέζατο τὸ ἀγαθὸν, χαὶ ἓν αὐτῷ τῷ
τῆς νεότητος ἄνθει τὴν τῆς παρθενίας ὥραν Ἰστ-ἁσατο,
καὶ ὅλος τῆς χτήσεως ταύτης ἦν, πάντα πρᾶττων,
ὥστς παρθένος εἶναι καὶ τὸ σῶμα xal την draxhv,
καὶ δι αὑτοῦ τὸ πολίτευμα tv οὐρανοῖς ἔχειν, καὶ
τοῖς ἀσωμάτοις ἐξ ἐφαμίλλου χωρεῖν μετὰ σώματος.
χαὶ πρὸς τοῦτο συμμάχους τὰς ἄλλας πάσας ἀρετὰς
εἶχε, καὶ πρὸ τῶν ἄλλων τὴν τῆς σοφίας σπὸυδην.
ἵνα cuvécet xal καθαρότττι τελέιωθεὶς ἐν ὀλίγῳ -
τὴν ἐπαινουμένην πολιὰν ἓν τῇ νεότητι φέἑρῃ '
πολιὰ Y&p ἐστι xat Σολομῶντα σύνεσις ἀνθρώποις,
xa ἡλιχία γήρως, βίος ἀχηλίδωτος. "Hv οὖν νεανίας
ἁπαλὸς, εὖ µάλα χαλὸς ἰδεῖν, οὐ τὸν ἔξω xal ὑπ)
αἴσθησιν µόνον ἄνθρωπον, ἀλλὰ πολλῷ μᾶλλον τὸν
ἔνδον xal μὴ ὁρώμενον, ὃν ἰδὼν ὁ fiov εἰς χαρ»
δίαν θεὸς, ἐπὶ τοσοῦτον ἤλω τοῦ νοεροῦ xal ἀθεάτου
κάλλους, ὡς ἑνακηνῶσαι εὐδοχῆσαι τούτῳ, xal ἓν πνεῦ-

C P4 μετ αὐτοῦ τελέσαι, xal ἓξ ἐχείνου τὰ πάντα ἆπερ-

Υἀσασθαιθεῖον. Εὗρε γὰρ τὸν μὲν Δαθιδ ἂνδρα Δη-
µήτριον δὲ μηδ' εἰς ἡλιχίαν ἀνδρῶν παραγγε[λαντἁ
πω, νέον δὲ ἔτι χομιδῆ, κατὰ τὴν χαρδίαν εὗρεν
ἑαντοῦ ἑργάτην ἀνεπαίσχυντον, πληρωτὴν τῶν ἓν-
ταλµάτων αὐτοῦ ’ εὗρε αχεῦος ἐχλογῆς, γατὰ Παῦ-
λον, τοῦ βαστάσαι τὸ ὄνομα αὑτοῦ ἑνώπιον E*vy
&aY βασιλέων εὗρεν ἔσοπτρον ἀχηλίδωτον, δεχτικὸν
xa δειχτιχὸν τῆς ὑπερανῳκισμένης xal ἀποῤῥης»,
χαλλονῆς. Ἐγὼ xai τῆς φωνῆς ἐχείνης ἐπ αὐτὸ
ἀχούω μυστιχῶς ἑνεχθείσης, Ἰδοὺ ὁ παῖς µου, ὃν fe
«ica, εἰς ὃν εὐδόχησεν ἡ φυχή µου. θήσω τὸ πνεῦι
µου Ex ἀὐτὸν, xal χρίσιν τοῖς ἔθνεσιν ἁπαγγελεῖ, Ἡ
τοὺς μὲν µετασχευάσει xal χατασχευάᾶσει ἀξίους
ἀναξίων, ἵν) fj αὐτὸς ὡς στόμα ἐμόν ' τοὺς δὲ D

secundum Christum perfecte degentibus sunt com- D ζει xal χαταισχυνεῖ xaV ἀποδείξει χατηρτισμέ;

mendanda. Erat autem doctor et proin apostolus,
sapiens, virgo, piusque Demetrius, et ut brevi di-
cam, in omnibus decorus, integerrimus, et natura
et studiis et gratia splendidus, ita ut Demetrio, prout
dictum est de Jub Ausita, non erat ei similis in
terra, vel poiius hoic in omnibus divinissimo Job
]pse erat similis, cui tunc, prout scriptum est *5,
similis inter homines non invenicbatur ; erat euim
| reprebensibilis, justus, plus ; et Job sicut poste-
rius apparuit Demetrius, ille vero non habuit vir-
giuitatis laudem, virginitatis, inquam, qua in ju-
ventute gloriosum victorem, natur: triumphatorem,
et angelis qui Deum circumstant coz«qualem Demc-

ὄντας εἰς ἀπώλειαν. E! γὰρ xo περὶ Χριστοῦ s
γέγραπται, ἀλλὰ xal ὡς δι’ ἐχείνου τοῖς x23" |
voy ἀχριθῶς βιοῦσι χαριασθησόµενα. "Hv οὗ
διδάσχαλος xal ἁπόστολος τοὐντεῦθεν Δημήτρ
σοφὸς, xai παρθένος, xai ὅσιος, χαὶ ὡς εἰπεῖν
χαλός τε xai παναμώμητος, xai φύσει xal «
xai χάριτι λαμπρυνόμενος, xal ΙΔημητρίψ
χατὰ vb εἱρημένον περὶ τοῦ Αὑαίτου "Io,
ὅμοιος ἐπὶ τῆς Υἡς, μᾶλλον 63 τούτῳ, τῷ
θείῳ, οὐδ' αὑτὺς ἣν ὁ Ἰὼδ ὅμοιος, ᾧ ποτε,
γεγοαµμµένον, ὅμοιος Ev ἀνθρώποις οὖκ ἂν.
πτος Υὰρ, ὄίχαιος, εὐσεδής. Καὶ ὁ "Io 1

ὡς xo Δημήτριος ἀναπέφηνεν ὕστερυν

** Pal. :, 1... Sap. iv, 9. Acti ix, 13. 9 Job, 1, 8, 01 3.

HOMILIA χι.

ιρθενίας olvov ἐχεῖνος οὖν siye* παρθενίας, À trium ostendit. Et quidem ille in corpore gravé

ανίτην kx νέου, xal τῆς φύσεως χρείττονα,
ς περὶ θεὸν ἁγγέλοις ἑφάμιλλον ἀνέδειξε τὸν
prov. Καὶ τὸ σῶμα μὲν ἐχεῖνος ἐπλήγη πληγῇ
» fj ἀντιθέτῳ προσπαλαίων χαχἰᾳ. Οὗτος δὲ,
χρις αἵματος εἰς 4510; ἀντικατέστη πρὸς τὴν
| ἁγωνιζόμενος. 'AX)' οὐδὰ τὴν περὶ λόγους
αν 6 Ἰὼδ μεμαρτύρηται, fiv εἶχεν οὗτος μετὰ
2 Πνεύματος χάριτος χερασθεῖσαν, xal ὅπλον,
αυντὴριον ἀνυπόστατον, γαὶ οἰχοδομιχὸν ἐρ-
v, Χαὶ γεωργιχὴν σχαπάνην xa ἄροτρον, εἰ
ὄλει, xal δόναχα γραφικὸν, xal ἁλιευτιχὴν
ην, xai εἴ τι τοιοῦτον ἕτερον. νῦν μὲν τὸν
ὤνα Κυρίου χαλλιεργῶν, χαὶ τὰ οὐράνια χατα-
ενος εἷς Υῆν σπέρµατα, f| τὰ ῥήματα χατα-
ιν τῆς αἰωνίου ζωῆς, obx ἓν πλαξὶ λιθίναις,
) πλαξὶ χαρδίαις capx(vat, ταῖς ve ἀξίαις τῆς
ης χαταγραφῆς, 3| τῇ σαγἠνῃ τοῦ λόγου πε-
δάνων θΘεσσαλονίχην, ἸΑττιχῆν, Axatav,
y δὶ ὅσην νῦν περιδάλλε:, xal elc ὅσην φθά-
t τῶν µύρων, xal τῶν θαυμάτων, καὶ τῆς ἐν
ἀφθονίας τῆς χάριτος. "Hv γὰρ xal τότε τῇ
ιένῃ θαῦμα ἐν λόγοι; θείοις Δημήτριος, εὖω-
ριστοῦ κατὰ Παῦλον ὢν, Év τε τοῖς σωζομένοις
y τοῖς ἀπολλυμένοις» xal τοῖς piv ὁσμὴῆ
ου εἰς θάνατον, τοῖς δὶ ζωῆς εἰς ζωήν. Ταύ-
he εὐωδίος ἁμοιθλν μὲν ἁποχρῶσαν οὐχ ἔχω
!*à παρὰ θ:οῦ δεδοµένα μύρα xai θαύματα
Xp τοῦ µεγαλομάρτυρος: τί yàp τὰ παρόντα,

plaga percussus est, contrarim colluetans fortu-
nz, hic autem usque ad sanguinem in finem restitit
adversus malum dimicans. Sed nee disciplinam in
sermone Job testificatus est, quam iste habuit Spi-
ritus gratia temperatam , tanquam telum , muni-
mentum inexpugnabile , orstorium ligonem et vo-
merem, vel si volueris scriptorium calamum et
piscatoriam sagcnam et alia similia : nunc vineam
Domini colit , colestibus in terram sparsis simini-
bus, vel verba vite eterns conscribi non in tahu-
lis lapideis, sed in tabulis eórdis carnalibus tail
honore dignis, vel sagena verbi complectitur !
Thessalonicam, Atticam , Acliaiam, seu potius tot
regiones hodie continet quot peragrat per unguenta,
per miracula, per eximiam gratize effusionem. Erat
enim aliquando Demetrius terrre prodigium iu diviuis
sermonibus, bonus odor Christi, sicut ait Paulus *,
tum salvandís tum pereuntibus, istis odor mortis
in mortem, his odor vite in vitam. Hujus boni cdo-
ris sufficientem non dicam mercedem a Deo præ-
stita unguenta et miracula in sepulcro magni nostri
martyris ita ut, sicut Paulus ** dicit, prz nimia
gloria res glorianda in contemptum caderet. Nam
quid pr»sentia, etsi magna et mirabilia, prz illis a
Deo in ccelis ipsi datis et condonatis? Vultis ut vo-
bis ostendam modo omnibus evidentissimo quo-
modo ille adhuc vitam peragens bonus odor Christi
exstitit et odor vite dociliter obedientibus? Nunc

μεγάλα καὶ θαυμαστὰ, πρὸς τὰ ἓν οὐρανοῖς C quidem hominum animas excolens, vel eos piscari

θεοῦ xa δεδοµένα τούτῳ xal ἀποχείμενα ; xal
306013 ες δόξης, χατὰ Παῦλον εἰπεῖν, οὗ
ἰσθαι τὸ δεδοςασµένον΄ δεῖγμα δὲ ταῦτα πάν-
ol; κᾶσι περιφανέστατον, ὅπως ἐχεῖνος ἔτι τῷ
εριὼν ὑπῆρχε Χριστοῦ εὐωδία, χαὶ ὁσμὴ ζωῆς
Ἰπαχούειν ποοαιρουµένοις. Νῦν μὲν οὖν οὕτω
r&v φυχὰς ἀνθρώπων, ἢ ζωγρῶν τούτους χατὰ
οὗ Χριστοῦ πρὸς Πέτρον ἐπαγγελίαν, τὸν λόγον
oy εἶχε πρὰς χαλλιεργίαν xai θήραν σωτή-
νῦν δὲ οἰχοδομῶν τῷ θεῷ vay kx λίθων ζών-
iai ὄντως τιµίων, ὡς ἐργαλεῖον εἶχε τὸν λόγον
λληλον. Ὅτε δὲ πρὸς τοὺς ἀντιχειμένους τῷ
τῷ δυνεχρότει τὸν πόλεμον, xai μάλιστα τοὺς
ὢν ἁἀοράτων ἑνεργουμένους ὁρατοὺς τῷ θεῷ
εἶους, πάντα ἣν ὁ λόγος αὐτῷ, θείῳ πνεύµατι
ορηχούµενος, xal χινούμενος, xal τονούµενος,
εζόμενός τε xal μετασχευαζόμεν-ς πρὸς τὸ
«gov. Καὶ οὕτω χατὰ τὸ γεγραμμένον περὶ τοῦ
αγωνιστοῦ τῶν μαρτύρων, οὐδεὶς εἶχεν ἀντι-

intendens, secundum evangelica ad Petrum verba,
instrumentum babuit sermonem ad illam sanctis-
simam et salutarem piscationem ; nunc vero sedifi-
caus Deo templum ex lapidibus vivis vereque ho-
nore dignis pro iustrumento sermonen babuit con. .
sentaneum. Quando autem Christi adversariis bel-
lum deuuutiabat, presertim visibilibus Dei inimicis
per inTisibiles impulsis, omnia erat illi sermo di-
vino Spiritu iuspiratus et enuntiatus οἱ instructus
ei apte pro commoditato dispositus, ita u', sieut
scripium est, de primo inter martyres pugnatore ,
nullus erat qui resisteret Demetrii sapientia et Spi-
ritui qui per euin loquebatur. Ego quidem per illam
militarem tunicam, per illum in manu annulum,
per illam consularem togam quam martyr a rego
acceperat, symbola etplevisse censeo doctoralis
laudis et prerogative a vero Rege martyri mystice
iipertitse. Ideo divina Dei gratia non parca per ea
serius patravit miracula.

χε τῇ τοῦ Δημητρίου σοφίᾳ, xal τῷ πνεύµατι, ᾧ ἑλάλει. Ἐγὼ xal thv στρατιωτικὴν στολὴν, καὶ
v xl χειρὶ δαχκτύλιον, xal τὸν ὑπατιχὸν ὡρατίωνα, ὃν ὁ µάρτυς ἀνεδεῖτο, παρὰ τοῦ τηνιχαῦτα
μέως τὸ aua λαδὼν, σύμθολα τελέσαι λογίζοµαι τῆς παρὰ τοῦ ὄντως βασιλέως μυστιχῶς δεδο-
ς διδασκαλικῆς ἀξίας xal προθδρίας τῷ µάρτυρι. Διὸ καὶ dj τοῦ Θεοῦ θεία χάρις οὐκ ὀλίγα δι

y τεθαυµματούργιχεν ὕστερον.
δει δὲ πάντως τὸν ἐξαρχῆς ἁπατεῶνα σοφῶς
Ὥπσθαι, ἵνα μὴ πρὸ xatpoo τὸν θάνατον

ευᾶσῃ τῷ µάρτυρι, χαὶ ὁ τῆς αἰωνίου ἁποθήκης
ὃς, pino πεφθεὶς εἰς τέλος, ἔχτρυγηθῇ, xal

A Cor. n, 15. '* Philpp. 1i, 8.

Sed oportebat omnino fraudulentum a. principio
sapienter deludi ne data: occasione, mortem mar-
tyri macbinaretur ; et thesauri zterni fructus nou-
dum perfecte maturus vindemiaretor et corperis

53

GREGORH PALAMJE

pondere cadens in terram non ferret fructum mul- & πεσὼν διὰ τοῦ σώματος εἰς τὴν γῆν, οὖν ἑνέγκῃ

tum propter inmaturum casum. Sed eum borum
symbolorum exitum is quem recte ipsam dixeris
invidiam, vidisset,eum talia ferre non posset, furore
accendit secundum antiquam fallaciam opifices meu-
dacii qui regi mendacii (iste Maximianus erat) domi-
nanti parentes persequuntur mendacii insectatorem,
et sic ad martyrii stadium accingitur Demetrius,
gratiis inelfabilibus a pfieris plenus, in omnibus
sapiens et justus et sanetus et apostolus et virgo
et immaculatus. Quid plura? non dicar quoniam
dilectus Christo discipulus, quoniam servus, quo»
niam constantissimug et familiarissimus amicus,
seu potius, ot omnia in uno compleclar, quoniam
transivit per omnia Deo jucunda, tum rationes,
tum verba, tum operationes.

Desideratis omnes, optime nosco, modum com-
prehensionis, ubiet quomodo a turba inquisitus.
fuit et correptus. Stat porticus subterraneus in tem-

plo Deiparz semper Virginis euí cognomen refu-

gium ubi exantiquo more magni martyrisencomium
singulis annis incipitur et in finem deducitur so-
lemnitas, Regnante ergo impietate, cum. pietas sub
sole locum non haberet, illa hypogza suhiens as-
.sistentibus colestem doctrinam distribuebat, et ad
eum ab impletatis limo velut ab zstuosissimo pe-
lago confugientibus vere tranquillum pietatis por-
tum vitam Christianam secure przdicatam propo-
nebat, et sic refugium divinissimus ezstitit martyr
omníbus piam vitam eligentibus, propterea refu-
gium pro catbedra sonitum est. Quibus auditis ab
eis qui erant ex parte Maximiani Herculei, surrexze-
runt ad inquirendum pietatis patronos, et detecto
martyre ibi populum docente, multo magis ira fer-
vwerunt quando collectam viderunt multitudinem
velut Dei voci Demetrii sermonibus inherentem, in
ipsum irruunt tanquam in praestantiorem, dispersa
multitudine, apprehensum per ístud itere agunt ;
εἰ Maximiano offerunt qui interea cum summa
voluptate baccheis homicidiis totus indulgebat. Qui
cum nisi segre divelli posset, interea sanctum in
carcere includi jussit, ejus dilato martyrio. Quo-
rum nos memoriam quolannis celebrsntes ibi en-
comia incipimus, hic autem perfecimus. Talis se

xapzhy πολὺν διὰ «hw ἀχαιρίαν τοῦ ατώµατοας.
AN ἠνίχα τῶν συµδθόλων ἐχείνων «τὴν ἔχδασιν ὁ
αὑτόχρημα φθόνος εἶδεν, οὐχέτι φέρειν οἷός «s àv,
ἐχμαίνει χατὰ τοῦ ἀντιπάλου τῆς πλάνης τοὺς
ὑπηρέτας τῆς πλάνης, καὶ τῷ βασιλεῖ τῆς ἁπάτης,
Μαξιμιανὸς οὗτος ἣν, χρατήσαντες ἀπάγουσι τὸν
thc ἁπάτης διώκτην, xat οὕτω «pb; τὸ τοῦ paptu-
ρου στάδιον ἀποδύεται Δημήτριος, ὁ χαρίνων &p-
ῥήτων ἐχ παιδὸς ἔμπλεως, xal τὰ πάντα σοφὸς,
καὶ δίχαιος, χαὶ ὅσιος, xo ἁπόστολος, xai παρθέ-
νος, xal πάναγνος, οὗ πολὺ δὲ εἰπεῖν, ὅτι xol γα»
πηµένος τῷ Χριστῷ μαθητῆς, ἡ παῖς, Ἡ φῖλος
ἄχρος χαὶ οἰχειότατος, μᾶλλον δὲ πἀνθ᾽ ὁμοῦ, ὡς
xa διὰ πάντων ἐλθὼν τῶν θεῷ eÜuv, χαὶ λογι-
σμῶν, καὶ λόγων, xal πράξεων.

Ποθεῖτε πάντες, εὖ οἶδα, xal τὸν τρόπον τῆς
κατασχέσεως, Ux» τε καὶ ὅπως ὑπὸ τῶν δηµίων
fius. ζητούµενος. Στοᾶ τις ἐστὶν ὑπόγειος bv τῷ ναῷ
τῆς Δειπαρθίνου xol θεοµήτορος, ἧς καταφυγὴ *b
ἐπώνυμον, ὅθεν ἔθος ἐστὶ παλαιὸν τῆς τοῦ μεγαλο.
βάρτυρος πανηγύρεως την ἀρχὴν δι’ ἔτους «out
σθαι, κἀχεῖθεν διὰ τῆς λεωφόρου μεθ Όμνων τῶν
πρὸς αὐτὸν ἀνιόντας, ἑνθάδε ταύτην ἀνύειν καὶ εἰς
τέλος Ayetv τὴν ἑορτήν. Τῆς οὖν ἀσεδείας ἔπιχρα-
τούσης, ἐπεὶ τὰ τῆς εὐσεθείας χώραν οὐκ εἶχεν,
ἐμφιλοχωρῶν ὁ µάρτυς τοῖς ὑπογείοις ἐχείνοις.
Μετεδίδου τοῖς προσιοῦσι τῆς οὐρανίου διδασκο-
λίας, χαὶ τοῖς ἀπὸ τῆς ἀσεδείας, olovel τινος πολυ-

C Χυμάντου χλύδωνος, bm αὐτὸν χαταφεύγουσι, ve

ὄντως εὔδιον λιμένα τῆς εὐσεθείας, μετ) ἀδεία; τὰ
Χριστιανῶν ὀπκετίθετο xal ἑτέλει. Καὶ οὕτω κατα.
quyh μὲν à θειότατος ὑπῆρχε «επηνιχκαῦτα μάρτυς
πάντων τῶν εὐσεθεῖν αἱρουμένων. Καταφνυγὴ δὲ ολ
τόπος ἐντεῦθεν ἐχλήθη. Τοῦτο µαθόντες ol. παρὰ
Μαξιμιανοῦ τοῦ Ερχουλίου χαταστάντες ῥινηλατεῖν
τοὺς συνηγόρους τῆς εὐσεθείας, διδάσχοντι εῷ
µάρτυρι τὸν λαὺν ἐπιστάντες ἐχεῖ, καὶ πολὺ πλέον
µανέντες, ἅτε τὸ συνειλεγµένον πλῆθος ἱδόντες, ὡς
8:00 φωναῖς, τοῖς τοῦ Δημητρίου λόγοις προσέχον-
τας, χατ αὐτοῦ χωροῦσιν, ὡς προεστηχότος, τὸ
πλῆθος διασκεδάσαντες. Κρατήῄσαντες δὲ, διὰ τῆς
λεωφόρου ἄγαυσι ταύτης, xol τῷ Μαξιμιανῷ περι-
στᾶσιν, ἑνταῦθά ποι διατρίόοντι, xaX ταῖς τοῦ Αυαίου

habuit martyr propter Christum vadens ad occi- D ἀνθρωποχτονίαις μεθ) ἡδονῆς ὅτι πλείατης πριο-

si^nem, tanquam ad festum et gratissima convivia
invitatus. Perversissimus ideo zelabst diabolus
quam citissime ab hominibus auferre Demetrium.
Non enim patiebatur talem adhuc in terra versar
et videri et bominibus loqui et prorsus audiri. Deus
autem volebat suam prophetam mox coram omni-
bas proferre, et inde illustris martyrii palmam col-
ligere, sed 8ος eum tantum martyrii gratiam ha-
bere, verum etiam habentem aliis impertire, tanquam
ex eximia arelaque cum ipso societate quasi fon-
tem eximium gratie factus.

ἀνθρώποις, xal ὅλως ἀχούεσθαι * 6 δὲ θεὸς ἐδούλετο

έχοντι. Ὁ δὲ δυσαποσπάστως ἔχων τῆς τέρφεως,
ἐνταῦθα κατάκλειστον Ὑενέσθαι προστάττει τὸν
ἅγιον, οὗ xa εὺ µαρτύριον fjvoct. Ταῦθ) ἡμεῖς el-
χονίζοντες χατ’ ἔτος εἰχότως, ἐχεῖ μὲν τῆς πανηγὸ-
ρεως ποιούµεθα τὴν ἀρχὴν, ὧδε δὲ τὴν τελείωσιν,
ἐπεὶ xal 6 μάρτυς οὕτως εἶχεν, ἑλχόμενος εἰς σφαγὴν
τηνικαῦτα διὰ Χριστὸν, ὡς εἰς ἑορτὴν χαὶ θυµη»
δίαν τὴν µεγίστην χαλούμενος. Ἡ μὲν οὖν τοῦ
ἀρχεχάχου διαθόλου σπουδὴ, τοτάχος ἓξ ἀνθρώπων
τηνικαῦτα γενέσθαι Δημήτριον. Οὐ γὰρ ἕφερε οῦ-
τον ἐπὶ γῆς Ex! εἶναι, χαὶ ὁρᾶσθαι, xal προαλαλεῖν

xai προφήτην ὄντα παραστῆσαι τὸν μετὰ μικρὺν

ἑσόμενον πρὸς τοῖς ἄλλοι; πᾶσι xal οἰχεῖον µεγαλομάρτυρα, xal μὴ µόνον ἔνοιχον ἔχοντα τὴν µαρτυ»
ριχῆν χάριν, ἀλλὰ καὶ τοῖς ἄλλοις,παρέχειν ἔχοντα, Ex τῆς πρὸς αὐτὸν δερας ὑπερφυοῦς ουναφείᾳς οἷά

τινα πηγὴν ὑπερφνᾶ γεγρήτα τῆς χάριτος.

$45

HOMILIA XLIII.

Καὶ εἰ del λέγειν, τοῦ καιροῦ μαχρὰ λέγειν μη A. Quid ad hsec adjiciam? cam tempus oratiogl

συγχωροῦντος; Ἴστε τὴν ἀναδολὴν τοῦ τυράννου,
xai thv κάθειρξιν Δημητρίου, xal τὸν Νέστορα ἐπὶ
φούτοις, xdi chv πρὸς αὐτὸν τοῦ µεγαλομάρτυρος
προφητείαν, xal την καν’ αὐτὴν ἐχείνου χατὰ Αναίου
νίχην, x«l «b µαρτύριον, "Ἀλλ᾽ ὡς εἶδεν ὁ ἀρχέχα-
xoc ὄφις παρατεινομένην τὴν ἀναθολὴν τοῦ τυράν-
ww, αὐτὸς δὲ οὐχ ἔφερεν ἔτι ζῶντα βλέπειν ἐπὶ
γῆς, τὸν xal «pb τῆς τελειώσεως τοῦ μαρτυρίου
µέγαν Δημήτριον, σχορπίἰον ὑποδὺς, προσδάλλει τῷ
µάρτυρι, οὐχ. ὡς ἁπατήσων ἢ θέλξων, χαθάπερ
wetk διὰ τοῦ ὄφεως τῆς πρώτης ἐχείνης ξυνωρίδος
vv προπατόρων τὴν μὲν ἑξηπάτησε, τὸν δὲ δι
ἑκαίνης ἔθελξεν, "δει yàp διὰ πείρας ἀνεξαπάτη»
τον ὄντα Δημήτριον, xal γενναῖον ἐπιειχῶς, xal

γεχυμνασμένον πβὸς διαίρεσιν τοῦ βελείονος. Οὐχ B

ὡς ἁπατήσων οὗν διὰ σχορπίον προσδάλλει, ἀλλ' ὡς
πλήξων καιρίως, καὶ θαματῴσων ὡς τάχιστα, xal
ἁπαλλάξων ἑαυτὺν ἀντιπάλου τοσούτου τὴν ἀρετὴν
καὶ τὴν δύναμιν. ᾽Αλλὰ φθάνει τὸ τάχος ἐχείνου
xai τὴν οπονδην fj ἑνοιχοῦσα τῷ Δημητρίῳ χάρις
αὕτη xal δύναμις. Ἐπιχλήσει γὰρ xol σφραγῖδι
dela διὰ τῆς οἰχείας χειρὸς ὁ µάρτυς χρησάµενος,
ψεχροῖ τὸ τῆς νεχρώσεως ὄργανον, xal χαταισχύνει
τὸν ὑποδύντα, χαταργἡήσας αὑτοῦ τὴν ἑνέργειαν, καὶ
δείχνυσιν ἐντεῦθεν, ὥς, εἰ μὴ αὐτὸς ἐχὼν ὑπηλθε τὸ
φάθος, οὐδ' ἂν ὅλως ἔπαθε, παρὰ τῆς τοῦ Χριστοῦ
χάριτος xal δυνάµεως φρουρούμενός τε xal δυνα-
μούμενος, θέλων δὲ παραδίδοται, xal περικλείεται,

prolongands non suppetat. Nostis tyranni dilatio-
nem et Demetrii in custodiam conjeetionem, et
his adjunctis Nestorem, et martyris nostri ad ipsam
prophetiam, et ejus vicioriam in Lyeum, ei mar-
tyrium. Sed perversissimus serpens conspeeta ty.
ranni mora non ferebat adhuc viventem in terra
Demetrium videre, illum etlam ante expletum
martyrium excellentem, esed scorpiopem irrepens..
eum ad martyrem adniovel, non quidein ot eum
falleret vel incantaret perinde ae olim per ser-
pentem ex primzvis parentibus aliam quidem fe-
fellit, alium vere per eam seduxit. Sciebat enim
Demetrium tentatione non deludendum et mira
generositate preditum et ad eligendum quod me-
lius est valde exercitum. Non ergo ad deludendum
scorpionem ingressus accedit, sed ut lethali vul-
nere sauciatum quam citissime occlderet et semet-
ipsum tanto et virtute et fortitudine adversario
expediret ; sed ejus promptitudinem diligentiam-
que prevenit illa gratia *et fortitudo inhærens
Demetrio. Etenim divino precationis gladio pro-
pria manu utens martyr occidit mortis instru-
mentnm, et ignominia suffundit illapsum, de-
structa ejus potentia οἱ sic demonstrat quoniam,
nisi libens ponam subiisset, nulio modo passus
esset Christi gratia et virtute accinctus et robo-
ratus, bene vero sponte traditur, dueitur et iwpe-
riose tractatur plebis manibus et ab, artificibus

χαὶ yspo! χρατεῖται δηµίων, xal ὑπὸ τῶν xaxoóp- ϱ mali perversorum supplicia recipit, pro nobis pas-

ων Xácys: τὰ τῶν xaxojpyuv, *bv ὑπὲρ ἡμῶν
φαθόντα µιμούμενος. Αιὰ τοῦτο xal τοῖς λογχοφό-
qot; ἐπιστᾶσι φονῶσιν, ὑπὸ τοῦ τυράννου πεμφθεῖ-
ιν, ἀναπεπταμέναις ἀγχάλαι;, ὡς χαιρίως πλη-
χθησομέναις, δέχεται τὴν τελευταίαν πληγὴν, μᾶλ-
λον δὲ τὰς αληγὰς, διὰ πάντων ἰούσας, τῶν τε
επλάγχνων, xal ὁστῶν, xal σαρχῶν, ὡς ἑχατέραν
φῶν πλενρῶν, τὴν μὲν ἔξωθεν δέξασθαι τὰς kx τῶν
αἰχμῶν διατρήσεις, τὴν δὲ, ἔνδεθεν, χαὶ οὕτω διπλα-
αιάζει, μᾶλλον δὲ πολνυπλασιάξει, τὸ τῆς σωτηρίου
πάθος πλευρᾶς, τὰ ὑστερήματα κατὰ Παῦλον áva-
αληρῶν τοῦ Χριστοῦ, καὶ οὕτως ipd τῆς σφαγῆς,
καὶ οὕτως ἐρᾷ τοῦ τὸ ἴδιον αἷμα χεῖν ὑπὲρ τῆς
δόξης τοῦ Χριστοῦ, πάνυ πολλάχις xal διηνεχῶς,

εἴπερ ἂν, ὡς καὶ παρὰ τοῦ γινώσκοντος τὸ περιὸν D

αὐτῷ xal ὑπερθάλλον τοῦ ἔρωτος πηγὴν λαδεῖν ἐν
«ῷ σώματι µύρων, ἵνα τοῦ αἵματος ἐπιλιπόντος,
αὕτη χαὶ εἰς τὸν ἑξῆς πάντα χρόνον ἀντὶ αἵματος
ἐκ τοῦ σώματος χέηται εἰς δόξαν Χριστοῦ, ὃν οὗτος
καὶ διὰ ζωῆς xal διὰ θανάτου, xat μετὰ θάνατον
οὐκ ἑδόξασε µόνον, ἀλλὰ xat δοξάζει διηνεχῶς ' παρ᾽
οὗ καὶ ἐν vf] χαὶ ἐν οὐρανῷ xat ἀντεδοξάσθη, xal
δοξάζεται, χαὶ δοξχσθήσεται θείως.

Ἑπέρχεται δέ µοι νῦν λέγειν περὶ αὐτοῦ, ὅπερ ὁ
θεῖος Παῦλος φησὶ περὶ τοῦ Χριστοῦ. Ῥυνίστησι γὰρ
«ἡν cel; ἡμᾶς ἀγάπην χαὶ ὁ μέγας Δημήτριος, ὅτι ἔτι
ἀσεθῶν ἡμῶν ὄντων, οὗτος κατὰ χαιρὸὺν ὑπὲρ ἆσε-
65v ἀπέθανε * κατὰ χάριν μέντοι τοῦ Δεσπότου xal

de Coloss. 1, 94.

sum imitatus. ldeo lanceariis interfectoribus a
tyranno missis occurrit et decussatis bracehiis
tamquam letbali vulnere percu'iendis, ultimam
accipit plagam seu potius plagas quibus omne cor-
pus et viscera et ossa et carnes transfixa doluerunt,
jta ut ex utroque latere aliud quidem exterius en-
sium perforationes receperit, altero autem interius
duplicatus vel magis multiplicatus fuerit Salvatoris
lateris dolor; adimplevit enim, sicut et Paulus **,
ea qua» desunt passionibus Christi, et sic occisio-
nis amore arsit, sicque suum sanguinem pro
Christi gloria manare non pluries modo sed etiam
jugiter, si posset, desideravit, ut ab eo quem non
latebat illius amoris uberior superfluitas meruerit
accipere in corpore unguentorum fontem, ut san-
guine deflciente, fons illa per omne tempus pro
sanguine a corpore manaret in gloriam Christ,
quem ita martyr noster et per vitam et per mor-
tem et post mortem non tantum glorificavit, sed
el perpetuo glorifleat, a quo in mercedem in terris
et in colis gloriam accepit, accipit, et divinitus
accipiet,

Superest mihi de illo dicere quæ divus Paulus
de Christo protulit, Commendavit suam erga. nos
charitatem ipse magnus Demetrius quoniam cum
peccatores essemus ipse in tempore pro peccato-
ribus mortuus est. Quo tamen non nisi per gratjam

851

CREGORII PALAMAE

Domini ad ejus imitationem perfecit, et omnis A µίµησιν * xal πᾶσα ἡ πόλις αὕτη χατηλλάτηµεν εῷ

civitas Deo reconciliata fuit per mortem illius.
Ubi enim illa impietatis redundatio in qua plures
ez nostris majoribus jacuisse non est Incredibile ?
Ubi metus ex pietate, et ideo desiderata perfugia?
Ubi majori quam bestiarum feritate adversus pies
lurentes? Omnia soluta sunt adversa, omnia su-
pervenerunt commoda, dum Demetrius sese pie-
tatis gratia periculis obiecieset. Teipla ingentia
et perpulchra quorum solo aspectu omnes ad ipsa
convertuntur istorum loco refugiorum steterunt ;
reges pietate magis quam potestate illustres pobis
adstant, et unanimi plausu acclamant preclara
martyris gesta; urbs tota palam pietatem ejus
celebrat, super martyrium magni Demetrit exal-
' tens. Nam diffudit charitatem non in corda tantum
nostra sed et in corpora per unguenta quz ex suo
corpore ad nos roborandos dimittit, Quorum igi-
tur bonus odor ex omni parte urbis impietatem
extrusit, οἱ civitatem istam Deo obiolit tanquam
alium paradisum, nisi quid majus, flumine non
aquarum sed uuguentorum jucunde irrigatam,
unguentorum, inquam, in quibus et ex quibus
prorsus servatur per Spiritum gratia curationum,
operationes virtutum, ita ut possimus et nos dicere
dg wagno Demetrio quod de anima casto vinculo
Deo sponsata in Cantico canticorum scriptum est :
« Odor vestimentorum tuorum super omnia aro-
mata ". » Vestimentum mortyris animae putabis
corpus cujus genz, ut rursus secundum idem can-
tüeum dicam : « tanquam areole aromatum, et
digiti sicut lilia distillantia myrrham primam **. »
Multo niagis latera ense perforata sicut latus illud
Jancea transfixum, non sicut areole uuguenii
primi odorem ín se retinent, sed fontem exprom-
pserunt jugem et inexhaustum, ita ut non sit nobis
cum Psalmista canere : « Flumen Dei repletum
est aquis ** ; sed fons Dei (hic est martyris cor-
pus) diffluens unguentis et miraculis et curatio-
nibus, et quod crat omnibus his mirabilius, per
canales effiuens nihil de sua amittit plenitudine :
ita ut milii videatur diviua martyris anima a cor-
pore exiens. Deu.a istis sermonibus affatam esse,
quos anima Deo sponsaia in illis protulit canticis.

Θεῷ διὰ τοῦ θανάτου αὐτοῦ. Ποῦ γὰρ τὸ πλήρωμα
ἐχεῖνο τῆς ἀσεθδείας, ἓν ᾧ xal πολλοὺς εἶναι εῶν
ἡμετέρων προγόνων οὖχ ἀπειχός; [loo 6 Ex' εὖσε-
δείᾳ φόδος, καὶ al. διὰ τοῦτον ποθειναὶ καταδύσεις ;
Ποῦ οἱ τὴν τῶν θηρίων παρελάααντες ἁγριότητα τῇ
κατὰ τῶν εὐσεθυύντων µανίᾳ; Πάντα λέλυται τὰ
δτινὰ, αάντα προσεγένετο τὰ χρηστἁ. Δημητρίου
τῆς εὐσεδείας προχινδυνεύσαντος. Καὶ ναοὶ μὲν
εὐμεγέθεις, xal περικαλλεῖς, καὶ µόνῃ τῇ θέᾳ πάντας
πρὸς ἑαυτοὺς ἐπιστρέφοντες, ἐπὶ τῶν καταδύσεων
ἑχείνων ἑστήχασι * βασιλεῖς δὲ τῇ εὖσ:δείᾳᾷ μᾶλλον,
ἡ τᾖβασιλείᾳ χοσμούμενοι, συμπαριστᾶσιν ἡμῖν, καὶ
συνεπιχροτοῦσιν εὐφημοῦντος τὰς ἀριστείας φοῦ
μάρτυρος. πᾶσα δὲ ἡ πόλις παῤῥησιαζόμεδα τὴν
εὐσέδειαν, ἐπὶ τῷ μαρτυρίῳ τοῦ μεγάλου Δημητρίου
χαυχώμενο.. Καὶ γὰρ ἐξέχεε τὴν ἑαυτοῦ ἀγάπην
οὐχ ἐπὶ τὰς καρδίας ἡμῶν µόνον, ἀλλὰ καὶ ἐπὶ τὰ
σώματα, διὰ τῶν µύρων, ὧν εἰς ἡμῶν εὑρωστίαν ἀνίη-
σιν ἐκ τοῦ δώματος ὧν ἄρα fj εὐωδία πανταχόθεν τὶς
πόλεως ἁπήλασε τὴν ἀσέδειαν, καὶ πόλιν ἀνέδειξε
ταύτην Θεοῦ, ἢ παράδειαον ἄλλον, εἰ pf, τι xal
πλέον, ἁρδομένην καὶ γαννυμένην ποταμῷ popu,
à)» οὐχ ὑδάτων * καὶ µύρων, ἐν οἷς xal ἐξ ὧν ἐστι
πάντως διὰ τοῦ Πνεύματος fj χάρις τῶν ἰαμάτων,
τὰ ἐνεργήματα τῶν Δυνάμεων, ὡς ἔχειν ἡμᾶς λέγειν
πρὺς τὸν μέγαν Δημήτριον, ὃ περὶ τῆς ἐν ἀφθαρσίᾳ
γυμφενθείσης τῷ θιῷ Φνχῆς ἐν τοῖς τῶν ἀσμάτων
ἄσματιν ἀναγέγραπται' ὣς Ὁσμὴ ἱματίων σου ὑπὲρ
πάντα τὰ ἀρώματα. Ἰμάτιον δὲ τῆς μαρτνρικῆς qu-
χῆς vohotic τὸ σῶμα, οὗ xal αἱ οιαγόνες, κατ
ἐχεῖνο πάλιν εἰπεῖν τὸ ἆσμα, Ὡς Φφιάλαι μύρων, xal
οἱ δάχτυλοι ὣς «κρίνα στάζοντα εὐωδίαν. Πολλῷ
μᾶλλον dj λογχενθεῖσα πλευρὰ, Ἶτις οἷον ἄναστομω-
θεῖσα ταῖς λόγχαις, οὐχέτι ὡς φιάλη κατέχει παρ'
ἑαυτῇ τὰ popa, οὐδὲ ὡς xplva σταλαγμοὺς εὐώδεις
ἀφίησιν, ἀλλὰ πηγὴν ἀναδίδωσιν ἀένναον xal ἀνέχλει-
πτον, ὡς εἶναι μὴ κατὰ τὸ φαλμυύν ἡμᾶς λέχειν,
ὅτι 0 ποταμὸς τοῦ θεοῦ ἐπληρώθη ὑδάσων, ἀλλ' διι
fj τοῦ θεοῦ χρήνη, αὕτη δέ ἐστι τὸ μαρτυρικὸν.
σῶμα, πεπλήρωται μύρων xal θαυμάτων xat ἰαμά-
των xal τὸ τούτων ἔτι θαυμασιώτερον, ὅτι xqi χατλ
προυνοὺς ῥέουσα τὸ πλῆρες οὐκ ἀποτίθεται. Καὶ, ὡς
ἔοιχεν, Exelvouc εἶπε τοὺς λόγους πρὸς θεὸν kx «00

Quosnam? «Surge, aquilo, οἱ veni auster, perfla D σώματος ἀνιοῦσα fj μαρτυριχὴ καὶ θεία φνχὴ, οὓς

hortum meum, οἱ fluant aromata mca 20. » Et sic
spiritualis aquilonis flamine usquedum in urbe a2-
vientium impietatis biemem ejecit et dissolvit,
inde adduxit nobis spiritualem pietatis calorent,
quem invexit felix flatus austri illius qui aura se-
cundissima in altum impellit navem corum qui
mare intendunt transmittere, oriente sole justitiz,
et in horto virtutum. gratiarumque. Hoc vere est
corpus martyris quod scaturire facit unguenta et

medicamenta, Qui canales tot. sunt quot factesunt

a ianceariis corporis peiforationes, Ora enim lu-
porum quorum in medio, ut docet Evangelium ,

" Cent. jv, 11. ** Caut, v, δ. ** Psal. rte,

xai dj τῷ θεῷ νυμφευθεῖσα φησὶν àv. ἐχείνοις τοῖς
ἄσμασι.Τίνας τούτους; Ἐξεγείρου, βοῤῥᾶ, χαὶ ἔρχου,
νότε. Διάπνευσον χΏπόν µου, xal ῥευσάτωσαν ἁρώ-
patá µου. Καὶ οὕτω τὸν μὲν ἀπὸ τῆς ἐπιπνοίας τοῦ
νοητοῦ βορέου τρύὐχοντα τηνικαῦτα τὴν πόλιν χει-
μώνα τῆς ἀσεδείας ἀπήλασε xal διέλυσεν - ἁπανή-
γαχε δὲ ἡμῖν τὴν νοητὴν ἁλέαν τῆς εὐσεθείας, fj» f
εὔπνοια δίδωσιν ἐχείνου «coU νότου, ὃς κατὰ πρύμναν
καθάπερ εἰσδάλλει τοῖς ἀναπ]εῖν αἱρουμένοις πρὸς
την ἀνατολὴν τοῦ τῆς δικαιοσύνης fiov, χαὶ τῷ
κήπῳ τῶν ἀρετῶν xal τῶν χαρίτων, οὗτος δέ ἐστι τὸ
σῶμα τὸ μαρτυριχὸν, πηχάζειν Ébuxs τὰ μύρα xal

10. ** Cant, iv, 10.

σοι GREGORII PALAM/E

een

EDITORIS PATROLOGLE.
MONITUM.

Sequentia monumenta (1), que ad Gregorii Palame vitam et placita spectant, excludere
primum statueramus; at re maturius perpenáa, consilium mutavimus rationibus potissimum
moti quas hic Lectori exponemus, eum suffragium suum additurum confidentes. 1* Palami-
tarum heresis, jam inde à multis seculis ipsa absurditate sua explosa, nunc ad historiam
pertinet, et ne alicui periculo sit ejus expositio nullo modo timendum est, precipue cum
egregii et sancli virieam refutandi curam in se susceperint quorum scripta edidimus vet
edemus. 32’ Per hanc expositionem nihil de Ecclesise corona detrahitur; imo gloria ejus
augmentum inde recipit ;nam miserrime heresis argumenta in medium producendo,
Ecclesie de ea triumphum celebramus. Tertia denique, eaque potissima ratio est quod
doctissimus Episcopus ille qui nos in laboribus nostris sepe quasi manu duzit, nobis aus
clor fuit at ea monumenta ederemus ; quod certe noluisset fieri, si aliquid periculi subesse
credidisset. Ea tamen Greece tantum exhibemus, quia pars non sunt orthodoxe traditio-
nis que in libris nostris reviviscit.

TOY ACIOTATOY ΚΑΙ ΣΟΦΩΤΑΤΟΥ ΑΡΧΙΚΠΙΣΚΟΠΟΥ EONZTANTINOYIOAEQDZ
NEAZ ΡΩΜΗΣ ΚΑΙ OIKOYMENIKOY HATPIAPXOY KYPOY

$IAOOEOY

AOT OZ ΕΓΚΩΜΙΑΣΤΙΚΟΣ

ΕΙΣ TON EN ΑΓΙΟΙΣ IIATEPÀA ΗΜΟΝ ΓΡΗΓΟΡΙΟΝ

ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΟΝ ΠΑΛΑΜΑΝ,

ἐν ᾧ καί twor ἀφὸ µέρους ἱστορία θαυμάτων αὐτοῦ (3).

Γρηγόριος μὲν 6 μέγας πανηγύρεως ὑπόθεσις καὶ Ὦ δὲ µόνῃ τὸν ἄνδρα τιμῶντες, xal πρὸς τὴν ἐχείνου
λογικῶν ἀγώνων ὁρᾶται πάλαι τῇ Χριστοῦ Ἔχχλη- µβλέποντες γλῶτταν, xal ὡσπερεὶ εὖν φωνὴν ἐκπλητ-
cle προχείµενος, θαῤῥηϊ δ' ἐς δεῦρο τὺν ἀγῶνα τῶν Ἅτόμενοι. Καὶ εἰχότως" εἰ μὲν γὰρ οἵόν «s ὃν τὴν

φάντων οὐδεὶς, ἀλλ᾽ ἑστήχασι πάντες ὁμοῦ λογοτποιοί
«t xaX ῥήτορες, καὶ τὸ χρυσοῦν ὡς ἂν εἶποι τις τῶν
σοφῶν Ὑένος, τὸν μὲν λόγον ὀχνοῦντες, xal τῷ µε-
γέθει τῆς ὑποθέσεως ἓδ ἴσου παραχωροῦντες, orf]

ἐχείνου διάνοιαν ἀναλαθεῖν xal τοὺς λόγους, xal τοῦτο
τὸ πεφυχὸς ἐχορήγει, πάντες ἂν ἐξ ἀρχῆς εὐθὺς ἔπο-
χείρουν, xai οὐδεὶς τῶν kv λόχοις ζώντων xal poó-
σαις ἀπεδειλία εν λόγον’ οὕτω καὶ γὰρ ἂν ἑξῆν

t Eorum notitiam dedimus in Elencbo volumini prefixo.
2) Ex editlone Hierosolymitans principe auni 1857, in fronte Homiliarum Gregorii Palms.

553

ENCOMIUM AUCT. PILILOTHEO CP,

οἱ

Βόνως ἐπιτυχεῖν τῶν εικότὠν, xal μόνης ἂν ἣν τῆς A τὸν βίον, πρῶτας οὐκ iv tol, ααξὰ χόόμον xat M-

διανοίας xdi τῆς γλώττης ἐχείνης οὗτος ὁ ἆθλος, xat
μόνος ἐχιῖνος 6 λόγος χατὰ σχοπὸν ἐδεδλήχει. Ἐχεί-
vou δὲ μὴ παρδντος, μηδὲ τῶν πραγμάτων τὰ τοιαῦτα
διδόντων, ἀλλ' ὑποχωβοόντων, χαθάπερ ἔφην, ἑξίσης
vév δυναμένων χατᾶ᾽ λόγον, χαθόσον οἷόν τε τὰ
τοιαῦΐα περαῖΐνειν, ἀνάγχη τὴν φιλίαν ἐχνικῆσαι
κἀνταῦθα, xal τοῦ μεγέθους τῶν ἀγώνων χατατοὶ-
μῆσαι, μὴ τὸ ἑαυτῆς, 8 φησιν ὁ μακᾶριὺς Παῦλος,
ζητοῦσάν, πάντα Ob xa πιότεύουσαν καὶ ἑλπίζουσαν,
ὣς φησιν ὁ αὐτὸς αὖθις.

Ῥητόρων μὲν οὖν xa λογογβάφων πἀντών σχε-
Uv τῶν καθ’ ἡμᾶς αὐτὸς τὰ ἔσγατα φέρω», τοῦ δέ
γε κόθου τοῦ πρὸς ἐχεῖνον, xal τοῦ χαταλόγον τῶν
φίλων t. μηδενὶ παραχωρεῖν ἀνεχόμενος τῶν πρω-

vtov, δίχαιος ἂν εἴην xal πρὸ τῶν ἄλλων ὑπεισελ- 5

θεῖν τὸν ἀγῶνα, τοῦ μὲν xat' ἐμαυτὲν xol τῆς ἔπα-
χολουθούσης Ίττης τῷ λόγῳ βραχύν τινα ποιούμενος
λόγον, τὸ δὲ χρέος Ex τῶν ἑνόντων ἀποτιννὺς ὡς
οἷόν τε’ οὕτω xal γὰρ ἔξειν µοι τὰ τοῦ λόγου χάτ
ἑλπίδας νομίζω, site ες ὑποθέσεως εἰπεῖν τι χαὶ
ὁπωσοῦν ἄξιον δυνηθείη; εἴτε χαὶ χατόπιν ἔλθοι τῶν
πραγμάτων ὡς λόγος ἐπιτυχόντιι μὲν γὰρ τῷ τὴν
εὔνοιαν ἐνδεδεῖχθαι, xat τὸ κατὰ σχοπὺν βᾶλεῖν ἂν
αροσέσται’ διαµαρτόντι ὃ ab τῆς ἀξίάς, εἰ xol μὴ
ἄμφω, τὸ γΥοῦν ἕτερον πάντως ἔσται. Καὶ δείξοµεν
ὡς οὐ φιλοτιμίας xat λόγων ἐπιδείξεως χάριν, ἁλλὰ
φιλίας µόνης, καὶ τοῦ χατ) αὐτὴν γιγνοµένου, χαὶ
τῶν ὑπὲρ ἡμᾶς πολλῷ τινι τῷ µέσῳ χατατολμῶμεν,

vet; xai πράγµασι µόνον, ἀλλὰ x&v τοῖς ὑγηλοῖς
πολλῷ πλέον xal ὑπὲρ κόσμον ἐφάνη, ὡς ἐνί «wt
μηδένὶ καὶ ὁπωσοῦν τῶν πρεσθείων ἐκσεῆναι. Πα-
ερίδὀ; μὲν ojv εἵνεχα χαὶ τοῦ xas' αὐτὴν ἐσχτκήτος
πἐριττόν µοι δοκῶ πως τὸλόγοίς νῦν θἔλειν ἐπεξιέναι"
ἀρκεῖ καὶ γὰρ αὐτὸ τόῦτο, τὸ βααιλεύουσαν ἆπασῶν
enpt παβὰ πάντων αὑτὴν ἄνωθεν καὶ τπροσειρῃσθχι
κἀλ εἶναι, xai πάσας 9! ἑαυτὴν ἔχειν, χαὶ ὁμοῦ
τῶν ἁπασῶν kv ἅπατιν ὑπερέχειν, xal µεγέθει xoi
χΆλλει καὶ θέσει, χαὶ χρἀσει στοιχείων, καὶ ἀέρων
λαιτηδειόξητι, xal ξτρᾷ xal θαλάσσῃ, xal τὸ zav-
«αχόθεν ix γῆς τε xal θαλάττης ὑφ Ἑλλήνων τε
καὶ βαρθάρων, χαὶ παντὺὸς ὁμοῦ yévoug δωροφορτῖ-
σθαῖ; τὸ δὲ χρἀτιάτον xal ὑπερχείμενον τούτων, τὸ
xai λόγων xal αὐφίας ἄνωθεν χρηµατίζείν ταύτην
αητέρα χάὶ οἰκητήριον Ἑλλήνων ἄντικρυς πεφη»
vivat, τὴν πάλαι θρυλλουµένην Στοὰν χαὶ τοὺς
Περιπάτους χαὶ τὰς ᾽Αχαδημίας εἰς ἑαυτὴν ὁμοῦ
πάντα συναγαγοῦσαν μετὰ τῆς εὐσεδείας' καὶ τὴν
μὲν ἀθ:ῖαν χαὶ τοὺς μύθους xal τοὺς μαχροὺς λήρους
μετὰ τοῦ φεύδοὺς καὶ τῶν παρἀλογισμῶν, xal της
συχνῆς ἀδολεδχίας xal τῆς ἁπάτης εἰς τὸ ἐχείνων
Κυνόσαργες ἀποῤῥίψασαν, τῇ δ' ἀληθείᾳ, καὶ τῇ τοῦ
ἓνὸς τρισυποστάτου xal παντοδυνάµου xai πᾶντο-
χράτηρος Θεοῦ πίστει, τῷ τε σἐἀνρῷ καὶ τῇ τοῦ
Εὐαγγελίδυ ἁπλότητι χαταχόσµῄήσασαν τὴν σοφίαν
ἐκείνην, καὶ δούλην εὐγνώμονα καὶ ὑπηρέτι ἄνα.
δείβασαν τῆς ἀλῆθινῆς καὶ πρώτης σοφίας.

ἑκαίνων τε καὶ χρότων καὶ δόξης οὐδένα ποιούµενοι CQ Thy τοῦν οὕτω διὰ πάνέων θαυμανομένην Γρη»

λόγον, εἰ τὰ τῆς εὐνοίας τῆς πρὸς ἐχεῖνον σώζοιτο
µόνον, χαθὰ δὴ καὶ προὔφην. 00 μὴν ἡ φιλία εὺν
λόγον, ὡς ἂν οἰηθείη εις, ἴσως δεχάσει πρὸς ὑπερ-
δολὰς ἐξσχθεῖσα' οὔτε γὰρ πρὸς ἡμῶν τε χἀχείνου
95 τοῖς τοιούτοις ὃ.δόναι, χαὶ παρὰ τοῖς εἰδόσιν ὁ
λόγος, xal χριταὶ χάθηνται σχεδὸν πάντες τῶν λε-
Ἱομένων, τοῖς πράγµασι παρατιθέντες τοὺς λόγους,
καὶ μετᾶ τῆς ἀχριδείας ἀλκαιτοῦντες τὰ ὄντα : ὡς
καὶ τοὐναντίον ἅπαν ἡμᾶς δεδιέναι μᾶλλον, οὐ τὴν
ὑπερδολὴν χαὶ τὴν πλεονεξίαν τοῦ λόχου, τὴν µειονε-
ξίαν δὲ xai τὴν ὕφεσιν μᾶλλον, χαὶ τὸ μὴ «ἆσιν
ὡσαύτως ἐπεξελθεῖν ἂν δεδυνῆσθαι ' ὑπὶρ οὗ xai
παραιτείσθαι πὰρὰ τοῖς εὐγνώμοσι τῶν ἀκροατῶν
6 λόγος δίχαιος ἂν εἴη πρό γε τῶν ἄλλων, ὡς μὴ
τὰ kxslvou παρὰ τούτου ζητεῖν πάντα, μηδὲ τὸ τοῖς
πᾶσιν ἑἐφεξῆς xal κατ ἀκολουθίαν ἐπεξιέναι: οὐδὲ
ΥἎρ οἷόν τε µήτε τοῦ πλήθους µέτε τοῦ μεγέθους
τῶν πραγμάτων ταντὶ συγχωρούντων, µνησθήἠσεται
δὲ τῶν ἀναγχαιοτέρων τῆς ἱστορίας τοῦ θαυμαστοῦ
βίου ἐκείνου xal μᾶλλον κατεπειγύντων, ἑξίσης τόν
«t ἀμετρίαν xal τὴν βραχυλογία» ἑἐχχλίνων, καί)
ὅσον οἷόν τε xai χατὰ δύναμιν ἐχεῖνον μιμούμενος.

Γρηγχορίῳ τοιγαροῦν τῷ μεγάλῳ πατέρες xarà
εὖν µέγαν Ἰωθ, εὐχενεῖς μὲν τῶν ἀφ᾿ ἡλίου àva-
tov: την δὲ µέγίστην ταυτηνί καὶ βασιλεύουσαν,
τὴν τοῦ θαυμαστοῦ Κωνσταντίνον grt, πόλιν σχόν-
τες εἰς μετοἰχίαν, ἐνταῦθα καὶ ' παίδων πατέρες
ἀῤῥένων τε xat θηλειῶν ὁμοῦ χρηµατίζουσιν, ὧν ὁ
θενμαστὸς Γρηγόριος πρῶτος χατὰ γένεσιν εἰσιὼν

Ρατλοι. Gn. CLI

Ppioc ὁ θαυμαστὺς εὐμοιρήσας πἀτρίδα, τοιούτους
καὶ τοὺς χὰτλ σάρκα πατέρας É:yev, ὁποίους τὸν
εοιοῦτον ἔδει τῆς γενἐσέως ἔχειν αἰτίόος' h ὁπδίους
τινὰς εἶναι τὸν τοιοῦτον εἰσενέγχόντας τῷ Pli, xai
δηλον ἐχέῖθεν. Toũ γὰρ δευτέρου τῶν Παλαιόλόγών,
Ανδρονίχου φημὶ τοῦ πάνυ, τῶν τῆς βασιλεία
ἐπειλημμένου σχήπτρων τὸ επνιχαῦτά, τῆς συγχλ{-
του μὲν εἷς xai ὁ τοῦ σοφοῦ Γρηγορίου πατὴρ ἡν,
καὶ τοῖς kv τέλει συνηριθµεῖο. Τοσοῦτό γε μὲν τὸ
τῆς ἀρετῆς περιὸν ἐχείνῳ προσῆν, xai τὸ συγχέ-

χωρηκὸς παρὰ πάντων ἓν τοῖς τοιούτοις, ὥς x2i

πατέρα xa διδάσχαλον τοῦ υἰωνοῦ τε καὶ βασσιλέώς,
τὰ ἐς ἀρετήν φηµι xat φυχῆς παίΐδευσιν xal χατόρ-
θωσιν ἤθους, αὐτὸν ἑλέσθαι τὸν βασι)έα. OU μην

D ἁλ)ὰ xa αὐτὸς ἐχεῖνος, xaítot ye xal συνἑτὸς xai

ὀξύς τις πεφυχὼς ἐν ἅπασι χαὶ ἀγχίνους, x3) τὰ
πρωτεῖα φιλοτιμούμενος Ev τοῖς τοἰούτοις φέρεσθαι
κατὰ πάντων, οὐκ ἡλείτο καὶ δ.δάσχαλον ἁρετῆς, xat
σύμέουλον ἀγαθὸν, xal μυσταγωχὸν χαὶ ὁδηγὸν τοῦ
Χαλλίατου παντὸς ἐκχεῖνον χεχτῆσθαι. "Audit x2l
σφοδρότερον ἔσθ᾽ ὅτε τῷ βατιλεῖ τῷ θυμῷ χαχὰ τῶν
οἰκείων χρωμένφ, χαὶ πρὸς ὀργὴν ἐξαγομένῳ καὶ
ἀπειλὰς xal λοιδορίας ἑκείνων, πάντες μὶν ὥσπερ
ἀπὺ συνθῆµατος ὁμοῦ καὶ ὑπεξίσταντο, καὶ τῷ
χράτει xal τῷ θυμῷ παρεχώρουν, τὴν τοῦ λέοντος
ἐρυγὴν χατὰ τὸ εἱρημένον ὑπεπτηχότες. Ὁ δὲ καὶ
ἐπειοῄει ὀργιζομένῳ μετὰ τοῦ σχήματος xa τῆς
παῤῥηαίας, καὶ τῆς ὀργῆς ὑφιέναι xai ὑπογαλᾷν
παρεσκεύαζεν εὐθέως ἐχεῖνον, τοῦ τε ταπεινοῦ xai

18

555

ρέμα, fic καὶ αὐτὸς, φησὶν, Gv δήπου τυγχάνεις, εἰ
καὶ πρὸς τὴν τῶν ὁμογενῶν ἀρχὴν ὑπὸ θεοῦ προε-
6λήθης: χαὶ νουθεσίαις εὐαγγελιχαῖς τε xal πατρι-
καῖς, χαὶ 65 xai ταῖς παρ ἑαυτοῦ αυφαῖς εἰσηγ ἧσεσι,
καὶ ταῖς τῶν λογισμῶν ἐπῳδαῖς τε χαὶ φαρµακείαις
πρὸς ἑαυτὸν αὐτὸν ἑπανάγων ταχέως) ὃς xal τῆς
παῤῥησαίας xai τοῦ φρρνήµατος καὶ τοῦ πρὸς ἀρετὴν
πεφυχότος, οὐδ' ὅσον εἰπεῖν ἀποθαυμάξων τὸν ἄν-
δρα, χάριτάς τε µεγάλας χαὶ τῆς εὐνοίας xa τῆς
ὠφελείας ἀνωμολόχει, καὶ τῶν μεγίστων τιμῶν τε
χαὶ ἀξιώσεων προθύμως Ἠξίου, πάντων ἓν ἅπασι
σχεδὸν προτιθεὶς xai αὐτῶν τῶν προσηχόντων καθ)
αἷμα, διά γε τὴν τῆς φυχῆς χαθαρότητα, καὶ. τὸ
πρὸς µόνον τὸ καλὸν xa τὸν θεὸν ἄντιχρυς βλέπον
οὐδὲ γὰρ λόχρι τὸ σπουδαζόµενον xaX φιλοτιµία τις
κτλ ἐπίδειξις fjv ἀρετῆς αὐτῷ χατά τινας μόνη’ ἀλλὰ
πράγματα μᾶλλον ἦσαν οἱ λόγοι, καὶ καρπὸς ἆπροσ-
παθτίας ὁμοῦ xal χρημάτων καὶ ληµµάτων xol τῆς
χ.νῆς δόξης, xal 03 xol τῆς θαυμαστῆς πρὸς. τὸν
σλησίου ἀγάπης.

Τοσαύτη δὲ καὶ dj κατὰ νοῦν fjv αὑτῷ νῖψις, xal
v) πρὸς ἑαυτόν τε xal τὸν θεὺν διὰ τῆς προσοχῆς
ςε καὶ προσευχῆς ἑπεστράφθαι, χαἰΐτοι γε χαὶ βα-
σιλεῖ xal πυγχλήτῳ xal τοῖς τοιούτοις ὀσημέραι
συνόντι, ὡς μηδὲ τοῖς ἔξω xal μάλιστα τοῖς ὀξυτέ-
pote τε χαὶ σνυνετοῖς τὸ χατ᾽ αὐτὸν ἀγνοεῖσθαι. Ὁ
γοῦν βασιλεὺς ὁμιλῶν αὐτῷ περὶ τῶν συμµπιπτόντων
ὡς ἔθος, ὁπηνίχα τοῦτον ἔθλεπε πρὸς λήθην ἰόντα

GREGORII PALAMJE mE
χαμαιζήλου τῆς ἀνθρωπείας φύσεως ἀναμιμνῄσχων A θεῖσα γωώσχεις, πρόσεατί µοι τὸ τὰ τοιαῦτα πρὺς

τοὺς χρατοῦντάς τε χαὶ δυνάστας ἰσχύειν περαίνειν,
τοῦ θεοῦ πάντως συναιροµένου, οὗ τί ἂν γένοιτο
τοῖς νοῦν ἔχθυσι χρεῖττον; EL δ' ὥς auth) qc ἑχεί-
νοις ἐμαυτὸν δοίην, χρημάτων Ὑενόμενος Έττων, —
ζημιωθήσοµαι πάντως ἐχεῖνα, xal θεοῦ χαὶ τῶν
διδόντων συνἠθως Χχατεγνωχότων xai τί τῆς ἀνοίας
ταύτης ἄν ποτε γένοιτο χεῖρον; ἸΑἉλλ' ἄπιθι, τῶν
μὲν ἰδίων αὐτὴ xav! ἐξουσίαν ἁπολαύουσα μόνη,
μηδενὸς ἑνοχλοῦντος ἔτι, θεῷ δὲ τὸ mdy τῆς εὖχα-
ριστίας ἀνατιθεῖσα, καὶ ἡμᾶς µόναις ταῖς εὐχαῖς
δωρουµένη.

Οὐ πρὸς χρήματα bb µόνον xaX χτήµατα, χαὶ τὸν
xátu xal παιζομένην xol παίζουσαν τοὺς πολλοὺς
δήδαν, χαθὰ δη χαὶ προὔφην, ἀλλὰ χαὶ πρὸς αὐτὰ
τὰ φίλτατα τὸ ἀπροσπαθὲς ἐπεδείχνυτο καθ) ὑπερ-
θολὴν 6 γενναῖος, xal φυσιχῶν ἀναγκων xaX τῶν
ἐχεῖθεν ἰσχυροτάτων δεσμῶν, xal τῆς σχέσεως φι-
λονειχῶν ὡς περικρατεῖν τῷ αρὸς Χριστὸν φίλτρῳφ
ὅθεν χαὶ πρὸς τῶν φίλων καὶ συγγενῶν ἑρωτώμε-
voc, ὅτου χάριν μὴ καὶ αὐτὸς τοῖς ἁπαλωτέροις ἔτι
xai νηπίοις τῶν παίδων χαὶ προσφύεται πυχνὰ xol
χερσὶ xal χείλεσι, xal προσγελᾷ καὶ προσπαίζει
κατὰ τὸ σχετικὸν πεφυχὸς xal «b χοινὺν τῶν κα-
τέρων ἔθος' Βούλομαι μὲν, ἔλεγε, xal αὗτὸς ταῦτα,
φίλοι, τοῦ φίλτρου xai τῆς φύσεως πολλάχις Óxe-
κινούντων, «ἣν δὲ συνήθειαν δεδοικὼς, μήπως χαὶ
εἰς ἕξιν µοι τοῦ πράγµατος χαταστάντος, πάνυ ὃνσ-
χερῶς τε xol μιχροφύχως xal αὑτὸ soUv' ἀναξίως

τῶν παρ αὐτοῦ λεγομένων, xal περὶ τῶν αὐτῶν {5 τοῦ δεδωχότος θεοῦ περὶ τὴν ἀφαίρεσιν ἑνίων δια-

πυνθανόµενον αὖθις, ὃ δὴ xol οὐχ ἀνεχφτῶς ἔφερεν,
ἑτέρων £v ταῖς πρὸς αὐτὸν ὁμιλίαις πασχόντων ἔσθ᾽
τε, εὐήθειάν τε ὁμοῦ xal ἀπαιδευσίαν χαταγι-
νώσχων ἐχείνων, Αλλ᾽ ὁ Παλαμᾶς, ἔλεγε, νυν[οῦ διὰ
ῥᾳθυμίαν τινὰ xaX σπουδῆς ἔνδειαν εἰς λήθην ἦλθε
κῶν λόγων, ἀλλὰ διὰ σπουδῆν μᾶλλον xai νΏψιν
«Qv ἕνδον, xal τὸ προσευχῇ xal θεῷ τὴν διάνοιαν
ὡσανεὶ προσηλῶσθαι. Διὰ ταῦτα xal πᾶτιν αἰδέσι-
po; ὧν, xal ἄρχοντας xoi κριτὰς xal δυνάστας
ὁμοῦ πάντας ἀνηρτημένος, πολλῶν ἁδιχουμένων
ἀνδρῶν τε xal γυναιχῶν ἣν προστάτης, καὶ πλεί-
στοις τὰς συμφορὰς ἕλυε xaD' ἑκάστην' Κωνσταν-
τίνῳφ τοιγαροῦν τῶν τοῦ βασιλέως vlov τῷ καθ)
ἡλιχίαν δευτέρῳ, καὶ δὴ καὶ τῆς βασιλιχῆς ἑξρυσίας

τὰ δεύτερα χεχτηµένῳ, καχῶς τῇ δυνάμει κατὰ má- -

νητός τινος χρησαµένῳ χέρας, χαὶ ταύτην παρὰ
πᾶσαν δίχην χρυσίνων ἀφελομένου τριαχοσίων, ὁ
τοῦ Γρηγορίου πατὴρ προσελθὼν καὶ διαλεχθεὶς, xat
τῶν τοῦ Θεοῦ νόμων ἀναμνήσας, xaX ὅσον kx:lwp
xa δίχης µέλει xal νόµων χαὶ πενήτων xal χηρῶν
ὡς μάλιστα προστασίας, xa τὰ παραπλήσια τού-
*ot;, χαὶ πέπειχεν εὐθέως, xat τῇ χἠρᾳ τῶν ἰδίων
ἔδειξεν ἑχστάντα προθύμως, fj χαὶ τὸν προστάτην
τῆς εὐεργεσίας ἀμειθομένη, τὰ τῶν χρημάτων ἡμί-
σεα, μετὰ πολλῆς τῆς σπουδῆς χαὶ τῆς προθυµίας
. προσῆγεν. 'A)A' οὗ χαλῶς 020 ἀξίως ἀμείδῃ tbv
εὐεργέτην, ὑποφθάσας εἶπεν ἐχεῖνος, à γύναι, προ-
φάσει σμιχρᾶς τινος δωρεᾶς τῶν µεγίστων ἁπο-
στεροῦσα’ νῦ» μὶν γὰρ, καθὰ δήπου χαὶ αὐτῇ πειρα-

τεθείην’ εἰχὸς γάρ τινας xal προθανεῖν τῶν οἰκείων
πατέρων, ἀδήλου τε xal ἀορίστου τῆς τελευτῆς ἡμῖν
οὔσης, τῆς πολλῆς συνηθείας τε xal φιλίας ἑμαυτὸν
ἐπέχω τῆς πρὸς τοὺς παΐδας, ὡς ἂν τοῦ χωρισμοῦ,
θευῦ δηλαδὴ χελεύοντος, ἐπιστάντος, μὴ πάντη ve
ἁπαράσχενος xal ἀνέτοιμός τις ὀφθείην, καὶ φιλό-
παις 3| Φφιλόθεος μᾶλλον ἀνάγχη χαὶ vip πάᾶντως
τῷ μὲν µεγέθει τοῦ φίλτρου xal τὸ μέγεθος ἰσοστά-
σιον ἐπαχολουθῆσαι τῆς λύπης τῷ δὲ σφοδρῷ τε
καὶ ἀχαθέκτῳ τῆς λύπης ὁ χίνδ»νος ἔπεται τῶν τῆς
ἀχαριστία: λόγων τε xal πραγμάτων, ἃ τὶς ἂν οὐχ
ἀπεύξαιτο σὺν πολλῇ τῇ σπουδῇ τῶν εὐσεδεῖν ἁλη-

«θῶς βουλομένων; ἃ δὴ xol πράγµασιν αὗτοῖς ὁ

ἀφευδῆς ἐκεῖνος ὄντως ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ Ív γε
τῷ τοῦ χαιροῦ παραστάντι χαλῶς k6s6alou. Τῶν
Ὑὰρ παίδων ἑνός τινος αὐτῷ νόσῳ συσχεθέντος βα-
ρείᾳ, χαὶ πρὸς τὴν ἔξοδον xal τὴν &vayxalav πρι-
θεσµίαν όντος, πρὸ μὲν τῆς τελευτῆς πολύς εις
ἦν τοῦ Θεοῦ δεόµενος, xal τῷ μεγίστῳ φαρµάχῳ
τῆ; εὐχῆς ὑπὲρ ἐχείνου νοερῶς ὁμοῦ τε καὶ αἰσθη-
τῶς χρώµενος" ἐπεὶ δὲ χαταλύσαντα τὴν ζωὴν εἶδε,
xal πρὸς την ἀλιθινην τῷ ὄντι ζωὴν ἁπιόντα, τῆς
εὐχαριστίας τῆς πρὸς θεὸν εὐθὺς Clo; ἦν xal τῶν
ὕμνων, τὰ ἐπὶ τῷ παιδὶ τελευτῇσαντι πάλαι τῷ
µεγάλῳ Δαθὶδ πεπραγμένα καὶ αὐτὸς ἑνδειχνύμενος
ἄντιχρυ»ς, καὶ πράγµατα τοὺς ἑαυτοῦ δεικνὺς λό-
Ύους, ὃ δὴ xai εἰπὼν ἔφθην, ὡς xal τοὺς πρὸς
παραμυθίαν παραγεγονότας τῶν φίλων αὐτὸς xal
παραμυθήΊχσθχι μᾶλλον, xal τὰ εἰχότα Citar.

$5

GRÉGÓRII PALAM.R

εν µετέχειν βελῶν καὶ τῶν Ür)ev ἐπεὶ τὰ τῆς Α Υλώττης ἀχοῦσᾶι, xzV ὁδτω xat ὑπ:ῥόολην ἐχπλα-

γραμματικῆς προοἰµια xal τὰς: ἀρχὰς ἔτι τελούµετ-
wog fjv * ες προστασίας εὐθὺς καὶ συμμαχέις d£
ἀφετηρίας πειρᾶται τῆς θαυμαστῆς ἀναδόχου, τῆς
ποινῆς φηµι τῶν πάντων Δεσποίνης' δειχνὺς ὡς οὖκ
εἰς χενὸν, οὐδ' àp;ol τινες xal ἄπρακτοι τοῦ πα-
ερὸς ἦσαν οἱ λόγοι, πβὺς ταῖς ἑσχάταις ἀναπνοαῖς
ἐχείνην προϊσταμένου, xol τοῖς παιαὶ κυδερνῆτιν
παντοδαπὸν xal πρύτανιν ἐφιατάντος ἁλλ' αὐτὴ
xai χυδερνήσει καὶ χειραγωγήσει xat ὁδηγήῆσει xa-
λῶς διὰ πάντω», xal πρὸς λιμένὰς ἀγαθοὺς. xata-
παύσει τὸ τελευταῖον. «ῶν γὰρ Προτελείων ἁπτό-
µενος τῆς παιδείας ὁ Γρηγόριος ἐπὶ πἀνυ νεαζούσῇ
vf ἠλιχίᾳ, καθάπερ ἔφην, (net δὐσχερῶς πως εἶχε
πρός γε τὸ ἀποστοματίζειν, ὅρον ἑαυτῷ τίθησι μή
πρότερον ἅπτεσθαι τοῦ βιδλίου xal τῆς ἐξαγχελίας,
πρὶν ἂν πρὸ ες σεπτῆς εἰχόνος τῆς θερµήτορος
τρὶς pet! εὐχῆς ἱερᾶς εἰς γην κλίνῃ τὸ γόνν' ὃ ij
xai γιγνόμενον, ῥᾷστα χαὶ ἁπρόσχοπα τὰ τῆς ἑξαγ-
χελίας τῶν µαθηµάτων καθ) ἑκάστην αὐτῷ διετίθαῖ;
εἰ δὲ που σὐνέδη τὰ τῆς συνήθους εὐχῆς τε καὶ
προσχυνῄσεως παραδραμεῖν τοῦτον, λἠδῃ συναρ:
πασθέντα, xal τὰ τῆς ἀπαγγελίας εὖθὺς ἠπράκτει
καὶ χενὸς ὁ ἀγωνιστὴς τῶν ἐχεῖθεν ὅπλων τε xdi
τῆς συμμαχίας ἑστερημένος, χαὶ πληγαϊς ὑπεύθυ-
vo; παρὰ τοῖς γυμνασταῖς τε xai ὃ .δασχἁλοίς. O0
μὴν ἀλλὰ καὶ τὴν τοῦ κρατοῦντος φυχὴν οὕτώ yvrj-
clo; xai συμπαθῶς διατεθῆναι πέπεικεν ἡ βασιλὶς
xal προστάτις περὶ αὐτόν τε xal τοὺς λοιποὺς nal-

(vài τὸν νέον, ὡς μηδὶ παρ) ἑαοτῷ χατασχεῖν,
μηδὶ χρύφαι δυνηθῆναι τὸ θαῦμα, ἀλλά «bv λόγον
εὐθὺς μετ’ ἐκπχήξεως τρέψαντα πρὸς τὸν βασιλέα,
Καὶ αὐτὸς Ἀρίστοτέλης, εἰπεῖν, εἰ παρὼν ἀχροατὴς
χαθ[άτατο τούτου, ἐπῄνεσεν ἂν οὐ µετρίως, à: ἐχὼ
νομίζω. Ἐγὼ δ᾽ ἐχεῖνο, qol, λέγω τέως, ὅτι τοι-
αὗτας ἔδει τὰς ψυχὰς xa τὰς φύσεις εἶναι τῶν µετ-
ιόντων τοὺς λόγους, xal μάλιστα τὰ τῷ ᾿Αριστοτέ-
λει τουτφὶ διὰ πολλῶν φιλοσόφηθέντα xol συγγρα-
φέντα. Διὰ ταῦτὰ xal βασιλεὺς ἑγκαλλωπιζόμενος
Tv ὡσανεὶ τῷ γενναίῳ xal qalpuv, καὶ μεγάλα τινὰ
περὶ αὐτοῦ xal φανταζόµενος ἃμα xal βουλόμενος.
AM ἐχεῖνος πρὸς τὸν ἄνω βασιλέα xol τὰ βασίλεια
καὶ τὴν σύγχλητον τὴν ἄφθαρτον χαὶ ἀγέρω βλέπων
ἐχέίνην, καὶ ὅλως τοῦ χατ’ ἐχεῖνα σκοποῦ γιγνόμὲ-
Vóé καὶ τοῦ πράγματος, βραχύν τινα λόγον ἐποιεῖτό
τῶν ἄλχων ἁμοῦ πάντων, μᾶλλον δ' οὐδὲ φροντίδος
οὐδὲ λόγου σχεδὸν ἠξιου κατ ὀλίγον ἐχεῖνα, ο Ma-
ρίς μον et, Κύριε, εἶπα, τοῦ φυλάξασθαι τὸν νόμον
σόν !, » μετὰ τοῦ Προφητου καὶ αὐτὸς λέγων * καὶ,
« ᾿Οδήγήσὸν µε ἓν tfj τρίδῳ τῶν ἐντολῶν Gov, ὅτι
αὐτὴν ἠθέλησα * ^» xal, ε Απόστρεφον τοὺς ὀφδαλ-
μὸύς µου τοῦ μὴ ἰδεῖν µαταιότητα ΄ ἐν τῇ ὁδῷ
σου ζησῦν κε *, » καὶ τὰ προσόµοια τουτοις. Δια
τοῦτο xaV μόνὰσταῖς μᾶλλον καὶ Πατράσι σπουδαίοις
καὶ διδασκάλοις τῆς ἀρετῆς ἑαυτὸν ὑπετίθει, καὶ µά-
λιστα τῶν £x του εροῦ χατιόντων "Alio τοῖς προῦ-
χουσι xal σπουδαιοτἑροις, ot δὴ χαλεπὴν αὐτῷ καὶ

δας, ὡς ἀξιῶσαι μὲν αὐτοὺς καὶ τῆς ἄλλης πάσης C προάάντη τῃν εθείαν καὶ ευαγ γελιχὴν ἐδὸν, καὶ

προνοίας, ἀναλωμάχων φημὶ παντοδαπῶν xal σιτη-
ρτσίων ἐχ τῶν βασιλικῶν ταμείων xal τῶν χρηµά-
των, χαὶ ὧν οἱ τῆς βασιλιχῆς ἀπολαύοντες µετέχουσιν
εὐμενεῖα;, μετακαλεῖσθαι δὲ xal πρὸς ἑαυτὸ» συνε-
χῶς ixkivoo;, xal θέας xal ὁμιλίας µεταδιδόναι,
χαίΐτοι γε xal νέους ὄντας πᾶνυ τὴν ἠλιχίαν, ὡς
εἶπον, πολὺ τὸ εὐμενές τε xal φιλάνθρωπον χεχτη:
µένης. Οἱ δέ γε περὶ «bv βασιλέα xal τὰ βασίλεια
πάντες, ὅσοι τε τῶν iv τέλει φὴμὶ xoi ὅσοι τῶν
χάτω, Γρηγόριον cóv γε τοῖς ἀδελφοῖς ἐν τοῖς βασι-
λείοι; ὀρῶντες, μετὰ πλέίστης mávu τῆς διαθέσεως,
Ul τοῦ ἁγίου παῖδες, ἔλεγον, οὗτοι’ τοσαύτῃ τῇ alboi
καὶ τῷ φίλτρῳ πρός τε τὸν γεγεννηχότα xal τοὺς
παΐδας χατείχοντο.

Βραχὺ τὸ μεταξὺ xaX Υραμματιχὴν ὁμοῦ xal ῥτ-
αρρικὴν à Γρηγόμιος ἄριστα κατοῤθώσα:, ὡς ὑπὸ
πάντων, χαὶ αὐτῶν Φημι τῶν τηνικάῦτα χαθηΥτ-
«eV τε xai χορυφαίων τοῦ λόγου x2U' ὑπερθολη» εν
λόγοις τε xal συγγράμµασι θαυμασθῆναι. Τοἱοῦτος
Ev Υε τοῖς φυσιχοῖς τε χαλ λογικοῖς, xà ἁπλῶὼς
πᾶσι τοῖς ᾽Αριστο-ελιχοῖς ὤφθη, ὡς xal τον £i σο-

iq παντοδαπῇᾷ xal µαθήµασι μάλιστα θαυμαζόµε-
voy ὑπὸ πάντων τὸ τηνικαῦτα, xal βασιλεῖ xai τοῖς
χοινοῖς τῶν Ῥωμαίων δεξιῶς μεσιτεύοντα πράγµασι,
λογοθέτην φημὶ τὸν µέγαν, λόγους ἐπὶ τὸῦ βασι’έως
πρὸς Γρηγόριο ὑπὲρ τῆς λογικῆς Αριστοτέλους
εραγµατείας χέχινηχότα, τοικῦτα παρὰ τῆς ἐχείνου
* ibid. 57.

* Psal. cxviti, 57. * ibid. 35.

σχληρὀν τινὰ xai βαρὺν ἔλεγον ὀφθήσεσθαι τὸν ἑἐλα-
φρὸν τοῦ Κυρίου ζυγὸν, àv µέσοις οὕτω ὄτρεφομένῳ
διὰ παντὸς τοῖς xócjup xai χοσμοκράτορι πάσαις
ἐχοντὶ ταῖς προθυµίαὶς ὑποχειμένοις, xai ζῶαι μὲν
τούτοίς, τεθνηχόσι δ ἐχείνοις, xal σνγχατασπῶσιν
ὁσημέραι καὶ τοὺς συνόντας ὀχεῖθεν, εἰ μὴ σφόδρα
σπουδαῖοί τε xat νήφοντες ὄντες τύχωσιν * ὅθεν χαὶ
Χράτιστον µέν τι προηγουμένως xal ἀσφαλέστατον
συνεδούλευ»ν εἶναι τὸ xal τὴς οἰκίας ὁμοῦ καὶ τῆς
πόλεως ἁποστάντα χούφως τε τὸν οἰχεῖον σταυρὺν
αἴρειν, καὶ ὀπίσω τοῦ χεχληχύτος Χριστοῦ κατὰ
τὸν ἑκεένου λόγον ἐπὶ τὴν ἑρημίαν εὐθὺς xal «
σεπτὸν ὄρος βαδίχειν * Οὕτω xal γὰρ ἂν ἑξέσται ae
τοῦ σκοποῦ xal τῆς ἐξαρχῖις ἑνστάσεως, qno, pi
διαμαρτεῖν * τῶν μὲν προσισταµένων ἀνθρώπων τε
xal πραγμάτων ἁπαλλαχέντι, τοῖς δὲ συνάρασθαι
δυναµένοις Excel συναφθέντι καλῶς. Ei δὲ δυσχερής
πως ἡ ἀθρόα πρὸς ixelva µετάστασις xal μεταθολὴ,
διά τινας Iso; προκατασχούσας αἰτίας, ἀλλ᾽ εὐτέ-
λέιαν ἐν ἅπασι τέως καὶ ὁνσπάθειαν σώματος xal
σχλτρὰν ἀγωγὴν πρὸ τῶν ἄλλων ἀναλαδεῖν σε δεῖ,
xai οὕτω τὰς ἀρχὰς καὶ τοὺς θεµελίους τοῦ τῆς ἀρε-
τῆς οἴκου κα:αδαλέσθαι χάλλιστα, συναιροµένου δη-
1αδἩ τοῦ θεοῦ’ ῥίζαι xot γάρ τινες, φησὶν, οἷονεὶ χαὶ
αἰτίαι πείρύκασιν ἐχεῖναι τῆς τε θαυμαστῆς vupt
τἀπεινοφροσύνης καὶ σωφροσύνης xal χαθαρότητος,
xil ἁγιχσμο ψυχῆς ὁμοῦ τε xal σώματος! τῶν xe

561

ENCOMIUM AUCT. PHILOTHEO CP.

λίστων ἀρχῶν τε xal προοϊµίων ξυµπάσης τῆς àps- A ὃος, xal ὡς oüx ἀνεχτῶς εἷν διάστααιν φέρει’ ἅμα

εἲς. Ταῦτα καὶ θεάληκτος ὁ μέγας ἐχεῖνος ὄντως
τῆς Φιλαδελφείας φωστὴρ σὺν τοῖς ἄλλοις ἐδίδασχε
οὖν Γρηγόριον, ix τῆς ἱερᾶς ἑχείνης ἡσυχίας τε xoi
ἀνυνανλίας τοῦ τῆς ἁγιότητος ὄρους εἰς τὴν ἱεράν
"pt προστασίαν τῆς Ἐκκλησίας μεταδὰς f &va-
Sac, xai sacho καὶ μυσταγωγὸς εῶν χαλλίστων ix
φπτέρων ἄνωθεν αὐτῷ χρηµατίσας, ὃφ οὗ xal τὴν
Δερὰν χὔψιν καὶ τὴν νοερὰν ἄριστα μυηθεὶς προσευ-
xhv, εἷς ἔτιν θαυμαστῶς αὐτῆς ἐληλάκει, ἐν τοῖς
βαρύδοις ἔτι xa cip χόσµῳ διάγων * ἀλλὰ τοῦτο μὲν
Sexapov. Ίότε δὲ τῆς τῶν πατέρων συμδουλῆς à xa-
λὸς ἀχούαας Γρηγόριος, ατηνὺς ἦν εὐθὺς τέµνων
dpa, καὶ βαλὸς εἰς πῦρ, fj χαὶ ἵππος εὐγενής τις
πρέχων ὀδέως χατὰ αεδίου’ εὐτέλειαν μὲν γὰρ dv-

δὲ καὶ σοφῶς τοῦ μέλλοντος χαταστοχαζόµενος καὶ
ἀφευδέστατα προφητεύων, Ἰάέγας μέν τες, Bays,
χαὶ θαυμαστὸς ἔμελλεν ἁποδήσεσθαι παρ) ἡμῖν ob-
«oci xal τῷ χόσμῳ µένων , ἐπεὶ δὲ τῶν αρειττύνων
ἐρῶν πρὸς ἐχεῖνα χαλῶς µεταδαίνει, καὶ nap! Exsl-
νοις θαυμαστὸς μετ ὀλίγον ἔσται τῷ ὄντι καὶ μέ.

πας.

Γρηγόριος μὲν οὖν τὸν ἔφηδον ὑπερθεθηχὼς ἔδη.
καὶ πρὸς τὴν ἀναχώρησιν ἵπερ ἔφημεν σπεύδων,
οὐκ ἴδιον ἑαυτοῦ τὰγαθὺν ἑτίθετο fpóvou, οὐδὲ τὸ
ἑαυτοῦ κατὰ τὸν θεῖον ᾿Απόστολον µόνον ἐζήτει,
ἀλλὰ καὶ τὸ τῶν ἑτέρων. Τοὺς γοῦν ἐν τῷ olx
πρὸς τὴν χοσμιχὴν ἀναχώρησιν xai τὴν θείαν φιλο-
σοφίαν ἄνδρας ὁμοῦ xal γυναῖχας πρότερον µετα-

Ῥυµάτων ὁμοῦ χαὶ ὑποδημάτων καὶ στρωμνῆς xal B θεὶς πάντας, οὐ μὴν ἀλλὰ xai τοὺς οἰκειοτέρους τῷ

πᾗς ἄλλης πάσης ἀγωγῆς χαὶ διαίτης οὕτω χαθ᾽
ἑπερβολὴν φασι τοῦτον ἀσχῆσαι, xai οὕτως οἱονεὶ
µεταῤῥυθμίσαι xal µεταπλάσαι τὴν ἀναστροφὴν
καὶ τὸ ffo; ἅπαν πρὸς ταῦτα, ὡς xol ἡλλοιῶσθαί
vun πολλάκις δόξαι τὰς φρένας xaX παραπα![ειν, xat
μηδὲ ταυτηνὶ τὴν ἀδοξίαν ἐπαισχυνθῆναι, Ἔγκρα-
τείᾳ χε μὴν xal νηστείᾳ χαὶ ἀγρνπνίᾳ δεδωκέναι το-
σοῦτον, ὦ; μὴ µόνα τὰ τῶν βρωµάτων ἡδέα xal οἷς
προσέχειτο μάλιστα πρότερον μετὰ πλείστης vs τῆς
σπουδής ἀποῤῥίψαι, xaX προσέτι τὸν περὶ τὸν δρ-
6ρον τε χα) τὴν ἕω προσγινόµενον Όπνον, χατάλλη-
όν τε πεφυχότα καὶ πρὸς σύστασιν ἄναγκαῖον τῇ
φύσει, χἀχείνῳ περὶ πλείστου πάλαι Υεγενηµένον,
ἀλλὰ xai εἰς στενὸν κάνυ χαὶ αχληρὺν τὰ τῆς τρα-
mito; ἑαυτῷ κχαταστῆσαι, ἄρτῳ σμιχκροτάτῳ µόνῳ
xal Όδατι τὰ τῆς ἀναγχαίας χρείας ἀποπληροῦντι.
Διὰ τοῦτο χαὶ φύσεως ἀγώτερος ἣν ἤδη, τοῦ ὑπὲρ
φύσιν φιλανθρώπως συναιροµένου xal τῶν Bapu-
εάτων ὀρέξεων xal παθῶν γενναίως ὁ γενναῖος ixpé-
τει, xai αὐτῆς περιγεγονὼς τῆς σαρχιχῆς ἐπιθυμίας
καὶ τῆς ἐκεῖθεν ἐπαναστάσεως ἐν ἀχμῇ τῆς ἠλιχίας,
χαὶ μέσον τοῦ χόσµου xal τῶν ὑλῶν τῶν ἐχεῖνα τρῖ-
φόντων, xal φλογὸς δίχην ἐχεῖνα ὑπαναπτόντων, ὡς
xai δοχεῖν πως αὐτὸν ὑπεράνθρωπον εἶναι. ..
"Exc δὲ καὶ πρὸς τὴν ἀναχώρησιν ἔδλεπεν ἤδη
καὶ τὸν βέλτιστον "Alu, τῶν µειζόνων Lou pt voz
ἄθλων, χαὶ τῆς ἐντελεστέρας xol ὑψηλῆς πολιτείας»
ό μὲν βασιλεὺς ζημµίαν οὗ σμιχρὰν οὐδὲ τὴν τυχοῦ-

γένει, καὶ δὴ xal ἐοὺς εὐγνωμονεστέρους τε xal όν-
νετωτέρους τῶν δούλων, ἀποστήσας τῆς τοῦ χόσµου
περιφορᾶς καὶ τῆς ὅλης, καὶ τοῖς ἐνταῦθα φροντι-
στηρἰοις καὶ μονασταῖς χαλῶς ἠποθεὶς xoi συναριθ-
µήσας, οὕτω μετ’ ἀγαθῶν τῶν προοιµίων, καὶ σν-
χνῶν τῶν τῆς ἀρετῆς ἀγωγίμων ἔξεισι τῆς οἰκίας
ἃμα xal ic πατρίδος πρὺς τὴν τῶν µειζόνων τε
xai ὑπερφυῶν θαυμαστὴν ἑμπορίαν, τοὺς ἄῤῥενας
τῶν ἀδελφῶν, δύο δὲ ἦσαν οὗτοι, e" ἑαυτοῦ μόνους
λαδών, Ἔξῄεσαν μὶν οὖν τῆς Κωναταντίγου, φθι-
volar; ὁπώρας ἴδη, πρὸς τὸν ἱερὸν "Άθω καὶ τὴν
ἐχεῖ παροιχίαν βλέποντες. θράχην vs μὴν διιόντες,
καὶ χατὰ τὸ Παπίχιον Ἱεγονότες * ὄρος δ' ἱερὸν
τοῦτο πάλαι μεταξὺ χείµενον θρᾷχης τε χαὶ Maxi-

δονίας, xai μονασταῖς ἀνειμένον ἀνδράσι τότε θαν-
μαστοῖς xai σπουδαῖοις, xal τὰ θεῖα φιλοσοφοῦσε
χαλῶς . ἐγχειμάξειν παρ' αὗτοῖς ἔγνωσαν. Τὸ δὲ
ἄρα προνοίας θειοτέρας fiv ἔργον, Ὃν σοφὸν δηλαδὴ
Γρηγόριον, καὶ τὴν ἐπισχιάζουσαν αὐτῷ θείαν χάριν
xÀxtivot; παραδειχνύσης, χαὶ ὁδηγούσης πρὸς ἀληθὴ
θεογνωσίαν κάλλιστα πολλοὺς δι’ ἑχείνου, καθ’ ἃ δὴ
xaX προϊὼν ὁ λόγὸς δηλώσει. Tol; τε γὰρ φιλοσθ-

φοῦσιν ἐκεῖ τὰ τῶν μοναχῶν αὖν γε τοῖς ἀδελφοῖς
συνοικῶν καὶ συμφιλοσοφῶν, μέγας τις τῷ ὄντι
xai θαυμαστὸς ἀνεφάνη xal λόγῳ xat θει xal σχή-
µατι χαὶ βῥᾳδίσματι xol προσοχῇ xal guyvol2, xet
ἁπλῶς πᾶσιν of; ὁ κατὰ Gsbv ἄνθρωπος ζωγραφεῖ-
6θαι xal χαρακτηρίζεσθαι πέφυχεν, ὡς xal τοὺς

σαν, ἀλλὰ χαιριωτάτων ἁποδολὴν, xal τοῦ κράτους D ὁρῶντας ἐχπλήττειν ἔχειν, πρεσδυτικὸν οὕτω xol

ἀκρωτηριασμὸν clovel τινα thv, διάστασιν ἠγούμε-
voc τούτου, παντοδαπός τις fiv, xal λόγοις xal πράγ-
pact χαὶ φιλοτιμίαις βασιλιχαῖς, καὶ τῶν µεγίστων
ὑποσχέσεσι παρ) ἑαυτῷ κατέχων τὸν ἄνδρα, χα) τὴν
ἀναχώρήσιν οὐδοτιοῦν συγχωρῶν' ἀλλ᾽ ἐχείνρυ πάντα
μᾶλλον fj τούτου διδόντος, xal δωρεὰς xal τιμὰς
ἑλιγείου τε xol φθαρτῆς βασιλείας τὰς εἰς δουλείαν
ἀνθρωπίνην ἁγοῦσας, ὁποῖαί ποτ᾽ ἂν εἴεν, βασιλείας
οὐρανῶν καὶ θείας υἱοθετίας μηδαμῶς προτιθένα:,

σοφώτατά τε χαὶ ὑψηλότατα xal λέγοντος xal φρο-
νοῦννς, τῆς ἑσχάτης xai γὰρ ἁἀπαιδευσίας τε xal
ἀνοίας τοῦτ) ἂν (peto πεφυχέναι προδήλως, παρα-
χωρεῖ x3 ἄκων ἐχεῖνος τῇ τοῦ γενναίου ἑνστάσει,
καὶ ῥῆμασιν ἅμαά xai δάχροσι’ ἐμφαίνων τὸ πά-

ο ὥνσοναυ --

μοναδιχόν τε χαὶ φιλόσοφον ὄντως χαὶ λόγον χαὶ
πρᾶξιν xal φρόνημα καθορῶντας àv ἀτελεῖ xal νεά--
ζοντι σώματι. Kal οἱ πρὸς τῷ γειτνιάζονει σχη-
γοῦντες αὐτοῖς ὄρει τὰ Μαρχιανστῶν fj Μασαλια-
viv ἄνωθεν ἐκ προγόνων νοσοῦντες τῆς Γρηγορίὀν
θαυμαστῆς δηλαδη γλώττης οὐχ ἁγενὲς γεγόνασι
ερόπαιον * ὡς γὰρ ᾖσθοντο χἀχεῖνοι τοῦ ἀνδρὸς ἐχεῖ
παρὰ τῷ ὄρει xai ταῖς τῶν μοναστῶν σχηναῖς Υε-
γονότος, πρῶτα μὲν χατὰ δύο xal ερεῖς ἀπῄεσαν
πρὸς ἐχεῖνον, ὁμιλίας χάριν xal διαπείρας ὡς 5
ἔγνωσαν und ἵχταρ τὸ τοῦ λόχου πρὸς αὐτὸν βἀλ.
λειν δεδυνηµένοι, πρὸς ἑαυτοὺς ὑπεχώρουν αὖθις,
ἀδυναμίαν μὲν ἑαντοῖς διαλέξεώς τε xal τοῦ σώ-
ζοντος λόχου, toi; δὲ σφῶν αὐτῶν διδασπάλοις τὴν

563

OREGORII PALAM.E

506

διαλεχτιχην δύναμιν xol τὸ κράτος τῶν περὶ θεοῦ A ὀμοθυ μαδὸν ἄραντες, σύν Y& τοῖς ἰδίοι; πρὸς τὸν

λόγων, xai τὴν δογματιχὴν ἀκρίδειαν ὑπ ἁπορίας
προσμαρτυρεῦντες, xai ὡς οὐδ' ἂν, qnot, δυνηθείης
εἰς ὄψιν τε χαὶ λόγους αὐτός ποτ) ἐχείνοις οὐδὲ πρὸς
ὀλέγον ἑλθεῖν. "AY ὁ Γρηγόριος Πνεύματος Υεγο-
νὼς πλήρης, καὶ τὸν περὶ Θεοῦ συχοφαντούµενον
ζηλοτυπήσας χάλλιστα λόγον, οὐδὲ τὴν φέρουσα»
πρὸς ἐχείνους ἀπεῖπεν, ἀλλὰ τῶν ἀδελφῶν μεθ
ἑαυτοῦ λαθὼν τὸν ἕτερον µόνον, σπουδῇ πρὸς ἑἐχεί-
νους ἄνμει, Οἷα μὲν οὖν xal ὅσα τοῖς ἐξάρχοις τε
καὶ χιθηγηταϊῖς τῆς αἱρέσεως, εἰς διάλογον xata-
στὰ:, χ.ὶ συµµίξας Πνεύματι διείλεχται θείῳ, xai
ὡς τὰ παρ᾽ ἐχείνων προθλήµατα xoi ζητήματα &L-
χην ἀἁραχνίων ἁμογητὶ διαλύων ὁμοῦ πάντα, πρὸς
πᾶν τοὐναντίον τὰ τοῦ ἀγῶνος αὐτοῖς περιέτρεφε,
μηδὲν ὑγιὲς μήτ᾽ αὐτοὺς μηδοπωσοῦν λέγοντας ἅπο-
δείξας, xal µάτην κατὸ τῆς Ἐχχλησίας τὰ ph ὄντα
παραληροῦντάς τε xal συμπλάττοντας, λέχειν ἑφε.
ξτς οὗ τοῦ παρόντος ἂν εἴη χαιροῦ xal τοῦ λόχου,
µείφονος ἱστορίας Épyov γε ὄντα" ἑνὸς δέ τινος
ἐχείνων ἀνα γχαῖον τέως µνησθῆναι, καὶ οὕτως ἀπὸ
Μέρους, 6 φασι, παραδεῖξαι τὸ πᾶν.

Ἔδοξαν οἱ τῆς αἱρέσεως ταυτησὶ τῶν Μασαλια-
viov ἀρχηγο) καὶ διδάσχαλοι µόνην
Ἄριστιανοῖς προσῄκονσαν πεφυκέναι τὴν πρὶς aU»
τοῦ Χριστοῦ τοῖς μαθηταῖς πυθομένοις πάλαι δο-
θεῖσαν ῥητῶς, τὰ 0' ἄλλα πἀνθ ὁμοῦ µάτην ἡμᾶς
φσι συνείροντας εὔχεσθαί τε χαὶ φάλλειν, μὴ τῆς
ἐχεῖθεν μηδαμῶς δ.ὰ γνώμης ὄντα, μηδὲ τῶν θείων
, θεσμῶν * διὸ χαὶ µόνην ἑἐχείνην τῇ xav' αὐτοὺς 'Ex-
χλησίᾳ νενοµοβετηχότες, τὴν ἄλλην ἁπηγόραυσαν
πᾶσα». Τουτ οὖν καὶ Γρηγορίῳ τότε πρὸς τοῖς ἅλ-
Aot κατὰ τῆς ἡμῶν Ἐκκλησίας ὡς 55 τι μέγα xal
ἰσχυρὸν παρῆχον, καὶ παρανομεῖν ἄντικρυς ἔλεγον
πᾶσαν, νόμους θείους τε xal χρησμοὺς οὓς οὐχ ἕξε-
στιν ἀδεῶς ὑπερθαίνουσαν. Ὁ δὲ γε τῆς ἱερᾶς εὖ-
χὺς εἶπερ τις ἀγωνιστῆς xal φίλος Γρηγόριος, τὸν
ὑπὲρ αὐτῆς χἀνταῦθα λόγον ἀναλαδὼν, Αλλ εἰ xal
fuU, ἔφη, τὰ τῆς ἱερᾶς Ἀχείνης εὐχῆς xal δεσπο-
τιχῆς ἀθετοῦμεν, ὡς αὐτοὶ συχοφαντοῦντές pace *
ἁλλὰ τοὺς ἱεροὺς ἐχείνους Χριστοῦ μαθητὰς, τοὺς
x1t πρώτους ὑπὲρ αὐτῆς ἑρομένους, καὶ ταύτην ὑπ'
αὐτοῦ δ-δαχθέντας Χριστοῦ, οὐχ ἂν εὐθὺς ὡς ἁγῷ-
pal ποτε εἴποιτε παραθεθηχέναι τὴν παράδοσιν xal
«ty ὃ δᾳσχαλίαν ἐχείνου. "Ἡ τί περὶ ἑχείνων φατέ;
Τῶν δ' εἰρηχότων ὁμοῦ πάντων εὐθὺς, τοὺς μὲν
πρώτους µαθητάς τε xal ἁποστόλους «φύλαχας
καὶ πλτρωτὰς τῆς ἐντολῆς πεφυχότας Χριστοῦ, τὴν
εὐχὴν αὐτούς τε τετιρηχένα:, καὶ τοῖς ἑξῆς διὰ τῶν
Εὐαγγελίων ὡσαύτως τὴν αὐτὴν παραπέµφαι, ὑμᾶς
&' αὐτοὺς τὴν παράδοσιν ἀθετῆσαι παρεισαγαγόντας
τὰ ἑαυτῶν * ὁ θεῖος ὑπολαδὼν αὖθις Γρηγόριος, Καὶ
πῶς, φησὶν, ἐχεῖνοι μετὰ τὴν εἰς οὐρανοὺς ἄποδη-
µίαν Χριστοῦ, καὶ δὴ καὶ τὴν τοῦ Παρακλήτου πρὸς
αὗτοὺς ἐπιδημίαν τε xaX φανέρωσιν, ἐπειδῇ παρὰ
τῶν θεοκτόνων Ἰουδαίων ὑπὲρ τοῦ Εὐαγγελίου xal
toU κηρύγματος Ev Ἱεροσολύμοις ἠλαύνοντο, φωνὴν

5 Act, 1v, 91... * Luc. xi, 4.

προσευχὴν'

θεὸν, οὕτω xal Υὰρ ὁ θεῖος Λουχᾶς ἓν ταῖς αὐτῶν
ἱστορεῖ Πράξεσιν, οὗ τὰ τῆς εὐχῆς ἐχείνης ηῦξαντο
ῥήματα, ἀλλ ἕτερα μᾶλλον τὰ τῷ χαιρῷ xaX τῇ
χρείᾳ προσἠχο τα μάλιστα ; ol xal οὕτω γεγόνατιν
ἐπιτυχεῖς τῆς εὐχῆς, καὶ ὦνπερ ἐπήγγελλον, ὡς xat
θεὸν ἄνωθεν ἐπισημήνασθαι παρευθὺς, δεισμῷ τε
τοῦ καθ) ὃν προσηύχοντο τόπου, xai Πνεύματος ἁγίου
παρουσἰᾳ τὴν εὐχὴν βεθαιώσαντα ; « Δεηθέντων xal
γὰρ αὐτῶν, φησὶν, ἐσαλεύθη ὁ τόπος iv i ἦσαν
συνηγµένοι, xal ἐπλήσθησαν ἅπαντες Πνεύματος
ἁγίου, καὶ ἑλάλουν τὸν λόγον τοῦ Θεοῦ μετὰ παῤότ-
cla; *. » Πῶς δὲ xai ὁ τεκώνης χατὰ τὸν Χριστοῦ
λόγον, xalvot γε μὴ τὴν αὐτὴν εὐξάμενος πρὸς θεὸν
εὐχὴν, ἁλλ᾽ ἕτερά τε δεηθεὶς χαὶ εἰπὺν, χατέδη δε-

B διχαιωµένος ὑπὲρ τὸν Φαρισσαῖον ; "Qav' ἐχεῖνο Bel

νοεῖν τε χ2ὶ αυνάχειν Ex τῆς διδασκαλίας Χριστοῦ
τόν γε νοῦν ἔκοντα, ὅτι ob. τοῖς ῥήμασι µόνοις ἐχεί-
νοις τὸ πᾶν συνέχλεισε τῆς εὐγῆς, ἀλλὰ τύπον δε-
δωχὼς μᾶλλον εὐχῆς τοῖς πιστοῖς δι ἐχείνης, τοῦτο
μυστιχῶς ἐξεπαίδευσε, τὸ xal εὐχομένους χαὶ φάλ-
λοντας καὶ δεοµένους xai εὐλογοῦντας αὐτὸν ἐν
παντὶ χαιρῷ, κατὰ τὸν θεῖον Δαθὶδ, xai τὴν αἴνεσιν
αὑτοῦ διὰ παντὸς Ev τῷ στόµατι φέροντας, τῆς δια-
νοίας ἔχασθαι πανταχοῦ xai τοῦ σχοποῦ τῶν θείων
ῥημάτων ἐχείνων, xaX μηδαμῶς ἐκεῖθεν ἆποστα-
τεῖν * καὶ ὅρα τὸ τῆς διδασκαλίας ἠκριδωμένον»
οὐδὲ γὰρ εἶπε, τοῖς ἀποστόλοις δηλονότι περαδιδοὺς
τἣν εὐχὴν, 6t Ταῦτα τὰ ῥήματα, χαὶ τούτους μόνους
τοὺς λόγους προσεύχεσθε * ἀλλὰ πῶς ; Οὕτω, qual,
προσεύχεσθε ὑμεῖς, δηλονότι κατὰ τοῦτον τὸν σχο-
πὸν χαὶ τὸν τύπον, ὃν ἐγὼ νῦν ὑποδείχνυμι * κα-

νόνα τινὰ xal γνώμονα «έµνων οἱονεὶ τοῦ πῶς δεῖ

τῷ θεῷ προσιέναι xal εὔχεσθαι, ὅπερ δὴ χαὶ αὖ-
τοὶ φθάσαντε; ᾖτησαν - « Δίδαξον γὰρ, φησὶν, ἡμᾶς
προσεύχεσθαι, χαθὰ χαὶ Ἰωάννης τοὺς ἰδίους ἐδίδαξε
µαθητάς 5.» Ταῦτα τοιγαροῦν οἱ πρῶτοι Χριστοῦ
μαθιταὶ xal ἁπόστολοι πρῶτοι παρ) αὐτοῦ µαθόντες
Χριατοῦ, αὑτοί τε τῷ τῆς προσευχῆς xavóvt χάλλι-
στα xai χατὰ λόγον ἐχρήσσντο, xal ἡμᾶς τοὺς ab-
τῶν μαθητὰς ἑδίδαξαν ἅπερ χαλῶς ἐδιδάχθησαν * ὃ
δὴ χαὶ ἡμεῖς xas' αὐτοὺς ἑχείνους ἐξ ἐχείνου κχοινΏ
τε πράττοµεν xal ἰδίᾳ, πρὸς τὸν κανόνα καὶ τὴν
πρώτην ταύτην εὐχὴν ἀνάγοντες πἀνθ᾽ ὅσακερ ἂν

D εὐχόμενοί τε χαὶ φάλλοντες λέγωμεν, xol τοῦτον -ὂν

τρόπον πάντοτε xal πανταχοῦ προσευχόµενοι, χατὰ
τὸν αὐτοῦ δηλαδη λόγον χαὶ τὴν διδασχαλίαν » Οὕτω
xai γὰρ, qnot, προσεύχεσθε ὑμεῖς. A δὲ xal περὶ
τοῦ σταυροῦ τοῦ Χριστοῦ, καὶ τῆς ἐχεῖθεν ἡμῶν
συτηρίας xal ἀναπλάσεως πρὺς τοὺς ἐχθραὺς του-
τουσὶ τοῦ αταυροῦ διηλθε, xal ὡς ἄνωθεν ἐν τοῖς
Πατράσι τε xal προφήταις ὁ τοῦ σταυροῦ εὖπος
ἑνήργει, xal μυστικῶς κἀχείνους ἑτελείου, τὸ κράγ-
µασιν αὐτοῖς ἐχφανὰν ὕστερον τῆς θείας οἰχόνομίας
μυστήριον, αὑτῆς ἑχείνης xal vuv ἔξεστιν ἀχού-
ειν διεξιούσης κχάλλιστά τε καὶ ὑψηλότατα «ῆς
σορῆς γλώττης χα) θεολόγον, ἓν οἷς δηλαξὲ περὶ τοῦ

955

ENCOMIUM AUCT. PHILOTHEO CP.

*:pj02 στανροῦ λογογραφῶν διαλέγεται. Τούτοις xal A «olv δυσῖν ἁδελφοῖν Bpa τοῦ ὄρους ἁπάρας, εἰς hv

τοῖς τοιούτοις χαθ᾽ ὑπερδολὴν χαταπλήξας bxelvouc,
xai ὥσπερ ἀποῤῥάψας τὰ στόµατα, χαὶ τὴν μαχρὰν
ἐπισχὼν γλωσσαλγίαν, νιχητὴς ἄριστος xal στρατη-
γὸς ὡσανεὶ μετὰ λαμπρῶν τῶν τροπαίων ἐχεῖθεν
ἑπάνεισιν * à γὰρ τῆς αἱρέσεως ἔξαρχος, elc νοῦν ἐξ

ἐχείνου τοὺς τοῦ Γρηγορίου λόγους βαλόμενος, καὶ -

τἀληθὲς ἐχείνων χαταμαθὼν xai θεόκνευστον ἄντι-
χρυς, αὗτός τε χαὶ συχνοὶ τῶν oüx ὀλίγη μοῖρα τοῦ
πλήθους μετὰ ᾳιχρὸν τὴν Κωνσταντίνου κατειληφό-
τες, τῇ µεγάλῃ τῶν πιστῶν προσίασιν Ἐχχλησίᾳ, xal
τὴν πατρῴαν ἑἐξομοσάμενοι πλάνην, µέρος xal αὐτοὶ
τοῦ καθ ἡμᾶς ἱεροῦ συνεδρίου γίνονται * xal ταῦτ fv
εἰσόδια xal προαγῶνες οἱονεὶ Γρηγορίῳ τῆς ἱερᾶς
ἀναχωρῇσεώς τε xat ἠσυχίας, τοὺς µεγίστους ὑπὲρ
εὐσεθείας &yüvac xal τὰ τελευταῖα προμηνύοντα
τρόπαια. |
Θαῦμα 8 οὗ μικρὺὸν καὶ τοῖς τὸ ὄρος παροιχοῦσι
uovaacal; ἑπανιὼν ἐχεῖθεν ἐνῆχεν, ὅτι τε τὰς τῶν
θτρῶν ἐκείνων χεῖρας καὶ τὰς ἐπιδουλὰς ἐχφυχεῖν
ἐδυνήθη. τοσούτων ὄντων xal τηλιχούτων, xat ὅτι
μόνος πρὸς th» τῆς αἰοέσεως ἔνστασιν xat τὴν το”
ααύτην φλυαρίαν οὗ µόνον ἀντέσχεν, ἀλλὰ xal περι-
«ρανὼς ὑπερέσχε τε xal χατετροπώσατο, τῇ τοῦ
Χριστοῦ δυναμούμενος χάριτι, τοὺς xol πολλάκις
λάθρα τε xal φανερῶς ἀνελόντας, τοὺς αὐτοῖς ἀντι-
λέγοντας ' ὃ δὴ χαὶ χατ αὐτοῦ τε καὶ τἀδελφοῦ λα-
Q palo; ἐπιχεχειρηχότες, λύχος µάτην χανὼν ἀνεφά-
νησαν, τῆς θείας χειρός τε xal δυνάµεως ἁοράτως

ποθούμενον ἄνεισιν "Αθω, χαὶ παρὰ: «fj τοῦ Βατοπε-

δίου γενόμενος λαύρᾳ Νιχοδήμῳ φοιτᾷ τῷ γενναίῳ,

ἀνδρὶ θαυμαστῷ χατά τε πρᾶξιν xal θεωρίαν, ὡς ol:
τὸν ΄Αθω παροιχοῦντες πλὴν ὀλίγων lone: πάντες, .
χατὰ piv τὸν Αὐξεντίου βουνὸν, ὃς ἀπαντιχρὺ Βνυ-
ῥαντίου πρὸς ἀνατολὰς iv. Χρυσουπόλει πἐραν πρὸς
τῷ ἄγρῳ πεῖται τῆς Προποντίδος, πρότερον πᾶσαν
ἀρετῆς ὁδὸν Ἰσχηχότι πρὸς ἄχρον , iv τῇ τοῦ Bazo-
πεδίου δ᾽ ἐς ὕστερον γενοµένῳ, xaX τοὺς αὐτοὺς τῆς
ἀρετῆς ἆθλους μετὰ τῆς ἴσης σπουδῃς χαὶ τῆς
προθυµίας ἐπὶ πλεῖστον διηνυχότι, ἔνθα δὴ xal τοῦ
θαυμαστοῦ χαὶ µαχαρίου µαχαρίως διὰ Χριστὸν τε-
τύχηχε τέλους. Τούτῳ τοίνυν καλῶς ὁ καλὸς ἐχεῖ
Γρηγόριος προσελθὼν, αὐτοῦ που σχηνουµένῳ καθ)
ἠσυχίαν, xaX χείρεται παρ᾽ αὐτοῦ, χαὶ πρὸς ὕποτα-
γἣν ἑαντὸν τελείως ἐχδίδωσαιν.

Οἷος 6' εὐθὺς μετά τὰς συνθήχας xot τἩν ἆποτα-
q^» ὁ θαυμάσιος Ἡν χαὶ My xal πράξει xal τοῖς
τοῦ νοῦ θεωρήµασι δῆλον ἐχεῖθεν. "Eco; μὲν αὐτῷ
δεύτερον ἤνυστο Ίδη νηστείᾳ χαὶ ἀγρυπνίᾳ καὶ vf-
Ψει xol ἁδιαλείπτῳ προσευχῇῃ πρὸς Ochv ἐπειγομένῳ
νύχτωρ xai μεθ) ἡμέραν, ὁδηχόν τε xaX προστάτην
ὁμοῦ xal µεσίτην προϊσταμένῳ τὴν θεοµήτορα, xat
«pb τῶν ὀφθαλμῶν ὅσαι ὧραι τὴν ἐχείνης συµµα-
yia» «ε καὶ τὴν ὄψιν xax λόγοις xaX εὐχαῖς xal νος-
ροῖς τιθέντι χινήµασι, xal ὑπὶ ἔχείνῃ χειραγωγῷ,
εὺν τῆς ὑπαχοῆς δρόµον ἀνύοντι. Ἠρεμοῦντι δέ ποτε
χατὰ µόνας, χαὶ ἑαντῷ καὶ θεῷ χαθ’ ἠσνχίαν προσ»

τῶν οἰχείων ὑπερμαχούσης. "Evtxal παρὰ τοῖς βαρ- C ἐχοντι, θεῖός τις àvhp, ὕπαρ οὐκ ὄναρ, θεοπρ:τὼς

64ροις ἐχείνοις ὄντων, xat διαλεγοµένου τοῦ Γρηγο-
plou, χαθὰ δη xai προῦφην, ἐπεὶ μετὰ τὴν τοῦ συλ-
λόγου διάλυσιν ἐπ᾽ olov χωροῦντες σαν, βρώµματα
μέν τινα «0l; περὶ τὸν Γρηγόριον εἰς διατροφήν τε
xai τράπεζαν οἱ πλάνοι χαὶ αἱμοχαρεῖς ἐχεῖνοι mép.-
πειν ἑδόχουν' τὰ δὲ ἄρα θάνατον παρ ἑαυτοῖς οέ-
ῥοντα χεχρυμμἐένον οὗ διέλαθε τὸν Γρηγόριον, ἀλλὰ
τῆς ἀφανοῦς xaxoupylac θείῳ συνεὶς δηλαδὴ ᾿Πνεύ-
ματι, δέχεται μὲν, μηδένα δὲ τούτων ἄψασθαι µη-
δοτιοῦν παραινεῖ ' οὗ δὴ xaX γεγονότος κατὰ γνώ-
μην ἐχείνου,ἐπεὶ τῶν συνόντων τις διάπτιραν ὥσαν-
εἰ πεποιηµένος τοῦ πράγματος, τὸν ἅἄρτον ἐχεῖ-
voy τοῖς χναὶ πρὸ τῖς θύρας ἀπέῤῥιφε, χἀὶ τούτου
τῶν χυνιδίων φαγὼν ἓν, εὐθὺς χαθεωρᾶτο νεχρόν *
τηνικαῦτα καὶ τοῖς ἄλλοις πᾶσι τὸ διορατιχὸν τοῦ
ἀνδρὺὸς ἐξεφάνη, χαὶ ὅτι δηλητηρίων xat θανάτου τῆς
τῶν µιαιφόνων τραπέζης μεστῆς οὔσης, τοὺς συνόν-
τας εἰχότως ἐχεῖνος ἀπεῖργε πάντας τῆς µεταλή-
εως.

Ταῦτα χαταμαθόντες of θεοφιλεῖ; ἄνδρες ἐκςῖνοι,
καὶ πολὺ τῷ προτέρῳ προστεθειχότες θαύματι, χαὶ
τὸν Γρηγόριον νῶν μᾶλλον καταπλαγέντες, παντο-
δαποί τινες ἦσαν χαὶ ἔργοις xat λόγοις xal παντί χε
«i δυναμένῳ παρ) ἑαυτοῖς χατασχεῖν τὸν ἄνδρα,
παὶ τῆς ix£lvou σοφίας τε χαὶ τῆς ἀρετῖς ἀπολαύειν
εἰς ἅπαν ὅπερ ἐχείνῳ χαὶ πόῤῥω σχοποῦ xal
— σχεδὸν ἀδόνατον ἣν ἤδη, πρὸς τὸν κάλλιστον "Αθω,
παθὰ δὴ καὶ εἰπὼν ἔφθην, χαὶ τὰς ἐχείνου χάριτας
im μαχροῦ βλέποντι. "Hoo; τοιγαροῦν ἀρχομένου,

ἄφνω πρὸ ὀφθαλμῶν ἵσταται ὁ τῶν εὐαγγελιστῶν
φησι χορυφαῖος Ἰωάννης, ὁ τῆς βροντῆς Ὑόνος, 6
ἐξαίρετος Χριστοῦ μαθητής τε xa φίλος ἦν οὗτος |
ὃς δη χαὶ ἰλαρῶς ἑχείνῳ τὰς ὄψεις ἐπιθαλὼν, "Bxo-
σοι, φησὶν, ἄγγελος πρὸς τῆς πάντων ἁγίων ἐπέ-
χεινα Δεσποίνης, χαθάπερ ὁρᾶς, ἑρησόμενος, ὅτου
χάριν νύχτωρ τε xal μεθ) ἡμέραν, ὅσαι ὥραι σχε-
δὸν, οὐ διαλείπεις οὕτω βοῶν * Φώτισόν µου τὸ σχό--
τος, φώτισόν µου τὸ σχότος * ἐπεὶ χαὶ ἡμᾶς ἁπχᾳρα-
ποιῄτως αὐτοῖς ἐχείνοις ἐνταῦθα δεῖ τοῖς ἱεροῖς ῥή-
pact χρἠσασθαι. Tou δ' ἀνθυπενεγχύόντος, Καὶ τί 6"
ἂν ἆλλο πρὸς 8:bv ἐμπαθὺς χαὶ π)ρης ἁμαρτιῶν
ἄνθρωπος αἰτῆσαιμι προσευχόµενος, ἢ τὸ ἑλεηθη--
vat xai φωτισθῆναι, πρὸς τὸ εἰδέναι τε xal πράττειν

D τὸ ἐχείνου σωτήριον θέλημα, ε ᾽Αλλὰ p δειλία,

pn ἀμφίδαλε, ςησὶν ὁ ἠγαπημένος Χριστοῦ µαθη-

ς αὖθις, ἡ πάντων διαχελεύεται Δέσποινα δι
ἡμῶν, αὗτῃ γὰρ χαὶ ἐγώ σοι βοηθὸς ἔσομαιε, » Tou δὲ-
Γρηγορίου τὸν μυσταγωγὸν ἑπανερομένου καὶ πάλιν,
Καὶ toU µοι τὰ τῆς συµµαχίας áp! ἔσται παρά γε
τῆς Μητρὺς τοῦ Κυρίου µου, iv τῷ παρόντι ἣ ἐν τῷ
μέλλοντι ; ὁ τῶν μεγάλων καὶ ὑψηλῶν εὐαγχελιστῆς,
«Kol nda: xal νῦν, xàv τῷ παρόντι, µάλα χαριέν-
τως τε χα) ἠδέως «η2), «x&v τῷ µέλλοντι. »

Καὶ ὁ μὲν ταῦτα xal χρηµατίσας ὑπερφυῶς, xat
τῆς θείας ἑχείνης ὀμφῆς xol τῶν μεγάλων ἐμπλήσας
ἁῤῥήτως τῆς Θεοµήτορος δωρεῶν τὸν Γρητόριον
ἀφανῆς fjv * ὁ δὲ τῷ καλῷ μαθητῇ χαὶ αυνοίκφ xai
ζηλωτῇ τῆς πολιτείας χαθόσαν οἷόν τε, xal τῶν-

561

γωνιατῇ Δωροθέῳ, μετὰ molust? τινα χμόνον, σὺν
πολλοῖς διεξῄει ταῦτα τοῖς δάχρυσι, κἀχεῖνα τουτοισὶ
προστιθεὶς, ὅτι κάν τῷ πατρικῷ, φησν, οἴκῳ, καὶ τῇ
«iv µαθηµάτων αχολῄ, χαὶ δὴ κάν τοῖς «βασιλείοις
πρό yt τῆς πάντων σχολῆς xal τῆς ἀναχωρήσεως
ἀναστρεφομένῳ pot, θχυµαστή τις ἢ τε Ἀίστις προσ-
Ἑν, xat ἡ μετὰ ζεούσης εινὸς τῆς ἀγάπης mpoct-
δρεία τε χαὶ ἑλπὶς ἐπὶ τὴν Παρθένον καὶ θεοµή-
vopa* ὅθεν xal ἡμέρας ἀρχομένης ἑχάστης τοῦτό
Μοι παντὺὸς ἅια χαὶ ἔργου xal λόγου προὐρχιαίτα-
τον ἩἾν, τὸ πρὸ τῆς ἱερᾶς ἑχείνης εἰχόνος, qup,
etávsa, τὴν ἱερὰν ἐχείνην καὶ μεγάλην καὶ τοῖς ῥῇ-
µασι xai τοῖς πράγµασιν εὐχὴν μετὰ πλείστης ὅσης
τῆς χατανύξεως xal τῆς συντριδῆς τῆς καρδίας εἰ-

αΒΕσΟΠΙΙ PALAMMÆ
μεγάλων ὑπὲρ εὐσεβείας ἀγώνων ἐς ὕατερον συνα- A

968
Ἐκράτει μὲν οὖν ὁ γενναῖος xal πάντων, οὗ τῶν
ἁλόγων παθῶν quii καὶ ὀρέξεων µόνον, ἀλλ’ ἤδη καὶ
τῶν φυσικῶν καὶ ἀναγχαίων αὐτῶν περιουσίᾳ σπον-
δῆς, μετὰ τοῦ σώματος οἱονεὶ φιλονεικῶν ἕξω τοῦ
σώματος γίγνεσθαι · ὕπνου γε μὴν καὶ τῆς ἐχεῖθεν
Δνάγχης τοσοῦτον αὐτὸν ὑπερσχεῖν τὸ τηνικαυτὰἁ
Φζσιν, ὡς ἐπὶ μησὶν ὅλοις ἅμα cpu νύχτας ὁμοῖῦ
πάσας ἄγρυπνος χαθάπερ sf τις "ἄσαρκος διατελέσαι,
σμικρά τινα μετὰ «hv τροφὴν κατὰ μεσημθρίαν
ἑκάστης ἡμέρας τοῦ Όπνου µετέχων, ὥστε μὴ τὸν
ἐγχέφαλον οἶμαί €t τῶν ἀνηχέστων παθεῖν, τοῦ χατὰ
φύσιν ἑχτραπέντα διὰ ξηρότητα. AX! ὁ τῆς fov-
χίας xat τῆς μον ύσεως ἔρως ἠρεμεῖν ἐνταῦθα δι
τέλους οὐκ εἴασε τὸν. Γρηγόριον * ὅθεν xal τὴν λαύ-
pav xa τὰχεῖ πάντα pati τρίτον ἐνιαυτὸν, ὡς ἔφην,

πεῖν, ἑχείνην φημὶ τὴν τῆς ἐξομολογήσεως xaX µε- B χαταλιπὼν, εἰς ἐρημίαν εν φίλην μετὰ σπουδής

τανοίας ὁμοῦ καὶ δεήσεως πλήρη, τὴν ix. τῆς θαυ-
μαστῆς Αἰγυπτίας ἑχείνης τὰς ἀρχὰς καὶ τὰ λαμ-
xpà προοίµια φέρονσαν.

Τρίτος ἐνιαυτὸς τῷ Γρηγορίῳ μετὰ τὴν ἆποτα-
Yhv fjv, καὶ Νιχόδημος ὁ χαθηγητὴς καὶ πατὴρ,
πλήρης ἡμερῶν τῶν τε θείων ὁμοῦ γεγονὼς καὶ τῶν
ἀνθρωπίνων, εὐχλεῶς xaX µαχαρίως ὄντως ἐξεδήμει
πρὺς Κύριον. O. & ἐχεῖθεν ἁπάρας εὐθέως εἰς τὴν
Μεγίστην µεταθαίΐνει λαύραν Αθανασίου τοῦ πάνυ
οημ], xol ξενέας ἑχεῖ xal ὑποδογῆς ὑπὸ τῶν Πατέ-
puv τῆς φίλης xat αυνῄθους ἑχείνης ἀδιυθεὶς, μᾶλ-
)ev b εἰπεῖν ἀληθῶς xai ὑπὲρ τὰ πάτρια χαὶ τὸ
ἔθος ἐκείνης τυχὼν, πάντων .Ἴδη προχατειλημμέ-
wav τῇ ofup. καὶ τὰ εἰχάτα πάλαι δοξαξόντων
περὶ αὐτοῦ, χαὶ μένει παρ) αὐτοῖς, χαὶ συνδιατρί-
6ει τρεῖς ὅλους ἐνιαυτοὺς, xal βαυμάξεται xày-
εαῦθα τῆς πολιτείας τε καὶ τῆς Φιλοσοφίας ἁἀξίως,
peto πολλῷ χαθυποδείξας τῆς φήμης τὴν πεῖραν,
xai τοὺς λόγους χατόπιν ἰόντας τῶν πραγμάτων ὡς
μάλιστα ΄ µέρους χα) Υάρ τινος ὡς ἔθος ἑχε[νοις
ἐπιμελεῖσθαι τῆς χοινης τῶν ἀδελφῶν τραπέζης,
καὶ 6h καὶ τοῖς φάλλουσιν àv. τῷ ναῷ συνίστασθαι
xai συγάδειν τὰ.θεῖα, παρὰ τοῦ τῆς λαύρας δη)λαδὴ
πραεατῶτος «ἀπντραπεὶς, θαῦμα τοῖς συνοῦσι διὰ
πάντων ἑωρᾶτο, xai πάντας ὁμοῦ xal πρεσθύ.
τας καὶ νέους, xal ποινωνικοὺς xal ἀναχωρη-
τὰς. xzl σοφοὺς xal ἰδιώτας fiytv εἷς Ax mE.
0) yxp τῇ μὲν τῶν ἀρετῶν προσκείμενος Jj,

ἄπεισι ' τοῖς μὲν ὤνπερ ἀπέστη λύπην οὗ φορητή»,
τοῖς δὲ πρὸς οὓς ἐπέστη χαρὰν ἑφάμιλλον ἐἑργασά-
μενος.

Εἴχε τοιγαροῦν αὐτὸν ἠσυχία ἡ φίη, καὶδ τῶν
ἀναχωρητῶν ἱερὸς χῶρος ἐχεῖνος, ὃν ἐγχωρίως
Γλωσαία φασίν. Εἴχε δὲ καὶ αὐτὸς «hv ix μακροῦ
ποθουµένην σὖν Τε τοῖς ὁμοτρόποις xal ee καὶ
τῶν αὐτῶν σπουδασταῖς, ὧν χαθάπερ εἴ τις ἔξιρ-
χός τε χαὶ χορυφαῖος Γρηγόριος ἦν kxsive; ὁ *ívo,
ix Βυζαντίου μὲν xai αὐτὸς τὰς τοῦ Ὑένους ἀρχὰς
ἔχων, μέγας δέ τις xal περιόόητος dv ἠσυχίᾳ xel
νήψει xai θεωρίᾳ xas' ἐχεῖνο xzæipoõ χρηματίαας,
καὶ θαυμσσθεὶς χαθ᾽ ὑπερδολὴν αὁ παρ ἐχιίνοις

6 μόνοις, ἀ)λὰ χαὶ παρὰ τοῖς àv sf], κατρίδι τὰ θεῖα

φιλοσρφοῦσι πολλῷ μᾶλλον ὕστερον, ὅπου καὶ τὸ τί-
λος τῆς προσχαίρου ζωῆς ταυτησὶ δεξάµενος, καὶ
πρὸς {ἣν ἄληκτον μεταθὰς, ὀξίως ὑπὸ Θεοῦ µεμαρ-
εόρηται, ὑπερφυῶς τὰ ὁστᾶ xal τὴν ἑχείνου κόνιν
δοξάσαντος * 6 xal τὸν ὁμώνυμόν φασι χαὶ ὁμότρο-
ποὺ τοῦτον, ἐφ᾽ ἱχανὸν τότε συγγεγονότα, τὰ κάλ-
λιστά τε xal ὑψηλότατα τῆς χατὰ νοῦν ὀνερχείαιν
καὶ τῆς τοῦ Θεοῦ µεγίστης τε xal πρώτης Δεωρίας
φιλοσοφῆσαι. xal συμφιλοσοφῆσαι, ἅπερ ὁ σοφὺς
ἐχεῖνος τὰ θεῖα χαὶ χρόνῳ καὶ σπουδῇ καὶ πείἰρε
xai θεοφόρων ἀνδρῶν ῥμιλίᾳ φθάσας ἑχτήσατο.

*A μὲν οὖν ἐχεῖ τῷ Γρηγορίῳ κατὰ µόνας ἑαυτῷ
τε xai Θεῷ δι ἠσυχίας συνόντι κατώρθωται, οὗ
πάνυ τοι ῥᾷστον οὐδ' εὖχερλ; οἁδενί tivi τῶν πάν-

ες δέ πως χατωλιγώρει’ οὐδὲ τῆς μὲν εἰς ἄκρον D των, κάντ᾽ ἐφεξῆς διιέναι * πῶς yàp ἃ διὰ µετριο-

ἑλάσας, τῆς δὲ δακτύλοις ἄχροις ὡσπερεὶ παραπτό-
µενο: * οὐδὲ τὰς μὲν καθόλου xal γενικὰς πλείστου
φινὸς ἐτιμᾶτο, τὰς δὲ μεριχὰς χατά τινας τῶν δο-
χ.ὕντων Ἀτίμαζεν ' ἀλλ οὕτω xat pde καὶ λό-
ον, χα) τὰ χαθόλου τε καὶ τὰ χατὰ µέρος, xai πάνθ᾽
ὁμοῦ καὶ μεθ’ ὑπερέολῆς κατορθοῦν ἔσπευδεν, à; εἰ -
val τινα συνδρομὴν xai ξυνοιχίαν παντὸς ἀγαθοῦ τὴν
ἐχείνου Φυχην, πάντας μετὰ θαύματος χειρουµένην,
wal πάντων πρὸς ἑαυτὶν τὰς φνχλς ἐπιστρέφουσαν.
Τί δ) ἂν εἶποι τις τό τε τοῦ Ίθους xal τῆς ὁμιλίας
χαχχρισµένον ; καὶ τὸ τοῦ φρονήµατος iv σοφίᾳ xal
χράτει τασῶχδε λόγων ὑποδεδηχός τε xal µέτριον;
ἓ καὶ τοῖς ἐντυγχάνουσι μύωφ τις ἣν ὡσανεὶ πρὸς

τά νξ:ν. .

φρασύνης ὑπερδολὴν αὐτὺς οὐδὲν fitsov &réxpuwes
τῶν λάθρα τὰ δεινότατα καχουργούντων καὶ πονη-
ριυοµένων, τῆς ἀβριστερᾶς ἀποχρύπτων ἄριστα,
καὶ μετὰ τῆς Υιγνοµένης σπουδής εἰς ἀεὶ τὸ sc ὃν-
Ex; ἔργον, κατὰ τὸν τοῦ Χριστοῦ λόγον, xel αχρυ-
πτῶς τῷ iv τῷ χρυπτῷ βλέποντι, τὴν ἀδιάλειπνεν

' €4jU νοῦ πρασευχὴν ἐν πνεύματι καὶ λατρείαν πρου-

άχων ; δὲ περὶ αὐτοῦ .Γρηγῥριος ὁ προῤῥηθείς
uot συναγωνιατὴς ἐξεῖπε χαὶ φίλας * οὐδὲ vàp αὰ-
χεῖνον λανθάνειν οἷόν σε ἂν διὰ φάντων' Πολλῶν
μὲν, φταὶ, xol µεγᾷλων ὁ σοφὸς Σρηγόριας, Δδαυτῷ
κατὰ µόνας ἐχεῖ συνὼν xal fei, τῶν αὐτοῦ κε-
χρυµµόνων ἠξίωταιδωρεῶν τε xal χαρισµάτων, ἃ
τίς À» εἰς τοὐμφανὲς χαθεξῆς πβοενέγχη κάντε,

669
Τὰ δέ Υε προφανῆ xai γνωστὰ χαὶ τοῖς ἔξω τέως,
καὶ ὀφ᾽ ὧν ἂν τις χαὶ πρὸς τὴν τῶν ἀφανῶν ὑπά-
Ἀτφίν τε καὶ γνῶσιν ῥᾳδίως ὁδηγηθείη, ταπείνωσις
ὃν ἀχροτάτη, xal ἡ πρὸς τὸν θεὸν χαὶ τὸν πλησίον,
T φησιν ὁ θεῖος Απόστολος, ἀνυπόκριτος ἐκ χαρδίας
ἀγάπη, τὰ πρῶτα χαὶ µέσα xai τελευταῖα τῶν ἁρετῶν
ἐρείσματα xol στοιχεῖα, xal τελειωτικὰ Cop done
ὁμ-ῦ τῆς κατὰ Χριστὸν φιλοσοφίας χαὶ ἀγωτῖς, εἴκερ
«αὐτοῦ μὲν διῥασχαλία πρὸς τοὺς οἰχείους xe οἷον-
€i πρρηχούµενον µάθηµα, τὸ,ε Μάθετε ἀπ᾿ ἐμοῦ
ὅτι πρᾶός slg: χαὶ ταπεινὸς τῇ χαρδίᾳ, καὶ εὑρή-
£516 ἀνάπανσιν ταῖς φυχαῖς ὑμῶν **» χατὰ δὲ τὸν
αὐτοῦ.λόγον αὖθις πᾶσα ἐντολή τε καὶ νόμος θεῖος
À» τῷ, ε ΑἉγαεχήσεις Κύριον τὸν θεὺν ἐξ ὅλης xap-
δίας σου, καὶ τὸν πλησίον σου ὡς «ἑαυτὸν, » ἆνα-
χεφαλαιοῦσθαί πως xgi συµπεραίνεσθαι πέφυχεν.
^D δέ γε µαχάριος Παῦλος πάντων ὑπερτιθεὶς
ἁπαραμίλλως τῶν ὑπερφυῶν «τοῦ Ἠνεύματος χα-
ῥισµάτων, xal xal ὑπερδολὴν 685v ὑποδείχνυσι ταύ-
την, ὡς μηδὲ τὸ μαρτύριον μηδέν τι πεφυχέναι δίχα
«όῦ συνδυασμοῦ, χαὶ τῆς παρ᾽ αὐτῆς ξυμμαχίας *
xai ἀγάπη, φησὶν, αὖθις μετὰ πολλῆς µάλα τῆς παῤ-
ῥησίας οὐδέποτε ἐχπίπτει.
Κατανύξεως δὲ nip, φησὶν, ὁ αὐτὸς xal δαχρύων

ENCOMIUM AUCT. PHILOTHKEO CP.

Α νήσαντες «b λοιπὸν τῆς ζωῆς dv ἠσυχίᾳ δΔιάγειν’

'Ez:i δὲ τοῖς do συνεδόχει καλῶς βεθουλεῦσθαι,
καὶ πρὸς τὴν ἔξοδον ἔδλεπον ἤδη xal τὴν ἀκοδημίαν,
Γρηγόριος ὁ aispbo.xo τὴν ἄνωθεν φΊφον καὶ hv
εὐδοχίαν ἐζήτει, xal τὸ κὕρος ἐκεῖθεν mDyeto τῶν
βεδουλευµένων, Ἡσυχίᾳ προσανέχοντι τοιγαροῦν,
xaX χαθ) ἑαυτὸν ὑπὲρ τούτων αὐτῶν τοῦ Θεοῦ δεο-
µένψ, ὄψις ἐφίστατάι τοιάδε, χαὶ πρὸς ὕπγον τινὰ
χατιέναι δόξαντι μεταξὺ τῆς εὐχῆς. Ἐδόχουν, one,
τοῖς ἀδελφοῖς ἑχείνοις αυνὼν, μεθ) ὧν δηλαδὴ χαὶ
τὰ τῆς ἀναχωρήσεως ἡμῖν ἑσπουδάζετο. παρὰ τοῖς
τῶν βασιλείων προαυλίοις ἑστάναι, xal τοῦ βασιλέως
αὑτοῦ παρόντος, xal βασιλιχῶς το καὶ ὑφηλῶς ἄγαν
ἐπὶ τοῦ βασιλικοῦ θρόνου προκαθηµένου, xai τῆς
περὶ αὐτὸν δορυφορίας xai τῆς συγχλἠτου xal τῶν
τάξεων ὡς ἔθος παρισταµένων, ὧν εἷς τις πρὸς
ἡμᾶς ἐχεῖθεν lv μετὰ τοῦ σχήµατος xal τῆς παῤ-
ῥησίας' τὴν τοῦ δουχὸὺς δ' οὗτος ἀξίαν ἑἐδόχει πτρι-
6εδλῆσθαι’ Ἐμὲ μὲν, φησὶν, ἀμφοτέραις ἐδόχει περι-
θαλὼν χαὶ ἑνστερνισάμενος, ὡσανεὶ πρὸς ἑαντὶν
Έλχειν, πρὸς δὶ τοὺς ἐμοὺς ἑταίρους ἐπιστραφεὶς,
"Hob τοῦτον, ὡς xal Opal; ὁρᾷν ἔχετε, φάναι, χα
«τέχω παρ᾽ ἐμαυτῷ, τοῦ βασιλέως οὕτω προστετᾳ-
χότος εἰ δ ὑμῖν αἱρετόν ἐστιν Δπιέναι, πορεύεσθε»

τί χρὴ xal λέγειν; ὅπου γε xai τὴν χατάνυξιν αὐτὴν -Χαὶ γὰρ 6 χωλύσων οὐδείς. Ταῦτα καὶ χρηματισθεὶς
(€ ἀγάπης ὑπερθὰς καὶ τὸ πένθος, χατὰ τοὺς τῶν — 0X θερῦ, καθάπερ ἑξήτει, καὶ τοῖς φίλοις χοινωσά-
“Ῥεοφόρων περὶ εοὔτων ἀνδρῶν λόγους, ἀφοφητὶ ενος ὁ Γρηγόριος, παραμένειν αὐτόθι χοινῃ πάντες
κατὰ τὰς τῶν πηγῶν ἀεννάδως τῶν ὀφθαλμῶν διὰ δεῖν ἔχριναν, καὶ μηδαμῶς ἐξιέναι τῆς αὐλῆς καὶ
Savio ἀποθλύζων ἣν ταῦτα, πιαίνοντα xal Cuv. — TOv περιχώρων τοῦ μεγάλου τῆς μεγάλης Θεσσαλο-
στᾶντα σὖν ys τῇ duyj. φασὶ, καὶ τὸ σῶμα τῷ C νίκης xal πολίτου xal πολιούχου xal παντοδα κοῦ
περιόντι τῶν .Δείων δεσμῶν τε xal τῶν ἑἐρώτων, ὃ Φρουροῦ καὶ προστάτου, τοῦ ἓν µάρτυσι φημὶ θαυ-
9h xai eflácac εἰρήχειν, ὅπερ «καὶ παρὰ πάντα τὺν µμαστοῦ Δημητρίου. αὐτὸν ἐχεῖνον xal Υὰρ ὥοντο
πἲς ζωῆς αὐτῷ συµκαράµεινε χρόνον ὡσαύτως, Χαλῶς εἶναι τὸν τοῖς θείοις τε καὶ βασιλικοῖς καινῶς
AB δὴ χαὶ πάντες αὐτῷ σύνισμεν πλὴν ὀλίγχων, θὐτωαὶ διαχονοῦντα προστάγµασι, xal φιλιχῶς τε
πρᾶγμα καὶ λόγου xaX θαύματος πέρας, xal μηδὲ ἍΧαὶ γνησίως «χατέχοντα τὸν Γρηγόριον, καὶ δι αὖ-
Sel, τῶν θεοφόρων ὡσαύτως ἐμφερόμενον xal βίοις ῄΤοῦ τοὺς λοιποὺς, νῦν μὲν εἰς thv σπουδαζοµένην
καὶ λόγοις, xa τοῖς εἰδόσι γε µόνοις, ὡς ἐγῷμαι, μὴ ἠσυχίαν τε xal τὴν ἀναχώρῆσιν, alg δὲ τὴν προε”
ἀπιστούμενον. ᾽Αλλ’ οὗ χαὶ διὰ τέλους τῆς ἐνταῦθα δρίαν καὶ τὴν τῆς Ἐκκλησίας ἱερὰν ἀρχήν τε καὶ
ἁαλλίστης διατριθῆς τε χαὶ ἡσυχίας ἀπολαύειν ἔσχον «Ἀροστασίαν ὕστερον' *O 5h xat μετᾶ χρόνον οὐκ ὁλί-
κατὰ σχοπόν’ δυοῖν ἐγιαυτῶν xal γὰρ μετὰ τὴν ἔχι- Yov. θαυμαστῶς Αἰκονομεῖσθαι παρὰ τῆς μεγάλης
Ἁημίαν Γρηγορίου παραῤῥνέντων, τοῦ λῃατικοῦ τῶν — S00 Θεοῦ σοφίας τε xal προνοίας ἔμελλε, πόῤῥω-
κάχιστ᾽ ἁπρλουμένων ᾿Αχαιμενιδῶν συνεχῶς ἔπιτι- δεν τὰς τῶν μεγάλων πραγμάτων προκαταδαλλο-
Δεμένων τῷ ὄρει, χαὶ τοὺς ἔξω τειχῶν μάλιστα τῶν µένης ἀρχάς.

μοναχῶν ἠσυχάζοντας.ἑλαννόντων xal θορυβούντων, Ἐνταῦθα «καὶ τὸ σῆς ἱερωσύνης μέγα xal θαυµα«
xal καθ) ἑκάστην σχεδὸν νῦν μὲν ταῖς αἰφνιδίοις D ατὸν ὁ θαυμάσιος ἀξίωμα δέχεται, χοινῇ τῆς συνού-
Ἀγέζοις xal χαταδρομαῖς χαὶ ἀναιρέαεσι xal αἰχμα- — né ἑταιρείας τῶν ἁσίων ἑκείνων αὐτοῦ δεηθέντων,

λωσίαις, νῦν δὲ xal µόναις ταῖς ὑποφίαις xai τῷ
dit: ταραττόντων, καὶ τὴν φίλην fjovyigv διαχοπτόν-
των,; ἀναγχάκονται xal ἄχοντες µεταθῆναι, Oslo
κὀὸν τούτῳ πειθόμενοι δ/πουθεν γόμῳ φεύχειν χε-
λεύοντι (διωχοµένους, Χαὶ uh «ὀμόσε χωρεῖν τρῖς
ἑλαάγρνσρι’ 33» Υοῦν ἡμετέραν χαταλαδόντες θεσρα-
λονίκην αὖν ye τοῖς φίλοις καὶ ὁμοτρόποις, ὀνοκαί-
δεχα δ᾽ οἱ πάντες Aga τὸν ἀριθμὸν ἦσαν, βουλεύον-
$24! μετ ἀλλήλων εἰς ᾳαντὸ συνιόντες, χαὶ θεσσα-
λονίχην μεχὰ τοῦ ΄Αθω xal πάντα τὰ ἐνταῦθα χστα-
λιηόντες ϱὐθὺ χωρεῖν Ἱεροβολύμων, κἀχεῖ προσχυ -

* Matth. x1, 29.

καὶ μάλιστ ἐπειδὴ πρὸς μαχκρὰς ἑὦώρων ὁδοιπορίας,
xai αρὸς ἀγνῶτάς εινας εὸ παράπαν ἔμελλον ἆπο-
Άλεῖν, κἀχεῖνα τοῖς 'λογισμοῖς, καθὰ 6h καὶ «peb-
qn», 3όῤῥωθεν ἐφαντάζοντο. "AXA' ἐπεὶ οὖν xas*
ἀρετὴν ὑψηλὸν οὕτω χαὶ µέγαν xal καταλλήλως
ἔδει Jk πάντων «τοῖς µεγίστοις χαὶ ὑψηλοῖς ἔγχει-
ρεῖν, 'Ἰγνόητο 8 αὐτοῖς τὸ παράπαν ὁ τῆς ἱερωσύ»
νης μυσταγωχός τε xal τελεστὴς, πρόσεισι τῷ θεῷ
περὶ τῶν προχειµένῳν τρυτωνὶ µετ εὐλαδείας πευ-
σόµενος 5 Γρηγόριος, καὶ τὴν προχειμένην ἁποστᾶ» ᾿
λικὴν δέλτον λαδὼν ἐν χεροῖν, καὶ πρὸς θεὸν ἄρας

σα

GREGORII PALAM/S

512

μετὰ τῆς δια .οἷας xal τοὺς τοῦ σώματος ὀφθαλμοὺς, À ἑνομίζετα" ἐἑξέπληττε xal γὰρ αὐτοὺς μετὰ κοῦ τῆς

— δὲ αὐτῆς ἐπενήτει πιστῶς lv. γνώσει γενέσθαι, χα-
θόσον οἵόντε, τοῦ θείου θελἠματὀς. ᾽Ανελίξας τοιγαρ-
ον, xal *b ὄμμα τοῖς ἐγχειμένοις Ἐπιδαλών, ἐχεί-

τν weite εὐθὺς ἐντυγχάνει, οἷς δήπου xal πρὸς Γαλάτας —

φάλαι γράφων. ὁ cogb; ἵἴαυλος τοῦ λόγου προοι-
µίοις ἐχρήσατο ε Παῦλος ἁπόστολος, λέγων, οὖκ
àx' ἀνθρώπων, οὐδὲ δι’ ἀνθρώπου, ἀλλὰ διὰ Ἰησοῦ
Χριστοῦ xai θεοῦ Πατρός Ἱ.» Ἐντεῦθεν ἐκχεῖνος
συνεὶς, ὥς οὐχ ἄνευ ἐπιφροσύνης οὐδ' ἀπιπνοίας
Θιοῦ τὸ Υιγνόµενον, οὔτε μὴν τῶν ἀνθρωπίνων τι
xoi χαμαὶ ἑρχομένων, τοῖς ὑψηλοῖς ἐχείνοις χα)
θείοις ὅλως προσίσταται, χαὶ δέχεται τὰ θεῖα xal
ἱερὰ θείως χαὶ ἱερῶς, εἴπερ τις οἶμαι τῶν πάντων,
καὶ προσχυνεϊῖ τὸν δεδωρηµένον, xaX πρὸς µείζονας
«ob; ὑπὲρ ἀρετῆς ἀγῶνας εὖὐθὺς ἀποδύεται, iv
εἰσθήσει τῆς θείας ἀξίας Ὑεγενημένος, xol τιμῶν
µάλα σοφῶς 6 σοφὸς τὸν τετιµηχότα’ f) xal τὸ δῶρον,
οἶχειότερον εἰπεῖν, ἑαυτῷ μᾶλλον αὔξων, χαὶ τὴν
λαμπάδα xal τὸ πῦρ ἀνάπτων ὁσημέραι τοῦ Πνεύ-
ματρς.

τής γὰρ θεσσαλονίχης μετὰ viv χειροτονίαν xal
τὸν θεῖον ἐχεῖνον, ᾖπερ ἔφην, χρησμὸν μικρὸν προελὰ
θόντες, χἀν τῇ γείτονι Βεῤῥοίᾳ Υενόµενοι, τὸ ταύτῃ
παρακχείμενον ὄρος, χαὶ τὴν bat συνισταµένην τότε
τῶν µοναζόντων σχήτην εἰσέρχονται. ἔνθα δὴ xol
Φ[οντιστήριον θείας φιλοσοφίας ὁ Γρηγόριος συστη-
σάµενος, σὺν δέχα τοῖς ἑταίροις καὶ τῶν ἴσων σπου-
δασταῖς τε καὶ χοινωνοῖς, τὸν πληρἑστατόν quit καὶ
τέλειον ἀριθμὸν, τὰ τῆς ἄνω xal θείας τελειότητος,
ὁ πλήρης ὄντως παντὸς ἀγαθοῦ, χα) αὖθις Φιλοσο-
φεῖν ἄρχεται, τὰς μὲν πέντε τῆς ἑδδομάδος ἑχάστης
ἡμέρας αὑτός τε µένων ἀπρθῖτος, καὶ µηδένα τῶν
πάντων μηδαμῶς εἰς ὁμιλίαν παραδεχόµενος, Xa6-
«δάτου δὲ xaX Κυριακῆς πρός τε τὴν μυατιχὴν δηλαδὴ
θναίαν, xai τὴν τῶν ἀδελφῶν προϊὼν “πνευματιχὴν
ὁμιλίαν xal ἔνωσιν. Ἔτος μὲν οὖν αὐτῷ τῆς ἠλιχίας

τηνιχαῦτα τριαχοστὸν fjv, εἶχε δὲ xol τοῦ σώματος

ἑῤῥωμένως ἔτι, µήπω μηδεμιᾶς προσθαλούσης αὐτῷ
νόσου μηδὲ βραχύ’ ὅθεν καὶ µειζόνων πολλῷ τῶν
ἀγώνων καὶ σχληροτέρας τῆς ἁγωγῆς ἅπτεται, vn»
στεἰᾳ xal ἀγρυπνίᾳ μαχρᾷ κατατήχων τὸ σῶμα,
καὶ φιλονειχῶν si; τέλος ὑποτάξαι τῷ πυεύµατι’ ἐγ-
κρατείᾳ τε παντοδαπῇ xai viet, xai τῇ συνήθει
φῶν δαχρύων πηγ]ᾗ τὸ τῆς ψυχῆς ὁπτιχὸν ἀπολεπτύ-
νων τε xal χαθαίρων, καὶ πρὸς τὸ συγγενὶς ἀνάγων
αἰεὶ θεῖον διὰ τῆς ἁδιαλείπτου φημὶ τοῦ vo) προσ-
ευχῆς, xal τῆς ἁμέσου χατὰ χάριν τοῦ θεοῦ xotvto-
νίας τε xal ἑνώσεως. ἘἜντεῦθεν οἱ χαρποὶ τοῦ
Πνεύματος, ἁπατολικῶς εἰπεῖν, ἓν αὐτῷ βρύοντες
ἦσαν, καὶ πάντες οὐχ οἱ σὺν αὐτῷ µόνον, ἀλλὰ xal
cl τὸ ὄρος ἐχεῖνο xav'. ἔρωτα θείας φιλοσοφία; xai
εν πόλιν οἰχοῦντες ὡσαύτως, ὡς εἰς ἀρχέτυπον χαὶ
εἰχόνα τινὰ τῆς ἀρετῆς θαυμαστὴν τὴν ἐχείνου πο-
λιτείαν τε xal τὸν λόγον ἑώρων, xai θαῦμά τι χαι-
viv τὸ xav αὐτὸν, χαὶ πόῤῥω τῆς xa0' ἡμᾶς ταυ-
τησὶ γενεᾶς, xal ὑπὲρ ἄνθρωπον σχεδὸν αὑτοῖς

* 621. 5, 4.

πράξεως ὑψηλοῦ xal ὁ λόγος, xal τὸ xatvóv τε xal
ὑπερφυὲς ὄντως τῆς θείας σοφίας, xai μηδενί tt
τῶν ἄλλων παραβαλλόμενον.

Καὶ τί χρὴ xal λέγειν, ὅπου γε χαὶ σιωπῶν, καὶ
µόνον ὀρώμενος, ὦ θαυμάσιε, θαῦμα ταῖς τῶν ὁρών-
των φυχαῖς ἑνεχοίεις; νῦν μὲν σύννους τις ὧν xal
πρὸς ἑαυτὸν καὶ τὸν Θεὸν ὅλως ἑπεστραμμένος, καὶ
λελουμένος ὑπερφνῶς τοῖς καινοῖς ἑχείνοις ῥεύμασι -
τῶν δαχρύων’ νῦν 0 ὡς ἀπὸ καµίνου πυρὸς τὰ πρόα-
ωπα φέρων ὑπὲρ φύσιν φωτοειδῆ, καὶ τῷ πυρὶ τοῦ
Πνεύματος μετεσχευασμµένα τε xal ἡλλοιωμένα, καὶ
μάλισθ᾽ ὅτε τῆς τῶν ἱερῶν μυστικῆς τελετῆς, $ xx
τοῦ οἰχίσχου xal τῆς ἠαυχίας &£fjetc.

*Ev δὲ τούτοις ὄντι xal τοῖς τοιούτοις, ἁπαίρει
μὲν τῶν ἀνταῦθά, καὶ πρὺς Gcbv μετὰ συχνῶν τῶν
τῆς ἀρετῆς ἁγωγίμων fj καλλίστη xal προσφιλὴς
ὄντως µεταδαίνει µήτηρ τῷ Γρηγορίῳ΄ Ὑράμματα
&' εὐθὺς τῶν ἑχείνη συνασχουµένων θυγατέρων παρ-
θένων ἐχ Βυζαντίου δηλαδη πρὸς τοῦτον φοιτῶσι,
tiv τε τῆς κοινῆς μητρὺς ὁμοῦ γνωρίζοντα τελευ»
thy, καὶ αὐτὸ) πρὸς ἑπίσχεψιν ἑαυτῶν xal πνευμα”
τιχὴν ὁδηγίαν παρακαλοῦντα. Πείθεται τοῖς γράμμασι —
καὶ τῇ προσχλήσει τῶν ἁἀδελφῶν, πολὺ μετὰ τοῦ δι”
xalou xal τὺ ἐπαγωγὸν ὁμοῦ χεχτηµένοις, ἄνεισιν
εἰς «ἣν Κωνσταντίνου, καὶ τοὺς ἁἀδελφοὺς ἔχων ἄμφω
μεθ ἑαυτοῦ: εὑρίσχει "τὰς ἀδελφὰς χατ᾽ οὐδὲν φευ--
σαµένας τὸ γένος, θαυμάζει τὴν ἀρετὴν, ἐπαινεῖ τοὺς
ἀγῶνας xai τὸ διὰ πάντων καθαρὸν xal Ἠχριδωμέ-

C vov τοῦ βίου * καὶ θεῷ τὴν προσήχουσαν ἀποδεδωχὼς

ὑπὲρ πάντων εὐχαριστίαν, καὶ τὰ ὀψηλότερα xal αὖὐ-
tbc ἐφ᾽ ἰχανὸν μυσταγωγήῄσας καὶ παραινέσας, τῆς
ἑπανόδου xai αὖθις xai τῆς ὑποστροφῆς τῆς πρὸς
thv ἀναχώρῆσιν γίνεται. Αλλ᾽ οὗ συνεδόχει xal ταῖς
ἀδελφαῖς ταῦτα’ f| Υὰρ xáxelvov σὺν τοῖς ἁδιλφοῖς
αὐτόθι παρεῖναι, xaX διδάσκειν xal νουθετεῖν ὅση-
µέραι, xal τῆς πρὸς ἀρετήν τε καὶ θεὺν ἀξίως ἡ γεῖ-
σθαι, f| χαὶ αὐτὰς συναποδημεῖν ἐχείνοις, xal πρὸς
ἣν ξένην τε xol «hv ἀναχώρησιν ἀπιέναι πᾶσαν
ἔλεγον εἶναι ἀνάγχην. O δὲ τὸ μὲν παραμένειν τῇ
πατρίδι καὶ αὖθις ἀδύνατον εἶναι φήσας. τὸ δὲ xal
τὰς ἁδελφὰς συναποδημεῖν xal δυνατὸν λογισάµενος
καὶ συμφέρον, αὑν τοῖς ἀδελφοῖς καὶ ταύτας παραϊα-
θὼν εἰς Βέῤῥοιαν ὑποστρέφει xal a001; , καὶ τῇ πό:
λει ταύτας ἑγχαταστήσας, κἀχεῖ της συνήθους ἀγω-
γῆς xai τῆς ἁἀσχῆσεως ἔχεσθαι xal αὖθις παρα-
σχευάτας, εἰς τὸ ὄρος αὐτὸς ἑπανατρέχει χαὶ «tv
ἀσκητικὴν αὖθις χαλύθην.

Βραχὺς ὁ μεταξὺ χρόνος, καὶ fj προτέρα τῶν ἆδελ-
φῶν Ἐπίχαρις, τὸ copa xal τοὺς ἀδελφοὺς σὺν γε
τοῖς ἐνταῦθα πᾶσι χαταλιποῦσα, πρὸς θεὺν εὐχλεὼς
διαθαίΐνει, παρθενιχοῖς τε xal ἀσχητικοῖς ὑπερφνῶς
χατεστεμµένη χαρίσµασιν ἁοράτως, ᾿χαὶ σηµείοις
ἁποστολι».ἷς oüx ἁμυδρῶς xal τοῖς ἔξω τὴν χάριν
ἐπισημαίνουσα, Tf τε γὰρ τελευτὴν ἑαυτῆς δίχα
πρότερον ἡμέραι: ὑγιῶς ἔτι τοῦ σώματος ἔχουσα
σαφέστατα πριῦφη, καὶ τοὺς ἀδελφοὺς ἐκ τοῦ ὄρους

576

GREGORII PALAMJE

616

ο 39 διηρημένης xal θεωρητικὸν, οὗ καὶ τὸ πρακτιχὸν Α ε-Ὅταν ὁ νοῦς αἰσθητοῦ φαντὸς ἁπαναστῃ, xal τοῦ

ὀποδάθραν oiovel τινα xal θεµέλιον εἶναί φασιν οἱ
περὶ ταῦτα Gogol: καὶ τοῦ μὲν εὐχερεστέρου τε
ὄντος, καὶ εἀχιστα τοῖς σπουδαίοι: Ώῤὸς τέλος fjxov-
«ος, δυσχερεστέρου δ' εὖ τοῦ θεωρητιχοῦ πεφυχέ-
«ος, χαὶ δυσχόλως εἰς τέλος ἰόντος, μᾶλλον δ' εἰπεῖν
ἀχριδῶς, μηδὲ τέλος Χεκτηµένου χαθάπαξ’ πρὸς
Υὰρ Oedv αὐτὸν ἀνάγειν τε xal συνάπτειν ἁμέσως
τὸν ἱερὸν καὶ χεχαθαῤμένον «τῶν θεοειδῶν ἀνδρῶν
πέφυχε vouv* ob, qns, Ὑενομένοις, πάσης μὲν
ἄλλης θεωρίας θείας ἀνάπανσις * τὸ δὲ ἁδιάδατόν τε
καὶ ἄφειρον' οὐδὲ γὰρ ἴχει τι, φησὶν, ὑψηλότερον, f|
ἕλω: ἒξει, οὐδὲ ὁ φιλοσοφώτατος νοῦς xaX διαδατι-
χὠώτατος Jj πολυπραγµονέστατος * τοῦτο yip τὸ τῶν
ὀρεχτῶν ἴἔσχατον, περὶ ὃ, κατὰ τὸν µέγαν εἰπεῖν
Διονύσιον, xal οἳ θειότατοι xol ὑφηλότατοι νόες χυ-
χλιχῶς del χινοῦνται, ταῖς ἀνάρχοις χαὶ ἀτελευτήτοις
ἑλλάμψεσιν ἐνούμε.ο: τοῦ χαλοῦ xaX ἀγαθοῦ. Τού-
των τοιγαροῦν οὕτως ἑχόντων, περὶ μὲν τὴν πρᾶξιν
οὕτως ὁ θεῖος Γρηγόριος καὶ πρὸ τῆς ἁποταγῆς xai
μετὰ τὸ ayTi pia xal την ἀναχώρησιν ἀγωνιαάμενός τε
καὶ χατωρθωχὼς ὤπται, ὡς ἐξ Αρχῆς αὐτῆς τέλειος
εἶναι σχεδὸν, χαὶ τοῖς περὶ ταῦτα µεγάλοις τε xal
σπονδαίοις οὐκ ἀγεγῶς ἁμιλλώμενος. Τοῦ δὲ χρόνου
καὶ τῆς ἀσκήσεως αὐτῷ προϊόντων, τί χρἠ xai λέ-
γειν, ὅσον ἓν παντὶ τοὺς τὰ τοιαῦτα απουδάνοντας
ὑπερέσχε; xa ὅπως εὐτελείας τε xal ἁπρασπαθείας
τῆς ἀχροτάτης, xaX προσέτι γηστείας χαὶ ταπεινώ-
σεως. καὶ παντοδαπῆς ἐγχρατείας, ἀναχωρῆσεώς τε

χαταχλυσμοῦ τῆς περὶ ταῦτα τύρδης ἀναχύφῃ. καὶ
χατοπτεύσῃ τὸν ἐντὶς ἄνθρωπον, πρῶτον μὲν ἔνι-
δὼν «5 προσγεγενηµένον εἰδεχθὲς προσωπεῖον ix
τῆς χάτω περιπλανήσειυς, τοῦτο διὰ πένθους ἁπονί-

Ψασθαι απεύδει. ἔπειτ ἐπεφὰν τὸ δυσειδὲς φοῦτο

περιέλῃ κάλυμμα, τότε pj ποιχίλαις σχέσεσι τῆς
ψυχῆς ἀγεγῶς διασπωµένης, εἴσω τῶν ὄντώς ταμείων
Αταράχως χωρεῖ, χαὶ τῷ &v τῷ χρυπτῷ Πατρὶ προσ;
εύχεται κατὰ τὴν ἑντολὴν, ὃς αὐτῷ xal τὸ χωρητι-
x5v τῶν χαρισµάτων δῶρον shy τῶν λογισμῶν εἰρλ-
νην τὰ πρῶτα yopnyel, μεθ᾽ fic τὴν Τεννητικήν τε
xai συνεχτιχλν ἁπάσης ἀρετῆς φελειοῖ ταπείνωαιν,
ο) τὴν ἀνυσίμοι; εὐχερῶς τῷ βουλομένῳ ῥήμαςσί τε
x3! σχήµασι συνισταµένην, ἀλλὰ τὴν ὑπὸ τοῦ &ye-
Λοῦ xai θείου «Πνεύματος μαρτυρουµένην, ἣν αὐτῷ
χτίζει τὸ Πυεῦμα τοῖς Εγχάτοις ἐγχαινιζόμενον * ἓν
δὴ ταύταις, ὥσπερ ἐν ἀσφαλεῖ περιτεἰχίσµατι eod
xatà νοῦν παραδείσου, τὰ ες ἀληθοῦς ἀρετῆς παν-
τοδαπὰ δένδρα φύεται, μεαχιτάτῳ δ᾽ ἀνεγείρεται τὰ
τῆς ἀγάπης ἱερὰ βασίλεια" τούτων 8 ἓν προθύροις
αὐ τοῦ μέλλοντος alàvo; προοίµιον, .ᾗ ἀνεχλάλητός
τε χαὶ ἀναφαίρετος ἀνθεῖ χαρά μήτηρ γὰρ ἄχτη-

. µοσύνη μὲν ἁμεριμνίας, ἀμεριμνία δὲ προσοχῆς xe

πρησευχῆς, al δὲ πένθους καὶ δαχρύων, ταῦτα δὲ
Ae προλήψεις ἁπαλείφει τούτων 8 ἀποθεδλημέ-
yov, ῥᾷαν ἡ xxv! ἀρετην ὁδὸς τελεῖται, τῶν προσι-
αταµένων ix. μέσου Ὑεγονότων, xol συνειδὺς áxa-
τάγνωστον προσγίνεται ταῦτα δ' αὖ τελεωτέραν

καὶ πένθους xal αιωπῆς καὶ πάντων ὁμοῦ τῶν τοιού- ϱ πηγάζει τὴν χαρὰν καὶ cv vic φυχῆς paxáptov

Sov, παράδειγµα θαυμαστὸν τοῖς ἐγγύς τε xal τοῖς
μαχρὰν ἁνεφάνη; "Ens δὲ ἑξαιρέτως θεωρία τὸ
προχείµενόν τε χαὶ σπουδαζόµενον ἦν αὐτῷ, καὶ
θεωρία γε Jj vaa ^v ὑπερχειμένη καὶ προὔχουσα, ἣν
δὴ χαὶ θεοῦ ἐποφίαν xoi ἔνωδιν ἄμεσον, καὶ ἕλλαμ-
Sv xal θέωσιν xai τὰ τοιαῦτα τοῖς θεοφόροις ἔθος
καλεῖν, δι ἧς, «Ἠ paf fic καὶ πρὺς τὴν ἀχροιάτην
ἀγάπην, xal τὸ χαθ᾽ ὁμοίωσιν.θείαν͵, καὶ δὴ xal εν
ὀψηλήν τε xal ἅπταιστον θεολογίαν, δι’ εὐχῆς ἆδια-
λεἶπτου xai γρερᾶς Φρυχίας καὶ ταπεινώσεως xal
πενθους καλῶς οἱ εοιούτοι προδαίνουσι, ἀχοπήσωμεν
αἴπερ δὴ, xai σχοπήσωμεν ὅπως xal περὶ ταῦτα τὰ
«θειότατά τε χαὶ ὀφψηλὰ ὁ τοῦ θεοῦ ἀληθὴς ἔσχεν ἄν-

Ἁλλὰ πὰ μὲν περὶ τῆς dye θεολογίας χαὶ τοῦ
κατ αὐτὴν ἔχοντας τό γε νῦν ἔχον ἀναμεινάτω, τὸν
προσήχοντα τόπον τε xal χαιρὸν ἐάδεχόμενα * τὰ δ
ἆλ]α θαυμάσαι μὲν ἄν τις ἴσως ῥφδίως, εἰ xoi μὴ
πρὸς ἀξίαν, διελθεῖν δ' ἕκαστα, χαὶ τοῖς ἀκροαταῖς
ἀγαγεῖν ofey ὑπ' ὄψιν, Ev τι τῶν ἀδυνάτων εἶναί gos
Φαίνετφι, διὰ δὴ τοῦτο καὶ τῆς ἐχείνου δεῖ γλώττης
μᾶλλον περὶ ἔχείνων ἀχούειν ιδιξιούσης, pfit ἐχεῖ-
vov xai τὸ πρᾶγμα τὸ κατ) ἐχεῖναν ἓνός τινος p.mbs-
she κατ αἶτὸν «ἐχεῖνον εἰδότος, οὐδ ἑγγὺς, μήτε
λέγειν ὥσαδτῳς Aaxslva xai Υράφειν ἐπισταμένου.
Φησὶ τοιγαροῦν ὃ σοφὸς περὶ τῆς κατὰ νοῦν σχολῆς
xal τῶν ἀπδ ταύτης τικτοµένων, xai δὴ xat περὶ
Φωτισμοῦ θεῖυυ. couilles πρὸς τὸν ἀνειχείμενον τῷ
θείῳ τῷδε uti, ποὺς ἄλλοις πολλοῖς τισι γράφων

γέλωτα * εὖτε δὴ καὶ τὸ κατώδυνον δάχρυον slc 8o
μεταποιεῖται, xal τὰ λόγια τοῦ θεοῦ ὡς γλυχέα τῷ
λάρυγγι χαὶ ὑπὲρ μέλι vip στόµατι γίνεται καὶ ἡ ἐν
προφευχῇ δέησις εἰς εὐχαριστίαν µεῖασχευάξεταε"
καὶ ἡ µελέτη τῶν θείων µαρτυρίων ἀγαλλίαμα τῆς
καρδίας ἐστὶ, προαοµιλούσης μετ ἐλπίδος ἄχαται»
σχύντου, χαὶ οἵον ὑφεστώσης ἓν προοιµίου polpg τῇ
«00 γεύματος ταύτῃ πείρᾷ, xal τὺν ὑπερδάλλοντα
φλοῦτον τῆς τοῦ Θεοῦ χρηστότητος μανθανούσης Ex
μέρους, χατὰ τὸν λέγοντα’ Γεύσασθε xal ἴδετε ὅτι
χρηστὸς ὃ Κύριος’ «b ἀγαλλίαμα τῶν δικαίων, ij
χαρὰ εῶν εὐθέων, ἡ θυµηδία «iv τεταπεινωµένων,
4 τῶν δι αὐτὸν πενθούντων παράχλησις. τι οὖν:
μέχρι τούτου τὰ τῆς παραχλήσεως ; xal ταῦτα μόνα

D τὰ τῆς ἱερᾶς µνηστείας δῶρα { xoi χαθαρώτερον

φούτων ὁὐδαμῶς ἐμφανίζει ἑαυτὸν τοῖς διὰ τοῦ µα-
χαρίου πένθους λελουµένοις, καὶ διὰ τῶν ἀρετῶν
Ἱσταλμένοις νυμφιχᾶς ὁ τῶν τοιούτων ψυχῶν vole
φίος ; Οὔμενουν ὅταν yàp ἅπαν αἰσχρὸν πάθος ἔνοι-
xov ἀπελαθῇ. xal à νοῦς ὡς ἤδη φθάσας ἑδήλωσεν ὁ
λόγος, αὐτός τε πρὸς ἑαυτὸν xal τὰς ἄλλας τῆς du-
χῆς δυνάμεις ἐπιστρέψας, ὁλοχ)ἠρῳ τῇ γεωργίᾳ τῶν
ἀρετῶν φιλοκαλἠσῃ τὴν quyhv. κροϊὼν ἐπὶ τὸ τελεύ»
«spov, xal πρακτιχἁς ἔτ' ἀν;βάσεις διατιθέµενας,
καὶ ἐπὶ πλέον Θεοῦ συναιροµένου πλύνων ἑαυτὸν, οὐ
τὰ τοῦ πονηροῦ µόνον ἁποσμήῆχει κόμματος, ἀλλ’
Axav ἐπίκτητον ix µέσου ποιεῖται, xlv τῆς χρηστο-
τέρας fj μοίρας καὶ διανοίας ' fjv(xa δὴ νθητῶν καὶ
τῶν οὐκ ἀφαντάστων b ταῦτα νοημάτων Üzspe-

δη

ENCOMIUM AUCT. PHILOTHEO CP.

vofáz, καὶ πάντα θευφιλῶς ὁμοῦ xaX φιλοθέως ἀπο- A δικυγάζει ἓν τῷ χαιρῷ τῆς αἀῤοσέυχῆς 1b φῶς τῆς

θέµενος, χωφός τε xal Bao; χατὰ τὸ Υεγραμμένον
παραστῇ θεῷ, τηνικαῦτα λόγον Όλης ἴσχει, xal πλάτ.
«εται τὴν ἀνωτάτω πλάσιν ἐπὶ πάσης ἀδείας, ἅτε
μηδενὺς τῶν θύραθεν θνροχοποῦντος, τῆς ἑντὸς χά-
ριτος ἐπὶ τὸ χρεῖττον μεταῤῥυθμιζούσης, καὶ ἀποῤ-
(fe τὸ παραδοξότατον geri χαταλαμπούσης τὰ
ἔνδον, xaX τελειο΄σης εν ἑντὸς ἄνθρωπον. Ἡμέρας

là bevyacdane, xaX φωσφόρου ἀνάτείλαντος ἓν ταῖς

καρδίαις ἡμῶν, χατὰ τὸν ἐν ἁποστόλοις κορυφαῖον,
ἔξεισι κατὰ τὸ προφητιχὸν ἐχεῖνσ λόγιον 6 ὄντως
ἄνθρωπος ἐπὶ τὴν kpyadiav αὐτοῦ, χαὶ τῷ φωτὶ
χρώμενος ὁδῷ, ἄνεισιν ἢ ἀνάγεται ix" ὄρη αἰώνια *
xai τῶν ὑπερχοαμίων ἓν τούτῳ τῷ φωτὶ xpaypá-
των, ὢ τοῦ θαύματος | ἑπόπτης χαθίἰσταται, μὴ δια-

ζευγνύμενος f| διαζευγνύμενος τῆς τὴν ἀρχὴν συµ- B

προηγμένης Uinc, ὡς οἶδεν ἡ ὁδός ' οὐ yàp διανοίας
φανταστικοῖς ἄνεισι πτεροῖς, fj πάντα χαθάπερ
τυφλὴ περιπολεῖ, ufi ἐπὶ τῶν ἁπόντων α)σθητῶν,
piv ἐπὶ τῶν ὑπεράναδεθηχότων νοητῶν τῆς &xpi-
θοῦς xat ἀνενδόιάστου χαταλήφεως ἀντίλαρθανομέ-

va, ἀλλ' ἐπ ἀληθείαξ ἄνειόιν ἁβῥηίφ Πνεύματος
δυνάµει, xal πνευµατικῇ xal ἁῤῥήτῳ ἀντιληφει τῶν'

ἁῤῥήτων ῥημάτων δ.αχούει, xal ὁρᾷ τὰ ἀθέατα,
καὶ τοῦ θαύματος ὅλὸς τοὺντεῦθεν ἔστι τε xal γίνε:
ται, κἂν ἐκεῖθεν ἁπῇ, xul τοῖς ἁκαμάτοις ὑμνφδοῖς
ἁμιλλᾶται, ἄγγελος ὡς ἀληθῶς ἄλλος ἐπὶ γῆς θεοῦ
γεγονὼς, χαὶ δι ἑαυτοῦ πᾶν εἶδος κτίσεως αὐτῷ
προσαχαγὠν, ἐπεὶ xal αὐτὸς dv Μετοχῇ τῶν πάντων’
' xal τοῦ ὑπὲρ τὰ πάντα δὲ µεταλαγχάνει viv, ἵνα
xal «b τῆς εἰχκόνος ἀπήκριδωμένον f* διό gro 6
(«Doc NeD.oc * "Ott νοῦ χατάστασἰς ἐστιν ὕψος vor-
τὸν οὐβανίῳ χρώματι παρεμφερὲς , ᾧ xol τὸ τῆς
ἁγίας Τριάδός χατὰ τὸν χαιρὸν τῆς προσευχΏς ἔπι-
χίνεταὶ φῶς. Ὁ δὲ ἅγιός Διάδοχος τῇ ἀρχῇ τὸ τέλος
συνάψα», Ev EV χεφαλἀίῳ τέθηχε γράφων Δύο ἡμῖν
ἡ χάρις ij ayla διὰ τοῦ βαπτίσμᾶτὸξ περιποιεῖται
ὧν τὸ ἓν ἀπείρως τοῦ ἑνὸς ὑπερδάλχει * ἀναχαινίζεί
γὰρ ἡμᾶ: iv τῷ ὕδατι, χαὶ τὸ κατ’ εἰχόνα λαμπρύνει,
πᾶσαν τὴν ῥυτίδα τῆς ἁμαρτίας ἡμῶν ἀποῤῥίπτου-
ca * τὸ ὃ ἕτερον ἐχλέχεται ἵνα σὺν ἡμῖν ἀργάσηται’
6.1 γοῦν ἄρξεται ὁ νοῦς iv κολλῇ αἰσθήσει γεύσασθαι
«ες χρηζτότητος τοῦ παναγίου Πνεύματος, τότ
ὀφείλομεν εἰδέναι, ὅτι ἄρχεταὶ fj χάρις ὥσπερ ἐπι-

ἁγία: Τριάδος. πανταχοῦ μὲν γὰρ «8 θεῖὸν φῶς,
ἀλλ οὐκ ἐπιφανῶς διαυγόξει πανταχοῦ * xai ἓν μὲν
ἔστιν, ἁλλ᾽ οὐχ ὁμοίως ἐπιλάμπει πᾶσιν, οὐδ αὐτοῖς
tol; θείοις ὡς θεοειδέσι xol λαμποµένοις ἐμφανῶςο
ας γὰρ ἓν μὲν ἔστι τὸ τοῦ ἡλίου φώς, πόλλαὶ δέ
εἰσιν ἀκτῖνες, xal o5 πολλαὶ µόνον ἀλλὰ καὶ τρανό-
τεραι xal ἀμαυρώτεραι, xàvà chv λόγον τῆς πρὸς᾽
φωτολτφίαν ἐπιτηδειότητος τῶν δεχοµένων, τὸν αὖ-
τὸν ερόπον, ὡς xat ἁμυδρὰν Ev αἰσθητοῖς εἰχόνα,
κἀπὶ τοῦ ὑπὲρ αἴσθησιν φωτὸὺς τελεῖται, προσχεῖ-
σθω δὲ xal ἡ τοῦ φωτίζοντος βούλησε; ἐνταῦθα ὁ δὲ
κατηξιωμένος τοῦ φωτὸς ἑχείνου νοῦς xal πρὸς τὸ
συνημμµένον σὼμά «ολλὰ διαπορθµεύει τοῦ θείου
χάλλους τελµήρια" χἀρίτί τε θείᾳ καὶ σαρχὸὺς παχό-
τητι μεσιτεύων, xal δύναμιν τῶν ἀδυνάτων ivtt-
θείς. Ἐντεῦθεν f) xac ἀρετὴν θέοειδὴς xal &napá-
µιλλος ἕξις, xal τὸ πῤὶς χαχίαν ἀχίνητον ὅλως ἢ
δυσχίνητον, ἐντεῦθεν 6 διατρᾶνῶν τοὺς τῶν ὄντων
λόγους λόχος, xal ἀναχαλύπτων οἴχοῦεν Ex χαθαρό-
«Qté; τὰ τῆς φύσεως μυστήρια, δι ὧν ἀναλογίας
λόγοις πρὸς xav qv τῶν ὑπὲρ φύαίν τὸ διανονύ-
μενον ἀνιμᾶται τῶν πιστῶς ἀχροωμένων, ἣν αὐτὸς
& τοῦ Λόγου Πἀτὴρ ἀθλοις ἐπαφαῖς κατείληφεν’ ἐν-
τεῦθεν αἵ τε ἄλλαι ποιχἰλᾶι θαυματοπαιίαι, xal τὸ
διορᾷν καὶ προορᾷν, xal περὶ τῶν πόῤῥω που συµ-
θαινόντὼν ὡς ὑπ' ὀφθαλμοὺς διαλέγεσθαι ' xol τὸ δὴ
µέγιστον, ὡς οὐδὲ περὶ vaut ὁ axonb; τείνει τῶν
µακαρίωτάτων ἐχείνών, ἁλλ' ὥσπερ εἶτις ὀρφη πρὺς
ἡλιαχὴϊν ἀχτῖνα, xai τῶν ἀερίων ἁτόμων αἰσθάνε-
και, κἂν μὴ τοῦτ αὐτῷ τυγχάνῃ σχοπός ' οὕτως
ἐχέίνοις ταῖς θέίαις ἀχτῖσι χαθαρῶς ὁμιλοῦσιν, αἷς
φύσει πρὀσεστιν ἡ πάντων ἀποχάλυψις , οὐχὶ τῶν
ὄντων µόνων ἢ xoi γεγενηµένων, ἀλλὰ xal τῶν
ἔπειτ) ἑσομένων, ὁδοῦ πάρεργον ὡς ἀληθῶς f τού»
των προσγίνεταί γνῶσις, κατὰ ἀναλογίαν τῆς xa
θἑαρότητος» προῦργου δὲ αὐτοῖς fj τοῦ νοῦ πρὸς kav-
τὸν ἐπιστροφὴ xai σύννευσις, μᾶλλον δὲ πἀασῶν τῶν
τῆς ψυχῆς δυνάµεων, εἰ xal θαυμαστὺν εἰπεῖν, πρ»
τὸν νοῦν ἐπιστροφὴ, xal fj xav' αὐτόν τὲ xal θεὺν
ἑνέργεια, 67 ἧς ἐπεσχευαΖΣμένοι πρὸς τὸ πρωτότυπον
εὖ διατίθενται, τὸ ἀρχαῖον ἐκεῖνο καὶ ἁμήχανον χάλ-
λος ἐπανθούσης τῆς χάρ:τος. »

Τοἰαῦτα τοῦ θεοειδοῦς xal οὐρανίου ἐχείνου νοῦ,

ζωγραφεῖν εἰς τὸ xas' εἰχόνα τὸ χαθ᾽ ὅμοίωσιν' ὥστε D x& τῆς θέίας xal cog; ὄντως γλώττης, τὰ περὶ

$ μὲν ἀΐσθησις αὕτη δηλοῖ ἡμᾶς μορφοῦσθαι τὸ καθ)
ὁμοίωσιν, τὸ δὲ τέλειον τῆς ὁμοιώσεως bx τοῦ φω-
τισμοῦ γνὠσόμεθα. Καὶ πάλιν, Τὴν πνευματιχὴν
ἁγάπην οὐ δύναταί τις κτῄήσασθαι, εἰ μὴ iv. πάσῃ
πληροφορἰᾳ φυτιαθεῖη παρὰ τοῦ ἁγίου Πνεύματος *
ἐὰν γὰρ μὴ τελείως τὸ χάθ᾽ ὁμοίωσιν διὰ τοῦ θείου
φωτὸς ἁ πολαῦῃ ὁ νοῦς, πᾶσας μὲν τὰς ἄλλας ἀρέτὰς
ἔχειν δύναται, τῆς δὲ τελείας ἀγάπης ἔτι ἅμοίρος
µέ,ει. Ὡσαύτως δὲ xa! τοῦ ἁγίου Ἰσαὰκ ἀχούομεν
Myeyto2* Κατὰ τὸν xavphv τῆς προαευχῆς ὁρᾷν τὴν
ἑευτοῦ χαὔαρότητα τὸν χἐχαριτωμµένον νοῦν ὁμοίαν
«jj ἐπουρανίῳ χροιᾷ, frt; θεοῦ ὑπὸ τῆς Ἱερουσίας
τοῦ ᾿Ισραὴλ ὠνόμασται τόπος, tivixa ὤφθη αὐτοῖς ἐν
wp δρει. Καὶ πάλιν, Καθαρόξης ἐστὶ νοὺς, ig' f

σχολῆς ἱερᾶς xat ἡσυχίας xai θείου φωτισμοῦ xal
θεώσεως * περὶ ὧν τίς ἂν οὕτω ποτὲ Oslo; ἄγαν
xai ὑψηλῶς διανοηθείη xal εἴποι; xal αὑτῶν φηµε
τῶν ὑψπλῶν τε xal διαδεθηχύτων iv θεωρἰᾳ xai
πιίρᾷ καὶ πάθει µαχαρίῳ τῶν τοιούτων ἑσχηχότων
τὴν γνῶσιν; ὡς μὲν σύμφωνα διὰ πάντων τοῖς τῶν
θεοφόρων ἀνδρῶν συγγράµµασἰ τε xal λόχοις, τὸ
ἀναντίῤῥητόν τε χαὶ ἀσφαλὲς ἓν ἅπασιν ἔχοντα' Ó τι
δὲ xal παθὼν ὁ μέγας xal πράξει xal ἑνεργείᾳ, χα»
λῶς ἐχεῖνα τὰ θεῖά τε xa) ὑπερφ'ἆ μυηθεὶς, οὕτω
τῆς χρείας καλούσης, χρόνοις ὕστερον οὐκ ὀλίχοις,
xai περὶ τὸ λέγειν $306 ταῦτα xal γράφειν, xal αὐ-
τόθεν μὲν τοῖς γε νοῦν ἔχουσι γνώριµον, οὐδὲ γὰρ
ἀνθρωπίνης τὰ τοιαῦτά ποτ' ἂν εἴη σοφίας xai λό-

579

γολαμπίδας τις ταῖς ἡλιαχαῖς ἀχτῖσιν ἀφθόνως ἀντι-
τιθείη, xat ταῖς οὐρανίαις βρονταῖς τὰ τῶν χαλχο-
τύπων τε xai δρυτόμων, μᾶλλον δὲ τῶν χρουµάτων
ἑχείνων τὰ ἔσχατα ἀπηχήματα, δηλώσει γε μὴν

δι) ὀλίγων xal τὰ νῦν ῥηθησόμενα, ἵν fj τὸ δένδρον

ἐχ τοῦ χαρποῦ γνώριµον κατὰ τὸν Χριστοῦ λόγον,
καὶ ἁπὺ τῶν χλάδων καλῶς τὰ τῆς ῥίζης διαγινώ»
σχηται,

Ἑσπέρα μὲν $v dj τοῦ μεγίστου xal μυστιχοῦ
δείπνον xal τῶν κατὰ σάρχα τοῦ Κυρίου παθῶν '
τῆς δὲ τελετής ἐχείνων μεγαλοπρεπῶς τελουµένης,
ὡς ἔθος παρὰ τῇ λαύρᾳ., xal Γρηγόριος τῆς πανη-
γύρεως καὶ τῶν ὕμνων ἣν κοινωνῶν τοῖς προὔχουσι
τῶν ἄλλων, χαὶ συµπράττων ἅμα καὶ συνιστάµενος,

GREGORII] PALAM £. 2
qeu καὶ νοῦ * πολλοῦ γε καὶ δεῖ» εἰ μὴ καὶ τὰς πυ- A ἐπιτηδείων ὑμεῖς ἀπό vs τοῦ νῦν τῷ τε Γρηγορίφ

καὶ τοῖς συνοῦσιν οἰχυνόμοι τε xaX διανομεῖς Τίγνες
obe xal ἡ μὲν οὕτως ἐν βραχεῖ τὴν ἱερὰν εὐχὴν
ἐχείνην xai τὴν δωρεὰν ἐκπληρώσασα, πρὸς ἑαυ-
τὴν ἑπανῄει ἐξ ἐχείνου 5', ὁ ἱερὸς Γρηγόριος Έλεγε
πρὸς ἡμᾶς, τὰ τῖς σωματιχῆς χρείας ἡμῖν ἀκονιτὶ
πάντα προσὴν, ὅπρυπερ ἂν ἐτύχομεν δ.ατρίδοντες.
Δύο μὲν ἔτη παρῄει τῷ μεγάλῳ ἓν τούτοις Υε ὄντι
καὶ παροικοῦνει τὸ ῥηῇὲν φροντιστήριον " «τοῦ δὲ
τρίτου παρόντος, ἰδιάζων αὐτόθι ποτὲ συνήθως, xai
Θεῷ διὰ νοερᾶς ἡσυχίας χαὶ προσευχῆς προσέχων
τὸν νοῦν, ἔδοςε µέν πως xal πρὸς ὕπνου τινὰ σχιὰν
ἐλθεῖν 6 δὲ xal ὄψιν αὐτῷ τοιαύτην εὐθὺς ὑποδεί-
Χνυσι. Σχεῦος ἐδόχει τι χατέχειν lv. χεροῖν πλῆρες
γάλακτος, τὸ δ᾽ ἀναθλύζειν ὥσπερ αἴφνης ἀρξάμε- —

xal τὴ παρουσίᾳ πως ἂν εἶποις χοσμῶν ἐχεῖνον τὸν B vov. ἑξέῤῥει τε καὶ ὑπερεχεῖτο τοῦ αχεύους * εἶτα

σύλλογον * ἀλλ᾽ ofa quiet. συµθαΐνειν, τῶν συνιστα-
µένων τινὲς οἶονεί τινα λήθην σχόντες τῶν τελου-
µένων, τῶν τε μεγάλων ἑἐκχείνων xol θανµασίων
ᾠδῶν, καὶ to' ᾧ δὴ καὶ συνῄεσαν, sl; ὁμιλίας τὰς
προστυχοὐσας ἑξέδωχαν ἑαυτοὺς, xal τοῦτο πἑρα
τοῦ μέτρου xal καθ) ὑπερθολὴν, εἴ γε xal µέτρον
ὅλως ἔστιν τοῖς τοιούτοις εἰπεῖν. Δυσχεραίνει πρὸς
ταῦτα χατὰ τ) εἰχὸς 6 τοῦ θεοῦ ἄνθρωπος * xai ἐπεὶ
λέγειν τη mph, ἑκείνους xal τὴν ὁμιλίαν ἐπέχειν
οὐχ ἑδόχει, χἀχείνων ἅμα χαὶ «tc ὑμνῳφδίας ἆπο-
στήσας τὸν νοῦν, πρὸς ἑαυτὸν ἐπιστρέφει συνήθως,
καὶ δι) ἑαυτοῦ πρὸς Ocóv* χαὶ αὐτίχα φῶς αὐτὺν
ἅ,ωθεν περιλάµπει θεῖον, xal ταῖς ἀχτῖσιν ἐχείναις
καὶ τοὺς τῆς ψυχῆς ἃἅμα xe τοῦ σώματος ὄφθαλ-
μοὺς φωτιαθεὶς, τὸ μετ ἐνιαυτοὺυς οὐχ ὀλίγους
ἀποθησόμενον ὡς ἤδη παρὺν ἑναργῶς ópd* 6 γὰρ
4hv τῆς λαὀρας οἰχονομίαν ἑγκχεχειρισμένος τὸ τη-
νιχαῦτα Maxápto; ix δεξιῶν αὐτῷ σννεστὼς. οὗ τὸ
χοινόν τε xal σύνηθες φέρων ἐφαίνετο σχῆμα, ἀλλ’
εἰς ἀρχιερέας ἑδόχει τελεῖν, xal χατ ἐἑχείνους
ἑστάλθαι, χαὶ τὸ σύμπαν ἀρχιερατιχῶς ἵστασβαι - ὃ
δη xal εἰς ἔργον ὕστερον ἐχθὰν χαθεωράθη, δέχα
πρὸς τῷ ἑνὶ παριόντων ἐνιαυτῶν, τοῦ ῥηθέντος δη-
λαδὴ Μακαρίου μετὰ τὴν τῆς λαύρας ἀρχὴν τε xal
πρ.στασίαν τοῦ τῆς ἡμετέρας θεσσαλονίχης ἀρχις-
ῥατικῶς ἐπιθάντος θρόνου, κἀχεὶ μετὰ τῆς ἀρχῖς
xai τὴν ζωὴν χαταλύσαντος. HÜy:to ὑπὲρ αὐτοῦ
ποτε xal τῶν συνόντων ὁ θεῖος Γρηγόριος, fj δ᾽ coy
πρὸς τὴν Παρθένον xai Θεοτόχον τὴν συνήθη χυ-
θερνῆτιν xal σώτειραν ἣν ' ὥστε xal τὰ τῆς πρὸς
Θεὸν ἀγωγῆς τε xal πορείας αὐτοῖς ἁπρόσχοπα
θεῖναι, xal τὰ t7: σωματικῆς ἀναγχαῖα χρείας εὖ-
π/ριετά τε xal ῥάδια, ὡς ἂν ph τῶν τοιούτων ἁπό-
pus ἔχοντες ἀναγχάκοιντο περὶ tv αὐτῶν συλ)ο»:
yhv ἀσχολεῖσθαι, τὰ πνευματικὰ καὶ ἀναγχαιότερα
προϊέμενοι. Ἐν τούτοις μὲν τὰ τῆς προσευχῆς ἡ
δὲ τῶν πάντων Δέσποινα, xal αὐτὴν ὡς ἂν εἶποι τις
τῷ περιόντι τής προνοίας φθάνουσα τῆν εὐχὴν, ὕπαρ
εὐθὺς ὑπ) ὄψιν ἐκείνῳ παρίαταται. σεμνῶς εὔτω
χαὶ παρθενικῶς ἑσταλμένη, xa ἃ δὲ χαὶ παρ ἡμῖν
αἱ ἀχρ.δεῖς εἰχόνες αὑτὴν φέρουσι' xal πρὸς τοὺς
ἑπομένους ἐπιστραφεῖσα * πλεῖστοι 6 ἐδόκουν εἶναι
καὶ τῶν ἐπιφανῶν ' Πάντων, ἔφη, τὼν πρὺς χρείαν

xai εἰς οἶνον χάλλιστόν εινα xa ἀνθοσμίαν δόξαν
ἀθρόον μεταθαλεῖν, οὕτω δαφιλῶς χατὰ τῶν ἵμα-
τίων ἐχεῖτο xal τῶν χειρῶν, ὡς xal διάθροχα ταῦτα
θέσθαι, xal τῆς εὐωδίας τῆς οἰχείας µεστά - ὰφ ᾧ
καὶ μᾶ)λον ἡδομένῳ µοι, eroi, τῶς ἂν εἶποις καὶ
χαίροντι, τῶν ἐπιφανῶν τις ávhp ἐπιστὰς πλήρης
φωτὸς, "Iva τί, φησὶ, τοῦ θαυμαστῶς ἀναθλύζοντος
οὑτωσὶ θείου τουτουῖ πόµατος xai τοῖς ἄλλοις οὐ
µεταδίδως, &X)' ἑᾷς οὕτως ἐχχεῖσθαι µάτην ; Οὐκ
οἶσθα Θεοῦ δῶρον ὃν τοῦτο, xal ὡς οὐκ ἐχλείψει
βρύον οὑτωσὶ xal ἀναδιδήμενον: Ἐμοῦ δὲ τήν τε
ἐμαυτοῦ πρός yt τὸ δ.ανέµειν ἀσθένειαν, xaV τὸ
μηδὲ παρεῖναι vuv τοὺς τῶν τοιούτων ἐφιεμένους
προθαλλοµένου, 'AXM el xal μὴ πᾶρεισιν ol. τοῦτ
ἀξίως ἐπιζητοῦντες αὖθις, φησὶν ἐχεῖνος, ᾽Αλλὰ σὲ
τὸ σαυτοῦ δεῖ ποιεῖν τέως, xal μὴ κατολιγωρεῖν τῆς
διανομῆς, ἧπερ ἔφην, τῆς ye. μὴν ἀπαιτήσεως τῷ
δεσπότῃ παραχωρεῖν ' οἶσθα xol γὰρ ἀχριδῶς πάν-
τως xai τὴν ἐντολὴν καὶ τὸ τάλαντον, χαὶ τὴν χ1-
ταδίχην τοῦ τῖς ἑμπορίας χαταῤῥαθυμήσαντος
δούλου, xal μὴ] χατὰ τὸ δεσποτιχὸν ἐργασαμένου
πρόσταγμα. Els' ἐχεῖνος μὲν ὁ λαμπρὸς, φησὶν, ἔδο-
ξεν ἀπιέναι * ἐγὼ δὲ xal τὴν σχιὰν ἐχτιναξάμενος
ἐχείνην τοῦ ὕπνου, τὴν τε νύχτα πᾶσαν ὁμοῦ xal
τῆς ημέρας τὸ πλεῖστον ἐκαθήμτν ἐχεῖ, τῷ θείψ
φωτὶ πλουσίως ὅλως περιλαμπόμενος.

Ταῦτα πρὸ: tbv φίλον ἅμα χαὶ φοι:ητὴν, τὸν Le-
póv φηµι Δωρόθεον, ὁ θαυμαστὸ; Γρηγόριος ἔλεγεν

D ὕστερον, djví«a δὴ καὶ τοὺς θαυμαστοὺς ἐχείνους

περὶ τῶν θείων δογμάτων λόγους ἐχτίθεσθαι ἤρξατο,
τουτ᾽ αὐτὸ κρίνων ἐχεῖνος αἰνέστεσθαι τὴν ἀπὸ γἀ-
λακτος εἰς οἶνον τοῦ ἱεροῦ πόµατος ἐχείνου µεταδο-
Mv, την ἀπὸ τοῦ ἠθικοῦ ὃπλ.νότι xal ἁπλοῦ mph;
τὸν δογµατικὀν τε xal ἄνω βεδηκότα τοῦ λόγου µε-
τάθεσ.ν, Τί τὸ ἑξῆ. ; Πείθεται τοῖς θείοις χρηαμοῖς
ὁ σοφὸς ἐς ἐχείνου, xal «b. νοητὸν ἅμα τῷ αἰσθητῷ
δ.ανοΐίδας στόμα, τοῦ ἄνωθεν ἑλχυσθέντος µεταδι-
δόναι πᾶσιν ἀφθόνως ἄρχεται Πνεύματος, λόγους
ἄντιχκρυς προ,έρων θεοῦ * λόγους, οὓς οὐδ' ἂν εἷς
οἶμαι τῶν πάντων ὑπογράψῃ ποτὶ τῷ λόγῳ, xdv ᾗ
δέκα μὲν γλῶτται, τοσαῦτα δ᾽ el:v αὐτῷ ατόματά τε
καὶ χεῖρες κατά ys τὸ τισὶν εἰρημένον, εἰ μὴ πάλιν
αὐτὸς οὗτος xal οἱ ἐκείνου θεῖοι xal Φοψοὶ λόγοι

Sel

ENCOMIUM AUCT. PHILOTIIEO CP.

xai tà πυχτία, ἅπερ ἡμῖν ἀντ' ἐχείνου μεγάλης δια- A ὑψτλὸς καὶ ἁπαραχώρητος τοῖς ῥᾳθύμοις xax χα”

νοίας τε xai φωνῆς χαλῶς χαταλέλειπται΄ ἃ δὴ
καὶ βλέφποντες πἀνθ’ ὁμοῦ καὶ ἀχούοντες οἱ τότε τὸν
ἱερὸν παροικοῦντες "Άθω, xal μᾶλισθ᾽ ὅσοις μετὰ
τοῦ χρόνου xal πολιὸν fjv ἐπανθοῦν φρόνημα, xol
τῆς καλῆς ἠσυχίας καὶ τῶν ἴσων ἐτύγχανον ipa-
σταὶ, xai θεῖόν τε χρημα καὶ ὑπερφυὲς τὸ xav
ἐχεῖνον ἡγοῦντο, χαὶ χαθ᾽ ὑπερθολὴν τὸν ἔγχεχρυμ-
µένον αὐτῷ τῆς χάριτος ἐξεπλήττοντο θησαυρόν *
ἆλλα τε πολλὰ λόγου xol µνήµης ἄξια xav! ἐχείνου
πρὸς πάντας λέγοντες ὀσημέραι, καὶ δὴ xal τὸ τοῦ
θαυμαστοῦ Πατρὸς Ἴσαὰχ προσφυῶς προστιθέντες
ἐχεῖνο, τούτῳ ye πρὸ τῶν ἄλλων πάντων xaT
ἐχεῖνους προσῆκον, τὸ, "Ανθρωπον ταῖς μὲν ἀρεταῖς
διαλάµποντα, ἀνθρώποις δὲ εὐτελὴῆ «φαινόμενον,

ταφρονηταῖς, συγγνώµων τοῖς ἐξ ἁμαρτίας καχῶς
ἐπιστρέφουσι, μᾶλλον δὲ καὶ τὴν ἐπιστροφὴν γαὶ
τὴν µειαμέλειαν τοῖς πλείστοις ἔργοις τε χαὶ λό-
Υοις χαθ᾽ ἑχάστην αὐτὸς ἐμποιῶν, xat τῷ χαθ’ ἑαυ- .
τὸν ὑποδείγματι πάντας ἀναλόγως ἕλκων πρὺς ᾽
ἀρετήν ' ἴσασιν οἱ βαρυτάτων παθῶν xai δεσμῶν
ἁμαρτίας χρονίων, xai τῆς ποιχέλης τῶν δαιμόνων
ἐνεργείας χαὶ μηχανῆς, ταῖς ἐχείνου διδασχαλίαις
xai ταῖς εὐχαῖς παρὰ πάσας ἐλπ'δας ἁπαλλαγέντες,
χαὶ παράδειγµα µετανοίας χαινὸν τοῖς πᾶσι γενό-
µενοι. Τὰς δὲ συνεχεῖς xol παντοδαπὰς ὁμιλία; τε
καὶ διδασχαλίας, xal τὸ χρυσοῦν ἐχεῖνο xal ἀχάθς-
xtov ῥεῦμα τοῦ λόγου * τὴν δὲ περὶ τὸν θεῖον νεὼ»
xal τοὺς ὑπηρέτας xal ὑμνῳδοὺς ἐχείνου σπουδὲν

xal φωτεινὸν μὲν τῷ βίῳ, σοφὸν δὲ τῷ γνώσει, χαὶ B Χαὶ φιλοχαλίαν΄ τὰς δὲ μυστιχὰς τῶν ὑπερφυῶν

ταπεινὸν τῷ φρονήµατι, τίς τεθέαται; τοῦτον ab-
τὸν καὶ οὐχ ἄλλον ἄντιχρυς εἶναι διατε:νόµενοι,
*by ὑπὶ ἐχείνου τοῦ μεγάλου τῷ λόγῳ δ.ατυπούµε-
νον, xal μετὰ πολλῆς οὕτω τῆς ἐρεύνης τε xa
διαπορίας διά ye τν σπάνιν τῶν τοιούτων ἐπιζη-
τούμενον.

Τοῖς θείοις ἐχείνοις χρησμοῖς καὶ τῷ ἑνοιχοῦντι
Πνεύματι Γρηγόριος ἀγόμενος 6 σοφὸς, μετὰ τοῦ
διὰ γλώττης, ἦπερ ἔφημεν, θανμαστοῦ λόγου, xal
τοῦ γράφειν ἐνταῦθα xal λογογραφεῖν θαυμαστῶς
ἄρχεται ’ xal πρῶτος μὲν ὁ ἐπὶ τῷ θεσπεσίῳ Πατρὶ
Ι]έτρῳ λόγος αὐτῷ αυντάττεται: ἡμεδαπὺς ὁ xap-
Xie οὐτοσὶ χαὶ ἐγχώριος, xàx τοῦ ἱεροῦ "AO xol
τῆς ἐνταῦθα μεγάλης xol ἀγγελικῖς διατρ.δῆς τε
xai πολιτείας φέρων τὸ πρόσρηµα δεύτερος ὃ' ἐπὶ
τούτῳ ὁ ἐπὶ τῇ τῶν νομιχῶν ἁδύτων ἱερᾷ εἰσόδῳ
χαὶ τῷ αὐτόθι θεοειδεῖ Blu τῆς θεομήτορος; ἔπει-
δή Υέ τινας ἔγνω τότε παραληροῦντας ἐχεῖ, xol
γλώττῃ θρασείᾳ xai ἁμαθεῖ τοῖς µυστηρίοις ἐχεί-
votg ἑπηρεάζειν τολμήσαντας ^ ἄλλα τε πλεῖστα
πρὸς τούτοις λόγου xai µνήµης ἱερᾶς ὄντως áia.

Ἁλλ) ἐπεὶ τὸν οὕτω xal λόγῳ χαὶ πράξει χαὶ τοῖς
τιῦ Πνεύματος ὑψηλοῖς χαρίσµασιν ὑπερφυῶς δια-
λάμποντα, xai πάντας ὑψηλῶς ἑξιστάντα, xal πᾶσιν
ἐπῳδῶν φἰλτροις πάντας ἀναδησάμενον, οὖκ fjv ἐν
ἀναχωρῆσει χαὶ Ὑωνίᾳ καθῆσθαι, οὐδ' ὑπὸ τὸν τῆς
σιωπῆς µόδιον τὸν τοῦ λόγου διαφανη πυραὺν xal
thc ἀρετῆς ἐπὶ πολὺ χρύπτεσθαι, τοῦτο καὶ γὰρ ὁ

xai ὑψηλοτάτων ἱερουργίας xal τελετάς * ἔτι ce την
εὐχοσμίαν περὶ τὸ ἱερὸν βῆμα, xal thv τῶν εἰς
ἱερέας τελούντων ἐπιμέλειαν χαὶ ἀνάδασιν, ἣν ἰχεῖ-
vo; xai µόνον ὁρώμενος ἐν τῷ τὰ θεῖα xal μυστιχὰ
τελεῖν ὑπερφυῶς τοῖς χοινωνοῖς ἑνεποίει, τί x2h
xal λέγειν; ὅπου γε xal μετὰ τὴν θαυμαστὴν ἑἐχεί-
νην Ἱπροπτασίαν, xai τὴν ἐχεῖθεν ἀναχώρησιν τοῦ
ἀνδρὸς, οὐδὲ παραµένειν, οὐδὲ παροιχεῖν τὴν μονὴν
ἐχείνην ἔτι €) παράπαν ἡξίουν; Αλλ οἱ μὲν πρὸς
Ἠσυχίαν xai ἀναχώρησιν, οἱ δ εἰς ὑποταχὴν &xpi-
6εστέραν xal ἄσχησιν, οἱ δὲ xol ταῖς ἀχροτάταις
ἐρήμοις ἐξέδωχαν ἑαντοὺς, ἐπειδὴ τὸ συνεῖναι τῷ
σοφῷ δ:δασχἀλῳ xal ὁδηγῷ διὰ παντὸς τοῖς πᾶσιν
οὐχ Tv, ὅπερ δὴ καὶ ἑἐδούλοντο. 'ALA' ἐν τούτοις
piv τὰ καθόλου ὅσον ἐπιδεῖξαί gri.

Δεῖ δὲ xal τινων τῶν ἀπὸ μέρους μνησθῆναι χὰν-
ταῦθα δυοῖν 3| τριῶν, ὤνπερ sb; θαυματουργῶν
αὖθις δι’ ἐχείνου ἐνήργησε. Μοναχός τις ἣν tv τῇ
τοῦ Ἐσφιγμένου ταύτῃ novi) * οὕτω xal Υ1ρ ἐχεῖνοι
προσαγορεύρυσιν, οὗχ οἱδχ πότερον, kx τοῦ olx:-
στοῦ, 3 ix τῆς θἐσεώς τε xal ξυνοιχίας, ἣ xal πό-
θεν ἄλλοθεν. "Hv τειταροῦν ἐχεῖνος εὐλαδής τε xoi
φιλομαθὴ; xai σπουδαὶϊος xai τῶν ἐξυπηρετουμένω,
τῷ θείῳ νεῷ, Βὐδόχιμος τοὔνομα ' τούτῳ΄ περὶ τὴν
νοερὰν σπουδάζοντι προσευχᾶν, xal vovv ἐπιμελου.
μένῳ τηρεῖν, ἁπάτην ἐξ ἀπροσεξίας ὁ χοινὸς πολέ-
µιος ἐμδαλὼν, xal φάσιιατά τινα xal εἰχόνας ἁπ]-
τηλάς τε καὶ ψευδεῖς παραδείξας, xal πείσας ὡς

θεῖος ἐχεῖνος χρησμὸς ἐχέλευσεν ἄντιχρυς, χαθά 0b p ἱεροῖς τουτοισὶ προσέχειν, χατὰ μιχρὸν πολὺ τοῦ

xol φθάσας ὁ λόγος ἑδήλωσε, τί γίνεται ; Ἑήφος αὐ-
τὸν εἰς προστασἰαν ἀνδρῶν μοναστῶν προχαλεῖται
xotvh, τοῦ τε χοινοῦ χαθηγεµόνος xal προστάτου
φοῦ ὅρους φημ], καὶ τῶν Ev ἐχείνοις ἀρετῇ προεχόν»
«ων xai χρόνῳ ’ ὁ δὲ πείθεται ταῖς ἄνωθεν μᾶλλον
$ ταῖς ἀνθρωπείαις ψήφοις ἀγόμενος, ἐχεῖ δὲ ve-

νόµενος, xal τῆς χαθέδρας xai τῆς προστασίας .

ἐπειλημμένος τῶν ἀδελφῶν, εἰς διαχοσίους ἀριθμον-
µένων ἀλλὰ παρίτωσαν vov οἱ τῆς ἀποστολικῆς
ἑχείνης προστασίας τε xai ἑδηγίας πεπειραµέν-,
καὶ διηγήσθωσαν οἷος ἐχεῖνος ἔργοις τε xal λόχοις
spi τὴν τῶν φυχῶν οἰκονομίαν xal κυδέρνησιν fv
ἀπλοῦς τὸ ᾖθος, ἐλεύθερος τὴν Ὑνώμην, τὴν ὁμι-
λίαν Αδὺς, εὑπρότιτος τοῖς σπονδαίοις xa ταπεινὸς,

προσῄχοντος ἀπεπλάνησε, xal μιχροῦ Y' ἂν xol τοῦ
πεφυχότος ἑξέστησε, xai θεοῦ δ.έῤῥῥηξε παντελῶς,
εἰ μὴ Γρηγόριος μετὰ τῆς θείας ἐχείνης σοφίας καὶ
τῶν τοῦ Πνεύματος φαρμάκων παρᾶὸν , εἰ γὰρ xai
ταύτην Ó ποντρὸς τὴν μεγάλην τοῦ Πνεύματος z2p-
µαχείαν φθάσας ταῖς παρ) ἑαυτοῦ μηχαναῖς, ὡς
ᾧετο, xal τὸν Εὐδόχιμον πρὸς tol; ἄλλοις χάκιστα
μναταγωγήσας κἀχεῖνα xal πείσας, ὡς efr μὲν iv
λόγχοις μέγας τις xal θχυμαστὸς ὁ Γρηγόριος, τὶς
9 οὐτοῦ μυστικής θΞ5ωρίας xaX ἀρετῆς τὸ παράπαν
ἁμαθίς τε xai ἄγευστος * ὅθεν οὐδ εἰσάσαν ἑχείνῳ
xal τῆς ἐχείνου δεῖν εἶναι προσέχειν, οὐδ' ὑπείχειν
Ev γε τοῖς τοιούτοις ὡς É:vysv* ἀλλ' ὁ σορὸς xal
ταύτην τῖς veg. ἐχείνης ἑξορίσει την πλάνην

GREGORII PALAMMÆ

bs

μετὰ τῆς προχατασχούσης ἁπάσης, τῷ σοφιστῇ τῆς Α ἔργον εἴπερ τι, τὸ xat νιαχειρίσαι φημὶ ὀννηθῆναι

καχίας ἑαυτὸν ἀντιστήσαι xat' ἐχείνης πολυειδῶς,
νῦν μὲν ἱεραῖς διδασχαλἰάις χαὶ πατρικοῖς νόµοις
xal εἰαηγῆσεσι, νῦν δὲ μυστιχαῖς εὐχαῖς τε xal
δάκρυσι, καὶ πρὸ; τόύτοις ταῖς κοιναῖς ὑπὲρ τοῦ
νοάοῦντος τῆς Ἐκκλησίας ἐὐχαῖς xa δεῄσεσιν, ὧν
αὐτὸς xav δημιουργὸς χαὶ πρύτανις ἦν, ἕως εἰς τέ-
λος τήν δαιμονιχὴν ἑνέργέιαν πᾶσαν ἀπελάσας ἐκεῖ-
θ:ν, οὐχ ὑγιᾶ µόνον, ἀλλὰ χαὶ δόχιµον, ἡ εὖδοχι-
μρῦντα φερωνύμως ἀπειργάσατο τὸν Εὐδόχιμον, τῇ
µεγάλῃ τοῦ Πνεύματος ἑνεργείᾳ καὶ χάριτι,

Σπάνις ἣν ἑλαίου τοῖς μοναχοῖς * 6 δὲ μέγας τοῦτ)
αὐτὸ παρ) ἐχείνων ἀκηχοὼς, xal τὸ τοῦ πράγµα-
κος λογισάµενος ἀναγκαῖον, παρὰ τὸ ταμεῖον ἄγειν
ἐχέλενεν *. εἰσιὼν τοιγαροῦν, xai τῷ ἀγγείῳ τοῦ
ἑλαίου μετὰ πίστεως παραστὰς, καὶ θεὸν χαλέσας
«ὖν ix τοῦ phy ὄντος πάντα παράγειν ὑπερφνῶς
µόνον δυνόµενον, xal χειρὶ καὶ tóm. σφραγίσας
σταυροῦ, τὸν tfc Σαραφθίας ἑδείχνυ καμφάχην
ἐχεῖνον ἄντικρυς, οἷά τις νέος ἩἨλίας, τοῖς pova-
χοῖς " οὗ γὰρ ἑξέλιπεν ὁ τοῦ ἐλαίου χἀνταῦθα πίθος
ὥσπερ κἀχεῖ παρ᾽ ὃλον φηβὶ τὸν ἑνιαυτὸν, xaliot
γε χαὶ χειρὶ πλουσίᾳ παρἀ τε τοῦ μεγάλου καὶ
«üv μοναχῶν τοῖς ἑντός τέ καὶ τοῖς ἐχτὸς ἑξανζλού-
μενος.

Ἐπεὶ 6b χαὶ τὸ τὰς ἑλαίας µη πρὸς χαρπς
ἑῤῥῶσθαι αἴτιον εἶνάι τῆς τοῦ ἐλαί[οὺ ἑνδείας ἐμάν'
θανε, xal παρὰ τὸν ἑλαιῶνα σύν γε τοῖς πρεσθυτέ-
ροις ἔρχεταὶ xaX τοῖς μοναχοῖς, xal ἔλθὼν ἐπεύχεται,
χατάσφραγίζει τὰ δἐνδρά τύπῳ σταυὺροῦ. ἁγιάζει
πάντα τὸν χῶρον ἐχεῖνον λιταΐς ἱεραῖς καὶ ὃ-ἡσεσι
καὶ ῥάντισμῷ θείων ὑδάτων, εἶτα xal δἰδάξας ὡς
ἔθος τὰ làpk, xa τὸν ψυχικὴν μάλιστα νουβετῄσας
ἀκαρπίαν ἐχφεύγειν, ἄτε δὴ τῇ ἀξίνῃ xal τῷ πυρὶ
προσῄχουθαν μᾶλλον, χατὰ τὸν τὸν μεγάλου Βα-
πτιστοῦ χαὶ Ἱλροδρόμου δηλαδὴῆ λόγον, εἰς ἑαυτὸν
καὶ τὸ φροντιστήριον ἑπανέρχεται' καὶ τῆς ὥρας
ἑτιστάσης, ὢ τοῦ θαύματος] τὰ πολλοῖς Ίδη ypó-
vot; οὐκ ἑῤῥωμένα φυτὰ πρὸς χαρποὺς Ὑόν'μα
παρ ἑλπίδας Ύε πἆάσας xol χαρπῶν χαθεωρᾶτο
µεστά * ἵνα δὲ xol λάαμπρότερον eir τὸ θαῦμα, xal

ἡ ἐνεργοῦσα mapà τῷ Γρηγορίῳ µεγάλη τοῦ Xp:-

στοῦ δύναμις, ἐχεῖνά τῶν δένδρων μᾶλλον ἐφαίνετο
βριθόµενα τοῖς χαρποῖς, δάδις ἢ διερχόµένος ἐχεῖνος
προτήγγισεν, ἡ διαλεγόμενδξ παρ) ἐχείνοι ἔστη,
f| καὶ χαθἠμενὸς ὑπὸ τὴν σχιᾶν.

Αλλά xaigb; ἄν εἴη λοιπὺν, xal τὴν πγὸς τὰς
καινὰς αἱρέσειᾷ págnv ἐχείνου, xal τοὺς μεγάλους
ὑπὲρ τῆς θείαξ χάριτος ἀγῶνας, xal τὰ µαχρα πα-
λαίαματα xal τοὺς ἄθλους, xa0' ὅσον ἂν οἷοί τε
ὤμεν τῷ λόγῳ διαλαδεῖν» πᾶσι μὲν ἐγνωσμένα xal
πανταχοῦ διαθρυλλὀύµενά xdY περιφἑρόμενα, xal
οἰχείοις xaX ἀλλοτρίοις, xai τοῖς ἑνγὺς xoi τοῖς
πόῤΖω, xat ὑσοὺς τν τῆς ὃ.δα1χἀλίας ixtlvou xpá-
κος xat ὁ λόγος χαὶ τὰ σὲ πτὰ ταῦτά χαὶ θεόπνευστα
πιριέλαδε γράµµατα ' πλὴν 050) ἀναλαθεῖν xal
ἡμᾶς χαθ᾽ 5;ov οἷόν τε τῷ λόγφ, xoVtà καιριώ-
τερα πρὺς ἀνάμνησιν ἀγαχεῖν * εἴη à ἂν xal τοῦτο
τῆς ἐχείνου προστασίας τε καὶ -ῆς ἱερᾶς συμμαχίας

ο

τὸν λόγον, καὶ χατ᾽ ἐχείνου ὅπλαδη Υνώμην διαθέ-
σθαι τὰ πράγματα, καὶ εὕτω γε μὴ διαμαρτεῖν τοῦ

προσῄχοντος * ἐπεὶ xai τοῦτ αὐτὸ προῦρχου μοι
δοχεῖ πεφυχέναι τῶν ἄλλων, οὐ τὸ τί λέχειν εὑρεῖν,
ἀλλά τὸ cl. πάραλιπεῖν μᾶλλον εὐχαίρως, καὶ μὴ à
ἑκείνου τῷ παγτὶ δόξαι λυµήνασθαι,

ΕΊχε μὲν αὖθις ἡ µεγάλη λαύρα τὸν μέγαν ΓΕρη-
γόριον, τῆς μὲν προστασἰας ἐκείνῆς xal τῆς μονῆς
ἀποστάντα ταχέως, πρὸς δὲ τὴν φίκην ἠαυχίαν καὶ
τὸ φροντιστέριον ἀπιόντα, τῷ τῆς σχολῖς τε xal
τῆς ἀναχωρήσεως Épuwti* ἐπεὶ xal τὰ τῆς αωμαίι-
κῆς ἔξεως ἤδη Θεοῦ συναιροµένου κρειττόνως ἔσχεν
αὐτῷ, καὶ τὰ τοῦ ἧπατος ὑπενόστει χαχᾶ, καὶ οὗ
καθεῖλκε πρὸς ἰατρείας τε καὶ τροφὰς ἄσπερ ἐρημία
xoi ἀναχώρῆσις τορίζειν οὗ πέφυχε, καθάπερ δὴ
καὶ τὸ πρότερον. 0 δ᾽ ἐκ Καλαθρίας Βαρλαλμ, ἄρτι
τότε πρώτως τῇ Ῥωμαίων ἐπὶ xaxq τῆς ἰδίας χε-
φαλῆς, xaX 5h κἀὶ τῶν αὐτῷ πε:θοµένων ἔπιδεδη-
μτκὼς, καὶ τὸν φιλόσοφόν τε xal μοναχὸν, καὶ pb
τούτου τὰ τῆς ὀρθῆς δόξης xal τὴν τῖς ἡμετέρας
Ἐχχλησίας συμφωνίαν ὑποχρινόμενος, xal πρὺς
τοὺς ὁμογενεῖς Λατίνους δὑγματικῶς ἄρχεται χρά-
φειύ, xal λογικῶς ὑπὶρ τῆς τοῦ. θείου Πνεύματος
ἐχπορεύσεως διαλέγεσθαι, τῇ τῶν χαθ᾽ ἡμᾶς θεολό-
γων δῇθεν συνιατάµενος δόξῃ, xal τοῦ τῆς πίστεως
ὅρου xài τῶν τοῦ Χριστοῦ λόγων ὑπερμαχῶν * τὸ δὲ
ἄρά σὀφισμα χατὰ τῆς Ἐχχλησίας μάλλον fv ἕναρ-
γὰς, xal δἐλἑαρ xatà «bv εἰ πόντα τοῖς ἁπλουστέροις
τῷ τῆς δυσσδθείάς χαλχῷ περιχείµενον. 'Αλλ’ οὐχὶ
xal τὸν τῆς θεολογίας σ-Όλον, τὸν «zc. ἄνω σοφίας
μύστην τε χαὶ μυσταγω(ὸν, τὸν θεῖόν φηµι L ρηγό-
piov, ἑδυνίθη τὰ τοιαῦτα λαθεῖν' πολλοῦ γε xai δεῖ
ἀλλὰ καὶ ἀνετάδει λαδὼν μετὰ χεῖρας, xal διαγι»

νώσχει καὶ διχᾶζει καλῶς, χα) δείχνυσι τὸ» πε-
πλασμένον ἐν τοῖς yuágpaoiv ἔλεγχον ὅδλον κατὰ
τῆς ἀληθείας σαφῆ tà» γὰρ Λατίνων, ὡς ἅπαντις
ἴσμεν, àv τῇ τοῦ Πνεύματος ἐχπθρεύσει 600 χατὰ
πᾶσαν ἀνάγχην θεότητος εἰσαγόντων ἀρχὰς, τὸ
ἄτύπον ὁ Βαρλαᾶὰμ ἐξελέγχων ὄπθεν, χακῷ τὸ χαχὸν
ἰώμενὸς ἐν τοῖς ἑαυτοῦ λόγοις ἐφά[νετό, χατὰ δή τινα
τρόπον εἰ καὶ μὴ xaz' &xslvoug xat abe «b ἄτοτον
συγχωρῶν "γαὶ τὰς μὲν χατὰ τῶν αἱρέσέων συλ-
λογιστικὰς ἀποδείξεις τῶν συφῶν 6έολόγων παρα»

D Ὑραφόμενος, τοὺς δὲ τῶν Ἑλλήνῶν σοφοὺς, Αριστο:

τέλην φημὶ xat Πλάτωνα, xal ὅδοι τοῦ χαξ αὐτοὺς
συνεδρίου θείους τινὰς xal παρὰ 8:02 πεφώτισὶς -
νους ἀπολαλῶν ' πρὺς 65 τοὺς τοϊὀύτους Xaàtà της
εὐσἐθέίας φληνάφους Ἀὐγοὺς ὁ γενναῖος ἀντιστήσας
Γρήγόριος ἀξίυξ ἑαυτοῦ τε xd τῆς ἀληθείας ὑπὲρ
fc καὶ ὁ λόγος, καὶ τῇ μὲν δεδωχὼς τὸ χράτας, τὸ
δὲ φεῦδος ἑξελέγξας περιφανῶς, οὕτω τὸν ἀντίπὰ-
λον dpt πρώτως ἐπιστᾶται xa0' ἑαυτοῦ, T μᾶλλον
τὸν χεκβυμμᾶνον ἀνακαλύπτειν ἄρχεται δόλον ἔνεί-
νου χ.ὶ την ὑπύχρισιν * γαὶ γἰγνονται προαγὰνες
οἰονεὶ τῶν μελλύντων ταῦτα τῷ Γρηγορίῳ, xai τῶν
ὑτὲρ τῆς εὐσεδιίαξ µεγίότων ἐς Ὀστερον ἆθλων χα!
11): ἑνστάσεως.

Βραχύ τι τὴ μεταξύ, καὶ πρὸς «τὴν τῶν πόλεων

v. ld

ENCOMIUM AUCT. PHILOTHEO CP. — 586

usav ἐκ θεσσαλονίχης ὁ Βαρλαὰμ ὁπιὼν,
p τῆς χαχουργίἰας μετὰ τοῦ προσωπείου xal
ϱαποιῄσεως ἄρχεται. Τῶν γὰρ χαθ᾽ ἡσυχίαν
Νων, xal νοερὰν προσευχἠν τε xai νῆΏψιν
των. τοῖς ἁπλουστέροις δολερῶς προσιών,
Αητιῶντα xat oiov ἐν προσχήµατι ταπεινώ-
ποχρίνεται, xaX βραχέα τε τῶν περὶ νοερᾶς
χῆς εἰσάγωγιχῶν τε xal προτελείων ἰδιωτι-
τωσὶ χαὶ ἁπλῶς παρ ἑχείνων ἀχούσας, ἐπεὶ
iv, ἀλλὰ χαχουργῆσαί τε xat δ,αθαλεῖν τὰ
μενον ἣν αὐτῷ, χατὰ τοὺς ἀναιδεῖς χύνας τὸν
όγην σπαράξας τε xal χατατεμὼν, χαὶ τὰ
µέρη χαὶ µόρια χαχῶς τοῖς ὁδοῦσι φέρων
ἑαπεπηγότα, Χατὰ τῶν διδασχάλων ἀθρόον
; θείας ἐκείνων ἑπιστήμης, τῆς ἱερᾶς ong
χῆς xai μυστιχῆς θεωρίας χωρεῖ, αἱρετικοὺς
οὓς ἰδίους μνσταγωγοὺς xal τῶν ἱερῶν ἐπό-
ναισχύντως ἀποχαλῶν. ᾿Αλλ' ὁ μὲν ἐπί τισι
σγρῶν τε χαὶ ἐπιῤῥήτων ἐπὶ τοῦ πρΊκαθη-
τῆς χοινῆς τῶν πιστῶν Ἐχχλησίας μετ) ὁλί-
λεγχθεὶς, αἴσχιστα τὴν Κωνσταντίνου xata-
εἰς θεσσαλονίχην ὑποστρέφει, τῶν αὐτῶν
θις ἐχόμενος, χαὶ τοῖς χατὰ τῶν μοναχῶν τε
e ἠσυχίας, μᾶλλον δὲ χαὶ τῶν πρώτων αὐτῶν
δλων, τῶν θεορόρων φημὶ Πατέρων, ὥσπερ
ινύμενο; xal λόγοις xal γράμμµασι, xol τοῦ-
ιὐτοὺς αἰτιωτάτους τοῖς μοναχοῖς εἶναι τῆς
» πρὸς τοὺς τὴν ἑἐχείνων προϊσταμένους δι-
iav θρασεῖᾳ καὶ τολμηρᾷ γλώττῃ διατεινό-
'ἃ δὴ καὶ Γρηγόριος ἀχούαας ὁ μέγας τότε,
ὃν ΄"Αθω xai τὴν ἱερὰν λαύραν διατρίδων ἓν
, Χαθὰ 65 xal προὔφην, τοιάδε προφητιχῶς
οὓς συνόντας ἔφησε μοναχούς, 'Eyó, φησὶ,
παρὰ τῶν µακαρίων ἡμῶν Πατέρων φθάσας
αθὼν, ὡς αἴρεσις ἐπεισχιυμάσει τῇ Χριστοῦ
ἠσίᾳ xal αὖθις ἓν γε «jj καθ) ἡμᾶς veve1^
ὡς μὴ ὤφελον εἰς ἔργον ἐχθαίνουσαν Άδη
γίων ἐχείνων τὴν πρόῤῥτησιν, οὐδὲ rip ἑνός
Βηδενὺς ἄλλου πλὴν τούτου τὸν ἀρχέχαχον
αἱ τῶν τοιούτων δημιουρχὸν εὐπορῃησαί ποτ
4ι σχεῖν ἐπιτηδείου τε xal gogo) πρὸς χα-
ργάνου * ὃ δὴ xai εἰς ἔργον μετ᾽ ὀλίγον ἐχδὰν
«ἣν ἐχείνου προφητείαν ἐμφανέστερον τοῖς
(θορᾶται, ᾿Αχινδύνου τοῦ χάκ.στ) ἁπολωλότος
ὃ Βαρλαὰμ διαδεξαµένου μὲν λύμην, xabà
φάλαι χαὶ Εὐνόμιος τὴν Αρείου, f) xat τὴν
DU, τε xai Διοσκόρου Σέδηρος ὁ ᾽Αχέφαλος.

δὲ χαχίστης τῶν ἀνενεργήτων τούτων, ἢ το-

y τε xat ἀθέων αἱρέσεως ἀρχηγοῦ γεγονότος,
ρα καὶ τὴν προσηγορίαν xaX τοῦνομα τὸ xas'
v πονηρὸν συνἑδριον ἔσχε, τί τὸ ἐντεῦθεν ;
σφοδρὸς ἐπιχείμενος ἣν ὁ Βαρλαὰμ τοῖς µο-
ἐν θεσσαλονἰκῃ, xas' αὐτῶν τε xat τῆς ἱερᾶ.
ις ὡσαύτως xal λέγων xal γράφων, xal πολ-
thy εἶχε χατὰ χόσκον τοὺς αὐτῷ πειθοµένους,
be δὲ xal τῶν μοναστῶν, ὅσοι δηλαδη μὴ τῶν
συχίας ἦσαν τροφίμων, λόγοις πειθοῦς, xol
ηχοῖς χλέμµασι παράγων τοὺς ph ταῦτα γε-
Φμένους * 6 δὲ τούτοις ἀντιλέγειν ἰσχύων ἀξίως

PaT&ROL. Gn. CLI.

Α τε xal πρὸς ἔπος, χα: τοὺς καταπίπτοντας ἀνορ-
8j)» τῷ τῆς ἀληθείας ὑγιεῖ My, τὴν δὲ καχουρ-
γίαν xai τὴν αἴρεσιν τρανῶς ἐξελέγχειν ἣν οὐδαμοῦ
&1p' ἰχείνοις, βουλεύονται χοινῇ ἀυνελθόντες. Ἰσι-
δώρου τοῦ θείου ὁπλαδὴ προχαθηµένου τῶν ψήφων,
xai χινοῦντο; xal συνάγχοντος καὶ fou) ευοµένου xal
σπουδάζοντος ταυτὶ πρ) τῶν ἄλλων, ἅτε δὴ xai
τῶν ὁμυὺητῶν τε χαὶ φίλων τὰ πρῶτα φέροντος
παρὰ Γρηγορίῳ, χαὶ πρώτου τῆς τοῦ Ὀαρλαὰμ xa-
χουργίας sig πεῖραν ἰόντος, xal τὰς ἀρχὰς τῶν
ἐχείνου χαθ᾽ ἡμῶν συγγραμμάτων τεθηρευχότος,
βουλεύονται τοιγαροῦν, Γρηγόριον τὸν σογὸν μετὰ
τῆς θεολόγου γλώττης xal τῆς μεγάλης τοῦ Πνεύ-
µατος σοφίας, πρὸς ἑαυτοὺς ἕχ τῆς ἀναχωρήσεως
xai τοῦ Üpouc µετακχαλέσασθαι, xal φύσει xal τέχνῃ

B καὶ χάριτι θείᾳ δινάµενον ὑπὲρ ὅτου ἄν τις xat
φῇ τὰ τοιαῦτα περαίνειν ἀξίως. Γράφουσι τοιγαρ-
οὖν, xal µάλα σπουδαίως ἀξιοῦσι τὸν µέγαν uis
αὐτῶν τὴν xotvhv παραθλέφαι δέῃσιν χαὶ πρεσθείαν,
τῶν ἀναγχαιοτάτων xal πρώτων οὖσαν, xal τῷ «fe
εὐσεθείας λόγῳ χινδυνεύοντε νῦν εἴπερ ποτὲ δοῦναι
χεῖρᾳ, χαὶ τῆς χοινῆς πάντων µττρὸς τῆς Έκκλη-
αίας πολεµουµένης προστῆναι. Πείθεται τοῖς τῶν
ὁμοτρόπων xai ὁμοφύχων ὁ Γρηγόριος λόγοις, Χχι-
phv εἶναι χρίνας χαὶ ἡσνχίας xai πολέμου, ἐπειδὴ
xai παντὺὸς ἄλλου πράγµατος, χατὰ τὸν οοφὸὺν Σο-
λομῶντα” xai «bw ἑρημίαν ἀφεὶς χαὶ τὸν "Αθω,
οὗτοι ys ἑχὼν xal ἑχὼν αὖθις, τὸ μὲν οἷς ἡσυχάνειν
ἠρεῖτο χαὶ μὴ πράγματα ἔχειν, τὸ δὲ διὰ τὴν τῶν

C εἰρημένων ἀνάγχην, τοιαύτην xal ὑπὲρ τηλικούτων

οὖσαν, ἐφίσταται χαὶ µάλα ἢδὺς τοῖς ποθοῦσιν · ol
καὶ τῶν τοῦ Βαρλαὰμ συγγραµµάτων χατὰ τῆς
ἀληθείας ἐπιδείξαντές τινα µέρη, τὰ γε εἰς χεῖρας
αὐτοῖς τέως lóvta, xal τὰ Χατ ἐχεῖνον ὡς εἶχεν
ἑξειπόντε; σαφέστερον, ἀμύνειν αὐτοῖς τε xal τῷ
κοινῷ τῆς 109 Χριστοῦ Ἐχκλησίας ἡξίουν. ᾽Αλγεῖΐ
τὰ σπλάγχνα, καὶ τιτρώσχεται τὴν φυχἠν πως ἂν
εἴποις ὁ θεῖος Γρηγόριος, vá τε παρόντα χαθορῶν,
καὶ σοφίᾳ χαὶ χάριτι Πνεύματος οὐχ ἀμυδρῶς ἤδη
προθλέπων τὰ μέλλοντα” διὰ δὴ τοῦτο xal τὸν ἀγῶνα
xai τὸ τὴν ἡσυχίαν ἀπολιπὼν τοῖς ἀντιῤῥητιχοῖς
ἡ αγχάσθαι χρῆσθαι τῶν λόγων ὀχνῶν xai ἀναδυόμε-
νος, πολύς τις ἦν xa ποιχίλος, xal μηνύμασι καὶ λό-
γοις xa φίλοις χαὶ τῷ δυναμένῳ xal πεφυχότι παντὶ
p πρὸς εἰρῆνην τῶν povayüv, xai δη καὶ τὴν τῆς
Ἐχχλησίας ὁμόνοιαν πάσης τὸν Βαρλαὰμ ixxo205-
p&voc* ὁ δὲ τῷ χινοῦντι δαίµονι κάτοχος ἔδη Υεγο-
νὼς ὅλος, xáxclvp προσέχων τὸν νοῦν, τῶν πνευ-
ματιχῶν οὐδ' ἑπαίτιν ὅλως ἑδύνατο * διὸ xal πρ.ςᾱ-
ετίθει χαθ᾽ ἑχάστην μᾶλλον τῇ βλασφημίᾳ τε xel
τῇ ἔριδι, xal τὸ «Up ὡς εἶχεν ἀνῆπτε, xat πρὸς µά-
Xn» τὸν λέοντα χινὼν οὐχ ἠσθάνετο,
λλλ' ἡ θαυμαστὴ dug χαὶ φιλόσοφος ὄντως,
Γρηγόριος ὁ μέγας φημὶ, οὐδ' οὕτως ἔχοντος ἐχεί-
νου τὴν διόρθωσιν xal εν μεταθολὴν ἀποχινώσχει
ῥᾳδίως * ἀλλ' ἐπεὶ τοὺς διὰ τῶν φίλων συχνοὺς λό-
You; xal τὰς συμδουλὰς ἀπράκτους ἑώρα, καὶ δι
αὐτὸς αὐτοῦ πειρᾶται τὸ τελευταῖον xal συµόδου»
Ἰεύξι, πολλῶν τε καὶ καλῶν παρόντων τοῖς λόχοις

. 19

581

GREGORH PALAMR

988

τῆς ἀχαίρο» πρὺς τοὺς μοναχοὺς ἔριδας ἁποσχέσθαι, A ἑναντίοις ἐπιχειρείς καὶ λέγων καὶ γράφν, xy

x3l τοῦ περὶ προσευχῆς xai ἡσυχία:, μᾶλλον δὲ
τοῦ κατ αὐτῶν τε τούτων xal τῶν ταῦτα διδαξάν-
των θευφόρων λέγειν χαὶ γράφειν. Οὐ µόνον xal
γάρ οὐδὲν οὐδοτιοῦν, φηαὺν, ἐντεῦθεν προτέσται
σοι δόξης, χαθὰ δήπουθεν ἐν τοῖς λογισμοῖς ἀχαίρως
φανιάζῃ, ἀλλὰ καὶ πρὸς τοὐναντίον ἅπαν περι-
τραπἠσεταί σοι τὰ τῆς μηλανῆς, εὖ ἴσθι» νῦν μὲν
γὰρ ἔτι xal σοφοῦ τινος xol μεγάλου δόξαν ἴσχεις
παρὰ πᾶσι σχεδὸν τοῖς ἀνθρώπνις, xai οὐχ ἔστιν ὃς
ojx ἐπαινεῖ' χρῶ τοιγαροῦν τοῖς σαυτοῦ, xal λέγε
καὶ γράφε xal φιλοσόφει xol δίδασχε τὰ τῆς ἔζω
φ.λοσοφίας τε xal τῶν µαθηµάτων, οἷς δήπου xal
συνετράφης καὶ ἅπερ χαλῶς ἤσχησαι χαὶ οὔτε
πινὰ τὸν προσιστάμενον ἕξεις xal ἀντιλέγοντα,
πλείστους μὲν οὖν μάλιστα xal καλλίστους ἕζεις
τοὺς ἀχούουτάς τε xal ἑπομένους, καὶ τῇ νῦν οὔση
δόξη πλεῖστον προσθήσεις, πάντων μετὰ τῶν λόγων
xaX τὴν γνώµην ἑπαινούντων τε xal τιµώντων ; el
δὲ τῶν σῶν ἀφέμενος τούτων, χαὶ ἅπερ οἶσθα xa-
θάπερ ἔφην, περὶ τῶν ἁλλοτρίων καὶ ὧν οὐ µεμά-

θηχας οὐδοπωστιοῦν, Ἠσυχίας φημὶ καὶ προσευχῆς

χαὶ τῶν τοιούτων, ὥσπερ ἓξ ἀντιστρόφου γράφειν
xaX φιλοσοφεῖν χαὶ διδάσχειν ἐπιχειροίης, καὶ προσ-
έτι τῶν κατὰ τῶν μοναχῶν λοιδοριῶν καὶ τῶν
ὕόρεων οὐχ ἀφέξῃ, πρῶτον μὲν οὐδ' ἀχούσσταί τις
τῶν παρὰ σοῦ νοῦν yov, περὶ ὧν οὐκ οἶσθα λέγειν
«t xai Φιλσοφεῖν πειρωµένου. Mh δέξῃ καὶ γὰρ

φι)ότοφον, ὁ pc φησι θεοφόρος φιλόσοφος Ἰσαὰν,

περὶ τῶν καθ) ἡσυχίαν διδάσχοντα. Ἔπειτ' οὗ pó.

πάντα Χάλων, ὃ δὴ λέγεται, xtviy * καίτοι γθὺμήτε
τῷ κοινῷ λυμαινομένῳ μηδοτιοῦν, οὐδὲ γὰρ ἄν xoti
εἰς ἐξελέγξαι, pilis ἰδίᾳ γε χατὰ coU xal τῶν σῶν
χωροῦντος, πῶς Yáp; τοῦ τοῖς σοῖς ἀεὶ μᾶλλον δι-
δόντος ἐπαίνοις, καθὰ bh xal προὔφην, ἀλλὰ πρὸς
ἄλλους τινὰς μᾶλλον βλέποντας, xal xas' ἐκχείνων
ἰδίᾳ χαὶ λόγοις χρωµένου xal γράμμασι.

Καὶ ταῦτα μὲν μετὰ τῆς φίλης ὑποκρίσεως χαὶ
τοῦ φεύδους ὁ Βαρλαάμ. Οἷα $' ὁ τῆς ἀλήθείας αὖ-
Ot; φίλος καὶ μαθητὴς, πολλῶν τε χαὶ κοινῶν ἂμ-
Φοτέροις παρόντων φίλων, ἀντεπῆγαγε τοῖς «ag
ἐχείνου ῥηθεῖσιν» "Opa δὴ τῆς καλής ἑχείνης γλὠτ.
της θαυμαστῶς λεγούσης xai πάλιν ἀχούειν» e Ox
ἔστι τὸ) παράπαν συνοῖσον, οὐδ' ἀγαθὸν, ena, μᾶλ-
λον μὲν οὖν xai λίαν ἐπιδλαδὲς ἅπασι τὸ ζητεί»
ἐν λόγεις τὰ ὑπὲρ λόγον * xal τὰ μυστικὰ τῷ δήµιο
προθάλλεσθαι, xaX µειραχίων &xoatc ἑχδιδόνα: ταῦτα
xai διανοίαις, xai τοὺς µιγάδας τοῖς µονάτουσι»
ἐπεγείρειν, χαὶ Ὑαληνιώση νῦν ὑπέρ ποτε κατὰ
«ἣν ὁμολογίαν τῆς πίστεως; ἀφορμᾶς ὑποδάλλειν
o0 μικροῦ χυχεῶνος τῇ τοῦ Χριστοῦ Ἐκχλησίᾳ.
Τοῦτ) οἶμαι καὶ σοὶ µέμψιν ofagi xal μίσος xag
πάντων ἐποίσει, καὶ πειρασμὸν οὗτοι φορητὺν, ὡς
ἔγωγε πάνυ πείθοµαι, xa0& σοι καὶ πρότερον s!xe
παρίηµι γὰρ τὴν ἀφανῆ βλάδην νῦν ὅση «elvet τρὶς
τὴν ψυχἠν. Ὅτι δὲ φὴς πρὸς ἄλλους, ἀλλ οὗ πρὸς
ἐμὶ τὰς σὰς εἶναι λοιδορίας xal τὰ συγγράµµατα,
ἐπεὶ τὴν εὐσέδειαν πάντες µίαν xol τὴν αὐτὴν ὡ;
μητέρα χοινὴν ἔχομεν, πῶς ἐστι δυνατὸν ὀδριζομ-

vov ἄδοξός εἰς xal ἄτιμος xa0* ὑπερδολὴν τοῖς ἡμε- C νου τινὸς xav αὐτὴν εἰρηνικὸν εἶναι τὸν ἕτερον; εἰ

τέροις διὰ ταῦτα Ὑενήσῃ, ἀλλὰ xai ἀποδράσεις
αἰσχρῶς, οἶμαι, τὸ τελευταῖον ὑπ᾿ αἰσχύνης ἐντεῦ-
θεν, xal πολύν τινα xal ἀνόνητον τὺν µετάμελον
ἕξεις.

Ταῦτα πρὸς ἐκεῖνον οὕτω σοφῶς τε xal θεοπνςύ-
στως εἱρηχότος τοῦ Γρηγορίου, ἃ Ch καὶ ὃς ὕστερον
κατὰ τὸν ἐχείνου λόγον ἐξέδη, χαθάπερ ἴσμεν, ὁ Bap-
λαὰμ οὐδὲν ἧττόν Βαρλαὰμ fjv καὶ αὖθις, τοῖς αὐ-
ποῖς 1j xa χείροσιν ἐπιχειρῶν χαθ) ἑκάστην, xal
πᾶσι λόγοις καὶ αυγγράµµασιν ἀναίδην κατὰ τῆς
Ἐχκλησίας xai τῶν ταύτης ἱερῶν τε xal μυατιχκών
ἁσελγαίνων * ὅθεν χαὶ τῆς ἐπιστροφῆς ἐχείνου xai
ες διορθώσεως ἀπογνοὺς καθάπαξ, t£ ἀνάγχης xal

αὑτὸς ἐπὶ τὸ γράφειν ἔρχεται, χαὶ λόγοις ἱεροῖς τοὺς D

βεθήλους ἀνατρέπειν τῶν λόγων, ἵνα μὴ τῆς xa-
χίστης αἱρέσεως καθάπερ εἴ τινος ψυχοφθόρου λύ-
pne ἄλλοις ἀπ ἄλλων µεταδιδοµένης, xal xaQ'
ἑχκάστην εἰς τὰ πρόσω χωρούσης, δυσίατον 3| xal
ἀνίατον ἐπ᾽ ἑσχάτων κατασταίη τὸ πάθος. Τοῦτο
xai τῷ Βαρλαὰμ πρὸς γνῶσιν ἐλθὸν, οὐ μιχρὸν ἐφό-
6ησέ τε xal συνετάραξεν * ἀμέλει xal τῷ μεγάλῳ
προσιὼν, μεθ) ὅσης ἄν τις εἶπε τῆς χολαχείας χοὶ
ὑποχρίσεως, "Eq σε, rol, xal σοφ»ν xal µέγαν
xai θαυμαστὺν àv πᾶσιν εἰδὼς, οὗ παύηυμαι τοῦτ'
αὐτὸ πρὸς πάντας. χαθ) ἑχάστην βοῶν, xal πἀάσῃ
καὶ φυχῇ xaV γλὠττῃ τοῖς. ἑπαίνὰις tol; χατὰ go)
χρώµενος * οὐ δ᾽ οὐχ olb 6 τι μαθών, καὶ τίνας κατ
ἐμοῦ toU; λογισμοὺς ἴσχων, πᾶσι χα: ἐμοῦ τοῖς
ν

μή που καταφρονῶν οὗτος τῆς τοῦ Θεοῦ δόξης, xal
τὴν οἰχείαν δόξαν παντὶ τρόπῳ περιποιούµενας, pl
λέγειν κατά τινος πάντοτε σπεύδει, x&v ὑπὲρ εὖσε-.
θείας ὁ λόγο; ᾗ, ἵνα μὴ καθ) ἑαυτοῦ τούς τε ἄλλου:
xai τὸν ἀντιλέγαντα διεγείρῃ; Ἐγὼ γοῦν ἀκριδέ-
στατα γινώσκω ὅτι πολλοί uot xal µέμφονται xal
λοιδορήτουσε, xal ἄλλοι ἄλλα τινὰ πρὸς τὸν ο]χεῖον
ἕχαστος σχοπὸν ἢ τὴν γνῶσιν ἐροῦσι κατ’ ἐμοῦ, καὶ
αὐτὸς δὲ cà ὁ τὴν ὑπόθεσιν χεχινηχὼς ἐχδαλεῖν
σπουδάσεις τὸ ὄνομά µου ὡς πονηρὸν, ἀλλ) οὐδέν
μοι περὶ τῶν τοιούτων μέλλει ' οἶδα γὰρ xal πεπλη-
ρυφόρηµαι τῇ χάριτι τοῦ Χριστοῦ, ὑπὲρ τῆς ἐν θεῷ
ἀληθείας εἶναί µοι τὸν ἀγῶνα xdi τὴν σπουδήν;
αἱροῦμαι δὲ μᾶλλον συνυδρίζεσθαχι ταῦτα πάσχουσι
τοῖς διὰ viv Θεὸν πτωχοῖς καὶ εὐτελέσιν ἀδελφοῖς,
1| πρ΄σκαιρον ἔχειν εὐφημίας καὶ δίξης ἀνθρωπίνης
ἀπόλανσιν ΄ κατὰ Χριστὸν ζώντων ὁιειδισμὸν, τῶν
τοῦ χόσµου παντὸς θησαυρῶν. »

Ἑννέα piv οὖν οἱ πάντες ἐμοῦ τῷ σοφῷ τηνι-
χαῦτα συντάττονται λόγοι χατά γε τῶν φιυδῶν
λόγων καὶ τῆς διεστραµµένης τοῦ Βαρλαὰμ δόξης,
ὑπὲρ τῆς κατ εὐσέδειαν δ ἀλτθείας οἰχειότερίν
εἰπεῖν μᾶλλον, xal τῶν. ταύτης εροφίµων, εἰς τρεῖς
διῃρηµένοι τριάδας * εἰσί γε μὴν οὗ χατ᾽ αὐτὸ xol
ἐπὶ τοῖς σὐτοῖς ὁμοίως διὰ πάντων πάντες ἀχδεδο.
µένοι ᾗ γὰρ ἂν οὐδ' εἰς ἀριθμούς τε xal τάξιν οὕτω
διῄρηντο ἀλλὰ τὴν μὲν ἱερὰν ἡσυχίαν ὁμοῦ απραῖ-
στανται πάντες, καὶ ὡς εἰς σχοπὸὺν αὐτήν τε ταύτην

ENCOMIUM AUGT. PHILOTUEO CP.

€ χαλῶς τε καὶ ἀξίως αὑτὲν µετιόντας ὠσανεὶ Α τοντωνὶ λάχων, τάς τε Προτάσεις αὐτῶν xal τὰ

σι. Διήρηνται δ᾽ ὡς ἔφην τόνδε «bv τρόπον "
pap πρότεροι τρεῖς περί τε 'όγων τῶν ἔξω
ον Χαὶ ὅπως, xol µέχρι πόσου Χριστιανοῖς
5 χρηστέον, ἔττι τε περὶ φυλαχῆς νοῦ, xai ὡς
οντελὲς τοῖς σπεύδονσιν ἡσνχάζειν Évéov τοῦ
x ἑχείνων χατέχειν πειρᾶσθαι ' χαὶ δὴ καὶ
μοτὸς θείου xal φωτισμοῦ, xai ἱερᾶς εὖδαι-
καὶ τῆς iv Χριστῷ τελειότητος, πρὸ τοῦ
ερλαὰμ λόγους αὑτοὺς ἑχείνους d; εἴχον tio
ἐλθεῖν ἐχδέδονται δη)αδὴ τῷ μεγάλῳ, παρὰ

μληχότων ἐχείνως ἔτι µόνον τὰ ἑχείνων ἆχη-

καὶ πρός ye τούτοις τὰ χατὰ τῶν μοναχῶν
; ἱερᾶς ἠσυχίας ὑπ ἐχείνου γλώττῃ ψευδεῖ
θρασείᾳ διαθρυλλούµενα κχάχιατα., χαθὰ

συμπεράσματα, xal τὸν τῶν ἐχθαινόντων ἐντεῦθεν
ἁτόπων σμὸν ἐξελέγχηντας uda Ὑενναίως. xal
περὶ θεύσεως xai θείου φωτὸς αὖθις ὑψη) ὥς τε χοὶ
θείως ἄγαν διδάσχοντας, τοὺς δυναµένον» πιστῶς
φημι διαχούειν ἑκείνων καὶ συνιέναι. οὓς δήπου
λαὶ Χριστὸς αὐτὲς el; ἀχρόασιν προχαλούὐµενος πά-
λαι τῶν θείων χαὶ ὑψηλῶν ἔλεγεν. ε "O ἔχων ὥτα
ἀχούειν ἀχουέτω !* * » xoi, O δυνάµενος χωρεῖ,
αὖθις χωρείτω *! * » οἱ γὰρ λοιποὶ, φησὶ, βλέποντες
οὗ βλέπουσι, xal ἀχούοντες οὐχ ἀχηύθυσιν, οὐδὲ συν-
ιοῦσι κατὰ τὴν προφητείαν * « ᾿Αχοῇ ἀχούσετε,
καὶ οὗ ph συνῆτεῖ», » διαῤῥίδην βοῶσαν, καὶ,
ε Βλέποντες βλέφετε, καὶ οὐ μὴ ἴδητε ἵὃ. »

Αλλὰ τί ἄν τις εἰπὼν, ὦ θεία xal ἱερὰ xega*h,

καὶ al προγεγραμμέναι τῶν τριῶν ἑρωτήσεις B. περὶ τῶν ἱερῶν σου τουτωνὶ λόγων { οὗτοι xat. γὰρ

ὑποδειχνύουσιν ἐναργέστερον. Οἱ δὲ μετ
€ τρεῖς αὖθις, οὓς δὴ xai ὑστέρους αὐτὸς
get, Χαΐτοι γε δευτέρονς ὄντας μᾶλλον τῇ
ἐπεὶ μηδ ἐπὶ τῆς οἰχείας αὐτοὺς ὁ ἀντίπα-
Ἶχε εάξεως µένειν, καὶ τὴν ἑτέραν ἀναγχά-
Γερον προστεθῆναι τούτοις τριάδα τῶν λόγων,
/ δευτέρων χατὰ τῆς ἀληθείας αὐτοῦ συγ-
άτων * τοῖς γοῦν ὑστέροις τουτοισὶ τρισὶ xal
ns ὁ μέγας ἐχρῄσατο χατ αὐτῶν ἐχείνων τῶν
ιρλαάµ φηµι αρώτων λόγων, αὐτὸς δι ἑαυ-
Γγεγονὼς τούτοις, εἰς Ἱταλίαν ἀποδημοῦντος
, Χαὶ τοὺς μὲν θαυμαστῶς ἐξελέγξας χαὶ
ψας, ἅλλα τε πλεῖστα, xai δη xal τὴν ἐκ τῆς
ειδείας γνῶσιν πωτῄριον εἶναι γνῶσιν λη-
e, xal διδάξας µάλα xal σορῶς τε xai θείως,
ντως σωτήριος γνῶσις, xal ἐν κρυπτῷ τοῦ
ogtuyh xai πνευματιχὴ τοῦ θεοῦ λατρεία;
| τὰ ταύτης ἰδιώματα xal γνωρίσματα’ xal
τοῦ Ἱεροῦ quib; ἑκείνου θεῖόν τε χαὶ ἀπόῤ-
ῥέαμα᾽ xoi ὅτι µόνοις γε γνωστὸν ἁαφαλῶς
είνου χάλλιστά τε καὶ ὑγηλότατα χατὰ χάριν
εεπειραμένοις.
n δ 6 Βαρλαὰμ ὑποστρέψας ix τῆὸ πρς-
εἰς γνῶσιν γένοιτο τῶν ὑπὸ τοῦ μεγάλου χατὰ
ὁτοῦ λόγων xal τῆς αἱρέσεως ἀξίως τε γεγς.
9», µεταπλάττει μὲν xal μεταποιεῖ τὰ πλεῖ-
9v ἑαυτοῦ λόγων, τοὺς ἐλέγχους xai τὴν ἆτο-
ῆθεν ἐχφεύγων * ἀπὸ xpnpvoo δὲ μᾶλλον ci-
ον εἰπεῖν εἰς κρημνὸν xal βόθρον ἐμπίπτων'
α χαὶ γὰρ ἀεὶ τὰ τοῦ ψεύδους, οὑὐδέποτε τοῦ
καὶ τῆς ἀληθείας, ἀλλὰ τῶν ἑχατέρωθεν

! χρημνῶν yiyviptva* χατὰ Μασαλιανῶν ὃ- .

ἐς ὕστερον ἐπιγράφει πρὸς τὴν τῶν πολλῶν
rv, ὃ δὴ xal μᾶλλον πρὸς ἔρευναν καὶ ζήτη-
μῶν τὸν ἀναιρέτην αὖθις τοῦ ψεύδους, Γρη-
φημὶ τὸν σοφὺν, ἐρεθίσαν, xat συλλαθεῖν
M xai συμπλαχῆναι 9b δεύτερον λογιχῶς τε
ευματικῶς αὖθις ποιεξ, xal τρέφααθαι κατὰ
» Χαὶ τὸ τρόπαιον ^xas' ἐχείνων ἐντελὲς áva-
| τοὺς τελευταίους τρεῖς, ὡς BE ἄλλης ἀρχῆς
κατὰ τῶν δευτέρων ἐξενεγχόντα, τοῦ Βαρλαὰμ

ἂν ἱεροὶ λέγοιντο λόγοι χυρίως, μᾶλλον &' ἱεροὶ μὲν
πάντες οἱ περὶ θείων τε χαὶ ἱερῶν διεξιόντες ὦδ-
αὐτως πραγμάτων, οἱ ó' οὐχὶ ἱεροὶ κατ ἐχείνους
µόνον, ἀλλὰ καὶ ἱερῶν ἱεροὶ χαλοῖντ ἂν δικαίως,
ὥσπερ ἅγιά τινα ἁγίων, καὶ ἆσμα ἁσμάτων, οπαί
τις τῶν ὑψηλῶν θεολόγων, ἐμπεριεκτιχώτερα yàp
χαὶ χυριώτερα ΄ tl γοῦν περὶ τῶν ἱερωτάτων cou
τούτων ἂν εἴποιμεν λόγων; xal πῶς καθυπογράφο-
μεν ἐχείνους τῷ λόγῳ; ἛἩ τεῦτο xal περίεργον μὶν
ἂν εἴη xal περιττόν τως πρός γε τῷ ἁδυνάτῳ, xal
δὴ xal τοῦ σχοποῦ καὶ τῆς ὥρας ἔξιο' πρὸς αὐτοὺς
δ' ἱχείνους μᾶλλον, xal τὴν ἑκεῖθεν ἀναθλύζουσαν
πηγὴν τῆς ἀθανασίας παραπέµψοµεν τοὺς τὰ τοι.
αὔτα διψῶντας, ὅσον ἀνοίξωσι τὸ στόμα τῖς Due
vola; ἐχεῖθεν ἑλχύσοντας, f) χατὰ τὸν αὐτὸν εἰπεῖν
θεολόχον αὖθις, ὅσον ἂν καθαρθῶσι φαντασθ:-
σοµένους ᾽ x31 ὅσον ἂν φαντασθῶσιν ἀγαπῆσον-
τας. xaX ὅσον ἂν ἁγαπήσωσιν αὖθις . νοῄσοντας,
xàv ἀγανακτῶσι τινὶς πάλιν τῇ θεύτητι xal τῇ
θεοποιῷ στενοχωρούμενοι χάριτι’ ἡμεῖς δ) ἐχεῖνο
µόνον τοῖς εἰρημένοις προσθήσοµεν. Πολλῶν τινων
καὶ μεγάλων κατὰ διαφόρους αἰτίας χαὶ χράνοῳς
Πνεύματι θείῳ περὶ τῶν τοιούτων ὑψηλῶς εἰπόντων
χαὶ φιλοσοφησάντων, καὶ τῶν μὲν τῷδε µέρει, τῶν
ὃ ἐχείνῳ, τῶν δέ τισι, τῶν δὲ πλείστοις ἑαυτοὺς
δεδωχότων τῷ λόγῳ, τοῖς πᾶσι 6 ἑνός τινος μηδενὸς
τῶν τε πρὸ ἡμῶν xai τῶν ἀρχαίων ἐπεξιόντος χατὰ
ταυτὰ, µόνο; οὐτοσὶν ἐξ ἁπάντων xal μετὰ πάντας,

p τὰ πάντων οὕτω θᾳυμαστῶν εἰς ἓν σννε:λοχὼς

χαθεωράθη, ἐχεῖνα λαμκρῶς τε χαὶ μετὰ πολλῖς
τῆς ἐπιστήμης xal τῆς ἐλευθερίας εἰ; πλάτος ἑξει-
πὼν xal λογογραφῄσας, καὶ προσέτι τὰ διὰ πείρας
ὑπερφνῶς ἐγνωσμένα ἁκαταλλήλως συνάψας, xol
οἱονεὶ διαλευχάνας xal ἀνακτύξας ἅπερ χεφαλαιω-
δῶς ἐχεῖνοι καὶ χατὰ σύνοψιν εἶπον. Καὶ τὰ μὲν οὐ-
δεὶς ὁστισοῦν ἂν εἶκπῃ τῶν πάντων pi] τοῦ θείου
Πνεύματος ἄντιχρυς εἶναι λότονς, εἰ μὴ Πνεύματος
40 παρᾶπαν αὐτὸς ἅμοιρος εἴη, διὰ στοµάτων ὑπερ
φνῶς ἀνθρωπίνων ῥηθέντας ' τὰ δὶ νοῦν Χριστοῦ
πεφυχέναι xay Ὠνεῦμα, καινῶς τε xai ὑπὶρ λόχο,
ἀνθρωπίνης διανοίας καὶ γλώττης ἄνευ λακοῦντα,

latth. τι, 15. t! Math. xis, 13. 5* Mattb. xii, T4. ' ibid.

591

GREGORII PALAMJ/E

χαὶ «hw ówonv καταπλήττοντα, xal τὴν διάνοιαν A ἡσυχίας ὁμοῦ xal τῆς xav' εὐσέδιιαν ὁληθείας

ἐξιστάντα, ἀθρόον τῆς γῆς τε µετατιθέντα τὸν &v-
θρωπον. xal. πάσχειν μέν τι χαινὸν xal ἀνερμήνευ-
του πάθος τοιοῦντα, οὖχ εἰδέναι δ) ἀσφαλῶς ὅ τι
πάσχει’ ἢ xal εἰδέναι μὲν, οὐ πεφυχέναι bk φρά-
(stv* καὶ τὸ καινότερον, οὐδ' ἀπαλλαγῆναι δυνάµε-
vov τῆς ἱερᾶς χατοχῆς ἐχείνης xal θείας μανίας
οὗδ' εὐχερῶς ἁποστῖναι τῆς ὁμιλίας xai θεωρίας
ἐχείνων * μᾶλλον δὲ xat διαστάντα μικρὺν ὑπὸ τῆς
τ,ῦ σώμστος ἀνάγχης τὸν ἑχείνοις ἑαλωχότα, τῶν
αὐτῶν αὖθις τἆχιστα γίγνεσθαι pex πολ)ῆς τινος
τῆς ἐπιθυμίας, xal χαινοῖς τισιν αὖθις ὦ, ἐξ ἄλλης
ἀρχῆς δοχεῖν ὁμιλεῖν, xaX ὧν οὑδέπω πρὸς ὁμιλίαν
τε xal γνῶσιν πρότερον χε, καὶ ἀεὶ τὰ αὐτὰ περὶ
τὰ αὑτὰ συµβαίνειν, xal κύχ)ον ἀδιεξιτήτως τινὰ
στρέἐφειν, xal χόρον οὐδαμοῦ πεφηνέναι, χαὶ τὴν
ἐπιθυμίαν ἐπιτείνασθαι xa! ἑχάατην ' χαὶ χαἰρειν
μὲν χαὶ διανίστασθαι τὴν doyhv τῷ µήχει χαὶ τῷ
τόνῳ xal δρόµῳ τοῦ λόχου, ἀλγεῖν 8 ὡσανεὶ xal
δυσχεραίνειν, ὅτι γε χαὶ εἷς τέλος Ίχει ποτὲ «à
τοιαῦτχ, χαὶ ph μᾶλλον ἀτέλεστά πως xal ἀένναα,
x3i αὐτῷ yt τῷ ποσῷ φηµι xal τῷ µέτρῳ τυγχά-
vtt, συνεχτεινόρενα τῷ τῆς ἐπιθυμίας αὐτῶν ἆχο-
ῥέστῳ, τοσοῦτόν eio: Καὶ τὰ μὲν τῶν θεοφύρων
διδασχἁἆλων kxeiva, τὰ μὲν τοῖς εἰσαγωγιχοῖς εἰς
θεωρίαν εἰσὶ κατάλληλα, τὰ δὲ τοῖς χατ αὐτὴν
τελείοις τε καὶ δοχἰίµοις * καὶ οὐχ ἂν εὗροις τὰ αὐτὰ
πεφυχότα πρὺς πάντας, ἀλλὰ διῄρηνται µάλα xol
λόγῳ καὶ νῷ καὶ ἁπλὼῶς ys τοῖς πᾶσι. Τὰ δὲ τοῦ
φῖλου τουτονῖ xal ὁμιλητοῦ καὶ συναγωνιστοῦ τῶν
γενναίων ἑκχείνων ὑφηλὰ pév εἰσι τοῖς ὑψηλοῖς καὶ
ἄνω βεδηχόσι καὶ τελείοις ὁμοῦ πάντα, ὡς µηδε-
μίαν ὑπερδολὴν χαταλείπειν, οὕτω δ᾽ aj τοῖς ἆτε-
λέαι καὶ πρὸς θεωρίαν εἰσαγωγιχοῖς κατάλληλα
τἀνθ᾽ ὁμοῦ xai ξυμπεφυχότα, ὡς μηδὲ λέγειν ἐξεῖναι.

Καὶ τί χρὴ λέγειν, ἄννρωπε τοῦ θεοῦ { ὅπου γε
καὶ πραχτιχοὺς πάντας, xai τοὺς λόγου µετόχου;,
xal σοφοὺς xai ἰδιώτας, xal νέους xal γέροντας,
καὶ πάντας ὁμοῦ χειρωσάμενος τούτοις ἔχεις ; xol
πᾶσι κατάλλτλον σεαυτὸν ὑπερφυῶς τοῖς χρωμµένοις
παρέχεις, o0 δογµατίζων µόνον xal τὰ ὑπερφυᾶ xat
ἀπόῤῥητα ξυντιθεὶς ἐχεΐνα, ἀλλὰ xal τὸν ἠθιχόν τε
xai ἁπλούστερον λόγον, καὶ τὰς τῶν Γραφῶν ἔξη-
γήσεις ix τῶν τοῦ Πνεύματος πηγῶν ἀεννάως προ-

πρὸς τὸν ταύτης πολέμιον ἐχδεδωχότος τοῦ μεγάλου
τοὺς λόγους, xal ὡς οὐδ' ἂν αὐτός ποτε προσεδόχησε,
τί γίνεται; xal vij τὰ τοῦ χαινοῦ χαταλήγει τούτου
πολέμου; Πάντων Ó χρηστὺς ἀφέμενος Βαρλαὰμ,
καὶ τοῦ πρὸς τοὺς ἄλλους ἑαυτὸν ἁποστήῆσας πολέ-
µου, χαὶ τοῦ λέγειν xal λογογραφεῖν χατ ἑχείνων
ὥσπερ δήπου xal πρύσθεν, ὅλος ἑξῆς κατὰ Τρηγο-
ρου χωρεῖ, xal πρὸς αὐτὸν, ὡς τοῦ λόγου προστᾶ-
την γενναῖον, πᾶσαν ἀναιρεῖται τὴν µάχην ' κἀπειδὴ
χατὰ πρ΄σωπον μὲν ἐπιένα: χαὶ βάλλειν οὐ« εἶχεν»

"D; γὰρ βέλος ἰσχυροτέρῳ προσπεσὀν, φησὶν, ἁπι-

χρούσθη, xal ὡς χάλως ῥαχεὶς ὑπεχώρησε * τοιούτφ
xai γὰρ τῷ προστάτῃ τῆς εὐσεδείας ἑνέτυχε τὰ B
τῆς μηχανῆς xal τοῦ δόλου χώρὰν οὐχέτι παρ' ἔχε[-

B voi; οὐδοτιοῦν εἶχεν ἀὐτῷ, πάλαι καλῶς ἐξελτλεγ-

μένα, xai χατ αὐτοῦ πἀνθ ὁμοῦ συσ:ραφέντα,
τοὺς ἐμοὺς χαταλιπὼν θεσσαλονιχέα», xal τὸ κο-
λιτιχὸν xal ὁμόγνωμόν τε xal ούμπνουν καὶ τὴν
ἔνστασιν, xal τὸν ὑπὲρ τοῦ χαλοῦ xal τοῦ δικαίου,
καὶ μάλιστα τὸν ὑπὲρ ἀρετῆς xai τῶν ἱερῶν ἐχείνων
πτοηθεὶς ζῆλον, τὴν Κωνσταντίνου xat αὖθις κατὰ-
λαμθάνει, τῇ τε φιλίᾳ θαλῥῶν τοῦ προεστηχότος
εγνικαῦτα τῆς τῶν πιστῶν χοινῆς Ἐκχλησίας, χαὶ
τῶν περὶ αὐτόν τισιν οὐκ ὀλίγοις, xal ὅτι μὴ καλῶς
τε xal φιλίως εἶχον ἐκεῖνοι πάλαι πρὸς τοὺς καθ’
ἠσνχίαν ἑαυτοῖς τε xat µόνῳ θεῷ Cüvsaz ὀφ ὧν
φασι καὶ τὴν ἀρχὴν κατὰ τῶν τὰ θεῖα φιλοσοφού»-
των μοναστῶν τὸν χενὸν φιλόσοφον τουτονὶ χαχῶς
διερεθιαθῆναι, διαφθονουµένων τῷ περιφανεῖ τῆς ἐν
εὐτελείᾳ δόξης ἐχείνων, χαὶ βουλομένων σὺν τοῖς
ἄλλοις xal χόλαχας xal προσχυνητὰς ἀγεννεῖ; xat
τούτους χεχτῆσθαι. 'AXX olov δή µε μικροῦ καὶ
διέλαθε μεταξὺ τῶν ῥηθέντων χείµενον. Τρεῖς ἔνιαυ-
τοὺς ὅλους ἐν θΘεσσαλονίχῃ διατετριφὼς ὁ σοφὶς
ἤδη, καθ’ οὓς ὑπὲρ τῆς κατ᾽ εὐσέδειαν ἀληθείας τὰ
προῤῥηθέντα xal λέγων χαὶ γράφων ἑσπούδαζε, «b
πλεῖστον χὰν τούτοις ἣν τῷ συντρόφῳ πένθει xal τῇ
μονώσέι νέµων χαὶ ᾖσυχί, xai καθ ἑαυτὸν, 6;
εἰώθει, τῷ Θεῷ συγγινόµενος ’ xal ἐπειδὴ τὴν φίλην
ἐρημίαν οὐκ εἶχε, καὶ τὴν ἐξ ἀνθρώπων ἀνεπιτή-
δευτον ἀναχώρησιν, οἰχίσχον ἑαυτῷ κατασχενάσας
τὸν πάντων ἑνδότατον, χαὶ οἷον χάὶ χτύποις καὶ
θορύδοις xal πάσαις ὁμιλίαις ἀνεπιχείρητον εἶναι,

χέων, ὥσπερ τὸ μάννα φασὶν ἐχεῖνο τὸ ἱερὸν, χαι- Ώ τῶν πάντων ἀναχωρῶν ἣν ἐχεῖ, xai τὰ τῆς ἑρημίας

và; £v ἐρήμῳ πάλαι τὸν Ἱσραὴλ τρέφον, xal «dot
τὰ πάντα Ὑιγνόµενον πρὸς τροφὴν, xal κατάλλη-
λον xa! ξυμπερυχὸς ὃν ἑχάστῳ [v τε τῷ ἱσταμένῳ
τῆς χρείας ' ἐπειδῃ xal αὑτὸς τὸ ἁληθινὸν μάννα
τὸν Χριστὸν ἔνδον ἀναθλύζον ἀεννάως ἔσχες ἐν τῇ
χαρδίᾳ, ἢ τό γε ἀληθέστερον εἰπεῖν, μᾶλλον ἔχεις,
οὗ τύπος τις ἣν ἐχεῖνο τὸ μάννα καὶ αύμδολον οὐδὲ
yàp Exo τι πλέον xal φήσω, οὐδὶ μηχανή είς γε
πρόσεστιν, ὥστε xal τὴν φνχὴν αὐτὴν ἐχείνην
ἐμαυτοὺ τῷ λόγῳ xal τοῖς γράµµασιν ἂν ἐγχαρά-
ξαι, μετὰ τῶν ἱδίων αὐτῆς περὶ ok xal τὰ cà ταυτὶ
παθῶν τε χαὶ χινηµάτων’ eltv,

Τούτων δ) οὑτωσὶ προχεχωρηκότων, xal οὕτω
μεγάλους τινὰς xal θαυμαστοὺς ὑπέρ τε τῆς ἱερᾶς

νύκτωρ χαὶ μεθ) ἡμέραν καθ) ὅσον οἷός τε fjv avo
μνηστευόµενος.

Καθῆστο μὲν οὖν ἠσυχάτων ὁ μέγας ἐκεῖ, xat τῷ
θιῷ μυστιχῶς προσευχόµενος οἱ & ὁμιληταὶ xal
συνασχηταὶ τῶν τοιούτων παρά γε τῷ θαυμαστῷφ
Ἱσιδώρῳ παννύχιοι πάντες ἀγρυπνοῦντές τε καὶ
ψάλλοντες ἦσαν ὁμοῦ, καὶ ᾽Αντωνίῳ τῷ κοινῷ np
καθηγητῃ xal πατρὶ τὰ εἰχότα πανηγορίζοντες:
ἑσπέρα xai γὰρ fv ἐχείνη τῆς νοµιζοµένης αὐτῷ
δι) ἔτους κοινῆς πανηγύρεως» fic οὐδ αὐτὸς εὗτος
ὁ μέγας ἁπῆν, ὢ τοῦ θαύματος! ἀλλὰ xal σπαρὶν
λαμπρῶς µάλα μετὰ τοῦ σχήματος, xal συνεορτάζων
xai συνεργῶν, χαὶ διαιτῶν διχαίως ἀμφοτέροις tol;
µέρισιν. Εὐχομένῳ καὶ γὰρ bl τῷ Γρηγορίῳ xat

ENCOMIUM: AUCT. PHILOTHEO CP.

594

ιν, ὡς ἔφην, φῶς μὲν ἀθρόον θεῖον ἐπιδημεῖ A σθαι βαρύτατα xal γὰρ ὡς εἰχὸς πρὶς ταύτην

ἰΙριλάμπει συνήθως, τῷ δὲ µεγάλῳ τούτῳ φωτὶ
ντώνιος ὁ μέγας ἄρα συνῆν * ὃς καὶ τῷ Γρη-
κατ ὀφθαλμοὺς παραστὰς, Καλὴ μὲν, Deve,

χαθ᾽ ἠσυχίαν tou νοῦ προσευχῆ, τῆς φυχῆς
ὑπτιχὸν ἁποσμήχουσα, χαὶ τῆς τῶν ἀποῤῥη-
κοκαλύψεως ἀξιοῦσα xal θέας, ἀναγχαῖον Ó'
ρῷ xaX τὸ συνεῖναι χαὶ χοινωνεῖν εὐχῆς τε
ἱλμῳδίας, xal τῶν ἄλλων πρὸς τούτοις φημὶ
ενευματιχῶν τοῖς ὁμοτρόποις τῶν ἁδελφῶν ᾿
τοιγαροῦν xai νῦν πρὸς ἐχείνους ἀγρυπνοῦν-
' χαὶ Ψάλλοντας ἀπελθεῖν, τῆς σῆς ἑπιστασίας
ους ὣς μάλιστα. Καὶ ὁ μὲν ταῦτα τὸν φίλον
€ ἀπῄτι πρὸς ἑαυτόν" 6 δὲ αὐτίχα τῆς ἐντολῆς
rh; fjv* χαὶ τὴν ἠσυχίαν xa τὸν οἰχίσκον

τῶν, χαίρων τοῖς φίλοις pd) ἐφίσταται χαί- B

xal τὴν ὅλην ἱερὰν ἐχείνην νύχτα xai τὴν
ν αὖν ἐχείνοις ἄγρυπνος ἐχτελεῖ.

»xto τῷ σοφῷ Γρηγορίῳ, χαὶ τοῖς χατὰ ctv
"A0e Πατράσιν, ὅσοι τε τὸν ἠσύχιον xaO"
µετίασι βίον, xal ὅσοι φροντιστηρίων τῶν
mov σαν προεστηχότες, xai δὴ xa τῷ xotvip
Ἑμόνε τοῦ δρους, τὰ τῶν ὑπὲρ εὐσεθείας

s καὶ $5; σπουδῆς τῆς ἰδίας κοινώσασθαι,

w ἐκμιμουμένῳ τὸν µέγαν καλῶς δῄπουθεν,

τρὺ αὐτοῦ ἀποστόλοις χοινουμένῳ τὸ κατ’ αὖ-

ραγγέλιον, « Μήπως εἰς χενὸν τρέχω, φησὶν,
xpoví*, εἶ γε xal τοιοῦτό τι, φησὶν, ἣν ὁ

θεολόγος Ev τοῖς ὑπ' ἑκείνου λεγομένοις f
Ἰομένοις. "Ανεισι τοιγαροῦν, μεθ) ἑαυτοῦ xal
ilov ἔχων Ἱσίδωρον ' τὰ τῶν λόγων χοινοῦται,
bp ἡσυχίας αὑτοῦ χαὶ θείας θεωρίας ὑποδεί-

φρόνημα χαὶ τὴν σπουδὴν, τῶν πολεμίων
ἰρεσχελίας χαὶ βλαστημµίας διέξεισι, xal οἷς
Mq αὐτὸς ἀντιπαρετάξατο. τὴν ἐπὶ τούτοις
χοινην αὐτῶν φῆφον xai τὴν ἀπόφασιν. Ot δὲ
εαὶ τῆς εὐσεδείας ἰσχυρὸν αὐτὸν εὗρον άγωνι-

παΐτοι ys μηδὲ πρότερον ἀγνοοῦντες, xai
ωνιστὴν τῶν ἰδίων αὐτῶν, xol ὑπὲρ τῶν αὖ-
'& xal xazà τῶν αὐτῶν χατὰ τὸν μέγαν ἐκεῖνον
μενον, xal ἐπαινοῦσι, xat συμφ ηφίζονται, xal χυ-
τὰ ἐχείνου xal λόγοις χαὶ ὙΥράµµασιν * ofc 58
μεῖς τότε συνόντες, xàv τῷ χορῷ τῶν πρισθυ-
9 ἔτι τελοῦντες, xal ψυχῄ xal χειρὶ χαὶ λόγοις

ἕξειν ἐχείνην, μὴ πρ»σορᾷν ἔχουσαν τὸν ἁδελφὸν xat
πατέρα, μηδὲ προσλαλεῖν τὰ τελευταῖα xat buo za;
πρὸς ταῖς ἑσχάταις μετ ὀλίγον' ἂν γενοµένην àvo-
πνοαῖς. Ὁ δὶ Πνεύματι Oslo τὸ μέλλον ἑναργῶς
προορῶν, Ἁλλ' οὗ χρεία γε τῶν τοιούτων, µάλα θαῤ-
ῥούντως πρὸς ἐχείνους φησίν * ἑλευσόμεθα xat γὰρ
ἡμεῖς θεοῦ βουλομένου xal πρὸ τῆς αὐτῆς τελευτῆς.
Καὶ ὁ μὲν εἶπε τὺ δὲ καὶ τετελεσμένον ἣν ὅπερ-
φυῶς ἄγαν xal θαυμαστῶς * ἔτι χαὶ γὰρ ἁποδημοῦν-
τος ἐχείνου, ἑσπέρα μὲν ἣν χσθ᾽ fjv δήπου καὶ τὰ
τῆς ἱερᾶς µεταστάσεως ἡμῖν τῇ θεομήτορι τελεῖν
E0o;* fj δὲ θεοδότη πρὸς xbv ἀναγχαίαν ἐχδημίαν
ἰοῦσα, «hv παρουσίαν xal τὴν ἐπίσχεψιν τοῦ πατρὸς
ἐζήτει ^ ὥς 9 ἤχουσεν ἐκεῖνων ἀποδημοῦντα, τιτρώ-
exstat μὲν τὴν duyhv, χαὶ ὡς ἀναξίαν ἑαυτὴν τα-
λανίζει τῆς ἑσχάτης ἐχείνου θέας xai ἐμιῖ ας
σιωπᾷ ὃ ἐξ ἑχείνου τὸ παράπαν xal ἠρεμεῖ, χαθα--
περεὶ στραφεῖσα πρὸς ἑαυτήν. Kal οἱ μὲν παρόντες
πρὸς τὴν ἐχφορὰν καὶ τὴν ταφὴν τοῦ σώματος πάν-
τες σαν ὁρῶντες, ὡς ἀπολιπούσης μετὰ μιχρὸν
αὑτὸ τῆς ψυχῆς, xal τὰ πρὸς χηδείαν ηὐτρέπιζον , fy
δὲ, ὢ τοῦ καινοῦ θαύματος ! χαὶ εἰς ὀγδόην ἐξ ἑχεί-
νου Tt παρατείνει, ἄτροφος, ἄθπνος, ἀνώδ.νος, -
ἀνομίλητος, ἀναπνοῇ µόνῃ βραχείᾳ χαὶ ὀρθαλμοῖς
πιστουμένη τὺ Cv, καὶ τὴν παρουσίαν χατὰ τὴν
πρ/ῤῥησιν ἐχδεχομένη τοῦ ἁδελφοῦ. Καὶ δηλον ἐχεῖ-
θεν΄ τῆς γὰρ ὀγδόης πρὸς ἑσπέραν ἰούσης, παραχ[-
νεται μὲν ἐκ τῆς ἀποδημίας ἐχεῖνος, παρίσταται δὲ
τῇ χειµάνῃ xal προσλαλεῖ, ἡ δ᾽ αἰσθομένη, xal
τοὺς ὀφθαλμοὺς ἅμα τῇ φυχῇ πρὸς ἐχεῖνον διάρασα,
ἐπεὶ λέγειν οὐκ εἶχεν, οἷς εἶχεν ἀφοσιοῦται xbv πό-
9ov* τὰς γὰρ νεχρὰᾶς δη χεῖρας ἐχείνας, xa0' ὅσου
εἶχε χινήσασα, xal πρὸς Θθεὺν οἷον χαὶ τὴν ὀρειλο-
µένην εὐχαριστίαν ἑπάρασα, χαλ, Δόξα σοι, Κύριε,
Qux? φθεγξαµένη xai vip, μετὰ μιχρὸν πρὸς θεὺν
αὐτὴν εὐχλεῶς παραπέμπει, ὃς δήπου xal τὰ το'αῦτα
θαυμαστῶς οὕτω xai ὑπὲρ φύσιν εἴργασται, τοῦ μὲν
τὴν θαυμαστὴν ὑπὲρ αὑτῆς πρόῤῥησιν, τῆς δὲ τὴν
Χαλλίατην ἀποπληρῶν ἔφεσιν, xal ἀἁμφοτέρους ἅμα
τιμῶν * ἧς δὴ xal τῆς ψυχῆς ἐξιούσης, τῷ θείῳ qui
τὰ πρόσωπα θαυμαστῶς περιλάμπεται, τὴν ἐχείντς
lepáv τε καὶ ἀπόῤῥητον διαζωγραφοῦντα καὶ τοῖς
ἔξω λαμπρότητα * χαὶ τὸν νεχρὸν δ᾽ ἐγφέροντες δη,

ράµµατι, χαὶ πᾶτιν ἁπλῶς οἷς εἴχομεν ἐχείνοις D xat συνήθως τὸν ἐπιτάφιον ἄδοντες, τηλιχαύτης τῆς

πομεν.

κεῖνο δεῖ τοῖς εἱρημένοις προσθεῖναι * νόσφ
ᾳ πρὸ πολλοῦ χάτοχος ἡ κχαταλειφθεῖσα τῶν
xov θεοδότῃ τυγχάνουσα, ἡ μὲν ὅσον οὕπω τὸ
| χαταλιπεῖν ἤδη χαὶ πρὸς θεὸν ἀπιέναι προσ-
ος ἦν ΄ ἀπῄει δ᾽ ὁ μέγας ἐς ΄Αθω, χαθὰ 6h καὶ
αντες ἔφημεν, οἱ δὲ μαθηταὶ προσιόντες xal
περὶ τοῦ τέλους xal τῆς ἐχφορᾶς ἑχείνης λρώ-
ὅπως ἂν xav! ἐχείνου δηλαδὴ γνώµην τὸ κατ)
ην διάθωνται, ἐπειδὴ γε xal πᾶσαν εἶναι ἀνάγ-
ἰχεῖνον ἀποδημεῖν ' ἅμα δὲ xal τὴν χειµένην
(ει λόγοι; ἠξίουν πρὸ τῖς ἐξήδου παραµυθήσα-

G lat. 1, 3.

εὐωδίας τῶν τε παρόντων τινὲς, καὶ αὐτὸς δ᾽ ἐχεῖνος
ὁ utya; ᾖσθοντο, ὡς μηδ ἑρμηνεύειν ἐχείνην διὰ τὸ
µέχεθος δύνασθαι * o0. μὴν ἀλλὰ xal πολλά τινα πρὺς
τούτοις ὑπὲρ αὐτῆς λόγου τε xal συγγραφῆς ἄξια
παρὰ πολλοῖς φέρεται, ἃ xal διὰ τὸ τοῦ λόγου μῆχος
ἡμῖν παραλέλειπται.

Γρηγόριος μὲν οὖν ὁ µέγας ἐν ἑχείνοις ὡς ἔθο,
ἦν, ἠσυχίᾳ φημὶ xoi vifjet xat προσευχῇ, καὶ τῷ
ταῖς θείαις ὅσαι ὥραι χαθ᾽ ἑαυτὸν προσέχειν ἐμφά-
σεσιν. "OU δὲ τῶν Σουιύτων πολέμιος Βαρλαὰμ τὴν
Κωνσταντίνου, χαθάπερ ἔφιν, καταλαθών ' fj» ἔτωχε
καὶ μεγέθους xai χάλλσυς καὶ πλούτου xal goglag

GREGORII PALAM.£

καὶ τῶν τοιούτων, οὐδ' ἔσον ἂν εἴποι τις ἐπαινῶν, Α uazc*. xat Ὑίνεται πάλιν θὰ σχολιὰ εἰς εὐθέα, καὶ

ἓν τοῦτο καὶ µόνον ἐπαινεῖν οὐκ ἔχω, τὸ χαθαπερεί
τισι πεττοῖς τε καὶ χύδοις, f| κατὰ τὸν σοφὸν εἰπεῖν
θεολόγων, ὥσπερ τοὺς ἡππικοὺς χαὶ τὰ θέατρα, οὕτω
δὴ xal τὰ βεῖα παίζειν, xol χατορχεῖσθαι τῶν θεα-
τῶν, fj ξρχεῖσθαι τὰ θεῖα, xat τὰ μυστικὰ θεατρί-
(rv. κακῶς ὡς ἐν σχηνῇ τε ὁράµατι ' ταύτην τοι-
Ταροῦν ixslvo; μετὰ τοῦ πρσχήµατος καὶ τῆς
ὑποικουρθύσης δνασεθείας καταλαδὼὠν, καὶ τὰ τῶν
Et λόγων xat τῆς φιλοσοφίας τοῖς περὶ ταῦτα κε-
χηνόσιν ἁπλῶς καθάπερ εἴ τι δέλεαρ προθαλόμενος,
κατὰ wo)lhy τοῦ χω)ύσοντο: ἐρημίαν, πᾶσαν iv
βραχεῖ οαύτην ὁποποιεῖται, καὶ κακῶς ἑαυτῷ ταῦτα
apovstv ἀναπείθει, xa* sat; αρετέραις αὑτοῦ χατα-

δεῖ βλασφημίαις τε καὶ τοῖς ἐόγμασι, τὸν Βεελζε- n

6021 ἀντεισαγαγὼν τῆς τοῦ Πνεύματος χάριτος &v-
τικρυς καὶ αὗτὸς, καθάπερ Ἰουδαῖοι κατὰ Χριστοῦ
πρότερον, wal πλάνους ἁποχαλῶν τοὺς θεοειδεῖς,
αἴρεσίν ve πονηρὰν τοῖς ἁγίοις ἐπιχαλῶν, χα) βλασ-
qfjuovg καὶ ἁπατεῶνας τινὰς" ὀνομάζων καὶ xaxo-
ὀόδους, vb τῆς χαχοδοξίχς πονηρλν ὄντως ταμεῖον,
τὸ τῆς βλασφημίας xal τῆς ἁπάτη: ἀχριθὲς ὄργα-
νον.
Ταῦτα χαὶ τοῖς περὶ τὸν τῆς Ἐκχλησίας προχα-
θήµενον ὑποφιθυρίσας, κατὰ «by ἀρχαῖον kxalvov
Φιν ἓν παραδείσῳψ, χαὶ πάλαι διεφθαρµένοις, χαθὰ
δήπου x21 904226 ἔφην, καὶ δι ἑχείνων, ὡς διά τινων
ἐπιτηδείων ὀργάνων ἢ μελῶν, καὶ τὴν χεφαλὴν xa-
0:1ór, ὥσπερ δὴ χαὶ διὰ τῆς γυναικὸς τὸν Αδὰμ
ἐχεῖνος τὸ πρότερον, μικροῦ καὶ τὴν xaz' εὐαέδειαν
ἀχριδῆ λατρείαν ἐξρμήσασθαι πείθει πάντας. χα.
τ.ν ταύτης ἀκριθεστάτων λατρευτῶν xal κηρύχων
ἑρήμην χα:-αψηφίσασθαι. ᾽Ἀλλά τὸ μὲν ἐπέχει θεὸς
ὄνωθεν, ὁ xal τοὺς πειρχσμοὺ:, olg αὐτὸς als λό-
οις σοφίας αυµφερόντως χατὰ τῶν ἰδίων αὐτοῦ
συγχωρῶν, xoi τὸ μὲν ἀφιεὶς, τὸ δὲ χατέχων, ἵνα
μὴ τῷ φεύδει δῷ χατὰ cn; ἆληθ.ίας εἰς τέλος, οἶμαι,
χαυχἠσασθαι. Γράμματα δὃ ἐχεῖθεν τοῦ τῆς χοινῆς
Ἑχχλησίας προεστηχότος εἰς θεσσαλονίχην φοιτᾷ,
Γρηγὁριὀν τε τὸν ἱερὸν καὶ τοὺς σὺν αὐτῷ πρὸς τὴν
Ἐχχλησίαν ὡς ὑπευθύνους Ίδη μεταχαλαύμενα. Καὶ
ὁ μὲν ἄνεισι μετὸ τῆς θεολόγου γλὠττης εὐθὺς,
οὐδὶν ἀναδυεὶς οὐδ' ἀναδαλλόμενος, Ἰαίδωρόν τε
χαὶ Mágx^v τοὺς χορυφαίους τῶν φίλων καὶ τὸν xa-
λὸν μεθ) ἑαυτοῦ Δωρόθεον ἐπαγόμενος' kon δ
ἐπέδη τῆς Κωνσταντίνου, τὸ σχάτος ἦν εὖθὺς ὁρᾶν
ἑλαυνόμενον τῷ quil, xal tbv ἐπικραταῦντα τῆς
ὀναφεδείας νυχτερινὸν τάγον τῇ προσθολῇ τῶν τοῦ
νοητοῦ ἡλίου ἀχτίνων Ἰαμπρῶς ὑποτηχόμενον xal
ὃ-αἹιυάμενονι χαὶ τὰ Ψυχοφθόρᾳ θηρία, xa:à τὸν
022:4p»v φάναι Δαθὶὸ, ἅμα τῇ ἀνατολῇ τούτου πρὸς
ἑαυτὰ xal τὰς οἰχείας καταδύσεις xat τὸ oov σχό-
τος ὑποχωροῦντα χαὶ συστελλήμενα’ πάντα; xal γὰρ

fixie ἔφην σχεδὸν, πλῆν ἑνός τινος ἤ ἁμοῖν τῶν ἀρί-

ott», τοὺς μὲν πρ΄;χατειληµµένους, τοὺς δὲ χατὰ
μιχρὸν πειθομένους, τοὺς δ ἀρχομένους ἤδη θορυ-
6 ἴσθαι xa περιτρέπεσθαι περὶ τὴν βρώτην ἔδραν *
καὶ tbv ἀλήθειαν εὑριχὼς τῷ ἐν αὐτῷ φθεγγομένρ
1, ἀληθέίας Εγεμονικῷ σττρίσει καὶ ὁδηγεῖ Βνεύ-

αἱ τραχεῖαι εἰς ὁδοὺς λείας, yat 9 τοῦ θεοῦ Πνεῦμα
τὸ ἀγαθὸν, κατὰ τὸν θεζον Δαθ)δ καὶ αὖθις εἰπεῖν,
ὁδηγεῖ πάντας διὰ τῆς ἑκείνου χειβαγωγία, τε καὶ
τῆς γλώττης bv v] εὐθείᾳ, ὅπου αὖκ Evc λίδος καὶ
πρόσκοµµα, τὰ τῆς θείας φάναι xol πάλιν Γραγῆς,
οὐκ ὄφις δάκνων ἐπὶ ὁδοῦ, οὐδὲ δῆγμα πονηρὸν xal
µελανία θανάτου πρόξενος: καὶ σὺν τούτοις ἢ καὶ
πρὸ τούτων, tbv αὐτὸν ἐχεῖθεν μεταχαλεσάμενον
πατριάρχην, καὶ δὴ καὶ τὴν σὺν αὐτῷ τὸ τηνικαῦτα
παροῦσαν χοινην τῶν ἀρχιερέων ὁμήγυρι», ol xol
πρὶν μὲν εἰς λόγους ἐντελεστέρου: ἐλθεῖν τῷ μεγά-
Mp, xai τὴν τῶν προχειµένων ἑξέτασιν, àx πρώτης,
ὅ φασιν, ἀφετηρίας καὶ ὁμιλίας, οὕτως ἐξεπλάγησαν
την ἐκείνου φωνὴν καὶ τὺν λόγον, ὡς μηδὲ λέγειν
ἐξεῖναι. Ἐπεὶ δὲ καὶ πρὺς τὸ πέλαγος χατὰ μιχρν
ἀφῆχαν τῶν αὐτοῦ λόγων, ημέρας ὅλας ὁμοῦ διωµι-
ληχότες xal νύχτας, τῶν vs πρὺς δαρλαὰμ xai τὲς
ixslvou χενοφωνίας διαχούσαντες θαυμαστῶν λόγων,
καὶ τὰς ἐχείνου φωνὰς Év τε συγγρἆμμααι χαὶ M-
qos, ὁμοίως Θεοῦ φωναὶ ἄντικρυς εὑρηχότες, xal
νοῦν ἱερὸν, μᾶλλον δὲ νοῦν Χριατοῦ, καιλ sv θε.
σπέσιον εἰπεῖν Παῦλον, xai στόμα θεολογίας, xxi
δογμάτων ἱερῶν, καὶ δόξης ὀρθῆς στάθµῃν, xal xdv
6 τι τις ἂν εἴποι τῶν τιµ/ων καὶ ὑφηλῶν, διδάσκαλον
αὐτὸν εὐσεθείας διαῤ2ήδην ὁμοῦ πάντες ἀνωμολό-
ουν, xal συνῳδὸν xal ὁμογνώμονα τῶν cfc Ἐκκλη-
σίας χοινῶν διδασχάλων, xal γλῶτταν κοινὴν thc
ἐχείνων ὁμολογίας, xaX χαθαιρέτην τῆς πλάνης - wal
χάρ.τας αὐτῷ μαχρὰς ἔλεγεν ὄφλειν ὁ χοινὺς τῆς
κοινῆς Ἐχχλησίας προδεάτης, ὅτι «ic Βαβλιὰμ
πλάνης xal τῆς ἁπάτης τοῦ φεύδους αὐτόν τε καὶ
τοὺς περὶ αὐτὸν ἆ πήλλαξε διὰ των αὐτοῦ θευμαστῶν
λόγων.

Καὶ ταῦτα μὲν ὁ τῆς Ἐχκχκλησαίας χαθηγεμὼν {η-
ψιχαῦτα αὖν γε τοῖς περὶ αὐτὸν ἀρχιερεῦσιν, ὃ δὲ
καὶ φθάσας εἱρήχειν, «5 λογιζόµενον δηλαδὴ ες
Ψυχῆς ὑγιὰς περιφέρων ἔτι, xai μήπω περατρανεὶς
ὑπὺ τοῦ κἀχιστ ἀπολουμένου φθόνου τε καὶ 56
δυσσιθείας. Ἐπεὶ δὲ xol σύνοδον χοινὲν ὄδει τἲς
Ἐκχλησίας τῆς χαθόλου γενέσθαι, ἵνα καὶ ὁ Θοὺς
bv Ἐχκλησίᾳ πολλῇ χαὶ λαῷ βαρεῖ δοξασθῇ, xat
τὸν θεῖον φάναι Δαδὶδ, καὶ τὸν οἶχεῖον αὖθις κατὰ

p^ ἑαυτοῦ λόγον ἀντιδοξάσῃ θεράποντα ο Tob; δυ-

ξάζοντας xai γάρ µε, φησὶν ἐχεῖνος, δοξάφω * οἱ ἃ
ἐξουθενοῦντές µε ἀτιμασθήσονται’ » xal πρὸς τού-
τοις ἵνα ἐκ μέσου τὸ τῆς πλάνης μετ f4oo μνημέ-
συνον γένηται, xal τὸν λεγεῶνα τῶν πονηρῶν πνεν.
µάτων μετὰ τῆς ἀγέλης τῶν χοίρων οἱ μεγάλοι cos
Πνεήµατος ὑπηρέται τῇ θαλάττῃ xal τῷ τῆς àmo-
λείας βυθῷ παραπέµφωσι, γίνεται δὲ καὶ τοῦτο” καὶ
ἡ xvpla τό γε νῦν εἶναι τέως ὀρίνεται, προσθεσμίαν
λαδθοῦσα τὴν τοῦ θαυμαστοῦ βασιλέως Exdvollov* ἔδει
γὰρ, ἴδει pmo ἐχεῖνον ἀπεῖναι τῆς τελετῆς χαὶ τοῦ μυ»
στηρίου οὕτω xal γὰρ ἐγὼ χαλῶ τὰ κατὰ τὴν lepiy
ἐχείνην αύνοδον μετὰ τοῦ Πνεύματος ὑπὲρ τοῦ Πνεύ-
µατος πεπραγμένα: ἀλλὰ καὶ παρεῖναι path τὴ; θείας
xai βασιλικῆς Φυχῆς τε καὶ γλὠώττης, xal κηρύξει
θαυμαπτῶς καὶ δ.δάξαε, καὶ αὐτὸς δι’ βαυτοῦ καὶ tip

ENCOMIUM AUCT. PRILOTHEO CP.

998

ειαν ἐξελέγξαε, xal τὸν τῆς εὐσεδείας Apiotà A Φηόι Διονύσιος, ὁμοῦ προσκυνᾗσοντες πάντες, xal

gat λόγὸν, Καὶ ὀὕτω μετὰ τῆς μεγάλης xal
υοῦς ἐχείνης ὁμόλογίάς τε καὶ θεολογίας 6 θαυ-
c Ανδρόνικος τὸν ἐνταῦθα παλῶς µεταλλάξαι
ἣν γὴν παταλιπὼν, καὶ πρὸς θεὸν μεταδᾶς.
Wtó yt ἀνιὶ πάδης xol ὑπὲρ πᾶσαν τὴν ἐπί-
βάσιλείών εἴπερ τις τῶν πρὸ αὐτοῦ βασιλέων
εν λαδών. "Ak µήπω τοῦτο: δεῖ Y*e μηδ’
τῷ λόγφ παραλιπεῖν, τηλικαῦτά τε ὄντα,
v εἰρημένων μεταξὺ κείµενα.
ᾗει μὲν ix θεσσαλονίκης, χαθὰ δὴ xai φθάσας
Gv «olg περὶ αὐτὸν ὁ Oslo; Γρηγόριος εἰς εν
ἵύλεων βασιλεύουααν ' θρᾷχης δ᾽ ἰπιδεδηχὼς
καὶ bv ᾿Οδρυσοῖς αὐτοῦ που xol Ὀρεστιάδι
ἴνος, πάρεργον ὦλανεὶ τῆς ὁδοῦ xal τοῦ πρυ-

ου ποιεῖται xai τὸ τὸν ἐμὸν Δάδὶδ xol τὴν D

"P χάριν μετὰ τῆς θαυμαστῆς σοφίὰς τε xol
λώετης µεταχαλέσαθθαε, χοινωνὸν ὄντα πάλαι
Klare; xal ᾿λόχων καὶ πρόπων xat γνώμης.
Gv φίλων αὐτῷ συγχατειλεγμένον τοῖς πρώ-
ράφει τοιγαροῦν xal μεταχαλεῖται: πρὸς ἔαυ-
V τὸν ἀγῶνα τὸν ἄνδρα, μεταξὺ θράκης τε xal
V ἓν ὄρεσί που xat" ἠαυχίαν σχηνούμενον"
ἡ καὶ Γρηγόριος ὁ θανμαὀτὸς ἐκεῖνος ἐν fjou-
τὰ thv ἀπὺ Σιναίου μεταδὰς κάθοδον, θείας
Οσοφίας ἐχεῖ ευνίστησι φροντιστήοιον, xal
x Χινᾶ προσγενοµένην αὐτῷ προσηγορίαν ἐξ
à τε xat δι αὐτοῦ τῷ χώρῳ xal τῷ Φροντι-
ῥ δίδωσιν. Αλλ' ἐκεῖνος xai €k γράμματα -οῦ
ου φθάνει, μᾶλλον δὲ θεὸς αὐτὸν ἄνωθεν LE vt
ις τῆς ἐρημίας xaX τῆς χαλύδης, xal τῷ γεν-
τῆς εὐσεθείας ἀγωνιστῇῃ «bv χαλὸν συναγωνι-
α-χαὶ ὑπασπιστὴν ὀξέως rp! ἑληίδα συνἰστη-
βίτη καὶ }ὰρ ἂν εἰσιόντι Γρηγορἰῳ τὴν Kov-
(vow, χκἀχεῖνος εὐθὺυς ix τοῦ δρους' καρὴν,
v ὀπερφυᾶ τινα xal θαυμαστὴν ἐνθεὶᾳ τῇ τοῦ

(άληυ φυχῇ, καὶ efav οὐκ ἄν τις ἐξεῖχε ῥᾳ

xal τῶν τῆς θείας Φφιλοσωφίας κοινιονῶν τε xal
αστῶν ἑἐχείνῳ. συγχἀτιόντων ' ὑποψία χαὶ γάρ
φύδου βαρθαριχῆς τῆς μηδὲ thv ἀρχὴν oor
€ ἐχεῖθεν ἐξήλασεν. οὕέω θαυμαστῶς. τῆς
προνοίας, χαθὰ 5h χαὶ φθάσαννες ἔφήμεν, τὰ
ὐτῶν παρονάἰας ἀναγκαίας «ὔσηὲ ἅ-ωθεν olxo-
μάσης.

τὸν ἱερὸν δηλαδη Γρηόριον ἔχουτες µέσον ἡμῶν;
ἐπεὶ δὲ καὶ τὸν νεὼν εἰσιόντες μετὰ βραχὺ, χαὶ
πρρΔχυνῄσαντις 0; ἔθος, ἅμα πρὺ τῶν τοῦ θείον
ἀδύτου θυρῶν ἕστημεν, ἄνδρας τινὰς λαμπροὺς ὁμοῦ
καὶ τὴν ὄψιν xal τὴν στολὴν ἐδόχουν ἑξιόντας ἐχεξ-
δεν ὁρᾷν. Ot χαὶ στολἠν τινα λαμπρὰν ἑνδύσαντες
τὸν Γρηγόριον, χαὶ ῥά6δον ὁμοίαν αὐτῷ ἐγχειρίζου-
σιν, ἣν ἐχεῖνος λαδὼν kv χεροῖν χαὶ τὸν νεὼν πάντα
περιιὼν, καὶ ἡμῶν ἑπομένων πάντων, ἀνθοωπί-
σχων ἐδόχει τι σμῆνος ἐλαύνειν ἐχεῖθεν αἰσχρᾶν
ὁμοῦ πάντων χεχτηµένων thv ὄψιν xai μέλαιναν.
Εἰς ἐκεῖθεν ἐπανιὼν, τῶν αὐτῶν ἑδόχει xal πάλιν
ἔχεσθαι, εἶ που xal. τινες Exuyov Evbov σχότει xal
γωνίᾳ παβαθύδαντες ἑαυτοὺς, χἀχείνους ἀνιχνεύων
μετὰ πολλῆς τῆς σπουδῆς, xal τῶν ἱερῶν ἀπελαύ-
wv ὡσαύτως xal πόῤῥω τιθείς. Οἱ δ ἐξιόντες ἐχεῖ-
ev, ἐπεὶ μηδ᾽ ἀντιθλέπειν μηδὲ ἵστασθαι τὸ παρᾶ-
παν ἐδύναντο, φεύγοντες ἠπείλουν ὑπ ἁπορίας. ὡς
ἀμυνοῦνται δηλαδὴ καὶ πράγµασι xo Ἰόγχοις ἑκεῖ-
νόν οὑτωσὶ διωχόµενοι, xal τῶν κατ αὐτοῦ βλασφς-
μιῶν οὐδέποτε παύὐσονται. ᾽Αλλ' Exelvou; οἰἱμώξειν
φησὶν ὁ µέγας ἀφεὶς, ἐπανελθὼν σὺν ἡμῖν αὖθις πρὸ
τῶν ἁδύτων τῆς προτέρας εἴχέτο στάσεως * οἱ δὲ τὰς
λαμπρὰς Exslvot φεριδεόληµένοι στολὰν ἑξιόντες xal
πάλιν ἐχεῖθεν, θρόνῳ τὸν μέγαν ἐγκαθιδρύουσι, τρὶς
τὸ, "Άξιος, ἐπειπόντες συνῄθως σὺν θαυμαστῇ «vc
τἢ Bat.

Καὶ τὰ μὲν ὁραθέντα τότε τοιαῦτα, σύμθολα τῶν
μετὰ ταῦτα Υἐγονότων δαφῇῃ, xal ola μηδὲ τοῦ
ἐξηγουμένου δεῖσθαι καὶ ὁδηγοῦντος * gite γὰρ τοὺς
ὑπὸ δαιμόνων ἑνἐῤγουμένους, xal τῇ τοῦ Χριστοῦ
πολυτρόκως ἐπιδουλεύσαντας Ἐχχλησίᾳ, Βαρλαὰμ
χαὶ ᾿Αχίνδυνόν ort xal τὴν ἐξάγιστον καὶ πονηρὰν
περὶ αὐτοὺς cog poplav, τοὺς µέλανας ἀνθρωπίσχους
εἶποις ἐκείνους, εἴτε τὴν τῶν δαιµονίων αὑτῶν
ἐχείνων πληθὺν, τῖν τῶν ἀἱρέσεων πρώτην αἰτίαν ’
εἴτε xal ἄμφω τούτους ὁμὸῦ χἀχείνους, πολλάχις ὁ
Γρη]όριος ὤπται καὶ λόγοις xai γρᾶμμασι καὶ
xov/fj καὶ ἰδίᾳ θαυμαατῶς τῆς' Ἐχχλησίας αὐτοὺς
ἐξελάσας, καὶ δυνάμει θεἰᾳ τὸ κατ ἐχείνων ὑπερ-
qui, λαδθὼν κράτος εἴπερ τις, xal tol; εὐσεδέαι
λαμπράν τινα δι ἑαυτοῦ δεδωχὼς τὴν νίχην ἐτι-
σηµαίνει γε μὴν θαύμαστῶς η ὑξία ὄψις κἀχεῖνα,

εείνων τοιγαροῦν χατιόντων ἐκεῖθεν, xat Διο- D ὡς δΐς τε χατὰ τῶν αὐτῶν En ᾿Εκχλπησίας τὸν xu-

6: σὺν αὐτοῖς ἣν ὁ φίλος” τῆς μὲν βασ.λευθὺ-
ταυτησὶ πάλαι πολίτης xdi τῶν εὐπατριδῶν,
ας U ἱραετῆς xal εἰς χατὰ Χριστὸν φιλοσο-
sUxsp τις, δι fjv ἄρα xal τῆς πατρίδος παρὰ
ν τὸν ξωὴν ἄποιχος δισγἐγονώς, Lv ἐρήµοις xal
διατρίόων ἣν, καὶ τὰ πλεῖστα τῷ χρηατῷ
| ἐχεῖ.συγγινόµενος. Τούτφ χαταλαδόντι, χαθ-
ἔφην, τὴν Κωνσταντίνου avv τοῖς λοιποξς, καὶ
| piv .εἰς ὅψιν ἑλθόντι τῷ σοφῷ Γρηγορίψ;
(ὰρ οὐδὲ πρότερον ὁραθεὶς ἔτυχεν ὅλως: παρὰ
Ic .ἑταίροις αὐν Τε τοῖς ἄλλοις ἐνταυθοί χατα-

κι, ὄψις εὐθὺς ὁπνοῦντι κατὰ thv πρώτην γὲ

wxtüv τοιάδε παρίσταται. ᾿Απῄτιμὲν εἰς vov
αχέρναις τὴς θεοµήτοροξ Oclov νεὼν, 6 χργσ-ός

ριώτερον ἆθλον ἁγωνιεῖται, τὸν μὲν πρὸ fric χαῦ-
έδρας τῆς ἱεἐρᾶς καὶ τῆς προστασίας τῆς Ἐχχλη-
σίας, τὸν κατὰ τοῦ Βαρλαάμ φηµι τουτονὶ, xal τῶν
τῆς αἱρέσεως πρὠτυν ἀρχῶν τε χαὶ συγγραµµάτων;
«by δὲ χατὰ τοῦ th» αἴρεσιν ταυτηνὶ χάκιστα διαδε-

. ξαμένου ᾿Αχίνδύνου φημῖ τοῦ φίλου xat ἐπιδούλο»,

καὶ φοιτητοῦ xal προδότου, χατὰ τὸν ἀρχαῖον ἐχεῖ-
vov, καὶ τῆς μιαρᾶς αὐτοῦ συµµορίας, μετὰ τὶν
χειροτονῖαν τε χαὶ τὸν θρόνον * xaX ὅτι τὴν ἱερὰν
ταυτηνὶ περὶ αὐτὸν τελετὴν καὶ χειροτηνίαν ὁ τῖς
θεομΆτορος ἐχεῖνος θεῖος vico; tv ἑαυτῷ τέλεσφησο-
μένην ἕξει, κἀχεῖ τὸ. ΄Αξιος, αἰσθητῶς τε χαὶ von-
τῶς ὑπό γε εἲς νοητῆς ὁμοῦ χαὶ τῆς αἱσθητῆς Ἐκ.
κλτδίας ἐπὶ t5) ἄξιον ὄντω: Πιεὐματι Oslo μετ΄ ὁλί-

GREGORII PALAM Æ

600

qo» ῥηθίσσται ΄ ἃ 05 xal εἷς πράγματα μετὰ μικρὸν A χυνῆν, 5 φααιν, ὑποδεις, καὶ ἀφανείᾳ 0:boxós; ta.-

θαυμαστῦς ἑξίδη, τῆς θείας ἑχείνης ἀποχαλύψεως
kv μτδενὶ τὸ παράπαν δ.απισούσης; εἰ γὰρ καὶ «pb
τῆς τοῦ μεγάλου χειροτηνίας tj χαταστροφὴ Υέγονεν
ὀλκινδύνου, ἀλλὰ xal αὖθι; τῆς αἱρέσεως χατὰ δια-
φάρους αἰτίας xal χρόνους, νῦν μὲν χαθαιρουµένης,
νῦν δὲ τὰς χεφαλὰς συνεχεῖς ἀναδιδούσης ταῖς τινων
αυμµαχίαις, κατὰ τὴν "Y6pav «hv. ἐν τῷ μύθφ,
τέλος ὁ χαθ) ἡμᾶς Ἡραχκλῆς οὐτοσὶ, xa τὴν του
θείου ανρὺς ἑνεργεστέραν προσλαδὼν συμμµαχίαν,
ὡς τὸν τοῦ αἰσθητοῦ πρὶν ἐχεῖνος, τοῦ θείου δηλαδη
Πνεύματο; διὰ τῆς χειροτονίας δαψιλέστερον isi
«οῦτον ῥυέντος, καὶ τέμνει χαὶ xalex µέχρι ῥινῶν
αὐτῶν ὡς εἰπεῖν καὶ πυθµένω», ἐπ᾿ Ἐκχλησίας χοινῇ
πάσης, xal σιγῇ xot βυθῷ xal πανωλεθρίᾳ παντελεῖ
δίδωσι.

Τί τὸ uev? ἑχείνην τὴ» θαυμαστὴν ὄψιν: Ἐχὼ μὲν
ἐδου)όμην καὶ τοῖς χατὰ µέρος ἐπεξελθεῖν πᾶσι
κάθόσον οἷόν τει καὶ ταῖς ἀριστείαις ἑχείναις τοῦ
μεγάλου χαὶ τοῖς θαυμαστοῖς ἅθλοις ἐπιχαλλωπίσαι
τὸν λόγον, xal οἷον ἐπεντρυφῖῆσαι τῷ διηγἡµατι’
ἀπάχει δὲ µε τὸ τοῦ λόχου μῆχος αὖθις ἐχείνων τῆς
συμμετρίας ἐχπίπτον ' διὸ τοὺς ἐχεῖνα ποθοῦντας,
τοῖς τε λόγοις ixelvou, καὶ τοῖς τῆς Ἐκκλησίας κοι-
νεῖς παραπίµψας τόµοις τε xal συγγῥάµµασιν αὐτὸς
ὧδί πως χεφαλαιώσω τὸν λόγον, τιμῶν τὸ, Πᾶν µέ-
τρον ἄριστον, ἐφειδήκερ κἀκεῖνος.

Ἐρίσταται μὲν ὁ προσδοχώµενος εὐσεδέστατος
βασιλεὺς μετὰ τῶν ἓν τέλει ' ἀχούει δ᾽ ἐντελέστερον

φὸν, πρὸς Λατίνους τοὺς ἑταίρους εὐθὶς ἁποτρέχει
μετὰ τῆς ὄνοσεθδείας. Ἡ ὃ' Ἐκχλησία Χριατοῦ «ὺν
ἑαυτῆς χαθαρῶς ἐπιγινώσχει πρσστάτην, ΓρτἹόριον
δηλαδὴ cv µέγαν, xal χροτεῖ καὶ θαυμάζει, καὶ παν»
κοδαποῖς τισιν ἀναδεῖ τοῖς τῶν ἑπαίνων στεφάνοις *
€l μὲν o0 λέγουσα τῶν θαυμαστῶν κατ ἐπείνου , εί
ὃ ob πιιοῦσα ; μᾶλλον δὲ πάντα μὲν τὰ βέλτιστα καὶ
λέχουσα καὶ πουλῦσα, ἄξιον δ ἑχείνου μηδέν τι µηδ;.
μῶς πειεῖν χα) λέγειν δοχοῦσα. O0 μὴν ἀλλὰ καὶ β1-
σιλεὺς αὐτὸς σύν γε τοῖς καθ᾽ αἷμα προσήχονσι, καὶ δὴ
καὶ τοῖς προὔχουσι τῶν ἐν τέλεε, καὶ διδάσχαλον εὖ-
GtÓelac, καὶ χανόνα δογμάτων ἱερῶν, xa στῦλον τῆς
ὀρθῆς δόξης, χαὶ πρόµαχον Ἐκκλησίας, xaX βασιλείας
εὐσεθοὺς χαύχημα, xol πᾶν ὃ τι ve τῶν χαλλίστων
μετὰ μεγάλου τοῦ θαύματος αὐτὸν ἀπεχάλουν.

ἍἉλλ' ὢ τῆς πονηρᾶς διαδοχῆς καὶ τῆς ποστ-ο-
φῆς xai παῤῥησίας αὖθις τοῦ ψεύδους ! Πᾶλιν ᾿Αρχέ-
λαος μετὰ bv Ἡρώδην, xal Καϊάφας κατὰ Χριστοῦ
δημητορῶν μετὰ τὸν αηδεστῃην "Άνναν, ἅχων τε
προφητεύων ὑπὲρ τοῦ ἔθνους, xal συνηγορῶν τῇ
πολεμουμένῃ παρ αὐτοῦ ἁληθείᾳ, xal τοῖς ὑπὲρ
αὑτῆς λόγοις τῶν προφητῶν τε xal θεολόγων, καὶ
Αχίνδννος ὁ σχαιὸς μετ’. ἐχείνους xal οὖν ἐκείνοις
thv τοῦ Βαρλαὰμ δολερῶς ὑπιὼν alpestv καὶ εν
φλάνην, xal τοὺς ὁμιλητὰς ἑχείνου σκορπισθέντας
συνάγων, πλείστους τε σὖν αὗτοῖς προσεταιριζόµε-
voc ἄλλους, xal «ἣν αἴρεσιν ξυονιστὰς, ξαυτόν «e
προστάτην xal διδάσκαλον αὐθημερινόν χειροτονῶν

ταῦτα παρὰ τοῦ πατριάρχου. οὐδὲ πρότερον ἀνῆχοος (^ δυεσεδείας, ὁμόσε τε κατὰ τῆς εὐσεθείας χωρῶν

πάντη λιαγεγονὼς τῶν τοιούτων᾽ συγκροτεῖται ὃ fj
σύνοδος χὰτὰ τὸν µέγιότον xal περιφανῆ νεὼν τῆς
«oU θεοῦ μεγάλης Xoglac * συντρέχει: δ᾽ ἡ πόλις doa
σχεδὸ», ὡς ἓν μεγάλῳ sc καὶ περιφανεῖ τῷ ἁγῶνι'
ὁ Βαρλαὰμ εἰσάγεται τῶν μοναχῶν κατηγορήσων
ἅπερ καὶ πρώην. ἀρνεῖται thv τάξιν, καὶ τὸ πρό-
τερον παβαιτηδάµενος σχῆμα τοῦ κατηγόρου, bg
ἔτερ᾽ ἅττα καὶ 0h πειρᾶται χωρεῖν, χαὶ την ὑπόθετον
διαφθείρειν, ἀλλ οὐδέν τι πλέον ἔσχεν ἐχ τούτων»
ἁλίσκεται γὰρ εὐθὺς, xal μὴ βουλομένου τῶν αὐτοῦ
συγγραμμάτων προχοµισθέντων, ἅπερ αὐτὸς &xat-
τηθεὶς δι’ ἑαυτοῦ «ph ὀλίγου τῷ τῆς Ἐκκλησίας δέ-
ἔωχε προεστῶει * τέλος ἐξελέγχεται X τῆς πολυει"
δοῦς αἱρέόεως θαυμαστῶς ἐπὶ πάντων, xal παρὰ

x3i τοῦ ταύτης προµάχου, παθάπερ ὁ Σαμαρεὺς
πάλαι Σίμων, καὶ Νικόλαος ὁ αροσήλυτος ἀπὸ Ῥύ-
ρων, κατὰ τοῦ Ἐὐαγγελίου φημὶ Χριστοῦ xel τῶν
πρώτων μαθητῶν τε xol ἁποστόλων”" καὶ τὸν μὲν
Βαρλαὰμ waltoi γε μηδενὸς ἀπαιτοῦντος ἀποκηρότ-
των, xai φρικωδεστάταις τισὶ ταῖς ἀραῖς κατὰ τοὺς
τῶν παλαιῶν αἱρεσιαρχῶν διαδόχους ἑχείνους καθ.
οποδάλλων, Üv' ἔχοι τι xol προκάλυµµα καὶ «posu
πεῖον f πλάνη, ἄλλος δ ἐχεῖνος ὢν ἄντιχκρυς καν
λόγοις καὶ γρᾶμμασι, χαὶ παντὶ τῷ χατὰ τῆς εὖοι-
θείας πολέμῳ. Πάλιν οὖν ἀγῶνες xai ἆθλοι, καν
πολέμων ὑπόθεσις τῷ προασπιστῇῃ τε xal τεχνίτη
τοῦ λόγου, χατὰ τῶν αὐτῶν «s καὶ ὑπὲρ ών αὐνὺν
ἑσταμένῳι xal τῆς κατ εὐσέθειαν ἀληθείας εὐφύχως

πάντων ὁμεῦ χκωμφδεῖται καὶ διαμυχτηρίζεται * D φροχινδυνεύοντι.

μᾶλλον δὲ xal παλαμναιοτάταις τισὶ ταῖς ἀραῖς αὐτά
«s χαὶ à πατὴρ ὁμοῦ xal δημιουργὸς αὐτῶν δικαίως
χαθυποθάλλονται΄ καὶ ἐπειδὴ μήτε λέγειν μήτ᾽ ἀπο-
δ,δράσχειν τοὺς περιφανεῖς τῆς ἀληθείας ἑλέγχους
6 Βχρλαλμ ὅλως εἶχεν, ἀλλ᾽ οὐδ' ἐχφεύγειν τέως ἑδύ-
vato τὸν τῆς Ἐκκλησίας διχαιότάτον ζῆλον, xal τοῦ
κοινοῦ τῶν πιστῶν «χείνου θεάτρου, πρὸς ὀργὴν
κατὰ τῆς αἱρέσεως ἤδη κεκινηµένου, καὶ τοὺς αἰτίους
ες πλάνης ἀνελεῖν ἐκζητοῦντος ΄ τοιάῦτα xat yàp
tà τοῦ δήµου πρὸς ὁμετρίαν ἑτοίμως lóvta, τὴν µε-
{αμέλιιαν ὁποκρίνεται xol την ἐμολογίαν τῆς ἁἆλη-
θείας’ xal ὁ μὲν, οὕτω τῶν ἑαυτοῦ σνγγραμµάτων
αἴρεαιν xo φεῦδας χαταγνοὺς ἐπὶ πάντων, καὶ µε.
savola; χώραν αἰτήσας χαὶ λαδὼν δῆθεν, τὴν ἆδον

Καὶ τέως μὲν ὀμιλεῖ xa* διαλέγετας πρώτον, καὶ
πολλῶν τε xal χαλῶν συµπαρόντων «v Απίνδυνον
ἐξελέγχει γενναίως, καὶ τὴν αἴρεσιν ὀνειδίζει, xal
thv προτέραν τῆς ἀληθείας ὑπόκρισιν, καὶ τὴν d-
σχάτην ταυτηνὶ σνµφωνίαν τοῦ φεύδους. O 8 ἐπὶ
αηδοτιοὺν ἀντιλέχειν fj λέχείν εἶχεν, ὑποχρίνετιι
καὶ αὖθις τὴν ὁμολογίαν τῆς ἁληθείας, Kan xd
γράμμασι τῆς ἰδίας χειρὸς xal ὑπογραφαῖς ἂσφε
λισάμενος δῃθεν τοὺς baute) λόγους, καὶ «hv διὰ
πάντων κρὺς τοὺς ἁγίους χοινωνίαν ἅμα καὶ cup»
φωνίαν, τοῖς τοῦ σοφοῦ Γρηγορίου πκροσµαρτυρή-
σας xoi λόγοις xal γράµµασιν, ἃ καὶ εἰς δεῦρο µάέ-
vet παρόντα, xai τὴν ἐχείνου δυστέθειαν ἐξελέγχον-
$3 καὶ τὸ φεῦδ»;. Ἐπεὶ δὲ μετὰ μαιρὺν sho. ὑπ

601

ENCOMIUM AUCT. PHILOTIIEO CP.

χρισιν καὶ «fy σκηνὴν ἀποῤῥίψα:, xe εαυτησὶ τῆς Α γούμενον thv εἰρένην xal th» ὀμόνο-αν διὰ πάντων,

ὁμολογίας καὶ τῶν γραμμάτων ἔξαρνος γεγονὼς,
&pa τοῖς ὀμόφροσι περιῄει τὴν πόλιν, θορυθῶν ἐπὶ
τοῖς προτέροις xat αὖθις, xal τῷ ψεύδει Εαρααύρων
τοὺς ἀστηρίκτους 'ὁ γὰρ Αἰθίοῷ obx ἐλευκαίνετο
χαὶ ὁ χαρχῖνος ὀρθῶς βαδίζειν οὖκ ἐδιδάσχετο «αὖν.
ele; συγχροτεῖτελι παρὰ τῆς Ἐκκλησίας xa! πάλιν,
xav οὐδὲν ἑλάττων τῆς κατὰ τοῦ Βαρλαὰμ πρώτης
ἑκείνης * καὶ πάλιν ἁλωνιστής τε xol ἀθλητὴς τερι-
φανἠς τῆς εὐσεδείας ὁ μέγας, ὁμοῦ τε τὴν πλάνην
τοῖς τῶν θείων Γραφῶν λόγοις καὶ ταῖς ἱεραῖς τῶν
θεολόγων διδασχαλίαις ἑλέγχων, χαὶ τῇ κατ εὐσὲ-
Έειαν ἀληθείᾳ τὸ κράτος λαμπρῶ: εἰσαῦθις περι-
ποιούµενος, ἅμα xal τοῦ θαυμαστοῦ βασιλέως παρ-
όντος, οὗ -ω μὲν ἐπειλημμένου «ότε τοῦ κράτους,
J| τοῦ μὲν κράτους ναὶ τῶν πραγμάτων ἐπειλημμέ-
vov, τὸ διάδηµα δὲ σὺν τῷ τῆς βασιλείας ὀνόματι
µόνον οὕπω περικειµένου, xal τὸν τοῦ θαυμαστοῦ
βασιλέως καὶ ἁδελφοῦ τόπον ἀποπληροῦντος, ἤδη
μετὰ τῶν ὑπὲρ εὐσεθείας ἀγώνων τε xal χατορθω-
µάτων κάλλιστα πρὸς O«bv ἐχδεδημηχότος * ὃς δὴ
xai τὸν ᾿Αχίνδυνον τὰ τοῦ Βαρλαὰμ ἐπὶ τῆς µεγά-
Ἂης ταυτησὶν ἐξελέγξας συνόδου χαχῶς φρονοῦνια,
xat τοῖς χοινοῖς ἀξιώμασι χαὶ ταῖς δόξαις τῆς Ἐκ-
Χλγσίας Ἀντιχείμενον προφανῶς, χαθὰ δήπον καὶ
βασιλεὺς 6 χράτιστος ἀδελφὸς ἐχεῖνος τὸν Βαρ)αδῃε
πρότερον’ ἐπιχυροί καὶ αὐτὸς σὺν τῷ τῆς Ἐκχλτ-
Glac προεστηχότι, xdl τῶν ἱερέων τοῖς ἀρχηγοῖς
καὶ προχαθηµένοις, τῷ σοφῷ δηλαδὴ Γρηγορίῳ σύν
t5 τοῖς περὶ αὐτὸν, τὸ κράτος τῆς εὔσεθείας ' μᾶλ-
λον δὲ xal θαυμάζουσι xal ἀναχηρύττουσι xat λόγοις
x&i γρᾶμμασι xal παντοδαποῖ; ἐπαῖνοις αὐτὸν ὁμοῦ
πάντες, xav! οὐδὲν ἕἔλαττον τῶν ἐπὶ τῆς πρώτης
ἑκχείνης συνόδου * ἠνίκα δῆ καὶ 6 χατὰ τῆς αἱρέσεως
we τῶν :αύτης ἀρχηγῶν, ὑπὲο τῆς εὐσεθείας φᾳ-
φψ τῆς Ἐκκλησίας χοινῇ, χαλῶς ἐξιτέθη «όμος,
συνεπτυγµένως ὁμοῦ πάντα περιλαμδάνων, xol
ὀπογραφαῖς κατησφαλισµένος τῶν χορυφαίων τῆς
Ἐκκλησίας, καὶ πρὺ πᾶντων τοῦ πάντων κροχαθη-
Μάνου, xai τὸν πατριαρχιχὸν ἔχοντος τότε θρόνον.

Εἰς μακρὸν ἡμῖν ἁποτεινόμενα χαθορῶ τὰ τοῦ
λόγου, διὸ xal συντέµνειν ἀνάγχη χαθ᾽ ὅσον οἷόν τε
«b συνεχὲς xal αυχνὸν τῶν ὑποθέσεων διωθού,αενον,
καθάπερ bv θεάτρῳ καὶ πλήθει τοὺς ανναντῶντας.

καὶ τὰ τῷ σχήµατι xai τῇ ἀξίᾳ κατάλληλα «ράτ.
τειν αὐτὸν ἀξιοῦντα * touto xal γὰρ πρὸς αὗτοῦ τε
εἶναι, καὶ τοῦ xoi] τῇ βασιλείᾳ xol παντὶ τῷ γὲ-
vtt λυσιτελοῦντος, τὸ δ᾽ ἑναντίων πᾶν τοὐναντίον 8
ἐφαμίΏλου, xal πρόσεστι xal τὸ τῆς θείας ἂγανα-
πτήσεως, φησὶν, ἄνωθεν xai τῆς δίχη:. πρᾶγμα το»
σοῦτον χαὶ οὕτως Óxspoulc, xol ῥᾷατά γε πεφυχὸς
xal µόνον «hv πανωλεθρίαν ἑκάγειν. Ἐπειδὴ ταῦτα
xal φρονοῦντα xal συμδουλεύοντα κατεῖδε τὸν µέ-
Υαν, οὐχ ἅπας, οὐδὲ Bic, οὐδὲ µόνον πρὸς αὐτὸν µό-
νον. ἀλλὰ xai πολλάχις, xoi πολλῶν χαὶ μεγάλων
παρόντων, χἀν τῇ συγκλήτῳ καὶ «5c βασιλίδος ἕ-
στιν ὅτε προχαθηµένης * καὶ τοτὶ μὲν µόνον, τοτὲ
δι καὶ οὖν ὀλίγοις τῶν ὁμοτρόπων, δέον αὐτὸν xal
θευμάζειν τοῦ φρονήµατος xal τής χατὰ xav
φαῤῥησίας, χαὶ χάριτας ὄφλειν τὴς εὐνοίας τε xat
φίλτρου, xai τοῦ χοινῇ πρὸς Bav ἰόντος * οὕτω xal
γὰρ ἂν ἔδειςε πράγμασι τὸν χοινὸν πατέρα χαὶ χη

δεµόνα τοῦ γένους, xol ὡς οὗ µάτην, οὐξ ἁπλῶς
*$ µέγα sov: περίχειται πρόσρηµα * ὃ δὲ xat «pb;
ὀργὴν διεγείρεται μᾶλλον, χαὶ κατὰ τοῦ φίλου χω-
ptt, xal ὀπλίζεται φεῦ | χατὰ τοῦ πρἆου συμδούλου,
xai ἀμύνασθαι σπουδῇ πάσῃ ζητεῖ τὸν ἄνδρα, μήτε
εὰς προτέρας τιμὰς, xal οἷς αὐτὸν ἀνεχήρυττε δη-
poslg τε xai χατ’ οἴχον, καὶ πρὸ τῶν συνόδων xal
μετὰ τὰς συνόδους, xàv τοῖς πρώτοις ἑτίθει τῶν
φίων. µῆτε τὰ παρόντα λογιζόμενος ταῦτα, xal
πᾶσι μὲν ὄντα λυσιτελῆ xai σωτήρια, χαὶ τοῖς xoi)

( xa καθένα, καὶ αὐτῷ τούτῳ δὲ xpb τῶν ἄλλων τὴν

xotvbv ἀνηρημένῳ προστασίαν τῶν πάντων, xal τὸν
ὑπὲρ αὐτῶν xal τῆς χοινῆς οἰχονομίας ὀφείλοντα δι-
δόναι λόγον τῷ χοινῷ τῶν ὅλων δεσπότη. Τρηγό.
ριος μὲν οὖν ὁ σοφὸς εὐθὺς ἐχποδὼν fiv, ἐπειδήπερ
ἀνηνύτοις ἐπιχειρῶν ἔγνω, xol τῆς πόλεως οὗ µα»
xpiv ἑαυτῷ τε xal θεῷ συγγινόµενος συνῄθως xa0'
ἠσυχίαν, καὶ χατὰ τὸν θεῖον ἐχεῖνον Ἱεριμίαν, τὴν
«oj γένους παραχοὴν xai τὴν πανωλεθρίαν ἆπο-
χλαιόμενος * 6 δὲ ποιμὴν, ἐπεὶ χατὰ τῆς ποίµνης
φεῦ | χαθ’ ἑκάστην ἦν αὐτῷ ἡ σπονδὴ, xal διὰ τοῦτο
καὶ τοῖς χριοῖς μᾶλλον ἐπετίθετο τῶν προδάτων,
ἵνα χαὶ μᾶλλον τὸ πᾶν χατεργάσηται, τί μὲν οὖ«κ
kvevóst, εἰ δ᾽ οὖχ ἑδρυλεύετο νύχτωρ xal μεθ $u£-
βαν ; ὥστε χαὶ civ ἐπίσημον τουτονὶ κρὼὠν τῆς µε-

Οὕπω δύο μῆνες ἐτύγχανον παρελθόντες ὅλοι μετὰ D γάλης Χριστοῦ ποίμνης πρὸς τοῖς ἄλλοις ἐκείναις, fj

«ὖν δευτἐραν σύνοδον ταυτηνὶ, καὶ dj μαχρὰ xol.

χαλεκὴ xav ἀλλήλων ἄρχεται στάσις τῶν ἡμετέ-
per, xa ἡ ἐμφύλιος μάχη τε χαὶ φθορᾶ, καὶ ὁ xoi-
vh; τῆς βασιλείας ὁμοῦ καὶ τῆς Ἐχχλησίας ποιμὴν
σε καὶ ὁδηγὸ», τὸν χοινὸν θόρυδον χαὶ τάς τινων
ἁλογίστους ὁρμᾶς καὶ τὰς διαδολὰς καὶ τὸν φθόνον
ὀφείλων ἐπέχειν, xal πρὸς εἰρήνην τε xal ὀμόνοιαν,
ὡς τῆς εἰρήνης εὐαγγελιστής τε xaX μύστης, πάσῃ
σπουδῇ συνάχειν τοὺς πάντας, τὸ piv οὐχ ἐποίει,
εν 8 ἑναντίαν ὥσπερ ἑπίτηδες σπεύδων vat, καὶ
αροσερεθίζων φεῦ ! ὀσημέραι χαθεωρᾶτο τὴν µάχην,
xe τῶν διαίρεσιν xal tiv στάσιν ἀνάπτων. "Etsi
δὲ μὴ xat Γρηγόριον εἶχε συνα:νοῦντα τούτοι; tbv
pire, πλεῖστα μὲν οὗν καὶ παραινοῦντα xal εἶση-

καὶ πρὸ τῶν ἄλλων ἁπάντων γε χαθελεῖν καὶ ἐπειδὴ
προσωπείο ν οὐκ εἶχεν αὐτῷ và τῆς μάχης, οὐδ' ἐδύ-
vato χα) σχιάν qoUv τινα πλάσαι χατ ἐχείνου συ-
xopavtía;, χατὰ τῆς εὐσεδείας ἀναίδην ὅλος χωρεῖ,
xal πόλεμον ἀλλόχοτόν τινα xal χαινὸν ἐπεγείρει τῇ
Ἐκχλησίᾳ, xal τῶν θείων δογμάτων ἀναίρεσιν µε»
λετᾷ, φεῦ | τῶν ἔερ΄ων χαὶ διδασχάλων ὁ προὔχων *
σὕτω καὶ γὰρ ὤετο καὶ τὸν πρόμαχόν, τε χαὶ xfj-
ρυκα, Γρηγόριον δηλαδη τὸν σοφὺν συγκαταστρέφειν
ἐχείνοις, xal ερόπαιον ἀναστήῆσειν χατὰ τῆς ἐχείνου
απουδῆς xal φιλοσορίας, μᾶλλον δὲ κατὰ τὴ: &
αὐτὸν ὑπ᾽ αὐτοῦ πολεµουµένης κάχιστα τοῦ Χρ:ατοῦ
Ἐκκλησίας, οὗ τῷ xav' αὐτὸν eyt past ct xal πρᾶγ-
µατι µήνον ἀπᾷδον, ἀλλὰ καὶ Χριστιανῶν ὁμτῦ máv-

605

των ὡς àv:
πονηοῷ xai ἀρχεκάνῳ δαίμονι póvo καὶ τῇ ka?
ἐχεῖνοι φατρίᾳ mposrxov.

ὃν εἰσάγει τοι“αροῦν ὁ χαινὸς οὗτοσὶ θεημάχο:
«fj Ἐχχληαίᾳ τοῦ μαθητοῦ τὸν πρ“δότην. καὶ τὸν
Ψευδαπόατολον τοῦ σοφοῦ ἀποστύλου, καὶ τὸν 'As-
τίχριστον .ἄντιχρος τοῦ Χρ.στοῦ, Γρηγορίου δηλαδη
4o» μεγάλου, τὸν «Tc ἀληθείας ἁπηστάτην τε καὶ
πολέμων, Αχίνδυνόν φη μι τὸν ψευδώννμµον, ρέμα
μὲν $5 xat! ὀρχὰς xa xazà μικρὸν, εἶτα καὶ γνυμνῇ
4 χεφαλῇ, τοῦτο δὴ τὸ ᾿λεγόµενον” «bv μὲν xal
καθ ἑκάστην xoi λόγχοις xal πράγµασιν Σἐξα[ρων
καὶ σ.νιστὰς, Γρηγορίου δὲ x3V τῆς κατ᾽ αὐτὸν leg;
ἑταιρίας χατατρέχων καὶ μ] παρόντων, χαὶ σχεδὸν
ἑρήμην χαταδικάζων, xal fudoaz ὅλας χαὶ νύχτας
τῷ τῆς αἱρέσεως συνὼν δ.δασχἀλῳ, κἀχεῖνα καὶ
σπουδάγιων xal συ)λλαλῶν val συµτράττων xatá
γε τῆς εὑσεθείας χαὶ τῶν ταύτης προµάχων, .ἃ βί-
6λοι xol μνΏμαι φέοου-ι. Καὶ ἵνα τὰ dv µέσῳρ
συντέμό, Γρηγόριος μὲν 6 τοῦ φωτὸς υἱὸς χαὶ λαμ-
πρὶς χῆρυξ, μετὰ τὰς μαχρὶς συχοφαντίας ἑχείνας
xai περιόδους. ἐπεὶ καὶ δημοσίων αὐτὸν ἁδ.ιχημά-
πων, xal χαθοσιώσεως f| χαὶ στάσεως, oi^ τούτων
δημιουργοὶ xal χοινωνοὶ πρὸς τοῖς ἄλλοις χρίνειν
Σξίουν, τὰς ἀληθεῖς χατ αὐτοῦ πἑιρώμενοι. συσχιά-
ζειν ὑπ᾿ αἰσχύνης αἰτίας, μᾶλλον δὲ xal ταῦτα κὰ-
γεῖνα ψευδῶς ἄλλοτε ἄλλως συνείροντες κατὰ τοῦ
ἁλήπτου, xal διὰ πάντων συχοφαντοῦντες, xal 3xá-
τος xal εἰρχτὴν φεῦ ! ὡς χαχοῦργος ὑπ αὐτῶν χατα-
δικάζεται τελευταῖον, ἵνα μηδ ἓν τούτῳ τῆς six^-
νος xai τῆς µιµήσεως ἀπολε,φθῇ του σεπτοῦ Ἱερε-
µίου, χαθὰ 6h xai προὔφην, ὥσπερ ἐχεῖνος τοῦ βορ-
6έρου πάλαι τὸν λάχνον ὑπὲρ τῶν θείων χρησμῶν
xci τῆς ἀληθείας, οὕτω δὲ χαὶ αὐτὸς οὗτος ὑπὴ τῶν
ὁμοφύλων ὑπὶρ τῶν αὐτῶν ἄντικρυς f) καὶ µειζό-
νων τὴν εἰρχτῆν χαταλιχασθεὶ», Δωροθέου τοῦ χαλ-
λ/στου φοιτητοῦ τε xal φίλου χἀνταῦθα συνόντος,
ὥσπερ δὴ xàv τοῖς ἄλλοις πειρασμοῖς xai ταῖς πε-
ριήδοις, xal τῆς χρονίας χαθείρξεως, xal τῶν 2ot-
πῶν ἀνιαρῶν µετέχοντος πῶς ἂν εἶποις ἠδέως.

0 ὃ trt χαχῇ µοίρᾳ τῆς Ἐκκλησίας προστάτης,
ἐπὶ καὶ τὸν λέοντα τουτονὶ δέσµιον εἶχε χαθάπερ
ἐπόθτι, xal τὸ πᾶν ἤδη τοῦ ἀγῶνος αἰσχρῶς (pito
διανύσαι. κατὰ mo))hv τοῦ χωλύσοντος. ἑρημίαν,

GREGORUTI PALAM;É
ἔκφνλον xai ἀλλάτριονι καὶ «.À τὸν ἐχθεὸν ὁμοῦτῆς μεγάλης Τριάδος! την τῶν

σε

αἱρέσεων ,ἀποθήκην | ἐχεῖνον σὺ ποιμένα καὶ he.
δάσχαλον Ἐχχλησίας, tb» ὑπὶρ πάντας οφοδρὺν
ἑχείνης ὑδριστὴν χαὶ διώκτην 1. ἵνα τί καὶ διδάξῃ
ταύζην « τὰς χτιστὰς θεότητας, ὧν ἔχεῖνος πατὴρ
τε καὶ δημιουργὸς póvoc ; f| τὰς Πλατωνιχὰς Ιδέας,
χαὶ τοὺς πάλαι σεσηπότας xol ὀδωδότας φληνά-
φους ἐχείνους, xal τὴν θνητὴν ζωήν, καὶ τὸ μὴ xv-
ρίως ἀγαθόν τε καὶ ὃν, καὶ ὅσα τῆς μνθευοµένης
Ἑλληνικῆς ἐχείνης τερατείας χαὶ ες ἁπάτη: ; Καλά
γε ταῦτα, xai cot xal τοῖς σοῖς ὄντως προσήκοντα
μυσταγωχοῖς τε xai θεολόγοις, Δεῖ δὲ παρ ὑμῶν
πάντως μαθεῖν cov χενῶν διδασχάλων τοὺς πνακῶς
6g! ὁμῶν. ποιµαινοµένους χἀχεῖνα' τὴν ατισὴρ

«ἐνέργειάν φημι τοῦ θεοῦ * ἵνα xal τὴν ἐχείνου φύ-

σιν χτιστὴν δυγχαταἑχευάσυ»ι χατὰ πᾶσαν ἀνάγκην'
τὸ ταυτὸν καὶ ἁδιάφορον πάντη φύσιν τε xol ἑνέρ.
γειαν ἐπὶ Θεοῦ πεφυχέναι. d τὸ φύσιν εἶναι τὸν
8:5; µόνην τῶν φυσιχῶν πάντων ἑστερημένην * ἢ
τὰ φυσιχὰ τοῦ Θεοῦ tfc φύσεως ὑστερογενῆ καὶ
χτεότὰ πεφυχέναι * τῆς Τὰρ ὁμετέρας δυσσεθείας 3
ἀθ-ῖας xai ἄμφω ταῦτα * τοτὶ plv καὶ τὴν φύσιν
αὐτὴν χαθάπαξ διὰ τῆς ἀναιρέσεως τῶν φυσικῶν ᾱ-
ναιραύντων, tozk δὲ κτίσμα κἀχείνην δι ἐχείνων ἆπο-
δειχνύντων * ἐπεὶ Δε χατάλληλα ταῖς φύσεαιν εἶναι
τὰ qucix& νατὰ τοὺς θεολόγους Πατέρας ' ἀνάγκη καὶ
γὰρ ὡς ἔοιχεν ἀσεδεῖν ὁμᾶς οὐχ ἓνί e τῷ tpómip xil
δυοῖν ἴσως, χατὰ τοὺς ἀρχαίους ἐχείνους τῶν alpéctuiv
χαθηγητᾶς τὲ xal νοµοθέτας, ἀλλὰ xat kia ὀμοῦ.
Kay τί χρὴ λέγειν ; ὅπου y» καὶ τὴν ὑμνουμένὴν
«fc ἀνθρωπείας. φύσεως ὑκερφυᾶ xal ἀπόῤῥητον
ἐξηρνήσασ]Ίε θέωσιν ; ὑπὲρ fc κατὰ τὸ εἰρημένον
πρᾶξις πᾶδα Χριστοῦ xaX ἅπαν µυστήριον, ὀνήματι
xai νῷ μόνῳ plv ταύτην 9ῇθεν διδάξαντες, πράγ.
ματι 0' ἑξνδριχότες: εἰς αὐτὴν τὰ αἴσχιατά τε xdi
ἀτωπώτατα, τῷ τοῖς χτίσµασι χαὶ ταύτην συναριθ:
μᾶσαι, καὶ κάτω θεῖναι Φυχῇ νολμηρὰ «αἱ χλὠτή
τὴν τῶν ἁπάντων ἐπέκεινα ^ καὶ «μηδὲ «b. Κκαινὸν
αἰσδισθέντες καὶ ὑπερφυὲς τοῦ μυστερίου . τουτονὶ
φανερώσεως, ὡς οὐκ ἄγγελος,. οὐδὲ πρέσθδυς, ἀλλ'
αὐτὸς ὁ μονογενὴς Υἱὸς, ὁ ὢν ἐν sol; χόλποις τοῦ
Πατρὸς, ἔργοις τε xa λόχοις ὑπερφνῶς ἐξηγήσατο,
ερὶν μὲν ἀναδῆναι τὸ ὄρος σὺν τοῖς λογάδι τῶν
μαθητῶν, βασιλείαν ὀνομάσας ἐκεῖνο Θεοῦ, xal δό-

καὶ πρρατάτην Ἐκκλησίας, ὦ γη, xat ἥλιε, καὶ 0s- D ἔχν xowhv ἑαυτοῦ τε xal τοῦ Πατρός * ἐχεῖσε δ᾽ à-

σρὰ Octa, xal μαρτύρων. xai ὁμολογητῶν, xa! Πα-
τέρων ἱερῶν ἆθ)οί τε xal ἀγῶνες, τῶν μεκὰ Χριστὰν
καὶ τὴν ἔχείνου σφαγὴν καὶ τὸ αἷμα ταύτην συστη-
σ:αένων, τὸν ἁλιτήριον xaV προδύστν τῆς Ἐκχλη-

9:A; Λκίνδυνόν φηµι, τὸν τῶν αἱρέσεων ἀρχηγν χαὶ

τε μίαν μετὰ τὸν πρὠτον ἐχεῖνον ἔσπευδεν ἀναδεί-
ξα: ! παιδαγωγ»ὸν ἄν τις εἶπε τὸν ὥδην, xaX τροφέα
τὸν θάνατον, xal τῷ πυρὶ τὴν τοῦ πονηροῦ καται-
Jida, xai τοῖς ἀρνίοις τὸν λύχον, διδάσχαλον εἰπέ
μοι xal πατἐρα τῇ; ᾿Εχκλησίας ἐχεῖνον, ἵνα ti χαὶ
ταραθεωρήσω, τὸν τῆς θεότητος ὑδριστήν { τὸν τῆς
€&:6Gns τοῦ Μονογενοῦς ἀναιρέτην μετὰ Ἰουδαίων
τῶν κάχιστ ἁἀπολουμένων | τὸν τοῦ Πνεύματος πο.
Φέλιον ὑπὶρ. οὔὖττινασοῦν ἂν εἶποις Μακεδονίους.!

νιὼν τὴν χεχρυμμµένιν ἀστραπὴν ὑπὸ τὴν óápxa
τῆς οὐσιώδους καὶ θείας εὐπρεπείας παραδείξες,
καὶ δείξας κατὰ «by µέγαν φάναι Βασίλειον, ὡς αὐ-

: 4&6; ἐστι τὸ φῶς τὸ ἀλπθινὸν, τὸ φωτίζον πάντα &Kv-

θρωπον ἐρχόμενον . εἰς τν xósyov, Ἀαθόσον ἢἰδό-
ναντο βλέπειν οἱ σωματιχο'.ς ὀφθαλμοὺς περιφέρον.
τες, οἱ αὐτοὶ θεολόγοι xai τοῦτό φασιν, ἵνα μὴ eto
τῇ ἐρᾶσει καὶ τὸ ζὴν ἀπολέσωπιν. Ἐντεῦθεν καὶ
τῆς bv τῷ μέλλοντι τελεωτέρας τοῦ. θεοῦ κοινωνίας
τε καὶ θεώσεως, καθ fjv οἱ δίχαιοι λἀμφφνσιν ὡς ὁ

47:0; ἓν τῇ βασιλεία. τοῦ Πατρὸς αὐτῶν, καὶ «εάγ-

ΥΣλ6ἱ ἔσονται, χαὶ υἱοὶ θεοῦ χατὰ sbv ἀὐτοῦ τοῦ ος
ἑόξης ἡλίου λόγον, ἱταμῶς. ἐχείνους ὁμοῦ πάντας
ἐνθάλλετε, διλ.τῖς µεγάλής τοῦ Χρεστοῦ µεταμορ»

60$

πείνην lv xol ταυτά φασιν οἱ θεαλόχοι πεφυχέναι
συμφώνως. τὴν φυσιχὴν xal ἁπρόσιτον xal ἀναλ-
λοίωτον καὶ ἀῑδιον xal ὁμοφυᾶ χαὶ ἁδιαίρετον τοῦ
Θεοῦ δόξαν τε xal θεότητα, τὸ ἁνέσπερον φῶς, τὸ
ἄναρχον χατὰ τὴν χρονιχἣν ἀρχὴν, τὸ ἄπειρον καὶ
ἀόριστον xai ἀθάνατον, «b πᾶσι μὲν ἀνθρωπίνοις
ὀφθαλμαῖς αἰσθητοῖς τε καὶ νοητοῖς ὡσαύτως ἀόρα-
τον, µόνοις δὲ τοῖς πνευματιχοῖς χαὶ θεοειλέσιν kv
ἁγίῳ Πνεύματι νῦν τε xai εἰσέπειτα χαθορώμενον,
xai χατὸ πλση; κτίσεως ἔχον τὰ νικητήρια χαθὸ
xal Aa6:6 μὲν ὁ τῆς Παλα:ᾶς µελφδός * « "Ev τῷ
Φωτί σου, φησὶνι ὀψόμεθα qi;.* » ἐν τῷ Ηνεύματί
φυμι τὸν Yibw, ol αὗτοὶ θεολόγοι καὶ τοῦθ" οὕτως
ἔχον διερμηνεύουσιν * ὁ δὲ τῆς Νέας xat λογογράφος
αὖθις xat µελῳδός * ε«Νῦν χαθεωράθη, φησὶν, ἀθέ-
ατα ὄμμασι, σῶμα θνητὸν δόξαν πηγάζον Οεότη-
τος * » xal, « Νᾶν χαθεωράθη ὁποστόλοις τὰ ἀθέατα,
θεότης ἐν σαρχίῳ Ev τῷ ὄρει θα6ὡρ ἀστράπτουσα.»

Τούτων τῶν οὕτω µεγίστων, νῶν οὕτως ὑπερ-
φυῶν τε xal θείων, & ὀφθαλμὸς οὐχ εἴδε, xat ος
ϱὐχ Ίχουσε, xal ixi καρδίαν ἀνθρώπου oüx ἀνέδη
ποτὲ, f αὐτὴ θοολόγος καὶ φιλόσθφος γλῶττα καὶ
τοῦτο φησὶ, τούτων tbv ἀναίσχνυντον xav ἱταμὸν
ἀναιρέτην ὅσον sb ἐπ᾽ αὐτῷ τῆς κοινῖς Ἐκχχλησίας
ὁ ποιμὴν καὶ προστάτης, ὢ δίκη, καὶ πάντα βλέ-
ποντες ὀφθαλμοὶ τοῦ Θεοῦ | διδάσχαλον Ἐλκχλησίας
xai ποιμένα φέρων ἐγειροτόνει, θεµελίους olovel
προχαταθαλλόµενος τῆς ἑαυτοῦ τυραννίδος, δὺ ὧν
χαὶ μεθ) ὧν ἐμελέτὰ τὴν παντελῆ ες χοινῆς τοῦ
Χριστοῦ Ἐχχλησίας χαταστροφὴν, fjv αὐτὸς ἐχεῖνος
ἀνωτέραν ἀπεφήνατο τῶν lou πυλῶν * ἀἁγνοῶν ὡς
ἑαυτῷ μᾶλλον, οὐχ ἐχείνῃ πλέχει τὸν δόλον, Aáx-
ov ἀνορύττων, 6 φῆσιν ὁ μέγας Δαθὶδ, xaX βόθρον
(ἁατασχενάξων, εἰς ὃν μετὰ μιχρὸν χαταπίπτειν αὖὐ-
vh; ἔμελλεν, ὡς τὰ ἑξῆς τοῦ λόγου δηλώσει pot.

* O μὲν γὰρ τὸν «fi; εὐσεδοῦς ἁλλότριον πίστεως,
Ακίνδυνόν φηµι τὸν ἑαυτοῦ καὶ μυσταγωγὸν xol
µύστην, τολμηρῶς μετὰ πολλῆς τῆς ἑξουσίας ἕ-
6πευδεν εἰς ἱερέας αροάχειν᾽ ἡ δέ γε φιλόχρ'στας
βασιλὶς αἰσθομένη, θερµόν τε τὸν ὑπὲρ εὐσεδείας
Acute ζῆλον ἑνδεικνυμένη, xal xav! οὐδὲν so τε”
τελευεηκότος ἀνδρός τε xol βασιλέως οὐδεμῶς ἀπο-
&iev:a, προκαταλαμθάνειν τε καὶ ἀνείρχειν ime
χείρει καὶ λόγοις xal παραινέσεσι vr; πράσεως τ)
ἀνόσιον * 6 6k χωφῷ πρὺς ταῦτ ἐοιχὼς, xal μηδὲν

*fj βασιλίδι πρὸς ἔπος ἀποκχρινάμενος, Bla τε τν

καὶ τῶν ἱερῶν ἐκδεθλημένον πἀλαἰ τροθύρων, xal

ες Ἐχκλησίας ἐχχήρυχτον, ἔνδον εἰσωθεῖ τῶν à-

Bói, xal τοῖς τοῦ βήματος ἐγχαταλέγει, xol τοῖς
Χριστοῦ διακόνοις τὸν διάχκονον τοῦ ἀντιχειμένου
συνὰρ.θμεῖ. Ἡ piv οὖν θαυμαστὴ βασιλὶ:, ἐτεῖ
φῶν γενοµένων καχῶς οὗτωσὶ καὶ fixlo εὐθὺς £-
veus", 02x ἔτι μέλλουσα τὸ παράταν, οὐδ' àvaboo-
wie γε fj» ἀλλὰ xa ἔργου µάλα Υενναίως x2
ἀξίως ἑαυτῆς εἴχετο, χαὶ cóv xazix ἐπιπτδήσαντα
τοῖς ἁγιωιάτοις, xai αὐτῶν ἁποατείλαστα τῶν προ-
ὕδρων ἀπέλαύνες, τῶν Ἱερῶν σύν vt τοῖς ὀμόφροσι
simi καὶ πομδασταῖς ΄ἐπειρῶντὸ 2 1», οἴμαε, μετὰ

ENCOMIUM AUCT. PHILOTHEO CP.
qstu; ἀναιροῦντες χἀκείνην, izecbh ταύτην xà- Α τὰς πολλὰς ἐχείνας ὄδρεις *& xal ἁναισχυ.,τίας xat

606

δεσµωτηρίων ὁμοῦ xal π) ηγῶν, xal μάλισθ) 6 xá-
πιστα χειροτονηθεῖς, el. μὴ χηραμ.ύς τινας ὑπῃ-
Ὑείους αὐτίχα καὶ σήραγγας ὑποδὺς, τοῖς πᾶαι πλὴν
ὀλίγων γέγονεν ἀφανής.

θροῦς δὲ xal παρὰ τοῦ τῶν εὐσεδῶν πληρύιμα-
τος κατὰ τῆς αἱρέσεως Ἴρτο πολύς, xal τάξις πᾶσα
xai ἡλιχία σχεδὸν τοὺς ἁλιτηρίους ἐζήτει διαχειρί-
6ασθαι ΄ μᾶλλον δὲ τῶν τῆς σοφῖς Γρηγορίου
γλώττης λόγων xal περὶ τούτων αὑτῶν Ἂν εἴη δια-
χοῦσαι χαλόν ' φη1ὶ γὰρ οὗτωσί πως ἐκεῖνος πρός
τινα τῶν γνησίων ἐπιστέλλων * « Γνώσεται πᾶς τις,
οἶμαι, κἀντεῦθεν, xai θαυμᾶσει τῆς καρ ἡμῶν
πρεσ/εμοµένης ἀληθείας τὴν Δύναμιν » ὅτι μὴ µύ-
voy ἡνίχα πᾶσα στάτις ἀπῆν, kv luct αυνόδοις ἔξετα -

αθεῖσα τὸ χράτος ἔσχεν, ἀλλὰ xal τῆς ἐμφυλίου

στάσεως ἑγερθείσης, ἠνίκα xol τοῖς βασιλεύουσιν
ἡμεῖς ἑδόξαμεν ἐπεχθεῖς, xal τῶν συχοφαντούντων
fn χώραν ἐπὶ 50000109 χρόνον λαθόντων καθ
ἡμῶν, καὶ πάντων λεγόντων τε xol πραττόντων

ἐχείνων ἀναίδην, ἡμεῖς καθειργµένοι διετελοῦμεν,

ὅμως χατὰ τὴν τῶν θείων δογμάτων ἀἄλήθειαν, οὗ-
δὲν ἦττον f| πράτερον περιεγενόµεθα * τῆς τοῦ θεοῦ
δὲ τὸ &dv ὑπῆρξε δυνάµεως, Ἶτις ἓν ἁσθενείᾳ τε-
λειοῦται, Χαθάπερ αὐτὸς hc τὸν ᾿Απόστολον ἔφη :
Τόει γὰρ ὄντως καὶ τελειοῦται, ὅτε xal πολεμου:
µένη τὸ περιὸν Επιδείχνυται * xal χατασπᾶσθαι δο-
χοῦσα διὰ τῶν εἰς τοὺς ἀντεχομένους αὐτῆς χινδύ-
νων, ὑψηλοτέρα τῶν κατασπώντων καὶ ἀχείρωτος

C διαδιίχνωται * καὶ ταυτὸ γέγωνεν, ὥσπερ ἂν εἴ τις

χλῶτταν ἢ xol χεῖρά τινος δεσµἡᾖσας, εἶτ᾽ εἰς ἅμν -
vay προχαλοϊῖτο λόγων ἢ σνγγραµµάτων, xal μηθ
οὕτω συγχωρεῖται τούτου χατὰ ταῦτα κρατεῖν '
σχόπει γὰρ ὡς ἐχθροῖς ἡμῖν προσεῖχον ol. αὑὐτοχρά-
τορες, στασιαστὰς ἡμᾶς Ἰχάλουν ol τούτοις χαρι-
ζόμενοι πάντες, ὡς μὴ σνµδα/νουσαν τοῖς χαιροῖς
παρασχόντας τὴν γνώµην, πόσῳ μᾶλλον οἱ xat λίαν.
ἀπεχθῶς πρὸς ἡμᾶς διαχείµενοι, καὶ πάντα τρόπον
ἑκοτίθεσθαι προαιρυύµενοι; Φανερῶς οὖν μετὰ τῶν
δεσμωτῶν χατεχρίθηµεν τετάχθαι * xal προσῆν τὸ
καινοφωνίαν ἡμῖν iv τοῖς δόγµασιν ἐγχαλεῖν, ἔπει--
δὲ τὸ δι ὃ λέγειν ἀληθῶς ὑπέτρεχέ τις τοὺς xaxouv--
φας” αἰδώς. Τούτοις θαῤῥήσαντες οἱ Βαρλααμῖται,,
καὶ μᾶλλον τῶν ἄλλων 6 μᾶλλον ἐκείνου µύστης
καὶ διάδοχος καὶ ὁπαδὸς ᾿Αχίνδυνος, ὑπέρχονταὶ
τὸν φλεγμα[νοντα χαθ᾽ ἡμᾶς, Ἆτε μὴ συναινεῖν ai-
ραυµένων Ἑψ καιρῷ πατριάρχην, εὔνοιαν αὐτοὶ πρὸς
αὑτόν τε χαὶ εοὺς κρατοῦντας ὑποχρινόμενοι, xat

' «ya. προσάγοντες ἕτερα, µόνον al. συμμαχήσει τού-

τοις, χαθ᾽ ἡμῶν χαιρὸν ἔδη λαδοῦσι χωρῆσαι, xat
τὴν ἅτταν ἀναπαλαίσασθαι. Ὅ δὶ μηδὲ τῶν πρ;σ-
ενηνεγμένων ἀφέμενος, xoY πῤδοφεῖκετν' ἔλΕγέ ΄χα-
pes, εἰ πάντας σχοῖεν ἐχπολεμῶσα. πρὺς ἡμᾶς τοὺς —
ἀνθρώπους, xal μάλιστα τοὺς Ev τοῖς βασιλείοις αὖ--
τοῖς, QD καὶ τὴν φρουρὰν ἡμῖν συνεσχεύασεν, ὡς
ἁτφαλέστατος εἴη * wav πάντα ἣν αὐτοῖς οὗτος Ó
“πάντων ἐπειλημμένος τῆς ἐξουσίας, ἔξαρχος, οὐμ-
µαχος, µᾶρτυς τῶν ὁπ᾽ αὐτῶν λεγομένων, ὡς δῆ-
θεν σννἰστωρ, καὶ ὡς (iso ἀπαράγραπτος xol dm

607

GREGORII PALAM/E

608

αὐτῆς τῆς ἀξίας * βεύσιωτὴς ὡς xpithc καὶ τὸ xpá- À χον τοῦ θεοῦ διὰ τῶν δοχούντων ἑναντίων ὑπερφνῶς

τος ἐγχεχειρισμένος τῆς Ἐχχλησίας * µεαίτης πρὸς
βεσ.λέας, παρ ὧν καὶ προστάγµατα ἐχυμίσατο, xot
παρέσχε τούτοις μετὰ τῶν αὐτοῦ χαθ) ἡμῶν ἔπτιδει-
Άνυναι γραμμάτων, καὶ φόδῳ τοὺς μὴ πειθοµένους
ἄλλως προσάγεσθαι * ἁλλ οὐδὲ μέχρι τούτων τὰ
καθ) ἡμῶν * ἀλλὰ καὶ σύνολοι, μᾶλλον δὲ προσχἡ-
ματι συνεχροτοῦντο συνόδων, iv αἷς ἀπειλαὶ καὶ
ἑπαγγελίαι, χαὶ δύσεις χαὶ ἀφαιρέτεις, καὶ πᾶν 8 τι
πατὲ δεινὀν τε xal χρηστὸν, οὐκ ἑλέγετο µ2νον, ἆλ-
λὰ χαὶ ἐτελεῖτο παρὰ τοῦ τὴν προστασίαν τῆς Ἐκ-
Χλησίας Aayóvtoc, Καὶ τὰ μὲν δεινὰ τοῖς ἡμῖν συνη-
γορρῦσιν ἐπῆν, τὰ δὲ δοκοῦντα χρηστὰ τοῖς χαθ᾽
ἡμῶν ὁρμῶσι, καὶ ἡμᾶς δυσφημοῦσιν. "AX ἤρθη
ἕντως ἡ καθ) ἡμῶν ἑνεργουμένη χακία, οὐχ fv
ὑγωθῇ xoi μείνῃ περιφανῆς, ἀλλ" ἵνα σφοδροτἐρα
χατασπασθῇ, xal μετ Ίχου τῇ ἁπωλείᾳ παραπεµ-
ςθῇ, χαὶ μηδὲ τοὺς πὀῤῥω δυνηθῇ λαθεῖν. Ὡς γὰρ
ἑνόμισαν Ίδη περιγενέσθαι, xal πάντα κατλ νοῦν
ἔχειν αὗτοῖς, xa τὸν χολοφῶνα τῶν καχῶν ἐπιθεῖνας
διενοοῦντο, μᾶλλον δὲ xaX ἐπετίθεσαν δη, τὴν ἄθε-
σµον ᾿Ακινδύνου δηλαδὴ χειροτονίαν » χινεῖ τοὺς
βασιλεύοντας ὁ τῶν βασιλευόντων θεὺς, ἐπεγείρτι
πρὸς ζῆλον ἅμαχον τοὺς ἓν τέλει πάντας, τοὺς μετ
αὐτοὺς ἄρχοντας, τοὺς μετ ἐχείνους ὑπασπιστὰς
xaX δορυφόρους καὶ ὑπηρέτας, καὶ ἁπλῶς πᾶν τἀγ»-
μα βασιλικὸν, καὶ τοὺς τοῖς βασιλείοις ἑνστρεφομέ-
νους ἅπαντας, ἵνα τοὺς ἄλλους παραλαίπω νῦν * xal
Tv ὁρᾷν ἐξτισίω, τοὺς καθ᾽ ἡμᾶς ὠργιαμένους βα-
σιλεῖς τρέφαντας ἐξαίφνης τὴν ὀργὴν xatà τῶν
καθ) ἡμῶν ὠρμημένων τοὺς ἄλλους ἅπαντας συν-
αγωνινομένους, xal «ph; τὴν ὑπὲρ ἡμῶν ἅμιλλαν
ἀλλήλους διερεθίζοντας * τὸ δὲ μεῖζον, ὅτι μηδὲ τῆς
ἐμφυλίου στἀσεώς πω ληξάσης, μᾶλλον δὲ xal ἀχ-
μαζούσης, fic ἕνεχα xol πρὺς ἡμᾶς ἔσχον ἀηδῶς.
Opt γάρ * eU τις δυ.ἡ µαχομένοις ἐπιστὰς, διχα-
στην εἶναι τῶν παρ) αὐτοῦ λεγομένων ἀξιοῖ τοῖν δνοῖν
tbv ἕτερον, χομίσαιτ᾽ ἂν ὀντινοῦν λόγον παρ) ab-
τοῦ, καὶ ταῦτα τῆς πρὸς τὸν ἀντικείμενον αὐτῷ δια-
μάχης ἐπιχρατούσης ; El δὲ xal αὐτὸς ὁ ζητῶν τὴν
παρ ἐχείνου φῆφον ἔχει τοὺς ἀντιλέγοντας, πόσῳ
μᾶλλον δυσέφικτον τὸ ζητούμενον ; El δὲ xai ὑπο-
πτεύοιτο παρ) αὐτοῦ, ὡς μὴ φιλίως πρὸς αὐτὸν δια-
χείμενος, μᾶλλον δὲ πρὸς μὲν αὐτὸν ἀπεχθῶς,
πρὸς δὲ τὸν ἀντιχείμενον αὐτῷ φιλίως, 6 & ἀντιλέ-
T9» ἀντιστρύφως ἔχων, πῶς οὐχὶ καὶ παντελῶς
ἀνέφικτον, εἶ µή τι xal πλέον; Αλλ' ὃ μηδὲ δυσὶν
ἀνθρώποις µαχομένοις δυνατὸν Ev, πρὶν ἀφεῖσθαι
τῆς πρὸς ἀλλήλους μάχης, ἑτέρων xal ταῦτα τῶν
μὴ δοχούντων φίκων ὑπεραγωνίζεσθαι, τοῦτο πε-
ποίηχεν ὁ θεὸς ὀυνατὸν ἐν δήµοις xal στρατιώταις,
x.i στρατηγοῖς χαὶ τοπάρχαις, ἵνα παραστἠσῃ τοῖς
πᾶσι διὰ πάντων ἀήττητον οὖσαν τῆς ἀληθείας τὴν
δύνσμινε » Καὶ ταῦτα μὲν ἡ χαλὴ διέξεισι γλῶττα,
€'v τε λαμπρὰν χατ᾽ αὑτοῦ xai τῆς εὐσεδείας ὅλο-
σχιρῶς διεζιοῦσα τῶν ἑναντίων µανίαν, ὧν ἔξαρχος
xal τρόµαχος xal στρατηγὸς ὁ χάκιστος τῆς Ἐκχ-
χ)ησίας προστάτης ἦν. xal τὸ πρὸς ταῦτα τῆς
τρονοίας xal τῆς δυνάµειος ἁμήχανόν τε xal ἅμα-

ἑνεργούσης τὰ χἀλλιστα. Τὰ δὲ κατὰ µέρος ἓν ἐχεί-
v τῷ χρόνφ θαυμαστῶς γεγονότα ποῖος ἄν θουχυ-

δίδης, f| καὶ. Ἡρόδοτος ἄλλος ἀξίως ἐξείποι καθέ-

χαστα ; μᾶλλον δὲ τῶν μὲν πλείστων τῷ καθ᾽ ἡμᾶς
εῷδε φιλοσόρῳ, xat ὑπὲρ πάντας δηµηγόρους xal
αογιστὰς παραχωρῄσω xai ῥήτορας, iv tol; αὔ-
κοῦ θαυμαστοῖς λόχοις, xat ταῖς πρὸς τοὺς ἑταίρους
ἐπιστολαῖς ἄλλοτε ἄλλα φιλοσοφήσαντι ' ἐγὼ 0 kv
σινος τούτων, f| xal δυοῖν μνησθεὶς χατ᾽ ἐπ.δρομὴν,
ἐπ) ἐχεῖνα xal αὖθις τρέφω τὸν λόγο».

ἘἨγεμὼν ἐχειροτονεῖτο τηνικαῦτα τοῖς βασιλεῦσι
Πελοποννήσου xal στρατὴγὸς χαλὺς χὰγαθός - εὔ-
νους μὲν ἐς τὰ μάλιστα τούτοις, φίλος 5' εὐσεθείας
οὐχ ἧττον, xal τῆς ὀρθῆς τοῦ θεοῦ δόξης προᾶ-
σπιστής” τούτῳ τὰ πρὸς τὴν στρατηγίαν ixs(vnv τε΄
xai τὴν ἔξοδον ἔτι παρασχευαζυμένῳ, xàv τῇ βασι-
λευούσῃ διάγονει, πολλοὶ τῶν συνήθων καθ΄ ἑκάστην
συνῆσαν, ol μὲν, ὡς xal συναποδηµῄσοντες, καὶ τῆς
ὁδοῦ χαὶ τῆς ἀρχῆς τῆς ixsl συναντιληφόμενοι, xal
τὰ πρὺς χρείαν xas' ἀξίαν ὑπηρετήσοντες ἕκαστος,
οἱ δὲ, χαὶ φιλίας xaY ὁμιλίας ἁπλῶς Évtxa * τούτοις
xai τῶν ὁμιλητῶν ᾿Αχινδύνου xal φίλων εἷς τις
ουνῆν, εἰς ὑπηρέτας τἐταγµένος τῷ στρατηγῷ' xa-
Je μέν πως τὸ εἶδος ἐκ γένους καλούμενος, δυσ-
ειδὴς δὲ τὸν τρόπον τέως xol τὴν γλῶτταν ὁχό.
λαστος, εἶ xai τοῦτον μετὰ βραχὺ θαυμαστῶς f
δεξιὰ τοῦ Ὑψίστου ἡλλοίωσε. Τούτῳ τῶν χατὰ τῆς
εὐσεθείας αὑτοῦ συγγραµµάτων ὁ μυσταγωγὸς 'Axlv-
δυνος ἐγχειρίσας τὰ χράτιστα, µέτροις ἰαμθικοξς
ἑρμοσμένα, Πελοποννησίοις ἐχπέμπει, χαθάπερ 6
μῦθος πάλαι τοῖς Θηδαΐοις τὴν σφίγγα, ἢ καὶ τῇ
Ἑλλάδι πάσῃ τὴν ὑπερήφανον ἔχείνην 5 χρόνος
στρατιὰν τῶν Περσῶν' xal ὁ μὲν εἴχεν ὑπὸ µάλην
ταῦτα, δεινὰ καὶ μελετῶν χαθεχάστην, xai πρὸς
«obe; συνόντας διαλεγόµενος» xal πολὺς μὲν κατὰ
τῆς εὐσεθείας. xaX Γρηγορίου τοῦ ταύτης προστά-
του ῥέων χαὶ βλασφημῶν, πᾶσι δ᾽ ἀντιλέγων ὁμοῦ
τοῖς ὑπὲρ τούτω» εὐσεθῶς ἱσταμένοις xal Aévoust,
xai πρὺ τῶν ἄλλων φημὶ τῷ οἰχείῳ δεσπότῃ xal
στρατηγῷ Αχινδύνου γε μὴν xol τῶν ἐἔχείνον
προϊστάμενος ἰσχυρῶς, χαὶ μόνον ἐχεῖνον εὐσεδείας
εἶναι διδάσχαλον xal φρονῶν, χαὶ πρὸς πάντας δια-
εινόµενος. "AJ ὁ τῆς σωτηρίας κχηδόµενος πάν-

p των θεὸ;. ὄψει μιᾷ χαὶ νυχτὶ παραδόξως τούς τε

Πελοποννησίους ὁμοῦ πάντας, xal αὐτὸν δὲ. φημ),
τοῦτον ἑξαρπάζει τῆς Φυχοφθόρου λύµης, xai τοὺς
πιστοὺς ἐπιστηρίζει πάντας τῷ θαύματι’ xal ὁ τρό-
πος οἷος. Ἔχειτο μὲν ἐπὶ χλίνης νυχτὸς ὑπνῶν ὁ
τὰ πονηρὰ φέρων iv χόλποις γράμματα. τῶν δὲ
βασιλικῶν δορυφόρων ἐπιστάντες ἀθρύον, ὣς ἑδόχει,
φινὶς, ἀνί[στασθαί τε χαὶ ἀχολουθεῖν absol; εὐθέως
ἐχέλενον εἰς εἰρχτὴν, οὕτω προσταγὲν ὑπὸ τοῦ xpa-.
voUvto; ὁ ὃ) ὑπὸ δέους εὐθὺς διάταραχθεὶς διαν(-
σταται τῆς χλίνης, θορύθου xal ἀγωνίας µεστές
kv ἑαυτῷ δὲ γενόμενος ὥσπερ. καὶ «fj φανιασίᾳ τὸ
πᾶν δεδωχὼς, ἀναπλαττούσῃ xai τὰ ph ὄντα wol-
λόχις, ἀναχλίνεται xal πάλιν ἐπὶ τῆς εὐνῆς xal
ὑπνο; ἀλλὰ xai αὖθι; οἱ αὐτοὶ βασιλικοὶ δορυτόρ.

ENCOMTUM AUCT. PHILOTHEO CP.

019

καὶ παρεῖναι ἐδόχουν, xal τὰ αὐτὰ τοῖς wpotépow A Οὐδὲ yàp ἐν τούτοις γε póv:t, Grip ὅρτι πμώτως

ὡσαύτως διαχελεύεσθαι αὑτός τε τῶν στρωμάτων
δµοίως ἀναπηδῶν, xal ἀγωνίᾳ xal δέει συνεχόµενος
µείζονε, ἐπειδὴ xal πρὸ βραχέος ἔτυχε βασιλιχῆς
εἱρχτῆς πειραθεὶς, xal τὰ τῆς ἐχεῖθεν ταλαιπωρίας
φέρων ὥσπερ ὑπόγεια. xal πρὸς ἑαυτὸν ἐφ᾽ ἱκανὸν
λοχισμοῖς παλαίων, xai τῷ συνεχεῖ τῆς τῶν αὐτῶν
Φαντασίας διαπορούμµενος * ἐπεὶ δὲ xal αὖθις ὡς
ἀνείρου xal φάσματος ἀλογῆσας ἐπὶ τῶν στρωµά-
σων ὡσαύτως χατέδαρθεν, Όπνος μὲν αὐτὸν καὶ πά-
Atv εἶχε μετὰ μιχρὸν, ὡς 5 οἱ τῆς βασιλικῆς ὑπηρ:-
Gla; ἀπιστάντες ἐχεῖνοι xal πάλιν τὰ αὑτὰ τοῖς
προτέροις ἦσαν σφοδρότερον ἐπιτάττοντες, ἐχεῖνος
τῷ Όπνῳ χατεχόµενος ἔτι, xol διαπο,εῖν ὠσπερεὶ
πρὸς ἐχείνους ἑδόχει, xal τὴν τῆς βασιλιχῆς ὀργῆς

εαῦτα τεθαυματούρΥηκεν, ἀλλὰ πλήρης τῶν τοιού-
«ων bv ἐχείνοις τοῖς χρόνοις Έπειρος καὶ Ὀάλασσα
πᾶσα σχιδὸν, visol τε καὶ πόλεις, xal πρὸ τῶν
ἄλλων ἡ µεγάλη θεσσαλονίκη, ἓν fj δήπου καὶ τὰ
τῆς ὑποθέσεως ἄνωβεν Ίρχται, πανταχόσε μὲν τῶν
εῆς αἱρέσεως ποντρῶν ἐχπεμπ)μένων λάθρα vp1y-
µάτων’ οὐδὲ γὰρ εἶχε χώραν ἐνταῦθα τέως ἑξελη-
λεγμένα χαὶ χαθυθρισµένα πολλάκις * ἄυλλαμθανο -
µένων ὃ ὁμοῦ παρὰ τῶν εὐσεδῶν μετὰ θαύματος
σχεδὸν πάντων, χαθαπερεἰ τινων λῃστῶν xa: ἱερο-
σύλων, καὶ πρὶν εἰργάσθαι τὰ οἰχεῖα, καὶ ταῖς χερα]
καὶ τῇ γλώττῃ διδοµένων τοῦ Γρηγορίου, αὐτοχρά-
«ego; ἐχεῖ χαὶ θεοῦ. παρὰ τοῦ μόνου φύσει θεοῦ
καὶ Δεσπότου τῶν τοιούτων θαυμαστῶς χειροτονη”

: αἰτίαν ἐπιζητεῖν' οἱ δ᾽ αὐτίχα χαὶ τῷ δακτύλῳ χαθά- B θέντος, καίτοι γε xol καθειργµένου, χαθὰ δὴ xoi

περ ὑποδεικνύντες τὰ ὑπὸ χόλπον αὐτῷ πονηρὰ συγ-
γράμματα τῆς αἱρέσεως, καὶ τὴν αἰτίαν φανερῶς
ἐδίδασχον ἅμα, ὅτι, qnot, τοὺς τοῦ δυσσεθοὺς Ακιν»
δύνου Φληνάφους φέρων μετὰ σαυτοῦ διαχοµίζειν
εἰς Πελοπόννησον στεύδεις, εἰς πολλῶν ἀνθρώπων
χαταστροφὴν xoi ἀπώλειαν * καὶ ὡς εἰ μὴ πόῤῥω
που βαλὼν ἀποῤῥίψεις αὐτοὺς νῦν, ἃμα xal τὴν
ἀνχὴν ἀποῤῥήξας τῆς χαχίστης περὶ τὰ τοιαῦτα
θυνηθείας τε xal στορτῆς, οὖχ ἁπαλλαγῆσῃ τῆς
ἐπιχειμένης τοῦ βασιλέως ὀργῆς. Καὶ à μὲν ἐδόχει
xai πεπεῖσθαι τοῖς εἰρημένοις, xai προθυµότατα
tijv ἐχπλήρωσιν ὑποσχέσθαι * xal τοῦ Όπνου ὃ εὖ-
θέως ἀπολυθεὶς, Épyou χατὰ τὴν ὑπόσχεσιν εἴχετο,
θείαν εἶναι τὴν ὄψιν αὐτοῖς πράγµασιν ἄριστα δι-
δαχθείς. Τὰ γοῦν γραμμάτια τῆς αἱρέσεως εὐθὺς
ἀποῤῥίφας εἰς χόραχας, xal πολέμιος αὐτοῖς ἀντὶ
φίλου σφοδρὺὸς γεχονὼς, ὑπνοῖ μὲν ἐλευθέρᾷ φυχῇ
€b ὑπόλοιπον τῆς νυκτός, τῆς δ᾽ ἱπιούσης τὴν τοῦ
ἠγεμόνος οἰχίαν ὡς ἔθος καταλαθὼν, τὴν παλινῳ»
δίαν εὐθὺς ἐπὶ πάντων ἂν ἆδων, τὴν συγγνώµην
μὲν ἐπὶ τοῖς προτέροις θεὸν xal τοὺς παρόντας al-
κῶν, τῶν δὲ τοῦ Θεοῦ θαυµασίων διαπρύσιος χῆρνξς
ἀρὸς πάντας Ὑιγνόμενος, ἁρπάζει τοὺς λόγους τοῦ
οτρατηγοῦ τῶν υἱῶν ὁ πρῶτος ἄπεισι σπουδῇ πρὺς
τὸν µέγαν χαθειργµένον iv βασιλείοις, xa0à δὴ xai
πρὸ βραχέος ὁ αὑτοῦ λόγος ἔδειξε' vol; περὶ αὐτὸν
ἐξαγγέλλει xal τὴν τῆς αἱρέσεως ὀλεθρίαν ἐπιθου-
hv, καὶ τὴν μετὰ θαύματος ὑπερφυᾶ xat θαυμαστὴν
ἑχείνης ἀναίρεσιν * ἅμα καὶ xb τῆς δυσσεδείας πο-
γηρὸν ἐχεῖνο «ροσάχων ἐν µέτροις βιδλίον, εἰς τὴν
τῶν ὑπ' αὐτοῦ λεγομένων βεθαίωσιν᾽ ἀχούει παρὰ
φῶν οἰχείων ἐχεῖ χατὰ µέρος πάντα καὶ ὁ διδάσκα-
^ae" xci ἐπεὶ τὸ παράπαν ἀμφιδάλλειν οὖχ fjv, αὐ-
«iv ἐχείνων τῶν χακίστων προχειµένων ὑπ ὄψιν
λόγων, οὓς ὁ πατὴρ χαὶ δημιουργὸς ἅμα τῷ γεννῆ-
em τῷ σχότῳ xal τοῖς μυχυῖς καὶ ἀφανίᾳ παρέδωχε,
wb τῆς ἀληθείας φῶς, xal τοὺς ἑλέγχους τῆς λαμ-
Spi; ὑποπτῄήσσων γλώττης τοῦ Γρηγορίου, δάκρυσι
θερμοῖς μεθ) ἡδονῆς τινος φυχῆς ἀποῤῥήτου τὴν
εὐχαριατίαν ἀπεδίδου θεῷ, τὰς ὁρμὰς οὕτω τῆς xa-
χίατης αἱρέτεως ἀφανῶς τε χα) προφανῶς ἀναστέλ-
δοντι͵ xal τὴν τῶν πολλῶν θαυμαστῶς τε xal παν-
εόφως σωτηρίαν οἰχονομοῦντι.

πολλάχις ἔφην, χαὶ χαταδίκου φέροντος σχῆμα, ἵνα
χαὶ θαυμασιώτερον fj τὸ κατ αὐτὸν μᾶλλον. Τὴς —
αὐτῆς οἰχονομίας δὲ xai θαυματουργίας καὶ ἡ τοῦ
μεγάλου καὶ θαυμαστοῦ Σά6δα περὶ τῶν τοιούτων

θεωρία γέγονεν ἔργον, τὸν ἡμέτερον λέγω, τὸν πἀ»ν,

€bv ες ἡσνυχίας xal διαχρίσεως λύχνον, τῆς τα-
πεινώσεως xal τῆς ἀγάπης τὸν οἶχον, τὸ τέμενος
τῆς θείας σοφίας, τὸν ἄλλον Ίλιον ἓν σαρχὶ, ταῖς
κοῦ θείου φωτὸς ὑπερφρυέαιν ἑλλάμφεσι καὶ ταῖς
ἑνερτείαις» ὃς ἐχεῖνα περὶ ᾿Αχινδύνου xal t3; xat'
αὐτὸν εἶδε τότε πονηρᾶς συμμορίας, εὐχόμενος θ:ῷ
xai δεόµενος ὑπὲρ τούτων, ἅπερ ἡμεῖς φάσαντες
tol; ὑπὶρ Σχείνου συνετάξαμεν λόγοις, πᾶσαν ἔνι-
στάντα xal &xohv xa διάνοιαν.

Γρηγόριος μὲν οὖν 6 σοφὸς τέσσαρας ἐνιαυτοὺς
ὅλους ἣν διαµείδων ὥσπερ ἐν λάχκῳ til τῇ φρουρᾷ,
xai τὸν συναθλητὴν xal συσπουδαστὴν, ὅπερ ἔφην,
Ἱερεμίαν àv τούτῳ παρενεγχὼν, xal ταῦτ kv υὕτω
νοσώδει xal ταχερῷ σώματι, xal νοσοχομίας δτο-
μένψ σχεδὸν καθ᾽ ἑχάστην καὶ συνεχοῦς φαρµαχείας.
ἀλλ) οὐχὶ τῶν ἑναντίων ὁμοῦ πάντων, ὅπου v6 xal
αὐτὺ τὸ διὰ παντὺὸς ἐγχεχλεῖσθαι xal ἀπρίῖτον δια-
µένειν ἐπὶ χρόνον οὖτω μαχρὸν qflopxv τοῖς τοιο».
ποις xal µόνον ἐργάξεσθαι πέφυκεν᾽ à) bxitvoy ἡ
δικλῆ τοῦ γένους ἕδαχνε μᾶλλον φθορὶλ, νῦν μὲν
ὅπλα xat! ἀλλήλων χινούντων, xal τὴν στάσιν xai
τοὺς καθ) ἑαυτῶν ἀναπτόντων πολέμους Gp θυμῶ,
νῦν δὲ «b πάτριον χαὶ ἀποστολιχὸν εἰς θεὺν σέδας͵
χαὶ τὰς τῶν θεολόγων χοινὰς παραδόσεις ἀναίδην
ἑξαρνουμένων, χαὶ τῷ χαθαρῷ λόγῳ τῆς ἀληθείας
τὰς βεθήλους τῶν αἱρέσεων ἐπεισαγόντω» χενοφω:
γίας, χαθάπερ οἱ τῷ δοχίµῳ χρυσίῳ τὸ κἰδδηλον, 1
τῷ καρδίαν εὐφραίνοντι φυσιχῶς οἵνῳ τὸν ὁξώδη
καὶ ὑδατώδη χαὶ τοῖς χρωμµένοις Ἠχιστα χρῄἠσιμαν ’
χαὶ tb τούτων ἔτι δεινότερόν τε ὁμοῦ xal ἀνιαρὼ-
περον, ὅτι xal ὑπ' αὐτῶν φεῦ | τῶν δοχούνιων προ-
στατῶν τε xal ἠχουμένων τῆς Ἐκκλησίας τῶν
πολλῶν f| καὶ εάντων σχεδὸν ἐρεθιξομένων» xpo
ταῦτα, Óq' ὧν xai παρ) ἑαυτῶν χινουµένους ἐχρῆν
πάντα τρόπον ἀνείργεσθαι. δὲ χαὶ τούτων ἃμα
χἀχεί[νων ἑξιστάμενος πάντων θεῷ, xal νῦν μὲν τὸ
«οὺ θείον Δαθὶδ πρὸς αὐτὸν μετὰ τῆς ὁμοίας ὑπο-
φωνῶν Ἰλπίόος, zb, « Γέναιτο, Κύρις, τὸ ἕἔλεός aov

61

GREGORII PALAM.E

6n

ἐφ᾽ ἡμᾶς, χαθάπερ ἠλπίσαμεν ἐπὶ σὲ "5: » αὖθις δὲ A Υε τοῖς ὑπ' αὐτὸν φηφίζεται plcdpes" "Azxivivsoy

καὶ τὸ τοῦ Χρυσοῤῥήμονος αυνεχῶς προστιθεὶς ἐχεῖνο
μετὰ τῆς ἴσης εὐνοίας wai τῆς εὐχαριατίας, τό»
Δόξα σοι, Κύριε, πάντων ἕνεχα ταῦτα χαὶ γὰρ

Tiv οἰονεὶ προσφθέγµατα διὰ βίου πρὸς τὸ θείον τῇ .

μεγάλῃ xai ἀοιδίμῳ ἐχείνῃ Φυχῆ, χαὶ μάλιστ' ἐν
xatpip περιστάσεώὠν τε xal πειρασμῶν ἄχαμπτός τις
xai ἀχλόνητος ἓν ἅπασιν fjv, ὡς ἓν χαμίνφ µέσῃ
τοῖς παντοδαποῖς τοντοισὶ πειρασμοῖς, ἄφλεχτος
. xat& τοὺς µαχαρίους ἑστηχὼς κπαΐδας ἐχείνους, xat
θ:ὸν αἰσθητῶς τε καὶ νοητῶς ἀνυμνῶν, καὶ τὸν τῆς
ὁμολογίας ἄριστα πλέχων Όμνον χαὶ λόχοις xal
γράµµασι, καὶ δᾗ xal τοὺς τῆς πλάνης ὑπηρέτας
τε xal ἀρχηγοὺς χατ᾽ ἐχείνους νοητῶς χαταφλέγων
ἐχεῖθεν, χἀντεῦθεν xal πράγµασι καὶ λόχοις ἆπα-

6ιν ὑπερφυῶς συγχαλῶν thv χτίσιν πρὸς τὸν εὖ-:

χαβιστήρ.αν ὁμοῦ καὶ ἰχέτιον.

Καιρὸν γὰρ εἶναι xal τοῦτον εἴπερ τινὰ παρ᾽
ἑαυτῷ χρίνας νοερᾶς ἡσυχίας καὶ νεύσεως παντε»
λοὺς πρὸς θεὸν, ἐχείνοις τε χαθάπερ al τις ἀχά.
pato; qct; νύχτωρ xol μεθ ἡμέραν ὑπερφνῶς
ἑαυτὸν fjv διδοὺς, καὶ προφέτι ταῖς τῶν θεολόγων
Φιλοπονώτερον βίθλοις ἐγχύπτων xal γράφων xal
λογογραφῶν τὴν εὐσέδειαν ἐνταῦθα καὶ γὰρ οἱ πρὸς
τὰς ἐρεσχελίας ἢ δυσσεδείας οἰχειότερον μᾶλλον
εἰπεῖν ᾽Αχινδύνου πάντες αὐτῷ σχεδὸν συντάττον-
ται λόγοι, πρόφασιν plv ἐχεῖνον ἑσχηχότες xat τοὺς
ἐκείνου μαχκροὺς Ἀέρους, xal τὸν συρφετὸν τῆς
συχοφαντίας vs καὶ τῆς βλασφημίας, οὓς xdv ὑπνώτ-
των 6 ἐμὸς ἀριστεὺς οὐτοσὶ, καθάπερ el τινας σχιὰς
xai ἰνδάλματα λόγων xol βλασφημίας, ῥᾷστα xol
ἀπόνως Ἶρεν ix μέσον, διὰ πάσης δὲ δογματικῆς
xai θεολογιγῆς iMac θαυμαστῶώς ἄγαν lóvtt;, xa
ἀξίους ἐχείνου, χαὶ τὸ uuatfjpiov ἅπαν τῆς τε κατὰ vv
Τριάδα qui μεγάλης θεολογίας, τῆς τε χατὰ τὴν
ἐνανθοώπησιν τοῦ ἑνὸς τῆς Τριάδος οἰκονομίας ἐχ-
πεχιδεύοντες πάντας, xal μυστέριον ἄντικρυς εὖσε-
Θείας ὄντες, 9) φανέρωσις ἑναργΏς χαὶ διδασχαλία
«oU xav. εὐσέδειαν ὑπερφνοῦς μυστηρίου, ἀναπτύς-
σοντές τε τὰ συνεπτυγµένα xal τὰ δύσληλτα σᾳ-
φηνίνουτες, xat ταῖς θείαις Γραφαῖς τὰ τῶν Ῥεολό.
ων xaX διδασχάλων ἄριστα συµθιθάζοντες, xal
σύμγωνον αὖτοῖς τε χἀχείναις ὁμοῦ τὸ κατὰ 4v
μέγαν τοῦτον δειχνύντες Εὐαγγέλιον χαὶ τὸ xij-

ἡ Βαρλαὰμ, ἄλλον, ὅσον ἐπὶ τῇ δυσσἑθεῖᾳ φημὶ καὶ

. τῷ χατὰ τῆς εὐσεδείας πονηρῷ (fle. ᾽Αλλὰ καὶ

ταῦτα λύει θεὺς ὀξύτερον εῶν κροτέρων ἐχείνων'
μᾶλλον δ᾽ οὗ λύει θαυμαστῶς µόνον, ἀλλὰ καὶ κατὰ
τῆς αὐτοῦ τούτου χεφαλῆς ταντὶ περιτρέπει, ὡς καὶ
à λόγος αὐτίχα δείξει.

Ὡς γὰρ Ίσθετο καὶ τούτων ἡ χαλῶς τῆς εὖσε-
δείας προϊσταμένη θανμαστὴ βασιλὶς, πέµπει «ἰ-
ρευθὺ πρὸς τὸν τῆς αἱρέσεως ὑπέρμαχὺν Ἰωάννυν,
Χαθάπαξ ἀπέχεθθαι παραινοῦσα τῆς χοινωνίας τῶν
τὰ Βαρλαὰμ χαὶ Αχινδύνου φρονούντων, συνοδικῶς
αἱρετιχῶν ἐξελη)λεγμένων σὺν τοῖς αὐτῶν διδασκᾖ-
Ἆοις, καὶ γράµµασι καὶ τόμοις xat φρικωδεστάταις
ἀραῖς τοῦ Χριστοῦ xa τῆς Εκκλησίας ἔχκεχομ-

᾿μένων * ἀλλ' ἐκεῖνος {ῇ δυσσεθεία προστιθεὶς τὴν

ἀναισχυντίαν, ἄλλως te wal τῆς προνοίΐας, εἰς ὃν
αὐτὸς φθάσας ὥρυξε βόθρον, συνωθούσης δικείως,
βίδλον ὅλην αυγγραμµάτων ἀντιπέμπει xphz «hv
φιλόχρισεον βασιλίδα, τῶν αὐτοῦ καινοτομιῶν ὄ]θεν
xai τῶν ἀλλοχότων πράξεων ὁπεραπολογησομένηνο
ἡ δὴ xai τῆς δικαιοτάτης αὑτῷ καταστρογῆς xal
τῖς παθαιρέσεως πρόξενος ὤφθη;' Διαδολὴν xai γὰρ

Av ἑαυτῇ περιέφερε, χαὶ φσρυτὸν συκοφαντίας χαὶ

βλασφημίας κατὰ τοῦ τῆς Ἐκκλησίας ἱεροῦ Tópou,
καὶ ἀνατροπὴν iv προσχήµατι ἐξηγήσεως Τόμου,
ὃν αὐτὸς πρὺ βραχέος ἔτι τὸν νοῦν καὶ τὸν Uyxiga-
λον ἀπερίτρεπιον ἔχων, ὡς εὐσεδείας ἄντικρυς
ὅρον xa ἑπῄνει καὶ Φυνεχρότει, xal πρὸ viv ἄλλων

C ἁπάντων xal γλώττῃ xal χειρὶ καλῶς ὑπεστήριζεν"
. 09 μὴν ἀλλὰ xal τὰ χράτιστα xal χαιριώτατα τῶν

«fj; δυσσεθείας συγγραμμάτων ἑνῆν ixsivg τῇ τῆς
αἱρέσεως βί6λῳ, «πάντας ἁγίους σχεδὸν καὶ θεολό-
Ίους ἁποκηρύττοντα διὰ τῶν ἱερῶν αὐτῶν evy-
γραμμάτων, ὡς καχοδόξους. ᾿Αλίοχεται Τοῦν τοῖς
οἰκείοις πτεροῖς, xal τὰς διχαίας εἰσκράττεται δίς
xa; ὁ περιφανὴς τῆς ἀληθείας ἐχθρὸς, τῆς θεν-
μαστῆς βᾳσιλίδος τὸν ὑπὲρ εὐπτεθείας ἱερὺν ἀναφα-
σης xal νῦν ἐἴπερ ποτὰ ζῆλον, καὶ τὸν χορὸν tow
ἀρχιερέων ἅμα κοὶ τῶν λογάδων τῆς Ἐκκλησίας
σύν γε τοῖς ἐν τέλει συναγαγούσης -χαὶ tbv τῆς
αἱρέσεως πρόμαχον ἅμα τοῖς αὐτοῦ μνσταγωγοὶς
πε xa τῆς αἱρέσεως ἀρχηγοῖς, καὶ τῆς ἱερωσύνης
ἀπογυμνωθῆναι, xai τῆς Ἐκχλησίας ἀκοθληθῆναι

φυγµα, xai χαθ᾽ ὑπερδολὴν τοῖς συνιεῖσι θαυμαζό- D χάλλιστά τε χαὶ διχαιότατα, χαὶ ἀξίως ἑαυτῆς τε

ψενον διὰ πάντων, xal ὡς οὖὐδεὶς οὐδέπω τῶν πάν-
των σχεδὸν πρότερον.

Ὅ δὲ τῆς Ἐχχλησίας φιυλώνυμος ἀρχηγὸς Ἰωάν-
νης, ὥσπερ ἔξω γενήμενος αὐτὸς ἑαυτοῦ χαθάπαξ,
€3l τὰς φρένας διαφθαρεὶς xal τὸν ἐγχέφαλον δια-
σεσεισµένος, μᾶλλον ὃ' εἰπεῖν οἰχειότεΓον, πνεύματι
πλάνης ἁπαχθεὶς, xal πρὸς αὑτὸν ἁράμενος qava-
Q0; τὸν θεὸν τὸν πόλεμον, ἐπὶ τὰ πρότερα xai αὖθις
χωρεῖ” xal τινα τῶν ὁμιλητῶν τε xal σπουδαστῶν
᾽Αχινδύνου, μοναχοῦ xal διαχόνου περικείμένων
σχῆμα, τὸ γὰρ ὄνομα παραλέίφω τὸ τήµερον ἔχου,

$4 κατὰ θισοαλονίχην λαμπρᾶς Ἐκκλησίας σὺν

" Psal. axxit, 29.

καὶ Θεοῦ παρεσχευαχυίἶας' δι ἅπερ, οἶμαι, xai εἰς
γῆρας αὐτῇ τὰ τῆς βασιλείας ὑπ' αὐτοῦ ανντηρεῖ-
ται, τὸν ὑπὲρ εὐσεθείας θανυμαστὸν αὐτῆς ζφῶλον,
χαὶ τὴν τῆς Ἐκκλησίας αὑτοῦ Ππροστασἰαν xai συµ-
μαχίαν καὶ τὴν τοῦ θαυμαστοῦ βασιλέως xal óps-
ζύγου καλὴν ὑπὶρ εὐσεθείας μίµησιν xal ἀνδρίαν
δικαίως ἀμειθομένου. Tf, δὲ τῆς εὐσεθείας εαύτῇ
λαμπρᾷ βεδαιώαει, βεδαίωσις xal γὰρ εὐσεδείας
καὶ στήριγµα τῆς Χριστοῦ γέγονεν Ἐκκλησίας ἡ
τῆς αἱρέσεως χαταστροφὴ xal τῶν ταύτης προῖατα-
µένων, αὐθημερὺν xal dj κοιν] διαλύεται στάσις
xii τὰ τῶν ἑωφυλίων πολέμων, τῆς βάαιλείας εἰς

- 613

ENCOMIUM AUCT. PIIILOTHEO CP

διά

ἀμήνοιαν ἑαυτῇ x& συμφωνίαν κάλλιστα συνε)θού- A λον καὶ προχάλυµµα τῆς yet πῆς στάσεως, χαὶ τῶν

«σης, xal τῶν μελῶν ἐπιγνόντων ἄλληλα. καὶ χατὰ
φύσιν εἰς ταυτὸ σννελθόντων, ἄριστα θεοῦ τεθαν-
Βατουργηχότος χάἀν τούτῳ, xal δεδειχότος ndo:
ερανῶς, τίνες μὲν οἱ τῆς αἱρέσεω; χαρποὶ καὶ τῖς
κατὰ Χριστοῦ βλασφημίας, τίνα δὶ τὰ τῆς xata-
στροφῆς ἐχείνων ἁποτελέσματα xal τῇ; ὀρθῆς περὶ
Θεοῦ δόξης καὶ εὐσεδείας.

Ῥῆς γοῦν πάλαι φυγάδος εἰρήνης xai ἑξορίστου
μετὰ μαχρὸν, ὡς εἴρηται, χσλῶς Χατιούσης τὸν
χρόνον, καὶ Γρηγάριος πρὸ τῶν ἄλλων ὁ μέγας τῆς
ἁδίκου φρουρᾶς, μᾶλλον δὲ τῶν χρονίων ὑπὶρ εὖσε-
θείας ἀγώνων xal τῆς εἰρχτῆς xai cfc χαταδίχης,
λαμπρῶς μετὰ τῶν τῆς ὁμολογίας στεφάνων ἐπά-
γψσι χα) ἵνα τὰ ἐν µέσῳ παρῶ. dye xov). τῆς
Ἑκχλησίας ὁμοῦ xai τῆς βασιλείας ὡς Edoc, καὶ
αρὺὸ τούτων ἑνεργείᾳ θείᾳ xal νεύσει, Ἰσίξωρος
μὲν ὁ θεῖος τῶν οἰάχων ἐπιλαμθάνεται τῆς χοινῖς
"Ἐκκλησίας, Γρηγόριος 0 ὁ μέγας εὐθὺς μετ' αὐτόν
Φε xai δι αὐτοῦ τῶν τῆς θαυμαστῆς Ἐκχλησίας,
θεσσαλονίχης φημὶ τῆς μεγάλης, πολλὰς ὑπὲρ τού-
«ου xat µεγάλας δεξάµενος τὰς ἀξιώσεις κ1ὶ ἱχεσίας
παρά τε βασιλέως αὐτοῦ xai δὴ καὶ τοῦ θαυμαστοῦ
αατριάρχου. Καὶ λαμδάνει μὲν, ἀπολαμθάνει «à
ec Ἐχχλησίας κοινὸν τὸν πάλαι περιφανῆ ταύτης
ὑπέρμεχον καὶ πρεστάτην, τὸν δημαγωγὸν ὡς εἰ-
φεῖν xai παθητητὴν φῶν τοῦ Θεοῦ θεοπισµάτων
καὶ τοῦ μεγάλου ταύττς πληρώματος οὐκ ἀνθρω-
πείαν χατά τινὰς χάριν, ἀλλὰ τῆς Ex παιδὺς ἀρετῆς
ἆθλον, χαὶ τῶν μακρῶν ὑπὲρ εὐσεδείας ἀγώνων,
xai ες ὁμολογίας χομισάµενον τοῦτο" δέχεται δὲ
χαὶ ἡ περιρανῆς ἑχείνη xol µεγάλη χαθέδρα τὸν
εαύτης ἄξιον ὄντως, οὔτε γὰρ ἐχείνην οὕτω µεγά-
λην τε xal θαυμαστὴν διὰ πάντων οὖσαν ποιµένος
δεομένην, χρῆν ἄλλον τινὰ xexopiotat πρὸ τούτου"
οὐχοῦν οὐδὶ ἐκεχόμιστο' οὗ τ᾽ aU τοῦτον ἐπὶ προστα-
clav Ἐχχλησίας οὕτω λαμπρῶς ἱόντα θείᾳ φήσῳ
τε καὶ προχλήσει pb ταύτης ἑτέραν ἐλέσθαι' οὐχοῦν
οὐδὲ προι[λετο' ἀλλὰ γίνεται xal ἄμφω θαυμαστῶς
xai καιρίως, xol χατὰ σώζοντα λόγον, xai τί γε
εἰπεῖν ἄλλως, f) χαχθάπερ ἐχρῆν τὴν τὰ τοιαῦτ) ἕνερ»
χοῦσαν μεγάλην xal καντοδύναμον ἑνηργηχέναι τοῦ
Πνεύματος χάριν, ὑπὲρ ἧς καὶ μάλιστα τοὺς pe-
γάλους ἐχείνους καὶ γενναίους ἀγῶνας ὁ μέγας ὃν-
φως διήνυσεν;

Αλλ’ ἀρχὴ πάλιν ἀγώνων xal παλαισμάτων ἑτέ-
βων, xai ἀθλητὴς ὁ τοῦ Θεοῦ ἀρχιερεὺς, ὡς ἐξ ἆλ-
λης ἀρχῆς αὖθις, ὡσανεὶ πεπρωμένον ἣν αὐτῷ τὸ
διὰ βίου παλαίειν, καὶ τοῦτον παρὰ τῆς τοῦ θεου
προνοίας παρὰ πάντας Ó γεννάδας εἰλίχει τὸν χλή-
pov ἄθρει xal γάρ' χάτεισι μὲν ἐκ Βυζαντίου πρὸς
τὴν λαχοῦσαν αὐτὸν καθέδραν τε xai thv πόλιν d
&' ἀποσείεται φεῦ ! xai ἀποπηδᾶ c0 Πατρὺς, ἔτι
λόμης τῆς Ξρολαθούσης ἀπόζουσα xal τῆς στάσεως,
µήπω τῇ τῆς εἰρήνης εὐωδίᾳ τὺν πονηρὸν ixstvoy
xol διεφθορότα χυμὸν καὶ τὴν Χαχεξίαν θερᾶπεν-
θεῖοα. Προσῆν δὲ τισι xal dj θρυλληθεῖσα παρὰ τῶν
δυσσεδῶν χαινοτοµία τῶν θείων δογμάτων καὶ f

πονηρὰ περὶ αὐτῆς ὑποψίᾳ, εἰ καὶ πρόσχημα μᾶλ-

λειψάνων τῆς ἀταξίας τοῦτό γε fjv. ᾽λλὰὶ θεὺς
ἄνωθεν xol διωχόµενον ἀναγορεύει θαυμαστῶς τοῖς
iv τῇ πόλει τὸν µέγαν, xal δείχνυσι διὰ τῶν ὀρθῶς
ἐπιδητούντων, οἷος ἐχεῖνὸς τὴν πρὸς αὐτὸν οἰχείω-
οιν xal την παῤῥησίαν, καὶ ὅπως ὁ λόγος Ίδη δη-
λώαει.

"Hv τις τῶν εὐλαθῶν xat σπουδαίων τῷ κλήρῳ -

τῆς χατὰ θεσσαλονίκην Ἐχχλησίας ἄνωῦαν ἔγχα-

τειλεγµένος, τῇ τοῦ πρεσθυτέρου sexti lvo; ἀξίᾳ,
xal τὴν ὀρμανοτρόφου ταύτῃ τάξιν ἀποπληρῶν "
τούτῳ παιδίον ἣν 0530, τοῖς τοῦ γάμου μὲν οὕτω
δεσμοῖς ὑποθεδλημένον, νόσῳ δὲ χαλεπῇ περε:µέ-
vov ἅπαν τοῦ σώματος µέλος xat «pst; ὅλους &éviav
τοὺς ἐπὶ τῆς οἰχίας χλινοπετὲς χαταχείµενον. Ἱτς

B δὲ ye τῆς θεοµήτορος πανηγύρεως Location, fiy

ἕθος $i v ἐπιτελεῖν ἐπὶ τῷ ταύτης σεπτῷ γενεθλίψ,
ὀγδόης ἱσταμένης δηλαδη Γορπιαίου, τοὺς τῆς ἰε-
poupy(a; κο:νωνοὺς χαὶ συµπρεσθυτίρους ὁ προῤ-
ῥηθεὶς ἀξιοῖ πρεσθύτερος εὐχὴν ἱερὰν ἐπὶ τῶν µε-
γάλων χοινῇ µνστηρίων πρός ve τὸν τῶν μυστηρίων
θέσθαι θεὺν xaX Δεσπότην, ὅχως av αὐτεῖς γνυρ:'µα
Υένοιτο διά τινος ἐχεῖθεν σημείου τὰ χατὰ τὸν
ἑλαυνόμενον χαχῶς ἐχεῖθεν ἀρχιερέα, o?av τὴν τά»
ξιν τε xat τὸν παῤῥησίαν πρὸς αὐτὸν ἔχει, εἰς
ἔλεγχον µέν φησι χαὶ αἰσχύνην τῶν Exovil xaxovp-
γούντων, βεθαίωτιν δὲ τῶν ὑπ' ἁγνοίας ἀμφιδαλ-
λόντων καὶ περιτρεποµένων * xdV οἱ μὲν εἴχοντο
τῆς ὑπὲρ τούτων εὐχῆς ἐνταῦθα, τελοῦντες τὰ µν-
ατιχά᾿ συνηύχετο ὃς xàx:lvo; αὑτοῖς, τὴν map:t-
µένην χαὶ χλινοπετῇ τοῖς λογισμοῖς προτιθεὶς παῖδα,
xal τὴν ἐχείντς θεραπείαν ἀντ ἄλλου τινὸς τῶν
σηµείων αἰτῶν. θεὸς δ᾽ ἐχεῖ τὸν οἰχεῖον δοξᾶνων
θεράποντα, ὑπὲρ οὗ καὶ là τῆς εὐχῖς xal τῆς δεἠ-
σεως αὐτοῖς ἑτελεῖτο, ἀνίστησαί τε τῆς χλίνης ἀθρίον
τὴν χόρην, xa βαδίζειν ἁπταίστως xal περιτρέχειν
σὺν τοῖς ἑῤῥωμένοις moult τὴν οἰχίαν, ὢ τῶν χαι-
νῶν σου, Χριστὲ, θαυμασίων Ἰ ὡς xai θάµθους xat
ἑκατάαξως πληροῦν τοὺς ὀρῶντας ' ταῦτα καὶ τοῖς
ἱερεῦσι γνωσθέντα, τῶν μοστιχῶν τελουμένων ft:,
ἀνυμνεῖν τε θεὸν xaX θαυμάζειν ἐποίει καὶ λόγο»
πέρα χαὶ διανρίας, καὶ μάλιστα τοῖς τὸ τῆς "ace
συνειδόσι βαρὺ xat χρόνιον πάθος, χαὶ τὸν ἐχείνου.
θεράποντα θεοῦ τε θαυμαστὺν ἀρχιερέᾳ, χαὶ τὸν»

D ἁποστόλων ἐνάμιλλον αὐτούς τε καλῶς εἰδέναι, xax.

τοῖς ἄλλοις μετὰ παῤῥησίας χηρύττεινο Ὁ μὲν οὖν
ἀρχιερεὺς πρύμναν ἐχεῖθεν χρουσάµενος, ἐπείπερ
ἀπεχρούσαντο τὴν ἐχείνου παρουσίαν, ὡς ἔρην. ἐς
“λθω τὸν l:phy ἀνεχώρει, καὶ πρὸ τῆς χαθόδου x-t
μετὰ tbv χάθοδον πλεΐῖστα νοσῇσας τὸ σώμα, xat
βραδέως που καὶ μετὰ πλείστας {μέρας δυνηθεὶς
ἐπιθῆναι τοῦ ὄρους, ἐχεῖνά χου πρὸς θΣεάσαλον΄χην
τὴν ἰδίαν xal αὐτὸς, οἶμαι, λέγων, ἅπερ χαὶ Xet-
στὺς πρὸς Ἱερουσαλὴμ ἐλαύνουσαν αὐτὸν πάλαι ,
« Ei ἔγνως καὶ σὺ xal γε dv τῇ ἡμέρᾳ ταύτῃ τὰ
πρὸς εἰρήνην σου’ νῦν δὶ ἐχρύδη ἀπὸ σοῦ, xal οὐχ
Evo; viv χαιρὺν τῆς ἐπισχοπῆς σου. » Οἱ ὃ ἐν τῷ
δρει Πατέρες ἄσμενοι τὸν πάλαι ποθθύμενον xal
δεξάµενοι κά) ἰδόντες, xal τῶν τῆς ἐχείνου γλὠτ»

et$

CREGORII PALAMJAE

«ης ῥευμάτων οἷά τινος νέκταρος θείου μµετέχιν- A ἡμᾶς ὅλους βαπτίσῃς, τῆς ἐφημέρ.υ τεροφῆς καὶ οὖν

va; χαθ᾽ ἑχάστην, παρ) ἑαυτοῖν χατέχειν ἐθούλοντυ
σφέδρα, xal αὐτὸν βουλόμενον τοῦτὸ μέχρις ἂν τὰ
τῆς ἐχεῖ στάσεως xal τῆς ἀνωμαλίας εἰ; τὴν χατὰ
φύσιν ὀμόνοιαν ἑπανέλθοι xal τὴν ὑγείαν. Άλλ ὁ
τῶν Τριθαλλῶν ἄρχων Στέφανος, xal αὐτὸς ἐπιδὰς
τότε τοῦ "Άθω (ἡ γὰρ χάχιστ ἁπολουμένη στάσις
καθ) ἑαυτῶν τῶν Ῥωμσίων ἐχείνη, χἀχεῖνον βασι-
λέα χεχειροτόνηχεν οὐ σμικροῦ τῆς τῶν Ῥωμαίων
ἀρχῆς μέρους) * ἐχεῖνος τοιγαροῦν δεσποτικῶς xal
τοῦ θείου ἐπ.θὰς ὅρους τότε, ἐπεὶ χαὶ τῷ μεγάλῳ
τῷδε ἀρχιερεῖ συγγεγονὼς tig ὁμιλίαν ἆλθε xai
λόγους, πάλαι ποθῶὼν ix τῆς φήμης, πρῶτα μὲν
ἐδεῖτο xal παντοδαπός τις ἣν εἰς ἑαυτὸν ἐφελχύ-
6ασθαι, xal πρὸς τὴν ἰδίαν ὁρχὴν μεταθεῖναι τὸν
ἄνδρα, τίνα μὲν οὗ λέγων, mola. δ᾽ οὐχ ὑποσχόμενος
ὥστε δυνηθῆναι τοῦ ποθουµένου τνχεῖν; ὡς δὶ
κατανεύοντα τούτοις οὐκ εἶχεν οὐδοτιοῦν, ἐπὶ δευ-
τέραν ἰχετείαν ἑτράπττο, προστιθείς τι xal βίας
ὥστε τὴν Κωνσταντίνου καὶ αὖθις χαταλαδόντα τὸν
μέγαν πρεσθευτὴν αὐτῷ γενέσθαι πρὸς βασιλέας,
«ὸ 0 fjv ἄντικρυς προσωπεῖον μᾶλλον τοῦ χεχρυµ-
µένου τὸ v5; πρεσδείας, ἀλλ οὐχ αὐτῃ τοῦ πρἀγ-
µατος ἡ ἀλήθεια' οὐδὲ vip ἐθούλετο νεοπαχη xol
κραδα:νομένην ἔτι τῆς τῶν Ῥωμαίων γῆς τὴν ἁρ-
χὴν χεχτημένο”, τὸν µέγαν ἐχεῖνον παρ ἑκείνῃ χε-
χτῆσθαι, ζώπυρον οἱονεὶ τῆς βασιλείας ὄνια Ῥω-
µαίων, xa: ῥᾷστα ὀννάμενον τὴν πρὸς üxelvou; τῆς
εὐνοίας τῶν οἰκείων αὖθις ἀνάψαι φλόγα, τηλιχοῦ-
τον ὄντα καὶ πρᾶγµασιν ἃμα xal λόγοις.

"Αξιον δὶ μηδ' ἐχεῖνο παραοραμεῖν ' ὡς γὰρ ὁ τῶν
Τριδαλλῶν ἄρχων οὗτοσὶ, καθάπερ ἔφθην εἰπὼ»,
πάντα xá)u χινῶν xal πᾶσαν μετιὼν λόγου πεῖραν
ὥστε τὸν µέγαν πρὸς ἑαυΏν ἐπισπάσασθαι, προσε-
τίθει τοῖς λεχθεῖσι χἀχεῖνα, ὡς ἀπελαύνουσι μὲν
αὐτὸν αἰσχρῶς οἱ Ῥωμαῖοι, μηδὲ τῆς λαχούσης τοῦν
Ἐχκχλησίας ἐπιδῆναι παραχωροῦντες, αὐτὸς δὲ, πει-
σθέντι τοῖς αὐτοῦ δηλαδῆ λόγοις xat τῇ προχλήσει,
καὶ πόλεις αὐτῷ xai ἐχχλησίας προθύµως χαριεῖ-
ται xal χώρας εἶτα xal σωροὺς }οίθµει πρὸς τού-
τοις ἐπετείων φόρων τε χαὶ χρημάτων, ὧν ἐχεῖ
δηλαδὴ χύριος ἔσται,. "O δὲ τοῦ Θεοῦ ἄ.θρωπος,
πλεῖστα μέν τινα λόγου καὶ συγγραφΏς ἄξια πρὺς
αὐτὸν διεξῄει, π/οσετίθει γε μὴν ἐπὶ τέλει χἀχεῖνα *

ἀναγχαίων οὐδέν τι πλέον ἑλκύσοντας αρὸς ἡμᾶς
αὐτοὺς ὄψει. ὥστ οὖχ ἀναγχαῖος, οὐδὲ κρὸς ἡμᾶς
ὅλως 6 τῶν πολλῶν ἐχείνων xal μεγάλων δωρεῶν
xai χρημάτων, ὡς oic. λόγος’ t£ τὸ ἑξῆς ;
Αναγχάζεται xal αὖθις ὁ τοῦ θεοῦ.ἀρχιερεὺς,
ἀνελθεῖν εἰς τὴν Κωνσταντίνου, χαθάπερ εἶπον '
ἄπεισι πρὸς τοὺς βασιλέας ' xal μικρόν τι μεταῦ
διαγεγονὸς, χάτεισι χαὶ πάλιν εἰς θεσσαλονίκην τὴν
ἑαυτοῦ Ἐχνλησίαν , τοῦ τε χρέου; τῆς τῶν ixi
προστασίας, καὶ δὴ xal τῶν βασιλέων συνωθούντων
ἅμα τῷ μεγάλῳ τῆς χοινῆς ᾿Εκχλησίας προστάτῃ,
ἐπειδὴ xat τὰ τῆς ἐχεῖ στάσεως ἐδόκουν ὥσπερ κα-
«ευνασθέντα πρὸς ὀμόνοιαν xal συμφιονίαν [έναι,
Αλλὰ χαὶ πάλιν ἀφορμαὶ ταραχῆς ἅλλαι xal διχο-

B νοίας, xai 6 ἀρχιερεὺς εἱργόμενος αὖθις xal εἲς

πόλεως xal τῆς Ἐχχλησίας » τῶν γὰρ τῆς παρελ-
θούσης συγχύσεως προστατῶν ἔπαθλα τῆς ἁταξίας
χαὶ τῆς στάσεως μἐγιστά τινα xal ὑπὲρ τν ἑαυτῶν
τάξιν τοὺς βασιλέας xaxüg ἀπαιτούντων, ὑπὲρ ὤν
xal ἀπάγεσθαι μᾶλλον δίχαιον ην ἐχείνους, χαντεῦ-.
0:v μὴ τυγχανόντων ἑχείνων, αἴρεσις προὔχειτο τῷ
ἀρχιερεῖ θάτερον τοῖν δυοῖν ἐξ ἀνάγχης ἑλέσθαι * 1
μένονξα δηλαδὴ τοὺς βασιλέας ἁποστερεῖν τῆς ἐαὶ
τῶν ἱεΓῶν ἱερᾶς µνήµης τε χαὶ εὐφημίας, xat οὔῦ:ω
τοῦ θρόνου xal τῆς ἀρχῆς ἀπολαύειν, ἢ ἐχείνων
ἀντεχόμενον xal μὴ µεθιέντα συνεξιέναι xal τοῦτον
ἐχείνοις * αἱρεῖται τοιγαροῦν ὡς ἓν παραθέσει καχῶν
τὸ ἔλαττον χαὶ αὖθις ὁ μέγας, xal χαταδέχεται τὴν

C quytv σὺν ἐχείνοις καὶ πάλιν ὑπὲρ τοῦ μτδέν τι τῶν

χε'µένω» xai ὁπωσοῦν ἀθετῆσαι νόμων, ἐπεὶ καὶ
τὴν διαίρεσιν καὶ τὴν στάσιν ὑφέρπουσαν αὖθις iv
ἑκείνοις ἑώρα. Καὶ πάλιν πλοῦς, xal κάλιν ἄποδη-
plac χαὶ θάλαττα, τὸν τῆς μεγάλης πόλεως ἀρχιερέκ
t/j τοῦ Ἡφαίστου μητρὶ παραπέµποντα view " καὶ
τὴν τῆς μεγάλης εὐδαιμονίαν τῇ πένητι xel ἄνω-
νύμῳ διδόντα". xal οὕτω μεγάλην τινὰ καὶ ἐπίσημο
xa: ταύτην ἀθρόον ἀποδειχνύντας

Ἐπιδὰς τοιγαροῦν ὁ μέγας τῖς Λήμνου φήσψ
τῆς χοινῆς Ἐκκλησίας. τί χρὴ καὶ λέχειν, ὅσην
ἑλυτῷ συνεισῆνεγχε τῶν ἀγαθῶν τὴν φορὰν &xelvy;
xal λόγοις καὶ ἔργοις xal τελεταῖς ἱεραῖ, χαὶ διδα»
σκαλίαις ὀσημέραι τὸν λαὺν καταρτίζων, καὶ τὸ φαγὺ
xai βάρδαρον παιδαγωγῶν Ίθος ἐχεῖν., xal τὰς χα.

Πολιτικής ἀρχῆς χαὶ χωρῶν xai φόρων καὶ προσόδων D χερσωµένας καρδίας ἑξημερῶν, χαὶ γονίµους τινὰς

χαὶ χρημάτων πολυταλάντων τὸ παράπαν ἡμῖν οὐδ'
ἡ ισοῦν yptla- ὡς γὰρ «C τις σπόγγον λαθὼν, ὕδα-
το; χύλ:χα χωρεῖν ἐν ἑαυτῷ πεφυχότα µόνην, µέσον
τοῦ Αἱγαίου τούτου ἐμθάλλοι, οὐκ ἂν ἀνιμήσαιτό
ποτε thv ἄδυσσον τοῦ πελάγους ' πῶς yáp; ἀλλὰ
χάκιῖθεν τὴν τοῦ ὕδατο; χύλικα µόνην ὁ σπόγγος
ἀναμαξάμενος, fi; δηλαδὴ χωρητιχὸς πέφυχε χατὰ
φύσιν, τῶν ῥευμάτων ἑχείνων xol τοῦ πλήθους τῖς
ὑγρᾶς οὐσίας, ὡς μηδὲν πρὸς αὐτὸν ὄντων, ἀφέξεται
κατὰ πᾶσαν ἀνάγχην, ὣς δὲ xal ἡμεῖς, ὀκίγων τι.ῶν
&-oQf» χαὶ τοῖς ἀναγχαίοις ἀρκεῖσθαι µόνοις πάλαι
μεμαθπχότες, καὶ ὡσανεὶ πεφυχότες ἤδη πρὸς τοῦτο,
κ..ν εἰς πάντα tbv ὑπὲρ γῆν τε xot ὑπὸ γὴν χρυσὺν,
xàv εἰς τὸ τοῦ μυθενοµένου Πακτωλοῦ ῥεῦιια φέρων

xai χαρπογχόρους ἀποδειχνὺς. ὡς καὶ τὴν ἀδομένην
παροιµίαν χαλῶς ἀντεστράφθα: τότε vol; ἐγχωρίαις,
οὗ τῶν Λημνίων χαχῶν κατ’ ἐκείνην, ἀλλὰ τῶν Απ.
Μνίων ἀγαθῶν μᾶλλον δι αὐτοῦ πειρωµένοις. Ἐν.
ταῦθα διατρἰδοντος τοῦ μεγάλου, λοιµώδης φθορὶ
xai θάνατος ἐπιτίθεται τῶν πολυχνίων ἓἐνί» οὐκ
ἐχείνην φημὶ τὴν χοινην xoi παγχόσµιον pb βρα-
χέος Υεγενηµένην, ἀλλὰ πολλοστὴν καὶ μεριχὴν μετ
ἐχείνην. Ἱροσκαλοῦνται τοιγαροῦν οἱ πάσχοντες εἰς
ἐπίσχεψφιν xal βοήθειαν τὸν ποιμένα, iv. ἑτέρᾳ mv
διάγοντα πολίχνῃ τῆς νήσου; xal ὃς αὐτίκα παρὴν,
μηδέν τι τὸ παράπαν ὑπερτιθέμενος µηδ ἀναδυείς.
τῶν θεραπευτῶν τῶν μὲν μηδ’ ἀχολονθῆσαι τεθαῤ-
ῥηκότων δέει τῆς νόσου, τῶν ὃ ἑπομίνων πίστει τῇ

ENCOMIUM AUCT. PHILOTHEO CP.

618

Dv µέγαν, βληθέντων μέν {ει μιχρὸν ὑπὸ τοῦ A ἱερων.ὕμνων xal φαλμφδίας, πάντων «i μελῳδοὶ

ιρότος ἀέρο; ixslvou τε xal τῆς λύμης, x«l
o9 ἄστεος ἐπιθῆναι δείλης ὀψίας, εἰς δὲ τὴν
αν ἑῤῥωμένων ἑπομένων τῷ µαχαρίῳ, xai
ιείνῳ τὰς ἔξω τειχῶν ποιουµένων εὐχὰς χαὶ
€ σὺν παντί γε τῷ πλήθει. AX) ὁ μέγας xol
ον ὃν τὸ δεινὸν χαὶ τοσοῦτον ταῖς πρὸς 8:bv
: xai δεῄσετι, ταῖς τε χοιναῖς xa ταῖς ἰδίᾳ
i ἑαυτὸν, ἵστησιν ἐχεῖνο τῆς φορᾶς χαὶ τοῦ
, xal διαλύει τὴν νόσον, xal τὸν θάνατον xa-
ει, τοῦ Θεοῦ δοξάζοντος ἐχεῖνον xàv τούτῳ,
θέληµα τῶν φοδουµένων αὐτὸν ποιοῦντος,
(ὃν θεῖον φάναι Δαθὶδ, καὶ τῆς δεήσεως αὐτῶν
νοντο».
À' οὐχ ἤνεγχε ταυτὶ διὰ τέλους ἡ τοῦ μεγάλου
στὴ πόλις, οὐδ' Ἠνέσχετο τὸ ἴδιον αὐτῆς &ya-
ἡμνίοις οὑτωσὶ παρὰ πᾶσαν δίχην προδεδοµέ-
ιριορᾶν ὑπό τινων εὐαριθμήτων στασιαστῶν,
ὢν ὕὄντως xol φθορέων xal ἀναξίων τοῦ
Άματος xal τῆς πολιτείας ἑχείνης. Ὃθεν καὶ
» ζήλῳ τότε μᾶλλον f) πρότερον ὑπὲρ αὑτὴῆς
καὶ τῆς σφετέρας δόξης χινηθεῖσα χαὶ τῶν
ον, τοὺς μὲν ἑξωθεῖ xaX ἀποθδάλλεται τῶν χα-
wy xal μιαρῶν ἐχείνων, τοὺς δὲ σωφρονίδει
αστέλλει τῆς χαχίστης ὁρμῆς xal τῶν µοχθη-

πράξεων τοῖς προσήῄήκουσι xal χαταλλήλοις

ἔχοις * τῶν δ᾽ ἐχποδὼν κάλλιστα χαὶ ὡς ἔχρην
buov, Utd γνώμ]ῃ xat φωνῇ πάντες ὡς εἰπεῖν
(λὸν ἐπιζητοῦσι ποιμένα καὶ τρι]ρης εὐθδὺς
"Uy ααρααχευάζεται’ xal τῆς Ἐχχλησίας ol
οντες ἀνιόντες μετὰ βραχὺ τὸν µέγαν χατά-
) Ἱερέα, οἱ αὐτοὶ χαὶ Λημνίοιςὁμοῦ θρήνων xol
iy ἀφορμὴ Υεγονότες τῇ τούτου στερήσει, xal
ἁφάτου xai παιάνων τινῶν xol χρύτων, μηδὲ
αι ῥᾷδίωνι τοῖς ἰδίοις πολίταις τῇ λαμπρᾷ
) ἐπιδημίᾳ * τίς γὰρ ἂν ὑπογράφῃ κατὰ µέρος
re τὴν πάνδηµον ἑορτὴν xai τὴν εὐφροσύνην
|v5 tiva γενέθλια καὶ χουρόσυνα xai χατοιχέ-
it ἐτήσια χαὶ ὅσα πανηγυρίζουσιν ἄνθρωποι,
νηγύρει παβαθληθεῖέν ἂν τοῦ μεγάλου ἐκείνη ;
v» U Σχείνων μὲν οὐδὲ μνημµονευτέον πρὸς
, πάλαι γεγηρακότων τε xal ἁπεοθηκότὼν.
€ δὲ εἶσι βασιλικοῖς ἐπινιχίοις xo 0θριάµδοις
τομπαῖς εἰσοδίοις «auti παραθέντες «b. [aov

χαὈάπερ ἀπὸ συμφώνου πάντες ἀφέμενοι, τὰ τῆς
μεγάλης ἑκείνης ἡμέρας χαὶ τῆς Χριστοῦ ἀναστά-
σεως σὺν µεγίσταις βοαῖς τισι καὶ ἁλαλαγμοῖς ἆδον-
τες δαν, xa(vo: Ts xal πύῤῥω τοῦ χαιροῦ xal τῆς
ἡμέρας ὄντες ἑχείνης, Χριστὸν ἄλλον &vztxov; δο-
χοῦντες ὁρᾷν τὸν τοῦ Χριστοῦ µαθητέν τε xal µιμη-
τὴν, ὡς ἐξ ἆδου xal µνήµατος τῶν διωγμῶν καὶ τῆς
ὑπερορίας ἑπανιόντα, xai ἀναστάσεως ᾿λαμπρᾶς
ἄγωντες τὴν ἡμέραν ἑχείνην χαὶ πρὸς μὲν ἀλλή-
λους, « Καθαρθῶμεν, λέγοντες, τὰς αἱσθήσεις, xai
ὀψόμεθα, τῷ ἀπροσίτῳ φωτὶ τῆς ἀναστάσεω, Χριστὸν
ἑξαστράπτοντα, » xal* « Δεῦτε πόµα πίωμεν χαινὸν,
xal πηγην ἀφθαρσίας Χριστὸν ἐκ τάφου ὀμθρήσαν-
ta * πρὸς δὲ τὴν χαινὴν Ἐχκλησίαν ὁμοῦ πᾶσαν αὖ-

B θις σὖν γε τῷ σοφῷ µελῳδῷ μετὰ Ἡσαῖου τοῦ θείου -

€ Φωτίζου, φωτίζου, ἡ νέα Ἱερουσαλὴμ, ἥχει γάρ
σου τὸ φῶς, xal ἡ δόξα Κυρίου ἐπὶ ck. ἀνέτειλε, »
Καὶ τὸ χαινὸν Ev ye τοῖς τοιούτοις, ὅτι μηδ' ὁ ταύτα
προτριφάμενος, urb ὁ τῆς µελῳδίας ταυτησὶ πρω-
τος ἄρξας ἐχείνης, χαίτθι γε χαὶ ζητηθεὶς ὕστερον
οὐδόλως εὑρέθη * ὡς δῆλον καὶ τότε xal μετ) bxeive
τοῖς ἐχέφροσι γεγενῆσθαι, τῆς ἄνωθεν ἑπιπνοίας
xal τῆς χάριτος εἶναι xáxelvo, xal διανοίας ἅμα xav —

γλώττας πάντων á0p^oy ὁμοῦ χεχ)νηχυίας ἀοράτως

πρὸς ταῦτα εἴεν.

"A δὲ αὐτῷ μετ) ἐχείνην τὴν λαμπρᾶν εἴσηδον ct;
τε thv ἐχχληδίαν ὅμουῦ χαὶ τὴν πόλιν ἑνήργηται,
τρίτη pat" ἐχείνην ἂν τὴν ἡμέραν, xoi πάνδηµον
πομπἠν τε καὶ πρόοδον μεθ’ ἱερῶν εἰχόνων xal φαλ-
μῳδιῶν xal εὐχῶν, ὡς ἔθος, κηρύττει πάσῃ «fj π/-
γει' ἡ δ' αὐτίχα παρΏν, γένος ὁμοῦ xal ἡλικία xol
τύχη πᾶσα, xal θέας ἐχείνου xal ὁμιλίας χαὶ τῶν
πρὸ: θεὸν ὑπὲρ αὑτῆς εὐχῶν, πῶς ἂν εἴποις ἔφιε-
µένη * διέρχεται τὸ πλεῖστον αὐτῆς µέρος, εὐχήμε-
νος, εὔλογῶν, ὑπὲρ εῶν παρελθόντων εὐχαριστῶν,
ὑπὲρ τῶν µελλόντων δεόµενος» τέλος χαὶ διλασχα-
λιχὸν ἀποτείνας πρὸς πάντας κοιν] λόγον, xal περὶ
ὁμονοίας καὶ εἰρήνης συμθουλεύσας τὰ crista,
οὕτω πᾶντας ἀνηρτήσατο τῶν ἑαυτοῦ λόγων, xol
τὰς ψυχὰς πρὸς ἑαυτόν τε xal τὸν θεὸν χαθ᾽ ὅπερ-
6oxkv ix πρώτης εὐθὺς ἔτρωσεν, ὡς μηδὲ λέγειν
ἐξεῖναι. Καὶ τί δεῖ λέγειν περὶ τῶν ἄλλων; ὅπου γε
xai τοὺς ὑδριστὰς ἑαυτοῦ xal πολεμιωτάτους xol

οµεν; Οὐδ ἔστιν, οἶμαι, τῶν πάντων ' μόλις D στασιαστὰς πρότερον, φίλους Ex τῆς ὁμιλίας εὐθὺς

ν φησιν αὖθις ὁ τοῦτον γε φίλος χαὶ ὁμώνυμος
Δανάσιον οὕτως εἰφαχθῆναι τὸν µέγαν, οὗ
hb ζηλωτὴς xa! ὁ μέγας οὗτος Ev τε τοῖς διωγ-
xe τοῖς παλαίσμασιν ὡσαύτως, χαὶ δὴ xal
ἰναῤῥήσεσι. Móvot; ἄρα δεῖ παραδάλλειν τοῖς
οὐ µυστηρίοις καὶ ταῖς ἐπ) ἐχείνοις τελεταῖς
| πανηρύρεσι τὴν μεγάλην τῆς ἡμέρας ἑχείνης
pw καὶ πανήγυριν, xai μάλιστα τῇ χορυφαίᾳ
ρολαμπούσῃ τῶν ἄλλων, fj 65, χατὰ τὸ εἰρημέ-
tivo, xai ἑορτῶν ἡμῖν ἐστιν ἑορτὴ καὶ πανί-

πανηγύρεων ' xal δηλον ἐχεῖθεν. Τοῦ γὰρ
ioo τὴν πόλιν εἰσιόντος ἀρχιερέως, ὡς Ἔθος, xal
2:vby ποδήρη xaX τὴν ἱερὰν ἑνδεδυχότος στολὴν,
val πομπεύειν διὰ µέσης τῆς πόλεως ἔδει μεθ)

PaTRoL. GR. CLI

ἑχείνης tlpyácazo ; μᾶλλον δ' οὗ φίλους µόνον, ἀλλὰ
χαὶ δούλους προχαλινδρυµένους ἐχεῖ τῶν αὐτοῦ π.-
δῶν χαὶ καταφιλοῦντας, ἁξαγορεύοντάς τε τὴν χατ᾽
αὑτοῦ προπέτειαν xal τὴν ὕδριν, xaX οἷς ἐχρήσαντο'
πρότερον, ὥσπερ ἀναισθητοῦντες, xal συγγνώμη»
παρὰ τῆς ἱερᾶς ἐχείνης ψυχῆς καὶ τῆς γλῴττης μετὰ
συχνῶν τῶν δαχρύων ἐπιζητοῦντας. 'O δ᾽ οὗ µόνον
ταῦτα πλονσίως ἐχείνοις ἐδίδου, ἁλλὰ καὶ προσετίθει
τὰ µείζω, χαὶ τοῖς φίλοις ἑνέγραφε χαὶ οἰχείοις, xal
λόγοις xal πρόγµασιν εὑεργετῶν ἐχείνους οὐχ ἑνέ-
λιπε διὰ τέλους.

Ἐπεὶ δὲ χαὶ Γερουργεῖν ἔδει τὰ µείζω xal ὑψπ-
Ἱότερα xal μυστικῇ θυσίᾳ τὸν ἑαυτοῦ λαὺν χαθα-
τνίζειν, εἶχε μὲν αὐτὸν ὁ θεῖος ντὼς Gv τοῖς λει-

20

619 GREGORII PALAM.E (20
κουργοῖς τε καὶ ὑπιρέτα:ς, ὡς ἔθυς, ἄρτι πρώτως A El δὲ ταῦτα τοῦτον ἔχει τὸν τρόκον, xal οὐδ B» εἷς

τὺν αὐτοῖς ἐπιτελοῦντα τὰ µυστιχά * ἑδόξαζε δὲ καὶ
5 θεὺς ἄνωθεν αὐτὸν αὖθις, θαυματουργῶν δι αὐτοῦ
τὰ παράδοξα. ἑδόξαζε δὲ οὕτως, Παιδίον ην ἄῤῥεν
τῷ προῤῥηθέντι πρεσθυτέρῳτε xai ὀρφανοτρόφῳ'
4U*tp νόσος, 3) παὶ δαιμ.,νιχἠ τις ἐνέρχεια λέγειν

οὐχ ἔχω, αεληναίαν πως ταύτην Φασὶν, ov; ὥσπερ,

xai τοῖς ἄλλοις χατὰ χύκλον σελήνης, ἆ-λὰ χατὰ
χύχλον ἡλίου μᾶλλον ἀθρόα τις ἐπεπίδα, καὶ τὰ
χείριστα διετίθει. Ὡς οὖν ἱερουργεῖν χαιρὸν ἣν $55
⁊dv µέγαν, ὃ 05 χαὶ εἰπὼν ἔφθην, τῶν δὲ µελλόντων
συλλειτουργεῖν πρεσθυτέρων εἷς xal ὁ τοῦ παιδὸς ἣν
πατ]ρ, πρόσεισι μετὰ μεγάλης τῆς πίστεως τῷ µε-
γάλῳ, τῆς ζωοποιοῦ θυσίας ἀξιὼν αὐτὸν δι) αὐτοῦ
μειαδοῦναι τῷ νοσοῦντι παιδί» τοῦ δὲ χατανενευχό-

ποτε τῶν ὀρθὰ φρονεῖν τε xai λέγειν ἠρημένων ἅλ-
λως Τε εἴποι, τὸ χαὶ τὴν ἑναντίαν ἱέναι, xal ἀνιέρως
xal πὀῤῥω που τῆς καινῖς πολιτείας xat τῆς ἑντο-
At; βαδίζειν ἐθέλειν, xal ἀντὶ λύχνου xol φωτὸς,
χατὰ τὸν Χριστοῦ λόγον, πρόσχοµµα xal axóro; καὶ
βόθρον τοῖς ἀδελφοῖς χρηµατίζειν, ποῦ θᾖσομεν;
Ταῦτα χαὶ τὰ τοιαῦτα δημηγορῶν xat διαλετόµενος
$ σοφὸς, πλείστους μὲν xal τῷ τῶν λόγων ἔπειθεν
ἀναγχαίῳ, τὴν ἀλήθειαν ὁμοῦ καὶ τὴν ἐντολὴν αἱ-
δουµένους τῇ δὲ κράξει xal τῷ χαθ) ἑαυτὸν ὑπ,
δείγµατι πάντας σχεδὸν εἰς προχοπὴν xol βελτίωσιν
Ἶγε, πᾶσαν ἱερὰν τελετὴν xa) μυσταγ υχίαν αὐτὶς
ὡς ὑπεράνθρωπός τις, ἢ χαινὸς ἄντιχρνς ἄνθρωπο:,
ὑπερφυῶς ἑκτελῶν, xal ἔθει xal λόγῳ xal πράγµατε

τος, τῆς ὥρας ἤδη χαλούσης, ἄγει τὸν παῖδα, φέρων B xal παντὶ τῷ διακειμένῳ πάντας ὁμοῦ καταπλέτ-

ὁ πατ]ρ ἓν yepolv* µετατίδωσιν αὐτῷ τῆς ἀναιμά-
xxov θυσίας ὁ τοῦ Θεοῦ ἀρχιερεὺς κατὰ τὴν ἕπαγ-
χελίαν, καὶ f) ἑτήσιος ἑχείνη νήσος cU» γε τῷ àga-
νῶς ἐνεργοῦντι παρευθὺ ὁραπετεύει, χαὶ ὁ mal;
ἐλεύθερος ἤδη χρόνον συχνὸν ἐξ ἐχείνου 8sbv. áv-
υανῶν, καὶ τὸν ἑκείνου θεράποντα δι ἑαυτοῦ πᾶσιν
ἀναχηρύττων.

Ὀλίγαι διῆλθον ἡμέραι, xol πάντας ὁμοῦ τοὺς
ἱερᾶσθαι λαχόντας ὁ ἀρχιερεὺς εἰς ὁμιλίαν µετα-
χαλεῖται. Ἐπειδὴ xai γὰρ τὴν ᾿Εκκλησίαν οἰχοδομεῖν
αὐτῷ σχοπὺς ἄνωθεν ἣν, τοὺς τῆς Ἐκκλησίας μετὰ
τὸν πρῶτον xal µόνον θδεμέλιον θεµελίους xal στύ-
Χους, fj δοµμήτορας xai σννεργοὺς, αὐτοῦ φημι τοῦ
πρώτου μετὰ Χριο ὁν δ»µήτορος καὶ τεχνίτου, δεῖν
ἔγνω τῇ ἀρχιτεχτονίᾳ τοῦ Πνεύματος πρὸ τῶν ἄλλων
xai οἰχοδομεῖν χαὶ διδάσχειν ἐχεῖνα χαὶ πχειδεύειν
xai καταρτίξειν, ὡς ἂν xai κατὰ λόγον αὑτῷ τὰ τῆς
μελλούσης οἰχοδομίας προύαίνῃ, καὶ pij δόξῃ τως
εἰς κενὸν τρέχειν..Συναγαγὼν τοιγαρῦν, ᾖπερ ἔφην,
πάντας ἀθρόους τοὺς περὶ τῆς µεγά»ης ἱερωσύνης
θαυμαστῶς ἄγαν αὐτοῖς ἑκτίθεται λόγους ΄ ὅσον τε
τὸ ταύτης ὕψος δειχνὺς, xat οἵων ὑπηρέτις αὕτη
φρικτῶν τε xal ἀποῤῥήτων μυστηρίων, οὐχ ἀνθρώ-
ποις φημὶ µόνον, ἀλλὰ x21 αὐταῖς ταῖς ύπερουρα-
νίοις τε xal ἁσωμάτοις οὐσίαις, καὶ τί τὸ µέτρον
«ἲς ἀνθρωπίνης ἐσχατιᾶς, xot ὡς οὐδ.ὶς κατὰ τὸ εἰ-
ρημένον ἄξιος τῆς ὑπηρεσίας ἐχείνη: * καὶ ὡς ἔπει-
65 Υινόµενος ἄνθρωπος διὰ φιλανθρωπίας ὑπερθο-
khv ὁ τοῦ Θεοῦ µονογενἠὴς Υἱὰς καὶ ἀρχ.ερεὺς ἡμῶν
καὶ θυσία xal θύτης ὑπερφνῶς χεχρηµάτιχε, καὶ
ol; ὁμογενέσιν ἡμῖν λόγοις ὑπερφυοὺς ἀγαθότητος
τἢν φριντὴν ταύτην καὶ ἀναίμακτον ἱερουργίαν
παρέδωχε, τᾶσαν εἶναι ἀνάγχην τοὺς τῆς τάξεως
ταύτης Ἠξιωμένους κατ᾽ {(νος τοῦ χεχειροτονηχότος
σπεύξειν αἰεὶ βαίνειν καθόσον οἵόν τε, εἴπερ μὴ µέλ-
λοεµεν ἔξω τοῦ σχοποῦ παντάπασι βάλλειν, ἐπ' ἅλ-
λον θεµέλιον ἀφρόνως οἰχοδομοῦντες, ὃν οὐδὲ δύναταί
τις τῶν ἀληθῶς χαὶ γνησίως οἰχοδομούντων τὰ τοιαῦ-
τα χαταθαλέσθαι, χαθά πού φησιν ὁ µακάριος Παῦ-
λος, € θεµέλιον, λέγων, ἄλλον πἀχρὰ τὸν κείµενον.
οὐδεὶς δύναται θεῖναι. ὃς ἐστιν Ἴπσοῦς Χριστής "5.

i [ Cor. 118, εἰ. ** Matth, xii, 52.

τών.

T*v δὲ περὶ τὸ λέγειν xal δημηγορεῖν χαὶ δ.δά-
σχειν ἐπ᾽ ἐχχλησίας ἀχάματον ἐχείνου σπουδἠν τα
xa προθυµίαν, xal ταῦτ) ἓν πραγμάτων δυσχερείαις
χαὶ ἀντιθέσεσι τῶν τε χοινῶν ὁμοῦ καὶ ἰδίων' τὰς
δὲ χοινῇ καὶ ἰδίᾳ, νῦν μὲν πρὸς πολλοὺς, νῦν δὲ πρὸς
ὀλίγους, ἔστι δ᾽ ὅτε χαὶ πρὸς τοὺς xa0' ἕνα διαλέξεις
xaX ὁμιλίας * τὸ δὲ χάλλος τοῦ λόχου, τὸ δὲ πολυειδὲς
καὶ πυχνὸν καὶ ὑψηλὸν xai ὑπερφυὲς τῶν θείων
ἐχείνων θεωρηµάτων χαὶ νοημάτων, θαυμάζειν μὲν
ἔγουσι πάντες, φράζειν δ οὐδένες, οἵμαι, τῶν mtáv-
των. Καὶ τί χρὴ λέχειν, ὦ θεία καὶ ἱερὰ χεφαλή ἳ
ὅπου γε xal nd; ὁστισοῦν Ex τοῦ σοῦ προϊὼν στόµατος
λύγος xal ὁμιλία xal διάλεξις πᾶσα παιδαγωχγἰα qv—
χῆς ἄντικρυς ἦν, xal διόρθωσις Ἠθους, καὶ ἁμαρτίας
ἀνατροπὴ. xai διδασχάλιον ἀρετῆς, καὶ φιλησογίας
παντὺς ἀγαθοῦ. τὴν μὲν ἔξω προθεραπεύουσα xx Ve
προχειρουµένη ταύτην αἴσθησιν τῷ καθ) ὑπερδολη s
Tct καὶ καινῷ τοῦ λόγου, εἴσω δ' εἰς τὰς τῆς Joys m
ὀχοὰς ἠρέμα χεοµμένη τε xal εἰσδύνυυσα τὸν ἐλαίατ»
καὶ µέλιτός Φασι τρόπον, xal ταύτην ὑπὲρ náccR m
χειρουµένη σειρῆνας, χἀχεῖ προσφυοµένη ve οἰκείωσςςς
ἑχάστῃ, xal ῥυθμίζουσα xai µεταπλάττουσα λανθα----
νόντως, xáxelva θαυμαστῶς δρῶσα, ὅσα φωνὸ μὲ
ἀνθρωπεία xal ἐπ,στήµη τὸ παράπαν οὐκ οἵδε, δρᾷςε--
ὃ ὑπερφυῶς μόνος ὁ χοινὸς δημιουργός τε xal πλό------
στης, ὁ πλάσας χατὰ µόνας τὰς καρδίας ἡμῶν, ἡ 34
ἁλλοίωσις τῆς δεξ.ᾶς τοῦ Ὑψίστου διὰ τῶν ἔνοιο — *
iv ἑαυτοῖς χτησαµένιων ἐχεῖνον, xal µόνην ἑαντοὺ;
ἀξιωθέντων ἑργάσασθαι τῆς ἐχείνον θεουργοῦ xate-
εχίας τε καὶ ἑνώσεως, ol xal κατὰ τὸν τοῦ Xp:-
στοῦ λόγον ἑοίχασι γραμματεῖ μαθητευθέντι εἰς τὴν
βασιλείαν τῶν οὑρανῶν « ὍΌστις, φησὶν, ἐχθάλλει
ix. τοῦ θησαυροῦ αὐτοῦ xa:và xot παλαιὰ 16,» τὰ τῆς
Παλαιᾶς δηλαδὴ xoi τῆς Καινῆς ἑρμηνεύων xol
συνάγων εἰς ἓν, ἤ τὰ τὸν παλαὼν ἄνθρωπον ἀποτί-
θεσθαι πείθοντα xal χτίζεσθαι τὸν xatvóv* εἰ δὲ βού-
λει, χαὶ τὰ τὴν παλαιὰν εἰχαιομυθίαν καὶ τὴν πολὺ-
0:ov xol γεγηραχυΐἶαν ἐχδάλλοντα πλάνην, χαὶ τὰς
ἰδέας xai τὰ πεπρωµένα, xal τὴν μωρὰν tiiv Ἑλ-
Mov καταργοῦντα goolav, τῷ συντετελεσμένῳψ xal

6?l

ENCOMIUM AUCT. PHILOTHEO CP

633

συντετμημένῳ λόγῳ τῆς ἀληθείας χαὶ τῇ xawf] A οἰχείαν ἀξίαν vs xa τὴν τάςιν, εἰσάχονται καὶ ol và

σοφίᾳ τοῦ Πνεύματος, δι ὃς Gut; ἱσοφίσθησαν,
χαὶ εἰς ἣν ἑξουδενωμένοι προετιµμήθησαν΄ ἃ δη καὶ
οἱ τοῦ μεγάλου τούτου πά»θ᾽ ὁμοῦ συνελόντες εἰργά-
σαντο λόγοι, xal γράφοντος καὶ δημηγοροῦντος χοινῇ
xat ἰδίᾳ, χαθάπερ εἴριται, συμδουλεύοντος. ᾽Αλλὰ
τούτων οὕτως ἑχόντων, xal οὕτω xal λόγοις xal
πράγµασι χα) πάσῃ σπουδῇ τὴν Ἐκκλησίαν χαταρ-
τίζοντος τοῦ μεγάλου, χαὶ νῦν μὲν πρὀῤῥιζου ἄνα-
σπῶντος thv χρονίαν χαχίαν, καὶ τὸν τῶν παθῶν
ἐχθάλλοντος συρφετὸν, νῦν δὲ τὰς πάλαι χερσωθεί-
σας χαλλιεργὀῦντος καρδίας, xal τὸν τοῦ λόγου σπό-
gov νύχτωρ τε xai μεθ) ἡμέραν εἰς τὴν εὔγειον
καταθάλλοντος, ἐπεὶ τὴν χαθόλου xai αὖθις 'Ex-
χλησίαν οἱ τὰ Baplakg xal Αχινδύνου νοσοῦντες
θορυδοῦντες οὑχ ἐπαύοντο xal ταράττόντες, xaícot
γε τῶν τῆς αἱρέσεως ἀρχηγῶν ἐχείνων ἐχποδὼν πάἀ-
λαι γογενηµένων ΄ σύνοδον ὁ βασιλεὺς σύν γε τῷ
κατριάρχῃ βουλεύονται xal πάλιν iv ταύτῃ δὴ τῇ
τῶν πόλεων βασιλευούσῃ συγχροτηθῆναι,καὶ τὰ παρ)
ἐχείνων λεγόμενα xal αὖθις ἑξετάσει δοθῆναι » ἔπει-
δὴ κἀχεῖνοι τοῦτ) αὐτὸ καθ) ἑχάστην ἦσαν ζητοῦντες,
οὐχ ἵνα τἀληθη µάθωσιν * ᾗ γὰρ ἂν xai χαλῶς ἐγνώ-
χεισαν ταυτὶ πάλαι πολλάχις ἀναφανέντα * ἀλλ᾽ ἵνα
δογῶσι µόνον ἔχειν τι λέγειν χατὰ τῆς ἀληθείας, xol
θορυδῶσι xal ταράττωσι τοὺς πολλοὺς, ὅπερ δὴ xo
πᾶσι τοῖς χαχοδόξοις ἄνωθεν ἔθος. Ἐπειδὴ ταῦθ'
οὕτως ἐδόχει, καὶ ἡ σύνοδος ἔμελλε συγχροτεῖσθαι,
πρὸ τῶν ἄλλων "εὐθὺς ὁ xal πρὸ τῶν ἄλλων ἀχρι-

τ.ν ἀντιθέτων φρονοῦντες, βραχεῖἁ τις xal µεγι-
σηµένη μερὶς, οὗ μερὶς τοῦ Ἰαχὼδ, οὐδὲ λαὸς Κνυ-
pio xal σχοΐνισµα κληρονομίας αὐτοῦ * Χαναναῖοί
τινες χαὶ Χετταῖοι, χαὶ οὐδὲ τὴν τῶν Γαδαωνιτῶν
ἐχείνων ἐπέχειν ἄξιοι τάξιν, οὓς εἰς ὑδροφόρους καὶ
ξυλοκόπους ὁ τοῦ Nau Ἰητοῦς ἀπέτσξε τῷ λαῷ τοῦ
Θεοῦ πάλαι, δόλῳ χαὶ ὑποχρίτει χαλᾖ σφᾶς αὐτοὺς
προαρκάσαντας τῆς τῶν ὁμόρων διαφθορᾶ, xal xav-
ωλεθρίας. "0θεν xal τις τῶν λήγῳ xal xa0ilpa
προὐχόντων ἱερέων ἑνιδὼν εἰσιοῦσιν ἑκείνηις τότε,
xàx τῆς ὄψεως εἶπεν αὐτῆς δήλους αὐτοὺς εἶναι τῆς
µερίδος καὶ τοῦ χόμµατος πεφυχότας ἑχείνων, οὓς
αἱ ὑπὲρ ἡμᾶς εἰχόνες αὗται φέρουσιν ἀναγράκτους *
τὰ τῶν αἱρετικῶν πονηρὰ συνέδρια λέγων, ὑπὸ τῶν
ἱερῶν κατῃσχυμμένα τῶν Πατέρων πάλαι συνόδων,
ὧν δήπου καὶ τὰς εἰχόνας ὁ ἱερὸς ἐχεῖνος χαὶ βασι-
λιχὺς ἔφερεν οἶχος,

Τὰ μὲν οὖν κατὰ µέρος χἀνταῦθα τῷ το βασιλεῖ
καὶ vf] συνόδῳ λαληθέντα τε xal πραχθέντα ταρ'
ὅλας ἡμέρας ἑφεξῆς οἶμαι πέντε, τοῖς εἰδόσι λέγειν
τε χαὶ γράφειν παραχωρήσω, xai πρὀ ys πᾶντων
τῷ θείῳ τῆς πίστεως ὄρῳ, ὃν ἡ ἱερὰ σύνοδος ἅμα
βασιλεῖ τε xal πατριάρχῃ χαλῶς ἐχθεμένη, xo
Twopy xai χειρὶ xat γράµµασι μετὰ τοῦ λαλοῦντος
àv αὐτῇ Πνεύματος τὸ χράτος αὐιῷ δεδωχυῖα, στή-
λην ὀρθοδοξίας καὶ τρόπαιον εὐσεδείας xal πύργχον
θεολογίας ἀχράδαντον, τῇ τῶν εὐσεδῶν καταλέλοιπεν
Ἐκκχλησίᾳ, Γραφικαῖς ἀποδείξεσι xai Πατέρων ἴε-

he τεχνίτης xal πρόµαχος ἐπιζητεῖται τοῦ λόγου * & ρῶν καὶ συνόδων θεολογίαις xai λόγνις ἀκριδῶς πάν-

ἐπεὶ xal πρὸς αὐτὸν, ὡς πρὸς Υενναῖον ὀπλίτην τε
ὀτρατηγὸ», τὸ xdv ἡ τὸ πλέον ἔδλεπε τοῦ ἀγῶνος
ol; ἀντιθέτοις, εἰ xat ἡμῖν οὐδὲν ἧττον ἐπετίθεντο
κοινῇ πολεμοῦντες, χαὶ τιμῶντες ὥσπερ τῇ xo:wo-
vig τῆς ὕθρεως. "Ανεισι τοιγαροῦν ὁ τρισαριστεὺς
&x Θεσσαλονίχης xal πάλιν, ἵνα μὴ xa τετράχις
καὶ πολλάχις αὑτὸ τοῦτ) εἴπω, Ὑράμµασι βασιλέως
ἅμα καὶ κατριάρχου μετὰ πλείστης ὅσης τῆς ἀξιώ-
σεως i: τὸν ἀγῶνα µεταχληθείς * ἡ σύνοδος συγχρο-
sita. µεγάλη τις xol θαυμαστὴ, xai τὰς πρὸ αὐτῖς
ῥπερθάλλουσα ΄ οὗ συστήµατα μόνον ἀρχιερέων πολ-
λῶν τε xai μεγάλων xai ταυτὰ πνεόνιυν ἀ)λήλοις,
ὑπὲρ τοῦ Πνεύματος χαὶ τῆς ὀρθῆς δόξης ὁμοῦ καὶ
τῆς Ἐκκλησίας, εἰ δεήσει, xat μέχρις αἵματος vtv-
vale; προπολεμούντων, τῶν τε καθ αἷμα προση-
πόντων τοῖς βασιλεῦσι xal τῶν iv ἀξιώμασι σὺν
πάσῃ δηλαδὴ τῇ συγκλήτῳ, ἀλλά καὶ σοφῶν τε xal
λογίων ἀνδρῶν ἑτέρῳ ουλλόγῳ Ex τε τῶν ἐν τέλει,
φημὶ, καὶ τῶν τῆς Ἐχκλησίας λογάδων, xai δῇ xat
μοναστῶν xal ἀναχωρητῶν, xal τῶν χοινῇ xa καθ᾽
ἑαυτοὺς τὰ θεῖα φιλοσοφούντων ἑῶ γὰρ λέγειν τὸ
χοινὸν τῶν εὐσεθῶν πληθος ἐπ) ἀχροάσει τῶν τῆς
πίστεως λόγων ἀθρόον συνειλεγµένων, ὡς xai τὸν
ὑποδεξάμενον τὴν σύνοδον ταύτην βασιλιχὸν olxov,
xaíto ys xat μέγαν οὕτω xal θαυμαστὺν ὄντα, τῷ
πλήθει τῶν σννειλεγµένων τά τ' ἔνδον τά «) ἔζω
στινοχωρεῖσθαι. Τοῦ γοῦν βασιλέως σὺν γε τῷ πα-
Ἱπριάφχῃ προκαθεσθέντος, ὡς ἔθος, xal ἡμῶν μετ)
Ὀεέένους καὶ σὺν ἐχείνοις, ἑχάστων δηλαδὴ κατὰ τὴν

τοθεν χατησφαλισµένον, εἰ καὶ τὰ τῆς πλάνης ἔγχα-
ταλείµματα, καθαπερεἰ τινος δράχοντος τεθνηχότος
οὐραῖον .ὑποσπαῖρον Ew, βάλλειν ἐπιχειρεῖ χατ'
ἐχείνου, ταῖς παρ ixtlvou πληγαῖς ἀλγοῦν xaU'
ὑπερδολὴν xal τῇ τοῦ ἰδίου νεχρώσει σώματος.
Γρηγόριός γε μὴν ὁ σοφὸς, kreV χαὶ τὸ πᾶν ὡς
εἰπεῖν τοῦ ἀγῶνος πρὸς αὑτὸν ἔδλεπε, xal οἱ χοινῃ
πολεμοῦντες τῇ Ἐκκχλησίᾳ, ὡς xarà σχοπου xal
αὖθις αὐτοῦ βάλλοντες σαν, ἀναιρεῖται xol αὐτὸς
προθύµως µάλα ci^ µάχην, xai εἰς ἑαυτὸν ὁμου
πάντα τὸν πόλεµον δέχεται, τοῦτο xat βασιλέως ἅμα
xal τῆς συνόδου προτρεφαµένων * τὰ δὲ Er; λεχέ-
τωσαν οἱ τότε παρόντες, xal ὄψει χαὶ ἀχοῇ «à πρα-
χθέντα xai λαληθέντα παραλαθόντες. Ὅπως μὲν

D εἰς φυγἠν ἔτρεψε καὶ ἅπαξ καὶ ὃὶς τοὺς θεοµάχους

ἐχείνους, μηδὲ τὴν προσδολὴν τοῦ ἐν τοῖς λόγοις
αὐτοῦ θείου «10; ἑνεγχόντας, ὡς μηδὲ χατασχεῖν
αὐτοὺς τόν τε βασιλέα xaX πᾶσαν ὁμοῦ τὴν σύνοδον
δεδυνῆσθαι, τὴν μὲν ὑποστροφὴν ἑπαγγειλαμένους
ἐς νέωτα ὃηθεν, pfi δ᾽ εἰσέτι xal νῦν τῆς ὑπο-
στροφῆς Ὑενομένους ὅπως δ' ἀνεχήρυξεν ἓν ἐκ»
χλησίᾳ Μεγάλῄῃ χαὶ λόγοις χαὶ γράµµμασι καὶ ὅπμτ-
χορίαις ὑπερφυέσι τὸν ὑγιᾶ τῆς πίστεως λόγον,
ἑαυτὸν μὲν τοῖς τῆς Ἐκκλησίας σοφοῖς θεολόγοις,
ἑχείνους & αὖθις ἀλλήλοις τε xol τοῖς }ογίοις τοῖς
ἱεροῖς ἀποδείξας ἓν πᾶσι συμφώνόυς, ὡς μηδὲ τὴν
ἔριν αὐτὴν ἀντειπεῖν ἔχειν πρὸς ταῦτα χαὶ γρύδαι
τὰς δὲ Φυχὰς ὅπως ἀνεπτέρωσε τότε τῶν δυναµέ-
νων ἀχούειν, xai «by νοῦν ὑπερῆρεν ἀθρόον, χοὶ

*023

GREGORII PALAM/S

μοι

πάντας τῆς Cog? ἀνπρτήσατο γλὠττης, καὶ τοῖς Α πάλιν Anf τὸν δ ὑπκηρετῶν τε xal φίλων ἔστιν

ἐχείνου χείλεσι xol τῷ ῥεύματι τῶν λόγων ὅπως
προσεῖχον, μιχροῦ xal ἑαυτῶν ἔξω γιγνόµενοι, τῇ
θείᾳ χατοχῇ xal τῷ ἔρωτι xal τῇ Baxycla τῇ πρὸς
ἐχεῖνα, πῶς ἄν εις ἐξείποι; Μόνον ἂν εἴη τῶν πε-
πειραμένων ἐχείνων τό γε ἀχριθῶς ἔχειν εἰδέναι *
«οιαῦτα τὰ τοῦ ἀγῶνος ἦν xal τῶν λόγων ἐχείνων,
ὡς ἐξ ὀνύχων φασὶν ὑποδεῖξαι. El δὲ τι καὶ Κλήμης
ὁ τούτων ἑξηγητής τε xal Υραφεὺς τῷ τῆς εὖσε-
θείας χήρυχι συνηγωνίσατο .Πέτρῳ, xaX λέγων ἅμα
xal γράφων, Πέτρῳ λογιστέον δήπου χἀκεῖνα, τῷ
καὶ προελομένῳ xal λόγοις xal γράµμμασι xal qf-
Φοις tb ἐελευταῖ»ν, xal χοινωνὸν τῶν χατ αὐτὸν
εἰργασμένῳ * ἐν οούτοις μὲν καὶ τὰ τῆς τελἑυταίας
ἑερᾶς ἑαύτης συνόδουι,

ὦν ἐπὶ τούτοις δυσχεραινόντων καὶ πρὸς τὸ τὼν
πειρασμῶν συνεχὲς ὀχλαξόντων, ἐχεῖνος τοὐναντίον
μὲν οὖν ἅπαν ἔλεγει χαὶ ἢδεσθαι χαὶ χαίρειν ἐπὶ
τούτοις προσῆχε, χαὶ µεγίστας ὀμολογεῖν «ip Beo
τὰς χάριτας, ὅτι xal ἡμεῖς χατά τι xoivovelv ἡξιώ-
µεθα τοῖς μεγάλοι ἐκείνοις διδασχάλοις xal &pyte-
ρεῦσιν αὑτοῦ, ol xal σωτῆρες xal πατέρες xal
εὐεργέται τῶν ὑπερφυῶν χρηµατίζοντες τοῖς τότε
κρατοῦδιν, ὡς κακοῦργοί τινες xol μιαροὶ xal πο»
λεμιώτατοι παρὰ πάντα τὸν τῆς ζωῆς Ἀλαύνοντο
χρόνον, χαὶ .θανάτον τιµώνίων ἐχείνων τοῖς αλεί-
στοις τὸ τολευταῖον * xaX ταῦτα λέγων συνῳφδὰ τοῖς
λόγοις ἐπεδείχνντο καὶ τὰ κράγµατα, μέγχᾶς τις
καὶ ὑφηλὸς παθ) ὑπερδολὴν thv δχάνοιαν χαὶ τὴν

*Esit δὲ χαὶ πρὸς θεσσαλονίχην ὑποστρέφειν πρὸς B φυχὴν ἐν τοῖς πειρασμοῖς αὐτὸς ὧν, χαὶ paxpip τῶν

ἀνάγκης αὖθες ἣν τῷ perdo, καὶ ph τῆς Ἐκκλη-
cla; ἐπὶ πλεΐῖστον ἀποδημεῖν, ἀπιθοίνει μὲν σὺν
τοῖς μετ) αὐτοῦ τοῦ πελάγους ΄ τοσούτου & ἑποιρά-
θησαν τοῦ χλύδωνος καὶ τῆς τρικυµίας xal τοῦ
κατὰ θάλατταν xuxiü)vog* xal γὰρ καὶ τῆς (pag
ἔπλεον ἕξω, καὶ. ἀνιόννες ὡσαύτως xal Χατιόντες ΄

ὡς ὑπερδαλέσβαι μὲν χαθ᾽ ὑπερδολὴν τὰ τοῦ κατά-
πλου χαχὰ τὸ; ἀγάπλουν, ἁπαγορεῦσαι δ οὐ τοὺς
ἐμχλέοντας µόνον, ἀλλὰ καὶ ναύτας ἅμα xal χυδερ-
νήτην, καὶ τὸν περὶ ψυχῆς ὁμοῦ θέειν πάντας. τὰ
ἔσχὰτα προσειπόντας ἀλλήλους, xol Θεῷ bc ἐξομο-
λογήσεως, ola πρὸς ταῖς ἑσχάταις ὄντες ἀναπνοαῖς,
ἑαυτοὺς ὡς ἔθος παραθεµένους. Αλ) ὁ τοῦ θεοῦ
μέγας ἀρχιερεὺς οὐχ ἀνακτώμενος ἣν αὐτοὺς µόνον

ὀρωμένων ὑπεράνω χεκνηµένος τὸ φρόνημα.

Ἁλλ' ὁ οὖν τῷ πειρασμῷ ποιῶν Geb; xoi τὴν
ἔχδασιν, κατὰ «bv µαχάριον Παῦλον, τοῦ δύνασθαι
ἡμᾶς ὑπενεγκεῖν, καὶ τοῦτον μετὰ βραχὺ διαλύει
τὸν πειρασµόν΄ μηνῶν γὰρ μεταξὺ παραῤῥυξντων
εριῶν, xai ἡ θαυμαστὴ xol φιλόχριστος βασιλὶς
ἐπιστᾶσα φρονήµατι γενναίῳ τε χαὶ βασιλιχῷ, xot
τὰς τοῦ υἱοῦ xai βασιλέως. πρὸς τὸν Στέφανον δια.
ῥήγνυσι συνθήκας ἑχείνας, μᾶχλον δὲ τὰ τῶν συν-
θηχῶν ἱνδάλματα καὶ τὰς φροσκοιήσεις, xai τὸν
ὀρχιερέα σύν γε τῷ βασιλεῖ τε καὶ vis παρὰ τὴν
Ἐκχλησίαν τε χαὶ τὴν κόλιν ἀξίως μετακαλοῦνται :
ἐπεὶ. καὶ βασιλεὺς αὐτὸς οὐδὲν ἧττον εἰ μὴ xat μᾶλ-
λον δι) αἰδοῦς ὅτι πλείστης ἦγε τὸν µέγαν, αοφής

τῶν ἐλπίδων ταῖς χρηστοτέραις, χαὶ πρὺς. θεὸν ἐπε- C τε xal φιλόχριστος ὧν, καὶ γνώμης xal καλοχάγα-

στράφθαι πάντας ὁμοῦ δι᾽ εὐχῆς διδάσχων, ἀλλὰ καὶ
πρὸ τῶν ἄλλων αὐτὸς τοῦ ἀξιώματος ἑαυτοῦ καὶ
τῆς τάξεως εἴπερ ποτὲ γενόμενος ὅλος, καὶ μέσον
Θεοῦ τε xal τῶν συνόντων ἑαυτὺν στῄσας, ofa. µε-
αίτης ἀληθινὸς θεοῦ xal ἀνθρώπων, xal ἀλαλῆτοις
«oU νοῦ δεἠσεσι xat τῇ συνἠθει χρησάµενος παῤῥη-
oia, τὴν τε χαταιγίδα χοιμίζει, xai χαταπαύει τὸν
κλύδωνα, xal τοῦ ναυαγίου πάντας ὁμοῦ διασώζει
παρὰ πάσας ἀνθρωπίνας ἑλπίδας. Καὶ τὰ μὲν τοῦ
πελάγους αὐτοῖς οὕτω παραδόξως ἠρέμει xoi ὅπε-
χώρει τὸ χῦμα, καὶ πρὸς τοὺς ἰδίου: καὶ τὴ» πόλιν
ἡμέρως ἄγαν παρέπεμπεν dj δὲ τῶν πειρασμῶν
καταιχὶς οὐ μενοῦν οὐχ ἠρέμει ' ὡς γὰρ τῷ τῆς πό-
Asus προσέσχον Ἀιμένι, κἀχείνης ἡδέως πως ἂν

εἶποις ἔμελλον ἐπιδαίνειν, ὁ βασιλεὺς τὴν εἴσοδον.

ἑχείνοις ἀπείρχει. τῆς μὲν πρὸς τὸν χηδεστήν τε
xai βασιλέα διαστάσεως Ίδη µελετωµένης, αννθη-
κῶν δέ τινων xal λόγων οὐκ οἱδ ὠντινωνοῦν ἂν καὶ
φαίην πρὸς tbv προῤῥηθέντα τῶν Τριδαλλῶν ἄρ-
χοντα Στέφανον τηνικαῦτα τῷ. βασιλεῖ κοινουµέ-
γων, δι & δήπλυ χαὶ τῷ τοῦ θεοῦ ἀρχιερεῖ τὴν
πάροδον ἀποχλείει, τὰ πιστὰ τῷ Στεφάνῳ χἀντεῦ-
θεν ὀῆθεν χαϊασχευάζων, μὴ καὶ δόξῃ πλάττεσθαι
εὰς συνθῄκας τὰς πρὸς ἐχεῖνον, xal ἁπάτην τινὰ
συσχευάζειν, ὃ δη xal πρὸς ἀλήθειαν fjv, σοφῶς πα-
(ακρουσαμένου τοῦ βᾳσιλέως ixelvov, ὡς dj πεῖρα
σαφῶν παρέστησεν ὕστερον, Ὁ μὲν οὖν ὑπενόστει
καν αὖθις, χαὶ ἐς ΄Αθω τὸν φίλον ὑπ ἀνάγκης xal

θίας xal τρόπων χρηστῶν ἀντιποιούμενος, εἴπερ τις
τῶν πρὺ αὐτοῦ βεθασιλευκότων, εἰ χαὶ τὸ τῶν
πραγμάτων τε xal τῶν χαιρῶν δυσχερὲς xal ἀντί-
δουν ἀπεῖργεν αὐτὸν xal πρότερον, ἑαυτῷ xai τοῖς
τῆς φύσεως προτερήµασι κατὰ γνώμην οἰχείαν χε-
χρῆσθαι. Ὑποστρέφει τοιγαροῦν ὁ ἀρχιερεὺς εἰς τὴν
Ἐκκλησβαν καὶ αὖθις * αὑτός τε ταύτην ἤλιστα προσ-
ορᾷ xai ὑπ ἐχείνης ὡσαύτως ὁρᾶται, τὸ φίλτρον
ἀντιδιδόντες ἀλλήλοις, xal τὰ map! ἀλλήλων χαρ-
πούμενοι * ὁ μὲν τὴν ἑχείνης ὑπαχοὴν πρὸς τὰ Octa,
1| δὲ τὴν παντοδαπὴν ἐκείνου τῶν λόγων τε xol των
ἔργων ὠφέλειαν ' καὶ δῇλον χἀντεῦθεν.
δροντιστήῤῥ:όν ἐστι μοναζουσῶν μέγα xai πολυάἀν-
θρωπον ἐν θεσσαλονίχῃ; βασιλιχὸν καὶ δι αὐτὸ
τοῦτ', οἶμαι, χαλούµενον * ὑπερέχει: xal γὰρ ἐχεῖ
πάντων ὁμοῦ τῶν τοιούτων. "Ev τούτῳ µοναχἠ τις
τῶν εὐλαδῶν ἣν xaV χοσµίων, Ἐλεοδώρα: τὸν κλῆ-
ew * αὕτη μοχθηροῦ τινος χαὶ νοσώδονρ χυμοῦ χα-
ταῤῥεύσαντος ἄνωθεν, πονήρως εἶχε τοῦ εὐωνύμου
τῆς χεφαλῆς µέρους, τοῦ δὲ ῥεύμανορ µάλισνα τῷ
ὀφθαλμῷ ἑνοχλοῦντος, χἀχεῖ τὸ τῆς ὀδύνης συνάγον-
τος πλεΐῖστον, ἁφόρητον μὲν ἣν xal xas' αὐτὸ τοῦτο
«b πάθος, xal olov μηδὲ παραθεθλῆσθαι * προσῆν δ᾽
ὑποφία καὶ τῶν ἔτι µεγίστων, μὴ καὶ τὴς φυσικῆς
ἔδρας ὁ ὀφρθαλμὸς ἐχχρουσθεὶς δηλαδη φθάσῃ τῷ
σφοδρῷ τῆς ὀδύνης ' ἰατρῶν μὲν οὖν τῶν τε ἡμε-
δαπῶν xal ἐπηλύδων ὁμοίως ἀπηλέγχειο πᾶσα
τέχνη τῷ µεχέθει τοῦ πάθους’ ἡμερῶν δ' ἐφεξὴς

625

ENCOMIUM AUCT. PHILOTHEO CP.

τετταράχοντα διαγενοµένων, λήγει τὰ τῆς ὀδύνης A ὅπως, 6 λόγος δηλοῦν ἔτοιμος, 'Emubh καὶ γὰρ

ἀθρό», μηδενὸς ἔξωθεν ἐπιγεγονότος * xal ὁμὴν αὐ-
εἶχα λεπτὸς ἀπιπεσὼν, ἐπικαλύπτει τὴν χόρην, xal
ἡ ὁρατιχὴ δύναμις κατ αὐτόν qup τοῦτον ἐξ Exal-
νου την πάσχουσαν ἀπολείπει, οὐ μᾶλλον ἀλγοῦσαν
δι᾽ αὐτὸ τοῦτο, τὸ τὸν ὀφθαλμόν φημι τὸ παράπαν
ἀπεσθηχέναι, ὅσον τὸ τῆς ἀναγνώσεως ἀποστερεῖσθαι
τοῦ πλείατου. To) δ᾽ ἐνιαυτοῦ μετὰ τὴν πληγὴν ταύ-
την ὄντος περὶ τὰ τέλη, xai μηνὸς ἤδη Γορπιαίου
ἀνισταμένου, ἐτελεῖτο μὲν ἐχεῖ τῇ θεοµήτορι λαµμ-
πρῶς ἡ τελετὴ τῶν αὐτῆς Γενεθλίων, παρῆν δὲ xal
ὁ διδάσχαλος παννύχιος συνεορτάζων τῇ ποίμνῃ.
Τῶν δὲ ἑσπερινῶν αὐτοῖς ὕμνων ἱόντων πρὸς τὸ
τέλος, ἅπτεται διδασχαλιχοῦ λόχου xal ὁμιλίας πρὸς
τοὺς παρόντας * πάντων δ' ἑξηρτημένων, ὡς ἔθδος,
τῆς διδασχαλίας xal τῶν ἱερῶν σειρῄνων ἐχείνου *
ἐπεὶ xai 4 «bv ὀφθαλμὸν πάσχουσα povagh σὺν
ταῖς ἅλλαις αὐτοῦ που παρισταµένη, τοῦ νέχτα-
poc «ῶν Ἰόγων ixsivou µετέσχε, θάµδους μὲν xal
χατανύξεως τὴν φυχὴν, δαχρύων δ ὑποπλησθεῖσα
τοὺς ὀφθαλμοὺς, µεγάλας ἀπεδίδου θιῷ τὰς εὖχα-
βιστίας, ὅτι τε τὸν τοιοῦτον φιλανθρώπως παρελθεῖν
εἰς µέσονς ἑχείνους πεποίτχε, καὶ ὅτι xal αὐτὴ χατ-
ηπίωται τῶν «οιούτων -ἓν μετοχή γεγονέναι ' οὐ
μὴν ἀλλὰ καὶ τῶν xat! αὐτοῦ χρωµένων ἔστιν ὧν
Βυξαντίων ἀχολάστως τῇ γλώττῃ, χαὶ τὰ τοῦδε
διασύρειν ἐπιχειρούντων, ἄνοιαν ἑσχάτην καὶ θράσος
xa τόλμαν χαταγινώαχουσα xai δυσσέδειαν͵ χεῖρας
ἱχασίους οὖν πολλοῖς γε τοῖς δάκρυσι πρὸς θιὸν

Χρείττων μὲν ἣν ὁ μέγας τοῦ ποοαδόκηθέννος 9a-
νάτου, Θεοῦ θαυματουργοῦντος, ὅπερ ἔφην, προδή-
λως, ὑπενόστει δὲ xai τὸ πλεΐῖστον τῆς νόσου, ἔτι
τὰ λείφανα περιφέρων ἐχείνης, ἀναγχάνετα":. πολλὰ
δεηθέντος τοῦ θαυμαστοῦ βασιλέως, καὶ αὖθις εἰς
τὴν τῶν πόλεων βαπιλεύουσαν ἀνιέναι, τῷ χηλεστῇ
€s χαὶ βασιμεῖ πρεσθενσόµενος, xal σκονδὰς εἶἴρηνι-
χὰς ἀμφοτέρων μεταξὺ θύσων. Αλλ' ὁ τῶν βασι-
λέων Βασιλεὺς ἄνωθεν καὶ Κύρις τῶν κυρίων, τὰς
μὲν ὡς περιττὰς ἀποδοχιμάζει 36 γε νῦν εἶναι,
᾽Αχαιμενίδαις «δὲ τοῖς μαχρὰν ἀπῳχισμένοις αὗτοῦ
€ τῆς πίστεως λόχῳ, καὶ δὴ χαὶ τοῖς χατεχοµέ-
vot; ὑπ᾿ αὑτῶν αἰχμαλώτοις, εὐαγγελιστήν τε xal
χήρυχα xai µεσίτην χαὶ διαλλακτὴν δι αἰχμαλω:
σίας αὐτὸν θαυμαστῶς ἀποστέλλει * xal ἄπεισιν αἰχ-
µάλωτος εἰς Ασίαν, ᾿Αχαιμενίδαις τοῖς χάχιστ
ἀπολουμένοις, ὥσπερ εἷς τις τῶν πάντων, Ó τὴν
ἄνω πάλαι πλουτήσας ἐλενθερίαν χαὶ βασιλείαν, καὶ
πλείστους πρὸς ἐχείνην χαλῶς ὁδηγήσας τῷ λόγῳ,
ἵνα χἀχεϊ ταῦτ ἐργάσηται, καὶ πλείστους ἆπαλ-
λάξη δι ἑαυτοῦ τῆς νοητῖς αἰχμαλωσίας τε καὶ
δουλείας.

Αλλά καλὸν ἂν εἴη τῆς χαλλίστης xol ἱερᾶς δ.α-
χοῦσαι xal αὖθις γλώττης αὐτῆς ἐχείνης, τὰ xa0'
ἑαυτὴν xal τὴν αἰχμαλωσίαν τὴν χαινὴν ἑχείνην
διεξιούσης. noi τοιγαροῦν ἐν τῇ πρὸς τὸν ἰδίαν
Ἐχχλησίαν ἐπιστολῇ, γράφων οὕτω" .. . «

ἐχίνει, ὡς ἂν ταῖς εὐχαῖς αὑτοῦ xal τῇ πρὸς αὐτὸν C Τοιαῦτα xal τὰ χατὰ τὴν αἰχμαλωσίαν παλαί[»

παῤῥησίᾳ, xal τοῦ συνἐχοντος πάθους ἁπαλλαγχείη,
xai τὸν ὀφθαλμὸν ἑνεργὸν ὡς τὸ πρότερον ἀπολά-
δοι. Οὕτω τῆς νυχτὺς αὑτῇ διαγεγοννίας, χαὶ μεθ”
οὕτω λαμπρῶν τῶν ἑἐλπίδων οὐδὲ yàp δισταγμοῦ
τι προσήν, φησὶν, οὐδ' ἀμφιδολίας *. ἐπεὶ xat ἡ τῆς
lepi; τελετῆς xal τῶν μυστικῶν παρὴῆν Opa, ὧν
ὀπηρέτης τε xal τελειωτὴς ὁ ἀρχιερεὺς ἣν, πρόσειαι
xal αὐτῇ χατὰ τὴν αἱμοῤῥοοῦσαν πάλαι Χριστῷ,
Ἀαθοῦσα καθόσον οἷόν τέ- χοὶ τῆς ἱερατιχῖς ἠρέμα
στο)λῆς ἀφαμένη τῆς τοῦ μεγάλου, χἀκείνην ἔπιδα-
40233 τῷ πάσχοντι µέλει, τὴν ἐχεῖθεν ἐξελθοῦπαν
ἐπισκᾶται δύναμιν θαυμαστῶς xal τὴν θεραπείαν,
xai ἣν μὲν ἀφανὴς ἔτι τέως, τῆς δὲ νυχτὸς ἐπιού-
ση:, ὑπνοῖ σὺν πολλοῖς τοῖς δάχρυσι xai ταῖς ixe-
σίαι;, καὶ τῇ μετ ἐχείνην ἡμέρα, τῶν ὑπερφυῶν
σον, Δέσποτα, xai χαινῶν ἔργων] τηλαυγῶς ἑξανί-
σταται χαθορῶσα, χαθαρὀν τε xat ὑγιᾶ τὸν ὀφθαλ-
μὸν χεχτηµένη χαθάπαξ, ὡς μτδὶ δοχεῖν αὐτὸν ἀπε-
σθηχέναι ποτὲ, καὶ τῆς κατὰ φύσιν ἐνεργείας xiv
πρὸς ὀλίγον ἐπιλελήσθαι.

Ἐνιαυτὸς ἣν αὐτῷ παριὼν iv τούτοις μετὰ τὴν
ἐκ Βυζαντίου, φημὶ, χάθοδον, xal ταῖς συχναῖς ἆπο-
δηµίαις xal τοῖς πειρασμοῖς xaY τοῖς ἀνενδύτοις
ατόνοις τὸ opa χατεργασθεὶς, xal σφόδρα ταλαι-
πιωρήσας, νόσῳ περ.πίστει δεινῇ χαὶ πολυημέρῳ *
χαὶ πάντες μὲν ἁπιγορεύουσιν ἅμα τούτῳ «b ζᾳν,
θεὺς ὃ ὑπὲρ xáca; ἑλπίδας καὶ αὖθις τοῦτο χαρί-
ζεται, πρ)ς ἀγῶνας xal πάλιν ἑτέρους καὶ ὀρόμους
x31 παλαΐσματα παρασχευάτων «ὃν ἀθλητήν ' καὶ

αµατά τε χαὶ ἀγωνίσματα, xai αἱ θαυμασταὶ νίχαι,
xai τὰ χατὰ τῆς πλάνης. τρόπαια Γρηγορίου φημὶ
τοῦ μεγάλου 1 xal οὕτω κἀχεῖ στεφανίτης ὁ ἐμ)ς
παλαιστῆς. τῇ ἑνεργείᾳ xa δυνάμει τοῦ ἑνοικοῦντος
αὐτῷ Πνεύματος ἀνεφάνη, ἑαυτὸν ὡσανεὶ xal µι-
μούμενος πανταχοῦ, xal διὰ πάντων iv. ἅπασι τὸ
νιχᾷν ἔχων οἱονεὶ ανγχεκληρωμένυν ἑαυτῷ xal ξυµ-
πεφυχός. Καὶ ταῦτα διηλθον ἐπὶ μαχρὸν οὕτω καὶ
κατὰ µέρος, οὐχ ἵν) ἐχείνῳ χαὶ τοῖς ἑχείνου λόγοις
αροσθῶ τινα δόξαν, ὡς ἂν ὑπολάδοι τις * ποῖον γὰρ
οὐχ ὑψηλὸν τῶν ἐχείνου xal θεῖον, ὡς xal μεθ)
ὑκερθολῆς ἔχαστον τούς τε λέγοντας ἃμα xal τοὺς
ἀχούοντας ἔχειν ἐχπλήττειν, xüv τὸ σµιχρότατον
ὃν τύχῃ, xal τῶν ἐχ καρέργου xat μὴ xazà σπουδην

D ἐχείνφψ µῥηθέντων τε xol πραχθέντων; ἀλλ ἵνα

χἀντεῦθεν τὸ τῆς θεολογίας ὑψηλότερόν τε xal &aqa-
λέστατον τοῖς ἀγνοοῦσι διαδειχθῇ τοῦ ἀνδρὸ-, ὅπως
τε τὰ ἐχείνου σύµφωνα πάντα τοῖς ἀποστολιχοῖς τε
xat Πατριχοῖς δόγµασι διὰ πάντων * χαὶ ὅτι µοναρ-
χίας χαὶ μιᾶς τρισυποστάτου χαὶ παντοδυνάµου
θεότητος kv ἅπασι xal πρὸς πάντας πανταχοὺ χΏρυξ
ἐχεῖνος. ἁλλ οὐχὶ πολωαρχίας τε xal πολυθεῖχς
κατὰ τοὺς πηλυθέους ἐχείνους ὄντως καὶ λατρευτὰς
«Ov ἰδεῶν τε xal τῶν κτισμάτων, xal «fc ἁληθινῆς
λατρείας τε xai θεότητος ὑθριστὰς, οὓς xal φθάσας
ὁ λόγος Άδη δι᾽ ἐχείνου xal σὺν ἑἐχείνρ πολλάᾶχις
ἐξήλεγξεν ἐπεὶ μηδὲ ἄλλω; ἐχρῆν σιγῃ τε καὶ
Mp τὰ τοιαῦτα παραδοθῆναι, µυστήριον εὐσεδείας
ἄντιχρυς ὅντα, xal soU καθ’ ἡμᾶς Ἱεροῦ λάχου τα.

627

GREGORII PALAM E

-

xai τῆς πίστεως µέρος οὗ τὸ σµιχρότατον. "AX ἐπὶ A εὐλαδίές τε xal συνετὸς Ov, xal τῷ ἁγίῳ σσνήθης

τὸ πρυκείµενον ἑπανίωμεν αὖθις.

Ἐνιαυτὸς ὅλος ἤνυστο τῷ,γενναἰῳ αἱχμαλωσίᾳ
τε xal τοῖς τῆς Ἀἰχμαλωσίας δεινοῖς ποοσταλαιπω-
ροῦντι * καὶ νῦν μὲν τοὺς εὐσεδεῖς πρὸς ὑπομονὲν
ὑπαλείφωντι xol ἀνδρίαν καὶ τῆς ἄλλης πάσης
ἀρετῆς ἄσχησιν, τῇ τε τῶν µελλόντων ἐλπίδι, καὶ
μάλιστα τῷ καθ᾽ ἑαυτὸν ὑπολείγματι " voy δὲ τοὺς
ἀσεθεῖς ἐξελέγχοντι, xal τὸ µοστήριον τὸ τῆς πλά-
νης διὰ πολλῶν µάλα λαμπρῶς θριαµθεύοντι, δι ἃ
δήπου καὶ πληγὰς ὑπομείνας διαφόρους xaX θλίψει-,
χαθὰ δὴ καὶ πρὸ βραχέος ἔφθη δεἰξας ὁ λόγος, µάρ-
τυς ἀναίμακτος χαὶ τῆς εὐσεδείας λαμπρὸς ἆθλη-
τὴς Tiv. Τῶν δὲ χοινῶν πραγμάτων ὥσπερ ἓν χύδων
στροφαῖς αὖθις µεταπεσόντων Ῥωμαίοις, µετα-
Φολῆς τε προσγενοµένης ἅμα τῇ: βασιλείᾳ χαὶ τῇ
χοινῇ Ἐχκλησίᾳ, xai τῶν σφόδρα σπουδαζόντων
ὑπὲρ τῆς ἐλευθερίας ἐχείνου πόῤῥω γεγονότων τῆς
ἀρχῆς ἤδη xal τῆς τῶν χοινῶν πρυτανείας, τηνι-
χαῦτα παρὰ πάσας ἐλπίδας λύεται τῆς αἰχμαλω-
οἷας, ὅτε xai τὰ τῶν ἑλπίδων αὑτῶν εἰσάπαν
ἑῤῥύη, θεοῦ χεχινηχύτος ἐξ ὑπερορίας δυτικῆς Τρι-
62))00; τινας ἡ Δαλμάτας, ἄνδρας χκαλοὺς χάγα-
θοὺς, xal ὑπὲρ τὸ σφέτερον αὐτῶν γένος, οἵ xal
πόῤῥωθεν ὄντες, τά τε χρήματα δαφιλῶς χατεδά-
Ἄοντο τοῖς βαρδάροις, χαὶ «bv ἅγιον ἀνεσώσαντο,
ἵν εἴη xal τοῦτο χαθαρῶς τῶν περὶ αὐτὸν τοῦ Gro
θαυμάτων, τοῦ πάντα χατὰ τὸ εἱρημένον ποιοῦντός
φε χαὶ µετασχευάζοντος µόνῳ τῷ βούλεσθαι,

Ἑν δὲ τῇ τῶν πόλεων βασιλίδι γενόμενος αὖθις,
«όν τε πρὸς Λατίνους περὶ τῆς τοῦ θείου Πνεύμα-
κος ἐχπορεύσεως iv βιδλίοις δυαὶ θαυμαοστῶς ἐχδί-
δωσι λόγον, χαινόν τινα xal ὑπερφυᾶ, xa οἷον οὐδέπω
πρότερον ὑπὲρ τῶν τοιούτων ἡ καθ᾽ ἡμᾶς ἑώραχεν
Ἐχχλησία * μᾶλλον 8, ἵν' εἴπω τἀλπηθὲς, ἔξω παντὸς
προχαλύμματός τε xaX προσωπείου, olov τοὺς πρὸ αὖ-
τοῦ πρὸς Λατίνους ὁμοῦ πάντας παιδιὰν ἀποδεῖξαι
καὶ πρόσχημα διαλέξεως. Tio:á τε τοίνυν οὕτω
θαυμαστῶς xat ἀξίως ἐξενεγχὼν ἑαυτοῦ xaX τοῦ
λαλοῦντας ἐν αὑτῷ Πνεύματος. xai τῶν ὁπαδῶν Βα-
}αἀμ τε χαὶ Αχινδύνου, τοῖς ἔτι περιοῦσι, τὰς ἑἐσχά-
τας olovel πληγάς δεδωχώς, Ev τε λόγοις xa Υράµ-
pas. xal διαλόγοις αὐτοπροσώποις, καὶ βασιλέως
αὐτοῦ xal πολλῶν Ty bv τέλει παρύντων, ὡς μηδὲν

Tiv, xat πυκνὰ πρὸς αὑτὸν ἑφοίτα, xai τῶν ποτίµων
τῆς γλώττης αὐτοῦ μµετεῖχε ῥευμάτων ἡἸδέως. Τῆς
δὲ δεσποτιχῆς Μεταμορφώσεώς ποτε τελουµένης
αὗτοῖς, ὡς ἔθος, xaO' fjv ἄρα xaX τὸν Πορφύριον xal
διανυκτερεύειν σὺν τοῖς λοιποῖς μοναχοῖς Bei, xat
ἱερατικῶς ἑξυπηρετεῖσθαι, ἆθρόον ὀδύνη τις αὐτῷ
κατὰ τὴν εὐώνυμον πλευρὰν προσδαλοῦσα, xai τὶς
ἱερᾶς ὑπηρεσίας xai τῆς ἀγρυπνίας ὁμοῦ, xal tt
lv τῷ ναῷ στάσεως ἐχεῖνον ἀπεῖρξε * μᾶλλον δὲ τὴν
μὲν ἱερὰν ἀφείλετο τελετὴν καὶ τὴν ἓν τῷ ναῷ προσ.
εδρείαν, τῇ 8 ἀγρυπνίᾳ val προσέθηχε πλεῖστεν,
ὡς μηδὲ συγχωρεῖν ἐπὶ χλίνης ἀναχεῖσθαι τελείως
τῷ σφοδρῷ xal ἀχμαίῳ τοῦ πάθους. Ἡ νὺξ ἐχείνη
παρῄει, xaX τὰ τῆς ὀδύνης οὐδοτιοῦν ἑνεδίδου * ἐπεῖ
ὃ ὁ τῶν μυστηρίων χαιρὸς προσιὼν, τὸν ἀρχιερέα
τοῦ Θεοῦ πρὸς ἱερουργίαν ἑχάλει, xal ὁ Πορφύριος
ὣς εἶχεν εὐθὺς τῷ τοῦ σεµνείου παρεπόµενος mpot-
στῶτι, εἰς τοὺς ὑπ ἐχεῖνον ἐπισχόπους τελοῦντι,
xai συνιερουργεῖν προσχεχλημένῳ συνήθως, τῆς τε
posture ἱερουργίας ἑπόπτης Τίνεται χαὶ ἀχροατὴ;,
ἑστὼς αὐτοῦ που παρὰ τῷ ἱερῷ Ὀνυσιαστηρίῳ. xal
τῶν μυστικῶν τελεσθέντων, πρόσεισιν εὐθὺς τῷ
ἁγίῳ, τήν τε πιέζουσαν ὁδονηρῶς ἁπαγγέλλων ὁδὺ-
vq», xai τὴν θεραπείαν ὡς τάχιστα διὰ τῆς αὐτοῦ
χε:ρός τε xal τῆς εὐχῆς ἐξαιτῶν. Ὁ δὲ πρῶτα μὲν
ἀνεθάλλετο, xal τὴν ἀξίωσιν εὐλαδῶς διωθεῖτο, μηδὲ
δεδυνῆσθαι διενεργεῖν αὐτὸς τὰ τοιαῦτα λέγων,
μηδὲ τοιαύτας τὸν Πορφύριον ἔχειν τὰς ὑπολήφει

C περὶ αὐτοῦ ἀξιῶν * ὡς δ' ἐχεῖνος ἐπέχειτο μᾶλλον

τὴν ἱερὰν ἐπιζητῶν τῆς χειρὸς ἐχείνου σφραγίδα
καὶ την εὐχὴν, τῇ τοῦ πάσχοντος ὁ μέγας εἴζας
ἀνάγχῃ, τοὺς μὲν ὀφθαλμοὺς πρὺς Χριατὸν, τὴν
δὲ χεῖρα τῇ τοῦ πρισθυτέρου πλευρᾷ σταυριχὼς
ἐπιθεὶς, τὰ τοῦ θείου καὶ ἱεροῦ μέλους ἐχείνου πε»
ριπαθῶς Dsye* ε Στχυρούμενος. Δέσποτα, tol
piv for; τὴν ἀρὰν τὴν καθ ἡμῶν ἐξήλειφας, τῇ
δὲ λόγχῃ νυττόµενος τὴν πλευράν, ᾿Αδὰμ τὸ χειρό-
γραφον διαῤῥήξας, τὸν κόσμον ἠλενθέρωσας ' !
εἶτα, καὶ τὸ τοῦ χορυφαίου τῶν ἀποστόλων ἐχεῖνι
πρὸς τὸν πδράλντον ἐπειπὼν, τὸ, ε Ἰάταί σε Ti-
σοῦς ὁ Χριστὸς, » τῆς πικρᾶς ὀδύνης ἑχείνης οὐ
σχολῇ xai χατὰ μικρὸν, ἀλλὰ τελείως εὐθὺς ἁπαλ-
λάττει τὲν πάσχοντα ὡς καὶ πρὺς την οἰχίαν st

ἅττον αὐτὸν παρὰ πάντων θαυμασθῆναι xàv τού- p xai τὸ φροντιστήρον ὅλον ὑγιᾶ τε xal ἑβῥωμένο

τοις, εἰς θεσσαλονίχην τὴν ἰδίαν ὑποστρέφει xal
αὖθις, διψῶσάν πως ἂν εἶποις τοῦτόν τε xal τὰ τού-
του, xal σφοδρῶς ἑκχαιομένην τῷ 0g. Ἐπεὶ δὲ
xat ὑδάτων τῶν ἄνιθεν αἰσθητῶς διφῶσαν οὐδὲν
ἦττον αὑτὴν εὗρε, xa αὐχμῷ τηχοµένην, λύει μὲν
αὐτῇ τὰ τῆς αἰσθητῆς ἀνομθρίας εὖθὺς, εὐχαῖς xai
δεήσεσι τὺν Δ;μιουργὸν δυσωπῄήσας, ποτίζει δ' ἀφθό-
vo; καὶ τὸν εὐφραίΐνοντα χαρδίαν ζωτιχὸν λόγον, τοὺς

φλεῖστον ἤδη χρύνον τοῦτον διφῶντας, θεραπεύει δὲ

συνήθως xat αὖθις σὺν΄ ταῖς φυχαῖς xa τὰ σώματα
ῥᾷονς ποιῶν ἀμφοτέρωθεν.

Μοναχός τις xal γὰρ τὴν ἀξίαν πρεσθύτερος, την
χλῆσιν Πορφύριος, τῷ τοῦ Ὑπομιμνήσχοντος ἔνοι-
κῶν σεµνείῳ͵, ταὶ θύων ἐν τούτφ τὰ μυστιχὰ, οὗτος

παραδόξως ἐπανελθεῖν.

Ἡμέραι μετὰ τοῦτο παρῃλθόν τινες, ὁ αὑτὶς
Πορφύριος ἔλεγε, καὶ νόσος ἐπιγίγνεταί pot τῷ
σώματί τις, fj καὶ προσταλαιπωρήσας ἡμέρας σν-
χνὰς, ὅτε χαὶ πρὸς παραχμἠν τε καὶ ἁπαλλαγὴν
ταύτης ἔθλεπον Ίδη, τότε δὴ xal αφεδροτάτης xal
ὑπερθολὴν ἐχείνης πειρῶμαι * τὸ γὰρ ἑνοχλοῦν ἅπαν
τῆς ὕλης, ὥσπερ ἑπίτηδες ἀθρόον xati τοῦ λάρνγ”
qos ῥεῦσαν, ὥσανεί τινα παιδιὰν ἑδείχνυ τὰ αρύ-
σθεν τόν τε γὰρ φυσιχὸν τῆς τροφῆς ἀπέχλεισε
πόρον, ὡς μηδὲ ὕδατος γοῦν ἐφ᾽ ὅλαις ἡμέραις extis,
μηδὲ βραχύ τι τὸ παράπαν προσέσθαι, xaX χαλεπὺν
τὸν -δι’ ἁγχόνης ἠπείλει θάνατο.. Ἐπεὶ δὲ κἄσα plv
ἐχινεῖτο πρὸς θεραπεἰαν ἑκίνοια. πδοα δ' ὡσαύτως

ENCOMIUM AUCT. PHILOTHEO CP.

630

fv, πρὸς τὸν συνήθη xai αὖθις ἰατρὸν xata- A νουργηθεῖσαν iepat:xtv στολὴν ἐπεχαλιώπιζε τῷ

» Γρηγόβιων δηλαδὴ τὸν µέγαν, xal τὴν νόσονο

v ἐξαγγείλας, χαὶ τὸ χατασχηφαν τῷ λάρυγχι
ηφόρον χαχὸν τελευταῖον προσθεὶς, πείθω πολλὰ
le µετ εὐχῆς ἱερᾶς ἐπιθεῖναι τὴν χεῖρα τῷ
ντι µέλει, fjv 65 xal σταυριχῶς ἐπιθεὶς, τὸ
ἐχεῖνο πρὺς Χριστὶν τοῦ σοφοῦ µελῴδημα σὺν
σιν ἐπιλέγει, τό’ « Παθῶν ἀμέτοχος σὺ διέ-
€, Λόγε θεοῦ, σαρχὶ προσωµιλήσας τοῖς πά-
* ἀλλὰ )órti; τῶν παθῶν τὸν ἄνθρωπον' ὅ
Μελθὼν µέχρι τέλους, "Απιθε, qnoi, πρὸς
όν τε xal τὸν οἰκίσχον, πρὸς Θεοῦ µόνου τῶν
χιχῶν ὁμοῦ xal σωματικῶν παθῶν τὴν ἴασιν
νύμενος, ἐπειδή γε xal ἑκείνῳ δυνατὰ ταυτὶ
t μόνφ. Καὶ ταῦτα μὲν ὁ τοῦ Θεοῦ ἄνθρωπος.
U ἐχεῖθεν ἑπανιὼν, ὁ Πορφύριος ἔλεγεν αὖθις,
6 ἀγχόνης µόνον ἐχείνης ἐλεύθερον θαυμαστῶς
τὸν λάρυγγα, ἀλλὰ xal πρὸς τροφῆς ὄρεξιν
ἐγινούμην, xal τὴν κοινὴν εἰσιὼν τῶν ἀἁδελ-
ράπεζαν' ἣν γὰρ ἤδη χαὶ ὥρα f) τοῦ ápiatov*
ταῦτα xal αὐτὸς, ὢ τοῦ θαύματος Ἰ ἑσιτού-
10ρόον ἅπερ καὶ πάντε-, ὁ μηδὲ ὕδατος µε-
εἷν δυνάµενος πρὸ βραχέος, ὃ δήπου xai φθ4-
ρην.

vayh 6i τις φροντιστήριον ἀρετῆς τὸ τῖς
tete Φημι ἠΒεοδώρας χεκτηµένη σεμνεῖον,
καιδίον μεθ᾽ ἑαυτῆς ἔσχε * βρέφος μὲν ἐχτεθὲν
XU. τε χαὶ φιλανθρώπως ἀνελομένη, xal τρο-
(αἱ παντοδαπῆς ἀξ.ώσασα τῆς ἐπιμελείας, ὡς
Ἀιχίας ἤδη παιδιχῆς ἦφθαι, xal πρ)ὁ ὕπηρε-

JE ἔχειν δύνασθαι, xal περὶ τοῦ μέλλοντος C

x; ἀγαθὰς τῇ δεσποίνη διδόναι, δι ἃ δήπου
rap ἑχείνης προσξίληπτο» τῶν δ᾽ ἑναντίων
{ᾳ πονηροῦ τινος δαΐµρνος αἴσχιστα πειρω-
* τὰ γὰρ τῆς γαστρὸς φυσιχἁἀ περιττώματα
α͵δὶ χιιούµενα παρὰ φύσιν, tá τε στρώματα
οὓς χιτωνίσχους, xat αὐτὴν δὲ ταύτην ὑπνοῦ-
υχτὸς ἐπὶ τῆς εὐνῆς τὰ αἴσχιστα διετίθει, xal
πάτχειν vhv χυρίαν ἐποίει, τὴν μὲν βρεφιχἣν
αν ἀποθεμένην ὁρῶσαν πάλαι, τἀχείνης ἀηδὴ
| φορτιχὰ µηδόλως ἀποθαλοῦσαν ' ὡς xal τὴν
zv αὐτὴν xal τὸ φίλτρον χατὰ μιχρὸν ἀπολεί-
τὸ πρὸς τὴν παΐδα, xal πρὸς διάστασιν Ίξη
ωρισμ»ν ἀφορᾳᾷν. Ἁλλ' ἐφίσταται τοῖς πάσχου-

ὑτόχλητος ὁ σωτῇρ, x^i τῇ μὲν τὸ σῶμα, τῇ p

ν φυχην ἐξιᾶται΄ μᾶλλον δ᾽ εἰπεῖν, ἀχριδῶς
µφοτέρας θεραπεύει xaz' ἄμφω, καὶ xaz' ἄμφω
σας ' 6; yàp τοῦ φροντιστηρίου συνήθως ἕν-
jv ὁ μέγας ἀρχιερεὺς, ἀγγέλλεται μὲν αὑτῷ
ἐχείνων xal ταῦτα, προσπίπτουσι ὅ) ἅμα τοῖς
ο, ποσὶ, πίστει θερμῇ xal δάχρυσι τὴν θερα-
| αἰτοῦσαι' ὁ δὲ χαὶ φιλανθρώποις ἑνιδὼν ὃμ-
, xaX λόγοις πολὺ τὸ ἡδύ τε καὶ φιλάνήρωπον
ι. πατριχῶς ταύτας φυχαγωγήσας, cita χα)
ι τῇ κεφαλῇ τῆς παιδὸς ἐπιθεὶς, xal Εεὺν
νήσας χαὶ ἐπευξάμενος, ὑγιᾶ παρευθὺ τὴν -.ἀ-
αν ἀποδείχνυσιν.

νέρ τις, Ι]αλάτης τὴν χλῆσιν, τὸν τρόπον ἐτι-
» χρυσοστίκτης τὴν τέχνην, χρυσῷ thv και-

μεγάλῳ * ὃ δη χαὶ πρόφασιν ὡσανεὶ τῆς πρὸς ἔχεῖ-
voy ἐπιδημίας xal τῆς μελλούσης εὑεργεσίας ὁ µέ-
γας πεποιηµένος, αὐτόχλητος ἑἐφίαταται τῷ οἴχῳ
ἐκείνου, σὺν γε τοῖς ὁμοτέχνοις ἐργαζομένου * τῷ
δὶ ἄρα παιδίον ἦν ἄῤῥεν, xal εἔντε μὲν ἤδη veyo-
νὸς ἔτη, πέντε δ’ ἐπὶ δέχα μησῖν ὅλοις αἱμοῤόοίᾳ
χατειργασµένον. ὡς xai τὴν κατὰ φύσιν ὄψιν ἤδη
σχεδὸν ἀπολιπεῖν αὑτὸ καὶ τὸ εἶδος, xal τῇ quvij
μόνῃ τὸ περιεῖναι χαὶ (fjv πιστοῦσθαι. Τοῦτο χατι-
δὼν Exi τῆς οἰχίας ὁ μέγας, 6 μὲν πυνθάνεται φι-
λανθρώπως τὴν τοῦ πάθους αἰτίαν, 6 δὲ πατὴρ τῶν
σπλάγχνων εὐθὺς ἠττηθεὶς, xal δάκρυσι χαὶ ῥήμασι
Υοεροῖς τὴν συμφορὰν ἐξαγγέλλει. χαὶ τὸν ἡμι-
θνῆτα παῖδα ταῖν χεροῖν ἄρας εὐθέως, ταῖς παλά-

B µαις ὑποτίθησι τοῦ ἀρχιερέως * Ἐλέησόν µου τὸν

vidv, χατὰ τὸν tv. Εὐαγγελίοις πρὸς Χριστὸν ἄντι-
χρυς xai αὑτὸς λέγων, πᾶσι μὲν ἰατροῖς σχεδὸν xal
πᾶάσαις ἐπινοίαις ὑπὲρ αὐτοῦ γρησαµένου, μτδὲν
δέ τι πλέον Ἠνυχότος ἐς δεῦρο, ὡς xal αὐτὰς Άδη
τὰς ἑλπίδας ἀποδαλεῖν. Ὁ δὲ πρῶτα μὲν τῷ τοῦ
θείου σταυροῦ σηµείῳ τὸν νοτοῦντα σγραχίζει, τῇ
δὲ χεφαλῇ τὸν ἰδίαν ἐπιθεὶς χεῖρα, xal μυστικὴν
ὑποφιθυρίσας εὐχὴν πρὸς θεὸν, μετὰ τρίτην εὐθὺς
ὑγιᾶ τε καὶ ἑῥῥωμένον ἀποδίδωσι τοῖς τεχοῦσιν ὡς
καὶ µόνον ὀρώμενον μετὰ τοῦτο, xat βαδίσµατι xal
χινηματι xal ταιδιχοῖς ἄλμασι πᾶσιν ἐξαισίως àva-
χηρύττειν 5) ἠαῦμα.

Αλλὰ ταῦτα μὲν αὐτῷ xai τοιαῦτα συνεχῶς τὰ
πρὸς τοὺς χαθ᾽ ἕνα τὰ δὲ πρὸς πάντας χοινῃ τί
Xph xaX λέγειν; ὅπου γε xiv ταῖς πανδίµοις ἑορ-
ταῖς xal σννάξεσι xal πομπαῖς ἱεραῖς xai προόδοις,
τὰς μὲν αὑτοῦ φωγνὰς xai τὴν διδασχαλίαν θεοῦ φω-

νὰς xal ῥήματα ζωῆς ἄντιχρυς xat νοµίζοντες xal

ὀνομάζοντες ἦσαν οἱ πλείους, ὡς xai πρὸς τὴν ὁμι-
λίαν xal τὴν ὄψιν αὑτοῦ πάντας ὁμοῦ χεχηνότας
ὠθεῖν ἀλλήλους xal ἀντωθεῖσθαι καὶ φιλο»ειχεῖν,
ὅπως ἕχαστος ἔχοι τὸ πρωτεῖον iv τούτοις. τῶν δὲ
νοσούντων τοὺς πλείστους πρὸ τῶν αὐτοῦ ῥιπτοῦν-
τες ποδῶν, ὑγιαίνοντας ὑποστρέφειν ἐχεῖθεν ἐποίουν,
µείζω τῶν ὁρωμένων πολλῷ τὴν περὶ αὐτοῦ χεχτη-
µένοι δόξαν, xal ὡς ἕνα τῶν πάλαι θεοφόρων καὶ
ἀποατολικῶν ἀνδρῶν xal ξιδασχάλων ὁρῶντες xoi
τοῦτον, xal τῷ πρὸς αὑτὸν φίλτρῳ καὶ τῇ λαμπρᾷ
πίστει πολύ τι χαθ) ἑχάστην προστιθέναι Φφιλοτι-
μούμενοι.

Τοιαῦτα τὰ τῆς χαλῆς ποίµνης πρὸς τὸν χάλλι-
στον ὄντως καὶ µέγαν ποιμένα * ἁμφοτέρων xal
γὰρ ἔγωγε τὴν ἀρετὴν xa0' ὑπερθολὴν áyapat*
του μὲν τὸ τῆς ποιμαντιχῖς θεῖον xal ὑφηλὸν xa
ἁἀποστολ:.χὸν ὄντως, τῶν δὲ τὸ εὐπειθὲς καὶ εὐάγω-
2», χαὶ τὸ ἀχολουθεῖν ἀξίως εἰδέναι, xal ὑπ ἐχεί-
νου θαυμαστῶς τῷ ὄντι τὰ θεῖχ τυποῦσθαι xal
χανηνίνεσθαι ) xal τοῦ μὲν τὴν θαυμαστῆν πρὸς
θεὺν παῤῥησίαν xai τὸ τοιαῦτα διὰ παντὸς ἐνεργεῖν
ἔχειν ἐχεῖθεν, τῶν δὲ τὴν εὔνοιαν xat τὴν πίστιν,
καὶ τὸ χαθαρῶς xal ἁδόλως xai βλέπειν xai δέχε.
οῦαι xat πάσχειν ἐχεῖνα, μήτε τὸν ἱερὸν καπηλεύον-
τες χαὶ Φολοῦντες λόγον κατά τινος, µήτς τῇ ám

631

GREGORII PALAM/E

στίᾳ καὶ τῷ πονηρῷ φθόνῳ, τῷ λαμπρῷ καὶ διαφανεῖ A αθητηρίων ὥσπερ. Leyslso xol. ἀνέδλυζε πρὸς «à

πῶν ἔργων αἴσχιστα λυµαινόμενοι πάντων, δι ἃ
δήπου xal θεὸὺς ἄνωθεν, οἶμαι, π/βῥωθεν εἰς Ev
ἀγαγὼν ἀξίως συνῖφε., τὸν ἄξιον δεδωχκὼς τοῖς
ἀξίοις, χαὶ θαυμαστόν τινα τὸν ονυνδνασμὸν, xal
τὸν συµφωνίαν ἐναρμόνιον ἑργασάμενος, ὡς μηδέν
ει μηδαμῶς ἠχεῖν παρὰ µέλος, ὃ δὴ xal πρὸ βρα-
χέος ἔφθη δείξας 6 λόγος.

λλλὰ γὰρ τὸ χατὰ µέρος ὁμοῦ πάντα διεξελθεῖν
τοῦ μεγάλο» τοῦδε πειρᾶσθαι ob μαχρὸν ἂν sis
µόνον xal τῆς ὥρας ἔξω καὶ τοῦ σχοποῦ, ἀλλά xal
τῶν ἁδυνάτων ἓν τε σχεδὸν, χαθὰ δὴ καὶ φθάσας ὁ
λόγος ἑδήλωσε * δι) wal συνελὼν ὣς ἐφιχτὸν, οὑτωσί
πως περιγράψω τὸν λόγον τῷ τῆς Ξροσκαίρου ζωξς
αὑτοῦ τέλει, 7| xaf «tot. τοῖς μετὰ τὸ τέλος ὀλίγοις
xal αὐτὸν συγχαταπαύειν τὸν δρόµον μέλλοντα.
"Exstvo; xol γὰρ διὰ πάσης ἰδέας ἑλτλυθὼς ἀρετῆς,
ἕση τε τοῦ λόγου xai ὅση τῆς πράξεως, ὃ δὴ xal
φθάσας εἰρῆχειν, xa* οὕτω xáv τοῖς χαθόλου xàv
τοῖς κατὰ µέρος ἅπασιν εὐδοχιμηχὼς, ὡς μὴ µέ-
voy τοὺς ἱεροὺς ὄρους xal τοὺς Χανόνας ἑχείνους
xaÜ' ὑπερθολὴν εἴπερ τινὲς τῶν πάντων τηρῆσαι,
σώματος EG δοχῶν μετὰ σώματος, xaX τὸν ἄνθρω-
πον ὑπερδαίνων, ἀλλὰ xal χανὼν αὐτὰ, ὁμοῦ πάν-
σων ἑχείνων xal στάθµη τοῖς μετ αὐτὸν χρηµα-
εἶσαι, τὰς ὑπερδολὰς xai τὰς ἑλλείψεις ὁμοῦ παρ-
αιτούµενος, ὃ δὴ καὶ χαλεπὺν ἐφ᾽ ἓνὶ συνδραμὸν
πολλάχις κἀπὶ τῶν ἀρχαίων εὑρεῖν, καὶ μέγας xai
καινός τις παντοδαπό; τις ἓν τοῖς ἑσχάταις xol τα-
πειναῖς εωυταισὶ καιροῖς Υενόμενος ἅχιος, ὡς urb
ἔχειν τἀκείνου τοῖς κατ ἐχεῖνον εὐχερῶς διὰ πάν-
των ἑξιαοῦσθαι xal παραθόλλεσθαι, ἐχεῖνα xal τοῖς
ἑξίς καταλέλοιπεν Éx πολλοῦ πάνυ τοῦ περιόντας,
ὡς ἰδιαίτατα xal προσφυᾶ τῆς μεγάλης ἑγείνης
ἀρετῖς xal φυχῖς ὄντως γνωρίσματα xai λέγειν
ὁμοῦ xal θαυμάζειν * ὁ μεθ᾽ ὑπερθολῆς φηµ: πρᾶον
xaX ταπεινὸν τῆς Ψυχῆς ' τὸ πάσης ὀργῆς τε καὶ
μήνιδος αὐτός τε μαχρὰν εἶναι διά παντὸς, καὶ τῶν
ὀργιζομένων κατ) αὐτοῦ xal λυπούντων μαγροθύ-
pos ἄγαν ἀνέχεσθαι, xal προσέτι xal τοῖς χατὰ
δύναμιν ἀγαθοῖς καὶ λόγαις xal ἔργοις, xal πᾶσι
αρόποις ἐθέλειν ἀμείδεσθαι: τὸ μὴ τὰ κατά τινων
εὐχόλως ὡς ἔτυχε λαλούμενα παραδέχεσθαι, ὅπερ
καὶ πᾶσι μὲν ἀνθβώποις σχεδὸν, χατ᾽ ἐξαίρετον δὲ

ESto, θαυμαστῶς παραδειχνύων ἀεὶ τὸν ἔνδον κε-
χρυμμένον θησαυρὺν τῆς ἀνεχλαλήτον χαρᾶς - ὃ δὴ
καὶ τοῖς μάλιστα συνιεῖσι, xal τὰ τοιαῦτα Ἱχρίνειν
ἐπισταμένοις θεοφόροις ἀνδράσι, xal σύννουν χαὶ
συμφυᾶ xal περιπόθητον χαὶ ἑπέραστον καθ᾽ ύπερ-
6ολὴν ἐχεῖνον ἐτίθει, xal [σα ταῖς ἑαυτῶν χεφαλαῖς
xoi φυχαῖς ἑτίμων μετὰ τῆς θείας ἐχείνης εἰρήνης
χαὶ τῆς χαρᾶς, περ σὺν τῇ Φυχῇ xat τὸν &xtóc τε
xoi ὁρώμενον ἄνθρωπον οὕτω λαμπρῶς ἑχόσμει,
χαθὰ bh xai εἰπὼν ἔφθην χαὶ τὸ σύννουν ἀεὶ xai
χατανενυγμένον καθορῶντες &oxouvta xal νῆφον
ὅθεν ἄρα χαὶ τὸ χαινὸν Σχεῖνο xal ὑπερφυὲς τῶν ὅα-
χρύων ῥεῦμα πόῤῥω παντὸς οὐτινοσοῦν καὶ λόγου
xal παραδείγματος. Kat ὁ μὲν ταπεινώσεως αὐτὸν

B ἀλεχάλει θησαυρόν τινα xai ταμεῖον, χαὶ μηδένα

τινά ποτε μοναχὸν ἰδεῖν ἐξ ἐφαμίλλου χωροῦντα διι-
θεθαιοῦτο τῇ αὐτοῦ εαπεινοφρησύνῃ, xal ταῦτ lv
τοσούτων Όψει xai Tft χατουθωµάτων θείων
Quo xal ἀνθρωπίνων, ὧν μηδὲ τὰ µέρη, quo, vo;
vuv παρ) ἡμῖν εὐδοχιμοῦσι χαθαρῶς ἐφεξῆς πρόοι-
στιν. Ὁ δὲ μηδὲν ἔλεγε τῶν τοῖς ἁγίοις xavegte-
θέντων μηδοτιοὺν ἀπεῖναι τοῦ µαχαρίου, εἰ μὴ οὐ
θαύματα xal αὐτὸν χατ' ἐχείνους ἐχτελεῖν ἔχειν’
ὅπερ εἰ βουληθείη, xai αὑτὸ, φησὶ παρὰ θεοῦ xe-
μιεῖται ῥᾷστα ΄ «5 δὲ ἄρα χαὶ πρόῤῥησις ἣν ὑπὲρ
τούτου Ἰ]νεύματι θείῳ τῷ θεοφόρῳ ἐχείνφ ῥηθεῖοε,
ὡς αὐτά γε τὰ πράγματα νῦν .ἡμῖν ἁρτίως καρί-
στησιν.

Ἡ δὲ θαυμαστὴ τῶν θαυμαστῶν ἐχείνων Πατέ.
ῥων xal χορυφαία δυὰς, Σάδδας τε xai Γερμανὺς

ei Ὑενναῖοι, τὰ τοῦ σεπτοῦ "Άθω σεκτὰ χαλλῳπί-

σµατα, ὧν xai ἡμεῖς Ίδη τὸν θεοειδῆ βίον τε χαὶ
τὴν πολιτείαν ἓν δυσὶ λόγοις φθάδαντες ἑχδεδώκα-
psv, Totáls περὶ τοῦ μεγάλου τῷ Bip περιόντος
ὄντι Spb; ἡμᾶς ὥσπερ ἀπὸ μιᾶς γλὠττης εἰρήχα-
otv, 'Ἡμεῖς, φασὶν, οὗ τὸ συνεῖναι µόνον xal «os-
ορᾷν «« καὶ ὁμιλεῖν εἴπερ οἷόν τε διόλου τῷ Bav-
μαστῷ Γρηχορίῳ μέγα τι καὶ ψυχωφελὲς ἡγούμεθε
καὶ σωτήριον, ἀλλὰ xal τοῖς τῶν ποδῶν ἑμδαδίοι
ἐχείνου, εἴπερ εἴχομεν ταῖς χεροὶ περιφέροντες xv-
Xvà xal καταφιλεῖν xai προσφύεσθαι, xai ὠφελείας
ὁμοῦ τῆς µεγίστης, xal ἁγιασμοῦ τοῦθ᾽ ἡμῖν ἂν
ἑνομίζετο πρξενον. Τοιαῦτα τῷ παρ᾽ ἡμῶν bna

*ol; ἄρχουσι πρὸ τῶν ἄλλων ἐπιφύεσθαι πέφυκεν, p νουµένῳ αυνῄδεσαν, xal τηλιχαῦτα ἐξλγον τὰς κατ

ἐξ οὗ καὶ μεθ) οὗ, χαὶ τὸ λοιδορεῖν καὶ χατηγορεῖν
ὡς ἐπὶ πολὺ χα) ταὺς ἀνευβύνους, xal à τῆς ἀγάπης
ἀφανισμὶς ῥᾷστα τοῖς pij νήφονσιν ἐπιγέγνεται * τὸ
ποὸς τὸ ὑπερέχον οὐκ ἑλευθέριον µόνον xal πάσης
ἀγενοὺς χολαχκείας ἀνώτερον, ἀλλ’ ἔστιν ὅτε xal ἐν
ol; xa στεῤῥὸν xal ἀντίτυπον, ὥσπερ αὖ τὸ mob;
4) ταπεινὸν χηδεμονιχὺν xal καθ) ὑπερδολὴν ypn-
στὸν καὶ φιλάνθρωπον * τὸ καρτεριχὸν ἓν πειρααμοῖς
xai ἀνάλωτον * τὸ) πρ)ς πᾶσαν ἡδονὴν ἀνθρωπείαν,
ἔση τε xaÜ' ἑαυτὴν τῆς ψυχῆς, καὶ ὅση τοῦ συναµ-
φοτέρου, μεθ ὑπερθολῆς ἆ ,ένζοτον χαὶ ἀμείλικτον /
«^ τῆς καρδίας ἤρεµόν τε χαὶ γαληνὸν xal ἠδὺ xal
χάριεν ἄχρως, ὃ καὶ εἰς ἀχροτάτην ἔδιν ἰὼν, xal
πο-ωθὲν olov) ταύτῃ xol συγουσιωθὲν, διὰ τῶν αἱ-

αὐτοῦ θαυμαστὰςφήφους οἱ μεγάλοι τῆς διακρἰσεως
λύ(νοι ἔχεῖνοι, ὡς ἐξ ὀλίγων τινῶν παραδεῖξαι τὸ
πᾶν' μᾶλλον δὲ xoi φηφίζσονται, xal λαμπρᾶ τ]
φυνῇ χαθ᾽ ἑκάστην σχεδὸν xal κηρύττουσι xat διδά-
σχρυσι, xal λόχοις xal γράμµασι πᾶντες ol. περιόν-
τες Ev' ἐν σαρχὶ τῶν θεοφόρων ἐχείνων, χαὶ γλὠτ
της τρυφὴν, xat θείαν ψυχῆς ἡδονὴν, xoi ἀσχήσεως
ἀφορμὴν, χαὶ πμάξεως ἅμα xol Εεωρίας ὥσπερ
ἐμπύρευμά τι τὸ κατὰ τόνδε τὸν µέγαν πεποίηνται.
'Ee γὰρ νῦν χατὰ µέρος λέχειν τὰ vol; ἓν τῇδε «d
βασιλευούσῃ cogol; τε χχὶ σπουδαίοις θαυμαστῶς
εἰρημένα περὶ αὐτοῦ, τοῖς τε προὔχουσιν tv &pyu-
ρεῦσί φημι λόγῳ xal ἀρετῃ. xal ὅσοι τῶν τῆς
συγχλήτου λογάδων, καὶ Oh xal τῶν τὸν µοναδ.κόν

633

ΕΝΟΟΜΙΟΝ AUCT. PHILOTHEO CP.

634

τε καὶ ἡσύχιον βίν ἀνηρημένων, ol xal σοφίας A ἐπιπρέπει καὶ πάσας xocuel, mph; τὰς θεοειξεῖς

παντοδαπῆς οἶχον xal προστάτην τῆς χοινῆς Xp:-
στοῦ Ἐκχλησίας, xai πρόµαχον εὐσεθείας, xal
θείων δογμάτων διδάσκαλον, χαὶ ὁδηγὸν τοῦ xaXXM-
στου παντὸς ἀπεχάλουν, ὡς xoi μεῖκον f) κατ ἄν-
θρωπον ἐχείνῳ τοὺς πλείους προσέχειν, χαὶ µήδο»
τιοῦν àv. μηδενὶ τὸ παράκαν τῶν προσόντων τοῖς
χορυφαίοις τῶν θεολόγων Πατέρων ἑλλείπειν λέγειν
xai τούτῳ, ἀλλὰ xal χοινὸν xal συνῳδὸν xal σύμ-
*vouv xal σνναγωνιστὴν iv ἅπασιν ἐχείνους αὐτὸν
ἔχειν xol ὡς εἶ χαὶ τῷ χρόνῳ συνῆν, φησὶ, τοῖς
γενναίοις ἐχείνοις, xol συνασπιστὴν καὶ συστράτη-
yov ὁμοῦ χαὶ σύνεδρον αὐτὸν ἂν εἶχον * οὗ µόνον ivl
ttv μηδενὶ «v ἴσων ἀποστεροῦντες, ἀλλὰ καὶ
ὥσπερ ἑγχαλλωπιζόμενοι τῇ συναριθµήσει xol τῇ

ἑαυτῆς ἕξεις ἀλλοιοῦσά τε xal ποιοῦσα, ἑμπλατύνε-
ται δὲ xal τεριχωρεῖ xal αὔξει χαθ᾽ ὑπερδολὴν ἐν
ἐχείναις μᾶλλον, àv. αἷς πως οἰχείως τε xal προσ-
φυῶς ἔχουσιν αἱ ψυχαὶ χατὰ φύσιν, χἀκεῖθεν &va-
δείχνυσι καὶ ἀναχηρύττει μᾶλλον τοὺς χεχτηµένους,
ὡς τὸν piv ix τῆς ἑλεημοσύνης, sbv ὃ ix εἲς
ἄχρας ἀχτημοσύνης * καὶ sov μὲν ἀπὸ τῆς ἀχροτάτης
νηστείας, τὸν δ᾽ ὁπὸ τῆς χαθ) ὑπερδολὴν ἁπλότητος
xai τῆς ἀχαχίας; xal τὸν μὲν τὴν ἀγάπην, «bv δὲ
τὴν ταπεινοφροσύνην μᾶλλον ἀναγορεύειν τε xol
γνωρίζείν, xalcot ys μηδὲ τῶν ἄλλων ἁμοιροῦντας
ἁπάντων ἀγαθῶν τῆς φατρίας, χαθὰ 5h χαὶ εἰπὼν
ἔφθην΄ εἰχότως ἄρα καὶ τοῦ µακαρίου τούτου τών
Ψυχικῶν δυνάµεων ἀξίως f) τοῦ Πνεύματος ἔνοιχος

κχοινωνίᾳ τῇ τούτου ἃ δὴ xaX µεταστάντος νῦν, xat Bj ἐπιλαδομάνη χάρις, χαὶ διὰ πάντων αὐτὸν θεοειδῇ

χαθαρώτερον συνόντος ἐχείνοις, ἐν οὐρανοῖς τε λαµμ-
πρὼς καὶ παρ Ἁμῖν ἐνταῦθα μετὰ παβῥησίας τι”
λεῖται διὰ τῆς ἀρίστης κοινωνίας xaX συμφωνίας
καὶ συμφνῖας τῶν µεγίστων xol θείων xal ύπερ-
φυῶν ὄντως λόγων τούτον χἀχείνων, ὡς καὶ οἱ ἄνω-
θεν συμμαρτυροῦσι τούτοις χρησμοὶ, καὶ ἡ µεγάλη
xai ὑπερφυὴς ἀποχάλυψις ἑχείνη, χαθὰ δὴ xai
πρὀϊὼν ὁ λόγας δηλώσει ὃ δὴ καὶ τοῖς αἱρέσεως του-
φοισὶ χοινωνοῖς τε xai Φφίλοις ὀρώμενόν τε xal
ἀχουόμενον ἁμηγέπη, τὸν ἀλλόκοτον τουτονὶ φθόνον
xaY τὴν ἔριν xai τὴν θεοµαχίαν καθ) ἑκάστην ἀν-
άπτει, θεὺν ἡγουμένοις τὰ τῇδε xal μηδὶν ὑπὲρ
ταῦτα μηδοτιοὺν δυναµένοις φρονεῖν, ἀλλὰ xal ζωὴν
καὶ φυχὴν καὶ 5h xal τὸν ἀληθῃ χαὶ µόνον θΘεὸν
ἐχοντὶ διὰ ταῦτα προϊεμένοις, xal πρὸς οὐρανόν τε
καὶ Ίλιον ἄντικρυς * τοῦτο xa) yàp ὁ κατὰ τῆς xav

εὐσέδειαν ἀληθείας, xaX τῶν θεολόγων ἑχείνης πό- —

λεμος αἴσχιστά τε χαὶ ἀτοπώτατα διακηρυττοµέ-
νοις.

Eie δ᾽ ol τῶν ἡμετέρων, καὶ τὸν iv σοφίᾳ προῦ;
χοντα παρ ἐχείνοις, ᾽Ατουέμην ἐχεῖνον, ὃν δη καὶ
Βεταθεθλῖσθαί φασιν ὕστερον καλῶς πρὸς τὰ χρείτ»
«t * φασὶν οὖν ἐχεῖνον, παΐτοι γε xal φοῦ πολέμου
τοῦ χατὰ τῆς Ἐχκλησίας σὺν τοῖς ὁμόφροσιν ἴσχυ-
ρῶς ἐχόμενον ἔτι, φανερῶς οὕτως εἰπεῖν, ὡς Ei
δόγματα τῆς xa0' ἡμᾶς Ἐχκληαίας ὁμοῦ πάντα
ἐθέμην ἔγωγε προῦρύου μαθεῖν, καὶ ταντηνὶ τὴν
ἱερὰν Φιλοσοφίαν εἰς ἄκρον ὀσκῆσαι, οὐχ ἄν πουθ)
ἕτερόν τινα διδάσχαλον ἄλλον ix πάντων εἱλόμην

τε xai καινὸν ἄνθρωπον, εἴπερ τινὰ δεδειχνῖα τῶν
πάντων, τῷ διανοητικῷ μᾶλλον αὐτοῦ προσηρµόσθη,
μᾶλλον δ' ἀχριθῶς εἰπεῖν, νοῦν αὐτὸν ὅλονιἄντιχρυς
ὑπὲρ πάντα νοῦν εὑρηχυῖα τῶν νῦν ὄντων, ὡς vo0;
ὅλη χαταλλέλως ἠνώθη καὶ προσεφύη, θεοεῖδὶς
ἔσοπτρον ἑαυτῆς xal ἐχμαγεῖον θαυμαστῶς sipyu-
σµένη, καὶ τοὺς τῶν νοερῶν *& xal νοητῶν λόγους,
οὓς ἡμεῖς ἀχοῇ τε χαὶ διανο-ᾳ δεχόµενοι διδασχό-
µεθα, θείως xal ὑψηλῶς χατὰ µίµησιν ἀγγελιχὴν
ὡς ol σεπτοὶ προφῆται xal θεολόγοι, πάσχειν ἁδιζά-
χτως xai µανθάνειν ποιοῦσα, κἀντεῦθεν ἐχεῖνα πρὸς
ἡμᾶς ὑπερφυῶς τοὺς κάτω xoi λαλοῦσα δι’ Exelvou
xai δρῶσα, ἃ ὀφθαλμὸς οὐκ εἶδε, xal οὖς οὐκ
ἤκουσε, καὶ ἐπὶ χαρδἰαν ἀνθρώπου οὐχ ἀνέδη ' δι ἃ
δήκου xai θεολόγον xal χρυσολάγον, xai θαῦμα τῆς
οἰχουμένης, xaV ὑπερφνᾶ τινα καὶ xatvbv ἄνθρωπον
ol νοῦν ἔχοντες ἀξίως ἐχεῖνον καλοῦσι, Tov δὴ τοιοῦ-
σον μὲν γεγονότα, τοιαύτας δὲ παρὰ τῶν βλεπόντων
µάλιατα δεδειγµένον τὰς ψήφους, οὕτω δ' ὑπὸ τῆς
ἄνωθεν Φήφου διὰ πολλῶν τε xal μεγάλων άναχη-

«ρνχθέντα τε xal μαρτυρηθέντα πολλάκις, μεθ ἣν

οὐ Φῆφος, οὐκ ἔφεσις, οὐ δικαστήριον ἄλλο, χαταλ-
λήλου πάντως xal τοῦ τῆς ζωῆς ταυτησὶ τέλους
τυχεῖν ἔδει, xal οἵου τὸν τοιοῦτον εἰχός. Τοιγαροῦν
xai τυγχάνει xat βεθαιοὶ λαμπρῶς τε xal e; ὀλίγοι
«Qv πάντων δι Πλλήλων ἑχάτερα, τῇ θαυμαστῇ
Φημι ζωῇ xal πολιτείᾳ τὸ µακάριον τέλος, xal τοῖς
τοῦ θαυμαστοῦ τέλους aU. τὰ τῆς µαχαρίας ἑχείνης
xa ἰσοθέου ζωῆς.

«Q^ τούτου, Γρηγόριον δηλαδη λέγων τὸν µέγαν D Τρίτος μὲν οὖν ἐνιαυτὸς ἦν μετὰ τὴν τελευταίαν

οὔτε γὰρ ἄν ποτε, φηαὶν, οὔτε vob; ἕτερος, πλην
πυύτου, τὰ θεῖα xai ὑψηλὰ ταυτὶ θείως xaY ὑψηλῶς
οὑτωαὴ θεωρήση. οὔτ ἂν ἑἐξείπῃ καὶ διατρανώσῃ,
καὶ οἱονεὶ ζῶνεά τε χαὶ λαλοῦντα δείξῃ ποτὲ χλὠτ-
«2 πλὴν τῆς ἐχείνου * καὶ παρὰ τῶν ἐχθρῶν ἡ ἁλἰ-
θεια μαρτυωρεῖται, ἵνα xal κατὰ τοῦτ' αὐτὸ τὸ ἀξιό-
«.στον ἔχοι κατὰ τό Ίισιν εἰρημένου, καὶ τὸ φῶς
«i; ἁληθείας ἐν τῇ σχοτίᾳ λάμπει τοῦ Φφεύδους"
έχει καὶ γὰρ οὕτως. Ἐπειδὴ καὶ γὰρ ἡ μεγάκη τοῦ
Ενιύματος χάρις ταῖς τῶν ἀξίων ἐνοιχοῦσα φυχαῖς,
καὶ ὥσπερ Όλην ὑποχειμένην τινὰ τὰς φυσικὰς
ἑχείνων ποιουμένη δυνάμεις, πράξει δηλαδη καὶ
Εεωρίᾷ προκαθαρθείσας καθόσον oiv τε, πάσαις μὲ»

ἐχείνην &x Βυζαντίου xáücbov παριὼν τῷ μεγάλψ'
καθ) ὃν δήπουθεν χρόνον xat τὸ πρὸς τὺν ἀπὸ Υῆς
xai κοιλίας quwisavta Φφιλόσοφον παὶ μοναστὴν
δῇθεν, Νιχηφόρον ἐχεῖνον τὸν ἔσχατον xat πολμτρὸν
ὑθριστὴην τῆς θεότητος, χαὶ vvv αὑτῆς θεολόγων

παλαιῶν τέ φηµι xal νέων, θαυμαστῶς xa ἀξίως

ἑαυτυῦ τς Χαὶ τῶν περὰ ΘΒεάτητος αὐτοῦ λόγων, ἔνε-
6605 τῷ μµεγάλφ τῷδε βιθλίον àv τέόσαρσι Αόγοις
ὑπὸ τοῦ τῆς καθόλου νῦν Ἐκκλησίας κρατοῦντος
ἐπὶ ἐχεῖνα παρακληθέντι, xal τελευταῖον olovel τοῦ:

«ον ἱερὸν ἆθλον διηννκόχε, xal τῶν οἰχείων ἀγώνων,

ὥσπερ συµπλήρωσιν. Τοῦ τετάρτου &' ἐπιδιθτχὼς
ἔτους ἤδη, νόσῳ βαρείᾳ περιπίπτει τῶν σπλάγχνων,

035

GREGORII PALAME

636

ftc αὐτὸν μετὰ βραχὺ xal τῆς ζωῆς ὑπεξάγει, A προαπονεχρωθέντα, ὡς μηδὲν ἀποδεῖν καὶ ταῦτα τῖς

ἸΑλλ' ἐχεῖνο; xal ταύτης ἀνώτερος Ov, τῇ τε πρὸς
Θεὸν νεύσει καὶ τῇ λαμπρᾷ τοῦ ποιμνίου στοργῇ "
ἐφίλει τε γὰρ ἀξίως χα) ἀντεφιλεῖτο θαυμαστῶς
ὑπ) ἐχείνου, χαθὰ δὴ καὶ φθάσας εἱρήχειν ΄ τὰ θεῖα
καὶ ὑψη)ὰ συνῄθως ἐχτελῶν οὐχ ἀνίει, διδάσχων,
ἱερουργῶν ταῖς ἱεραῖς τελεταῖς τῶν θείων µυστη-
ρίων. ἐμπομπεύων τε xal πανηγυρίζων, xat διὰ
πάντων τὸν ἑαυτοῦ καταρτίζων Aabv καὶ χαθαγιά-
.. ζων, 'AXY Enel χἀχεῖνον, ἄνθρωπον πεφυχότα, xal
tne φύσεως ἐχρῆν ἠττηθῆναί ποτε, ἵνα μὴ xat θεία
τις δόξῃ φύσις ὑποχρινομένη «hv. ἀνθρωπείαν,
ἡττᾶται μόλις τῆς νόσου, καὶ χλινοπετῆς ὢν καὶ πρὸς
τὴν ἔξηδον βλέπων, χρῆται χαὶ αὖθις «à τελευταῖα
τῇ θαυμαστῇ γλώττῃ» περὶ πειρασμῶν τε xal χαρ-
τερίας πρὸς τοὺς συνόντας φιλοσοφεῖ θαυμαστῶς, Ex
τε τῶν θείων Γραφῶν xal λογισμῶν xal ἀποδείξεων
ἀναγχαίων πολυτρόπως ὑποδειχνὺς τὸ ἐξ αὐτῶν
κέρδος, xoV τοὺς περὶ ζωῆς xal θανάτου xal ψυχῆς
προατίθησι λόγους, xal οὕτω τὴν ἑχδημίαν ἐπὶ πᾶσι
προλέγει, μυηθεὶς ἄνωθεν xal µυῄσας, ὡς καὶ τὴν
ἡμέραν αὐτὴν ἐχείνην πολλαῖς πρότερον ἡμέραις
προαγγεῖλαι τοῖς φῖλοις, μετὰ τὴν τοῦ Χρυσοῤῥήημο-
vog αὐτίχα θείαν τελετὴν xal τὴν χοίμηαιν οὖσαν,
ὃς δήπου καὶ πρὸς ἑαυτὸν ὡς ὁμότροπόν τε xol
προσφιλῆ xal σύνοιχον φθάσας ἐχάλει τὸν µέγαν
οὕτω καὶ γὰρ 6 προῤῥηθείς µοι πρὸς αὐτὸν χατὰ
τοὺς Όπνους ἐδήλου θεῖος χρησµό;.

Ἔχειτο τοίνυν ὁ τοῦ θεοῦ ἀρχιερεὺς Ίδη τὰ τελεν-

ταῖα πνέων, πρὸς οὐρανόν τε xal τὰ obpávia ἔπει- G6

yópevoz, xai οὐδέν τι τὸ παράπαν ἄλλο, πλὴν τῆς
ἁπαγούσης ἐχεῖψε μελετῶν τε xal φανταζόμενος *
οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ γλώττῃ τοῦτ' αὐτὸ συνεχῶς ὑπο-
Φιθυρίζων, καὶ τοῖς συνοῦσι χἀντεῦθεν παραδειχνὺς,
ὅποι δὴ xal τὴν τελευταίαν ταυτηνὶ στέλλεται: ὡς
γὰρ οἱ παρόντες, τῇ χαλῇ γλώττῃ. καθάπερ ἔφην,
ὑποφιθυριξούσῃ τὰ τελευταῖα προσέσχον, οὐδενὸς
ἄλλου πυχνά προσιόντος εἶχον ἀχούειν ἐκεῖθεν, εἰ
μὴ τοῦ θαυμαστοῦ xai θείου γε ὄντος ixslvou λέξε-
σιν αὐταῖς οὑτωσί πως συντεθειµένου, τὰ ἑπουρά-
vta εἰς τὰ ἑπουράνια . xal τοῦτο πυκνῶς xal πο)λά-
κις, ὥσπερ bv περιόδῳ τινὶ xal στροφῇῃ χύχλου, ἕως
fj ἑνοιχοῦσα τῇ οὐρανίᾳ ψυχῇ θεία καὶ ὑπερουράνιος
χάρις, τοῦ καταλειφθέντος χοὺς χαὶ τῆς συμφυοῦς
αὑτὴν διαλύσασα συζνγίας, τὴν xal δ.αθέτει xal
πράξει πάλαι θαυμαοτῶς ἑκείνων ἀπεῤῥωγυϊαν διὰ
«Gy οὐρανίων ἀγγέλων εἰς οὐρανὺν ἀξίω; µετέστησε
xai τὰ ἑπουράνια * τρία μὲν ἔτη χαὶ ἑξήκοντα τὰ
πάντα σνυγγεγοννῖαν τῷ συµμςύτῳφ σαρχίψ, δυοχαί-
δεχα δ' ἐκ τούτων αὐτῶν κατὰ τὴν τῆς Ἐκχλησίος
θαυμαστὴν προστασίἰαν ixelv συνδιηγωνισµένην
πρὸς τὸ ἥμιαν.
Ἐπισημαίνει γε μὴν καὶ τοῖς ἑχτὸς ἐξχισίως ἡ
«παντουρχὸς αὕτη τοῦ Πνεύματος χάρις xàxitva *
φωτὶ μὲν περιλάμψφασα τὸ τὸν νεκρὸν ἔχον ἐχείνου
δωµάτιον, ἅμα τῇ ἑξήδῳ τῆς φυχῆς ξένῳ * καταλάμ-
φασα δὲ xal τὰ ἑχείνου πρόσωπα, xai καινῶς ἆλ-
λοιώσασα τῷ περιόντι τῆς αἴγλης, xalcot γε καὶ
αροεκτετηχότα, xol προνεκρώσει xal τὸ πλεῖστον

toU μεγάλου Στεφάνου λαμπρᾶς xa θεοειδοῦς θέας
ἑχείνης, ὁπηνίχα φημὶ περὶ Θεοῦ δημηγοροῦντος
kv µέσῳ τῷ συνεδρἰῳ τῶν Ἰουδαίων. ᾿ΑἈτενίσαντες,
φησὶν, εἶδον τὸ πρόσωπον αὐτοῦ, ὡσεὶ πρόσωπον
ἀγγέλου * τοῦ γὰρ αὐτοῦ Πνεύματος, xai τῆς αὐτΏς
ἑνεργείας ταῦτα χἀχεῖνα, xàv ol σχοτεινοὶ περὶ τὸ
φῶς, xal περὶ τὴν σοφίαν ἀπαίδευτοι, τούτοις τε
χἀχεῖνοις πλήττωνται χαὶ ἀντιλέγωσι πάλιν, τὰ μὲν
τὸ παράπαν οὗδ' εἶναι τοῦ Πνεύματος φανταζόµενοι,
xai δι ἑχατέρων ἀναιροῦντες ἑχάτερα. Άλλ’ dj μὲν
φανεῖσα xav' οἶχον ἐχείνη λαµπρότης, τῆς φυχῆς
δηλαδῆ τοῦ σώματος ἀπιούσης, δύο τῶν τῆς Ἔκχλη-
οἷας θεατὰς ἴσχε λογάδας, ἱερωσύνης τε ἀξιώματε
xal ἀρετῇ παντοδαπ] χεχοσµηµένους, ὧν ἅτερος
δήπου xal τοῦ σεμνοῦ τῶν μοναχῶν ἐστι χαταλόγου,
o! xal μηνυταὶ γεγόνασιν Όστερον τοῖς ἄλλοις τῶν
ὑπερφυῶς ὁραθέντων. Τῆς δὲ περὶ «hv ὄψιν ὅπερ-
φυοῦς αἴγλης μάρτυρες ἅπαν γένος xol Ἁλιχία σχε-
0v πᾶσα, xal ἁπλῶς ὅσους dj ἐχφορὰ xat f) χατάθε-
σις τοῦ ἱεροῦ ἐχείνοῦ νεχροῦ τότε πρὸς ἑαυτὴν avv-
εχάλει ΄ συνεχάλει δὲ ἄρα πᾶσαν ὁμοῦ τὴν πόλιν,
ὡς xal τὸν ἱερὸν οἶχον ὅλον τά «' ἕνδον τά x' ἔἕξω
στενοχωρεῖσθαι τοῖς πλήθεσιν * f) 6h χαὶ ἀχώριατος
ἐχείνου διαµεμένηχε τὸ παράπαν, ὥσπερ τῆς ἱερᾶς
Ψυχῆς, οὕτω δὲ xal τῶν ὁστῶν καὶ τῆς χόνεως
ἀδιαστάτου τῆς συνοίχου τοῦ Πνεύματος χάριτος
εἰσάπαν διαµενούσης, xal θείου φωτὸς οἴχον, χαὶ
θαυμάτων πηγἡν, xai βρύσιν (sp χαριαµάτων,
xaX xotvbv χαὶ ἁδάπανον latpelov, τὸν ἱερὸν ἐχείνου
τάφον ἐργαζομένης. “Α δήπου χαὶ ὁ λόγος ἡμῖν κατὰ
itv ἐπαγγελίαν ἀπὸ µέρους Ίδη δηλώσει ' οὔτε γὰρ
ἐχείνοις ἑξῆς ἐπεξελθεῖν τῷ παρόντι λόγῳ σχοχὸς
ὁμοῦ πᾶσι' πῶς áp; xal αὐτὰ δὲ ταῦτα αυντετµη-
µένως, καθ) ὅσου olóv τε, xal περιδολῆς δίχα πάσης
προθἠσει xal 2ογικῆς αὐξήσεως, τὸ μῆχος ὁμοῦ xal
τὸν χόρον ἐχφεύγων.

Μοναχός τις τῶν ἱερᾶσθαι λαχόντων Év «wt. τῶν
κατὰ θεσσαλονίχην φροντιστηρίων ἀσχούμενος, νόσι
περιπίπτει δεινῃ, καὶ ἡ νόσος ἄλγος τῆς χεφαλῖς
Tv, οὕτω δή τοι σφοδρὸν, ὡς καὶ θάνατον εὐθὺς
ἀπειλεῖν' ἀλλὰ τὸν μὲν θάνατον διαφεύχει, τό χε
νῦν ἔχον, ἰατριχαῖς ἐπιμελείαις, ὡς ἔδοξε, τὴν ὁδυ-
νην δὲ τῆς χεφαλῆς οὐδαμῶς ' ἀλλὰ κατὰ περίοδον
ἐπιοῦσα, πρῶτα μὲν Exászou μήνὸς ἅπας, εἶτα «x0
χρόνου προϊόντος, xaX δις χατὰ μῆνα xal τρὶς xal
πολλάκις xui πυχνότερον ἅμα xal ἀχμαιότερον
χάχιστα διετίθει. "Εδδομος ἐνιαυτὸς ἐν τούτοις
παρῄει, xal τὸ πάθας ale προχόπτον ἐπὶ «b χεῖρον,
xal µαίνεσθαι τὺν πάσχοντα xal ἀναισθητεῖν ἐποίει
δοχεῖν τοῖς συνοῦσι, τῷ τῆς Bor; ἀλλοχότῳ τε xal
ἀήθει, χαὶ τὸν θάνατον σφοδρότερον αὖθις Ἠπείλει,
πάσης περιφρονοῦν ἑατριχῆς ἐπιστήμης xal φαρμα-
χείας. Τί τὸ ἐντεῦθεν; ᾿Απαγορεύει μὲν ὁ μοναχὸς
τὴν ἐνταῦθα ζωὴν, τῆς δὲ µελλούσης Υεγονὼς µό-
νης τῇ διανοίᾳ, xal πρὺς τὴν ἔξοδον ὡς Ίδη κατὰ
χἐφαλῖις ἐπιοῦσαν βλέπων, τἆλλα τε τῆς µεταµε-
λείας καὶ τῆς πρὸς θ:ὸν ἐπιοτροφῆς μετὰ στεναγ-
μῶν tí. xai ὀδνρμῶν ἐφθέγγετο ῥήματα, nai «ἂν

-

ENCOMIUM AUCT. PHILOTHÉEO CP.

618

| €8l «hv ἑἐχείνης σωτηρίαν ἄνεχαλειτο, xal Α σαν δι αὑτοῦ μεγάλην τῶν θαυμάτων ἑνέργειαν.

ἴδων ἑαυτὸν ἅμα τῆς τε καρελθούσης ἀμελείας
ου χαὶ τῶν σφαλμάτων, xal ὅτι μηδὲ τελευτῶν
ὃν συναλγοῦντα xal συμπονούμενον περὶ τὴν
ἣν τέως τῆς φυχῆς θεραπείαν , εἶτα καὶ τοῦ
ου μνησθεὶς ἐπὶ τούτοις, xal τῆς ἁγιότητος
ῆς μεγάλης ποιμαντιχῆς χαὶ ἐπιστασίας ἐχε[-
ἣν γὰρ xa τῶν γνωρίµων τε xol συνήθων *
μηδὲ τὴν τελευταίαν πρὸς θεὸν ἐχδημοῦντι
ιχαρίῳ παρῃν à γὰρ ἂν, φησὶ, xat τῶν ἑξ-
αὐτοῦ ῥημάτων xal τῶν ἱερῶν εὐχῶν.µετα-
τότε, ταύτας ἀντὶ φυλακτηρίου παντὸς xal
πηρίων ὅπλων νυνὶ προϊστάμην. Ταῦτ' ἐπειπὼν
αθύτερος, xal ἑαυτὸν olov ἁποχλαυσάμενος
πούτων, τὸ τελευταῖον χατάγεται xal el;
καὶ ὁ Όπνος ὄψιν εὐθὺς ἐπιφέρει τοιάνδε.
ουν, φησὶ, xatà τὸν τοῦ θανμαστοῦ Δημητρίου
Évbov ἑστηχὼς τῶν ἁδύτων, τὸν µέγαν βλέ-
ἀρχιερέα, τῇ θείᾳ τε παρεστηχότα τραπέζῃ,
υνῄήθως ἱερουργοῦντα τὰ µυστιχά. ᾧ δὴ xal
τεσὼν εὐχῆς ἱερᾶς ἀξιωθῆναι παρ᾽ αὐτοῦ περι-
€ ἑκεζήτουν. 'O δὲ πρῶτα μὲν οὐδ' ἑκεστρά-
κρὺς τὴν αἴτησιν ὅλως ἑδόχει, ἀλλὰ τῶν µυ-
ὧν μᾶλλον xal τῆς ἱερᾶς ἐξηρτῆσθαι τεραπέ-
κἀχείνοις προσέχειν τὸν νοῦν. μικρὸν δέ τι
Mov, ἑπιστρέφει πρός µε, xal τῷ ἐπισχηνίῳ
εξιὰν ἐπιθεὶς, ἔνθα δὴ χαὶ τὸ πᾶν ἐδόκει τότε
αμεῖν τῆς ὀδύνης, τὸν τοῦ θείου σταυροῦ τύπον
άττει µοι τοῖς δαχτύλοις» τῶν d εὐθὺς ἔλαιόν

xai ὅτι tip ἐχείνου πολλοὶ προδιντες τάφῳ. χαλε-
Tüy ἁῤῥωστημάτων xal χρονίων παθῶν ἁθρόον
ἑξάντεις ὀρῶνται, xol à. πάσχων kv αἰσθήσει τῶν
λαλουμένων αὑτίχα Ὑενόμενος, χαὶ δάχρυσι καὶ
ῥήμασιν ἐλεεινοῖς τὸν ἅγιον εἷς οἴχτον ἐξεκαλεῖτο”
Ἰσχύεις, ἄνδριοπε τοῦ Θεοῦ, λέγων, ἅτε δὴ xai
Χριστοῦ μιμητὴς ἀχριδέστατος, εἰ καὶ μὴ πάρειµι
xai αὐτὸ νῦν χατὰ τοὺς ἄλλους τῷ σῷ τάφῳ, καὶ
τῆς νόσου χαὶ τῆς ὥρας εἱργούσης, xal ἐπισχέφα-
σθαι χαὶ θεραπεῦσαι xal τῆς πικρᾶς ὀδύνης ἆπαλ»
λάξαι xal τοῦ προσδοχωµένου θανάτου. Ταῦτα xal
τὰ τοιαῦτάα μεταξὺ λέγων, εἰς Όπνον ἑτράκη. χαὶ
Γρηγόριος εὐθὺς 6 µέγας παρῃην iv ayfiuatt πρε-
σόυτέρου καὶ μοναγοῦ τινος τῶν οἰχείων, ὁμωνύμως

Β δηλαδὴ Γρηγορίου καὶ αὐτοῦ καλουµένου, χαὶ τῶν

αυνόντων αὐτῷ πάλαι povayóv τε xal διάχονον ἕνα
τινὰ -«αρεπόμενον ἔχων ’ οἳ δὴ xal αὐτῷ, φημὶ, τῷ
πάσχοντι συνήθεις ἐτύγχανον ὄντες. Too τοίνυν
Γρηγορίου φιλιχῶς αὐτὸν ἑρομένου, Tí ποτε ἄρα τὸ
λυποῦν, xal είς fj τοῦ θορύθου χαὶ τῆς τοσῇῆσαδε
ταραχΏς xal τῆς ἀνάγχης αἰτία; Οὐχ ὁρᾷς µε.
φησὶν à πάσχων, ὀδύνη συνεχόµενον πιχροτάτῃ; xol
τῆς μὲν ῥωῆς ἀφαιρούμενον ὑπὸ ταύτης ἀθρόον, τὰ
δὲ φίλτατα. gru! ἔρημα καταλείποντα πάσης
ἡστινοσηῦν προστασίας: ᾽Αλλὰ μὴ δέδιθι, φησὶν,
ὦ οὗτος, τὰ τοιαῦτα τό ye νῦν εἶναι, Έξει χαὶ γάρ
6οι χαλῶς xal xav' εὐχὴν μετὰ μιχρὸν πάντα, τοῖς
ὀδυνωμένοις µορίοις τοῦ παρόντος ἐπιθληθέντος,

ινῶς ἐκρυὲν, τὰ πρόσωπα χαταχρίειν ἑἐδόχει. εἶπε, xal τμῆμά τι τῆς αὐτῷ πάλαι χαινουργηθεί»

muta μὲν ὅτε Όπνος, xai fj ἱερὰ ὅγις ἐχείνη.
εὐθέως ἐξαναστὰς, xal τοῦ θανάτου xai τῆς
€ χαὶ τῶν Χλνπηρῶν ἑχείνων ὁμοῦ πάντων
ν xal ὑπὲρ πάσας ἑἐλπίδας ἁπαλλαχεὶς, ὡς
ἴχνος ἐχείνων μηδοτιοῦν ἑλλελεῖφθαι, θεῷ xat
είνου θεράποντι µεγάλας ἀνωμολόγει τὰς χάρι-

λος τις τῶν τῆς πόλεως οἰχητόρων οὗ τῶν
ον, ἀλλὰ καὶ τῶν εὐπατριδῶν τε xal ἐπισή-
ὡς μάλιστα. γυναικ[ τε xol τέχνοις συνῶν,
ἰκίας ἐπιμελούμενος, ὀδύνῃ χρονίᾳ χάτοχος ἂν"
fjv φασι ταύτην ἰατρῶν παϊΐδες. Αὕτη τῷ χρόνῳ
ξηθεῖσα, µεθόδοις ἰατρικαῖς xal φαρμαχείαις
t τὸ παράπαν ὑπεῖχε, χαθὰ δὴ xol πρόσθεν;

σης ἱερᾶς στολῆς, ἧπερ ἔφην, τοῦ χόλπου δόξας
ἐξενεγχεῖν, σταυροῖς ἑννέα ypucol; ἑντετυπωμένον,
ἐπιτίθησι τῷ πάσχοντι μέρει ' ὁ δ Apa διάχονος ὁ
παρεπόµενος τούτῳ, σταυρὸν xal αὐτὸς ἀπὸ χηροῦ
δόξας φἑρειν, τοῖς τοῦ πάσχηντος ἐπιτίθητιν ὁπι-
σθίοις, τῷ ὑπερχειμένῳ τῆς ἔδρας ὁστῷ προσφύσας,
ἱερὸν τοῦτό φασιν ἰατρῶ» παΐδες. Καὶ ὁ μὲν ταῦθ’
οὕτω θαυμαστῶς ἑνεργήσας Πνεύματι θείῳ τοῦ πά-
σχοντος ἐξ ὀφθαλμῶν ἣν, ὁ ὃ) αὐτίχα, τῶν ὕπνων
αὐτὸν ὑπανέντων, νύττεται τὴν Υαστέρα, χαὶ τῆς
νοσοποιοῦ θαυμαστῶς χενωθείσης ὕλης, ὡς χαὶ τοὺς
παρόντας χαταπλήττειν πάντας τῇ θέᾳ, τότε πάθος
εὐθὺς δραπετεύει, xal ὁ πάσχων ἐλεύθερος οὐ τοῦ
προσδοχηθέντος µόνον θανάτου καὶ τῆς χρονίας

Ἰλέγχετο πἀνθ᾽ ὁμοῦ τῷ σφοδρῷ τῆς ὀδύνης, D ἑχείνης ὀδύνης χαθάπαξ, ἀλλὰ χαὶ εὐσθενής τις καὶ

ωσικῶν ἑἐμφραγέντων πόρων κχαθάπαξ, καὶ
κεριττώµασι τῆς γαστρὸς μηδεμιᾷ τινι μηχανῇ
ioloy συγχωρούντων, ὡς xal τῶν ἱατρῶν τοὺς
ους τότε παρόντας ὕλην τινὰ μοχθηρὰν λέγειν
ευτὴν συστᾶσαν, xoi συμπαγεῖσαν εἰς λίθου
αλεῖν φύσιν, χἀχεῖνου τὸν τῖς φυσιχῆς ix-
ως ἀποφράττειν πόρον. Ἕχτη μὲν οὖν fn
tt τἀνδρὶ δτινῶς ὑπὸ τῇ; ὀδύνης στροδουμένῳ
jo", xal αὐτό yz τὸ ζᾗν πρὸς ἑσπέραν ταύτης
ρρεύοντι. Τῶν δὲ προστχόντων χαθ᾽ αἷμα, καὶ
λλως καθ) ἑταιρείαν οἰχείων τε xal συνήθων
καθηµένων τε xal συµπασχόντω», ὡς ἔθος, iv
οεγύτοιςρ xal τὸν θεῖον ἓν τούτοις εἰς μέσον
iptov παρηχούντων τῷ λόχῳ, xal τὴν ἐνεργοῦ-

ῥωμαλέος ἐπὶ τὸν τάφον ἰὼν τοῦ μεγάλου, cc ἑαυ-
τοῦ τε λαμπρᾷ τῇ φωνῇ τὸ τοῦ θαύματος ὑπερφυὲς
πᾶσιν ἀναχηρύττων, xal θεῷ xal τῷ ἐχείνου θερά»
ποντι θύων τὰ χαριστήρια.

Ὁ τῆς χατὰ θεασαλονίχην ἐχχλησίας τῶν ἱερῶν
ἀσμάτων τε xal μελῶν ἔξαρχος, xal τοῦ χοροῦ τῶν
ἁδόντων ἀρχηγός τε χαὶ χορυφαῖος, Δομέστιχον f)
συνίθεια τοῦτόν φησιν, ἐπίσημος δ' tv τοῖς τοιού-
τοις ἐχεῖνος, xal χρόνῳ xal πείρᾳ xai φύσει xal
τέχνῃ xal παντὶ τῷ συντελοῦντι πρὸς ταῦτα, xal
διδάσκαλος χρηµατίζων τῶν ὄντων, χαὶ χατὰ πἀν-
των τὸ πρεσθεῖον φερόµενο; * οὗτος τοιγαροῦν νόσψ
τινὶ συσχεθεῖς, ἐς ὕλης μοχθηρᾶς τινορ xai δριµείας
ἐχούσῃ τὰς ἀφοραὰς, ἐνιαυτὸν ὅλον σχεδ»ν ἀχίνητος

629

GREGORII PALAM £

640

ἐπὶ σχίµποδος χατακείµενος fv. Tf) 8 ἀντιπιπτούσῃ A πρὶ», ζῶντες ἀθρόον xal κινούμενοι χαθεωρῶντο,

Ψυχρᾷ διαίτῃ, xal 6h χαὶ ταῖς ἄλλαις ἐπιμελείαις
τῶν ἰατρῶν, τοῦ μὲν δαπανηθέντος τῆς ὕλης, τοῦ δ'
ἀλλοιωθέντος χατὰ μιχρὸν, τὸ καταλειφθὲν ἐχείνης
ἀκατέργαστόν τε xal ἄπεπτον, ἑλαυνόμενον ὡσανεὶ
καταφεύγει πρὸς τὰ τοῦ σώματος πέρατα, xol
παρεῖντο δεινῶς τὸ λοιπὸν, al τε χεῖρες ὁμοῦ xal οἱ
πόδες τῷ χορυφαίῳ τῶν μελῳδῶν. ᾿Ημέραι παρῇλ-
θον ἐξ ἐχείνου συχναλ, xal τῆς νοσώδους ἐλαυνομά-
νης Όλη»; χἀχεῖθεν, τὰ μὲν ἄλλα µέρη xai μόρια
τοῦ τάθους χαθαρῶς ἁπαλλάττεται, τοῖς δέ γε τριοὶ
xaY πρώτοις δαχτύλοις τῆς δεξιᾶς, τῷ τε ἀντίχειρί
φημι xal τοῖς μετ ἐχεῖνον, τῆς νοσώδους ἑχείνης
Όλης µέρος ει παραμεῖναν καὶ προσφυὲν, ἀργοὺς
xal νεχροὺς ἐχείνους πρὸς πᾶσαν ἠντινοῦν ἑνέργειαν
ἀπειργάσατο᾽ χρόνος παρῄει σαυχνὸς, xai τὸ πάθος
οὐδοτιοῦν ἑνεδίδου, ἀλλ᾽ οἱ μὲν οὕτως kx' ὁρθίῳ τῷ
σχήµατι µένοντες σαν, ἀχλινεῖς τε xal ἄκαμπτοι
xaX πρὸς πᾶσαν 'ϕυσιχὴν ἀχίνητοι χίνησιν * τῷ δὲ
δξινὸν μέν τοι xal σφόδρα δεινὸν ἑδόχει χαὶ ἄλλως,
οὕτω γε παρ᾽ ἐλπίδας νεχρὰν ὁρῶντι τὴν χεῖρα *
Ίδη γὰρ ἀπεῖπε «hv θεραπείαν καὶ ἰατρικὴ πᾶσα
τέχνη xal μέθοδος * ἑλύπει δ' οὐχ ἧττον, tl μὴ καὶ
μᾶλλον αὐτὸν, τὸ μηδὲ τῇ τέχνῃ δύνασθαι χρῆσθαι,
χαθὰ δὴ xa τὸ πρότερον, μηδὲ γράφειν μηδ ἐχδι-
δύναι τὰ µέλη τῇ παρέσει τῆς δεξιᾶς. 0δεν xol
πάσης ἀνθρωπίνης τέχνης xal βοηθείας xoi ye.
ρουργίας xaX φαρµάχων χαταγνοὺς ὁμοῦ πάντων ὁ
ἀσθενῶν, ἐπὶ τὴν θείαν ἀμέσως χαταφεύγει πρυ-
τανείαν, xa τὴν ἀλγθινὴν ἐχεῖθεν αἰτεῖται βοήθειαν,

χαὶ τὰ οἰχκεῖα προσφυῶς πράττοντες' την γὰρ οἰχίαν
εὐθὺς εἰσιὼν χαὶ τῆς γραφίδος ἀφάμενος, xai Υρὰ-
quy ὑγιῶς τε xal ἁπταίστως ἐρᾶτο, xa τὴν χεῖρα
πρὸς τὰ µέλη, χαθὰ δὴ xal πρώην, εὑρύθμως χινῶν,
xol 8cbv ἀναχηρύττων αωτῆρα λαμπρᾷ τῇ φωνῇ,
xat τὸν ἐχείνου µέγαν θεράποντα.

Ανήρ τις τῶν ἁλουργίδας Ιστουργούντων 'βασὼι-
xà; ὑπό τινος ἀφανοῦς συμπεσούσης αἰτίας τὴν Φν-
σιχὴν τῶν τῆς Υαστρὸς περιττωµάτων ἐπὶ μακρὺν
ἐπέχεται κένωσιν ἀνορεξίᾳ τροφῶν ἐπὶ τούτῳ xal
πόσεως ἐφ᾽ ἡμέραις συχναῖς, xat 6 πάσχων ἓν περι-
στάσει, πάντων ὁμοῦ τῶν πρὸς τὸ (3v ἀναγχαίων
Ίδη στερούµενος. Καὶ δὴ πρόσεισί τινι τῶν βασελι-
χῶν ἰατρῶν, θεραπείαν τινὰ παρ) αὐτοῦ χαὶ τῆς

Β τέχνης αἰτῶν ' φάρµαχκον Exslvoc ὀρέγει σχευάσας ’

πρός Y& τὴν τῆς Ὑαστρὺς Χένωσιν Ó πάσχων «παρ
ἐχείνου λαδὼν, κρείττονι πάντως προνοίᾷ παρὰ τὴν
τοῦ ἰατροῦ γνώµην ἐχεῖνο προσφέρεται" 6 μὲν yàp
τοῦ παντὸς ἑχέλευσε πίνειν * 6 UO ἐπ οἴχον γενόµο
voc, μὴ τοῦ παντὸς, ἀλλὰ τοῦ ἡμίσεως δεῖν εἶναι
πίνειν μᾶλλον ἔλεγε τέως, xal οὕτω διάπειραν ἐχεί-
νου λαθόντα, xal πρὸς τὰ πρόσω χωρεῖν " χρῆτει
τοιγαροῦν τῷ ἡμίσει' τὸ δὲ τῆς χενώσεως αὐτόθεν
ἀρξάμενον οὕτω τοι δραατιχὸν χαὶ ἀκάθεχτον ὤφθη,
ὡς καὶ τῶν σαρχῶν μετ᾽ ὀλίγον τοῦ κάσχοντος ἆνα-
σθαι, xaX δυσεντερίας πάθει περιδαλεῖν. *O μὲν οὖν
sv ἁμαθίᾳ εἴτε xal λήθῃ «b φάρµακον ἐχεῖνο χερά-
σας la:pbc, αἰἱσθόμενος τοῦ χαχοῦ, παντοδαπ”ς τις
Tw, τοῖς ἑναντίοις τῶν φαρμάκων ἐπισχεῖν τὴν xi-

πρέσδεις ἰσχυροὺς πρὸς Χριστὸν xal µεσίτας τοὺς C νωσιν μηχανώμενος. di δ' οὐχ ὑπεῖκε, κρείττων

ἐχείνου θεράποντας προδαλλόμενος. Νὺξ μετὰ τὴν
ἰχεσίαν ἐχείνην παρῆν, χαὶ Γρηγόριος εὐθὺς ἀντὶ
πάντων τε xal πρὸ πάντων αὐτῷ χατὰ τοὺς ὕπνους
ὁ μέγας παρῆν, τὴν μετὰ μιχρὺν ἑσομένην θείαν
ἐπισχοκὴν xai θεραπείαν θαυμαστῶς εὐαγγελιζόμε-
wo; * ἑδόχει χαὶ yàp ὁ χάµνων map τὸν μέγαν τῆς
559 Θεοῦ Σοφίας διατρίδων νεὼν, ἓν τοῖς δεξιοῖς
αὐτοῦ που µέρεσιν ἐντυχεῖν xal τῷ μεγάλφ τῷδε
ἀρχιερεῖ, ἵνα 6h χαὶ d) σορὺὸς αὐτῷ ἵδρυται» xol ὁ
piv ἑδόχει πατριχῶς xal Ὑνησίως τὸν χεφαλὴν
αὐτῷ χαταφῶν τὰ ἡδιστά τε xal εὐχταιότατα προσ-
λαλεῖν ' ΄Απιθι, λέγων à τῶν μελῳδῶν ἔξαρχος,
ἀπό γε τοῦ νῦν xal χαλῶς εἰς τὸ &££nc ἔσται σοι” ὁ
δὲ τῆς ἡμέρας ἤδη «b ἆφον ὑπολαμπούσης διανα-
στὰ;, ἄπεισι δροµαίως sic τὸν νεὼν, τὴν ἱερὰν τοῦ
μεγάληυ χαταλαμθἀνει σορὺν, πρησπίπτει, δάχρυσι
µεταμελείας ὁμοῦ καὶ ἐχεσίας ἑχείνην ἱκανῶς λούει’
νῦν piv τὴν ἁμαρτίαν ἐξαγγέλλων xal τὴν πάλαι
κατ᾽ αὐτοῦ τῆς γλὠώτεης προπέτειαν. ἔφθασε xal
Υὰρ, ὡς αὐτὸς ἔλεγεν, εἰς ἐχεῖνον τὰ τοιαῦτα ἡμαρ-
τηχώς * νῦν & ab. τὸν συγγνώµτν ἐξαιτῶν xol τὴν
θερα-είαν τοῦ πάθους, xal τῷ τῆς eopoó Ug
πυχνὰ «αρατρίδων τὴν δετιάν ' καὶ ταῦτα δεηθεὶς
ἐφ᾽ ἰχανὸν xa εἰπὼν, ἐπεὶ καὶ τῆς οἴχαδε φερού-
στις ἐγίγνετο πάλιν, καὶ πρὸς ἑαυτὸν ἔπανῄει, τῆς
θ2υμαστῖτς σου xol ὑπερφνοῦς περὶ τὸν Γρηγόριον,
Χριστὲ , χάριτος! καὶ d$ (131p αὐτῷ χατὰ φύσιν
ἐνεργὸς ἦν, καὶ ol vtrgol χαὶ ἀχίνητοι δάχτυλοι

ἁπάσης μηχανῆς ὁρωμένη, xol θάνατον «b τελεν.
ταῖον ἀπειλοῦσα τῷ πάσχοντι. "0θεν xal τῆς ἐκεῖθη
ἀπογνοὺς βοηθείας ἁπάσης, πρὸς θεὺν δι εὐχὲς
καταφεύγει, xai εὺν ἐχείνον µέγαν θεράποντο’
Οἶδα, λέγων, ἄνθρωπε τοῦ θεοῦ, xal παρόντα τῷ
βίῳ γαὶ µεταστάντα, πλεῖστά τινα xol μέγιστα ἓν'
νάµενον ἐν Χριστῷ, γενοῦ τοιγαροῦν ἐν τῇ pe

ςαύτῃ xàpol βοηθὸς, xal τῶν ἐπιχειμένων τούτων
χιγδύνων xal τοῦ πικροῦ θανάτου τῇ σῇ µεσιτείᾳ
ἑξάρπασον. Ὑπνοἳ μετὰ τὰ ῥήματα ταῦτα xal τὶν
εὐχὴν ὁ νοσῶν, xai τὸν ἐξυπηρετούμενον πάλαι τῷ
ἀρχιερεῖ μοναχὺν kv τοῖς Όπνοις ὁρᾷ, τοιάδε πρὶς
αὐτὸν λέγοντα * Τὸν τοῦ ἀρχιερέως οἴχον, φησὶν, à
οὗτος, καταλαθὼν, τὴν ἱερὰν ἑπωμίδα ἐχείνου τοῖς
col; ἐπίθες νεφροῖς, xat οὐχ ἁμαρτήσεις γε τοῦ exe-
ποῦ. Ἑδόχει μὲν οὖν ὁ πάσχων ἔτι τῷ Όπνῳ κάτοχο;
ὢν, εἰς τὸν τοῦ ἀρχιερέως olxov xal ἀπιέναι καὶ
τὸ ἱερὸν ἐχεῖνο ῥάχος ζητεῖν κατὰ τὰ «προστεταΥ-
μένα, χαὶ ἐπειδὴ μὴ τὸ ζητούμενον ἔσχε, πρὸς τὸν
προστεταχότα μοναχὸν αὖθις ἐπανελθεῖν, ἐκεῖ δό-
ξαντα παραμµένειν ἔτι, xal τὴν ἀποτυχίαν εἰπεῖν.
Τὸν δὲ λαδόµενον αὐτοῦ τῆς χειρὸς οὐχέτι μὲν εἰς
tv οἶχον ἐχεῖνον, εἰς δὲ τὸν αὑτοῦ τάφον μᾶλλον
ἀπαναγεῖν, χἀχεῖ τὴν ἱερὰν ἐπωμίδα μετὰ χεῖρας
λαθόντα, τοῖς τοῦ νοσοῦντος νεφροῖς ἐπιθεῖναι. Καὶ
ὁ μὶν ᾧχετο ἀπιὼν εὐθὺς μετ ἐχεῖνα τὸν δ᾽ ὕπνον
αὐτίχα χαὶ ὁ νοσῶν ἀποτιναξάμενος, xal τὸν μὲν
οἰχίσχον τοῦ ἀρχι:ρέως Ex γε τῶν ὀραθέντων xplvec

ENCOMIUM AUCT. PH]LOTHEO CP.

ei

thv τάρο», τὸν δ ἐπιχείμενον ἴσως λίθον διὰ A μᾶλλον, ἰσχυροτέραν πολλῷ τῆς τέχνης τὴν ἑχείνης

A ἱπωμίδος δηλοῦσθαι, ἔτι τῷ πάθει χάτοχος
ρὰ τὴν ἱεοάν τε σορὺν ἔρχεται, xal τοὺς νε-
παρατρίψας τῷ λίθῳ, χαὶ θανάτου xal νόσου
»v εὐθὺς ἐχεῖθεν ἑπάνεισιν.
ἅται χα) ἰατρὸν ὁ μέγας οὗτος ἰατρὸς τῶν
ὁμοῦ xal σωμάτων’ ὁ μὲν γὰρ ἐπὶ χρόνον
tto πλεῖστον παντοδαποῖς προσπαλαίων vogt-
ὡς Ex μὲν τῆς χρονίας καταχλίσεως τὴν σάρχα
;» σχωλήχων δὲ πλῆθος ἀνασχεῖν τὰς πληγάς'
&' οὐκ αὐτὸς μόνος, ἀλλὰ χαὶ fj ὁμόξυγος ὁμοῦ
φίλτατα * χαὶ ὁ τοῦ ἰατροῦ οἶχος οὖκ ἰατρεῖον,
ιρ ἔδει, ἀλλὰ νοσούντων μᾶλλον ἦν καταγώ-
YA! ἐφίσταται τούτοις xal µάλα φιλανθρώ-
ὑτόχλητο;ς ὁ χοινὸ: ἰατρὸς, ὁ θεῖος, φημὶ,
τος, ἑφίσταται δὲ πῶς; Ἔδόχει τῇ θυγατρὶ
| ὑπνούσῃ τὸν péyav ἐπὶ τῆς οἰχίας ὁρᾶν ᾿
δὶ χαὶ αὐτὴν ἑἐχείνφ προσπίπτουσαν ὑπὲρ
ίας τοῦ οἰχείου πατρὸς ἱχετεύειν. τὸν δὲ
εὐμανῶς τῇ προχλήσει πρυσσχόντα, τὴν λε-
ἐἑνεχθῆναί ol κελεῦσαι, ἓν f| τὰ τοῦ ἱεροῦ
6s ἑτησίως αὐτῷ τελεῖν ἔθος ἧς δῇ xal προσ-
Ιείτης ὑφ) ἑνός τινος τῶν ἱερῶν διαχόνων,
πλήρους ἁγίου, τὸν ἱεράρχην ἐπιτάττειν τῷ
p. χεῖρας ἅμα xai πόδας ἀποδῥύπτειν τοῦ
της τῷ ὕδατι΄ καὶ τὸν μὲν τὰ προστεταγµένα
| ἢ λόγος ποιεῖν, τὸν 6* αὐτίχα πρὸς τὴν χατὰ
ἔξιν xut τὴν ὑγείαν νιψάμενον ἑπανέρχεσθαι.
θαυμαστῶς οὕτως ὀρώσῃ τῇ παιδὶ xal περὶ

νόσον εὑρὼν, 'AXX à κοινὸς ἱατρὸς καὶ Πατὴρ oóx
ἐφεύσατο τὴν ἐπαγγελίαν, ἀλλ' ἰται μετ ἐχεῖν.ν
χαὶ ταύτην, χαὶ τὰ πρεσθεῖα τῇ χεφαλῇ κατ’ ἀξίαν
διδοὺς, xal τὸ σῶμα πᾶν ὁμοῦ διασώξων, ἵν ἄρτιος
fj ὁ τοῦ θεοῦ ἄνθρωπος κἀνταῦθα, χατὰ τὸ εἰρημέ-
νον.

Ευνή τις εῶν εὐκατριδῶν xal χοσµίων νόσῳ περι-
αίατει μακρᾷ τινι xal βαρείᾳ * μεθ) fv καὶ ῥεῦμα
χυμοῦ τινος πονηροῦ χατὰ τῆς δεξιᾶς ῥεῦσαν, ξηρὰν
ὅλην αὑτὴν xal ἀργὸν ἀπεργάξδεται * μᾶλλον δ' οὐχ
Δργός τε xal ἄπρακτος ἡ χεὶρ µόνον ' ἦν γὰρ ἂν τῶν
ἱσχάτων χαχῶν xal τοῦτο ἀλλὰ xai ἄχθος ἑτώσιον
ἣν τῇ ππαχούσῃ, χάτω που καὶ χαθ ἑαυτὴν Ίωρη-
µένη, ἀλλ sl; ópüfjv πὼς ἐχτεταμένη κπλαγίως.
ἄχαμπτος, ἀχλινὴς πρὸς πᾶσαν χίνησιν ὁμοῦ xal
µετάδασιν * αἰσχρά τις προσιδεῖν, xal παντὶ τῷ οιὺ-
ματι πολεµία. Παΐδες μὲν οὖν ἱἰατρῶν τοῖς θερµοτέ-
pote τε xal ὁραστιχοῖς τῶν φαρµάχων τὴν οὕτω
κατεφυγµένην ἀναζωπυρεῖν καὶ θεραπεύειν ἑκέλευον
χεῖρα. ij δὲ τούτοις οὐδ' ὀλίγα διδοῦσα, μύροις xil
λειφάνοις μᾶλλον ἁγίων καὶ τοῖς ἐχεῖθεν ἱεροῖς
ἑἐλαίοις πυχνὰ περιχρίουσα ἣν τὴν πάσχουσαν χεῖρα,
xoi «hv ἐχεῖθεν βοήθειαν xal τὴν θεραπείαν ἔχδεχο-
µένη. "Evtl δὲ xal τῶν συχνῶν καθ ἑχάστην ἤχουε
θαυμάτων τοῦ θαυμαστοῦ ΓρηχορΏων, πρῶτα μὲν
οὐδὲ πιστεύειν Ἀξίου τοῖς λεγομένοις * οὗ µόνον οὗ
τὴν προσῄχουσαν ἔχονσα πάλαι δόξαν περὶ αὐτοῦ,
ἀλλὰ xal τῇ γλώττῃ κακῶς xat' ἐχείνου χρωµένῃ,

;tp^e ὡσαύτως ἑπῄει δεῖσθαι, καὶ τὴν ὑγείαν ϱ οἷα τὰ τῶν χενοδόξων τουτωνὶ Yuvaluv καὶ εὑριπί-

ης ἐξαιτεῖσθαι τοῦ διδασχάλον ' ἁλλ' φχει

ἐκεῖθεν ἁχούειν, τοῖς μὲν παροῦσιν ἀρχεῖ-
τό γε νῦν εἶναι, λεγούσης, μετὰ μιχρὸν δ᾽
ως Ίξειν ἐλπίζειν χἀχεῖνα. Τί τὸ ἐντεῦθεν;
γέλλει τοῖς γονεῦσιν f) χόρη μετὰ τοὺς ὕπνους
ἰδέντα - ὁ πατ]ρ αὐτίχα διαχούσας εἰς βαλα-
Kystv χελεύει ’ τοὺς ἰχῶρας ἃμα τοῖς σχώληξι
µενος ἀποτίθεται: εἴτ ἐχείθεν ἀπάρας, ἐπὶ
ig&v τοῦ μεγάλου σορὺν ἔρχεται ' χαὶ δυοῖν
v διαγευοµένων, αἰφνίδιον νύττεται τὴν γα-
, χαὶ πρὸς ἔχχρισιν τῶν περιττωµάτων χωρεῖ,
Ic πρότερον εἰργομένων ἡμέραις τῆς κατὰ
ἐξόδου * καὶ παρὰ τὴν oixlav ἐλθὼν τοσαύτην
Φον ὑφίσταται χένιυδιν͵, ὡς xai τοὺς ὁμοτέχνους

στων καὶ χούφων, ὁποίας 6h πλείστας χαὶ ἡ Κων-
σταντίνου παρ ἡμῖν τρέφει μετὰ τῆς ὀνομαζομένης
εὐγενείας xal τὴν χενοφωνίαν xal τοὺς μερισμοὺς
xaY τὰ σχίσµατα χαὶ τὴν τῆς γλώττης περιποιου-
µένας ἀκολασίαν xal φατρίαν τινὰ περὶ ἑαυτὰς xal
φήμην καὶ αἰσχρὸν ὄνομα φιλοτιμουμένας χεχτῆσθαι”
ἁλλ᾽ αἱ μὲν προφανῶς διὰ ταῦτα" διατί xal yàp
ἵτερον; fj δὲ xat δι ἁπλότητα vovatxelav ἴσως xai
ἁμαθίαν, εἴπερ χαὶ τούτοις δοίηµεν ὅλως χώραν τε
καὶ σνυγγνώµην ἓν τοῖς τοιούτοις, χαὶ ταῦτα, διδα-
σχάλων παρόντων τοσούτων xal τηλικούτων, Πρῶτα
μὲν οὖν ἐξ ἀπιστίας, χαθάπερ ἔφην, οὐδὲ προσέχειν
τοῖς περὶ τοῦ μεγάλου θρυλλουμένοις ὅλως ἡξίου τὲν
νοῦν * ἐπεὶ δ' ἡ μὲν τῶν θαυμάτων ἑνέργεια πᾶσαν

€, &:à τοῦτ' αὐτῷ xa: αὖθις ἀπαγορσῦσαι τὸ D περιιοῦσα τὴν πόλιν ttuxvX περιεχτύπει xal ταύτης

hv φυσιχὴν ἀπολιπεῖν ἂν αὐτὸν οἱηθέντας xaX
ἣν δύναμιν μετ’ ὀλίγον, τῇ τῆς νόσου μακρᾷ
ὄνι καὶ εἩ ἐχεῖθεν ἀδυναμίχ τῆς μεγάλης
€i xal ἀθρόας χενώσεως προστεθείσης. ᾽Αλλ
&, τὴ; νοαοποιοῦ χενωθείσης οὕτως αὐτῷ θαν-
Bs ὕλης, τῷ τοῦ ἁγίον νιπτῆρι xat τοῖς χαινοῖς
ης Aoutpol; τῶν χειρῶν ἃμα χαὶ τῶν ποδὼν,
φφος ἣν αὐτίκα τῆς νόσου, οὗ τὴν προσοῦσαν
ποδαλὼν ἰσχὺν µόνον, ἀλλὰ xal τὴν μὴ παροῦ-
κ; μάλιστα προσλαδὼν, ὡς xal ἵππον παρ) ἑλ-

εὐχερῶς ἀναθδαίνειν ἔχειν, χαὶ τὴν πόλιν
ὧν ὡς καὶ πρότερον χρῆσθαι τῇ τέχνῃ, xal
ὃς θερακεύςιν, ἁλλ᾽ οὐχ) πρὸς τοῖς ἄλλοις xal
τυναῖχα * ταύτῃ yàp xal ἀπαγορεύει τὸ ζῇν

τὰ ita, τὸ δὲ της δεξιᾶς πάθος οἴχοθεν αὑτὴν ἤπειγε
νύκτωρ xai μεθ) ἡμέραν, θεραπεία δ᾽ οὐδ' ἡτισοῦν —
οὐδαμόθεν ἂν φαινοµένη, συνελαύνεται xal ἄχουσα
παρὰ τῆς ἀνάγχης, xal χαταφεύγει σὺν τοῖς ἄλλοις
χαὶ αὐτὴ πρὸς τὸν µέγαν, πειράζουσα μᾶλλον 1)
πιστεύονσα tol; bxilvou* i) yàp μὴ δεδυνῆσθαι, f)
καὶ δυνάµενον τὰ τοιαῦτα πορίζειν, μὴ βεθουλῆσθαι
διδόναι τοῖς xax! ἑχιίνην διακειµένοις πᾶσαν ἔλεγεν
εἶναι ἀνάγχιν ' ὅπερ xal δίκαιον ἄντιχρυς Ἶν ἄν,
xal τοῦ σώζοντος λόγου. ᾽Αλλ ὁ τοῦ Χριστοῦ µαθη-
th; τοῦ sbv fiuov ἀνατέλλοντος ἐπὶ πονηροὺς χαὶ
ἀγαθοὺς, καὶ βρέχοντος ἐπὶ δικαίους xal ἀδίχουςν
κατὰ Χριστὸν χἀνταῦθα xal αὐτὸς ἑλεῶν Tjv* δὸ xol
πρυσιούση τῇ Υυναιχὶ, xal δυσωπούσῃ μετὰ vi

6s

GREGORII PALAMAR

ai

τῶν λογισμῶν ἐχείνων, ᾗπερ ἔφην, ἀμφιθολίας, xaX A µένων t xal χειρουργουµένων οἱ τῆς θεραπείας

τὴν γεῖρα τροατριδούσῃ τῷ ἐπιχειμένῳ λίθῳ τῷ
σόφψ, πρῶτα μὲν τοὺς ἤδη νεχρούς τε καὶ ἀχινήτους
ἰὅται δαχτύλους, ὡς καὶ δύνασθαι χινεῖν xal συν-
άκτει, xal σταυροῦ σχηματίζειν δι’ αὐτῶν τύπο»,
ἔτι παροῦσᾳ δηλαδὴ τῷ θείῳ veip, χαὶ ταῖς σεπταῖς
εἰχόσιν, ὡς ἔθος, thv προσχύνησιν ἀπονέμειν ΄ εἶτα
xal οἴχαδε γενοµμένη μετὰ ερίτην εὐθὺς, xal ὅλην
τὴν δεξιὰν θεραπεύει, νυχτὸς ἐπιγενομένης. χαὶ
Ovis τε xal ἑνεργὸς fj χεὶρ ἐξ ἐκείνου τῇ Υυναιχὶ
χατὰ φύσιν, ὢ θεοῦ θαυµασίων { ἰαθείσῃ χαὶ τὸ τῆς
φνχῆς χαλεπὸν ὁμοῦ πάθος, καὶ τὴν πονηρὰν ἀπι-
ατίαν, πολλῷ τῶν χατὰ σῶμα παθῶν οὖσαν χαλεπω-
τέραν, xaX 8sbv ἀννμνούσῃ, χα) τὸν αὑτοῦ λαμπρῶς
ἀναχηρυττούσῃ θεράποντα" fj; δὴ xal τοὺς ἀπι-
στοῦντας τούτοις ὡσαύτως ἔτι χαταχλούειν ἔδει τέως
xai πείθεσθει.

Xhog τινὶ γυναιχὶ γηραιᾷ τε xal πένητι ῥεῦμα
νοσῦῶδες ἄνωθεν ἐξ ὤμου τῆς εὐωνύμου χειρὺς xa-
ταῤῥεί, xai ταύτην ἀργὸν ἀπεργάζεται, "Hv οὖν δι-
πλοὺν τὸ πάθος τῇ γυναιχὶ, χαὶ διὰ ταῦτα δὴ xal
&g^pntov* τὰ μὶν γὰρ πρῶτα, χαθάπερ ix μικρῶν
τινων ἠργμένων ἀρχῶν, trc τε συνήθους Ἱλαχάτης
oux ἀπείρχει τέω;, xai τὰς ὀδύνας ἔτι φορητὰς
ἐπάχγειν ἐδόχει ' τοῦ χρόνου δ' αὐτῇ προϊόντος, τῶν
πε χειρῶν ἀφαιρεῖται τοῦργον καθάπαξ, xai σὺν
αὐτῷ τὰς τῆς ζωῆς à φορμὰς καὶ τὴν ὀδύνην χαλεπήν
τινα xal ἀφόρητον ἐμποιεῖ * πλεῖστα μὲν οὖν ἰατρικὴ
φρὸς ἀποτροπὴν εἰσενεγχοῦσα τοῦ ῥεύματος, ὡς

τέως ἀναίσύητοι, à; ἂν αἰτιωτάτου γεγονότος abs
τῆς ὀδύνης ταύτης τῆς χείρονος. ᾽Αλλ' αἱ συνήθεις
γαλ αὖθις ἐχεῖναι συνιοῦσαι xa γείτονες, ἑχεῖσα xol
πάλιν συνεθούλευον ἀπιέναι, xal τὸ λοιπὶν τῆς ὔε-
ῥραπείας ἐπιζητεῖ» * χαὶ ἡ μὲν ἄπφει xxx αὖθες, καὶ
«jj θευματουργῷ τοῦ μεγάλου σορῷ μετ ὀδύνης
προσέπιπτε, ταυτὰ τοῖς προτέροις olov ἑ τεγχαλοῦσα,
xai ὑπ' ὁδόντα τὸν γογγυσμὸν ἐχείνῷ προφέρ2υσα’
ὁ δὲ καὶ τὸ λεῖπον ἑπάχει φιλανθρώπως αὐτίχα, καὶ
παντελῃ τὴν θερακείαν ἐχεῖ τῇ γυναιχὶ δίδωσιν * οὗ
x19 ὕπνους οὐδὲ λόγοι ὥσπερ δὲ xal τοῖς ἄλλοις
ἐπὶ πολὺ, ἁλλ᾽ kypnyopoiz καὶ πρᾶγµασε αὑτοῖς
ἑναργῶς, ἐξ ἄχρων δακτύλων ὡὥσανεί τινα μέτον
λεπτὸν τὴν ὀδύνην xai τὴν χρονίαν ἑχείνην νόσιν
ἑλχύειν ἔξω δοκῶν ἐπὶ ὥραν συχνἠν ' ἡ δὲ vuv, οὖν
οἰχίαν &x:lÓsv χαταλαδοῦσα οὖχ ἀνώλυνος µόνον
χαὶ ἀπαθὲς, ἁλλὰ πρὸς πᾶν ὁτιοῦν ἔργον ἑτιτηδείαν
κατὰ φύσιν χεκτηµένη τὴν.χεῖρα xai ἐνεργὸν, Geb»
εὐχαρίστῳ γλώττῃ διὰ παντὸς µεγαλύνει xai τὸν
ἑχείνου θεράποντα.

Καὶ µοναζούσαις δυσὶ, τῇ μὲν ἑξώρῳ τὴν ἡἠλικίαν
καὶ Ίδη πρεσθύτιδι, τῇ δὲ κατ αὐτὴν ἀχμαζούσῃ,
ἐπ΄χνσιν ὀφθαλμῶν xi ἀχοῖς βλάδην παθούσαις,
ἐπειδὴ τῷ τάφῳ xal ἅμγω τοῦ μεγάλου προσῖλθον,
λύσι» ἑχατέρα τοῦ πάθους αἰἱτοῦσαι, τῇ μὲν τὸ δὐ6-
χωφον εὐμενῶς, τῇ δὲ γηραιᾷ τῶν ὀφθαλμῶν θερα-
πεύει τὴν πήρωσιν, ὡς thv μὲν τὴν προτέραν ἀπο.
λαδεῖν ὁρατιχὴν τῶν ὁφθαλμῶν ἕξιν τε xal ivip-

καὶ χχυτῆρι τὸ τε)λευταῖον χατὰ τοῦ ὤμου, χαθαπερεί { ειαν, τὴν δὲ «hv χατὰ φύσιν τῆς ἀχοῆς ἐντελή δύ:

τινο; ἀρχῆς xal πηγᾶς πεφηνότθς ἐκείνου χρῄσα-
σθαι, Ίνυσε πλέον οὐδὲν, εἰ μὴ τὸ xal ταῖς ἀλγηδό-
σιν ἐντεῦθεν προσθεῖναι, χαὶ σφοδρότερον τὸ χατὰ
τὸν χεῖοα πάθος ἐἑργάσασθαι. Οὕτω ταλτιπωρουµέ-
νης τῆς ἁθλίας ἐπὶ μακρ»ν, δεινἁ τε ποιούσης xal
πλείσταις ὁμοῦ xal µεγίσταις ταῖς βοαῖς συγχαλου-
µένης τὰς Υείτονας, οἶκτον ἐχεῖναι τῆς πασχούαης
λαδοῦσαι, ἐπεὶ μηδαμῶς «ἶχου $30; ἀμύνειν, παρὰ
την τοῦ μεγάλου σορὺν σύν γε τοῖς ἄλλοις σπουδῇ
xat: αὐτὴν βαδίζειν ἑκέλευον, xaX παρ᾽ ἐχείνου μόνου
4i» θεραπείαν αἰτεῖν, Πείθεται ταῖς χαλαϊῖς ἐχείνχις
συμθούλοι; ἡ πάσχουσα, καὶ τῷ ἱερῷ προσελθοῦσα
τάφῳ, xa! πλεῖστα δεηθεῖσα xài εὐξβαμένη, τῆς νυ-
χτὸς ἤδη πρ,σελαυνούσης, ἐπ᾽ οἴχου χαὶ αὖθις χω-
p.U καὶ τὴν μὲν ἡ στρωμνὴῆ xaX τοῦδαφος εἶχε συν-
ἧθως ταῖς προλαθούσαις ὀδύναις ὡσαύτως xátoyov:
à 6b μέγας ἰατρὸς τῶν νοσούντων, ἀστείως πως τῆς
θεραπείας ἀρξάμενος, οὐχ εὐθὺς ἀφαιρεῖται τὴν
ἀδύνην ἐκεῖθεν, xalzot ys δυνατὸν ὃν, ἀλλ᾽ ἑρέµα
πω; χαὶ xxtà μικρὸν ixslvnv ἑξάγων, ὡς ἂν ἕναρ-
γεστέραν xai τῇ πασχούσῃ μᾶλλον παρέχῃ τὴν al-
σβήσιν, 5) μὲν νῦν εἶναι τέως, τοῦ τε ὤμου xat τοῦ
βραχίουος ἀπελαύνει' συγχωρεῖ ὃ' ἔτι τὴν περὶ τὸν
ἀγχώνα xai τὸν πῆχυν διατριθἠν. AX d$ vovh τοῦ
μὲν, οὐδὲ συνεῖσᾳ τὸ παράπαν οὐδοτιοῦν, σφοδροτέ-
pas 9 ὡς εἰχὸς τῆς χαταδοομῆς αἰσθομένη τοῦ ná-
θους, συνελαθέντος si; τὸ στενὸν, xal καταδοᾷν
ἐποχείρει τοῦ ἱατροῦ, xal xax; κατ ixelvou χρῆ-
6021 τῇ γλώττῃ, χαθάπερ ἐπὶ τῶν αἰσθητῶς ἱατρευ2-

ναµιν, xal ἃμα τὸν εὐεργέτην χαὶ ἱατρὸν ἀνν μνεῖν,
οὕτως ὀξέως τς xal τρανῶς ἀπολαθούσας τὴν τῶν
ὡσανεὶ νεχρωθέντων τουτωνὶ πρώτων xo ἀναγκχαιο-
τάτων αἰσθητηρίων οἷον ἀνάπλασίν νε xal ἀναδίω-
σιν.

0206 τῶν ἡμετέρων θρχχῶν εὐεργετῶν ὁ μέγας
ἀπέσγετο, ἀλλά xal τούτοις φιλανθρώπως αυναριθ-
pst τοῖς οἰχείοις τε xal αὑτόχθοσι, τὸν πολιοῦχόν τε
χαὶ σιωτῆρα τῆς µιγάλης τῷ ὄντι θεασαλονίχτς,
Δημήτριόν φημι τὸν ἓν µάρτυδι xal θαυματοποιοῖς
µέγαν, xa αὐτὸς θαυμαστῶς ἐκμιμούμενος, "Avhp
xai γάρ τις Ορεστιάδος μὲν τῖς π΄λεως ἄποιχος
(v, fjv ᾿Λδριανὸς ἐπισχευασάμενος ὕστερον, τὴν
ἐπωνυμίαν ἐξ ἑαυτοῦ φέρων δέδωχε, πολιᾷ δὲ xal

D συνέσει xal σεµνότητι βίου χεχοσµηµένος, xal τῶν

πολιτῶν θεσσαλονίκης τυγχάνων ἤδη «αἱ αὐτὸ; εἷς,
ἦν μὲν ἐπ᾽ εὐλαδείας χαὶ τοῦ περὶ tà χάλλιστα φῇ-
τρου xal ζήλου xai πρὶν ἐπιδῆναι τὸν µέγαν τῆς:
Ἐκχλησίας, χαὶ φίλος x&x µόνης αὐτοῦ ἀχοῆς τῶν
χαλῶν ἐκείνου, καὶ ζήλου πνέων ὑπὲρ τῆς xax' αὐ-
τὸν ἀληθείας ἁδιχουμένης, xal τοὺς στασιτοτὰς ἑκχεί-
νου, ὑπὲρ αὐτῶν τούτων ἑλέγχων συνεχώς πμοσίᾳ,
καὶ τὴν τοῦ ἀρχιερέως προσοντιδίζων ἐχείνοις ἀθέ-
τησιν, ὡς xal t) σμῆνος ἐκεῖνο πολλάχις τουτοιοὶ
δ.εγείρειν, χαὶ τὸν ἐχείνων ἑξάρχοντα δεινἁ μελετᾷν
ποιεῖν χατ᾽ αὐτοῦ xal λογίζεσθαι. ἃ χᾶν εἰς τέλες
παρήνεγκε, μὴ τοῦ Θεοῦ τὴν τυραννίδα xa) τὴν οτά-
σιν ἐχείνην ἄνωθεν παύσαντος. "Eus! δὲ καὶ τὶς
πόλεως ὁ ἀρχιερεὺς ἐπίδῃ, καὶ ἡ Ἐκκλησία τὸν

645

ENCOMIUM AUCT. PHILOTHEO CP.

65

ἑαυτῆς νυμφίον ἀπέλαδε, συνίσταται μὲν αὐτῷ παρὰ Α xal τὸ fioc xal τὸν τῆς εὐχῆς ὑποπτεύσας τρόπον,

τῶν συνήθων εἰς φιλίαν χαὶ ὁ πρὶν ἰδεῖν φίλο; οὐδὲν
ἧττον αὐτοῦ τε xal τῆς ἀληθείας οὐτοσὶ, χαθὰ δὴ
χαὶ προῦφην " χαὶ τῶν τούτου ποτιµωτάτων vapá-
των τῆς διδασκαλίας γευσάµενος, ἑάλω τε χατάχρας
εῷ ἔρωτι, xal μᾶλλον συνεδέθη τῷ φίλτρῳ, χαὶ τὴν
Ψυχἠὴν ἀχώριστος ἣν οὗ μὴν ἀλλὰ xal τοῦ πρὸς
τοὺς στασιαστὰς ἐχείνου λαμπροῦ ζήλου, xal τῆς
ύγὰρ ἁληθείας ἑνστάσεως τοῦ ἀνδρὸς διαχούσας
& ὃς τοῖς ἄλλοις 6 μέγας ἐπαινεῖ τε τὰ εἰχότα, xal
εοιαύτην ἐπάχει τὴν εὐχὴν ἐπὶ τέλει» Τὸν ὑπὲρ
ἀληθείας καὶ τοῦ καλοῦ σὺν ἁξιόλογον ζῆλον, ὦ φίλος,
καὶ τὴν μεγάλην τῆς ψυχῆς ἔνστασιν Θεὸς ἀμειθό-
µενος ἔσται μόνος ἀτίως' ἡ Υὰρ παρ) ἡμῶν ἁμοιδὴ
ὁποία ποτ’ ἂν f, σμικρά τις ἔσται xal οὖκ ἀνάλογος,

εἲς ἀνθρωπείας φύσεως xal δυνάµεως οὖσα. Καὶ 5

ταῦτα μὲν τὀτε, xal οὐδὲ πόῤῥω θείας τινὸς vc-
Ῥνοίας τε xal προῤῥήσέως, ὡς τὰ ἑξῆς τοῦ λόγου
. δηλώσει. Χρόναυ δὲ συχνοῦ μοταξὺ διαγεγονότος , ὁ
χαλὸς οὐτοσὶ φίλος πάθει περιπίκτει τοιῷδε; τύλοι
οὖν ἀρ.θμὸν ὁμοῦ τέτταρες κατὰ τὴν εὐώνυμον áva-
δίδονται τούτῳ παλάμην ἁθρόον, µέγιστοι μὲν τὸν
ὄγχον, σχληροὶ δέ τινες xal ἀντίτυποι τὴν διάθεσιν͵,
xal τραχεῖς xat ἀχανθώδεις τὰ τῆς προσθολῆς ἄχρα,
ὡς µήτε πρὸς ἑαυτὴν χατὰ φύσιν εἰς πυγμὴν Ed»
συνάγεσθαι τὴν παλάμην, xai πρὸς ἀφὴν ἀνεπιτη-
δείαν αὐτῷ τε τούτφ πεφηνέναι, xal τῷ καθάπαξ
ἀνωμάλῳ καὶ τραχεῖ χαὶ ἀχανθώδει τῶν δακτύλων,
καθάπερ ἔφην ' ἣν δὲ πρὸς τούτοις xal ἄλλως αἰσχρόν

ὡς οὐ χαλῶς δῆθεν, οὐδὲ μετὰ σπουδῆς γεγενηµένα
καὶ χατανύσεως, πρῶτα μὲν Ίρετο τὸν ἄνθρωπον,
τί ποτε ἄρα xol πάσχει. ὡς δὲ τὸ πάθος ixtlvoz
τὴν χεῖρα προτείνας ὑπέδειξεν, Εἶθ᾽ οὕτω χάχιστα
νοσῶν, ὁ μοναχὸς αὖθις ἔφη, χαὶ τὰ αἴσχιστα πάσχων,
οὗ δάχρυσι xal χοπετοῖς τὴν πρὸς τὸν ἅγιον ἰχεσίαν
συνείρεις, ἀλλ᾽ οὕτως ἀχχιζόμενός τε xol θρυπτόµε-
Vos τούτῳ προσέρχἨ, xat ὡσανεὶ παίζων»; Ὁ 8^ όπο-
λαδὼν, Οἷδε, qnot, Πάτερ, οὗτος, τὸν ἅγιον ὑπο-
δείξας, μεθ’ οἵων ἐγὼ τῶν λογισμῶν xal τῆς διανοίας
τε xal τῆς διαθέσεω; τὴν παρ᾽ αὐτοῦ βοήῄθειαν xat
τὴν θεραπείαν αἰτοῦμαι. Ταῦτ) εἰπὼν, φησὶν ὁ &vhp
πρὸς ἔχεῖνον, οἴκαδε ἑπανήχω, χαὶ τῆς νυχτὸς προσ-
αγοόύσης, τρέποµαι πρὸς Όπνον συνήθιος, τῇ τοῦ
Μεγάλου συνὼν μνήμη xa τῇ πρὸς αὑτὸν Ἱχεσίᾳ τῆς
διανοίας. 'Ἐπεὶ δὲ τῆς νυκτὸς πρὸς ὄρθρον ἰούσης ὁ
χαιρὸς εἴς τε τὸν ἱερὸν νεὼν καὶ τοὺς θείους ὕμνους
ἐκάλει συνήθως, ἐξανίσταμαι τῆς στρωμνῆς, xat
τὴν παιδίσκην ὕδωρ αἰτήσας, ἐφ᾽ ᾧ τῇ δεξιᾷ τέως
ἀπονίφαι τὰ πρόσωπα. ἡ yàp ἑτέρα πάλαι πρὸς
ταῦτ' ἦν ἀργὸς, ὃ δήπου xai φθάσας ὁ λόγος ἔφη»
ἐπεὶ μεταξὺ νιπτόµενος, καὶ τῆς λαιᾶς ἠφάμην, ὡς
ἔθος, εὑρίσχω τὸ μὲν πάθος ἐχεῖνο, τῶν χαινῶν σου,
Χριστὲ, θαυμάτων { τῆς χειρὸς δρατετεῦσαν ἀθρόον,
ὡς μηδ) ἴγνος αὑτοῦ παραμεῖναι, τὴν δὲ παλάμην
ἀχωλύτως τε χινουµένην, χαὶ εἰς πυγμὴν χατὰ φύ-
σιν συναγοµένην. Ταῦτα χατανοῄσας, φῶτά τε παρᾶ
τῆς παιδίσχης εὐθέως alto, xal τὴν ὁμόνυγον ἔμαυ-

ει καὶ ὄνσειδὲς τοῦτο, xai àxocpía τῷ παντὶ σώ- ϱ τοῦ χαλέσας, xal αὐτῇ τε xal τοῖς συνοῦσιν ὑποδεί-

past. Ἐνιαυτὸς ὄγδοος ἓν τούτοις παρῄει, χαὶ θε-
ῥαπείας ἐλπίς τις ἦν οὐδαμοῦ * τῶν δὲ χατὰ «hv τοῦ
Μεγάλου σορὸν τελουµένων θανμάτων αὐτόπτης τε
καὶ αὐτήχοὺς ιγνόµενος καθ) ἑχάστην, πράσεισι
καὶ αὐτὸς σὺν τοῖς ἄλλοις τῷ τάφῳ, xal προσκυνή-
σας ἵστατο, τὴν μὲν πάσχουσαν ἐπιτιθεὶς χεῖρα xal
παρατρίθων τῷ λίθῳ, πρὸς δὲ τὸν θεῖον ὡσανεὶ
ζῶντα βλέπειν δοκῶν Γρηγόριον διὰ τῆς εἰχόνος,
xai τοιάδε φιλιχῷ τινι xal ἀστείῳ τῷ ἠθει μετὰ
πολλῆς τῆς εὐνοίας ὑποψιθυρίζων τε καὶ δεόµενος *
Nov τῆς πρὸς Θεὸν παῤῥησίας τρανότερόν τε χαὶ
χαθαρώτερον ἁπολαύων, ὦ φίλε Χριστοῦ vvfjsu σὺ,
ῥᾷστα τοῖς δεοµένοις τὰς αἰτῆσεις ἰσχύεις διδόναε,
προϊστάμενος xai πρεσθεύων ὑπὲρ τούτων ἁμέσως᾽

ας τὸ θαῦμα, θεὸὺν ἀνυμνοῦντες μετ ἐχπλήξεως
ἆμεν καὶ τὸν µέγαν ἐχείνου θεράποντα. Τί «b ἑξῆς;
Ἡρόσεισι μὲν ὁ ἀν]ρ τῇ τοῦ ἁγίου χαὶ αὖθις πορῷ,
τὴν τῆς μεγάλης ταύτης εὐεργεσίας εὐχαριστίαν
ἁποδιδοὺς μετὰ τοῦ προτέρου σχήματος xal τοῦ χα-
ρίεντος ἥθους * 6 δὲ Υε προῤῥηθεὶς μοναχὸς ἑνιδὼν
xal αὖθις, xal αὖθις ὀνειδίζων ὡσαύτως ἣν, χαὶ τὴν
διάχυσιν, ὡς ᾧετο, xal τὴν περιφρόνησιν ἐγχαλῶν.
'O δ᾽ ὑφαπλώσας εὐθέως τὴν ἰαθεῖσαν χεῖρα, xol
σιωπῶν ἀναχηρύττει τὸ θαῦμα ' ἣν χατιδόνι τῷ
μοναχῷ καὶ ἐχπλήττεσθαι xal χροτεῖν, xat φωνῇ
διαπρυσίῳ θεὸν ἐποίει δοξάζειν, καὶ τὸν αὑτοῦ µε-
Ταλύνειν θεράποντα. Elsa καὶ τῇ τοῦ ἁγίου προασχὼν
εἰχόνι, ᾿Εγὼ μὲν, ἔλεγεν, ἄνθρωπε τοῦ θεοῦ, ues"

χαιρὸς τοιγαροῦν xal ὑπὲρ ἐμοῦ xat τοῦ τῆς χειρὸς ΣΕ ἀμφιδόλων τινῶν τῶν λογισμῶν ἐς δεῦρο προσεδρεύων

τοὺδε πάθους, τῇ πρὸς θεὸν ταύτῃ χρἠσασθαί σε
πιῤὂησίᾳ καὶ τῇ δυνάμει, xal τὸν θεὺν Όεων ἆπερ-
Υάσασθαι χἀμοὶ xai σωτῆρα, µνησθέντα χατὰ χαι-
ρὸν τῶν σαυτοῦ λόγων καὶ τῆς ἐπαγχελίας ἑχείνης,
ἣν πρὸς ἡμᾶς τοὺς ἀναξίους ἐποιοῦ τότε, τῷ Bio
xdi τῇ capxi περιὼν ἔτι, θεὸς, λέγων, ἀδίως ἀμε[-
Ψεταί σου τὸν ὑπὲρ ἀληθείας xal τοῦ χαλοῦ ζηλόν
τε xai τὴν ἔνστασιν. Ταῦτα χαριέντως πως, ὅπερ
ἔφην, καὶ οἷον ὑπομειδιῶαι τοῖς χείλεσε, τῷ περιόντι
τοῦ πόθου τε xal τῆς πίστεως δεομένῳ τἀνδρὶ, τῶν
φις προσεδρευόντων ἐχεῖ θεραπείας χάριν ἐξ ἀλλο-
Sante ἤχων, μοναχὸς τὴν τάξιν, βάρδαρος μὲν τὴν
φωνὲν xal «b ἦθος, ἀγαθὸς δέ τις µάλα χαὶ σπου-
δαῖος τὸν τρόπον, τὸν ὀφθαλμὸν ἐπιθαλὼν ἑχείνῳ,

τῷ σῷ θείῳ ságu, καὶ διὰ ταῦτ’ ἄρα καὶ τῆς αἰτή-
σεως, ὣς ἔοιχε, χαὶ τῆς θεραπείας ἀποτυγχάνων ,
ἤδη xal πρὸς «o0; οἰχείους ὑποστρέφειν διενοούµην᾿
ἀλλά νῦν οὖκ ἀφέξομαί σου χαὶ τῶ» σῶν χδριαµά-
των οὗ μὰ τοὺς ὑπὲρ ἀρετῆς σοὺς χαµάτους xal
τὰ μεγάλα ταυτὶ θαύματα". ἀλλ ἐνταῦθα δὴ καὶ
παραμενῶ xal προσδιατρίφω, ἕως ἂν xal αὐτὸς διὰ
σοὺ χαὶ τῆς σῆς δηλαδὴ µεσιτείας παρὰ θεοῦ τῶν
αὐτῶν ἐπιτύχω. Καὶ οὐχ ἡμαρτέ ve τοῦ σχοποῦ,
καλῶς οὑτωσὶ xal χρίνας xai δεηθείς» ἀλλά xal
τυγχάνει µάλα ταχέως, xal τὴν ᾿θεραπείαν χοµισά-
µενος ὡς ἐπόθει, σπουδῇ πρὸς τοὺς οἰχείους ἑπάνεισι.
Καὶ δῃλον ἐχεῖθεν. "EG ἐχείνου xai Υὰρ, φησὶν, ὁ
πρότερος ἰαθεὶς ἐχεῖνος τὴν χεῖρα, καθ’ ἑχάατην τῷ

A

&

GREGORIT PALAMJE

618

τοῦ μεγάλου προσιόντι pot záotp x3V προασχυνοῦντι, Α xov ἣν οὑὐδαμοῖῦ τῆς νόσου. καὶ Ιατρῶν ἔξηκεγχες»

καὶ ttv χατὰ χρέος εὐχαριστίαν ἀποδιδόντι, ὁ µονα-
χὺς ἐχεῖνο; οὐδαμῶς ὥπται, δῆλον ὡς καὶ τῆς θερᾶ-
πείας νυχὼν, xai πορευθεὶς πρὸς τοὺς φίλους * πῶς
γὰρ ἂν, qnoi, ph τοῦ ζητουμένου τυγὼν ἐκείνων
ἐξέστη χαὶ οὕτω ταχέως, ὁ χθὲς ὁμωμοχὼς οὑτωσὶ
μτδαμῶς ἁποστῆναι, πρὶν f τῆς εὐχῆς τε καὶ τοῦ
ζητουµένου τυχεῖν;

ἸἉλλὰ τῆς μὲν ἱδίας θεσσαλονίχης τε xal τῶν
αὐτοχθόνων ἡ xol τῆς περιχώρου, καὶ δὴ xal τῶν
ἐπηλύδων οὕτω θαυμαστῶς ὃ θαυμαστὺς Γρηγόριος
xai ἰατρός ἐστι x3Y σωτὴρ xol κηδεμὼν Ev τῷ α1-
λοῦντι tf); χρείας, τῶν B ὑπερορίων ὡς ἀγνώτων τε
xai μακρὰν ὄντων ἑῤῥῥᾳστωνευμένως ἴπως ἴσχει xal
κατολιγωρεῖ; πολλοῦ γε xal 6:l. ᾽Αλλὰ µίαν οὗσαν
εἰδὼς τὴν ἁπανταχοῦ γῆς Χριστοῦ Ἐχκλησίαν, 1;
αὐτὸς καὶ περιὼν ἔτι τῷ βίῳ πάσης ὁμοτίμως προ-
έστη. xal τὴν dux», κατ) ἐχείνου δηλαδὴ alant,
ὑπὲρ ἑκείνης εὐφύχως τέθειχε, κἀχεῖ τοῖς χαλοῦσιν
αὐτὸν ὡσαύτως x«l σωτὴρ xal ῥύστης xal ἱατρὸς

ἀνιάτων παθῶν ὁρᾶται Ὑιγνόµενος. Καὶ μάρτυρες ΄
ἀφευδεῖς τοῦ λόγου Θετταλοὶ xal Ἰλλυριοὶ, καὶ ol

ἐχεῖθεν τὰ τοῦ μεγάλου θαυμαστῶς διαχοµίζοντές τε

χαὶ διηγούµενοι θαύματα. Καὶ τί χρὴ λέχειν ; ὅπου.

Υε xal εἰχόνας ἐχεῖ γράφουσι τούτου, xai πυχνὰ τὴν
αὐτοῦ πανηγνρίζουσι μνήμην σὺν µεγάλῃ τῇ πίστει
καὶ τῷ τῆς φυχῆς περιφανεῖ πόθῳ, xal νεὼς σπεύ-
δουσιν ἀνεγείρειν, ὡς Évl τινι τῶν ἁποστόλων τε xal
Πατέρων, xat χήρυχα τῆς εὐσεθείας, xa προστάτην

πᾶσα τέχνη, πιεῖστα μὲν ἐπιτηδεύευσα xaO" ixá.
ὅτην, ἀνύουσα δὲ τὸ παχράπαν οὐδὲν, ὡς καὶ τὸ Cf»
ἁπαγορεῦσαι τῇ χε,µένῃ καθάπαξ" οὐχ ὃν δὲ xol
πρὸς τοσοῦτον ἀντέσχε διάστηµα χρόνου, διὰ παντὸς
οὕτω δαπανωμένη τὴν σᾶρχα, yh) αώματος εὐσθενοὺῦς
τε χαὶ ῥωμαλέου ευχοῦσα, xat πρὸς τροφὴν ἑῤῥῥωμέ-
νας ἔχουσα τὰς ὀρέξεις, χἀντεῦθεν τῆς φύσεως
ἰσχυούσης, πρὸς τὸν τοσόνδε τοῦ νοσήµατος παρα-
θάλλεσθαι πόλεμον' ἀλλ ἠττᾶται xas' ὀλίγον τῷ.
µήχει κατεργαεθεῖσα τοῦ χρόνου, xal χλινοπετὴς
3j» καὶ ἀχίνητος σχτδὺν ἐξ ἐχείνου, ἐνιαντοὺς; ὅλους
δύω πρὸς τοῖς πέντε τοῖς προλαδοῦσι. Tí, δὶ φήμτς
τῶν τοῦ μεγάλου Γρηγορίου θανµάτων ὁτημέραι
λαμπρῶς αἱρομένης, ὅσα «£ φηµι παρ ἐχείνοιςι x:l

B oca παρὰ τῇ μµεγάλῃ θεσσαλονίχῃ παραδόξως τε-

λεῖται *. ἐπεὶ καὶ d) νοσοῦσα τῶν λαλουμένων ἣν ἓν
αἰσθήσει, πρὸς chv ἑνεργοῦσαν kv ἐχείνῳ θεῖαν δύ-
ναμιν πιστῶς χαταφεύγει, xal τοὺς πρεαθυτέραους
προσκαλεσαμένη εἲς Ἐκκλησίας, χατὰλ θείους δη-
λονότι χβησμοὺς, πρῶτα μὲν εὐχὴν ἱερὰν ἑλαίου
χοινῇ τελέσαι παρασκευάζει, «εἶτ ἐπὶ τέλει ταύτης
xai πρὸς τὸν θεῖον Γρηγόριον εὐχήν τε xoi δέησιν
ὑπὲρ αὐτῆς θέσθαι * fic δᾳ χαὶ τελουµένης ὑπὸ τῶν
πρεσθυτέρων συνήθως, ἐπεὶ μὴ καὶ αὐτὴ συνίστα-
οθαι xal συνᾷδειν εἶχε τὰ θεῖς τοῖς ὑπὶρ αὐτῖς
εὐχομένοις χαὶ ψάλλουσι, χλινοπετής τε χαὶ ἀχίνη-
«ος οὖσα, χἀχεῖθεν ἑδεῖτο χειµένη θερμῶς τοῦ ἁγίου,
xai τὴν παρ᾽ ἐχείνου πιστῶς ἐξεχαλεῖτο χάριν xal

τῆς Ἐκκλησίας, xat διδάσχαλον καὶ φύλακα τῶν ϱ τὴν βοῄθειαν» χάὶ, ὢ τῶν παραδόξων cv ἔργων,

ὁρθῶν ταύτης δογμάτων μετὰ πολλοῦ γε τοῦ θαύ-
µατος ἀναχηρύττουσι τὸν µέγχαν ; bul πάντες ἐξ
ἀντίῤῥόπου χωροῦντες ὡσανεὶ τῇ τούτον πατρίδι,
xaY Σαµαρείτας μιμούμενοι χαλῶς τοὺς ἀλλογενεῖς
καὶ μικροὺς ἐχείνους, xal τὴν πιστὴν Xavavalav,
χαὶ ὅσοι τοῦ κατ αὐτοὺς καταλόγου τὴν μεγάλην
Ἱερουσαλὴμ παρευδοχιμοῦντας τῇ πρὺς Χριστὸν
πίστει, xal τὸν τῦφον καὶ τὸ χενὸν φύσημα xal τὸν
φθόνον τῶν ἐν αὐτῇ Γραμματέων xal Φαρισαίων.
Καὶ δέδοιχα, σφόδρα δέδοικα, μὴ xal πρὸς αὐτὴν
ταύτην ἐχεῖνά που τὰ τοῦ Δεσπότου φριχτῶς ἐπ
ἑσχάτων ῥηθείη" « Ἱερουσαλὴμ, Ἱερουσαλὴμ, idi
ἀποχτενοῦσα τοὺς πριφήτας, xal λιθοθολοῦσα τοὺς
ἀπεσταλμένους πρὸς σὲ καὶ ὅτι, « Πολλοὶ
Ίξονσιν ἐς ἀνατολῶν καὶ δυσμῶν, xat ἀνακχλιθήσον-
ται μετὰ ᾿Αθραὰμ xat Ἰσαὰκχ, οἱ δὲ υἱοὶ τῆς βασι-
λείας ἐχθληθήσονται ἔξω 1. » Ac ἃ δήπου xal ὁ τοῦ
Χριστοῦ μιμητὴς οὗτος τοῖς οὕτω λαμπρῶς πιστεύ-
ουσιν ὀξέως ἑφίσταται, xai πληροϊ τὰς αἰτήσεις,
καθὰ 56h xai φθάσαντες ἔφημεν, ἐξ ὦν xal ἡμᾶς
ἀναγκαῖον ἑνός τινος 1j δυοῖν ἁρτίως μνησθῆναι.

Γυναικί τινι τῶν εὐπατριδῶν xal χοσµίων, Ζωῇ

τοὔνομα, δριμεῖά τις ὀδύνη προσγίνεται χατὰ τῶν
ἐγχάτων, οὕτω τοι σφοδρῶς ἐχεῖνα πιέζουσα xai
στροθοῦσα, ὡς xai ὀχετοὺς αἱμάτων ἐχεῖθεν κάτω
καθ ἑχάστην προχεῖσθαι. Πέμπτος ἑνιαυτὸς fv
οὕτω βαρύτατα πασχούσῃ τῇ γυναιχὶ, xal φάρμα-

*" Math. xxi, 37. !* Matth. vini, 14.

Ἀριστὲ, χαὶ θαυμάτων! fj χρόνον ἤδη τοσοῦτον ἐκ-
δαπανωµένη τὰς σἀρχάς, xal παρειµένη τις xel
σχεδὸν ἀχίνητος γεγονυῖα, οὗ μεθ) ἡμέραν, οὗ μετὰ
μιχρᾶς τινος ὥρας διάστήµα, ἀἁλλ' εὐθὺς ἐχείνων
ἔτ᾽ εὐχομένων τε xal φαλλόντὠν, ἀθρόα τῆς κλίνης
ἐξανίσταται, πάντων ὀρώντων, εὐαθενὴς, ἑῤῥῥωμένη
vb σῶμα, μηδ’ ἴχνος ἓν ἑαυτῇ σχεδὸν τοῦ χρονίου
πάθους ἐχείνου καὶ τῆς νοσερᾶς ἔξεως φέρουσα: ὡς
xal τοὺς ἠρῶντας ἅμα καὶ τοὺς ἀχούοντας ὑπερφυῶς
καταπλήττειν ἔχειν τὸ θαῦμα, καὶ μηδὲν ἕλαττον
τοῦτ' ἔχειν ἐχείνου τοῦ παρ᾽ αὑτοῦ Χριστοῦ περὶ τὸν
παράλντον τὸ πρὶν ὑπερφυῶς διενεργηθέντος, cles
τὸν iv Καπερνχοὺμ λέγει τις, εἴτε τὸν tv τῇ προδι-
τιχῇ χολυµθήθρᾳ, πλὴν ὅσον ἐχεῖ μὲν αὐτὸς δι αὖὐ-

D τοῦ, ἐνταῦθα δὲ διὰ Γρηγορίου τοῦ μαθητοῦ καὶ φίλου

τῆς Χλίνης τε xal τοῦ χρονίου πάθους ἀθρόον ὡσαύ.
τως thv νοσοῦσαν ἀνίστη.

Ἐντεῦθε» οἱ θεοφιλέστεροί τε xal προὔχοντες τῶν
ἐχεῖ, xol µάλιστα τῶν εἷς ἱερέας τελούντων, εἰς
ταυτὸ συνιόντες, εἰχόνα τε lipiv ἱστῶσι τῷ l'pnyo-
ρίῳ, καθὰ 65 xai φθάσας εἰρήχειν, ἑορτὴν τε λαμ-
πρὰν xal návónuov ἄγουσι τῆς αὐτοῦ τελεώσεως
τὴν ἡμέραν, xal νεὼν αὐτῷ ola δὴ xoi Χριστοῦ
λαμπρῷ μαθητῇ σπεύδουσιν ἀνεγείρειν. 02 συνόδους
µεγίστας xai κχοινάς τινας ἀναμείναντες (fiov;
ὥατ) ἐχεῖνον ἀναχηρύξαι, οἷς xai χρόνος xai ὄχνος
xat µέλησις xal πλεῖστά τινα τῶν ἀνθρωπίνων ἔστιν

649

ENOOMTUM AUCT. PHILOTHEO CP.

050

ὅτε xposlatfrat, ἀλλὰ «fj ἄνωθεν dyfou τε xal àva- A τε xal palaxb;, xal οἷος ο,δέπω πρ΄τερον. EzaY

κηρύξει, καὶ τῇ λαμπρᾷ xax ἀναμφιδόλῳ τῶν πραγ-
πάτων ὄψει xal πίστει xaX; ἀρχεσθέντες.

Μοναχός τις τῆς αὐτῆς ἁρμώμενος πόλεως , τὸν
τρόπον ἐπιειχῆς, πολιὸς τὴν τρίχα, τὴν κλῆσιν
"Egpa'p, ἐν τῇ xarà θεσσαλονίχην Ἐχκλησίᾳ ποὺ
βραχέος γενόμενος, τοιάδε τινὰ δηµοσίἰᾳ στὸς περὶ
ξαυτοῦ διηγήσατο’ Ἐμοὶ, qnot, χὰτά τινα χρείαν iv
Θετταλίᾳ πρὸ δύο τούτων ἐνιαντῶν γενοµένῳ, tv cQ
"ὁποστρέφειν ἐκεῖθεν τοιοῦτό τι δυμθδέδηχε * σμιχρᾶς
pov τινὸς ἑμπαρείσης ἀχάνθης τῷ δεξιῷ ποδὶ χατὰ
τὴν ὀδὸν, ἐφ᾽ ἡμέρας τινὰς ἣν ἐχεῖνον ἀλγῶν' εἶτ᾽
ἐχείθεν, oüx οἵδ' ὅπως, fj ὀδύνη μεταπεσοῦσα πρὺς
εὺν εὐώνυμον, ἀφόρητος ἣν ' Απεῖργε yàp αρὺς τεῖς
ἄλλο. . κατὰ μικρὺν καὶ τροφῆς xai ὕπνον. Ἡμερῶν
δ' iv τούτοις καρελθουσῶν οὐχ ὀλίγων, φλεγμµαίνει
piv ὃ foU, xol ἀσκοῦ δίχην ἑξογχοῦται, εἶτα xal
εἰς δπὰς τοῦ οἱδήματος διατρηθέντος πλείους f] τετ-
«αβάχοντα , ὧν χαὶ τὰς οὐλὰς πάρεστιν ὁρᾶν δήπον-
ϐεν τῷ λόγχῳ προσμαρτυρούσας µοι, Έλχη πανταχό-
dev ἑξέῤῥε., καδάπερ ἀπὺ πηγῆς τινος τοῦ ποδός
ἐνιαντὸς πρὸς τῷ ἡμίσει παρῄει xol τὰ τῆς Φλεγμο:
vic οὐκ ἑνεδίδου. Καὶ ἰατρεία plv ἀργὸς πρὸς τὸ
κπάθος πᾶσα, καὶ χενὰ πάντα ὁμοῦ φάρμαχα * ὶγὼ
€ ἀπογινώσχων ἐμαυτοῦ διὰ ταῦτα, καὶ thv χατώ-
ὄννον ἐχείνην ζωὴν πολλάχις ἁπιλεγόμενος. Τὸ δὲ
μετὰ τοῦτο τί; ᾿Αχούω xal αὑτὸς παρά τε τῶν αὖ-
τοχθόνων, xai δὴ καὶ τῶν ix θεσσαλονίχης ἰἱόντων,
*X τοῦ θαυμαστοῦ Τρηχορίου πλεῖστα xai ἑξαίσια
θαύματα ' πιστεύω τοῖς ἀκουσθεῖσι µάλα τρανῶς *
ατῦλον ἐχεῖνον ἀναχηρόττω τῆς Ἐκκλησίας, xal δι-
Σάσχαλον εὐδεθείας, xal πάσης ἁγιωσύνης xaláps-
τῆς χαταγώγιον * χαὶ πρὸς τούτοις, σημείων τε xal
θαυμάτων θείων ἑργάτην, καὶ ἀποστολικῆς ἰσχύος τε
xat χάριτος ἔμπλεων * εἶτα καὶ θερμῶς ὑπὲρ αὐτὸς
ἑμαυτοῦ ὃςηθεὶς xal τοῦ πάθους, χαὶ χλινοπετὴς, xa
aov οἷός τε fjv, ἐπευξάμενος, καὶ τὴν τοῦ ποδὸς μετὰ
ῥερμῶν δαχρύων ὑγείαν αἰτῆσας, ὧς ἂν χαὶ αὐτὸς
ἑβῥωμένως ἔχων καὶ βαδίζειν ἆ πταΐστως δυνάµενος,
εἲς θΘεσσαλονίχην τε τὴν αὐτοῦ παραγένωµαι, xal

by ἱερὸν προσκυνἠσας ἑχείνου τάφον, κΏρυξ ἐνταῦθα:

τῶν μεγάλων γένωµαι θαυμασίων, ὧν ἓν ἡμῖν Ἆρι-

στὺς διὰ τῆς αὐτοῦ προστασίας ἑργάζεται * ταῦτα καὶ
Φὰ τοιαῦτα μετὰ πολλῆς τῆς χατανύξεως δεηθεὶς,

δὲ καὶ ἡ vo περὶ ὄρθρον fj», καὶ τὰ τῇ; ἑωθινῆς εἰ-
χῆς 76 καὶ ψαλμωδίας ἑτελεῖτο τοῖς povayot;, ἄπειμν
δὴ χαὶ αὐτὸς παρὰ τὸν νεὼν, βαστηρίᾳ τιν στηριζὀ-
µενος * θαῦμα τοῖς ὁδρῶσιν ἀθρ2ον, χαὶ οἷον οὐδ' ἄν
τις αὐτὸς προσεδ/χησεν * ἐπεὶ δὲ χαὶ πρὸς ἑῶν uova-
χῶν Σρωτώµενος, tb θαῦμα xal τὴ» τῆς καινῆς θερα-
πείας ἐξεῖπον αἰτίαν, καὶ μᾶλλον ἐκπλήττεσθὰν καὶ
θαυμάζειν ἑἐκείνους ἑποίουν ἀχονύοντας. "Βμέρφι
παρῇλθον ὀχτὼ μετὰ τοῦτο, xai πρὸς τὴν ἀργαίαν
ὑχείαν xai τὴν ἵξιν ἑπανιὼν χαθαρῶς, παρὰ tiv
θεῖον ἐκεῖνον νεὼν ἔρχομαι, ἕνθα δὲ xal ἡ ἐρῦ θαν-
μαστοῦ Γρήγορίου εἰκὼν ἱερῶς ἵδρυται, καὶ προσ-
zuvisac xai προσπεσὼν, xal τὴν ὀφειλομένην ἆπο-
ξεδωχὼς εὐχαριστίαν, εἰς τὸ φροντεστήριον αὖθε:
xai τοὺς ἡμετέρους ἑκάνειμι. Ἐπεὶ δὲ xal την εὐχὴν
ἴδει καὶ τὰς συνθήχὰς τὰς πρὺς τὸν παινὸν lacghv
ἐκπληροῦν, Ὁ μὲν καιρὸς, πρὸς ἑμαντὸν ἔλεγον, £53
περὶ τὰς χειμερίους τροπὰς, χαὶ διὰ τοῦτο xai προσ-
άντης τὶς εἰς ὁδοιπορίαν xaX δύσκολος, xal μάλιστα
Ἱέρουσι χατ ἐμέ did τὴν μὲν εἰς Θεσσαλονίχην
ἀπάγουσαν ἑατέον τό Υς νῦν εἶναι, τοῦ xavpoU μὴ
διδόντος, χαθάπερ ἔφην ' ἔξεστι δὲ xal ἄλλως τὴν
πρὸς τὸν µέγαν ὑπόσχεσιν δ.αθέσθαι, xal οὕτω γε
«ὰς συνθίχας uh παραθῆναι, ουγχαλέσω καὶ γὰρ
τοὺς πρεσθυτέρους τῆς Σχκλησίας, xai 86h xai τοὺς
ὁμοταχεῖς μοναχοὺς, xal χοινὴν ἑχτελέσαντες ἑορτὴν
τῷ μεγάλῳ, καὶ τὰ εἰχότα πανηγυρίσαντες, οὕτω
xai Θεῷ «b χρέος, χαὶ τῷ ἐχείνου θεράποντι τὴν
ὀφειλομένην εὐχαριστίαν ἅμα xol τὴν τιμὴν ἁποδώ-
σοµεν. 'O μὲν οὖν Ἔφραὶμ ταῦτα xal χαθ ἑαυτὸν
λογισάμενος, xal πρὸς τοὺς συνόντας εἰπὼν, τὰ τὶς
ξορτῆς ἔδλεπὶν ἤδη, χαὶ τοῖς ὑπηρέταις µάλα πλου:

Sieg «s καὶ λαμπρῶς παρασχενάζειν ἐχέλευεν * ἀλλ᾽

οὐ συνεδόχει xal τῷ τῆς πανηγύρεως diti ταυτί’
οὐδ' ἓν ἐχείνοις Σδούλετο µόνοις περιγραφῆναι τὸ
θαῦμα , καὶ περαιτέρω μὴ πκροελθεῖν, ἀλλ᾽ ὁδεῦσαι
μᾶλλον xal κηρυχθῆναι xal πόῤῥω τὴν χάριν, ἵνα
χαὶ διὰ τούτων, ὥσπερ δὴ xal τῶν ἄλλων, θεὸς παν-
ταχοῦ δοξάζηται ΄ xal ὁ τρόπος οἷος. Οὕπω τῆς ἡμέ-
pas ἱχείνης πρὸς τέλος ἰούσης, φρίχῃ Τε µεγίστῃ
χα) πυρετῷ λαύρῳ χάτοχος ὁ μοναχὸς γίνεται" ὄγχος
τε τοῦ ποδὺς ἐπὶ «ρύτοις χαὶ ὀδύναι. κχθάπερ ἐξ ἄλ-
λης ἀρχῆς, xat' οὐδὲν τῶν προτέρων ἑλάττους, xol

ἐπεὶ καὶ νὺξ ἤδη καὶ ὕπνου καιρὸς ἦν, εἰς ὕπνον p ὁ πάσχων αὐτίχα τοῦ τῆς πληγῆς αἰτίου συνεὶς

xai αὐτὸς μετὰ τὴν εὐχὴν τὰύτην τρέποµαιε ’ χαὶ ἰδοὺ
μοναχός τις τὰ σννἠθη τοῖς ἀρχιερεῦσι περιχείµενος
σύμθολα, τὸν ἐπὶ κεφαλῆς λέγω σταυρὺν xai τὴν
ἐπωμίδα τὴν ἱερὰν, εἰσιὼν τὸν οἰχίσχον ἐδόχε:ι τε
προσαγορεύειν ἡμᾶς, xal παρακαθίσας διερωτᾷν
ὅπως ἔχοι µοι. Ἐμοῦ δὲ τὸν τοῦ mole ὑποδείξαντος
ὄγχον καὶ τὰς πληγὰς, καὶ τὰς ἐχεῖθεν ἑξῆς προσθἑν-
vog ὀδύνας, xal τὴν μακρὰν ταλαιπωρίαν ἑκείνην ,
ἐκεῖνος εὐθὺς ἀμφοτέραις λαδόµενος τοῦ π,δὸς, καὶ
ὥσπερ τὸ οἴδημα χαταστέλλω» , καὶ τὸ ἕλνος συνω:-
ϱῶν κρὺς τὰ ἔξω, Αλλά µηχέτι λυποῦ, φησέν ' οὗ-
χέτι xal yàp ἀνιαρὸν Έχεις οὐδοτιοῦν. Καὶ ὁ μὲν
ταῦτα Φφιλανθρώπως εἰπών τε καὶ πράᾶσας Ame
μὲ € εἶχεν &p' εὐθέως. μετὰ τὴν ὄφιν Svo; £65;
Pargou. Gg. CLI.

ἡμαρτηχέναι τε περὶ τὸν μέγαν διωµολόχει, τὰς πρὸς
αὐτὸν συνθήχας ἐξ ἀπροσεξίας φευσάμενος, χαὶ πλεί-
σταις ἱχοτείαις τὴν αυγγνώµην αὖθις ἡτεῖτο, xal
ταχίστην τὴν τῶν ὑπεσχημένων ἐχπλήρωσιν ἔπηγ-
γέλλετο οἷς δήπου χα) ἡ ῥῶσις ἐξαισίως ἑληχολού-
θει, xal τὸ δεινὸν αὖθις αὐθημερὸν διελύετο" xol
βραχύ τι διαλιπὼν, οὕτως ἑῤῥῥωμένως xal τοῦ ποδὺς
καὶ παντὸς ὁ Ἔφραὶμ ἴἔσχε τοῦ σώματος, ὡς xai
ποσὶ τοῖς ἑχυτοῦ χρώμενος παρὰ τὴν τοῦ µεγάλοσ
πόλιν ἐλθεῖν, την ἱεράν τε προσχυνῆσαι gopbv, xal
τὰ ἤδιστα περιπτύξασθαι, χαὶ οὕτως Ut ἐχχλησίας,
χαθὰ δὴ xai προὔφην, otov ἐνθουσιῶν, ἀνακηρύξαι
τὰ τοῦ μεγάλου μέγιστα θαύματα.

Tà δὶ περὶ τὸν ix Βεῤῥοίες ΤζιμισχΏν τοῦ µεγᾶ.

οι

651

GREGORII PALAMA

032

λου παραλιπόντες τῷλόγψ χαινὰ θαύματα, πῶς οὐχὶ A οὑτωσὶ γεγονὸς, τῇ μὲν Ἐκκλησίᾳ προσάχει Ὃν ἄν-

μετὰ τοῦ λόγου καὶ τὸ τῆς Ἐκκλησίας χοινὸν ζη-
μιώσοµεν; ὅσῳ xal πολέμιος ταύτης ἐχεῖνος ἄνωθεν
Qv, xa φίλος καὶ μαθητὺς Ὑέγονε δι αὐτά guit
ταῦτα, χαὶ χαλῶς οὕτω χαὶ γνησίως πρὸς αὐτην
ἔχων, τὸ τελευταῖον πρὸς «bv ἄσειαι. Λεγέσθω τοι-
γαροῦν kv ἐπιτόμῳ χἀχεῖνα, χα) ὑπὶ ὄψιν olov à γέσθω
χαὶ πιστοῖς ὁμοῦ xal ἀπίστοις, καὶ μάλιστα τούτοις.
Ἔχεῖνος τοιγαροῦν τῶν εὖ Υεγονότων xal συνετῶν
ὧν, περὶ Ev «οὔτο καχῶς τε xal ἀναξίως ὤπται περὶ
αὑτοῦ βουλευσάµενος ᾿Αχινδύνῳ xal yàp τῷ χά-
χιστ ἀπολουμένῳ πάλαι μαθητεύσας lv. τῇ] πατρίδι
Βεῤῥοίᾳα, xai μιχρὰ μέν τινα τῶν τῆς γραμματικῆς
Ἱπροτελείων ὑπ αὑτοῦ διδαχθεὶς, τὴν δὲ τῶν αἱρέ-
σεωγ πονηράν τε xal βορβορώδη κύλιχα πᾶσαν ἐς

ὅρα, τὸν ὀρθὸν τῆς εὑσεδείας ἁσπασάμενον λότον,
xal φῖλον αὐτῆς τε xui Γρηγορίου τοῦ μεγάλου
προστάτον ταύτης ἀνι) ἐχθροῦ χρηµατίσαντα -
κατὰ δὲ τῶν ἱναντίων ὀπλίζει, καὶ περιφανΏ τῆς
Βαρλαάμ τε χαὶ ᾿Αχινδύνου πονηρὃς “πλάνης «02^-
piov εὐθὺς ἀναδείχννσιν * ὅθεν xal τῷ πυρὶ παρα-
δοὺς τὰ χατὰ τῆς ὀρθῆς δόξης, καὶ δὴ xal τῶν ταύ-
της προµάχων πἀνθ ὁμοῦ βιδλία τε καὶ συγγράµµατα,
τὴν ὑγιᾶ πίστιν ἁπταίστως ὁμολογεῖ, xal ταύτῃ
μετὰ χρόνον τῶν ἐνταῦθα λυθεὶς, πρὸς Gebv καλῶς
συναπέρχεται.

Χρόνος οὐ συχνός τις παρῄει μετὰ τὴν τελενυτὴν
τοῦ ἀνδρὸς, xai νόσῳ βαρείᾳ τὸ προῤῥηθὲν παιδίον
αὖθις αάτοχον γεγονὺς, ἔχειτο προσδοχώιν χαὶ πάλιν

ὕστερον παρ αὐτοῦ ἐχπιὼν, ἄλλο; ᾿Ακίνδυνο; τὴν B ὁμοίως τὸν θάνατον : xat ἐπεὶ πᾶσα μὲν. περιῄρητο

δυσσέδειαν ἄντικρυς ἣν ^ πλεῖστα μὲν καὶ μέγιστα
παρά τε τοῦ θαυμαατοῦ Γρηγορίου περιόντος ἔτι τῷ
βίῳ χατὰ θεασαλονίχην, χαὶ δὴ χαὶ χατὰ «hv Κων-
εταντίνου, παρ) ἡμῶν τε καὶ τῶν ἐνιαῦθᾳ Dacípuv
τε χαὶ διδασχάλων περὶ θείας ἑνεργείας χαὶ χάριτος
φολλόχις ἀχηχοὼς, ἀναίσθητος δ' ἐπὶ paxpbv τῶν
ἱερῶν ἐχείνων διαγεγονὼς λόγων, καὶ τὴν ἔνστασιν
καὶ τὴν ἔριν xa τὸ ψεῦδος ἐχοντὶ κατὰ τῆς ἀληθείας
ale προϊσχόμενος, ὡς xai γράφειν xal λογογραφεῖν
ἆῆθεν χατὰ τῆς εὐσεθείας μὴ εἰδὼς, ἀποστολικῶς
εἰπεῖν, καὶ αὐτὸς χατὰ τὸν οἰχεῖον μυσταγωγὸν, µήτε
& λέχει, μήτε περὶ τίνων διαδεδαιοῦται. Ἔμελλε δὲ
ἄρα καὶ τοῦτον ἡ θεία δεξιὰ µεταπλάττειν ἔσχατον
τοῖς µεγάλοις τουτοισὶ θαύμασι Γρηγορίου, xai ταῖς
σωματιχαῖς εὐεργεσίαις θαυμάστῶς σὐνθεραπεύειν
καὶ τὴν duyfjv* ἔσχι γὰρ οὕτω.

Παιδίον &£fsv ἣν τῷ ávbpl* τούτῳ νόσος τις
προσδαλοῦσαι πρὺδ θάνατον ἤπειχεν * ἔχειτο τοιγα-
ροῦν, παρὰ πάντων ἁπαγορενθείσης αὐτῷ τῆς ζωῆς,
vlov Ίδη τὰ λοίσθια. 'O μέντοι πατὴρ ὑπὸ τῆς λύ-
f; ὥσπερ χατάπτοηθεὶς, ὑπεχώρει μὲν, καὶ αὐτὴν
πως τὴν τοῦ παιδὸς ἁποτρεπόμενος θέαν, καὶ £5
προσορᾷν αὐτὸν τῆς φυχῆς χωριζόµενον . χαθ ἑαυ-
τὸν δὲ καθεσθεὶς αὐτοῦ που, xal τοῖς μὲν γόνααι τὴν
ἑαυτοῦ δεξιὰν, τῇ δεξιᾷ δ᾽ αὖθις τὴν χεφαλὴν ἐπιθεὶς,
ὁπυῖα δὴ τὰ τῶν πενθούντων ἤθη xal σχήματα, vov
ἔλεγεν ὑποφιθυρίζων xa0' ἑἐχυτὸν, Ei Ὀαυμάτων ἣν
ἀληθῶς ἐργάτης, ὥς φᾶσιν, ὁ Γρηγόριος, xoi τὰ

ἀνθρωπεία bini, βοήθεια δ᾽ hv οὐδαμοῦ, πρλ; τὸν
συνήθη xal πάλιν ἰαερὸν ἡ μήτηρ δι εὐχῆς χατα-
φεύγει, χαὶ τὴν ἐχεῖθεν ἐξαιτεῖ περιπαθῶς θείχν
βοήθειαν * καὶ ὃς αὐτίχα παρῆν, οὐδὲν ἀναδὺς, οὐδ'
ἀναδαλόμενος ' καὶ ὑπνούσῃ τῇ Τυνκιχὶ παραστὰς,
Θάῤῥει, φησὶ, Ὑύναι ' o0. γὰρ &foBavetsal quu τὸ
παιδίον. Καὶ ὁ λόγος fjv ἔργον εὐθύς * καὶ μετὰ «oí
προσδοχηθέντος θανάτου kal d vódog εὐθέως ἀπῆν,
χαὶ πρὸς ὑγείαν ὁ νοσῶν ἑπανήρχετο,

Προσχείσθω καὶ τρίτον ἐφεξῆς τοῦ βεγάλου θαῦμα
κἀτὰ τὸν οἴκον τούτον 6h τοῦ Ἐζιμισχῆ γεγονὸς , Uv
ἔχοιμεν ἔτι χρεῖττον εἰδέναι, πῶς ὁ τοῦ Χριστοῦ
μιμητὴς xai φίλους ἤδη Υεγονότας τοὺς πρὶν Άλλε-
µίους πλουσίως ἄγαν ἀμείδεται. Νόσος ἐπιγίγνεται
τῇ ἁἀδελφῇ τῆς αὑτοῦ γυναικὸς, xat fj νόσος φοδερῶς
ἠπείλει τὸν θάνατον’ τῶν γοῦν ἀνθρωπίνων &rxe-
γνοῦσα πάντων fj 35e) gh, ἐπὶ τὴν θείαν µόνην δεῖν
ἔγνω καταφεύχειν βοῄθειαν * καὶ δὴ νυχτῶν &mpl

τῆς οἰχίας ὡς ἔτυχεν ἐξιοῦσᾳ µόνη, τῷ τῆς ἁδελ»

φῆς δηλαδὴ φίλτρῳ καὶ τῷ περιόντι φοῦ πάθους,
ὥσπερ µεθύουσα, µέσην τὴν µεγίστην πόλιν διβει,
ὡς xal τοῖς ἐντυγχάνρυσι καθ᾽ ὁδὸν, µαινοµένης τι»
vb; καὶ ἐξεστηχυίας δόξαν παρέχειν ἡ 6 ἁπῄει
παρὰ τὸ σεπτὸν ἐχεῖνο τῶν μοναστῶν φροντιστήριον -
à Χώραν προσαγορεύουσιν ἄνωθεν, εἴτε τὴν τῶν
ζώντων Χώραν, δηλαδη τὸν Χριστὸνι «fca τὴν εοῦ
ἀχωρήτου Χώραν αὐτοῦ τούτου, φημὶ, τὴν Παρθένον
ἅμα καὶ θεομήτορα ΄ xol πλεῖστα τοῦ Χριστοῦ δετ-

ποιαῦτα πορίζειν δυνάµενος, ἔδειξεν ἂν τοῦτο χαλὲφ᾽ p θεῖσα, χαὶ σὺν δάχρυσι πολλοίς ὑπερευξαμένη τῆς

Ἀμῖν, τοῦ θανάτου τε xal τῖς νόσου διασώσας τὸν
υἱὸν χινδυνεύοντα. Ταῦτα σὺν σφοδρᾷ τινι λογιζομένῳ᾽
τῇ λύπῃ, xai πειράζοντι μᾶλλον Ἡ ὀεομένῳ, xoi
ὕπνος τις ὑπὸ πολλης τῆς ἀδημονίας εὐθὺς ἐπιγίνε-
ται. xal ὁ ὕπνος τὸν θεῖον αὐτῷ παρεδείχνυ Γρηγό-
prov, ὢ τοῦ καινοῦ θαύματος | τὴν ἵεράν τε στολὴν
περιδεθληµένον, xal φιλανθρώπως’ pb, τὸν μηδ᾽
εὐξάμενον, μηδὲ πιστεύδαντα τέως οὕτωσὶ λέγοντα *
"Hxopusv, ὡς ὁρᾷς, ἐπειδή γε αὐτὸς ἡμᾶς χέχληκας
ὁ &' εὐθέως τὸν βραχὺν ἐχεῖνον ἐχτιναξάμενος Όπνον,
xal παρὰ τὸ χινδυνεῦον ἤδη παιδίον γενόμενος, οὐ
τοῦ προόθοκηθέντος θανάτου µόνον, ἀλλά xal της
βαρείας ἑχείνης νόφου τῇ τοῦ ἐἑπισιάντος θείᾳ δυνά-
pr παραδόξως εὗρεν ἀνώτερον. Τοῦτο παραδόξως

ἀδελφῆς, «l; τὸν οἶκον ὑποστρέφει xal αὖθις, Ἐκιὶ
δ' ὁ θάνατος κατὰ μικρὸν προσελαύνων ἀναμφιδόλως
ἐπῄει τῇ γυναικὶ, «bv Γρηγόριον $ ἀδελφὴ καὶ πά-
Aw ἐχάλει, χαὶ τὴν σὺν αὐτῷ τε καὶ δι᾽ αὐτοῦ τὴν
μεγάλην τοῦ Χριστοῦ δύναμιν, Ὁ V αὐτίκα παρῆν
ἑπόμενος τῷ Χριστῷ, τῇ γυναιχὶ παραστὰς εἰς Όπνον
ἤδη εραπείσῃ΄ ᾿Ἠχομέν σοι, φησὶν, ὡς ὁρᾷς, ἐπειδή
yt καὶ ἡμᾶς ἐχάλεσας φθάσασα * πλὴν Eco xáxsive,
φησὶν, εἰδυῖα, ὡς οὐ τεθνήξεται τό γε νῦν ἔχον ὁ eh
ἀδ.λφή. Toc δὲ γυναικὸς πυθοµένης, Ti; ὃ ἐρ
ἐστὶν οὗτος, ᾧπερ δὴ καὶ ἀχολουθεῖς αὐτός» Ὁ κοινός
ἐστι τῶν ἁπάντων Δεσπότης Χριφτὸς, ὁ ἱερὸς ómo-
φθάσας ἔφη Γρηγόριος, 6 τὸ φροντιστήριον ἐκεῖνο
τῆς Χώρας. οἰχῶν. Ταῦτα καθ) Ὀπνους ἡ vuv pug;

853

ENCOMIUM AUCT. PHILOTHEO CP.

054

Oel sa, διανίσταται uiv θαύματος πλόρη”, πράγµατα À so) ye αὐτοῦ pi) παρόντος. Ταῦτ' ix:t,o; μαλὼν le-

δ' ift. τοὺς μωστιχοὺς ἐχείνους xaX θείους ἱῥοῦσα
λόγους, ριστόν τε σὺν «jj ἀδελφῇ µεγαλύνει, xat
tbv ἐκείνου μέγαν ἀναχηρύττει θεράποντα.

Ἑνὰς let τὸν «κατὰ τὸν µέγαν τουτονὶ θαυμάτων
μνησθμὶς, καὶ elovel τινα χρυσῆν ἐπιθεὶς κορωνίδα
εοῦτο tol; Φθάσασι, καταπαύσω τὸν λόχον, τῶν
πλείατων παραχωρήσα: τοῖς ἡμετέροις τοῦτοις σο-
φοῖς, θᾳυμαστῶς ἄνωθεν ἐξηγουμένοις τε xal λογο-
γραφοῦσι ταυτὶ, καὶ πρὸ «üv ἄλλων μάλιστα εἀδελφῷ,
περ.ουφἰᾳ λόγου τε xal αοφίας ὑψηλῶς ἐχεῖνα σνγ”
Τραφομένῳ, παρ᾽ οὗ καὶ ἡμεῖς τὰ προῤῥηθέντα δε-
δεγµένοι, καθ᾽ ὅσον οἷόν τε, τῷ λόγῳ συνήψαµεν,
ὡς ἂν μὴ παραλυπεῖν τινας δύξαιμεν, ἄτελη πως
τοῆςον χαταλιµπάνοντες. Εχει δὲ οὕτω) Τῶν κατὰ

χεται «pb; τὴν sóvobov - οἱ δὲ Προσιόντα τοῦτον
ἱδόντες , χαὶ ὑπανίστανέαι Κάντες, χαὶ Φιλοφρόνως
κῶς ἂν εἶποις ὑποδεξάμενοι, μέσον αὐτῶν τῇ χορυ-
φαίᾳᾷ wal ὁμοτίμῳ xol σεπτῇ τῶν θεολόγων τριάδι
φέροντες ανγχαθίζαυσι , xax οὕτω τὴν μελετωμένην
ἐκείνην φῆφον καὶ τὸ χῦρος εοῖς δεδογµένοις ἑπά -
Υουσιν, τὰ προφηφιαθέντα τε xol προχυρωθέντα
μᾶλλον τοῖς αὐτῶν τε χἀχείνου λόγοις, εἰς δόξαν αὖ-
«οῦ τε χαὶ τῆς Χριστοῦ χοινῆς Ἐκχκληδίας, δι
ἰαυτῶν καὶ νῦν ἐχφαίνουσι κάλλιστα. λόγοι xol
γὰρ πάντων ὁμοῦ τῶν θεολόγων πρὺς tbv Γρηγόριον
ἦσαν ἐχεῖνα μεθ) ἱερᾶς ttvoc εὐχαριατίας χαὶ εὐ..
φροσύνης ἀποῤῥήτου καὶ τέρψειυς, ὅτι τὰ xatà δια-
φόρους αἰτίας καὶ χρόνους ὑπ' ἐχείνων δηλαδῃ θεο-

thv. θαυμαστὴν λαύραν ᾿Αθανασίου τοῦ πἀγν τις B λογηθέντα, πάντ εἰς ἓν αὐτὸς συνειλοχὼς νῦν ἐπὶ

βοναστῶν, ἃς 6b καὶ προλαθόντες ἤδη πολλάκις
ἐμνήσθη"ιεν, ἀνὴρ τῶν τὸν κάντη µοναδικὀν τε xat
ἠσύχιον ἑλομένων βίον, xaX πλὴν ἑνάς τινος f] δυοῖν
εοῖς dq: σγεᾶλν τὸ παράπαν ἀθέατός τε καὶ ἀνομί-
λητο;, πολύς τις ἣν νύκτωρ xal μεθ’ ἡμέραν ὃ-όμε-
voc τοῦ Oteũ ἀποχαλυφθῆναί οἱ τὰ κατὰ τὸν θεῖον
Γρηγόριον’ οἵα τε λῆξις ἔχει δηλαδὴ τοῦτον, xol ciet
τῶν κατ᾽ αὐτὰν εὑηρεστηχότων Grp viv but cuv.
εστι. Ταυτ ἐπὶ πολὺ δεοµένῳ, τοιάδο τις ὄγις
ἐφίσταται μιᾷ τῶν νωχτῶν. ᾿Εδόχει τῇ µεγάλῃ τοῦ
Κωνσταντίνου πάλει παρὼν ἑστηχέναι μὲν ἔνδον τοῦ
θαυμαστοῦ τῆς μεγάλης τοῦ 8:00 Σοφίας vei, xai
«αῦτα pr ἐπιδημήσας ἐκεῖ τὸ παράπεν, μηδ ὀφθεὰλ-
μοῖς ἐχεῖνον ποιὶ θεασἀάµενος. σύνοδον ὅ ἱερῶν

ἰσχάτων θείᾳ δυνάμει xol χάριτι, xal συνῆφε χαλῶς,
χαὶ ἐπεξειργάσατο, καὶ tb κράτος αὐτοῖς δι’ ἑαυτοῦ
δεδυχὼς Oct Πνεύματι, τάς τε χαινὰς αἱρέσεις
ἐξαισίως τούτοις ἐτρέφατο, καὶ τοὺς ἑαυτοῦ λόγους .
οἱονεί τι συμπέρασμα xol. ἀνάπτυξιν ἱερὰν ᾽ τῶν
ἱερῶν ἐκείνων λόγων εἰργάσατο. Ταῦτα, qnot, xal
πάντες ὁμοῦ καὶ ἀνὰ µέρος ty θεολόγων ἕχαστος
μετὰ πλείστης ὅσης τῆς θυµηδίας δόξαντες ἐφ'
ἱκανὸν εἰπεῖν πρὸς Γρηγόριον, ἐξανέστησάν τε σὺν
αὐτῷ ες χαθέδρας, xal τὸν ἱερὸν ἐκεῖνον διέλυσαν
αὖύλλογον.

Ίοιαῦτα xal τὰ μετὰ thv πρὸς θεὺν ἑκδημίαν
καὶ µακαρίαν ὄντως ἐχείνην λῆξιν μεγάλα xoi ύκερ-
φυᾶ τοῦ μεγάλου xoi θαυμαστοῦ lptyepíou τῷ

Πατέρων µέαον προκαθηµένην ὁρῶν τοῦ νεὼ, θα- C ὄντι θαύματα. "Αξια μὲν αὐτοῦ καὶ τῆς μεγάλης

νάσιος ἦσαν ὁ μέγας Βπα[λενς τε ὁμοῦ καὶ Γρηγό-
ριος, καὶ Ἰωάννης ὁ τὴν γλὠτταν χρνσεῦς, 6 Νύσσης
τε Γρηχόριο; αὖθις, καὶ Κύριλλος ὁ σοφὸς, xal σὺν
εούτοις χαὶ μειὰ τούτους ij λοιπὴ τῶν θεολόγων
ἁγίων αληθύς. Τούτοις τοιγαροῦν διαλαγοµένοις ὅ
βλέπων προσέχει σπεύδων τὸν νοῦν, τῶν. plv προ-
χειµένων ἐχείνοις λόγων τε καὶ τῆς ὑποθόσεως µα-
θεῖν ἔσχε «ι. πλέον οὐδέν« Ere δὲ xol πρὸς τέλος
ἑδόχουν εἶνιι τῶν λόγων, καὶ συμπεραίνειν τούτοις
$v &va;xaiov, ὡς Idoc, ἀποφάσει τινὶ, τότε δῇ xal
μοναχὸς κοινῇ τῶν προχαθηµένων ἐκείνων πάντων
Ἀκυόχτων ἤχουεν, ἀδύνατον εἶναι τὸ χῦρος παρ' ἡμῶν
ἐπενεχθῆναι, xai τοὺς ὀνῤαγμένοις τοὺς παρόντας
ἐκιφηφίσασθαι, fjv μὴ καὶ Γρηχόριος ὁ θεσσαλονίκης
δηλαδὴ πρόεδρο; τῇ συνόδῳ χοὶ τῇ φήρῳ παρῇ.
Καὶ δὴ τῶν τις ὑπηρετῶν εὐλὺς ἀποστέλλετα: πρὸς
τὴν ἱιρὰν ἐκεῖνον µετακαλέσασθαι σύνοδον - ἆ ὃ
ἀπιὼν πρὺς ἐχεῖνον, ὁ ποστρέφει μετὰ μιχρὸν, ἁδύ-
νχτον εἰρηχὼς εἶναι mgoneéver. mà: viv υρύτ! καὶ
διαλέχεσθαι, παρ αὐτὸν ἑστῶτι τὸν βασιλικὸν θρόνον,
καὶ µόνον µόνῳ προσλαλοῦνεα τῷ. βαειλεῖ. Or δ'
ἀπιέναι xal πάλιν ὡσαύτως ἐχέλευον, πρ’, σμένειν τε
τὸ εἲς βασιλιχῆς ὀμιλίας πέρας, xat οὕτως ivtv-

x^v:a τῷ Γρηχορίψ τὰ παρ᾽ αὑτῶν ἐδειπεῖν. "Antiot
καὶ αὖθις ἐκεῖνο:, καὶ παραμείνας κατὰ τὰ προστα-
y9ivsd, καὶ παιροῦ λαθόμενος τοῦ προσήκοντος,
πάντ ἐχεῖνα τῷ Γρητορίῳ μηνύει, καὶ ὡς ᾿Αδύνα-

«ην ἐπ'.χυρωθῆναι τῇ [ud τὰ δεδογµένα, qnot,

καὶ ἀγγελιχῆς πολιτείας ἐχείνης, καὶ τῶν θαυμα-
στῶν ὑπὲρ εὐσεθείας ἀγώνων τε xax ἱδρώτων, xal
δὴ καὶ τῶν συχνῶν διωγμῶν, καὶ τῆς χαλλίστης
ὁμολογίας λίγα δ' Ex πολλῶν vov τε ὄντων, τῶν V.
ἑσομένων, πρό τε ὄντων, xal ὅσα τ) πᾶν ἀπὺ µέ-
pov; δεῖξαι, οὗ μᾶλλαν οἶμαι δι ἐχεῖνα θαυμαστῶς
οὕτω xal πυκνῶς ὑπὸ τῆςφθείας ὑπερρυῶς ἑνεργοί-
μενα χάριτος, ἢ τοῦ τῆς εὐσεθείας. ὑχιοὺς εἴνεχα λό-
rou, πολεµηθέντης μὲν ὑπὸ τῶν χακίστων τουτωνὶ
xai πολυχεφάλων αἱρέσεων, καὶ νῦν χαχῶς εἴπερ
ποτὶ, στηριχθέντος δ᾽ ὁ τ᾽ ἐχείνου χαὶ ἀναχηρυχθέν-
τος Λολλάχις τοῖς ἐγγύς τε xal πόῤῥω, χατὰ θάλατ-
εάν τε xal ἤπειρον τῇ δυνάµει τοῦ ἐνοικοῦντος αὐτῷ
θείου Πνεύματος, ὡς xa! τούτου τὸν φθόγγον ti;
πᾶσανν τὴν, vñ ἀποσολικῶς ἐξελθεῖν χαὶ εἰς τὰ
πέρατα τῆς οἰχουμένης τὰ ῥήματα, εἰ καὶ ἡ ἐχεί-
vw παραφνὰ; αὕτη, καὶ τοῦ τῆς πλάνης πονηροῦ:
συστήµατος οἱ e2piyo καὶ .ἀχόλουθοι, τῇ. παλαιᾷ

πδάνΏ xa τη. νυκέομαχίᾳ- παραμένοντες᾽ ἔτι, χα".

ὡσεὶ τυφλὸς, Φηλα γῶντες τοίχων κατὰ τὸν µαχάριον
εἰπεῖν 'Ησαΐαν, ᾿οὐδὲ πρὸς τὸ μέγα τῶν θαυμάτων
τουτωνὶ φῶς, χαὶ τὸν τῆς ἀληθείας fiiov δύνανται
διαθλέψαι" πρὸς οὓς, οἶμα:, χα) τὸ Δεσποτιχὸν ἐκεῖνο
μιχρὸν ὑφελὼν, δικαίως νῦν ἄν τις εἶποι «EX? σι
pela. χαλτέρατα ἴδητε, ο) jh πεστεύσητε:» τοσοῦτον
καὶ τὴν’ Ἰουδρίων ἀπιστίαν απεύδούσι παρελαύνε'ν
οἱ κλινοὶ τῆς εὐσέθείας πολέμιοι' τοῖς μὲν yà2 6
Χριατὺς τότε 5b σηµείων δίχα μὴ δύνασθαι τῷ My

ουσ

GREGORII PALAMJE

᾿πιατεύειν εἰς ἔγχλημα &pobzspsv, «"Exy μὴ σημεῖα A ὁ τῆς χοινῆς Χριστοῦ Ἐκκλησίας καὶ προστάτης

xaY τέρατα ἴδητε, λέγων, οὗ μὴ πιατεύσητε’» οἱ δὲ,
xai στμεῖα χαὶ δυνάμεις χαὶ χαρίσματα ἱαμάτων διὰ
τοῦ µέγάλου τούτου νῦν τὸν Χριστὸν θαυμαστῶς
ἑνεργοῦντα βλέποντες, οὐ πιστεύουσι’ τετύφλωκε
γὰρ αὐτῶν, φηαὶ, τοὺς ὀφθαλμοὺς, xal πεπώρωχεν
αὐτῶν τὴν καρδίαν, xaX ὀφθαλμοὺς ἔχοντες ὄντως
οὐ βλέπουσι, xal sa ἔχοντες οὐχ ἀχούουσιν. 'AXAR
τὰ μὲν πρὸς ἐχείνους τό γε νῦν εἶναι τέως ἄναθε-

6λήσθω, ἱχανῶς καὶ γὰρ αὐτοῖς ἤδη xoX λόχοις καὶ .

γράµµασι περὶ τῶν αὑτῶν διειλέγµεθα’ ἴσως ποτὲ
xai αὑτοὶ ταῖς μεγάλαις ταύταις χαὶ συνεχέσι δυνά-
ptit xal τοῖς ἔργοις, εἰ καὶ μὴ τοῖς λόγοις τέως πι-
στεύουσιν. El δ᾽ οὗ», ἀλλ' ὅταν ἴδωσι τὸν μέγαν του-
τονὶ σὺν ἀγγέλοις τε χαὶ ἰσοθέοις ἀνδράσι, Χριστῷ

καὶ φύλαξ xal ῥύστης xai σωτὴρ μετὰ τὸν πρῶτον
καὶ µόνον Σωτήρα χαλῶ δέ σε xoi στόµα καὶ γλὼτ-
ταν χαὶ φυχὴν ταύτης xal νοῦν οὗ κατὰ τὸν παρ'
Ἕλλησιν ἐπιχληθέντα νοὺν, φημὶ, τὸν φιλόσοφον
ἐχεῖνον Αναξαγόραν, ἀλλὰ νοῦν ἱερώτατόν τε xat.
ὀψηλότατον xal θεοειδῃ χαὶ ἄντιχρυς θεῖον καὶ κε -
φαλὴν μετὰ τὴν ὑπερφυᾶ xai χοινὴν χεφαλὴν τῶν
πάντων Χριστὸν , xal λόγων παντοδαπῶν ἑστίαν,
xai θαυμαστῶν χαρίτων φορᾶν, xal ἄχρον ἀρετῆς
παιδευτὴν, γνώμονά τε θεολογίας xoi χανόνα δογ-
µάτων, καὶ φιλοτιμίαν ἐξαίρετον θεοῦ πρὸς ἀνθρώ-
πους, xdi χοινόν τινα κόσμον τῆς ἀνθρωπείας φύ-
σεως, χαὶ πᾶν εἴ τι θεῖον xai ὑψηλὸν xal σεδάσµιον’
GU τοιγαροῦν xai μεταστὰς πρὸς Χριστὸν, ἑποκτεύεις

συνανιστάµενον xal συνδοξαζόµενον, kv νεφἑλαις τε B. μὲν xa νῦν τὴν σαυτοῦ ποίµνην, xal τὸ κοινὸν τῆς

αὖν ἐχείνοις μετάρσιον bx γῆς ἁρπαζόμενον εἰς ἀέρα,
κατὰ τὸν µαχάριον εἰπεῖν Παῦλον, πρὸς τὴν τοῦ
Κυρίου ἀπάντησιν, ὡς fuv τε σὺν ἐχείνοις τῇ τοῦ

τῆς διχαιοσύνης ἡλίου χοινωνίᾳ τε xal θεώσει χατὰ

τὸν αὐτοῦ, φημλ, τοῦ μεγάλου ἡλίου λόγον, ὕπερ-.
φυῶς λάμποντα]’ « τότε χαὶ γὰρ, φησὶν, οἱ δίχσιοι
λάμφουσιν ὡς ὁ fito; ἐν τῇ βασιλεἰᾳ τοῦ Ἡατρὸς
αὐτῶν.» xai οὕτω πάντοτε σὺν Κνρίῳ ἑσόμενον, εἴγε
χαὶ τοῦτο δοίηµεν τέως, τὸ θεατὰς ἐχεῖ χαὶ αὐτοὺς,
φημὶ, -ῶν θείων τε xal ὑπερφυῶν ἔσεσθαι. "Esov-
ται δ᾽, οἶμαι, πάντως, ὅσον ἐπιγνῶναι γοῦν, οἷς νῦν
πιστεύεῖν οὗ βούλονται” ἐπεὶ καὶ τῆς θείας ΕΓραφῆς
περί γε τῶν Χριστὸν σταυρωσάντων ἑναργῶς ἀχούω
λεγούσης, € Ὄψονται εἰς ὃν ἐξεχέντησαν. » Σὺ U',
ὦ τρισολδία xal σεπτὴ τῷ ὄντι χαὶ περ:πόθητε xs-
φαλὴ, τὸ τῆς ἡσυγίας χράτο:, ἡ δάξα τῶν µοναζόν-
5ων, τὸ κοινὸν τῶν θεολόγων xaX Πατέρων χαὶ δι-
δασχάλων καλλώπισμα, τῶν ἀποστόλων ὁ σνναγω-
νιστής’ ὁ τῶν ὁμολογητῶν xol μαρτύρων ἀναίμαχτος
ζηλωτὴς xal στεφανίτης xal λόγοις χαὶ πράγµασι,.
xai τῆς εὐσεθείας ἀθλητὴς καὶ στρατηγὸς xal ὑπὲρ»,
µαχος) ὁ τῶν θείων δογµάτὠν ὑφηλὸς ἐξηγητὴς xat
διδάσκαλος. 6 τῆς ἀθέον xd πολυθέου ταντησὶ τῶν
παντοδαπῶν αἱρέσεων πλάνης ἀναιρέτης ὀξύτατος *

Ἐκκλησίας τρανότερον ἄνωθεν, χαὶ νόσους παντο-
δαπὰς θεραπεύων, xal λόγοις τοῖς σοῖς χαταρτίζων,
xal τὰς αἱρέσεις ἑλαύνων, xal παντοδαπῶν παθῶν
ἐξαιρούμενος οὐδὲ γὰρ ἐπιλήσῃ ποτὲ «fc ἱερᾶς
ἐπιστήμης ἐχείνης καὶ τῶν µεγίστων ὑπὲρ ἡμῶν
ἀγώνων χαὶ τῶν ἱδρώτων, οἷς μιθ ἡμῶν ὑπερχο-
δµίως σνντραφεὶς χαὶ συναυξηθεὶς, ὑπερφυῶς τελειω-
θεὶς συνδεδόξασαι. Δέχοιο δὲ xal τὸν ἡμέτερον εὖἷ-
μενῶς τουτονὶ λόγον, τῷ περιόντι τοῦ πρὸς σὲ πόθον
τευραννηθέντα, καὶ τοῖς ὁπὲρ δύναμιν ἐγχειρήσαντα.
Δέξῃ δὲ πάντως, εὖ olla, τὴν τε φιλίαν ὁμοῦ xal
τὸ κατὰ δύναμιν ἐπαινῶν, xal ὡς οὑκ ἀκαίρως τέως
νῦν, οὐδὲ περιττῶς πως πρὸς τὸ λέγειν τε xol Υρά-
φειν, εἰ καὶ ποτε ἴσως ὡς αὐτὸς εἶπες ἂν ἄλλοτι
κεχινήµεθα» xa λύσας τὴν τῶν παντοδαπῶν του-
Sow παθῶν τε xai πειρασμῶν χαταιχίδα, χορυφου-
µένην ἐφ᾽ οὕτω μαχρὸν, xol δεινην ὁσημέραι τὴν
τριχυµίαν τε καὶ τὴν ζάλην ἐγείρουσαν, $ τῶν «α-
ρόντων ἡμᾶς τέως, μετὰ χρηστῶν τῶν ἐκχεῖθεν
ἑλπίδων, xol τῆς προσδοχωµένης µαχαρίας ῥᾳστώ-
γῆς xal τῆς ἀνέσεως tv. Χριστῷ ᾿Ἱηπουῦ τῷ Κυρίρ
ἡμῶν, ᾧ ἡ δόξα xal τὸ χράτος οὖν τῷ ἀνάρχῳ
Παερὶ καὶ τῷ ζωοποιῷ Πνεύματι νῦν xal ἀεὶ xai
εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Αμήν.

ΤΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑΤΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΟΥ KONZTANTINO YIIOAEQZ

ΚΥΡΟΥ ΝΕΙΛΟΥ

ΕΓΚΩΜΙΟΝ

ΕΙΣ ΤΟΝ ΕΝ ΑΓΙΟΙΣ ΠΑΤΕΡΑ ΗΜΩΝ ΓΡΗΓΟΡΙΟΝ

ΛΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ TON ΠΑΛΑΜΑΝ (1).

Οὐδὲν οὕτως ἐπαχῦες xal πολλῆς xal ἀμυθήτον D μὴ παρέργως, ἀλλά μεθ) ὅσης ὑφ᾽ ἑτέρων εἰρημένα

γέµον τῆς δυσκολίας, ὡς. τὸ περὶ μεγάλων τινῶν
xat θαυμασίων λόγον ποιεῖσθαι, εἰ εὖχοι πρότερον

(1) Ex eadem editione Hierosolymitans anni 1857.

σπουδῆς, xal οὕτω θαυµασίων ἀνδρῶν, ὡς μὴ ei
θείᾳ µόνον, ἁλλὰ καὶ τῇ θύραθεν σοφίᾳ wo) εῷ

607

ENCOMIUM AUCT. NILO CP.

pispq τῶν χατ᾽ αὐτοὺς ἁπάντων διαφερόντων "οὗ A Gávttv λόγον ποιοῖτο, xai τούτων τὴν ἀξίαν ὡς οἷόν

μόνον γὰρ τότε φυλάξασθαι τὰ πρότερον εἰρημένα,

τό 0' ἕτερα τῇ τοῦ εὐφημουμένου δόξη κατάλληλα
ἐξευρεῖν, δ.πλήν αὐτῷ παρασχευάζει τὴν ἀγωνίαν,
ἁλλ' ὅτι χαὶ τὴν οἰχείαν περὶ λόγους δύναµίν τε xal
όταν κολλῷ τῶν προειρηχότων ἀπολέουσαν Guvo-
ρῶν, οὗ σφύδρα προθύμως, οὐδ' ἐναχμάζουσαν ἔχων
᾿ περὶ τοῦ λόγου τὴν ἑργασίαν τὴν ἔφεσιν, προσδἀλ-
Σε τοῖς προχειµένὸις, ἀπομαραινομένης οἵον αὐτῷ
τῆς ὁρμῆς τὸ σφόδρα σαφῶς εἰδένᾶι, ὡς οὐδὲν ἔσται
πλέον αὐτῷ λίαν προθυµηθέντι, ἀλλ ἀνάγκη πᾶσα
τῶν φθασάντων ἐλθεῖν χατόπιν, καὶ τὴν ἧτταν προ-
φανῶς ἐνεγχεῖν. 0ὐ μὴν ἀλλ’ αὐςό γε «00x16 ἐστι
καὶ τὸ μάλιστά µοι τὸν λόγον πεποιηχὸς, ὅτι μὴ
περὶ μεγάλης µόνον, ἀλλά γε xal πρὸ; μεγάλους
ἡμῖν ἡ ἅμιλλα, οὗ τὸ πρὸς ἀμφοτέρων την εὐδοξίαν
δύνασθαι ᾿λογίζεσθαι τῶν λόγων ἀντικαθίστασθαι
τῇΏ δυνάµει, ἀλλ) ὅτι παραίτησις ἡμῖν ἡ ἑκχείνων
δόξα πρὸς τὴν ἧτταν οὗ φαύλη παρ) εὐγνώμοσιν
' ἔσται χριταῖς, οὗ τὸ πρὸς ἀξίαν περὶ τῶν θαυμα-
σίων, ἀλλὰ «b μιχρὰ περὶ τοιούτων εἰπεῖν, χρίνουσι
τῶν ἐἑπαινουμένων, ὅτι μὴ τῇ φύσει τοιαῦτα,

τοῦ μείζονος δὲ παραθέσει σμιχρὰ. δοκεῖ, ὧσθ' ἡμῖν
τοὐναντίον f) τοῖς µιχρολόχοις συµδαίνειν - ἐχείνους
plv, xiv μεγάλα τινὰ περὶ μιχρῶν λέγωσι, τὴν
Βέμφιν μὴ διαφεύχειν: ἡμᾶς δὲ, xàv περὶ τῶν
ὑπερεχόντων σύμμετρα φαινοίµεθα λέγοντες, πά-
αης ἀπολελύσθαι vagi; οὗ ταύτῃ δὲ µόνον, ὅπερ
ἔφημεν, περίεστιν ἡμῖν παραίτησις πρὸς τὴν ἦτταν,

&XX ὅτι μηδ’ αὐθαδείᾳ τινὶ xol λογισμῶν ἀκρισίᾳ C, Τρήσει.

τουτονὶ τῶν λόγων ὁκήλθομεν τὸν. ἀγῶνα, ἀλλ ab-
τοῖς ἐχείνοις τοῖς φθάσασι πεπεισμένοι, ἢ τό γε
ἀληθέστερον εἰπεῖν, xai προστεταγµένοι, ἐπειδὴ
τοιαύτης ἔτυχον παρὰ θεοῦ τῆς τιμῆς, τῆς μεγάλης
τῶν πιοτῶν Ἐχχλησίας, ταὐτὸν δ' εἰπεῖν xoi πάσης
τῆς οἰκουμένης τῇ ἑνοικούσῃ φάριτι τοῦ Πνεύματος
ἐξηγεῖαθαι, xal βραδευτὰς εἶναι τοῖς ὑπὸ χεῖρα
ἱερῶν xal πνευματιχῶν ἀγώνων xal παλαισμάτων,
Tà μὲν οὖν ἔθνει τινὶ τῶν εὐδοχιμηχότων μεγάλα,
ij xai πόλει πολλὰς ἐχούσῃ τῶν ἐγχωμίων τὰς &qop-
μᾶς, xai µηδένα τόπον τοῖς βουλομένοις εὐφημεῖν
ἀργὸν παρηχ»ίᾳ, τὴν ἀπὸ τῶν ἔργων δόξαν τοῖς
λόχοις συναύξειν, xal λαμπροτέραν ἀπεργάζεσθαι
πειρᾶσθαι τοῖς ἐγχωμίοις, ὥσπερ ol «ofc φύσει χαλοῖς
καὶ τὴν ἀπὸ τῶν ἔξωθεν εὐχοσμίαν περιτιθέντες,
o) μιχρὸν δοχεῖ τοῖς περὶ λόγους ἑκτοημένοις, ly
τοῦτο τῆς σπουδῆς ἠγουμένοις τέλος, τῶν ἆχουσο-
µένων τὴν εὐφημίαν» καὶ πρὺς τοῦτο χεχήνασιν
ἀχρατὼς, xal νοµίζουσι τῶν πόνων ἆθλον ἄξιον
εἰληφέναι, ἂν παρὰ τῶν πολλῶν, ἡ xol τῶν σοφω-
τέρων τύχωσι θαυμασθέντες ἀλλ᾽ οὐχὶ xal τοῖς ὄν-
τως σοφοῖς xal τὴν εὐτέλειαν τῶν παρ΄ντων διεγνω-
χόσι, xai πεπαιδευµένοις χαλῶς. Τί μὲν θαυμάζειν
προσήχει; τίνων δὲ καὶ λίαν ὁλιγωρεῖν µέγα τὰ
τοιαῦτα δοκεῖ; Μιχρολόχου μὲν οὖν φυχῆς xoi δόξης
χενῆς ἑρώσης, χαὶ ὃ Φασιν Ἑλλήνων παῖδες àv μύ
θοις, περὶ τῶν ἐν δουν χολαζομένων τινὸς, εἰς τὲ-
«pupávov ἀντλούσης πίθον. "Av δέ τις ὑπὲρ ἀρετῆς
ss xat Ἰθσεθείας xal τῶν κολλὰ δὴ ταύται; ἔνιδρω-

$ ἐπὶ μέγα αἴρειν πειρῷτο, τοῦτον δ' εἶ xal μὴ
λίαν ἕντεχνον μηδὲ περιηνθισµένον, ὥσπερ lv τρίµ-
µασι ταῖς ἀπὸ τῆς τέχνης περιεργίαις, ἀλλ ἀτεχνῶς
ἀπέριττον χαὶ πάσης Φιλοτιμίας ἀπηλλαγμένον
προάγοι τὸν λόγον, τῆς προθυµίας ἕνεχα xal ἔπαι-
νοῦσι καὶ ατεφανοῦσιν, ὡς τοῦ χαλοῦ µόνον ἀλλ' οὗ
φιλοτιµίας ἕνεχα τὸν πόνον ἀνῃρημένον ἁλλ' ὥσθ'
ὅτι μηδὲ τοῖς ἑντυγχάνουσιν ἀχερδὴς, σφόδρα μὲν
οὖν χαὶ λυσιτελῆς, xal τὴν ὄνῆσιν ἓν τοῖς χαιριω-
τάτοις µόλιστα προσαρµόζων ἐρεθίζειν γὰρ ὡς τὰ
πολλὰ τῶν θαυμαζοµένων ἕκαστον, xaX πρὸς plpn-
σιν ἐφέλκεσθαι τῶν ἁχουόντων εἴωθε τὰς Φνχὰς,
xaX πρὸς ἐπίδοσιν ὥσπερ Ex. φυσικῆς ἀνάγχης xpo-
καλεῖσθαί τινος. Δι ἃ δὴ μάλιστα τοῖς περὶ τοῦ
μεγάλου l'onyop.ou καὶ αὐτὸς ἐμαντὸν λόχοις xa-
θῆχα, οὐ τῷ αφόδρα ἐμαυτῷ θαῤῥεῖν, ὡς ἄξιόν τι
τῆς ἐχείνου µεγαλονοίας xai «τῆς περιφανεία; τοῦ
βίου xal λόγου φθέγξααθαι δυνησοµένψ, ἆλλ᾽ ὅτι
xai ἀμφοτέρωθεν ἔπεισιν, o0x. ἀγενεῖς τινας, οὐδὲ
μιχρὰς ἡμῖν, ἀλλὰ xal λίαν φιλοτίµους τῶν πύνων
τὰς ἀντιδόσεις ἀπολήφεσθαι θαβῤῥεϊν, ἢ τά Υε δεύ-
τερα ἐκ θατέρου ἢ yàp κἀκείνῳ χαριούµεθα καὶ
ἡμῖν, xalpióv τι φθεγξάµλνοι χαὶ τοῦ ἡμετέρου φίλ-
τρου χαὶ τῆς περὶ ἐχεῖνον ἀξιόχρεων σπουδῆς, ἡ tá
γε δεύτερα παρ’ ἑχείνῳ οὐχ ἡ τυχοῦσα πάντως χεί-
σεται ἡμῖν ἐλπὶς, εὖ εἶδόσιν, ὡς o0 πρὸς τὴν ἀξίαν
ἀποθλέψει τῶν εἰρημένων, ἀλλά ve τῇ προθυµίᾳ
xai τῷ περὶ ἐχείνῳ φίλτρῳ τὴν ἀντίδοσιν ἄντιμ:-

Πάντα μὲν οὖν τὰ ἐχείνου διεξιέναι, ὥσπερ ἓν
συγγραφΏ τοὺς ἐγχωμίων τηροῦντα νόμους, xal
ὥσπερ ἀνδριάντα τινὰ τῶν ἐχείνου χαλῶν, καὶ τοῖς
bv λόγοις xal πράξεσι περιφανείας τὸν λόγον τοῖς
εἰσέπειτα προστιθέναι, πρὸς τῷ δυσχερὲς εἶναι xai
μεγάλης δεῖαθαι τῆς διανοίας, ἔτι χαὶ πρὸ ἡμῶν
ἀξίως τοῦ τε εἰρηχότος. xal ὑπὲρ οὗ ταῦτα εἴρηται
xai συγγέγραπται, πολλὴν μὲν ἀπὸ τῶν ἔργων τοῦ
δεδραχότος τὴν λαμπρότητα χεχτηµένα, οὐχ ἑλάττω
δ' ἐχ εἲς τοῦ λέγοντος δυνάµεως προσχτησάµενα
εν ἰσχὺν, ὥστε μηδ ἑτέρως τὸν λόγον, μηδ ἆπο-
λείπισθαι τῆς ἄκρας φιλοτιμίας, ἀλλὰ λόγων δύ-
ναμινεχα) βίου τὴν Ev πᾶσι χαλοῖς ἀχρότητα συνελ-

. θόντα, ἓν ἔργον οὐδενὸς ἀπολειπόμειον ἑξεργά-
D σασθαι τῶν νῦν Ἡ τῶν πρότερον ἐπὶ µεγέθει χαὶ

κχάλλει βεθοηµένων. Οὐ μὴ» ἀλλ ἐπειδὴ πάντ ἑἐχεί-
νου, ὡς εἴρηται, συνετέθη, xai πρόχειται τοῖς θέ-
λουσιν οὐχ ἧττον χαρίεις 1] ὅσον ὠφέλιμος διατριδή’
δεῖ δὲ χαὶ ἡμᾶς ὥσπερ ἔρανόν τινα ἀναγχαῖαν xaY
ὄυνεισς ορὰν xotvhy τὸν λόχον, ὀφειλομένην τῷ χοινῷ
πατρὶ xal διδασχάλῳ συνεισενεγχεῖν, τῶν μὲν πολ-
λῶν xdi χατὰ µέρος ἀφεξόμεθα διηγηµάτω», xa!
ὅσα μὴ πρὸς αὐτὸν ἐχεῖνον τείνει, μηδὲ σαφῆ καὶ

"χκαθαρὰν αὐτῷ φέρει φιλοτιµίαν’ ix. τῶν εἱργασμέ-

vtov δ᾽ αὐτῷ μόνου ποιηαόµεθα τὸν λόγον, xal τού-
των ὅσα παρεθέντα λυμανεῖται τῇ διηγήσει, «να
ἐλίγα μὲν, φίλα δὲ μὴ τοῖς ἀχούαυσιν fj µόναν, ἀλλὰ
xai τῷ εὐφήμουμένῳ τὰ εἱρημένα. Καὶ yàp ὥσπερ
ἐκείνῳ ζῶντι τῆς τε προταύσης iw λόχοις δυνά-

050

GREGOR!I PALAM/E

µεως, xal τῶν ἠθῶν τῆς εὐχοσμίας, xat τῆς ἆἔνοι- A xal τούτων οὐχ io" ἑνός τινος εἴδους, ἀλλὰ διὰ

χούσης ἁπάσης ἀρετῆ; xol µεγαλοφυχίας, xix µι-
χρᾶς συνουσίας σαφῆ δείγµατα «παρέχεσθαι ἑξῆν,
οῦ-:ω δὴ xal νῦν «elg τὰ ἐχείνου θαυμάνειν προ]ρη-
µένοις χαὶ ἓᾷ ὀλίγων ἔξεστι τὸ πᾶν ἦθος ἐχείνου,
καὶ τὴν ἐπανθοῦσαν αὐτῷ χάριν, καὶ τὴν sl; iv
ἁπάντων τῶν καλῶν συνδρομὴν, τοῖς ἀκροωμένοις
ἑναργῇ χαθιστᾷν ὥσθ' ὥσπερ αἴνιγμά τι τοῖς τὰ-
χείνου συµμθαίνειν διηγουµένοις μήτε τοὺς πάντα
διηγουµένους πλέον ἐσχηχέναι τῶν ὀλίγα εἰπόντων,
μήτε τούτων ix τῶν ὀλίγων ἔλαττον «al; Ψψυχαῖς
τῶν ἀχουόντων ἐνθεῖναι θαῦμα ἀεδυνημένων.
Ἐχεῖνος τοίγυν ἀγαθὸς ἐξ ἀγαθῶν qi; ὥσπερ
δίκαιον, καὶ ῥίζης εὐγενοῦς εὐγενὴς βλαστὸς προελ-
Ov, οὐ συνέστειλε τὴν εὔχλειαν τῶν τεχόντων,

πάντων σχεδὺν, ὃ χαὶ τῷ σφόδρα τῶν χαλῶν ἑρῶντι
πρὸς φιλοτιµίαν Άρκεσεν ἂν, τὸ τῆς φυχῆς εὐγενὲς
ἐν τούτοις παραναλίσχειν οὐχ ἔκρινε δεῖν * ἀλλὰ τὸ
μὲν τῇ θύραθεν σοφίᾳ ταύτῃ προσέχειν, χαὶ τν
τῶν ὄντων γνῶσιν àx ταύτης θτρᾷν πρὸς τὸ μεδς»

vic ἐπ᾽ ἀσφαλοῦς βεβιχέναι' τοῖς γὰρ ἀλλήλων τῶν

ταύτῃ προὐχόντων λόγοις fj περὶ τῶν ὄντων Ὑνῶσις
χλονεῖται xal ἁστατεῖ * ἔτι xal τῶν μηδὲν ἔννουυ-
µένων ὑψηλότερόν τε χαὶ θεῖον εἶναι νοµίσας' αὐτὸς
&' ὑπεραρθῆναι xal τούτων, xal διαδῆναι τὴν φύσιν»,
xai τῇ τῆς σοφίας ἑννοῆσας συγγενέσθαι πηγῇ, ἵν
ἁμεταθλήτως ἔχῃ, χαὶ ἀληθῶς ἐχεῖθεν τοὺς τῶν
ὄντων εἰδέναι Ἀόγους, πάντων ὡς µηδένων γατα.
φρονῄήσας, τὴν ἓν τοῖς πρἆγµασιν αἱρεῖται φιλοσο-

ἀλλ' εἰ μτδὲν ἐπίφθονον εἰπεῖν, ες εἰς φῶς προα- B φίαν, οὗ δοχεῖν µόνον, ἁλλὰ χαὶ ὄντως Φιλόσοφος

γωγῆς πολλαπλασίους αὐτοῖς ἀπεδεδώχει τὰς ἅμοι-
6ὰς, χόσμος αὐτοῖς τε xal παντὶ τῷ Ὑένει γεγχενη-
µένος, πάντα γὰρ, ὥσπερ ἐκ συνθήµατος Lg" ἑνὺς
ἁγαθοῦ σύστασιν, εἰς χοινὴν τῆς φύσεως ὥσπερ φι;
λοτιµίαν ἐπ᾽ Exelvov συνέδραµα τὰ καλὰ , olo; ἔαται
«ροϊόντος αὐτῷ τοῦ βίου, τῷ πρὸς πᾶν ὁτιοῦν τῶν
ἀγαθῶν πεφυχέναι, ὥσπερ ἀπὸ γραμμῖς EE ἡλικίας
πρώτης ἑναργῇ τεχµῆρια στοχάζεσθαι my παρε-
χοµένου. Καὶ ὀρφανίᾳ γὰρ xol ταῖς αὐτῆς δυαχα-
ρείαις ἐξ ἡλιχίας πρώτης σχεδὸν ἐχδοθείς ' ἔτη yàp
&nzà γεγονότι, ὁ παν]ρ αὐτῷ τὸν βίον ἀπελελοίπει *
οὐδ' οὕτω πρὸς οὐδὲν τῶν ἀγαθῶν ἑχωλύθη, ἀλλ'
Ἐπεὶ µήπω τῶν ὑπὲρ αἴσθησιν, xal ὅσα πρὸς Θεὸν
«αἱ τὴν ἐχεῖθεν φέρει µακαριότητα διὰ τὴν ἠλικίαν

ἐφάπτεσθσί δυνατὸς ἦν, τῶν bv τῷ βίῳ τῷ βελτίστῳ, €

καὶ ᾧ µόνῳ μετὰ τὴν πρώτην κτίσιν τῶν ἄλλων
ἁπάντων ἄνθρωπος ὑπερέχει, σοφἰᾳ λόγων xal
ἐπιστήμῃ φέρων ἐχλέδωχεν ἑαυτόν. Σπουδή δὲ pi-
Ίεθος φύσεως συγχερᾶσας, xal τῷ τῶν ἄλλων &náv-
των ὡς ὄντων δικαίων τοῖς νοῦν ἔχουσιν ἀμελεῖσθαι
καθάπαξ ἀφεσταχέναι, ον νοῦν τοῖς ποθουµένοις
προσασχολήσας. οὕτως ἐν ἀλίγῳ ἦν θαυμαστὸς, xal
τοῖς ἁπάντων ἁδόμενος στόμασι», ὡς τῶν ἐν ἡλιχίᾳ
μὲν im' ἐχεῖνο τοῦ χρόνου πάντων κρατεῖν, τῶν
σοφωτέρων δὲ τοῖς ἄχροις περὶ πρωτείων ἀμφιαδη-
εεῖν, πάντων εἰκόντων, καὶ τὴν ἐχείνου τῶν λόγων
ἐύναμιν ὡς ἅμαχόν τ'να, χαὶ τῇ Exslvou φύσει μόνη
πρέπουσαν θαυμαζόντων. Καὶ πούτων ἔξεστι µαρ-
ευρίαν σαφῃ τῷ βουλαμένῳ παντῖ λαμθάνειν , οὗ
τοὺς λόγους οὓς ἐχεῖνος ὕστερον δυνάμει Ἠνεύματος
καὶ τῆς ἀληθινῆς σοφίας τε xal πρώτης ἐμπειρίᾳ

D

καὶ ἐπιοτήμῃ, ὑπὲρ τῶν αὐτῆς λαμπρότατα, xal

ὡς ἂν ἕτερος συντέταχε τῶν πάντων οὐδείς' 1| χατὰ
τῶν ταῦτα μᾶλλον εἰπόντων xaxi:, xai τὰ σεμνό-
τατα xol ἁγιώτατα χαχῶς ἐξορχησαμένων, ol Oh
λόγοι xai διχαίως ἂν ἀλγοῖεν, τῆς χάτω καὶ πατου-
µένης, ἀλλὰ μὴ τῆς ἄνω χαὶ ἐλευθέρας ἔχγουα xa-
αεύμενοι, χαὶ πολἰτιδος τῶν οὑρανῶ», οὗ δεῖ τούτους
τῶν εἰρημένων μάρτυρας λαμθάνειν χρὴ, ἀλλὰ τὸν
bi x πάντων ἐξ ἀρχῆς αὐτῷ συσ:ραφεῖσαν ἐπὶ σοφίᾳ
xai συναυξηθεῖσαν φήκην, fj» οὐδὲ πἆμπαν ἀπόλ-
λνζθαι τῶν πάλαι τ.ς εἴρηχεν ἐπὶ σοφίᾳ θαυμανο-
µένων. Οὐ μὴν καίτοι τασοῦτον κρατῶν iv Mos,

ἐθέλων εἶναι, xa τὸ τῆς ἁγιωσύνης ἐπώνυμον ὄρος
χαταλαθὼν, ὡς ἂν ph τὸν νοῦν µόνον τῶν σωµατι-
xv fj xai τῶν γηἴνων ὑπερηρχὼς, ἀλλὰ xal αὐτὸ
τὸ copa µετειὀρίσειε, πρόχειρον πρὸς θεοῦ συνουν
αἰαν παρασχευάσας, ὅλον ἑπέδωχεν ἑαυτὸν πρὺς
πτῆσιν τῆς ἀρετῆς.

Καὶ πρῶτα μὲν τῶν bm! ἐχεῖνο τοῦ χρόνου τῶν
ἓν “Άθω συγγενόµενος τῷ βελτίστῳ, ἵνα μηδ' tv
πούτῳ μηδὲν ἀφιλόσαφον , un). ἁγενὲς εἰργασμένος
jj, ἀλλὰ τῇ πρώτῃ xaX χαλλίστῃ φιλοσοφίᾳ τὴν xe-
σμιχὴν ταύτην xal δούλην χαθυποτάξῃ, τῷ τε Mo-
ναζόντων παρ) ἐχείνου χαταλέχεται χορῷ, xal τῶν
ὀργίων τὰ τελεώτατα ἐχδιδάσχεται. Ἐτεὶ δ' ἐχεῖνας
πρὸς ὃν ἐπόθει Θεὸν ἣν ἐχδεδημηχὼς, ἀξίας τῶν
χαµάτων ἀποληψόμενος ἁμοιδὰς, ὁ Γρητόριος ἔτι
τῆς φίλης ix παϊδὸς xol αυντρόφου ταπεινώσεως
ἀντεχόμενος, xal διὰ τοῦτο µήπω θαῤῥῶν ἑαντῷ,
παΐτοι πολλῶν ἑτέρων διὰ «hv ἐπανθοῦσαν ἐν νεό-
τητε πολιὰν xol τὴν àv πᾶσι τοῖς πνευματιχοῖς ἐμ.
πειρίαν, δυνατὸ» Ov ἐξηγεῖσθαι, τῇ "A0avaalou τοῦ
Μεγάλου λαύρᾳ φέρων ἐχδίδωσιω ἑαυτόν. Καὶ τοῦτο
μὲν πρὸς ἑαυτὸν αὐτὸς ὥσπερ ἅμιλλαν ἑνστησάμε-
νος, τοῦτο ὃ ὑπὸ «fc χαλῆς ἁπληστίας ἓν τοῖς πό-
vote πάντας ὑπερθαλέσθαι φιλονειχήσας, οὕτω πάν.
τας ἑξέπληζεν lv βραχεῖ, ὡς πάντα plv τἀχείνου
θαυμάζειν, μιµεῖσθαι δ᾽ ἐθέλειν μὲν, ἀμήχανον δ'
ἡγεῖσθαι, τὰ μέγεθος συνὸρῶντας xal τὴν συντονίαν
τῶν πραττοµένων οὐ γὰρ τοῖς μὲν τῶν πρὸς τελει-
ότητα φὰρόντων ἐπιμαλῶς, τοῖς δ' ἀνειμένως προᾶ-
εἶχέ τε xal ῥᾳθύμως ' οὐδὲ ποτὲ μὲν, ποτὲ δὲ μὴ»
ἀλλ’ ἀεὶ καὶ διὰ πάντων τῶν χαλῶν αὐτῷ τὸν βίον
ἁρμοσάμενος ἣν, ὥσπερ εἰχόνα τινὰ xal ατήλην
ἀγαθοῦ παντὸς εἰ; χάλλος ἑαυτὸν ἀποξέσας.

Ἐπεὶ δ' ἱχανῶς εἶχεν αὑτῷ καὶ τῆς ἐν λαύρφ
διατριδῆς, καὶ uh µόνον πρὶς τὰς ἀρχὰς xal τὰς

' ἑδουσίας, ἀλλ' ἤδη xal τὰς ἀνάγχας αὑτὰς τοῦ σώ-

µατος Ἠγωνιγμένος ἄριστα fjv, ἐπὶ τὴν φίλην ἔξει-
ctv ἡσυχίαν, ὥσπερ ὅπλοις tel; προτέροις χαµάτοις
χαθωπλισμένος. Τὴν μὲν οὖν ἑἐκεῖ τῶν πὄνων ὕπερ»
6ολὴν, xal ὡς ἀγώνισμα τοῦτο προὔῦθηκεν ἑαυτῷ,
ὅσον τοὺς ἄλλους πρότερον ἑαυτὸν kv vol; ὑπὲρ ἀρι-
τῆς πόνοις ὑπερδαλέσθαι,. καὶ αὐτόθεν μὲν ἔξιοτι
συνορᾷν' τὴν yàp ἠσυχίαν οἱ τὰ θεῖα aequi nal τοῦ.

ENCOMIUM AUCT. NILO CP.

«2 δεδιδαγµένο:, οἱονεὶ τέλους Ex£yew λόγον πρὸς Λ τοῦ χληρονομίας ἁξίας, χρεΐττον xa) ὑφηλότερον

τἆλλα τῆς ἀρετῆς µέρη φασὶ, χαὶ τούτου χάριν
ἐπιπονώτερον ὅσῳ χαὶ ὑψηλότερον Ίἔργον εἶναι, xat
πολλῆς δεόµενον συντονίας xal τῆς σπουδής * pd-
λιστα ὅ' Ex τῶν καρπῶν τοῦ Πνεύματος, τῶν θείων
χαρισµάτων engl, ἃ μετὰ πολλῆς αὐτῷ παρεσχέθη
ες δαφιλείας, ὡς χαὶ ὁρῶσι τοῖς πᾶσιν ἔχδηλα xa-

θεστάναι, πάντων αὑτῷ προσόντων, ἃ Παῦλος ὁ τὰ |

θεῖα παθών τε χαὶ διδαχθεὶς τοῦ Πνεύματος εἶπεν
εἶναι χαρποὺς ἀγάπης, χαρᾶς, εἰρήνης, µακχροθυ-
μίας, ἐπιειχείας τε xal χρηστότητος, xal τῶν ἅπη-
ριθμηµένων αὑτῷ δὴ πάντων. Τίς μὲν γὰρ αὐτοῦ
τῆς πρὸς θεὺν ἀγάπης xal τὸν πλησίον πλείω δξίγ-
µατα ἐξήνεγχεν Ev τῷ παρασχόντι παντί; τίς δ᾽ kv
πᾶσιν ὤφθη χαίρων ὥσπερ ἐχεῖνος, xal τὸ τοῦ 'Ano-
στόλου παράγγελµα σαφῶς ἐπὶ τῶν ἔργων ἀπο-
πληρῶν , Πάντοτε χαίρων, χαὶ πειρασμοῖς καὶ θλί-
Φεσιν εὐδοχῶν, ὡς ἔδειξεν Ó μετὰ ταῦτα βίος πολ-
λαῖς αὐτῷ δὄνσχερείαις xal τοῖς δοχοῦσιν ἔξωθεν
ἀνιαροῖς ἀνυσθεὶς, ἓν οἷς ἅπασιν o0 τῇ duy], µ΄νον
Tiv χαίρων, ἀλλὰ xal τῷ προσώπῳ τὴν ἔνδον ὑπε-
δείχνυ χαρὰγ, σεμνῷ τινι µειδιάµατι xol fjSouc εὖ-
χοσµίᾳ, ὁμοίως ἓν ἀνέσεσί τε xal τοὐναντίον τοῖς
φᾶσι προσομιλῶν.

Αλ)ὲ μὲν τήν γε µαχροθυµίαν xol τὴν ἐπιείχε.αν
x2) χρηστότητα οὐκ ἔσθ᾽ ὅστις oüx ἂν θαυμάσαι,

οὖν ἐπὶ καιροῦ τινος, οὐδ' kv οἷς ἡδέως εἴχεν, ἀλλὶ

ἀεὶ xal τοῖς δυσχύλως ἔχουσιν ὁμοίως φυλαττοµέ-
νην, ὥσπερ ly ει τῶν φυσικῶν ix τῆς περὶ ταῦτα

£l; λόγον εὐδοχιμήσεως, ὃ καὶ Πέτρῳ τῷ χκορνφαίῳ
τῶν ἁποστόλων αὐτὸς ὁ τοῦ Θεοῦ Λόχος χατέστησεν
ἐναργὲς τοῦ φίλτρου τοῦ πρὸς αὑτὸν, οἱονεί τι
ἔεῖγμα xal μαρτύριον τὴν ἐπιστασίαν τῶν οἰχείων
ἑχκητήσας κροδάτων. Ἐπεὶ καὶ xowh φῆφος αὐτὸν
τοῦ τε τῶν lv "AU. πάντων ἐξηγουμένου καὶ τῶν
δι ἀρετὴν καὶ προστασίαν ἐπιφανῶν εἰς προστασίαν
µοναξόντων ἐχάλει διαχοσίων τὸν ἀριθμὸν, τῶν τε
φηφισαµένων τν ἁξίαν εὐλαθηθεὶς, xal τὸ πρασἠ-
χουσαν εἶναι καὶ δικαίαν τὴν ἀξίωσιν αὐτῶν, ἅμα

C ὅτι xal κολὺ c νέρδος xol λαμπρὰ τὰ βραδεῖα

παρὰ τῷ βραδευτῃ τῶν τοιούτων «αἱ ἀγωνοθέτῃ
χεῖται Χριστῷ, Exi εἶναι τὴν λειτουργίαν χαὶ σὺν
προθυµίᾳ Ὑίνεται πολλῇ * χαΐτοι μηδὲ πρότερον
ἀπείρατος ὢν μηδ ἁμαθὴς τῶν τοιούτων, εἰ xal
ph πλειόνων à ἑλαττόνων Tjp£s «hv. πνευματικὴ»
ταύτην ἀρχὴν καὶ πρὸς θεὸν φέρουσαν’ εἰ γὰρ xal
σχολάζων ἑαντῷ διηνεχῶς Tv, xal θεῷ προσαδο»
λεσχῶν, ἀλλ᾽ εἰς δέχα τὸν ἀριθμὸν ὁμοψύχοις συνέζη, —
xai ὑπ αὐτὸν ταττοµένους εἶχε, xal τὰ πνευματικὰ
ῥυθμίζων, xai τὴν εἰς οὐρανοὺς fjv φέρουσαν τρίδον
ὑποδειχνὺς, οἷς. xal χοινωνοῖς xal συνεῤγοῖς ypo-
µενος, xai φυχῶν Φφροντιστήριον συνεστήαατο, τῷ
πλήθει τῶν αυνόντων προσῖΏκον. Ἰαῦτα μὲν 6h «pó-
τερον’ τότε δ' εἰς προστασίαν πλειόνων, ὡς ὁ λόγος
ἔφθη δηλώσας, ὑπὸ τῆς χοινῆς ψήφου, μᾶλλον V εἰ
δεῖ τὰληθὲς εἰπεῖν, ὑπ αὑτοῦ χληθεὶς τοῦ Θεοῦ, εί
μὲν οὐχ ἐφθέγξατο τῶν δεόντων ; τί δὲ τῶν ὅσα

μελέτης τῇ φυχῇ χαλῶς ἑχτακέντα. Δαχρύων δὲ xn- C χειραγωχεῖν οἵδε πρὸς τὴν ἁπλανῃ τρίδον τῆς οω.

γὰς, αἷς οὗ καθ) ἑχάστην νύχτα χατὰ τὸν θεῖον Aa615,
ἁλλ' ἀεὶ ον τῆς καρδίας ἁρδεύων ἄρουραν fjv, χαὶ
χαρποφόρον τῷ θεῷ xal πίονα χαὶ εὔσταχυν ἑργαζό-
µενος, τούτων δὲ τὸ πλῆθος σαφῶς μὲν οὐδεὶς ἂν
ἔχοι λέγειν, χρυπτῷς ἐν τῷ τῆς ἐρετῆς τελουµένων
ἑργαστηρίῳ * ὅῆλος & ἦν κατὰ τὰς ἀεννάους βλύ-
ζων πηγὰς, εἴ ποτέ sig αἰτία πρὸς ποῦτο φέρουσα
τύχοι. Uv & ἑαυτῷ €; xal Θεῷ προσαδολεσχήσας
ἐπὶ µαχρὸν, καὶ ὑλιχῆς ἁπάσης Ἀγνοίας ἀποστήσας
εὺν νοῦγ, xai τῷ ἀχραμργεστάτῳ φωτὶ, καὶ ταῖς ἐκεῖ-
Bev. ἑλλάμψεσι συγγανόµενο», ὥσπερ ἄσαρχός τις
δ:ἤγεν ἐπὶ τῆς γῆς, θαῦμα τοῖς ὁρῶσιν ἆλασιν ἓν-
ειθεὶς οὐχ ἧττον f| τοὺς πόῤῥω καὶ μὴ ἱδόντας xa-
φέπλητχεν ἁχκοῃ ' χαὶ ἵνα τὰν µέσῳφ παραλεΐπω,
«οιαῦτα ὄντα, ola πρὺς εὐφημίαν Ίρχεσαν ἂν ἑτέρῳ
αταρόντα µόνον, ἐπεὶ χαλῶς fjv πᾶσαν αἴσθησιν ἐκ-
φαιδεύσας, xal οἰχητήριον Θεοῦ χαὶ τῶν ἐχεῖθεν χα-
ρισµάτων ἑαυτὸν χατεσχευαχὼ;, τὸ τῆς ἱερωσύγης
μέγα δέχεται χρὴμλ’ μύρον ἄν τις εἴποι διαυγε-
θτάτῳ αχεύει καὶ χαθαρωτάτῳ προσενεχθέν.
Ἐντεῦθεν αὐτὸν χαὶ µείζους τῶν προτέρων xá-
µατοι διαδέχονται, ἵνα μὴ τὸ δῶρον fj τετιμηχὼς
µόνον, ἀλλὰ xal φαιδροτέραν ἀποδείξη τὴν bvotxoo-
σαν τοῦ Πνεύματος λαμπηδόνα, ob γὰρ ὥσπερ xp5-
τερον ἑαυτὸν µόνον ῥυθμίζων xal ὑποτάττων τὴν
σάρχα τῷ Πνεύματι, οὕτω δὴ xol μετὰ τὴν ispo-
σύγην ὤετο δε[ν' ἀλλ᾽ ἐκεῖνο χαλῶς ἐννοήσας, ὡς
«99 1a9' ἡσυχίαν θεῷ συνεῖναι τὸ προσαχαχεῖν αὑτῷ
δυσίαν ἁγίαν ζῶσαν, duxic χαθαρὰς, καὶ τῆς αὖ-

ςηρίας ἄπραχτον παρῆκε xàv πρὸς βραχὺ, ὁ τοὺς
μὲν πραχτιχοὺς ὑπερελάσας iv λόγοις, τῶν δὲ βι-
6λίοις βιούντων iv τῷ πράττειν χεχρατηχώς; μᾶλ-
λον δὲ τοὺς μὲν πραχτικοὺς kv toros νιχήσας, τοὺς
ὃ ἐπὶ σοφίᾳ μέγα φρονοῦντας ἓν τῷ λέγειν καρα-
ὁραμὼν, χαὶ ἀμφοτέρους τὸ κατ ἄμφω τελείως ἔχειν
χατόπιν θέµενος, λόγοις ἣν ὑπαλείφων πρὸς ἀρετὴν,
νουθετῶν, παρακαλῶν, ὑποστηρίζων τοὺς χατα-
πίπτοντας * ἔργοις ἑαυτὸν παράδειγµα προτιθεὶς,
τοῖς πᾶσι πάντα γενόμενος, ἵνα μηδεὶς τῶν προχει.
µένων ἄθλων ὁλιγωρήσας, τῶν ἐπηγγελμένων &ro-
τύχῃ στεφάνων τοῖς χαλῶς ἀγωνισαμένοις. Τὴν δ .
ἐπιείχειαν αὐτοῦ πρὸς τοὺς ἐξ ἀγνοίας ἡ ῥᾳθυμίαξς
τῆς εὐθείας παρατραπέντας, ele ἐξ ἐπαινουμένης
ἐπιστροφῆς θεῷ καὶ τοῖς ἐχείνου σπλάγχνοις ime
ὁραµόντας " τὸ δὲ οτεῤῥὸν χαὶ βεδηχὺὸς xa olov
ἀπαραχώρητον πρὸς τοὺς ψυχΏς ἁἀπαιδευσίᾳ xal
αὐθαδείᾳ τοῖς χείροσιν ἐπιμένοντας, ἵν &x 6o τῶν
ἑναντίων dv σωτηρίας φάρµαχον συγχεράση ΄ τὴν Ck
προστασίαν τῶν δεοµένων , τὴν 0 ἄλλην ἅπασαν,
ὅση τε πρὸς τοῖς ἔνδον, οὐ μὴν ἀλλὰ xal τοὺς θύρα-
ϐθεν προσιόντας, πολνειδη χηδεµονίαν xaX τὴν ἑχάστῳ
Υιγνομένην ἐπιχουρίαν, ταῦτα δὲ τίς ἂν ἑπαινέσηται
χατ' ἀξίαν; Οὕτω διὰ πάντων ἀποστολιχῶς ἣν τὸ
molpstov διεξάγων, ὧν οὐδὲ τῆς χάριτος xal τοῖς
ἐν θαύμασιν ἐνεργείας ἅμοιρος ἦν, & παρὰ τῶν τότα
χαλῶς ἐπὶ χλόην ποιµανθέντων τῆς εὐσεθείας slo
ἔτι χαὶ νῦν θρυλλεῖται, οὐδαμῶς ἀπολειπόμενα τῶν
πώποτε θαυμασθέντων, Οὐ uh», χαΐτοι πολλὰς οὕτω.

GREGORII PALAM E

6st

καὶ μεγάλας mph; &üBoxiynate ἄφορμας kx τῆς Α χἠν τινα μιχρὰν καὶ φαύλην πεποιημένον, ExV to-

πνευματιχῆς ἀρχῆς ἑχείνης ἐσχηχὺς, xai τῆς τῶν
λοχιχῶν ποιµνίων ἐπιμελείας ἐπὶ paxghv ἡδυνέθη
χρόνον ἐγχαρτερῆσαι, xal τὴν διάζευξιν τῆς θρεφα-
µέντς, xa τῆς πνευματιχῆς ἡλιχίας sl; τέλειον
Μέτρον προαγαγούσης ἠσνχίας πράως ὑπενεγχεῖν'
ἀλλ’ ἐπὶ νοῦν ἀεὶ στρέφων, xal τῷ ταύτης ἔρωτι
τετρωμµένο», xaltut τίς οὕτως ὥσπερ ἑἐχεῖνος νοῦν
ἀχίνητον ἔχειν χαὶ Θεῷ προσηλωμένον ἓν µέσοις
πλήθεσι στρεφόµενος Ἠδυνήθη» ταχέως τὰ δεσμὰ
διαῤῥήξας, χαὶ τὸ χατέχον ἐν μέσου θέµενος πᾶν,
«al; ἑχείνης αὖθις πτέρυξιν ὀπέθηχεν ἑαυτὸν, « "Ev
σχέπῃ τῶν ατερύγων σαν σχεπάσεις µε, τὸ τοῦ
Δαθὶδ ὑποψάλλων. χα «B ᾿Αθανασίου τοῦ θείου
λαύρᾳ προσεχώρησεν αὖθις, ὅσον οἷόν τε ἦν τῶν

σοῦτον Ἶρε τὴν φλόγα τῆς ἀαιδείας, καὶ οὕτω λαμ-
πρὸν xai περιφανῆ τὸν πόλεµον ἑνεστήσατο, ὡς ph
νὰ ἡμέτερα ουγχέαι µόνον χαὶ πολλῆς ἁηδίας ἐα-
π)ῆσαι xa! ταραχῆς, ἀλλὰ καὶ µέχρι τῆς ὑπεριρίας
τν xaxíav προενεγχεῖν ' xal νήσους μὲν ὅλας τῷ
πυρὶ ες ἀσεδείας διαφθεῖραι xal χατατρέφασθαι,
ἑῴοις δὲ καὶ ἑσπερίοις χλίµααιν ἐχταθῆνα:, χαὶ µη-
δὲν «ες οἰχουμένης µέρος σχ:δὺν ἀπείρατον τῆς
οἰχεῖας λύμης καταλιπεῖν. Ὅθεν δὲ dj ἀρχὴ: xal
σχοπεῖτε ὡς φαύλη xci τῆς ἐχείνου µικρολόγου χαὶ
χαμερποὺῦς ἀξία τῆς διανοίας.
Ὠήθη μηδὲν ἐχεῖνος τῆς Ἑλληνικῆς σορίας. καὶ

φῶν συλλοχισμῶν τῆς ἀνάγπής, xal εἲς ix τούτων
olovet θηρευοµένης ἀληθείας μεῖζον εἶναι καὶ ὑγη-

ἀνθρώπων ἀναχωρῶν, καὶ ἑαυτῷ τε xal θεῷ συγ- B ότερον, μηδ' ᾧ τις ἂν μᾶλλον ἓν περινοίᾷ Υένοιτο,

γινόµενος" οὗ γὰρ ὥσπερ πρότερον, ἔνδον τοῦ περι”
6όλου τὴν οἴχησιν ἔχειν οὀπέμεινε obv τοῖς ἄλλοις,
ἁλλ᾽ ἔξω τειχῶν tbv τῶν πολλῶν ἐκχλίνων θόρυδον
ἣν. Τὸ μὲν δὴ μέχρι τούτων ἑχείνῳ τε ὁ τοῦ βίου
δίανλος ῥᾷον ἐχώρει xal χατὰ ῥοῦν, χαὶ ἡμῖν ὁμα-
λῶς 6 λόγος, ὀλίγα ἃ οὐδὲν δυσχεραίνων *. sb δὲ ἐν-
«εῦθεν τί εις ἂν χρῄσαιτο»; ἢ ποτέραν ἀχινδύνως
Έλοιτο τῶν ὁδῶν; Πάντα μὲν γὰρ τἀχείνου χαταλέ-
γειν αὖν ἀκριδείᾳ χαὶ λόγους xal πράξεις xal τοὺς
ὑπὲρ εὐσεθείας ἀγῶνάς τε χαὶ χινδύνους µόνης ἣν
4c ἐχείνου γλώττης xal διανοίας τοῖς οὕτω μεγά-
λοις ἔργοις πρὸς διἠγησιν ἑξαρχούσης. Τούτων δ'
αὖθις ἐχλεξαμένους ὀλίγα, τῶν λοιπῶν χαταφη-
φίσασθαχι σιωπὴν, πρὸς τῷ ῥᾳθυμίας ἐγχλήματι
eqd; ὑπάγειν, ἔτι καὶ τὰς Φιλοθέους ζτμιώσομεν
&x.à;, μεγάλων οὕτω χαὶ θαυμασίων διηγημάτων
ἆποστεοοῦντες' μέσην τοιγαροῦν χωροῦντες ἡμεῖς,
ἵνα μήτε τοῦ δέουτος ἁποπίπτωμεν, τοῦ ὑπὲρ δύνα-
piv ἐγχειροῦντες, µήτε ῥᾳθυμίαν κατακριθῶμεν,
τὰ χαιριώτατα καταλιπόντες, οὕτω ποιησόµεθα τὸν
λόγον, ἐχεῖνον ἐπίχουρον προατησάµενοι καὶ τὴν
ἐχείνου πρὸς 8sbv παῤῥησίαν, ἵν ὥσπερ iv τοῖς Ep-
γοις ἐχεῖνως μεῖζον ἡ κατὰ τὴν ἀνθρωπίνην δύνα-
ptv καὶ εἰπὼν. καὶ πράξας ὤφθη χαὶ χαρτερῄήσας,
οὕτω δὴ καὶ τὸν ἡμέτερον πρὸς τὸ δέον εὐθύνοι
λόγον, xai μὴ παντάπασιν ἑῴη τοῦ προσήκοντος
ἁμαρτάνειν.

Έἴχε μὲν οὖν ἐκεῖνον, ὥσπερ ἔφημεν, ἡ 'ΆἈθανα-

κοὺς τῶν ὄντων εἰδέναι λόγους. Τὸ OU ἔτι τούτων
ἀνοητότερον καὶ µηδεµίαν ὑπερδολὴν ἁτοπίας ἔχλε-
λοιπὺς, unb αὐτῷ θεῷ δύνασθαί τινα συγτχενέσθαει,
sl. p ταύτην ἔλθοι πρότερον τὴν ὁδὺν, xat Πυθα-
γόρᾳᾷ χαὶ Αριστοτέλει χαὶ Πλάτωνι σογγενόµενος,
xdi φύσεως ἀνάγχας ἐχεῖθεν καὶ γενέσεως τῶν
ὄντων, xai φθορᾶς ἀχολονθίαν μεμαθηχὼς, οὕτως
ἐπὶ εν κατάληψιν Dot τῆς ἀληθείας, El yàp ἁλή-
θεια μὲν, ἔφασχεν, ô Θεὺς καὶ ἔστι xal ὀνομάζε-
ται, τὸ δὲ τὴν ἀλήθειαν ἀγνοεῖν τὸν Θεόν ἔστιν
ἂγνοεῖν, πᾶς δ' 6 μὴ τὴν EG σοφίαν πεπαιδευµέ-
voc, & περὶ χινήσεως τῶν οὑρανίων σωμάτων ἢ
φύσεως τοῖς σοφοῖς ἐξεύρηται τῶν Ἑλλήνων Ίτγνοη”

C xs, τὴν ἀλήθειαν ἀγνοεῖ, οὐδὲν ἄλλο λείκεται fj

τὸν μὴ ταῦτα πεπαιδευµέναν τὸν Θεὸν áyvoelv*
ἂγνοιαν δὲ οὐδὲν ἕτερον f| οχότος εἶναι ψυχῆς
ὥσπερ xal τοὐναντίον φωτισμὸν ψυχῆς τὸ πάντα «à
ποιαῦτα εἰδέναι. El δὲ ταῦτα τοῦτον ἔχειν ἄνάγκη
τὸν τρόπον, µτδένα δύνασθαι πεφωτισμένον εἶναι,
εἰ μὴ ὃς εἴη τὴν σοφίαν ταύτην ἑξησκημένος, τὴν
θύραθεν δηλαδἠ. ἡ δὲ τοιαύτη ἄνοια, ij τἀληθέστε-
pov εἰπεῖν μᾶλλον παραπληξία, ovx ἑχείνῳ µόνον
jv τότε πρεσδευοµένη, ἀλλὰ καὶ τῷ Δἀτίνων γένει
«avi σχεδὸν οὕτως ἐκ μακροῦ τοῦ χρόνου μέχρι
νῦν ἑνετάχη, A; xal τοῖς παρ αὐτοῖς τὰ Oel)
φιλοσοφοῦσι καὶ τὸν μονήρη βίον ἀνηρημένοις µη:
δὲν περισπούδαστον εἶναι, μηδ ὃ δοχεῖ μᾶλλον

ἄχειν εἰς τελειότητα, ἢ τῇ µωρίᾳ ταύτῃ εροδέχειν

olou τοῦ μεγάλου λαύρα πάσης ὑλικῆς προσπαθείας Ὦ xoi περὶ ταῦτα χρατίστους εἶναι. Καὶ ἴδοις ἂν τι

χεχωρισµένον, χαὶ καθ’ ἠουχίαν τὸ µέλι τῆς ἀρετῆς
φιλοπονώτερον ἑργαζόμενον, "Έδει δὲ κρὸς δοχιµα-
σίαν ἡμῖν "Αδερ ἐπενεχθῆναι τὸν ἁλιτήριον, o γῆν
ἀγαθὴν ὀῃοῦντα χαὶ ἀποχείροντα, οὐδὲ πόλεις οἶχου-
µένας εὖ ἀναστατοῦντα xal χατασκάπτοντα, ἀλλὰ
Ἀριστοῦ τὴν Ἐκκλησίαν πολιορχοῦντα, xai µηχα-
νήµασι xii τάφροις καὶ πᾶσι τρόποις πειρώμενον
χαταθάλλειν. Εἰδόσι λέγω, τὸ Ux Καλαυρίας xaxbv,
τυφῶνά τις ἂν f) χεραυνὸν, τὸ προστυχὸν ἅπαν ἐμ-
πιπρῶντα xal διαφθείροντα, h καταιγίδα πάντα
φύρονσαν καὶ συγχέουσαν, fj οὐχ οἵδ ὅ τι ἄν τις
εἰπὼν, ἀξίαν προσαρµόσαι προσηγορίαν' τοῦτο δὺ
1b καχὸν ἐπὶ λύμῃ χαὶ φθρρᾷ τῇ χαθ ἡμᾶς olxov-
pévp παρεισθφαρὲν, καὶ τῆς οἰκείας µοχθηοίας &c-

γολοῖον, ἡ μᾶλλον θρήνων ἄξιον ἐχείνοις συμδαῖνον'
µειρακίοις àv παιδευτηρίοις kv ἡλιχίᾳ συνόντας εἰ
«ὖύχοι πριεοδυτιχ], καὶ τὴν ἔξω σοφίαν παιδευοµέ-
νους, xal τῷ σεμνῷ τῆς πολιτείας τῷ ὄντι μὲν
ἑνυθρίζοντας, αὐτοὺς δ' Dm àvolag μᾶλλον csuwe-
νοµένου;, xal νοµἰζοντάς τι προδργου ποιεῖν, τῶν
ὄντως χαλῶν xot οἰκειούντων Θεῷ, καὶ τὸν quylv
δυναµμένων φωτίζειν χαταμελοῦντας,

Ἐκεῖνος μὲν οὖν περὶ τῶν μεγάλων οὕτω µικρο-
λόχως διενοεῖτο, παρ) ἡμῖν 8 ἀκούων εἶναι τῶν
ἐν ἡσυχίᾳ ζώντων τοὺς πλείστους, ol λόχου piv
xai τῆς ἔξω σοφίας πανιάκασιν ὄντες ἄγενστοι,
παθῶν δὲ χρατοῦνιες, xal πᾶσαν ἀρετὴν ἀχριδῶς
µετιόντες, xal τῷ θεῷ συφιμμένοι vo) καθαρόνην

. ENOOMIUM AUGT. NILO CP.

Q πάσης ὑλιχῆς προσπαθείας ἀφεσταχέναι, A 9. τὸ δὲ τῆς εὐσεθείας ὑπερμαχεῖν, xal ckv ἴδη

ονταΐ τε τὸν νοῦν τῇ τοῦ πρώτου xal ἀχραι-
άτου φωτὸς ἑλλάμψει, xat τοὺς τῶν ὄντων
Ίσχονται λόγους, xal gogo! τὰ cla καὶ τὰ ἂν.
ἵνα Ὑΐνονται, λγει σφοδρῶς, τὴν δόξαν τῆς
καντὺς αὐτῷ τιµωµένης σοφίας διαπίπτουσαν
ὧν, καὶ ἠρεμεῖν οὐκ εἶχε τῷ φθόνῳ νενικη-
» αἱ διαδάλλειν ἐπειρᾶτο αθένει xav ob
ἐν ἠσυγίγ µόνον βιοῦντας, ἀλλὰ xat ἡ τυχίαν
᾿πλάνην εἶναι τῶν μετιόντων xp), ἁπάτην συν-
ασμένην τῶν ἀχουόντων διατειγόµενος μτδὲ
Ιδεῖναι φωτιαθῆναι τὺν νοῦν, ἀγνοίας αὐτὺν
"'&e Wspuxeyvpivnc* δεῖν γὰρ εἶναι μηδὲν
Iv τῶν τοῖς πρότερον σοφοῖς πᾶσιν ἐζευρημέ»
καὶ πάντα ὁτιοὺν ἐκχείνοις φοιτᾷν, ol τῶν βελ-

φυοµμένην αἴρεσιν ἁἀναστέλλειν. xal λναιτελὲς Άγου-
Μένψ σφόδρα xal ἀναγκαῖον, τοῦ ἰδίου τὸ χοινὸν
προτιμᾷ , xai τὸ τῆς ἀρετῆς ἑργαστήριον «bv "Abu
xai τὴν ἡσνχίαν ἀπολιπὼν, εὐθὺ Θεσσαλονίχης χω-
pel. Ποθοῦσι δὲ τοῖς φῖλοις ὀφθεὶς, πἀνθ᾽ ὅσα κρά-
δαι τε καὶ φθἐγξαινὀ xav' αὐτῶν τε xel τῆς fev-
χίας, ὃ πρὸς αὑτοὺς «bv πόλεμον ἀνῃρημένος σα-
φῶς ἐκχμαθὼν, ἐχείνου μὲν χατεγίνωσκεν ἄθελτηο
ρίαν καὶ πολλὴν αὐθάδειαν τρόπων καὶ ἀκρισίαν
λογισμῶν, εἰ ὧν χαθάπαξ fjv ἁμαθὴςι τοῖς σφήδρα
περὶ ταῦτα ἠσχολημένοις χαὶ διὰ βίου παντὺς ἑξτ-
σχηκόσιν ἑνόμισεν ἀμφισθητεῖν δεῖν. καὶ μὴ µόνον
εἷς λόγους Ώχειν, xal βλέμμασι σοφιστικοῖς νῶν
ix τῶν θεοφόρων ἀνδρῶν ὄνωθεν παραδεδοµένων

v δύνανταί τι διδάξαι, χἂν Ἕλληνες 601, xàv p ἀφίστασθαι πειρᾶσθαι πείθειν, ἀλλ εἰ μὴ πείθεω:ο

2t, xàv βάρδαροι, εἰ μέλλοι τὸν νοῦν ἔχειν πε-
Ιμένον, xal τῶν θείων τε xal ἀνθρωπίνων
µάτων «hw γνῶσιν ἔχοντα, Ταῦτα οὐ µόνον
αὐτῷ φοιτῶσι διυελέχετο µειραχίοις, ἀλλὰ καὶ
ραφῶν qv, xai οἵον ἐπιδειχνύμενος καὶ τὸ
yo µέρος ἑπανορθούμενος τῶν ἡσυχαξόντων τὴν
jv, καὶ πάσῃ πκειρώμενος μηχανῇ τῆς μὲν
ας ἁ ρἰστασθαι πείθειν πάντας, τοῖς σοφοῖς δὲ
Ελλήνων τὸν νοῦν προσέχειν, xal δι ἐχείνων
vola; χαθαίρειν αὑτὸν πειρᾶσθαι.

:&fwp μὲν οὖν οὐχ ἓν παρέργῳ χατὰ τῆς fjov-
rà εοιαῦτα ἑσχαιωρεῖτο. οὗ μὴν οὐδ' οἱ ταύτῃ
θραμμένοι, xat µόνην παθῶν ἁπαλλαγὴν εἶναι
ιρὸς θεὸν οἰχείωσιν xal. ἀνάθασιν τῇ πείρᾳ

; εἰδότες, ἀμύνειν ἡμέλουν πολεμουμένη; €

σπουδῆς μὲν xal προθυµίας οὐδὲν ἑλλιπόντες,
ὁριον δὲ παρ) ἑαυτοῖς τὸν µέγαν μὴ xsxvnpd-
ιν θεοσαλονίχη γὰρ ὁ πόλεμος ἑλάμδανε τὴν
* àxslvou τῇ λαύρᾳ, καθὼς ὁ λόγος ἔφθη δη-
δο ἐπιδημοῦντος ἔπεὶ τοίνον ἐχεῖνον ὁρᾶν
ἴχον, ὃν µόνον ᾖδεσαν ἀξιόχρεων xal λόγου δυ-
χαὶ τῇ τοῦ Πνεύματος χᾶριτι πρὸς tbv οὕτω
lov ἀντιχαθίστααθαι δυνάµενυν πόλεμον xal
, Υβάμμασι πρεσθεύονται πρὸς αὐτὸν, τοῦτο
ὕσα Βαρλαὰμ χΧατὰ τῆς ἱερᾶς ἠσυχίας xel
αύτῃ προσεχόντων εἶπε καὶ συνεγράφαντο
ς δηλοῦντες, τοῦτο δὲ χαὶ δεόµενοι, πρὸς ἅμυ-
µαστῆναι xil ph παριδεῖν τὸ vov μὲν εἶναι

Ἰσυχίαν ὑδριζομένην, μετ) ὀλίγῳ δὲ καὶ τῷ D

rijs Ἐκκλησίας, εἰ παροφΏείη, λυμανούμι-
b χαχόν. Τί οὖν ixelvog; xf] μὲν ἑνοιχούσῃ
ἱναύματος χάριτι τὰ μέλλοντα προορώµενος,
σοµένην προεῖπε βλάδην, ὣς πολλἡ xt; ἔσται
αλεκὴ, xai ὡς χαλῶς κυθδερνωµένη τοῦ Πνεύ-
; αρα, καὶ χρόνω οὐκ ὀλίγον Ίδη βαθεῖαν
ην ἀγούσῃ τῇ Ἐχχλησίᾳ σἆλος οὗ μικρὸς xal
bc ὑπεγερθήσεται χλύδων, xal τὴν πάλαι τῶν
| πρόῤῥησιν εἰς ἔχδασιν fxev fn, ol πρὸς
σχάτοις ἔφασαν χρόνος αἴρεσιν χαλεπὴν ἔπεισ-
σειν τῇ Ἐκχλησίᾳ.

4 & τῆς γνώμης διαιρουµένης, καὶ θορύδων
Υπ(λλάχθαι, καὶ ἀπραγμοσύνη evt», xol
6 Agepla xol qelywenti τοῦ ααντὸς πμωμή-

xai συχοφαντίαις πολλαῖς καὶ λοιδορίαις καὶ Όδρε-
σιν ὑποδάλλειν' οὗ μὴν xol πρὸς τὸ πολεμεῖν ἐχεί-
wp πρόθυμος fv, ὅτι δέοι τΏς ἠσυχίας καὶ τῆς iv
ςἢ ΨυχΊ γαλήνης ἐννοῶν, χαὶ τῆς ἐχεῖθεν ἀγαλ»
λιάσεως ἀποστὰς, ἀντιλογίαις προσέχειν, xal πολ-
λῆς ἐμπίπλασθαι τῆς ἀηδίας καὶ ταραχῆς. Διὸ καὶ
«πάντα τρόπον ἐπειρᾶτο «hv χινουμένην ἔριν κατα»
ποιµίζειν χαὶ πείθειν τὺν τῇ Φλογὶ ταύτῃ τὴν αἰτίαν
παρεσχηχότα, «by μὲν χεχινηµένον πέλεμον xate-
τίθεσθαι, xal τῶν κατὰ τῆς ἡσυ,ίας ἁποσιέσηαι
βιασφημιῶν, xaX τοῖς πολεμηθεῖσιν ἀδίχως στεί-
σασΏαι, Φοφίᾳ δὲ τῇ ἔξω προσέχειν $c τὰ πρῶτα
φέρ-ται, xal ταύτῃ πειρᾶσθαι τὴν παρλ τῶν ποὶ-
λῶν ἡ χαὶ τῶν σοφωτέρων εὐφημίαν χαρποῦσθαι,
καὶ μ πρὸς οὐδὲν αὐτῷ χρήσιμον ἀποδύεσθαι τὸν
ἀγῶνα. 'O δὲ, καὶ γὰρ ἴδει χαλεπὸν ἡμῖν τὸ κ)υ»
δώνιον ἐγερθῆναι, καὶ θεραπευόµενος ὠλιγώρει,
καὶ πρὸς αἱρῆνην παραχαλούµενος οὐχ ὑπήχουεν *
δεν xal Γρηγόριος ἐχρῆτο τοῖς λόχοις, καὶ τὸν
σοφίαν τοῦ Πνεύματος ἀντετίθει τῇ ααταργουµένῃ
κατὰ Παῦλον Gooíq , xal τὰς ix τῶν συλλοχισμῶν
ἀνάγχας, xai τὰ σοφίσµατα διέλνεν εὐχερῶς * τῶν
ἀγαθῶν μὲν εἶναι τὸν λόγον καὶ τὴν σοφίαν δὴ
ταύτην ἀποδειχνὺς, ἁλλ᾽ οὐχ ὥστε xol Osp δύναο-
σθαι οἰχειοῦν μᾶλλον μᾶν οὖν καὶ φυσῶσαν, καὶ

᾿Θιοῦ πόῤῥω βάλλουσαν, εἶ τις αὐτῇ μὴ χατὰ 24-

Tov χρῷτο μηδ) ὡς προσηχον, ἀλλ' αὐτῇ προσέχε
διηνεχῶς µεταίᾳ xal ἀνοήτῳ σχολῆ τὸν βίον χατα-
ναλίσχων, xai μτδὲν εἰς «hv ἐχεῖθεν µακαριόΐττα
συντελούαῃ, ἔνθα μὴ σοφία λόγων xat δύναμις πλέεν
ἔχει τῆς ἁμαθίας, ἀλλ᾽ dj τῶν σωτηρίων ἐντολῶν τή-
pnotc τοῦ Ἀριστοῦ, χαὶ ἡ χατ᾽ αὐτὰς ἐργασία xol
Ψυχῆς ix τῶν αἰσχίστων παθῶν χάθαρσις xal συν-
*fpncte, xal πρὸς θεὺν καθ) ὅσον ἔξεστι γεῦσίς τε
χαὶ οἰχείωσις τῆς ἀλήχτου µαχκαριότητος xal τῆς
αἰωνιζούσης εὐδαιμονίας γίνεται πρήξενος. Tol; γε
μὴν εν µονήρη βίον ἀνῃρημένοις xal µέτρα τί-
Onot xal ὅρους τινὰς ἐφ᾽ ὅσον δεῖ, xol ὅτε τῇ παι-
δείᾳ ταύτῃ πολσέχειν, μᾶλλον δ᾽ εἰ πρὶν εἰς τοῦτο
σχήματος fixer, ταύτης ὁπωφοῦν ἔτυχον µετασχόν-»
ες, ὅπως μὴ δέον τοῖς µαταίοις τούτοι; τὴν διά-
νοισν ἀσχυλεῖν, ἀλλ ὥσπερ ἄλλης πάσης Outil;
πυσκαθείας, οὕτω δὴ xal ταύτη; χρήσιµον ύτορ-

87

GREGORII PALAMM

ἠρχότας tbv νοῦν, θεῷ προσέχειν διηνεχῶς τὸ τῆς À πόλιν χωρεῖ οὗ κχράτει λόγων δαββῶν τοσοῦσον,

φυχῆς ἀποχαθαίροντας ὄμμα, xal δεχεικὸν ποιοῦν-
τας τῷν θείων ἀπαυγασμάτων' xaX ὥσπερ ix τα-
κεινοτέρων, τῶν τῆς πράξεως δῃηλαδὴ µεταδα[νου-
πας ἀγώγων xai παλαισμµάτων ἐπὶ τὴν θεωρίαν
χωρεῖν, καθ ἣν προχόπτοντας οὗ τὰς αἰσθήσεις
µόνον ἁπράκτους µένειν. συµθᾳίνει, ἁλλφ xai τὸν
νοῦν αὐτὸν πᾶσαν νόησιν χαὶ χ[νησιν ἀποτίθεσθαι,
καὶ ἄγεσθαι fj ἂν ἄγωνται δοκρίη, ἑλλάμφεών τε
χαὶ φωτισμῶν ἐχεῖθεν ἀναπίμπλασθαι θείων, χαὶ
λόγους κτίσεως ἐχδιδάσκεσθαε, χαὶ μυστηρίων ἆῤ-
ῥήτων γενοµένους μετόχους, εἰς τὸ ῥρχαῖον ἑπα-
νέρχεσθαι κάλλος, καὶ πάντα Τίνεσθαι µετουσίᾳ,
ὅσα φύσει φέφυχεν εἶναι ιός. Ταῦτα δὲ πᾶσι
χοινὰ προχεῖσθαι ἀγμωνίαματα καὶ βραθεῖᾳ οὐ τοῖς
λόχου µόνον xol τῆς ἔξω σοφίας µετεσχηχόσιν,
ἀλλὰ χαὶ τοῖς χαθάπαξ τούτων ἀπείρως ἔχουσιν,
οὐδὲν παραθλιπτοµένοις πρὺς τὴν χτῆσιν τῶν ἁποῤ-
ῥήτων ἀγαθῷν Exsiviov: ἁλλ᾽ ϱ) δεῖ τι καὶ θαυμσ-
στὸν εἰπεῖν, ῥᾷον πρὸς τελειότητα τῆς ανευµαει-
κῆς ἡλιχίας ἀφιχνουμένοις, ἅτε δὴ πρὺς τὸ ἅτυ-
φον καὶ ταπεινὸν εὖ µάλα διαχειµένοις, ἐπειδὴ xol
τοῖς τυιούτοις ἑαυτὸν ὡς τὰ πολλὰ φιλεῖ ἑμφανί-
(tw, Τοὺς γὰρ ὑπερηφάνου: ὁ θεῖος ἔφη Ααθὶδ
ἕως σφόδρα παρανομεῖν. ἐξ ὧν συμπεραίνεται, uh
τὴν σοφίαν τοῦ κόσμου τούτου τὴν χκαταργουµένην
φωτίζειν δύνασθαι thv. χεχτηµένην Φυχην, pro"
οἰχειοῦν θεῷ, ἀλλὰ τὴν διὰ τῶν ἔργων τῷ ὄντι φι-
λοσοφίαν, f, xat χαθαίρειν δύναυς ἂν χαὶ φωτίζειν,
χαὶ φίλους θεῷ xal ἁσωμάτοις παραπλησίους τοὺς
αὐτῇ προσέχοντας ἀπεργάζεσθαι. Ὑπὲὶρ μέντοι τῆς
ερᾶς ἠσυχίας οὕτω cag, xai χαθαρ)γ πεποίηται
τὸν λόγον, καὶ οὕτως ἀπὶ πᾶν ἀκριδείας ἤχονγα
. καὶ ἐμπειρίας τῆς κατ αὐτὴν, ὧς µηδένα µηδα-
μῶς τῶν πρότερον θερφόρων ἀνδρῶν ἁἀπὶ ταύτην
ἑαντοὺς καθέντων shy πραγµατείαν, οὕτω κατἆλλη-
dov θέσθαᾳι xat πᾶσιν ἑφαρμόνουσαν τὴν διδασχα-
λίαν -χαὶ τελείοις xa ἀτελέσι xai µέσοις, xal µη-
δὲν ἑλλελοιπέναι τῶν ἑκάστῳ προσφυῶν τε xal
οἰχείων δεωρηµάτων..

Οἱ pv οὖν ὑπὲρ ἡσυχίας τοῦ μεγάλον Γρηγορίου
λόγοι, λοιδορουμένης xai τὰ ἔσχατα πασχούαης
ἀδίχως, οὕτω λαμπροὶ. καὶ τῆς πνευματικῆς xal
τῆς ἐχτὸς σοζίας οὐδεμίαν λελοιπότες ὑπερδολίέν'
ὠπὲρ Gv οὐδὲ βουλοµένοις ut) ὅτι y' ἑπαινέσαι πρὸς
ῥξίαν ἡμῖν ἑξέσται, ἀλλ οὖδ ἁπλῶς ὑπογράψαι τῷ
λόγψ xai τὴν συντονίαν xai τὸ κάλλος καὶ τὸ ῥάθος

πῶν νοήβάτων, ὧν sU τις την ἐν πᾷσιν ἀγαθοῖς

ὑπερόδυλὴν ἐθέλοι χαταμαθεῖν οὐχ ἑτέρωθέν ποθεν,
ἁλλ' ἐξ αὐτῶν ἐχείνων τοῦ ποθουµένου τυχεῖν ἐξέ-
σται. Λόγοις μὲν οὕτω τῇ εὐσεθείᾳ. πολεμουµένῃ
σὺν πολλῇῃ παρέστη τῇ προθυµίᾳ τε xal σπουδῇ’
Erst δὲ τὸν ὑπὲρ αὐτῆς ζῆλον olov iv τῇ φυχῆ φέ-
ων ἣν, xo ἔργχοις ἔδει φανερὸν καθιστᾶν, xg
μι δ) ἐν τούτῳ τῷ µέρει τῶν πολλὰ καµόντων ὑπὲρ
τῆς εὐσεθείας ἀπολειφθῆναι, τί γίνεται; Τὸ πρὸς
οὕτω γενναῖον ἀνταγωνιστὴν πολεμεῖν ὁ Παρλαὰμ
ἀπογνούς" Ίδη γὰρ ἐκ πρώτη; ἀφετηρία; χατάχρας
fv νενιχηµένος καὶ ἠσχυμμένο,"' ἐπὶ τὴν µέχάλην

ὅσον ὤετο διαθολαῖς καὶ συχοφαγτίαµ 990 µεγάλρυ
περιέσεαθαι Γρηγορίου, ἁλλ᾽ ὥσθ' Bst καὶ «iv ἃλ-
ληνικῆς ἐνταυθοῖ µετεσχηχότων «παιδείας ὄντων
πολλῶν, καὶ διὰ τοῦτ) ἐχείνου σφοδρΏς περιεχομέ
vov, ἐφ᾽ οὕτω σαθροῖς ἐρε[σμασι τὸ αρὸς kxsbvov
δυσμενὲς ὑπερείσας * ἤδη yàp πρὸς ἐκεῖνν πᾶς ὁ
πόλεμος ἐξεῤῥάγη» τῶν προτέρων εἴχατρ edic
πλάνην αὐτοῦ καταδοῶν, καὶ την Λσυχίαν ὡς τῆς
πλάνης αὑτῷ ταύτῃς χαταμεμφόβενος * διθεῖεν τε
xai τῶν ὀρθῶν δογμάτων παρατροπὴν ἐγχαλῶν, καὶ
«πάντα ἠντινοῦν αὐτῷ πειρώµενος ἐπεγείρειν, xal
ψῆφον ἑχείνου μηχαγώμενος, ὡς ὀρθῶς μὴ epo-
νοῦντος ἑρήμην χατενεχθΏναι. "O κἂν συνέδη ταῖς
ἁπάται; ἐχείνου xal τοῖς σοφιστιχοῖς χλέμμασι xal

Β περινοίαις πάγτῳωγ πλὴν ὀλίγων ὑπεγεχθέντων,

οὕτω σοφῶς τρῦ θεοῦ τὰ χατὰ τὸν péyav της εὖσε-
θείας ἀγωνιστὴν συγχωροῦντος, ἵνα καὶ μᾶλλον
ἀναχηρυχθῇ xai λαμπρότερος ἐπὶ τῶν ἔργων διι-
χθῄ, ὡς μόνος οὕτω φλόγα τῆς ἀσεδείας πρὺς Odo;
ἀέριον ἐξαρθεῖσαν δυνηθεὶς χατασδέσαι, e) μὴ τα-
χέως ἑἐχεῖνος ἔπιφανεὶς, ἅπαντα ἀνέτρεφε καὶ δψ-
λἌνσεν, Ὡς γὰρ ἐπὶ δίκην ἑδόχει χαλεῖν ἐχεῖνον, tijv

"µήπω συνθεµένων τῇ ῥνασεδείᾳ τοῖς πράγµασι ὁρ.

θῶς διαιτώντων, xal δεῖν οἱυμένων χαταψηφίζεσθει
μηδενὸς πρὶν xatpby εἰς ἀπολογίαν λαθεῖν, καὶ τῷ
ἐγχαλοῦνει κατὶλ απρόσω:ον veter yat, ἐχεῖνος
μὲν ἀναδαλλόμενος οὐδὲν ὁδέως -πορην' Ράντα δ
ὑπεχώρει τὰ χαλεπὰ ῥᾷον f| d τοῦ φωτὸς παρουσία
τὸ οχότος διαλνόµενα, xq) ἡ ἀλήθειᾳ τὴν προσήκον-
σαν ἑλάμδανε παῤῥησίαν, καὶ sb φεῦδος κατῃσχί-
νετο ὁραπετεῦον - οὗ γὰρ ἂν οὐδεὶς, ὃς τῆς ἐχείνου
γλώττης τῆς θεολόχου χαὶ τῆς ὀψηλῆς διανοία; καὶ
οὐρανίου πεῖραν λαμδάνων, οὐχ εὐθὺς Exi τν ὁ &so-
στολιχΏν xal πατρικἣν ἑνήγετο πίστιν, καὶ σαφή τὴν
συµφωνίαν τοῖς ὑπ ἐχείνου λεγομέναοις πρὸς tob;
θεοφόρους θεο)όγους xai τῶν πιτῶν τῆς Ἔχκλη-
σίας διδασχάλους «Φυνεμαρτύρει; εὐθὺς μὲν οὖν καὶ
πρὶν εἰς χεῖρας Ίχειν τὸν πολέμιον τρεφάμενος
ἦν, πάντων αὐτῶν δυσσέδειαν χατεγγωκότῳν πολ
λὴν, xal δεῖν οἰομένων μετὰ τῆς βλασφήμου χλώι-
της ποιεῖν ἐκ μέσου, xal ph πρόφασιν ἀπωλείᾳς
χαταλείπειν τοῖς ἁπλουστέροις.

Ἐπεὶ δὲ xal λαμπρῶς ἐπὶ θεάτρου «bv ἀθλητὴν

D ἀνακηρυχθῆναι προσφῆκον fjv, καὶ τὴν δυσσέδειαν

μᾶλλον αἰσχυνθῆναι θριαμδευθεῖσαν, καὶ τοῦτο yl-
vetat μεθ ὅσης ἄν τις εἴποι τῆς παῤῥησίας καὶ τῆς
λαμπρότητος * τοῦ yàp πολλοῖς τροπαίοι; τὴν ἑσπέραν
διαλαδόντος, Bow τῆς στρατείας ἑπανήκοντος βασι-
λέως, ἡ σύνοδος, αὐτοῦ παρόντος xai tolo πράγµα-
σιν ἀξίως ἑαντοῦ διαιτῶντος, συνεχροτεῖτο * ob εν
λογάδων µόνον τῆς Ἐκκλησίας, xoi τοῦ τὴν [ερᾶν
ἀρχὴν τότε πεπιστευµένου, xai ὅσοι τῶν iv siat
κα) ἄλλως ἐπιφανῶν, ἀλλὰ χαὶ τῆς πόλεως σχεδὺν
ἀπάσης σπουδἠ σννδεδραµηχότων, ζημίαν o) μικρὰν
ἐχάστου λογ’ζημένου πανηγύρεως τριαύτης ἆπολει-
φθῆναι. Την μὲν οὖν Γρηγορίου τοῦ µετάλου τότε
απουδὴν, xai τὴν περὶ τὸ λέγειν τέχνην, 8 εν ανεν-
ματιχὴν μᾶλλον σοφίαν καὶ thy i$ ὕψους δύναμιν ἣν

669

ENCOMIUM AUCT, NILO CP.

aro:

ἐνοδίδυςο, καὶ jj τῶν ἑναντίων ἀπετέφρου τοὺς λό- A ἀληθείας τοὺς ἀντιπάλους ἀποδειχνύς * πάντες γὰρ

Τους, οὗ ῥδιον οὐδ' εὐχερὶς ἐμοὶ γοῦν διελθεῖν.
ἐχεῖνο δὲ µόνον ἀναγχαῖον εἰπεῖν, ὅτι πάντας χατέ-
αληξς xal φίλους vai πολεµίους τοὺς μὲν οἷς γχεν,
ἐπιστομίζων στεῤῥαϊς ἀνάγχαις, τοὺς φίλους δὲ, xal
τῶν πώποτε θαυμασθέντων ἐπὶ σοφίᾳ π»λλῷ τῷ
µέσῳ δόξα; χεκρατηχέναι,

. "O μὲν οὖν περὶ εὐσεδείας &yiv αὐτῷ τοιοῦτον
αἱλήφει πέρας, λαμπρὸν οὕτως ànb τῶν πολεμίων
τρόπαιον &vaatíaivtt, xal τὸν πρὶν διώχτην xal
ὑδριστὴν συνθέσθαι τῇ εὐσεδείᾳ χαταναγχάσαντι͵
xiv πρὺς ἁπάτην fjv αὐτῷ xol ψεῦδος τὰ εἰρημένα,
τῷ χαιρῷ χαὶ τοῖς πράγµασι πανούργως µεθαρµο-
αὐέντι. Oo μὴν ὁ τοῖς ἀγαθοῖς ἐγθρὸς χαὶ πολέμιος
εί ἀρχῆς Γρητόριόν τε καὶ τὴν ὀρθὴν ὑπὲρ ἧς ixci-

νος Ἠγωνίζετο πίστιν πολὺν χρόνον ἀπείραστον ὑπέ- B

μεινεν ἐχλιπεῖν ἀλλ' ἐπεὶ μετὰ τῆς βλασφρ/µου
γλώττης οὐκ iv πολλῷ τῷ µέαῳ τῆς χαχίας à ἄρχη-
406 ἐχεῖνος ἐχποδών fjv, τοῖς φίλοις προσχωρήσας
Λατίνο.ς, χαὶ ἡ τῆς ἀσεθείας φλὸξ χαλῶς ἑδόχει κα-
τασδεσθῆναι, ἀθρόον Exeivou πολλῷ χαλεπώτερος
πύλεμος ἐξεῤῥάγη * τῶν γὰρ ὁμιλητῶν Excfvou xal
φοιτητῶν Ó μάλιστα τῆς λύμης μετεσχηχὼς οὐ τ.ῶ
«ph, τὴν εὐσέθειαν µόνον, ἀλλὰ xal τοῦ πρὸς tbv
µέγαν πολέμου κληρονόμος εὐθὺς ἐδείχνυτο, Καὶ πἀ-
ἂιν ἀγώνων ἑτέρων καὶ σκαµµάτων ἀρχὴ πολλῷ τῆς
αροτέρας χαλεπωτέρα * ἐφιλονείχησε γὰρ ὁ δεύτερος
ὑπερθαλέσθαι καχίᾳ τὸν πρὸ αὐτοῦ, xal τῆς ἀσεθείας
χαθόσον οἷόν τε πολλῇ προστῆναι σπονδῇ · µείζω τε

ὥσπερ ἐκ μιᾶς xal γλώττης χαὶ γνώμης δυασέδειαν
μὲν ἐχείνων χατεψηφίζυντο, xal ταῖς αὐταῖς ἐπῆγον
ἐπιτιμίαις, αἷς καὶ τὸν πρώτως τῆς αἱρέσεως ταύτης
ἄρξαντα, εἰ μὴ μεταδάλοιεν xal τὴν ὀρθην ἁσπά-
σαιντο πίστιν’ Γρηγόριον δὲ καὶ λόγοις χαὶ Υράµ-
µασιν ἀνεχήρυττον, xi) τὰ βέλτιστα πάντα mpoat-
µαρτύρουν, xal πολλῆς ἡξίουν thc εὐφημίας xai
τῶν χρότων xal τῶν στεφάνων.

"Ap' οὖν Lv μὲν τοῖς ὑπὲρ εὐσεθείας ἁγῶτιν οὕτως
ἣν θερμὸς καὶ ζέων τῷ πνεύματι , xat πάνθ᾽ ὅσα χρὴ
τὸν θεολόγον μετὰ πολλῆς ὧν τῆς ὑπερθολῆς, kv τοῖς
χατ᾽ ἀρετὴν ἔργοις λαμπρὸς xat περιφανὴς, dug τὸν

voõv xai πεφωτισµένος τῷ θείῳ Πνεύματι, τῇ τῶν

Γραφῶν ἐμπειρὶᾳ τοὺς ἐπ᾽ ἐκεῖνο τοῦ χρόνου χατό»
πιν θέµενος, οἶμαι δὲ xal τοὺς Όστερον ἑσομένους *
τοῦ χειμῶνος δὲ τῶν πειρασμῶν προσδαλόντος , xal
σάλου πολλοῦ xal τοῦ ῥθίου τῶν δεινῶν περισχόν- —
τος, μιχρὀφυχόν τι xal ἁγενὲς fj πράξας ὤφθη, ἢ xai
µελετήσας ; οὐδαμῶς * ἅπάν μὲν οὖν τοὐναντίον, μετὰ
πολλῆς τὰς τῶν δεινῶν ἐπιφ2ρὰς της πραότητος xal
τῆς µακροθυµίας ὑπενεγχών * ἐπειδὴ κἀχεῖνα πολ-.
Av αὑτῷ προξενήσοντα τὴν εὐδοχίμησιν δει, μᾶλ-
λον δ' ὅτι καὶ ταῦθ᾽ ὑπὲρ τῆς «o0 θεοῦ δόξης ἑαύτῷ
συνῄδει καὶ τῆς χατ᾽ εὐσέδειαν ἀληθείας ὀπενεγχόντι.
Ὡς yàp ὁ πρὸς ἀλλήλους τοῖς ὁμοφύλοις πόλεμος
χαχῶς μὲν, xal ὡς οὐκ ὤφελε, τὴν γὰρ χοινην εὖτυ-
χίαν Ῥωμαίοις ἀνάλωσε xoi διέφθειρε, χαχοῖς πε-
ριέθαλε τοῖς ἑσχάτοις , ἀνηπτον & οὖν ὅμως * τί γὰρ

γὰρ ixslvou xal χαλεπώτερα πρὸς λόγον ἀαεθείας C δεῖ τὰ πᾶσι γνώριµα διεξιόντα, τῶν ἐντυγγανόντων

ἐξεῦρε, καὶ τῆς βλασφηµίας πολλοὺς εἰργάσατ» χοι-
νωνούς. OO μὴν οὐδ' 6 τῆς εὐσεδείας ἀγωνιστὴς Γρη-
τόριος ἡμέλει πρὸς ταῦτα, ἀλλὰ παντοῖος Tv, ἔργοις
καὶ Ἰόγοις τὴν ἐξαφθεῖσαν φλόγα χατασδέσαι φιλο-
νειχῶν * xal πρῶτα μὲν Ακχινδύνῳ πολλὴν προσῆγε
«ἂν θεραπείαν, ἑλέγχων, ἀποδεικυὺς, τὴν χοινωνίαν
τῆς ἀσεθείας προσονειδίζων, πάντα πράττὠν ὅπως
ἐκεῖνον [5g πρὸς τὴν εὐσέδειαν µεταθέµενον * ἐπεὶ
&' ἀνίατα vosiov, xai τὴν τῆς ἀσεθείας ἄχρι τρυγίου
κύλιχα σπάσας ἐχεῖνος ἦν, τοῖς Ἰάγοις ἐχρῆτο χαθά-
περ βέλεσι xal τὸ πονηρὸν ἑτίτρωσχε στῖφος, λογο-
χραφῶν μὲν τὴν εὐσέδειαν, καὶ παντὶ τῷ βουλομένῳ
προτιθέµενος ἀχριθῶς τὰ τῆς θεολογία; ἀπόδῥητα,
xai τὰ βάθη τοῦ Πνεύματος μετὰ τοῦ Πνεύματος

ἁποχναίειν τὰς ἀχοάς ; χινεῖται μὲν xal ὁ τὴν ἀρχὴν
τηνικαῦτα τῆς μεγάλης τῶν πιστῶν Ἐκκλησίας πε»
πιστευμένος, ἀναλόγως ἄν τις εἶποι καὶ ἀνοήτως

τοῖς ἰδίοις ἐπιδουλεύειν, λύχος ἀντὶ ποιµένος γενόµε-

νος ἀτεχνῶς, ἀνάπτει δὲ τὴν φλόγα σφοδρῶς τοῦ πο-
λέµου, καὶ πᾶσιν kn' ἀλλήλους ἐκδαίνει ερόποις, of;
ὁσημέραι τὴν εἰρήνην ἀναφωνῶν ἂν, xai τῆς οἰχείας
ὥσπερ ἐπιλελησμένος ἀξίας, χαὶ τοῦ χαταλλάξαντος
ἑαυτῷ τὸν χόσμον ἰδίῳ αἵματι, ὅτι µαθητὴς εἶναι
πεπιστευµένος, εἶτα πᾶν τ΄ ὀναντίον ὄρφη ἐπὶ κακῷ
μὲν χεφαλῆς τῆς ἰδίας, χαχῷ δὲ τῶν πειθοµένων,
ὅσου; ἑξήν ἐφέλκεται πρὸς τὸ πολεμεῖν, τοὺς μὲν
πείθων, τοὺς δ᾽ ὡς οἷόν τε βιαζόµενος,

: *Emnst δὲ xai πρὸς τὴν ἔργοις καὶ λόχοις xal πᾶσωι

ἐρευνῶν, xai διὰ πάντων τοῖς ὑπὲρ τῆς ἀληθείας D of; ἑκεχόσμητο χαλοῖς 4 πάντα θαυμαστὸς l'enyó-

Ἀγωνισμένοις διλασχάλοις τῆς Εκκλησίας ὁμογνώ-
µων xai σύμπνους ἀναδειχνύμενος * τοῖς δὲ ψευδέσιν
ἑχείνων λόγοις χατὰ τῆς ἀληθείας ἐξευρημένοις πο-
λέμιος ἀτεχνῶς, χαὶ πάντα ὥσπερ ἁδρανῆ τινα xal
Φεσηπότα δέχτνα διαλύων. Δεῆσαν δὲ καὶ σύνοδον
αὖθις πρὸς τὴν τῆς ἁληθείας εὕρεσιν ἀθρο.σθῆναι,
τάχιστα μὲν συνεκροτεῖτο µεγάλη χαὶ πολνάνθρω-
πος * 6 δὲ τῖς ἀληθ:ίας ὑπέρμαχος xal στεῤῥὸς ἆγω-
νιστὴς, ὁ πολὺς iv σοφίᾷ καὶ {λείων ἐν εὐσεδείᾳ
Ἑρηγόριας, οὐδὲ πολλῶν ἐδεήθη λόγων πρὸς ἔλεγχον
τῆς χαχίας, ἁλλ᾽ Ίρχεσε µόνον τοῖς προτέροις όµο-
γνώμονας ἀποδεῖξαι τοὺς ἀντικαθημένους xal ἀντι-

δόξου:, xai πάντα ἦν ῥᾷστα διηνυκὼς, xai τῶν ὁρ- —

ἑῶών «εραχαράκτας ὀογμάτων xol πολεµίους τῆς

proc περιφάνειαν εἶξε, χαὶ πολλἠς ἑνόμισε ῥοχῆς ἐκ
τούτου πρὸς τὸ σπουδαξόµενον εὐπορήσειν, πάντα
μὲν, ὃ φασι, χάλων ἑκίνει, xal πᾶσι τρόποις ὑπε-
ποιεῖτο, τῆς οἰχείας χαχοδουλίας συνεργὸν xal aou
δαστὴν ἐχεῖνον θέλων «εχραλαμδάνειν. Ἐκ πρώτις
δὲ πείρας ἀποχρομσθεὶς, ὥσπερ χῦμα πέτρα τερ'-
πεσὺν, xal tb χοινῇ συνοῖσον xai τὸ πρωσῆχον αὐτοῦ
τῷ ἤθει xal τῷ σχήµατι διδαχθξὶς, δέν ἀποσχέσθαι
τῶν ἁτόπων ἔργων, χαὶ τῆς ἑπανορθώσεως εἰδέναι
χὰριν τῷ πρὸς ἐλευθερίαν διειλεγµμένῳ * 6 δὲ τούναν-
ziov ἅπαν fjv, xzi xaxol, Ἡμείδετο τὸν ἐχ βάθρου
χλχίας τό Ἰ-εἰς αὐτὸν fjvov ἀναγαγόντα ᾿ xol διὰ
πάσης γε σπουδῆς χαχοῖς ixsivov ἔσχλτοις πτρ.δα-
λεῖν * οὕχονν οὐδὲ ἀπέσχετο τῶν περ.έργων οὐδενὲς

xe µοχθηρίας ὶσχάτὴς πεπληρωµένων, ἕως την À

αρὺς ἐχεῖνον τῆς φυχῆς δυσµένειαν εἰς ἔργον εἶδεν
ἐχθᾶσα».

Ὡς γὰρ οὐδὲν ἐκείνῳ τῶν δημοσίων ἐγχλημάτων

εἶχεν ἐπαγαχεῖν, ᾖδει vip αὐτὸν τῶν χατὰ τὸν

βίον θορύόων τε καὶ πραγμάτων οὐδὲν ἧττον ἢ οἱ
πάλαι τεθνηχότες ἀπεσχημέιΏν, ἐπὶ τὴν εὐσέδειαν
εἶδε καὶ τὴν ταύτης συχοφαντίαν xai θἄττον f| ἄν
τις φήθη μεταδαλὼν, τοὺς μὲν ἀποχηρύχτους χαὶ
πολεμίους τῆς ἁληβείας ἓν τοῖς πρώτοις εἶχε τῶν
φιλουμένων, xal πάντα κατὰ τῆς εὐσεδείας 3| τῆς
ἰδίας μᾶλλον ἑχαρίζετο χεφαλῆς " οὓς δὲ πρότερον
καὶ Myow καὶ γράµµασιν ἣν θαυμάζων, καὶ «ῆς
ἀληθείας πρεσδευτὰς xol τῇ; ὀρθῖς πίστεως ἐχάλει
προστάτας, τούτους δὲ τῶν αὐτῶν ὤνπερ xal πρὀ.

τερον δογμάτων ἐξεχομένους, xai µηδεµίαν ἔπιδε- 8

δεγµένους σαρατροπὴν, ἐγχλήμασι δυσσεθείας ὑπευ-
"θύνους καθίστη, Ἐντεῦθεν «εἰ μὲν ἐπέλιπεν εἶδος
χαχίας; μᾶλλον δὲ ποῖον οὖκ ἐπεδείξατο μεθ) ὑπερ-
δολῆς: Συλλόγους ἀθέσμους xol πονηρὰ συνέδρια
συνεχρότει, xal Υράµµατα δυσσεδείας ἐξετίθετο
μεστὰ, χαὶ Γρηγόριος μετὰ τῆς ἀληθείας ὁ στεῤῥὸς
Ἰλαύνετο τῆς ἀληθείας προστάτης, xoi χαχῶς f-
xous, xal δεσμωτήριον ὥχει, καὶ διὰ πάσης µηχα-
νῆς ixaxoüto * fj δὲ τῆς ἀσεδείας ὑπερῄρετο φλὸξ,
καὶ οἱ ταύτης σπουδασταὶ χαὶ πρόμᾶχοι πολλῆς ἡ-
ξιωῦντο παρὰ τῷ χαλῷ τῆς Ἐχχλησίας προστάτη
τῆς χηδεµονίας χαὶ τῆς αἰδοῦς, xat ἱερέων ἑνεγρά-
φόντο χαταλόχοις οἱ βέδηλοι τὰς χεῖρας xal τὰς qu-
χὰς, xal πάντα τὰ δειγότατα ἐτολμᾶτο.

"Ap" οὖν f χινουµένης τῆς αἱρέσεως εὐθὺς ἐξ ἁρ-
χῆς τὸ δολερὸν ταύτης ἠγνόησε xai ἀπόχρυφον τοῖς
ἄλλοις παραπλησίως χαὶ Γρηγόριος, ὁ 'τῷ qua τῆς
Τριάδος πεφωτισµένος ; 1) οὐχ Ἠγνόησε μὲν, πρὸς δὲ
τὸ τοῦ ἀγῶνος μέγεθος ἀπιδὼν, xal τοὺς πόνους χαὶ
τοὺς χαμάτους ἑτέρῳ «5 πρωτεῖον ἓν τοῖς πόνοις
ἔχειν παρΏκεν, αὐτὸς ἐν ῥᾳθυμίᾳ Civ ἠρημένος: 1
τ2ῦτο μὲν o0, οὐ μετὰ πολλῆς δὲ τῆς προθυµίας xal
τῆς σπουδῆς τῶν ὑπὲρ τῆς ἀληθείας Ἡψατο παλαι-
σµάτων, )) tv οἷς μὲν εὐδοχίμει χαὶ παρὰ πάντων
', ἐχροτεῖτο καὶ ἐθαυμάξετο, θερμός τις καὶ ἀχάθεχτος
ἣν, καὶ πρὸς τὴν ὑπὲρ τῆς ὀρθῆς πἰστεως ἔνστασιν
ἀπερίτρεπτος, xal παῤῥησίας xai ζήλου πλήρης,
ὥσπερ ὑπὸ τῶν ἐπαίνων xal τῶν κρότων ἐρεθιζό-

GREGORII] PALAMJE

612

Αλλ ἐπειδή ποτε xol τὴν ἀλήθειαν ἔδει παῤῥη-
σίας τῆς ἀξίας τυχεῖν, xal τὸ φεῦδο; φυγαδευθῆναι
ὥσπερ νόσος τῆς ὑγείας ὑποχωρῆσαν τῇ παρουσἰᾳ,
φαύεται μὲν ὁ πολιτιχὸς πόλεμος χαὶ f) στάσις εῶν
ὁμοφύλων μετὰ τὴν πολλὴν ἑκείνην χάχωσιν xel
«ἣν φορᾶν τῶν ἀμυθήτων δεινῶν, ἐχείνῳ δὲ xal ὁ
τῆς Ἐκκλησίας συναποσδέννυται, ἐπειδὴ καὶ τοῦτον
ἔσχεν αἰτίαν, χαὶ χατὰ τῆς ἀλιθείας ὥσπερ ὑπα-
σπιστ]νωχαὶ σύμμαχον loyopóv* λύεται δὲ καὶ τὰ
δεινὰ Τρηγορίῳ. Καὶ ἂν αὖθις ἓν τοῖς πρντέροις,
χαὶ παρὰ πάντων ἐχροτεῖτο xai ἐθαυμάσετο, xai
cip τῆς Ἐχκλησίας μετὰ τὸν διώχτην χαλῷ προστάτῃ

"διὰ πᾶσης Ίγετο τῆς τιμῆς, εὖ εἰδότι θεῷ xat τοῖς

ἐχείνου λατρευταϊ, χαὶ τῶν ὀρθῶν δογμάτων προ-
στᾶταις τὸ προσῄχον σέδας ἀπονέμειν καὶ τὴν αἰδὼ»
χαὶ βασιλεῦσι xa τοῖς ἓν τέλει xaX πᾶσιν ὁμοῦ πο
θεινὸς ἦν xa ἡδὺς ἰδεῖν τε χαὶ προστυχεῖν, xal τῶν
ἐχείνου λόγων σαν ἐξηρτημένοι, χανόνα ew xal
στάθµην θεολογίας xal δογμάτων ὀρθῶν ἀχρότητα
τοῖς iv" εὐσεδείᾳ Υνωριμωτάτοις παραἈλησίως καὶ
διδασχἀάλοις τῆς Ἐχχλησίας ᾖδεσάν τε xal ἀνεχὴ
ρύττον. "

O8 μὴν ἄχρι λόγων σαν οὐδ' ἓν ἑαυτοῖς εὐ xav"
ἐχεῖνον περιφέροντες θαῦμα, ἁλλ᾽ εὖ εἰδέτες, ὡς
οὐχ ἐχεῖνον μᾶλλον f] τὸ χοινὲν τῆς τῶν πιστῶν ζη-
μιώσουσιν Ἐκχχλησίας, τὸν τῆς σοφίας λύχνον ἐκεῖ-
vov xal χαθαρὸν τοῦ Πνεύματος χα:-αγώγχιον ὑπὸ
τὸν µόδιον χαταχρύφαντες, σιγῆς βνθῷ χαὶ λήθης
παραδοθέντα, μόλις μὲν χαὶ μετὰ πολλῖς ἰχετηρίας
xai πιθανότητος, πείθουσι δ' οὖν ὅμως τῆς περιω-
vópou θεσσαλονίχης ἱερῶς καὶ ὡς θεῷ φῖλον προ-
στῆναι. Ἡ μεγέθους ὥσπερ xai χάλλους καὶ «f;
ἄλλης τῶν ἀγαθῶν χορηγίας ἀφθονωτάτης μετὰ τὴν
πρώτην περἰεστιν, οὕτω δὴ xal φορᾶὰς ἀγαθῶν év-
δρῶν xal Bl xal λόγψ xal πᾶσιν ὁμοῦ χεχοσμηµέ-
νων τοῖς ἀγαθοῖς, ὥσπερ συγχεχληρωµένον ἄνωθεν
ἐξ ἀρχῆς, o0x αὑτόχθοσι µόνον χαὶ χαρποῖς οἰκείνις
καὶ παρ) αὐτῇ τραφεῖσι xal αὐζηθεῖσιν ἐγχαλλωπί-
ζεσθαι, ἀλλὰ xal εἴ πού τις ἑτέρα γενναῖον τέχοι,
ὑποδέχεσθαί τε χαὶ οἰχειοῦσθαι, καὶ χοσμεῖν ὁμοῦ
xal ἀντιχοσμεῖσθαι δαψιλῶς τε χαὶ φιλοτίµως. "AXI
αὖθις ἀγώνων ἄλλων ἀρχαὶ xal στεφάνων ἄφορμαὶ
φύονται, xal µεγαλογυχίας xaX καρτερίας δείγµατα
tip ἁγίῳ, ὥσπερ συγχεχληρωµένον αὐτοῦ τῇ φύσει διὰ

«ενος, τῶν δὲ πραγμάτων ὀστράχου δίχην µεταπε- p βίου μὲν παλαίειν ἀνιαροῖς, νικῶντα δὲ διὰ πάντων

σόντων, τῶν plv ἑναντίων ὑπὸ τῶν τοὺς χαιροὺς
θιῤαπευόντων, xai ἁγενῶς xa µιχροφύχως τοὺς kv
ἑκουσίαις χολαχενόντων ἐξαιρουμένων, αὐτοῦ δὲ xa-
xig πάσχοντος xal εἰργομένου, xai παῤῥησίας o5-
δαμῶς οὐδ' ἐλευθερίας ἀπολαύοντός τινος, τὴν ἁτα-
ξίαν ἔδεισε τῶν καιρῶν, ἢ τὴν ὠμότητα τῶν ἁρ-
χόντων, xai µιχρόν τι τῆς τόλµη; ὑφῆχε, xai τῆς
ὑπὲρ τῆς ἀληθείας ἑνστάσεως ὑπεχώρησεν, ὑὐδαμῶς'
ἁλλ᾽ ἀεὶ xal διὰ πάντων ἴσος fjv xat ὅμοιος ἑαυτῷ,
χαὶ χαιρὸς ἀνέσεως xal πειρασμῶν παρ) αὐτῷ δµ-
νήνοχεν οὐδέν. ἀλλ ἐλευθέρᾳ γλώττῃ xai γνώμῃ
xiv τοῖς χ.νδύνοις τὰ τῆς ὀρθῆς πίστεως δόγματα
ἑξετίθστο, xat τοὺς δυσσεδοῦντας ὥσπερ βέλεσι χα-
πει τρωσχε τοῖς λόχοις ἀπὸ τῆς εἰρχτῆς ἀφιείς.

ἀναγορεύεσθαι. Παρῆν piv yàp ἓν Θεσσαλονίκῃ εἰ»
ρήνην εὐαγγελιζόμενος ἀληθῶς χαὶ ἀγαθῶν ἐσμὸν,
καὶ πᾶν 6 τι βέλτιστον ἑπαγόμενος λείφανα δὲ τὴς
ατάσεως τὴν ἀρχὴν εἰσέτι παρελύπει Ῥωμαίων, xal
εὓς φλογὸς χατασθεσθείσης, οἱ ἄνθραχες ὑπελεί-
ποντο» χαὶ οἱ στασιασταὶ τῷ μὲν ἐδόχουν ὑπείχειν,
τῷ δ᾽ ἀντιπίπτειν τῶν βασιλέων καὶ τῇ μὲν πό-
Aet πράγματα παρεῖχον, καὶ χινδύνους ἕνε:ργάᾶνοντο
χαλεποὺς, σφίσι δ᾽ αὐτοῖς ἐν τῶν τῆς πατρίδος κα.
χῶν παρεῖχον πλουτεῖν.

Ταύτης 5h τῆς µοχθηρίας τῶν ἐπὶ xaxip τῆς πύ-
Ato; ἀρχόντων ὁ μέγας παραπολαύει ποιμὴν αἱ
thv εἴσοδον τὴν εἰς τὴν πόλιν.οὗ ουγχωρεῖται, ἀλλὰ
συνασχημονεῖν αὑτῇ, xal την στάσιν αυνεπεγείρειν

51

ENCOMIUM AUCT. NILO CP.

χι)

κατηναγκάζετο΄ χαὶ τοῦ μὲν τῶν βασιλέων ὑπερεύ- A µένας, χαὶ µύρων καὶ λαμπάδων πολύ τι πλῆθος,

χεσθαι xa μεμνῆσθαι, τοῦ δ᾽ οὐδαμῶς, (v' «In στά
6εως ἀφορμὴῆ χαὶ πόλεμος τοῖς πολίταις ὁ τῶν ἆλλο-
τρίον ἀγαθῶν αὐτοῖς βίαιος ποριστὴς, 1| μετὰ τῆς
εἰρήνης συναπελαύνεσθαι, χαὶ πλάνους ὑπομένειν καὶ
πειραταῖς xal κλύδωσι, καὶ πᾶσιν ὁμοῦ παραδάλλε-
σθαιλυπηροῖς. OL μὲν οὖν ἐπιειχεῖς τῶν πολιτῶν xal
σώφρονες, οἵων ἀγαθῶν Ex τινῶν uoyOnpla; συνιέντες
ἁἀποστεροῦνται, δεινὰ μὲν ἐποιοῦντο, xal τῆς ζημίας
εὐχερῶς τὸ μέγεθος φέρειν οὐχ εἶχον, ἀμύνειν δ'
ἑαυτοῖς οὐδαμῶς. οἷοί τε ἦσαν, xal πρ) Εδοῖων γε
τῷ διχαίφ' à γὰρ δῆμος θαλάττης δίχην, οὐχ ὅποι
δέον, ἁλλ' ὡς ἂν ὁ προσπίπτων ἄνεμος ἑχταράττοι,
φερόμενος ἀτάχτως xal θορυδούμενος τοῖς στασια»
σταῖς πολλὴν παρεῖχε ῥοπὴν, τὴν οἰχείαν μοχθηρίαν
εἰς πέρας ἄγειν.

Τί δὲ ὁ τοῦ Χριστοῦ μαθητὴς τοῦ πρἆου καὶ φι-
λανθρώπο», xal πάντα φέρειν ὑπ ἐχείνου πράως
δεδιδαγµένος; Ὡς ph τὰ οἰχεῖα µόνον, ἀλλὰ xa
ταῖς ἑτέρων φυχαῖς ἀνάπανυσιν ἑχπορίσῃ, τὰ σπλἀγ-
να μὲν Ίλγει καὶ συνεστρέφετο, τὴν ἀπώλειαν τῶν
Sata συσχενασάντων, τήν τε ῥημίαν τῶν ἀναιτίων
ὡς µεγάλη xaX πρὸς φυχὴν ἄγουσαν συνορῶν * τὴν
μεγαλοφυχίαν 9 ὥσπερ τι φάρµαχον ἑαυτῷ χαὶ τὴν
Av τοῖς δεινοῖς χαρτερίαν ἐπιτιθεὶς, οὐδὲ ἄχρι λό-
γων f σχήµατος ἑφάνη τοῖς ἐλαύνουσιν ἐπαχθὴς,
ἀλλὰ μετὰ τῆς συντρόφου καὶ φίλης αὐτῷ της qu-
«χῆς Ὑαλήνης καὶ τοῦ προσήχοντος καταστήματος
ἀπεχώοι. ΄ xa νήσους ἐπὶ χρόνον τινὰ παρῴχει,
καὶ τοὺς ἓν ἑρημίαις χαὶ ὄρεσι χατὰ σχολὴν τὸ μέλι

τῆς ἀρετῆς φιλοπόνως ἑργαζομένους ὥσπερ τις
στρατηγὸς περιῄει, πρὸς τὸν Evbov καὶ xatà ψυχὴν
πόλεμον ἐπεγείρων, χαὶ xatà τὼν τῆς πονηρίας
πνευμάτων διερεθίζων, xal νίχης ἀναδιδάσχων τρὀό-
πους xai παρατάξεως, ὡς ἂν μηδαμῶς ἀχερδὴ- μτδὲ
μικρᾶν προσάγουσα Ὑένοιτο τῷ θεῷ τὴν χαρποφο-
ρίον χαὶ dj πλάνη xal τῆς λαχούσης dj ἀποχώρη-
σις.

"Ev τούτοις δὲ ὄντι τῷ θαυμασίῳ, χαὶ τῶν ἑτέροις
σπουδασµάτων τὸ πάρεργον μεῖζον πολλῷ xal θαυ-
μασιώτερον ποιουµένψ, συµδάν τι τῶν ἁδοχήτων,
εἲς Βυζάντιον Ἀνάγχασεν ἑπανήχειν. Ὀλίγον τὸ µε-
καξὺ καὶ οἱ τὴν ἐχείνου πόλιν ἀναστατοῦντες ἔχπο-
liv ἦσαν αὑτῇ στάσει xal πανονργεύµασι, τοῦ δήµου

καὶ τὴν ἄλλην τῆς πανηγύρεως πολυτέλειαν xel
φαιδρότητα, δοχῶ pot παρήῄήσειν νῦν ἀναγχαίως * οὗ
µόνον ὅτι πολλῖς ἡμῖν δεῄσει σπουδῆς τε καὶ συν-

᾿τονίας, ὥστε πρὸς «εοσοῦτον διηγἠµατος µέχεθοι

ἐξαρχέσαι, ἀλλ᾽ ὅτι xal τὸ προχείµενον ἡμῖν xat*
ὅσον οἷόν τε τὸ μῆχο; τοῦ λόγου περιαιρεῖν, xal
τοῖς ἀναγχαίοις µόνοις ἑνδιατρίδειν πλὴν ἀχεῖνο
µόνον ἀναγκαῖον εἰπεῖν, ὡς τῆς μὲν ἀξίας οὐξὲν ἂν
ἀφίχοιτο τῆς ἐχείνου. Ἡ πόλις δὲ, χαίπερ οὕτως
οὖσα λαμπρὰ xal περιφανὴς, καὶ πᾶσιν οἷς ἂν ἀγάλ-
λοιτο πόλις Ec τὰ µάλιστα ἑῤῥωμένη, οὐδὲν τῶν εἰς
αὑτὶν ἠχόντων παρῆχε 55 μὴ οὗ πεπραχέναι. "Ap'
οὖν τῇ πόλει μὲν οὕτω χρεῖττον Ἀ χατὰ ἄνθρωπον
ὑποδέδειχται ταῖς τιμαῖς, ἐπὶ τῶν ἔργων δ᾽ ἠλέγχθη

B μείζον Ἱἡ προσῆκε τετιµηµένος; τοὐναντίον μὲν

οὖν ἅπαν ἔδοξε παραπολὺ τῆς ἀξίας ἀπολελεῖφθαι.
Οὕτω τὰ χατὰ τὸν οἰχεῖον χλῆρον ἑτίθει χαλῶς, καὶ
τοῦ Πνεύματος ἀξίως τοῦ ἐνοιχοῦντος, xai ὡς ἂν
ἑτέρῳ μὲν οὐδενὶ, Exelvip 8 ἐξεῖναι µόνψ.

Οὁ μὴν ὑπελώφησέ γε χαθάπαξ τὸ χῦμα τῶν
πειρασμῶν ' οὐδ' ὁ πειράζων ἠρχέσθη τοῖς προλα”
θοῦσιν, ἀλλ' αὖθις ὑπεχινεῖτο, τοῦ πονηροῦ πνεύ-
pato; ἀντιπνέοντος * ὡς yàp οἱ τὰ ᾿Αχινδύνου χα»
κῶς φρονοῦντες εν Ἐχχλησίαν αὖθις ἑπείρῶντο
ταράττειν, xal θορυθοῦντες οὐχ ἐπαύοντο, xal πρᾶγ-
pata παρεῖχον τοῖς βασιλεῦσιν, ἐπὶ δίκην προχα-
λούμενοι τὴν Ἐχκλησίαν, χαὶ ἁδικίαν τὸ πρᾶγμα
προσααγσρεύοντες, εἰ μὴ τὰ κατ’ αὐτοὺς ἑξετάσεως
τύχοι xal ἀχριδοῦς τῆς βασάνου, βασιλεῖ μὲν ἐδόχει,
xai τῷ τηνικαῦτα τὴς μεγάλης Ἐχχλησίας προε-
στηχότι, σύνοδον εἶναι δεῖν συγχροτεῖν. Τῶν ἄρχιε-
ῥέων δὲ παρῆσαν µεταχληθέντες ὅσοις ἑξῆν, xal
μετὰ πάντων f] πρὸ τούτων μᾶλλον ὁ πολὺς τὰ θεῖα
Γρηγόριος ἐπεδήμει τῇ Κωνσταντίνου, ἐπειδὴ xal πρὸς
ἐχεῖνον μᾶλλον, ὡς τοῦ λόγον. προστάτην xal τῆς
ἀληθείας γενναῖον ἀγωνιστὴν, τὸ πλεῖστον f) τὸ πᾶν
ἔθλεπε τοῦ ἀγῶνος. "Ηθροιστο τοιγαροῦν ἐν βασι-
λείοις µεγάλη καὶ πολυάνθρωκος, xai τὰς προλα-
θούσας νικῶσα παραπολύ ΄ καὶ βασιλεὺς ἐπεχόσμει
ταύτην παρὼν, καὶ ὁ τῆς μεγάλης Ἐκχληδίας ποι-
μήν τε χαὶ πατριάρχης, ἀρχιερέων δὲ πληθὺς οὐχ
ὀλίγη, xoi τῶν ἓν βασιλείοις ὅσον ἔχχριτον xal δια-
πρέπον ἓν ἀξιώμασι: τῶν γὰρ μοναστῶν ἐχὼν πα-

καὶ τῶν ἄλλων πολιτῶν αὐτοὺς ἑξοστραχισάντων * D ῥατρέχω πληθος χαὶ τοῦ δήµου παντὸ., el τοὺς. ἓν

χαὶ συμφρονήσαντες fj πόλις ποιμένα τὺν καλὸν ἑ-
πεζήτουν, καὶ πρεσδεία παρ) αὐτῶν ἀφῖκτο χοινὴ,
vf] ποίµυῃ παραχαλοῦσα καὶ τοῖς θρέµµασιν ἐπι-
στῆναι. Ὁ δὲ, xal γὰρ οὐδὲν ἦττον τὸν οἰχεῖον ἐπό-
δει χλῆρον, ἡ ὅσον ἀντεποθεῖτο, τἀχιστά τε παρῆν
ὡς ἑξῆν, xal πολλῆς ὀφθεὶς ἐνέπλησε θυµηδίας.
Τὴν μὲν ον ὑποδοχὴν τῆς πόλεως ὡς λαμπρὰ,
παὶ τὸ προχυθὲν πληθος, οὐχ ὅσον εὐγενὲς µάνον
καὶ προῦχον ἀξίᾳ, ἀλλὰ καὶ ὅσον ἄσημόν τε xat ἆγο-
ραῖΐον, obx ἀνδρῶν µόνον, ἀλλὰ xal γυναιχῶν * τὸ
yàp τῶν ἱερέων πλῆθος ἑῶ xal τῶν ἄλλως τῷ xM;-
py κατειλεγµένων, οὗ μην ἀλλὰ xol ὅσον ἀναχεί-
μενον ἦν θεῷ xal χατὰ uóva; αὐτῷ ζῶν, καὶ χόσµου
πεχωρ:ανένον xo ὑμνῳφδίας εἰς αἱθέρα διιχνου-

τοῖς βασιλείοις οἴχους, xalto: λίαν ὄντας λαμπροὺς
xal περιφανεῖς, καὶ µεγέθει καὶ κάλλει τοὺς όπου-
δήποτε νικῶντα; παραπολυ, ατενοὺς ἀπέφαινον, xal
τῷ wet τῶν συνειλεγμένων οὐκ ἐξαρχοῦντας.
Τότε δὴ τρίτον τοῖς ἑναντίοις χατὰ τοὺς γενναίους
τῶν ἀθλητὼν ὁ τρισαριστεὺς Γρηγόριος συμόαλὼν,
ἑνίχα τῷ περιόντι πολλῷι οὐδὲ πρώτην προοθολὴν'
ὑποστάντος * καὶ τὺ φεῦδος ἠσχύνετο χατὰ κράτος,
xai τὴν προσήῄήχουσαν εἶχεν fj ἀλήθεια παῤῥησίαν,
xaX Ἱρηγόριας ὁ μέγας àv τοῖς ἁπάντων στόµασιν

ἐχροτεῖτο, xal πράγµασι/ αὐτοῖς xal λόγοις &;exf-

ρνττον. |
. "Entt δὲ καὶ πρὸς τὴν λαχοῦσαν ἔδει τάχιστα ἕκα-
γέκειν, ἐπάνεισι μὲν ὁξ ως ὥσπερ τὸν χαλὸν ἔδει

615 :

(GREGORII PALAMÆ

61$

ποιμένα χδὶ πολλὴ» φροντίδα τοῦ ποιμνίου πεποιη- Α v&xa. σωτηρίας, ὃ φιλεῖ cb; ὁεὶ καὶ διὰ πάντων

µένον, δυσχερείαις δ αὖθις οὗ μικραῖς περιπίπτει
xa τῆς πόλεως ἀπελαύνεται, xal τῆς τῶν δήµοσίων
νόσου παραπολαύει, τῆς ἀναφθείσης στάσξως Ev τῷ
τότα. E( τις οἶδε τὴν πρὸς ἀλλήλους ty βασιλέων
φιλονειχίαν xat τὴν διάστασιν, χαὶ ὡς ἀλλῆλοὶς ἐπο-
λέμουν, τῆς ἀρχῆς ὅσον EC) ἐπισπασάμενοι µέρος,
οἶδεν ὃ λέγω * xal ἐρημίας αὖθις ἀνερευνᾷ, καὶ τοὺς
κατὰ µόνας τῷ θεῷ ζῶνταξ πρὸς φιλοσοφίας —
ιν ἐχχαλεῖται, xal τὸν xaipbv τῶν πειρασμῶν
καιρ)ν ἐχεῖνος ἐμπορίας xat χέρδου; ποιεῖται πνεν-
ματικοῦ. Οὕτως ἐχεῖνος δει xal τοῖς δοχοῦσιν ἕναν-
τίοις ἐπωφελῶς χεχρῆσθαι xat συμφερύντως, ὥόπερ
φασὶ τὴν μέλισταν, πᾶσιν οἷς ἂν ἐντύχοι πρὸς ἐργά-
Glav μέλιτος χαταχρῆσθαι.

Ἁλλ' ὁ τῶν πειρασμῶν χειμὼν καὶ αὖθις ἑδόχει
διαλελύσθαι, toU Θεοῦ τὰ xat' αὐτὸν οὕτως olxovo-
μοῦντος, χαὶ διὰ τῶν λυπηρῶν ὁμοῦ xal χρηστοτέ-
ρων t£ugalvovtoz ἐχείνου τὸν βίον, ἵν ἐπὶ τέλει
τῶν ἆθλων ἀναχηρύξῃ τὸν ἀθλητὴν, καὶ τῆς ὑπ--
μονῆς xaX χαρτερίας ἀμείψφηται φιλοτίμως, ὥσπερ
δῆτα xal ε{ργᾶστο, πολλοῖς αὑτὸν καὶ μετὰ τὴν σαρ-
xdc ἀποδημίαν ποσµήῄσας τοῖς θαυμαδίοις, καὶ tpe
τὴν ἰδίαν πόλιν μεταχαλεῖται, χαὶ τῆς χαθίδρας
ἀπολαύει μιχρὸν, χαὶ ἀγῶνες αὑτὸν ἕτεροι καὶ vá-
µατοι διαδέχονται, καὶ τὸ Ποίμνιον χαταρτίζει λύ-
γοις παιδεύων, xal διδἀσχαλίαις ἑχτερέφων ὀσημέραι
πνευμαχικῶς, xal εὐεχτοῦν θεῷ. xal ὀφόδρα πῖοῦ,
καὶ τῷ ἀρχυκοίμενι Χριστῷ καχῶς ἑπόμενον Ἱαρε-
χόµενος. "Exit μὲν οὖν, ὥσπερ ἔφην, ὁ χειμών ao-
τὸν Grau utat τῶν πειρασμῶν * ἀρλὴν € ἑλάμδὰνε
μᾶλλον, οὐδὲ τῶν σαρχῶν αὐτοῦ φεισαμένου toU
πονηροῦ, ἀλλ ἑξητὴχότος μὲν cl; μείζονα πεῖραν
ὑπὸ πολλῆς πονηρίας xat τοῦ πρὸς ἐχεῖνον ἀχράτον
μίσους, συγχεχωρηκδτοὺ δὲ Θεοῦ ὡς ἂν χατὰ εν
µέγαν ἀθλητὴν τῆς ὑπομονῆς ἐν πᾶσι καὶ διὰ πάν-
των θεράποντα thv οἰκεῖον ἄμεμπτον ἀποδείξ].
Στέλλεται μὲν γὰρ εἰς Βυζάντιον αὖθις, τὰς xaz'
ἀλλήλων τοῖς βασιλεῦσι διαλύσων διαφοράς πειρα-
ταῖς δὲ περιτυγχάνει ῥαρδάροιὀ, καὶ δεσμώτης ὑπ)
αὐτῶν ἄγεται πρὺς ᾿Ασίαν, ἵνα x&xcl πολλοὺς χρο-
viov λύσὴ δεαμών, ἀφύκτοις τῆς ἁμαρτίας δεδεμὲ-
νους 6τιραῖς ' xal τῶν τῆς αἰχμαλωσίας xaY τῆς
ξουλείας χαχῶν Αειρᾶται ὁ τῆς ἂνω Σιὼν εἲς

χλτασχευάζειν, χάχεῖνον Ίρπασε τῶν χινδύνων, ἵν
ε’ἴη πολλοῖς πρὸς σωτηρίᾶς ὁδοὺς ἀλείπτης, χαὶ ὁδη-
1*« πλανωμένοις xal τοῖς tv σχότει χαθηµένοις τῆς
ἀγνωσίας χειραγωγός; Ταῦτα δὴ τὰ μεγάλα καὶ
τῆς ἐχείνου φυχῆς Εχάξια, xd γνωρίάαµατα τῆς πρὸς
B:bv παῤῥησίας, “παρὰ τῆς καλῆς ἐχείνης γλώττης
διηγουµένης ἀκούειν ἂν εἴῃ δίκαιον» ἐκειδὴ καὶ
πράττειν ἐξήρχει μόνος, καὶ καταλλήλως τῇ πράξει

τοῖς εἰαέπειτα διηγεῖσθαι. "Hyd; δὲ ἑοσοῦτον ἀναγ΄

xalov μόνον εἰπεῖν, ὅτι ταῖς μῖν κατὰ τὸν βίον
ἑτέρὰις πράξεσι τῶν ὁποιδήποτε γῆς ἐχράτει, ἑαυ-
τὸν b ἐν τῆς αἰχμαλωσαίας τοῖς χαιροῖς ὅθον &v τοῖς
ἄνω χρόνοις τοὺς ἄλλονς ὑπερεθάλλετο” πάντα γὰρ
τότε τοῖς τὴν ᾽Ασίαν οἰχοῦσιν ὤφθη πιστοῖς, διδά-
σχαλος εὐσεδείας, ὁρθοῦ βίου χαθηγητὴς, λσγίων θείων
ἑξηγητῆς, ἀληθὴς θεολόγος τῶν τῆς Τριᾶδος ὁρθῶν
δογμάτων * τὸ µέχιστον, χωρὶς αἴματος ἀθλητὴς τοῦ
Χριστοῦ καὶ στεφανίτης δίχα βασάνων.

Τὴν μὲν οὖν αἰχμαλωσῖαν οὕτω Διατίθεται χαλῶς,
ὥσπερ δὴ xal thv πλάνην πρότερον, ἵνα μηδὲν τῶν
xatk τὺν βίον üxsivp σομπεπτωχύτων ἄδοξον f,

᾽ἁλλ’ ὥσπερ ἑαυτῷ στεφάνων xal ἀναβῥήσεως περὰ

tp xaMp τῶν ἡμετέρων ἀγωνοδέτῃ xo βραδευτ]
τῶν ἄθλων Χριστῷ, οὕτω δὴ xol τοῖς ὕστερον Exal-
wy ἀφορμὰς παρέχὀιτο Πανταχόθεν. "Eust Gb xa1g-
σχυμμένὸς διὰ πάντων ὁ πονηρὺς ὑπεχώρει, 8l
ἠττημένος xal τοῦ Tob; ἐχεῖνον πολέρον xu οὖν
ποιχίλων Επιφορῶν ἁπώνατο πλέον οὐδὲν, ὅτι μὴ

C Ἱέλωτα ὤφλε, μᾶλλον δ' ἀφανῶς οὐδὲν ἧττον ἐχεῖ

voc, εἰ μὴ xoi μᾶλλον εἰς πεῖραν Ἶχε τῶν ἄλγει»
νῶν, Aóstat μὲν 6 τοῦ Θεοῦ ἄνθρωπος καὶ οἰκονόμος
εῶν αὐτοῦ μυστηρίων τῆς βαρδαρικῆς ὠμότητοι
xai τῶν ἀδίχων δεόμῶν, τοῦ Θεοῦ ποθεν ix γῆς
ἐσχατιῶν τοὺς λοσοµένους χεχινηχότος, δαφιλῶς καὶ
φιλοτίµως χαταθεδληχότων τὰ λύτρα, xal πάντων,
εὐαγγελικῶς εἰπεῖν, ὧν εἶχον tb» τίμιον µαργαρίτην
ὠνησαμένων, ἐπάνεισι δ' ἐκ τῆς ὑπερορίας, ἢ τῆς
χαλῆς ἑμπορίας ὃ ἀθλητῆς' οὕτω γὰρ ἐγὼ χαλῶ τὴν
ἐχείνου πρὸς τὴν ᾽Ασίαν ἐπιότασίαν Ἡ ἁποδημίαν, ἡ
τῶν ἔπε-σε πιοτῶν Ἐπέοκεφιν ὑπὲρ εῆς Τριάδος ve
γενημένην. Οὕτω δ᾽ ἀσμένως πρανκίπτει alic tv τῇ
πόλει, ϱᾶλλον db r^c «vt; περισξχοις, καὶ Ἕλλησα
ὁμοῦ xui βαρθᾶροις si; ταυτὸ ἀὐνελθοῦσιν, ὥσι

ἐλενθέρας Λολίτης Ὑνήδιος, xal tb τῆς υἱοθεαίας D µηδεν ἐχείνοις τῶν χατὰ xov βίον ἡδέων Ίλιον εὐρεῖν

ἀξίωμα χαθόσον ἔξεστιν ἀνθρώπῳ διατηρἠσας, xal
€) χατ᾽ εἰχόνὰ θεοῦ παὶ ὁμοίωδιν ἀχίόδηλον εἰς τέ-
40; διαφυλάξας.

"Όπως μὲν οὖν ταῖς χαχοπραγίαις εἰς δέον, χα-
θά περ ol τῶν στρατηγῶν Apo: ταῖς διδασχαλίαις,
ἐχρήόατο τῶν καιρῶν, xaX ὡς χἀχεῖ τὸν λόγον χη-
Ῥύξας τῆς ἀληθείας, χαὶ παῤῥησ.ασάµενος xliv. εἰ-
ví6tav, χατῄσχυνε μὲν τῆς Περοικῆς λατρείας τὴν
Λτοπίαν, τοὺς παρ ἐχείνοι χαζαπλήδας σοφοὺς,
ὑπερῆρε δὲ τὰ ἠμέτερα, τῆς Περσικῆς ὠμότητος &-
µελήσας, καὶ à; ὑστέρησε τῶν μαρτυριχῶν ἀγώνων
πάὶ σκαµµάτων οὐδὲν, ὅσα vs εἰς ψυχῆς προθυµίαν

ἔχει, πάντα παθεῖν ὑπὲρ τῆς εἰς Ἀριστὸν ὁμολογίας

άρεσχενασμένος σαφῶς, εί Υὸρ εἰ τῆς ἑτέρων ἕ-

ἔχειν ἐχεῖνης τῆς εὐφροάύνης καὶ νυμῖζειν καὶ δή,
γείόθαι.

Τοιγαροῦν οὐδὲ διέλιπεν εὐεμγιτῶν αὐτοὺς αἱ
Mo, xd πράγµασε, διδάσκων, νσυθετῶν, vepale- |
Uy, πᾶσαν διάνσιαν πρὸς ἑαυτὸν Ἐπιαστρέφων, τάς
ὀρθοῖς ὁπσστηρίζων δόγµασι τῆς Τριάδος" καὶ e;
pl» καλῶς ἑστῶσι βάσις γενόμενος Ἀπερίτρεκτος,
τοῖς δὲ χληνουμµένοις xat στααιάνουσι την µαγνήτον
φύσιν ἀποπληρῶν, οὐ βίᾳ φύσεως ὥσπερ ἐκείνη τὸν
σίδηρον ἐφελχόμενο-, ἀλλὰ λόγοις ἀληθείας, xai vij
ἑνοιχούσῃ χάριτι τοῦ Πνεύματος οἰχευνόμενος, ἕως
ἔπεισε πάντας, τὸν. Ὦὸν ἀπυδεμένους 9i δυσσεδείαχ,
eU τι; ἔτνχεν αὐτών ὑπὸ τῶν χακοδόξων xacaypsv-
θεὶς, ἀμέμπτως καὶ καθαρῶς λατρεόειν θιῷ. Κάλ

671

ENCOMIUM AUCT. NILO CP.

678

νῦν fva τινὰ µηδένα τῶν ὑπὸ τὴν Exelvou. προστα- À ὁμοίῖως πρὸς εὐδοχίμησιν , ὥσπερ µισθόν τινα τῆς

σίαν τελούντων ἔστιν εὑρεῖν τοῖς χκαχοῖς τῆς εὖσε-
θείας σπαράκταις προαεσχηχότα τοὐναντίον μὲν
οὖν xai μεθ) ὑπερδολῆς ἁπάσης, ὡς θεοῦ πολεμίοις
ἐχπεπολεμωμένοις αὐτοῖςι xal μεθ) ὄδηέ ἂν τις εἷ-
ποι τῆς προθυµίας ἑλαύνοντας xal σπουδῆς.

Οὁ μὴν τῶν φυχιχῶν μὲν παθῶν τε xal νοτηµά-
των οὕτως ἣν ἄριστος ἰατρὸς, χαὶ τῶν ἠθῶν διορθω-
ες, xal πρὸς Tdv ἐτιοῦν τῶν οἰκειούντων θεῷ χει-
ῥαγωγίᾳ χαὶ ὁδηγίᾳ, τῶν σωματικῶν δ' Άμθδει, εἴ
τις ἁδιστάχτῳ dorf προσίοι, xai τὴν θεραπείαν
ἑξαιτοῖτο πιστῶς, ἀλλὰ xai τούτων πολλοὺς ἀἁπήλ-
λαξε χρονίων xai χαλεκῶν, χαὶ ζῶν ὁμοίως καὶ
9^3 τὴν ἄνω λῆδιν µεταχωρήσας. Τίνα οὖν ἄν τις
ἀὐτῷ προσαρμδδὰς προὀὴ γὑρίαν, μᾶλλον ἂν ἑφάφα-

εὐσεθείας xal tfc πολλῆς καχοπαθείας τὸ νῦν εἶναι
λαμθάνει, kv. οἷς ἐπόθει xal ἀντεποθεῖτο χαταλύσας
«b» Blov, xui «ot; τὸ απὐλίτευμα χτηάαμένοις ἐν οὐ-'
ρανοῖς Πάἀτράσι xai τατῤιάρχαιξ x81. ὑπερηθληχόσε
τῆς ἀληθείας, ὁ τούτοις χατ᾽ ἴχνος ἀχολουθήσας X2»
λῶς προθέµενος. Καὶ ἵνα τι μικρὸν τῷ λόγῳ μετὰ
thv ἐχείνου πρὸς θεὸν ἑἐχδημίαν ἑνδιατρίφωμεν,

᾿ἀκεῖνον μὲν ἡ Ἐχκλησία τῶν πρωτοτόχων εἶχε, xal

ὁμήγνρις Πατέρων xai προφητῶν xat ἀγγέλων ya-
ροστασία, tj πόλις 0 ἀγῶνα προὔθηχεν ἑαυτῇ, τῆς
εἰσόδου τιμῆς τὴν ἐξνδιον µείζω πολλῷ καὶ θαυμα-
σιωτέραν ἐἑργάσασθαι τῷ ποιµένι’ xal συνδραµόντες
ἀξία πᾶσα xal ἡλικία ἀνδρῶν ὀμόθυέ tal γνήαικῶν,
πὸλλὰ μὲν δάχρυα κατέῤῥει τῶν ὀγθαλμῶν, ἠολλὰς

σθαι Mito τῆς ἀληθείας; μᾶλλον δ ob vola χαθα- D δ' ἀφῆκε μετ’ οἱμωγῆς τὰς φωνὰς, τὸν xalbv ποι”

pex αὐτῷ προσήκουόα xai δικαίως; Πόιμὴν ἦν xa-
Ms τῶν ἑαυτοῦ προδάτὠν οὐχ ἃκαξ, ἀλλὰ καὶ πολ-
λάχις προτϊθεὶς τήν φυχἠν * διδάσχαλος ἀληθὴ:, xot
Bi χαὶ λόγῳ xat τῷ καθ ἑαυτὸν ὑποδείγματι τοὺς
μαθητευοµένους παιδεύων * ὁρθῶν δογμάτων ὑφηχγη-
τῆς, ἁπταΐίστως xai χαθαρῶς τοὺς ὑπὲρ τῆς ἁγίας
Έριάδος ἐχτιθέμενος λόγους, καὶ θεολογῶν τὰ πάσης
ὑψηλότερα διανοίας, χαὶ τὰ δυσέφιχτα τρανῶς áva-
ατύσσων, xal τοῖς ἀληθῶς θεολόγοιό ἓν ἅπασι συµ-
φωνῶν, ἅτε δὴ xal αὐτὸς ὑπὸ τοῦ αὐτοῦ Πνεύματος
ταῦτα δεδιδαγµέ»ος ' ψυχικῶν τε παθῶν ἁμοίως καὶ

σωματικών ἀλγηδόνων ἄριστος ἑατρύς ' ὀρφάνῶν χαὶ ᾿

χηρῶ «ροστάτης, τῶν ἐν εὐευχίαις ἑπαιρομένων
σωφψρονιστῆς, τῶν ἀθυμούντων iv δυσπραγίαις τα-
ῥαμυθία, τὸ foc ἁπλοῦς, τὸν τράπον ἐπιειχῆς, σο-
φὲς τὸν λόγον, τὴν διάνοιαν ὑψηλὸς, τοῖς ταπεινο-
τέροις xxl µετριάζουσι πάντα εἴχωύ xal συγχατιὼν
αὑτοῖς 3ai ὀννταπεινούμενος” ὑψηλὸς v.i; ἐπηρμέ-
^ vote, xai τύφου πἀντὸς ὑπέρορῶν, xal διακτύων ὡς
ὄνάρ τὰς χοσμιχὰς δόξας καὶ φαντασία:, τοῖς ὑπὲρ
τοῦ Θεοῦ πεπολεµηκχόσι, xat μοχθηρῶς xal Φφιλονεί-
χως ἑχείνφ προσενεχθεῖὀι δυσὶ ταῖς στεῤῥοτάταις
Όλαις παραπλῄσιος ἀναδειχθεὶς, ἁδάμαντι φημὶ xal
αιδήρῳ * τῷ μὲν τῷ παίειν, ἓν δὲ τῷ πλήττεσθαι τὴν
ἁδάμαντος φύσιν χαθαρῶς διασώζων, οὐδεμίαν συν-
τριδὴν ὀὑπομένων xal θραῦσιν, ἀλλ᾽ ἄρτιος τὴν διά-
νοιαν, καὶ τὸν ὑπὲρ εὐσεδείας ζήλον ἄχρι τέλους
ἀπ᾿ ἀρχῆς [sov διατηρἠσας. Τοσαύτας xal πλείους
τούτων ᾗ τοῦ ἀνδρὸς ἀρετὴ τὰς χλήτεις αὐτῷ προσ-
ἁρμύζειν πείθει, πανταχόθεν χαλεῖν Εθέλοντας.
Οὕτω δὲ χαλῶς καὶ ὡς; θεῷ φίλον τοῦ παρόντος
βίου τὸν δἱἀυιον ἐπέλθὼν, xal πᾶσι χρησάµενος

μένα, *bv πατέρα, τὸν διδἀσχαλον ἀνακαλὀνμένη,
χὰὶ τῶν ὀῥώνχων κάῑς Gvtvolat 9) xat ἆχοῇῃ θιχὸμέ-
vov τὰ τότε ἐετελεσμένα, palio τὴν περὶ Εχεῖνου
δόξαν f χατὰ ἄνθρωπον ἐντιθεῖσα. Ἐπεὶ δὲ ἔδει xol
τὸν ἐχείνου πχραδοθΏναι τῇ γῇ νεχρὸν, μόλις τὰς
χεῖρας τῶν κατεχόντων διαφυγόντα, προπέµπεται
μὲν ὑπὸ παντὸς τοῦ πλήθους ὑπὸ λαμπάσι πολλαῖς
xat μύροις xal ibat; xai ὕμνοις πνευματικοῖς. πάν»
*wy δὲ tiv 664 γόµος ἑχτελεσθέντων, οὕτω παραδί-
ὅοται τῇ copi) λαμηρῶς xal πολυτελῶς, παθῶν ποι-
χαθων xàY φυχικῶν ἁλγηδόνων xai νόσων σωµατι-
χῶν ἅμισθον ἰατρεῖον xal ἀγαθοῦ παντὸς ἀνέχλειπτος
θησαυρός.
λλλ) ὦ πολλὰ μὲν τοῖς ἀσχητικοῖς ἑνιδρώσας

πόνοις, πολλὰ δὲ τοῖς ὃπὶρ εὐσεδείας χαµάτοις, οὗ
δύο χαὶ τρισὶν ἔτεσιν, ἀλλὰ βίον ὅλον ἐνηθληκὼς, καὶ
εοὺς ἀγῶνας χαὶ τοὺς ἆθλονς ἡμῖν οὐκ εὐσεθείας
µόνον, ἀλλὰ καὶ ἀνδρίας xat χαρτερίας παράδειγµα
χαλὸν χάταλελοιπὼς, xal µέτρα λόχου καὶ σιωπῆς
μετὰ τῶν ἄλλων καλῶν εἰδὼς, αὐτὸς μὲν τὸν ἡμέ-
τερον τόνδε, εἰ xal πολὺ τῆς ἀξίας ἀπολειπόμενον,
ἁλλ᾽ οὐδὲν τῆς δυνάµεως ἑνδεέστερον ἔχεις λόγον *
στήσαις δ᾽ ἡμῖν τὴν τῶν παθῶν χαταιγίδα δεινῶς
σεροθοῦσαν xal συνταράττουσαν * xal γαληνῶς πα-
ῥάσχοις τὸ χλυδώνιον τοῦ βίου διαδραμεῖν, xaX ἀπα)-
λιγέντες ἐνθένδε, ταῖς ἑαυτοῦ σχηναϊς δἐδαιο, xdv
μέγα πως καὶ ὑπὲρ τὴν Ἀμετέραν ἀξίαν τὸ αἰτού-
µενον fj, μὴ τὸν πόνον ἡμῖν ἀλλὰ τὸν πόθον ' ἀντιμε-
ερῶν, ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίψ ἡμῶν, q «e ἡ ὀόξα
xai τὸ χράτος σὺν τῷ ἀνάρχῳ αὐτοῦ Πατρὶ xal τῷ
ζωοποιῷφ Πνεύματι νῦν xal ἀεὶ, xal εἰς τοὺς αἰῶνας
τῶν αἰώνων. Αμήν.

TOMUS SYNODICUS I.

TOMI SYNODICI TRES

IN CAUSA

PALAMITARUM

(Ex libro cui titnlus : Τόμος ἀγάπης, συλλεχεὶς xal τυπιυθεὶς παρὰ Δοσιθέου, αχτριάρχου Ἱεροσολύμων,
ἐπὶ τῆς ἡγεμονίας τοῦ εὐσεθεστάτου xai ἐχλαμπροτάτου αὐθέντου xal ἡγεμόνος χυρἰου Ἰωάννου Ἂν-
τιόχου Κωνσταντίνου, βοεδδόδα πάσης Μολδοθλαχίας. In fine legitur : ἸἘτυπώσαμεν τὸν παρόντα τόµον
ἐν Laco τῆς Μολδοθλαχίας. χαλκοτυπίᾳ xal ἀναλώμασι τοῦ ἁγίου τάφου διὰ Διονυσίου μοναχοῦ, ὄντο;
διορθωτοῦ τοῦ λογιωτάτου διδασχάλον | epa τοῦ Κακχαθέλα. El δὲ καὶ εἰσὶ σφἀλµαέα εἰς τινὰ γράμ.
pata f) λέξεις, τοῦτο συµθέθηχε διὰ τὸ εἶναι τὸν χαλχογράφον ἑτερόγλωσοον xal μὴ εἰδόντα Ἑλληνικὰ
γθάμματα * xal λοιπὸν ἔστω συγγνώμη. Ἐν ἔτει τῷ σωτηρίψ, aho 11698] μηνὶ Μαρτίῳ.)

i
ZYNOAIKOX TOMOZ

ΓΕΓΡΑΜΜΕΝΟΣ EUI TAIZ ΕΞΕΛΕΓΣΑΣΑΙΣ
KAI ΛΠΟΒΑΛΟΜΕΝΑΙΣ ΤΗΝ TOY BAPAAAM ΚΑΙ AKINATNOY ΔΥΣΣΕΒΕΙΑΝ
MEFAAAIZ ΣΥΝΟΔΟΙΣ’

Ἐν alc οὑχὶ Εκκλησία µόνον, dAAà xal ἡ σύγκλητος
mal ol xaüoJuxol παρῆσαν τῶν Ρωμαίων κριταὶ, προχαθηµένου καὶ τοῦ θειοτάεου
| βασωέως ἕως οὗ xepiiv.

α-- Ἐπαινετὸς ἀληθῶς 6 εἰπὼν τὴν ταπείνωσιν εἶναι A δυναµένην δυχικὴν xal ἀποδεδοχιμασμένην uates

ἀληθείας ἐπίγνωσιν * αὕτη γὰρ καὶ τῶν οἰχείων µέ-
τρων Lati χατάληφις χαὶ δι αὑτῆς τήν τε πρὸς τὸν
Βεὸν εἰρήνην, χαὶ τὴν πρὸς τὸν πλησίον xapzoó-
µεθσ, δι ἧς αὖθις xol τὴν Exi τοῦ παρόντος xa τὸν
ἐπὶ tou μέλλοντος αἰώνος ἀνάπαυσιν ποριζόμεθα,
πατὰ τὴν θεσπεσίαν ἐχείνην καὶ προτρεπτιχὴν εἰς
τοῦτο τοῦ Κυρίου φωνήν' Μάθετε dx' ἐμοῦ δει
ὀτρᾶδς slju xal ταπεινὸς τῇ καρδίᾳ, καὶ εὑρή-
Οετα. ἁνάπαυσιν ταῖς yvxaic ὑμῶν. Λὕτη πείθει
τὸ» πιχτηµένον ἑαυτῷ μὲν προσέχειν, χαὶ θεῷ προσ-
ανέχειν, παντὸς δὲ χαχοῦ τῷ τοῦ Κυρίου φόδφ
κατὰ τὸν τοῦ σοφοῦ Σολομῶντος λόγον ἐχχλίνοντα,
εὐλαθῶς περὶ τὰ ὑπὲρ ἑαυτὸν xal σωφρόνως ἔχειν,
ὅρια Πατέρων αἰώνιὰ μὴ µεταίροντα, καὶ τὰς ig
ἑχάτερα παρατροπὰς, ὑπερθολὰς φημὶ xal ἑλλείεις,
ἀποτρεπόμενον, τὴν βασιλιχὲν ὀδεύειν xol µέσην,
xai πρὸς οὐρανοὺς χαὶ Gcbv ἁπλανῶς xol ἀσφαλῶς
φέρουσαν.

p. 'AXA! ὁ ἐκ Καλαθρίας ὁρμώμενος μοναχὸς
ΕΒα,λαὰμ, slg τὸ τῆς οἱήσέως πέλαγος ἐξ ἀφροσύ-
νης πάντως xal ἰδιοῤῥυθμίας χαθεὶς ἑαυτὸν, xal
μέγα φρονῶν ἐπὶ τῇ τῆς θύραθεν ἐπιστήμῃ φιλοσο-
φίας, χατὰ τῆς ὑπερφυοῦς καὶ ὄντως φιλοσοφίας
ἑχώρησεν, ἐπιστρατεύσας τῇ διδασκαλίᾳ τοῦ Πνεύ-
ἕκατος, τὴν μηδὲ χωρεῖν ὅλως τὰ τοῦ Πνεύματος

iav. Τὸν μαθητιῶντα γὰρ οὗτος ὑποκριθεὶς, προς-
Πλθέ ποτε σὺν δύλῳ τισὶ τῶν παρ᾽ ἡμῖν μοναχῶν,
οἳ τὸν ἡσύχιον προελόμενοι βίον, τοῖς ἄλλοις «αι
χαίρειν εἰπόντες, Θεῷ προσανέχουσι. Καὶ τούτων
οὐδενὶ μὲν τῶν ἑλλογιμωτέρων, τοῖς ἀλουστέροις
δι μᾶλλον ἐφοίτησεν ἐξεπίτηδες, δέει πάντως tci
ph φωραθῆναι. Μετὰ μιχρὺν μέντοι xal αὐτῶν ἆπο-
στὰ ἀποτρόπαιον ἐγγράφως τούτων χατηγόρηκε
φρόνημµε, ὡς δῇθεν ὑπ αὐτῶν πρεσθευόµενον. ᾿Αχου-
σας yàp ἑχείνων λεγόντων, ὡς ἀπὸ Καραδόσεω;
ἑχόντων τῶν ἁγίων Πατέρων, Ct1 ol. διὰ τῶν ἔντο-
λῶν τοῦ θεοῦ χεχαθαρµένοι τὰς xapbia; ἀλλάμφεις
θείας μυστικῶς καὶ ἀἁποῤῥήτως ἑγγινομένας absol;
δἐχονῖαι, Χατηγόρησεν αὐτῶν ὡς τὴν οὗσίαν coi

B Θεοῦ µεθελτὴν λεγόντων.

Υ. Tov δὲ ἁπολογουμένων οὗ τὴν οὐσίαν, ἀλλὰ
τὴν ἄκτιστον xal ἁῑδιον xai θεοποιὸν χάριν τοῦ
Πνεύματος ,διθεῖας αὐτοῖς ἐντεῦθεν ἔγχλημα προσ»
τρίψασθαι ἑπεχείρηαεν. Oo. μὴν ἀλλά καὶ εἰς τὴν
Ἐκκλησίαν τοῦ Θεοῦ παρελθὼν, xal τὰ περὶ τούτου
ἀνενέγχας τῇ ἡμῶν µετριότητι, χατηγορῶν µάλι-
στα τοῦ τιμιωτάτου bv ἱερομονάχοις χὺρ Γρηγορίου
τοῦ Παλαμᾶ, ἐξήτησε μετακληθῆναι καὶ 20562;
εἰς τὴν καθ) ἡμᾶς ἱερὰν χαὶ θείαν σὐνοδον.

VU. ἡετακχληθέντων τοίνυν, ἑτέαν ὁ Βαρλαὰμ

681

CONTRA BARLAAM ET ACINDTNUM.

ἑτράπετο, ἀποφξεύγων vol uh χατιπειθὴς ὅλας vt- A πένης ὢν xlovolo. ΜηΦὰ ζήτει tot. σοφῶν sh

νόµενο; tl; τὴν σύνοδο» ἀπαντῆσαι, καὶ τοῖς χατη-
γορηθεῖσι παρ) «2102 μοναχοῖς ἐς λόγους ἐλθεῖν xal
ἀντικαταστῆναι αὐτοῖς, ἐφ᾽ οἷς χατ αὐτῶν συνε-
γράψατο, πρόφασιν μὲν τῆς ἀποφυγῆς ποιούµενος
τηνιχαῦτα τὸν βασιλιχὴν ἁποδημίαν, τῇ δ ἀληθείᾳ
ἑαντοῦ καταγνοὺς, χαὶ τὸν ἐνεεῦθεν ἔλεγχον δε-
διώ:.

—O V. Ἔπειτα συνόδου φυγχροτηθείσης πχρουσίᾳ xal
τοῦ ix θεοῦ βασιλέως τοῦ ἀοιδίµου xal µακαρίτου
ἓν τῷ περιωνύμῳ ναῷ τῆς τοῦ Θεοῦ Λόγου σοφίας,
τῆς τε δυγκλήτου καὶ obx ὀλίγων ἀπό τε τῶν ειµιω-
τάτων ἀρχιμανδριτῶν xal χαθηγουµένων, xai τῶν
ες Κολιτείας συνειλεγµένων, µεταπεμφθεὶς xal ὁ
aj: Βαρλαὰμ, xal προτραπεὶς εἰπεῖν xai ἀ ποδεῖ-
ξαι sl τι εἰπεῖν ἔχει χατὰ τῶν xa0' ἡσυχίαν ζών-
των μοναχῶν. Παρόντων Ίδη xat αὐτῶν τῇ συνόδῳ,
αὐτὸς ὥσπτρεὶ τεῦ προχειµένον λήθην παθὼν, µά-
λιστα δὲ συγχέειν πειρώµενος τὰ τῆς ὑποθέσεως, εἰς
ἑρωτίσεις xal ἀπορίας ἐγωρεῖτο δογματικὰς, καὶ
Ἀύσεις τῶν ἀπορτμάτων ἐζήτει. Εἰς ὃ xai ἑνιστά-
μένος xai ἰσχυριζόμενος μηδέν τι πρότερον εἰπεῖν,
πρὶν ἂν τὴν ἐπὶ ταῖς ἐρωτήσεσι ταύταις ἁπόκρισιν

παὶ λύσιν χοµίσηται, ἐπειδὴ ἅπαξ xal δὶς χαὶ μετ)

ἐμθριθείας ἀποχρουσθεὶς, obx ἑνεδίδυυ τῆς ἑνστά-
6εω;ς ταύτης, οὐδὲ ἐπείθετο λέγειν περὶ τῆς τῶν
αφοαειµένων ἐξετάσεως, τῆς xaX τῶν μοναχῶν δη:
λαδὴ ἐγγράφου nap' αὐτοῦ χατηγορἰας.

C. Ἐπέτρεφεν fj µετριότης ἡμῶν ἀναγνωσθῆναι

ναι σοφώτερος. Fl δέ τις ἁλῷ τὸν παρόντα παρα»
σαλεύων Χανόνα, ivt ἡμέρας ἀφοριζέσοθω τεσσαρᾶ-
κοντα. Καὶ πάλιν ὁ τῆς ἓν χαλχηδόνι πανὼν ἑννέα
καὶ δέχατος, Δεῖ «οὓς τῶν ἐκχλησιῶν προεστῶτας,
iv «doy μὲν ἠμέρα, ἐξαιρέτως δὲ ταῖς Κυριαχαῖς,
πάντα τὸν χλῆρον xal τὸν λαὺν ἐχδιδάσχειν τοὺς
τῆς εὐσεθείας λόγους, ἐκ τῆς θείας Γραφῆς ἄναλο-
Ὑομένους τὰ «rc ἀληθείας vofpatá τε xai ῥήματα
καὶ μὴ παραθαίνοντας τοὺς Ίδη τεθέντας ὄρονς, ἃ
τὴν ix τῶν θεοφύόρων Πατέρων παράδοσιν. Αλλὰ
xai εἰ γραφιχὸς ἀναχινηθείη λόγος, μὴ ἄλλως τοῦ-
«ev ἁρμηνευέτωσαν, ἢ ὡς ἂν οἱ τῆς Ἐχχλησίας φω-
στῆρες xai διδάσχαλοι διὰ τῶν οἰχείων συγγραµµά«
των παρέθεντο. Καὶ μᾶλλον ἓν εούτοις εὐδοχιμείτω-
σαν, ἣ λόγους οἱ κείους αυντάττοντες, ἔστιν ὅτε ἀπό.
ps ἔχοντες mph; «οῦτο, ἁπηκίπτοιεν τοῦ προσή-
χοντος. Διὰ γὰρ τῆς τῶν προειρηµένων Πατέρων
διδασκαλίας οἱ λαοὶ iv γνώσει Ὑινόμενοι τῶν «s
σπουδαίων καὶ αἱρετῶν καὶ τῶν ἀσνμφόρων xal ἆπο-
θλήτων, τὸν βίον µεταῤῥυθμίζουσι πρὸς τὸ βέλτιονν
xai τὸ τὴς ἀγνοίας oby ἁλίσχονται πάθει, ἀλλὰ r:poz-
έχοντες τῇ διδασκαλίᾳ, ἑαυτοὺς πρὸς τὸ μὴ κα»
xix παθεῖν παραθήγουσι, xai φόδῳ τῶν ἑπηρτημί-
νων τιμωριῶν τὸν σωτηρίαν αὐτοὶ ἐξεργάζον-
σαι.

C. Μετὰ μέντοι τὴν ἀνάγνωσιν τῶν αὐτῶν ἱερῶν
xai θείων κανόνων προσεχοµίσθησαν ἐπὶ τοῦ μέσου
ἃς ὁ Βαρλαὰμ φθάσας ἐποιήσατο &vagoph; κατὰ

εἰς ἐπίχοον τῆς συνόδον τοὺς ἱεροὺς καὶ θείους κα- c, τῶν poveyuv* xal ἀναγνωσθεισῶν τῶν τοιύτων

νόνα;, δι ὧν ἁκηγόρενται χαὶ οὐδαμῶς παραχεχώ-

ται, μὴ μόνον τοῖς χατ αὐτὸν, ἁλλά xal τοῖς ἅλ-
)o:e πᾶσι μηδέν τι περὶ δογμάτων κχινεῖν, χαὶ τοῖς
ἆλλοις ἱντεῦθεν πάντιως ἀνάγκην ἐπ'τιδέναι, περὶ
φοιούτων ἀπολογεῖσθαι, μηδὲ διδασχαλικὺν ἑαυτοῖς
περιτιθέντας ἀξίωμα, διεξιέναι περί τινων ἐχχλη-
σιαστιχῶν ὑποθέσεων. Ἰάόνοις γὰρ ἑἐδόύθη τουτο τοῖς
ἀρχ-:ερεῦσι θεοῦ πα;ὰ τῆς ἄνωθεν χάριτος. rol
γὰρ ὁ &U χ.νὼν τῆς ς’ συνόδου, Οὗ χ,ὴ λαϊκὸν
δηµορίᾳ λόγον χινεῖν. ἢ διδάσχειν, ἀξίωμα διδασχκα-
Atxb» ἐντε»θεν χεριπο,ούµενον, ἀλλ' εἴχειν τῇ παρὰ
τῷ Κυρί» παραδοθείσῃ τάξει, xax τὸ οὓς τοῖς τὴν
χάριν τοῦ διδασχαλιχοῦ λόγου λαθοῦσι διανοίχειν,
xai τὰ θεῖα παρ) αὐτῶν ἐχδιδάσκεσθαι. Ἐν γὰρ τῇ

pid Ἐχκλησίᾳ διάφορα µέλη πεποίηχεν ὁ θεὸς, D

χατὰ τὴν τοῦ Αποστόλου φωνὴν fv ὁ θεολόγος ἑρ-
μηνεύων Γρηγόριος, Φαφῶς τὴν iv τούτοις τάξιν
παρίστησι λέγων ' Ταύτην αἰδώμεθα τὴν τάξιν, ἆδελ-
qot, ταύτην φυλάττωμεν. Ὁ μὲν ἕστω τις ἀκοὴ, ὁ
δὲ γλῶσσα, ὁ δὲ χεὶρ, ὁ δὲ ἄλλο ει’ ὁ μὲν διδασχέτω,
6 δὲ µανθανέτω - χαὶ 6 µανθάνων, kv. εὐπειθείᾳ xal
ὁ χορητῶν kv ἱλαρότητι, χαὶ ὁ ὑπουργῶν ἐν προθυ-
pig. Μη πάντες ὤμεν γλῶσσα τὸ ἑτοιμότερον, μὴ
πάντες ἀπόστολοι, uf, πάντες προφΏται, μὴ πάντες
διερμηνεύωμεν. Καὶ µετά τινα * Τί σεαντὸν ποιεῖς
πο:µένα, πρόδατον (v; Τί γίνῃ χεφαλῆ, ποῦς τυγ-
Χάνων; Τί στρατηγεῖν ἐπιχειρεῖς, τεταγµένος ἐν
στρατιώταις; Καὶ ἑτέρωθι ἡ Σοφία διακελεύεται "
Mh ἴσθι εαχὺς ἐν Jóyoic MÀ συμπαρεχτείνου
| PArnosr. (in. CLI.

ἂναφορῶν, προετράπη à διαληφθεὶς ἱερομόναχο; χὺρ
Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς τὴν &x' αὐταῖς ποιῄδασθαι
ἀπολογίαν, ὡς αὐτοῦ μάλιστα χαθαπτοµέναις, ὅστι;
καὶ εἰπὼν kv προοιµίου λόγῳ, χαὶ ἀπολογη1ᾶμενος
ὅσα εἰκὸς, ἔπειτα διηγήσατο xal ὡς ἐπισυνέδη τὰ
τῆς αὐτῶν Ζιαφορᾶς, προτέρου τοῦ αὐτοῦ Βαρλαὰμ
συγγραφαµένου xai χατηγορήσαντος αὐτῶν ἅπερ
ἀνωτέρω εἴρηται, χαὶ ἑναντία τοῖς τῶν Πατέρων
θείοις λόγοις, ὡς ἀπεδείχθη, ἐχθεμένου, xal ὡς ἐξ
ἀνάγχης καὶ αὐτὸς πρὸς τὴν ἀπολοτίαν xai &vtlp-
ῥησιν χεκίνηται.

v». Έπειτα ὡρίσθη ἐνεχῆῆναι τὰ τοῦ Βαρλαὰμ
συγγράµµατα. ἃ χαὶ πρὸς ἑξαπάτην τῶν ἁχουόντων
κατὰ Μασσαλιανῶν ἐπέγραφεν. "Ev el; συνγγράμ-
µασιν ἔλεγε καὶ περὶ τοῦ ἀπροσίτου φωτὸς τῆς µε-
ταμορφώσεως τοῦ Δεσπύτου Σωτῆρο; ἡμῶν Ἰησοῦ
Χριστοῦ, xal τῶν τῆς toU φωτὸς τούτου θέας ἠξιω-
µένων προχρίτων μαθητῶν αὐτοῦ xal ἀποστόλων,
λέξεσιν αὑταῖς τάδε. Τὸ iv θαδωρίῳ λάμφαν oe
θεότητος οὐχ ἁπρόσιτον ἣν, οὐδὲ κατὰ ἀλήθειαν
ὑπῆρχε φῶς θεότητος, οὐδὲ ἀγγέλων ὅλως ἱερώτε-
gov ἡ θειότερον, ἀλλὰ xal χεῖρον xal χατώτερον καὶ
αὐτῆς τῆς ἡμετέρας νοῄσεω;. Πάντα γὰρ τά τε νοή-
µατα καὶ τὰ νοούµενα σεµνότερά ἐστι τοῦ φωτὸς
ἐχλίνου, ὡς τᾖ ὄψει διὰ τοῦ ἀέρος προσπίπτοντος,
xa αἰσθητιχῇ δυνάμει ὑποπίπτοντος, xal τὰ αἰσθητα
μόνα δεικνύντος τοῖς ὁρῶσιν, ὑλιχοῦ τε ὄντος xal
ἐσχηματισμίνου, καὶ ἐν τόπῳ xal l9. χρόνῳ φαινο.
pívoo καὶ τὺν ἀέρα χρωμµατίζοντος, καὶ νῦν μὲν

23

683

TOMUS SYNODICUS I.

συνισταµένου τε χαὶ φαινομένου, vsv δὲ διαλυοµέ- A ἀεὶ ὡσαύτως δεδοξασµένος xal λάµπων ἀστραπῇ

νου καὶ εἰς τὸ μὴ εἶναι χωροῦντος, ἅτε φανταστοῦ
µεριστοῦ τε xal πεπερασμένουι Διὸ καὶ ὀρώμενον
fv ὑπὸ τῶν στέρησιν πασχόντων τῶν .νοερῶν ivep-
χειῶν, μᾶλλον δὲ µηδέπω ταύτας ὅλως χτησαµένων
xai µήπω κεχαθαρµένων ὅντων, ἀλλὰ ἀτελῶν, xai
ἐπ᾽ abi. ἐχείνης τῖς ἐπὶ τοῦ ὅρους θέας, ὡς µη-
δέπω ἀξ.ωθέντων τῆς τῶν θεοειδῶν νοῄήσεως. Ἄνα-
γόµεθα δὲ ἀπὺ. τοῦ τοιούτου φωτὸς ἐπὶ νοήµατα xal
θεωρήματα, ἃ χρείττω ἐστὶν ἑγκρίτως τοῦ φωτὸς
ἐχείνου. Τοιγαροῦν οἱ λέγοντες αὐτὸ ὑπὲρ νοῦν, xal
ἀληθινὰν Xal ἀπρόσιτον xol τὰ το:αῦτα, πεπλανηµέ-
yot eiat χαθἀάπαξ, Χαλ. οὐδὲν τῶν φαινομένων χαλῶν
ὑψηλότερον εἰδόεες, ἀτεθεῖς τε διὰ τοῦτο, xal όλε-
Δριώτατα. δόγµατα εἰς την Ἐχχλησίαν εἰσάγοντες.
Ταῦτα μὲν οὖν ὁ Βαρλαὰμ, ἑτερόδοξα '.προδήλως
καὶ ἑναντία τοῖς.περί τοῦ θείου τούτου φωτὸς ῥη”
θεῖσι παρὰ τῶν ἁγίων.

0', Τούτω» γὰρ ταῖς ῥήσεσι σύμφιονα διαθεδαιού-
µενὸι καὶ φρὀνεϊν καὶ λέγειν οἱ μοναχοὶ,’ ταύτας xal
προεθἀλλοντρ. Posi tolvuv ὁ ix Δαμασχοῦ θεῖος
Ἰωάννης" Σήµερον φωτλς ἀπροσίτου ἄδυσσος, af-
µερον αἴγλης θείας χύσι; ἀπεριόριστος, £v τῷ 8a-
6p τῷ ὄρει τοῖς ἀποστόλοις αὑγάξεται. Nov ἑω-
ράθη τὰ. τοῖς ἀνθρωπίνοις ἀθέαία ἔμμασι. E»pga
γἠῖνον θείαν ἀἁπανγάζει λαμπρότητα. Σῶμα θνητὸν
δόξαν πηγάζει θεύτητος. ὍὉ vàp Λόγος σὰρᾶ, d
σάρξ τε Λόγος ἐγένετο, εἰ χαὶ μὴ τῖς οἰχείας ἐξέ-
στη ἑχάτερον φύσεως, ὢ τοῦ θαύματος ἱ Οὐχ ἔξω-
θεν ἡ δόξα τῷ σώματι προσεγένετο, ἀλλ ἔνδοθεν
ix τῆς Appi λόγῳ ἠνωμένης αὐτῷ χαθ᾽ ὑπόστα-
ον τοῦ θεοῦ Λόγου ὑπερθέου θεότητος.

V. Ὦ yàp. iv ἐχείνῳ οἱ ἄγγελοι ἀχλινὲς ἐρείδειν
«b ὄμμα οὐ σθένουσιν, ἓν τούτῳ τῶν ἁποστόλων ol
πρόκριτοι τῇ.δόξῃ τῆς ἑαντοῦ βασιλείας ὁρῶσιν ἐχ-
λάμποντα.

ια’. Εντεῦθεν τοὺς χορυφαίους τῶν ἁἀποστόλων
φροσλαµθάνεται μάρτυρας τῇ, οἰκεί;ς δύξης τε xal
θεότητος, ἀποχαλύπτει δὲ αὐτοῖ, τὴν οἰκείαν Usó-
τητα..Τελείους «δὲ εἶναι τοὺς τὴν Üciav δόξαν εἰχὺς
χατυπτεύοντας, τὴ) ἁπάντων ἐπέχεινα, την µόνην
χαὶ ὑπερτελῆ xai προτέλειο,.

«Αν Ὁ Ocio; γὰρ ὄντως xal θεηγόρος Διονύσιως,
Οὕτως ὁ.δεσπύτης, φη»ὶν, ὀφθήσεται τοῖς ἑαὐτοῦ
τελείαις θεράουσιν, ὃν τρόπὀν ἐν ὄρει θαθὼρ τοῖς
ἁποστόλοις ὁπτάνοταν, Ἰωάννην παραλαμθάνει, ὧν
τῆς θεολογίας παρθένον xal χαθαρώτατον ὄργανον,
ὅπως τὴν ἄχρονου δόχαν τοῦ Yiou θεασάµενος, 'Ev
ἀρχῇ r ὁ Λόγος, καὶ ὁ Λόγος ἦν αρὸς τὸν θεὸν,
καὶ Θεὺς ἦν ὁ Λό]ος, βροντὴσειε.

w. Μήτηρ γὰρ προσενχῆς ἡ ἡσοχία. Προσευχὴ

δὲ θεἰίάς δόξης ἐμφάνεια. "Οταν γὰρ τὰς αἰσθήσεις
µύσωμενι καὶ ἑαυτοῖς καὶ τῷ Θεῷ συγγενώµεθα,
xai τῆς ἔξωθεν τοῦ χόσµου πέριφορᾶς ἐλευθερω-
θέντες ἀντὸς αὐτῶν.γενώµεθα, τότε τρανῶς ἐν kav-
τοῖς τὴν τοῦ Θεοῦ βασιλείαν ὀψόμεθα, 'H βασιάεία
γὰρ τῶν οὐρανῶν, Ἶεις ἐστὶ βασιλεία θεοῦ,
ἀνεὸς ἡμῶν ἐστιν, ἸΙησοὺς ὁ θεὸς ἀπεφθέγδατο.
VW. Ἔμπροσθεν τῶν μαθητῶν μεταμορφοῦται ὁ

βεότητας.
ιε’, Ανάρχως μὲν γὰρ ix Ἱατρὸς γεννηθεὶς, τν
φυσιχ]ν ἀχτῖνα ἄναρχον χέχτητσί τῆς θεότητος, xal

ἡ τῆς θεότητος δόξα τοῦ σώματος γίνεται,

. Ig. CAM ἀφανὴς fj δόξα ὑπάρχουσα Ev τῷ qae
νοµένῳ: αώματι τοῖς uh χωροῦσι τὰ xà ἀγγέλοι
ἀθέατα, τοῖς σαρχὸς δεσµίοις ἀόρατος ἐχρημάτιζε,
Μεταμορφοῦται τοίνυν, οὐχ ὃ οὖκ fjv προσλαξόµε-
voc, «οὐδὲ εἰς ὅπερ οὐχ ἦν μεταθαλ)όμενος, 33" ὅπερ
ἣν τοῖς οἰχείοις μαθηταῖς ἐχφαινόμενος, διανοίγων
τούτων τὰ ὄμματα, χαὶ ἐχ τυφλῶν ἐργαξόμενος βλέ-
ποντας. Καὶ τοῦτό ἐστι τὸ, Μετεμοργώθη ἅμαρο-
σθεν αὐτῶν. Μένων γὰρ αὐτὸς iv ταυτότητι, παρ)
ὃ τὸ πρὶν ἐφαίνετο, ἕτερος vov τοῖς μαδτταῖς ἕω-

p Ρᾶτο Φφαινόμενος, xal ἔλαμφε, φησὶν, ὡς ὁ HhMoc.

οὐχ ὅτι μὴ τοῦ ἡλίου λαμπρότερον, ἆμῄχανον vàp
ἁπαραλείπτως ἓν τῇ χτίσει τὸ ἄχτιστον εἰχόνίνὲε-
σθαι, ἀλλ ὅσον ἐχώρουν καθορᾷν ol βλέκοντες.

^ V. sb». μὲν γὰρ οὐδεὶς ἑώραχε πώποτε, χαθὰ
πέφυχε φύσεως. Καὶ ὃ δὲ ἑώραχεν, iv. Πνεύματι
τοῦτο τεθέαται. Αὕτη ἡ ἀλλόίωσις τῆς δεξιᾶς τοῦ
Ὑψίστου. Ταῦτά ἐστιν ἃ ὀφθαλμὸς οὑκ εἶδε, καὶ

ος οὑχ Ίχουσε, καὶ ἐπὶ καρδίαν ἆθρώπου οὖν

ἀνέδη πώποτε. Οὕτως ἐν τῷ αἰῶνι τῷ μέλλοντι
πάντοτε σὺν θεῷ ἐσόμεθα, Χριστὸν ὁρῶντες τῷ quil
ἁστράπτοντα τῆς θεότητος, Τοῦτο τὸ φῶς χατὰ κά-
σης φύσεως ἔχει τὰ νικητέρια, αὕτη ἡ ζωὴ & sv
Χόσμο» νικήσασα. ᾽λλλ’ ὁ Πέτρος, ε K214v ἐστυ
ὧδε ἡμᾶς εἶναι, Καὶ ἐντεῦθεν νεφέλη, ob. γνόφου,

C ἀλλὰ φώτὸς, ἐπεσχίασε- τὸ χεχρυμμένον γὰρ τῶναἰώ»

νων xal ἀπὸ τῶν γενεῶν µνστήριον ἐχχαλύπτεται,
Φωνὴ τοῦ Πατρὸς &x νεφέλης τοῦ Πνεύματος γέγηνε,
xai 642a δ.ηνεχῆς xaX διαιωνίζουσα δείχννται. »

vy. Ὁ δὲ Κρήτης θεσπέσιος Ανδρέας, Ἐπὶ «à
ὄρος, qr,a:v, ἀνάχει τὸ ὑψηλὸν τηὺς μαθητὰς ὁ Σω-
τρ, τί ποιῄζωνς Ἡ τί διδάξων; τὴν ὑπεραστρά.
πτουταν παραδείξων τῆς οἰχείας θεότητος ὅόζαν tt
χαὶ λαμπρότητα.

ι0’. Τοῦτο τνων ἑορτόζομε» σήμερον, τὴν τῇ;
φύσεως θέωσιν, τῶν εἰς t5 χρεῖττον ἁλλοίωσεν, τὸν
ἐπὶ τὰ ὑπὲρ φύσιν ἔχστασιν xal ἀνάθᾳσιν, καθ fv
xai τοῦ χρείττονος ἡ ἐχνίχησις, 3) τόγε χυριώτερον
εἰπεῖν, ἡ ἀνεχλάλητος θέἀὀσι;.

x'. Τοῦτο θαυμάνηυσιν ἄγγελοι. Τοῦτο δοξολογοῦ»
ctv ἀρχάγγελο..

καὶ. Τοῦτο πΆσα τῶγ. ὑπερχοσμίων ἡ νοητὴ δια»
χόσμησις ἆθλως ἑστ.ωμένη, τἐχµήριον ἑναργέστα-
τόν τε xai ἀφευδέστατον τίθεται τῆς περὶ ἡμᾶ, oo
Λόγου φιλανθρωσίας.

χ6'.Οὐχ ἔστι τῶν ἐν τῇ χτίσει θεωρουµένων, ὃ χωρῇ-
σει τούτου τὴ» ὑπερθδολῆν τῆς λαμτρότητος. 'U Tap
ὑπερούσιος εἰς οὐσίαν οὐσιωθέὶς διά σαρκὺς ἡμῖν
πεπολίτευτοι, ὃς δη xal ὑπερθαλλόντως ἔπι τοῦ
ὄρους ἐξήστραφεν.

ΧΥ. Οὐὑ τότε γενόμενος ἑαυτοῦ διαυγέστερφῦ.
3 ὑγηλότερος. ἅπαγε 1 ἁλλ' ὅπερ xai πρότερον τοῖς
τελουμένοις τῶν μαθητῶν xai µνουµένοις τὰ ide.
λότερα, κατὰ ἀλήθειαν θεωριόμενος. "ES γὰρ oap-

| CONTRA BARLAAM ET ACINDYNUM.
| Χόσμου Yev/putvov. Καθ ὅσον ἐφ'.κτὸν, ἓν- Α ἀπειρίαι ἀπειράχες Eencwalvo o2U! ἴχνις 0/3 ave -

κὰ τῆς [ελλούσης καταστάσεως ἤδη ἐξ ὧν
Iqsav ἐδιδάχθησαν,

EL γὰρ χαὶ μηδειὶ τῶν ἁπάντων ἀχοινώνητόν
Βόλου τὸ ἀγαθὸν, ἀλλ οὐχὶ ὅλον Ó τι ποτέ
ἀλλ) ὅσω, καὶ ὅκως τοῖς µετέχουσιν ὡς ἑφι-
ορητὸν γίνεται. Καὶ τοῦτο δι ἄχραν ἀγα-
tale ἀπειροδώροις ἑλλάμψετιν ὁδ.ῦον ἐπὶ
xal προχεόμενον. ἈΑπόδεις:ς δὲ τῶν λεγο-
αὐτὸ ἂν εἴη τὸ paxáprev πάθος καὶ πολύυ-
, ὅπερ ἐπὶ τοῦ ὅρου; πεπόνρασιν οἱ ἁπόστο-
νίκα τὸ) ὁπρόσιτον καὶ ἄχρινου qu; τὴν οἱ-
dpxx μεταᾳμορφῶσαν, τῷ ὑπ:ρθάλλοντι τῆς
δωτοθλυσίας ὑπερουσίω, ἑλάμπρυνε», ὢ τοῦ
ος ἱ χατ ἔχσοτασ.ν τε)εθτάσην τῆς φύσρως '

686

λήψεως xzw φιλὸν τοῖς μετ) αὐτὴν χαταλείφασα. -
χθ. O τοῖς οὖσι γὰρ, φησὶν à αὐτὸς, μὴ χατ οὗ
gig» ὑπάρχων . μεθεκτὸς, xat' ἄλλον δὲ τρόπον µε-
πέχεσθαᾳι τοῖς δυνχµένοις βουλύμενος, τοῦ xat" οὗ-
σίαν χρυφίου παντελῶς οὐχ ἑξίσ-αται, ὁπότε xal
αὐτὸς. ὁ τρόπος xa0' ὃν θέλων µετέχεται, μένει διη-

γεχῶς τοῖς πᾶσιν &vixpavto;.

X, Φηαὶ δὲ καὶ ὁ μέγας Βασίλειος, Τὸ Πνεῦμα τὸ
ἅγιον ἀπρόσιτουν τῇ φύσει, χωρητὸν δι ἁγαθότητα,
πάντα plv πληροῦν τῷ ὀννάμει, µόνοις δὲ ὃν µεθ:-
xcv Tol; ἀξίοις οὐχ b μέτρῳ µετεχόμενον, ἁλ)ὰ
κατὰ ἀναλογίαν τῆς πίστεως διαιροῦν τὴν ἑνέρ-
χειαν, ἁπλοῦν τῇ οὐσίᾳ, ποιχίλον ταῖς δυνάµε-
σιν.

σιν Όπνῳ βαρεῖ, χαὶ φόδῳ κρατούμενοι, μὺ- Β 212. Ὅλον ἑκάστῳ παρὸν, χαὶ ὅλον πανταχοῦ ὃν,

τὰς αἰσθήσεις, πᾶσαν ν.ερὲν κίνησιν καὶ
ψιν παντελῶς ἑαυτῶν ἀποσπάδχντες. ϱὕτω
bv θεῖον ἐχεῖνον χαι ὑπέρρωτον xal àópazoy
τῷ θεῷ συνεγένοντα, τῷ µηδύλως ópiv, τὸ
ὁρᾷν εἰσδιγόμενο,, xai τῷ πάσχειν ἁγνώ-
"v xa0' ὑπεροχὴν ἀγνωσίαν ποριζόμενοι, καὶ
σης νοερᾶς ἐπιστασίας ὑψηλοτέραν ἐγρήγορ-
p μυσταγωγούμενοι ἔξω πάντων ἀγένοντο
ωµένων τε xai νηυυµένων, ἔτι δὲ xal ἑαντῶν,
πάτης θεώσεώς τε xal ἁταιρέσεως ἐχθιβη»
θ) ὑκεροχὴν ὑπερούσιου, τῇ ἐκφάνσει τοῦ AS-
d sj ἐπισχιάσει τοῦ Πνεύματος, xal τῇ ἄνω-
τῆς νεφέλης φεροµένῃ τοῦ γεννήτορος,
n ἀγνωσίας xai ἀθλεφίας παιδενθῶσι µυστή-

Περὶ τοῦ θείου τηύτου φωτὸς φητὴν ὁ μέγας
κος ὁ θεο)όγο;, Φῶς ἡ παραδειχθεῖσᾳ θεότης
ĩ ὄρους τοῖς μαθηταῖς μικροῦ στεῤῥοτέρα καὶ
: καὶ αὖθις, Ηξει μὲν ὡς ὁ iuba, Λόγος. τοι-
Bh, οἷες ὤφθη τοῖς μαθηταῖς f, παρεδείχθη,
χώτης τ) capxlov τῆς θεότητος.

ϱ 6 ἅγιος Μάξιμος, Τοῦτό ἐστ., φησὶ, τὸ
οὗ Εὐαγγέλιον, πρεσθεία θεοῦ καὶ περάχλη-
'e ἀνθρύπους δι Υἱθοῦ φαρκωθέντος, καὶ τῆς
ὃν Πατέρα καταλλαγῆς μισθὸν δωρουµένου
ειθοένοις αὐτῷ τὴν &yivnzo? θέωσιν' ἁγέ-
δὲ λέγω θέωτιν τὴν χατ᾽ εἶδος ἑνυπόστατον

ιν, Ἆτις οὐκ ἔχει Υένεσιν, ἀλλ ἀνεπι,όητον D

'ἀξίοις φανέρωσιν.
Καὶ αὖθις, Οὐ πᾶσιν ἀεὶ μετὰ δόξης, φησὶν,
0; ἐπιφαίνεται τοῖς παρ) αὐτῷ ἱσταμένοις,

οἷς μὲν εἰσαγομένοις iv δούλου μορφῇ mapa-'

t, τοῖς δὲ δυναμµένοις ἀκολουθῆσαι αὐτῷ ἐπὶ
Aw ἀναθαί[νωντι τῆς αὐτοῦ μεταμορφώσεως
) μορφὴ 9:09 ἐπιφαένεται, ἐν fj ὑπῆρχε πρὸ
v κόσμον εἶναι.

Καὶ πάλιν ὁ αὐτὸς, 1b φῶς, gro, τοῦ T;03-
Κυρίου, τὸ νιχήσαν τῆς ἀνθῥωπίνης φύσεως
ἐρχειαν, τὸν τρ΄’πον διετύπου tol; μἀαχᾳρίοις
Ke: τὶς χατὰ ἁπόρασιν μυστικῆς θεολογίας,
ν & µαχαρία καὶ ἁγία θεότης Κατ' οὐσίαν
ὀπιράῤῥετος xaV ὑπεράγνωδτος, κ1ὶ κάτης

ἁπαθῶς µερινόµενν, xal ὁλοσχερῶς µετεχόμενον,
χατὰ τὴν εἰκόνα τῃ; ἡλιαχῆς ἀχτῖνος, xal ἑχάστῳφ
τῶν ὀξχτικῶν ὡς µόνῳ παρὸν, διαρχὴ τοῖς «iet τὸν
χάριν xai ὀλέχληρον ἑπαφίησι. -

λ6’. Καὶ πάλιν Αἱ piv. γὰρ ἱνέρχειαι τοῦ θεοῦ
πριχίλαι, ἡ δὲ οὐσία ἁπλη. Ἡμεῖς δὲ ἐκ «àv ἑνερ-
Υεῶν γνωρίζειν λέγομεν τὸν Ocbv, τῇ οὐσίᾳ αὐτο)
προσεΥγίζειν οὐχ ὑπισχνούμεθα. Al μὲν Υὰρ ἑνέρ-
yea αὐτοῦ πρὸς ἡμᾶς καταβαίνουσε», fj δὲ οὐσία
αὐτοῦ μένει ἀπρόσιτος.

λΥ. Οὕτω γὰρ xat ὁ µέγας Αθανάσιος λέχει, ὅτι
οὐδεὶς ἀνθρώπων δύναται 8:00 οὐσίαν γυμνὴν ἰδεῖν
οὐδαμοῦ. Ὅθεν πρὀδηλον, ὅτι οὗ τὴν οὐσίαν τοῦ θεοῦ

σ ἔθλεπον οἱ ἅγιοι, ἀλλὰ τὴν δόξαν, ὡς xa περὶ τῶν

ἀποστόλων Υέγραπται, ὅτι δ.αγρηγορήῄααντες ὁ ΙΙέ-
προς xai οἱ σὺν αὐτῷ, εἶδον τὴν δόξαν αὐτοῦ.

15. Καὶ αὖθις ὁ αὐτὸς, Απαθῆς, oro, καὶ tv
τοῖς παθήµασι τῆς σαρχὸς ὃ Χριστὸς, ὡς 815; νι-
χήσας τὸν θάνατον, καὶ ἀναστὰς τῇ ερίτῃ ἡμέρας
καὶ ἀνελθὼν εἰς τὸν οὑὐρανὸν, iv δόξῃ φυσιχῇ xa:
οὐκ ἐν χάριτι, ἑρχόμενος ἐν τῇ αὐτοῦ θ:6-ητι, καὶ
ἐμφανῶς ἐχλάμπων ix τοῦ ix Μαρίας σώµατο; αὐ-
τοῦ τοῦ ἁγίευ τὴν δόξαν τὴν ἀπόῤῥητον, d; καὶ ἐπὶ
κοῦ ὄρους ἴδειςεν ἀπὸ μέρους, δ:δάσκων ἡμᾶς ἔτι
καὶ πρότερον xeY vov ὁ αὐτός ἐστιν, ἀναλλοίωτος
Gv ἀεὶ καὶ μεταέολ)ν οὐξεμίαν ἔχων περὶ τὴν £25-
4711.

λε’. 00:0 xal ὁ μέγας Δἁ-ονύσιος, "0:av ἄρθαρτοι,
φησὶ, xal ἀθάνατοι γενώµεθα, xal τῆς χρ'στοξιδοῦς
xai µαχαριωτάτης ἐφιχώμεθα λήξεως, πάντοτε οὖν
Kopp χατὰ τὸ λόχιον ἑσόμεθα, τῆς μὲν ὁρατῆς
αὐτοῦ θεοφανείας ἓν πανάγνο.ς θεωρίαις ἁποπληρού-
µενοι, φανοτάταις ἡμᾶς μαρμαρυγαῖς περιανγα-
ζούσης, ὡς τοὺς μαθητὰς ἐν ixsivg τῇ θειοτάτῃ
ματαμοργώσει, τῆς δὲ νοητῆς αὐτοῦ φωτοδοσίας, kv
ἀπαθεῖ xaV ἀθλῳ τῷ vi µετέχοντες xai τῆς ὑπὲρ
νοῦν ἑνώσεως, ἐν ταῖς τῶν ὑπερφανῶν ὀχτίνων
ἀγνώστοις xal µακχρίαις ἐπιθολαῖς ἐν θειοτέρᾳ
μιμµήσει τῶν ὑπεριυρανίων vótov,?

Acg'. Καὶ ὁ µέγας Βασίλειος, 'Αθλον, φησὶν, ági-
τῆς Osbv γενέσθαι, xa τῷ χαθαρωτάτῳ φωτὶ κατα.
στράπτεσθαι, τῆς ἡ μέρας ἑχείνης υἱὸν γενόµενον,
4 μὴ διαχόπτείαι ζόφῷ. "Άλλὸς γὰρ ταύτην rond

087

TOMUS SYNODICUS I.

ήλιος, ὁ τὺ ὀληθινὸν qux ἁπαστράπτων * ὃς ἐπειδὰν A Ot; προεδάλλετο, ὡς ἀτελεῖς xal àz' αὐτῆς kxtlvc

Ἆπαξ ἐπιφαύσῃ ἡμῖν, οὐκέτι Ev δυσμαῖς κρύπτεται,
ἀλλά πάντα τῇ φωτιστιχῇ αὐτοῦ δυνάμει περιπιν-
ξάμενοςιδιηνεκὲς xal ἁδιάδοχον τοῖς ἀξίοις τὸ φῶς
ἐμποιεῖ, xal αὑτοὺς τοὺς μετέχοντας τοῦ φωτὸς
ἐχείνου ἄλλους ἡλίους ἀπεργαζόμανος. « Τότε γὰρ,
qno, xal οἱ δίκαιοι ἐχλάμφουσιν ὡς ὁ Ἔλιος.»

AQ. Καὶ ὁ θεῖος Μάξιμος. Ἡ ψυχἠ Ὑίνεται θεὸς
τῇ µεθέξει τῆς θεϊχῆς χάριτος, πασῶ» τῶν κατὰ
νοῦν τε xal αἴσθησιν ἐνεργειῶν αὐτὴ τε παυσαµένη.
xdi τὰς τοῦ σώματος φυσικὰς ἑνεργεία:; συναπο-
παύσασθαι, καὶ συνθεωθέντος aisi) κατὰ τὴν ἆνα-
λογοῦσαν αὐτῷ µέθεξιν τῆς θεώσεως ὥστε µόνον
tiv θεὸν διά τε τῆς dye xal τοῦ σώματος τότε
φαίΐνεσθαι, νιχηθέντων αὐτῶν τῇ ὑπερδολῇ τῆς δόξης
τῶν φυσιχῶν γνωρισμάτων.

λη. Καὶ ὁ μέγας Διονύσιος * Οὗδεμίαν ὀρῶμεν
Βέωσιν ἣ ζωὴν, ἥτις ἀχριδῶς ἑμφερής ἐστι τῇ πάν-
των ὑπερχειμένῃ αἰτίᾳ.

AU. Ὁ αὐτὸς ἑρωτώμενος, πῶς ὁ πάντων ἐπέ-
χενα ὑπὲρ θεαρχίαν ἐἑστὶ καὶ ὑπὶρ ἀγαθαρχίαν,
Ei θεότητα, φησὶ, xal ἀγαθότητα νοῇσαις, αὐτὸ «b
χρῆμα τοῦ ἀγαθοποιοῦ δώρου, καὶ ἀμίμητον µίµημα
τοῦ ὑπερθέου xa: ὑπεραγάθου, χαθ᾽ ὃ θεούμεθα χαὶ
ἀγαθυνόμεθα. Καὶ γὰρ εἰ τοῦτο ἀρχὴ Ὑίνεται τοῦ
θευῦσθαι xal ἀγαθύνεσθαι τοῖς θεουµένοις καὶ ἀγα-
θννοµένοις, ὁ πάσης ἀρχῆς ὑπεράρχιοέ, χαὶ τῆς
οὕτω λεγομένης θεότητος xol ἀγαθότητος ὡς θεαρ-
χίας xai ἀγαθαρχίας ἐστὶν ἐπέχεινα.

p^. Καὶ ó Νύσσης θεῖος Γρηγόριος, El τὰ χρίµατα
αὐτοῦ, φησὶν, ἐξερευνηθῆναι οὐ δύναται, xat αἱ ὁδοὶ
οὐκ ἐξιχνιάζονται, καὶ dj τῶν ἀγαθῶν ἐπαγχγέλία
πάσης ὑπέρχειται τῆς ἀπὸ στοχασμῶν εἰχασίας,
πόσῳ μᾶλλον τῷ µέτρῳ χατὰ τὸ ἄρραστόν τε xal
ἀπροσπέλασ-ον ἄνω ἑστὶ xai ὑψτηλότερον αὐτὸ τὸ
θεῖον τῶν περὶ αὐτὸ νοουµένων ;

μα’. ᾽Αλλὰ xal ὁ θεῖος Ἰωάννης 6 Δαμασχηνὸς
πάλιν ἓν xol, ἱεροῖς µέλεόιν, "Iva σου δείξης ἆμφα-
wo; τὴν ἀπόῥῥητον δευτέραν χατάδασιν, ὅπως ὁ
ὕψιστος θεὸς ὀφθήσῃ ἑστὼς lv paw θεῶν τοῖς ἆπο-
στόλος ἓν θαδὼρ, Maj σὺν Ἠλίᾳ τε ἁῤῥήτως ἔλαμ.
vac.

up. Καὶ ἐν ἑτέρῳ µέλει’ Καὶ pixpbv ὑποκρύφας
τῆς σαρχὸς τὸ πρόσἸημ.ια, μετεμορφώθη ἔμπροσθεν
αὐτῶν, ἑμφαίνων τοῦ ἀρχετύπου χάλλους τὴν εὖ-
πρέπειαν. Καὶ ταύτην οὐχ ὀλύχληρον, τὸ μὲν πλη-
ροφορῶν αὐτοὺς ἅμα xal φειδόµενος, µήπως cov
τῇ ὁράσει καὶ τὸ ζἠν ἀπολέσωσιν, ἀλλ᾽ ὡς ἡδύναντο
χωρεῖν, τοὺς οωματιχοὺυς ὀφθαλμοὺς περιφέρον-
τες.

ΜΥ’. Καὶ ὁ μέγας Διονύσιος αὖθις, 0 θεῖος, qol,
γνόφος ἑστὶ τὸ ἁπρόσιτον φῶς. Ἐν i χατοικεῖν ὁ
8126 λέγεται, xal ἀοράτῳ ὄντι διὰ τὴν ὑπερέχουσαν
φανότητα, xal ἀπροσίτῳ δι. ὑπερθολὴν ὑπερουσίου

δεῖξαι διὰ «ούτου τοὺς ἀποστόλους, καὶ «b φῶς τουτο
χαμαίζηλον τὸ τηνιχαῦτα τούτοις ὀρώμενον, 6 θε ὁ-

*atog καὶ ἀοίδιµος βασιλεὺς ὑπὸ τοῦ τοιούτου τότε

φωτὺς πάντως χαταυγασθεὶς τὴν διάνοιαν, Ἔστι χαὶ
Φφόδος, εἶπεν, o0 τῶν εἰσαγομένων ἀλλὰ τῶν τελείων,
Περὶ οὗ φησιν ὁ Προφήτης, 'O φόδος Κυρίου ἀἁγνὸς
διαµέγων slc αἰῶνα αἰῶνος. Καὶ ἀλλαχοῦ πάλιν ’
Φοδήθητε tóv Κύριον πάντες οἱ ἅγιοι αὐτοῦ.
Δεῖγμα δὲ τοῦ μὴ τὸν εἰσαγωγιχὸν ἄλλα τὸν τέχεων
ἔχειν τότε φόθον τοὺς ἁποστόλους 1b ζητεῖν παρα»
µένειν ἀεὶ τῷ ἀῤῥήτῳ ἐχείνῳ θεάµατι. Ποιήσωμεν
Τὸρ ὧδε, φησὶ, ερεῖς σκηνὰς, καὶ, Καλόν ἐσειν
ἡμᾶς ὧδε εἶναι. 'O γὰρ ἕτερον τοόπον τὸν φόδιν
ἔχων ἁπ᾿ ἐκείνου αροθυμεῖται φεύγειν ὃ καὶ φοδιῖ-

B ται. Πέτρος γὰρ fj κορυφαία τῶν ἁπὀστόλων ἀχρό-

της, νοµίσας τὸν διαστηματιχὸν τοῦτον xai πεπερ2-
σμένον αἰῶνα παραῤῥνῆναι, τὸν δὲ ἁδιάστατόν τε
καὶ ἄληχτον τοῦ φωτὸς ἐχεῖνον ἐπιφανῆναι, Καλόν
ἐστι ἡμᾶς ὧδε εἶναι, ἀπὸ διαθέσεως τῆς duris
ἐνθεαστιχῶς ἔλεγεν, Ἐκεῖν» yàp πάντως εἶδεν, ὃ
οὐχ ἂν πάντως ἀνθρωπίνη φύσις ὁρᾷν δυνηθείη, εἰ
μὴ πρὸς τὴν τοῦ ἁγίου Πνεύματος χάριν &àvaxpa-
θείη. Τοσούτου γὰρ ἐχεῖνοι τότε Ἀξιώθησαν, boo
ἀνθρωπίνη φύσις χωρήσειεν ἂν, συναιροµένου ταύτῃ
«οὺ Πνεύματος.

pc. Mobeg δὲ ἡμῶν ἀχούων, αὖθις εἶπεν ὁ καὶ
τὰ θεῖα σοφὸς βασιλεὺς, ἐφ᾽ ὅτον εἰχὸς ἐξυμνούντων
τὸ θειότατον ἐχεῖνο φῶς, τὴν τοῦ θΘιοῦ φύσιν θεατὴν
λέγειν ἡμᾶς ὑπολαμδανέτω͵ el γὰρ πρὸς τοσοῦτον
Όψος θεωρίας ἀνέδραμον, χάριν xai δόξαν sUov
θείαν, ἀλλ᾽ οὗ τὴν φύσιν αὐτὴν τὴν χορηγοῦσαν εἰν
χάριν. Καὶ yàp ἴαμεν ἑχείνην, ὑπὸ τῶν θείων Ae-
γίων µεμυημένοι, ἀμέθεχτον, ἄληπτον, ἀόρατον καὶ
αὐταῖς sal; ὑπερχοσμίοις καὶ ἀνωτάτα:ς δυνάµεσιν,
ὡς οὐδ' ἴχνος ὅλως χαταλέψεως x3v ψιλὸν τοῖς μετ
αὐτὴν καταλείφασαν. Ἐπεὶ καὶ Γρηγορίων ὁ θεο-
λογικώτατο; ἔστιν ἃ τῶν προφητικῶν θεαµάτων
καταλέξας πρότερον, ἐφεξῆς εὐθὺς ἐπήνεγκεν, ἸΑλλ'
οὔτε οὗτοι ὧν ὁ λόγος, οὔτε ει; ἄλλος τῶν κατὰ
τούτους ἔστη kv ὑποστῆματι καὶ οὐσίᾳ Κυρίου xoci
τὸ γεγραμµένον, οὐδὲ θεοῦ φύσιν ἢ εἶδεν f ü£ny-
ῥευσεν. "EG v δη ῥητῶν καὶ λόγων, ἀνιέρως τοῖς
ἱεροῖς ἐπιθάλλων ὁ Βαρλαὰμ χαὶ ἐπισφαλῶς, ἆπη-»

D 2ἐγχετό τε χαὶ κατῃσχύνετο,

pO. "Ett τε εὕρηται ὁ τοιοῦτος Βαρλαὰμ πολλὰ
xai τῶν τῆς ἡσυχίας ἐθίμων ἐγγράφως διαστρέφας
xol κατηγορῄσας, Bua δὲ xxi τῇ συννήθει τούτοι-,
μᾶλλον δὲ dot τοῖς Χριστιανοῖ; προσευχῇ ἐπιθέμα-
voc, τῇ. Κύριε Ἰησοῦ Χριστὲ ΥΙὲ τοῦ θεοῦι, ἑλέη-
σόν µε. Διελάμδανε γὰρ xol περὶ ταύτης ἐπ᾽ αὐτῶν
τῶν λέξεων οὕτως,

Ἐγὼ πολλῶν ὄντων & τις ἂν ἔχοι διχαίως ἔγχα-

Ast» τῷ τῆς τοιαύτης διδασκαλίας ὑφηγητῇ, οὐδενὺς —

ἔλαττον ἠἡγοῦμαι xal τοῦτο, ὅτι τὰ Χριστιανῶν ἔπι---
χειρῶν διὰ τῶν εἰσπνόων ἀνατρέπειν posta, gu
χοφαντεῖ xai τοὺς Πατέρας, ὡς ἅπερ viv αὐτὸς ix-——
δ-δάσχει, ταῦτα κἀχείνους φρονῄσαντας πρότερον--
Ἐμθρόντητε xal μιαρὰ, ui εἰς κώποτε ἑκείνων νλ--

φώτοχυσίας.

µδ’. Οὐχ ὁ Ott; δὲ, φησὶν ὁ Χρυσόστομος Πατὴρ,
ἀλλ’ $ χάρις ἐχχεῖται.

µε. Ἐκεὶ δὲ by προσγενόµενον ἐπὶ τῆς θειοτἀ-
Φης ἑχείνης θέα; τοῖς ἁπεστόλοις φόδον Ixslvoc at»

CONTRA BARLAAM ET ACINDYNUM.

690

(nv καὶ φυλαχὴν χαρδίας, καὶ προσοχὴν, τοιαύτην Α Υἱὰὲ τοῦ θεοῦ, ἑλέησον ἡμᾶς. ε« Αδιαλείπτως Υὰρ,

τερατείαν οἷαν σὺ παραδίδως ὠνόμασε, Φασὶ δὲ
τοῦτον νενομοθετηχέναι τοῖς μύσταις, εὐχῇ χγρῆσθαι
διαπαντὸς οὕτως ἐχούσῃ, Κόρια Ἰησοῦ Χριστὲ Yià
τοῦ θεοῦ, ἑλέπσόν µε. K&x τούτου οὖν ἔστι συνιδεῖν,
ὅπ.ῖος ἦν ὁ τῶν εἰσπνόων εὀρετής. Τὸ μὲν γὰρ. Πά-
tsp ἡμῶν, ᾧ διαφερόντως οἱ Βωγόμιλοι χρῶνταε,
οὗ νομοθετεῖ * ᾧετο γὰρ οὕτω κατάδηλος ἔσεσθαι *
οἷς 8 ὅνως ταύτῃ póvp τῇ μιχρᾷ εὐχῇ διὰ βίου πρησ-
ανέχειν ὑποτίθεται, τούτοις τάς γε ἅλλας ἁπάσας
εὖγχὰς βαττολογίας χαταλιµπάνειν νοµίζεσθαι. Οἷς
δὲ αὖθις πάντων Χριστιανῶν lv ταύτῃ τῇ εὐχῇ τὸν
Κύριον ἡμῶν Ἰτσοῦν Χριστὺν xol 8sbv ἡμῶν xa-
λούντων, οὗτος «b, ὁ θεὺὸς ἡμῶν, εἰς τὸ, Tib Θεοῦ
μµετείληφε, τούτοις τὸ πᾶν τῆς ἑαυτοῦ χαχοδοξία-
dps ἐξεχάλυφε. TQ γὰρ τῶν Βωγομίλων ἀχολούθως
δόγµατι μεταδάλλει xol οὗτος ἐν τῇ εἰρημένῃ coy]
τὸ, ὁ θεὸς ἡμῶν, εἰς τὸ, Υἱὰ Θεοῦ. Ἐπεὶ ἄλλην γε
αἰτίαν δι fv τὴν τοιαύτην παποίηχε µεταδολὴν,
οὐκ ἂν εἰπεῖν εις ἔχοι. Καὶ ταῦτα μὲν 6. ἀθεώτατος
Βαρλσάμ.
pn'. Τὰ δὲ χαὶ αὐτὰ ἀπεναντίας ἔχει πάντως τῇ
μαχαρ:στῃ φωνῇῃ τοῦ θεµελίου τῆς πίστεως, τοῦ
πλρυφαίου τῶν μαθητῶν, καὶ τῷ ἐπ αὐτῇ τοῦ ὃς-
σπύότου μαχαρισμῷ. 'U μὲν γὰρ εἶπε πρὶς αὐτὸν,
Σὺ sl d Χριστὸς d Ylóc toU θεοῦ τοῦ ζῶντος: ὁ
δὲ Κύριο πρὸς αὐτὸν, Μακάριος el Σίµω» Bap
"Iuvà, ὅτι σὰρξ xal αἷμα οὐχ ἀπεκά 1υγέ cci,
ἀ 11 d Πατήρ µου ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς. ᾽Αλλὰ xol

kv τῷ συµόόλῳ τῆς απίστεω: λέγομεν’ Πιστεύομεν C

9c ἕνα θεὸν Πατέρα παντοχρἆτορα, καὶ εἰς τὸν

Yiór τοῦ Θεοῦ tóv µονογενη, τὸν ἐκ τοῦ Πατρὲς.

Φεννηθέντα πρὸ πάντων τῶν αἰώνων. "Ap! οὗν
οὐ θεὸν εἶναι tbv Χριστὸὺν δοξάζοµεν. ἐπεὶ πιστεύειν
φαρὲν sl; τὸν Vidv τοῦ θεοῦ ; Φηοὶ δὲ περὶ τῆς
ευιαύτης ἱερᾶς προσευχῆς χαὶ ὁ χρυσοῤῥήμων xai
θεῖος διδάσχαλας Ἰωάννης µονάσουσιν ἐπιστέλλων *
Σχολάσατε διαπαντὸς, xol παραµείνατε Κυρ/ῳ τῷ
θιῶ ἡμῶν, ἕως οὗ οἰχτειρήσῃ ἡμᾶς, καὶ μηδὲν ἔτε-
pov ζητήσητε Ἱ µόνον ἔλεος παρὰ τοῦ χνυρίου τῆς
δύξης. Ζητοῦντες δὲ ἔλεος, kv ταπεινῇ xal ἐλεεινῇ
καρδίᾳ ζητεῖτε, xal βοᾶτε ἀπὸ πρωῖ ἕως ἑσπέρας,
εἰ δυνατὺν xal ὅλην τὴν νύκτα, τὸ, Κύριε ἸΤησοῦ
Χριστὶ Yik τοῦ Θεοῦ, ἑλέησαν ἡμᾶς. Παραχκαλῶ οὖν
Ὁμᾶς, βιάσπσθε τὸν νοῦν ὑμῶν εἰς τοῦτο τὸ ἔργον
ἕως θανάτου. Πολλῆς γὰρ βίας χρῄζει τὸ ἔργον
τοῦτο, ὅτι στενἠ ἐστιν dj πύλη xal τεθλιμμένη fj ὁδὸς
$ ἀπάγουσα εἰς τὴν ζωὴν, χαὶ οἱ βιαζόµενοι εἰσέρ-

y»»tot iv αὐτῃ. Βιαστῶν γάρ ἐστιν ἡ βασιλεία τῶν

οὐρανῶν. Παραχαλῶ οὖν ὑμᾶς, μὴ χωρίζετε τὰς
καρδία, ὑμῶν ἀκὸ τοῦ θεοῦ, ἀλλά προσµένετε xai
φυλάττετε αὐτὴν μετὰ τῆς μνήμης τοῦ Κυρίου
{ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ πάντοτε, ἕως οὗ ἐμφυτενθῇ
ο) ὄνομα το, Κυρίου ἔσω ἐν τῇ χαρδίᾳ, xaX μηδὲν
ἕτερον ἐννοεῖτε, ἡ ἵνα μεγαλυνῦῇ Χριστὲς ἓν ὑμῖν.
Παραχαλώ οὖν ὑμᾶς, τὸν χανόνα ταύτης τῖς προτ-
ἑνχῆς µηδέποτς χαταπαύσητε, ἣ χαταφρονήσητε.
ὁλλ εἴτε ἐσθίετε, ces πίνετε, εἴτε ὁδεύετε, else. τι
ποιεῖτε, ἁδιαλείπτω; χράζεσε, Κύριε Ἰησοῦ Χριστὲ

φτοὺν, ὁ θεῖος ἀπόστολος, προσεύχεσθε χωρὶς ὀργῆς
xai διαλογιαμῶν.»

g0. Άλλὰ xai ὁ θεῖος Διάδοχος, ᾽Απαιτεί, Φι-
οὖν, ἡμᾶς πάντως ὁ νοῦς, ὅταν πάσας τὰς διεξό-
δευς αὐτοῦ τῇ μνήμη ἁποφράξωμεν ϱοῦ Θεοῦ.
Ἔρχγον ὀφιῖον αὐτοῦ πληροῦν τὴν ἑντρέχειαν. Ast
οὖν αὐτῷ διδόναι, τὸ, Κύριε Ἰησοῦ Χριστὲ, elc
ὁλόχληρον πραγµατείαν τοῦ σχοποὺ. Οὗδεὶς ΥΣρ,
φησὶ, λέγει Κύριον Ἰησοῦν, εἰ μὴ dv. Πνεύματε
ἁγίῳ. "Οσοι Υ2ρ τοῦτο «b Άγιον χαὶ ἕνδοξον ὄνομα
τῷ βάθει μελετῶσιν ἀεὶ τῆς χαρδίας ἁπαύστως,
αὐτοὶ χαὶ τὸ φῶς αὐτῶν τοῦ vou δύνανται ἑρᾷν
ποτε. Πάντα γὰρ τὸν ἐπιπολάκοντα ῥύπον τῇ φυχῇ
kv αἰσθήσει ἰχανῃ καταφλέγει. Καὶ γὰρ ὁ θεὺς
ἡμῶν φησὶ, Ilop κατανα Ί/σκον. θεν εἰς ἀγάπην
λοιπὸὺν πολλὴν τὴν φυχὴν τῆς ἑαυτοῦ δόξης προσκα-
λεῖται Κύριος. Ἑγχρονίζον γὰρ τὸ ἔνδοξον ἐχεῖνο
xai πολυπόθητον ὄνομα διὰ τῆς µνήµης τοῦ νοῦ τῇ
θέρµῃ τῆς χαρδίας, ἕξιν ἡμῖν πάντων ἐμποιεῖ
τοῦ ἀγαπᾷν τὴν αὐτοῦ ἁγαθότητα. Οὗτος γάρ ἐστιν
ὁ μαργαρίτης ὁ πολύτιμος, ὄντινα, πωλήσας τις
τὴν περιουσίαν αὐτοῦ, εὑρεῖν δύναται, xol ἔχειν
ἀνεχλάλητον ἐπὶ τῇ αὐτοῦ εὑρέσει χαράν. Καὶ µα-
χρὸν ἂν εἴη λέγειν τὰς περὶ τούτου τῶν θεοφόρων
Πατέρων εἰσηγήσεις χαὶ προτροπάς. Ἰσχυριζομέ-
νων τοίνυν τῶν μοναχῶν, τῆς πνευματοχινήτου τῶν -
θιοφόρων διανοίας ἐπιτερπές τε xal θεῖον ἐξ ἀρχῆς
εἶναι µελέτημα τὴν εὐχὴν ταύτην, ἅμα δὲ xa βου-
λομένων ἐφεξῆς συνείρειν ὅσα περὶ αὐτῆς ἓν τοῖς
τῶν ἁγίων συγγράµµαπι κχεῖται, οἷόν ἐστι χαὶ τῷ
εἰρημένῳ τῷ διὰ λόγων δειµαμένῳ τὴν χλίμεχα τῆς
πνευματιχῆς ἀναθάσεως, Μνήμη Υὰρ, φηαὶν, Ἰησοῦ
κολληθήτω τῇ πνοῇ σου, xai τότε «lop ἡσνχίας
ὠφέλειαν.

v. Τοιαῦτα προθυµουµένων ἑφεξῆς λέγειν τῶν
μοναχῶν, ὁ τὰ πάντα θαυμάσιος βασιλεὺς, νῦν δὲ
xal uaxapitp τέλει χαταχλείσας τὸν βίον, ὡς Χρι-
στὸς Κυρίου τὸν ὑπὲρ τοῦ χρίσαντος λόγον αὖθις
ὑπολαθὼν, ᾽Αλλ᾽ ἔστω, qnot, xal δεδόσθω, τῶν
χαχοδόξων τοῦτο τινὰ φάναι τὴν ἀρχὴν, 0Οὐδὲν παρὰ
τοῦ θιοῦ ἡμῖν ἔγχλημα, χαλῶς χρωμµένοις τὸ xa-
xü« ἑχείνοις νενοηµένον. Οὐδὲ γὰρ ἐπειδὴ 805)
οὐρανοῦ λέγουσιν ol. Πέρσαι τὸν ᾿Αθραὰμ, χακῶς

D ἐροῦμεν εἰπεῖν, Τὸν Θεὸν τὺν οὐρανοῦ ἐγὼ σἐδο-

pat? οὐδὲ Ἐπειδὴ χοσμοποιν νοῦν "Ἑλληνές qaot
τὸν θεὸν, ἡμεῖς τοῦτον τοῦ χόσµου ποιητὴν oóx
ἑροῦμεν. "la τοῦτο λέγοντες, ἐγχληθείημεν ἂν δ:-.
καΐως, ὡς xaz' Ἀχείνους φρονοῦντες. Ἕλληνες μὲν
γὰρ τὴν Όλην ἀγένητον καὶ τῷ θεῷ συναῖδιον λά-
q0v16;, εἰ xal ποιητὴν φασι τοῦ χόσµου θεὸν, ἀλλ
οὐχ ὡς προαγωγέα τοῦ µήπου πρότερον μηδαμῶς
ὄντος, ἁλλ᾽ ὡς τοῦ ὄντος χοσµήτορα, τάξιν µόνον
xai εἶδος xal θέσιν ἑναρμόνιον προστιθέντα τοῖς
οὖσι, μικροῦ τῆς x4t' ἀνθρώπους τέχνης μηδὲν
πλέυν τῇ δυνάµει τοῦ θεοῦ νέµοντες' ἡμεῖς δὲ,
τὴν εἰς τὸ εἶναι mpóotov' kx μὴ ὄντως τὰ πάντα
δἑξασθαι π'.στεύοντες πρὸς θ:οῦ, ποιητην οὗρανοῦ
xai γῖς καὶ τῶν lv µέτῳ τοῦτον ἀκριθῶ; χινώ-

087

TOMUS SYNODICUOS I.

ήλιος, ὁ tà ὀληθινὸν qux ἁπαστράπτων * ὃς ἐπειδὰν A δις προεδάλλετο, ὡς ἀτελεῖς xal ἐπ αὐτῆς ἑχείνης

Anat ἐπιφαύσῃ ἡμῖν, οὐκέτι Ev δυσμαῖς χρύπτεται,
ἀλλὰ πάντα τῇ φωτιστιχῇ αὐτοῦ δυνάµει περιπτυ-
ξάμενοςιδιηνεκὲς καὶ ἁδιάδοχον τοῖς ἀξίοις τὸ qiu;
ἐμποιεῖ, χαὶ αὐτοὺς τοὺς μετέχοντας τοῦ φωτὸς
&xelvou ἄλλους ἡλίους ἀπεργαζόμανος, ε Τότε γὰρ,
qnot, xal οἱ δίκαιοι ἐκλάμφουσιν ὡς 6 Έλιος.»

AQ. Καὶ ὁ θεῖος Μάξιμος ΄ Ἡ doy Ὑίνεται θεὸς
τῇ µεθέξει τῆς θεϊχῆς χάριτος, πασῶν τῶν χατὰ
νοῦν τε xal αἴσθησιν ἐνερχειῶν αὐτὴ τε παυσαµένη.
xdi τὰς τοῦ σώματος φυσικὰς ἑνεργεία; συναπο-
παύσασθαι, xai συνθεωθέντος αὑτῇ κατὰ τὴν ἀνα-
λογοῦσαν αὐτῷ µέθεξιν τῆς θεώσεως' ὥστε µόνον
τὸν θεὸν διά τε τῆς φνχῖς xal τοῦ σώματος τότε
φαἰνεσθαι, νικηθέντων αὐτῶν τῇ ὑπερδολῇ τῆς δόξης
τῶν φυσιχῶν γνωρισμάτων. |

λη. Καὶ ὁ μέγας Διονύσιος * Οὐδεμίαν ὁρῶμεν
Βέωσιν ἢ ζωὴν, fete. ἀχριδῶς ἑμφερής ἐστι τῇ πάν-
των ὑπερχειμένῃ αἰτίᾳ.

λθ’. Ὁ αὐτὸς ἑἐρωτώμενος, πῶς ὁ πάντων ἐπέ-
χεινα ὑπὶρ θεαρχίαν ἐστὶ xal ὑπὶρ ἀγαθαρχίαν,
Ei θεότητα, φησὶ, xal ἀγαθότητα νοῇσαις, αὐτὸ «b
χρῆμα τοῦ ἀγαθοποιοῦ δώρου, καὶ ἀμίμητον µίµηµα
τοῦ ὑπερθέου xa: ὑπεραγάθου, χαθ᾽ ὃ θεούµεθα καὶ
ἀγαθυνόμεθα. Καὶ γὰρ εἰ τοῦτο ἀρχὴ Ὑίνεται τοῦ
θευῦσθαι xat ἀγαθύνεσθαι τοῖς θεουµένοις xal ἀγα-
θννοµένοις, ὁ πάσης ἀρχῆς ὑπεράρχιος, χαὶ τῆς
οὕτω λεγομένης θεότητος xal ἀγαθότητος ὡς θεαρ-
χίας xai ἀγαθαρχίας ἐστὶν ἐπέχεινα.

p'. Καὶ ὁ Νύσσης θεῖος Γρηγόριος, El τὰ χρίµατα
αὐτοῦ, φησὶν, ἐξερευνηθῆναι οὐ δύναται, xat αἱ ὁδοὶ
οὐκ ἐξιχνιάζονται, καὶ ἡ τῶν ἀγαθῶν ἐπαγγέλία
πάσης ὑπέρχειται τῆς ἀπὸ στοχασμῶν εἰχασίας,
πὀσῳ μᾶλλον τῷ µέτρῳ χατὰ τὸ ἄφραστόν τε xal
ἀπροσπέλαστον ἄνω às: χαὶ ὀψηλότερον αὐτὸ τὸ
θεῖον τῶν περὶ αὐτὸ νουυµένων;

μα’. Αλλὰ xal ὁ Oslo; Ἰωάννης ὁ Δαμασχηνὸς
πάλιν ἐν tol, ἱεροῖς µέλεαιν, Ἵνα σου δείξῃης ἔμφα-
wo; τὴν ἀπόῥῥητον δευτέραν χατάδασιν, ὅπως ὁ
ὕψιστος θεὸς ὀφθήσῃ ἑστὼς lv paw θεῶν τοῖς ἆπο-
στόλοις ἓν θαδὼρ, Muf σὺν ᾿Ηλίᾳ τε ἀῤῥήτως ἔλαμ-

I

UB. Καὶ ἐν ἑτέρῳ pDet* Καὶ μιχρὸν ὑποκρύφας
τῆς σαρχὸς τὸ πρόσἸηµμµα, μετεμορφώθη ἔμπροσθεν
αὐτῶν, ἐμφαίνων τοῦ ἀρχετύπου χάλλους τὴν εὖ-
πρέπειαν. Καὶ ταύτην οὐχ ὁλόχληρον, τὸ μὲν πλη-
ροφορῶν αὐτοὺς ἅμα xal φειδόµενος, µήπως cov
τῇ ὁράσει xa* τὸ (ijv ἀπολέσωσιν, ἀλλ᾽ ὡς ἡδύναντο
χωρεῖν, τοὺς οωματιχοὺς ὀφθαλμοὺς περιφέρον-
τες.

EY. Καὶ ὁ μέγας Διονύσιος αὖθις, *O θεῖος, quot,
γνόφος ἑστὶ τὸ ἀπρόσιτον φῶς. Ἐν ᾧ x&tousiv ὁ
θιὺς λέχεται, xal ἀοράτῳ ὄντι διὰ τὴν ὑπερέχουσαν
φανότητα, xat ἀπροσίτῳ 0v ὑπερθολὴν ὑπερ,υσίου
φώτοχυσίας.

p. Οὐχ ὁ tU; δὲ, φησὶν ὁ Χρυσόστομος Πατὴρ,
ἀλλ) 4 χάρις ἐχχεῖται.

µε. Ἐκεὶ δὲ τὺν προσγενόµενον ἐπὶ τῆς θειοτά-
e» ἑχείνης θέας τοῖς ἀπεστόλοις φόδον ἐχεῖνος αἲ-

δεῖξαι διὰ coícou τοὺς ἁποστόλους, καὶ «b φῶς τοῦτο

᾿χαμαίζηλον τὸ τηνικαῦτα τούτοις ὀρώμενον, 6 θε -

τατος καὶ ἀοίδιμος βασιλεὺς ὑπὸ τοῦ τοιούτου εότε
φωτὸς πάντως χατανγασθεὶς τὴν διάνοιαν, Ἔστι xal
φόδος, εἶπεν, οὐ τῶν εἰσαγομένων ἀλλὰ τῶν τελείων.
Περὶ οὗ φησιν ὁ Προφήτης, 'O φόδος Κυρίου ἁγνὺς
διαµέγων εἰς αἰῶνα αἰῶνος. Καὶ ἀλλαχοῦ πάλιν *
Φοδήθητε τὸν Κύριον πάντες οἱ ἅγιοι abtov.
Δεῖγμα δὲ τοῦ μὴ τὸν εἰσαγωγιχὸν ἄλλα τὸν τέχεων
ἔχειν τότε φόθον τοὺς ἀποστόλους 1b ζητεῖν παρα»
µένειν ἀεὶ τῷ ἀῤῥήτῳ ἑκείνῳ θεάµατι. Ποιήσωμον
TÓp ὧδε, φησὶ, ερεῖς σκηνὰς, καὶ, Καλόν ἐστιν
ἡμᾶς ὧδε εἶναι. 'O γὰρ ἕτερον τοόπον τὸν φόδιν
ἔχων ἀπ᾿ ἐκείνου αροθυμεῖται φεύχειν ὃ xa φοθ:ῖ-

B ται. Πέτρος γὰρ fj κορυφαία τῶν ἁπὀστόλων ἀχρό-

της, νοµίσας τὸν διαστηματικὸν τοῦτον xai πεπερᾷ-
ἀμένον αἱῶνα παραῤῥυῆναι, τὸν δὲ ἁδιάστατόν τε
καὶ ἄληχτον τοῦ φωτὸς ἐχεῖνον ἐπιφανῆναι, Kadór
ἐστι ἡμᾶς ὧδε εἶναι, ἀπὸ διαθέσεως τῆς φυχῆς
ἐνθεαστιχῶς ἔλεγεν. Ἐχεῖνο γὰρ πάντως εἶδεν, ὃ
οὐχ ἂν πάντως ἀνθρωπίνη φύσις ὁρᾷν δυνηθείη, εἰ
μὴ πρὺς τὴν τοῦ ἁγίου Πνεύματος χάριν &vaxpa-
θείη. Τοσούτου γὰρ ἐχεῖνοι τότε Ἀξιώθησαν, bow
ἀνθρωπίνη quote χωρήσειεν ἂν, συναιροµένου ταύτη
«οὐ Πνεύματος.

pc. Mole δὲ ἡμῶν ἀχούων, αὖθις εἶπεν ὁ καὶ
τὰ θεῖα οοφὸς βασιλεὺς, ἐφ᾽ ὅτον εἰχὸς ἐξυμνούντων
«b θειότατον ἐχεῖνο φῶς, «hv τοῦ Θεοῦ φύσιν θεατὴν
λέγειν ἡμᾶς ὑπολαμδανέτω" εἰ γὰρ πρὸς τοσοῦτον
Όψος θεωρίας ἀνέδραμον, χάριν xal δόξαν sUov
θείαν, ἀλλ᾽ οὗ τὴν φύσιν αὐτὴν τὴν χορηγοῦσαν τὴν
χάριν, Καὶ yàp ἴαμεν ἑχείνην, ὑπὸ «v. θείων 1ο-
γίων µεμυημένοι, ἀμέθεχτον, ἄληπτον, ἁόρατον καὶ
αὐταῖς sal; ὑπερχοσμίοις χαὶ ἀνωτάτα:ς δυνάµεσιν,
ὡς οὐδ' ἴχνος ὅλως χαταλέφεως x3v ψιλὸν τοῖς μετ”
αὐτὴν χαταλείφασαν, Ἐπεὶ καὶ Σρηγορίων 6 διο--
λογικώτατος ἔστιν ἃ τῶν προφητικῶν θεαµάτωσ»
χαταλέξας πρότερον, ἐφεξῆς εὐθὺς ἐπήνεγχον, Αλλη
οὔτε οὗτοι ὧν ὁ λόγος, οὔτε ει; ἄλλος τῶν κατα
τούτους ἕστη tv ὑποστήματι καὶ οὐσίᾳ Κυρίου xoc Sit
τὸ γεγραμµένον, οὐδὲ θεοῦ φύσιν fj εἶδεν ἢ ἐξηγ'--
peostv. "EG ὧν δη ῥητῶν καὶ λόγων, ἀνιέρως tolam
ἱεροῖς ἑπιδάλλων ὁ Βαρλαὰμ xol ἐπισφαλῶς, ἅπη----
λέγχετό τε xal κατῃσχύνετο,

pU. "Est τε εὕρηται ὁ τοιοῦτος Βαρλαὰμ πολλες
xai τῶν τῆς ἡσυχίας ἐθίμων ἐγγράφως διαστρἑφσα--α
καὶ κατηγορῄσας, ἃμα δὲ xii τῇ συνῄθει εούτοις--
μᾶλλον δὲ πᾶσι τοῖς Χριστιανοῖς προσευχῇ ἐπιθέμα--
voe, τῇ. Κύριε Ἰησοῦ Χριστὲ ΥΙὲ τοῦ θεοδι, ἑλέη --
σόν µε. Διελάμδανε γὰρ xol περὶ ταύτης ἐπ᾽ αὐτῷ
τῶν λέξεων οὕτως.

Ἐγὼ πολλῶν ὄντων & τις ἂν ἔχοι διχᾳίως ἔγκα —
Asl» τῷ τῆς τοιαύτης διδασκαλίας ὑφηγητῇ, οὖδεν»σ
ἔλαττον ἡγοῦμαι xal τοῦτο, ὅτι τὰ Χριστιανῶν ἔπα-
χειρῶν διὰ τῶν εἰσπνόων ἀνατρέπειν µνστήρ-α, a-
χοφαντεῖ χαὶ τοὺς Πατέρας, ὡς ἅπερ vov αὐτὸς tx-
δ:δάσχει, ταῦτα κἀχείνους φρονήσαντας πρότερον,
Ἐμθρόντητε καὶ μιαρὰ, s εἰς πώποτε ἐχείνων vi- |

CONTRA BARLAAM ET ACINDYNUM.

690

(nv καὶ φυλαχὴν xacblac, xai «posoyhv, τοιαύτην À Υἱὲ τοῦ 8400, ἑλέησον ἡμᾶς. « Αδιαλείπιως vÀp,

τερατείαν οἷαν σὺ παραδίδως ὠνόμασε: Φασι δὲ
τοῦτον νενομοθετηχέναι τοῖς μύσταις, εὐχῇ χγρῆσθαι
διαπαντὸς οὕτως ἐχούσῃ * Κύρια Ἰησοῦ Χριστὲ Υἱὲε
τοῦ θεοῦ, ἑλέγσόν µε. K&x τούτου οὖν ἔστι συνιδεῖν,
ὁπυῖος fv ὁ τῶν εἰσπνόων εὑρετής. Τὸ μὲν γὰρ, Πά-
tsp ἡμῶν, ᾧ διαφερόντως οἱ Βωγόμιλοι χρῶνται,
οὗ νομοθετεῖ ᾧετο γὰρ οὕτω κατάδηλος ἔσεσθαι *
οἷς & ὄνως ταύτῃ µόνῃ τῇ μιχρᾷ εὐχῆ διὰ βίου προσ-
αέχειν ὑποτίθεται, τούτοις τὰς γε ἄλλα: ἁπάσας
εὖχὰς βαττολογίας χαταλιµπάνειν νοµἰίζεσθαι. Οἷς
δὲ αὖθις πάντων Χριστιανῶν ἐν ταύτῃ τῇ εὐχῇ τὺν
Κύριο ἡμῶν Ἱτσοῦν Χριστὸν χαὶ θεὺν ἡμῶν xa-
λούντων, οὗτος τὸ, 6 θεὺς ἡμῶν, εἰς τὸ, Tib θεοῦ
μετείληφε, τούτοις τὸ πᾶν εῆς ἑαυτοῦ xaxobo£ia;
ἡμῖν ἐξεχάλυφε. Τῷ γὰρ τῶν Βωγομίλων ἀχολούθως
δόγµατι μεταδάλλει xal οὗτος ἐν τῇ εἰρημένῃ εὐχῆ
«b, ὁ θεὸς ἡμῶν, εἰς τὸ, Υἱὰ Θεοῦ. Ἐπεὶ ἄλλην γε
αἰτίαν δι ἣν τὴν τοιαύτην παποίηχε µεταδολὴν,
οὖκ ἂν εἰπεῖν τις ἔχοι. Καὶ ταῦτα μὲν ὁ ἀθεώτατος
Βαρλσάμ.

μη’. Τὰ δὲ xal αὐτὰ ἀπεναντίας ἔχει πάντως τῇ
μαχαρ:ατῃ φωνῇ τοῦ θεµελίου τῆς πίστεως, τοῦ
πλρυφαίου τῶν μαθητῶν, καὶ τῷ ἐπ αὐτῇ τοῦ δε-
σπύτου μακαρισμῷ. Ὁ μὲν yàp εἶπε πρὸς αὐτὸν,
Σὺ «sl d Χριστὸς d Υἱὸς τοῦ θεοῦ τοῦ ζῶντος . ὁ
δὲ Κύριος πρὸς αὐτὸν, Μακάριος εἶ Σίμων fap
Ἰωνᾶ, ὅτι σὰρξ καὶ αἷμα οὐκ ἀπεκά 1υγέ σοι,
ἁ 11’ ὁ Πατήρ µου ὁ ἐν τοῖς obparoic. ᾽Αλλὰ xoi

kv τῷ συµόόλῳ τῇ: αίστεω: Myopgev* Πιστεύομεν €

ο)ς ἕνα θεὸν Πατέρα παντοχρἆτορα, καὶ εἰς τὸν

Ylór τοῦ Θεοῦ τὸν µονογενη, τὸν ἐκ τοῦ Πατρὲς.

Φεννηθέντα αρὸ πάντων τῶν αἰώγων. "Αρ οὖν
οὐ θεὸν εἶναι τὸν Χριστὸὺν δοξάζοµεν, ἐπεὶ πιστεύειν
φαμὲν sl; τὸν Υἱὸν τοῦ θεοῦ ; Φησαὶ δὲ περὶ τῆς
ουιαύτης leg; προσευχῆς χαὶ à χρυσοῤῥήμων xal
θεῖος διδάσχαλας Ἰωάννης µονάτουσιν ἐπιστέλλων ’
Σχολάσατε διαπαντὺς, xal παραμείνατε Κυρῳ τῷ
Θεῷ ἡμῶν, ἕως οὗ οἰχτειρήσῃ ἡμᾶς, χαὶ μηδὲν ἔτε-
pov ζητήσητε Ἱ µόνον ἔλεος παρὰ τοῦ χυρίου τῆς
B^Enc. Ζητοῦντες δὲ ἔλεος, ἓν ταπεινῇ xal ἐλεεινῇ
καρδίᾳ ζητεῖτε, καὶ βοᾶτε ἀπὸ πρωῖ ἕως ἑσπέρας,
εἰ δυνατὺν xal ὅλην τὴν νύχτα, τὸ, Κύριε Τησοῦ
Χριστὶὲ ΥἸὶ τοῦ θεοῦ, ἑλέησαν ἡμᾶς. Παραχαλῶ οὖν
Ὁμᾶς, βιάσπσθε τὸν νοῦν ὑμῶν εἰς τοῦτο τὸ ἔργον
ἕως θανάτου. Πολλῆς γὰρ βίας χρῄζει τὸ ἔργον
τοῦτο, ὅτι στενἠ ἐστιν ἡ πύλη xal τεθλιμµένη fj ὁδὸς
& Απάγουσα εἰς τὴν ζωὴν, χαὶ οἱ βιακόµενοι εἰσέρ-

χονται ἓν αὑτῃ. Βιαστῶν γάρ ἐστιν ἡ βασιλεία sov

οὐρανῶν. Παραχαλῶ οὖν ὑμᾶς, μὴ χωρίζετε τὰς
καρδία; ὑμῶν ἀκὸ τοῦ θεοῦ, ἀλλὰ προσµένετε xai
φυλάττετε αὐτὴν μετὰ τῆς µνήµης τοῦ Κυρίου
ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ πάντοτε, Éo; οὗ ἐμφυτευθῇ
*^ ὄνομα το» Κυρίου ἔσω ἐν τῇ χαρδίᾳ, xaX μηδὲν
ἕτερον ἐννοεῖτε, ἡ ἵνα μεγαλυνθῇ Χριστὲς ἐν ὑμῖν,
Παραχαλῶ o5v ὑμᾶς, τὸν χανόνα ταύτης τῖς προ”
ἓν ιῆς µηδέποτε χαταπαύσητε, ἣ χαταφρονήσητε.
ὁλλ᾽ εἴτε ἐσθίετε, «(ez πίνετε, εἴτε ὁδεύετε, εἴτε τι
πουιεῖτε, ἁδιαλείπτω; χράζετε, Κύρις Ἰησοῦ Χριστὲ

φτσὶν, ὁ θεῖος ἁπόστολος, προσεύὐχεσθε χωρὶς ὀργῆς
xai διαλογισμῶν.»

μθ’. ᾽Αλλὰ xai ὁ θεῖος Διάδοχος, ᾿Απαιτεῖ, φι-
ον, ἡμᾶς πάντως ὁ νοῦς, ὅταν πάσας τὰς διιξό-
buc; αὐτοῦ τῇ μνήμη ἁποφράξωμεν *o0 Θεοῦ.
Ἔργον ὀφεῖλον αὐτοῦ πληροὺῦν thv ἐντρέχειαν. Ast
οὖν αὐτῷ διδόναι, τὸ, Κύριε Ἰησοῦ Χριστὲ, «lc
ὁλόχληρον πραγµατείαν τοῦ σχοποῦ. Οὗὖδεὶς Υὰρ,
φησὶ, λέχει Κύριον Ἰησοῦν, εἰ μὴ àv. Πνεύματε
ἁγίῳ. "Όσοι Υ2ρ τοῦτο «b Kytov χαὶ ἕνδοξον ὄνομα
τῷ βάθει μελετώσιν ἀεὶ τῆς χαρδίας ἀπαύστως,
αὐτοὶ καὶ τὸ φῶς αὐτῶν τοῦ vou δύνανται ὁρᾷν
ποτε. Πάντα γὰρ τὸν ἐπιπολάκοντα ῥύπον τῇ φυχῇ
ἐν αἱσθήσει ἴχανῃ χαταφλέγει. Καὶ γὰρ ὁ θεὸς
ἡμῶν φησὶ, Tũp καταναΛίσκον. θεν εἰς ἀγάπην
λοιπὸὺν πολλὴν τὴν φυχὴν τῆς ἑαυτοῦ δόξης προσκα-
λεῖται Κύριος. Ἐγχρονίζον γὰρ τὸ ἕνδοξον ἐχεῖνο
xai πολυπόθητον ὄνομα διὰ τῆς µνήµης τοῦ νοῦ τῇ
θέρμῃ τῆς χαρδίας, ἕξιν ἡμῖν πάντων ἑμποιεῖ
τοῦ ἀγαπᾷν τὴν αὐτοῦ ἀγαθότητα. Οὗτος γάρ Loxiv
ὁ µαργαρίτης ὁ πολύτιμος, ὄντινα, πωλήσας τις
τὴν περιουσίαν αὐτοῦ, εὑρεῖν δύναται, xal ἔχειν
ἀνεχλάλητον ἐπὶ τῇ αὐτοῦ εὑρέσει χαράν. Καὶ µα-
χρὸν ἂν εἴη λέγειν τὰς περὶ τούτου τῶν θεοφόρων
Πατέρων εἰσηγήσεις χαὶ προτροπάς. Ἰσχυριξομέ-
νων τοίνυν τῶν μοναχών, τῆς πνευμµατοχινήτου τῶν -
θεοφόρων διανοίας ἐπιτερπές τε χαὶ θεῖον ἐξ ἀρχΏς
εἶναι µελέτημα τὴν εὐχὴν ταύτην, Gua δὲ xoi Bov-
λομένων ἐφεξῖς συνείρειν ὅσα περὶ αὐτῆς ἓν τοῖς
τῶν ἁγίων συγγράµµατι χεῖται, οἷόν ἐστι xo τῷ
εἰρημένῳ τῷ διὰ λόγων δειµαμένῳ τὴν χλίμεκατῆς
πνευματιχῆς ἀναθάσεως, Μνήμη Υὰρ, φησὶν, Ἰησοῦ
χολληθήτω τῇ πνοῇ σου, xal τότε εἴσῃ Ἀσυχίας
ὠφέλειαν.

V. Τοιαῦτα προθυµουµένων ἑφεξῆς λέγειν τῶν
μοναχῶν, ὁ τὰ πάντα θαυμάσιος βασιλεὺς, νῦν δὲ
xal μαχαρίῳ τέλει χαταχλείσας τὸν βίον, ὡς Χρι-
στὸς Κυρίου τὸν ὑπὲρ τοῦ χρίσαντος λόγον αὖθις
ὑπολαθὼν, ᾽Αλλ' ἔστω, φησὶ, xol δεδόσθω, τῶν
καχοδόξων τοῦτο τινὰ φάναι τὴν ἀρχὴν, Οὐδὲν παρὰ
τοῦ θεοῦ ἡμῖν ἔγχλημα, καλώς χρωμένοις τὸ xa-
χῶς ἑχείνοις νενοηµένον. Οὐδὲ γὰρ ἐπειδη θεὸ»
οὐρανοῦ λέγουσιν οἱ Πέρσαι τὸν ᾿Αθραὰμ, χαχῶς

D ἱροῦμεν εἰπεῖν, Τὸν Θεὸν τὸν οὐρανοῦ ἐγὼ σἐδο-

μαι οὐδὲ Ἐπειδὴ χοσμοποὺν νοῦν "Ἑλληνές φασι
τὸν θεὸν, ἡμεῖς τοῦτον τοῦ χόσµου ποιητην οὐκ
ἐροῦμεν. "Ia τοῦτο λέγοντες, ἐγχληθείημεν ἄν 0:-
χαίως, ὡς χα” ἐχείνους φρονοῦντες. Ἕλληνες uiv
γὰρ τὴν ὕλην ἀγένητον xai τῷ θεῷ συναΐῖδιον λάέ-
Ίοντες, εἰ χαὶ ποιητήν φασι τοῦ χόσµου θεὸν, ἁλλ᾽
οὐχ ὡς προαγωγέα τοῦ µήπου πρότερον μηδαμῶς
ὄντος, ἁλλ᾽ ὡς τοῦ ὄντος χοσµήτορα, τάξιν µόνον
xai εἶδος xal θέσιν ἑναρμόνιον προστιθέντα τοῖς
οὖσι, μικροῦ τῆς x4t' ἀνθρώπους τέχνης μηδὲν
πλέων τῇ δυνάµει τοῦ coU νέµοντες ^ ἡμεῖς δὲ,
τὴν εἰς τὸ εἶναι πρόοδον ἐχ μὴ ὄντως τὰ πάντα
δέξασθαι π:στεύοντες πρὸς 8:00, ποιητην οὐρανοῦ
xai γῆς καὶ τῶν ἐν µέσῳ τοῦτον ἀχριδῶς γινώ-

οἱ

TOMUS SXNODICUS I.

exopty... Οὕτως xai Θεοῦ Yiby xiv Κύρ'ον ἡμῶν Α Siue τούτων ἓν οἴῖς εοιύτοις χάθα ιτόµενος, τῇ

Ἱησρῦν Χριστὸν λέγαντες, ὑμνοῦμεν xoi ἐπιδοώ-
µεθα αὐτὸν ὡς θεὺν ἆληθινὸν, καὶ «hv τοῦ Υἱοῦ
θεότητα ὁμολογοῦντες, xai τὸν αἴτιον τῇ τοῦ Υἱοῦ
0sóvntt προσμαρτυροῦντες. Φασὶ δὶ xal Mao-
σαλιανοὺς καὶ Βωγομίους thv ὑπὸ τοῦ Κυρίου
τοῖς ἁγίοις αὑτοῦ μαθτταῖς xol ἀποστόλοι παρῖ-
δεδοµένην εὔχεσθαι εὐχὴν. Τί οὖν; ἁπυσχώμεθα
ταύτης ἡμεῖς δ.ὰ τοῦτο, xal χαταπρυδῶμεν τοῖς
χεκλεφόσι χαχῶς τὰ ἡμέτερα, xai διὰ τοὺς ὑπο-
χρινοµένους ἐν λόγοις τὸ.εὐσεθὲς, τῶν ὄντος εὖσ:-
ἑῶν ἡμεῖς ἀποστῶμεν φωνῶν; ΄Απαγε τῆς aloy!-
σττς χακοδουλίας! Αλλ' ἐπειδὴ Π.αράχλητον ἔχομεν
πρὸς τὸν Πατέρα Τησοῦν Χριστὸν δίχαιον, χαὶ αὖ-
ες: ἐλασμός ἐστι περὶ τῶν ἁμαρτιῶν ἡμῶν, μετ
ἑλπίδος ἐπιχαλεσόμεθα τὸ ὄνομα αὑτοῦ. Καὶ σωτή-
plac bx τῆς τοιαύτηὸ ἐπιχλήσεως τευξόμεθα κατὰ
τὸ εἱρημένον ὑπὸ τοῦ Προφέτου, Καὶ ἔσται, πᾶς
ὃς ἂν ἐχιχαλέσηται τὸ ὄνομα Κυρίου σωθήσε-

ται. Καὶ ἐπειδήπερ οὐκ ἔστιν ὄνομα ἕτερον εὸ

δεδοµένον kv ἀνθρώποις, iv. ᾧὢ δεῖ σωθῆναι ἡμᾶς,
χχὶ οὐδεὶς δύναται εἰπεῖν Κύο:ον Ἰησοῦν εἰ μὴ tv
Πνεύματι ἁγίῳ, καὶ, Ἐν τῷ ὀγόματι "EncoU Ἆρι-
στοῦ πᾶν γόνυ κάμψει, ἐπυυραν/ ων, καὶ éxi-
γείων, xal καταχθογίων µακάριος ὁ διὰ τῆς δτη:
»εχοῦς Μελέτες τοῦ πολνυµνήτου τούτου ὀνόματος,
ἕνοικον ἔχων ἐν ἑαυτῷ τὸν θιόν' Elc αἰῶνα γὰρ,
φ/σὶν, ἆγα.1.1ιάσονται, αἱ κατασκηνώσεις d
abroic, xal χαυχήσονται ἐν col. οἱ ἁγαπῶντες

ajtfj καταδίχῃ παρὰ τὶς ἡμῶν µετειότιτος χαῦν-
ποθαλλάμενος,

vy. Ἀποχήρυχτος ἔστα" xax a015;, xal ἁποτετμι-
μένος τῆς ἁγίας τοῦ Χριθτοῦ χαθολικῆς xal ἆποστο-
λικῆς Ἐκκλησίας, xai τοῦ ὀρθοδόξον τῶν Χριστιανῶν
συ ;τήματος.

vU. Μετ’ ἐμδριθείας μέντοι Χαὶ πνευυιατιχῆς αὖ-
σττρίας xai ἐπὶ τιµήσεως λέγοµεν, μηχέτι δογµατί»
ζειν ὅλως τινὰ τῶν ἁπάντων, χινοῦντα περὶ τούτων
τε xai ἄλλων δογματιχῶν λόγων, οὔτε ἐγγράφως
δηλαδη, οὔτε ἀγράφως, ὡς οὗ μικρὸν «ἐντεῦθεν εἰς
τὴν Ἐνχλησίαν τοῦ Θεοῦ ἀναχυπτόντων σκανδάλων,
xal συγχύσεω, xai ταραχῆς καὶ θάλου καὶ τριχν-
µίας ἐπιγινομένης ταῖς Φυγαῖς τῶν ἁκουόντων, xal
τῶν ἀχεραιοτέρ ,v µᾶνιστα. Δι ἃ δὴ πάντως xat ol
ἀνωτέρω ἐχτεθειμένοι θεῖοι xavévez τοῖς θεοφόροις
καὶ ἁγίοις Ἡατράσιν ἐξετέθηπαν. Χάριν γὰρ τοῦ
pnxít μηδένα ταῖς ὁμοῖαις . πλάναις περιπεσεῖν
ποιούμενοι πρόνθιαν, wal τὸ παρὸν el; ἀσφάλειαν
ἐκθέμενοι γράμμα, ταῖς οἰχείαις ὑπογραφαῖς ὑπεση»
µηνάµεθα, χατὰ ufjva Αὔγουστον τῆς ἑννάτης ἰνδ:-
χτιῶνος. Ἐ χα δὲ xal ὑπογεγραμμένον διὰ τῆς x2-
τριαρχιχῆς »al θείας χειρὸς τὸ,. Ἰωάννης ἑλέῳ Gs
ἀρχιςπίσχοπος Κωνσταντωουπόλεως véa; "Por; καὶ
ο.χουμενιχὸς πατριάρχηςι

νε’. Εἶχε xal ὄπισθεν τοῦ Κυζίχου, προσγεγραφ’”
τος καὶ ταῦτα. OU δννεχλήθην τὴν ἀρχὴν, εἰς τὸ d-
χκοῦσαι tijv ὑπόθεσιν pb τῆς συνόδου, ἀλλὰ xal ἓν

τὸ ὄνομά σον. Ii; δ᾽ οὐχ ἂν Ὑένοισο Πνεύματος € τῇ συνόδῳ χληθέντος pov, xal προενεγχόντος «tvà

ού πλήρος ὁ τὸ θεῖον τοῦτο xol ὕπερδεδοξα-
σάένον ὄνομα χατέχειν ἐν τῇ xapblg σπεύδων ἡμέ-
foc χαὶ νυχτὸς, τοῦ Κυρίου ἐν Εὐαγγελίοις λέγον-
«02, ὅτι δώδει Πνεῦμα ἅγιον οοξς αἰτοῦσιν αὐτὸν
ἡμέρας xat voxtóc ;.

wx. Ανεφάνη οὖν χαὶ ἀπηλέγχθη ix τὀότων ὁ
Βαρ)αὰμ βλασᾳΆμως χαὶ χαχοδόξως λαλῶν κερί τε
τοῦ ἐν tà θαθωρίῳ θείου φωτὸς, xal ὧν κατὰ τῶν
μοναχῶν πέρὶ τῆς µελετωμένης αὐτοῖς xai popt-
ῥόμένης αυχνῶς ἱερᾶς εὐχῆς συνεγράφετα, "Oi δὲ
μοναχοὶ ἀπεδείχθησαν ἀνώτεροι τῆς κατηγορίας
αὐτοῦ, ὡς στέργοντες xai ἐμμένοντες ταῖς περὶ
«ούτων τῶν ἁγίων Βατέρων ἐξηγῆσεσι καὶ περα:
ἔδσεσι, χαθὼς xai αὑτοὶ ἀριδήλως διωµολόγησαν

γράμματα εἰς «b ἀναγνωσθῆναι, οὐκ ἀνεγνώσθην ᾿
Miti δὲ τὴν κρίσιν πάλιν οὐχ ἐκλήθην el; τὴν ewe
διάσχεψιν τοῦ γραφέντος τόμὀν * διὰ τοῦτο ἠθέλησα -
ὑπογράψαι εἰς τὸν τόµον ἐν τῷ. τόπῳ µου. Ἐπεὶ α
xai συνέδη ἐνεγχεῖν got. τινὰς µέρη τινὰ ἀπὸ τῶν
συγγραμμάτων τοῦ τιμιωτάτου ἱερσμονάχου αὖρ
Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ, ἄτινα σαν παρακεχαραγ»
Diva, ὡς Όστερον ἰδὼν xal ἀναγνοὺς τὰ. ἐχείνου
συγγράµµατα, ἔμαθον τὴν ἀλήθειαν, καὶ ἔμαθον ὅτι
ἐν πᾶσι σύμφωνά εἰσι τοῖς ἁγίοις ἀκριδῶς "κατὰ
πάντα. ἀλλὰ xal τοὺς λόγους αὐτοῦ ἀχούσας, παλ
αὐτοὺς συμφώνουᾳ εὕρον τοῖς ἁγίοις κατὰ ekvtar
&ià τοῦτο ἰδί1, εἰς μάρτυρίαν καὶ ἀσφάλειαν τῆς
ἀληθείας τῶν λεγοβένων xol γεγμαμµένων ὁπό cs

xal διεδεθαιώσαντθ, 'Ενθεν τοι καὶ χοινῃ συνοδικῇ .- τοῦ ειµιωτάτου ἱερομονάχου «ὺρ Γρηγορίου cov ἴα-
φήφῳ ἅτε κἀκῶς καὶ ἐπισφαλῶς τοῖς θείοις. ἐπιδα- λαμᾶ xol τῶν λοιπῶν μοναχῶν, ὑπέγραφα χαὶ διὰ

λὠν ὁ αὐτὸς Βαρλαὰμ. ὡς εἴρηται, χατχφηφιόνεὶς,
συγγνώµην ἐπὶ τούτοις δῇθεν ἠτήσατο. Καὶ Υοὺν
ἀποφαινόμεθα, ὡς εἰ μὲν ἑνδείξεται ἀλτθῶς µετά-
νθιαν, xal διορθώσηται ἑαυτὸν, xai οὐδαμῶς οὐ-
χέτι περὶ τῶν τοιούτων λέγων xal συγγραφόµενο;
ψωραβείη, εὖ ἂν Eyov* εἰ &' οὔν, ἁποχήρυκτος ἔσται
καὶ ἁποτειμημένος τῆς ἁγίας τοῦ Χριστοῦ καθολε-
κής xal ἀποστολιχῆς ᾿Ἐκχχλησίας, xal τοῦ .ὀρθοδό»
ξου τῶν Ἀριστιανῶν συστήµατος.

VJr. Ἁ)λὰ καὶ e[ τις ἕτερος «V τῶν ὑπ ἐνείνου
βλασφήµω; xai καχοδόξως κατὰ τῶν μοναχῶν, μᾶλ-
λον 0 τῆς Ἐχχλησίας αὐτῆς λαληθέντων f] συγγρα-
wivsQ), φανείη πάλιν τῶν μοναχῶν χατηγορῶν, 1

τῆς ἐμαυτοῦ χειρὸς τὸ, Ὁ ταπεινὸς μητροπολίτη;
Κυζίκου, ὑπέρτιμος xal ἔξαρχοι «άσης Ἑλλησαήν»
xou ᾽Αθανάσιος. Εἶχε δὲ χαὶ ἑτέρων ἀρχιερέων ὑπν-
1023, τῶν εὐρεθέντων, τοῦ Σάρδεων, τοῦ Δυῤῥα»
χίου, τοῦ Λακεδαιμονίας, τοῦ λΜαδύτων, τοῦ Μιθύ.
µνης, τοῦ Βιδύνης. Ἐξ οὗ ἴσου ἀντεγράφη ὁ καρὼν
τόμος πρὸς ἀσφάλειαν τοῦ μὴ ὑποπτεύξσθαι ὡς οὐχ
ἀληθὴς, xal (co; χατὰ πάντα τῷ πρωτοτύπῳ εὐρι-
θείς. Προτεγέγραπτο xal ταῦτα *. ᾽Αντιδθλήθη «b κα”
ph» ἴπον τοῦ συνοδιχοῦ τόμου, καὶ εὑρεθὲν κσιὰ
πάν-α ἑξισάζον τῷ πρωςοτύπψ σὐτοῦ, ὑκαγράφη
παρ᾽ ἐμοῦ δι’ ἀσφάλειαν.

'Ü ταπε:νὸς μητροπολίτης Κυζίχου ᾽Αὐανάστας,

CONTRA. PROCHORUM CYDONIUM.

ΤΟΜΟΣ

ΣΥΝΟΔΙΚΟΣ.

ΚΑΤΑ ΠΡΟΧΟΡΟΥ ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ TOY ΚΥΔΟΝΗ TOY ΦΡΟΝΗΣΑΝΊΟΣ
ΤΑ BAPAAAM ΚΑΙ AKINAYNOY,
"EE οὗ δεἰκκυται. οὗ µόνον ^ ἁγιότης τοῦ «Πα λομᾶ,
dAA' ὅτι xal συνοδικᾶς ὡρίσθη τίνεσθαι iv eg ἸΕακλησίᾳ xac
ἔτος τὴν. ur ἡμην αὐτοῦ.

' ὑπερηφανίας χεῖρον xai τῆς οἱήσεως. Α υὗτος ἐτύγχανεν εὐρισκόμενος Lv τῇ κατὰ τὸ ἁγίον

Εωσφέρον ὑπάρχοντα τῇ παρὰ θεοῦ
λαμπρότττι τετιαηµένον, χαὶ λγμπρό-
€ χρηµματίζοντα δεύτερον, σκότος κατὰ
σα εἱἰργάσατο. Αὕτη πολλοὺς ὕστερον εἰς
λείσς ἑνέθαλεν, οὗ πρὸ τῆς τοῦ θεοῦ
iis, µόνον xal ἐνανθρωπήσεως, ἀλλὰ
ἣν πολλῷ πλέον, ὅσῳ xai τὸν παρ αὖ-
έντα πρῶτον λαθοῦσα συνεργὸν vaY ὕ-
| πράγµατος τὸν ἄνβρωπον ἱδόντα πρὸς
ἐπανελθόντα τιμὶν χαὶ τὴν θέωσιν ὅθεν
τῳ συμδούλῳ χρησάµενος, εὐὑκόλως τοὺς
; ἑαυτὴν ὑφειλχύσατο. Μαρτυροῦσι τῷ
$ *& xal Εὐνόμιος, χαὶ οἱ τούτοις, ὡς
ἐξαχολουθήσαντες, σύναµα Μαχεδον/ῳ,

bpo; τὸν "Alv ἱερᾷ χαὶ μεγάλη λαύρᾳ, Ex. παΐδων
ἐν αὐτῇ τὰ μοναχῶν τελεσθείς. Καὶ δέον ὃν τὴν ἰςε-
pàv ἐν αὑτῇ παιδευθῆναι πα!δείαν͵ ἐπαῖ kal τοῦ τῆς
ἱερωσύνης ἐν ταύτῃ Eus βαθμοῦ, τήν τε ἄλλην.
xai μάλιστα τὴν περὶ τὴν ὀεθὴν χαὶ ὑγιᾶ πἰστέν xat
τὴν εὐσέδειαν, τοιοῦτον γὰρ περὶ ταῦτα «b. lephv
ἐχε[νο πέφυχε σύστημα, ὁ δὲ, κᾶν τούτῳ τὸν lod:
δαν µιµούµενος, χατὰ τῶν διδασχάλων ὁμοῦ πάν»
των χωρεῖ, μᾶλλον δὲ χατ᾽ αὐτοῦ τοῦ θεοῦν χαὶ εἰς
ἀυρίας ἐμπίπτει δόξας χαὶ ἀλλοχότους αἱρέπεςεν
ὅτε xal ὁ τοῦ Καλαθροῦ Βαρλαὰμ ἐχείνου καὶ τοῦ
Αχινδύνου κατὰ τῆς Ἐκκλησίας πόλεμος χινηθεὶς}
ἀξίαν εὗρε xal τὴν χατάλυσιν, Ίνπερ τὰ γνήσια τῆς
Ἐκκλησίας τἆχνα, εἰρίνην xai ὀμόνοιαν τῆς τῶν

καὶ τοῖς λοιποῖ; ἅπασιν, οἱ την ὑπερτ- D ριστιανῶν ἁμωμήτου πίστεως αρίναντα, χαθαρὰν

μα περιθέµενοι κατὰ τῆς Ἐκκλήσίας
καθ) ὧν αἱ τῶν θείων Πατέρων ἱεραὶ
ιναι σύνοδοι, ταύτην ἐχράτυναν τῇ ουν-
Πνεύματος. Αὕτη χαθεξῆς, αἱρήνην à-
Ἐκκλησίας, κατὰ γενεὰν εἰσπηδήσασα,
zv ταύτῃ τὸν θόρυδον * αὕτη xal πρὸ
ἰαρλαὰμ εἰσενεγχοῦσά, xal τὸν ᾽Αχί.δν-
tV. εἰπεῖν ὁπόσην sapayhy &xe:pyásato,
ως παντελῶς ἀπεχρούσθη Θεῷ βοηθφ
τῆς ἱερᾶς αὐτοῦ Ἐκκλησίας * abcr) καὶ
ταῖον ὥσπερ ἄγριος θὴρ κατὰ τῆς 'Ex-
τήσασα, xal πάλιν τῷ πρώτῷ ταύτης
ἀρχεχάχῳ Σατὰν συνεργῷ χρησαµένη
j inel χαθ) ἑαυτὴν. es αὕτη μετ αὖ-
ὕλος πεφυχυῖα προθάλλειν ἑαυτὴν οὐχ
γάνψ χρῆται τῷ ἐχείνων φοιτητῇ, τῷ
X^pu τῷ Κυδώνῃ, καὶ φανερῶς ᾿χωρεῖ
ἰχχλησίας. "Og ἐχέίνους ἰδὼν οὐδὲν ἐχ
ναµένους, εἰ μὴ τὸν ἀπὸ. θεοῦ xat τῆς
χωρισμὸν, χαὶ τὴν χαταδίχην τοῦ ἄνα-
t τι xal φι)οτιµήτηται πλέον, xal ὑπὲρ
άλου-ς Ὑένηται, xavà πάντων ὁμου t)
ptt, ὅσον εἰς δυσσεβείας λόγον, xai µι-
ἀποδείχνυσιν ἐκείνους πάντας πρὸς ai-
ομένους εἰς τῖν͵ ἀσέθειαν, Ὥσπερ Υὰρ
thv ἀποδολὴην ἑχείνω, λογισάµεν;ς καὶ
) | yopusyhy g^. οτιμεῖται χερδᾶνα. πλείους
y Ἐχείνων ἔχῃ χατακαυχᾶσθαι ἐν τού-

ἀνέπεμπην τὴν εὐχαριστίαν τῷ τοιούτων θηρῶν χας
χούργων tt» Ἐχχλησίον απαλλάξαντι, ὥσπερ it
ἀντιστρόφου διεπρ/οντο οἱ τῇ µατα:ότητι τῶν "EM
λγνιχῶν µαθηµάτων προσχείµενοι μὰνιχῶς, xal
τῆς ἑχείνων καχοδοξίάς πλουσίως ἐμφορηθέντες. "Div
ὁ ῥηθεὶς Πρόχορος πρῶτός τε καὶ μέγιστος ἣν, δσῷ
κατὰ τὸν χρόνον ὑστερίζων, τοσοῦτον ὑπέρτερος pue
vel; χατὰ τὴν δυσσέδειαν τῶν τῆς χαχίας ἀρχηγῶή
Προσέθηχε yàp τῆς ἑχείνων' ἀτόποις τὰ πολλῷ tt
pova xal ἁτοπώτερα. Atà γοῦν «Ag 101a dta ἀὐτοῦ
καινόφωνίας, χάλ τὸ νόθὀν xai ἀλλόλατον καὶ 6ugós-

6ὲς φρύνηµα καὶ «Ev. προσπἀθειᾶν. fjv ἐδείχν. πρὸς

τοὺς διωχθένίας παρὰ τῆς Ἐκχλησίας, ὑποπτευβ-
µενος παρὰ τῶν ἓν τῇ σεδασµἰᾳ λαύρᾳ μοναχῶν fj-
αυχίαν &ystv οὐχ ἐδύνατο. "O0sv xal πόλλάχες ἁχή-

ποότες αὐτοῦ συνηγὀροῦντος τῆς τοῦ: Ώαρλαᾶὰμ xai

Ἁχινδύνου, ἀντιλέγοντος τοῖς ὀρθοῖς τῆς Ἐκκλὴ-

fas δύγµασὶ, καὶ πολλὰ τούτῷ -διενοχλἠσαντδξ, fy

γαγον αὐτὸν εἰς τὸ μέσον, ζητοῦντες ὁμολογίαν λιί-
6:iv xap' αὐτοῦ, lv! ἔχωσι παῤῥησίαν ἀχατσχρίτωὼς
ἐν ἑνὶ -στόματι ὃ:ξάνειν τὸν ἕνα τρισὺ κόττατον xai
παντοδύναμον θὲόν. 0 δὲ, τὴν ἐπαχρλουθοῦσαν τοῖς
αἱρετιχοῖς καθαἰρῖαι» δεδο.χὼς, .ὑπεχρίνετο μὲν
γλώττη τὴν εὐσέδειαν dv τῷ µέσῳ, Καὶ στέργειν
διισχυρίζετο τὰ τῆς Ἐκχλησίας, ἡ δὲ Ἀαρδία αὐτοῦ
πὀῤῥω ἐτύγχονε τῆς εὐθείας 0500. Ὃν Υὰρ ἔμπρυ-
σήεν ὑπεχρίνετο, ὅτε συνηβροίσμένοι ὄνιες ἀτύγχα-
νον, καὶ τὰς εὐθύνας ᾽ἀπαιτόῦννες 59) ἀδγων, ὧν
ἰδία πολλάχις αὐιοῖς ὁ ειλῶ» igaíjido xxr xpito;

695

TOMUS SYNODICUS 1I.

ἀναιρῶν τὰ ἡμέτερα, στέργων δὲ μᾶλλον τὰξ «o0 A àvapwóexsofar χαιρὶν, ὥσπερ ἀναφυγῆν τινα [δόν-

ἨἩαρλαὰμ χαὶ ᾿Αχινδύνου xai lb(ac δόξας, εἰς τούτους
xil αὖθις ἀντιλέγων ἐφαίνετο καθεκάστην, touto
μόνον περιποιούµενος, τὸ ub) γυμνῇ τῇ χεφαλῇ xal
πεπαῤῥησιασμὲνῃ κἀπὶ συνόδου χηρύττειν τὴν αὖ-
τοῦ δόξαν διὰ τὸ ἑμμάρτυρον, τοῦ 8k ἰδίᾳ χαθέχα-
στον xal πρ)ς πάντας ἀντιλέγειν τοῖς ἡμετέροις οὑχ
Ἀμέλει. Ἐνεποῖει γοῦν πᾶσι κολλὴν ταραχὴν, καὶ διέ-
σχιδε τὸ ἱερὺν ἐκεῖνο τῶν μοναχῶν σύστηµα, ὥστε
καὶ πολλοὺς τῶν εὐλαδείας xal ἀρετῆς ἀντιποιουμέ-
vtov οὗ µόνον τῶν ἑντὸς τῆς ἱερᾶς λαύρας, ἀλλά xal
τῶν ἓν τῷ ἁγίῳ pes παντὶ, ἤδη xas' ὄλίγον ἀφὶ-
στασθαι τῆς ἐχχλησιαστικῆς κοινωνίας τῶν λανριω-
τῶν διὰ τὴν αὐτοῦ κοινωνίαν' καθάπερ καὶ δι ἐγ-
Ὑράφων ἀναφορῶν ἀνήνεγχαν τῇ ἡμῶν µετριότητι,

προτείνοντες τὸ ἐν cip ἱερῷ συνοδικῷ τόμῳ χείµενον, B

ὅτι τοὺς χοινωνοῦντας τούτοις ἓν γνώσει ἁχοινωνή-
τους ἔχομεν ' ὅτε χαὶ 6. µακαρίτης ἐκεῖνος τοῦ ἰε-
Εοῦ τούτου συλλόγου προστάτης τε xal ἠγούμενος
xbp Ἰάχκωθος, &vhp δυνάμει λόγου xal πνεύματος
χατὰ πάντων ἑχείνων «b πρωτεῖον ἔχων, χαὶ σοφὸς
«ὖν θείαν ὁμοῦ χαὶ τὴν ἀνθρωπίνην σοφίαν Ov, xal
vuv τῆς Ἐκχλησίας ἀἁπταΐστων τε xa ὁρθῶν δηΥ-
μάτων ἀντιποιούμενος ὅση δύναμις, τὴν σύγχνσιν
εαύτην ὁρῶν τῶν μοναχῶ», xal ὁμοῦ μὲν xal τῆς
εἰρήνητς προνοούµενος πάντων, ὁμοῦ δὲ xal τῆς ἔπι-
οτροφὴς xal µετανοίας τούτων, obx ἑνέλειπε διὰ
παντὸς εἰσηγούμενος τούτῳ xal παραινῶν ἀποθέ-
σθαι thv χαχίστην xal δνσσεθῃ πλάνην, fj» tv τῇ
(oy περιέφερε, συνθέσθαι δὲ ταῖς ἀληθείαις τῇ Ἐχ-
χλησίᾳ, χαὶ χοινωνὸν ευγχάνειν xa αὐτὸν τῶν ls-
ρῶς ἀντιποιουμένων αὐτῆς. ὍὉ 8 ἔνδον ἔχων τὸν
αὐτῷ χατὰ µόνας συλλαλοῦντα διάδολον, ὄλίγα τῶν
ἔξωθεν δμιλούντων xa διδασκόντων ἐφρόντιζεν * ὅθεν
ἀπογνοὺς αὐτοῦ ὃ µαχαρίτης ἰκεῖνοι, γράφει καὶ
ἀναφέρει περὶ εούτου τῇ ἡμῶν µετριότητι, γνωρί-
ζων αὐτῶν περὶ πάντων * μἍλλον δὲ πρὸ τοῦ γράφαι
bxslvov, συναχθέντες ol ἠσυχασταὶ πάντες, ἔγραφαν
καὶ ἀνέφερον τῇ ἡμῶν µετριότητι διὰ τοῦ εὔλαδε-
ετάτου ἱερομονάχου χὺρ Ἰωσὴφ, δηλοποιοῦντες αὐτῃ
περὶ τούτων. Εἶτα χαιροῦ καρφχηχότος δλίχου, à-
νήνεγχεν ὁ ἡγούμενος χαὶ οἱ τοῦ µοναστηρίου ἱερεῖς
δι ἐγγράφου ἀναφορᾶς αὐτῶν, kv f xal ὑπέγραφαν
ποντες xal πρὸ πάντων ὁ ἡγούμενος. Καὶ ἀπέστει-
λαν ταύτην διὰ τοῦ τιµιωτάτου ἐν ἱερομονάχοις
κὺρ Μαλαχίοὺ, καὶ τοῦ ειµιωτάτου μοναχοῦ χὺρ
Ἰώδ.

Ἐπεὶ δὲ τὰ συνοδιχκῶς συγγραφένιε κεφάλαια
χατὰ Βαρλαὰμ xol Αχινδύνου, xal τεθέντα dv τῷ
ἱερῷ συνοδικῷ τῷ ἀναγινωσχομένῳ ἑτησίως χατὰ
τὸν Κυριαχὴν τῆς ὀρθοδοξίας, ἐν οἷς ἀναθεματίζον-
ται μὲν οὗτοι, xal πάντες οἱ ὀμόφρονες, xal οἱ ἔπεκ-
διχοῦντες αὐτοὺς, ἀναχηρύττονται δὲ οἱ χατὰ χρά-
τος τούτους χαταθαλάντες, xal πάντες ol λόγῳ καὶ
ἔργῳ καὶ παντὶ τῷ δυναµένῳ τὰ τῆς Ἐκκλησίας
χρατύνοντες xal σννιστῶντες, ἐδέησε xal εἰς τὴν ἰε-
(&v λαύραν ἀποσταλῆναι παρὰ τῆς ἡμῶν µετριόιτ-
τος, ὥστε xai iv τῷ Exet ἀναγινωσκομένῳ ὁμοίως
θννοδικῷ Υραφῆναι, xol ὡσαύτως κατὰ τὸν αὐτὸν

τες ταῦτα οἱ μοναχοὶ, xol στήριγμα xaV διόρθωειν
κῶν ἀμφιδαλλόντων, ἠνάγχασαν τὸν Ἡρδόχορον, ἵνα
ἀναγνῷ ταῦτα ἓν τῇ συνάξει, χαὶ ὑπογραφῇῃ olx!
βεδαιώσῃ. O δὲ ἐφαίνετο δυσχεραΐνων χαὶ ὅπερη-
Φανευόµενος, Την δι’ ἰσχὺν τῶν πλειόνων δεδοικὼς,
ἅμα δὲ xal τὸ ἄστατον ἔχων, ὅπερ οἱ ἐξ ἀρχής σκαν-
δαλοποιοὶ ἐξηλέγχθησαν ἔχειν, ὑπέγραφεν ἅπερ οὖχ
ἕστεργεν, ἀντέλεγε δ' αὖθις ὕστερον οἵσπερ ὑπί-
γραψε, xal» τὸ καθόλου καρχῖνος λοξὰ βαδίζων,
Κὐρίπου τε φέρων μεταθολὰς, xol τὰς χαμαιλέον-
τος ἀλλάτιων μορφᾶς. ἸΑλλ' ὁ ὁρασσόµενος τοὺς
σοφοὺς ἓν τῇ πανουργίᾳ αὐτῶν, αὐτὸς πεποίηχε xal
ς,ὕτον τοῖς ἰδίοις ἑχλωχέναι πτεροῖς. Ευρέθη γὰρ ἵ-
yov lv τῷ χελλίῳ αὐτοῦ συγγράµµατα αἱρετιχῶν
τῶν καχοδότων τούτων, ἅπερ xal cic χεῖρας ἔμκε-
σόντα τῶν ἱερῶν xal μοναχών, σφοὀρὸν ἀνήγειρε
τὸν χατ αὗτοῦ πόλ»μον. Ἐντεῦθεν γὰρ ὀρμᾶς καὶ
ζήλου κλησθέντες, χωρίζουσι μὲν αὐτὸν τῆς αὐτῶν
κοινωνίας * στέλλουχε δὲ xat ταῦτα τῇ ἡμῶν μετριό-
εητι μετὰ xal ἀναφορῶν αὐτῶν ἐπιδούμενοι καὶ
καθιχετεύοντες μὴ περιιδεῖν τὴν ἀλήθειαν χινβυντό»
ουσαν.

*0; δ' οὖχ f,» λαθεῖν τοῦτον ταῦτα, iv. τῷ abt
ευγχάνοντα συστήµατι, γράφει xal αὐτὸς xal &ve-
φέρει, ἁδικίαν εἶναι διατεινόµενος καὶ συχοφαντίαν
ἅπαν τὸ εἰς αὐτὸν vevópsvov. 'O δὲ «εοσοῦτον ἀπέ-
χει µήτοι γε τοῦ παραδογµατίζειν, ἀλλὰ καὶ τοῦ
ὅλως θεολονεῖν, ὅτι xal ἰδιωτιίαν αἱρεῖται μᾶλλον
xai τοῖς πολλοῖς ἄγροικος εἶναι δοχεῖν, fj θεολογῖ-
σαι κἂν «b βραχύτατον. Ἡ & αἰτία (ἔλεγεν) ὅτι ὁ
µέγα τῆς θεολογίας µυστήριον, ἄθατον ὁ θεὸς ποιῖστ
«otc ἀνθρώποις βουλόμµενος, τὸν αἰσθητὸν τοῦτον ebpr
vov, prep κάπηλοι χαὶ μάγειροι καὶ οἳ ἀπὸ τῆς σχηνή
ἑνέπαιξαν, οἱ πρὸ μιχροῦ φανέντες νέοι δογματιστεὶ,
τοὺς ἡμετέρους πάντως οὕτω χαλῶν, ὥσπερ $ &M-
θεια ἐφανέρωσε. Δι’ ἅπερ αὐτὸς αἱριῖται τὴν ἴδιν
εείαν xai τὴν σιγἠν, εὐλαθείας τῆς πρὸς τὸ θοολ-
γεῖν ὁπερδολῃ. Προσετίθη δὲ xai τοῦτο, ὅτε "Exe
στέλλω αὐτόθι τὰ ἐμὰ ουγγράµµατα, ἐξ αὐτῶν ειύ-
των μέλλει φανῆναι τὸ) ἡμέτερον φρύνηµα, xa! ὅπωί
ἐγὼ δοξάζω περὶ τῆς ὀρθὴῆς πίστεως, προσθεὶς vl
ὅτι τῇ τῆς ἡμῶν µετριότητος διαγνώσει καὶ δες”
paclg ὑὁποτίθησι ταῦτα, ἵνα στερχθῶσι μὲν ken

]) ἡμεῖς ἐγχρίνομεν, ἀποδοχιμαυθῶσι δὲ καὶ ἀποθη”

θῶσιν ἅπερ ἡμεῖς ἀποδοχιμάζομαν, δολίως εσύ
λέγων xa χαθ) ὑπόχρισιν.

Βραχὺ τὸ μετὰξὺ, xal μὴ φέρων τὴν ἔπήρειαν τοῦ
τοσούτου πλίθους τῶν μοναχῶν, καὶ τὴν ἀπὶ wi
χωρισμοῦ τῆς ἐχείνων χοινωνίας µἐμφιν, χαταλεμ”
θάνει πρὸς τὴν ἡ μῶν µετριότητα, τὰ αὐτὰ καὶ αἱ
θις λέγων, ἅπερ καὶ πρότερον ἔχραφεν. Απαιτηθιὶς
δὶ παρ᾽ αὐτῆς τὰ συγγμάµµατα ἅπερ ἐδήλου Ev τῇ
ἀναφορᾷ αὐτοῦ, φέρων ἐγχειρίζει ταῦτα aut]. δε
ξαμένη οὖν αὕτη ταῦτα, xxl µήπω φθάσασα κατὰ
σχολὴν ἐντυχεῖν αὐτοῖς ὥσπερ ἐδούλετο, ἐπειδὲ καὶ
αὖθις προσελθὼν ὁ αὐτὸς Πρόχορος. συµπαρύντος
μοι καὶ τοῦ ἱερωτάτου μητροπολίτου Ἐφέου, ὅπερ-
«ίμου καὶ ἐξάρχου πάσης Ασίας, 1-8 iv é&yhp

CONTRA PROCHORUM CYDONIUM.

Πνεύματι ἀγαπητοῦ ὁδελφοῦ xal συλλειτουργοῦ nq A χαὶ µάλιοτα ὁ τοῦ Θεοῦ ζῆλος, El μὲν γὰρ λογιομοῖς

ἡμὼν µετριότητος, Ἀρωτήθη πῶς δ.ἀχειται περὶ τὰ
τῖς Ἐχχλησίας δόγματα, καὶ πῶς ἔχει περὶ τὴν χα-
ταστροφὴν τοῦ Βαρλαὰμ xal ᾿Ακινδύνου, xal τὴν
ἀποθολὴν, καὶ τὸν ἀναθεματισμ»ὸν τῆς ἐχείνων χα-
Χρδοξίας xai εῶν συγγραµµάτω», xol selva τὴν
γνώμην ἔχει περὶ τοῦ ἱεροῦ τῆς συνόδου τόμου, xal
τοῦ κατ᾽ αὐτὸν φρονήµατος τῆς χοινῆς τοῦ Χριστοῦ

Ἐκκλησίας, ἀμφιδολίαν μὲν ὠμολόγει ἔχειν kv τῇ
φυχῇ xal ὃ.σταγμὸν περὶ τὰ τοιαῦτα, ὅμως μὴ βού-
λεσθαι θαῤῥεϊν ἑαυτῷ ἔλεχεν, ἀλλὰ μᾶλλον ἔπεσθαι
χαὶ συμφωνεΏῦ τῇ τοῦ Χριστοῦ Ἐχκληαίᾳ ἔπεσθαι
δὲ, f| διδαχθεὶς δηλονότι περὶ ὧν, ώς ἔλεχεν, ἂμφι-
θάλλων συνέγραψα, fj πίστει µόνῃ xat ὑποταγῇ μετὰ
ἁπλότητος τὰ τῆς Ἐκχλησίας δεξάµενος. ὅπως ἂν

ἀνθρώπων τὸ φεῦδος ἑἐῤῥάπτετο, ἣν ἂν φορητὸν
ἀμηγέπη τὸ χαχὸν, ἐπεὶ λογισμοὶ θνητῶν δειλοὶ xal
ἐπισφαλεῖς al ἐπίνοιαι αὐτῶν, .αὖτὸν δὲ τὸν θεὸν
συκοφἀντην ἀνιστᾷν καθ) ἑαυτοῦ xal χαπηλεύειν ab-
τοῦ τὰ χαθαρώτερα χρυσοῦ λόγια, τίς ἂν ἀνάσχοιτος
εἰ χαὶ priv ἡμῖν ἐχ τοῦ ἑλέ-χειν σννέδαινε xip-
6o ;

Ἡ uiv οὖν ἐπιγραςἢ xai τὸ προοΐμιον τοιαῦτας
Τὰ δὲ ἑξῖς ὑπερδαίνοντα εἰς δυτσεθείας ὀπερθολὶν
^o) τῷ µέσῳ τὰ τοῦ Βαρλαὰμ καὶ Αχινδύνου
χάκιστα συγράµµατα, χαὶ γὰρ ὁ πρὸς τὸ βάθος «fe
θιολογίας εἰσδὺς, ὁ τὸ διάφραγμα αἰδούμενος τοῦ
οὐνανοῦ, ἔδειξε μὲν πρῶτον τίνας ἐχάλει χαπέλους
xai µαχείρους. οὐχ ἑνέλιπε δὲ παντοίας ἀσεδείας

δ.ακρίνῃ ἡ µετριότης ἡμῶν, xa ἡ τοῦ Χριατοῦ "Ex- P ὑπερδολὴν' ὁ γὰρ παράχρησιν ἡμῖν ἐγχαλῶν τῶν

Χληαία, ὡς αὑτὸς ἔλεγεν.

Ἡ δὲ µετριότης ἡμῶν αρὶς ἐχεῖνον εἶπεν, ὅτι
πρὸς μὲν «b παρὸν ἀναμφιδόλως ὀφείλει δέξασθαι
τὸν τόµον, χαὶ τὴν ly ἔχείνῳ τῶν θείων Γραφῶν val
τὴν τῶν ἁγίων Πατέρων ὑγιᾶ χαὶ ἁπλανῇ δόξαν,
Εῖναι yàp ἐχεῖνα ἐξήγησιν μᾶλλον καὶ ἑρμτνείαν
τῆς ἱερᾶς ἡμῶν πίστεως, xal λύσιν πρὸς ἅπαν τὸ
ἀμφιδαλλόμενον, ἀλλ᾽ οὖχ ἀμφιδολίαν ἔχοντά τινα,
3| ἑρμηνείας καὶ ἐξηγήσεως δεόµενα. Μετὰ δὶ τῖν
αὐτοῦ χαθαρὰν ὁμολογίαν xai τὴν ἀδίσταχτον συµ-
φωνίαν καὶ ἔνωσιν «hv πρὸς «hv Ἐχχλησίαν, ούτε
εἰ xal τι ζητεῖται παρ’ αὐτοῦ, ἡμεῖς ἔτοιμοι πάλιν
ὁπό τε τῶν θείων ἁποστόλων, καὶ τῶν αὐτῶν ἱερῶν

Πατέρων διδασχαλικῶς τε xoi πατριχῶς ὡς τῆς 6

Ἐχχληαίας υἱῷ τε χαὶ µαθητῇ, διαλῦσαι πᾶν τὸ
ἀμφισθητούμενον. Ταῦτα μὲν οὖν ἔλεγον αὐτῷ, µή-
πω τοῖς ἐχείνου συγγράµµαο!:ν ἐντετυχηχώς » ἐπεὶ
δὲ xal τισι µέρεσιν ἐχείνων ἐ»έτυχον, εὐθὺς ἀπὸ τῆς
ἐπιγραφῖς ἔγνων πάσης ἀσεθείας εἶναι µεατὰ. "Hy
Υὰρ τοιαύτη * ἔλεγχος εἰς τὰς παραχρήσεις τῶν χει-
µένων ῥητῶν bv τῷ νατὰ τοῦ Ἑφέσου xai Γρηγορᾶ
«όμῳ, τὸ δὲ τοῦ λόγου προοίµιον olov,

Ἐπειδήπερ ἡμῖν fj πάλη χατὰ Παῦλον οὗ πρὸς
αἷμα xal σάρχα, ἀλλὰ πρὺς πᾶν Όψωμα ἑπαιρόμε-
νον κατὰ τῆς γνώσεως τοῦ tou, δόξαν ἑλέγχειν τὰς
ἐν τῷ χατὰ τοῦ Ἐφέσου xai Γρηγορᾶ τόμῳ παρα-
χρήσεις τῶν ἁγίων Γραφῶν, τοῦ μὲν συγγραφέως

θείων ῥητῶο, ἔλαθεν ἑαυτὸν δ. ὧν ἰδοχίμασε συλ-
λογιστικῶς ἐξηγήσασθαι ταῦτα, ὡς οὗ καθ) ἡμῶν,
ἁλλὰά χατ᾽ αὐτῶν τῶν ἁγίων τὸν πὀλεμον ἤρατο. Τὰ
γὰρ τῶν θεοφόρων Πατέρων ῥητὰ προθεὶς. οὐκ ἑχώ-
gno: χατὰ τῆς ἡμῶν ἐπὶ τούτοις ἑἐξηγήσεως, ἀλλ'
ἀναίδην οὕτω χατὰ τῆς τῶν ἁγίων διανυίας φανερῶς
ἐναντιούμενος αὗὑτοῖς. Too vàp θεοφόρου Πατρὸς
Ἰωάννου τοῦ Δαμασχηνυῦ. χέγοντος οὑτωσὶ ὅδ.αῤῥη-
δην. Ἱστέον ὡς ἄλλο ἐστὶν ἑνέρχεια, xol ἆλλο ἕνεργη»
τιχὸν, xal ἄλλο ἑνέργημα, καὶ ζλλο ἐνεργοῦν, ἐχεῖ.
νός φησιν, ὅτι ἐπὶ μὲν τῶν ὄντων ἀληθὶς «b. ἄλλο,
xa! ἄλλο πράγµατα διακρίνειν, οὗ δ.ὰ τὸ ἄλλο xal
ἆλλο ἁπλῶς, ἀλλὰ δ.ὰ τὸ ἄλλο xaX ἄλλο ταῦτα πρᾶγ-
μα τυγχάνειν ΄ οὐδὶ γὰρ el τι ἄλλο χαὶ &)o χατὰ
τὸν λόγον, xal χατὰ τὸ ποᾶγμα ἆλλο xal ἅλλα,
ὥσπερ οὐκ εἰ ἄνθρωπος xol ἐπιστητὸν ἄλλο xal ἄλλο
χατὰ τὸν λόγον, ἂν τύχῃ τὸ αὐτὸ ὃν xai ἄνθρωσος
xal ἐπιστητὸν, δη τὸ αὐτὸ χαὶ χατὰ τὸ πρᾶγμα
ἄλλο xai ἄλλο. Διὸ 6b xaX ἐπὶ τοῦ 8:00, οὐχ] εἰ ἄλλο
χαὶ ἆλλ, dj ἑνέργεια χαὶ τὸ ἑνεργητικὸν, xol τὸ
ἑνεργοῦν χατὰ τὸν λόγον, ἤδη xal χατὰ τὸ πρᾶγμα
ἅλλο xal ἄλλο, Οὐ γὰρ ix τοῦ δυνάµει πρόειαιν ὁ
Θεὸς εἰς τὸ ἑνερχείᾳ, ἵνα ἄλ)ο ᾗ τὸ ἐνεργητικὸν
χατὰ τὸ πρᾶγμα, xal ἄλλο τὸ ἑνεργοῦν. Μεταθἀ)-
λει γὰρ χαὶ πρδεισιν ἀπὸ τοῦ ἀτελοῦς ἐπὶ τὸ τέλειον.
Καὶ πάλιν ἐν ἑτέρῳ δεῖσαι βουλόμενος ὅτι οὐχ ἔχει
ὁ θεὺς ἑνέργειαν φυσικὴν xal οὐσιώδη, ἀλλ᾽ οὐσία
µόνον ἐστὶ, μετὰ Λολλὰ λέχει χαὶ τοῦτο, ὅτι ὥσπερ

καὶ ὧν αυνεγράψατο τὰς γνώµας ἁπωστέον ' xal γὰρ Ώ εἰ μὴ ἀπέχρη fj οὐσία τοῦ Πνεύματος πρὸς πάντα, -

συνήθεσι xal οἰχείοις τοῖς πολλοῖς αὐτῶν χατὰ τὸν
βίον χρησάµενοι εἰχότα ἂν ποιοῖμεν xal μετὰ θάνα»
τον αὐτῶν φειδόµενοι, xal ἀνεπαχθῃ τὴν μνήμην
ἄγοντες, ἄλλως θ) ὅτι μηδὲ βλασφημεῖν ἀνθρώπους,
ἀλλὰ θεολογεῖν προειλόµεθα * αὐτοῦ δὲ τοῦ συγγράµ-
µατος ὅτι δοχεῖ πρὸς τὸν ἀρχαῖον ἐξάγειν τῶν Coy-
Μάτων xavóva, xal πρὺς τὴν ἀλήθειαν ἑπανάχε.ν
πειρατέον. Γένοιτο ὃ ἂν πρός τε τῶν τελευτηχότων
αὐτῶν *b Épyov, καὶ τῶν ἔτι περιόντων. "Exslvot
«t γὰρ πραοτέρου τεύξόνται τοῦ κριτοῦ εἰς ἑλάστους
χυθέντο; τοῦ βλάδους, οὗτοί τε τῆς οὐχ ἀληθοῦς
δόξης ἁποχαθαρθέντες, üv v8 ἀποστολιχῇ χαὶ πα-
«ριχῇ πίστει ζήσαντες, τὴν προσήχουσαν ἁμοιδὴν
ἀπολήφονται. Ταῦτά τε οὖν εἰς τὴν σνγγραφὴν Urs ps

ἀλλ᾽ ἔδει ταύτῃ τινῶν ἐνερ.ειῶν ὑποδεεστέρων πρὺὶς
τὴν τῶν ὄντων Ὑένεσιν. Καὶ ἀλλαχοῦ, μηδαμῶς τοῦ
θεοῦ µετέχειν τοὺς ἀνθρώπους χατασχευάζων, τοιάδε
φησὶν, Οὔτ᾽ οὖν τὸ προτεινόμενα παρ᾽ αὐτῶν ῥητὰ
δειχνύουσι χαθ᾽ αὑτὸ τὴν χοινωνίαν τοῦ Πνεύματος.
οὔτε ἀχτίστου τινὸς µετέχειν ἡμᾶς, οὔτε εἰ ἄλλο͵
οὐσία, xat ἄλλο ἑνέρχεια. Α΄ ὧν ὁ µυρίος Exstat
τῶν βλασφημιῶν ἑσμὸς, xal τὸ χατατέμῳων «lc
ἄπειρα ἄνισα τὴν θεότητα, xol ix. puplov ἀνίσων
συντιθέναι, xai τὰ μὲν εἶναι μεθεχτὰ, τὰ δὲ ἁμά-
θεχτα. Καὶ τὰ ἐξ ὧν ὁ θεὺς, τὰ μὲν ὄντα, τὰ ἃ
ὑπερόντα, xal τὰ μὲν χαταληκτὰ, τὰ . δὲ ἀχαιά»
ληπτα, xal ὅσα al είτθαι τοῖς παιδορίοις xlv lge-
θριύσαιεν «διαλἐέγεσθαι. 105. δὲ θείου Χρυσφατόμου

699

TOMUS SYNODICUS II.

πὸ bs ἑξηχύόμενος ἐν ᾧ τὴν εὐαγγολικὴν ἐχεῖ- A ἑαυτοῦ τότε τὸν Κύριον Υένέσθαι, xat διῖδει ὅπερ

- vos δνερμνεύων᾽ Qs, τὴν. λγουσαν, Κύριε, δεῖξον
ἡμῖ» cór Πατέρα; καὶ ἀρκεῖ ἡμῖν, λέγει, Ἴδωμεν
αἱ ὃ Δίλιππος ζητεϊῖ ἰδεῖν, ἄρα τὴν σοφἰαύ τοῦ Πα-
τρός;. ρα τὴν ἀγαθότητα: Οὐχὶ, ἀλλ αὐτὸ ὅ τι
“ποτέ ἐστιν ὁ θεὺς, αὐτῆν «ἣν οὐσίαν * Ιεηρῶτον, er.
σὶνν ἐχεῖνο λέγω, ὅτι fj τῆς σοφίας τοῦ θ:οὺ ἐπι-
στήµη ἡ αὑτή ἐστι τῆς οὐσίας ἑπιστήμη. Ὁ γοὺν
εἰδὼς thv σοφίαν αὐτοῦ οἷδς τὴν οὐσίαν αὐτοῦ ἑφό-
σον f) τοῦ Θεοῦ σοφία ἑστὶν ἡ τῆς οὐσίας αὐτοῦ xa-
πάληψες. Ado δὲ, ὅτι οὐδὲ dj τοῦ ἀγαθεῦ ἐπιστήμη
Ate póv ἐστι τῆς ἐπιστήμης τῆς. οὐσίας τοῦ θ:οῦ. Τὸ
“γὰρ ἀγαθὸν ip ὁ θεὶς ἀγχθόν ἐστιν, οὐκ ἔστι τις
Έξι; Ev ἑαυτῷ; ἀλλ' ἔστιν ἡ οὐσία αὑτοῦ. Μεταξὺ δὲ
προϊὼν ἐπιγραφὰς εἴθησι τοῖς Χχεφαλαίοιῳ το:-
auta

"Οτι ἡ νοερὰ τοῦ θεοῦ ἐνέργειά ἐστιν fj οὐσία aj-
τοῦ. "Ott fj νοερὰ τοῦ θεοῦ δὐναμίς ἐστιν ἡ οὐσία
αὐτοῦ. "Ότι fj σοφία τοῦ θεοῦ ἐστιν ἡ οὐσία αὐτοῦ.
"Oct fj ἀλήθεια τοῦ θεοῦ ἐστιν fj οὐσία αὐτοῦ. "Οτι
4 τοῦ 8:02 θέλησίς ἐστιν ἡ οὐσία αὐτοῦ. Καὶ ταῦτα
ἁποδείχνυτιν οὐχ ἀπὸ τῶν θείων Γραφῶν, οὗ prs
πἐροφέρων ἁγίων, ἀλλὰ τοῖς Ἰδίοις λογισμοῖς, καὶ
ταῖς ἁτολδείξεσι γρώρενο; ὀῃθεν τοῖς ᾿Αριστοτελι-
x^; συἱλογισμοῖς. Περὶ ὃλ τοῦ λάμγαντος ἀπὸ τοῦ
Χριστοῦ Ev τῷ ὄρει θειοτάτου φωτὸς θεολογῶν, μᾶλ-
λόν δὲ θεομαχῶν, ἐπιγραφὴν μὲν τίθησιν, ὅτι τὸ ἐν
θα16ωρῳ φῶς ᾿χτιστὸν, εἶτα τὰς παρὰ τῶν ἁγίων
πολλὰς xal χαλλίστας μαρτυρίας προθεὶς, δι ὧν
ἄχτιοτον αὐτὸ θεολογοῦσι θεότητα, καὶ δόξαν qugt-

καὶ πρὸ τοῦ fjv, uh μέντοι Tj» τι τὸ. φῶς ἐκεῖνο ἐν
τῇ. οὐσίᾳ τοῦ θεοῦ, καὶ ἄχτιστον. Καὶ γὰρ. καὶ ix
τῶν ἄλλων «θεοφανειῶν ἑδείχνύ ὅξερ πρότερον - Tiv.
o) μὲν τὰ φαιν/µενα mph; δεῖξιν τοῦ Βεοῦ, fv -τε
ἐν τῇ οὖσίᾳ τοῦ.θεοῦ. Αλλὰ xa κολλὰς πρεσδεύων
θεότητας xal πολλοὺς θεοὺς ατ'στοὺς ἀναδείχνυτα,
ὁ ἣν πολυθεῖαν ἡμῖν ἐγχαλῶν xal συκοφαντῶν τν
τοῦ θεεῦ Ἐχχλγσίαν μετὰ τῶν αὐτοῦ μυσταγωγῶν
Βαρλάάμ τε kai Αχιδύνού. Λέγει γὰρ obveost ^, Τὰ
προειρημένα δὲ &cona .ἔνιοι συνιδόντές, ἑδόξασαν τὸ
ἐν θαδωρί» φῶς εἶνᾶι -την οὐσίαν τοῦ Osou, ἐφόαον
τὸ μὲν εἶναί τι φῶέ ἐν τῆ::οὐσίᾳ τοῦ θεοῦ Etepov
παρ᾽ αὐτὴν ἄτρπον ᾧοντο” οὗ auviegav δὲ εἶναι τινὰ
αἱσθητὰ καὶ γοητὰ Hid ἀναλογικῶς καλαύµενα, Ov

'B ἴσῳς΄ ἐγδέγφταί τι εἶναι τὸ dv θαθωρίῳ φῶς. Μάλι»

στα δὲ ἡπάτηντα: ἐκ τοῦ θεόσητα λέγεσθας f) θεοφἀ-
νειαν, xa μὴ οἴεσθαι εἶναι θεότητα ακτιστήν. Καὶ
μετ) ὀλίγα EH γὰρ τὰ δεύτερα ἁγιότητος, κα

βασιλείας, xai θεέτητος, xal χνριότητος, διὰ τῶν
πρώτων µεταλαμθάνοντα, τὴν τῆς ἐχείρων διαδή-
σεως ἁπλότητα περὶ τὰς ἑαυτῶν διαφερὰν πληθύ-
νουσι, ónÀov μὴ αὐτῆς µετέχειν χαθ) αὑτῆν τῆς
βασιλείας τοῦ θεοῦ, xal χυρ:ότητος, xal θεότητες,
xal ἁγιότητος, ἁλλ᾽ τέρᾳ ἁγιάτητι γίνονται Kyu,
xai ἑτέρᾳ βασιλείᾳ βασιλικὰ, xai ἑτέρᾳ θεότητι χαὶ
χυριότητι θεοὶ xal χύριοι. Καὶ μετὰ Boxyo* Ao
χαὶ ἄτοπον οὐδὲν, ὥσπερ θεοὺς πολλούς φαμεν, xel
ἁγίονς, xai βασιλεῖς, xaY χυρίους χτιστοὺς, χαίτοι γε
ἑνὸς ὄντος ἁγίου, xaX βασιλέως, xaX θεοῦ, καὶ Ky-

x*v xal ἀπρόσιτον τῆς τρισυποστάτου θεότητας, xal 6 ρίου ἀκτίστον, οὕτω xal ἁγιότητας πολλὰς κφὶ χι»

όίωσιν ἀγένητον, xal φῶς ἄπλετον, χαὶ αἴγλης θείας
χύὐσιν ἀπεριόριστον, xal φῶς προχόσµιον xaX ὑπερ.
“Ἕθσμιον, xa tà κοιαῦτα, xal τοῦτο καὶ αὐτὶς διὰ
τούτων χατασχευάσας, ἄχτιστον εἶναι τὸ φῶς ἐχεῖνο
διὰ τὰ κπροειρηµένα, ἔπειτα κατὰ πάντων ὁμοῦ τῶν
ἁγίων yupsl, xal φανερῶς ἀντιλέγων αὗτοῖς, οὔτιος
ἑπάχει ῥητῶς ᾽Αλλά τούναντίον ἐστί. Καὶ τοῦτο
δ.ἄ πολλῶν ἀποδείχνυσιν τῶν τοῦ Αριστοτέλους συλ-
λ,χισμῶν, xal πολλὰ ἕτερα βλάσφημα xol δυσσεδῆ
λέγει xai συλλογίζεται, - ἑναντιούμενα χατὰ πάντα
τῷ τῆς θείας συνόδου τόὀμῳ, μᾶλλον δὲ ταῖς .θ:ολό-
yow αὐτοῖς, oL; ἐχεῖνος ἐρείδεται. Λέχει γὰρ, El
μὲν οὖν τὸ φῶς ἐχεῖνο σύμδολον ἦν τῆς ὑπὲρ νοῦν
xai λόγον ἁληθείας, οὔτε ἐστὶν ἀλήθεια d) πρώτη,
οὔτε ὑπὲρ νοῦν καὶ λόγον, ἁλλὰ µόνον ὑπὲρ αἴσθη-
σιν, Ὁ'δὲ μὴ ἔστιν ὑπὲρ νοῦν xal λόγον, οὐχ ἁλη-
θεια, οὐδ' ἄκτιστον * διὸ xal τὸ φῶς ἐχεῖνο χτιστὸν,
sl ὑπὲρ vo)v xai λόγον ἦν ἀλήθεια, πῶς ἴσμεν «εἰ
ἐστιν; O:ov φῶς, xal ὁποῖον φῶς ; Ὥσπερ λενχόν.
Καὶ π.ῦ; Οἷον tv τῷ θαδωρἰῳ. Καὶ πόςς ; Πρὸ τοῦ
πάθους δηλονότι EZ ἡμέρας. Tij» γὰρ ὑπὲρ νοῦν καὶ
λόγον ἀλήθειαν εἶναι µόνον πιστεύοµεν, περὶ τοῦ τί
καὶ πῶς xai ὁποῖον xal αδτε, µηδόλως τολμῶντες
σχωπεῖν ἡ ἐννοεῖν ἀνεχόμενοι, τὸ ἀαεδὲς παραιτού-
µονοι. "o:« οἱ. λέγόντες ἰδεῖν xal νρῆσαι ἑκεῖνο
ὀλάθειαν οὔταν τν ἐν τῷ sip, καὶ 5, οτιθέντες ἐτ-
ναί τι χαὶ ὁκοῖον, καὶ πότε, ἀσεθῆ πράγματα ἔπ'-
ἀειροῦσι» καὶ ἁόλιν ' 0Οὐδὲν χω ύει φαιδρότερον

ατὰς λέχειν, xalzoc pad; οὔσης βασιλείας τῆς αὐτῆς
xn ἀνιότητος xai χυριότητος καὶ θεότητος ἀχτί-
τν, τῆς ὑπερουσίου θεότητος. Καὶ ἀλλαχόῦ πάλιν
* λέγει, Ἐπεὶ πάσης ἱεραρχία» πέρας xal ako»
Tbe καὶ ἁποτέλεόμα dj θέωσίς ἐστιν, ἡ πρὸς θεὺν
ὡς ἐφικτὸν ἀφομοίωσις, xài εἰσὶν ai πρόαεχεῖς ἁρ-
yat τῆς ἡμῶν θεώσεως κτισταὶ, otov ol ἱεραρχοῦν-
τες, αἱ ἐπιστῆμαι καθ) ἃς Ἱεραρχοῦσι, καὶ ai ἑνέρ-
γειαι χαὶ δυνάµεις «φανερὲν ὅτι xal αἱ δεώῴδεις ἡμῶν,
6, χτιατῶν ἀποτελέσμάτα, κτισταὶ xal ὀφειμέναι
πρὸς τὰς τῶν θεούντων. Καὶδιὰ τοῦτο ὥσπερ εἰαὶ «θεοὶ
πολ)ο) χτιστοὶ, οὕτω καϊθεότητες καὶ θεώσεις ὑφειμέ-
ναι xai ὑπερκείμεναι, xat xafólou χαὶ µεριχαὶ, καὶ
ἑχάστης ἰδίαν ol ἀνάλογοι. ΔΙὸ χα) τρσαῦτα ἔχο-τες
ὑπὲρ ἡμᾶς θεοὺς xol θεότητας xat βεώφεις κτιστά, Gv.
οὔτε τῆς φύσεως, οὔτετῆς ἀννάμευς, οὔτε τῆς ἑνερ:
reiac. ἡ τοῦ πάθους, καὶ τῆς ἐπιστήμῃς μετασχεῖν ὃν-
νάµεβα, ἄλλως τ΄ ἂν εἴηλέγειν, τοῦ ἂχχίστον Θεοῦ pes
χειν, fj τῆς θεώσεως, ἢ τΏςθεότητος, fj εινὸς ἑνεργείᾳί
αὐτοῦ xal δυνάµεως. Καὶ μαχρὺν ἂν. εἴη λέγειν ἑξῆς
xai προτιθέναι xai τὰ λοιπὰ, πάσης ἀασεθδείας ὄντα

πεπλτρωμένα πάντα, καὶ πολλῷ τῷ [icq ὄπεμθα-

γοντα, εἰς δυσσεθείας λόγον τὰ πονΏηρὰ τοῦ Baphe.: à
xai ᾿Αχινδύνου συγγράµµατα μόνος vàp ἂν ἵεν,
ὁ διάθωλος εἶπε ταῦτα μετ αὐτοῦ, ὁ καὶ ὁδηγὸ:
τούτου πρὸς ταῦτα xal ἃ:Ράσχαλος..

Ἐκ ἐὲ τῶν πολλῶν καὶ ἀναρ.θμΏτων φχτ ὃν ἐτέ-
Ότσαν τὰ ῥιθέντα πρὸς φαἸἐρωσιν τῆς ἔχεδου- 3e .

701

CONTRA PROCHORUM CYDONIlUM.

702

wetotlac καὶ &c:fstla;, ὅτινα ὃς. δυσσεδῆ μὲν εἰσὶ A Θεοῦ ἡμῶν τοῦ Xuwtzpoc ἸἹταυῦ ἌΧριστοῦ οὕτω λέ-

xaX τοῦ τῆς καχίας ἀρχηγοῦ γεννήµατα. ἂιὰ τῆς
αὐτοῦ λαλῄσαντος γλώστης.. xai τῇ τούτου χειρὶ
χρησαµένο», οὐδένα τῶν πάντων ἀγνοςῖν οἶμτι τῶν
τῆς ἡμετέρας αὐλῆς εἰ δὲ τινες xal τῶν ἁγίων
Πατέρων βούλονται λόγους πρὸς κατάλυσιν τούτων,
πρὸς τὸν ἱεοὸν τῆς συνόδου τούτους παρλπέμπομεν
τόμον, πολλὰς ἔγοντα τὰς τῶν θεοψόρων Πατέρων
ῥήσεις, xai τούτοις ἐρειδόμενον ἀπ' ἀρχῆς ἄχρι
τέλους. "Huet; ἓὰ xai ἕτερα τῶν τῆς δυσσεδείχς
αὐτοῦ συγγραμμάτων, tv οἷς τοὺς προατάτας ὑδρί-
ζει τῆς τοῦ Χριστοῦ Ἐχχλησίας, τοῖς εἰρη μένοις
προσθήσοµεν. Φησὶ γὰρ ἐπὶ λέξεως οὕτω *

Πρὸς δὲ τοὺς κατηγορἠσοντάς pou τὴν τῶν αυλν
λογισμῶν χρῆσιν ὥσπερ τινὰ θεηλογίας χρπσμὸν,
ἐχεῖνο οἶμαι ἀπολογητέον, ὡς ἐπεὶ πᾶσα ἀλίθεια 1)
σνλλογιγµός ἐστιν, ἢ ἀρχῆ συ)λογισμοῦ, καὶ ἐμοὶ
x33 τούτοις ἀνάγχη xa) uh βουλομένοις συλλογι-
σμοὺς λέγειν, εἴπερ ἀληθη Aévopev. Δια-{ οὖν μὴ
«tjv ἐπιστήμην ἔχοντες καὶ τοὺς xavéva:, τούς -ε
παραλογιζοµένους ἑλέγχειν δυνάµιθα, χαὶ αὐτοὶ
«pb; την ἁἀλίθειαν ὥσπερ ἠνιόχῳ τῇ μµεθόδῳ ἆτπεν-
θυνοίµεθα χα) πρὸς τὸ χρίνειν xal mo^; τὸ ποιεῖν
εὐπορίαν τὴν ἐφιχτην όυμδαλλομένην; El. μὲν γὰρ
ἐξ ἁτοχαλύφεως thv πίστιν εἴχομεν, ὥσπερ οἱ τῆς
εὐσεθσίας ταύτης ἠγεμόνες, ἣ διαγινώσχειν εὗρε-
θεῖσαν Ἱδυνάμεθα, d µη τῶν λόγων εὐθύνας ἁπῃ-
τοὺμεθᾳ. ἀξιοπ.στίας ἡμῖν χαὶ τοῦ συΥγχεχωρηχότος
παρὰ πάντων ὑπάρχοντος, ἢ᾽ βίου λαμπρότητι, f

ει ΄ El μὲν ἀληθές dot: tb ὑπὸ τοῦ Παύλου περὶ
τοῦ Κυρίου εἰρημένον, ὅτε τὸ» p Ὑνέντα ἁμαρτίαν
ὑπὲρ ἡμῶν ἁμαρτίαν ἐποίησε, xol ὅτι ᾖλθεν iv
ὁμοιώματι ἁμαρτίας χαὶ
6x6:0; ὀνομάνεται, διὰ τὸ στἐρησιν εἶναι τοῦ όὅπωσ-
οὖν ἀγαθοῦ πρόδηλον τὸν Χριστὶν iv. ὁμοιώματι
σκάτοὺς ἑλθεῖν. καὶ περὶ τοῦ ἀλπθ.νοῦ σκύτους dati
ἐχθαλεῖν αὐτὸ ἀπὸ τῶν ἀνθρώπων * χαὶ διὰ τοῦτο
μηδὲ Kv xal th copa τοῦ Κυρίου ὁπωαοῦν χωρὶς
ἁμαρτίας µόνον, ἀλλοῖον παρὰ τὰ ἡμέτερα σώματα.
Ὥ περ Υὰρ Ἠνωμένον f «τῇ αὐτοῦ Qui), Sv Cp;
θνητὸν, τοῦ θείου Λόγου ταπεινοῦντος ἑαυτὸν xal
συγχαταθιβάζοντος, καὶ τῇ ἀπαθείᾳ χαθ” ὑπόττοσιν
ἠνωμένον, -παθητὸν. ὅμως. Sv *- οὕτω xaY τῷ φωτὶ

- καθ) ὑπόστασ.ν ἠνωμένον οὕπω μεταποιηθὲν εἰς φῶς

Tv πρὸ τῆς ἀναστάσεως' el γὰρ xax! αὐτὴν τὴν γέν-
νησιν φωτεινὸν ἀνελάδετο, ὡς Ev. τῇ μετα ορρώσει
δέδειχε, χαθάπερ ἐγὼ τινῶν ἔκοὺσα ἀποφλανυριζόν-
των, ἐδείκνν δὲ µόνον οἷς ἐθούλετο, τῶν ἄλλων ἁπῃ-
σχιάζων τὰς ὄγεις, πρῶτον μὲν ὑπονίαν εἰσάχει, εἰ

μη τὸ φαίνεσθαι φωτεινὸν φαντασία τις ἦν, pif ἄρα
χαὶ τὸ φαίνεσθαι * ἔπειτα tL Ost τῆς δευτέρας yev-
visse, τῆς μείζονος καὶ τελειοτέρας, τῆς ἐξ &va-
στάσεως λέγω, xaO fjv πρωτότοκος àx νεχρῶν λέχε-
τα:, εἰ ph ὅτι απείρεται ἐν φθορᾷ, ἐγείρετει ἐν
ἀφθαρσίᾳ, σπεἰρεται σῶμα ψυχικὸν, ἐγείρεται σῶμα
τνευµατικόν; El Υὸρ διὰ παθηµάτων τὸν ἀρχηγὸν
τῆς ζωῆς ἡμῶν ἑτελείωσε, ὅτλον ὅτι τελειωτὸν Ó

θαυμάτων ἐπιδείξει τοὺς. λόγους βεδαιοῦντες, οὐδ ϱ Xp:gth; ἀντλάδε-ο σῦμα οὐ τέλειον. Διὸ xal τὸ

οὕτως ἂν à τῶν αυλλογισμῶν παρεῖλχε χρῆαις, -

συµςώνου τοῦ δοθέντος ἡμῖν πρὸς εὕρεσιν τῆς ἀλη»
θείας λόγου «fj ἆ ποχαλύψει δειχνυµένου, χαὶ εὖπο-
pla» τῆς τέχνης παρεχούσης πρὸς τὰς παρενοχλούν-
των τὴν ἑπηρείας Υυµνασίαν τε xal διατριβῆν οὐκ
ἄχαριν τοῖς εὐσεθέσιν ἐμποιούσης ἐπεὶ δὲ xol ig
ἡμᾶς $10s ἡ Ἱουδαϊχὴ ἀρὰ, xal ἑσχοτίσθησαν οἱ
ὀφθαλμοὶ ἡμῶν τοῦ μὴ βλέπειν, xal σχοποὶ μὲν τυ-
φλο], χήρυχες δὲ χωφοὶ χειροτονούµεθα, οὐδὲ δίδω-
σ.ν ὃ Κύριο; ῥῆμα τοῖς εὐαγγελινομένοις δυνάµει
πολλῇ, τά τε 4λήθη .τῶν διδασχοµένων οὕτω διαδό-
λως ἔχει πρὸς fido, ὡς -μηδὲ λόγον ἁπάντων ὑπέ-
χουσι Άπείθεσθαι, τί δεῖ καὶ 55 µόνον ἀπολειφθὲν
πρὸς τὴν τῆς ἀληθείας εΌρεσιν ὄργαναν ἀπὸ τῶν
χειρῶν ῥίπτειν; Καὶ μετ' ὀλίγον' "Evo δὲ ἐπαινῶ
μὲν τὴν τέχνην, χαὶ ἀναγχαίαν εἴπερ τι τοῖς νῦν
καιροῖ, χρίνω, µόνης ἡμῖν ἱπιχουρίας xal φωτὸς
κἀλταληφθείσης ἑρημωθξεῖσι Θεοῦ. Καὶ ἀλλαχοῦ πἀ-
)3iv* Νὺν δὲ ἄνθρωτοι διαθολιµαῖοι, ὡς ἂν εἴποιεν
σὗτοὶ οἱ ἄγγελοι χαὶ ἐπίτριπτοι, ὥσπερ χάνθαροι
xai μύρμηχες ἀπὸ χτραμῶν, ἡ βάτραχοι ἀπὸ τῶν
τελµάσων κλώζοντες, σοφίαν αὐχοῦσι μείνω τῶν
ἀγγέλων, παρωθούμενοι πάντας τοὺς votoou; δια
κόσμους, xal αὐτόθεν ἀπὺ τοῦ Θεοῦ μυσταγωγεῖ-
εθαί τινα ἀπαυθαδιαζόμενοι xal τούτων διδάσχαλοι
γίνεσθαι τῶν ἀγγέλων.

. eol δὲ xol τοῦτο λίαν «ἀσεδῶς χατὰ ῥῆμα, ὅτι
zai ἡ θεαρχία, καὶ dj ἁγαθαρχία, xal τὰ ἅλλα τὰ
οὕτω λεγόμενα χτιστά ἐστι. Περὶ δὲ τοῦ Κυρίου xal

εἰρημάένον παρὰ τοῦ Ἰωάννον, Τὸ φῶς ἐν τῇ σκοτίᾳ
φαίνει, xai ἑρμηνευόμενσ) παρὰ τοῦ Γρηγορίου, τῷ
Bp τούτῳ xat τῷ σαρχίῳ, μή ποτε περὶ τοῦ χὺ-
Ριακοῦ σώματος εἴρηται, χαὶ βίου διὰ τοῦ xal πα-
θητ)ῦ καὶ τῆς ταπεινότητος δεικνύοντος τὴν θεό-ητα.
Ti yàg θαυμαστὸὺν σχότος τὸ ξοῦ Κυρίον σῶμα ὑπὸ
τῆς Γραφῆ: χαλεῖσθαι διὰ τὴν τατείνωσιν ἐν ᾗ ἑφάνη,
ὅπου γε -χαὶ τὰς ἀρχὰς xaY τὰς ἑξουσίας ἑνδεδύσθαι

φησὶν αὐτὸν ἡ θεία Γραφή; El γὰρ ἐν τῷ Χριοτῷ
ἀπεξεξύσατο, πρῶτον ἐἑνδεδυμένος ἣν, ἔθεν μήτε
λέγομεν ἐφ᾽ ὕθρει τοῦ Χοισδτιανισμοῦ, 8 διαφανὲς
εἶναι, xai ἀερῶδες τὸ σῶμα". τοῦ Χριατοῦ, ἢ ix t$;
ἁγίσς μητρὸς αὐτοῦ σὔκω φωτεινὸν ἀναλχθεῖν αὐτὸ,
olov τότε ἔδειξε. καὶ ἔσται ἐξ ἀναστάσέως, μήτε
ἑνούσιον τοῦτη τὸ qux τῇ θεότητι,

Ταῦτα καὶ τὰ. τολλῷ τούτων χείρω καὶ ἁτοπώ-
εερα ἰδοῦσα ἡ µετριότης ἡμῶν xal πάσης ἀἆσι-
θείας μεστὰ, xal τοῦ διαδόλου γεννἡματά αχρίνασα,
προσχα)εσαμένη xat αὖθις αὐτὺν, συμπαρόντος pot
xal πάλιν τοῦ ἱερωτάτου μητροπολίτου ᾿Εφέσού xal
ὑπερτίμου, εἶπε πρὸς αὐτὸν οὕτως, ὡς Ἐνέτνχον
µέρεσί 1:3 τῶν σῶν συγγραµµάτω», χαὶ εὗρον αὐτὰ
πάσης ὁυσσεθείας πεπληρωμένα. Too τε γὰρ ὅρου
45s πίστεως, toU ἱεροῦ, φημὶ, τῆς συνόδου τόμου,
ὃν σὺν τῷ ἁγίῳ συμόόλῳ ἡ καθ' ἡμᾶς 'Ἑκκλησία
στέρχε:ι, ὡς ἐχ τῶν θείων Γραφῶν xai τῶν συνοδι-
κῶν xai πατριχῶν λόχων συντεθειµένον, xal ἀνά-
«τυξ.ν ὄντα τοῦ θείου συµθδόλον τῆς ᾽ πίστως, ὡς
χοῦν ávztgonky ἐγείνου, xal 2*1 καὶ τὸ λάμα) iv

103

"TOMUS SYNODICUS lI.

704

τῷ ὄρει φῶς τῆς εριόυποστάτου θεότητος ἓν τῷ A ἑναντία xol φρονῶν xol λέγων ἐφαίνετο, "Iva τί µοι

προσώπῳ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ φανερῶς
λέγουσιν εἶναι χτίσµα, «à; τῶν ἁγίων Πατέρων
χαὶ διδασκάλων φωνὰς χαθάπαξ ἀπιοθαλλόμενα, τὰς
ξιδασκούσας ἄκτιστον αὐτὸ εἶναι θεότητα, xal qust-
κὴν αὐτοῦ δόξαν χαὶ λαμπρότητα, xal ἁῑδιον xa
ἄναρχον χάριν, διὰ τοῦτο εἶπον αὐτὰ πάσης δυσσε-
6sla; μεστὰ χαὶ τῆς ὀρθοδόξου τοῦ Χριστοῦ Ἑκ-
Χλησίας ἁλλότρια. Ὁ δὶ λόγοις μὲν προσεποιεῖτο
xa: αὖθις ὑπείχειν τοῖς δοχοῦαι τῇ ἁγίᾳ τοῦ Χρι-
στοῦ Ἐκχκχλησίᾳ, ὑπούλως χαὶ ῥερᾳδιουργημένως
᾿φφῦτο λέγων, οὐχ ἀπὸ φυχῆς ὀρθῆς, ἰσχυρίζετο δὲ
φευδόµενος, μὴ εἰδέναι ὅλως τί οἱ θεοφόροι τῖς Ἐκ-
χληαίας Πατέρες xai διδάσχαλοι ῥητῶς οὕτω λέγον-
σιν, ἄχτιστον εἶναι τὸ φῶς ἐχεῖνο. Πρὸς & καὶ αὖθις
"ἴκχουσε παρ᾽ ἐμοῦ ὅτι f| εἰδὼς τοῦτο, τὺν μὴ εἰδότα
ἐπίτηδες ὑποχρίνεται, fj εἰ xal ἀγνοῶ», ὡς λέγει,
τυγχάνει, ἀλλ’ ἐχὼν ἀγνοεῖ. Ἐπείπερ εἰ ἐδούλετο,
εὗρεν ἂν εὐθὺς τοῦτο φανερῶς ἐν τοῖς τῶν ἁγίων
κανταχοῦ συγγράµµασι χείµενον. Καὶ oóx ἔστι δὲ
τοῦτο ἀνθρώπου ὀρθοῦ,. xai μαθεῖν βουλομένού τὸ
ἀληθὲς, τὸ παρέρχεσθαι μὲν χαὶ παραθλέπειν τὰς
«ov ἁγίων ῥήσει;, kv αἷς φανερῶς τοῦτο λέγχουσι,
ἑτέρας δὲ προτέρειν, ἐνδεχομένας ἴσως χαὶ £u;
ἐξηγηθῆναι, ᾽Α)λὰ μᾶλλον εἰ βούλο:το πληρορορῆσαι
ἡμᾶς kv ἅπασι, δεῖ αὐτὸν xal τὸν ἱερὸν ὑπογράφαι
τόµον, ὡς xai ἡμεῖς, xal τὰ χαχῶς παρ) αὐτοῦ συγ-
γραφέντα ἀνατρέψαι, οὐ λόγοι; µόνον ἁπλῶς, ἀλλὰ
xai αυγγράµµασιν. Ἐπειδῇ xal λόγος μὲν ὀφείλει
καταλύεσθαι Jv, γράµµατα δὲ γράµµασι. ToO δὲ

ἀνθυπενεγχόντος, ὅτι Γράψαι μὲν ἕτεοα πρὸς ἆνα- C
τροπὴν ὤνπερ ἔγραψα, οὐ δύναμαι , ἐπεὶ ἅπερ ἐφρό- —

νουν συνἐγραφάµην, καὶ οὐκ ἔχω πάλιν ἑναντία
Υράψαι * λέχω δὲ ἅπερ dj Ἐχκλησία λέγει, χαὶ οὐ
χαταλύω αὐτὰ λόγοις, xal τοῦτο φευδῶς καὶ ὁτου-
λως λέγων, xal οὖκ ἀληθῶς, ὡς ὕστερον ἀνεφάνη »
ἡ µετριότης ἡμῶν ἀναγχαῖον ἔλεγον εἶναι πρὺς
αὐτὸν xal ἀπαραίτητον τὸ συγγράµµατι πάλιν µι-
κρῷ ἱτέρῳ καταλῦσαι xal ἀνατρέφαι τὰ πρότερα,
τοῖς τῶν θεοφόρων Πατέρων xai διδασχάλων τῆς
Ἐκκλησίας λόχοις χρώμενον * οὐδὲ γὰρ ὑποστρέ-
(dit παραυτίχα πρὺς τὸ ἅγιον ὄρος, ἀλλ ἐνταῦθα
παραχειµάσειν ὀφείλει. Δι’ ἅπερ ἐνετειλάμην αὑτῷ
χαὶ τὰς ἱερὰς βίδλους ἀναγνῶναι, δυναµένας αὐτῷ
παρασχεῖν πολλὴν «hy ὠφέλειαν, xal μάλιστα τὰ
lipaxtuxà τῆς ἁγίας xal οἰχουμενιχΏς ἕκτης συνό-
δν, τόν τε πρὺς Πύῤῥον διάλογον τοῦ θείου Μαξί-
pou, καὶ τὴν δογματιχὴν βίύλον τοῦ θεοφόρου Πα:
τρὺς Ἰωάννου τοῦ Δαμασχηνοῦ. Ὁ δὲ xd; b;
axe ἐτύγχανεν ὢν, ἵνα ταύτας ἀναγνοὺς, xal τῶν
ἱερῶν τῆς ὑγιοῦς ἡμῶν πίστεως δογμάτων Ev γνώ-
σει γεγονὼς, εἶτα xal τοὺς Xap' ἡμῶν λόγους ἀσμί.
νως δέξηταε, καὶ πᾶσαν ἀμφιθολίαν &nb τῆς ἰδίας
σεριέληται φυχῆς xaX πρὸς χατόλυσιν χωρῆσαι τῶν
ἑαυτοῦ δυσσεδῶν cvyzpappátov δι ἑτέρων ἑναν-
τίων. 'O δὲ πρὸς ἡμᾶς μὲν ἐδόχει χαλῶς δεχόμενος
ταῦτα, x«i ὡς ἡμ:ῖς ἐδουλόμεθα, xal τὸ πᾶν 20:00
θέληµα τάχα ἡμῖν ἀνετίθει, καὶ τῇ ἡμετέρᾳ δ.α-
γνώσει xal baxpgíser * αρὸς τοὺς ἕξω δὲ wá τας τὰ

δέδωχεν ὁ πατριάρχης, φάσχων, ἀνογνῶναι τὰ βι-

δλία, ὥσπερ ἂν εἰ μὴ εἶδον αὐτάγ "Evo καλὼς

ἀναγνοὺς ταῦτα xol μετὰ πολλῆς ἐπιμελεία:, qv
νώσκω xol τὰ ἐγχείμενα τούτοις. Ὁ δὲ τὰ pi» ἐμὰ
συγγράµµατα καὶ τὰς iv αὐτοῖς ἀπορίας οὗ Lost,
ἀναγνῶναι δέ µοι Msc τὰ τῶν ἁγίων Ριδλἰ1. Καὶ
πολλὰ ἕτερα τοιαῦτα xal πλείονα τούτων ἔλεχεν,
ἅπερ ἀχούων ἰγὼ παρὰ πολλῶν, τν ἁγνοοῦντα ὗπε-

᾿χρινόμην. "Ev τούτοις; οὖν τῶν πραγμάτων ἕἔντων,

γράφει τῷ ὁσ.ωτάτφ χαθηγουµένῳ τῆς ἱερᾶς λαύ-

pae πιττάχιον, οὗ xal ἀναγνωσθέντος ἐχεῖ, πάντες

ὁμοῦ διεταράχθησαν, χαὶ ἡτυχασταὶ χαὶ ἱερωμένοι.
xal μοναχοὶ πάντες. Καὶ συνχχθέντες ἅμα μετὰ τοῦ
θεοφιλεστάτ’ν ἐπισχόπου Ἱερισσοῦ xai ἁγίου ὄρους,

! ἀνεθεμάτισαν τοῦτον, ὡς ἀπεθη xoi ἁδιόρωτον.

Εἶτα πέµπουσιν ἐκεῖνοι τὸν εὐλαθέστατον ἱερομόνα-
yov χὺρ Ἰωσὴφ πρὸς τὴν ἡμῶν µετριότητα μετὰ
xal ἐγγράρων ἀναφορῶν τοῦ ῥηθέντος θεοφιλεστά-
του ἐπισχόπ»ν, τοῦ ὁσιωτάτου χαθηγουµένου τῶν
ἠἡσυγαστῶν, xal τῶν Ἱερέων, δεόµενοι xal παραχα-
λοῦντες διὰ τῶν εἰργμένων ἀναφορῶν τὸ χΌρος δέξα-
σθαι xal καρ᾽ ἡμῶν τὸν ἀναθεματισμὸν τοῦτον, xal
ἀπ, θληθῖναι, χαὶ καθαιρεθῖναι, χαὶ μὴ δεχθῆνα: τὸ
σύνολον τοῦτον. "Essi xal αὐτοὶ οὗ παρ᾽ ἑαυτῶν ατ.
ποιἠχχσιν, ὅσον πεποιῄχασι», ἀλλὰ μᾶλλον ἐξαχο-
λουθοῦντες τῇ χαθολιχῇ τοῦ Χριστου Ἐκκλησίᾳ, xa!
τῷ ἱερῷ τῆς σννὀόδρυ τἆμῳ, διαγηρεύοντι τὰ αὖ-ὰ
πάσχειν, εἴ τις εὑρεθείη τὰ aü-& χαὶ φρονών, xol
λέγων, xal συγγραφ΄µενος τῷ τε ΠΏαρλαὰμ χαὶ τῷ
χινδύνψ. Απέττειλαν δὲ xal τὸ πρὸς τὸν 60 ώτα-
τον χαθηγούμενον γραφὶν παρ) αὐτοῦ πιττάχιων,
πρὸς ἔνλειςιν τῆς αὐτοῦ δυσσεδείας. "Άτινα πάντα
ἰδοῦσα ἡ µετριότης ἡμῶν, ἀνάγχην Keys δεῖξαι
ταῦτα πρὸς τὴν περὶ αὐτὴν ἱερὰν xal μεγάλην
σύνοδον. Ὅτι xal τοσούτου παρῳχτχό-ης .xetges,
ἀφ᾽ οὗπερ οὗτος ἦλθεν ἐνταῦθα, οὐκ ἐγνώρισεν αὖ-
«fj τὰ χατ αὐτὸν, διὰ τὸ ἁχούειν παρ αὑτοῦ τὴν
ἡμῶν µετριότητα στέργχειν ἅπερ f) τοῦ Χριστοῦ "Ex-
Χλησία στέργει, χαὶ καταλύειν τὰ αὐτοῦ συγγράμ”
µατα, ὡς ἐχεῖνος ἔλεγε. Διὰ ταῦτα μὲν ov ἕως τοῦ
νὺν οὐκ ἑχοινώσατο ταῦτα τῇ περὶ αὐτὴν ἱερᾷ χεὶ
µεγάλῃ συνόδῳ, ἀναμένουσα τὴν ἐκείνου χαθαρὰν
µετάνοιαν. Ἐπεὶ δὲ τὰ ἀπὺ τοῦ ἁγίου ὄρους veáp-
pata ἑδέξατο, ἀνάγχην ἔσχε περὶ τούτων ἁτάντων
καὶ αὐτῦ χοινώσασθαι. Καὶ ὁήδτα συναθροισθέντων
τῶν ἱερωτάτων ἀρχιερέων xal ὑπερτίμων, 102 Κα-
σαρείας, τοῦ Ἐφέσου, τοῦ Κυνίχου, διὰ γν.μη:
πρὸς τὴν ἡμῶν µετριότητα, τοῦ Χαλχηδόνος, τοῦ
Βιςύης, xai τοῦ Ὀρύσεω:, ἀλλὰ 6h xal τῶν εὑρεθέν-
τω" lv τῇ βασιλίδι τῶν πόλεων θεοφιλεστάτων ἕπι-
σχότων, τοῦ μὲν "Ezé£cov, τοῦ Bopsía,, xai τοῦ llo-
ταμίας, τοῦ δὲ Ἡραχλείας, τοῦ Πανίου, xal τοῦ
Περισ:άσεως, παρόντων xai τινων ἀρχιμανδρ:πυν
καὶ ἡγουμένων τῶν ἀπὸ τῆς βασιλίδος ταύτης τὸν
πόλεων, τοῦ τε τιµιωτάτου ἀρχιμανδρίτου τῆς es-

- δασµμίας μονῆς τοῦ Στουδίου ἑερομονάχου xop Μα-

καρίυ, xal ἑτέρων, xal μοναχῶν ἀπὸ τῶν ἐγχρίτων,
προφεκ)ήθη παρὰ τῆς ἡμῶν µετριότεςος καὶ ὁ gd

CONTRA PROCHORUM CYDONTIUM.

106

χορος, ὥστε εἰπεῖν ἔμπροσθεν τῆς ἱερᾶς xal μεγά- A τοῖς ἄλλοις καὶ τοῦτο λέγει. ὅτι τοιοῦτον ἦν, olov τὸ

λης συνόδου περ, ὡς ἑλόκει, πρὸς ἐμὲ αὐτὸν ἰδίως
χαὶ πολλάχις ἔλεγεν, ὅτι τῇ τοῦ Χριστοῦ Ἐχχλησίᾳ
ἀχο)ουθῶν στέργει μὲν ἅπερ αὕτη φρονεῖ, καταλύει
δὲ τὰ ἑαυτοῦ συγγράµµατα, διὸ xal παραγενόµενον,
xai προσηνῶς αὐτὸν καὶ Ἱμέρως ἐδέξατο ἡ µετρι-
της ἡμῶν, xal προετρέψατο εἰπεῖν ἅπερ βούλεται,
'O δὲ ἀρξάμενος διηγεῖσθαι, πρῶτον μὲν jtd»
Φθόνον χατ) αὐτοῦ τῶν λαυριωτῶν, à: αὐτλς ἔλε-
γεν ^. ἔπιιτα προϊδιν ἔδειξεν ὡς ἅπερ ἔλεγε πρός µε
Ιδίως, ψεῦδος fiv ἅπαντα, χαὶ ὑπόχρισις, xal δόλος.
Δέον vàp ὃν νῦν μᾶλλον ἐπὶ τῆς ἱερᾶς συνόδου
ςοῦτο εἰπεῖν, xal ἀναθεματίσαι μὲν τὰ ἑαυτοῦ ὅυσ-
σιδῆ χαὶ παράνομα συγγρᾶμµατα, προσελθεῖν δὲ
τῇ τοῦ Χριστοῦ Ἐκχλησίᾳ xai συγγνώµην αἰτῆσα-

σθαι, καὶ στέρξαι ἅπερ αὐτὴ ατέργει xo* φρονεῖ xoi B

διδάσχει, ὁ δὲ xdv τοὐναντίον ἐποίει, τὰ ἑαυτοῦ συγ-
γράμματα ζητῶν εἰς µέσην παραχθῆναι τὴν σύνο-
δον, χαὶ ἀναγνωσθῆναι, χαὶ νέα Ἀόγματα χαλῶν,
ἅπερ à Ἐκχλησία διδάσχει, xol λέγων ὅτι Ταῦτα
στέργω τὰ παρ᾽ ἐμοῦ συγγραφέντα, οἶσπερ ὁ βου-
λόμενος ἀντιλέγειν παρίτω, χα) τὰς iv αὐτοῖς ἀπ-
plac λυέτω, Προτροπῇ οὖν τῆς ἡμῶν µετριότητος
παρήχθησαν τὰ συγγράµµατα ταῦτα, xal ἀνεγνώ-
σθησαν µέρη τινὰ, ἅπιρ ἀνωτέρω χατὰ µέρος ἑτέ-
θησαν, xai ἕτερι τοιαῦτα, ὧν ἀναγιωσχομένων,
σφοδρῶς οὗτος περὶ ταῦτα διέχε.το λύσιν δητῶν τῶν
kv αὗτοῖς ἁποριῶν χατὰ τὸν αὐτοῦ διδάσχαλον Bap-
Az3g, ὃς τοιαῦτα λέγων ἀπὸ τῆς χατ αὐτοῦ τότε
συ’ χροτηθείσης συνόδου, παρ αὑτῆς ἆ κεχρούσθη
τέλεον, τῶν ερῶν ἀναγνωσθέντων χανόνων, BV ὦν
ἁπτγόρευται xal οὖδαμῶς παραχεχώρηται τοῖς xas'
αὐτὸν xal πᾶσι τοῖς ἄλλοις περὶ δργμάτων ὅλως κι-
velv, χαὶ τοῖς ἄλλοις ἀνάγχην ἐπιτιθέναι περὶ τοιού-
«ων ἀπολογεῖσθαι. Móvot; γὰρ δοθΏναι τοῦτο τοῖς
ἀρχιερεῦσι παρὰ θεοῦ. Κατ ἐχεῖνον οὖν xal οὗτος
τὰ ὅμοια λέγων, Ίχουσε παρὰ τῆς ἡμῶν µετριότητος
ὣς ἕως ἂν οὕτω πιρὶ τὰ ὀρθὰ διάχειται τῆς "Ex-
χλησίας δόγµατα, xol φανερῶς ἀντιλέγη τούτοις,
οὐξεμίαν ἀπ)λογίαν οὔτε λύσιν ἀχούσεται παρ' ἡμῶν.
Πόθεν xai γὰρ τὸν λύσιν ἐπενέγχ.ιμεν ἂν τῶν ἱερῶν
διξασχάλων τῆς Ἐκχλησίας ph οτεργοµένων παρ᾽
αὐτοῦ. ἀλλ ἀναιρουμένων ὅσον τὸ κατ αὐτόν ; "Όταν
δὶ συγγνώμη» αἰτήσηταε, χαὶ ἀναθεματίσῃ τὰ Eau-
«90 συγγράµµατα, xal «hv. χαχίατην καὶ ὃ»ασσεδη
δύξαν, καὶ ἀνατρέψῃ ταῦτα ἑτέρῳ συγγράµµµατι, xal
γένηται κατὰ πάντα ὑπήκοος τῇ Ἐκχχλησίᾳ ὡς µα-
θητὴς, τότε xal εἴ τι ἀπορεῖται παρ) αὐτοῦ, ἑτωί-
pos ἔχομεν ἡμεῖς ἀπὸ τῶν θείων Γραφῶν xal τῶν
θεοφόρων Πατέρων xal διδασχάλων ἡμῶν ῥᾳδίως
ἐπιφέρειν τὴν λύσιν. Ὁ δὲ, ἀχούων, οὐδὲ παρεδέχετο
καῦτα, ἀλλ) ἰσχυρῶς ἀντέχειτο λύσιν ζητῶν, xal
ἀναγινώσκεσθαι ἁπαιτῶν ταῦτα. Ὡς οὖν ἀνεχινώ-
Ἴσκοντο, xai φανερῶς ἐφαίνοντο δυσσεθείας πάσης
μεοτὰ, xal ἀναθεματιζόμενα συνεχὼς παρὰ τὶς
θείας συνόδου, αὐτὸς xal τού-ων λίαν Tv ὑπερμα»
χῶν xal τῇ τούτων καταλύσει δαχνόµενος. Περὶ μὲν
οὖν τοῦ θειοτάτου τῖς μεταμορφώσεως φωτὸς Oso.
μαχῶν, xal χτιστὸν αὐτὸ δεῖδαι βουλόμενος, πρὸς

φανὲν ἓν τῷ προσώπῳ τοῦ Μωσέως. Καὶ fà, vol,
την δόξαν ἐχείνην xal τὴν λαμπρότητα xatapyov-
µένην xal παυοµένην φησὶν ὁ Παῦλος. Περὶ fc xat
ἐρωτπθεὶς παρὰ τῆς ἡμῶν µετριότητος εἰπεῖν 6 Y
φρονεῖ, Ἐγένετο, φτσὶ, xal ἐφάνη ἓν τῷ προαώπῳ τοῦ
Μωτέως, εἶτα ἕπαυσε, χαὶ διελύθη xal εἰς τὸ μὴ
ὃν ἐχώρησε, xal νῦν οὐχ ἔστιν οὐδέν olov ἦν xal
τὸ ἐν τῷ προσ’ύπῳ 100 Χριστοῦ λάμψαν φῶς * οὗ
γὰρ ὡς λαμπρότης τις ἣν, ἑνιδρυμένη τῇ οὐσίᾳ τοῦ
θιοῦ, ἀλλ ὡς τῇ θεότητι ἀναφθὲν διὰ τῆς θείας
ψυχᾶς.

Πρὸς ταῦτα dj µετριότης ἡμῶν εἶπεν, ὡς εἰ καὶ
χαταργουμένην ὁ θεῖος Παῦλος ταύτην φησὶ, ἀλλ o0
τοιαύτην ὥστε διαλυθῆναι, xaX εἰς τὸ μὴ ὃν χωρῇ-
σαι. θεία γὰρ χάρις οὖσα xaX ἕλλαμψις, xol ἑνέρ-
γεια φυσιχὴ xal παντοδυνάµου θεότητος, ἔλαμφεν
ἐν τῷ Μωσᾷ, ὥστε μὴ δύνασθαι τοὺς υἱοὺς Ἴσραλλ
εἰς τὸν αὐτὸν ἀτενίσειν ἄνευ ποραπετάσµατος"
φοσποῦτον τὸ ἐχείνου χατελάμπρυνε πρόοωπον. Μένει
δὲ xal ἔστιν εἰς τὸ διηνεχὲς παυσαµένου τοῦ προσ-
ώπου εἰς ὅπερ ixs(vn ἐφαίνετο, ἀλλ oüx ἐχείνη πὲ-
πανται. Πέπαυται μὲν γὰρ μὴ φαινοµένη ἐχεῖ, ἀλλ’
οὐχ ὥστε καὶ elc τὸ μὴ ὃν διαλυθῆναι. Ὁ δὲ Χριστὸς
οὐχ ἔξωθεν εἶχε τὴν ἄῤῥητον ἑχείνην δόξαν χαὶ 5
θειότατον φῶς. Φησὶ yàp ὁ Δαμασκηνὸς θεῖος Ἰωάν-
νης, Σήµερον quib; ἁπροσί:ου ἄδυσοος, σήμµερεν
αἴγλης θείας χύσις ἀπεριόριστος, ἓν θαθὼρ τῷ δρει

ποῖς ἁποστόλοις αὐγάδεται. Nov ἑωράθη τὰ vol; àv-

θρωπίνοις ἀθέατα ὄμμασι, σῶμα Ἱγήϊνον θείαν ánav-
Υάζον λαμπρότητα, σῶμα θνητὸν δόξαν πηγάνον
θεότητος. 'O Υὰρ Λόγος σὰρξ, fj cáp£ τε Λόγος tri-
νετο, εἰ xal μὴ τῆς οἰχείας ἐξέστη ἑχάτερον φύσεως.
"D τοῦ θαύματος Οὐχ ἔξωθεν ἡ δόξα τῷ σώματι
προσεγένετο, ἀλλ᾽ ἔνδοθεν Ex τῆς ἁῤῥήτῳ λόγῳ d.e
µένης αὐτῷ χαθ᾽ ὑπόστασιν τοῦ 8:02 Λόγου ὕπερ-
θέυυ θεότητος. Καὶ πάλιν * ᾽Αλλὰ Μωσῆς μὲν ἔξωθεν
τῆς δόξης προσγ.νοµένης δοξάξεται, 6 δὶ Κύριο:
Ἰησοῦς οὐκ ἐπίχτττον ἔσχε τὸ τῆς δφξης ὠράϊΐσμα,
ἀλλ ix τῆς ἐμφύτου τῆς θείας δύξης λαμπρότητος,
Καὶ ὁ θεῖος δὲ Χρυσ/στομος iv τῇ πρὸς Κορινθίους
δευτἑρᾷ ἑἐπιστολῇ οὕτω λέγει ' 'Ἠμεῖς δὲ πάλιν ἆνα-
χεχαλυμμένῳ προσώπῳφτὴν δόξαν Κυρίου χατοπτρι-
ζδμενοι, τν αὐτὴν sixóva μεταμορφούμεθᾳ ἀπὸ

D δόξης sic δόξαν Χαθάπερ ἀπὸ Κυρίου Πνεύματο:.

Καὶ μετ) ὀλίγον * Τί δέ ἐστι, Τὴν δόξαν Κυρίου χατο-
πτριζόμενοι τὴν αὐτὴν εἰχόνα μεταμορφούμεθα,
σαφέστερον μὲν τοῦτο ἑδείχνντο, ἠνίκα τῶν σηµείων
τὰ χαρίσματα ἑνήργει, πλὴν οὐδὲ νῦν δύσχολον αὐτὸ
πατιδεῖν, π.στοὺς ὀφθαλμοὺς ἔχοντι. 'Ὁμοῦ τε γὰρ
βακτιζόµεθᾳ., χαὶ ὑπὲρ τὸν ἥλιον fj φυχἠ λάμπει τῷ
Πνεύματι χαθαιροµένη. Kat οὗ µόνον ὀρῶμεν εἰς
τὴν δόξαν τοῦ θᾳοῦ, ἀλλά xal ἔχεῖθεν δεχόµεθα τινὰ
αἴγλην. ὝὭσπερ γὰρ εἰ Rpyupo; χαθαρὸς πρὸό τὰ»
ἀχτῖνας χείμενο- χαὶ αὐτὸς ἀχςίνας ἐχπέμφειεν, o5x
ἀπὸ τῖΏς οἰχείας φύσεως µόνον, ἀλλὰ xol ἀπὸ τῆς
λαμπηδύνος τῆς ἡλ-αχῆς, οὕτω καὶ fj φυχἠ χαθαιρο.
µένη, xai ἀργύρου λαμπροτέρα Ὑινοµένη, δέχεται
ἀχτῖνα ἀπὸ τῆς δόξης τοῦ Πνεύματος, καὶ ταύτιν

T"

TOMUS SYNODICUS 1I.

"T08

ἀντιπᾶμπει; Ab xal φῆσι, Κατοπτριζῤμενοι τὴν a5- A ανεγνώαθηπαν xil αἲ παρὰ τῶν "Αν ιορειτῶν ἂναρο-

τὴν ἐἰχόνα μέταμορφούμεθα ἀπὸ δόξης τοῦ Πνεύ-
µατος εἰς [2 ξαν τὴν ἡμετέραν τὸν ἐγγινομένην, καὶ
τοιαύτην οἵαν εἶχὸς ἀπ) Κυρίου Πνεύματος. Καὶ
πάλιν ἀπὸ τῆς αὐτῆς ᾽ὀμιλίας - θέλεις ἰδεῖν xal δι}
τοῦ σώματος λάμπουσαν ταῦτην. Ἀτενίααντας,
φἠσὴν, εἰς τὸ πρύσωπον Στεφάνου, εἶδον ὣς πρ/α-
«oy ἀγγέλου, ἀλλ᾽ οὐδὲν τοῦτο πρὸς τὴν Évbov Eva-
αἱράπτουσαν αἴγλην, Ὅπερ Υὰρ 6 Μωῦσῆς ἐπὶ. τοῦ
πρ,σώπου εἶχε, τῦτο οὗτος ἐπὶ τῆς φυχῆς περιέφς-
ρε, μᾶλλαν δὲ xal πολλῷ πλέον. Ἔτι Ck ἄναγυω-
σχο:ιένων τῶν αυγγραμµάτων αὑτοῦ, εὑρέθη᾽ λέγων,
ὅτι ιὑχ ἔστι τὸ φῶς τῆς μεταμορφώσεως ἐκεῖνο
οὗπεο µέλλουσιν ἁπολαύσειν οἱ δίχαιοι, ἀλλὰ τοῦτό
ἐστιν ὅπερ ὄψονται καὶ ol πονηροἰ. Καὶ tv Αὐγου-
ατῖνον φέρει μάρτυρα δῆθεν, παρεξηγούμενως «b
ἐχείνου δητὸν τὸ λέγον, ὅτι ἐπεὶ xa! ol ἀγαθοὶ χα)
— el xovnpol ὄψονται τὸν κρ'τὴν ζώντων xa νεκρῶν,
πόῤῥω πάσης ἀμφιδολίας. οὐκ ἂν ἄλλως αὐτὸν ol
πονηροὶ ἰδεῖν δυνηθεῖεν, ὅτι p κατὰ τὴν μορφὴν
xaÜ' fjv uib; ἀνθρώπου ἑἐστίν * ὅμως μέντοι γε ἐν τῇ
δόξη αὐτοῦ καθ) fjv χρινεῖ, χ.ὶ οὐκ ἓν τῇ ταπεινώσει
αὐτοῦ καθ ἣν χέχριται, καὶ ἐἑρωτηθεὶς πῶς vest τὸ,
bv τῇ δὐξῃ αὑτοῦ, τὴν δόξαν εἶπε τοῦ μονογενοῦς
YioU τοῦ θεοῦ, ἣν μετὰ Πατρὸς χαὶ τοῦ Πνεύματος
ἔχει χτιστὴν πεφυχυῖαν, fist; καὶ ἓν τῷ προσώπψ
τοῦ Χρ. ατοῦ ἑφάνη lv τῷ ὅρει, καθ᾽ fjv ὄψονται αὖ-
€)» οἱ πονηροξ. Αλλ' ἡ µετριότης ἡμῶν οὐχ οὕτως
εἴρηχεν ἔχειν ταῦτα, ἀλλὰ τοῦτό ἐστιν ὅπερ ὁ θεῖος

paY περὶ τούτου, καὶ τὸ, υπύτου πρὶς τὸν ὁσιώτατον
χχθηγόὀμξνον Πιττάχιον, µαρίας ἔχου τὰς ἀτοπία;
δι οἰκειοχείρων αὐτοῦ γραμμάτων, "Nievt γὰρ,

᾿Τυγχάνω ἀνλδοχῆ; παρὰ τῶν βασιλέων χαὶ 7 πα:

*0:$ 2409, πιστευσάντων ἀδιχίαν εἶναι xat συχΊφαν-
ταν xai φθόνον τὰ εἰς ἑ μὲ γεγενηµένα, ἐχεῖνα λέγω;
ἅπερ δικαίως ἔπαθεν ἐχεῖ παρὰ τῶν λανρ'ωτῶν δι
ἅπερ Ξλεγε.

Περὶ ὧν ἤχιυε παρ᾽ ἐμοῦ ὅτι κάκιστα εἰσὶ, xol
αὐτὸς δηθεν ὑπετίθει ταῦτα τῇ Ἐκκλησίᾳ. Καὶ μετ
λίγα" Καὶ περὶ μὲν τοῦ τόμου xal τῶν ἐγχλημάτω,
τῶν λαυριωτῶν οὕτως ἀπηλλάγημεν ῥᾳδίως" πλλὰ
δὲ ἀξιώσαντός ve τοῦ πατρ:άρχου ἵνα εἴπωμεν ef τι
ἔχομεν ἐπιλαμβάνεσθαι τῶν συγγραμμάτων το)

B Παλαμᾶ, ἔδωχα αὐτῷ πραγµατείας δύο, xal Eget

ταύτας ἤδη μῆνας δύο, οὕπω δὶ ἀπελογήσατο τίποτε.
Πλην xaX οὕτως ἡμᾶς τῆς ἄχρας ἀξιοί τιμῖς xol
ἀγάπης, x3! θαυμάζει bri σοφίᾳ, καὶ δείκνυσι τὰ
συγγρᾶἆμματα τοῖς bv τῇ Ἐσχλησίχ σοφοῖς, ζητῶν
κοινην αυνηγ.ρίαν τῶν δογμάτων τοῦ Παλαμᾶ. A5
καὶ ἀναθεματίζουσι xal ἀφορίοθυσι πάντας τοὺ;
ἐξεγείραντάς µε εἰς τὸ συγγράφεσθαι, ὡς δι αὐτοὺς
εἰς AM ἑσχάτους κινδύνους τῆς Ἐκκλησίας ἑλθού-

v" ἐμὶ δὲ ἀξ.οῦσι λῦσαι τὴν ἀντιλογίαν, xai γχ-
λεπῶν ὀχλήσεων ἀπαλλάξαι τὴν Ἐχχλησίαν. Et. ὃ
καὶ μὴ ἑνδιδόντος ἐμοῦ, xo'vbv ἔρανον ποιησάµενοι
eo 99 ο δεδώκασἰ uot κατὰ τὸ παρὸὺν .» . « ἵνα xac-.
τερῄσω ἐνταῦθα τὸν χειμῶνα, πολλὰ πρλς τοῦ-ο

Λὐγουστῖνός Φησ:ν, ὅτι οὐκ ὄψονται τὸν Κύριον οἱ ϱ ἀτιώσαντος τοῦ βασιλέως τοῦ Καντακηυζην2ῦ καὶ

πηνηρ»ὶ kv τῇ ταπε!νώσε: αὐτοῦ, ὡς χατάχρ!τον, by
ὑδρει xat χλεύῃ, xal ἀτιμίᾳ xax ἀδοξίᾳ, ἀλλ ἓν τῇ
δόξῃ καὶ τιμῇ αὐτοῦ, τουτέστιν ὡς κριτὴν τῶν ἁπάν-
των. Τοῦτο γὰρ xe! αὐτὸς ἐπάχει λέγων, 'Ev τῇ
δόξη αὐτοῦ χαθ᾽ fjv κρινεῖ, χαὶ οὐχ ἓν τῇ ταπεινώ-
σει αὐτοῦ χαθ) ἣν χέχριται, ἥτις δύξα οὐχ ἔστιν
ἐχείνη fj δότα 1j xot?) τῆς τρισυποστάτον θεότητος,
ἡ iv τῷ προσώπῳ τότε φανεῖσα τοῦ Χριστοῦ, ἁλλ)
ἕτερον εἶδος τῆς αὐτοῦ δόξης, καθ᾽ ἣν δηλονύτι xp: -
τῆς ἑλεύσεται xplvac ζῶντας xol νεχρούς. Οὐδὶ vio
ὁ Ηατὴ», φησὴ, xplves οὐδένᾳ, ἀλλὰ τὴν πᾶσαν χρί-
ety δέξωχε τῷ Yl, ἵνα πάντες τιμῶσι τὸν YUv,
χαθὼς τιμῶαι τὸν Πατέρα. Αλλ' ἐχεῖνος ἀσπὶς ἣν
TQ ταῦτα βύων τὰ (a τοῦ μὴ ἀχοῦσαι φωνῆς
ἑπαδόντων τὰ θεῖα λόγια,
Πρὶς ταῦτα οὖν xal πρὸς τὰ ἕτερα τὰ ἀναγνω-
αθέντα, ἓν οἷς διαφορὰν ὅλως θείας οὐὖσίας καὶ θείας
Avepysía; o0 λέγει, ἀλλὰ χαὶ πολλὰς λέγει θεότητας
Χτιστὰς, συχοφαντῶν xat τὸν ἅγιον Διονύσιον ὡς
δήθεν λέγοντα τοῦτο. "Av τούτων οὖν πάντων, μᾶλ-
àov δὲ ἀπ) µόνης τῆς ἐπιγραφῆς τῶν αὐτοῦ συγ-
γραμμάτων, ἴδει πάντως ἀποχηρύξαι τοῦτον xal τῷ
ἀναθέματι παᾳραπέμφαι ὡς ἁλλότριον τῆς τοῦ Χρι-
3109 Ἐκκλησίας. "'AXXM dj µετριότης ἡμῶν, xat f
τερὶ αὐτὴν ἱερὰ καὶ µεγάλῃ σύνοδος τῇ συνἠθει τῆς
Ἐκκλησίας φιλανθρωπίᾳ χρώµενοι, καὶ ἔτι τὴν ἐπι-
στροφὴν αὐτοῦ ἀναμένοντες, χαὶ χαιρὶν ἀπολογίας
αὐτῷ διδώχαµεν, xal τοιαῦτα λέγειν ἐν τῇ συνόδφ
παρήκλμεν. Προίροπῇῃ δὲ τῆς ἡμῶν µετριότητος

τοῦ πατρ:άρκου, ἵνα μετὰ üvístto; εὐπορβεωσιν
ἀπολογίας, μέχρι γὰρ τούτου µε ἀξιοῦσι προσχαρν
τερῆσαι * ἔλεγεν αὐτολεξεὶ ἑναντία πάντως ὧν ἔλεγε
πρὸς ἐμὲ, καὶ φευδῆ xal ἀννυπ/στατα ᾿Ἑμέλλομεν οὖν
καὶ πλείονα προσθήσειν, ἀλλ ἀπὸ τούτων φανερῶώς
ὄντων ψευδῶν xal ἀνυποστάτων, καὶ ἐχέντω» τὸν

Ἔλεγχον, δεῖ χαὶ τὰ ἕτερα νοεῖν. Παρακατιὼν sáuy

qgnslv: Σὺ δὲ λέγει χαὶ χατηγορεῖς µου διὰ τὰ
Ἀχινδύνου, xal πιστεύω ὅτι ὁ πατριάρχης Evi
πολλὰ μµεγαλώτερος παρὰ τὴν ἁγιωσύνην σου, xal
ἀντιλέγω αὑτῷ χεὶ νῦν ἐγγράφως, καὶ πάλιν οὐδέν
µε ἰσχαίνεται οὕτως, ὡς παριστᾷς cU τὸν ἑαυτόν
σου, tuba καὶ ἐν τούτῳ λέγων. μᾶλλον μὲν οὖν
ἔδωχέ pot τὰ συγγράµµατα αὐὑτού, ὡς ἔλεγεν ἵνα

| D κατακανθῶσι. Καὶ μετ) QMya* Ἐμὶὲ χατηγορήτατε,

χαὶ τέως µέχρι τῆς σἡμερόν εἰμι ἁκαταδίκεστο,
ἡμεῖς δὲ χαττγορεῖσθε εἰς αἱρέσει; ἁδιηγήτους · τὸ»
Υὰρ ὁμολογίαν ἣν ἀπῃτήσατς τὺν ἁδελφόν µου,
ἔφερον τοῖς ἐνταῦθα, καὶ εὐρέθη πχρὰ τῇ συνόδψ
µόνον ὅτι ἔχει τέσσαρας αἱρέσεις * µίαν, ὅτι ἔλεγεν
τι γίνουται οἱ ἄνθρωποι πράγματι χαὶ ἁληθείᾳ

θεοὶ, ὥ περ ὁ Χριστὸς πράγματι xal ἀληθείᾳ ἄν-

θρωπος. Δευτέραν αἴρετιν περιεῖχεν, ὅτι ἔλεγε κράχ-
ματι χ.ὶ ἀληθείᾷ ἑωρακέναι τοὺς προφήτας «by
Ε:ὸν, à o) πυπικῶς xal συμθολικῶς. El γὰρ ὁ
8:5; ὤφθη τοῖς ἀνθρώποις, ὡς πάρλαλις, xal λέων,
καὶ ἀρνίων, χαὶ µαργαρίτης, xal καθήµενος, καὶ
παλαιὸς ἡμερῶν, καὶ ταῦτα οὐκ ἦσαν εὖποι καὶ
σύμδολα, ἀλλὰ πράγματι καὶ ἀληθείᾳ ἕνι ὁ θεὶς

709

CONTRA PROCHORUM CYDONIUM.

TIO

12223, τί ἁθλιώτερνν τῆς πίστεως τῶν Χριστιανῶν; & εἶπεν, ἄχτιστός «ἐστι xal χτιστός. Ὥσπερ γὰρ tuU

Τρίτον ὅτι τὸ ἐν θαθωρίῳ φῶς οὐκ ἔστι χτιστὸν xal
ἄχτιστον, θνττὸν καὶ ἀθάνατον, πρόσκαιρον ' xol
αἰώνιον. Ἀγνοεῖτε γὰρ, ὡς φαίνεται, τὸ διττὸν τῆς
Φύσεως τοῦ Χριστοῦ xal v) ἐν αἷον τῆς ποστάσεως.
Ἑν δὶ τῷ τετάρτῳ ὅτε ἑλέγετε ὁρᾶσηαι τὴν ἑνέρ-
Ύειαν τοῦ θέοῦ ὡς φῶς, πάντες ἐγέλασαν. End
οὐδὲ ἑνόησαν τί λέγετε, ἀλλ ἣν ἄγροιχον τὸ πρ ᾶγμα
καὶ ἀνάητον. Διὰ ταῦτα ὑβρίζετα:, δἐσποτά µου, ἡ
ἁγιωσύνη σου ὡς αἱρετιχὸς καὶ τὸ μοναστέριον ὅ)ον
οὗ δι) ἐμὲ, xai βόθρον ὃν ὠρύξατε ἐμοὶ, ἑνεπέτετε
ὑμεῖς. Ταῦτα δὲ πάντα κατηγόρησε τῆς θείας συν-
bou ψευδῶς. Οὔτε γὰρ εἶδεν αὐτὸς ποτὲ συνηυµέ-
γην αὐτὴν, οὔτε ἤχουσε τοιαῦτα ποτὲ παρ) αὐτῆς,
εἶ µήπου σύνοδον λέγει τοὺς ὀμόφρονας xal ὁμοδόξους
αὐτῷ. "Exsivot γὰρ ἴσως εἶπον ταῦτα, ol xit χαίρον-
τες &:l ἐν τοῖς τοιούτοις, xal ταῦτα λέγοντες * ἡμεῖς
δὲ τοὺς iv τῷ ἁγίῳ δρει χατθικοῦντας ἐρθοδύξους
ἔχομεν xa τῶν ὁρθῶν δογμάτων προασπιστὰ; xol
τῶν αἱρετιχῶν διώχτας,. xai ὥσπερ δὶ λέγει τὴν
ὁμολογίαν ἔχει ἑχείνην, οὐχ ὡς ἐχείνη διέξεισι,
προὔῦθηχε ταῦτα. ᾽Αλλὰ xol ταῦτα χακῶς ixtivre
ἀπέσπασε. ᾽Αναγγωσθεῖσα Υὰρ ἐπὶ τῆς ἱερᾶς συν-
όδου χαὶ ὀρθόδοξος εὐρέθη xal μηδὲν ἅξιον χατηγο-
plac ἔχουσα. "A γὰρ χατηγορεῖ ταύτης, ἔχηυσιν ἐπὶ
λέξεως οὕτω * Τοὺς τὴν τοῦ θεοῦ µέθεξιν πράγματι
xai ἀληθείᾳ γἰνεσθαι δοξάζοντας iv Πυςύματι, δὺ ἣν
προφῆται, xa θεοῦ καῑδες, xai θτοὶ χρηµατίζουσιν
ἄνθρωποι χαθώσπερ xal O:b; πράγµατι xal ἆλη-
θείᾳ γέγονεν ἄνθρωπος, στέργω xal ἀποδέχομαι.
Τοὺς δὲ χατὰ σ(ἐσιν xai µίµησιν, ἀναλογίαν τε µό-
vov τῆς lv τοῖς χτίσμασ. θεωρουµένης σορίας τὶν

δεὸν ὡς iv αἰνίγματι νοεῖσθαί τε xal φαντάζεσθαι

λέγοντας, ἀναθεματίζω. "Etc τοὺς θείᾳ χάριτι xal
διὰ τῆς τῶν ἐντολῶν ἐργασίας χαθαίρεσθαι λέγοντας
thv τοῦ ἀνθρώπου χᾳρδίαν, xa: οὕτω τὴν θεοῦ ἑνοί-
χησιν xav' ἑνέργειαν lv. ταύτῃ Υίνεσθαι, xal ὡς
φῶς τοῖς ἀξίοις ὀρᾶσθαι, ὃ δὴ φῶς fj βασιλεία οὖρα-
νῶν, ἕλλαμψίς τε θεία καλεῖται, στέργω, xat &zo-
δέχοµαι. Τοὺς δὲ διαλοιδορουµένους χα) χωμῳδοῦν»
φας τούτους ὡς ἐνθονσιῶντας xal ὁμφαλ,φύχους,
xai χαινοῦ φωτὺς λατρευτὰς ἀναθεματίξω. "Ότι ὅ--
ξάνω πράγματι xal ἀληθείᾳ Υεγο,έναι τὰς κατὰ
καιρὸν tv τοῖς ἁγίοις γενοµένας ὁπτασίας ἐν Πνεύ-
ματι’ οἷον την τοῦ ᾿Ησαῖον, την τοῦ ᾿Αδόαχοὺμ,
xai τὴν τοῦ θεσπεσίου Παύλου ἐν τῇ ὁδῷ ἀλπθι.ἣν
ἔκλαμφιν, τοὺς δὲ χατὰ φαντασίαν ταύτας Υεγονὲ-
ναι λέγοντας ἀναθεματίζω. Ἔτι πιστεύω καὶ ὁ»ξά:ω
τὸ ἐν θαδωρίῳ τῆς τοῦ Χριστοῦ μεταμορφώσεως

φῶς ἄκτιστυν εἶναι xai ἀῑδιον, ἄναρχόν τε χαὶ ἅτε-,

λεύτητον . θεότητα, φυσιχὴν ἀχτῖνα, οὐσιώδη xal
θείαν ἑνέργσιαν, ἕλλαμφίν τε xal λαμπρότητα xal
κάλλο; ἑράσμιον τῆς τοῦ θεοῦ Λόγου θεότητος. Τοὺς
δὲ λέγοντας αὑτὸ χτιστὸν xal ἄχτιστον, ὁρατὸν xal
ἀόρατον, θνητὺν xat ἀθάνατον, ἔτι τε σύμθολον al-
σθητὸν, φάσμα τε καὶ ἴνδαλμα νοῄσεων ἀλρανέστε-
po», ἀναθεματίζω. Περὶ τούτου οὖν τοῦ θείου φωτὸς
ἐροτηθεὶς ὁ Πρόχορος, πῶς οὐ αὐτὸ καὶ Ev ὃν, xse-
στὺν καὶ &xuetoy λέγει, Ἐπειὴ καὶ ^ Χρισ-ὸς,

vo; δ,πλοῦς ὑπάρχων, θεὸς xal ἄνθρωπος δηλαδ,
ὡς μὲν «Θεὺς ἄκτιστός ἐστιν, ὡς δὲ ἄνθρωπης xti-
στός ' οὕτω καὶ τὸ φῶς ἐχεῖνο τὸ λάμφαν &zb τοῦ
Ἀριστοῦ xt:0:02 χαὶ ἀκτίστου πεφυχότος χτιστλν
xal ἄκτ.στον ἂν εἴη.

λλλ' ὁ Χριστὸς, εἴρηχεν dj µετριότης ἡμῶν, σὖν-
θετός ἐστιν Ex θεότητος xai ἀνθρωπότητος, xai διὰ
τοῦτο σωξομένων τῶν ἑχατέρων ἰἱδιωμάτων, χτιστός
ἐστι καὶ ἄκτιστὸς τὸ δὲ ΄ φῶς ἐχεῖνο lv ὃν, xal τῆς
τοῦ Χριστοῦ θεότητος, μᾶλλον δὲ τῆς τρισυποστάτου
θεότητος αἴγλη καὶ ἕλλαμγις χαὶ οὗ τῆς σαρχὸς,
οὖδι γὰρ dj σὰρξ αὐτὴ χαθ) ἑαυτὴν ἔχει φῶς, πῶς
δυνατὺν «b ἓν χαὶ ἄχτιστον εἶναι xal. χτιστόν; Πρὸς
ἅπερ ἀντιλέγων ἐκεῖνος, Αλ)’ ἐγὼ, φηαὶ, qi; αὖ-

B τὸν vox τὸν Xpusthy τὸν μονοχενῆ YUv . τοῦ θεοῦ

μετὰ τοῦ χαθ) ἡμᾶς ποοσλήµματος, xai διὰ Χοῦτὸ
xai ἄχτιστον αὐτὺν λέγω χαὶ χτιστό». Ἡ δὲ µετρ:ό-
tnc ἡμῶν, Λοιπὺν. εἶπεν, ἓν τοῖς col; συγγράµµασι
τοῖς πρὸ ὀλίγου ἀναγινωσχομένοις, χειστὸν µόνον
χατασχευάζων εἶναι t5 qug ἐχεῖνο, αὑτὸν τὸν Χρι-
στὸν τὸν μονογενη Yiby τοῦ Θεοῦ, τὸν δι’ ἡμᾶς &-
θρωπον χρηµαςίσαντα, ἔλεγες εἶναι Χτιστὸν µόνον
χατὰ τὰς σὰς ὑπολήφεις, xal οὗ χτιστὸν xí ἄκτι-
στον, xal διατί λοιπὸν "Αρειον µόνον ἑλαύνομεν τὰ
αὐτὰ χαὶ σοὺ βιασφτημοῦντος ἐχείνῳ, μᾶλλον δὶ xal
πολλῷ χείρω χαὶ ἀτοπώτερα ; οὐδὲ ykp ἔχεις ἁντι-
λέγειν ὅτι τοῦτο φϱὺκ εἶπας * αὐτὰ γὰρ τὰ συγγρὰμ-
pata Φανερῶς δειχνύουσ. touto. Ὁ δὲ «pb; v20:a
οὐδὲν ἀπεκρίνατο. Οὐδὲ γὰρ ἀχούειν ἤθελε τοῦ θείον
Πατρὸς Ἰωάννου τοῦ Δαμασχηνοῦ, διαῤῥίδην Myev-
το’, ὅτι ἔμπροσθεν τῶν μαθητῶν μεταμορφοῦται ó
ἀεὶ ὡσαύτως δεδοξασµένος καὶ λάμπων ἀἁστραπῇ
θεότητος ἀνάρχως μὲν γὰρ ix τοῦ Πατρὸς γεννη-
θεὶς, τὴν φυσιχὴν ἀχτῖνα ἄναρχον χέχτητα; τῆς θεό-
$110, * xal fj τῖς θεότητος δόξα καὶ δόξα τοῦ σώματος
γίνεται xat αὖθις Καὶ ἕλλαμψς, Φφησὶν, ὁ Ίλιος'
οὐχ ὅτι μὴ τοῦ filo) λαµπρότερον, ἀμήχανον γὰρ
ἐν τῇ κτίσει τὸ ἄκτιστον εἰχονίζεσθαι, ἀλλ δεον
ἑχώρουν xa0»piv οἱ βλέπουτες οὐδὲ τοῦ μεγάλου
λθανασίου λέγηντος, Οὐδεὶς ἀθθριδπων δύναται
θεοῦ οὐὑσίαν γυμνη» ἰδεῖν οὐδαμοῦ. "Όθεν πρόδηλον
ὅτι οὐ τὴ» οὑσίαν τυὺ θτοῦ ἴθλεπον οἱ ἅγιοι, ἄλλα
τὴν δφξαν, ὡς xal περὶ τῶν ἁποστόλων γέγρχπται͵
ὅτι διαγρηγορήσαντες ὁ Πέτρος xai οἱ αὖν αὐτθ,
εἶδον τὴν δόξαν αὐτοῦ.

Ἐπεὶ δὲ πρὸ; τοῖς ἄλλοις χαλ τοῦτο EMysv ἐν τῷ
πρὺς τὸν ὁσιώτατον χαθηγούµενον Πετταχίῳ αὐτοῦ
περὶ τοῦ θεσσαλονίκης. τοῦ ἱεροῦ δηλαδη Γρηγορίου,

τι ὀψθεν οὐχ ἔγραφεν ἡ µετρ.ότης ἡμῶν πρὶς τὸ
ἆγιον ὄρος τὸν ᾿Αθω ἵνα ἑορτάζηται, οὐδὲ γὰρ αὕτη
ἑορτάζε: τοῦτον ἐνταῦθα, διὸ xai οὐκ ἀφῆχε χριθ-
ναι τοῦτο, συνεδιχῶὼ; μετὰ τῶν ἁποσταλέντων ἑἐχεῖ-
θεν, τοῦ τε τιμιωτάτου ἱερωμονάχου χὺρ Μαλαχίου,
χαὶ τοῦ τιμιωτάτου μοναχοῦ χὺρ Ἰώ6δ, περιποιον-
µένη «ἣν τᾶς ἱερᾶς λαύρας τιμὴν, ἵνα μὴ ἀτιμιοῦή
ὡς ἔἕξω τῶν Χανόνων πράττουσὰ, διὰ ταῦτα δέον
ἔχρινεν tj µετρώτης ἡμῶν εἰπεῖν τι περὶ τούτον.

Εἴρηκεν οὖν, ὅτι τὸν ἅγιον ἐχεῖνον ἐγὼ χαὶ θιο-

111

TOMUS SYNODICUS Il,

712

φόρον ἄνδρα, τν ἱερὸν λέγω Γρηγόριον, xav ἀπὸ A ἑορτάνηται. Touto δὲ oívz 0; ἔστι γινόµενον ἑ» τοῖς

εἲς αὐτοῦ πολιτείας τῆς θαυμασςεῆς ἑχείνης xal
ἰσαγγέλον, καὶ tiv μεγάλων ἀγώνων οὓς Ἠγωνί-
cato χατά τε τῶν παθῶν xgi τῶν δαιμόνων, ὅσα
ἐμὶ εἰδέναι τὸν Σχείνου πεπειραµένον μάλιστα, ἔτι
τε xal ἀφ' ὧν ὑπὲρ τῆς ἱερᾶς τοῦ Χριστοῦ "Exxin-
ciae Ὑενναίως ἠγωνίσατα, καὶ ταύτης προέστη, xat
συγγράµµασι xal λόχοις xal διαλέξεσι xal παντὶ
τῷ δυναμένῳ στηρίξας αὐτὴν, ἅγιον ἔχω τοῦτον,
καὶ τῶν μεγάλων ἐκείνων διδασκάλων τῆς Ἐκχλη-
σίας τῶν θε2φόρων Πατέρων κατ) οὐδὲν ἑλλε[ποντα.
Καὶ μαρτυροῦσι τῷ λόγῳ τὰ ἐμὰ πρὺς ἐχεῖνον ἐγ-
χώµια, διά τε Χανόνων χαὶ Όμνων ἐμοὶ πονηθέντα,
καὶ ὅσα ὁ παρ) ἐμοῦ συγγραφεὶς ixelvou βίος, xal
τινων ἐγκωμίων µέρη. Μάλιστα δὲ ἀχριδῶς πεπλη-
ῥοφόρημαι τοῦτο xal στέργω xal τιμῶ τοῦτον à;
ἅγιον ἀπὸ τῶν θαυμάτων αὐτοῦ, ἃ μετὰ τὴν ἐνθένδε
πρὸς θεὺν ἐκδημίαν εἰργάσατο, ἰαμάτων πηγὴν τὸν
ἴδιον ἀναδείξας τἀφον. "Antp πληροφορηθῆναι βου-
λόμενος ἓιὼ, οὐχ ὡς ἀμφιδάλλων περὶ τούτων, οἶδα
1ὰρ τὸν ἐχείνου βίον ἄξιον ὄντα τοιαῦτα πο:εῖ»,
ἀλλὰ διὰ τοὺς ἀμφιδόλλοντας καὶ τοὺς ἀπιστοῦντας
αὐτοῖς, ἐμήνυσα τῷ ἐμῷ ἁδελφῷ τῷ µεαγάλῳ olxo-
νόμῳ τῆς Ἐχκλησίας ἑχείνης, ἵνα ἐξετάσῃ xa* εὕρῃ
τινὰ τῶν θαυμάτων ἐχείνου, χαὶ γράφῇ µοι ταῦτα.
Ὁ δὲ οὐ πρότερον ἠδουλήθη τοῦτο ποιῆσαι, πρὶν 1
τοὺς ἱαθέντας αὐτοὺς, xal τῶν θαυμάτων ἀπολσύ-
σαντας ἁμέσως θεάσηται, xoi λάδῃ παρ) αὐτῶν
µαρτυρίαν, ὅτι ἀληθη clot τὰ λεγόμενα, χαὶ οὕτως

ἔγραφε πρός µε, xal ἀπέστειλε ταῦτα, λαδὼν ἀξιο- C

πίστους μάρτυρας. Αλ]ὰ xoló πρὸ ἐμοῦ πατριάρ-
yne ἀχρύων ταῦτα, ἔγραφψε πρὸς τοὺς ἐπισχόπους
τῆς Θεσσαλονίκης, xa! πρὸς τοὺς ἐκχκλησιαστικοὺς,
ἵνα συναχθέντες ὁμοῦ εὕρωσι τὰ ὁμολογούμενα xol
προρανῆ θαύματα xal γράψωσι, xoi ὑπογράφωσι,
καὶ ἀποστείλωσι πρὸς αὐτὸν, οἵτινς xal αὐτοὶ
ὁμοίως πεποιήχασι, αυναχθέντες εἰδήσει xat ὁρισμῷ
καὶ τῆς µαχαρίτιδος ἑχείνης xal ἁγίας δεσποίνης
τῆς μητρὸς τοῦ χρατίστον xal ἁγίου ἡμῶν αὑτοχρά-
Ὄδρης, xai τοὺς ἰαθέντας αὐτοὺς προσχαλούµενοι,
πα µετ ἀσφαλείας λαμέξάνοντες παρ' αὑτῶν τὴν
µαρτυρίαν, ὅτι ἀληθη εἶσι τὰ περὶ τούτων λεγό-
μενα. Ot καὶ Ὑράψαντες ταῦτα χαὶ ὑπογράψαντες,
πρὸς εὺν πρὸ ἐμοῦ πατριάρχην ἀπέστειλαν, ὡς καὶ
τὰ γράµµατα paprupst παρ) ἡμῖν ἁρτίως, Auk τοῦτο
χαὶ ἐγὼ ἐν τῷ μµοναστηρίῳ τοῦ ᾽Αχαταλήπτου καθ-
ἦμενος, xal ἰδιάζων, περ.φανῆ τινα xal μεγάλην
ἑορτὴν ἐπετέλουν τῷ ἁγίῳ τούτῳ, xal τοὺς τῆς µε-
Υάλης Ἐκκλησίας ταύτης μελῳδοὺς ἔχων pev ἐμοῦ,
χαὶ πολλοὺς τῶν τοῦ χλήρου. xal νῦν πάλιν ἑπανελ-
θὼν εἰς τὸν ὑψηλὸν τοῦτον θρόνον, ἐπεὶ οἱ λαυριῶται
Eypajav xai ἀνέφερον ἡμῖν περὶ τούτου. ἔγραψα
πρὸς ἐχείνους, ἵνα πᾶς 6 βουλόμενος ἑορτάνῃ τούτψ
χα: ἰδίαν. Καὶ νῦν τοῦτο λέγω, ὅτι πᾶς ὁ θέιων
ἔορτην ἐπιτελεί, τούτῳ ἀχωλύτως ταύτην ποιείτω.
Ἐν τῇ µεγάλῃ δὲ ᾿Εχκ)ησίᾳ οὐχ ἐποιοῦμεν τοῦτο,
xai χαθόλου iv ταῖς λοιπαῖς ἐχχλησίαις πανταχοῦ,
ὅτι οὕπω περὶ τούτου τῇ ἱερᾷ συνόδῳ ἑκοινωσάμην .
Νὺν δὲ ἁπόφασιν δεδώκαµεν καὶ γνώμην χοινὴν, ἵνα

ἁγίοις οὓς ὁ θεὸς δοξάζει οἷον γέγονε xol ἐπὶ τῷ
ἁγίῳ ᾿Αθανασίῳ τῷ οἰχουμενικῷ πατριάρχῃ. "Esel
Υὰρ ὁ θεὸς ἐχ«ἴνον ἑδύξασε διὰ τῶν θαυμάτων, καὶ
pru τῆς Ἐκχλησίας ἀναστηλωσάσης αὐτὸν, ἑορτὶν
ἑπετέλουν περιφανῆ οἱ τοῦ µοναστηρίου αὕτου µονα.

χο], xai thv ἱερὰν αὐτοῦ εἰχόνα ἔφερον iv τῇ μεγά ῃ

"Exxlqslg κατὰ Κυριαχὴν τῆς ὀρθοδοξίας, xal ἓν
«alg λοιπαῖς λιτανείαις διὰ µέσης τῆς πόλεως ἐπὶ
χβόνοις πολλοῖς, ὕστερον δὲ τῆς ἱερᾶς συνόδου τοῦτο
εἰπούσης, χαὶ ἓν τῇ μεγάλη Ἐκχλησίᾳ ἑορτάξεται,
xa ἐπὶ ἄλλοις δὲ πολλοῖς ]έγονεν ἁγίωις ἀνδράσι
xai γυναιῶν, ὧν τὰ τίµια λείψανα χεῖνται àv πολ-
Ael; τῶν χατάἁ thv βασιλίδα ταύτην τῶν πόλεων
εὐαγῶν µοναδτηρίων, xal ἑορτάζονται παρὰ τοῦ

b βουλομένου παντὸς, µήπω τῆς Ἐχκλησαίας εἰπούσες

τοῦτο οὐκ ἔτι. Τοιοῦτον οὖν γέγονε καὶ ἐπὶ τοῦ ἱεροῦ
Γρηγορίου * Λῶς γὰρ o0x ἂν ἔχοιμεν αὐτὸν ἅγιον
καὶ θεοφόρον ὃν 6 θεὺς ἑδόξασεν οὕτω διὰ θαυμάτων,
G καὶ πολλοὺς ἑορτάζειν τούτῳ περιφἀνὼς ἐν ἔτι-
pitz πόλεσι, xal μάλιστα dv τῇ θεαααλονίχῃ, καὶ
ναὸν ἀνεχεῖραί τινα ἐπὶ τῷ τούτου ὀνόματι ἐν tj
Καστορίᾳ, καὶ ἀλλαχοῦ πολλους ἑορτὰς ἐχτελεῖν
κανδήµους αὐτῷ ; Αγ.ον οὖν ἔχω τοῦτον, καὶ τς
Ἐκκλησίας δ.δάσχαλον, χαὶ τῶν μεγάλων ἑκχείνων
θεοφόρων Πατέρων καὶ δ.δασχἀλων ἕνα, ἅπιρ d
θεία σύνοδος xat ἀπεδέξατο καὶ ἐπῇ»εσεν. Οὕτως οὖν
προδάσης τῆς ὑποθέσεως xal ὑπὲρ τῶν αὐτοῦ quy
γραμμάτων ἑνατάντος πολλὰ τοῦ Προχόρον, καὶ
ἐπεχδιχοῦντος αὐτὰ χατὰ χράτος, καὶ πολλὰ φιλο.
νεχήταντος, ἀνάγχην ἔσχεν tj ἱερὰ σύνοδος ἀποφή-
νασθαι tíva γνώµην ἔχει περὶ αὐτοῦ. Καὶ ἔρωτη-
θέντες ἵχαστος τῶν ἱερωτάτων μητρ’,πολιτῶ», xel
τῶν θεοφι)λεστάτων ἑπισχόπων, φἀάντες εἶπον, ὅτι
ἑτεὶ τὰ αὐτοῦ συγγράμματα, xal αὐτὸς Bk οὖτο;
παρὼν φαίνεται πολλὰς δνασεδεῖας xal παρανομία;
ἔχων, χαὶ φρονῶν, xaX λέγων, καὶ συγγραφόµενος,
καὶ uh µήνον ἑπόμενος ταῖς τοῦ Παρλαὰμ καὶ "Am -
δύνου πονηροτάταις δόξαις, ἀλλὰ xal ἕτερα, καὶ
Πατὴρ, χαὶ ἐφευρετῆς πολλῶν αἱρέσεων γεγονὼς, εἰ
μὲν µεταμεληθείη γνησίως, ἀναθεματίαὺς τὰ ἐαυ-
τοῦ σ»γγράµµατα, xal ἕτερα γράφας ὑπὲρ τῆς ὁρ.
θῆς ἡμῶν αἰστεως, δεχόµεθα αὑτὸν οὐχ ὡς ἱερία,
ἐπεὶ προστάτης ἑστὶ xol ἐφευρετὴς πολλῶν ἀτόπων

D αἰῤέσεων, ἀλλ᾽ ἁπλῶς ὡς Χριστιανόν ' ἀμεταμέλτ-

τον δὲ τυγχάνοντα καὶ ἁδιόρθωτον, xal χαθῃρημέἐ»ον
αὐτὸν ἔχομεν πάσης ἱεροπραξίας, xai τῷ ἀναθέματι
χαθυποδάλλοµεν, xavk τὴν ἐπὶ τούτοις τοῦ συνοδιχ.ῦ
τόμου διάγνωσιν χαὶ ἀπόφασιν, Πολλῷ Υὰρ χείω
καὶ ἁτοπώτερα φαίνεται νοσῶν τοῦ Βαρλαὰμ χαὶ
Ακινδύνου, ὅσῳ καὶ τὰ οἰχεῖα συγυράµµατα αὐτὸς
&g' ἑαυτοῦ φέρων ἔδωχε τῇ Ἐχχλησίφ, οὐχ ὥστε χα-
ταλυθῆναι παρ’ αὐτῆς ἢ στερχθῆναι, φευδῶς vip
ἔλεγε τοῦτο χαὶ δολίως, ἁλλ' ἀναισχυντῶν οὔτω
χατὰ τῆς Ἐκχλησίας, xai διὰ τοῦτο μᾶλλον πλείονο;
ὀφείλει πειραθῆναι τῆς δίχης. Ἐπὶ τούτοις iras
4 µετρ.ότης ἡμῶν, τὸ χῦρος τῆς ἀποφάσεως τῖς
leod; συνόδου ἑ παγαγεῖν ὀφείλουσα, τὰ αὐτὰ μὲν
ἑφρόνει χαὶ εότε xav! αὐτοῦ χαὶ αὕτη, xal Dayty*

CONTRA PROCHORUM CYDONIUM.

τι

, ἐπιστροφὲν αὐτοῦ καὶ διόρθωσίν βουλο- A Φφιλεστάτων ἐπισχόπων ἔχει ἀὐτὸν δὴ τὸν ῥηθέντα

ttl ἐρωτηθεὶς οὗτος παρ) αὐτλς, τί λέχει
παρὰ τῆς ἱερᾶς ἀποφανέντα συνόδου, ἕξη-
μᾶς ὑπέρθεσιν ἡμέρας, ὥστε μετὰ σχέψεως
v tf] ἱπαύριον δοῦναι, πρήφασιν τοῦτο
« τὴν σύνοδον ἐχρύγῃ, τότε μὲν τέως τὴν
οὖχ ἀπεφῄήνατο γνώμην, ἀλλ ἀπελθόντος
πλατύτερον ὠμίλησε τῇ Φυνόδῳ περὶ τῆς
μῶν πίστεως, χαὶ τῶν καχίστων ἐκείνου
µάτων ὅτε καὶ πτρὶ ὧν λέγει ὅτι οὐκ ἐξ
fto; ἔχομεν τὴν πίστιν, εἴρηχεν d$ θεία
ὅτι Ἡμεῖς μὲν οὐχ ἀπεχαλύφθημεν τὴν
Πλὰ µαθόντες ἔχομεν αὐτὴν παρὰ τῶν θείων
xai διδασχάλων ἡμῶν, ἑχόντων αὐτὴν ἐξ
ῄιως, xat διὰ εαύτης ἑλπίζομεν τῆς σωτη-
itv. Περὶ μέντοι τῶν ᾿Αρισοτοτελιχῶν συλλο-
ἐφ) ofc ἐχεῖνος µέγα φρονεῖ, χαὶ οὓς φῶς
y οὐδὲ λόγου τινὸς οὐδὲ παρεισδύσεως αὐτοὺς
. Ἐπεὶ χαὶ τῆς ἁγίας καὶ οἰχουμενιχῆς
ης ἀυνόδου, τῆς Extnc φημὶ, μήνον φανέν-

ὑς. τούτους ἁπήλασαν οἱ τὸν σύλλογον ἐχεζ- -

ροτοῦντες θεῖοι Πατέρες. οὐδὲν χοινὸν εἰπόν-
οις καὶ τοῖς εὐαγγελιχοῖς καὶ ἀποστολιχοῖς
ης δὲ θείας χαὶ ἱερᾶς διαλνθείσης τότε συν-
n κατὰ τὸν ἐπιοῦσαν ὁ Πρόχορος οὐχ ἦλθε
| ὑπόσχεσιν, μετὰ τρίτην ἡμέραν μηννθεὶς
€ ἡμῶν µετριότητος, διὰ τῶν ἐντιμοτάτων
ν τῶν νοταρίων τῆς χαθ ἡμᾶς ἁγιωτάτης
ὃ Μεγάλης ἐχχλησίας, τοῦ τε χὺρ Γεωργίου
ζουχάτου, xal χὺρ Δημητρίου τοῦ Μεγιστοῦ,
ἁπαντῆσαι οὐχ ἠθουλήθη, ἀλλὰ xal ὁμοίως
έχων, ὥσπερ tv τῇ συνόδῳ, στέργων ἅπερ
(ato χαὶ φρονῶν τὰ αὐτὰ, λέγων ὅτι Tdv
βούλωνται ὁ πατριάρχης χαὶ ἡ σύνοδος ποιῆ-
" ἱμοῦ, ποιησάτωσαν. Μετὰ δὲ ταῦια συν-
ς πάλι τῆς ἱερᾶς συνοδου δι’ ἑτέραν ἔχκλη»
jv δουλείαν, xai ζητηθείσης xai τῆς προ-
€ ὑποθέσεως, ἀνεγνώσθησαν xal ἅπερ κατὰ
Ἐχχλησίας προστατῶν καχῶς συνεγράψαται
απήλους αὐτοὺς καὶ µαγειρους λέγει ὁ ἄναι»
τὰ θεῖα λόγια χαπηλεύων * ὅτε καὶ τὴν χαθ-
ἐξήνεγχεν fj θεία σύνοδος xav! αὐτοῦ πάλιν,
«b πρότερον, xal ἀνεθεμάτισεν αὐτὸν, xol
lg àx' ἄμδωνος ἀναθεματίσαι ἠθέλησε. Tío;

Πρόχορον, ὣς διαχείμενον οὐδὲν ἵλαττον τοῦ Βαρ.
λαὰμ xal Αχινδύνου, ἀλλὰ καὶ τὰ αὐτὰ φρονοῦντα
xai τὰ αὐτὰ συγγραφόµενον. μᾶλλον δὲ καὶ πολλῷ
χείρω καὶ, ἀτοπώτερα xal δυσαεδέστερα ixslvov,
ἀργόν τε καὶ χαθῃηρημένον εἰς «b. διηνεχὲς πάση:
ἱεροπραξίας, xal τῷ ἀναθέματι χαθυποβάλλει κατὰ
τὴν τοῦ ἱεροῦ συνοδικοῦ τόμου διάταξιν, οὕτω δ.α»
γορεύουσαν χατὰ ῥῆμα" "AXI χαὶ εἴ τις ἕτερος τῶν
ἁπάντων τὰ αὑτά ποτε φωραθείη ἢ φρονῶν, ἢ ?£-
γων, ἡ συγγραφόµενος χατὰ τοῦ ἱερωτάτου 84022-
λονίχης, μᾶλλον δὲ χατὰ τῶν ἱερῶν θεολόγων χαὶ
τῆς Ἐχχλησίας αὑτῆςι τὰ αὐτὰ καὶ χατ) αὐτοῦ φηφί-
ῥόμεθα, xa τῇ αὐτῇ χαταδίχῃ καὶ τῷ ἀναθέματι
χαθυπεθάλλοµεν, εἴτε τῶν ἱερωμένων εἴη τις, εἴτε
τῶν λαἸχῶν, Κατὰ γοῦν τὴν τοιαύτην διάταξιν ἐπεὶ
εὕρομεν αὐτὸν οὕτω διακείµενον, χαθηρημένον abt? v
ἔχομεν, xai τῷ ἀναθέματι χαθυποδάλλοµεν καὶ αἱ.
45v, καὶ κάντας τοὺς ὀμόφρονας xal ὁμοδόξους αὐτῷ,
xai τοὺς ἀχολουθήσοντας, f) καὶ ἀχολουθοῦντας αὑτῷ
ἐφ) elc βλασφημεῖ, χαὶ τοὺς ἐπεχδιχοῦντας αὐτόν τε
xai τὰ αὐτοῦ συγγρά..µατα ἀχηινωνήτους ἔχομεν.
El μέντοι µεταυεληθείη γνησίως, ὡς εἴρηται, àva-
τρέψας ἑτέρῳ συγγράµµατι τὰ ἑαυτοῦ χάχιστα avr-
γράµµατα, xaX ἀναθεματίσας αὐτὰ, ὡς ἱερία μὲν οὗ
παραδεχόµεθα, ὡς ἀρχηγὸν χαὶ ἐφευρετὴν χαινών
xai ἀλλοχωτάτων αἱρέσεων, ὡς Χριστιανὸν δὲ 17;
ἡἠμετέρας ἀξιώσομεν κοινωνίας, κατά τὴν xal ἐν
τούτῳ τοῦ ἱεροῦ τόμου διάταξιν, Αὐτὸν μέντοι τν
ἱερὸν συνοδιχὸν τόμον, ὃν ἀνατρέφαι δᾖθεν ἔπιχει.
ρῇσας οὗτος, xavà τῆς ἑαντοῦ μᾶλλον ἐχώρητε xt-
φαλῆς, σιήλην ὀρθοδοξίας ἔχομεν, xai χανόνε
Ἅπτα:στον τῶν ὑγιῶν τῆς ἱερᾶς ἡμῶν πίστεως δογµά-
των, xai τῶν ἱερῶν Εὐαγγελίων καὶ τοῦ θείου συµ.«
6όλου ἀνάπτυοσιν xal ἐξήγησιν, xal συναπελθεῖν
εὐχόμεθα τοῖς ἐγχειμένοις αὐτῷ δόγµασι. Τοὺς
μέντοι χατοιχοῦντα; iv τῷ ἁγίῳ ὄρει τῷ 'Αθῳ οὐ
µόνον ἀνωτέραυς ἔχομεν παντάπασι τῶν κατ αὐτῶν,
μᾶλλον δὲ τῶν χατὰ τῆς τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας
ἐρεσχελιῶν, ἀλλὰ xal ἀσφαλιστάτους τῆς Ἐκχχλη-
gla; χαὶ τῆς εὑὐσεθείας προµάχους, χαὶ προαγωνι.
ατὰς, xai βοηθοὺς ταύτης ἀποφαινόμεθα, xai τῶν
αἱρετιχῶν διώκτας, xal τὰ παρ᾽ αὐτῶν πρὸς ἡἃς
γβαφέντα χαὶ ὑγιῃ xal ὀρθὰ κατὰ πάντα ἔχομεν.

μὲ» τὸ παρὸν ἀφῆχε τοῦτο, ἀπεφήνατο δὲ, y Πρὸς τούτοις οὖν ἅπασι παραχελεύεται συνοδικῶς f)

} μεταµεληθείἡ ὕστερον, τότε xai τοῦτο γε-
. Kal fj µετριότης ἡμῶν σύμφωνον ἐξίνεγχε
ον xai τὴν ἀπόφασιν κατ αὐτοῦ, ὡς ἀμετα-
xai ἁδιορθώτον. Καὶ ἀνεθεμάτισε xal ai:
κολλάχις. ἱ]άλιν δὲ προνορυµένη τῆς Exsivou
λείας, ἐμήνυσεν ἐχείνῳ διὰ τοῦ τιµιωτάτου
) σχενοφύλαχος τῆς χαθ᾽ ἡμᾶς ἁγιωτάτης τοῦ
[εγάλης ἐχχλησίας xai διχαιοφύλαχος. δια-
bp Γεωργίου τοῦ Περδίχη, τοῦ θεοφιλεστάτου
µου Βορείας Ποταμίας, xal τοῦ τιµιωτάτου
άχου χὺρ Γρηγορίου. 'O δὲ xai πάλιν τὰ αὐτὰ
νυσεν ἅπερ χαὶ πρότερον. Διὰ ταῦτα οὖν ἡ
ης ἡμῶν ἅμα τῇ περὶ αὐτὴν ἱερᾷ xai μεγάλῃ
τῶν ἱερωτάτων μητροπολιτῶν, xal τῶν θεο-
PaTROL. Ga. CLI

µετριότης ἡμῶν µηδένα φωραθῆναί ποτε ἐπεχδιχεῖν
αὐτὸν τὸ αύνολον, µήῆτε γράµµατα πέµπειν αὐτῷ
ἔνθα ἂν τύχοι διάγων, μήτε δέχεσθαι παρ) αὐτοῦ: ὡς
εἴ τις εὑρεθείη τῶν πάντων ἐν ὁποιφδήποτε χατα-
λόγῳ καὶ τάξει xat Tyfjuatt τυγχάνων, εἴτε τῶν
ἱερωμένων xal μοναχῶν, εἴτε τῶν λαϊχῶν, τὰ αὐτὰ
xai φρονών καὶ λέγων xal συγγραφόµενος τούτῳ
χατὰ τῶν ᾿Αγιωρειτῶν, μᾶλλον δὲ χατὰ τῆς Ἐχχλη-
σίας αὐτῆς, xal τὰ αὐτὰ βλασφημῶν xa δοξάζων, ἡ
xal ἐπεχδικῶν αὐτὸν ὅλως, xal παθαινόµενο; τῇ
αὐτοῦ χαταξίχῃ οὗ διὰ τὸ φίλοιχτον, ἀλλά διὰ τὸ
συναπαχθῆναι ταῖς τούτου Χαχίσταις xal ὀψσσεδέσι
δύδαις, τὰ αὐτὰ xal xav αὐτοῦ ψηφιζόµεθα, xal τῇ
αὐτοῦ χαταδίκῃ xal τῷ ἀναθέματι καὺνυποθάλλοµενο
23

115

Λὐτὸν μέντοι τὸν πολλάχις ῥηθέντα Πρόχορον, οὕτω À

διαχείµενον, χαὶ οὕτω βλασφηµήῄσαντα, ὡ; xal μέχρι
τοῦτο τολμῆσαι χαὶ εἰπεῖν, μὴ ὁπωσοῦν εἶναι χωρὶς
ἁμαρτίας τὴν σάρχα fiv ὁ θεὺς Λόγος ἀνελάδετο,
μηδὲ τελείαν ἐξ αὐτῆς τῆς προσλήφεως, ἀλλά τε-
λειωτὴ», χαὶ ἁποχήρυχτον ἔχομεν χαθάπαξ ἀπὸ πἀ-
σης τῆς τῶν πιστῶν Ἐχχλησίας, ὡς αἱρέσεις καινὰς
xai ἀλλοχότους γεννήσαντα, ἃς οὐδεὶς τῶν μετὰ τὴν
ἔνσαρχον Χριστοῦ παρουσίαν αἱρετιχῶν εἰπεῖν τε-
τόλµηχε, δι ἃ χαὶ ἀπὸ τούτων ἡ χαταδίχη τούτῳ, εἰ
μὴ ἄρα µεταμεληθείη ἐπεχυρώθη, xai τὰ συνοδιχὼς
ἡμῖν ἁρτίως διαγνωσθέντα τὸ ἀσφαλὲς ἐν πᾶσι xol
βέδαιον ἕξει. Καὶ ὁ παρὼν τόμος σύμφωνος πάντως
Gv τοῖς πρὸ αὑτοῦ συνοδιχοῖς τόµοις, «b χῦρος ἕξει
xai βέθαιο». Καὶ dj ἔνθεσμος διὰ πάντων χαὶ χανο-
νιχὴ αὕτη φῆφος, Υραφεῖσα xaX ὑπογραφεῖσα ἁρτίως,
ἀχίνητος εἰς αἰῶνα τὸν ἅπαντα διατηρηθήσεται τῇ
πάντα δυναµένῃ ἑνεργείᾳ καὶ χάριτι τοῦ παντοδυ.
νάµου, τοῦ μεγάλου θεοῦ καὶ Σωτῆρος ἡμῶν, Ev ἔτει
ἐξαχισχιλιοστῷ ὀχταχοασιοστῷ ἐδδομηχοστῷ ἔχτῳ,
χατὰ µῆηνα ᾿Απρίλλιον t; νῦν τρεχούσης ἕκτης
ἱνδιχτιῶνος.

Φιλόθεος Dp θεοῦ ἀρχιεπίσχοπος Κωνσταντι-
νουπόλεως νέας Ῥώμης xoi οἰχουμενιχὸς πατρι-
άρχης.

'O τατεινὺς µετροπολίτης Καισαρείας Καππαδο-
Χίας, πανυπέρτιµος xai ἔξαρχος πάσης ἀνατολῆς,
Μεθόδιο..

'O ταπεινὸς μητροπολίτης Ἐφέσου, ὑπέρτιμος
xai ἔδαρχος πάσης ᾿Ασίας, θεοδώρητος,

Ὁ «απεινὸς μητροπολίτης Κυξίχονυ, ὑπέρτιμος
xai ἔξαρχος πάσης Ἑλλησπόντου Αρσένιος,

Ὁ ταπεινὸς μητροπολίτης Χαλκηδόνος, ὑπέρτιμος
καὶ ἔξαρχος πάσης Βιθυνίας, Ἰάχωθος.

O ταπεινὸς μητροπολίτης Dione, καὶ τὸν τόπον
ἐπέχων τοῦ Σταυρουπόλεως, Νεόφυτος.

Ὁ ταπεινὸς μητροπολίτης Βρύσεως, θεοδώρητος.

O ταπεινὸς ἐπίσχοπος Βορείας Ποταμίας, θεο-
φύλακτος.

O ταπεινὸς ἐπίσχοπος Πανίου, Ἰγνάτιος.

O ταπεινὸς ἐπίσχοπος Περιατάσεως, Διονύσιος.

Εἶχε xai ἀπὸ τοῦ ὄπισθεν µέρους τὰς τῶν δύο
πατριαρχῶν ὑπογραφάς.

TOMUS SYNODICUS ΤΙ,

716

Ἡμεῖς εἰ xal tv. «fj βασιλίδι ταύτῃ τῶν πόλεων
παρΏμεν, ἀλλ ἐπεὶ διά τινα περίστασιν xal ἆμπο-
διαμὸν οὗ συμπαρῆΏμεν τῷ Παναγιωτάτῳ δεσπότῃ
τῷ οἰχουμενικῷ πατριᾶρχῇ, τῷ iv. ἁγίῳ Πνεύματι
ποθεινοτάτῳ ἁδελφῷ ἡμῶν xal συλλειτουργῷφ, xai
τῇ περὶ αὐτὸν [ερᾷ xal µεγάλῃ συνόδῳ, ὅτε auvob-
κῶς ἑλαλοῦντο τὰ ἐνταῦθα δηλούµενα, ὕστερον τὸν
παρόντα τόµον γεγονότα παρ) αὐτῶν xal ὑπογρα-
Φέντα ἱδόντες καὶ ἡμεῖς xat ἀναγνόντες ἀχριδᾶς,
xai ἱδόντες σύμφωνον ὄντα xal συνάδοντα τοῖς Opt.
αἰνουσι δόγµτσι τῆς τοῦ Χριστοῦ Ἐχχλησίας, xal
τῷ σεπτῷ xai ἱερῷ συνοδιχῷ τόμῳ τῷ προγεγο»
γότι κατὰ τῶν αἱρέσεων τοῦ Βαρλοὰμ καὶ ᾿Αχινδύ-
νου, ἐν ᾧ καὶ ἡμεῖς ὑπεγράψαμεν πρότερον, στέρ-
γομεν καὶ ἡμεῖς τοῦτον κατὰ πάντα ὅσα ἔχει, καὶ
ἔχομεν αὐτὸν συνᾷδοντα τοῖς ὀρθοῖς δόγµασι τς
Ἐκκλησίας, χαὶ τῷ προτἐρῳ συνοδικῷ τόμφ, χαὶ
τὸν ἀποχηρυχθέντα παρ) αὐῶν αἱρετιχὸν τὸν µονα»
yb» Πρόχορον εὺν Κυδώνην ἀργὸν ἔχομεν xai κα-
θηρηµένον διὰ βίου παντὸς, καὶ εἰ μὴ µεταμµελη-
θείη, καὶ τῷ ἀναθέματι χαθυποδἀλλοµεν. Auk τοῦτο
καὶ ὑπογράφομεν τὸν παρόντα τόµον δι ἀσφάλειαν.

Νήφων ἑλέῳ θεοῦ πάπας xal πατριάρχης Ἁλεζαν-
δρείας, Πενταπόλεως, Λιδύης, Ἀϊθιοπία»ς, καὶ χριτὴς
τῆς οἰχουμένης.

Λάζαρος tii θεοῦ πατριάρχης Ἱεροσολύρων,
ἁγίας Σιὼν, πάσης Παλαιστίνης, Συρίας, ᾿Αραθίας,
πἐραν Ἰρρδάνου, καὶ Κανᾶ τῆς Γαλιλαίας.

Elysv ἀπὸ τοῦ αὐτοῦ ὄπισθεν µέρους xol τῶν br

C κλησιαστικῶν ἀρχόντων ταύτας τὰς ὑπογραφάς'

'U µέγας σαχελλάριος τῆς ἁγιωτάτης τοῦ Ow
Μεγάλης ἐχχλησίας διδάσχαλος τῶν διδασχάλων,
xal ἀρχιδιάχονος τοῦ εὐαγοῦς βασιλικοῦ κλήρου,
θεοδώρ.τος ὁ Μελητινιώτης.

'O μέγας σχευοφύλαξ xal διαιοφύλας Duixew
Γεώργιος ὁ Περδίχης.

'O μέγας ἐχχλησιάρχης χαὶ διχαιοφύλαξ pta -
περος Ἰωάννης ὁ χαρτοφύλαξ.

'O πρωτέκδιχος τῆς ἁγιωτάτης τοῦ θεοῦ Μι]ά-
λης ἐχχλησίας Θεοδόσιος πρεσθύτερος à Mato
κάτος. |

Εἴχε xai τὰς τῶν λοιπῶν ἐχχλησιαστικῶν ἀρχό»
των καθεξής ὑπογραφάς.

CONTRA BARLAAMITAS ET ACINDYNIANOS.

ri

τα
ΤΟΜΟΣ ZYNOAIKOZ

Ἐκτεθεὶς (a) παρὰ τῆς θείας καὶ ἱερᾶς σύνοδου |
:συγκροτηθείσης κατὰ τῶν φρονούντων τὰ BapJadp ts καὶ ΑἉπινδύνου ἐπὶ τῆς
βασιλείας τῶν εὐσεθῶν καὶ
δρθρδόξων βασιλέων ἡμῶν Καντακουζηνοῦ καὶ DaAacAóyov (').

-—

χατὰ τῆς Ἐχχλησίας τοῦ χοινοῦ πολε- A χατὰ τῆς 'ExxAnala; περιδαλλόμενος, xal νῦν μὲν

ἀγνοεῖν οὐδένα νοµίζοµεν, οὔτε τὴν
υτῆρος ῥοπὴν, 6v ἣν µυοίων ἐπιῤῥυέν-
τῶν δεινῶνι, οὗ τῶν βελῶν τκεριγίνεται
b χαὶ λαμπρὰ διαδεἰχνυται. ᾿᾽Απόδειξις
ἐχείνου μανίας αἷμα θεοῦ, xal πάθος
| αταυρὸς, τῆς δὲ παρὰ τοῦ Θερῦ συµµα-
Ἐκκλησίαν διώκοντες μαρτύριον ἀχρι-
εἰς εὐαγγελιστὰς μετασχενασθέντες, οἱ
εῆς τοῦ Θεοῦ Λυνάµεως οὐ δι’ ὧν ἀγεστά-
b 88 ὧν κατέπεσον ἀναχηρυχθέντες. Ἡν
bv κοινὸν πολέμιον οὖκ ἣν ἀρεμεῖν' ἁλλ'
οὔ καταγνοὺς, ὡς μὴ προσηχόντως βου-
, οὐκ ἔθνει μιχρῷ, ὥσπερ πάλαι τοῖς "lov-
ατὰ τῆς Ἐχκλησίας πόλεμον ἑγχειρίζει»

. ὑποχωρῶν, νῦν δὲ προσθάλλων, ποτὲ μὲν δόγµασι

μηδὲν ὑγιὰς ἔχουσι, ποτὲ δὲ ἠδυναῖς, al; ἐχεῖνος
εἴωθε χαίρειν, ὧν τέλος ὁ ἀπὸ Θεοῦ χωρισμὸς, ἔσχα- ᾿
τον τὸν Βαρλαὰμ ὑπυδὺς, ἐπιστρατεύει τῇ ἀληθείᾳ.,
Οὗτος δὴ μοναχὸς ὧν, χαὶ τῆς Καλαδρίας ὁρμώμες
voc, καὶ τῇ τῶν Ἑλλήνων παϊδείᾳ πολὺς γεγονὼς,
καὶ ὅλον ἐχείνης ἑαυτὸν ἐξαρτήσὰς, κατὰ «nc ἆλη»
θείας χωρεῖ, καὶ τῶν ἱερῶς ἀντεχομένων αὐτῆς
xai διθεῖαν τούτων χατηγορᾖἠθδας, οὐ µόνον thv «pie»
υπόστατον xai «ἆσιν ἁμέθεχτον οὐσίαν τοῦ θεοῦ
ὄχτιστον εἶναι λεγόντων, ἀλλὰ καὶ τὴν ἀῑδιον xal
θεοποιὸν xal τοῖς ἀξίοις µετεχυμένην χάριν τοῦ
Πνεύματος, συνόδου θείας ἐπὶ τούτοις συγχροτη”
θείσης, ἐξηλέγχθη xoV ἀπεχηρύχθη παρὰ τῆς τοῦ

ὅλην πικρῶς κατ αὐτῆς ὀπλίζει. Σερα- D Χριστοῦ ἁγίας χαθολιχῆς xai ἀποστολικῆς Έκκλη-

bp οἱ περὶ Διοχλητιανὸν καὶ Μαξιμῖνον
M xai eU τις κατ ἐχείνους, ol τοσοῦτον
ώλοντο, ὁπόσον xg πολεμεῖν ἐγνώχεσαν.
γὰρ οἴχεται τὸ μνηµόσυνον pev! fov:
j Geo) Ἐχχλησίας ὁ φθόγγος ἐξῆλθεν

«ἣν γῆν ὁ μαρτύριον δὲ τῆς δυνάµεως
&icvacvov οἱ τῶν μαρτύρων νεχροὶ, δαί-
ας ἑλαύνοντες. Οὕτως ἡ τοῦ Θεοῦ δύνα-
re καὶ διὰ τῶν συμφορῶν ἀναδείχνυται.
τονηρὸς οὐδὲ παθὼν ἔγνω, xal ταῦτα νή-
ἀλλ) ἑτέραν τραπόµενος, προσδάλλει τῇ
400 μὲν γὰρ φανερῶς πολεμεῖν καὶ Ag
pie φανερὰν αἰσχύνην ἀηδῶς ἔχων' τοὺς
έλλιον καὶ "Apetoy xal τοὺς εἰς ἐχείνους
ὑποδὺς, πολυθεῖαν δηῃθεν ix τοῦ μέσου
* βουλευόμενος, πείθει τοὺς ἀνοήτους
Wi εἰς τὸν ἕνα τιμῆς ἂχιστα τὸν ἀληθῆ
εόν. ᾽Αλλὰ χαὶ τοῦτο αὐτὸς xat' αὐτοῦ
ινός ὤφθη. Τοῦ πολέμου τοῦτο λάφυρον
εοὺ . Ἐχχλησίας, τὸ τῆς Τριάδος ὁμότι-

δὲ χαὶ ἄλλους χύκλους ὁ πονηβὸς οὗτος

σίας διὰ τῶν τοῖς ἁγίοις Πατράόι θεολοχιχῶς ονΥγ- -
γραφέντων, τοῦ τῆς ἁληθείας λόγου προϊαταμένων,
«o0 τε vuv ἱερωτάτου µητροπολίτου θεσσαλονἰχης
τοῦ Παλαμᾶ καὶ τῶν μοναχῶν. Μετὰ μιχρὸν δὲ, τῆς
ἐχείνου πονηρᾶς δόξης Ὑενόμενος | Ἀχίνδυνος, µη-
δαμῶς τῇ τοῦ διδασκάλου καταδίχῃ σωφρονισθεὶς,
μηδὲ βελτίων γενόμενος, τῶν αὐτῶν πάλιν ἐπὶ τοῖς
αὐτοῖς κατηχορεῖν ἐπεχείρησεν ἔξαρνος μὲν aiv
δόλῳ.. τοῦ διδασχάλου Ὑινόμενος, xal τὰ δεινότατα
ἑπαράμενος ἑχείνῳ, χαὶ µηδέποτε τὰ αὐτὰ φρονεῖν
τῷ Βαρλαλμ f) λέγειν ἰσχυριζόμενος, (v! ἐντεῦθεν
αὐτῷ λέγειν ἐξῇῃ' οἷς δὲ ἔλεγε, τὸν χρυπτόµενον
ὑποδειχνὺς Βαρλαὰμ, xai τὴν αὐτὴν ἐχείνῳ πονηρὰν

C δόδαν χάὶ φρονῶν xal λέγων xal ᾽συγγραφόμενος.

Ταύτῃ τοι χαὶ συνόδον συγχροτηθείσης δευτέρας,
Tie προεχάθητο xa ὁ νῦν χραταιὸς xal ἅγιος ἡμῶν
αὐτοχράτωρ, ὁ Χύριςς Ἰωάννης Κανταχουζηνὸς,
ἐξηλέγχθη τὰ αὐτὰ τῷ Βαρλαὰμ χαὶ φρονῶν xal
λέγων, καὶ τῶν μοναχῶν κατηχορῶν' δι ἃ χαὶ civ
τῷ Βαρλαὰμ ἐπεσπάσατο χαταδίχην, Ἱόμου προδάν.
(τος συνοδικοῦ χατὰ τὼν τοῦ Βαρλαὰμ ἑχςίνοὺ βλασ-
φημ.ῶνι δι’ ob παντὸς τοῦ Χριστιανιχοῦ πληρώµα-

Fr. Combefisii note.

a cautela legenda bxc omnia, hzretico
Iu conscripta, et mendaciis conferta, ut
natum Barlaamum asserit synodus in
b Palamitarum dogma inpugnatum, cum
mate disceptatum sit in éa synodo, ut

tomom ediJit etlam Combefisius in Auctario.

auctor est Gregoras, qui ipse in hac syuodo ut
Palamitarum erroris impugnator damnatur. Vi-
deatur Leo Allat. t. [ Grecie orth. οἱ De consensu
να Ecclesie, Demetrius Cydon. et Cypa-
rissiota.

πο

TOMUS SYNODICUS ΠΠ.

123

τος ἀποχέκοπται, ὡς αὐτὸς οὗτος ὁ συνοδιχὸς Ἰόμος À τῆς χαθολικῆς Ἐκκλησίας xal τοῦ τῶν Χριστιανῶο

Φιέξεισι, πολλὼν τε ἄλλων ἔνεχεν, καὶ ὅτι τὸ qx
κῆς τοῦ Κνρίου Μεταμορφώσεως, τὸ τοῖς συνανα-
Φᾶσιν αὑτῷ µαχαρίοις μαθηταῖς xal ἁποστόλοις
ὀφθὲν, κτιστὸν ἐπεχείρει δειχνύναι xal περιγραπτὸν,
xai τῶν αἰσθητῶν φώτων πλέον ἔχον υοὐδέν. Οὐχ
οὗτος δὲ µόνον ὁ Βαρλαὰμ τῷ συνοδιχῷ ἀποχεχή-
Ῥυχται Τόμῳ, ἀλλὰ ταῖς αὑταῖς ἐπιτιμίαις ἔνοχον
ἑαυτὸν χαθίστησι, καὶ εἴ τις ἐχείνῳ ἑπόμενος τοῖς
μοναχοῖς xal τῇ Ἐχχλησίᾳ θεοῦ πολεμεῖ’ φησὶ γὰρ
ἐπὶ λέξεω-:, 'AJAAÓ καὶ si τις ἕτερός τι τῶν ὑπὸ
τοῦ Βαρ.αὰμ BAacgüpec καὶ κακοδόξως χατὰ
τῶν μοναχῶ»ν, uà AAor κατὰ τῆς Εκκλησίας αὖὐ-
τῆς JaAn0ércor f) συγγραφέντω», φαγείη πάλιν
«or uoraxov κατηγσρῶν, f) ὅλως ἐν τοῖς τοιού-
τοις καθαπτόµενος, τῇ αὐτῇ καταδίκη παρὰ
τῆς ἡμῶν' µετριόζητος καθυποθο.1λόμενος, ἆπο-
χήρυκτος ἔσεαι καὶ αὐτὸς, καὶ ἁποτετμημέγος
τῆς ἁγίας τοῦ Χρισεοῦ καθολικῆς καὶ ἁποστο.ἒε»
κῆς ᾿Εκκ.]ησίας, καὶ τοῦ ὀρθοδόξου τῶν Χρι-
στιανῶν x4npópgatoc.

Ἁλλ' ὡς εἶδεν ὁ ἑνεργῶν ἓν τοῖς υἱοῖς «c ἀπειθείας,
χατὰ τὸ γεγραμµένον, πονηρὸς καὶ ἀρχέχακος δρά-
χων, ὅτι κατὰ τῆς εὐσεδείας xal τῶν ἀσφαλῶς ἁντ-
εχθµένων αὑτῆς προσδαλὼν, ἀνδράσι χρησάµενος
οὐχ ἐν ἀξιώμασιν ἐξεταζομένοις, Ίχιστα ἡδυνήθη
διὰ ταῦτα τῶν χατὰ γνώμην τυχεῖν, ὑπολύεται τὸν
εἰς πατριάρχας τότε τελοῦντα Ιωάννην, σχεῦος ἄν-
ειχρυς τῆς ἐχείνου χακονοίας χωρητικόν. "Oc ὁμο-

τελέως ἑκκόπτει πληρώματος Α λὰ καὶ sf εις,
φησὶν, ἕτερος τῶν ἁπάντων τὰ αὐτά Xota φω-
pa0d fj φρονῶν 1) «ἰέγων ἢ συγηραφόµενος κατὰ
τοῦ ἱερομογᾶχου χυρίου Γρηγορίου Παλαμᾶ καὶ
τῶν σὺν abt μογαχῶν, μᾶ. ἲον δὲ xarà εν
ἱερῶν θεολόγων, xal τὴς Εκκλησίας αὐτῆς, τὰ
αὐτὰ xal κατ αὐεοῦ γηφιζόμοθα, καὶ εῇ αὐτῇ
χαταδίχῃ xaüvxo0dAAousr, εἶτε τῶν ἱερωμένων
τις εἴη, εἴτο τῶν Aatxor. Αὐτὸν δὲ τοῦτον τὸν
zoJAdxic ῥηθέγτα τιµιώτατον ἱερομόναχον xó-
ριον Γρηγόριον τὸν Πα λαμᾶν καὶ τοὺς αὐτῷ συν-
άδοντας μοναχοὺς, μηδὲ» ἁπᾷδον τῶν θείων
ογίων γρἀφογτάς τε καὶ φρονοῦντας, µεε éta-
τάσεως κατα]αθόντες ἀχριδῶς' naA Aor. Cà εῶν

B θείων «Ἰογίων xal τῆς xowüc ἡμῶν εὐσεδείας

xal παραδόσεως αᾶσι τρόποις, ὡς απροσῆκεν,
ὑπερμαχδῦντας, obx ἀνωτέρους µόνον παντάπασι
τῶν κατ αὐτῶν, μᾶ. ον δὲ «ατὰ τῆς τοῦ θεοῦ
Ἐκκλησίας, ἐρεσχειῶν, ὡς καὶ ó πρώην συνο-
δικὸς Τόμος, ἔχομεν, ἀ.1.1ὰ καὶ ἆσφα.ἰεσεάτους
τὴς Εκκλησίας zpoudyovc τε καὶ προα]ων-
στὰς καὶ φΦοηθοὺς ταύτης ἁποφαινόμεθα. O60
γὰρ xal à ἐπὶ ταῖς συνόδοις ἑχείναις προδὰς Τόμο
διέξεισι, χαθάπερ οὖν ἴχει τὸ ἀσφαλές τε καὶ βέδαιαν.

Ἁλλ' ὁ τοῖς ἡμετέροις καχοῖς ἐπιχαίρων ἀεὶ οὐδ
οὕτως ἡσυχίαν ἆγειν ἑγνώκει, οὐδὲ γὰρ ὀργάνω
ἀπορῶν, περιῄει ταῦτα ζητῶν * ἀλλ’ ἔχων ἔτι εινὰς
παρὰ τὸν Ἑαρλαὰμ xol ᾿Ακίνδυνον ἐχείνοις φοιτή-

epovíjsac τῷ ᾿Ακινδύνῳ, xal πολλὰ χατὰ τῆς εὖσε- {) σαντας, xai τὰ ἑχείνων ἑσχάτως νοσοῦντας, 5c ἐχι]-

θείας xal τῶν ἀντιποιουμένων αὑτῆς, μᾶλλον δὲ
xiv αὐτὸς αὐτοῦ (1) xal γράψφας xoi πράξας xat
βουλευσάµενος (οὗτος γὰρ ἦν ὁ την χαταδίχην ty-
γράφως ἐπενεγχὼν τῷ ἀποχηρύχτῳ Βαρλαὰμ ἐχείνψ),
ἅμα χ1ὶ τὴν ἐμφύλιον µάχην ὡς ἕρμαιον ἁρπάσας,
εὗρε xal οὗτος τῆς ἑαυτοῦ σπουδῆς xal τῶν πονη-
ρῶν βουλευµάτων ἀξίας τὰς αµοιδάς. Ἐξελεγχθεὶς
γὰρ, χαθαιρεῖται’ xal ἁἀποχηρυχθέντος xal τούτου
συνοδιχῇ διαγνώσει, Τόμος ἱερὸς ἑχτίθεται τῇ συν-
hy, ἅμα uiv ἀποδειχνὺς ἐχεῖνον τῆς ᾿Αχινδύνου
καχοδοξίας ἐχόμενον, ἅμα δὲ xal τὴν πρὸς τοὺς ὁρ-
θοδύξους αὑτοῦ σὺ» οὐδενὶ λόγῳ µανίαν. Ὁ δὲ δὴ
Τόμος ὑπογραφαῖς ἀρχιερέων τριάχοντα τὸ βέδαιον
ἔχων, οἷς συνεῖπε δι ὑπογραφῆς ὕστερον xal ὁ
ἁγιώτατος πατριάρχης Ἱεροσολύμων, οὗ τὸν "Axlv-
δυνον οὐδὲ τὸν πατριαρχεύσαντα ἑἐκδάλλει µόνον

νων ὑφ' ἑαυτὸν ποιεῖται τόν τε χρηµατίσαντα "Egl-
σιον xal τὸν Γάννον, Γρηγορᾶν τε χαὶ ΔεξΑν » ed χεὶ
σύστημα ποιησάµενοι, xal ἄλλους προσεταιρισάμο»
yov ἀνθρωπίσχους οὐδὲν ὑγιὶς διανοηθέντας οὐδὲ.
ποτε, θόρυδον ἐγείρουσι χατὰ τῇ; Ἐκκλησίας 8sei,
σπουδὴν ποιούµενοι ἁποπλανᾶν τοὺς πολλοὺς, καὶ
τῆς Ἐχχλησίας ἀποτέμνειν ἐλεεινῶς, δόξαν ἑαυτοῖς
ix τούτων πορίζειν οἱόμενοι. Ἐδέησε γοῦν διὰ ταῦτα
σύγοδον συγκροτηθῆναι μεγάλην, τοῦ Υαληνοιάτον
βασιλέως ἡμῶν ἔλεον λαθόντης τῶν ἀπολλυμένων
Ψυχῶν. Aib xai μεταπεμφθέντες παρὰ τῆς ἐχ Geol
χριταιᾶ; χαὶ ἁγίας βασιλείας αὐτοῦ, xal τοῦ ἁγιω»
τάτου καὶ οἰκουμενικοῦ πατριάρχου χυρίου Ke)-
λίστου, οἱ ἱερώτατοι ἀρχιερεῖς καὶ ὑπέρτιμοι (3), 6

D τι Ἡρακλείας, ὁ Θεσσαλονίκης, à Κυζίκου, à Φιλα-

δελφείας, ὁ Χαλχηδόνος, ὁ Μελενίχου, ὁ Ἀμασείας 6

Fr. Combefisii note.

(1) MàAAcr δὲ κατ αὐτὸς αὐτοῦ. Sic quasi
elegantiæ causa quandoque in istis inversz voces.
Porro Joannes hic Beccus est egregius confessor,
ob catholice (dei defensionem de processione
Spiritus sancti, ab Andronico sede pulsus. Potuit
hic. Barlaainum damnare petulantiz in monachos,
ipsiusque Palam:e errores postmodum approbare.
Ejus plura edidit Aliat. Nicephori Blemmidz scriptis
adductus est, ut (εί catholice animum accom-
modaret, exque Ecclesie seusu esse Spiritum et
ex Filio aguosceret, Palamitarum ſactioue factita-
tum ul deponeretur, seu, in eaim rein. cos operam
contulisse, vel ex iis quæ sequuntur, liquet, ac
quod cum Acindyno sentire accusatus est; qui
jpse errorem turpissimum egregie exagitaret,

Legatur ejus Opusc. eo argum. apud Leones Allat.
citatum.

(2) ᾿Αρχιερεῖς καὶ ὑπέρειμοι. Quasi episcopi
melropelite. Hypertimi enim dieti omnes meire-
olitico jure ;audentes, sive erant ἔξαρχοι saltem
παρχιών, quos fere recenii usu archiepiscopos
dicimus, εἰ vere ineiropolite aunt, capita scilicet
provinciarum, plures sub se epi babeates,
sive solum metropolitas quasi "nomine tenus, hoc
scilicet aucti bonore, favore ac diplomate principia,
Quomodo sspe in eadem provincia plures eraat
hypertimi, Videtur hoe concilium, τῶν ἐπιδημούν-
των, ex illis duntaxat prasulibus qui Constantino-
oli inventi sunt, coactum, ut et alia duo, alterum
in quo Barlaainus, alierun in quo Acindyums

CONTRA BARLAAMITAS ET ACINDYNIANOS.

Το

οηραχλείας, ὁ Πηγῶν, 6 Βεῤῥοίας, ὁ Ἴραπε- Α θεσσαλονίκης, ἐπειδὴ σχανδαλίζἑσθαι ἔλεγον χατ"

roc. ὃ Τραϊανουπόλεως, ὁ Σηλυδρίας, 6 Εὔπρω,
κάστριδος, 6 Alvou, 6. Σουγδαῖας, ὁ Ἡρύσεως, ὁ
των, 6 Βιζύης, ὁ αρέλλης, ὁ Μηδείας, ὁ Te-
, € Καλλιουπόλεως, 6 Ἑξαντιδίου, ὄντων xal
Νωμῶν τοῦ Ανδριανουπόλεως (6), τοῦ Χρι-
πόλεως, τοῦ Διδυμοτείχου * παρόντων xat θεο-
ετάτων ἀπισχόπων τοῦ Πανίου, τοῦ Καριουπό-
» τοῦ Παμφύλου, τοῦ ᾿Αδύρα, τοῦ Καμπανίας,
Ρινάου, τοῦ Ἐλευθερουπόλεως, προχαθεσθέντος
(αληνοτάτου xai χρατίστου χαὶ ἁγίου ἡμῶν αὖ-
£vogoc xal βασιλέως κυρίου Ἰωάννου Καντα-
gveD, lv τῷ τρικλίνφ τῷ οὕτω πως ἐπιλεγο-
| Ἀλεξιαχκῷ τῶν ἱερῶν Βλαχερνῶν * συνεδριά-
τῇ ἁγίᾳ βασιλείᾳ αὐτοῦ xal τοῦ ἁγιωτάτου xat
μενιχοῦ πατριάρχου χυρίου Καλλίστου * xat ἔτι
εεριποθήτου αὐταδέλφου τῆς ἁγίας βασιλείας
3 κυρίου τοῦ ᾽Ασάνη * καὶ ἔτι τοῦ περιποθήτου
βέλφου τῆς ἁγίας βασιλείας αὑτοῦ τοῦ πανευτυχε-
ηυ σεθαστοχράτορος χυρίου Mavout τοῦ ᾽Ασάνη *
δὴ xal τοῦ περιπηθῄτου ἀνεφιοῦ τῆς ἁγίας βασι-
αὐτοῦ πανυπερσεθάστου χυρίου ᾽Ανδρονίχου τοῦ
νη΄ καραχαθηµένων τῆς αυγχλήεου σὺν τοῖς &p-
εὖσι xa ἐχχλησιαστιχοῖς ἄρχουσε, xal συνειλεγ-
ν τῶν τε ἡγουμένων καὶ ἀρχιμανδριτῶν τῶν ἐν τῇ
ἔμονι ταύτῃ πόλει ἔτι τε ἱερομονάχων xal ἱερέων
ιοναχῶν οὐχ ὀλίγω», οὐχ ἁπόντων xal τινων τῶν
Εκκλησίας ἀρχόντων, περιεστηχότος δὲ καὶ λαοῦ,
ἓν τούτοις φιλήχοον * προσεχλήθησαν xal οἱ θο-

αὐτοῦ Év τισι τῶν πρὸς Βαρλαὰμ val ᾿Αχίνδυνον ἀν-
ειῤῥητιχῶς αὐτῷ συγγεγραµµένων. 'O δὲθεσσαλο..
νίκης, Λοιπὸν ὑμεῖς αὐτοῖς, εἶπε, τὰ ἑχείνων gpo-
νεῖτε. Οἱ δὲ κατὰ µίµησιν Αχινδύνου. ὡς ἐχεῖνος
ἔξαρνος ἐγίνετο τοῦ χαθηγησαµένου αὑτῷ τῆς πλά-
γης Βαρλαὰμ, οὕτως οὗτοι τουτων ἀμφοτέρων. ο.
6b θεσσαλονίκης, ἀνθυποφέρων, Καὶ μὴν, φησὶν, ot
πλείους τῶν ἀντιλέγειν προηρημένων ἡμῖν φανερῶς
τἲς Βαρλαὰμ καὶ Ἀχινδύνου χαχοδοξίας προῖστά-
pivot. μέχρι xai εἰς δεῦρο ἀμεταμέλητοι διετέλεσαν,
ol; xaX ol. λοιποὶ συντεταγµένοι φανεροὶ πάντως
ἐστὰ, αρὸς ἑχείνους ὥσπερ παράδειγµα ἵνεχά ve
δογμάτων ἀχριθῶς ἀφορῶντες.

"Er τούτοις fj θεία σύνοδος. Πρὸς ἣν ask δυσχε-
ραΐνειν, eno, προσθῄκην, Ἆτις οὐδὶ προαθήχη ἂν
χαλοῖτο δικαίως, ὡς ἀνάπτυξις οὖσα τήν οἴχουμενι-
xij; Έχτης συνόδου, οὐδὲν ἕτερόν ἔατιν fi. ἀποχήρυξις |
Βαρλαάμ τε χαὶ ᾽Αχινδύνου * ἠνοὶ µεμφόμενοι, δῆ-
λοι πάντως τοῖς καὶ ὁπωσοῦν συνιεῖσί ela τῶν τοῦ
Βαρλαὰμ xai Αχινδύνου ἀντιποιούμενοι. Οἱ δὲ xai
πάλιν ἠρνοῦντο μὴ τοῖςιἐχείνων στοιχεῖν, Ὡς δὲ καὶ
λέγειν ἤρξαντο, Lv οἷς ἑσχανδαλίζοντα, λέξεσιν αὖ--
«ai; ἡτιῶντο, ἅπερ xai Βαρλαὰμ χαὶ ᾿Αχίνδυνος
πρότερον κατά τε τοῦ θτασαλονίκης χαὶ τῶν uova-
χῶν διεξῄει. Tov δὲ xol ἀπὸ τούτων δήλων — vevtvn-
µένων τὰ ἐχείνων ἀνιάτως γνοσούντων, ἔδοξε 98
θειατάτῳ καὶ ἁγίῳ Ῥβααιλεῖ, συνειρηχκότας xai τοῦ
ἁγιωτάτου xal οἰκουμενιχοῦ πατριάρχου xal má-

Uyts;, καὶ τὴν Ἐχχλησίαν χατατέµνοντες οὗ- C σης τῆς ἱερᾶς συνόδὸν, ὡς ἂν τῆς περὶ τῶν προχει-

καὶ Ἀρωτήθησαν, τἶνος ἕνεχεν, βασιλέως εὖσε-
ζῶντος, παρ) αὐτῶν τὰ τοιαῦτα χατὰ τῆς εὖ-
lac τολμᾶται. Οἱ δὲ ἠτιάσαντο προσθήχην τινὰ
| Χειροτονίᾳ τῶν χειροτονουµένων ἀρχ:ερέων (4)
νηµένην. Ἐν αἰτίαι; δὲ ἐποιοῦντο xai τὸν

µένων δογμάτων ζητῄσεως Xn" ἀρχῆς εἰς τέλος Ba- .
σανισθείσης τἀληθὲς kv τούτοις διαγνωσθῇ. Τοῦτο
65 καὶ τοῦ θεσσαλονίκης ἐἑπαινέσαντος, ἐχεῖνοι
παντελῶς ἀπηγόρουν (5). Αλλά xal ἀπαιτούμενοι
φανερὰν εὖν οἰχείαν περὶ τῶν προχειµένων ἐχθέ-

Fr. Combefisii notes.

miterum factione oppressi sunt. Nec liter -

nes Beccus videtor damnasse errores Palam»,
p simili coacto concilio , quanquam non viden-
»Jeres illi adfuisse antistites, paucis admodum
norum communionem ac Becci ipsius palam
όφρονος admittentibus, quidquid Michael

anniteretar; haud dissimili exitu a
3Ho Lugdunensi ac fuit a concilio Florentino,
gentis pervicaciam, qua Petri ac Christi ovilis

inque Asiam adduetus est, ubi bactenas illi im-
perabant. Erzstat ejus epistola ad suos Thessaloni-
censes de suis ibi laboribus: ut et disputatio
πρὺς τοὺς ἀθέους Xióvac (sic vocat Turcarum
doctores) conscripta 4 Taronita Medico. qui tune
aderat. nt hzcnon inutilia Historie Byzantinæ,
ut et tanta illa de tentata barbaris Thessalonica,
qus habentur in sancti Demetrii Vita, cum aliis
jam Allatio editis, de illa semel et iterum expu-

respuentes, Mahumeti przeda effecti jam pene p gnata.

umpti sunt. Sunt quidam hic episcopatus,
"Un nomina non exstent in. Notitiis sedium ρα.
οἶια Constantinopolitano subjectarum, sive
nova sedes, sive mutatis novisque homini-
veteres; nec vacat de his plura inquirere.
^buut istis tabulas geographicas, qui huic
llarius student disciplinse.
) Ὄνεων xal διὰ Τνωμῶν τοῦ Αδριανου-
εως. Sic quoque in subscriptionibus ires
repolita διὰ γνωμῶν dicuntur. Accepi ac si
vicarios, ac quod sententias illi suas ad syno-
gaisissent. Nisi rem acu attigi, gratiam faciet
mme docebit : nee enim profiteor me scire eccle-
jea omnia, sie presertim recentis :evi. Adria-
Mis civitas tanti visa, ut sibi eam Turci aute
aug Constantinopolim, ubi jam ex Asia traje-
nt, regiam fecerint. Necduiu tamen id conii-
t. ipee. Palamas dem Constantinopolim petit,
irciũ, qui jam Callipolis potiti. erant, captus,

(4) Hipocótixnv tivà ἓν τῇ xsiporox/g τῶν 8t
ροτονουµένων ἀρχιθρέων. Novum (stud aliquid in
ordinandorum episcoporum professione, occasione
motarum nuper quzstionum, uti ferc solebat, cum
dogma aliquod percrebrescebat, recensque impu-
gnatum plenam demum fidem obiiueb»t. Quod
respondet synodus, eam additionem nihil aliud
eise, qnam sexüe synodi explicationem, inde ac-
ceptum videtur, quod in illa duplex operatio in
Christo defiuiatur, humana scilicet et divina; et
quod nulla res sit operationis expers seu viruitis ;
ac neque Deus, quod illi sic imperite acceperunt,
ac si in Deo velut in creatis, operatio seu virtus
aliud re ipsa esset ab essentia, non ipsamet ut
veluntas et ageus, ob summam Dei simylici-
tatem. .

(5) Κκεῖνοι «αντεῖῶς ἁπηγόρου». Forw
ἀπηγόρευον. Ets! verba sunt ejusdem fere et
formationis et significationis. Poterant viri ca-

723

TOMUS SYNODICOS IIT.

πι

οθαι δύξαν, οὐδαμῶς Ίθελον, πρόφασιν σχανδάλων Α στος xal Άγιος ἡμῶν αὑτοχράτωρ χαὶ βἀδιλεὺς τὴν

τὰ προειρηµένα τοιρύμενοι. Λόγων δὲ χινηθέντων
Κλλλῶν κατὰ τὴν πρώτην ταύτην συνέλευσιν, τὰ
μὲν τῆς ἑνστάσεως ταύτης διελύθη» χεχύρωται δὲ
ἐγγράφως, ὡς ἂν àv τῇ δευτέρᾳ συνελεύσει ἄρξων-
ται μὲν οὗτοι Bh, ol πρὸς τὴν Ἐκχλησίαν διαφερόµε-
vot, ὅθεν ἂν βούλωνται, εἶτα µετ᾽ αὑτοὺς ὁ θεσσαλον[-
χης ἀρξάμενος, ὅθεν ἂν βουληθῇ, εἴπῃ πάντα τὰ
κατὰ γνώµην αὐτῷ.

Συγκροτηθεἰσἠς δὲ χαὶ δευτέρας συνελεύσεως,
ἁπαντῶσι χἀκεῖνοι ' καὶ ἀρξάμενοι εἶπον χατὰ τοῦ
Θεσσαλονίκης, ὅσα ἑδούλοντο. ᾿Αρξαμέναυ δὲ xol
τοῦ θεσααλονέίχης πρὸς ἔπος τοῖς παρ) ἐκείνων προ-
θεδλἠµένοις ἀἁπαντᾶν, τούς τε λόγους συνέχεον xai
πρὸς φυγὴν ὥρμησαν * καὶ πολλὰ βιασθέντες, οὐχ

ἠνέσχοντο παραμεῖναι. Δόντες δὲ ὑποσχέαεις εἰς ἑτέ- B

pzv συνέλευσιν ἐνδημῆσαι, πάλιν φεύχουσι μηδενὺς
διώχοντος &pb τοῦ νενοµισµένου καιροῦ.

V δὲ θεσσαλὀνίχης προτραπεὶς παρά τε τοῦ ἐκ
Θεοῦ βασιλέως ἡμῶν καὶ τῆς ἁγίας τοῦ θεοῦ Ἐκκλη-
elac, ὠμίλησὲ παῤῥησίᾳ πλατύτερον πᾶσι περὶ τῶν
προχειμένων εἰς ζήτησιν τῇ Ἐκκλησίᾳ δογμάτων :
καὶ πάντες xol ἐπῄνεδαν xal συνῄνεσαν. Ἐπεὶ δὲ
καὶ τοῦτο προσἐθήχε, λέγων i; Ἔτερόν ἐστιν ἡ ὑπὲρ
ες εὐσεθείας ἀντιλογία (6), xat Ertpov ἡ τῆς πί-
ette ὁμολογία" χαὶ k*V μὲν τὴς ἀντιλογίας οὐχ
ὀνάγχὴ περὶ τὰς λέξεις ἀκριδολογεῖσθαι τὸν ἀντι-
λέγονται ὡς χαὶ ὁ μέγας φησὶ Βαδίλειος: ἐπὶ δὲ
τῆς ὁμολογίάς ἀχρίδειά διὰ πάντων ἑηῤεῖται xal ζη-
φεῖται) xal διὰ εὐδτο τοῖς ἐμαυτοῦ obe Βαρλαὰμ xol
΄Ακίνδυνον ἀντιῤῥητιχοῖς λόγοις συνέταξα, xal ἣν
παρὰ ἁγίων ἐδεξάμην ὁμολογίαν τῆς πίστεως, ἵνα οἱ ἓν-
τυγχάνοντες τοῖς ἡμετέροις ἐχ τῆς ὀμολοχίας μανθᾶ-
νοιεν τὸν τῆς ἀντιλογίας oxoxbv, ἐζήτησεν ὁ χράτι-

τοιαύτην ὁμολογίαν * xal προχὀμισθείόης, ἀνάγνω-
σθῆναι ταύτην ἐχέλευσεν. OS. γεγὀνότος, ἴχα” .ος
Ἀρωτήθη, ὡς ἔχει γνώμης περὶ ταύτης εἰπεῖν, Καὶ
οὐδεὶς fjv ὃς οὐχ ἐγχωμίων ἐμνήόδη περὶ ἑχείνης
ἀποφαινόμενος, ἅμα τὸν τε θεσάαλονίχης δάυμόζων,
χαὶ ἐὐχόμενος ἑαυτῷ tolg τῆς ὁμολογίαό ἐχείνης —
συναπελθεῖν δόγµασι, xol μετ) ἑχείνης ἐμφανισθη-
ναι tip Κριτῇ ζώντων καὶ νεχρῶν xatà τὴν τῆς xoi-
νῆς ἀπολογίας ἡμέραν. Kol fj μὲν δευτέρα συνέλεν-
σις iy τούτοις ἐτελεύτησὲν.

Συγκροτεῖται δὲ xax fj μετ) αὐτῆν. ᾽λκαντήσαντες
δὲ χἀχεῖνοι, τὴν οἰχείαν ὁμολογίαν ἀναγνωσδῇ-.
ναι ζητοῦσιν. OU γεγενηµένου, àv τῷ τέλει καὶ
φοῦτο προσχείµενον ἣν, Περὶ δὲ Puplaóy kel
᾽Αχυδύνου οὕτω περὶ ἐκείνων ἔχορεν Ίνάρης,
ὡς καὶ ἡ ἁγία τοῦ θεοὺ Εκκλησία περὶ τούτω
φρονεἶ. Πολλῶν δὲ μειαξὺ λόγων χινηθέντων, ἡ}-
ἔαντο οἱ διαφερόµενοι τῆς χατὰ «00. θΘεσσαλον΄κης
κατηγορίας" ἡ δὲ fv τοιάδε. Ὡς &pà Ev τισι τῶν ἔαν-
τοῦ συγγραμμάτων Υρᾶφει πολλάχις δύ6 καὶ πολ-
λὰς θεότητας, xal ταύτας ὑλερχειμένας xal Ógti-
µένας. Καὶ τοῦτον τὸν λόγον πολλάκις εἰπόντων καὶ
περιχροτησάντων, χαὶ ταύτας δὴ τὰς φωνὰς χαται-
τιωµένων, ὁ εὐσεδέστατος βασιλεὺς ἐπὶ τούτοις Tt
νέσθαι ἡμῖν φανερὸν ἐκέλευσεν, Πότερον τῶν Vals.
θέντων tv αἰτίαις πονεῖσθε τὰς λέξεις αὐτάς, ἃ và
διὰ τῶν λέξεων δηλούμενα πράγµατα, à xol ἀμφί-
τερα;: El μὲν δη ὁ πόλεμος πρὺς τὰ πράγµατε, d
τῇ σχιᾷ τοῦ πράγματος πολεμεῖς, «fj λέξει mapénb-
θήµενος ; Ἐξεταστεόν γὰρ δὴ αὐτὰ γυμνὰ τὰ αρέγ-
pata, xai παρὰ τῶν θεολόγων τὴν bv. τούτοις Df
θειαν ζητητέον * εἰ δὲ τοῖς πράγµασι σύμφων
διατελοῦντες, τἐλέξει µέμφεσθε; Ἁλλ' ἡμεῖς πὁ

Fr. Combefisii note.

tholiel pugnam defugere sc disputationem, quod
illud concilium lotum Palamitarum viderent, quo-
yum factione ipsi opprimendi essent, et veritas
ludibrio babenda, velut jam in Barlaatno et Acin
dyno iisdem predamnata.

(6) "Etapóv écviv ἡ ὑπὲρ tüc εὐσεδείάό ἄντι-
Jor/a. Videtur hanc Paslamas distinctionem adhi-
here, ne si quid inter dispetandum, sive adversa-
rios impugnando, sic absurdufn exciderat, ut nec
ipsis illi studentibus satis probari posset, aut ab
erroris nota 'eis vindicari, aeglectam in disputa-
tiene ex more, ac quasi ex Basilii ipsa regula,
τὴν ἀχρίδειαν, excusaret, in confessione ac (fidei
formula servatam , ex qua ejus fidei sinceritas
foret pensanda. Dominica (τῆς ὀρθοδοξίας (que est
secunda Quadragesima. Grsecis jejuniorum prima)
fidei forinulam habet Palamas, paulo breviorem,
quam qua exstat ad calcem hujus synodi illius
nomiue, in qua etiam suum procacius errorenr
taetur, velut jam tertia in eam rem synodo victor,
el cum ipsa Palamæ opinio, Ecclesim catbolicse
sententia. Constantinopoli (Palsmitarum scilicet
illi sedi incubantium judicio) haberetur. Debuit
. petulantissimus homo, qui tot tantosque cjus sedis

antistites hæreseos nolalos in conciliis generalibus
producat, non sic Isidoro vel Calixto fidere, ut
quia illi eorumquesynodi ejus tuerentur sententiam,
tueri eam exi«timaret ac probare Ecclesiam ca-
tholicam et apostolicam, non magis Satan para-
*ynagogam, ubi maxime sic a Romana Ecclesia
di ideret, per cujus antistites, sic Consiantinopo-

litani przssules hsretici probati essent, atque ee
nomine a synodis ceenmenicis (ipsam vere .
siam, unumque Christi ovile, απο ejus vicsrio, ia

quo alunetur Christi sacerdotium, fP^feniaB-
tibus) dainnati, Hinc enim regula esiastiea :
Non licete generalem synodum fieri . absque Re-

mano antisüte; nollo humano ambitu, sed ipsa
Christi institutione, summo (ín gi
Palamæ candorem subit mirari,
'»par ausus sit arcessere, ut suls Sergio, Pyrrhe, :
aujo Constantinopolitanis socium adje
Existimavit non justa satis coitione in illum e
synodo pronuntiatum esse, cum nec auctor hsre-
seo8 esset, nec in eam operz aliquid eontnlisset ;
sed nascentem atque serpentem non setis forte
apostolico vigore sensuque compressisset, Cui rel
vel hoc ipsum argumento esset, quod Roms et is
Occidento nullas illa radices egissel : actura saae,
8i lanti nominis pontifex, seduetore Bergio in esm
serio abaectus esset, aut. illi quid petrocins-
tus, quidquid Grssca Syraque calliditas, Romans
Latinaque simplicitate tantisper abeti visa esset;
ac donec loanues iW Petri, non tam (tate,
quam justa smulatione, apostolicum dium
strinxit, lleracliumqoüe ipsum conterruit, saccbsse-
ribusque "lheodoro, Martino, Demno, Agsthonl,
Leoni, sempiterne laudis exemplo preivit. Sie
animatus oim in Honoriom [ui, aec aliter pula

scripsi-se, quidquid secus | tibus Theophili
Hayaudi oculis, perque eos [λήμε aliis, depre
:Cn»uit sit.

725

CONTRA BARLAAMITAS ET ACINDYNIANOS.

526

λέξεων ἕνεχεν ἐνταῦθα συνεληλύθαμεν * 0088 γὰρ Α ᾖΓενοµένης δὲ καὶ τετάρτης, ἤρξαντο πάλιν ot δια-

περὶ εῶν ὀνομάτων, γατὰ τὸν θεολόγον, ζυγομα-
χήσοµεγ, χίνδυνον οὐδένα εἰδότες περὶ τὰς λέξεις,
ἕως ἂν ὁ νοῦς ὑγιαίνειν δοχ].

"Exi τούτοις ὁ Βεσσαλονίχης, Λέξεων ἐμοὶ λόγος
ὀλίγος, ἔφη: Ob γὰρ ἐν ῥήμασιν ἡμῖν, ἀ 11 ἐν
Zpárpactr ἡ ἀ ἐἠθειάτε xal ἡ εὐσέδεια, χατὰ τὸν
Θεολόγον Γρηγόριον. Περὶ δὲ δογμάτων χαὶ πραγ-
µάτων τὸν ἀγῶνα ποιοῦμαι. Κάἄν τις ἐπὶ τῶν πραγ-
µάτων ὁμοφωνῇ, πρὸς τὰς λέξεις οὗ διαφέροµαι.
Πρὸς δὲ τὴν καρὰ τῶν λεγόντων κχατηχορίαν kxslvo
λέγω’ Δύο μὲν ἐγὼ θεότητας f] πολλὰς χαὶ διαφόρους
kr τῆς ἁγίας Τριάδος, ὡς ἄλλην μὲν εἶναι τοῦ Πα-
τρὸς. ἄλλην δὲ τοῦ Υἱοῦ., ἄλλην δὲ τοῦ Πνεύματος,
οὔτε ἑφρόνησα, οὔτε φρονῶ, οὔτε μὴν φρονῄσω τῇ
χάριτι τοῦ Χριστοῦ: ἀλλὰ xal τοὺς οὕτω φρονοῦντας
χαθυπκοδἀάλλω τῷ ἀναθέματι, Ἁλλ) οὐδὲ ἄλλο τί qnia
Θεότητα ἑχτὺς τῆς ερισυποστάτου θεότττος * οὔτε
οὐσίαν Oslav f) ἀγγελιχὴν, οὔτε ὑπόστασιν, κατὰ
τὸν µέγαν Διονύαιον, ἀλλ᾽ ἑνεργείας θείας χαὶ mpoó-
δους τινὰς φύσει προσούσας xal ἐξ ἀῑδίου τῷ θεῷ
τῷ τῆς Θεότητος ὀνόματι προσηγόρευσα, τοῖς ἁγίοις

- οἱόμενος σύµφωνα λέγειν. Αλλ) οὐδὲ ταῦτα εἶκον
*— ἂν, el μὴ πρὸς ἀνάγχην ἦλθον παρὰ τοῦ ἀντιλέγοντος,
καὶ χατὰ ἀντιπαράστασιν xal πρὸς ἐχεῖνον ἁγωνι-
ἆόμενος, µόνην ἄκχτιστον λέγοντα Θεότητα τὴν οὐσίαν
φοῦ θεοῦ, πᾶσαν δὲ δύναμιν xal ἑνέργειαν θείαν, τῆς
οὐσίας διαφέρουσαν, εἰς χτίσµα χατασπῶντα, Άλλως
τε xal τοῦτ εἶπον, o) πολλὰς συνάγων ἐντεῦθεν
Θεότητας, ὡς αὐτοὶ χαταφεύδονται» xal δῆλον tx
τῶν ἐμῶν συγγραμμάτων, τῶν τε ἄλλων xal τῆς όμο-
λογίας. Ἐν πᾶσι γὰρ οὕτω τοῦτο προάγεται παρ) ἐμοῦ
d; ὑπὸ τῶν ἀντιλεγόντων μὲν λεγόµενον, ὑπ' ἐμοῦ
δὲ μὴ στεργόµενον * µίαν γὰρ οἶδᾳ Θεότητα, τὴν
αὑτὴν ερισνπόστατον, xai παντοδύναμον xat ἐνεργῇ.
Ἡλὴν οὔτε τότε περὶ τῶν λέξεων ὁ σχοπὸς ἐμοὶ, ἀλλ'
ἅπας ὁ ἁγὼν περὶ τῶν πραγμάτων ' οὔτε νῦν περὶ
ὀνομάτων xoi συλλαθῶν διαφέροµα:, ἀλλὰ τῶν
ατραγµάτων εὐσεδῶς ἀναχηρυχθέντων, Χριστοῦ χά-
eiit ἔτοιμός εἰμι πᾶν ὅπερ ἂν ἡ θεία σύνοδος περὶ
«iv λέξεων διαγνῷ, στέρξαι xat ἀποδέξασθαι, Ἐφ'
οἷς ὃ τε εὐσεδέστατος καὶ γαληνότατος βασιλεὺς καὶ
$ θεία σύνοδος τὸν Θεσσαλονίχης ἁἀποδεξάμενοι διὰ
πάντων τῆς εὐσεδοῦς διανοίας, fj περὶ τὰ Orla κχε-

φερόμενοι λέξεις τινὰς αἰτιᾶσθαι ἐμφερομένας Ev τοῖς
τοῦ Θεσσαλονίκης συγγράµµασ:, τῶν πραγμάτων
ἀφέμενοι. Τοῦ δὲ θειοτάτου βασιλέως xal τῆς συν-
όδου τῆς τῶν πραγμάτων ἑξετάσεως γινοµένων, xal
παρὰ τῶν τῆς Ἐκκλησίας θεολόγων τὰς ἀποδείξεις
τῶν προθεθληµένων ζητούντων, προεχοµἰσθη ὁ κατὰ
τοῦ Βαρλαὰμ ἐχτεθεὶς συνοδιχὸς Τόμος. Ὃς άναγνω-
σθεὶς χελεύσειθείᾳ τοῦ γαληνοτάτηυ βασιλέως ἡμῶν,
χοινωνοὺς διὰ πάντων τῆς τοῦ Βαρλαὰμ χκαχοδοξίας
τοὺς διαφεροµένους ἀπέδειξεν. OO γὰρ ἠνέσχοντο μὴ
διὰ τέλους ἀντιλέγειν τοῖς ἐχεῖ γεγραμμµένοις περί

πε ἄλλων, χαὶ μάλιστα περὶ τοῦ θειοτάτου φωτὸς τῆς

τοῦ Κυρίου Μεταμορφώσεως. 02 μὴν ἀλλ’ ἐρωτωμέ-
νων τοῦ τε Βεσσαλονίχης χαὶ τῶν διαφεροµένων τῇ

) Ἐκχλησία, ἔπως ἴἔχουσι δόξης περὶ τοῦ θειοτάτου

φωτὸς, ὁ μὲν δι ὧν εἶπε xa ὧν ἀνέγνω εἰς ἐπήχοον
πάντων ix τῶν ἑαυτοῦ συγγραµµάτων, διλ πάντων
ἀνεφαίνετο ἀσφαλῶς τῆς τῶν θεολόγων διανοίας ἑξ-
ηρτηµένος” οἱ δὲ , δι ὧν τε εἶπον xai ὧν ἑάλωσαν
συγγραφόµενοι, ἐξηλέγχθησαν διχοτομοῦντες εἰς
χτὶστὰ xal ἄχτιτσα τὴν μίαν θεότητα τοῦ Πατρὸς,
καὶ τοῦ Υἱοῦ xal τοῦ ἁγίου Πνεύματος, τῷ τὴν μὲν
οὐσίαν τοῦ Θεοῦ ἄχτιστον λέγειν θεότητα, ἑστερημέ-
νην πάσης δυνάµεως xat ἑνεργείας θείας * πᾶσαν δὲ
δύναμιν καὶ ἑνέργειαν Θεοῦ, xal ἁπλῶς τὸ τούτου
παντοδύναµον ἀθετοῦντές τε xal ἀρνούμενοι, xai
εἰς κτίσματα κατφσπῶντες τὸν Osbv, xal δύο λέγον-
τες αὐτὸν θεότητας, ἄκτιστόν τε xal κτιστὴν, ὑπερ-
χειµένην τε xal ὑφειμένην ὄντως" ἐπεὶ καὶ τὸ iv τῷ
θαδωρἰῳ λάμψαν τῆς θεότητος φῶς ποτὶ μὲν οὐσίαν
ἔλεγον εἶναι Θεοῦ, ποτὲ δὲ φάσμα xot παραπέτασμα
καὶ [νδαλμα xal κτίσμα” ὡς εἶναι xav αὐτοὺς τὸ
αὐτὸ χτίσµα xal οὐσίαν Θεοῦ. Προεκομίσθησαν δὲ
παρὰ τοῦ Θεσσαλονίκης xol γράμματα ἐχείνων οἱ-
κειόχειρα, kv of; κατηγόρουν αὐτοῦ, ἄκτιστον εἶναι
λέγοντος τὸ θειότατον ἐκεϊνοιφῶς καὶ ἕλλαμψιν, ἀλλ’
οὐχ οὐσίαν Θεοῦ. Αλλὰ xai δι ὧν χατηγόρουν τοῦ
θεσσαλονίχης , ὡς πολλὰς λέγοντος θεότητας, ἔπει-
δήπερ πάσας τὰς θείας xai χλινὰς τῶν τριῶν ὑπο-
στάσεων δυνάμεις τε xal ἑνεργείας ἀχτίστους εἶναι
διατείνεται, φανεροὶ γεγόνασιν, ὡς οὐ πρὸς τὰς λέ -
ξεις αὐτοῖς ὁ πόλεμος’ ἀλλ οὔτε διαφορὰν θε:ας οὐ-
cla; καὶ θείας ἑνεργείας, οὔτε μὴν ἄχτιστον εἶναι

χρηµένος ἄμετέλει, χαὶ µάλιστα τῆς εὐγνωμοσύνης D τὴν θείαγ xdV. Παντοδύναμον ἑνέρχειαν νοµίκοναι.

αὐτὸν ἐπαινέσαντες, θεότητας μὲν δύο ἢ πολλάς, f)
δλως ἀριθμὸν θεοτήτων, µήτς λέγεσθαι μήτε μὴν
νοεῖσθαι ἀσφαλῶς διωρίσαντο” μηδὲ γὰρ εἱρῆσθαι
φοῦτο παρὰ τῶν θεο)όγχων ῥητῶς * διαφορὰν μέντοι
οὐσίας θείας καϊθείας ἑνεργείας, f) xaX θείων kvep-
γειῶν, xai μᾶλᾳ xoi νοεῖσθαι. καὶ λέγεσθαι πρυε-
αρέφαντο * διαῤῥήδην τοῦ τοιούτου δόγµατος παρὰ
τῆς Ἐχκχλησίας κεχηρυγµένου, ὡς καὶ χάτω δειχθή-
estat, 'O δὲ θεσσαλονίκης προθύµως xai λίαν
ἀσμένως τοῦτο χατεδέξατο΄ xal ἡ μὲν τρίτη συνέλευ-
σις ly τούτοις ἑτελεύτησεν.

Ἐφ' ol; προτεθέλεων τῶν θεολόγων τῆς Ἐκχλτοίας,
ἀνεγνώσθη ànb μὲν τοῦ μεγάλου Βασιλείου πολλἀ
σε ἆλλα xal 85 χαὶ ταῦτα 7 El γὰρ οὐδὲν (1) 6.3oc
ἐπὶ θεοῦ κατ ἐπίνοιαν ὁ Εὐνόμιος θεωρεῖ, ἵνα
μὴ δόξῃ ἀγθρωπίναις τὸν θεὸν σεμνὑύνει προσ-
nyoplatc, πάντα ὁμοίως οὐσίαν ὁμολογήσει τὰ
ἐπιλεγόμενα τῷ 859. Πῶς oov οὗ καταγέλαστον .—
τὸ δημιουργικὸν οὐσίαν εἶναι «έχει τὸ zpo-
νοητιχὸν zádlw οὐσίαν, τὸ προγγωστικὸν
ὡσαύσως, xal ἁπαξααπ.ῶς πᾶσαν ἐγέργειαν οὐ-

: clar τἰθεσθαι ;

Fr. Combefisii not.

(7) Inepte. assumpta hec pro Palama, cum seruo sit de distinctione rations.

1]

TOMUS SYNODICUS 111. 128

'Anb δὲ τοῦ θεολόγου Δαμασχηνοῦ, Lv οἷς περὶ A οὖν ὅπερ οὔτε ἀπὸ τῶν ἁγίων Πατέρων ἑῤῥέθη

τῶν δύο ἐνεργειῶν τῶν ἐν τῷ Κυρίῳ ἡμῶν Ἰησοῦ
Χριστῷ διδάσχε., λέγων, "Iotéor óc ἆ 11ο &cclr
ὀγέργεια xal ἆ 11ο ἐγεργητικὸν, καὶ ἆ.11ο ἐνέρ-
1ηµα, καὶ &Ado Σνεργῶν. ᾿Εγέργεια μὲν οὖν
ἐστι» ἡ ὁδραστικἡὴ καὶ οὐσιώδης τῆς φύσεως
xirqctc* ἐγεργητικὸν δὲ ἡ φύσις, ἐξ ἧς ἡ dvdp-
Ίεια πρόεισιν ἑνέργημα δὲ τὸ τῆς ἐνεργείας
ἀποτέλεσμα * ἐνεργῶν δὲ ὁ χεχρηµένος τῇ ἔγερ-
γείᾳ, ἦτοι ἡ ὑπόστασις.

Ὅ δὲ θεῖος Μάδιμος ἐν τῷ χεφαλαίῳ τῷ ἔπιγρα-
φομένῳ, « Ἐκ τῆς ἐπὶ σεχρέτου διαλέξεως,ι Πάν-
toc, φησὶν, ἀνάγκη ἐπὶ Χριστοῦ θε]ῖήσεις «Ἰέγε-
σθαι «al ἐγεργείας, καὶ πᾶσα ἀν άγκη * οὐδὲν γὰρ
τῶν ὄντων χωρὶς ἐνεργείας φυσικῆς ὑφέστεη-
χεν. Οἱ γὰρ ἅγιοι Πατέρες φανερῶς Jérovct
μήτε εἶναι uite γινώσκεσθαι χωρὶς τῆς οὐσιώ-
δους αὐτῆς ἐνεργείας ei οἰανδήποτε φύσιν.

Ἐπεὶ δὲ οἷς ἔλεγον, uh µόνον τοῖς ἁγίοις διετέλουν
xa0' ἕνα μαχόμενοι, ἀλλ) ἤδη xal αὐτὴν τὴν ἁγίαν
xai οἰχουμενιχὴν ἕχτην σύνοδον ἀνατρέπειν xal xa-
«αλύειν ἐπεχείρουν, fj δῇ οὐχ ἄλλος ἣν ὁ σχοπὸς,
περὶ δὲ τῶν δύο φυσιχῶν θεληµάτων xai τῶν δύο
φυσιχῶν ἐνεργειῶν τῶν Ev τῷ. Κυρίῳ xol θεῷ ἡμῶν
Ἰησοῦ Χριατῷ πᾶσα d πρόθεσις γέγονε, xal fv
ἀνάγχη διὰ ταῦτα προκομισθῆναι τῆς τοιαύτης αυν-
6509 Πραχτικἁ, xal ἀναγνωσθῆναι, xal ἀπὸ τούτων

«b εὐσεδὲς ἀναχηρυχθῆναι, τὰ μὲν προετέθησαν ἐπὶ ΄

τοῦ µέσου ». οἱ δ᾽ εὐθὺς &u6 τῷ προτεθῆναι ἀνέχρα-

ποτὲ, οὔτε ἀπὸ τῶν βεθή.ῖων αἱρετικῶν τετόῖμη-
ται εὑρεθῆναι, ἐπὶ τοῦ xapórcoc δυνήσεται s o-
πετευθῆναι , ἵνα τῶν δύο φύσεων τοῦ Χριστοῦ,
τῆς θείας δη.ἳονότι xal τῆς ἀνθρωπίνης, ὄντινων
al ἰδιόστητες ἀκέραιοι εἶναι Ίγωρίζονται ἓν Χριστῷ,
play. ἔχωσιν ἐνέργειαν ; Τίς ποτε ὀρθῶς φρονῶν
δυνἠσεται ἁποδεῖξαι; ὁπόταν , ἐὰν µία ἐστὶν.
εἴπωσι, Ἡ χρονικὴ 9) ἀῑδιος «Ἰεχθήσεται, θεία f
ἀνθρωπίνη, ἄκειστος ἢ «τιστή * ἡ αὐτὴ ήτις xal
τοῦ Πατρός ἐστιν, ἢ ἑτέρα παρὰ τὸν Πατέρα. Ei
εοίνυν µία bocly ἡ αὑτὴ, µία καὶ τῆς θεόεητος καὶ
τῆς ἀνθρωπόεητος τοῦ Χριστοῦ κοινή ἐστι,
ὅπερ dJAóxotór ἐστι .ἀγεθθαι. Οὐκοῦν ἐπὰν ὁ
Υ]ὸς toU θεοῦ d αὐτὸς θεὸς καὶ ἂνθβωπός ἐστι,
τὰ ἀνθρώπινα ἑνεργήσας ἐπὶ efc Τῆς, ὁμοίως
αὐτῷ καὶ d Ilathp ἐνήργησε φυσικῶς. Ἐπειδὴ
ἃ ὁ Πατὴρ «out, ταῦτα χαὶ ὁ Tidc ὁμοίως otl.
Ἐπεὶ, ὅπερ ἡ ἀλήθεια περιέχει, àv ὅσφ ἀνθρό-
zxiwd τινα ἐνήργησεν ὁ Χριστὸς, πρὸς µόνον ti
Δρόσωπον αὐτοῦ óc YloU ἐπαναφέρεται. "Atwa
οὐκ ἔστι εὰ αὐτὰ ola καὶ τοῦ Πατρός. Kac? do
γὰρ 6nAoróti καὶ ἆ 1ο ἐν ήργησεν ὁ Χριστὰς,
ἵνα κατὰ τὴν θεότηεα, d ποιεῖ ὁ Ilarhp, ταῦτα
καὶ à Ylóc ὁμοίως soi * καὶ xarà τὴν ἀνθρωπό-
tnra, d εἰσι τοῦ ἀνθρώπου ἴδια, ὁ αὐτὸς οὗτος
àreprei ὡς ἄνθρωπος, ἐπειδὴ ἆ.ληθής ἐστι καὶ
θεὸς καὶ ἄνθρωπος. "06εν καὶ ἀ Ἰηθῶς πιστεύο-
ται δει ὁ αὐτὸς οὗτος slc àv. ἔχει φυσικὰς ἔνερ-

£x» Μὴ τὰ Πρακτικὰ τῆς συγόδου, ἀλλὰ τὸν ; Telac, τὴν θείαν δη.Ίονόει καὶ τὴν ἀνθρωπίνην'

ὅρον µὀνον ἂν ἆγγωθι. Τῆς δὲ θείας συνόδου δια- .

πορουμένης 6 εί ποτε βούλέται $ τοιαύτη φωνὴ, καὶ
ὀνθ' ὅτουπερ ἁποδοχιμάζουσι, x2V οὗ δέχονται τὰ
Πρακτικά, ixslvot xa οὕτω «ες αὐτῆς περιέρχου
vaxovolac xoi διεστραμµένης γνώμης οὐδ' ὁπωσοῦν
ἀφίσταντο, τῶν Πρακτικῶν µηδόλως προσ:έμενοι
τὴν ἀνάγνωσιν, "Exi τούτοις χελεύσει θείᾳ τοῦ γα-
ληνοτάτου βασιλέως ἡμῶν ἀνεγνώσθη ῥῆσις ἀπὸ τοῦ
αυνῄθως ἐπὶ ἄμθωνος ἀναγινωσκχομένου τῇ Κυριαχῇ
sf; Ὀρθοδοξίας συνοδικοῦ, τις xal ἐπὶ λέξεως ἔχει
οὕτως: Τοῖς áxofaAAopároic εὰς τῶν ἁγίων Πα-
εέρων φωγνὰς tác ἐπὶ συστάσει τῶν δρθῶν δογμάᾶ-
tuv τῆς soU θεοῦ Ἐκκλησίας ἐχφωγηθείσας,
᾽Αθανασίον, Κυρίου, Ἀμόροσίου, Ἀμφιβοχίου,

τὴν ἄχειστον καὶ τὴν ατισεὴν, ὡς ἀ 1η6ινὸς «αἱ
τόῖειος θεὸς, καὶ ἀ ληθινὸς καὶ τάλειος ἄνθρωπος,
εἷς ὁ αὐτὸς, μεσίτης θεοῦ καὶ ἀνθρώπων», Κύριος
Ἰησοῦς Χριστός.

Καὶ πάλιν ἀπὸ τῶν αὐτῶν Πρακτιχῶν προεχοµίσθη
ἑτέρα ῥῆσις, ἔχουσα ἐπὶ λέξεως οὕτω) Τῆς ἑχατέρας
φύσεως ἑκατέραν ἴσμεν ἑνέργειαν, εν οὐσιώδη
«όγω καὶ φυσικὴν καὶ xazdAAnAor * ἀδιαιρέεως
4ροϊοῦσανὲξ ἑκατέρας οὐσίας sal φύσεως, κατὰ
tir ἐμπεφυκυῖαν αὐτῇ φυσικὴν καὶ ρὐσιώδη
ποιότητα, καὶ τὴν ἁμέριστον ὁμοῦ καὶ ἀσύγχν-
tor θατέρας οὐσίας συνεπαγοµένην ἐνέρ]γειαν.
Tovto γὰρ xal τῶν ἐγεργειῶν ἐπὶ Χριστοῦ που
τὸ διάφορον, ὥσπερ δὴ καὶ τὸ εἶναι tác φύσεις

τοῦ θεηγόρον Λέοντος τοῦ ἁγιωτᾶτου ἀάρχιεπι- D τῶν φύσεων.

oxóxov τῆς πρεσθυτέρας Ῥώμης, «αἱ τῶν Aoi-
πῶν ἔτι τε xal τὰ τῶν οἰκουμενικῶν συνόδων
Πρακεικὰ, τῆς εετάρτης, φημὶ, καὶ εῆς ἕκτης,
μὴ κατασπαζοµένοις, ἀνάθεμα. Ἐπὶ τούτοις
ἀνεγνώσθη xai ῥῆσις τῶν Πραχτικῶν ἔχουσα ἐπὶ
λέξεως οὕτως» Τίς Tp, εἰ καὶ βραδὺς εἴη πρὸς
τὸ νσῆσαι, o θεωρήσει,!ὅπερ πᾶσι φαίνεται, ὅτι
ἀδύνατον καὶ παρὰ εν τάξι’ τῆς φύσεώς ἐστι
δύνασθαι εἶναι φύσιο', καὶ ἐγέργειαν μὴ ἔχειν
ρύσεως, ὅπερ οὐδὲ ἀπὸ τῶν αἱρετιχῶν ποτε ἐδο-
κιμµάσθη .1ἐγεσθαι, οἵεινες πάσας τὰς ἀνθρωπιί-
φας καχουργίας καὶ σχο.ιὰς ζητήσεις κατὰ τῆς
ὀρθύτηεος τῆς πίστεως, ual συν αθροισμοὺς ταῖς
ψανλότησιν αὐτῶν προσφόρους ἐξεῦρον. Πῶς

᾽Αλλὰ χαὶ ὁ παρ᾽ αὐτῶν ζητούμενος ὄρος ἀναγνω-
οθεὶς εἶχεν ἐπὶ λέξεως οὕτως, "H παροῦσα xel
οἰκουμεγικὴ σύνοδος, πιστῶς δεξαµένη καὶ
ὑατίαις χερσὶν ἀσπαζομένη τήν τε τοῦ ἁγιωε-
tov xal µακαριωτάτου πάπα τῆς πρεσδντάρος
᾿Βώμης ᾽Αγάθωνος« γενοµένην ἀναφορὸν αρὲς
τὸν εὐσεθέσεατον ἡμῶν βασιέα. Καὶ µετά τινα:
Επομένη τε ταῖς ἁγίαις xal οἱκουμενικαῖς πέντε
συνόδοις, καὶ τοῖς ἁτίοις καὶ ἐχλρίτοις ΒΠατράσι,
xal συμρώγως ὀρίζουσα, ὁμολο.εῖ τὸν Kóp.or
ἡμῶν Ιησοῦν Χριστὸν τὸν ἀ λἠθινὸν θεὀνἡμῶν»
τὸν ἕνα τῆς ἁγίας καὶ ópoovclov xal ζωαρχικῆς
Τριάδος τά Ίειον ἐν θεὀεηει καὶ τεέλειον τὸν ab-
τὸν ἐν ἀνθρωπότητι, xatà πάντα ὅμοιν ἡμῖν

CONTRA BARLAAMITAS ET ACINDYNIANOS.

730

χωρὶς dpaprlac * πρὸ αἰώγων μὲν ἐκ τοῦ Πατρὸς Λ τέλος ἀειψυγίαν καταδικασθεὶς, μαρτνριχὺν γενναίως

γυνγηθέντα κατὰ τὴν θεότητα » ἐπ᾽ ἑσχάτων δὲ
τῶν ἡμερῶν τὸν αὐτὸν δὲ ἡμᾶς xal διὰ τὴν ἡμε-
τόραν σωτηρίαν, ἓκ Πγεύματος dylov καὶ Μαρίας
τῆς Παρθένου, ες κυρίως xal κατὰ ἀ.λήθειαν
Θεοτόκου xarà εἡὴν ἀνθρωπότητα: ἕνα καὶ τὸν
αὐτὸν Χριστὸν, Nor, Κύριον, Μονογενῆ, àv δύο
φύσεσιν, ἀσυγχύτως, ἀτράπτως, ἀχωρίστως,
ἀδιαιρέτως γγωριζόμενον, οὐδαμοῦ τῆς τῶν φύ-
σεων διαφορᾶς árnpnpérnc διὰ τὴν ἕἔνωσι :σω-
ἑομένης δὲ μᾶ 1ον τῆς ἰδιότητος ἑκατέρας φύ-
σεως, καὶ slc Er πρόσωπον καὶ µίαν ὑπόστασι
συντρεχούσης * obx slc δύο πρόσωπα µεριζόµενον
ἢἡ διαιρούμενον, dAA ἕνα καὶ τὸν αὐτὸν Υὸν
povorerij, Θεὸν Λύγον, Κύριον Ἰησοῦν Χριστὸν,
λα ιθάπερ ἄνω οἱ προφῆται περὶ αὐτοῦ, καὶ αὐτὸς
ἡμᾶς Ιησοῦς Xpwrtóc ἐξεπαίδευσε, xal τῶν
ἁγίων Πατέρων ἡμῶν ἐξεπαίΐδευσε E0p6oAor- xal
δύο φυσικὰς θεήσεις ἤτοι θελήµατα ἐν αὐτῷ,
xal δύο φυσικὰς ἐνεργείας ἁδιαιρέτως, ἀερέπτως,
ἁμερίσεως, ἀπυγχύτως, κατὰ city τῶν ἁγίων δι-
δασκα[υν, ὡσαύτως κηρύττομεν: καὶ δύο μὲν
Φυσικὰ θεἸήματα, οὐχ ὑπεγαντία, μὴ }ένοιτο,
«αθὼς οἱ ἀσεδεῖς ἔφησαν αἱρετικοὶ, ἀ 1.1 ἑπόμε-
φον τὸ ἀνβρώπινον αὐτοῦ θέλημα, xal μὴ ἄντι-
πίπτον. 4 ἀντιπαλαῖον. püllov μὲν obw καὶ
ὑποτασσόμενον τῷ θείῳ αὐτοῦ xal πανσθενεῖ
θε]ήμαει.

Τούτων δὲ ἀναγνωσθέντων, κωφοῖς ἐοίχεσαν οἱ τῆς

Ἡσπάσατο θάνατον», Τῶν δὲ xal ἔτι ἀντιλεγόντων,
χαὶ προφερόντων τῷ θεσσαλονίχης θεότητα λέ-
Ὕοντι τὴν θείαν ἑνέργειαν, ἀνεγνώσθησαν ῥήσεις
τῶν ἁγίων, τοῦ μὲν μεγάλου Βασιλείου, ἐν οἷς πρὸς
Εὐστάθιον τὸν ἰατρὺν γράφει, Οὐκ οἶδα ὅπως ἐπὶ
τὴν τῆς φύσεως ἔνδειξιν τὴν προσηγορίαν τῆς
Θεότητος φέρουσιν οἱ πάντα κατασχευάξοντες,
ὥσπερ οὐκ ἀκηκούτες παρὰ τῆς Γραφῆς ὅτι xev-
ροτονητὴ φύσις οὗ Ἰίνεται (9). Μωσῆς δὲ τῶν'
Αἰγυπτίων ἑχειροτονήθη θεὸς, οὕτω πρὸς αὐτὸν
εἱπόντος τοῦ χρηµατίζοντος., Ὅτι θεὀόν σε δέδωκα
tp Φαραώ. Obxovr ἐξουσ/ας tiwóc slre àaoxri-
xa"nc εἶτε ἐγεργητικῆης ἔνδειξι ἡ «απροση]γορία
φόρει. Ἡ δὲ θεία φύσις bv. xdci τοῖς ἐπινοουμά-
νοις ὀνόμασι, καθό ἐστι, μένει ἀσήμαντος, ὡς d
ἡμέτερος «Ἰόγος.

Tov δὲ Νύσσης ἐν τῷ περὶ θ:ότητος Υἱοῦ καὶ Πνεύ-
ψστος λέχοντος, Φασὶν ol Π»ευματομᾶχοι φύσεως
οἶναι σημαντικὴν τὴν θεότητα. ᾽Ημαῖς δέ paper
ὄσιὄνομα σημαντικὸν ἡ θεία φύσις f) οὐκ ἔχει, 4
ἡμῖν ox ἔχει, ἀ.1.1’ al τικαὶ λέγεται εἴτε παρὰ τῆς
ἀνθρωπίνης συνηθείας, site παρὰ τῆς θείας
Γραφῆς, τῶν περὶ αὑτὴην ἁποσημανθέντων &ccl
τι. Αὐτὴ δὲ ἡ θεία φύσις ἄφρασεός τε καὶ
ἀν εχφώνητος μένει, ὑπερδθαίνουσα πᾶσαν ther
διὰ φωνῆς σηµασίαν. Λαθέτωσαν δὲ τῆς αὖ-
τῶν ἀνοήτου σηµασίας τὸν δφιν' κατήγορον,
ὃς δείκνυσι ὅτι τὸ τῆς θΘεότητος ὄνομα της

αἱρέσεως προϊστάμενοι, ἓν xol πάντη ἀδιάφορον C ὁρατικῆς ἐν εργείας τὴν σηµασίαν ἔχει. Συµόου:

βοῶντες xoi διατεινόµενοι τὴν θείαν τε χαὶ ἄχτιστον
οὐσίαν, xa τὴν θείαν καὶ ἄχτιστον ταύτης ἑνέργειαν :
προφέροντες xal ῥητὰ, ὧν τὸ μὲν fjv τοῦ θείου xai
ὁμολογητοῦ Μαξίμου, τὸ δὲ τοῦ ἐν ἁγίοις ὀμολο-
γητοῦ Θεοδώρου τοῦ Γραπτοῦ, διαστρέφωντες xal πα»
Ρερμηνεύοντες ταῦτα πρὸς τὴν olxelay δυσσέδειαν.
Πῶς γὰρ ἂν ὁ θεῖος Μάξιμος τῇ τοῦ θεοῦ ἑνεργείᾳ
πολεμεῖν ἔμελλεν (8), ὃς γε ὑπὲρ τῶν ἐν Χριστῷ δύο
ἐνερχειῶν, τῆς τε θείας δηλαδὴ xaX τῆς ἀνθρωπίνης,
δρόμους μὲν ἠλάθη τοσούτους, γλῶτταν δὲ τὴν θεο-
φθόγγον ἐχείνην ἀφῄρηται, yelpg δὲ ἐχχέχοπται, xai

AsÜov γὰρ ἄγασθαι τῶν ἁπηγορευμένων, tovto
ἁπαγγέ..Ίεται, Ὅτι ἀἁνοιγήσονται ὑμῶν οἱ óp0aA-
pol, καὶ ἔσεσθε ὡς θεοί. Ὀρᾷς ὅτι τὴν θεατικἠν'
ἐνέργειαν προσμαρτνρε! τῇ φωγῇ τῆς θεότηεος ;
Οὐ γὰρ ἔστι θεἀσασθαί ει μὴ τῶν ὀφθα]μῶν
ἀν οιγάντων, Οὐκοῦν οὐχὶ φύσιν, ἀλλὰ τὴν θεα-
τικὴν δύναμιν ἡ τῆς θεότηεος προσηγορία πας
ρἰστησιν. Ἐρὶ πάλιν ὁ αὐτὸς πρὸς ᾿Αθλάδιον vpá-
φων, Θεὸς, φησὶν , ἐνεργοῦντα δη.οἳ * θεότης δὲ
ἐνέργειαν. 0Οὑδὲν δὲ τῶν τριῶν ἐγέργεια, dAAà
pü Aor ἐνεργοῦν ἕκαστον αὐτῶν.

Fr. Combefisii note.

(8) Supnresse auctoritates qua Palamitaram Ὦ προσηγορία φίοει. Potestatis cujusdam sive inspe-

BUgas Omnes pos:ent elidere.

(9 "Oti χειροτογητὴ φύσις οὗ γίνεται. Apud
Basilium, χειροτονία φύσις οὐ γίνεται. ubi interpr.
Ordinatio non est. natura. Quod mihi non placet ;
melius Laurent. Siphanus apad Greg. Nyss. cui
perinde traetatus ille tribultar : Quod natwfa non
sit ejus conditionis, wt constitui , eligi el designari
possit. Malim ego χειροτονία iu dandi casu. Natura
Ron Át electione et quasi creatione, que per suffragia
est; factitie nimirumet institutioneseu designatione,
sed ipsa nascitur vel a se est, et quasi. fundamen-
iam reliquorum; quod nobis in Deo ignotum, nec
nisi ex effectibus neminatur, tum etiam cum Deum
dicimus. Ut enim auctor est Greg. Nyss. ad. Abla-
bium, vox illa, τὴν ἑ «οκτιχὴν x2: θεατικἠν δύναμιν
gonat, sim iuspectlatricem el spectatricem, νπερ 5h

Advousv * quam Deitatem dicimus. Nec
aliter ejus frater hic, nempe Basil. Εξουσίας
«tc εἶτε ἐποπτιχῆς εἴτε ἑνεργητικῆς ἔνδειξιν ἡ

ciricis sive effectricis. significandi vim habet ; uhi
non bene Basilii interpres, potestatis sacrorum vel
mundena adininistrationis, Non enim Moses datus
est deus Pharaoni, ut quasi illi in sacris pr:eesset,
se| ut in ipsum adverteret, ejusque p-rvicaciam
edomaret, juxta. ejus vocis duplex etymutn, quod
magis Basilio arrisit, ἀπὸ τοῦ 0edo0av* quod. vi-.
deat, inspectet vinnia, nec eum quidquam lateat;
xai παρὰ τοῦ θῷῶ τὸ χατασχευάνω καὶ moti, ait
Magnuu Etymolog. ὁ πάντων ποιητὺς xal τῆς τῶν
πάντων χατασχευῆς αἴτιος, quod omnium creator
el auctor; τὸ ἐποπτιχὸ», de illis qui. sacra jam
velut intuentur, ac iuspectare censentur, in eis
scilicet perfecti, quo respexit interpr.. uon videtur
ad rem, vel ex mente Basilii. Alia vide iu Etymolog.
Porro hac, ac sequentia Nysseni, ne vel in specio
Palamitis favent, ineptissimeque velut ex eis vieto-
res, adversarios in errorissul consensum peeuaruim
severitate cogunt,

T)

TOMUS SYNODICUS ΤΠ.

T»

Οὕτω δὲ διὰ πάντων τούτων ἐξεληλεγμένοι, προσ- Α τος, xo µετανοίας ἐντεῦθεν θύραν τοῖς διαφεροµέ-

εχλήθησαν παρὰ τῆς Ἐκκλησίας εἰς µετάνοιαν,
πολλὰ πρότερον τοῦ Υαληνοτάτου βασιλέως ἡμῶν μὴ
ἀποπτδῆσαι τοῦ χαλοῦ τῆς µετανοίας φαρμάχου λό-
Υοις πολὺ τὸ ἐπαγωγὸν καὶ χάριεν ἔχουσι παραχε-
χληχότος αὐτούς. Οἱ δὲ οὐ κατεδέξαντο, ἄντιχρυς
λέγονυτες, Τὰς ὁδούς cov εἰδέναι οὗ βού.Ίομαι.
Ἐνέμενον γὰρ olg χαχῶς ἔγνωσαν ἓξ ἀρχῆς. Διὰ
«0910 χελεύσει θεἰᾳᾷ τοῦ χρατίστου βασιλέως ἡμῶν
καὶ τοῦ ἁγιωτάτου καὶ οἰκουμενικοῦ πατριάρχου
ἀνεγνώσθη Τόμος ἐπὶ χαθαιρέσει μὲν προθὰς πρὸ
χαιροῦ τινος τοῦ Ἐφέσου, τοῦ Γάννου xal ἑτέρων,
ὡς τὰ Βαρλαὰμ xaX ᾿Ακινδύνου νενοσηχότων * µήπω
δὲ εἰς ἔργον προθὰς, διὰ τὸ τὴν ἐπιστροφὴν αὐτῶν
xai µετάνοιαν ἀναμένειν, xal πᾶσι τρόποι καὶ
μηχαναῖς ἀναχαλεῖσθαι ταύτην ὅλῃ προθυµίᾳ τε xal
σπουδῇ. Καὶ ἀναγνωσθέντος, Ίρξατο ὁ τιμιώτατος
μέγας χαρτοφύλαξ xal Όπατος τῶν φιλοσόφων,
χατὰ τὸ ἐχχληδιαστιχὸν ἔθος, ἐρωτᾷν ἕκαστον ὅπερ
ἔχει γνώμης περὶ τῶν κατὰ µέρος λαληθέντων τε xol
ἐξετασθέντων δογματιχῶν κεφαλαίων. Καὶ πάντες
b στόµατι ὡς ἐξ ἑνὸς χινούµενοι Πνεύματος, μετὰ
τοῦ ἠνωμένου xal θεοπρεπῆ διάκρισιν xal διαφορὰν
τῆς θεία; οὐσίας χαὶ ἑνεργείας φανερῶς ὡμολόγησαν,
τοῖ; θεολόγοις ἑπόμενοι, ἄχτιστόν τε τὴν θείαν ἑνέρ-
γειαν, οὐ δήτα xai τὴν οὐσίαν ἕστερξαν. Καὶ 0c6-
τητα xal ταύτην δὴ τὴν θείαν ἑνέργειαν ὀνομάξεσθαι
παρὰ τῶν αὐτῶν θεολόγων ἀκούσαντες, ἀσμένως
ἑδέξαντο,

νοις σοφῶς ὑπανοίγοντος τῶν δὲ χαὶ ἔτι ἀνιάτως
ἑχόντων, ἔδοξε δίχαιον σύνοδον ἑτέραν πάλιν avT-
χροτηθῆναι, ὥστε δι’ ἐξετάσεως φανερωτέραν γενέ-
σθαι περὶ τῶν προθεδληµένων thv τῆς εὐσεθείας
ἀλήθειαν kx τῶν τοῖν ἁγίοις τεθεολογηµένων. Καὶ δὴ
γενομένης, τῶν ἑτεροδοξούντων ἁπαντῆσαι μὴ βου-
ληθέντων, ἁλλ᾽ ἀπειπόντων τοῦτο γαθάπαξ, ὁ εὖσι-
θέστατος ἑχέλευσε βασιλεὺς, πολλῶν δογματιχῶν xs-
φαλαίων προθεθληµένων εἰς ζήτησαιν, πρῶτον μὲν
εἰ ἔστιν ἐπὶ Θεοῦ θεοπρεπὴς διάχρισις οὐσίας xa
ἑνεργείας ' ἔπειτα διακρίσεως ἀναφανείσης, πότε-
pov ἡ ἑνέργεια αὕτη χτιστὴ ἐστιν, f] ἄχτιατος * τρί»
τον δὲ εἴχε ἄκτιστος ἀποδειχθείη ἡ θεοπρεπὴς αὕτη
ἑνέργεια, πῶς ἂν τις ἐχφύγοι τὸ μὴ παρὰ τοῦτο
αύνθετον τὸν θεὸν slvat νοµίζειν, ὅπερ οἱ ἕτεροδο-
ξοῦντες προφέρειν τολμῶσι τῇ τοῦ θεοῦ Ἐκκλησίᾳ.
Τέταρτον δὲ, εἴγε ἡ quvh τῆς θεότητος o0x ἐπὶ τῆς
οὐσίας µόνον, ἀλλὰ xal τῆς θείας ἑνεργείας παρὰ
τῶν θεολόγων Όμνηται. Καὶ ix τούτου γὰρ τὴν τῆς
διθεῖας ἁμορφίαν τῆς Ἐκχλησίας εοῦ θεοῦ χατα-
χέουσιν οἱ ταύτης πολέμιοι, Πέμπτον δὲ, εἴπερ οἱ
θεολόγοι χατά τι τὴν οὐσίαν τῆς ἑνεῤγείας ὕπερ-
κεῖαθαί φασιν, ἐπεὶ xai τοῦτο τοῖς ἑναντιουμένοις
ὑπὸ µέμφιν τελεῖ. Καὶ λοιπὸν ἔτι θεοῦ µετεχοµένου,
πότερον κατὰ τὴν οὐσίαν μετοχὴ, ἢ χατὰ τὴν ἑνέρ-
γειαν. Τοσούτων προχειμένων ἡμῖν ζητημάτων
ἀἁρτίως, οὐ χρὴ περὶ πάντων ὁμοῦ ποιῆσθαι τοὺς Me
(00: γένοιτο γὰρ ἂν οὕτως ἡ τοῦ ζητουµένου χατά-.

Ἐπὶ τούτοις ἑρωτηθεὶς xai ὁ ἁγιώτατος xal οἱ- C Andi; οὐδαμῶς ἀχριθὴῆς, οὐδὲ χατὰ τὴν ἡμετέραν

χουμενιχὸς πατριάρχης xal αὐτὸς τὴν οἰχείαν γνώ-
µην ἐξενεγχεῖν, λόγον τε διεξελθὼν πρότερον περὶ
διαφορᾶς θείας οὐσίας xai θείας ἑνεργείας, χαὶ τοὺς
παρὰ τῶν ἁγίων λεγομένους τῆς διαφορᾶς τρόπους,
πάντα χαλῶς xal χατὰ µέρος διενχρινῄσας, ἔτι τε
χαὶ τὸ ἠνωμένον xal ἀχώριστον ταύτης πρὺς thv
füs(av οὐσίαν ἀποδείξας, kv ofc xol ἄκτιστον ivép-
Ύειαν, xai θεότητα παρὰ τῶν ἁγίων εἰρῃσθαι ἆτε-
Φήνατο, τῆς πρὸς τοὺς διαφεροµένους ἔπειτα παραι-
Ψέοεως ὅλος ἐγένετο, παραχαλῶν, νουθετῶν, ἑλέγ-
Atv * πᾶσι τρὀποις πρὸς µετάνοιαν αὐτοὺς ἐχχαλού-
ψενος, καὶ τὴν πρὸς τοὺς ἁγίους xal τὴν ἱερὰν σύν-
otov συµφωνίαν, μετ ἔτι πλείστης προθυµίας xol
σπουδῆς θεοφιλῶς προτρεπόµενος. Ὡς δὲ καὶ οὕτω
κούτους “ἑώρα ἀνιάτως ἔχοντας, τῶν τε προτέρων
βλασφημιῶν ἐχομένους χαθάπαξ, xal «hv µετάνοιαν
παντάπασιν ἀἁποσειομένους, ζῆλον ἀναλαδὼν ἄξιον
μὲ, ἑαυτοῦ xal τῆς ix παιδὸς ἀρετῆς, ἅξιον δὲ τοῦ
θρόνου, τὸν μὲν Ἐφέσου xoi τὸν Γάννου τῶν ἀρχιε-
ρατιχῶν συµδόλων χαὶ πάσης ἱερωσύνης ἀπογνμνοί,
φοῦτο xal τῆς ἱερᾶς συμψηφισαµένης συνόδου. οἱ
δὲ σὺν αὐτοῖς ἕτεροι, ol τε τῆς αἱρέσεως προϊστάμε-
νοι͵ καὶ οἱ τούτοις χαχῶς ἑκόμενοι, τὴν καταδίχην
μεθ) ἑαυτῶν ἔχοντες, ἀποπέμπονται, τινῶν συγγνώ-
µην αἰτησάντων, καὶ διὰ µετανοίας ταύτης τετυχη-
χήτων, Καὶ Λ.μὲν σννέλευσις αὕτη ἐν τούτοις ἑτελεύ-
τησε. | |
Ἡμέραι 0 ἐξ ἐχείνου παρεῤῥύησαν OM yat, οὕτω
τοῦ γαληνοτάτου καὶ ἁγίου βασιλέως ἡμῶν χελεύσαν-

πρόθεσιν, ἀλλὰ περὶ ἑκάστου ἰδίᾳ διαλάδωµεν,
à δὴ τοῖς ἁπλανέσι χρώμενοι τοῖς σεπτοῖς θεο-
λόγοις.

Καὶ πρῶτον εἰ δοχεῖ περὶ τοῦ κρώτου λέγωμε»»
"Ap! ἔστι θεοπρετὴς διάχρισις ἐπὶ θεοῦ οὐσίας xal
ἑνεργείας, ὅπερ τοῖς διαφεροµένοις ἀπείρηται,
πολλά τε ἄλλα ἄτοπα xai πολυθεῖαν ix τούτου
αυνάγειν οἰομένοις, ταυτὸν πάντη καὶ ἁδιά-
φορον; |

Ταῦτα τοῦ κχρατίστου βασιλέως κχελεύσαντος, ϐ
θεία σύνοδος τοῖς λεγομένοις πρ,σσχοῦσα, Οὖκ ἅλ-
λην, εἶπον, ἴσμεν ὁδὸν, θειότατε βασιλεῦ, ῥᾳδίως
πρὸς ἀλήθειαν φέρουσαν f) ταύτην ἣν ἁρτίως ἡμῖν
ὑπίέδειξας» καὶ τῶν θεολόγων ὡς ἔχουσι περὶ τού-

D των γνώµης εἰς ἐπήχουν πάντων ἀναγνωσθέντων,

ἀπεδείχθη ὅτι οἱ μὴ] μετὰ τοῦ ἠνωμένου καὶ «b
διαχεχριµένον τῆς θείας οὐσίας καὶ ἑνεργείας
πρεσδεύοντες ἄθεοί «à εἰσι καὶ πολλοῖς ἕτέροις &vé-
ποις ἑαυτοὺς περιδάλλουσι, Κατὰ yàp τὸν µέγεν
Διονύσιον, Τὸ µηδεµίαν δύναμεο ἢ .ἐνέργειαν
ἔχον οὔτε ἔστι», οὔτε εἰ ἐστιν" οὔτε Kcti παν-
τε]ῶς αὐτοῦ θέσις ἢ ἁφαίρεσις. Τὸ δὲ ἔχον, οὗ
ἔχει κατά τι διαφἑρει πάντως. Εἰ οὖν οὐκ ἔστι
διαφορὰ τῆς θείας οὐσίας χαὶ ἑνερχείας, οὐχ ἔστιν
ἔχειν τὴν οὐαίαν τοῦ Θεοῦ ἑνέργειαν. TU δὲ μὴ ἔχον
ἐνέργειαν ἀνενέργητόν basi, τὸ δὲ ἀνενέργητον καὶ
ἀνύπαρκτον.

Τοῦ δὲ θεοφόρου Δαμασχηνοῦ γράφοντος, "Eprer
μὲν θείας φύσεως ἡ προαιώγιος Τέγγησις ' ἔργον

733

CONTRA BARLAAMITAS ET ACINDYNIANOS.

T3À

δὲ θείας 0c.ijoemc ἡ κείσις καὶ τοῦ ἁγίου Κυ- A Λυχνία ἦν ἀληθὴς ἡ σὰρξ ἡ δεσποεικὴ, ἡ τοῦ -

ρίλλου, Τὸ μὲν ποιεῖν ὀνεργείας ἐστί' φύσεως δὲ
τὸ γεννᾷν. Φύσις δὲ καὶ ἐγέργεια οὐ tavtóv*
ol ἁδιάφορον εἶναι λέγοντες τὴν θείαν οὐσίαν καὶ
«hw θείαν ἑνέργειαν, ἐπειδὴ κατ ἐχεῖνον τῆς
φὐσεώς iac τὸ γεννᾷν, ἔστι δὲ χατ᾽ αὐτοὺς ἁδιά-
Φορος τῆς quoto; ἑνέργεια, ἔσται χατ αὐτοὺς xol
τῆς ἑνεργείας τὸ γεννᾷν * καὶ οὕτω τὰ ποιήµατα
ἔσονται γεννήµατα ἀῑδια, ὡς ix τῆς θείας φύσεως
ὄντα.. Ἐπεὶ δὲ πάλιν τῆς ἑνεργείας ἑστὶ τὸ ποιεῖν,
|. $0 φύσις ἁδιάφορος τῇ ἑνερχείᾳ, κατ αὐτοὺς τῆς

φύσεως ἔσται «b ποιεῖν. Kal οὕτω κατ αὐτοὺς

τὰ Ex. τῆς φύσεως ἔσονται ποιήµατα.

Καὶ πᾶλιν, τοῦ αὐτοῦ γράφοντος àv. τῷ δευτἐρφ
τῶν πρὺς Ἑρμείαν διαλόγων, Πρὸς δὲ εούτοις
ἅπασι πεποιῆσθαί φαµεν ἐξ ἐνεργείας θεοῦ πρ
t$ tó καυστικὸν, καὶ μὴν καὶ τὸ ὕδωρ Quay
χει’ εἰδός' οἱ ταυτὸν καὶ ἁδιάφορον οὐσίαν καὶ
ἐνέρχειαν εἶναι λέγοντες Ex τῆς τοῦ Θεοῦ οὐσίας τό
τε αὖρ xai τὺ ὕδωρ λέγειν ἀναγχασθήσονται "
χαὶ οὕτω τῆς Ἑλλήνων πλάνης χείρων fj νῦν xa-
χοδοξία χαθέστηχεν, εἶπερ ἐκχεῖνοι «hv. λογικὴν
póvnv φυχὴν ix τῖς οὐσίας τοῦ Θεοῦ εἶναι ἑνόμι:-
σαν’ οὗτοι δὲ γε xal τὰ ὑλικὰά δὴ ταῦτα xal αἰσθητὰ
σώματα.

Αλλά xai τοῦ Κυρίου καὶ θεοῦ ἡμῶν kv τῷ χατὰ
Ἰωάννην Εὐαγχγελῳ, Eph καὶ ὁ Πατὴρ dv
ἐσμεν, εἰρηκότος, ὁ θεῖος. Χρυσόστομος ἓν ὁμιλίᾳ
ἐξηχοστῇ τῆς εἰς τὸ τοιοῦτον Εὐαγγέλιον ἑρμηνείας
ςοῦτο διασαφῶν *b ῥητὸν, xarà chr δύναμιν
ἐνταυθά φησιν αἱρῆσθαι αὐτό. Καὶ γὰρ περὶ ταύ-

| της fjv ὁ λόγος ἅπας αὐτῷ. El δὲ ἡ δύναμις ἡ

αὐτὴ, εὔδη.Ίον ὅτι καὶ ἡ οὐσία. Καὶ μετὰ βρα-
yia, Οὐδὲ γὰρ ἔότυ ἅλλην δι Ac, οὔτε ob-
σίαν, οὔτε δύναμο' μαθεῖν. Καὶ πάλιν ἐν τῷ
αὐτῷ Βὐαγγελίῳ, τοῦ ἁποστόλου Φιλίππου εἰπόντος,
Κύρια, δεῖξον ἡμῖν τὸν Πατέρα, καὶ ἀρκεῖ ἡμῖν,
6 θεῖος οὗτος Χρνσόστομος ἐν τῇ αὐτῇ ὁμιλίᾳ,
ε "Ίδωμεν, » φηαὶ, εἰ ὁ didixzoc ζητεῖ ἰδεῖν
dpa τὴν σοφία» τοῦ Πατρὸς, dpa εἡν ἆγαθό-
εητα; Οὐχὶ, &AA' αὐτὸ ὅ cl ποτό ἐστιν ὁ θεός '
«αὐτὴν εν οὐσίαν. Καὶ πάλιν ὁ αὐτὸς, τὸ ἆπο-
στολικὸν ῥητὸν ἐξηγούμενος τῆς πρὸς Ῥωμαίους
Ἱπιστολῆς, τὸ Myov, TO γὰρ φρόνημα τῆς σαρκὸς

djlov Πνεύματος τὰς ἑαλάμψεις ἑπταπλασίονι .
χάριει δείξασα. ε Ἐξελεύσεται γὰρ, » gmnotlv.
'Hcatac, « ῥάόδος ἐκ τῆς ῥίζης "Iecal, καὶ dv-
θος ἐξ αὐτῆς ἀναδήσεται, καὶ ἑπαναπαύσεεαι
ἐπ αὐτὸν Πνεῦμα θεοῦ. » Ποῖον; Τὸ soJvps-
pic ταῖς ἐνεργείαις, xal ποὺ τῇ φύσει * « 'Exa-
φαπαύσεται Πγνεῦμα 8600, αγεῦμα σοφίας xal
συνέσεως, ανεῦμα BovAnc καὶ Ἰσχύος, πνεῦμα
Tróctoc καὶ εὐσεξείας ' xrsüpa φόδου 660v. »
Τὰς ἑπτὰ χἀάριτας τοῦ ἁγίον Πνεύματος, τὰς
ἑπαναπαυσαμέγας τῷ σώματι τῷ δεσποτιαῷ.
ἐχείνας σχηματίζει ἐν τύπῳ ἐἑπταβύχνφ. Καὶ
πάλιν ὁ αὐτὸς θεῖος Χρυσόστομος ἓν τῷ περὶ τοῦ
ἁγίου Πνεύματος λόγῳ, Οὐ πάντα, nol, τὰ χαρί».

΄σματα «Ἰαμδάνειτις, ἵνα µή εις τὴν χάριν” φύ-

σι» εἶναι νοµίσῃ.

λλλὰ xal τοῦ ἁγίου μάρτυρος xal φιλοσόφου
Ἰουστίνου, γρβάφοντος, "Dc ἄρα τοῦ 850v ἔχοντος
οὐσίαν μὲν αρὸς ὕπαρξυ, βούησι΄ δὲ &póc
ποίησιν, ὁ ἀποῤῥίπτων οὖσίας «t χαὶ βουλῆς τὴν
διαφορὰν χαὶ τὴν ὕπαρξιν ἀπηῤῥίπτει «οῦ θεοῦ
καὶ τὴν ποίησιν * οὗ φανερῶς οἱ τὴν διαφορὰν áe-
φοῦντες, οὗτοι xal τὸν Θεὸν ἀρνούμενοι, xol τὸ
αὐτόματον δοξάζοντες δείχνυνται; Κατὰ γὰρ τὸν
ὶκ Δαμασχοῦ θεῖον Ἰωάννην, "Erépyeid. ἐστι καὶ
ἡ βούλησις, ὡς lv τῷ περὶ ἑνεργείας τριαχοστῷ
ἔχτῳ τῶν δογματιχῶν χεφαλαίων διασαφεῖ. Εἰπὼν
Υὰρ πρότερον περί τε ἄλλων, xal δὴ καὶ βουλή-

0 σεως ἀνθρωπίνης τε καὶ θείας, ἑπάγεει εὐθὺς ἐν τῇ

ἀρχῇ τοῦ ἐφεξῆς χεφαλαίου ἐπὶ λέξεως οὕτως. Χρὴ
γώσκει ὡς πᾶσαι αἱ δυνάμεις αἱ προειρημά-
yai, al τε rractixal, ol τα ζωτικαὶ, καὶ gvot-
xal καὶ τεχνικαὶ ἐγέργειαι «Ἰέγονται. — "Erdp-
Τεια γάρ ὁσισ' ἡ φυσιἠὴ ἑκάστης οὐσίας
δύναμίς τε xal πίνησις, ἧς µόνον ἑσεέρηται τὸ
μὴ ὄν.

Τούτων τοίνυν οὕτω σαφῶς «διευχρινηθέννωνι
καὶ τῆς διαφορᾶς µάλα ἑναργῶς, καὶ ὡς οὐχ ἄλλως
ἑνῆν, ἀποδεδειγμένης, οὐκ. ἐν πειθοῖς ἀνθρωπί«
γης σοφίας .ἰόγοις, xaxà τὸν θεσπέσιον Παῦλον,
ἀλλ ἐν διδακτοῖς Πνεύματος ἁγίου, ταῖς τῶν ας
τέρων δῄἠπου θεοπνεύστοις θεολογίαις, ἔδει τοὺς
καὶ ὁπωστιοῦν, ἔφη ἡ θεία σύνοδος, περὶ τούτου

θάνατος. τὸ δὲ φρόνημα τοῦ αγεύματος ζωὴ D διαφέρεσθαι πειραθέντας, νῦν γοῦν, εἰ καὶ μὴ p^-

xal ε)ρήνη, Φρόνημαι εἶπε, capxóc τὴν κακίαν
φησί: xal φρόνηµα πνεύματος τὴν xápw τὴν
διδοµένη», καὶ τὴν ἑνέργειαν tiv τῇ προαιρέσει
κιρνωµένη» τῇ χρηστῇ, οὐδαμοῦ περὶ ὑποστὰ-
σεως ἐνταῦθα καὶ οὐσίας διαλεγόµεγος. Καὶ αἵ-

9; ὁ αὐτὸς Χρυσόστομος iv τῷ λόγῳ ἐν ᾧ ἑξη-'

γεῖται τὸ, Bác τὴν zsipd σου ἐπὶ τὸν µηρόν
µου (10), καὶ ὅμοσον, τάδε χατὰ λάέξιν φησίν "

τερον, εν τῆς Φφιλονειχίας νόσον τῆς ἑαυτῶν δια-
volac εὐσεδῶς ἐξεληλαχέναι, χαὶ τοῖς χοινοῖς ἡμῶν
καθηγεµόσι xai διδασχάλοις τῆς εὐσεδείας εὖ μάλα
προθύμως ἐθελῆσαι πεισθῆναι, σάλπιγγος ἁ πάσης
περὶ διαφορᾶς θείας οὐσίας xai θείας ἑνεργείας µο-
νονουχὶ λαμπροτέρας φωνὰς ἀφιεῖσι ' xal μηδέν «t
Έ)έον µηδόλως ἐπιχειμεῖν αὐτοῖς ἀντιδαίνειν, xat
φειρᾶσθαι πολυπραγμονεῖν περαιτέρω, τίς fj ἑνέρ-

Fr. Combefisii notæs.

: (40) Καὶ εὐν' unpóv iov. Reliqui omnes, et ipse
a. in eo traclatü et {ο Gen. —* babent, ipsaque
Hebr. ut vel librarii errore, vel Japsu imemorizs,
alterum alterius loco obrepserit. Sic Math, VIII.
[nterpr. /Ethiop. ἐπὶ ἑξουσίαν legerit, pro ὑπὸ

ἑξρυσίαν, dum ex illo redditur, Nam εἰ ego quidam
profectus sum; cum aliud potius sonet, Sub pre
fecto sum (sub tribuno scilicet), cum tamen nianua
aliqua militum ei subesset, sicque illi dicto. audiens
esset.

795

Οὐ γὰρ, ὡς ἔοιχε, τοῦ Χρυσοστόμου Πατρὺς àxn-
Χόασιν, lv o; τὸ χατὰ Ἰωάννην θεῖον Εὐαγγέλιον

ἑξηγεῖται, δ.δάσχοντος ἀνερμήνευτον xat ἀπερινόη- .

τον καὶ ὑπὲρ τοὺς τῖς φύσεως, νόμους thv θείαν

ἑνέργε-αν εἶναι. El yàp τούτου, qnoV, τοῦ ανεύ- -

patoc, οὗ τὴν αἴσθησν δἐχῃ τῇ ἁκοῇ xal tü
dpi. ἑρμηνεῦσαι οὐκ οἶδας οὐδὲ «ijv ὁδὸν, πῶς
τὴν ἀπὸ τοῦ θείυυ Πνεύματος ἐνέργειαν x&-
φιεργάζῃ, τὴν τοῦ ἀνέμου οὐκ ἐπιστάμενος, xal-
τοι φωνὴν ἀχούων ; Τὸ δὲ, « Ὅπου θέλει Xvai,»
πρὸς παρἀστασιν τῆς τοῦ Παρακ.λήτου εἴρηται
ἐξουσίας. ΕΙ γὰρ τοῦτο οὐδεὶς κατέχει, ἀ 11)
ὅπου θέλει, φέρεται, xoAAQ püMlor τὴν toU
γεύματος ἐνέργειαν οὗ φύσεως δυγήσονται vó-
pot κατασχεῖν, οὐχ ὅροι σωµατικῆς γενγήσεως,
οΟὑκ ἅ 11ο τῶν τοἰούτων οὐδέν * οὐδὲ vt τοῦ µε-
γἆλου Βασιλείου Εὐνομίῳ; Ἀντιλέγοντος καὶ θεολο-
Q499vto;, « Ως dpa s) uéAdowsr ἅπαντα τῇ

καταλήγει μετρεῖν, καὶ τὸ toic Aoywpoic ἆπε- Ä

piAnxtor. μηδὲ εἶναι τὸ παράπαν ὑπολαμόδά-
vs, οἰχήσεται μὲν ὁ τῆς πίστεως, οἰχήσεται
δὲ d ες ἐλπίδος μισθός. log 89 ἂν εἴημεν ἔτι
τῶν μαχαριασμῶν ἄξιοι, τῶν ἐπὶ τῇ πίστει τῶν
ἁοράτων ἀπικειμένων, οἱ µόνοις τοῖς xavà λογισμὺν
ἑναργέσι πειθόµενοι; Πόθεν ἑματαιώθησαν τὰ ἔθνη,
xai ἑσχοτίσθη ἀσύνετος αὐτῶν χαρδία; οὐχ ἐπειδὴ
τοῖς τῷ λογισμῷ φαινοµένοις ἀχολουθοῦντες, τῷ κι-
ϱύγματι τοῦ Πνεύματος ἀπειθοῦσι; Τίνας δὲ 'Hoatz;
ἀπρλωλότας ὀδύριται ; οὐ xal ot σοφοὶ παρ᾽ ἑαυτοῖς
xai ἑνώπιον αὐτῶν ἐπιστήμονες:; οὗ τοὺς τοιούτους ;

Ταῦτα ἑἐχρῆν αὗτους τῶν ἁγίων θεολογούντων
ἀχούειν, xal Υ εὖθὺς ἀσμένως ὑπαχούειν, ὡς Ίδι-
στά το τούτοις προσεσχηχέναι, xai ἁθασανίστως
ταῖς τὴν διαφορὰν αημαινούσαις sla; φωναῖς αὖ-
«ῶν ὑποπεπτωχέναι, εὐσεθεῖ σιωπῇ ταύτην στέρ-
γοντάς τε xal ὃχομένους * τὸ δ ὅπως, f) μηδαμοῦ,
ἡ μὴ ἐπ ἀναιρέσει τῆς διαφορᾶς προστιθέντας,
εἴπερ ἄρα τοῖς xal ὁπωσοῦν εἰς εὐσεθοῦντας τελεῖν
Δοκοῦσιν, ἑαυτοὺς συγχαταλέγχειν Ὠξί.νν. "Enel cb
εἰς τοσοῦτον ὕδρεως xal ἀναιδείας, μᾶλλον δὲ πα-
ραπληξίας ἀφίχοντο, b; xal κατ αὐτῶν μανῆναι
τῶν τε ἁγίων xai οἰχουμενικῶν συνόδων, xa πάν-
tuv, ὡς εἰπεῖν, τῶν ἱερῶν θεολόγων, xol τολμᾷν
εἰς εὐθύνας ἤδη xal τούτους ἄχειν, χαὶ τοὺς μὲν,
φεῦ | τῶν Ἑλληνικῶν ἔτι χαὶ συντρόφων αὗὐτοῖς
δογμάτων ἀπύζειν λέχειν, τοὺς δ' ἁμαθίας Υρόφε-
σθαι πλείστης, ὅλην καὶ ταῦτα σύνοδον ὄντας, ἑνίους
δ' ὑπ᾽ ἀνάγχης εἰς ταύτην θεολογίαν ἐξήῆχθαι, χαί-
«οι μαρτυρίου θάνατον προθύµως ὑπὲρ αὐτῆς ἐλο-

TOMUS SYNODICUS III.
γεια, xal ποταπὴ ἡ διαφορὰ, xal πῶς ἂν γένοιο A
αὕτη |

736
µένους, ἄλλους ὅ' ἐγχωμιάζοντας οὖκ ἀληθεύονιας
ταῦτα γράψαι, (πῶς ἄν τις Ev μέρει λέγειν τὰς αὖ.
τῶν ἀνάσχοιτο βλασφημίας ;) φέρε νῦν ἡμεῖς, διὰ
«b μὴ χαταδέχεσθαι τῶν φιλοχρίστων τὴν ἀχοὴν,
ὥς ποὺ τις ἔφη τῶν παρ αὐτοῖς ἀθιτουμένων Tle-
τέρων, 6 τί ποτε περὶ θείου δόγµατος (11) εἴρηται
τοῖς ἁγίοις, uh σφόδρα ἁ)ηθείας xal θεολογιχῆς
ἀχριδείας ἐξηρτημένον, τῷ παρ αὐτῶν πρεσδενο-
µένῳ θεῷ θαῤῥήσαντες, περί τε ἑνώσεως καὶ δια-
χρίσεως τρόπου θείας οὐσίας καὶ ἑνεργείας βρα-
χέ) ἄττα πειραθῶμεν διεξιέναι ' οὐχ οἴχοθεν Joye-
αμοὺ: ἐφευρίσχειν ἐπιχειροῦντες, εἰς συνηγορίαν
τινὰ τῶν ὑπ αὐτῶν εὐσεθῶς πάλαι τε θεολογηθέν-
των ἁλλ᾽ ὄνκερ ἀπανταχοῦ τηρεῖν ἑσπουδάχαμεν
νόμον, τὰ τῆς Ἐκκλησίας διὰ τῶν τῆς Ἐχχλησίας
διδασχάλων πιστοῦσθαι, xal μηδαμοῦ παρ) ἑαυτῶν
προστιθέναι f, ἀφαιρεῖν τῶν τούτοις δογµατιαθέν»
τών, τούτῳ 6b κεχρηµένοι χἀνταῦθα, τὴν θείαν ἐν»
έργειαν lx τῆς θείας οὐσίας εἶναι διαῤῥήδην τῶν
ἁγίων βοώντων ἀκηχοότες, oby ὣς τὰ πάντα ix
τοῦ θεοῦ, xal ταύτην εἶναι νομίζοµεν, χαθάπερ τοῖς
διαφεροµένοις σὖν πολλοῖς ἕτέροις ἀτόποις καὶ
τοῦτο δοχεῖ, Τὰ μὲν γὰρ ix τοῦ θεοῦ χᾶπὶ τῶν
κτισμάτων εἴρηται» τὸ 0 ἐχ τῆς οὐὗσίας τοῦ Oto)
ἐπ᾽ οὐδενὸς εἴρηταί ποτε τῶν ποιημάτων. Μάλιστα
μὲν οὖν xal ἀπείρηται παντελῶς τοῦτό; γε τοῖς
ἁγίοις.

"U τε γὰρ μέγας Βασίλειος, Τὸ ποιούµενον, er-
elv, οὐκ ἐκ τῆς οὐσίας τοῦ ποιοῦντός ἐστι * xal

C ὁ θεῖος Δαμασκηνὺς, 'H κτίσις, el καὶ μετὰ ταῦτα

γέγονεν, ἁ 11) οὐκ ἑκτῆς τοῦ Θεοῦ οὐσίας. Καὶ
πάλιν, Κεἰσις δὲ καὶ ποίησις, τῷ ἔξωθεν, xal
οὐκ ἐκ τῆς οὐσίας τοῦ κτίζοντος καὶ ποιοῦντος,
γενέσθαι, τὸ κτιζόµενον καὶ ποιούμενον, ἀνό-
µοιον παντελῶς. Οὐ μὴν ἀλλ οὐδ ὡς ἔξω τῆς
θείας οὐσίας, αὐτὴν ix τῆς θείας οὐσίας ὑπειλή»
φαμεν εἶναι, ὥσπερ xol τοῦτο ληρεῖν o0 τοσοῦτον
ἀσεθῶς ὅσον ἁμαθῶς τοῖς δι ἑναντίας ἐπῆλθεν'
µήποτέ τις οὕτω φρενῶν ἑχσταίη' ἀλλ' οὐσνύδη
χάὶ φυσιχὴν ταύτην τοῦ Θεοῦ κχίνησιν οὖσαν χατὰ
τοὺς θεολόγους εἰδότες, ὡς ix κηγῆς ἀεννάου qa-
μὲν τῆς θείας οὐσίας προέρχεσθαί τε καὶ πηγά-
ζειν, καὶ ταύτης χωρὶς οὐδέποτε θεωρεῖαθαι ἀλλ
ἁδιαίρετον αὐτῆς ἀεὶ διαµένειν, ἐξ ἀϊδίου τε τῇ θείᾳ
σ/νυπάρχειν οὐσίᾳ, xai ἀχωρίστως ἠνωμένην εἶναι,
μήτ) αἰῶνι μήτε χρονικῷ ἢ τυπικῷ τινι ξιαστήµατι
τῆς θεία; οὐσίας διαιρεῖσθαί ποτε δυναρένην, ἀλλ'
ἀχρόνως xal προαιωνίως ἐξ αὗτῃης τε προϊοῦφαν,
xai ἁδιασπάστως αὑτῃ συνοῦσαν. 'O yàp μέγας
Ἰλθανάσιος, Οταν δὲ, qot, τὰ πάντα ἐνεργεῖεαι
ὑπὸ τοῦ Θεοῦ διὰ Χριστοῦ dv ἁγίφ Πνεύμα,

Fr. Conbe6sii note.

(11) *O τι ποτὲ περὶ θείου δόγματος. Verum
istud cam, plerique Patres consentiunt, nec alii
aliis adversantur, ut sint testes communis fidei, et
traditionis vindices. Hic vero nullus est Patrum

uem Palamite evincant aic crasse, sic stupide ac
iui, de Deo sensisse, nec ejus in nobis dona,
creata sgnovisse, ipsa Uel in se virtute, iucrcata ;

virtualiter solum, Bon reipsa emanante ab essentia,
deque illa exsistente : quod habent omnes Dei
dotes, quas vocant attributa; de quibus proinde
est divina scientia, id est, theologia; vere ipsa
demonstraus per causam virtualem, seu ra
formalem ; non.quod sint aliqua vere producta,
eoque realiter distincla, nec ipsa Del essentia.

731

CONTRA BARLAAMITAS ET ACINDYNIANOS.

128

ἀχώριστον ὁρῶ ἐἑνέργειαν τοῦ Πατρὸς καὶ tov A 08, φησὶ, παράδειγµα dvüpoxivor: τό αὖρ, καὶ

ΥΙοῦ καὶ τοῦ ἁγίου Πνεύματος. Καὶ ὁ àv. ἁγίοις
θεῖος Αναστάσιος, οὗ xai ἡ ἁγία καὶ οἰκουμενιὴ
σύνοδος (19) µεμνημµένηι Μέγαν τοῦτον προσείρη-
κεν, lv τῷ περὶ ἀπεριγράπτου αὐτοῦ δευτέρῳ λό-
1, ὀδωμεν, φησὶν, ola Aérew. περὶ θεοῦὺ ἀνέ-
χονται οἱ αἱρεεικοί. Τῇ ἐνεργείᾳ, φησὶν, ἐν zücír
ἐστιν ὁ θεὸς (15), τῇ οὐσίᾳ δὲ οὐδαμοῦ. ἑνέρ-
Φειαν Ἰάλοντες τὸ αροϊὸν ἐκ τῆς ἐνεργείας áxo-
'τέλεσμα. . Φαίην ὃ ἂν ἔγωγε, τῆς τοῦ θεοῦ
φύσεως ἀχώριστον εἶναι τὴν ἐνέργειαν αὐτοῦ.
Καὶ µετά τινα, Ἔνθα ἂν ἡ ἐνέργεια φάναι, cvr-
θεωρείται εαύτῃ καὶ ἡ οὐσία, ἓξ fic xpolpxe-
ται. ᾿Εκάτερον γὰρ ἀπερίγραατον, καὶ διὰ τοῦτο
παντελῶς ἀ 1.1ή.λων ἑστὶν) ἀχώριστα. Κηρύττει

μὸν γὰρ ἡ ἐνέργεια τὴν .λανθάνουσαν οὐσίαν - B

θεωρεῖται δὲ συμπαροῦσα tà ἐγερχείᾳ, χωρὶς
αὐτῆς εἶναι μὴ δυγαµένη. Καὶ αὖθις, Περὶ τὸ
αἂν ἐστιν ἡ ἑγέργεια ' ταύτης δὲ ἀχώρισεος ἡ
οὐσία καθέστηλεν.

Αλλὰ μὴν ὥσπερ τὴν ἵνωσιν θείαν xal ἀῑδιον
οὗ µόνῳ τῷ ἀχωρίστψ, ἀλλ᾽ ἄλλοις {τε πολλοῖς, xal
δὴ xai τῇ χοινότητι τοῦ ἀχτίστου καὶ ἀπεριγράπτου
κατὰ τὴν τῶν ἁγίων θεολογίαν χηρύττομεν, οὕτω
καὶ τὴν διαφορὰν χατ αὐτοὺς πάλιν θεοπρεπῇ, xal
καύτην δοξάζειν ἑγνώκειμεν * οὐκ εἰς παντελή δια-
σπασμὸν ἐντεῦθεν αὐτὰ xai διαίρεσιν χατασπῶντες
οὐδέ τινα ἔμφυλον τὴν διαφορὰν ταύτην xal quot
xhw ἀλλοτρίωσιν ἐννοοῦντες, 1] διαστήµατι χωρί-

τὸ ἐξ αὐτοῦ ἁπαύγασμα * δύο μὲν τῷ εἶναι καὶ
ὀρᾶσθαι, Ey δὲ εῷ ἐξ αὐτοῦ καὶ ἁδιαίρετον εἶναι
τὸ ἁπαύγασμα αὑτοῦ. Ὥσπερ τοΐνυν ἐπὶ τοῦ mu^
phe xal τοῦ ἐξ αὑτοῦ φωτὸς, τοῦ μὲν φύσεως xal
αἰτίου ὄντος, τοῦ δὲ φυσικοῦ χαὶ αἰτιατοῦ, τό τε
ἓν διὰ τὸ ἀχώριστον, καὶ τὸ διάφορον αὖθις διὰ τὸ
αἴτιον καὶ αἰτιατὸν εἴρηχεν' οὕτω χἀπὶ τῆς θείας
Φύσεως xal τῆς ἐξ αὑτῆς ἑνεργείας τὸ ἓν καὶ τὸ
διάφορον ἡμῖν ἐκληπτέον. «b μὲν χατὰ τὸ ἠνωμέ-
vev xai ἁδιαίρετον, τὸ δὲ κατὰ «6 αἴτιον χαὶ τὸ
ἐξ αὐτοῦ δὴ τοῦ αἰτίου. Οὔτε γὰρ τὸ ἓν τὴν διαφο-
ρὰν ἀπελαύνει, οὔτε μὴν ὅλως ἡ ἃ.αφορὰ τὸ lv àva-
τρέπει ' ἀλλ' ἑχάτερον κατά τοὺς ἁγίους εὐσεδῶς
θεωρούμενον οὐδ' ὁτιοῦν παρὰ Ὀατέρου ὑποστῆναι
ὀννήσετει.

λλλὰ χαὶ ὁ Νύσσης Γρηγόριος τὴν ἓν τοῖς αἰτίοις
τούτοις χαὶ αἰτιατοῖς διαφορὰν εὖ µάλα εἰδὼς
ἀληθείας ἐξεχομένην, καὶ μηδ’ ὁκωσοῦν τῷ κατὰ
τν φύσιν διαφόρῳ λυμαινομένην, ᾿Αθλαδίῳ vpi-
eov, Τὸ ἁπαράλακτον, ἔφη, τῆς φύσεως ὁμο.]ο-
γοῦντες, καὶ τὴν κατὰ τὸ αἴτιον καὶ αἰτιατὸν
διαρορὰν οὐκ ἀργούμεθα, àv. ᾧ µόνῳφ διακρἰνα-
σθαι τὸ ἕτερον ἐκ toU ἑτέρου κατα Λαμόάνομεν,
ἐν τῷ τὸ µέν altior πιστεύει εἶναι, τὸ ὃ’ ἐκ
τοῦ αἰτίον. Ὁ δὲ γε ἁδελφὺς αὐτοῦ xal µέγας ὄν-
τως Βασίλειος τοσαύτην φαίνεται ἁπαξαπλῶς τοῖς
αἰτίοις τούτοις xal αἰτιατοῖς τὴν διαφορὰν παρέ-
χων, ὡς xai τάξιν Ex φνσιχῆς ἀκολουθίας im^ αὐ-

ζοντες ἀλλήλων ταῦτα, ἅπαχε, ἀλλ᾽ οἵαν ἐπιδέχε- C τῆς δογµατ΄ζειν, xal τὸ πρότερον xa «b δεύτερον

σθαι τὰ χατὰ φύειν αἴτια xal αἰτιατὰ µεμυήμµεθα
παρὰ τῶν ἁχίων, µόνῳ τῷ λογισμῷ θεοπρεπῶς
διαχρίνοντες τὰ φύσει ἠνωμένα χαὶ ἁδιαίρετα. 'A02-
νάσιος γὰρ ὁ μέγας ἐν τῷ κατὰ ᾿Αρειανῶν áp rtp
λόγῳ αὑτοῦ, "A-Llo. φησὶν εἶναι τὸ Kx εινος καὶ
ἆ ἴλο τὸ ἐξ οὗ ἐσει (14). Κατὰ τοῦτο dpa δύο.
El δὲ μὴ δύο εἴη, àJÀ' ἐπὶ τοῦ αὐτοῦ «Ἰάέγοιτο,
ἔσται τὸ αὐτὸ altior καὶ αἰτιατὸν , Terror xal
χενγώμενον, ὅπερ ἄτοπον ἀπὶ Za6eAAiov δέδει-
αται. Οὐχοῦν καὶ τὴν ἑνέργειαν Ex τῆς αὐσίας εἷ-
ναι, καὶ δύο εἶναι, χἀντεῦθεν διενηνοχέναι ἀλλήλων,
ἑναργῶς. ἀναπέφηνε, κατὰ τὸ ἐς οὗ καὶ ἔχ τινος,
*b αἴτιον δηλαδὴ xai τὸ αἰτιατὸν, ὡς ὁ πολὺς οὗτος
cà θεῖα διδάσχει θεολογών. Καὶ µετά τινα, Εστω

ἐπί τε αἰτίου χαὶ αἱ ιατοῦ λέγειν ' οὑτωσὶ διαῤῥή-
δην, ὡς xal τῶν ἀτόπων xal παραλόγων εἶναι νο-
μίζειν τὸ μὴ ὁμολοχεῖν, ἀλλ’ ἀρνεῖσθαι ταῦτα πιι-
ῥᾶσθαι * χαὶ f) μὴ συνιδεῖν τὴν διαφορὰν τὸν Κὐνό-
piov ταύτην ἔφη, ἡ xal ἀποχρύφασθαι ταύ:ην
ἑχόντα, Ὑράφων, ᾿Εκεῖο δὲ ἣ σὺ σύνοιδε» ó
Εὐνόμιος, à ἑχκὼν ἀπεχρύψφατο ὅτι ἔσει τι
τάξεως εἶδος, οὖκ ἐκ τῆς κπαρ᾽ ἡμῖν θεωρίας
συνισεάµενον, ἀ. 3) αὐτῇ τῇ κατὰ gie áxo-
λονθίᾳ συµόδαῖνον, ὣς τῷ πυρὶ xpóc τὸ poc ἐσει
τὸ ἐξ αὐτοῦ. Εν τούτοις γὰρ πρότερον τὸ αἴτιον
«έγομεν δεύτερον δὲ τὸ dz! αὐτοῦ". οὗ διαστή-
ματι χωρίζοντες ἀ 1.1ή.Ίων ταῦτα, ἀλλὰ τῷ Ao-
γισμῷ τοῦ αἰτιατοῦ προεπιοοῦντες τὸ altior.

Fr. Combefisii note.

(13) Nempe synodus vn.
| (49) Tj ἐνεργείᾳ dv πὰσίν ἐστιν ὁ θεός. Ἐν-
έργιειαν accipit Anastasius, ut se tenet ex parle
; virtotein scilicet agendi connotando effecium,
use sane ab essentia inseparabilis est, eamque
manifestat οἱ praedicat, illi perpetuo comes; sed
pon velut alia res, sed ipsa essentia, eisi non sub
ratione essentiz. Sic ail eaim esse. π.ρὶ τὸ πᾶν,
circa universum , proul seilicet. providentia esl;
quam aliud ab essentia ipsoque Deo reipsa facere,
longe abest a vero.

(14) "A410 τὸ Éx τινος καὶ &llo τὸ ἑἐξ οὗ
ἐστι. lta recte Atbanasius in Trinitate, in qua fides
distinctas personas el subsisientes κατὰ τὸ αἶτιον
xoi αἰτιατὸν docet : nec. locum in &vepysig aut
virtute habet, ne toi in Deo personas aduittanmus,
quot suni in eo dotes ek ἐνέρχειαι, vel iot. acci-

p dentia et qualitates. realiter distinctas habere,

lisque compositum esse; quod erratica synodus
et Palamas debuit adverlere, non sic Athanasii
Patrumque aliorum auctoritates alio sensu detorque-
re. Athanasii interpr. s:ve Nannius sive alius est :
Aliud fwerit quod ex aliquo naturam accepit : et
aliud quod sut alteram noturam dedit, scripserit :
(Quod suam alteri naturam dedit. Sic enim sensus
constat, cuu alias gravis error in Trinitate sit.
Sequentibus etiam quod ita babet Athau. "Ev δὲ
τῷ ἐξ αὑτοῦ xal ἀἁδιαίρετον εἶναι τὸ ἀπαύγασμα
αὐτοῦ, non bene redditum : Cum tamen splendor
αὐ igne si indivisi*ilis. Est enim, Unum vero
(ignis οἱ splendor sive lux, qux duo et esse e/
videri dixerat) eu ratione quod splendor ex illo es
et ab eo indivisibilis,

739

TOMUS SYNODICUS Iit. Ni.

Βῶς οὖν εὔλογον αρνεῖσθαι «hv τάξιν, ἐφ᾽ ὧν ἐστι A καὶ ὀνομάζεσθαι xal νοεῖσθαι xal πως, el καὶ ἂμν-

φρῶτον καὶ δεύτερον, οὗ κατὰ τὴν ἡμετέραν θέσιν,
ἁλλ' ἐκ τῆς χατὰ φύσιν αὐτοῖς ἐνυπαρχούσης ἆχο-
λουθίας ;

Πάρεστι τοίνυν ἅπασιν ἀχριδῶς συνειδεῖν Ex τού-
των τοῖς καὶ ὁπωσοῦν λογίζεσθαι δυναµένοις,

ὅπως τὸν ἴσον τρόπον ἀληθείας ὁμοῦ xal εὐσεθείας .

ἐμέλησε τῷ ἁγίῳ. Tip μὲν γὰρ οὐκ àx τῆς παρ᾽
ἡμῶν θεωρίας συγ/στασθαι φάναι, ἀ 1.1 αὗτῃ τῇ
κατὰ φύσιν ἀκο.]ουθίᾳ συμµδαίνειν, ἓξ ἀφύχτου
xai πολλῆς xal φυσικῆς ἀνάγχης xa λαμπρᾶς ἁλη-
θείας ἔδειξεν οὖσαν τὴν ἐν τῇ τάξει ταύτῃ διαφορὰν
τῶν αἰτιατῶν τε καὶ τῶν alviov* xai ἄλλως ἔχειν
µηδέποτε ἐγχωροῦσαν, ἀλλ' ἀεὶ τούτοις ἀναγχαίως
αὐτὴν ἐνθεωρουμένην' τῷ δὲ μὴ διαστήµατι, ἀλλὰ
τῷ λογισμῷ χωρίζειν ταῦτα ἐπενεγχεῖν, χαὶ τὴν ἐν
τῷ προτέρῳ xal δευτέρῳ διαφορὰν µόνῳ τῷ vip θεω-
ρεῖν, φαίνεται δἱπου τὸ τῆς ἑνώσεως χρῆμα εὖσε-
6ῶς χατησφαλισµένος, xal µηδεµίαν εἰς αὐτὴν ἐκ
τῆς διαχρίσεως ταύτης βλάδην εἰσάγων, ἀλλ’ αὐτήν
** sthv ἔνωσιν ἀσύγχντον εἶναι θεολογῶν, xal τὴν
διαφορὰν ἁδιαίρετον πάντη διδάσχων.,

Πάλιν τοίνυν Εὐνομίου τὴν τοιαύτην διαφορὰν
ἀνελεῖν πειρωμένου ὁ μέγας οὗτος, Πῶς, φησὶν,
οὐδεμίαν διαφορὰν κατα λείπεις, οὐδὲ εν ἐν
toic αἰτίοις πρὸς τὰ ἐξ αὐτῶν ἐνυπάρχου-
σαν (15); Οὕτω τὸ µηδεµίαν διαφορὰν ἐπὶ τῶν
αἰτίων xal αἰτιατῶν εἶναι δοξδάζειν τῆς Αρείου xal
Ἐὐνομίου μανίας πρόδηλός ἐστι tóxo;. Ἐκεῖνοι

δρῶς, ix τῶν αὐτῆς ἀποτελεσμάτων' τὴν v€ ^

οὐσίαν ἀμέθεχτον xal ἀμέριστον xal ἀνώνυμον
εἶναι, à; ὑπερώνυμον δηλονότι καὶ ἀπερινόηον
παντελῶς.

᾿Μετὰ «οῦτο ἐζητήσαμεν ἀποδειχθῆναι παρὰ τῶν
ἁγίων, εἰ ἔστιν ἄπχτιστος (16) ἡ ἀχώριστος μὲν,
διαφέρουσα δὲ τῆς θείας φύσεως, αὕτη ἑνέργεια,
ὅπερ οἱ ἀντιλέγοντες τῇ Ἐχκλησίᾳ ἤχιστα ἐδέχοντο.
Καὶ ἀπεδείχθη χαὶ τοῦτο ὑπὸ τῶν ἁγίων ἑναργῶς
κηρυττόµενον ' ὧν χεφάλαιον fj ἁγία xai οἴχουμε-
vixh ἔχτη σύνοδος, χαθώὼς ἀνωτέρω διὰ τῶν χατὰ
µέρος προτεθέντων αὐτῆς βητῶν μάλιστα ἑχανῶς
ἀποδέδέιχται. |

Συναπεδείχθη δὲ xai τοῦτο, ὅει ol μὴ δεχόµενοι
ἄχτιστον «hv ἀχώριστον μὲν xal φυσικὴν τῆς θείας
οὐσίας ἑνέργειαν, διαφέρουσαν δὲ αὐτῆς, ὥσπερ
εἴρηται, χτίσμα τε ποιὀῦσι xal αὐτὴν τὴν οὐσίαν τοῦ
Θεοῦ. Κατὰ γὰρ τὸν ἅγιον ἩΜάξιμον, 'Axó τῆς
ἐγεργείας ἡ éxáctov φύσις χαρακτεηρίᾶεαι ' τὶς
μὲν ἀκτίατου ἑνεργείας ἄχτιστον δειχνύσης φύσιν,

«χτιστὴν δὲ τῆς κτιστῆς» ἔτι τε κατὰ. τὸν Άαμα-

σχηνὸν θεῖον Ἰωάννην φάσχοντα, Ἡ κτιστὴ ἑνέρ-
Τεια χτιστὴν δηώσει καὶ gücir- ἡ δὲ ἄχτιστος
ἄκτισίον χαρακτηρίζει οὐσίαν. Οἱ οὖν λέγοντες
κτιστὴν τὴν θείαν ἐνέργειαν, ἀφ᾿ fic ἡ θεία φῦσις
χαρακτηρίζεται, κτιστὴν ἐξ ἀνάγχης παριστῶσι καὶ
τὴν θείαν φύσιν.

. 00 p» ἀλλὰ xol Μονοθελῆταί clot, τῶν πώποτε

yàp τὸ ὁμοούσιον ἀναιρεῖν πᾶσι tpómot, ἑσπουδα- ( ἑχείνων χείρους xal ἀτοπώτεροι’ καὶ πρθαιώνια

κότες, ἀχηχοότες ἐν Ἐδαγγελίοις τοῦ Κυρίου «by.

Πατέρα μείζονα Δαντοῦ εἰρηχότος, ἐντεῦθεν εὐθὺς
τὴν μὲν xatà φύσιν διαφορὰν δυσσεθῶς παρεισά-
γειν ἑτόλμων' τὴν δὲ χατὰ τὸ αἴτιον καὶ αἰτιατὸν,
éx µηδεµίαν μηδαμοῦ φυσιχὴν ἁλλοτρίωσιν ἣ 5:at-
peotv δυναµένην εἰσάχειν εἰδότες, ἀλλὰ xat οὕτω
«hv τῆς φύσεως ἕνωσιν ἁδιάλυτον ἀεὶ συντηροῦσαν,
ἀπηρνοῦντο χαθάπαξ' πρὸς οὓς οἱ τρεῖς οὗτοι, τὺν
ὑπὲρ τῆς Τριάδος ἀνελόμενοι γενναίως ἀγῶνα, ὡς
ἐχείνων τὴν δυσσέδειαν ταύτην οὖσαν, καὶ τὸ µέγα
xai ὑπερφυὲς τῆς Τριάδος µυστήριον ἀναιροῦσαν,

τῆς ἡμετέρας αὐτὸ Ἐκκλησίας ἀπελαύνουσιν ὡς -

δυνατὸν πιῤῥωτάτω,

Τοιγαροῦν εἰκότως οἱ μὲν τὴν διαφορὰν ταύτην
ἀθετοῦντες νῦν τῆς ἑχείνων χαχοδοξίας ἀλίσχονται D
µετεσχηχότες "οἱ δὲ στέργειν τε χαὶ ἁἀσπάζεσθαι
προθύµως ὁμολογοῦντες τῆς τῶν ἁγίων τούτων εὖ-
σεθείας τε xal θεολογίας, μᾶλλον δὲ τῆς τοῦ Χρι-

στοῦ µερίδος, διατελοῦσιν ὄντες '
αὐτοὺς τὰ θεῖα διαχρίνοντες, xat διαχεχριµένως
ταῦτα ἐνοῦντες. "Ev μὲν δῇ xat πρῶτον, xal χυ-
ρίως ἄν τις φαίη τῆς τε θείας οὐσίας xai ἑνεργείας
δ,αχρίσεως εἶδος.

Αιενηνόχασι δὲ ἀλλήλων xal τῷ τὴν μὲν θείαν
ἑνέργειαν µετέχεσθαι xal µερίζεσθαι ἁἀμερίστως,

ἠνωμένως κάτ

δοξάζουσιν εἶναι Χτίσματα. Ἐπεὶ γὰρ δύο φύσεις
ὁμολογοῦμεν ἐπὶ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Xpi-
στοῦ, τὴν μὲν ἄκτιστον, τὴν δὲ «ατιστήν (17): οἱ μὴ
λέγοντες ἔχειν τὴν θείαν φύσιν xal θέληµα καὶ
ἑνέργειαν ἄχτιστον ἓν θέλημα καὶ µίαν ἑνέργειαν
δοξάζουσιν ἐπὶ Χριστοῦ , ὅπερ ἡ ἕχτη σύνοδες d'e-
οχήρυξε xal ἀνεθεμάτισε, Κάντεῦθεν Μονοθελῆται
xai αὐτοὶ ἀναδείκνυνται’ χείρους δὲ ἐχείνων πολλῷ,
ὅσον χἀχεῖνοι μὲν ἓν θέλημα καὶ µίαν ἑνέργειαν
ἔλεγον ἐπὶ Χριστοῦ, ἀλλά ἄχτιστον, τὴν χτιστὴν
δήπουθεν ἀναιροῦντες' οὗτοι δὲ ἓν θέληµα xol µίαν
ἐνέργειαν, ἀλλὰ xsiachv, τὴν ἄκτιστον φανερῶς μὴ
δεχόμενοι.

'AM xai τοῦ µεγάλευ Βασιλείου iv τοῖς πρὸς
᾽Αμφιλόχιον Ὑράφοντο;, Τὰ μὲν ὀνόματα τοῦ
Πγεύματος τοιαῦτα ὑπερφυῆ καὶ μεγάλα, οὔμεν-
ουν. ἔχονεά τινα εἰς δόξαν ὑκερδολήν. αἱ δὲ
ἐνέργειαι εἶνες ; "Δῤῥηεοι μὲν διὰ τὸ μέγεθος,
ἀνεξαρίθμητοι δὲ διὰ τὸ π.Ἰῆθος". πῶς γὰρ νοή-
σοµεν τὰ τῶν αἰώνων àxéxewa; Τίνες ἦσαν αὐ-

ποῦ πρὸς τῆς νοητῆς χτίσεως αἱ ἐνέργειαι ; Ol λά-

οντες Χτιστὰς τὰς θείας ἑνεργείας φανερῶς δοξά-
ζουσεν εἶναι χτίσµατα τῶν αἰώνων ἑπέχεινα., Ἐδει-
χθη δὲ χαὶ τοῦτο, ὅτι ἄχτιστοι al κοιναὶ καὶ Φνοι-
καὶ τῆς τρισυποστάτου φύσεως θεῖαι ἑνέρχειαι. οὗ.

Fr. Combefisii note.

(15) lta sane in Trinitate divinisque personis,
non in operatione seu virtute.
(16) Increata. in se, non in effectu, id est virtus

gendi , non . ἑνέργημα. quod ipsum ἑνέρχεια
icitur,
(17) Nugæ, una illa distinctione clidenda.

741

CONTRA DBARLAAMITAS KT ACINDYNIANOS.

πι

διὰ δύο fj «piov μαρτυριῶν, ἀλλὰ διὰ πάσης τῆς À ται ὁ θεὸς, ὅσαπερ ἂν abt φυσικῶς Xpocórra

θεοπνεύστου Γραφῆς. |

Μετὰ τοῦτο ἐζητήσαμεν παρὰ τῶν ἁγίων, εἰ µη-
δεµίαν ἔχοι τις ἂν ἐπινοεῖν σύνθεσιν ἐπὶ θεοῦ διὰ
εὖν τῆς θείας οὐσίας xal ἑνεργείας διαφορἀν. Καὶ
εοῦτο γὰρ οἱ ἀντιλέγοντες ἰσχυρίζονται, ᾿Απεδείχθη
οὖν παρὰ τῶν ἁγίων ἁπάντων χηρυττόµενον ὡς οὐχ
ἔστι σύνθεσίν τινα παρὰ τοῦτο Voplzstv ἐπὶ θεοῦ.
*O yàp θεῖος Μάξιμος ἓν οἷς πρὸς Πύῤῥον διαλέγε-
ται, φανερώτατα δείχνυσιν uf; τινα σύνθεσιν ἐκ τῆς
ἑνεργείας γίνεσθαι' "Ορᾷς , λέγων τῷ Πύῤῥῳ, ὅτι
ix τούτου zJavücOe, éx τοῦ πὀντη ἀγνοῆσαι
ὅει αἱ συνθέσεις τῶν ἐν ὑποσεάσει ὄνεων, καὶ
οὗ τῶν ἐν ἑτέρρ θεωρουµόνων (18) εἰσίν' καὶ
τοῦτο ποινὸν φρόγηµα πάντων, xal tov ἔξω
φιώοσόφων, καὶ τῶν τῆς ExxAnciac θεοσόφων
µυσταγωγῶν. El δὲ τῶν 0sAnpdtur σύνθεσιν Aé-
γετε, καὶ τῶν ἅ λ Ίων φρυσικῶν σύνθεσο' Aévew
ἐκδιασθήσεσᾶα.

Αλλά καὶ ὁ Νύσσης Γρηγόριος àv ἔχτῳ χεφαλαίῳ
εῆς εἰς thy Ἑξαήμερον ἀναπληρώσεως οὕτω πρὸς
λέξιν διέξεισιν * El τοίνυν ἐν τῷ ἀνθρώπῳ, xàr
διάφορα ευγχάγῃ τὰ xpóc αἴσθησιν κατεσκευ-
ασµμένα παρὰ τῆς φύσεως ὄργανα, διὰ πάντων
Ó νοὺς ἐγνεργῶν καὶ κινούμενος, xal κατα..λή-
ἕως ἑκάστῳ apóc τὸ προκεἰίµενον κεχρηµένος, elc
ἐστι καὶ ὁ αὐτὸς, caic διαφοραῖς τῶν ἐγεργσιῶν
οὐ συνεξαΛλάετων τὴν φύσι πῶς ἄν εις éxl
Θεοῦ διὰ τῶφ ποικἰΊω» δυνάμεων πολυμερὲς
tà τῆς αὐτοῦ οὐσίας καθυποακτεύσειεν ;

Αλλὰ καὶ τοῦτο συναπεδείχθη, ὅτι οἱ κατὰ τοὺς
ἀντιλέγοντας μὴ δεχόµενοι τὴν διαφορὰν τῆς θείας
ἑνερχείας, xal ἁπλῶς πάντων τῶν περὶ τὴν φύσιν
x οὐσίαν φυσιχῶς θεωρουµένων, ἐχεῖνοι σύνθετον
μᾶλλον ποιοῦσι τὸν θ:ὸν, τοῦ μεγάλου Βασιλείου
φανερῶς λέγοντος, Εἶπερ elc τὴν οὐσίαν φέρον-
εες πάντα τὰ θεῖα ὀνόματα καταθήσοµεν, οὗ
pror σύγθετον , dA1à καὶ ἐξ ἀνομοιομερῶν
συγκχείµενον τὸν θεὸν ἁποδείξομε»ν, διὰ τὸ &A4o
καὶ ἆ 1ο ὑφ ἑκάστου τῶν ὀνομάτων σηµαί-
φαεσθαι’ xai τοῦ μεγάλου Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου
Ἰράφοντος, "H «al τὸ ἀθάνατον καὶ τὸ ἄκακον
xal τὸ ἂνα χλοίωτον οὖὐσῖα θεοῦ. 'AJAA' εἰ τοῦτο,
πολ 1αὶ οὐσίαι θεοῦ, καὶ οὐ µία. 3| σύνθετον

τὸ θεῖον ἐκ τούτων. Ob γὰρ ἀσυνθέτως ταῦτα, D

αἵπερ οὐσίαι ἔτι χαὶ τοῦ θείου Κυρίλλου, Οὐ yàp
οὐσία τὸ dyérrotor , ἢ τὸ ἄφθαριον 1) τὸ ἀθά-
φατονΥ f| τὸ ἁόρατον. El γὰρ ἕκαστον τούτων
οὐσίαν σηµαίνει, ἓχ τοσούτων οὐσιῶν σύγχει-

φαίνηται. Πολ. λὰ γάρ ἐστιν, d µόένῳφ μὲν αὐτῷ
πρόσεστιν, ἑτέρῳ δὲ εῶν ἁπάντων οὐδενί' καὶ
«οῦ θείου Χρυσοστόμου ,.ToU Πνεύματος thv χά-
pir ἡ Γραφἡ ποτὲ μὲν xUp, ποτὲ δὲ ὕδωρ καεῖ,
δεικνῦσα δει obx οὐσίας ταῦτα ὀνόματα, àAA
ἐγεργείας' οὐ γὰρ ἐκ διαφόρων συγέστηκεν οὗ-
cir τὸ Πνεῦμα, ἀόρατόν τε καὶ μονοειδὲς ὄν'
καὶ τοῦ Νύσσης πρὸς Εὐνόμιον λέγοντος, Τίς Ó
διφυᾶ τὸν θεὸν εἶναι Aépor πλὴν cov. tov κᾶ-
σαν ὁὀνόματος ἔννοιαν τῇ τοῦ Πατρὸς οὐσίᾳ.
συµφύοντος, xal μηδὲν ἔξωθεν απροσεῦαι Jé-.-
qortoc, dAA' ἕκαστον τῶν περὶ τῶν θείων ὀνο-
µάτων εῇ τοῦ θεοῦ οὐσίᾳ ἐγκενερίζοντος;
Μετὰ τοῦτο ἐζητήθη, cU ye ἡ θεία xal ἄκτιστος
ἐνέργεια θιεότης παρὰ τῶν ἁγίων προσαχγορεύεται.
0ὐδὶ γὰρ τοῦτο οἱ vuv. ἀντιλέγοντες παρεδέχοντο.
Καὶ ἀνεφάνη xal τοῦτο παρὰ τῶν θεολόγων xrpvs-
«όμενον. Αὐτίχα γὰρ ὁ µέγας Βασίλειος iv τοῖς
κατ Εὐνομίου, Καὶ αὐτὸ, qnot, τὸ τῆς θεόζητος
ὄνομα, εἶτε εν ἑποπτικὴν eire τὴν προνοητι-
χὴν ἑξουσίαν σηµαίνει, οἰκείως εἶχε πρὸς τὸ
ἀγθρώπινον. Καὶ πάλιν ὁ αὐτὸς bv τῇ πρὸς Βὐστά-
θιον τὸν ἰατρὸν ἐπιστολῇ, Οὐκοῦ», φησὶν, ἡ ες
ἐνεργείας ταυτότης ἐπὶ Πατρὸς καὶ Υἱοῦ καὶ
ἁγίου Πνεύματος δείχνυσι σαφῶς tó τῆς φού-
σεως dxapáAJaxtor. "Qcte, κὰν φύσω σηµα(-
ΨὪ τὸ τῆς Θεότητος ὄνομα, xvploc xal τῷ
drip Πνεύμαει τὴν προσηγορίαν xpocapuóts-

C, σθωι ταύτην ἡ τῆς οὐσίας xomótnc συντίθεται.

AM' οὐκ οἶδα ὅπως ἐπὶ ες φύσεως ἔνδειξυ
τὴν «ροσηγορίαν τῆς θεότητο φέρονσι ol
πάντα κατασκευάζοντες. Καὶ µετά «va * Οὐκοῦν
ἑξουσίας τινὸς εἴτε ἑποπτικῆς sita ἐνεργηεικῆς
ἔνδειξι ἡ προσηγορία φέρθι. Ἡ δὲ θεία φύσις
àv πᾶσι τοῖς ἐπινοουμάνοις ὀνόμασι, καθό ἐστι,
μένει ἀσήμαντος, ὡς ὁ ἡμέτερος Aóyoc. Ebep-
Tétn* γὰρ xal κριτὴν, ἆγαθόν τα καὶ δίχᾶιον,
καὶ ὅσα ἅλλα τοιαῦτα µαθόντες, ἐγεργειῶν δια-
φορὰς ἐδιδάχθημεν. Tov δὲ ἐνεργοῦντος τὴν
φύσιν’ οὐδὲν μᾶλλον διὰ τῆς ἐγεργειῶν χατα-

"νσήσεως ἐπιγγῶναι δυνἀµεθα. "Οταν γὰρ ἆπο-

διδῷ τις «όγον ἑκάστου tor ὀνομάτων, xal αὐ-
τῆς τῆς φύσεως περὶ ἣν τὰ ὀνόματα, οὐ τὸν
αὐτὸν ἁμφοτέρων ἁποδώσει «Ἰόγον. Ὢν δὲ ὁ
Aéyoc ἔτερος, τοὐτων καὶ ἡ φύσις διάφορος.
Οὐκοῦν d4Ao µέν ἐστω' οὐσία, ἧς οὕπω «Ἰόγος
μην υτὴς ἐξευρέθη, ἑτέρα δὲ τῶν «ερὶ αὐτὴν
ὀνομάτων ἡ σηµασία, ἐξ ἐγεργείας τοὸς ?) ἀξίας

Fr. Combefisii note.

(48) Καὶ ob τῶν ἐν ἑτέρφ θεωρουµένων, sive
ut 9 Romse codd., xaX οὐχ ibi VI θεωρουμ..
Et hic Palamitarum strues, Maximique auctoritatis
abusus. Respondet Maximus Pyrrho, volenti ex
duabus voluntatibus unam voluntatem compositam
Seri: idque Maximus inficiatur, omuique sacræ
ac profanz pbilosopbie merito adversari conten -
dit, nec esse eorum quas sic in alio spectentur,

hon propria ratione inter se compositionem ; non

aulem negat esse cum substantia, ad quod tamen
σε homines assumunt. Quis enim neget com-

positionem subjecti et accidentis, ubi maxime
realis distinctio est, qua manifestior apparet im
qualitatibus terti: speciei ; quae praecipue acce-
unt et recedunt? nam potentias, sunt qui nolint
plus quam ratione aut formaliter ab essentia di-
stingui; cum qua proinde non tam physica et
realis, quam metaphysica οἱ rationis compositio
erit ; quz nec ipsa in Deo ob summam eminentiam
ei quasi transcendentiam admittenda git : eo scilicet
fundamento, quod in creatis, quantumvis, simpli.
cibus, occurrit.

143

'TOMUS SYNODICDS ΠΠ.

4

ὀνομαζομένων. Καὶ πάλιν ὁ αὐτὸς μέγας Βασίλειος A δευτέρᾳ ἐπιστολῇ Θεότητα | φῃσὶν εἶναι có. χρῆμα

bv τῇ αὐτῇ ἐπιστολῆ, Εἴτα ἐγεργείας ὄνομα ἡ
θεότης, ὡς μίαν ἑνέργειαν Πατρὸς καὶ Υἱοῦ xal
ἁγίου Πνεύματος, οὕτω µίαν φαμὲν εἶναι xal
εἡν θεότητα" εἴτοε xal κατὰ τὰς τῶν xod
δόξας φύσεως ivÜsixtixór ἐστι τὸ τῆς θεότη-
τος ὄνομα, διὰ τὸ µηδεµίαν εὑρίσχειν ἐν «ü
φύσει xupadlariw, οὐκ ἀπειχόεως μιᾶς θεότη-
toc τὴν ἁγίαν Τριάδα ὁριζόμεθα.

Καὶ ὁ ἅγιος Αναστάσ:ός φησιν, Ἡ θεὸς προσ.

ηγορία xpébnJAov ὣς ἐνεργητικὴ. τυγχάνει’ οὗ

γὰρ avthv τὴν τοῦ θεοῦ οὐσίαν παρίστησυ" -

ἀδύνατον γὰρ ταύτην» γγῶναι' dAAà τὴν θεω-
ρητικἡὴν αὑτοῦ ἑνόργεια) ἡμῖν παρίστησι καὶ
95Jo: τὸ θεός. Καὶ πάλιν ὁ αὐτὸς, Τὸ θεὸς ὄνομα

τοῦ θεοποιοῦ δώρου, καὶ τὸ ἁμίμητον" µίµηµα
τοῦ ὑπερθέου xal ὑπεραγάθον, καθ D Oeo) pote
καὶ ἀγαθυνόμεθα.

"Emi τούτοις, ἐπειδήπερ την τοιαύτην δωριεὰν
κοῦ Πνεύματος xal ἑνέργειαν , δηλαδη τὴν Ost,
καθ) fiv οἱ ἅγιοι θεοῦνται, θεότητα παρὰ τῶν ἁγίων
προσαγορευοµένην , οἳ τῷ θεσσαλονίχης ἀντιλέγον»
τες λέγουσιν, εἶναι θεότητα κτιστὴν, χατασκευάζον-
τες τοῦτο ix τοῦ ὑποστάτην αὗτης εἰρῆσθαι παρὰ
τοῦ μεγάλου Διονυσίου τὸν θεὸν, xal µίµηµα xaM-
σαι ταύτην, καὶ τῶν µετεχόντων σχέσιν, ὀνσσεδῶς
μὲν αὐτοὺς λέγειν ἀπεφήνατο 4 ἱερὰ σύνοδος"
ὅμως ξητηθέντος xal τούτου παρὰ τῆς θείας συν».
όδου , Εἴπερ εἶπέ τις τῶν ἁγίων ἄχτιατον εἶναι

οὗ τὴν οὐσίαν τῆς θεότητος σηµαίνει’ ἁκατά- B τὴν θέωαιν, καὶ εἴπερ ἡ αχέσις xol τὸ µίµημµα καὶ

Ίηπτος γὰρ αὕτη καὶ ἀνώνυμός ἐστιν. dA" ἓκ
ες θεωρητικῆς αὐτοῦ ἑνεργείας 8sóc εἴρηταε,
ὡς φησὶν ὁ ἅγιοο Διονύσιος, ἢ ἐκ τοῦ θέειν,
ύγουν διατρέχει», ἢ ἐκ τοῦ αἴθειν. ὅ ἐστι φ.Ἰογί-
ζει. '0 δὲ αὐτὸς μέγας Διονύσιος, El τὴν ὑπερού-
σιον, φησὶ, κρυφιόεητα θΘεὸν ἢ ζωὴν f$ οὐσίαν
ἡ 9oc, ἢ Adror. ὀνομάσαιμεν , οὐδὲν ἕτερον
φοοῦμεν f) τὰς εἰς ἡμᾶς ἐξ αὐτῆς «ροαγοµένας
δυγάµεις ἐκθεωτικὰς fj οὐσιοποιοὺς, ἡ ζωογό-
νους ἢ σοφοδώρους. Αὐτῇ δὲ κατὰ εν πασῶὼν
εῶν νοερῶν ἐγεργειῶν dxódvour ἐπιδά11ομεν,
umósplay. ὀρῶντες θέωσιν ἢ ζωὴν ?) οὐσίαν, ἥτις
"ἐἀμφϕερής ἐστι τῇ πάντων ἑξῃρημένῃ κατὰ πᾶσαν
ὑπεροχὴν alcíg.

Καὶ πάλιν ὁ αὐτός φησι, θεότης ἐσεὶν ἡ κπάντα
θεωµένη αρόνοια. "Ow δὲ ἡ πρόνοια ἑνέργειά
ἔστιν, xol àv ἄλλων μὲν τοῦτο γνώριµον, µάλιατα
δὲ xal ἀφ᾿ ὧν ὁ μέγας Αθανάτιος γράφέι, λέγων,
Ob κατὰ ἅλλην καὶ ἅλλην πρόνοιαν ὁ Πατὴρ
καὶ ὁ Ylóc ἑργάζαται, dA1à κατὰ µίαν καὶ τὴν
αὐτὴν οὐσιώδη τῆς θεότητος ἐνέργειαν. ᾽Αλλὰ
καὶ ὁ µέγας Διονύσιος πάλιν ἐν τῇ πρὸς l'átov

τὸ ὑπόσεη χαὶ ἐπὶ tv ἀχκτίστιυν λέγεται, προεχθ.
μίσθησαν ῥῆσεις τῶν ἁγίων, οὐκ ἀεὶ ἐπὶ κτιστῶν
δγλοῦσαι λέγεσθαι ταῦτα. 'O γὰρ μέγας Βασίλειος
ἐν τοῖς ᾽Αντιῤῥητικοῖς φησιν, 'O εετοκὼς βώλους
δρόσου (19) οὐχ ὁμοίως τὰς τε βώλους καὶ τὸν
Ylóv ὑπεστήσατο. Kàv τῷ πρώτῳ δὶ τῆς Έξαη-
µέρου, "Ira δειχθῇ, φησὶν, ὅτι d κόσμος εεχνι-
κὀν ἐστι κατασχεύασµα, xpoxslusvov πᾶσιν
εἰς θεωρίαν, ὥστε δι αὐτοῦ εἠν cob κοιήσαντος
coplav ἐπιγιώσκεσθαι, οὐκ ἅλλῃ cil pura
ὀχρήσατο ὁ σοφὸς Μωῦσῆς περὶ αὐτοῦ, ἁ 11
εἶπεν, « Ἐν ἀρχῇ ἐποίησεν, » οὐχὶ ἐνήργησεν,
οὐδὲ ὑπέστησεν. àdJA' ἐποίησεν καθόει πο. οἱ
εῶν φαγτασθέγτων συνυπάρχει ἐξ ἀῑδίου τῷ
Θεῷ τὸν κόσµον οὐχὶ γεγεννῆσθαι «αρ αὑτοῦ
συνεχώρησαν. Συναπεδείχθη δὲ ἀπὸ τούτον ὅτι καὶ
τὸ ἐνεργεῖν «αἱ τὸ ἑνεργεῖαθαι οὐ µόνον ἐπὶ xvi-
στῶν, ἀλλὰ xal ἐπὶ ἀἁϊδίων xal ἁἀκτίστων δύναται
λέγεσθαι’ ἐπεὶ xal τὴν χάριν ἐνεργουμένην ἀπούον-
τες οἱ διαφερόµενοι, Χτιστὴν εὐθὺς εἶναι νομίζουν.
σιν. Ὁ γὰρ μέγας kv θευλογίᾳ Γρηγόριος, 'Εσεω,
φησὶ, καὶ ἐνεργείας, εἰ tovto δοκεῖ. οὐδὲ οὕτως

Fr. Combefisii notes.

(9 0 τετοχκὼς βώ]ους δρόσου. Sic Sixt.
nuila alia lect. Flamiuio adducta, cum Complut.,
Basil., etc, melius habeant Δόλους, atillas roris :
quid enim glebe ad rorem, cum glebo crassiores
Sint, ros guttis minutissimis cadat, Deo terram
(seu potius in ea plantas et fruges) molliter infun-
dente, eoque munere roris quasi parent? ac geni-
t.re, ut debuerint sapientissimi senes οἱ LXX,
βώλους reddere, reclamantibus Hebr. ac quotquot
ex illis vel pressa interpretotione, vel paraphrasi
reddidere? Codex Alexandr. συνοχὰς xai βώλους
ὁρόσου habet; sed ^adjectitiam vocem συνοχὰς
nemo non videt, ac scholii loco primum positain,
studioso quodam molliente τὸ ἠώλους, et osten-
dente ut roris glebe dici ac intelligi queant ; nempe
ut jam ros infudit terrx faciem, certisque parii-
bus illi continue hzret. Vis ista in verbis, satis
molesta; nec ex illis facile consurgat theologicum
argumentum, quod omnino sit eíficax, tanta Graecis
in verbis licentia, ubi przssertim ἀντιλογία est non
ὁμολογία, in quarum prima non omnino servatur
ἀχρίδεια. Satis enim est ondecunque adversarium
elidas probabili quadam specie, etsi non accurata
omnino et exploraia veritate illius argumenta elu-
dendo, qua se methodo usum profivetur Palamas.

D

Videtur Basilius in voce &vepyelv, velut natura-
lem quamdam operationem spectasse et quasi ne-
cessariam emanotionem, secundum quam inundes
cozvus Deo posset intelligi, ea ratione qua ἑνέργεια
cujusque vci actus dicitur et virtus. Vox vere
ὑφίστημι sonat subsistentiam dare, cujus osus fre-
quentissimus;est in incarnatione, in qua passim Yer-
bum dicitar sibi ὑποστήσασθαι humanam naturam,

uasi im se condidisse, ut in se subsisteret οἱ
dedisse. Nostri theologi longe barbara voce sup-
posilandi videntur expressisse, Deus Diouysie
ἄσχετος celebratur, supra omnem σχέσιν quod

Maxim. et Pachym. de habitu exponunt :[potest[ue

exponi de omni habitu, et quasi qualitate, vel
relatione ei habitudine, ut. ἄσχετος sit absolutus
el πάντων ἐἑξηρημένος, ut alibi loquitur idem
Dionys. Hincque nostri theologi veram in Deo seu
realem relationem ad creaturas negant, voluntque
denominari a relatione quæ est ín creatura, et
quasi exirinsece; ut relatio in Deo sit ipsa di-
vina virtus, tv£pyeta, vis ipsa agendi, οἱ comnotat
elfectum, ipsa in se semper eadem, nulla evaria-
tione aut mutatione ante οἱ post effectum, per-
severaus.

745

CONTRA BAHLAAMITAS ET ACINDYNIANOS,

746

ἡμᾶς αἱρήσετε' αὐτὸ δὲ τοῦτο ἐνηργηκὼς ἂν εἴη Α ἀλλ Ex τῆς χατὰ φύσιν αὐτοῖς ἑνυπαρχούσης ἄχο-

v ὁμοούθιον.

Καὶ ὁ Νύσσης δὲ Oslo; Γρηγόριο, Ob tpeic
θεοὺς ὀνσμάζοιν, φησὶ, δυνἀμεθα, τοὺς ctv. θεζ-
φἡν καὶ ἄποκεικὴν ὀνέργεια" συνηµµένγως καὶ
ἁδιωκρίτως ἃ 11ἠ Ίων ἐφρ) ἡμῶν τε καὶ πάσης
τπιε ατἰσεως ἐνεργοῦντας. Περὶ δὲ τοῦ µιµήμα-
κος εἶἴκεν ὁ θεσσαλονίχης ὡς ὃ μέγας Διονύσιος τῷ
μιμήματι b ἀμίμητον προσέθηχεν ' ὥστε τὸ θεο-
wodv δῶρον οὗ μᾶλλον plpopa ἢ ἁμιμησία. Φηοὶ
χαὶ 4 Θεολόγος Γρηγόριος µίµηµα εἶναι xaY τοῦ
ατρὸς «bv. Tidv, γράφων kv τῷ δευτέρῳ τῶν περὶ
Yies, Κἰκὼν τοῦ Πατρὸς ὣς ὁμοούσιος, καὶ ὅτι
τοῦτο ἐκεῖθεν, dJ.U obx ἐκ τούτου Πατήρ. Αὕτη
γὰρ εἰχόνος φύσις, plynpa εἶναι τοῦ ἀρχετύχου,

λουθίας ; Αλλά καὶ iv τοῖς πρὺς ᾽Αμϕιλόχιον Υγρά.
φει, Al δὲ ἐνέρχειαι τοῦ Πνεύματος τίνες; “Αῥ.
ῥητοι μὲν διὰ τὸ μέγεθος, ἀνεξαρίθμητοι δὲ διὰ
tà «.λῆθος. Πῶς γὰρ γοήσοµεν τὰ τῶν αἰώνων
ἐπέχεινα ; Τίνες ἦσαν. αὐτοῦ xpó tfic »οητής
ατίσεως al ἐνέργειαι; Πόσαι δὲ αἱ dx' αὐτοῦ περὶ
thv ατίσιν χάριτες; Τίς ἑὲ ἡ αρὸς τοὺς alóvac
£obc ἐπερχομένους δύναμις; "Hv μὲν γὰρ xal
προῆν καὶ συµπαρη» τῷ Υἱῷ xal τῷ Πατρὶ αρὸ
cay αἰώνων., Ὥστε xür τι νοήσῃς τῶν αἰώνγων
ἐπέχεινα, καὶ τοῦτό ἐστι τοῦ Πνεύματος κατω-
εέρω' εὰς προαιωνἰονς évepyslac Πνεύματος κα»
τωτέρω τοῦ Πνεύματος ἁποφαινόμενος εἶναι.
Ἐν δὲ τῷ περὶ θεότητος Υἱοῦ xai Πνεύματος λόγψ

xal οὗ «ἰἐγεται. Ὥστε τὸ µίµηµα οὐκ ἑμποδίζει B ὁ Νύσαης θεῖος Γρηγόριος φησιν, Ἡ μὲν θεία φύ-

πρὸς τὸ ἄχτιστον εἶναι τὴν θέωσιν. Σχέτις δέ ἐστι
καὶ ἡ τοῦ Θεοῦ πρόνοια πρὸς τὰ προνοούμενα’ xal
$ Ἱπρόγνωσις αὑτοῦ πρὸς τὰ προγινωσχόμενα *
καὶ οἱ i£ &üblou by τῷ θεῷ προορισμοὶ , πρὸς τὰ
“προθριζόμενα, "AXI ἑχάστῳ τούτων οὐκ ἐμπόδιόν
dott τὸ σχέσιν εἶναι αρὸς τὸ ἄκτιστον εἶναι. Ὥστε
οὐδὲ Ἡ Οεσποιὸὺς δωρεὰ τοῦ Πνεύματος, αὐτὴ ἡ
θίωσις, ἔστι χτιστὴ, διότι οσχἑέσις ἑστὶ πρὺς τὰ
θεούµενα. "Ott γὰρ ἄκτιστός ἐστι, σαφῶς καὶ συν»
τόµως «παραστήσει xal ὁ θεῖος Ἱάξιμος, γράφων,
^ 'H θεία χάρις, sl xal ἁπόλανσιν δίδωσι τοῖς
sacó χάριν µετέχουσι, ἀ 1 οὗ κατά Μη. Mérei
γὰρ καὶ τῇ µεθέξει τῶν ἁπολαυόγτων αὐτῆς
dxatáAnsztoc, ὅτι κατὰ φὐσι ὡς ἀγέγγηεος ἔχει
thv ἀπειρίαν. Καὶ dv, Τοῦςτό ἐστι τοῦ θεοῦ
Ἐδαόλιο" ἀρεσθεία θεοῦ , πρὸς ἀνθρώπους,
καὶ Υἱοῦ σαρκωθέντος xal µισθὸν δωρουµένου
toic πειθοµένοις αὐτῷ chr ἁγένγητον θέωσι’.

Μετὰ δὲ τὸ φανῆναι xol τὴν θείαν ἑνέργειαν
Θεότητα ὀνομαζομένην, ἐζητήσαμεν ἀποδειχθῆναι
παρὰ τῶν θεολόγων, sl. «tc θείας ἐνεργείας ταύτης,
καὶ τῶν οὐσιωδῶς περὶ αὐτὴν θεωρουµένων, ὑπέρ-
κειται xaz' οὐσίαν ὁ θεός’ xal ἀνεφάνη xax τοῦτο
παρὰ πάντων κηρυττόµενον τῶν ἁγίων. Σνναπε-
διίχθη δὲ καὶ τοῦτο, ὅτι οἱ μὴ τοῦτο παραδεχόµενοι
πολύθεοί εἰσι, πολλὰς λέγοντες ἀρχὰς, ὡς ph &va-
φέροντες εἰς lv αἴτιον καὶ µίαν ἀρχὴν τὰ περὶ τὸν
Θεὸν οὐσιωδῶς θεωρούµενα. Ὁ γὰρ µέγας Βασίλειος
ἐν τοῖς Αντιῤῥηειχοῖς φησιν, "Ect« τι τάξεως
εἶδος, οὐκ ἐκ εῆς παρ ἡμῶν θέσεως συνιστά-
µενον, ἀ 11) αὐτῇ tà κατὰ φύσιν ἀκο.ουθίᾳ
cupCairor" ὡς εῷ πυρὶ πρὸς t0. φῶς ἐσει τὸ ἐξ
αὐτοῦ. Εν toic τοιούτοις γὰρ xpótepor τὸ al-
tiov Afrouer, δεύτερον δὲ τὸ ἀπ᾿ abcov: οὐ δια-
σεήµατι χωρίζοντες ἀλλ1ἠλων ταῦτα, d1à τῷ
Ἀογισμῷ coU αἰτιατοῦ προεπιοοῦντες τὸ altior.
Πῶς οὖν εὔλογον ἀρνεῖσθαι τὴν τάξιν, ἐφ᾽ ὧν ἐστι
— αρῶτον xal δεύτερον, οὗ χατὰ τὴν ἡμετέραν θέσιν,

€t; ἄρραστός τε καὶ ἀνεκφώγητος μένει, óxep-
6alrovca xacar τὴν διὰ φωγῆς σηµασίαν. 00x»
oüv οὐχὶ φύσιν, ἀλλὰ τὴν θεατιχὴν δύναμιν τοῦ
Πνεύματος, fj τῆς θεότητος προσηγαρία παρίστη-
σιν. O δὲ µέγας ᾿Ἀθανάσιος lv τῷ χατὰ ᾿Αρειανῶν
δευτέρῳ λόγῳ, τῶν αἱρετικῶν λεγόντων τῆς θελήσεως
εἶναι «by Vidv, ἀλλ’ οὗ τῆς φύσεως τοῦ Πατρὸς, El.
τὸ βού.ῖεσθαι, qnot, περὶ τῶν μὴ ὄγτων διδόασε
τῷ θεῷ, διατἰ τὸ ὑπερκείμενον τῆς βουλήσεως
οὐκ ἐπιγινώσκουσι τοῦ θεοῦ; Kàv τῷ τρίτῳ κατὰ
πῶν αὐτῶν, Τὸ μὲν ἀντικείμενον τῆς βσυλήσεως
ἑωράκασι» οἱ αἱρετικοί. τὸ δὲ μείζον καὶ ὑπερκεί-
µενον οὐ τεθεωρήκασιν. "Doxsp Τὰρ ἀνείκειτας
τῇ βσυ.ήσει τὸ παρὰ γνώµη», οὕτως ὃπέρ-
χειται καὶ προηγεῖται τοῦ βούλεσθαι τὸ xatà
φύσιν. Καὶ κατὰ Μαχεδονίου γράφων ὁ αὐτὸς,
Γίνωσκε, φησὶν, ὅτι τὸ θεὸς εἶναι δεύτερό» ἐσει"
καὶ γὰρ ἡμεῖς ààv μιμηταὶ γενώµεθα τοῦ θεοῦ,
κατὰ τὸν Παὔῦ.ον, θεοὶ γι’όµεθα τῆς δὲ αὐτῆς
φύσεως γενέσθαι o0 δυγἆμεθα. 'O δὲ θεῖος Má&-
poc, Πάντων, qn? τῶν ὄντων., καὶ µετεχόντων'
xal μεθεχτῶν ἁἀπείρως ὁ θεὲς ὑπερεξήρηται.
- λλλὰ xal ὁ θεῖος Διονύσιος ἓν τῷ περὶ θείων
ὀνομάτων δωδεχάτῳ φησὶν, Καθόσον ὑπερέχουσι
τῶν οὖκχ ὄντων τὰ ὄντα ἅγια f) θεῖο ἢ χύρια 1)
βασιάικὰ, καὶ αὐτῶν µετεχόγτων al αὐτομετοχαί.
κατὰ τοσοῦτον ὑπερίδρνται πἆντων τῶν ὄντων ό
ὑπὲρ 4άνεα τὰ ὄντα' καὶ πάντων tà. µετεχό-
των xal {ῶν μετοχῶν ὁ ἀμέθεχτος αἴτιος. Καὶ τῇ
δευτέρα δὲ mph; Γάΐον ἐπιστολῇ, Πῶς, φησὶν, ὁ
πάντων ὀπέχειγα καὶ ὑπὲρ θεαρχίαν éctl xal
ὑπὲρ ἁγαθαρχίαν;, El θεύτητα καὶ ἁγαθότητα
φοήσαις, αὐτὸ τὸ χρῆμα τοῦ ἀγαθοποιοὺ καὶ
θεοποιοῦ δώρου, καθ ὃ θεούμεθα καὶ ἀγαθυνό-
µεθα. καὶ Τὰρ εἰ τοῦτο ἀρχὴ γίνεται τοῦ «θεοῦ-
σθαι καὶ ἀγαθύγεσθαι τοῖς θεουµέγοις καὶ ἆγα-
θυνοµένοις (30), ὁ πάσης ἀρχῆς ὑπεράρχιος,
καὶ τῆς οὕτω Aeropév nc θεότητος καὶ ἁγαθότητος»

Fr. Combefisii note.

(20) Τοῖς θεουµέάνοις xal ἀγαθυνομέγνοις. Sic
quoque Sandionys. Reliqui, τοὺς θεουµένους. Nec
sensu differt otrumvis scribatur. In verbis sequen-
tibus, ὡς θεαρχίας xal ἀγαθαρχίας, subaudi, o6575*

PATROL. G8. CLI

Que sinl deitas et bonitas, qua dii bonique eficimur ;

male Cord. ad Deum refert, quasi dicat Dionysius,

Deum antecellere deitati et bonitati, tanquain ipse

θεαρχία el ἀγαθαρχία, non quis sint θεαρχία et
| 24

Nit

TOMUS SYNODICUS ni.

74$

óc θεαρχίας xal ἁγαθαρχίας, ἔστιν ἐπέκεια. A ῥιστον plv. ἴσμεν, ἔφη, τὴν θείαν. οὐσίαν xal τὴν

Καὶ πάλιν 6 αὐτὸς, Μεειτέον νῦν ἐπὶ τὴν ὄνέως
οὖὗσαν τοῦ ὄγτως ὄντος θεολογικὴν οὐσιωνυ-
play (31). Τοσοῦτον δὲ ὑπομνήσομεν, ὅει τῷ
Ίόγφ σκοπὸς οὐ τὴν ὑπερούσιον οὐσίαν, jj ύπερ-
ούσιος, ἐκφαίνειυ' ἄῤῥητον γὰρ τοῦτο xal ἄγγω-
στον καὶ παγτε.]ῶς ἀν ἐχφαντον, kal αὐτὴν ὑπερ-
αἴρον τὴν ἔνωσιν * ἀλλὰ τὴν οὐσιοποιὸν slc τὰ
ὄντα πάντα τῆς θεαρχικῆς οὐσιαρχίας πρόοδον
ὑμνῆσαι. Ὁ δὲ Oro; Μάξιμος ἐν τοῖς Σχολίοις,

Πρόοδόὀν φησιν ἐνταῦθα thv θείαν ἐνέρτειαν,

ῆτις πᾶσαν οὐσίαν παρήχγαχεν.

Καὶ ὁ θεῖος Χρυσόστομος ἓν τῳ περὶ ᾽Αχαταλί-
πτου πρώτῳ λόγῳ φηδὶν, Οἱ προφήται οὗ µόνον ci
τὴν οὐσίαν ἑστὶν ὁ θεὸς ἀγνοοῦντες φαίνονται,
ἀ 11ὰ xal περὶ τῆς σοφίας αὐτῆς, πόση τίς ἐστιν
ἀκοροῦσιν. Καΐτοι γε οὐχ ἡ οὐσία ἀπὸ τῆς σο-
plac, ἆ 13 ἡ σοφία ἀπὸ εῆς οὐσίας. "Όταν δὲ
μηδὲ ταύτην δύνανται καταλαδεῖν μετὰ ἀχρι-
δείας, «donc ἂν εἴη µαγίας τὸ ctv οὐσίαν αὐτὴν
Φομίζειν δύνασθαι τοῖς οἰκείσις ὑποδά.λ1ειν Ao-
᾿Φισμοῖς ; Καὶ ἐν τῷ χατὰ Ἰωάννην Εὐαγτελίῳ πά-
1t ὁ αὐτός φησιν, Οὐκ ἐκ µάερου δίδωσιν ὁ θεὸς
có Πνεῦμα. ἩΗμεῖς γὰρ πάντες µέτρῳ τὴν ἑνέρ-
- quar τοῦ Πνεύματος ἑλάδομεν. Πγεῦμα γὰρ ἐγ-
ταῦθα τὴ» ἐνέργειαν «Ἰάγει. αὕτη ydp. ἐσευ' ἡ
μεριζῶμένη. Τοῦτο δὲ ἁμότρητον ἔχει καὶ Mo-
xAnpoy zücar τὴν ἐνέργειαν. El δὲ ἡ ἐγέργεια
αὐτοῦ ἁμέερητος, πο 1ῷ uüAJor ἡ οὐσία.

Μετὰ τοῦτο ἐζητήθη παρ) ἡμῶν, ἐπειδήπερ οἱ τὴν C
. €qtoc. 'O δὲ μέγας Διονύσιος, Κυκλικῶς, quel,

Ἐχκλησίαν ἑλαύνοντες, οὗτοι τῆς οὐσίας τοῦ θεοῦ
µετέχειν ἅπαντά φασιν, ὡς ἁδιαφόρου οὔσης τῆς
τε θείας οὐσίας xai τῆς θείας ἑνεργείας, xat μηδὲν
ἵτερον τοῦ Θεοῦ «κατ αὐτοὺς πλην οὐσίας póvni
ἡμεῖς δὲ παρὰ τῶν ἁγίων ἑδιδάχθημεν Γραφῶν xol
οὐσίαν ἔχειν τὸν θεὸν χαὶ δύναμιν χαὶ ἑνέρήειαν,
ςΏς θιίας οὐσίας διαφἑρουσᾶν, μᾶλλον δὲ χαὶ δυνά»

εις xol ἑνεργείας' οὕτω γὰρ οὗ µόνον τρισυπόστα» .

— *06, ἀλλὰ xal παντοδύναµος ἔσται ' ἐζητήθη οὖν

τίνος µετέχουσι τὰ πάντα, τῆς θείας οὐσίας, ἢ τῆς .
ποῦ θέοῦ θείας kvepycia;. Ἡ θεία σύνοδος, Αχώ-

᾿θείαν φυσἰχῆν ἑνέργειαν οὗ γάρ ποτε ἑνέργεια εἴη

ἂν τῆς ἑαυτῆς οὐσίας. χωρίς. Περὶ μέντοι τῶν ἐξ
ἀρχῆς ὑπὸ τοῦ Θεοῦ δεδημιουργηµένων ἔφη, vic οὐχ
οἵδεν, εἰ μὴ κατὰ τοὺς ἀντιλέγοντας παραπαίοι, tgt
πᾶν δημιούργημα τῆς ἑνεργείας τοῦ δηµιουργήσαν-
τος, ἀλλ οὐχὶ τῆς οὐσίας µεταλαγχάνει; Oo. γάρ4
olxla τῆς τοῦ οἰκοδόμου, οὐδὲ ναῦς τῆς τοῦ ναυπη-
γοῦ µετείληχεν οὐσίας, ἀλλὰ τῆς τέχνης xol τῆς ἑν-
εργείας χατὰ τὸν Νύσσης θεολόγον. "Οτι δὶ xal οἱ
ἅγιοι, τῇ πρὸς Θεὸν ἑνώσει θεοποιούµενοι, οὐ τῆς
θείας οὐσίας, ἀλλὰ τῆς αὐτοῦ θείας ἑνεργείας µετέ.
χοὺσιν, ὁ μέγας ἓν θεολογίᾳ Γρηγόριος παρίστησι,
Υράρων περὶ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ,
"Ott χριστὸς Aérecat διὰ τὴν θεότητα” χρίσις γὰρ

DB abr της drÓpoxórqcoc οὐκ ἐνεργείᾳ κατὰ

τοὺς dAAovc χριστοὺς ἁγιάζουσα, xapovcig δὲ
δὅου τοῦ χρίογτος. Καὶ 6 µέγας Βασίλειος, Πάντα
µενς qnot, aAAnpoũy ἐστι τῇ δυνάμει có Πνεῦμα
τὸ ἅγιον' µόνοις δέ ἐστι μεθεκτὸν τοῖς ἀξίοις,
ovx ἐνὶ µέτρῳ (ιετεχόµεγον, dà xatá εν ára-
Joríav τῆς πίστεως διαιροὺν τὴν ἐνέργειαν. Kei
ἀλλαχοῦ πάλιν, Ὥσπερ al τῶν προσώπων ἑμφά-
σεις οὐκ ἐν πάσαις ταῖς 0Aaic γίνονται, ἀ 13’ dr
ταῖς «ειότητά cura καὶ διαρἀνειαν χεκεημέναις
οὕτως οὐκ ἐν πάσαις ταῖς yvxaic ἡ cov. Πνεύ-
µατος évépreia, 4A" àr ταῖς οὐδὲγ σχο.ιὸν ἐχού.
σαις οὐδὲ στεραγγαλιῶδες. 'O δὲ ἅγιος Μάξιμος,
Πάντα, φησὶν, ὅσα ὁ θεὸς, καὶ ὁ διὰ τῆς χάριτος
τεθεωµέγος ὅσται, χωρὶς τῆς κατ οὐσίαν εαυτό.

οἱ θεῖοι κι οὔνται vósc, ἐνούμενοι ταῖς ἀν ἀρχοις
xal ἀτελευτήτοις ἑ1λάμψεσι τοῦ κα.λοῦ xal ἀγα-
θοῦ. Πληθυντικῶς μὲν οὖν αὐτὰς προενεγκὼν, ἕδει-
δεν οὐκ οὐσίαν οὔσας τοῦ θεοῦ' οὐδέποτε γὰρ Lxelva
πληθυντικῶς ἐχφέρεται’ ἑλλάμφεις δὲ αὐτὰς xaM-
σας xai ἀνάρχους καὶ ἀτελευτήτους προσειπὼν,
θείας xal ἀκτίστους ἑνεργείας ταύτας ἔδειξεν. Ὁ
δὲ Κύριος ἡμῶν xal θεὸς ἐν τῷ κατὰ Ἰωάννην
ἁγίῳ Εὐαγγελίῳ, 'O πιστεύων εἰς ἐμὲ, φησὶν, xa-
θὼς εἶπεν ἡ Γραφὴ, ποταμοὶ ἐκ τῆς κοιλίας ab-

Εν. Combefisii ποἰδ.

ἀγαθαρχία, formales scilicet, deitatig οἱ bgnitatis

copulationem mentis superat. Entis voluisse dicerem,

participationes, ac proinde earum in nobis princi- p) si major in aliis esset viri diligentia, non omaia ei

pia, quod sonant illa voces : nec male Lauselius
reddiderat. — |

(31) Θεολογικὴν οὐσιωνυμίαν. Theologicam es-
sentia entisque nomen. Sic Pachym. in paraphrasi.
'Q; ἀγαθωνυμίαν λέγει τοῦ ἀγαθοῦ ὀνομασίαν, οὕτω
καὶ οὐσιωνυμίαν, thv «00 ὄντος ὀνομασίαν, olovel
ὀντωνυμίαν. Τὸ δὲ ὃν καὶ ἡ οὐσία ταυτόν. Sicul
ἀγαθωννμίαν, boui nomen vocat, sic εἰ οὐσιωνυμίαν
nomen entis, velut ὀντωννμίαν. Male Cord. 6; ἁντω-
νυµίαν (quod io Lansel. potuit esse erratui typogr.),
sicut ἀντωνυμίαν * nec sequentia docere potuerunt,
quibus Pachym. duas has voces, τὸ bv, et ἡ οὐσία,
au idem siguificare. Sequenitibus magis erratui
Cordetio, xai αὐτὴν ὑπεραῖρον τὴν ἕνωσιν' quod
Mamm. et Pachym. de enus ilio uno dictum votunt,
quod Deo singularissimuin est, non ut principium
numeri, sed qua Deus ounibus eminet, in. seque
absolutissimus est, quud nec ipsum tamen ila ὕπερ-
90310; Dei essentia est; dum ita reddit: Ei ipsam

arbiuaria, et qui eadem eodem procinctu diverse
alique sensu passim reddat, uti hic in Dionysio
et Pachym. τὸ, τοσοῦτον ὑπομνήσομεν' in altero,
Tantum. commentabimur, quantum propositi ratie
posiulat, inepta etiam additione auctoris sensum
ac seriem turbans; in altero, Tantum admoneb.mus, ,
quod unum aptui est, potuitque et in Dionysio exx
Lauselio habere. Palanutarum unus ubique errosy,
quod participationes formales apud Dionysieem
aliosque Patres, in Deo velint aliquid reipsa neg-
diuum ac disunctum inter ipsum ei eflectum crea-
tuut, velut fere Platonici ideas comminiscebantat,
cuu suBiciant ex parte Dei ipse verse ideze virtusque
agendi. .ρδα zmnuuiruin divina ratio οἱ voluntas,
nihil a Deo vel ejus esseniia distincta, nisi ratione,
ipsa efficax ut prestet quidquid velit οἱ quando
velit ; uuuique maxime reiu explicat Maximas,.
quidquid Palamite ejus sepe locos usurpent.

πο

CONTRA BARLAAMITAS ΕΤ ACINDYNIANOS,

T90

τοῦ ῥεύσουσιν ὕδατος ζωψτος. Τοῦτο δὲ εἶπε A ἁπ.]ῶς τὸ ᾿ὕδωρ ἑργάῶται, dll! ἔταν τὴν :οὔ

περὶ toU Ἠνεύματος, οὗ EpsAAov Ἰαμδάνου οἱ
αιστεύοντες εἰς αὐτόν. Οὕπω γὰρ ἦν Πνεῦμα
ἅγιον, δει Ἰησοῦς ᾿ οὐδέπω ἑδοξάσθη. Ὅπερ ὁ

θεῖος Χρυσόστομος ἐξηγούμενος, Ποταμοὶ, φησὶν,
ἐκ τῆς κοιλίας αὐτοῦ ῥεύσουσιν, τὸ δαψι.ἓὲς καὶ
ἄλρθονον εῆς χάριτος αἰνιττόμενος' ὅπερ d.Lla-
χοῦ φησὶ, «Πηγἡ ὕδατος Corcoc dAopárov εἰς
ζωὴν αἰώνιον" » τουτέσει πολ1ὴν ἔξει χάριν.
Ἀ.1]αχοῦ μὲν οὗ» ζωὴν αἰώνιον «Ἰάγει, ἐνταυθα
Δὲ ὕδωρ ζῶν. Ζῶν δὲ «Ἰέγει τὸ ἐνεργοῦν dal.
'H. Tàp τοῦ Πνεύματος χάρις, ἀπειδὰν sic
διάνοιαν Ελθῃ καὶ ἱδρυνθῇ (33), πάσης κητῆς
μᾶ 11ον ἀναδλύει, καὶ οὐ διαΣιμπάνει, οὐδὲ xs-

"φοῦται, οὐδὲ ἵσταται. 'Ομοῦ δ8 καὶ có ἀνελῖι-

Πνεύματος χάριν δέξήται, τότε ἅπαντα «ἀὐὲι và
ἁμαρτήματα. Καὶ μετὰ βραχέα, 'Α.λὰ κἂν ἡ oi-

&ovpuérn xàca Σ16ῃ, ἡ xdp« o0 xacaraA(cxsta: *

οὐδὰ 1 ἐγέρ]εια δαπανᾶται, ἀ 13 ἁμοίως μένει,
καὶ τοιαύτη ola «al πρὸ τοῦ. Καὶ χαθάπερ αἱ
fMuaxal ἀχεῖνες καθ ἑκάστην φωείζουσι τὴν
ἡμέραυ: καὶ οὐ δαπανῶνται, οὐδὲ ἀπὺ ες zcA-

. 4c χορητίας Elatcor αὐταῖς γίνεται τὸ φῶς "

οὕζω xal oA. uàAAor ἡ cov Πνεύματος ἐνέρ-
γεια οὐδὲν ἑ1 λατεοῦται παρὰ τῶν ἁπολαυόντων
αὐτῆς. Καὶ πάλιν ὁ αὐτὸς by πέµπτῃ ὁμ.λίᾳ τῆς
αὐτῆς πραγµατείας τὸ, Πάντα 0v αὐτοῦ ἐγένετο͵
ἑξηγούμενός φησιν, Εἰπὼν περὶ τῆς δημιουργίας όῤ
Ἰωάννης, ἐπάγει καὶ τὸν περὶ τῆς Προνοίας Aó-

Zéc τῆς χορηγίας δη 1ῶν καὶ τὸ ἄφατον τῆς évsp- B Tor, « "Ev αὐτῷ ζωὴ ἦν, » ἀέγων. Καὶ γὰρ ἵνα

γείας, πητὴρ.. καὶ ποταμὸν ἐκάλεσεν" οὐχ ἕνα
αοταμὸ», ἁ11ὰ ἀφάεους' καὶ ἐκεῖ δὲ τὴν sAnp-
µύραν διὰ τοῦ ἆ λεσθαι καρέοτησε». Καὶ µετά
«ινα ὁ αὐτὸς, Οὐκ ἔει προφήτης «αρ᾽ αὐτοῖς ἦν,
οὐδὲ ἑπώκπτευεν αὐτῶν τὰ ἅγια ἡ χάρις ἐπεὶ
οὖν ἀνέσεαβται μὲν τὸ Πγεῦμα τὸ ἅγιον, bpeAJs
"δὲ JAouxóv ἐκχεῖσθαι δαγιλῶς, ταύτης δὲ τῆς
διανοµῆς ἀρχὴ μετὰ τὸν σταυρὸν ἐγάγετο' οὐ
«µόνον δαψιλείας, dA καὶ µειζόνων χαρισμά-

των” xal γὰρ θαυµαστοτέρα ἦν ἡ δωρεὰ, Gc

ὄταν 1έγη, « Obx οἴδατε ποίου Πνεύματός ἐστε. »
. Καὶ πάλιν, « Ob γὰρ ἑλάδετε αγεῦμα δουλείας,
ἀ 11 ἐλάδετε Πνεῦμα υἱοθεσίας. » Καὶ Tóp καὶ
: ol παλαιοὶ Πνεῦμα μὲν εἶχον, ἆλλοις δὲ οὗ xa-
ρεῖχον. Οἱ δὲ ἁπόστο-οι µυριάδας ἐνέπλησαν.
"Eze δὲ ταύτην EpeAAov ἰαμόάνευ εν χάριν,
οὕπω δὲ ἦν δοθεῖσα, διὰ τοῦτό φησιν, «Οὔπω
ὦν Πνεῦμα ἅγιον' » τοντέστι δοθὲν, ἐπεὶ Ἰησοῦς
αὐδέπω ἐδοξάσθη, δόξαν Κυρίου τὸν σταυρὀν xa-
«"λῶν. Ἐπειδὴ γὰρ ἐχθροὶ ἦμεν καὶ ἡμαρτηκότες, καὶ
ὁστερούμενοι εῆς δωρεᾶς tov θΘεου, καὶ θεοσευ-
γεῖς’ ἡ δὲ χάρις καταλλαγῆς ἦν ἀπόδειξις * δῶ-

pov δὲ οὐ τοῖς ἐχθροῖς, οὐδὲ τοῖς µισουµόνοιςν |

ἁλλὰ τοῖς φίΊοις δίδοται, καὶ τοῖς εὐηρεστηκό-
civ, ἔδει xpótepor προσεγεχθῆναι τὴν ὑπὲρ
ἡμῶν θυσία», καὶ τὴν ἔχθραν ἐν τῇ σαρκὶ xa-

ταλυθῆναι καὶ γενέσθαι τοῦ θεοῦ φίλους, καὶ ᾿

. eóte «λωδεῖν τὴν δωρεάν. El. γὸρ ἐπὶ τῆς ἑπαγ-
γα λ/ας τοῦτο {όγονέ τῆς πρὸς ᾿Αδραὰμ, xoAAQ
μᾶλλον ἑπ]τῆς χάριτος.

Καὶ πάλιν ὁ αὐτὸς tv εριαχοστῇ ἔχτῃ ὁμιλίᾳ τῆς
αὐτῆς πραγµατείας, Καὶ ép' ἡμῶν, qnoi, οὐχ

μηδεὶς ἀπισεήσῃ πῶς tà τοσαῦτα καὶ tnAixabca
δι αὐτοῦ γέγονεν, ἐπήγαγεν ὅτι ἐν αὐτῷ ζωὴ fjr.
Καθάπερ οὗν ἐπὶ ες πηγῆς τῆς εικτούσης
ἀδύσσους, ὅσον ἂν ἀφέλῃς, οὐδὲν ἡ1άτεωσας
tiv anrür* οὕτω καὶ ἐπὶ τῆς ἐνεργείας τοῦ Μο-
νογενοὺς (35). ὅσα ἂν πιστεύσῃς παρῆχθαι δὺ
αὐτῆς καὶ πεποιῆσθαι, οὐδὲν &Adtcor έγονεν.
Καὶ πάλιν, Tov. Εὐαγγελίου elpnxótoc, «'Ex toU
&Anpágatoc αὐτοῦ ἡμεῖς πάντες ἐ1άέομεν,ν ἐπὶ
γὰρ toUto τέως ἀκτέον ccv Aópor- OU µεθεκτὴν.,
φησὶν, ἔχει τὴν δωρεά», ἀ 13 αὐτοπηγὴ καὶ ab-
toffila ἐστὶ τῶν χαλῶν ' αὐτοζωὴ καὶ αὑτόφως
καὶ αὐτοα]ήθεια" oóx ἐν αὐτῷ cvréyor τὼν
ἁγαθῶν εν α.λοῦτον, d14à καὶ εἰς τοὺς ἆ λΊους
ἅπαντας ὑπερδλύζων αὐτόν * καὶ μετὰ τὸ ὑπερ-
61ύσαι, µένων απ. λήρης, καὶ οὐδενὶ ἑλαττούμενος

"ἐν τῆς εἰς ἑτέρους χορηΤίας, 44A dsl πηγάζων,

καὶ πᾶσιτούτων μεταδιδοὺς τῶν καϊῶν, ἐπὶ tfjc
αὐτῆς µένει τελδιότητος. *0 δὲ ἐγὼ φέρω, µεθε-

&tóy ἐστι παρ᾽ ἑτόρου γὰρ δαδον αὐτὸ, καὶ

μικρόν τι τοῦ παντὸς, καὶ οἱονεὶ σταγὼν εὗτα-
Jc πρὸς ἄδυσσον ἄρατον καὶ πέλαγος ἄπειρον.
MüAAov δὲ οὐδὲ τοῦτο tà παράδειγµα παραστῆ-
σαι δύναιε ὃν, ὅπερ ἐπιχειροῦμεν εἰπεῖν. Στα-
γόγα μὲν γὰρ ἀπὸ toU πε]άγους ἂν ἑξέλῃς,

᾽αὐτῷ τούτῳ τὸ πέλαγος ἡ.ἰάτεωσας, sl καὶ dga-

vhs ἡ ἑλάττωσις" ἐπὶ δὲ τῆς πητγῆς ἐχείνῃς οὐκ
ἔστι τοῦτο elxew ' ἀ 5 ὅσον ἄν τις ἀρύσηται,
μένει μηδὲν ἑ.λαττούμενος. Διὸ χρὴ μάλιστα
ἐρ᾽ ἕτερον ὑπόδειγμα ἐλθεῖν, ἁσθενὲς μὲν καὶ
αὐτὸ, xal οὗ δυνἀμενον ὅπερ ζητοῦμεν παραστῆ.
σαι ' μᾶλ.Ίον δὲ τοῦ προτέρου χειῤαγωγοῦν ἡμᾶς

Fr. Combefisii note.

) Ἱδρυνθῇ. Sic et Savil. in margine vero
8 quod Dücsus babuit. Ijnotam vocem Are-
tinus sic ex suo capite reddidit, eamque irrigavit.
Seripserit Joannes ἱδρύῃ neutra significatione, eo-
dew sensu ac .ἱδρυνθὴ. Necessaria Spiritus mora in
anima, ut sic veniens manensque jugis io ea fons
fiat, saliantque ejus latices in vitam seternam ; quod
irrigandi voce, et ul irrigandi actu fons ille in ani-
ma concrescat, non satis apte exprimitur.
(23) Καὶ τῆς ἐνεργείας τοῦ Mcvorerovc. Nibil
beue Arctinus, suaque liac mala sic bonis ac claris
Curysosi. subdit : Sic ín operibus Unigeniti, quod-

Nobis suflicit distinctio viriualis. Nou

cunque ex his productum factumve credideris, nihilo-
minus effecit. Quam hzc apte, aseumptain Chryso-
stomo reddunt similitudinem fontis abyssos im-
plentis? ἑνέρχεια virtus, pra in eo vis, sic fontis
rationem habeus, quam Palamita hac auctoritate
totque aliis ab essentia distinctam nituntur probare,
auca
interpretes non satis accuratos, viris magnis, Chry-
sostomo aliisque Ecclesize Graeca: Juminibus, menda
adhsesere : néc qui faciat medicinam facile occur»
rit, aut qui saltem volenti facere, equus satis sit,
juvetque opera.

751

TOMUS SYNODICUS III.

168

«ρὸς εἡν ἔννοιαν εν προχειµένην ἡμῖν νῦν. A οὕτως ἀνήχους τῶν ἠτοιμασμένων din παρὰ

'Ὑποθώμεθα γὰρ εἶναι πυρὸς πηΥΛΥ, εἶτα áxó
τῆς πηγῆς ἐκείνης µυρίους ἀνάπτεσθαι: ἀύχνους,
xal δὶς τοσούτους καὶ tplc, καὶ πολΛλάχις. "Ara
οὐκ ἐπὶ τῆς αὐτῆς μένει π.Ἰηρόεητος τὸ xp καὶ
μετὰ τὸ μεταδοῦγαι τοσούτοις τῆς ἐνεργείας ab-
τοῦ; Παντί xov 0nAóv ἐστι. El δὲ ἐπὶ τῶν σω-
drew, τῶν μεριστῶν, τῶν ἑααετουμένων ὑπὸ
τῆς ἁφαιρέσεως εὑρέθη τι τοιοῦτον, ὃ καὶ μετὰ
τὸ παρασχεῖν ἑτέροις τὰ παρ) ἑαυτοῦ οὐδὲν xa-
, ραθλάπτεται, ποῖ.1ῷ μᾶ. Ίον ἐπὶ τῆς ἀσωμάεου
xal ἀκηράτου δυγάµεως áxsirnc τοῦτο συµδήσε-
ται. El γὰρ ἔνθα οὐσία ἐσεὶ τὸ μετα Δαμδανόμενον’

καὶ capo, καὶ μερίῶται, καὶ οὐ μβρίἅτοι, x0440 .

μᾶ 11ον ὄταν περὶ Σκεργείας ὁ «λόγος ᾗ, καὶ àv-

soU toic ἀξίοις, .ὣς ἀγγοεῖν ὅτι τῶν διιαίων ὁ
στέφανος ἡ τοῦ .Πνεὐματός ἐσει χάρις Oenile-
στέρα τόεε καὶ. τεξεωτέρα Καρεχομέίης
Αλλὰ καὶ ὁ ἅγιος Κύριλλος ἐν τῷ τρί2ψ τῶν αρὺς
Ἑρμείαν, ἐρωτῶντας αὐτὸν τούτον δὴ Ἑρμείου περὶ
τῆς tv ἡμῖν θεἰ.ς ἑνουιήσεως καὶ µετοχῆς, xdi M-
γοντος, IIAhv ὡς ἤδιστα ἄν σου διαχυθοίκην t,
ὅπως ἂν àx ἡμῖν ἤ τε τοῦ Παερὲς καὶ χΥΙοῦ x4$j-
pecu vooitó te καὶ πράτεαιτο, pitt τις οὖσα
xal οὐ διάρορος, ἀποκρινόμενος οὗτος Bh ὁ ἅγιο
Κύριλλος, Καὶ μὴν, φησὶν, οὐδ' ὁπωσειοῦν Sv qv
0h coto χαλεπὸν ἡ δυσέφιατον. Hoc γὰρ àr

«ὀτέρως ἢ διὰ τοῦ ἁγίου Πνεύματος, θείων ἡμᾶς -

χαρισµάτων ἀναπιμα.1ἆντος ἂι ἑαυτοῦ, xal) εἲς

Aprelac τῆς ἑχ τῆς ἀσωμάτον οὐσίας. οὐδὸν εἰ- " ἀῤῥήτον φύσεως κοινωνοὺς ἀποφαίνοντος ; Kd

κὸς τοιοῦτον παθβῖν. Διὰ τοῦτο καὶ ὁ ᾿Ἰωάνγης
ἔλεγεν, ε Ἐκ 00. πληρώματος αὐτρῦ πάντες

ἑλάδομεν. » Ἡμεῖς πάντες ἀάδομεν. Βμεῖς

οἱ δώδεκα, οἱ εριακόσιοι (34), οἱ πεγτακόσιοι, ol
τρισχίἀιοι, o]. xevraxio xL αἱ πολ) τῶν
Ιουδαίων ρυριάδες, ἅπαν τὸ πλήρωμα ε«ῶν xi-
στῶν καὶ τῶν τότε, καὶ τῶν νῦν, καὶ αὖθις &co-
µένων, ἐκ τοῦ zAnpópatoc αὐτοῦ ἑλάδομεν. Τί
δὲ ἑλάδομεν ; « Χάριν ἀντὶ χάριτος, » φησίν.
Καὶ ὁ μέγας Βασίλειος τὸν τεσσαρακοστὸν ὄγδοον
φαλμὸν ἐξητούμενος, φησίν, Tov μὲν ἄνθρωπον ó
᾿.θρὸς ἐποίησεν ἁπὸ τῆς τῆς, καὶ τοὺς Asrcouprobc
αὐτοῦ πυρὸς φλόγα àAA. ὅμως ἢ Τε τρῦ γοεῖν
καὶ cvriéravtàr ἑαυτῶν κείστην xal δημκιουργὸν
δύγαµις καὶ ἐν ἀνθρώποις ὑπάρχει. « Ἁγαφύ-
σησε γὰρ slc εν πρόσωπον, » τουτέστι μοῖράν
tiva τῆς ἰδίας χάριτος ἐγαπέθοτο τῷ ἀνθρῴπφ,
ἵνα τῷ ὁμοίφ ἐπιγινώσκῃ τὸ ὅμοιον. Καὶ πᾶλιν ὁ
αὐτὸς ἐν volg πρὸς ᾽Αμϕιλόχιον περὶ τοῦ ἁγίου
Πνεύματος, ᾽Αγακαιγίζων, qno, τὸν. ἄγβρωσον ὁ
Κύριος, καὶ ἣν ἁπώεσε χάριν ἐκ τοὔἀμφυσήμα-
τος αὐτοῦ, ταύτην sd. dxobibobc, ἐμφνσήσας
εἰς có πρὀόσωπον τῶν μαθηςεῶγ, tl φησι’ ,εΛλάδετε
Πνεῦμα ἅγιον. » Καὶ ὁ θεῖος Δαμασκηνὸς ἓν τῷ
περὶ προγνώσεως x«l προορισμοῦ gv θεολογιχκῶν
αὐτοῦ κεφαλαίων, Τοῦτον, qnot, τὸν ἄγθρωπον ó
Δημιουρ]ὸς ἄῤῥενα κστεσκεύασε, μεταδοὺς ἑαν-
τοῦ θείας χάριτος, καὶ àv κοινωγίᾳ ἑαντοῦ διὰ

C

πάλιν ὁ αὐτὸς ἐν τοῖς θησαυροῖς, 'AAJ4" εἶπερ dr
ὄγτως ποίηµα «ατὸ τὴν τῶν ἁτεροδόξων µανίαν
tà Βγεὔμα εὸ ἅγιον, κῶς ὅλην ἔχει cob θεοῦ εἰν
ἐν όργφιαν; O0 γὰρ «δή εις τοσοῦταν, οἶμαι, vol
«φροναῖν ὀρθῶς ἐκδήσεται, ὡς ερϊμῆσαι καὶ pt-
vor εἰπεῖν c)r Αβεία» οὐσίαν δι ὀἀρρώιων τιν,
ἔξωθεν οἷς τὸ εἶναι xateregütyeum, διακονεἶσθαι
πρὸς ὀνάργειαν (35), εἰ ἐξ αὐτῆς 9iaGalvovour
φυσικῶς £póc τινας ἐκιτηδείαυς «ρὸς có «ἐν.

Καὶ ὁ μέγας ᾿Αθανάσιος ἓν τῇ «poc Σερασίωνε
Απιατολῇ , Πάντα, «λῃοὶ . τὰ τοῦ Μαερὸς tov Yles
ἐσει * διὸ καὶ τὰ παρὰ τοῦ Yloo àv Εγεύμαει d.-
δόµεγα τοῦ Πραερός doct)! χαρίσματα, «αἱ τοῦ
Πγεύματος ὄνχεος ἐν ἡμῖ'' καὶ d Λόγος, ὁ εοῦτο
διδοὺς, ἔστω, ἐν ἡμῖν, καὶ &r τῷ Λόγῳ ὁστεὶν ὁ Πο-
εήρ * καὶ αὔεως ῥαχὶ t0, « ᾿Κλευσόμεθα és καὶ
ὁ Πατὴρ, καὶ porhyr παρ αὐτῷ «oujcopgsr,
xa0dxep αἴρηται. "Evfia γὰρ τὸ poc, iust xal ci
ἀπαύγασμα * καὶ Erfla εὐ ἀπαύήχασμα, &xel καὶ ἡ
τούτου ὀνέρτεια καὶ αὐγοβιδὴς χάρις. Mal κοῦεν
ade ὁ Παῦλος διδάσκωφ, Frpapsy οὖθις Κορυ-
θίοις ἐν τῇ δευτέρα ἐπιστολῇ. Aéyar, « Ἡ χά-
Ρις τοῦ Κυρίου ἡμῶν ᾿Ιησοῦ Χρισχρῦ, wa) d
ἀγόπη τοῦ Θεοῦ, xal y) wow wrüs τοῦ ἁγίου
Πγεύματος εἴη μετὰ πάντων ὑμῶν.» Ἡ γὰρ δι-
δοµένη χάρις καὶ δωρεᾶὰ &v Τριᾶδι ἂϊδοται παρὰ
Παιρὸς δε Ylov ἐν Πγεύματι ἁγίῳ. Ὥσφερ γὰρ
ἐκ Πατρός ἐσει διὰ ΥΙοῦ f) διδοµέρη χάρις, οὕτως

ταύτης αὐεὸν ποιησἀάµενος. Καὶ πἀλω ὁ μέγας D οὐκ ἂν γάνοιτο κοινωνία εῆς δόσεως ἐν ἡμῖν el

Βασίλειος iv τοῖς πρὸς ᾽Αμϕιλόχιον, Tíc, qnatv,

μὴ ἐν Πγεύμαει cQ ἁγίφ. Τούτου γὰρ μετέχοντας.

Fr. Combefisii note.

(94) Οἱ εριακόσιοε. Putem. σφάλμα μνημονικὸν,
ac respexisse Chrysest. τοὺς ἑχατὸν εἴχοσι, centum
viginti, qui Actuum I leguntur, eum in reliquis
. certos in Scriptura fidelium numeros ciat, qui
sic o:nes de Christi plenitudine acceperint. Abun-
dant hzc prz Grecis editis, ipsa non aliena a Chry-
8ostomi vena. ) .

(35) Διακογεῖσθαι πρὸς &xépreiav. Vulcan. Ad-
ministrare operationem. ldem quidem sensus; malui
. tamen vim ipsam vocis magis exprimere, «i ad
eperationem, τὴν ἐξ αὐτῆς φυσικῶς διαθαίνουσαν.,

ulcan. qua ipsa maturaliler transit, pro que& ex
ipsa: quod velim typorum. Cyrilli argumentum
est, non esse creaturam Spiritum, qui omnem ha-

beat Dei virtulem, ac per quem Deus omnia opere-
tur; cum sit absurdum id prestare velut per quod-
dam extrinsecus creatum organum. 'Evé ux bae,
quod φυσιχῶς ex Dei essentia tragsire dicitur ia
eos qui apti sint ut suscipiant, sic aecipiendum, nt
cum dicitur naturale Deo, seu ex patura,

cere; etsi libere exque voluntate benefaciat ; ae
ereatis rebus, hoc quod bonse sunt, tribuat.

est Dei hac natura, quod sit illi eonsenteneum ea
prastare, si tamen decreverit, ad divinarum sua-
rum dotum imitationem trahendo creaturam ; nea
quod ulla ad extra necessaria Deo emanetio sit,
illique coæva ac increata, ut (rusura Palamitse tanta
locorum congerie nituntur probare.

Ti

CONTRA BARLAAMITAS ET ACINDYNIANOS.

TS

ἔχομεν εοῦ Πατρὸς rhv ἀγάπην, καὶ τοῦ Υἱοῦ A θεῖος Μάξ.μος γράφων ἓν ἐδδόμῳ χεφαλαίῳ τῆς τρί-

τὰν' χάρυ, καὶ αὐτοῦ τοῦ Πνεύματος τὴν «οινω-
φίαν. Μίαν dpa ἐκ εούτων ἡ τῆς Τριάδος ἐνέρ-
γεια δείκνντα,.

λλλὰ καὶ ὁ ἅγιος Αναστάσιος ἓν τῷ περὶ τοῦ
Πνεύματος λόγῳ αὐτοῦ, Συγφδὰ, φησὶ, καὶ τὰ παρὰ
τοῦ θἐσκεσίου Παύ.ου περὶ εοῦ Πνεύματος εἰ-
ῥημένα. Τοὺς γὰρ αἐπιστευκότας ναοὺς θεοῦ
ᾳῥοσηγόρευσε», ἔγοιχον ἐσχηκότας τὴν χάριν
toU Πνεύματος « Obx οἴδατε γὰρ ὅτι ναὲς θεοῦ
ἐσεε, καὶ τὸ Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ οἰκεῖ iv ἡμῖν»
Καὶ κάῑῑν, « Obx οἴδατε δει ἑὰ σώματα ὑμῶν
φαὸς τοῦ àv ὑμῖν ἁγίου Πνεύματός éotrv, οὗ
ὄχετε ἀπὸ θνοῦ; » Ταῦία δὲ ἄντιχρυς διδάσκει
ες θείας φύσεὼς εἶναι τὸ πανάγιον Πνεῦμα. El
γὰρ vaóc Θεοῦ χρηµαείζουσιν οἱ πιστεύσαντες.,
ἐπειδὴ τοῦ Πνεύματος τὴν χάρο' ἐδέξαντο, ἐκ
τοῦ θεοῦ dpa τὸ Πνεῦμα có ἅγιον. Τὴν γὰρ τού-
του χάριν ἔγοικον ἑσχηκότες, θεοῦ vaol ὠνομά -
σθησαν. |

Καὶ ὁ θεῖος Χρυσόστομος iv τῷ ὃ τῶν εἰς τὰς -
Πράξεις ἑςηγητικῶν, τὸ, Καὶ ὤφθησαν αὐτοῖς δια-

εριζόµεναι γὰῶσσαι ὡσεὶ xvpóc, ἀναπτύσσων,
Kaoc, φησὶν, εἶπε διαμεριζόμεναι ' ἐκ μιᾶς γὰρ
ἧσαν finc* Ira µάθῃης ὅτι ἐνάργειά ἐστιν ἀπὸ
τοῦ Παρακᾖήτου πεμφθεῖσα. Καὶ πάλιν ὁ αὐτὸς ἐν
τῷ αὐτῷ, Καὶ ἐπ. 1ήσθησαν, φησὶν, ἅπαντες * οὐχ
dæ 1ῶς Füubor εοῦ Πγεύματος τὴν χάριν, ἀ 11"
ἑαχλήσθήσαν.

"MX xal τῶν Μασσαλιανῶν λεγόντων ὡς τῆς οὐ» c
σας τοῦ θεοῦ ἐν µετοχῇ καθίστανται ol. map! ἑχεί-

νοις χεχαθαρµένοι, xal προφερόντων τὸ εὐαγγελιχὸν
ἐχεῖνο, τὸ, ᾿Εγὼ καὶ ὁ Πατὴρ ἑλευσόμεδα, καὶ
por παρ αὐεῷ ποιήσοµεν, καὶ τοῦτο πρὺς τὴν
ἑαυτῶν δυσσέδειαν λίαν ἀνοήτως διαστρεφόντων, fi
xav αὐτῶν. δ] τῶν Μασσαλιανῶν συστᾶσα σύνοδος,
thv Εχείνων πονηρὰν δόξαν ἀποῤῥαπίζουυσα, l'irs-
tal τις, φηδὶν, éxinpla vov Παρακλήεου , xal
ἐνοικεῖ τοῖς ἀξίοις ὁ θεὸς, ἀ 33’ οὐχ ὡς ἔχει φύ-
σέως ἡ θἐότης. |

Mktà τοῦτο ἐςητήθη δειχθῆναι παρὰ τῶν ἁγίων ὅτι
«ὶ ἁπτιστόν ἐστι τὸ φῶς τῆς τοῦ Κυρίου Μέταμορ-
φώσεῶς, xal ὅτι οὐκ ἔστι τοῦτο ἡ οὐσία τοῦ Θεοῦ.
Καὶ κάντες σχιδὺ εἴπον ὅτι ἀπιδείχθη τοῦτο χατὰ

τῆς τῶν θεολοχικῶν Ἑκατοντάδος, 'O toic οὖσε μὴ:
κατ οὐσίαν ὑπάρχων μεθεκτὸς, κατ ἆ11ον δὲ
τρόπον µετέχεσθαι τοῖς δυναµόνοις Boviópsroc,
τοῦ κατ οὐσίαν κρυφίου παντελῶς οὐκ ἐξίστα-
cat. Καὶ ὁ θεῖος Χρυσυῤῥήμων εἰς τὴν αὐτὴν ἑορτὴν
γράφων, 'Ev τῷ ὄρει, qnot, μεταμορφωθεὶς ὁ Σω-
thp, μικρῶς πως ὡς Δεσπότης ἔδειξε τοῖς. ἑαυτοῦ
μαθηταῖς τῆς ἀθεάτου θείκῆς αὐτοῦ βασιλείας
thv δόξαν. ΑΛ εὐθὺς ἑροῦσι' οἱ ἀπόλυτον
καὶ θήρευτικἡν περιφέροντες γλῶσσαν' Ναὶ εἰ
ἀθέατος ἡ 0stxh αὐτοῦ δόξα, πῶς ὑπέδειξεν ab-
τὴν τοῖς ἁποστόλοις; El Τὰρ ὁρατὴ, οὺκ ἀθέατος *
εἰ δὲ ἀθέατος , οὐχ ὁρατή. Διὸ ἄχονε συνετῶς.
'Errab0a ὁ Δεσπότης Χριστὸς οεοῖς ἑαυτοῦ µαθη-

B ταῖς ἐπέδειξε τῆς ἀθεάτου αὐτοῦ βασιλείας «lw

δόξα», καὶ οὐκ ἑἐπέδειξε τοντέστι μικρὸν παρ.
ήνοιξε τὴν θεότητα (26), καὶ οὗ τελείως * εὸ μὲν
π.Ίηροφορῶν, τὸ δὲ φειδόµενος : x Anpogpopór μὲν
γὰρ ἔδειξεν αὐτοῖς τῆς ἀθεάτου βασιλείας τὴν
θεεχἠν' δόξαν, οὐχ ὅση τις ἦν, dAA ὅσον ἡδύ-
varto BAéxsur οἱ σωμαεικοὺς ὀφθεαλμοὺς περι-
Φέροντες φειδόµενος δὲ καὶ οὐχὶ φθογῶν obs
ἔδειξεν αὐτοῖς τῆς ἀθεάτευ βασιλείας τὴν πᾶσαν
θεϊκἠν' αὐτοῦ δόξαν, ἵνα μὴ σὺν τῇ ὁράσει καὶ
τὴν ζωὴν ἁπολέσωσιν. ᾽Αλλὰ χαὶ πάντες οἱ ἅγιοι,
ἔλλαμψιν αὐτὸ λέγοντες χαὶ λαμπρότητα χαὶ χάριν,
καὶ θέωσιν καὶ θεότητα παραδειχηεῖσαν μικροῦ στεβ-
ῥοτέραν χαὶ ὄψεως, χαὶ φῶς ἀπρόσιτον, xai φυσιχὴν
ἀχτῖνα τοῦ Υἱοῦ * ἄναρχον βολίδα θεότητος!", ἆστρα-
π]νθεότητος, xal τὰ τοιαῦτα, Προηνέχθη δὲ ἐν ἐχείνῃ,
τῇ συνελεύσει χαὶ 6 ἐπὶ τούτοις συνοδιχὸς πρῶτος.
Τόμος, ὃς τοῦτο φιλευσεδῶς καὶ βεθαίως ἀπέδειζενι
ἄχτιστον xal οὐκ οὐσίαν διὰ πολλῶν τῶν ix τῆς
θείας Γραφῆς μαρτυριῶν, xal τῶν τοῦ τρισµαχα-
βίστου xal ἀοιδίμου βασιλέως ἡμῶν ἐχείνου χνυρίου
Ανδρονίκου τοῦ Παλαιολόγου συμφώνως τοῖς ἁγίοις
βημάτων, xai θἐοσεδῶν θεσπισµάτων, πρὸς ὃν ἱερὺν
xai θεῖον. Τόμον ἀντιχειμένους ἱδόντες τότε xal
ἀντιλέγοντας. τοὺς xal τῷ ἱερωτάτῳ θεσσαλονίχης
ἀντιχειμένους, ἀπεδαλόμεθα τούτους. ὡς νῦν μὲν
κτιοτὺν τὺ φῶς τῆς τοῦ Κυρίου Μεταμορφώσεως,
νῦν δὲ λίαν ἀνοήτως οὐσίαν εἶναι τοῦτο τιθεµένους
*oU θεοῦ' xal ὡς; μὴ στἐργοντας ἔχειν τὴν οὐσίαν

«hv. τετάρτην συγἐλένσιν, kv fj παρόντες οἱ ἀντιλέ- D τοῦ θεοῦ xal δύναμιν ἄχτιστον xat ἑνέργειαν, ἀλλὰ.

γοντες τῇ Ἐχκλησίᾳ, vov μὲν χτιστὸν εἶναι τοῦτο
xa φάντασμα xai παραπέτασμα xal ἴνδαλμα φανε-
ρῶς βλασφημοῦντες ἔλεγον *. νῦν δὲ, xal τοῦτο ἆσε-
€x, ἔλεγον ἄχτιστον xal οὐσίαν εἶναι θεοῦ. Προη-
νέχθη yàp ἐν ἐχείνῃ τῇ συνελεύσει ὁ τῆς θεολογίας
ἁπώνυμος Γρηγόριος, γράφων, Οὐδεὶς ἔστη ἓν ὑπο-
σεήµατιι καὶ οὐσίᾳ Κυρίον, κατὰ εὸ γεγραμμµένον,
£al Θἐοῦ φύσο ἡ οἵδεν 44 ἐξηγύρευσεν. Καὶ ὁ

πάσας τὰς χκοινὰς δυνάµεις τε xal ἐνεργείας τοῦ Πα-
τρὸς xai τοῦ Ylou xai τοῦ ἁγίου Πνεύματος ἀφρόνως
εἰς χτίσµα χατασπῶντας, xai πολυθέους νομίζοντας,
τοὺς ἄκτιστον ἀνομο)ογοῦντας τόν θεὸν, μὴ χατ᾽
οὐσίαν µόνον, ἀλλὰ xal κατὰ τὰς ὑποστάσεις, xa.
χατὰ τὰς χοινὰς τῶν τριῶν ὁποστάσεων θείας δυνά-
µεις τε χαὶ ἑνεργείας.
Ἐπὶ τούτοις ἆπασι τὸ τοῦ ᾽Αχινδύνου βιδλίον εἰς

Fr. Combefisii note.

(98) Mixpór. παρήνοιξε τὴν θεότητα. Desunt
h:ee jn Orat. ex Beg. codice Savilio representata.
Slc qua habentur veterum theologorum llomilia
in-liBris Graecorum ecclesiasticis, non ubique om-
nino habentur integre ; pro exscribentium scilicet
libidine usuque Ecclesistum, mojori minorive an.-

bitu comprehensa. Sit forte ista Amphilochii, cui

familiare illud, ἄχουε συνετῶς' insuetum autem

vero Chrvsostomo. Antiqui Theologi monumentum
rzlert. Deitatis vocem etiam in creatis usurpari ex
ionysio Maximoque liquet.

75b

TOMUS SYNODICUS UI.

µέσον «ροενεχθὲν ἀνεγνώσθη ' ἓν ᾧ xal ἄλλας μὲν A τὴν οὐσίαν χαὶ «ty δύναμιν xaX τὴν ἑνέργειαν, xal

χαχοδοξίας παλαιάς τε xai νέας δογµατίχων ἐφα[-
Ψεχο * διισχυρίκετο δὲ καὶ µμηδεµίαν πρεσθεύειν ἑνέρ-
γειαν ἄχτιστον κοινὴν τῆς τρισυποστάτου θεότητος,
εἰ μὴ τὸν Υἱὸν µόνον χαὶ τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον. Αλλ
4| θεία σύνοδος. χαλῶς τε xal θεοφιλῶς ἐπιγνοῦσα
Μαρχέλλου χαὶ Φωτεινοῦ καὶ Σωφρονίου τῶν πα-
λαιῶν αἱρετικῶν τὴν δυσσέδειαν ταύτην οὖσαν, εὖ»
Ὀὺς τὸν θεῖον Χρ.σόστομον xatà τῆς κχαχοδοξίας
ταύτης ἀντεπεξάνουσι, χαθάπερ τινὰ οὐρανόθεν αὖ-
τὸν ἀφιέντες πρηστῆρα, τὰ φρυγανώδη τοῦ Αχινδύ-
νου λτρήµατα χατακαύσηντα’ ὃς δὴ xal τὴν πρὸς
Διλικπησίους ἐπιστολὴν ἐξηγούμενος, Μάρκε..ος,
φησὶ, καὶ Φωτεινὸς καὶ Σωφρόνιος, τὸν Λόγον
ἐνήργηιαν εἶναι φασιν. τὴν δὲ ἐγέργειαν ταύτην

ὅσα ἄλλα περὶ τὴν οὐσίαν θεωρεῖται θεολογούµενα
καὶ ὑμνούμενα. Καὶ ἵνα τύπον δῶμεν τῷ λόγῳ, καὶ
ἄθροισμα f) πλήρωμα τὰ κατὰ Osoloylav ἔχωμεν
χαθεξῆς, ἀχούσωμεν, ὅτι τὸ ἄχτιστον, τὸ ἀσώματον,
τὸ ἄχρονον, τὸ ἄναρχον, τὸ ἀῑδιον, τὸ ἀτελεύτητον,
τὸ ἄπειρον, τὸ ἄγνωστον, τὸ ἀσχημάτιατον, τὸ ἆνερ-
µήνευτον, τὸ ἀνεξιχνίαστον, τὸ θὲὸν θεῶν λέγεσθει
αὐτὸν, τὸ Κύριον χυρίων, τὸ Βασιλέα βασιλευόντων,
*b Παντοκράτορα, τὸ Ποιητὴν, τὸ Δημιουργὸν, τὸ
φῶς, τὸ ἅγιον, «b Quy, τὸ ἀγαθὸν, τὸ ἰσχυρὸν, τὸ
παντοδύναµον, xal ὅσα ἄλλα χατά τε ὑπεροχὴν xal
αἰτιολογίαν, οὐχ ἔχαστον οὐσία λέγεται, ἀλλὰ περὶ
τὴν οὐσίαν , & καὶ ἄθροισμα χαὶ πλήρωμα θεότηνς
λέγεται κατὰ την Γραφὴν, χαθ) ἑκάστην τῶν ἁγίων

ἐνοικῆσαι τῷ ἐκ σπέρματος Δαδὶδ, οὐκ οὐσίαν B τριῶν ὑποστάσεων ἐπίσης θεωρούμενα xal θεολοτον-

ἐνυπόστατον. Ἄρειος Υἱὸν μὲν ὁμολογεῖ, ῥήματι
δὲ µόνφ' ατίσμα δὲ εἶναί φησι, xal τοῦ Πατρὸς
éAdttora πού. Ἔτεροι δὲ 00 φασιν ἔχειν αὐτὸν
γυχήν. Εἶδες τὰ ἅρματα ἑσεῶτα; Θεώρει τοίνυν
αὐτῶν καὶ τὰ πτώματα, πῶς ὁμοῦ πάντας xata-
»ρούων βά1.1ει, καὶ jud. π.ληγῇ πάντας ἀθρόο».
lloc oõr καταδἀ1λει; « Tovro γὰρ Φρονείσθω
ἐν ὑμῖν, φησὶν, ὃ καὶ dv Χριστῷ ᾿Ιησοῦ: ὃς ἐν
pepe θεοῦ ὑπάρχων, oby ἁρπαγιιὸν ἡγήσατο
τὸ εἶναι ἴσα θεῷ. », Ἐντεῦθεν καὶ Παῦλος ὁ Σα-
μοσατεὺς ἔπεσε, καὶ Μάρκα λλος καὶ Σαθέλλιος.
Er μορφῇ γὰρ, φησὶ, θεοῦ ὑπάρχων. « Πῶς οὖν
ελέγχεις, 'Axó Μαρίας, à μιαρὲ, ἤρξατο, xal πρὸ
τούτου obx 1»; Πῶς δὲ σὺ «ἰέγεις, Ενέργεια ἦν;
Μορφὴ γὰρ θεοῦ, φησὶν, μορφὴν 9o)Aov ζ.Ἴαδεν.
Ἡ µορφἡ τοῦ δού.Ίου ἐνέργεια δού.ου ἑἐστὶν, ἢ

φύσις 9o9Jov; Πάντως δήπου φύσις δούλου -.

obxovr καὶ ἡ µορφὴ τοῦ θεοῦ θεοῦ φύσις οὑκ
ἄρα ἐνέρχεια.

Αλλὰ καὶ ὁ Νύτσης θεῖος Γρηγόριος ἓν τῷ πρὶς
Αθλάδιον λόγω, θεὸς, φησὶν, ἐνεργοῦντα δη.1οἳ»
Θεόεης δὲ ἐνέργειαν. 0ὑδὲν' δὲ τῶν εριῶν ἐνέρ-
γεια d.1à μᾶ..1ου ἐνεργοῦν ἕκαστον αὐτῶν.
"Ex 65 τούτων ἡ θεία σύνοδος, ᾽Αποδέδειχται, φησὶν,
ὡς 6 λέγων µόνον τὸν Υἱὸν καὶ τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον
ἀχτίστους ἑνεργείας εἶναι τοῦ θεοῦ, ὡς μὴ κχοινὴν
ἑνέογειαν δοξάζων φυσιχὴν τῷν τριῶν ὑποστάσεων,
fjv ὁ ᾿Αχίνέννο; ὀθετεῖ, την Μαρχέλλου xal Φωτεινοῦ

μενα. Πάντα γὰρ ὅσα ἔχει ὁ Πατὴλρ ἐμά ἐστι καὶ
δεδόξασµαι ἓν' αὐτοῖς ' ἄλλως τε δύναμις καλεῖται
ὁ YU τοῦ Πατρὸς, ἢ xai τὸ Πνεῦμα ἅγιον, xal &
&Da; μὲν αἰτίας, ἃς οἱ θεολόγοι παρέδοσαν, μάλι»
στα δὲ, ὡς ὅλης τῆς Πατρικῆς δυνάµεως ἔναποχει-
µένης τῷ ΥἸῷ, ὣς ὁ μέγας Βαδίλειος ῥητῶς τοῦτο
γράφει Εὐνομίῳ παλαίων. Πῶς οὖν δίχαιον ἆναι-
ρεῖν τὴν φυσιχὴν xal xowhv τῆς τρισυποστάτου
θεύτητος δύναμιν, δι’ fjv χαὶ ὁ Ylbc καὶ τὸ ἵνευμε
τὸ ἅγιον δύναμις τοῦ Πατρὸς παρὰ τῶν θεο)όχων
ὕμνηται:

SETA τούτοις ὁρισμῷ τοῦ χραταιοῦ xal ἁγίο
ἡμῶν αὑτοχράτορος χαὶ ͵, βασιλέως ἠρωτᾶτο παρὰ
τοῦ μεγάλου χαρτοφύλαχος xal ὑπάτου τῶν φιλοσύ-
φων τῶν ἀρχιερέων ἕχαστος xol τῶν συγχλητιχῶν
xo ἐχχλησιαστικῶν ἀρχόντων, τίνα γνώμην ἔχει
περὶ τῶν λοληθέντων xoi ἐξετασθέντων τῶν πάντων
νῦν ἐπὶ θείας xal ἱερᾶς συνόδου. Καὶ καθ) ἕνα xiv.
τες ἀναμφιδόλως ἔχειν περὶ τούτων ἀπεφήναντο,
καὶ πολλὴν χάριν εἰδέναι τῷ ἱερωτάτῳ αητροκολί-
τῇῃ Θεσσαλονίκης ἔλεγον, ὡς συμφώνως τοῖς ἁγίας
πᾶσιν εἰπόντι xal συγγραφαµένῳ, καὶ alg evvape-
ρίαν τῆς χατ᾽ εὐσέδειαν ἀληθείας ἐπὶ τοφοῦτον σπον-
δάσαντι, χαὶ τοσαύτας ὕδρεις τε xal συχοφαντίας
xal ἑπηρείας ἄλλας ὑπενεγχόντι ὑπὲρ τοῦ ἐξελέχξει
Βαρλαὰμ ἐχεῖνον, xoi τὸν ᾽Αχίνδυνον, xal τοὺς μετὰ
ταῦτα µέχρι νῦν ἀναφανέντας συμφώνους αὐτοῖς,
xal τῆς πατροπαραδότου πρὸς θΘεὸν πίστεως καὶ

καὶ Ῥωφρονίου αἴρεσιν, πάλαι τεθνηχυῖαν xat καταρ- p εὐσεθείας «hv τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίαν μεταστῆσαι

γηθεῖσαν, εἰς τὴν Ἑκκλησίαν τολμᾷ παρχισάχειν
Θεοῦ. El δὲ xal τισι τῶν ἁγίων δύναμµις f| ἑνέρχεια
εἱρηται ὁ Yl; 4 τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον, ἀλλὰ τοῦ Πα-
ερ ός καλοῦτως ἑχάτερον ὡς ὑπόστασις τελεία xal ἑνέρ-
γειαν καὶ δύναμιν ἔχον * καὶ ἔστι τοῦτο χοινὸν ὄνομα,
χατὰ τὸν θεῖον Διονύσιον, τῆς ὁλοτελοῦς xat ὑπερπλή-
pov; Θ:ότητος χαθ᾽ à σημαινόμενον χαὶ ὁ Πατὴρ
65va ute καλεῖτχι. "Hplv δὲ ἁλλ᾽ οὗ περὶ ταύτης τῆς
ἑνεργεία; χα) δυνάµεω”:, ὀλλὰ περὶ τῆς χοινῆς τῆς
«ρισυποστάτου θΘεότητος, Ἶτις οὐχ ὑπόστασίς ἐστι,
ἄλλα φύσει χαὶ ὑπερφυῶς πρόσεσε.ν ἑκάστῃ τῶν
θερχικῶν ὑποστάσεων, χατὰ τὴν τῶν θεολόγων
παράδησιν. "Eva γὰρ Oz)» ἓν τριοὶν ὑποστάσεσι
x1ià vv µέγαν ᾿ΑΡανέσιον θᾳ0)2Υ «μεν, μίαν ἔχοντα

σπανδάζοντας. Μετὰ δὲ πάντας Όστερον ἀπεφήνευ
xal ὁ µεγαλοφυέστατος ὄντως xal τὰ θεῖα σοψὺς,
Υαληνότατος, χράτιστος xat ἅγιος ἡμῶν αὐτοχράτωρ
xal βασιλεὺς, πάντων τῆς χαθέδρας ἑξαναστάντω,
τῶν τε λαμπροτάτων συγχλητικῶν xal τῶν ἱερωτά.
των ἀρχιερέων, ὥσπερ 05 νόµος ἓν tole τοιούτοις,
χύριος Ἰωάννης ὁ Κανταχουζηνὸς, διορισάµενας,
"Ότι μέγα ἡ ἀδιχία χαχὺν καὶ ἐπὶ τῶν γηῖνων τού.
των χαὶ χαμερπῶν, ὡς χαὶ ἔθνος ὅλον ἀχρειῶσαι χεὶ
χατασπᾶσαι δυνάµενον * ἐπεὶ xal τὸ ἑναντίον ταύτης,
Ἡ δικαιοσύνη, χατὰ τὸ γεγραμμένον, ὑὐψοῖ ἔθνος.
El δὶ ἐπὶ τῶν χάτω ij ἁδιχία τοσοῦτον μέγα xaxiy,
πόσῳ μᾶλλον, ὅταν εἰς τὸ θεῖον ῦψος λαλῆται παρὰ
τῶν χακῶς φρονούντων, χαὶ αὐτὸ à iv. τῷ θεῷ ἁλή-

T

CONTRA BARLAAMITAS ET ACINDYNIANOS.

1358

θεία ἀδικῆται παρὰ τῶν ἀθετούντων αὐτὴν, xe οἱ A τῷ οὕτως ἐπιλεγομένῳ ᾿Αλεξιαχῷ τῶν ἱερῶν Βλα”

φαύτην στέργοντες xaX ἀναχηρύττοντες, ἔτι δὲ xal

συνηγοροῦντε; πρὸς δύναμιν, ἑπηρεάζωνται χαὶ συ- —

Ἠηφαντῶνται xal διαδάλλωνται παρὰ τῶν ἂν δια-
στρόφῳ Υνώμῃ πλανᾷν τοὺς ὄχλους ἐπιχειρούντων ;
Ἐγὼ γοῦν τοσαύτην ὁρῶ τὴν πρὸς ἁγίους συµφω-
νίαν τῶν παρὰ τοῦ ἱερωτάτου µητροπολίτου ϐεσσα-
λονίχης λελεΓµένων, xat νῦν ἀναγνωσθέντων αὐτοῦ
συγγραμμάτων εἰς συνηγορίαν τῆς εὐσεδείας. xai
τοσαύτην ποιησαµένους τοὺς ἁγίους σπουδὴν ἓν τοῖς
οἰχείοις συγγράµµασιν ὑπὲρ τῶν προχειµένων &p-

τίως θείων δογμάτων, ὡς µηδένα τῶν μετ εὐγνω- ᾿

. μοσύνης (fv ἐθελόντων πλείω ταύτης ἐθελῆσαι ζη-
τησαι. Ὑπὲρ δὲ ὧν τοῖς τε µαχαρίοις τοῦ Χριστοῦ
μαθηταῖς xai ἁποστόλοις χαὶ ταῖς ἁγίαις χαὶ οἶχου-

μενιχαῖς συνόδοις χαὶ τοῖς ἁγίοις Πατράσι τεθεολόγη- B

ται τοσοῦτον τὸ ἐν ἐμοὶ πρόθυµον διὰ τῆς ἐν ἐμοὶ
τοῦ Χριστοῦ χάριτος, ὡς ἔτοιμος εἶναι, εἴπερ uot
xal µία χοτύλη προσῆν αἵματος, ταύτην ἔχχέαι
προθύµως ὑπὲρ αὐτῶν. Χάριν δὶ ἔχω xal τῷ ἐπὶ
πάντων θεῷ τῷ Δεόκδτῃ xol Κυρίῳ ἡμῶν Ἰησοῦ
Χριπτῷ, ὅτι µέγα ἔλεος ἑποίησε μεθ) ἡμῶν, εὖδο-
χήσας φανερωθῆναι xal στηριχθῆναι σήμερον τὴν
sie εὐσεδείας ἀλήθειαν, καὶ οὐχ ἑνδοὺς παρατραπῇ-
ναί τι ταύτης, xal σαλευθῆναι παρὰ τῶν πολλοῖς
ἐπιχειρήμαφι xat δὅόλοις xaX µηχανήμασι ἐπιχειρούν-
των ταύτην ἐπὶ τεσσαρεσχαΐδεχα ἐνιαυτοὺς ἤδη
διαστρέφαι xol χατασεῖσαι. Ταῦτα μὲν οὖν xal ὁ
θειότατος βασιλεύς,

Ἐπεὶ δὲ ἀπελύθη τούτου θεῖον χαὶ σεκτὸν πρόσ- C
"εῆς ἁἀσεθείας ἐκδιχητὰς οὐδὲ ustaysAopérovc

τἆγμα xd πρὺς τὸ ἅγιον ὄρος, ὡς ἂν οἱ ἓν «oí tp
συνέσει χαὶ ἀρετῇ διαφέροντες ἐπιδημῄήσωσιν elc τὴν
κατὰ τὴν εὐδαίμονα ταύτην µεγαλόπολιν συγχεχρο»
τημένην σύνοδον * ἔχεῖνοι δὲ διά τε τὸ τῆς ὁδοὺ µῃ-
x0c, xai τὴν τοῦ χαιροῦ δυσχέρειαν ἐπιδημῆσαι oóx
ἴσχυσαν, δύο τῶν ἑερωμένων μοναχῶν ἀρετῇ τε xal
λόγῳ σεµνυνοµένους πέµπουσι, xal ἀναφορὰν πρὸς
tbv χραταιὸν xal ἅγιον ἡμῶν αὐτοχράτορα χαὶ βα-
σιλέα παραδηλοῦσαν ὅτι καὶ ἔγγραφον τὴν οἰχείαν
γχνώµην τῇ συνόδφ ἀπέστε-λαν. ᾿Ανέστησαν οὖν ol
φεµφθέντες ἱερομόναχοι, χαὶ ἀπέδωχαν τῇ συνόδφ
λόγους, ὡς χοινοὺς τοῦ ᾽Αγίου ὄρους παντὸς, οὓς xal
συνεγράφατο ἐχεῖ ἔτι παραµένων μετ αὐτῶν 6 ἱερώ-
τατος μητροπολίτης Ἡρακλείας χύριος Φιλόθεος (27).
Ἡροεχόμισαν δὲ τὴν vov ἐχεῖθεν πεμφθεῖσαν ἔγγρα-
φον ἁπάντων γνώµην, ἥτις xal ἀναγνωσθεῖσα εἰς
ἀπήχοον πάντων, συμφωνοῦσα xai συνεπιμαρτυροῦ-
en διετέλει τῷ ἱερωτάτῳ μητροπολίτῃ θεσσαλονίχης
διὰ πάντων κατὰ τὴν τῆς εὐσεδείας ἀλήθειαν, Ταῦτα
δὲ χαὶ τὸ "Άγιον ὄρος ἅπαν.

Ἠμεῖς δὲ πᾶσα ἡ συναθροισθεῖσα Ev τῷ Τριχλίνῳ

χερνῶν θεία xal ἱερὰ σύνοδος χάριτι Χριστοῦ, xat
νῦν τῆς εὐσεδείας ὑπερμάχοῦντες, χα) ἀκριδὴ καὶ
προσῄχουσαν τὴν περὶ τῶν πραχειµένων σχέψιν xol
ἐξέτασιν ποιησἀµένοι, καὶ τοὺς πρώτους ἐπὶ τούτοις
συνοδικοὺς τόµους di; εὐσεθεστάτους ἐπιχυροῦντες

μᾶλλον δὲ χαὶ τούτοις ἑπόμενοι, τὸν μὲν Βαρλαὰμ
ἐχεῖνον xal τὸν ᾿Αχίνδυνον, ὡς εἰς αὑτά sX χάίρια
εἲς εὐσεδείας ἑμπαροινήσαντας, καὶ μηδομῶς µε-
ςαµεληθέντας ἔτι περιόντας τῷ Bit, τῷ ἀπὸ Χριστοῦ
ἀναθέματι δικαίως καθυποδάἆλοµεν : τοὺς δὲ νῦν
ἀναφανέντας χαὶ συνοδιχῶς ἐξελεγχθέντας ἐχείνοις
ὀμόφρονας, xal ἁπλῶς ὅσοι τῆς συµµορίας αὐτῶν,
ἀποχηρύχτους τε xal ἀποθλήτους ἔχομεν τῆς χαθο-
λιχῆς xal ἁποστολιχῆς τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας, εἰ
ph μεταμεληθεῖεν, χαὶ τῷ ἀπὸ Χριστοῦ ἀναθέματι
καθυποδθάλλοµεν, χαὶ τοὺς κοινωνοῦντας τούτοις iv
γνώαει ἀχοινωνήτους ἔχομεν χαὶ πάσης Περατικῆς oc

«λειτουργίας τοὺς ἔχοντας ἀπογυμνοῦμεν. Τοὺς δ᾽

ὑπὸ τούτων ᾿συναρπαγέντας τε καὶ καρασνρέντας,.
xaX μ] τῶν ἐξάρχων τῆς αἱρέσεως ὄντας, ἀμεταμε-
λήτους μὲν μένοντας, τοῖς ὁμοίοις χαθυποδάλλοµεν *
µεταμεληθέντας δὲ γνησίως xoi ἀναθεματίζοντας
«fjv τε τοιαύτην χαχοδοξίαν καὶ τοὺς εἷς τέλος ἐμ-
µείναντας ταύτῃ, μὴ µόνον εἰς χοινωνίαν τὴν xas

εὐσέδειαν, ἀλλὰ καὶ εἰς ἱερωσύνην ἀσμενέστατα προσ”
ιέµεθα, μηδαμῶς τούτους ὑποθιδάζοντες, χατὰ τὴν
ἐπὶ τοῖς τουρύτοις διάγνωσιν xat ἀπόφασιν τῆς ἁγίας
καὶ οἰχουμενιχῆς ἑθδόμης συνόδου διοριζοµένης,
"Οει εόὺς μὲν π«ρωεάρχους καὶ προϊσταμένους καὶ

&Aec εἰς ἱερωσύνην παραδἐχόµεθα * τοὺς δὲ βια-
σθέντας, ἡ συγαρπαγέντας τε καὶ καρασυρέντας,
µεταμεΛομένους ἁληθῶς καὶ γγησἰως, εἰς lapo-
σύνην xatà τὸν οἱγεῖον ἕκαστον βαθμὸν προσ-
δεχόµεθα. » Αλλὰ χαὶ sU τις ἕτερος τῶν ἁπάντων
«X αὐτά ποτε φωραθείη fi φρονῶν f) λέγων ἢ συγγρα-
φόµενος χατὰ τοῦ ἱερωτάτου θεσσαλονίχης, μᾶλλον
δὲ χατὰ τῶν ἱερῶν θεολόγων xa τῆς Ἐκκλησίας
αὐτῆς, τὰ αὐτὰ κατ αὐτοῦ ψηφικόµεθα, xai τῇ
αὑτῇ χαταδίχῃ χαθυποδἆλλομεν, εἴτε τῶν ἱερωμέν'
νων εἴη τις, εἴτε τῶν λαϊκῶν. Αὐτὸν μέντοι «bv πολ- ΄
λάχις ῥηθέντα ἱερώτατον μητροπολίτην, μηδὲν ἁπᾷ-
δον τῶν θείων λογίων Ὑράφοντά τε xal φρονοῦντα

D μετ) ἐξετάσεως χαταλαθόντεφ, μᾶλλον δὲ τῶν θείων -

λογίων χαὶ τῆς χοινῆς ἡμῶν εὐσεθείας ὡς προσΏχεν —
ὑπερμαχοῦντα, οὐχ ἀνώτερον µόνον παντάπασι τῶν
κατ αὐτοῦ, μᾶλλον δὲ κατὰ τῆς τοῦ Χριστοῦ Ἐκ-
χλησίας ἐρεσχελιῶν, ὥς xai oi πρώην συνοδιχοὶ
Τόμοι προδάντες, ἔχομεν, ἀλλὰ xal ἀσφαλέστατον
τῆς εὐσεθείας πρόµαχον χαὶ προαγωνιστὴν xat βοι-

Fr. Combefisii notes;

(97) Κύριος Φιόθεος. Hic ipse est, qui brevi
post Constantinopoli sedit, olimque imbutus Pala-
mseerroribus in monte, jam non sancto, sed exsiin-
eta fidel luce in plerisque in eo Hesychastis, pro-
fano eorum antistitem Palamam ipsum vindicavit,

eelebrique elogio, Synaxario Dominice τῆς Ὄρθο- '

Jet; (secunde scilicet Quadragesimz) magna

piorum offensione, adjunxit. Cujus etiam exstant.
aliquot orationes ; ut fuerit vir satis eruditus et
facundus, qui sie serinones votaque monachorum
totius Montis sancti exceperit εἰ conscripserit ; ju:
hoc forsitan a Callisto patriarcha vel ab impera-
tore missus. |

159

. TOMUS SYNODICUS III.

760

95v ταύτης ἀποφαινόμεθα, Οὕτω γὰρ xax οἱ ἐπὶ ταῖς A vopow Χριστοῦ χάριτι τῆς xav! εὐσέδειαν ἁληθείας -

αυνόδοις ἐχείναις προδάντες Τόμοι ἔξουσι, χαθάπερ
οὖν ἔχουσι, τὸ ἀσφαλές τε xal βέἐδαιον,
Τούτων δὲ οὕτως ἐχδάντων obx ἄνευ δὴ τῆς τοῦ

ἁγαθοῦ Πνεύματος συνεργείας χαὶ χάριτος, λοιπὺν.

ἦν ἔτι κροθυµουμένοις πᾶσαν αἰτίαν τῶν βουλοµέ-
νων αἱτιᾶσθαι περιαιρεῖν, μηδὲ ἅπερ ἐν τοῖς τοῦ
ἱερωτάτου θεσσαλονίχης συγγράµµασιν ἓν αἰτίαις
ἑπριοῦντο οἱ τῖς Ἐχχλησίας πολέμιοι, μηδὲ ταῦτα
παραδραμεῖν ἁδασάνιστα * εἰ xal ἀπὸ τῶν ἔξετα-
αὐέντων kv τῇ θείᾳ σννόδῳ τότε xal ταῦτα πάντα
περιελἠφθησαν. Εδρόντος οὖν ταῦτα τοῦ χρατίστου
xai ἁγίου ἡμῶν αὑτοχράτορος καὶ βασιλέως χαταγε-
γραμμένα χατὰ µέρος παρὰ τῆς Σχείνων χειρὸς, xal
πρὸς ἡμᾶς ταῦτα. δόντος, ἡμεῖς ἕχαστον τούτων iv
τῷ. ταῦ. ἱερωτάτου Θθεσσαλονίχης βιθλίφ ἀνἐγνωμέν
τε χαὶ ἑξητάσαμεν, σννελθόντες κατὰ τὴν Μεγάλην
ἐχχλησίαν, χα) σννδιημερεύσαντες οὐχ Anat. ἀλλά
χαὶ δὶς καὶ τρὶς-καὶ πολλάχις' καὶ τὸν μὲν θεσσα-
λονίχης ἱερώτατον μητροπολίτην xal ἐν τούτοις
σμφωνον. τοῖς ἱεροῖς θευλόγοις εὕρομεν, xal συνἠ-

αὐτοὺς δὲ xal ἀφ' ὧν ἐγγράφως διαστρέφειν καὶ
xatnyopslv ἐπεχείρησαν, πολλαῖς χαλ µεγάλαις al-
placat περιπίπτοντας. Τοῖς τε γὰῃ παρὰ τῶν θεολό -
γιων ῥητῶς εἰρημένοις φανερῶς ἀντιλέγοντες διετέ-.
λουν, xa «bv θέωσιν τοῦ δεσποτιχοῦ «ροσλήμμα-
τος (28) χτιστὴν ἑτό) µησαν ἀνειπεῖν * xal τὴν οὐσίαν
τοῦ Θεοῦ, διὰ «5 παρὰ τῶν ἁγίων εἱρῆσθαι ταύτην
ἀπροσπέλαστον xai ἀμέθεκτον, φθαρτικὴγ. εἶναι vo»
μίζειν (29) τοὺς οὕτω περὶ ταύτης φρονοῦντας, &
τόλµης ὁνσσεδοῦς 1 ἀπεφήναντο . xal ταῦτα τοῦ θειῦ
πρὸς Μωσῆν εἰρηχότος, Οὐδεῖς ὄψεται τὸ πρόσω-
πόν µου, xal ζήσεται. Άλλὰ xa) τὰ ἑπαναπεπαυμένα.
κατὰ τὴν. προφητείαν. ἐπὶ τὸ ἄνθος τὸ. ix τῆς Pw
Ἰεσαὶ, ληλονότι τὸν Κύριον. ἡμῶν. Ἰησοῦν Χριστὸν,
ἑπτὰ πνεύματα. τουτέστι τὰς ἑνεργείας κατὰ vele
ἔεροὺς θεολόγους τοῦ θείου Πνεύματος, ἃς 6 μὲν fepe
Ζαχαρίας ἑἔπτὰ ὀφθαλμοὺς τοῦ Χριατοῦ ἀνύμνησεν
ἐπιθλέποντας ἐπὶ πᾶσαν τὴν Tijv, 6 δὲ θεῖος Μάξιμος
φυσικῶς ταῦτα προσεῖναι τῷ Ylp «οῦ θεοῦ (30)
ἐθεολόγησε., μετὰ τῶν χτισµάτων ἕἔτάξαν · καὶ τὰ

Fr. Combefisii notæ.

(88) Thr θέωσιν τοῦ Δεσποτικοῦ xpooAuua-
τος li» sane viri catholici de lumine Thaborio,
nec de alia, assumpti » Domino corporis deifica-
tione, videntar loqui Palamite, quam ipsi errore
inereatum aliquid et divinum Deoque cosmvum

(ipsius scilicet seeretam virtntem τὴν ἑνέργειαν):
deliniere : nam de. Deitatis unctione, jp$a.peraonze

Verbi totingque unguenti substantiali praesentia,
qua homo Deus personaliter et ὁμόθεος exstitit,
nunquam sic sensere Palam hostes, quidquid eis
Πιπρίηραπι Pulamite; dum unam:Del virtutem: Fi-

lium agnoscunt, nempe subsistentem, et 4. Deo (id-

est. Patre) ut a quo vere procedit, dis:inctam :
quibus essentialem virtutem, et qux Deus ipse sil,
virtualiter solum ct eminenter distinctam, eaque
ralione. oss6 ab essentia dictam, non e. contra, non

1! 0.

^99) Φθαρτικὴν εἶναι νομίζει’. Quasi maleficam
existimare corruptionis et interitus auctorem; non
entis ac vitse; lta.ssne Palamz hostes colligebant,
riteque vexat noster Calecas. ostenditque ex nega-
tiane illa omnis commercii essentie Deitatis cum
creaturis Palomitarum errore, destrui. mysterium
incarnationis, net nisi ἑνερχείᾳ Nestoriano errore
constare, quod ipsum Palamite male eis impingunt :
eommuni scilicet Verbi in Chrisio inhabitatione
per afffatum et operationem, ut in sanctis reliquis
et prophetis. Locus Exod. hoc solum vult, pro sta-
tu mortalis vits non. videri divinam. essentiam,
nec ni«l in diviniorem alium translatis, quo eximia
quadam ratione erimus Deo similes, videntes eum

sicuti est, ul auctor. est dilectus discipulus. cujus:

dum,;bze scribo, martyrii dies. anpiversarius agi-
tur. - E

(30) Φυσικῶς ταῦτα προσεῖναι tp Υἱῷ τοῦ
θεοῦ. Hoc maxime Palamitici erroris agnoscunt
illius. impugnatores Catholici, quod ἑνεργήματα
(diviui scilicet Spiritus effectus ac dona) increata

Deoque co:xva et naturalia vellent ; insulsissimique
hoininum sic proterve oppositum hzreseos dam-
narent, Ad Maximum quod auinet, libet huc

scholium afferre ex Regio Cyparissiotze cod. quo
is vindicatur ab ea Palamitarum calumnia. ΄Αδηλον
&! που τῷ μεγά)ῳ Μαξίμῳ γέγρατττα:, φυσικῶς τῷ
Yl τοῦ θεοῦ προσεῖναι τὰ κατὰ βούλησιν του παν-
αγίου Πνεύματος ἑνεργήματα. Πρὸς γὰρ τῷ àvav-
έως λέχειν τῇ Γραφῇ. καὶ εἰς τὸν Yibv τοῦ θεοῦ

C

ἑξαμαρτάνειν' ἔσται γὰρ h αὐτοῦ φύσις xatà «à.
ἑαυτῇ φυσιχὰ, ἑνέργημα βουλήσεως, xal αὐτὴ d
οὐσία" ὅπερ σαφῶς παρίστησιν αὐτὴν. εἶναι κτίσμα.
Βουλήσει yàp θεοῦ πᾶσα fj. χτίσις παρήχθη. Καὶ

πῶς οὐ φανερὰ ἡ δυσσέδεια» H τοΐνυν παντελῶς οὗ
ποῦτο γέγραφεν ὁ ἅγιος, f| b ἄλλης ἐχείνου ἐννοίας

τὸν λόγον: ἐχλαθόντος, οὗτοι τῷ ἑαυτῶν ἔθει συχος
φαντήσαντες τοῖς ἄλλοις ἐξίδοντο. Ἔστι γὰρ εὐσεθῶς
εἰπεῖν φυσικῶς προαεῖναι τῷ Υἱῷ τοῦ Θεοῦ χατὰ «)
ἑαυτοῦ ἀνθρώπινον. Οὐδὲ s: ky τῇ ὑπερουσίῳ αὐτοῦ
θεότητι ἐἑπαναπαυθήσεται τὰ ἕπτά πνεύματα: ἄπιι-
€ γὰρ .αὕτη xal παντέλειος xol οὐ, δεῖταί, €xvoc,
y' lv ἑαυτῇ ἐπαναπαυθῇ; ἀλλ’ ἢ δήλον ἓν. τῷ κατα-
σχευασθέντι ὑπ᾿ αὐτοῦ ναῷ xa τὰ παρ) αὐτοῦ. χατὰ
βούλησιν παραχθέντα ἐπανεπαύθησαν πνούματα,
εὐθὺς ἐξαρχῖς ἅγιον αὐτὸ καὶ πνερματικὸν ἀποφή-
vavtoc* Incertum num ullo loco scriptum sit ma
Mazino, inesse natura Filio Dei effectus san
Spiritus voluntate productos. Nedum- enim: id: Seri
plura adversatur, veram etiam Dei Filio injuriosum
exsistit. Erit enim ejus. notura, velut ea quee. ei na-
turalis eunt, voluntatis effectus, ipsoque adeo essen-
lia : quo palam conficitur, creaturam esse. Dei enim
voluntate οί consilio. producta est. omnis creatura.
Et quomodo non.manifesta impietas ? Vel igitur oam.
clus hoc prins non scripsit, vel cum alio sentu
exposuerit, hi suo more per calumniam aliis tribuo-
runt. Pie enim dici queat, inesse natura Filio Dei,
ratione humanitatis. Neque enim in ejus deitate, qua
essentiam omnem superat, requiescent. septem spiri-
lus : hec enim: infinita est, omne prehkalel
sed plane in. templo —— [pee coneh ^
-Mane in t ibi ipse consirusiii, quie-
verunt, dum statim a. nrincipio sanctum. illnd ec
spiritale effecit. Cai alteri solutioni standüam; ut est
aximus valde formalis (ut ita dicam): presseque
ac proprie loquitur. Hoe.enim, flos ille ex radice
Jesse, non ipsum Verbum Deique Filius secundum
se, ut ita de illo debuerit Maximus accipere. vel
Palamitæ ad ipsum trahere. Querebar sancti Mazi-
ini gratia, et qui unus, omnis theologiz velut Ly-
dius lapis ac Patrum amussis, suis quidem Grecs
visus siL, quod, qua cepi majestate, typorum ele-
gautia, chartz puritate, meaque ipsius ac typogra-
phi sedulitate, per meain tenuitatem, etate fo
non possem absolvere. Verom abstersit drereiem,
qua illi favere largitate, animum inclinavit amplis- -

761

CUONTHA BARLAAMITAS ET. ACINDYNIANOS.

162

πλείω τούτων καὶ μηδὲν ἧττον εἰς ἀσέδειαν φέροντα O μητροπολίτης Φιλαδελφείας, ὑπέρτιμος xel

οὐδὲ ἀριθμεῖν ῥᾳδιον. Διὸ xal ἀπὺ τούτων ἡ χαταδί-
xr τούτοις, εἰ μὴ ἄρα µεταμεληθεῖεν, ἐπεχυρώθη"
καὶ τὰ συνοδιχῶς flv ἁρτίως μετὰ τῆς ix θεοῦ

βασιλείας ἐξετασθέντα χαὶ διαγνωσθέντα, xal θείαις.

Ἡἁτράσι πᾶσι, καὶ ταῖς προγεγενηµέναις τούτου
χάριν ἱεραῖς xai θείαις συνόδοις, χαὶ τοῖς ἐπ᾽ αὐ-
ταῖς συνοδιχοῖς Τόμοις * χαὶ f) ἔνθεσμος διὰ πάντων
xai xavovuxh αὕτη φῆφος, γραφεῖσα xal ὑπογραφεῖ-
σα ἁρτίω:, ἀχίνητος εἰς αἰῶνα τὸν σύμκαντα ὅ-α-
τηρηθήσεται «fj κ Άντα δυναμένῃ ἑνεργείᾳ καὶ χά-
fit τοῦ παντοδυνάµου xal μεγάλου Oto) xal. Σωυ-
vfipoc ἡμῶν, ὑπὲρ ἧς χαὶ δι᾽ ἧς ὁ παρὼν ἡμῖν ἁγὼν
fvoatat.

Eyev ὑπογραφὰς τὸ πρωτύτυπον διὰ μὲν. ipu-
θρῶν γραμμάτων τῶν θειοτάτων βασιλέων ἀμφητέ»
puv τὸ,

14ΑΝΝΗΣ EN XPIZTQ TQ ΘΕΟ ΠΙΣΤΟΣ ΒΑΣΙ-
ΑΕΥΣ ΚΑΙ ΑΥΤΟΚΡΑΤΩΡ ΤΩΝ ΡΩΜΑΙΩΝ ο
ΚΛΝΤΑΚΟΥΖΣΗΝΟΣ.

ΙΕΑΝΝΗΣ ΕΝ ΧΡΙΣΤΟ TQ ΘΕΩ πιστὸς βασιλεὺς
xal αὐτοχράτωρ Ῥωμαίων Παλαιολόγος,

Διὰ δὲ τῆς σεζασµένης καὶ πατριαρχικῆς χειρὸς
eb, Κάλλιστος ἑλέφῳ Θεοῦ ἀρχιεπίσχοπος Κωναταντι-
νουπόλεως νέας Ῥώμης καὶ οἰκουμενιχὸς πατριάρ-
χης.

Ὁ ταπεινὸς μητροπολίτης Ἡρακχλείας, πρόεδρος.

τῶν ὑπερτίμων καὶ ἔξαρχος πάσης Θράκης καὶ Μα-
ποδονίας, Φιλόθεος.

Ὅ ταπεινὸς μητροπολίτης θεσσαλονίχης,. Ὑπέρ-
ειµος xal ἔξαρχος πἀσὴς θετταλίας, Γρηγόριο;.

O ταπεινὸς μητροπολίτης Κυζίκου, xal ἔξαρχος
πάσης Ἑλλησπόντου, Αρσένιος.

ἔξαρχος κάσης Λυδία; xai καθολιωὺς χριτὴς τῶν
Ῥωμαίων, Μαχάριος.

:0 ταπθινὸς μητροπολίτης Χαλκηδόνος, ὑπέρτι-
poc xol ἔξαρχος πάσης Βιθυνίας, Ἰάκωθδος.

Ὁ μητροπολίτης ἨΜελανίχου (51],. ὑπέρτιμος καὶ
καθολιχὸς χριτῆς τῶν Ῥωμαίων, Μητροφάνης.

Ὁ ταπεινὺς μητροπολίτης ᾽Αμασείας χαὶ ὑπέρ-
τιµος.

Ὁ ταπεινὸς µητροπολίεης Ποντοηρακλείας καὶ
ὑπέρτιμος Ἀιθόδιος.

Ὁ ταπεινὸς μητροπολίτης Πηγῶν χαὶ Ἱαρίου
ὑπέρτιμος (ὅ8), Γεώργιος.

O ταπεινὸς μητροπολίτης Βεῤῥοίας, ὑπέρτιμος
καὶ τὸν τόπον ἐπέχων τοῦ νάνων, Διονύσιος.

Ὅ ταπεινὸς μητροπολίτης Τραπεζοῦντος καὶ
ὑπέρτιμος, Νήφων.

Ὁ. ταπτινὸς μητροπολίτης Τραϊανουπόλεως ὑπέρ-
τιµος xai ἔξαρχος πάσης 'Ῥοδόπης, Γερμανός.

"O. ταπεινὺς μητροπολίτης Σηλυθρία:, ὑπέρτιμος
xal τὸν τόπον ἐπέχων τοῦ Κοτυαίου, ἩἨσαῖας. —

Ὁ ταπεινὸς µηεροπολίτης Εύπρω, ὑπέρτιμος xal
bv τόπον ἀπέχων ποῦ Εὐχαῖτων, Γαδριήλ.

Ὁ ταπεινὸς μητροπολίτης ᾽Αμάστριδος xal ὑπέρ-
τιµος, Καλλίνιχος.

'O ταπεινὸς μητροπολίτης Σουγδαίας xoi ὑπέρ-

τιµος, Εὐσέδιος. |

O ταπεινὸς μητροπολίτης Αἴνου xat. ὑπέρτιμος,
Δανιήλ.

Ὅὺ ταπεινὸς μητροπολίτης Βρύσεως xai ὑπέριι-
poc, θεοδώρητος.

O ταπεινὸς µητροκολίτης Μαδύτων xai ὑπέρτι-
poc, Ἰάκωθος.

Fr. Combefisii note.

simus ordo nnper ín-suis comitlis generalibus, et. eoque liberaliores, quo accisa nimis ditione ,
qui illi, a se invitaLus, ultroque pr:eiverat, meritis. magis deflei rebus videbantur. Quid. vero istad
quam. purpura, clurior, litterarum reique ecclesia- — officii, in Philadelphiz et Melanici metropolitis,
stiee columen, eminentissimus cardinalis Bullio- καθολιχὸς κριτῆς τῶν Ῥωμαίων, Judex. universalis
nius : per quos Maximus, Deo auspice, brevi lucem Romanorum, id est, Grecorum, malim audire
videbit. ab alio, quam ipse dicere. Num et istud hono-
(31) Ὁ ymtpoxolirtnc Με]ανίκου. Videtur, rarium quid ab imperatoribus in cos collatum, vel
quam Melantíam Ferrarius vocat, Thraciz urbem — etiam judiciaria vera potestas, ipsa episcopis omni-
ad Propontidem, inter Byzantium et Selymbriam. . bus non. communis; velut in illis est quos rex
Quod se solum Hypertiinum scribit, non item exar- — Christianissimus cousistorianos comites vel episco-
chum, indicio est, ex illis metropolitis fuisse, qui — pos, vel alias hanoratiores clericus adlegit, qui ei
nomiae tenus solum taetropoliue erant, eo honore — $int a sanctioribus consiliis, seu magis una cuu
donati ab imperatoribus, cum nullas provincias, p ipso judices vere χκαθολικοὶ sedeant; astantibus,
nullasve. alias. urbes metropolitica potestate, et ΄ quos libeliorum supplicum magistros vocant Con-
quasi. patriarchali, regendag baberent.. Hi enim seillers d'Etat, eX maiires de requétes. Sedeni præ-
omnes Hypertimi dicehantur, quasi honore primi — terea in Parlamento (suprema scilicet regui curia)
aliisque in provincia episcopis przlati; non tamen — Parisiis, episcopi, quos pares vocant, nec non ar-
exarchi, quod idem esi ac patriarcha, uti. eiiam — ehiepiscopus Parisiensis, suarum sedium jure;
archiepiscopus; quanquam patriarche nomen ad praster clericos senatores, quos sic χκαθολικοὺς
ma primarias χατ' é£oyhv.sedes usu restrictum — xpitá; nihil vetrat dicere. —
est, ut et. archiepiscopi anu.| . Graecos, Vel: certo (52) Μηεροπο.ίτης Πηγῶν xal. Παρίου oxép-
ἐξάρχους, magis. propria notione: sese inscribunt, t«uoc- Duplex hee metropolis, ex. illis quas novas:
qui.primatis jure plures-provincias verasque metro- — Inetropoles vocant, ex aliis substractas, factasque
poles subjectas. haberent, non qui^ solum veri me- — privilegio mesropolitici juris. Amborum unus au-
tropolita&' essent; eoque jure opiscopis aliis.in aua — tistes, Georgius, quanquaimn erant sedes satis dissi-
proviacia- præesaoni: velut qui statim sequitur, '0. tz, nec ex eadem antiquiori metropoli divisze,
Ἀμασεία:, quam liquet veram wetropolim ao ola- Nam altera jam Turcarum ditioni cesserat, aite-
ram. urbem in Ponto fuisse, cum ejus. episcopus — r4m ejus vere pastor przsens ipse regebat? Vei
nog dicatur E£apyoc,. quod-et ipse forte Czesariensi — commendata altera:sedium fuerat. Peg:e seu Pagz,
exaroho subassel ;. nigb. deest aliquid in ejus. sub- — Bocotiz urbs in Isthmo Corinthiaco, sub Athe-
scriptione, cum et. ipsum illius. nomen deside- —nieusi olim metropolita; Parium, Mysia: urbe. ad
retur. Fuerünt Graci mire li in titulis, Hellespontum, sup Cyziceno oliin metcopolita, —

πο

TOMUS SYNODICUS III.

τή

Ὁ ταπεινὸς µητροκολίτης Βιζόης χαὶ ὑπέρτιμος, Α ἜΕἴχεν ἑτέράν ὑπογραφὴν ὁμοίως tó πρωτόευπον

Νιόφυτος.

Ὁ ταπεινὸς μητροπολίτης Καλλιουπύλεως (55),
Ἰωσήφ.

"O ταπεινος μητροπολίτης Ἐξαμιλίου. -
Ὅ ταπεινὸὺς μητροπολίτης Σωζοκόλεως, θεοδό-
σι. c

v

cav xal διὰ γνωμῶν οὗτοι, ὁ Αδριανουπόλεως,
6 Σταυρουπόλεως, ὁ Διδυμοτείχου,
Παρῆσαν τῇ συνόδῳ καὶ ἐπίσχοποι τοῦ μὲν Ἡρα-
Χλείας ὁ Πανίου, ὁ Καριουπόλεως, 6. Παμφύλου, ὁ
"A90pa * τοῦ δὲ θεσσαλονίχης ὃ Καμπανίας * τοῦ
Ὑάρδεων, 6 Συνάδων, 6 Ἐλευθερουπόλεως,
Διαλαθόντα τὰ δύο ταῦτα, ὕστερον προσετέθη-
σαν.

*Q ταπεινὸς μητροπολίτης Διδυμοτείχου χαὶ ὑπέρ- B

| "two, θεόληπτος.

Ὁ Αιτιτζ!ιτζης μητροπολίτης ᾖβεδαιῶν ὑπέ-
Ίραψα. |

Ὅ μέγας χαρτοφύλαξ τῆς ἁγιωτάτης τοῦ θεοῦ
Μεγάλης ἐχχλησίας καὶ Όπατος τῶν φιλοσόφων, ὁ
"Epxaptc.

"O μέγας σχευοφύλαξ, Εὐθύμιος 6 ἸΑἈπόχαυχος,

Ὅ σαγχελλάριος τῆς ἁγιωτάτης τοῦ Θεοῦ Μεγάλης
ἐχχλησίας xx ἀρχιδιάχονος, Μιχαλλ ὁ Καδα-
σίἴλας. |

Ὁ ᾿Ραιφερενδάριος τῆς ἁγιωτάτης τοῦ θεοῦ Με-
γάλης ἐχκλησίας, Mavovij ὁ Σίλδεστρος.

O ἐπὶ τῶν δεήσεων τῆς ἁγιωτάτης τοῦ θεοῦ Μεγά-
λης ἐχχλησίας, θεόδωρος διάχονος ὁ Περδίχης.

'O σχευοφύλαξ τοῦ εὐαχοῦς βασιλικοῦ κλήρον,
Γεώργιος διάχονος à Περδίχης.

Ὁ ἐπὶ τῆς ἱερᾶς χαταστάσεως τῆς ἁγιωτάτης Με-

γάλης τοῦ θεοῦ ἐχχλησίας, Moab διάκονος 6 Ma-.
Νιάχης..

'U ἄρχων τῶν µοναστηρίων διάχονος ὁ Χωνει-
άτς.

τὀῦ ὕστερον }γενοµένου θειοτάτου βασιλέως
ἡμῶν μετὰ καὶ προγράµµατος τοῦδε'

Ἡ βασιλεία µου ἸἨέλλουσα ὑπογράψειν àv τῇ
παρὀντι Τόμῳ, προγεγονότε παρὰ τοῦ κραττιοῦ yel
ἁγίου μοναυτοχράτορος xal βασιλέως τοῦ πατρλι
τῆς βασιλείαξ µου xol τῆς θείας xal ἱερᾶς. συνόδου
ἐπὶ βεδαιώσει μὲν τῆς ἁγίας τοῦ Χριστοῦ χαθολι-
χῆς xal ἀποστολιχῆς Ἐχχλησίας, ἐπὶ καθαιρέσει
δὲ τῆς ἀθειυτάτης Βαρλαὰμ xal Ἀχινδύνου αἱρέ-
σεως, τάττει xol διορίζεται στέργεσθαι τοῦτον παρ
αὐτῆς ἁμεταποίητον xol ἁμεταχίνητον, χωρὶς βα-
σάνου χοὶ δοχιµασίας τῆς οἱασδήτινος, ὡς ἐκ Θεοῦ
γραφέντα διὰ τῶν lv αὐτῷ λαλούντων ἁγίων, δεχο-
µένης μὲν τῆς βασιλείας µου xal ἀσπαζομένης,
ἅπερ xal ὁ παρὼν Τόμος κροσίεται, ἀναθέματι 8
πχραδιδούσης, ὅσα xal αὐτὸς τῷ ἀναθέματι «aps-
δέδωχε * xal πρὺς μὲν τοὺς ἑναντιουμένους εῷ τοι-
ούτῳ θείῳ καὶ ἱερῷ Ἰόμῳ τάττει ᾗ βασιλεία µου
xai λόγοις χαὶ ἔργοις κάτ) αὐτῶν ἵστασθαι, χαὶ d
χοινοὺς τῆς ᾿Ἐχχλησίας ἀπελαύνειν ἐχθρούς » τοὺς
δὲ ἐμμένοντας τούτῳ ἀποδοχῆς xal εὐμενείας τῆς
δυνατῆς ἀξιοῦν,. Ταῦέα δὲ τάττει dj. βασιλεία µου,
ὡς Ux θεοῦ χαταστᾶσα διὰ τῆς αὐτοῦ χάριτος δηφέἑν-

' eup xal ἐχδιχητὴς τῆς αὐτοῦ Ἐχκχλησίας. "Dove. &

µένειν τὸν παρόντα ὁριαμὸν βέδαιον χαὶ ἀπίνηνο
ffc βασιλείας µου εἰς αἰῶνα τὸν ἅπαντα, xal ὑπογί-
γραπται παρ) αὐτῆς, καὶ τῷ ἁγίῳ θυσιαστηρίψ
ταῖς ἐμαυτοῦ yepotv ὥσπερ ἱερὸν ἀνάθημα φέρων

C ἀνέθηχα, παρουσίᾳ τοῦ χραταιοῦ xal ἁγίου µου αὐ-

φοχράτορος χαὶ βασιλέως, τοῦ πατρὸς τῆς βασιλείας
µου, xal τοῦ παναγιωτάτου µου δεσπότου τοῦ c
χουμενιχοῦ πατριάρχου xuplou Φιλοθέου, καὶ ti;
περὶ αὐτὸν θείας καὶ ἱερᾶς συνόδου μηνὶ Φεθρου»
αρίῳ ἰνδ. C, Ματθαῖος v Χριστῷ τῷ θεῷ πιστὸ
βασιλεὺς xal αὐτοχράτωρ τῶν Ῥωμαίων νΑσάνης d

᾿Κανταχουζηνός.

ΟΜΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΟΡΦΟΔΟΕΟΥ ΠΙΣΤΕΩΣ,
ERTEGEIZA ΠΛΡΑ TOY ΙΕΡΩΤΑΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΘΕΣΣΛΛΟΝΙΚΗΣ KYPIOY
ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΠΛΛΑΜΑ.
El; θιὸς «ph πάντων, καὶ ἐπὶ πάντων, καὶ iv D ἀσυγχύτως ενουµένη, xat ἁμερίστως διαιρουµένη *

«σι, καὶ ὑπὲρ ἐὸ πᾶν, iv Πατρὶ καὶ Yi καὶ ἁγίῳ

Πνεύματι παρ ἡμῶν προσκυνούµενός τε xal πιστευ-
óptvo; * Μονὰς iv Τριάδι, xat Τριὰς ἐν Μονάδι

Μονὰς ἡ aüch καὶ Τριὰς παντοδύναμος * Ἱατὴρ

ἄναρχος, οὗ µόνον ὡς ἄχρονος, ἀλλὰ xol ὡς κατὰ
-αάντα τρόπον ἀναίτιος * μόνος αἰτία xai ῥίζα καὶ

Fr. Combefisii notes.

(531 Μητροκολίτης Ka.LtiovxóAsac. ' Calliopo-
lis. ut in. Thesauro lingue Latine, quidquid Ferra-
rius vituperet. Sic certe Κωνσταντινούπολιν. Con-
stantinopolim reddimus : etsi aliis forte melius Καλ-

λίπολις.δίι. Nec enim diversas putem urbes, sed:

ipsam Thraciz ↄd Propontidem contra Lampsa-
cm. Gallipoli lalis. De ea exstat egregia Demetrii
Cvdonii Oratio deliberstiva, mihi edita ad calcem
libri De heresi Monothelitarum ; qua vit sapientissi-
mus vario argumentorum genere probat. non esse
illam eedendam petenti Amurathi, graviaque inde
damna Grecorum imperio creanda, rite præsagit.
Wine quippe Turcarum in Europam propagatum im-

perium, ipsa illorum regia, facia Turearum late
metropoli. Quod tribus his metropolitis non adje-
ctus Hypertimi titulus argumento est, nom sic
quoslibet metropolitas dictos esse, ac si nulla! di-
stinctio esset, sed fuisse qui sic nndo metropelitms

titulo potirentur, ut etiam Hypertimi appellatione

ita titulum io seipsie bonestarent. Ferrari

tres urbes solum episcopales vocat; atque adeo
ΠΟΥ 3dmodum erant inter metropoliticas, necdum
sic honorat:e, ut qui illis praeessent episcopi, Hy-
pertimi audirent, adhuc lorte synodo provincia,

auderent, qua etiam alii sic ambitiose metropo-
us has

. veroque metropolitse subjecti. ..

765

CONTRA BARLAAMITAS ET ACINDYNIANOS.

166

πηγη τῆς ἓν Yl καὶ ἁγίῳ Πνεύματι 0supovpévrc A Πνεῦμα αὐθυπόστατον, ix Πατρὸς ἑχπορευόμενον

Θεότητος.» μόνος alia προχαταρκτικ} τῶν vgyovó-
των * οὗ μόνος Δημιουργὸς, ἀλλὰ µόνος Ev; Υἱοῦ
Πατὴρ, καὶ Πνεύματος ἁγίου ἑνὸς Προδολεύς » ἀεὶ
ὧν, xol ἀεὶ àv Πατὴρ, xai ἀεὶ ὢν μόνος Πατήρ τε
xat Προδολεύς * μείζων Yloo xai Πνεύματος, τοῦτο
µόνον à; αἴτιος * τἆλλα δὲ πάντα ὁ αὐτὸς αὐτοῖς
καὶ ὁμότιμος * οὗ Υἱὸς εἷς, ἄναρχος μὲν ὡς ἄχρο-
voe * οὖκ ἄναρχος δὲ, ὡς ἀρχὴν xal ῥίζαν χαὶ πη-
Yhv ἔχων τὸν Πατέρα * ἐξ οὗ µόνου πρὸ πάντων τῶν
αἰώνων ἀσωμάτω:;, ἀῤῥεύστως, ἁπαθῶς, γεννητῶς
προἢλθεν, ἀλλ’ o0 δ.Πρέθη, θΘεὸς Ov ἐχ θεοῦ : οὐχ
ἆλλος μὲν x19' ὃ chc, ἄλλος δὲ χαθ ὃ Υνς, àd
ὧν, χαὶ ἀεὶ ὧν YU καὶ uóvoz Υἱός * xai ἀεὶ πρὸς
τὸν θεὸν ἀσυγχύτως Qv, οὐκ αἰτία xol &pyh τῆς

ἐν Τριάδι νοουµένης θεότητος. ὡς ἐξ αἰτίας xaláp- B

χῆς ὑπάρχων τοῦ Πατρὸς, ἀλλ᾽ αἰτία καὶ ἀρχὴ τῶν
Ὑεγονότων πάντων, ὡς δι’ αὐτοῦ πάντων γεγονόξων
ὃς lv μορφῇ θεοῦ ὑπάρχων, οὐχ ἁρπαγμὸν ἡγήσατο
*b εἶναι ἴσα θεῷ ἀλλ᾽ ἐπὶ συντελείᾳ τῶν αἰώνων
ἑαυτὸν ἑχένωσε, μορφὴν τὴν καθ) ἡμᾶς λαθὼν, καὶ
ix τῆς ἀειπαρθένου Μαρίας εὐδοχίᾳ τοῦ Πατρὸς xat
συνεργίᾳ τοῦ ἁγίου Πνεύματος χυηθείς τε wipe
φύσεως xal γεννηθεὶς, Θεὸς ὁμοῦ xal ἄνθρωπος,
καὶ ὡς ἁληθῶς ἑνανθρωπήσας vévovs ὅμοιος ἡμῖν
χατὰ πάντα πλὴν ἁμαρτίας, µείνας ὅπερ fjv, θεὸς
ἀληθινὸς, Σνώσας ἀσυγχύτως xal ἀτρέπτως τὰς δύο
φύτσεις καὶ θελήσεις xal ἑνεργεία:, xal µείνας εἷς
Yi5; tv uid ὑποστάσει χαὶ μετὰ τὴν ἑνανθρώπηαιν,

xai δι᾽ ὙΥἱοῦ πεμπόµενον, τουτέότι φανερούµενον,
αἴτιον καὶ αὑτὸ τῶν γεγονότων πάντων, ὡς ἓν ab-
τῷ εετελεσιουργηµένων * τὸ αὐτὸ χαὶ ὀμότιμον Πα-
τρί τε xal Yl, χωρὶς τῆς ἁγεννησίας χαὶ τῆς Υεν-
νῄσεως. Ἐπέμφθη δὲ παρὰ τοῦ Υἱοῦ πρὸς τοὺς el.
χείους μαθητὰς, τουτέστι πεφανέρωται. Πῶς Υὰρ
ἂν ἄλλως παρ) αὐτοῦ πεµφθείη τὸ μὴ χωριζόµενον
αὐτοῦ ; Πῶς δ᾽ ἂν ἄλλως ἔλθοι pot τὸ ὑπάρχον παν-
ταχοῦ; Διὸ μὴ µόνον παρὰ τοῦ Υἱοῦ, ἀλλὰ χαὶ παρὰ
τοῦ Πατρὸς, χαὶ διὰ τοῦ Υἱοῦ πέμπεται ' xol παρ'
ἑαυτοῦ ἔρχεται φανερούμενον. Κοινὸν γὰρ ἔργον ἡ
ἁποστολὴι δηλονότι dj φανέρωσις τοῦ Πνεύματος,
Φανεροῦται δὲ οὗ χατὰ τὴν οὐσίαν, Οὐὑδεὶς γὰρ
&ot& θεοῦ φύσιν ἢ εἶδεν ἡ ἐξηγόρευσεν. ἀλλὰ
μετὰ τὴν χάριν χαὶ τὴν δύναμιν καὶ τὴν ἑνέργειαν,
fic χοινή bacc Πατρὸς χαὶ Υἱοῦ χαὶ Πνεύματος.
Ἴδιον μὲν γὰρ ἑχάστον τούτων ἡ ἑχάστου ὑπόστα-
σις, xal ὅσα τείνει πρὸς αὑτήν, xowà δὲ οὐχ 1
ὀπερούσιος οὐσία µόνον, dj παντάπασιν ἀνώνυμος
χαὶ ἀνέκφαντος xal ἀμέθεκτος, ὡς ὑπὲρ «σαν
ἱπωνυμίαν οὖσα xal ἔχφανσιν καὶ μειοχὴν, ἀλλὰ
xai fj χάρις χαὶ ἡ δύναμις xal dj ἑνέργεια xal f
λαμπρότης, xal fj βασιλεία xai fj ἀφθαρσία, xoi
πἀνθ᾽ ἁπλῶς χαθ᾽ & χοινωνεῖ, xai χατὰ χάριν ἐνοῦ-
ται τοῖς ἁγίοις ἀγγέλοις τε χαὶ ἀνθρώποις ὁ Góc *
μήτε διὰ τὸ μεριστὸν χαὶ διάφορον τῶν ὑποστάσεων,
μήτε διὰ τὸ μεριστὸν καὶ ποιχίλον τῶν δυνάμεών τε
xai ἱνεργειῶν, τῆς ἁπλότητος ἑχπίπτων οὕτως

ἐνεργῶν τὰ θεῖα πάντα ὡς θεὸς, xal τὰ ἀνθρώπινα C, Ἀμῖν eI; ἐστι παντοδύναµος Geb iv μιᾷ θεότητι.

πάντα ὡς ἄνθρωπος, xol τοῖς ἀνθρωπίνοις ἁδια-
6λήτοις ὑποχείμενος πάθεσιν. ᾿Απαθῆς μὲν καὶ
ἀθάνατος ὧν xai διαµένων ὡς θιὸς, ἑχὼν δὲ σαρχὶ
φαθὼν ὣς ἄνθρωπος * xal σταυρωθεὶς xol θανὼν
χαὶ ταφεὶ;ς, xai τῇ τρίτῃ ἡμέρᾳ ἀναστάς * ὃς καὶ

τοῖς μαθηταϊῖς μετὰ τὴν ἀνάστασιν ἐπιφανεὶς, xol.

^ Shv t£ ῦψους δύναμιν ἐπαγγειλάμενος, xal παραγ-
γείλας μαθητεύειν πάντα τὰ ἕθνη, χαὶ βαπτίζειν
εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Πατρὸς xai τοῦ Υἱοῦ xa τοῦ
ἁγίου Πνεύματος, χαὶ τηρεῖν διδάσχειν ὅσα ἑνετεί-
λατο, αὐτὸς ἀνελήφθη εἰς τὸν οὐρανὸν, καὶ ἐχάθιαεν
kx δεξιῶν τοῦ Πα κρὸς, ὀμότιμον καὶ ὁμόθρονον à;
ὀμόθεον ποιῆσας τὸ ἡμέτερον φύραμα, μεθ) οὗ πά-
λιν φυράµατος Ίξειν μέλλει μετὰ δόξης χρῖναι ζῶν-

«ας xal νεχροὺς, xai ἀποδοῦναι ἑχάστῳ χατὰ τὰ D

ἔργα αὐτοῦ. Τότε δὲ πρὸς τὸν Πατέρα ἀνελθὼν
ἔπεμφεν ἐπὶ τοὺς ἁγίους αὐτοῦ μαθητὰς xol ἆπο-
στόλους τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον, ὃ παρὰ τοῦ Πατρὸς ἐχ-
πορεύεται * ὄὈνάναρχον μὲν ὃν τῷ Πατρὶ xai 4j
Y Up, ὣς ἄχρονον, οὐχ ἄναρχον δὲ, ὡς xal αὐτὸ ῥίζαν
καὶ znyhv xai αἰτίαν ἔχον τὸν Πατέρα, οὐχ ὡς
γεννητὸν, ἀλλ) ὡς ἑχπορευτόν * dx. Πατρὸς γὰρ «καὶ
αὐτὸ πρὸ πάντων τῶν αἰώνων ἀῤῥεύστως xal ἁἆπα-
θῶ;, οὗ γεννητῶς, ἀλλ ἐχπορευτῶς προῇλθεν, ἁδιαί-
pszov ὃν τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υοῦ, ὡς ἐκ τοῦ [Ia-
«phe απροερχόμε.ὸν xai kv Υϊῷ ἄνακαυόμενον, ἀσύγ-
Χυτον xai τὴν ἕνωσιν ἔχον, καὶ ἀμέριστον τν δια(-
βεσιν * Οεὺς ὃν χαὶ αὐτὸ ix τοῦ Θεοῦ, οὐχ ἄλλος
plv καθ’ à θ:ὸ:, ἄλλος δὲ καθ à Παράχλητος

Οὔτς γὰρ ἐξ ὑποστάσεων τελείων γένοιτ ἄν ποτε
σύνθεσις, οὔτε «b δυνάµενον, ὅτι δύναμιν ᾗ δυνάἀ-
pite ἔχει, δι᾽ αὐτὸ τὸ δύνασθαι σύνθετον ἁληδῶς
ποτελεχθείη ἂν. |

Πρὸς τούτοις προσχυνοῦμεν σχετιχῶς τὴν ἁγίαν
εἰχόνα τοῦ περιγραφέντος ὡς δι’ ἡμᾶς ἑνανθρωπί-
σαντος Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ, πρὸς τὸ πρωτότυπον ἀναφέ-
ροντες σχετιχῶς τὴν προσχύνησιν * xai τὸ τίµιον
«oU σταυρ»ῦ ζξύλον, χαὶ τὰ σύμδολα πάντα τῶν αἷ-
τοῦ παθηµάτων, ὡς ὄντα τρόπαια θεῖα κατὰ toO xo:-
νοῦ πολεµίου τοῦ γένους ἡμῶν * πρὸς δὲ xal «bv
τὖπον τοῦ τιµίου σταυροῦ σωτἠριον, xal τοὺς θείους
ναοὺς xai τόπους, χαὶ τὰ ἱερὰ σχεύη xal θεοπαρά-
δοτα λόχια διὰ εὺν αὐτοῖς Evotxouvta Θεόν. Ὡσαύ-
τως προσχυνοῦμεν xal τὰς τῶν ἁγίων πάντων εἰκό-
vac ξιὰ τὴν «pb; αὐτοὺς ἀγάπην χαὶ τὸν 8:bv, ὃν
οὗτοι ἀληθῶς ἠγάπησάν τε χαὶ ἐθεράπευσαν * ἐν τῇ
προσχυνήσει πρὺς τὰς εἰχόνων μορφὰς ἀναφέρον-
φες thy διάνοιαν. Προσκυνοῦμεν χαὶ αὗτὰς τὰς τῶν
ἁγίων αοροὺς, ὡς τῆς ἁγιαστιχῆς χάριτος τῶν αὖ-
τῶν οὐχ ἀποπτάσης ἱερωτάτων ὁστῶν ὥατερ οὐδὲ
τοῦ δεσποτιχοῦ σώματος iv τῷ τριηµέρῳ d). θεότης
διῃρέθη θανάτῳ.

Kaxbv κατ οὐσίαν ἵσμεν οὐδὲν οὐδ' εἶναι τοῦ
xaxoU ἀρχὴν ἑτέραν Ἡ τὴν ἐκτροχὴν τῶν λογικῶν,
χεχρηµένων τῇ παρὰ τοῦ Θεοῦ δεδοµένῃ αὐτεξουσιό-
tnt! χαχῶς. Στέργομεν. πάσας τὰς ἐχχλησιατικὰς
παραδόσεις, . ἐγγράφους τε xal ἀγράφους, καὶ πρὸ
πάντων thv μυστιχωτάτην τε xal πανίερον τε)λετὴν

761

TOMUS SYNODICUS 11. |

T$

xal ποινωνίαν xal αὐναξιν, xag! fic καὶ. ταῖς ἄλλαις A καὶ Κὐαγρίου vtvüc, οῶν παλαιῶν΄ ply ὄνουν, poe

ελεταῖς. ἡ τελείωσις,. καθ) fjv εἰς ἀνάμνήσιν τοῦ-

χενώσαντος ἑαυτὸν ἀκενώτως, xol σάρχα Ἀπθόντος

καὶ παθάντος. ὑπὲρ ἡμῶν, χατὰ τὴν θεσπεσίαν ἑχεί--

vou. παραγγελίαν. χαὶ αὐτουργίαν, τὰ θειότατα ἴἵε»

poupysiza: παλ θεουῃγεῖται, ὁ. ἄρτος: xat. τὸ ποσή--

piov.* χαλιαὐτὸ -τὸ ζωαρχικὸν -ἐχεῖνο ταλεῖται σῶμα
xal αἷμά * καὶ τὴ» ἀτόῤῥητον: αὐτῶν. µετουσίαν xal
Χοινωνίαν τοῖς εὐαγῶς προσιοῦσι χαρίζέται. Πάντας

δὲ τοὺς μὴ ὁμολυγρῦνεας καὶ πιστεύοντας dq τὸ

Πνεῦμα. τὸ ἅγιον. προεµήνυσε διὰ τῶν προφητῶν,
ὡς ὃ Κύριος ἐθέσπισε διὰ σαρχὺς ἡμῖν. ἐπιφανεὶς,
ὥς ol ἁπόστολοι ἐχήρυξαν πεµφθέντες ὑπ αὐτοῦ,
ὣς cl Πατέρες ἡμῶν χαὶ διάδοχοι ἐχείνων ' ἐδίδαξαν
ἡμᾶς, ἀλλ’ αἱρέσεως οἰχείας ἣ ἄρξοντας, ἢ τοῖς
χακῶς ἄρβασιν εἰς τέλος ἐἑπηκολουθηχότας, ἀποδαλ-
λόμεθα, χαὶ ἀναθέματι χαθυ τοδθάλλοµεν.

Δεχόμεθα δὲ xal ἀσπαζόμ:ὔα τὰς ἁγίας xal ο-
χουμενιχὰς συνόδους, τὴν. ἓν. Νιχαίᾳ τῶν εριαχο-
σίων δέκα χαὶ ὀχτὼ θεοφρόρων. Πατέρων χατὰ ' τοῦ
θεοµάχου- Αρείου, κατασπῶντος ἀσεθῶς εἰς κτί-
Gua τὸν Yiby τοῦ θεοῦ, χαὶ χαιατέμνοντος εἰς xtt-

στὰ: xal ἄχτιστα τὴν ἓν Πατρὶ xa Υἱῷ xol ἁγίῳ'
Πνεύματι προσχυνουμένην θεότητα τὴν. μετ αὖ-΄

τὴν-ἓν Κωνσταντινουπόλει τῶν ἑκατὸν. πεντήκοντα
ἁγίων Πατέρων κατὰ, Μακχεδόνίου Κωγσταντινουπό-
λεως, ἀσεθῶς εἰς χτίσµα χατασπῶντος τὸ Πνεῦμα
τὸ ἅγίον, xaX χατατἐµνοντος μηδὲ ἦττον- καὶ τούτου
εἰς χτιστὰ xai ἄχτιστα τήν μίαν θἐότητα * τὴν μετ

αὐφὴν iv "Egécy τῶν διαχοσίων Πατέρων κατὰ C.

Necrop'oo πατριάρχον Κωνσταντινουπόλεως, τὴν
xal" ὑπόστασιν ἔνωσιν ἀθετοῦντος ἐπὶ Χριστοῦ τῆς
αὐτοῦ. θεότητος. xal ἀνθρωπότητος, καὶ τὴν ὡς ἆλη-
θῶς τεχοῦσαν τὸν Θεὸν Παρθένον, Θεοτόχον χαλεῖν
μηδαμῶς βουλοµένου *' xal εἡν' τετάρτην τὴν iv
Χαλκηδόνι τῶν' ἐξαχοσίων' τριάκοντα «ἱατέριων κατὰ
Εὐτνχοῦς xa Διοσχόρου, µίαν φύσιν Urt Χριστοῦ
δογµατιζόντων. καχῶς * xa τὴν μετ) αὐτὴν iv Κων-
σταντινουπόλει τῶν ἐκατὸν ἑξήχοντα πέντε Πατέ-
pov κατὰ Θεοδώρου χαὶ Διοδώρου τὰ αὐτὰ τῷ Νε-
στορίῳ φρονούντων, καὶ Duk συγγραµµάτων τὰ
ἀχείνου. συνιστώντων, Ὡριγένους τε xal Διδύμου

θώδη δὲ τινα ἐν «fj, τοῦ θιοῦ Ἐχχλησίᾳ παρεισ-
ἀγειν ἐπεχειρούνιων" καὶ τὴν μετ αὐτὴν ἓν τῇ
αὐτῇ αύλει τῶν ἑκατὸν ἑδδοµήκοντα Πανέρων κατὰ
Σερχίου, Πύῤῥου, Ἡαόλου, Κωνσταντινουπόλεως
ἀρξάντων, ἀθετούντων ἐπὶ Χριστοῦ τὰς καταλλήλους
ταῖς 80e φύσεσιν δύο ἑνεργείας xal δύ2 θελήµεια.
xai τὴν Ev'Nixalg πάλιν τῶν ἑπτὰ καὶ ἔξήχοντα
καὶ τριακοσίων Πατέρων κατὰ νῶν Εἰχονομάχων.
Ιλοπαζόμεδα x V πάπας τὰς χατὰ θὲοῦ χάριν κα»
«k χαιρὸν Ἰ τόπον πρὸς βεδαίωσιν εὐσεδείας χαὶ
εὐαγγελιχῆς πολιτείας συναθροισθείσας ἁγίας συν»
όδους * ὧν «lat xat al συγχροτηθεῖσαι κατὰ τὴν µε-
γαλόκολιν ταύτην bv τῷ περιδοήτῳ ναῷ τῆς ἁγίας

p *99 θεοῦ Σοφίας χατὰ τοῦ Καλαθροῦ Βαρλαλμ, xe

τοῦ μετ ἐκεῖνον τὰ ἐχείνου φρονοῦντος, xal ὅδλῳ
σπεύδοντος ἐπεχδιχεῖν, λχινδύνου * ot. τὴν χοινὴν
χάριν Πατρὸς, YloU καὶ Πνεύματο;, καὶ τὸ φῶς τοῦ
μέλλοντος αἰῶνος, καθὸ xat ol δίχαιοι λάμφουσιν
ὡς fec, ὡς καὶ ὁ Χριστὺς προὐπέδειξεν ἓπ᾽ ὄρους
λάμψας, καὶ ἁπλῶς πᾶσαν δύναμίν τε καὶ ἑνέρ-
γειαν τῆς. τρισυποστάτου θιότητος, xai wv τ)

᾿διαφἑρον. ὁπωσοῦν τῆς θείας φύσεως κτιστὸν εἷ-

ναι δογµατίζουσε, xal κατατέµνουσι καὶ οὗτοι
δυσσεθῶς εἰς χτιστὰ xal ἄχτιστα τὴν μίαν θεό-
στητα, xal τοὺς εὐσεδῶς ἄκτιστνν τὸ θειότατον ἐχεῖνο
φῶς. xat πᾶσαν δύναμιν καὶ ἑνέργειαν πρεσθεύον-
τας θείαν, ὡς μηδενὺς ὄντος προσφάτου τῶν τῷ
8:ip προσόντων φυσιχῶς, διθεῖτας ὀνομάξουσι xal
πολυθέους, ὡς xai Ἰουδαῖσι Σαθελλιανοί τε καὶ
᾽Αρειανοὶ ὀνομάζουσιν ἡμᾶς. Άλλ ἡμεῖς τούτους"τε
κἀχείνους, ὡς ὄντως ἀθέους τε xal π,λυθέους, dx
θαλλόμεθα, xal τοῦ πληρώματος τῶν εὐσεδούντων,
ὡς καὶ fj ἁγία τοῦ Χριστοῦ καθολιχὴἡ xal ἆποστολι-
xh Ἐκκλησία διὰ τοῦ συνοδικοῦ Τόμου. καὶ 'Ayw-
ῥειτικοῦ, τελέως ἑκχόπτομεν, πιστεύοντες elc μίαν
θεότητα τρισυπόστατον xal παντοδύναμον; οὐδαμῶς
«οὔ ἐνιαίου καὶ τῆς ἆκλότητος ἐχπίκτουσαν διὰ τὰς
δυνάμεις ἡ τὰς ὑποστάσεις. Ἐπὶ τούτοις xin
προσδοχῶμεν ἀἁνάστασιν νεκρῶν, καὶ ζωὴν οὗ
μέλλοντος ἄληκτον αἰῶνος. 'Agtv.

ΛΙΝΑΦΟΡΑ ΤΩΝ APXIEPEON
ephe τὴν χρατίστην καὶ ἁγίαν ἡμῶν χνρίαν xai δέσποιναν χνρίαν "Άνναν τὴν Παλαιολογίναν..

Κρατίστη xai ἁγία ἡμῶν xupla χαὶ δίσποινα,

ἡμῶν ἀποχεχλεισμένοι, 6 Ἐφέσου, ó Kutixoo , ὁ
δλλανίας, 6 Χριστουπόλεως, 6 ΄Απρω, 6 Λοπαδίου.
δεξάµενοι παρὰ τῆς χάριτος τοῦ παναγίου Πνεύμα-
«ος τὸν τοῦ Εὐαγγελίου Quybv, καὶ χρέος ἔχοντες
ἀντιτάττεσθαι τοῖς ἀντιχειμένοις τῷ Εὐαγχελίῳ
«oU Χριστοῦ νοητοῖς τε καὶ αἰσθητοῖς δάίµοσι, καὶ
ὑπομιμνάσχειν τῇ εὐσεδεσιάτῃ καὶ ἁγίᾳ βασιλείᾳ
σου, xoi παρακινεῖν τὸ φιλευσεθὲς αὐτῆς εἰς τὸ
καθαίρειν πᾶν ὕψωμα κατὰ τοῦ Θεοῦ ἐπαιρόμενον,
ὁκομιμνήτκουεν ἤδη xat ἀναφέρομεν, ὅτι ὁ νῦν

ἡμεῖς οἱ ἀρχιερεῖς οἱ καθεζόµενοι ἐν τοῖς χελλίοις.

ἁλογίστῳ πάθει, ὡς μισθὠτὸς ἀνεστράφη iv τῇ
Ἐχχλησίᾳ τοῦ Χριστοῦ, συνάγων ἀργύριον xal xpu-
clóv ὑπὲρ τῶν υἱῶν καὶ τῶν θυγατέρων αὐτοῦ,
παρὰ τοὺς ὄρους τῶν ἁγίων, xal τοὺς ἱεροὺς χανό-
yag τῆς ἁγίας τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας, πωλῶν ἀν-
ὑποστόλως tác χηρευούσας ἐχχλησίας, πωλῶν τὰς
ἑξαρχίας, χαπηλεύων τὰς ἠγουμενείας, ὁδῷ προδαί-
νων ἐπὶ «b χεῖρον, xai τὸ δίκαιον δικάζων, xal
χρίνων ἑνδιαστρόφως τὰς ἀνακυπτούσας ἐκχλησια-
στιχάς τε xal πολἰτικὰς ὑποθέσεις, ὥς xal bundle
σημειώσεις ἀντιθέτους ἐπὶ πολλῶν εἶναι τοῦ αὐτοῦ,

16) CONTRA BARLAAMITAS ET ACINDYNIANOS, 710
& φεῦ τῆς τόλμης ! ὕστερον καὶ ἐπὶ jc εὐσεδείᾳς A φοντα; τοιαύτας δυσαεδείας Ἱερεῖς καὶ ἀρχιερεῖς
φανερῶς ἑποίησε περὶ τῶν ἑερῶν κειμηλίων τί χρὴ ὮΧχειροτονῶν, τοὺς δὲ ἀντιλέγοντας aürelg διώχων
λέγειν. Πολλὰ γὰρ xol τῶν χαθιερωµένων τῷ θεῷ καὶ ἀποχηρύττων, προσειθεὶς καὶ τοὺς ὁμάόφρονας

αχενῶν, τολμηρᾷ καὶ χεῖρὶ καὶ γνώµῃ ἁδεῶς ἀφελό-
ενος, εἰς ἴδιον, βαδαὶ, πορισμὸν, xal κατέλυσε καὶ
ἐπώλησεν. Ἐπὶ δὲ τούτοις πᾶσι χατέλιπε διὰ φιλο-
δοξία; ὑπερδολὴν xol τὴν Ἐχχλησίαν τοῦ Χριστοῦ,

καὶ χρονίας χαταμονὰς ἐποίησε φορτιχῶς ἐν τοῖς.

βασιλείοις. Ὁ δὲ τοῦ θεοῦ μέγιστος ναὺς, ἀπρο-
νόητος «καὶ ἀνεπιμέλητος περιλειφθεὶς, ἐγένετο
πτῶμα ἑἐλεεινόν. Τὰς δὲ φευδολογίας, καὶ tàc ἄλλας
αὐτοῦ πλάνας xal ὑποκρίσεις ἃς ἐπὶ sv ὁμιλούν-
των αὐτῷ καθ) ἑκάστην ἐπιδείχνυται τὴν ἡμέραν,

«ola διηγήσεται γλῶσσα; Ὁὺ γὰρ οἶδε εὐ στόμα ᾽

αὐτοῦ ἀλήθειαν, καὶ Ἀχρείωται xav αὐτὸν τὸ μέγα
τῆς ἀρχιερωσρύνης ἀξίωμα. "Ἡμεῖς δὲ ἐν ἑνδείᾳ xoi
στενώσει χαθήµενοι, παραχαλοῦμεν tbv. Θεὸν, ἵνα
ἐμδατεύσῃ εἰς τὴν καρδίαν «5c ἁγίας βασιλείας
σου, xal ἀποχαλυφθῇ cà ἔργα αὐτοῦ. Nũv οὖν ὡς
ὁρᾷς, δέσποινα ἡμῶν ἁγία, εἰς βάθος χαχῶν ἐμ-
πεσὼν Ó ἅθλιος ὄνρως Χαταφρονεῖ, xal ἀνομίαν
προστιθεὶς ἀνομίχ, ἐγκατελείφθη ἀπὸ Θεοῦ, καὶ
ἐξέπεσε xal τῆς εὐτεδείας αὐτῆς, καὶ ἑξιχυλί-
0p εἰς πλάνην καχοδοξίας, xal ὑπὸ ἄναθεματι-
σμοὺς 'γγράφους πεποίηχεν ἑαυτὸν, ἀθετήσας τὰς
ὑκὲρ εὐσεθείας διαγνώσεις xal ἀποφάσεις τῆς συν-
όδου ἑχείνης, καθ᾽ fjv προεχάθητο καὶ ὁ ερισµακχά-
pistoc xal ἅγιος ἡμῶν αὐθέντης χαὶ βασιλεὺς, xol

αὐτῶν, μηδὲ γοῦν «bv εὐσεθέστατον ἐχεῖνον ἡμῶν
βασιλέα δυσωπούµενος, σύμφωνον προδήλως ὄντα
εοῖς μοναχοῖς. Παρακαλοῦμεν οὖν xai δεόµεθα τῆς
ἁγίας βασιλείας cov, μηδὲν χινδυνεύῃ τὰ τῆς Ἐκ-
Χλησίας xal τὰ τῆς εὐσεδείας διὰ ἕνα .ἄνθρωπον,
xai ταῦτα φανερῶς χατάκριτον. Ὥσπερ γὰρ f) χατὰ
Αρείου σύνοδος πάντας τοὺς ὁποτεδίποτε ἄναφα-
νέντας Αρειανοὺς χαταδικάξει, οὕτω xal fj χατὰ
τοῦ Βαρλαὰμ σύνοδος πάντας τοὺς τὰ ἐχείνου ἔπεκ-
διχοῦντας xal µαχοµένους τοῖς ἀντιλέγουσιν αὐτοῖςο
Οὗτος δὲ γυμνῇ τῇ χεφαλᾷ, τὸ λεγόµενον, xal λαλῶν
xai γράφων καὶ χειροτονῶν, xai Φηφιζόμενος, τὴν
πρὸς τοὺς τὰ τοῦ Βαρλαὰμ φρονοδνντας ὁὀμ'φροσύ-
γην ἐπεδείξατο * οὐχέτι γοῦν ἔχει polpav μετὰ τῶν
αὐαεδῶν * ἀπελαθήτω ὡς λύχος, ὡς ὄφις, ὧς λέων
ἀνήμερος, «τῶν «τοῦ Χριστοῦ θρεµμάτων. EL δὲ
χρήξει καὶ ἑλέγχων, ἔχειν τι νοµίζων ἀπολογίας,
προαχέσθω εἰς κρἰαιν. Παραχαλοῦμεν οὖν, xat αὗ -
θις παραχαλοῦμεν, μηδὲν ἀπιπλέον χινδυνεύῃ τὰ
toU Χριστιανισμοῦ, ὅτι πολλοὶ τῶν Χριστιανῶν δι
αὐτὺν ἀποθνῄσχουσιν ἀἁχοινώνητοι τῶν ἀχράντων
«φοῦ Χριστοῦ μυστηρίων, καὶ ἄλλοι οὐδὲ εἰς ἐκκλη-
clav εἰσέρχονται. Πολλοὶ δὲ τῶν ἑερέων, καὶ τοῦ
ὅλως λειτουρχεῖν ἐπαύααντο. Ταῦτα ὡς χρὲος ἔχαν»
«ες, xal ὡς εὐχέται, καὶ ὡς δοῦλοι ἀναφέρομεν, καὶ

χωρήσας μὲν κατὰ τῆς εὐαεδείας τῶν εὖτε διχαιω- (1 διὰ cb ἀξιόπιστον καὶ οἰχείαις ὑπογραφαῖς ὑπεση-

θέντων, ὡς σννηγορῶν τῆς κατ αὑτὴν ἀληθείας,
ὁμοφρονήσας δὲ τοῖς μαθηταὶῖς χαὶ διαδόχοις, τῆς
φοῦ Βαρλαὰμ ἐχείνου χαχοδοξίας. Καὶ vov μὲν &v-
αιρῶν τὰς τοῦ toU θείας καὶ δημιουργικὰς ἑνερ-
χείας παντελῶς, xal διαφέρειν.ὅλως ταύτας τῆς οὐ -
σἷας λέγων, οὐσίαν εἶναι µόνον δογµατίζει τὸν θεὸν,
ἔρημον χαὶ γυμν]ν τῆς περὶ αὐτὸν προνοίας xai
δυιαιοσύνης χαὶ ἀγαθότητος, xal τῶν ἄλλων τῆς
"κβεότητος αὐχημάτων ^ νῦν δὲ τὰς δημιονργικὰς
«φαύτας ἑνερχείας τοῦ θεοῦ χτιστὰς εἶναι παριατῶν,
«αἱ αὐτὴν τὴν λάμπράτήτα τῆς θείας «φύσεως, καθ
ἣν xol ὁ Χριστὺς ἐπ ὄρους Ἡστραφε, προφάσει τοῦ
διαφἑρειν τῆς αὐσίας τοῦ Gto), xal κατατέµνων εἰς
χτιστὰ xal ἄχτιστα τὸ θεῖον, xal χαταλύων τὴν &v-

τίθετον τοῖς τοαούτοις καὶ εηλιχούτοις δυσσεδήµα- D

σιν ὀρθὴν διάγνωσιν, xal τοὺς φρονοῦντας xal ypá-

μηνάµεθα. Μηνὶ Σεπτεμδρίῳ ἱνδιχτιῶνος νε’.

Εἴχε χαὶ ὑπογραφάς *

Ὁ ταπεινὸς μητροπολίτης Ἑφέσου, Ματθαῖος.

*O ταπεινὺὸς μητροπολίτης Κυζίχου, ᾿Αθανάσιος.

Ὁ ταπεινὸὺς μητροπολίτης πάσης ᾽Αλανίας xal
Σωτήρουπόλεως, Λαυρέντιος.

Ὁ ταπεινὸς pnspomdirme Χριστουπόλεω;:, Ma-
χάριος.

Ὁ ταπεινὸς μητροπολίτης "Axpo, Χαρίτων.

"O ταπεινὸς ἀρχαπίσκαπος Αοπαδίου, Ἱερό.
beoc.

Τὸ «apbv [aov ἀντιθληθὲν «ip πρωτοτύπῳ αὐτοῦ,
καὶ εὑρεθὲν xarà πάντα ἐξισάζον ὑπεγάφη παρ)
ἁμοῦ δι ἀσφάλειαν' |

^U ταπεινὸς μητροπολίτης Φιλαδελφίας, Μαχά-
gos.

ΠΡΟΣΤΑΓΜΑ

Τοῦ εὐσεθεστάτου βασιλέως Ἰωάννον τοῦ Κανταχουζηνοῦ
βεδαιοῦν τὰς κατὰ τοῦ αὐτοῦ πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως Ἰωάννου Καλέχα τοῦ Ὡσρλααμί(-
του συνοδικὰς ἀποφάσεις.

Εὐνούστατοι χαὶ πιστότατοι τῇ βασιλεφ µου
οἰχήτορεξ ἅπαντες τὴς θεοδοξάστου, θεοφυλάκτου,
xa θεομεγαλύντου Κωνσταντινουπόλεως, οἵ τε χλη-
ριχοὶ, µονάζοντες, xol ὅσοι τῆς πολιτείας, χαὶ ἅπας
- $ κοινὰς }αὺδς, τὰ χινηθέντα παρὰ τοῦ Βαρλαὰμ
ἐχείνου χατὰ τῆς εὐσεθείας, καὶ ὅπως ἐξηλέγχθησαν

παρὰ τοῦ ὁσιωτάτον ἐν ἱερομονάχοις χὺρ Γρηγορίου
φοῦ Παλαμᾶ, xai χατεδιχάσθη συνοδιχῶς παρού-
σης xai τῆς βασιλείας µου, xal ὡς ὁ ᾿Αχίνδυνος
μετὰ μικρὸν τὰ ἐκείνου φρονῶν ἐξελεγχθεὶς συνοδι»
χῶς xai αὐτὸς, προχαθηµένης ἐν τῇ συνόδῳ τηνι-
καῦτα χαὶ τῆς βασιλείας μου, τῇ avi xa:abl« 9

Tl

PHILOTHEI CP. PATRIARCII/E

τι

δικαίως κἀθυπἐδλήδη, καὶ τόµος συνοδιχὸς ἐπὶ τού- A νώσαντες. El γὰρ xal τόσῳ καὶ σώματι διηρημενο"

«ote προέδη, συμπεριληπτιχῶὼς ἀποτέμνων τῆς τοῦ

Χριστοῦ καθολιχῆς xal ἀποστολιχῖς "Ἐκκλησίας,
xaY παντὸς τοῦ τῶν ὀρθοξόξων πληρώματος, εἴ τίς
ει τῶν ὑπὸ τοῦ Βαρλαὰμ χατὰ τῶν μοναχῶν, τοῦ
τε δηλονότι χυροῦ Γρχχορίου τοῦ Παλαμᾶ, xol τῶν
σὺν αὐτῷ, λαληθέντων, f| συγγραφέντων φανείη
πάλιν τῶν αὑτῶν χατηγορῶν, οὔδένα τῶν ἁπάντων
ἀγνοεῖν o pat, ἀλλὰ μετὰ μιχρὺν ὑπὸ πονηρᾶς καὶ
φ.)άρχου γνώμης κατὰ τῆς βασιλείας µου πλασα-
µένων τινῶν X xal ὁμεῖς ἴστε, κἀντεῦθεν χαλεπῆς
συγχύσεως .χαταλαθούσης τὴν τῶν Ῥωμαίων ἀρχὴν,
ὁ ᾿Αχίνδυνος ὡς ἑρμαίῳ τῇ τοιαύτῃ τοῦ χαιροῦ
"μοχθηρίᾳ χρησάµενος, xal πολλοὺς ἁπατήσας χαὶ
προσετα:ρισάµενος, μεθ᾽ ὧν καὶ τὸν χρηµατίσαντα
πατριάρχη», στάσιν Ώχειρε χατὰ τῆς Ἐκκλησίας
εδεινὴν, τῆς. χατὰ την πολιτείαν μηδὲν ἀποδέουσαν,

ὃν «ἀπεχδιχῶν μὲν τὰς τοῦ Βαρλαὰμ ἐχείνας χαχοδοξίας,

τὸ ὄνομα δὲ µόνον ἐχείνου xal αὐτὸς πρὸς ἁπάτην
ἀποχηρύττων, εἰ xaX τῶν συνετῶς ἀχουόντων οὐδένα
διέλαθεν. Ἐπεὶ δὲ βεθαιωτὴς χαὶ προστάτης 'Axtv-
δύνου xa τῶν κατ᾽ αὐτὸν ὁ χρηµατίσας πατριάρχης
γενόμενος, αὗτόν τε τὸν ᾿Αχίνδυνον χειροτονίας
' AEloct, xal τινας τῶν ἐμοφρονούντων αὑτῷ εἰς τὰς
᾿ἐχχλησιαστίχὰς προῆγεν ἀρχὰς, ἅμα xal πρὶς τὴν
ὑψηλότάτην δέσποιναν τῶν Ῥωμαίων, .χαὶ ἑρασμιω-
τάτην ἀδελφὴν τῆς βασιλείας µου, ἐπὶ τοῖς τοιού-
ot; δόγµασι παῤῥησιαζόμενος, xal κατὰ τῶν δι-
καιωθέντων ὑπ' εὐσεθείᾳ μοναχῶν αὖθις χωρῶν,

ὗσαν, ἀλλ ὡς ἑνὸς Πνεύματος iv αὐτοῖς λαλοῦντος, ΄
ςὺ αὐτὸ πάντες συναπεφήναντο, ὃ καὶ fj βασιλεία
µου Χριστοῦ χάριτι στέρχει xal στηρίζει. καὶ νῦν
xai πρότερον. Μετὰ μέντοι τὴν τῆς βασιλείας psv
ἐπιδημίαν, xalto: δι ἐγγβάφου τόμου πεµοθείσις
αὑτῷ παρὰ τῶν ἀρχιερέων τῆς χαταδίκης, ἑπειδή-
περ ἔμαθον προφασιζόµενον αὐτὸν xal ἐνιατάμενον
ἔτι, ὡς ἁπόντα χαταδικασθέντα, xai ἔτοιμον εἶναι
παρεῖναι xol ἀπολογεῖσθαι λέγοντα, προχαθίσας

μετὰ τοῦ ὑψηλοτάτου βασιλέω; τῶν Ῥωμαίων, χαὶ

ἑρασμιωτάτου υἱοῦ τῆς βασιλείας µου, xol μ:τὰ τῶν
ἱερωτάτων ἁρχιερέων xal τῆς αυγχλἑτου, ὅ-αμηνν-

.σάμεθα τοῦτον, εἰς thv σύνοδον ἀπαντῆσαι. Ὁ δ

ἐφάνη µάτην την ἀπουσίαν προφασιζόµενος. οὗ yàp

B ἐθάῤῥησεν ἁπαντῆσαι xal ὅλως εἰς λόγους ἐλθεῖ»,
. xalvot xal τρὶς xal τετράκις εἰς τὴν σύνοδον προσ-

χληθείς διὰ τοῦτο ταῖς αὐταῖς alg xal πρότερον
χαταδίχαις χαθυποθἀάλλεται, συνευδοχοὺστς δικαίως
καὶ τῆς βασιλείας µου, ὃ χαὶ διὰ τοῦ παρόντος

᾿δειχνῦσα χαὶ βεθαιοῦσα προστάγµατος, διορίζεται

πᾶσι, στέρχειν μὲν τὰς' τοιαύτας ἑἐνθέσμους καὶ -
συνοδιχὰς διαγνώσεις xal ἀποφάσει;, ἀποτρέπεσθαι,
δὲ τοὺς τὰ τοῦ ᾿Αχινδύνου φροναῦντας, xat πἀντάς
τοὺς χατὰ τοῦ ἑἰρημένου ὁσιωτάτον ἱερομονάχου

κὺρ l'enxoplov τοῦ Παλαμᾶ, xai τῶν αὖὺν αὐτῷ u-

ναχῶν αὖθις χωροῦντας, 6; ἁπατεῶνας ὄντας, xal
τὴν Ἐκκλησίαν αὖθις ταράσσοντας. Τούτου γὰρ
χάριν xai τῆς κατὰ εὐσέδειαν εἰρήνης χαὶ ἀσφαλείας

χαταλαθοῦσα ἐντεῦθεν αὕτη, τὰς ὑπὶρ εὐσεθείας ϱ τὸ παρὸν ἀπελύθη τῆς βασιλείας µου πρόσταγμα.

συνοδιχῶς ἐχείνας διαγνώσεις, χα. ἀποφάσεις &xv-
ρουµένα;, xa τὸν ἐπ᾽ αὐταῖς συνοδιχὸν τόµον τε-
λείω; ὑπ αὐτοῦ ἀθετούμενον xai καταλυόµενον,
πολλάχις πρότερον μετὰ τῶν ἱερωτάτων ἀρχιερέων
φὰ περὶ τούτων ἑἐξετάσασα, εἶτα χαὶ σόνοδον συγ-
xpovst,.xa0* ἣν ἑξετάσεω; xav διαγνώσεως ἀχριθοῦς
γενομένης, καθαιρέσει χοινῇ πάντες τοῦτον χαθυπο-
6άλλουσι, xXv sl μὴ µεταµεληθείη xoi τὸν ᾿Αχίνὸυ-
wow, χαὶ τοὺς χατ αὐτὸν ἀποθάλλοιτο, xal . τῆς
μοίρας τῶν ὀρθοδόξων ἐχτέμνουσι. Τούτου δὲ τοῦ
θεαρέστου τελεσθέντος ἔργον, ἐπαινετὸν: γὰρ χατὰ
τὶν εἰπόντα xa d) τῆς χαχίας χόλασις, Att τὴν ἐμ-
φύλλιον στάσιν ὁ Κύριος, xaX βραδεύει τὴν εἰρήνην
τῇ βασιλείᾳ ᾿ Ῥωμαίων. Καὶ οὕτως εἰσελθοῦσα ἢ
βασιλεία µου θεοῦ εὐδοχοῦντος εἰς τὴν µεγαλόπολιν
ταύτην, αὐτὸν μὲν εὗρε χαθῃρηµένον, ᾿Αχίνδυνον δὲ
καὶ τοὺς σὺν αὐτῷ ἀποχεχηρυγμένους πάλιν συνοδι-
χῶς, ὃ μὴ] µόνον ἐνταῦθα χατὰ τὴν σύνοδον ταύτην
οἱ σννελθόντες ἕπραξαν, ἀλλὰ καὶ οἱ ἓν τοῖς ἰδίοις
χελλίοις σχολάζοντες ἱερώτατοι μητροπολῖτας, ἐγ-
γράφως συνεψηφίσαντο, προστιθέντες εὖτοι μετὰ
«fc iv τοῖς δόχµασι παραφορᾶς, καὶ τὰς ἄλλας
ἀθέσμους κατὰ τῆς Ἐκκλησίας xa τῆς βασιλείας
γεγενηµένας πράξεις αὐτοῦ. ὃ xa οἱ ἑχτὸς συνόν-
τες 4f Ῥασιλείᾳ pov, 5 τε Ἱέροσολύμων ἁγιώτατος
πατριάρχης καὶ οἱ λοιπο) πάντες ἱερώτατοι µητρο-
πὀλίται, σύνοδον καὶ αὐτοὶ συγχρυζᾠσαντες ἀπεφή-
vavto, πρὸς τοῖς ἄλλοις, καὶ τῆς {οῦ Απιυθύνου
weuywylas Χὰριν, πάσης ἱερωσύνης τοῦτον ἀπογυμ-

xdv, φαυλόδιο»,

D δαλα εἰς «

Εἶχε xat δι) ἐρυθρῶν γραμμάτων τῆς βασιλιχῆς xal
θείας χειρὸς τὸ μηνὶ Μαρτίῳ, ἱνδιχτιῶνος t.

Τὸ παρὸν ἴσον τῷ ἐμφανισθέντι µοι θείω χαὶ
προσχυνητῷ προστάγµατὶ ἀντιδαλὼν, xol πάντα
εὑρὼν ἐξισάζον, ὑπέγραψα.

Ὅ ταπεινὺς μητροπολίτης Φιλαδελφίας, Μαχά-
pu. 07
Ἱδέτωσαν ol. παπισταὶ ποῖον πατριάρχην αἱρετι-
σιμωνιάκὸν, παλίμδονλον, ὑπὸ
εοσούτων συνάδων ἀνατεθεματισμένον, χαὶ ὑπὸ βα-

σιλέων ἁἀπηοθεθλημένον, ἐπαινοῦσι, xal λέγουσιν ὅτι

ἐχάθηρε τὸν Παλαμᾶν ὁμοῦ μὲ τὺν ᾿Ρώμης Κλήμη»,
ἰδὲ σελίδι λβ’.

"Enti χατὰ διαφόρους χαιροὺς συνἑέδησαν. σχάν-
Ἐκχλησίαν Χριστοῦ, χἀντεῦθιν ἑπτ-
κολούθησαν στάσεις xol διαιρέσεις, συνέδη δὲ καὶ
πρὸ χαιροῦ τινος ταῦτα Ὑενέσθαι εἰς τὴν Ἐκκλη-
σίαν Χριστοῦ ἐξ ὑποδολῆς ἀνθρώπων τινῶν xaxe-
τρόπων xal χαχοδόξων, τοῦ τε Βαρλαάμ xai Ἆχιν. .
δύνου, οἵτινες ἑτάραξαν xal συνέχεαν αὐτὴ», δόγ.
pata τὰ μὲν αὑτοὶ λέχοντες, τὰ δὲ ἄλλων χατη-

χοροῦντες, xai διὰ τὸ ἀνεξέταδτα ἡμῖν τὰ πλεῖστα

χαταλειφθῆναι ἔτι οὖσιν ἐν Ἐφέσῳ, ἐχρίναμεν Gov
συσταλῆναι εἰς ἑαυτοὺς χαὶ τῆς χοινωνίας τῆς ἱερᾶς
ἁποστῆναι, Nov δὲ θεοῦ ἐἑλεοῦντος Cà τῆς ἔπιστα.
ela; xal ἐμμερίμνου ἐπιμελείας τοῦ χραταιοῦ xal
ἁγίου ἡμῶν αὐθέντου xai βασ.λέως τοῦ Kavsaxeu-
ζηνοῦ ἐγένετο ἐξέτασις ἀχριθὴς διά τε θείων xal

᾿λογίων πνευματικῶν τῶν ἁγίων Πατέρων χα} διδα-

113

CONTRA GREGORAM ANTIRRHETICORUM I.

τό

σχῴλων τῆς Ἐχχλησίας, προστατοῦντος xal ύπα- A τοῦ Χριστοῦ, xdi στέργω οὓς στέρχει αὕτη, Ὅσα

σπίζοντος αὐτῶν τοῦ αὐτοῦ χραταιοῦ χαὶ ἁγίου ἡμῶν
αὐθέντου χαὶ βασιλέως, xài ἀνεφάνησαν τὰ χατηγορού-
μενα χατὰ τοῦ τελευτήσαντος ἁγιωτάτου πατριάρχου
χὺρ Ἰσιδώρου, xà τοῦ ἱερωτάτου μητροπολίτου θεσ-
ααλονίχης χὺρ Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ, xal τῶν ἄλλων
τιµιωτάτων μοναχῶν τὸ ἅπταιστον χαὶ ἀνεπίληπτον
Eyovta, ἔδοξε τῇ ἡμῶν ταπεινότητι, δι αὑτό τε
τοῦτο, xal διὰ τὸ τῆς εἰρήνης καλὺν, πᾶσαν ἀμφιδο-
λίαν ἀποθέμενοι τὰ περὶ τῶν λαληθέντω xaz' αὐτῶν
καὶ χατηγορηθέντων, συνελθεῖν xai κοινωνῆσαι τῇ
θείᾳ ἱερᾷ σννόδψ, xat µηχέτι διίστασθαι τῆς ἁγίας
«ου Χριστοῦ Ἐχκχλησίας, ἀλλ᾽ ὁμοφρονεῖν χατὰ πάντα
κατὰ τὸν ἑνόντα pot xal δυνατὸν τρόπον, εἰ xal τις
ἁγένετό pov συναρπαγχὴ, xat ἀπὸ τοῦ νῦν ἀποδάλλο-
µαι ἅπερ xai οὕστινας ἀποδάλλεται ἡ Ἐχχλησία

δὲ ἔφθασα xal ἔγραφα ἢ εἶπον xaz' αὐτῶν ἕνεχεν
τῶν εἰρημένων δογμάτων, Eye ταῦτα πάντα ἄχυρα
καὶ ἀνατετραμμένα. Τούτου γὰρ χάριν ἐγράφη διὰ
χειρὸς τοῦ υἱοῦ µου τοῦ Γαθαλᾶ ὑπαγορεύσει fjpe-
τέρᾳ. E!ye δὲ καὶ τὸ, ὑπεργράφη, παρὰ τῆς ἐμῆς sa -
πεινότητος. Ἔτους ζωνη, gun ᾿Απριλίῳ xP,
ἱνδικτιῶνος v.

Καὶ δι’ οἰχειοχείρου ὑπογραφῆς «b, ὁ ταπευὰς
μητροπολίτης Ἐφέσου, Ματθαῖος.

Τὸ «apbv [gov ἀντιδληθὲν καὶ χατὰ πάντα τῷ
πρωτοτύπῳ εὑρεθὲν ἐξισάζον, ὑπεγράφη καὶ παρὰ
εἲς ἡμῶν ταπεινότητος.

Ὁ ταπεινὸς μητροπολίτης Ἡραχλείας, πρόεδρος
των ὑπερτίμων, καὶ ἔξαρχος πάσης θράχης χαὶ
Μακεδονίας, Φ.λόθεος.

PHILOTHEI

CONSTANTINOPOLITANI PATBRIARCHJE
ANTIRRHETICI LIBRI XII

CONTRA GREGORAM *.

TOY EN ATIOIZ ΠΑΤΡΟΣ ΗΜΩΝ

$IAOGEOY

ΠΑΤΡΙΑΡΧΟΥ KONZTANTINOYIIOAEQZ — I
Πρὸς τὰ συγγραφέντα τῷ φιλοσόφῳ l'onyopd, χατά τε τοῦ ἱεροῦ τῆς Ἐκκλησίας τόμου,
καὶ θείας ἑνεργείας, xal: θεοποιοῦ χάριτος, χαὶ δὴ) xol τῆς
ὁραθείσης ἓν θαόωρίφ ὑπερφυῶς θεοφανείας τε xal θεότητος,
πρὸς τὸν πρῶτον αὐτοῦ λόγον
ANTIPPHTIKOZ ΠΡΩΤΟΣ.

Ἐδεξάμην τὰ καθ ἡμῶν τε xal τῆς εὐσεθβείας B τοὺς προξένους ἀλλήλοις xal διαδόχους τῆς χατὰ

τῷ φιλοσόφῳ Γρηγορᾷ πονηθέντα συγγράµµατα,
χράτιστε βασιλεῦ, xal τὴν πρὺς ἀνατροπὶν αὐτῶν
ἑπῄνεσα σὴν σπουδἠν τε xal πρόχλησιν. Σὸν γὰρ
Ἔργον ἴδει, καὶ τῆς σῆς σοφίας εἶναι xal τοῦτο, τοῦ
xai πόῤῥωθεν μὲν, xàx τῶν προοίµίων αὐτῶν, νῦν
μὲν σὺν τἁδελφῷ καὶ σόμπνῳ, τῷ μµακαρίτῃ φημὶ
καὶ θαυμαστῷ βασιλεῖ, νὺν δὲ xal µόνον μετὰ τὴν
ἐκείνου δηλαδὴ σιγἠν τε xal ἐχδημίαν τὰς τῆς al-
ρέσεως πονηρὰς ἑκτεμόντοι ῥίζας 'Axlvbuvóv τι
χαὶ Βαρλαὰμ, τὴν πονηρὰν τοῦ πονηροῦ ξυνωρἰξα,

* Τόμος ἀγάπης, p. 1. — li sunt. Philothei an-
tirrhetici libri contrs Gregoram, quos Bolvinus in
notis ad Gregorz Historiam Byzantinam non semel

Χριστοῦ, χαὶ τῆς Ἐκκλησίας µαγίας, ἓν πανδήµῳ
σὺν αὑτῇ χαθελόντος θεάτρῳ, xal τοὺς μὲν ἁτοχὴ»
ρύξει, καὶ τομ] καθαπερεὶ σεσηπότα, xal νεχρὰ
µέλη τοῦ ὑγιαίνοντος χάλλιστα παρεσχεναχότος
διαιρ:θῆναι, τῇ δ Ἐκχχλησίᾳ Χριστοῦ δεδωχότος
τὸ χράτος, ἔπειτα, xal μετὰ τὸ δ.άδηµα, καὶ τὸ βα-
αἴλειον χράτος ὕστερον, τὴν καταλειφθεῖσαν ἐχείνων —

ἀηδῆ συµµορίαν, καθαπερεἰ τινα ὁράχοντος ὀλχὸν

τῆς χεφαλῆς δηλαδη σνντριθείσης σπαίροντα τῷ
οὐραίῳ, xa. TP ἄμυναν ἐπειγόμενον δῆθεν xa:a-

laudat ut | incditos ; editionem enim lazzenaem
anni 1698, qua utimur, omuino ignoravit.

755

TOMUS SYNODICUS Ul.

μέσον προενεχθὲν ἀνεγνώσθη * iv ᾧ xol ἄλλας plv A thv οὐσίαν xax την δύναμιν xal τὴν ἑνέργειαν, xai

καχοδυξίας παλαιάς τε xai νέας δογµατίνων Eoal-
zo * διισχυρίνετο δὲ χαὶ µηδεµίαν πρεσθεύειν ἑνέρ-
γειαν ἄχτιστον κοινην τῆς τρισυποστάτου θεότητος,
εἰ μὴ τὸν Υἱὸν µόνον xal τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον. Αλλ'
{ θεία σύνοδος. χαλῶς τε xal θεοφιλῶς ἐπιγνοῦσα
Μαρχέλλου xai Φωτεινοῦ καὶ Σωφρονίου τῶν πα-
λαιῶν αἱρετιχῶν τὴν δυσσέδειαν ταύτην οὔσαν, εὖ-
Ὀὺς τὸν θεῖον Χρνυσόστομον κατὰ τῆς καχοδοξίας
ταύτης ἀντεπεξάγουσι, χαθάπερ τινὰ οὐρανόθεν αὖ-
τὸν ἀφιέντες πρηστῆρα, τὰ φρυγανώδη τοῦ Αχινδύ-
νου λγρήµατα χατακαύσαντα’ ὃς δη xal «hv πρὸς
Φιλικπησίους ἐπιστολὴν ἐξηγούμενος, Μάρκε..λος,
φησὶ, καὶ Φωτεινὸς καὶ Σωφρόνιος, τὸν Λόγον
ἑνάργιιαν εἶναί gacir* τὴν δὲ ἐνέργειαν ταύτην

ὅσα ἄλλα περὶ τὴν οὐσίαν θεωρεῖται θεολογούµενα
καὶ ὑμνούμενα. Καὶ ἵνα τύπον δῶμεν τῷ λόγψ, xal
ἄθροισμ: ἣ πλήρωμα τὰ χατὰ θεολοχίαν ἔχωμεν
χαθεξῆς, ἀχούσωμεν, ὅτι τὸ ἄχτιστον, τὸ ἀσώματον,
τὸ ἄχρονον, τὸ ἄναρχον, τὸ ἀῑδιον, τὸ ἀτελεύτητον,
τὸ ἄπειρον, τὸ ἄγνωστον, τὸ ἀσχημάτιστον, τὸ ἄνερ-
µήνευτον, τὸ ἀνεξιχνίαστον, τὸ 8tbv. θεῶν λέγεσθαι
αὐτὸν, τὸ Κύριον κυρίων, τὸ Βασιλέα βασιλευόντων,
τὸ Παντοχράτορα, τὸ Ποιητὴν, τὸ Δημιουργὸν, τὸ
φῶς, τὸ ἅγιον, «b ζωὴν, τὸ ἀγαθὸν, τὸ ἰσχυρὸν, τὸ
παντοδύναμον, xai ὅσα ἄλλα χατά τε ὑπεροχὴν xal
αἱτιολογίαν, οὐχ ἔχαστον οὑσία λέγεται, ἀλλὰ περὶ
τὴν οὐσίαν ἃ xol ἄθρμισμα χαὶ πλήρωμα θεότητος
λέγεται χατὰ τὴν Τραφὴν, χαθ᾽ ἑχάστην τῶν ἁγίων

ἐνοικῆσαι εῷ ἐκ σπέρματος Δαδὶδ, οὖκ οὐσίαν B τριῶν ὑποστάσεων ἐπίσης θεωρούμενα xal θεολοτον”

ἐνυπόστατον. Ἄρειος Υἱὸν μὲν ὁμολογεῖ, ῥήματι
δὲ µόνφ᾽ ατίσµα δὲ εἶγαί φησι, xal τοῦ Πατρὸς
ἐλάττονα πολύ. ἕτεροι δὲ 00 φασιν ἔχειν αὐτὸν
γυχήν. Εἶδες τὰ ἅρματα ἑσεῶτα; θεώρει τοίνυν
αὐτῶν καὶ τὰ πτώματα, πῶς ὁμοῦ πἀντας xata-
»ρούων βά1.1ει, καὶ μιᾷ π.ληγῇ πάντας ἀθρόον.
Πῶς οὖν xata6dA4si ; « Τοῦτο γὰρ φρογείσθω
ἐν ὑμῖν, φησὶν, ὃ καὶ àv Χριστῷ Ἰησοῦ: ὃς ἐν
µερφῇ Θεοῦ ὑπάρχων, οὐχ ἁρπαγιιόν ἡγήσατο
τὸ εἶναι ἴσα θεῷ. » Ἐντεῦθεν καὶ Παῦλος ὁ Σα-
μοσατεὺς ἔπεσε, xal Μάρχελλος καὶ Σαδέλιος.
'Ev µορφῇ γὰρ, gncl, θεοῦ ὑπάρχων. « Πῶς οὖν
Aére'c, Απὸ Μαρίας, à μιαρὲ, ἤρξατο, xal πρὸ
τούτου obx ἦν; Πῶς δὲ σὺ έχεις, Ενέργεια ἦν;
Μορφὴ γὰρ θεοῦ, φησὶ». μορφὴν δού.ἲου ζαδεν.
Ἡ μορφὴ τοῦ δού.Ίου ἐνέργεια δού.ου ἐστὶν, ἢ
φύσις £o0Jov; Πάντως δήπου φύσις δού.Ίου *
οὐχοῦν καὶ ἡ μορφὴ τοῦ Θεοῦ Θεοῦ φύσις' ovx
dpa ἐνέργεια.

Αλλὰ xol ὁ Νύσσης θεῖος Γρηγόριος Ev. τῷ πρὺς
᾿Αθλάδιον λόγω, θεὸς, φησὶν, ἐνεργοῦντα δη.λοἳ ⸗
6sótnc δὲ ἐνέργειαν. 0ὐδὲν δὲ τῶν εριῶν ἐνέρ-
Ίεια" d.-4à μᾶλ 1ου ἑνεργοῦν ἕκαστον αὐτῶν.
"Ex 65 τούτων fj θεία σύνοδος, Ἀποδέδειχται, φησὶν,

ὡς ὁ λέγων µόνον τὸν Υἱὸν καὶ τὸ Πνεῦμα «b ἅγιον

ἁχτίστους ἑνεργείας εἶναι τοῦ Θεοῦ, ὡς μὴ χοινὴν
ἑνέογειαν δοξάζων φυσιχὴν τῶν τριῶν ὑποστάσεων,
ο ἣν ὁ Αχίνέυνος ὀθετεῖ, την Μαρχέλλου xal Φωτεινοῦ

μενα. Πάντα γὰρ ὅσα ἔχει ὁ Πατὴρ ἁμά ἐστι xal
δεδόξασµαι ἐν αὐτοῖς ' ἄλλως τε δύναμες καλεῖται
ὁ YU τοῦ Πατρὸς, 3) χαὶ «5 Πνεῦμα ἅχιον, καὶ &'
ἄλλας μὲν αἰτίας, ἃς οἱ θεολόγοι παρέδοσαν, μάλι»
στα δὲ, ὡς ὅλης τῆς Πατριχῆς δυνάµεως ἕναποχει-
µένης τῷ Ylp, ὡς ὁ μέγας Βαδίλειος ῥητῶς τοῦτο
γράφει Εὐνομίῳ παλαίων. Πῶς οὖν δίκαιον ἆναι»
ρεῖν τὴν φυσιχὴν xal xowhv τῆς τρισυποστάτου
θεύτητος δύναμιν, δι᾽ fjv χαὶ ὁ Ylbc xaX τὸ Πνευμα
τὸ ἅγιον δύναμις τοῦ Πατρὸς παρὰ τῶν θεο)όγων
ὕμνηται:

Ἐπὶ τούτοις ὁρισμῷ τοῦ χραταιοῦ xal ἁγίου
ἡμῶν αὑτοχράτορος xal, βασιλέως Ἱρωτᾶτο παρὰ
τοῦ μεγάλου χαρτοφύλακος xal ὑπάτου τῶν φιλοσό-
quv τῶν ἀρχιερέων ἕχαστος xal τῶν συγχλητικῶν
καὶ ἐχκλησιαστιχῶν ἀρχόντων, «va γνώμην ἔχει
περὶ τῶν λαληθέντων xal ἐξετασθέντων τῶν πάντων
νῦν ἐπὶ θείας xaX ἱερᾶς συνόδου. Καὶ xab* ἕνα πάν.
τες ἀναμφιδόλως ἔχειν περὶ τούτων ἀπεφήναντο,
καὶ πολλὴν χάριν εἰδέναι τῷ ἱερωτάτῳ ᾳητροπολί-
*y θεσσαλονίκης ἔλεγον, ὡς συμφώνως τοῖς ἁγίοις
πᾶσιν εἰπόντι καὶ συγγραφαμένῳ, xal εἰς 4νΥηΥο-
plav τῆς χατ εὐσέδειαν ἀληθείας ἐπὶ τοσοῦτον σπου-
δάσαντι, xil τοσαύτας Όδρεις τε xal συχοφαντίας
xai ἐπηρείας ἄλλας ὑπενεγχόντι ὑπὲρ τοῦ ἐξελέγξει
Παρλαὰμ ἐκεῖνον, xal τὸν ᾿Αχίνδυνον, xa τοὺς μετὰ
ταῦτα µέχρι νῦν ἀναφανέντας συµφώνους αὗτοῖς,
xai τῆς πατροπαραδότου πρὸς Θεὸν πίστεως xol

xai Σωφρονίου αἴρεσιν, πάλαι τεθνηκυῖαν xat χαταρ- p) εὐσεθείας τὴν τοῦ Χριστοῦ Ἐχκλησίαν µεταστῆσαι

γηθεῖσαν, εἰς την Ἑκκλησίαν τολμᾷ παβισάχειν
Θεοῦ. El δὲ xal τισι τῶν ἁγίων δύναμις f| ἑνέργεια
εἴρηται ὁ Υἱὸς ἡ τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον, ἀλλὰ τοῦ Πα-
ερός xoXoUtto; ἑχάτερον ὡς ὑπόστασις τελεία xal ἑνέρ-
γειαν χαὶ δύναμιν ἔχον * xal ἔστι τοῦτο χοινὸν ὄνομα,
χατλ τὸν θεῖον Διονύσιον, τῆς ὁλοτελοῦς καὶ ὑπερπλή-
ρου; θ:ότητος χαθ' à σηµαινόμενον xal ὁ Πατὴρ
δύναμις χαλεῖτιι. 'Ἡμῖν δὲ ἀλλ᾽ οὗ περὶ ταύτης τῆς
ἑνερχείας χαὶ δυνάµεω:, ἀλλά περὶ τῆς χοινΏς τῆς
ερισυποστἆτου θιότητος, fitt; οὐχ ὑπόστασίς ἐστι,
ἅλαΣ φύσει χαὶ ὑπερφυῶς πρόσεστιν ἑχάστη τῶν
θετρχικῶν ὑποστάσέων., χατὰ τὴν τῶν θεολόγων
παράδασιν. "Eva γὰρ
κατὰ τὺν µέγαν ᾿Αανᾷσ:ον θῥ0)2Υ«Όμεν, μία» ἔχοντα

ziv: iv τρισὶν ὑποστάσεσι -

σπανδάζοντας. ἹΜετὰ δὲ πάντας ὕστερον ἀπεφήνατο
καὶ ὃ µεγαλοφυέστατος ὄντως xal τὰ θεῖα σοφὺς,
Υαληνότατος, χράτιστος xal ἅγιος ἡμῶν αὐτοκράτωρ
καὶ βασιλεὺς, πάντων τῆς χαθέδρας ἐἑξαναστάντων
τῶν τε λαμπροτάτων συγχλητικῶν xal τῶν ἱερωτά-
των ἀρχιερέων, ὥσπερ δὴ νόµος ἐν τοῖς τοιούτοις,
χύριος Ἰωάννης ὁ Κανταχουζηνὸς, διορισάµενας,
"Ότι μέγα fj ἀδιχία χαχὸν xal ἐπὶ τῶν γηῖνων τού-
των xal χαμερπῶν, ὡς καὶ ἔθνος ὅλον ἀχρειῶσαι χαὶ
χατασπᾶσαι δυνάµενον * bxsl xai τὸ ἑναντίον ταύτης,
H Σικαιοσύνη, κατὰ τὸ γεγραμμένον, ὑγψοῖ ἔθνος.
EL δὲ ἐπὶ τῶν χάτω ἡ ἁδιχία τοσοῦτον µέγα καχὸν,
πόσῳ μᾶλλον, ὅταν εἰς τὸ θεῖον ὕψος λαλῆται παρὰ
τῶν χακῶς φρονούντων, χαὶ αὐτὴ ἡ ἐν τῷ θεῷ ἁλή-

T9

CONTRA BARLAAMITAS ET ACINDYNIANOS:

138

θεία ἁδιχῆται παρὰ τῶν ἀθετούντων αὐτὴν, καὶ of Á τῷ οὕτως ἐπιλεγομένῳ ᾿Αλεξιακῷ τῶν ἱερῶν Βλα”

«αύτην στέργοντες καὶ ἀναχηρύττοντες, ἔτι δὲ xal

συνηγοροῦντες πρὸς δύναμιν, ἑπηρεάζωνται καὶ συ- —

Ἠργαντῶνται xat διαθάλλωνται παρὰ τῶν ἂν δια-
στρόφῳ γνώµῃ πλανᾷν τοὺς ὄχλους ἐπιχειρούντων ;
'Ey& γοῦν τοσαύτην ὁρῷ τὴν πρὸς ἁγίους συµφω-
νίαν τῶν παρὰ τοῦ ἱερωτάτου μητροπολίτου Βεόσα-
λονίκης λελεΓµένων, χαὶ νῦν ἀναγνωσθέντων αὐτοῦ
συγγραμμάτων εἰς συνηγορίαν τῆς εὐσεδείας. xal
τοσαύτην ποιησαµένους τοὺς ἁγίους απουδἠν iv τοῖς
οἰχείοις συγγράµµασιν ὑπὲρ τῶν προχειµένων &p-

itc θείων δογμάτων, ὡς µηδένα τῶν μετ εὐγνω- —

. pesóvnc ζᾗν ἐθελόντων πλείω ταύτης ἐθελῆσαι ζη-
τῆσαι. Ὑπὲρ δὲ ὧν τοῖς τε µαχαρίοις τοῦ Χριστοῦ
Βαθηταῖς χαὶ ἁποστόλοις χαὶ ταῖς ἁγίαις χαὶ οἶχου-
μενιχαῖς συνόδοις χαὶ τοῖς ἁγίοις Πατράσι τεθεολόγη-
ται τοσοῦτον τὸ ἐν ἐμοὶ πρόθυµον διὰ τῆς by ἐμοὶ
τοῦ Χριστοῦ χάριτος, ὡς ἔτοιμος εἶναι, εἴπερ µοι
χαὶ µία χοτύλη προσῆν αἵματος, ταύτην. ἔχχέαι
πρὀθύµως ὑπὲρ αὐτῶν. Χάριν δὶ ἔχω χαὶ τῷ ἐπὶ
πάντων Or τῷ Δεσόπδτῃ xoi Κυρίῳ ἡμῶν Ἰησοῦ
Χριατῷ, ὅτι µέγα ἔλεος ἑἐποίησε μεθ) ἡμῶν, εὖδο-
χῆσας φανερωθῆναι xal στηριχθῆναι σήμερον τὴν
εἲς εὐσεδείας ἀλήθειαν, χαὶ oüx ἑνδοὺς παρατραπκῆ-
ναί τι ταύτης, xal σαλευθῆναι παρὰ τῶν πολλοῖς
ἐπιχειρήμαφι χαὶ δόλοις χαὶ µηχανήμασι ἐπιχειρούν-
Soy ταύτην ἐπὶ τεσσαρεσχαΐδεχα ἐνιαυτοὺς Ίδη
διαστρέφαι xol χατασεῖσαι. Ταῦτα μὲν οὖν καὶ ὁ
θεἰότατος βασιλεύς.

χερνῶν θε[ά xai ἱερὰ cóvoloc χάριει Χριστοῦ, xai
νῦν τῆς εὐσεδείας ὑπερμάχοῦντες, xa) ἀχριδὴ καὶ
προσήχουσαν τὴν περὶ τῶν πραχειµένων σχέψιν xoi
ἐξέτασιν ποιησάµένοι, χαὶ τοὺς πρώτους ἐπὶ τούτοις
συνοδιχοὺς τόµους ὡς εὐσεθεστάτους ἐπιχυροῦντες,
μᾶλλον δὲ xal τούτοις ἑπόμενοι, τὸν μὲν Βαρλαὰμ
ἐχεῖνον xal τὸν ᾿Αχίνδυνον, ὣς elc αὐτά 9x χθίρια
εἲς εὐσεδείας ἑμπαροινήσαντας, χαὶ μηθομῶς µε-
ςαμεληθέντας ἔτι περιόντας τῷ βίῳ, τῷ ἀπὺ Χριστοῦ
ἀναθέματι δικαίως καθυποδάλλομεν ' τοὺς δὲ νῦν
ἀναφανέντας xai συνοδιχῶς ἐξελεγχθέντας ἐχείνοις
ὀμόφρονας, καὶ ἁπλῶς ὅσοι τῆς συµµορίας αὐτῶν,
ἀποχηρύχτους τε xal ἀποθλήτους ἔχομεν τῆς χαθο-
λιχῆς xal ἀποστολιχῆς τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας, εἰ
ph μεταμεληθεῖεν, xol τῷ ἀπὸ Χριστοῦ ἀναθέματι
χαθυποδάλλοµεν, xal τοὺς χοινωνοῦντας τούτοις ἐν
γνώσει ἀκοινωνήτους ἔχομεν ΄ xai πάσης ἱερατιχῆς᾽

«λειτουργίας τοὺς ἔχοντας ἀπογυμνοῦμεν. Τοὺς δ᾽

ὑπὸ τούτων ᾿συναρπαγέντας τε καὶ παρασνρέντας,.
χαὶ μὴ τῶν ἐξάρχων τῆς αἱρέσεως ὄντας, ἄμεταμε"
λήτους μὲν μένοντας, τοῖς ὁμοίοις χαθυποδάλλοµεν *:
μεταμεληθέντας δὲ γνησίως xa ἀναθεματίζοντας
«fjv τε τοιαύτην χαχοδοξίαν xai τοὺς «lc τέλος ἐμ-
µείναντας ταύτῃ, μὴ µόνον elg χοινωνίαν τὴν xav
εὀσέδειαν, ἀλλὰ χαὶ εἰς ἱερωσύνην ἀσμενέστατα προσ-
ιέµεθα, μηδαμῶς τούτους ὑποδιθάζοντες, κατὰ τὴν
ἐπὶ τοῖς τοιλύτοις διάγνωσιν χαὶ ἀπόφασιν τῆς ἁγίας

— xai οἰχουμενιχῆς ἑδδόμης συνόδου διοριζοµένης,

Ἐπεὶ δὲ ἀπελύθη τούτου θεῖον χαὶ σεπτὸν πρόσ- 6 "Οτι τοὺς μὲν πρωεάρχους xal προϊσταμένους καὶ

τάγμα xal πρὺς τὸ ἅγιον ὄρος, ὡς ἂν οἱ ἓν τούτῳ
συνέσει καὶ ἀρειῇ διαφέροντες ἐπιδημήσωαιν εἰς τὴν
χατὰ τὴν εὐδαίμονα ταύτην µεγαλόπολιν συγχεχρο-
«ηµένην σύνοδον * ἐχεῖνοι δὲ διά τε τὸ τῆς ὁδοῦ μῖ-
xoc, καὶ τὴν τοῦ χαιροῦ δυσχέρειαν ἐπιδημῆσαι οὐχ
ἴσχυσάν, δύο τῶν ἱερωμένων μοναχῶν ἀρετῇ τε xal
λόγῳ σεµνυνοµένους πέµπουσιε, χαὶ ἀναφορὰν πρὸς
τὸν χραταιὸν xal ἅγιον ἡμῶν αὐτοχράτορα xa βα-
σιλέα παραδηλοῦσαν ὅτι xol ἔγγραφον τὴν οἰχείαν
γνώµην τῇ συνόδφ ἀπέστε-λαν. ᾿Ανέστησαν οὖν οἱ
φεμφθέντες ἱερομόναχοι, χαὶ ἀπέδωχαν «fj, συνόδφ
λόγους, ὡς χοινοὺς τοῦ ᾿Ἁγίου ὄρους παντὸς, οὓς xal
συνεγράφατο ἐχεῖ ἔτι παραµένων μετ' αὐτῶν ὁ ἱερώ-
{ατος μητροπολίτης Ἡρακλείας χύριος Φιλόθεος (27).

γῆς ἀσεθείας ἐκδικητὰς οὐδὲ μεταμε]ομένους
ὅλως εἰς ἱερωσύνην παραδἐχόµεθα * τοὺς δὲ βια-
σθέντας, ἡ συνγαρπαγέντας τε καὶ καρασυρέντας,

, µεταμεΛοµένους ἁληθδῶς καὶ 7rncloc, sic lspo-

σύνην κατὰ τὸν οἱνεῖον ἕκαστον βαθμὸν xpoc-
δεχόµεθα. ν Αλλὰ χαὶ εἴ τις ἕτερος τῶν ἁπάντων
«X αὑτά ποτε φωραθείη f| φρονῶν fj λέγων f| συγχρα-
φόµενος κατὰ τοῦ ἱερωτάτου θεσσαλονίχης, μᾶλλον
δὲ χατὰ τῶν ἱερῶν θεολόγων χαὶ τῆς Ἐκκλησίας
αὐτῆς, τὰ αὐτὰ χατ αὐτοῦ ψηφικόµεθα, xol τῇ
αὐτῇ χαταδίχῃ χαθυποθἆλλομεν, εἴτε τῶν ἱερωμέν:
νων εἴη τις, εἴτε τῶν λαϊκῶν. Αὐὑτὸν μέντοι τὸν παλ» '
λάχις ῥηθέντα ἱερώτατον μητροπολίτην, μηδὲν ἁπᾷ- Ä
δον τῶν θείων λογίων Ὑράφοντά τε xal φρονοῦντα

Ἡροεχόμισαν δὲ τὴν vov ἐχεῖθεν πεμφθεῖσαν ἔγγρα- D μετ) ἐξετάσεως χαταλαθόντες, μᾶλλον δὲ τῶν θείων

φον ἁπάντων γνώμην, ἥτις xal ἄναγνωσθεῖσα εἰς
ἐπήχοον πάντων, συμφωνοῦσα χαὶ συνεπιμαρτυροῦ-
ea διετέλει τῷ ἱερωτάτῳ μητροπολίτῃ θεσσαλονίχης
διὰ πάντων χατὰ τὴν τῆς εὐσεδείας ἀλήθειαν. Ταῦτα
δὲ xa vb "Άγιον ὄρος ἅπαν.

Ἠμεῖς δὲ πᾶσα ἡ συναθροιαθεῖσα ἐν τῷ Τριχλίνῳ

λογίων xa τῆς χοινῆς ἡμῶν εὐσεθδείας ὡς προσΏχεν
ὑπερμαχοῦντα, οὐχ ἀνώτερον µόνον παντάπασι τῶν
κατ αὐτοῦ, μᾶλλον δὲ χατὰ τῆς τοῦ Χριστοῦ Ἐκ-

᾿κλησίας ἐρεσχελιῶν, ὡς καὶ ol πρώην συνδικοὶ

Τόμοι προδάντες, ἔχομεν, ἀλλά xal ἀσφαλέστατον
τῆς εὐσεθείας πρόµαχον xal προαγχωνιστὴν xat βοι-

Fr. Combefisii notes;

(37) Κύριος diAd06oc. Hic ipse est, qui brevi
post Constantinopoli sedit, olimque imbutus Pala-
maeerroribus in monte, jam non sanctio, sed exsiin-
eta fidei luce in plerisque in eo Hesychastis, pro-
fano eorum antistitem Palamam ipsum vindicavit,

celebrique elogio, Synaxario Dominice τῆς Ὄρθο- -
λοξίας (secunde scilicet Quadragesimz) msgna-

piorum offensione, adjunxit. Cujus etiam exstant.
sliquot orationes ; ut fuerit vir satis eruditus et
facundus, qui sic serinones votaque monachorum
totius Montis sancti exceperit et. conscripserit; in
hoc forsitan a Callisto patriarcha vel ab impera-
tore missus.

159

. TOMUS SYNODICUS III.

160

θὸν ταύτης ἀποφαινόμεθα, Οὕτω γὰρ χαὶ οἱ ἐπὶ ταῖς A vopoy Χριστοῦ χάριτι τῆς xaz' εὐσέδειαν &Ànfota; -

συνόδοις ἐχείγχις προδάντες Τόμοι ἔξουσι, χαθάπερ
οὖν ἔχουσι, τὸ ἀσφαλές τε xal βέδαιον,
Τούτων δὲ οὕτως ἐχδάντων οὐχ ἄνευ 05 τῆς τοῦ

ἀγαθοῦ Πνεύματος συνερχείας xa χάριτος, λοιπὸν.

ἦν ἔτι κροθυµουµένοις πᾶσαν αἰτίαν τῶν βουλοµέ-
wu» αἰτιᾶσθαι περιαιρεῖν, μηδὲ ἅπερ ἓν τοῖς τοῦ
ἱερωτάτου θεσσαλονίχης συγγράµµασιν ἓν αἰτίαις
ἑπριοῦντο ol τῖς Ἐχχλησίας πολέμιοι, μηδὲ ταῦτα
παραδραμεῖν ἀθασάνιστα ^ εἰ χαὶ ἀπὸ τῶν ἔξετα:
αθέντων ἓν τῇ θείᾳ σννόδῳ τότε xal ταῦτα πάντα
περιελἠρθησαν. Ἑδρόντος οὖν ταῦτα τοῦ χρατίστου
xa ἁγίου ἡμῶν αὑτοχράτορος χαὶ βασιλέως χαταγε-
γραμμένα κατὰ µέρος παρὰ τῆς ἐχείνων χειρὸς, xal
πρὸς ἡμᾶς ταῦτα. δόντος, ἡμεῖς ἵχαστον τούτων ἓν
τῷ. τοῦ. ἱερωτάτου Θεσσαλονίχης βιδλίφ ἀνέγνωμέν
τε χαὶ ἑξητάσαμεν, ουνελθόντες κατὰ τὴν Μεγἀάλην
ἐχχλησίαν. Χα) σνυνδιημερεύσαντες οὐχ ἅπαξ, ἀλλὰ
καὶ δὶς καὶ τρὶς-χαὶ πολλάχις΄ xal τὸν μὲν θεσσα-
λονίχης Ἱερώτατον μητροπολίτην xal ἐν τούτοις
σμφωνον. τοῖς ἱεροῖς θευλόγοις εὕρομεν, xal συνή-

αὐτοὺς δὲ xal ἀφ' ὧν ἐγγράφως διαστρέφειν καὶ
κατηχορεῖν ἔπεχείρησαν, πολλαῖς xal µεγάλαις αἷ-
platos περιπίπτοντας., Τοῖς τε vào παρὰ τῶν θεολό.
Tuv ῥητῶς εἰρημένοις φανερῶς ἀντιλέγοντες διετέ-.
λουν, xai τΏν. θέωσιν τοῦ δεσποτιχοῦ «ροσλήμμα-
τος (38) κτιστὴν ἐτό) µησαν ἀνειπεῖν ^ καὶ τὴν οὐσίαν
τοῦ 8:00, διὰ τὸ παρὰ τῶν ἁγίων εἱρῆσθαι ταύτην
ἀπροσπέλαστον xai ἀμέθεκτον, φθαρτικὴγ. εἶναι vo»
µίρειν (29) τοὺς οὕτω περὶ ταύτης φρυνοῦντας, b
τόλµης ὁνσσεθοῦς 1 ἀπεφήναντο ’ χα) ταῦτα τοῦ θειῦ
πρὸς Μωσῆν εἰρηχότος, ObOslc ὄψεται có πρόσω-
&óv µου, καὶ ζήσεται. Άλλὰ καὶ τὰ ἑπαναπεπαυμένα.
χατὰ τὴν.προφητείαν. ἐπὶ τὸ ἄνθος τὸ. Ex τῆς ῥίξης
Ιεσαλ, ληλονότι τὸν Κύριον. ἡμῶν. Ἱηορῦν Χριστὸ»,
ἑπτὰ πνεύματα. τουτέστι τὰς ἑνεργείας χατὰ τοὺς.
ἔεροὺς θεολόγους τοῦ θείου Πνεύματος, ἃς ὁ μὲν ερὸς
Ζαχαρίας ἑπτὰ ὀφθαλμοὺς τοῦ Χριστοῦ ἀνύμνησιν
ἐπιδλέποαντας ἔπὶ πᾶσαν τὴν γῆν. ὁ δὲ θεῖος Μάξιμος
φυσικῶς ταῦτα προσείναι τῷ Yi «oí θιοῦ (30)
ἐθεολόγησε.,. μετὰ τῶν κτισμάτων ἔτάξαν καὶ τὰ

Fr. Combefisii ποίφ.

(98) Th» θέωσιν τοῦ Δεσποτικοῦ προσλήμμα-
τος lia sane viri catholici: de lumine Thaborio,
nec de alis, assumpti 2 Domino corporis deifica-
tione, videntar loqui Palamitz, quam ipsi errore
inereatum aliquid et divinum Deoque cosevum

(ipsius scilicet seeretam virtatem την ἑνέργειαν):
peraona-

definiere : nam de Deitatis unctione, ipsa.
Verbi totingque ungoenti substantiali przsentia,
qua homo Deus personaliter et ὀμόθεος exstitit,
nunquam sic sensere Palam hostes, quidquid eis
impingant Palamitæ: dum unam:Dei virtutem: Fi-

est. Patre) ut à quo vere procedit, distinctam :
quibus essentialem virtutem, el qua Deus ipse sit,
virtualiter. solum δὲ eminenter distinctam, eaque
ratione osse ab essentia diclam, non e. contra, non

— 109) Φθαρεικὴ» εἶναι voyultsiw. Quasi maleficam:

existimare €orruptionis et interitus auctorem; non
entis ac vitz; Ita.ssne Palamse hostes colligebant,
riteque vexat noster Calecas. ostenditque ex nega-
tiane illa omnis commercii essentie Deitatis cum
creaturis Palomitarum errore, destrui. mysterium
incarnationis, nee nisl ivepyela Nestoriano errore
constare, quod ipsum Palamit:e male eis impingunt :
communi scilicet Verbi in Chrisio inhabitatione
per afflatum et operationem, ut in sanctis reliquis
et prophetis. J.ocus Exod, hoe solum vult, pro sta-
tu mortalis vitse. non. videri divinam. essentiam,
nec ni«i in diviniorem alinm translatis, quo eximia
quadam ratione erimus Deo similes, videntes eum

sicuti est, nt auctor. est dilectus discipulus. cujus:

dum.hze scribo, martyrii dies. anpiversoriua agi-
tur.

(20) Φυσικῶς ταῦτα xpoceirav τῷ Υϊῷ tov
θεοῦ. Moc maxime Palamitici erroris agnoscunt
illius. impugnstores Catholici, quod ἐνεργήματα
(divini scilicet Spiritus effectus ac dona) increata
Deoque cozva et naturalia vellent ; insulsissimique
hominum sic proterve oppositum haereseos dam-
narent, Ad Moximum quod attinet, libel huc
scholium afferre ex legio Cyparissiotze cod. quo
js vindicatur * —— calumnia. ΄Λδηλον
£5 που τψ μεγά)ψ Μα γέγρατπττα:, φνσιχως τῷ
χιφ τοῦ Θεοῦ προσεῖναι τὰ xatà βούλησιν τοῦ παν-
αγίου Πνεύματος ἑἐνεργήματα. Πρὸς γὰρ τῷ ἑναν-
«tu, λέχειν τῇ Γραφῆ., καὶ εἰς τὸν Yibv του θεοῦ

€

Hum agnoscunt, nempe subsistentem, et a. Deo (id.

ἑξαμαρτάνειν' ἕσται γὰρ dj αὐτοῦ φύσις χατὰ «à.
ἑαυτῇ φυσιχὰ, ἑνέργημα βουλήσεως, χαὶ αὐτὴ fj
οὐσία” ὅπερ σαφῶς παρίστησιν αὐτὴν. εἶναι χτῖσμα,
Βουλήῆσει γὰρ θεοῦ πᾶσα ἡ. χτίσες παρήχθη. Καὶ

πῶς οὗ φανερὰ ἡδυσσέδιας *H. τοίνυν παντελῶς οὗ
᾿ποῦτο γέγραφεν ὁ ἅγιος, 7| ἐ᾽ ἄλλης ἐχείνου ἐννοίας

τὸν λόγον 'ἐχλαθόντος, οὗτοι τῷ ἑαυτῶν: ἔθει συχο-
φαντῄσαντες τοῖς ἄλλοις ἑξίδοντο. Ἔστι is. εὐσεθῶς
εἰπεῖν φυσιχῶς προσεῖναι τῷ Υἱῷ τοῦ Θεοῦ κατὰ «)
ἑαυτοῦ ἀνθρώπινον. 0ὐδὲ bs: iv τῇ ὃπερονσίφ αὐτοῦ
θεότητι ἑπαναπαυθήσεται τὰ ἑπτά πνεύματα: ἄπει-
€ yàp. αὕτη xal παντέλειος xol ob. δεῖταί. τινος,
ν ἐν ἑαυτῇ knavarav0f- ἁλλ' 4| δῆλον iv. τῷ xavs-
ακευασθέντι ὑπ αὐτοῦ ved xa p παρ᾽ αὐτοῦ.
ύλησιν παραχθέντα ἐπανεπαύθησαν πνεύματα,
ΗΝ ἑξαρχῖς rov αὐτὸ, xai πνερματικὸν ἀποφή-
ναντος. Incertum num ullo loco (ww sit me
Mazimo, inesse natura Filio Dei effectus san
Spiritus voluntate productos. Nedum- enim: id: Seri-
plute adversaiur, veram. etiam Dei Filio injurlosum
exsistit. Erit enim ejus. notura, velut ea quæ ei na-
turalis sunt, voluntatis effectus, ipsoque adeo essen-
[ία : quo palam conficitur, creaturam esse. Dei-enim
voluntate εἰ consilio producta est omnis. creatura.
Et quomodo non manifesta impietas ? Vel igitur sam»
clus hoc penitus non scripsit, vel cum alio sensu
exposuerit, hi suo more per calumniam aliis tribuo-
runt. Pie enim dici queat, inesse natura Filio. Dei,
ratione humanitalis. Neque enim in ejus deitate, qua.
essentiam omnem superat, requiescent. septem spiri-

spiritale effecit. Cai alteri solutioni standum; ut eat
aximus valde formalis (ut ita. dicam): ue
ac proprie loquitur. Hoe-enim, flos ille'ex radice
Jesse, non ipsum Verbum Deique Filius secundum
se, ut ita de illo debuerit Maximus accipere, vel
Polamitz ad ipsum trahere. Querebar sancti Mazi-
ini gratia, et quí unus, omnis theologiz velut L
dius lapis ac Patrum amussis, suis quidem G
visus sit, quod, qua cepi majestate, typorum ele-
gautia, ehartæ puritate, meaque ipsius ac typogra-
phi sedulitate, per meatn tenuitatem, slate fogiente,
non possem absolvere. Verou abstersit qtereiem,
qua illi favere largitate, animum ieclinavit amplus-

161

οὐδὲ ἀριθμεῖν ῥάδιον. Aid χαὶ ἀπὸ τούτων ἡ xatabl-
χη τούτοις, εἰ μὴ ἄρα µεταμεληθεῖεν, ἐπεχυρώθη..
καὶ τὰ συνοδιχῶς ἡμῖν ἁρτίως μετὰ τῆς ἐχ θεοῦ

βασιλείας ἐδετασθέντα καὶ διαγνωσθἑντα, χαὶ θείαις.

Ἡατράσι πᾶσι, xoi ταῖς προγεγενηµέναις τούτου

χάριν ἱεραῖς χαὶ θείαις ουνόδοις, xal τοῖς ix' ab-

ταῖς συνοδιχοῖς Τόμοις * xai ἡ ἔνθεσμος διὰ πάντων
καὶ χανονιχἡ αὕτη φῆφος, γραφεῖσα xai ὁπογραφεῖ-
σα ἁρτίως, ἀχίνητος εἰς αἰῶνα τὸν σύμκαντα ὅ.α-
τηρηθήσεται τῇ πάντα δυναµένῃ ἑνεργείᾳ xai χά-
ῥιτι τοῦ παντοδυνάµου xal μεγάλου θεοῦ xal Σω-
τΏρος ἡμῶν, ὑπὲρ Tj; καὶ & ἧς à παρὼν ἡμῖν ἁγὼν
4νυσιαι.

Εἶχεν ὑπογραφὰς τὸ πρωτ΄τυκον διὰ uiv. ipu-
θρῶν γραμμάτων τῶν θειοτάτων βασιλέων ἀμφητέ-
gov τὸ,

IOANNHZ EN XPIZTQ TQ ΘΕΟ ΠΙΣΤΟΣ ΒΑΣΙ-
AEYZ ΚΑΙ ΑΥΤΟΚΡΑΤΩΡ TON ΡΩΜΑΙΩΝ ο
ΚΛΝΤΑΚΟΥΖΗΝΟΣ.

ΙΩΑΝΝΗΣ ΕΝ ΧΡΙΣΤΟ TQ OEQ πιστὸς βασιλεὺς
xal αὑτοχράτωρ Ῥωμαίων Παλαιολόγος,

Ad, δὲ τῆς σεθασµένης καὶ πατριαρχικῆς χειρὸς
eb, Κάλλιστος ἑλέῳ θεοῦ ἀρχιεπίσχοπος Κωνσταντι-
γουπόλεως νέας Ῥώμης καὶ οἰκουμενιχὸς πατριάρ-
xs.

Ὁ ταπεινὸς μητροπολίτης "Hpaxielac, πρόεδρος ΄

τῶν ὑπερτίμων xal ἔξαρχος πάσης θράκης xai Μα-
ποδονίας, Φιλόθεος. |
Ὅ ταπεινὸς μητροπολίτης θεσσαλονίχης,. Ὑπέρ-
ειµος xal ἔξαρχος πάσὴς θετταλίας, Γρηγόριο;.
Ὁ ταπεινὸς μητροπολίτης Κυζίκου, καὶ ἔξαρχος
φάσης Ἑλλησκόντου, 'Apoívto;.

CUNTHA BABLAAMITAS ΕΤ ACINDYNIANOS.
πλείω τούτων xal μηδὲν ἧττον εἰς ἀσέδειαν φέροντα 4

163

'O μητροπολίτης Φιλαδελφείας, ὑπέρτιμος καὶ
Etapyo; κάσης Λυδία; καὶ καθολωὺς χριτὴς τῶν
Ῥωμαίων, Μαχάριος.

“Ὁ τακλινὺὸς μητροπολίτης Χαλχηδόνος, ὑπέρτι-
po; xoi ἔξαρχος πάσης Βιθυνίας, Ἰάκωθος.

Ὅ μητροπολίτης Μελανίκου (51],. ὑπέρτιμος καὶ
καθολικὸς κριτῆς τῶν Ῥωμαίων, Μηεροφάνης.

Ὁ ταπεινὸς μητροπολίτης Αμασείας χαὶ ὑπέρ-
τιµος.

'O ταπεινὸς µητροπολίεης Ποντοηραχλείας χαὶ
ὑπέρτιμος ficte.

'O ταπεινὸς µητροκολίτης Πηγῶν xxi Παρίου
ὑπέρτιμος (52), Γεώργιος.

Ὅ ταπεινὺς μητροπολίτης Βεῤῥοίας, ὑπέρτιμος
xai τὸν τόπον ἰπέχων τοῦ Τυάνων, Διονύτιος.

Ὅ ταπεινὸς μητροπολίτης Τραπεζοῦντος καὶ
ὁπέρτιμος, Νήφων.

Ὁ. ταπτενὸς μητροπολίτης Τραϊανουπόλεως ὑπέρ-
τιµος xal ἔξαρχος πάσης Ῥοδόπης, Γερμανός.

Ὅ . ταπεινὸς μητροπολίτης Σηλυθρία:, ὀπέρτιμος
xal τὸν τόπον ἐπέχων τοῦ Κοτυαίου, Πσαῖας.

Ὁ ταπεινὸς μητροπολίτης Εδπρω. ὑπέρτιμος xal
τὸν τόπὸν ἐπέχων «o0. Εὐχαίτων, Γαδριήλ.

Ὁ ταπεινὸς μητροπολίτης ᾽Αμάστριδος xe ὑπέρ-
τιµος, Καλλίνιχος.

'O ταπεινὸς μητροπολίτης Σουγδαίας xai ὑπέρ-
ειµος, Ῥὐσέδιος.

'O ταπεινὸς μητροπολίτης Αἴνου xat. ὑπέρειμος, -
Δανιηλ.

Ὁ ταπεινὸς μητροπολίτης Βρύσεως xal ὑπέριι-
poc, θεοδώρητος.

Ὁ ταπεινὸς μητροκολίτης Μαδύτων xai ὑπέρτι-
poc, Ἰάκωθος,

Fr. Combefisii note. |
simus ordo nnper ín-suis comitlis generalibus, et. eoque liberaliores, quo accis& nimis ditione ,

qui illi, a se invitatus, ultroque pr:eiverat, meritis, .
quam. purpura, elurior, litterarum reique ecclesia-
stie columen, eminentissimus eardinalis Bullio-
nius : per quos Maximus, Deo auspice, brevi lucem
videbit.

(31) 'O μητροποξίτης MsAarixov. Videtur,
quam Melantíam Ferrarius vocat, Thracie utbem
2d Propontidem, inter Byzantium et Selymbriam.
Quod se solum Hypertimum scribit, non item exar-
chum, indicio est, ex illis metropolitis fuisse, qui
nomine tenus solum faetropolite erant, eo honore

magis deflei rebus videbantur. Quid. vero istad
officii, in Philadelphiz et Melanici metropolitis,
χαθολικὸς χριτὴς τῶν Ῥωμαίων, Judex. universalis
Romanorum, id est, Grecorum, malim audire
ab alio,
rarium quid ab imperatoribus in cos collatum, vel
etiam judiciaria vera potestas, ipsa episcopis omni-
bus non communis; velut in illis est quos rex
Christianissimus consistorianos comites vel episco-

quam ipse dicere. Num et istud hono-

pos, vel alias hanoratiores clericus adlegit, qui ei
sint 4 sanctioribus consiliis, seu magis una cuu

donati ab imperatoribus, cum nullas provincias, p ipso judices vere χαθολικοὶ sedeant; astantibus,
nullasve. alias. urbes metropolitica potestate, et ^ quos libellorum supplicum magistros vocant Con-
quasi. patriarchali, regenda haberent.. Hi enim — seillers d'Elat, et maires de requétes. Sedent pre-
omnes Hypertimi dicebantur, quasi honore primi — terea in Parlamento (suprema scilicet regui curia)
aliisque in provincia episcopis prelati; non tamen — Parisiis, episcopi, quos pares vocant, nec non ar-
exarchi, quod idem est ac pairiarcha, uti etiam . ehiepiscopus Parisiensis, suarum sedium jure;
archiepiscopus; quanquam patriarche nomen ad præter clericos senatores, quos sic χαθολιχοὺς

majores primarias xat: tCoylv.sedes usu restrictum
est, ut οἱ archiepiscopi anu.| Grecos, Vel: certe
&É&pyovc, magis. propria notione: sese inscribunt,

χριτὰς nihil vetat dicere.

($52) Μητροπολίτης IInpór καὶ. Παρίου ὑπέρ.
τιµος. Duplex hee metropolis, ex illis quas novas-

qui. primatds. jure plures. provincias verasque metro- — Inetropoles vocant, ex aliis substractas, factasque

poles subjectas. haberent, non qui- solum veri me-
tz: essont; eoque jure opiscopis aliis.in aua
yincia- praesent: Y
passa: quam liqyuet veram metropolim ac cla-
ram. urbem in Ponto fuisse, cum ejus. episcopus
nop dicatur ἔξαρχρςιι quod-ei ipse forte Gesariensi
exarcho subessel mis. deest aliquid in ejus. sub-
scriptione, cum . et. ipsum illius. nomeu deside-
retur, Fuerant Graci mire liberales in titulis,

privilegio me£ropolitici juris. Amborum unus au-
Listes, Georgius, quanquam erant sedes satis dissi-

.qui.stalun sequitur, '0- tx, nec ex eadem antiquiori metropoli divisæ.
Nai alters jam Turcarum ditioni . cesserat,. alte-

ram ejus vere pastor presens ipse regebat? Vel
commendato altera:sedium fuerat. Peg:e seu. Paga,

Baotiz urbs in lethino Corinthiaco, sub Athe-

nieusi olim metropolita; Parium, Mysia urbe. ad
Hellespontum, sub Cyziceno olim meicopolita.

763

Νιόφυτος.

Ὁ ταπεινὺς μητροπολίτης Καλλιουπόλεως (45),
Ἰωσήφ.

Ὁ ταπεινος μητροπολίτης Ἑξαμιλίου. ᾿

Ὁ ταπεινὸς μητροπολίτης Σωζοπόλεως, θεοδό-
σιως.

Noav xal διὰ γνωμῶν οὗτοι, à Ἀδριανουπόλεως,
6 Σταυρουπόλεως, ὁ Διδυμοτείχου.

Παρῆσαν τῇ συνόδῳ καὶ ἐπίσχοποι τοῦ μὲν "Hoa-
κλείας ὁ Πανίου, ὁ Καριουπόλεως, à. Παμφύλου, ὁ
θύρα τοῦ δὲ θεσσαλονίχης & Καμπανίας «τοῦ
Ὑάρδεων, à Συνάδων, à Ἐλευθερουπόλεως,

Διαλαθόντα τὰ δύο ταῦτα, ὕστερον προσετέθη-
σαν.

*Q ταπεινὸς μητροπολίτης Διδυμοτείχον χαὶ ὑπέρ- B

| "poo, θεόληπτος.

Ὁ Λιτιτζιτζης μητροπολίτης βεδαιῶν ὑπέ-
Ύραφα. |

Ὅ μέγας χαρτοφύλαξ τῆς ἁγιωτάτης τοῦ θεοῦ
Μεγάλης ἐχχλησίας καὶ Όπατος τῶν φιλοσόφων, ὁ
Ἔμπαρις.

'O μέγας σχευοφύλαξ, Εὐθύμιος ὁ Απόχαυχος,

Ὁ σακελλάριος τῆς ἁγιωτάτης τοῦ Θεοῦ Μεγάλης
ἐχχλησίας xi ἀρχιδιάχονος, Miyah 6 Καδα-
οἴλας.

Ὅ ᾿Ραιφερενδάριος τῆς ἁγιωτάτης τοῦ θεοῦ Με-
γάλης ἐκχλησίας, Μανουἡλ ὁ Σίλδεστρος.

*O ἐπὶ τῶν δεήσεων τῆς ἁγιωτάτης τοῦ θεοῦ Μεγά-
Anc ἐχχλησίας, θεόδωρος διάκονος ὁ Περδίχης.

'O σχευοφύλαξ τοῦ εὐαγοῦς βασιλιχοῦ κλήρον,
Γεώργιος διάχονος ὁ Περδίχης.

Ὁ ἐπὶ τῆς ἱερᾶς χαταστάσεως τῆς ἁγιωτάτης Με-
γάλης τοῦ θεοῦ ἐχχλησίας, Μιχαἢλ διάκονος 6 Μα-.
Ψιάχης.

*0 ἄρχων τῶν µοναστηρίων διάχονος ὁ Χωνει-
άτης.

| TOMUS SYNODICUS Ill.
'O ταπεινὸς μητροπολίτης Βιζόης καὶ ὑπέρτιμος, Α. Flxer &tépar ὑπογραφὴν ὁμοῖως có πρωτόευπον

T4

tÓU Ücrspov γενοµένου Ósordtov βασιλέως
ἡμῶν μετὰ καὶ προγράµµατος τοῦδε:

Ἡ βασιλεία µου Ἠέλλουσα ὑπογράψειν ἐν τᾷ
παρόντι Τόμῳ, προγεγονότε παρὰ τοῦ κραττιοῦ yel
ἁγίου μοναυτοχράτορος xai βασιλέως τοῦ πατρλ
τῆς βασιλείας µου χαὶ τῆς θείας xal ἱερᾶς συνόδου
ἐπὶ βεδαιώσει μὲν τῆς ἁγίας τοῦ Χριστοῦ χαθολι-
χῆς καὶ ἁποστολικῆς Ἐχχλησίας, ἐπὶ καθαιρέσει
δὲ τῆς ἀθεωτάτης Βαρλαὰμ xai Ἀχινδύνου αἱρέ-
σεως, τάττει xal διορίζεται στέργεσθαι τοῦτον παρ᾽
αὐτῆς ἁμεταποίητον xol ἀμέταχίνητον, χωρὶς βα-
σάνου καὶ δοχιµασίας τῆς οἱασδήτινος, ὡς ἐκ Θεοῦ
γραφέντα διὰ τῶν ἓν αὐτῷ λαλούντων ἁγίων, δεχο-
µένης μὲν τῆς βασιλείας µου xai ἁσπαζομένης,
ἅπερ xal ὁ παρὼν Τόμος κροσίεται, ἀναθέματι 8
παραδιδούσης, ὅσα καὶ αὐτὸς τῷ ἀναθέματι «aps-
δέδωχε * χαὶ πρὸς μὲν τοὺς ἑναντιουμένους τῷ τοι-
ούτῳ θεἰῳ χαὶ ἱερῷ Ἱόμῳ τάττει dj βασιλεία µου
καὶ λόγοις καλἔργοις κάτ αὐτῶν ἵστασθαι, καὶ d
χοινοὺς τῆς Ἐχχλησίας ἀπελαύνειν ἐχθρούς » τοὺς
δὲ ἐμμένοντας τούτῳ ἀποδοχῆς xal εὐμενείας «i
δυνατῆς ἀξιοῦν. Ταῦέα δὲ τάττει ἡ βασιλεία µου,
ὡς Ux θεοῦ καταστᾶσα διὰ τῆς αὐτοῦ χάριτος δηφέν-

' σωρ xal ἐχδιχηεὴς τῆς αὐτοῦ Ἐχκλησίας. "Dose δὲ

µένειν τὸν παρόντα ὁρισμὸν βέδαιον καὶ ἀπίνητον
«ῆς βασιλείας µου εἰς αἰῶνα τὸν ἅπαντα, xal ὑπογέ-
γραπται παρ αὐτῆς, καὶ τῷ ἁγίῳ θυσιαστηρίψ
ταῖς ἐμαυτοῦ yepoty ὥσπερ ἱερὺν ἀνάθημα φέρων

C ἀνέθηχα, παρουσίᾳ τοῦ χραταιοῦ xal ἁγίου µου ai-

φοχράτορος xai βασιλέως, τοῦ πατρὺς τῆς βασιλείας
µου, xal «o0 παναγιωτάτου µου δεσπότου τοῦ c
χουμενιχοῦ πατριἀρχου xuplou Φιλοθέου, καὶ ti;
περὶ αὐτὸν θείας καὶ ἱερᾶς συνόδου * μηνὶ Φεύρου.
αρίῳ ἰνδ. C. Ματθαῖος iv Χριστῷ τῷ θεῷ πιστὸ
βασιλεὺς xal αὐτοχράτωρ τῶν Ῥωμαίων Ασάνης d

Κανταχουζηνός.
ΟΜΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΟΡΦΟΑΟΣΟΥ ΠΙΣΤΕΑΣ,
EKTEGEIZA ΠΛΡΑ ΤΟΥ IEPOTATOY ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΘΕΣΣΛΛΟύΝΙΚΗΣ ΚΥΡΙΟΥ
ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΠΛΛΑΜΑ.

EK θεὸς «ph πάντων, καὶ ἐπὶ πάντων, xat iv D ἀσυγχύτως ἐνουμένη, xal ἁμερίστως διαιρουµένη *
siot, καὶ ὑπὲρ ἐὸ πᾶν, lv Πατρὶ καὶ Υἱῷ καὶ ἁγίῳ — Movkc ἡ αὐτῃ καὶ Τριὰς παντοδύναμος * lorte
Πνεύματι παρ) ἡμῶν προσκυνούμµενός τε xal πιστευ- ἄναρχος, οὗ µόνον ὡς ἄχρονος, ἀλλὰ καὶ Gc κατὰ
όµενος * Μονὰς iv Τριάδι, xoi Tpiàc tv Μονάδι πάντα τρόπον ἀναίτιος * μόνος αἰτία καὶ ῥίζα καὶ

Fr. Combefisii notes.

(531 Μητροκο.ίτης Καὶ 1ιουπόλεως. Calliopo-
lis ut in. Thesauro lingue Latine, quidquid Ferra-
rius vituperet. Sic certe Κωνσταντινούπολιν,. Con-
stantinopolim reddimus : etsi aliis forte melius Καλ-

AlnoXte-sit. Nec enim diversas putem urbes, sed:

ipsam Thraciz οἆ Propontidem contra Lampsa:
cum, Gallipoli Italis. De ea exstat egregia Demetrii
Cvdonii Oratio deliberstiva, mihi edita ad calcem
libri De heresi Monothelitarum ; qua vir sapientissi-
mus vario argumentorum genere probat. non esse
illam eedendam petenti Amurathi, graviaque inde
damna Grecorum imperio creanda, rite præsagit.
Vine quippe Turcarum in Europam propagatum im-

. pertimi audirent, adhuc
. veroque metropolitze subjecti. .

perium, ipsa illorum regia, facta Torearum late

metropoli. Quod tribus his metropolitis non adje-
ctus Hypertimi titulus argumento est, non sic
quoslibet metropolitas dictos esse, ac si nulla! di-
slinctio esset, sed fuisse qui sic nndo metropelitms

titulo potirentur, ut etiam Hypertimi appellatione

auderent, qua etiam alii sic ambitiose metropo.

ite titulum io seipsie honestarent. Ferrarius has
tres urbes solum episcopales vocat; atque adeo
novz admodum erant inter metropoliticas, necdum
sic honorate, ut qui illis praeessent episcopi, Hy-
orte synodo provincias,

65

CONTRA BARLAANMITAS ΕΤ ACINDYNIANOS,

166

πηγἡ τῆς ἓν Υἱῷ xal ἁγίῳ Πνεύματι θεωρουμένης A Πνεῦμα αὐθυπόστατον, ix Πατρὸς ἐχπορευόμενον

Θεότητος.» μόνος αἰτία προχαταρχτικὴ τῶν ΥΕγονό-

των * οὗ μόνος Δημιουργὸς, ἀλλὰ μόνος ἑνὸς Υἱοῦ

Πατὴρ, καὶ Πνεύματος ἁγίου ἑνὸς Ἱροδολεύς " dul
ὧν, xa ἀεὶ ὢν Πατὴρ, xai ἀεὶ Ov μόνος Πατήρ τε
xal Προδολεύς * μείζων Υἱοῦ xal Πνεύματος, τοῦτο
μόνον à; αἴτιος * τἆλλα δὲ πάντα ὁ αὐτὸς αὐτοῖς
καὶ ὁμότιμος * οὗ Υὓὸς εἷς, ἄναρχος μὲν ὡς ἄχρο-
voe * οὖχ ἄναρχος δὲ, ὡς ἀρχὴν xal ῥίζαν xol x-
Yhv ἔχων τὸν Πατέρα · ἐξ οὗ µόνου πρὸ πάντων τῶν
ἀἰώνων ἀσωμάτω;, ἀῤῥεύστως, ἀπαθῶς, γεννητῶς
προῖλθεν, ἀλλ οὐ δ.Πρέθη, Gsbc Ov Ex θεοῦ * οὐχ
ἆλλος μὲν x39' ὃ θεὸς, ἄλλος δὲ xa9' 9 YU, ἀεὶ
&v, xal. dit ὢν Υἱὸς xal μόνος Υἱός · καὶ ἀεὶ πρὸς
τὸν θεὺν ἀσυγχύτως (v, οὐκ αἰτία καὶ ἀρχὴ τῆς
ἐν Τριάδι νοουµένης θεότητος, ὡς ἐξ αἰτίας xai ἁρ-
χῆς ὑπάρχων τοῦ Πατρὸς, ἀλλ᾽ αἰτία καὶ ἀρχὴ τῶν
Ὑεγονότων πάντων, ὡς δι αὐτοῦ πάντων γεγονόξων *
ὃς tv μορφῇ θεοῦ ὑπάρχων, οὐχ ἁρπαγμὸν ἡγήσατο
τὸ εἶναι [ga θεῷ » ἀλλ᾽ ἐπὶ συντελείᾳ τῶν αἰώνων
ἑαυτὸν ἑχένωσε, μορφὴν τὴν καθ) ἡμᾶς λαβὼν, xol
ix τῆς ἀειπαρθένου Μαρίας εὐδοχίᾳ τοῦ Πατρὸς xol
συνεργίᾳ τοῦ ἁγίο Πνεύματος χυηθείς τε νόµῳ
φύσεως xal γεννηθεὶς, Θεὸς ὁμοῦ xal ἄνθρωπος,
χαὶ ὡς ἁληθῶς ἑνανθρωπήσας vévovs ὅμοιος ἡμῖν
χατὰ πάντα πλὴν ἁμαρτίας, µεί[νας ὅπερ fv, θεὸς
ἀληθινὸς, Σνώσας ἀσυγχύτως xal ἀτρέπτως τὰς δύο
φύσεις xol θελήσεις xal ἑνεργείας, xai µείνας εἷς
Yi; ἓν μιᾷ ὑποστάσει xaV μετὰ τὴν ἑνανθρώπηαιν,

xai δι Υἱοῦ πεμπόµενον, τουτέάτι φανερούμενον,
αἴτιον καὶ αὐτὸ τῶν γεγονότων πάντων, ὡς iv αὖ-
τῷ τετελεσιουργηµένων * τὸ αὐτὸ χαὶ ὀμότιμον Πα-
τρί τε χαὶ Υἱῷ, χωρὶς τῆς ἀγεννησίας xol τῆς rev-
νῄσεως. Ἐπέμφθη δὲ παρὰ τοῦ Υἱοῦ πρὸς τοὺς el.
χείους μαθητὰς, τουτέστι πεφανέρωται. Πῶς yàp
ἂν ἄλλως παρ᾽ αὐτοῦ πεµφθείη τὸ μὴ χωριζόµενον
αὐτοῦ ; Πῶς δ᾽ ἂν ἄλλως ἔλθοι pot τὸ ὑπάρχον παν-
ταχοῦ; Aid μὴ µόνον παρὰ τοῦ Υἱοῦ, ἀλλὰ xal παρὰ
τοῦ Πατρὸς, xal διὰ τοῦ Υἱοῦ πέµπεται ' xol παρ'
ἑαυτοῦ ἔρχεται φανερούμενον. Κοινὸν γὰρ ἔργον ἡ
ἁποστολὴ. δηλονότι ἡ φανέρωσις τοῦ Πνεύματος.
Φανεροῦται δὲ o0 χατὰ τὴν οὐσίαν, Οὐὑδεὶς γὰρ
ποτε θεοῦ φύσιν ἢ εἶδε' 14) ἐξηγόρευσεν. ἀλλὰ
μετὰ τὴν χάριν καὶ τὴν δύναμιν xal τὴν ἑνέργειαν,
fte xowf ἐστι Πατρὸς χαὶ Υἱοῦ xai Πνεύματος.
Ἴδιον μὲν γὰρ ἑκάστον τούτων fj ἑκάστου ὑπόστα-
σις, xal ὅσα τείνει πρὸς αὑτήν, χοινὰ δὲ οὐχ 1
ὀπερούσιος οὐσία µόνον, dj παντάπασιν ἀνώνυμος
χαὶ ἀνέχφαντος xai ἀμέθεκτος, dq ὑπὲρ πᾶσαν
ἐπωνυμίαν οὖσα χαὶ ἔχφανσιν χαὶ pevoyhv, ἀλλὰ
xai fj χάρις χαὶ ᾗ δύναμις χαὶ dj ἑνέρχεια xal f
λαμπρότης, xal Ἡ βασιλεία xoi fj ἀφθαρσία, xoi
πἀνθ᾽ ἁπλῶς xa0' ἃ χοινωνεῖ, xat χατὰ χάριν ἑνοῦ-
ται τοῖς ἁγίοις ἀγγέλοις τε xal ἀνθρώποις ὁ O:óc *
μήτε διὰ «b μεριστὸν χαὶ διάφορον τῶν ὑποστάσεων,
μήτε διὰ τὸ βεριστὸν χαὶ ποιχίλον τῶν δυνάμεών τε
xai ἐνεργειῶν, τῆς ἁπλότητος ἐχπίπτων οὕτως

ἐνεργῶν τὰ θεῖα πάντα ὡς Bebe, xal τὰ ἀνθρώπινα ϱ Ἁμῖν εἷς ἐστι παντοδύναµος θεὺς Lv μιᾷ θεότητι.

πάντα ὡς ἄνθρωπος, xoi τοῖς ἀνθρωπίνοις ἁδια-
6λήτοις ὑποκείμενος πάθεσιν. ᾽Απαθῆς μὲν xol
ἀθάνατος ὧν xoi διαµένων ὡς Θεὸς, ἑχὼν δὲ σαρχὶ
παθὼν ὡς ἄνθρωπος * xal σταυρωθεὶς xai θανὼν
χαὶ ταφεὶ;, xai τῇ τρίτῃ ἡμέρᾳ ἀναστάς * ὃς xal
τοῖς μαθηταῖς μετὰ τὴν ἀνάστασιν ἐπιφανεὶς, xal
' &hv ἐξ Ὀφους δύναμιν ἐπαγγειλάμενος, xal παραγ-
γείλας μαθητεύειν πάντα τὰ ἕθνη, χαὶ βαττίζειν
εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Πατρὸς xai τοῦ Υἱοῦ xai τοῦ
ἁγίου Πνεύματος, χαὶ τηρεῖν διδάσχειν ὅσα ἑνετεί-
λατο, αὐτὸς ἀνελήφθη εἰς τὸν οὐρανὺν, xol ἐχάθισεν
ix δεξιῶν τοῦ Πατρὸς, ὀμότιμον καὶ ὀμόθρονον ὡς
ὀμόθεον ποιῇσας τὸ ἡμέτερον φύραμα, μεθ) οὗ πά-
λιν φυράµατος Ίξειν μέλλει μετὰ δόξης χρῖναι Cov-

κας xal νεχροὺς, xal ἁποδοῦναι ἑχάστῳ χατὰ τὰ D

ἔργα αὐτοῦ. Τότε δὲ πρὸς τὸν Πατέρα ἀνελθὼν
ἔπεμφεν ἐπὶ τοὺς ἁγίους αὐτοῦ μαθητὰς xol ἆπο-
στόλους τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον, ὃ παρὰ τοῦ Πατρὸς ἐχ-
πορεύεται * ὄθνάναρχον μὲν ὃν τῷ Πατρὶ καὶ 4ρ
Υἱῷ, ὡς ἄχρονον, οὐχ ἄναρχον δὲ, ὡς xat αὐτὸ ῥίζαν
καὶ κηγὴν καὶ αἰτίαν ἔχον τὸν Πατέρα, οὐχ ὡς
γεννητὸν, ἁλλ᾽ ὡς ἐἑχπορευτόν *. ix. Πατρὸς γὰρ xai
αὐτὸ «pb πάντων τῶν αἰώνων ἀῤῥεύστως xol ἆπα-
θῶ;, οὗ γεννητῶς, ἀλλ’ ἐχπορευτῶς προῇλθεν, ἁδιαί-
pizov ὃν τοῦ Παερὸς xai τοῦ Υοῦ, ὡς ἐκ too [Ia-
«pho προερχόµε"ον xai tv Yl ἄνακαυύμενον, ἀσύγ-
Χυτον καὶ τὴν ἔνωσιν ἔχον, καὶ ἁμέριστον τὴν δια[-
Ρεσιν * θεὸς ὃν xal αὐτὸ ἐχ τοῦ Θεοῦ, οὐχ ἄλλος
plv καθ à 0:5; ἄλλος δὲ καθ à Παράκλητος :

οὓς: γὰρ ἐξ ὑποστάσεων τελείων Υένοιτ ἄν κοτνε
αύνθεσις, οὔτε «b δυνάµενον, ὅτι δύναμιν ᾗ δυνά-
pite ἔχει, δι αὐτὸ τὸ δύνασθαι σύνθετον ἁληθῶς
ποτελεχθείη ἄν. |

Πρὸς τούτοις Xpocxuvoupsv σχετιχῶς τὴν ἁγίαν
εἰχόνα τοῦ περιγραφέντος ὡς δι ἡμᾶς ἑνανθρωπί-
σαντος Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ, πρὸς τὸ πρωτότυπον -ἀναφέ-
ροντες σχετικῶς τὴν προσχύνησιν * xa τὸ τίµιον
*»U σταυρ»οῦ ζύλον, xal τὰ σύμδολα πάντα τῶν αὖ-
τοῦ παθηµάτων, ὡς ὄντα τρόπαια θεῖα χατὰ too χοι-
νοῦ πολεμ[ου τοῦ Υένους ἡμῶν * πρὸς δὲ xol «bv
εὖπον τοῦ τιµίου σταυροῦ σωτἠριον, xai τοὺς θείους
ναοὺς xai τόπους, xai τὰ ἱερὰ αχεύη xai θεοπαρά-
δοτα λόγια διὰ tbv. αὐτοῖς ἑνοιχοῦντα θεόν. ᾿ησαύ-
τως προασχυνοῦμεν χαὶ τὰς τῶν ἁγίων πάντων εἰκό-
vac ξιὰ τὴν «pb; αὐτοὺς ἀγάπην xol «bv θ:ὸν, ὃν
οὗτοι ἀληθῶς ἠγάπησάν τε χαὶ ἐθεράπευσαν * &v τῇ
προσχυνἠσει πρὸς τὰς εἰχόνων μορφὰς ἀναφέρον-
«tc τὴν διάνοιαν. Ἡροσχυνοῦμεν xal αὐτὰς τὰς τῶν
ἁγίων σοροὺς, ὡς τῆς ἁγιαστιχῆς χάριτος τῶν αὐ-
τῶν οὐχ ἀποπτάσης ἱερωτάτων ὁστῶν ὥαπερ οὐδὲ
τοῦ δεσποτιχοῦ σώματος iv τῷ τριηµέρῳ ἡ θεότης
διῃρέθη θανάτῳ.

Kaxbv xas' οὐσίαν ἵσμεν οὐδέν οὐδ' εἶναι τοῦ
x1xoU ἀρχὴν ἑτέραν ἢ τὴν ἐχτροπὴν τῶν λοχικῶν,
χεχρηµένῳν τῇ παρὰ τοῦ. θεοῦ δεδοµένῃ αὐτεξουσιό-
τητι χαχῶς. Στέργομεν. πάσας τὰς ἐχχλησιατικὰ;
παραδόσεις, .ἐγγράφους *& καὶ ἀγράφους, καὶ πρὸ
πάντων τὴν μυστιχωτάτην τε xal πανίερον τελετὴν

161 .

TOMUS SYNODICUS 11.

T$

καὶ χοινωνίαν χαὶ aóvatte, παρ) fe καὶ ταῖς ἄλλαις Α καὶ Εὐαγρίου εινὸς, viv παλαιῶν μὶν ὄντων, poe

τελεταῖς. fj τελείωσις,. xa0' fjy- clc ἀνάμνήσιν τοῦ:

χενώσαντος ἑαυτὸν ἀκενώτὼς, xol αάρχα λαθόντος
καὶ παθόντος. ὑπὲρ ἡμῶν, κατὰ τὴν θεσπεσίαν ἑἐχεί-
νου. παραγγελίαν. χαὶ αὐτουργίαν, τὰ θειότατα ἴε»

ῥουργεῖσαι παὶ θεουῃγεῖται, ὁ ἄρτος xal. τὸ ποτή-.

piov." χαὶι αὐτὸ -τὸ ζωαργικὸν ἀχεῖνο ταλεῖται σῶμα
καὶ αἷμά ' καὶ τὴ» ἀπόῤῥητον αὐτῶν. µετουσίαν xal
χθινωνίαν τοῖς εὐαγῶς πρασιοῦσι χαρίζεται, Πάντας

δὲ τοὺς μὴ ὁμολυγρῦνεας καὶ πιστούονεας: De τὸ

Πνεῦμα. τὸ ἅγιον προεµήνυσε διὰ τῶν προφητῶν,
ὡς ὃ Κύριος ἐθέσπισε διὰ σαρχὺς ἡμῖν. ἐπιφανεὶς,
ὥς ol ἁ πόστολοι ἐχήρυξαν πεμφθέντες ὑπ αὐτοῦ,
ὣς cl Πατέρες ἡμῶν xal διάδοχοι ἑχείνων͵ ἐδίδαξαν
ἡμᾶς, ἀλλ’ αἱρέσεως οἰχείας Ἱ ἄρξοντας, f) τοῖς
χακῶς ἄρξασιν εἰς τέλος ἐπηκολουθηχότας, ἀποδαλ-
λόμεθα, χαὶ ἀναθέματί χαθυ -“οθἀλλομεν.

Δεχόμεθα δὲ καὶ ἁσπαζόμ:θα τὰς ἁγίας xal οἱ-
χουμενιχὰς συνόδους, τὴν ἓν. Ntxalq: τῶν τριαχο-

σίων δέκα χαὶ ὀχτὼ θεοφόρων. Πατέρων χατὰ ' τοῦ

θεομάχου- Αρείου, χατασπῶντος ἀσεδῶς εἰς κτί-
Gua τὸν Vdv τοῦ θεοῦ, xal. χαπατέµνοντος εἰς xtt-

στὰ: καὶ ἄχτιστα τὴν dv Πατρὶ χαὶ Υἱῷ καὶ ἁγίῳ'

Πνεύματι προσχυνουμένην θεότητα τὴν μετ a5-
τὴν -ἓν Κωνσταντινουπόλει τῶν ἑκατὸν. πεντήκοντα
ἁγίων Πατέρων xavi: Μακεβονίου Κωγσταντινουπό-
λεως, ἀσιθῶς εἰς χτίσµα χατασπῶντος τὸ Πνεῦμα
τὸ ἅγιον, xal κατατέµνοντος μηδὲ στον. καὶ τούτου
εἰς χτιστὰ xaX ἄχτιστα τὴν μίαν θέότητα τὴν μετ

αὑφὴν iv Ἐφέσῳ τῶν διαχοσίων Πατέρων κατὰ C.

Νεστορ΄οο Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως, τὴν
καθ" ὑπόστασιν ἔνωσιν. ἀθετοῦντος ἐπὶ Ἀριστοῦ τῆς
αὐτοῦ. θεότητος.χαὶ ἀνθρωπότητος, xal τὴν ὡς ἆλη-
θῶς τεχοῦσαν τὸν Θεὸν Παρθένον, Θεοτόχον καλεῖν
μηδαμῶς βουλομένον *' xal thv. τετάρτην tv. bv
Χαλχηδόνι τῶν ἑἐξαχοφίων' τριάκοντα Ἱατέρων κατὰ
Εὐτνχοῦς χαὶ Διοσχόρου, µίαν φύσιν ἐπὶ Χριστοῦ
δογµατιζόντων καχῶς- χαὶ τὴν µετ᾽ αὐτὴν iv Κων-
σταντινουπόλει τῶν ἑκατὸν ἐξήχοντα πέντε Πατέ-
βων κατὰ Θεοδώρου xal Διοδώρου τὰ αὐτὰ τῷ Νε-
στορίῳ φρονούντων, χαὶ διὰ συγγραµµάτων τὰ
ἀχείνου. συνιστώντων, Ὡριγένους τε xal Διδύμου

θώδη δὲ τινα ἐν τῇ τοῦ θιοῦ Ἐχκλησίᾳ παρειν»
ἀγειν ἐπιχειρούνιηων καὶ τὴν μετ αὐτὴν dv. τῇ
αὐτῇ αόλει τῶν ἔκατὸν ἑδδομήκοντα Πανέρων χατὰ
Σεργίου, Πύῤῥου, Παύλου, Κωνσταντινουπόλεως
ἀρξάντων, ἀθετούντων ἐπὶ Χριστοῦ τὰς καταλλήλους
ταῖς δύο φύσεσιν δύο ἑνεργείας xal δύ2 θελήµεια.
καὶ τὴν ἓν Νικαίᾳ πάλιν τῶν ἑκτὰ καὶ ἑξῄχονια
καὶ εριακοσίων Πατέρων xax& οῶν Κἰχονομάχων.,
λσπαζόμεθα xxi πάπας τὰς χατὰ θεοῦ χάριν κα»
«ὰ καιρὸν f τόπον πρὸς βεθείωσιν εὐσεδείας xol
εὐαγγελιχῆς πολιτείας’ συναθροισθείσας ἁγίας συν»
ὀδους * ὧν eiat καὶ al συγχροτηθεῖσαι κατὰ τὴν pe-
γαλόπολιν ταύτην lv τῷ περιδοῄτρ ναῷ τῆς ἁγίας
«οῦ θεοῦ Σοφίας κατὰ τοῦ Καλαθροῦ Βαρλαὰμ, χαὶ
τοῦ μετ ἐχεῖνον τὰ ἐχείνου φρονοῦντος, καὶ ὅδόλῳ
σπεύδοντος Επεχδικεῖν, Αχινδύνού * οἳ τὴν χοινὴν
χάριν Πατρὸς, Yloó καὶ Πνεύματο;, xai τὸ φῶς «eU
μέλλοντος αἰῶνος, χαθὸ καὶ οἱ δίχαιοι λάμφουσιν
ὡς fjuec, ὡς καὶ à Χριστὺς προὐπέδειξεν Ew" ὄρους
λάμφας, καὶ ἁπλῶς πᾶδαν δύναμίν τε καὶ ἓνέρ-
γειαν τῆς: ερισυποστάτου΄ Θεότητος, xal wv τὸ

᾿διαφέρον ὁπωσοῦν τῆς θείας φύσεως κτιστὸν εἷ-

ναι δογµατίζουσε, xal κατατέµνουσι καὶ οὗτοι
δυσσεθῶς εἰς κτιστὰ xal. ἄχτειστα τὴν μίαν θεό-
τητα, χαὶ τοὺς εὐσεδῶς ἄκτιστον τὸ θειότατον ἐχεῖνο
φῶς, xat πᾶσαν δύναμιν καὶ ἑνέργειαν πρεσθεύαν-
κας θείαν, ὡς μηδὲνὺς ὄντος προσφάτου΄ τῶν τῷ
0: προσόντων φυσιχῶς, διθεῖτας ὀνομάζουσι καὶ
πολυθέους, ὡς xai Ἰουδαῖοι Σαθελλιανοί τε καὶ
᾽Αρειανοὶ ὀνομάζουσιν ἡμᾶς. ᾿Αλλ ἡμεῖς τούτους"τε
κἀκείνους, ὡς ὄντως ἀθέους τε xal π)λυθέους, de
θαλλόμεθα, xot τοῦ πληρώματος τῶν εὐσεδούντων,
ὡς xai fj ἁγία τοῦ Χριστοῦ καθολιχῇ xat ἁποστολ»
xh Ἐκχλησία διὰ τοῦ συνοδικοῦ Τόμου xal 'Ayw-
ρειτικοῦ, τελέως. ἑκκόπτομεν, πιστεύοντες εἰς ulav
θεότητα τρισυπόστατον xal παντοδύναμον; οὐδαμῶς
«9j ἑνιαίου καὶ τῆς ἁπλότητος ἐχπίκτουσαν διὰ τὰς
δυνάμεις fj τὰς ὑποστάσει. Ἐπὶ ςούτοις xin
προσδοχῶμεν ἀνάστασιν νεχρῶν, καὶ ζωὴν οὗ
μέλλοντος ἄληκτον αἰῶνος. Αμίν.

ΛΝΑΦΟΡΑ TON APXIEPEON
pie τὴν κρατίστην xal ἁγίαν ἡμῶν xoplav xai δέσποιναν xvplav "Avvav τὴν Παλαιολογίναν..

Κρατίστη καὶ ἁγία ἡμῶν χυρία xal δίσποινα,
ἡμεῖς οἳ ἀρχιερεῖς ol καθεζόµενοι ἓν τοῖς χελλίοις
ἡμῶν ἀποχεχλεισμένοι, ὁ 'Egisou, ó Κυζίκόν , 6
*AXavlac, 6 Χριστουπόλεως, ὁ "Απρω, 6 Δοπαδίου.
δεξάµενοι παρὰ τῆς χάριτος τοῦ παναχίου Πνεύμα-
«ος τὸν τοῦ Εὐαγγελίου ζυγὸν, καὶ χρέος ἔχοντες
ἀντιτάττεσθαι τοῖς ἀντιχειμένοις τῷ Εὐαγχελίῳ
«oU Χριστοῦ νοητοῖς τε xal αἰσθητοῖς δαίµοσι, καὶ
ὑπομιμνήσχειν τῇ εὐσεδεσιάτῃ καὶ ἁγίᾳ βασιλείᾳ
σου, χαὶ παραχινεῖν τὸ φιλευσεδὲς αὐτῆς εἰς τὸ
καθαίρειν πᾶν ὕψωμα κατὰ τοῦ θεοῦ ἐπαιρόμενον,
ὁκομιμνήτκουεν ἤδη καὶ ἀναφέρομεν, ὅτι ὁ νῦν

D πατριαρχεύων, ἅλοὺς τῷ τῆς φιλαργυρίας δεινῷ χα

ἁλογίστῳ πάθει, ὡς μισθὠτὺὸς ἀνεστράφη àv τῇ
Ἐχκλησίᾳ τοῦ Χριστοῦ, συνάγων ἀργύριον καὶ χρν»
clow ὑπὲρ τῶν υἱῶν καὶ τῶν θνγατέρων αὐτοῦ,
παρὰ τοὺς ὄρους τῶν ἁγίων, xal τοὺς ἱεροὺς χανό-
vae τῆς ἁγίας τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας, πωλῶν &v-
ὑποστόλως tác χηρευούσας ἐχχλησίας, πωλῶν τὰς
ἑξαρχίας, χαπηλεύων τὰς ἡγουμενείας, ὀδφ προδαί-
νων ἐπὶ «b χεῖρον, xai τὸ δίκαιον δικάζων, xal
χρίνων ἑνδιαστρόφως τὰς ἀναχυπτούσας ἐκκλησικ-
στιχάς τε xol πολἰτιχὰς ὑποθέσεις, ὡς xol διπιᾶς
σημειώσεις ἀντιθέτους ἐπὶ πολλῶν εἶναι τοῦ αὐτοῦ,

16) CONTRA BARLAAMITAS ET ACINDYNIANOS, πο
& φεῦ τῆς τόλμης | ὕστερον καὶ ἐπὶ τῆς εὐαεδείας A φοντα; τοιαύτας δνσαεδείας Ἱερεῖς καὶ ἄρχιερεῖς
φανερῶς ἑποίησε περὶ τῶν (ερῶν κειμηλίων τί χρὴ µχειροτονῶν, τοὺς δὲ ἀντιλέγοντας αὐτοῖς διώχων
λέγειν. Πολλὰ γὰρ χαὶ τῶν καθιερωµένων τῷ θεῷ καὶ ἀποχηρύττων, προστιθεὶς καὶ τοὺς ὀμόφρονας
αχενῶν, τολμηρᾷ καὶ χειρὶ καὶ γνώμΏ ἁδεῶς ἀφελό- αὐτῶν, μηδὲ γοῦν τὸν εὐσεδέστατον ἐκεῖνον ἡμῶν
ενος, εἰς ἴδιον, βαδαὶ, πορισμὸν, xal κατέλυσε καὶ βασιλέα δυσωπούμενος, σύμφωνον προδήλως ὄντα
ἐπώλησεν. "Exi δὲ τούτοις πᾶσι χατέλιπε διὰ φιλο- — tolo μοναχοῖς. Παρακαλοῦμεν οὖν xal δεόµεθα τῆς

δοξίας ὑπερθολὴν xol τὴν Ἐχχλησίαν τοῦ Χριστοῦ,

ἁγίας βασιλείας cov, μηδὲν κινδυνεύῃ τὰ τῆς Ἐκ.

καὶ χρονίας χαταμονὰς ἐποίησε φορτιχῶς ἐν τοῖς, Χλησίας xal τὰ τῆς εὐσεθείας διὰ ἕνα .ἄνθρωπον,

βασιλείοις. Ὁ δὲ τοῦ Θεοῦ μέγιστος ναὺς, &npo-
νόητος «καὶ ἀνεπιμέλητος περιλειφθεὶς, ἐγένετο
wapa ἑἐλεεινόν. Tác δὲ φευδολογίας, καὶ tà; ἄλλας
αὐτοῦ πλάνας χαὶ ὑποκρίσει; ἃς ἐπὶ τῶν ὁμιλούν-
Sv αὐτῷ καθ) ἑκάστην ἐπιδείχνυται τὴν ἡμέραν,

xal ταῦτα φανερῶς κατάκριτον. Ὥσπερ γὰρ f) κατὰ
Ἀρείου σύνοδος πάντας τοὺς ὁποτεδήποτε ἄναφα-
νέντας ᾿Αρειανοὺς καταδικάζει, οὕτω xal fj χατὰ
τοῦ Βαρλαὰμ σύνοδος πάντας τοὺς τὰ ἐχείνου ἔπεκ-
δικοῦντας xal µαχομένους τοῖς ἀντιλέγουσιν αὐτοῖςο

«ola διηγήσεται γλῶσσα» O0 γὰρ οἶδε εὐ στόµα ^ Οὗτος δὲ γυμνῇ τῇ χεφαλᾷ, τὸ λεγόµενον, καὶ λαλῶν
αὐτοῦ ἀλήθειαν, «καὶ Ἠχρείωται χατ᾽ αὐτὸν τὸ μέγα p xai Υράφων καὶ χειροτανῶν, καὶ ψηφιζόμενος, τὴν
εἲς ἀρχιερωσύνης ἀξίωμα. Ἡμεῖς δὲ ἐν ἑνδείᾳ καὶ ἍἈρὸς τοὺς τὰ τοῦ Βαρλαὰμ φρονοῦντας ὁμ' φροσύ-
στενώσει χαθήµενοι, παρβχαλοῦμεν «bv θΘεὸν, ἵνα Υην ἐπεδείξατο * οὐχέτι γοῦν ἔχει polpav μετὰ τῶν

ἐμόατεύσῃ εἰς τὴν χαρδίαν «5c ἁγίας βασιλείας «εὐσεδῶν * ἀπελαθήτω ὡς λύχος, ὡς ὄφις, ὡς λέων
σου, xal ἀποχαλυφθῇ -à ἔργα αὐτοῦ. Nüv οὖν ὡς
δρᾷς, δέσποινα ἡμῶν ἁγία, εἰς βάθος χαχῶν ip-
πεσὼν ὃ ἅθλιος ὄνρως χαταφρονεῖ, xal ἀνομίαν
προστιθεὶς ἀνομίχ, ἐγκατελείφθη ἀπὸ Θεοῦ, x3i
ἐξέπεσε xal τῆς εὐσεδείας αὐτῆς, xal ἐξιχνλί-
$05» εἰς πλάνην καχοδοξίας, xal ὑπὸ ἀναθεματι-
σμοὺς ἐγγράφους πεποίηχεν ἑαυτὸν, ἀθετήσας τὰς
ὀκὲρ εὐσεθείας διαγνώσεις xal ἀποφάσεις τῆς euv-
(too ἑχείνης, καθ’ fjv προεκάθητο καὶ ὁ ερισµακά-
piertoc xal ἅγιος ἡμῶν αὐθέντης xoi βασιλεὺς, xol

ἀνήμερος, «τῶν «τοῦ Χριστοῦ θβρεμμάτων. .El δὲ
χρήξει καὶ ἑλέγχων, «ἔχειν τι νοµίζων ἀπολογίας,
προαγέσθω εἰς κρἰαιν. Παραχαλοῦμεν οὗν, «καὶ αὔ -
(i περαχαλοῦμεν, μηδὲν ἀπιπλέον χινδυνεύῃ τὰ
toU Χριστιανισμοῦ, ὅτι πολλοὶ τῶν Χριστιανῶν δι
αὐτὺν ἀποθνῄήσχουσιν ἀἁχοινώνητοι τῶν ἀχράντων
τοῦ Χριστοῦ μυστηρίων, xai ἄλλοι οὐδὲ εἰς ἔχκλι-
elav εἰσέρχονται. Πολλοὶ δὲ «τῶν ἀερέων, καὶ τοῦ
ὅλως λειτουργεῖν ἐπαύααντο. Ταῦτα ὡς χρὲος Eyav-
«ες, xaX ὡς εὐχέται, καὶ ὡς δόῦλοι ἀναφέρομεν, xal

χωρήσας μὲν χαίὰ τῆς εὐσεδείας τῶν εὖτε διχαιω- { διὰ cb ἀξιόπιστον xal οἰχείαις ὑπογραφαῖς ὕπεση»-

θέντων, ὡς οννηγορῶν τῆς xav' αὑτὴν ἀληθείας,
ὁμοφρονήσας δὲ τοῖς μαθηταῖς χαὶ διαδόχοις, τῆς
φοῦ Βαρλαὰμ ἐχείνου χαχοδοξίας. Καὶ νῦν μὲν &v-
αιρῶν τὰς τοῦ toU θείας χαὶ δημιουργιχὰς ἕνερ-
γείας παντελῶς, xal δια φέρειν Glos; ταύτας τῆς o0-
σἷας λέγων, οὐσίαν εἶναι µόνον δογµατίζει εὸν θεὸν,
ἔρημον καὶ γυμνὴν τῆς περὶ αὐτὸν προνοίας xal
δοιαιοσύνης xal ἀγαθότητος, xal τῶν ἄλλων tf
«θεότητος αὐχημάτων * νῦν δὲ τὰς δημιουρχικὰς
«φαύτας ἐνεργείας τοῦ θεοῦ αχτιστὰς εἶναι παριστῶν,
€gi αὐτὴν τὴν λάμπράτήτα τῆς θείας «φύσεως, χαθ᾽
Mv χαὶ ὁ Χριστὺς ἐπ᾽ ὄρους Ἡστραψε, προφάσει τοῦ
διαφέρειν τῆς οὐσίας τοῦ Θεοῦ, xal κατατέµνων εἰς
χτιστὰ xol ἄχτιστα «b. θεῖον, xal χαταλύων τὴν &v-

τίθετον τοῖς τοσούτοις καὶ ςηλιχούτοις δυσοσεδήμα- D

σιν ὀρθὴν διάγνωσιν, xal τοὺς φρονοῦντας xai γρά-

μηνάµεθα. Μην] Σεπτεμθρίῳ ἱνδιχτιῶνος w'.

Εἶχε xai ὑπογραφάς *

O ταπεινὸς μητροπολίτης Ἑφέσου, Ματθαῖος.

Ὁ ταπεινὺὸς μητροπολίτης Κυζίχου, ᾿Αθανάσιος.

Ὁ ταπεινὸς μητροπολίτης πάσης ᾽Αλανίας xal
Σωτήρουπόλεως, Λαυρέντιος.

O ταπεινὸς μητροπολίτης Χριστουπόλεω;, Ma-
χάριος. .

Ὁ ταπεινὸς μητροπολίτης "δπρω, Χαρίτων.

"O samt, ἀρχιεπίσκοπος Αοπαδίου, Ἱερό.
Θεος.

Τὸ «apbv [aov ἀντιθληθὲν sip πρωτοτύπῳ αὐτοῦ,
καὶ εὐρεθὲν χατὰ πάντα ἐξισάζον ὑπεγάφη παρ
ἐμοῦ δι ἁσφάλοιαν'

^U ταπεινὸς μητροπολίτης Φιλαδελφίας, Maxá-
Ῥιος.

ΠΡΟΣΤΑΓΜΑ

Τοῦ εὐσεθεστάτου βασιλέως Ἰωάννου τοῦ Κανταχουζηνοῦ

βεδαιοῦν τὰς κατὰ τοῦ αὐτοῦ πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως Ἰωάννου Καλέχα τοῦ Ώσρλααμί-

. του συνοδιχὰς ἀποφάσεις.

Εὐνούστατοι xal πισιότατο τῇ βασιλείφ µου

οἰκήτορεξ ἅπαντες τῆς θεοδοξάστου, θεοφυλάκτου,
xa θεομεγαλύντου Κωνσταντινουπόλεως, οἵ τε χλη-

guo, µονάζοντες, xal ὅσοι τῆς πολισείας, χαὶ ἅπας
^ ϕ χοινὸς λαὺς, τὰ χινηθέντα καρὰ τοῦ Βαρλαὰμ
ἐχείνου χατὰ τῆς εὐσεδείας, καὶ ὅπως ἐξηλέγχθησαν

παρὰ τοῦ ὁσιωτᾶτον ἐν ἱερομονάχδοις χὺρ Γρηγορίου
κοῦ Παλαμᾶ, xal κατεδιχάσθη συνοδικῶς παροὺ-
σης xal τῆς βασιλείας µου, xai ὡς ὁ ᾿Ακίνδυνος
μετὰ μικρὸν τὰ ἐκείνου φρονῶν ἐξελεγχθεὶς cuvobt-
χῶς xal αὐτὸς, προχαθηµένης ἐν τῇῃ συνόδῳ τηνι»
καῦτα xai τῆς βασιλείας µου, τῇ αὐτῃ κα:α)ίκβ

"m

PHILOTHEI CP. PATRIARCILE

τη

δικαίως κάθυπιδλήθη, καὶ τόμος συνοδιχὸς ἐπὶ τούὺ- A νώσαντες. El γὰρ xal τόπῳ καὶ σώματι διηρημενο!

«ote προέδη, συμπεριληπτιχῶς ἀποτέμνων τῆς τοῦ
Χριστοῦ: καθολιχῆς xal ἁποστολιχῆς ΄ Ἐκκλησίας,
χαὶ παντὸς τοῦ τῶν ὀρθοξόξων πληρώματος, εἴ τίς
ει τῶν ὑπὸ τοῦ βαρλαὰμ κατὰ τῶν μοναχῶν, τοῦ
τε δηλονότι xupou Γρχγορίου τοῦ Παλαμᾶ, xol τῶν
σὺν αὐτῷ, λαληθένῖων, f| συγγραφέντων φανείη
πάλιν τῶν αὐτῶν χατηγορῶν, οὔδένα τῶν ἁπάντων
ἀγνοεῖν of gat, ἀλλὰ μετὰ μικρὺν ὑπὸ πονηρᾶς καὶ
φ')άρχου γνώμης χατὰ τῆς βασιλείας µου πλασα-
µένων τινῶν X xal ὁὀμεῖς love, χἀντεῦθεν χαλεπῆς
συγχύσεως καταλαθούσης τὴν τῶν Ρωμαίων ἀρχὴν,
ὁ ᾿Αχίνδυνος ὡς ἑρμαίῳ τῇ τοιαύτῃ τοῦ χαιροῦ
""μοχθηρίᾳ χρἠσάµενος, καὶ πολλους ἁπατῆσας καὶ
προσετα.ρισάµενος, μεθ) ὧν xal τὸν χρηµατίσαντα
πατριάρχη », οτάσιν Ίγειρε χατὰ τῆς Ἐχχλησίας
«δεινὴν, τῆς. χκτὰ τὴν πολιτείαν μηδὲν ἀποδέουσαν,
, «ἐπεχδ.χῶν μὲν τὰς τοῦ Βαρλαὰμ ἐχείνας χαχοδοξίας,

τὸ. ὄνομα δὲ µόνον ἐχείνου χαὶ αὐτὸς πρὸς ἁπάτην
ἀποχηρύττων, εἰ xal τῶν σννετῶς ἀχουόντων οὐδένα
διέλαθεν. Ἐπεὶ δὶ βεθαιωτὴς χαὶ προστάτης 'Axtv-
δύνου xal τῶν κας᾽ αὐτὸν ὁ χρηµατίσας πατριάρχης
Υινόµενος, αὑτόν τε τὸν ᾿Αχίνδυνον χειροτονίας
"Δξίωσε, xal τινας τῶν ἐμοφρονούντων αὐτῷ εἰς τὰς
"ἀχχλησιαστίχὰς προῆγεν ἀρχᾶς, ἅμα χαὶ πρὶς τὴν
ὑψηλότάτην δέσποιναν τῶν Ῥωμαίων, x«t ἑρασμιω-
κάτην ἀδελφην τῆς βασιλείας µου, ἐπὶ τοῖς τοιού-
ἴποις δόγµασι παῤῥησιαζόμενος, xal κατὰ τῶν δι-
χαιωθέντων ὑπ' εὐσεδείᾳ μοναχῶν αὖδις χωρῶν,

ὗσαν, ἁλλ' ὡς ἑνὸς Πνεύμαῖος ἓν αὐτοῖς λαλοῦντος,
τὸ αὐτὸ πάντες συναπεφήναντο, ὃ xol fj βασιλεία
µου Χριστοῦ χάριτι στέργει χαὶ στηρίζει, xal vuv
xa πρότερον. Μετὰ μέντοι τὴν τῆς βασιλείας pov
ἐπιδημίαν, xalto: δι᾽ ἐγγβάφου τόμου πεμφθείστς
αὑτῷ παρὰ τῶν ἀρχιερέων τῆς χαταδίχης, ἑπειδη-
περ ἵμαθον προφασιςδµενον αὐτὺν χαὶ ἐνιατάμενον
ἔτι, ὡς ἁπόντα χαταδιχασθέντα, χαὶ ἔτοιμον εἶναι
παρεῖναι χαὶ ἀπολογεῖσθαι λέγοντα., προχαθίδας

μετὰ τοῦ ὑψηλοτάτου βασιλέως τῶν Ῥωμαίων, xe

ἑρασμιωτάτου υἱοῦ τῆς βασιλέἑίας µου, xal μετὰ τῶν
ἱερωτάτων ἀρχιερέων καὶ τῆς συγκλήτου, ὅ-εμηνν-

. σάµεθα τοῦτον, εἰς tbv. σύνοδον ἁπαντῆσαι. Ὁ δὲ

ἑφάνη µάτην τὴν ἀπουσίαν προφασιζόµενος: οὗ váp

B ἐθάῤῥησεν ἁπαντῆσαι xal ὅλως εἰς λόγους ἐλθεῖ»,
. xalzot xal τρὶς καὶ τετράχις εἰς τὴν σύνοδον προσ-

κληθείς: διὰ τοῦτο ταῖς αὐταῖς alg xal πρότερον
χαταδίχαις χαθυποθάλλεται, αυνευδοχούστς δικαίως
xai τῆς βασιλείας µου, ὃ καὶ διὰ τοῦ παρόντος
δειχνῦσα xaX βεθαιοῦσα προστάγµατος, διορίζεται
πᾶσι, στέργειν μὲν τὰς τοιαύτας ἐνθέασμους xol
συνοδιχὰς διαγνώσεις xal ἀποφάδεις, ἀποτρέπεαθαι,
δὲ τοὺς τὰ τοῦ ᾿Αχινδύνου φρονηῦντας, xai πάντας
τοὺς κατὰ τοῦ ἐἰρημένου ὁσιωτάτου ἱερομονάχόυ

*bp Γρηχορίου τοῦ Παλαμᾶ, χαὶ τῶν σὺν αὐτῷ µ.-

ναχῶν αὖθις χωροῦντας, ὡς ἁπατεῶνας ὄντας, xal
τὴν Ἐκχχλησίαν αὖθις ταράσσοντας. Τούτου Υὰρ
χάριν χαὶ τῆς κατὰ εὐσέδειαν εἰρήνης xal ἀσφαλείας

χαταλαθοῦσα ἐντεῦθεν αὕτη, τὰς ὑπὲρ εὐσεθείας c. τὸ παρὸν ἀπελύθη τῆς βασιλείας µου πρέσταγµα.

συνοδιχῶς ἐχείνας διαγνώσεις, χα. ἀποφάσεις &xv-
ρουµένα:, xaX τὸν ἐπ᾿ αὑταῖς συνοδικὸν τόµον τε-
λείω; ὑπ αὐτοῦ ἀθετούμενον καὶ χαταλυόμενον,
πολλάχις πρότερον μετὰ τῶν ἱερωτάτων ἀρχιερέων
φὰ περὶ τούτων ἐξετάσασα, εἶτα xal σόνοδον συγ-
χρὀτεϊ, καθ) ἣν ἐξετάσεω, xav διαγνώσεως ἀχριθοῦς
γενομένης, χαθαιρέσει χοινῇ πάντες τοῦτον χαθυπο”
θάλλουσι, x3v sl μὴ µεταμεληθείη xal τὸν ᾽Αχίνδυ-
wow, xal τοὺς χατ αὐτὸν ἁἀποδάλλοιτο, xol . τῆς
μοίρας τῶν ὀρθοδόξων ἑχτέμνουσι. Τούτου δὲ τοῦ
θεαρέστου τελεσθέντος ἔργου, ἑπαινετὺν' γὰρ χατὰ
τὲν εἰπόντα xal fj τῆς χαχίας χόλασις, λύει τὴν ἐμ-
φύλλιον στάσιν ὁ Κύριος, xal βραδεύει τὴν εἰρήνην
τῇ βασιλείᾳ Ῥωμαίων. Καὶ οὕτως εἰσελθοῦσα 1

βασιλεία µου θεοῦ εὐδοχοῦντος εἰς τὴν µεγαλόπολιν D ὅαλα εἰς :

. παύτην, αὐτὺν μὲν εὗρε χαθῃρηµένον, ᾿Αχίνδυνον δὲ
xai τοὺς σὺν αὐτῷ ἀποχεχηρυγμένους πάλιν συνοδι-
κῶς, ὃ μὴ} µόνον ἐνταῦθα xatáà τὴν σύνοδον ταύτην
οἱ σννελθόντες ἔπραξαν, ἀλλὰ xol οἱ iv τοῖς ἰδίοις
Χελλίοις σχολάζοντες ἱερώτατοι μητροπολῖται, ἐγ»
γράφως συνεφηφίσαντο, προστιθέντες οὗτοι μετὰ
«fc kv τοῖς δόγµασι παραφορᾶς, xoi τὰς ἄλλας
ἀθέσμους κατὰ τῆς Ἐχχλησίας xai τῆς βασιλείας
γεχενηµένας πράξεις αὐτοῦ. ὃ xai οἱ ἑχτὸς συνόν-
«ες 4f βασιλείᾳ µου, 5 τε Ἱεροσολύμων ἁγιώτατος
πατριάρχης καὶ οἱ λουποὶ πάντες ἱεμώτατοι µητρο-
πὐλῖται, σύνοδον xal absol. συγχρυσἁσαντες ᾽ ἀπεφῇ-
ναντο, πρὸς τοῖς ἄλλοις, καὶ τῆς τοῦ ᾿Απιβύνου
ποινωνίας Χὰριν, πάσης ἱερωσύνης tovtov ἀπογυμ-

Εἶχε καὶ δι ἐρυθρῶν γραμμάτων τῆς βασιλιχῆς xal
θείας χειρὸς τὸ μηνὶ Μαρτίῳ, ἱνδικτιῶνος wu.

Τὸ παρὸν (cov τῷ ἐμφανισθέντι uot Oslo xol
προσχυνητῷ πραστάγµατἰ ἀντιδαλὼν, χαὶ πάντα

εὐρὼν ἐξισάζον, ὑπέγραφα.

Ὅ. ταπεινὸς μητροπολίτης Φιλαδελφίας, Μαχά-
pi.
Ἱδέτωσαν οἱ παπισταὶ ποῖον πατριάρχην alpene
Xbv, φαυλόδιο», σιμωνιάχκὸν, παλίµδονλον, ὑπὸ

φοσούτων συνόδων ἀνατεθεματισμένον, xaX ὑπὸ βα-
“σιλέων ἀποθεθλημένον, ἐπαινοῦσι, χαὶ λέγουαιν ὅτι

ἐχάθηρε τὸν Παλαμᾶν ópo2 μὲ τὸν Ρώμης Κλήμην,
ἰδὲ σελίδι 2p.

"Enti χατὰ διαφόρους χαιροὺς συνέδησαν σχἀν-
Ἐκχλησίαν Χριστοῦ, κἀντεῦύθεν ἕπη-
κολούθησαν στάσεις xol διαιρέσεις, συνέδη δὲ xal.
πρὸ χαιροῦ τινος ταῦτα Ὑενέσθαι εἰς τὴν Ἐκκλη-
σίαν Χριστοῦ ἐξ ὑποδολῆς ἀνθρώπων τινῶν xaxe-
ερόπων xal χαχοδόξων, τοῦ τε Βαρλαὰμ xai Άχιν. .
δύνου, οἵτινες ἑτάραξαν χαὶ συνέχεαν αὐτὴν», boy
pata τὰ μὲν αὐτοὶ λέγοντες, τὰ 0b ἄλλων χατη-

χοροῦντες, xat διὰ τὸ ἀνεξέταθτα ἡμῖν τὰ πλεῖσια

χαταλειφθῆναι ἔτι οὖσιν ἐν Ἐφέσῳ, ἐχρίναμεν δέον
συσταλήναι εἰς ἑαυτοὺς xal τῆς χοινωνίας τῆς ἱερᾶς
ἁ ποστῆναι, Nov δὲ θεοῦ ἑλεοῦντος ξιὰ τῆς ἔπιστα..
cla; xal ἐμμερίμνου ἐπιμελείας τοῦ χραταιοῦ καὶ
ἁγίου ἡμῶν αὐθέντου xal βασ.λέως τοῦ Καντακου-
ζηνοῦ ἐγένετο ἐξέτασις ἀχριθὴς διά τε θείων xal

᾿λογίων πνευματικῶν τῶν ἁγίων Ἡατέρων xoi διξδα-

113

CONTRA GREGORAM ANTIRRHETICORUM T.

Tià

σχῴλων τῆς 'Exxincía;, προσταοῦντος χαὶ ύπα- A τοῦ Χριστοῦ, xdi στέργω οὓς στέρχει αὕτη: Ὅσα

σπίζοντος αὐτῶν τοῦ αὐτοῦ χρατκιοῦ χαὶ ἁγίου ἡμῶν
αὐθέντου χαὶ βασιλέως, xàY ἀνεφάνησαν τὰ χατηγορού-
μενα χατὰ τοῦ τελευτήσαντος ἁγιωτάτου πατριάρχου
χὺρ Ἱσιδώρου, χὰὶ τοῦ ἱερωτάτου µητροπολίτου θεσ-
σαλονίχης χὺρ Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ, χαὶ τῶν ἄλλων
τιµιωτάτων μοναχῶν τὸ ἄπταιστον καὶ ἀνεχίληπτον
ἔχοντα, ἔδοξε «ἶ ἡμῶν ταπεινότητι, δι αὑτό τε
τοῦτο, xa διὰ τὸ τῆς εἰρήνης καλὺν, πᾶσαν ἀμφιδο-
λίαν ἀποθέμενοι τὰ περὶ τῶν λαληθέντω χατ αὐτῶν
xal χατηγορηθέντων, δυνελθεῖν xal χοινωνῆσαι τῇ
θείᾳ ἱερᾷ συνόδψ, καὶ µηχέτι διίστασθαι τῆς ἁγίας
τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας, ἀλλ ὀὁμοφρονεῖν χατὰ πάντα
κατὰ «bv ἑνόντα pot. xal δυνατὸν τρόπον, εἰ xal τις
ἐγένετό µοι συναρπαγὴ, xal ἀπὸ τοῦ νῦν ἁποδάλλο-
µαι ἅπερ xal οὕστινας ἀποδάλλεται ἡ Ἐχχλησία

δὲ ἔφθασα xii ἔγραφα dj εἶπον xas' αὐτῶν Évexev
τῶν εἰρημένων δογμάτων, ἔχω ταῦτα κάντα ἄχυρα
καὶ ἀνατετραμμένα., Τούτου γὰρ χάριν ἐγράφη διὰ
χειρὸς τοῦ υἱοῦ µου τοῦ Γαθαλᾶ ὑπαγορεύσει ἡμε-
τέρᾳ. Εἶγε δὲ xal τὸ, ὑπεργράφη, παρὰ τῆς ἐμῆς τα-
πεινότητος. Ἔτους ςωνη, μην Απριλλίῳ xp,
ἱνδιχτιῶνος Y.

Καὶ δι οἰχειοχείρου ὁπογραφῆς «b, ὁ ταπευὰς
μητροπολίτης Ἐφέσου, Ματθαῖος..

Τὸ παρὸν (gov ἀντιδληθὲν καὶ χατὰ πάντα «p
πρωτοτύπῳ εὑρεθὲν ἐξισάζον, ὑπεγράφη χαὶ παρὰ
εἲς ἡμῶν ταπεινότητος.

Ὁ ταπεινὸς μητροπολίτης Ἡρακλείας, πρόεδρος
τῶν ὑπερτίμων, καὶ ἔξαρχος πάσης θρέκης χαὶ
Μακεδονίας, Φιλόδιος.

PHILOTHEI

CONSTANTINOPOLITANI PATRIARCEIÆ
ANTIRRHETICI LIBRI ΧΙ

CONTRA GREGORAM *.

TOY ΕΝ ATIOIZ ΠΑΤΡΟΣ HMQON

$IAOGEOY

ΠΑΤΡΙΑΡΧΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ
Πρὸς τὰ συγγραφέντα τῷ φιλοσόφῳ Γρηγορᾷ, χατά τε τοῦ ἱεροῦ τῆς Ἐκκλησίας vipov,
xai θείας ἑνεργείας, xal θεοποιοῦ χάριτος, καὶ δὴ) χαὶ τῆς
ὁραθείσης àv Θαδωρίῳ ὑπερφυῶς Δεοφανείας «s. xal θεότητος,
(—— (Ape τὸν πρῶτον αὐτοῦ λόγον
ΑΝΤΙΡΡΗΤΙΚΟΣ ΠΡΩΤΟΣ.

Ἐδεξάμην τὰ xa0' ἡμῶν τε xol τῆς εὐσεθείας B τοὺς προξένους ἀλλήλοις xal διαδόχους τῆς κατὰ

τῷ φιλοσόφῳ: Ερηγορᾷ πονηθέντα συγγράµµατα,
χράτιστε βασιλεῦ, καὶ τὴν πρὺς ἀνατροπὴν αὐτῶν
ἐπῄνεσα σὴν σπουδήν τε καὶ πρόχλησιν. Σὸν γὰρ
Ἔργον ἔδει, xal τῆς σῆς σοφίας εἶναι xal τοῦτο, τοῦ
xal πόῤῥωθεν μὲν, xàx τῶν προοίµίων αὐτῶν, νῦν
μὲν σὺν τἀδελφῷ xat σόμπνῳ, τῷ μµαχαρίτῃ φημὶ
xai θαυμαστῷ βασιλεῖ, νὺν δὲ xal µόνον μετὰ τὴν
ἐκείνου δηλαδὴ σιγἠν τε xal ἐχδημίαν τὰς τῆς al-
ῥρέσεως πονηρὰς ὀἑκτεμόντος ῥίζας Αχίνδυνόν τε
xai Βαρλαὰμ, τὴν πονηρὰν τοῦ πονηροῦ ξυνωρίδα,

. —— P. I. — li sunt. Philothei an-
tirrhetici libri contra Gregoram, quos Bolvinus in
notis ad Gregorz listoriam Byzantinam non semel

Χριστοῦ, xal τῆς Ἐχκλησίας µανίας, ἓν πανδήµῳ .
σὺν αὑτῇ χαθελόντος θεάτρῳ, xal τοὺς μὲν ἀτοχη»
potet xal τομῇ χαθαπερεὶ σεσηπότα, xal νεχρὰ
µέλη τοῦ ὑγιαίγοντος κάλλιστα παρεσχευαχότος
διαιρ:θῆναι, τῇ 8 Ἐχχλησίᾳ Χριστοῦ δεδωχότος
τὸ χράτος, ἔπειτα, xal μετὰ τὸ ὅ.άδηµα, xat τὸ ῥα-
σἴλειον χράτος ὕστερον, τὴν χαταλειφθεῖσαν ἑχείνων

:ἀηδῆ συµµορίαν, καθαπερεί τινα δράκοντος ὀλχὺν

ες χεφαλΏς δηλαδῆ σνντριδείσης απαίροντα τῷ
οὐραίῳ, xai. πρὸς ἄμνναν ἐπειγόμενον ón0sv κατα»

laudat ut | ineditos ; editionem enim lazzensem

anni 1698, qua utiuur, ouuino ignoravit.

TIS

ΡΗΜΟΡΗΝΙ 6Ρ. PATRIARCHA

. Τ16

—XC ποιῄσαντος εἲς λεπτὰ, καὶ νεχρωθῆναι ὡσαύτως ἐπεξιέναι, xal ἀντιλέχειν πολλάκις περιτ-

παθάκαξ τῷ τοῦ Πνεύματος ξίφει διὰ τῆς. ἱερᾶς
ἀκείνης τῶν Πατέρων συνόδου, fic δήπου καὶ αὐτὸς
βασιλικῶς τότε προὐκάθητο, xb μὲν νόθον τε xal
παρξΥγρ: τον, καὶ τῶν ἑερῶν χόγων ἁλχότριον ἅπαν
ἐκ-μέσου τιθεὶς αὖν ἑχείνῃ, τὸν δ᾽ ἀποστολιχόν τε
xai πατριχὸν, xai θεόπνενστον λόγον τῆς ἁληθείας,
καὶ κρατύνοντες, xal χηρύττοντες, καὶ χυροῦντες
ὑμοῦ xai λόχοις καὶ πράγµασιν. "Ἔδει τοιχαροῦν,
ὅπερ alxov, αἱ τὸν οἰκονόμον xal συνεργὸν, καὶ πρύ-
«avv Ex θεοῦ χρηµατίααντα τῶν τοιούτων, καὶ τῆς
συστάσεως αὐτῶν, xal τῆς διαμονῆς, xal εἲς εἰς τὸ
μέλλον ἀσφαλείας πρὸ τῶν ἄλλων φροντίζειν, Θέὸν
ἐχμιμούμενον χατὰ δύναμιν xal lv. τούτῳ. xal τὴν
αὐτοῦ περὶ τὰ αὐτοῦ χηδεµονίαν xai πρύνοιαν. Μὰλ-
λον δὲ οἱ μὲν τῆς ὀρθοδοξίας λόγοι τε xal τὰ γράµ-
pato, xal ὁ τῆς ὀρθῃς xai ἁπταίστου πίστεως οὗ-
τοσὶν ὄρος, Πνεύματι Oel ῥηθέντα, vov τε xal εἷς
αἰῶνας τὸ ἀσάλευτον ἕξει, χατὰ τὸν Χριστοῦ λόγον.
0 οὐρανὸς καὶ ἡ yy παρεἑεύσονται, γάρ «nscv,
οἱ δὲ Aóqo: µου οὐ μὴ παρέλθωσι.

Σὺ δὲ καὶ τοῦ χοινοῦ xal καθόλου τῆς παγχοσµίου

«o0 Χριστοῦ Ἐχχλησίας χαλῶς ἄγαν φροντίζων,
καὶ τὴν τῶν πολλῶν ἀσφάλειαν περὶ πλείστου ποι-
οὖμενος, οὐδὲ γὰρ πάντων fj γνῶσις, τὰ χατὰ τῆς
ἱερᾶς ἐχείνης σννόδου xal τοῦ ταύτης σεπτοῦ τό-
pou, ταυτὸ δ᾽ εἰπεῖν τὰ χατὰ τῆς εὐσεδείας, xai
πῶν ταύτης ἱερῶν θεολόγων καὶ διδασχάλων σνγ-
γραφέντα τῷ φιλοσόφῳ, πρὺς ἀνασχευὴν xal ἡμῖν
προὔθηχας φέρων, τῷ τῆς ἀληθείας quil δεῖν εἶναι
λέγων ἄντιχρυς διωχθῆναι «b σχότος τοῦ φεύδους.
Τής γὰρ χατὰ τὸν Βαρλαάμ τε χαὶ ᾽Αχίνδυνον φα»
«plac τε xal τοῦ χόμμµατος εἷς Ov οὐτοσὶ xal πά-
λαι, μᾶλλον δὶ xal τὰ πρῶτα φέρειν ἑχείνων Φιλο-
τιµούμενος, ὡς αἱ χατὰ τὴν ἱερὰν ἐχείνην σύνοδον
ἑναργέστερον ἔδειξαν διαλέξεις, ἐπεὶ μηδὲν ἔσχεν
εἰπεῖν ἐχεῖ τῶν χαιρίων, μᾶλλον δὲ μηδὲ πρὺς ἔπος
ὅλως εἰπεῖν ἔσχεν, ὡς ἴσασιν ol την θείαν ἐχείνην
τελετὴν τότε, xal τὸ στάδιον συμπληροῦντες, ἄλλως
πε xal τοῖς ἑλέγχοις τῶν τῆς ἀληθείας ἱερῶν λόγων
χαθαπερεί τινι χέντρῳ τὴν χαρδίαν πληγεὶς, καὶ τὴν
διχαίαν ἐχείνην καταδίχην, χατὰ χεφαλῆς ἐπιοῦσαν
αὐτῷ μάλιστα τελευταῖον ἀχούσας, ἐπεὶ μηδὲ συν-
vivat, μηδ' ἀχούειν τῶν διδασχόντων, μηδὲ πρὸς τὸ

τῆς µεταμελείας χαλὸν ἀπιδεῖν ὅλως ἔγνω, οὐδὲ D

γὰρ ἔμαθεν ἴσως ὁ διαλεκτικὸς, xal φιλόσοφος παρὰ
τοῦ τῆς ἀληθινῆς xol πρώτης σοφίας, xaX φίλου
χαὶ διδασχάλου τὴν θαυμαστὴν xdi φιλόσοφον συµ-
6ουλὴν ὄντος ἐχείνην, οὗ πανταχοῦ τὺ νιχᾷν xaXày
elprxutav, ἀλλ ἔστιν οὗ χαὶ ἠττᾶσθαι λνσιτελέστε-
. pov, τὴν χατὰ τῆς εὐσεδείας ὕδριν, καὶ τὸν ἔσχα-
«ον τουτονὶ πόλεµον, χαὶ λόχοις ἐξέῤῥηξε χαὶ σνγ-
γράμµασιν, ἐπὶ τοὺς ἱδίους αὐτοῦ χαθηγητὰς, xal
τοὺς ἑχείνων λόγους, xal τὰς χενοφωνίας lv, ὡς
ἐξ ἄλλης ἀρχῆς αὖθις, xal κύχλον τινὰ περιτρέκων
ἁδιεξίτητον, xal τοὺς τῆς ἰδίας ἀστρονομίας πλανή-
τὰς καὶ αὐτὸς χἀνταῦθα μιμούμενος.
Διὸ χαὶ μᾶλλον αὐτὸς τὸν παρόντα τουτονὶ λόγον
ὤχνουν ὡς μάλιστα, xai ἀνεδαλλόμην τὸ τοῖς αὐτοῖς

«όν τι νοµίζων, ἵνα μὴ xol αὐτοὶ δόξωμέν Truc οἷς
χαχῶς περιφεροµένοις, xal στρεφοµένοις εἰχῃ cup
προφἑρεσθαἰ τε καὶ .στρέφεσΊαι, xày ἁπίστην τῆς
περιττῆς ἀσχολίας ταυτησὶ xal τοῦ πόνου, εἰ μὴ
t0 πρὸς αἱ τὸν χράτιστον φίλτρον xaX fj αἰδὼς ἅμα
χατεῖχε, xai ὅτι δίκαιον εἶναι πάντιος ἀρεῖς τοὺς
ες μεγάλης ἑκείνης συνόδου τῶν ἑκείνης Ἱερῶν
ὑπερμαχεῖν αὖθις xal Ὑραμμµάτων xai λόγων, -μᾶλ-
λον δὲ τὰς εὐσεθεῖς xat θέίας ὄντως πράξεις Exsl-
vag, λόγχοις ἑναντίοις αὖθις πολεµουµένας, μὴ we
ραθλέφαι, ἀλλὰ xe “προστῆναι, καὶ πολομῆται
δικαίως, τῷ τῆς ἀληθείας λόγῳ τοὺς λόγους τοὺς
οἰχείους δεδωχκότας xaX πάνυ διχαίως.

Φέρε τοιγαροῦν την ἀθετουμένην παρ ἐχείνων τοῦ .
θείου Ἠνεύματος ἑνέργειάν τε χαὶ χάριν αὐτοὶ τοῦ
Ἀόχου πιστῶς προστησάµενοι, xal τοῖς 0v ἑχείγης
ἐκείνην θεολογοῦαί τε xal διδάσχουσιν ὁδηγοῖς, καὶ
χαθηγηταῖς ἁπλανέσι σννήθως ἐν ἅπασι χρώμενοι,
τῶν "o0 φιλοσόφου τουτου] διακούσωµεν λόγων, lV
ἑνερήέστερον γνῶμεν, τίνα τὰ καθ ἡμῶν τε xel
τῆς εὐσεθείας ἐγχλήβατα, fjv fj τῶν Πατέρων ἐχείνη
θεία σύνοδος ἀνεχήρυξε διὰ τοῦ ἱεροῦ out. τόμου.
Ἐδονλόμην μὲν vOv εἰσιὼν τουτονὶ τὸν ἀγῶνα, xal
τῶν ἀντιῤῥητικῶν ἁπτόμενος ἤδη λόγων, τῆς κει-
Νοφανοῦς ταντῃσὶ δεκαλόγο», ἢ δεχαθίδλου μᾶλλον
S00 Φιλοσόφου, τοῦ πρώτου βιδλίου μηδὲ μνησθήναι
χαθάπαξ, μηδὶν πρὸς τὸν λόγον ἄντιχρυς ὄντος,
μηδὲ τῆς προχειµένης ὑποθέσεως, μηδὲ δογματικῶν
μηδοτιοῦν ἁ πτοµένου λόγων.

Ἐπεὶ δὲ προχατατχευἠ τις οἵονε], xal θύρα τῶν
ἐφεξῆς ῥηθησομένων αὑτῷ τουτοῖ τὸ βιθλίον ἐστ
καὶ θεµελίους τινὰς, xal προοίµια φθάσας kv τούτῳ
προχαταθάλλεται τῆς παντοδαπῆς xa0' ἡμῶν συχ0»
φαντίας τε χαὶ τῶν ὕδρεων, οὐκ ἄκαιρον οὐδὲ περι»
τὸν τέως χλμοὶ χατεφάνη τὸ τινὰ τῶν ἐχείνου τοῖς
ἀχροαταῖς προαθεῖναι τῷ λόγῳ, χαὶ δεῖξαι, καθόσον
οἷόν τε τὸν διαλεχτιχὸν τουτονὶ, xal φιλόσηφον, χαὶ
τολμηρὺν ἐξηγητὴν τῶν θείων τε xal ὑψη)οτάτων,
ὅπως τε xai ὅθεν τῆς διαλέξεως καὶ τῆς θερλογίας
«àv προχειµένων ἄρχεται xal ὅπως ἀληθείας χαὶ
τῆς ἐν ταῖς διαλέξεσιν εὐταξίας t6 αὐτῶν φροντίνει
τῶν προοιµίων.

Ἔστι μὲν οὖν οὗ πάνυ τοι ῥάδιον πρὸς οὕτω δει:
νὰς, xai συνεχεῖς, καὶ ἀλλεπαλλήλους συχοφαντίας,
καὶ φορυτὸν ἀμύθητον ὕδρεων χωροῦντα civ λόγον
ἀμόλυντόν τε xal χαθαρὸν τηρηθῆναι µέχρι 6 καὶ
τοῦ σµιχροτάτου. Πειράσεται ὃ) οὖν ὅμως, καθόσον
ἂν οἷός τε ᾗ, τοῦ μὲν λέγοντος ὑποχωρῶν, xal cir»
ἴσων ἑἐχείνῳ φειδάµενος, χατὰ δὲ τοῦ λόγον, xal τῆς
αἱρέσεως, χαὶ τοῦ ψεύδους χωρῶν μάλιστα, κατὰ
τὴν τοῦ σοφοῦ δηλαδη θεολόγου περὶ τῶν voltu"
νομοθεσίαν. Οὐ γὰρ ἀπαιδεύτως παιδσύ.μεν. quu v
ἐχεῖνος, οὐδὲ ταῖς Όδρεσι βάλλοµεν, ὅπερ πάσχονσιν
οἱ πολλοὶ, μὴ τῷ λόγῳ μαχόμενοι, τοῖς δὲ λέγουει,
xai τὴν ἀσθένειαν ἔστιν ὅτε τῶν λογιαμῶν ale
Ὀόρεσι συγχαλύπτοντες. Ὁ δὴ καὶ ὁ φ.λόάοφος ἕναρ-
γῶς οὐτοσὶν οὐχ ἁπλῶς, ἀλλὰ καὶ χαβ᾽ ὑπερδολὴν
πέπονθεν, ὡς ἓν τοῖς ἑξῆς εἰς πλάτος διαδειχθήσι-

CONTRA GREGCRAM ANTiRRHETICORUM J.

718

à χωρῶμεν πρὸς aütb ἤδη, xal τὸ βιθλίον. A pouv, ἀλλὰ xal προσεπῄνετα av, χαὶ τοὺς ἑθηργὴ-

gov καὶ φοιτητὴν νυχτῶν ἀωρὶ τῷ λόγψ
rv εἰσαγαγὼν ᾿ΑἈγαθάγγελον καθειργµέ-
εὐσεθείας αὑτὸν ἐπισχεφόμενον, ὡς αὗτός
μὲν τὸ πολὺ τῆς περικεχυµένης ἀθυμία;,
ih οὖσαν παρὰ τῶν προστατῶν τῆς εὖσι-
x τὸν φίλον ἀποδύρεται χάθειρξιν, xal λίαν
tà χαιρὸν γενέσθαι τὴν πρὸς αὐτὸν ἔπιδη-
A, δρόσον τινὰ, xai αΌραν ἡδίστην φέρου-
ύξεως. à δὲ μέγιστόν τινα τὴν πρὸς ἐχεῖ-
ν ἑαυτὸν ἀναδείξας τῷ λόγῳ, xal ὑπὲρ τοὺς
ἵνους ἐχείνους Ὀρέστας τε χαὶ Πυλάδας,
χαιροῦ χατατολμῆσαι, xal τῶν προχαθη»
περικυχλούντων, ὡς αὐτός φησιν, ἀγρίων
, οὐχ οἵδ' ὠντινωνοῦν τούτων, xal ποὺ, xal
έως xai γὰρ ἔχειν, xal αὑτην τὴν φίλην
Kip αὐτοῦ, xal τὸ αἷμα προέσθαι, διά τε
, Φησὶ, τῇ; φιλίας, χαὶ τὸ ποθεῖν ὑπὲρ εὖ-
ιεθνάναι αὑτὸ γὰρ τοῦς) ἄντιχρυς εἶναι τὸ
πὲρ τοῦ διδασκάλου, τὸ τῆς χαινῆς xal
ον ταυτησὶ, ἀθυμίας αἴτιον ζητεῖ παρ᾽ αὐ-
(vat * εἶναι χαὶ ydp st πάντως φησὶ νεώ-
ον τὴν ταραχὴν ἑνεποίησε ταυτηνὶ, xal τὴν
αίτοι Ίε τἆλλα vevval xai χαρτεριχῷ πε-
(αἱ τοὺς ὑπὲρ εὐσεδείας εἰωθότι (data δια-
μενδύνους οὕτω τὰ μὴ ὄντα xal ἀχούσας
| διδαισχάλα», χαὶ εἰπὼν ᾿Αγαθάγγελος, τὰ
; ὄντα παρ ἐχείνου παραπλησίως xat αὖ-

χότας διχαίως ἀπεδεξάμην, Χάλλιατα τῷ ὄντι, xal
κατὰ τὴν δεσποτιχὴν ἐντολὴν τῶν ἁγίων ph παρα-
χωροῦντας τοῖς δεινοῖς axapáxtat; τοῦ λόχου, μηδὲ
«€b λαμπρὸν αὐτοῦ xai μαργαρῶδες τοῖς Χαταπα-
τοῦσιν αἰσχρῶς τοῖς oct ῥιπτοῦντας" νῦν δὲ τὸ μηδὲ
τὴν ἀρχὴν γεγονὸς ὡς ἔγχλημα φέρουσι δῆθεν xazà
τῆς Ἐκκλησίας, ἓν τούτῳ µόνον αποιοῦντες xao,
τῷ τὰ εἰχότα δοξάζειν, χαὶ ἅπερ ἴδει γενέσθαι, εἰ
χαὶ φευδῶς ἄλλως, χαθάπερ ἔφην.

Ἀπὺ δὴ τῆς ἐχεῖθεν προσγενοµένης ἀθυμία», φιτ-
ον 6 φιλόσοφος ἀλγῶν τὴν φυχὴν, xoi σνγχυθεὶς
τοὺς λογισμοὺς xai τὴν διᾶνοιαν, χαὶ δυσχεραίνων
ὡσανεὶ, χαὶ pb; αὐτὴν τὴν συνήθη χαθέδραν, παὶ
τὸν οἰχίσχον, ἓξ ἁπόπτου διά τινος παραχύψας θυρί-
boc (χαίτοι γε φεῦδος χαὶ αὐτὸ τοῦτο, τῆς οἰχίας
αὐτῷ χαμµαιξζήλονυ, xal ταπεινῆς οὔσης, xal µηδ-
pix; πεφυχυίας πρὸς ταῦτα, ἀλλὰ xal τοῖς ἀμφόδοις
τοῖς ἔξω µηδόλως προσεγγιζούσης, χαθὰ δὴ καὶ
ὁρᾶται), τὰς ἁγυιὰς xol τὰς τριόδους ἑσχόπει, πα-
ραγυχήν τινα πορίξειν τοῖς λογισμοῖς ἐχεῖθεν βου -
λόμενος. Καὶ μέντοι γε xal πορίζει τοῦ τόπου xal
τῆς θέας ἀξίαν. Αὐλητῶν xal γάρ φησί τινων καὶ
τυφλῶν λυριζόντων, f) παραληρούντων ἀχηχοέναιν
µέλη τινὰ ξυντιθέντων πρὸς λύραν συνήθως, a0:à
0h ταῦτα λέγων τὰ τραγικὰ τῶν τυφλῶν ὥσματα,
ofc ἐχεῖνοι τὰ δυστυχῆ γύναια συναθροίζουσιν ἐπὶ
«ῶν ἀμφόδων, Χοινὴν ἐμπορίαν τῶν ἀναγχαίων

ει. Δρᾶμα καθαπερεί τι xal σχηνὴν E&u- ϱ ποιούµενοι τὰ τῶν ἀλγούντων γραϊδίων τε xal πε-

$, xai ὑποτιθέμε,οι τὰ uh ὄντα τοῖς λόγοι,
& παλαιοὺς τῶν Ἑλλήνων ποιητάς τε, xal
ους, τραγελάφους καὶ σχινδαγούς τινας
εοντες τερατώδεις.

iv μὲν οὖν xal διὰ πάσης ὡς εἰπεῖν τῆς ὑπο.
εουτονὶ τὸν φιλόσοφον ἴδοις ἂν μετ ὀλίγον
είστης τινὸς τῆς Φιλοτιμίας ἀνερυθριάστως
3 τὰ dv ταῖς ὁμιλίαις πρὸς τοὺς καθ) ἐχά-
(Ἱινομένους παίγνια, καὶ τὴν εἰρωνείαν, xal
Ιρδαχισμοὺς πρὺς τοὺς Ἰόχους ὥσπερ µετε-
t, πλὴν ὅσον xat τὰς ὕδρεις àv τούτοις ἐπι-
ται, μᾶλλον δὲ xai 06piv ὅλην χατὰ τῶν τῆς
lag προστατῶν ἐξυφαίνει, xal αὐτοῦ δὲ,
ju τῆς εὐσεθείας λόγον, μηδὲ τὸ ph δεῖν
| χωμφδεῖν τέως εὐλαδηθεὶς ὁ φιλόσοφος,
US v€& τοῖς τῶν Ἑλλήνων ἀπειρημένον σο-
αἱ χαινὸὺν οὐδὲν, τὸν ἐν τοῖς µεγάλοις τε
| τῶν μεγάλων οὑτωσὶ xal λέχειν ἠρημέ-
γράφειν, περὶ τὰ σμιχρὰ xal ὀλίγου τινὸς
& οἰχείοις τῶν λόγων χανόσι χρῆσθαι xal
Αλιά σχοπήσωμεν, €: δοχεῖ, xat αὐτάς τὰς
θφαντίας ἀρχὰς, xal τὸ τῆς προσφάτου λύ-
αὐτὸ, πρὸς τὸν οἰκεῖον φίλον φησὶν αἴτιον.
ι κατ οἶχον ἱερὰς βίδλους ἀφαιρεθῆναί φησι
V διωχτῶν, χαθαπερεί τινων θηρίων ἔπεισ-
w, οὕτω τοὺς τῆς Ἐχχλησίας προεστηχότας
$ *& xai ὑπηρέτας ἐχεῖνος ἁποχαλὼν. Ἐγὼ
|! ἁληθὴς ἦν 6 λόγος, xal οὕτω xat' ἐχεῖνον
πράγµατα, οὗ µόνον οὐχ ἂν ἠρυθρίασα πρὸς
ψιν, οὐδὲ πρὺς ἄρνησιν, f) παραιτήσεις ἐχὼ-
ParwuL Gua. CLI

νήτων xal ἀργῶν Ὑγυναικῶν ἄλλις,πένθη, 5:& γε
τὸ τοῖς µέλεσι χαὶ ταῖς ᾠδαῖς ταῖς παρ᾽ αὐτῶν προσ»
ερεθίζειν ἐχεῖνα. Τούτοις δὴ «οῖς δυστυχέσι γραῖ-
δίοις καὶ 6 φιλόσοφος ἑαυτὸν, ὣς φησιν, ἄνωθεν
παραµίξας, xal τὸν ἀχοὴν xai τὴν διάνοιαν ὑποθεὶς
τοῖς τὰ τοιαῦτα λυρῳδοῦσι xal µυροµένοις, τὸν θρῆ-
vov συνεργαζόμενος ἣν ἐχείνοις, xai οὕτω θαυµα-
olo; ἑαυτῷ μνηατευόµενος τὴν παραμνθίαν, οὕτω
xal γὰρ ἔδει τὸν σοφὸν καὶ φιλόσοφον, xal τὸ μὴ
δεδοµένὀν διδασχαλιχὸν ἀξίωμα σφετεριζόµενον Bla
xatà τῆς Ἐκκλησίας, μὴ τὸν σοφὸν Ἱερεμίαν, xat
τοὺς χατ᾽ αὐτὸν lepouc τε xal θεοε:δεῖς ἄνδρας ἑχεί-
νους συνεργάτας ἔχειν τῶν θρήνω», εἴπου χαὶ πεν-
θεῖν ὑπὶρ τῶν τοιούτων ἔδει, xal ὀδυρμοῖς χώραν
διδόναι ὅλως, ἀλλὰ τοὺς ἀγύρτας τουτουσὶ, xal µυ-
θολόγους μᾶλλον, καὶ λάρους, xal τὸν ἐλεεινὸν xal
χαταγέλαστον χορὸν τῶν χωθωνιζοµένων, ἢ µυρο-
µένων ὀνατυχῶν γραϊδίων, τὰς τῶν γειτονούντων
τουτωνὶ βαρδάρων συνήθεις ἐπιδρομάς, ὣς φησ’, καὶ
λεηλασίας, xal τῶν πέριξ χωρῶν τε xal &ypolxuy
τοὺς ἀνδραπιδισμοὺς, xol τὰς αἰχμαλωσίας τῶν
θρήνων ἀφορμὴ» ποιουµένους, ἀμέλει xal τῆς χατὰ -
τῶν βασιλέων χαταδρομῆς, καὶ τοῦ χοινοῦ tfc τῶν
πιστῶν Ἐχχλησίας. Ἐντεῦθεν αὐτός τε χαὶ ὁ µύ-
στης χαὶ φίλος ᾿Αγαθάγγελος ἄρχεται, δίχην ἄντι-
xpue εἶναι λέγων ταῦτα χατὰ τῆς εὐσεδείας, ὄυσχε-
ραΐνοντος τοῦ Θεοῦ χατὰ τῶν ταύτης προµάχων, xal
tal; χοιναῖς ταυταισὶ πληγαϊς χατὰ τοῦ χηινοῦ τῆς
Ἐχκλησίας καὶ τῶν Ῥωμαίων χρωµένου. ἘἜπτιδη,
quot, τὸ δνσσεδὲς ἐξήλεγξαν φανερῶς δόγμα, κ.ὶ
23

?19

lHILOTBEI CP. PATRIARCH.E

τοῦ

τοῖς προστάταις τῆς Χαινοφωνία;, xot τῆς αἱρέσεως A τῆς Ἆριστοῦ Ἐχχλησίας δίχα πρασωπείου xal wpoxa-

«tv προσήχουσαν ἀρᾶν, χα) τὴν δίχην ἔλαχον, ὥσπερ
ἂν. ει καὶ τὸν λαμπρόν τις fiiov. τουτονὶ σκότους
ἐγράφετο διὰ τοὺς ὀφθαλμιῶντας, ἡ χαὶ τῆς Ἱουδαϊ-
xíc ἱσχάτης αἰχμαλωσίας καὶ τῆς ἁλώσεως, xal τοῦ
Μυρίον φόνου Ext(vou, μὴ τὴν θεομαχίαν τε χαὶ Xpi-
στοχτονἰαν τῶν Ἱουδαίων, ἀλλὰ τὴν σωτήριον ἐπι-
δημίαν Χριστοῦ, xal τὰ ὑπερφυᾶ θαύματα, xa: την
ἀνάστασιν, χαὶ τὴν εἰς οὐρανοὺς θαυμαστὴν ἄνοδαν
ἀντιστρόφως αἴτια λέγοι.

Ταῦτα τῶν ἀνευθύνων ἐχεῖνοι, μᾶλλον δὲ τῶν xal
στεφάνων ἀξίων δι ἑἐχεῖνα, καὶ ἀναῤῥήσεως xotvf)
χαταψηφισάµενοι. Ὁ φοιτητὴς ᾽Αγαβάγγελος ἀδιοῖ τὸν
μυσταγωγὸν ἑξῆς, ἑαυτῷ vs xal τοῖς λόγοις v καιρῷ
χρήσασθαι, χατὰ τῆς χοινῆς τῶν πιστῶν Ἐκκλησία,
λόγους ἀντιῤῥητικοὺς ἐχθέμενον χαθ᾽ ἡμῶν, xaX τοῦ
ἱεροῦ ταύτης τόμου, μᾶλλον δὲ καὶ xatá τῆς ἱερᾶς xal
θεοπνεύστου Γραφῆς, xal τῶν αὑτῖς ἐξηγητῶν τε
xai θεολόγων ὁμοῦ πάντων, παρ) ὧν δῄπου χαὶ ὁ
προῤῥηθεὶς δηλαδη τῆς ἱερᾶς Εκκλησίας τόμος ἔχει
λαδὼν ἅπερ ἔχει, μηδἐν τι μηδὲ ὁτιοῦν κατά τινος
παρ ἑαυτοῦ δογµατίτα; τε καὶ εἰπών. Τοῦτο xal
yáp φησιν ᾿Αγαβάγγελος ἀξιοῦν, δ. ἐμοῦ τε τὴν
συµµορίαν τῶν ὁμοδόξων xa: φίλων, καὶ ἐπ᾿ αὐτῷ
τούτῳ μάλιστα νῦν Ίχειν ἐμὲ rap ἐχείνων µέρη
τινὰ, xaX µόρια τοῦ παντὸς ὑφελόμενον σώματος τοῦ
τόμου τῆς συνόδου ἑχείνης * εἴτα xal τῷ ψεύδει προ"
στιθεὶς αὖθις ὁ τοῦ Γρηγορᾶ ᾿Αγαθάγγελος f| ἄγγε-
λως οὐτοσὶ, πλείστην ὅσην φησὶ τὴν σπουδὴν εἰσφέ-
ρειν τοὺς ἐχθεμένους τὸν τόμον, ὥστε ἐν γωνίᾳ
που χαὶ σχότει τοῦτον χεχρύφθαι. Ἐπειδὴ, φησὶ,
τὰ μὲν χατ’ ἀλήθειαν dv. τῇ συνόδῳ λαληθέντα τε
xai πραχθέντα, πάνθ᾽ ὁμοῦ σεσιώπηχεν οὗτος ἐπί-
τηδες, &xav δ᾽ ὁμοῦ φεῦδος συναγαγὼν φέρει παρ'
ἑχυτῷ.

TU οὖν ; προσερήσοµαι γὰρ αὑτωὺς ἐνταῦθά τι µι-
κρὺν, xai τοῦτο dubie καθ᾽ ὑμᾶς, ὦ paxáptot, ὅτι
συνήχθηµεν ὅλως ἓν βασιλείοις ἡμεῖς τε xal ὑμεῖς
δ.αλέξεως ἕν:κα, xaX σύνοδος συνεκροτήθη µεγάλη,
τῶν ἱερὼν προχειμένων Εὐαγγελίων ἐν µέσῳ, xal
Baci. du τοῦ θαυμαστοῦ σὺν τῷ πατριάρχῃ ταύτης
προχαθηµένων, χαὶ τοῦ φιλευσεθοῦς τῶν ὀρθούόξων
παρισταένων πληρώματος;

"AX ὅτι μετὰ Σαθελλίους, xaX Αρείους, καὶ Νεστο-

λύμματός τινας. Kol εἴθε τοῦτο φεῦδος ἣν µόνον, xal
μὴ τὰ φυσικὰ τοῦ θεοῦ, xol à θεοποιὸς τοῦ Mvespa-
τος χάρις, xal τὸ λάμφαν ἐπ' Üpou; ἀπὸ Χριστοῦ
φυσιχὸν xal ἀπρόσιτον φῶς, xai περιλάμψαν τοὺς
ἐχχρίτους τῶν μαθητῶν, μᾶλλον δὲ xol τὸ πλήρωμα
τῆς θεότητος πᾶν, μὴ διὰ τούτων ὑμῖν τολμηρῶ:
αὖθις ἐδλααφημεῖτο, Ἡ γὰρ ἂν οὑὐτωσὶ διαχειµένων
ὑμῶν, μηδὲν τῶν ἱερῶν τε xal πατρίων µεταχι-
νούντων χαχκῶς, οὐδὲ συνόδων ἡμῖν, οὐδὲ διαλέξεων,
οὐδὲ τόµων ἑδέησε καθ) ὑμῶν ὅλως, εἰρήνῃ pálua
χαιρούσης καὶ ópovolg τῆς ἱερᾶς τοῦ Χριστοῦ 'Ex-
Χλησίας. xai χλΏρον ὑπέρτιμόν τινα xal θαυμαστὴν
ἀπ᾿ αὐτοῦ τοῦτον λαχούσης. Νῦν δ', ὢ τῆς συμφορᾷ::ἱ
φεῦ τοῦ πάθους ! τοσοῦτον ταῖς ἀλλοκότοις xal ve-
νηραϊῖς ἐχείναις προστετήχατε δόδαις, xa οὕτω p
µήνατε χατᾷ τῆς ὀρθῆς περὶ Θεοῦ δόξης. ὡς vel
καθ) ἡμῶν, xal τῆς χοινῆς Χριστοῦ Ἐκκλησία.,
ὡς ἔγχλημα τὰ θεῖα καὶ ὑψηλὰ προφἑρειν ἐκεῖνε,
xa. λόγοις καὶ γράµµασι xav' αὑτῶν ἀναίδην οὕτω
χεχρῆσθαι, περὶ ὧν δήπου xal vov ἡμῖν 6 λόγος.
1t δὲ, χἀχεῖνο ψεῦδος ἐρεῖς, εἰπέ pot, ὅτι καὶ
ἅπας, καὶ δις ὁμοῦ πάντες ἐπεπηδήσατε τῆς ἱερᾶς
ἑχείνης συνόδου, xaltot yt xol βασιλέως, xal κα-
τριάρχου xq) πάντων ὁμοῦ παραµένειν ὑμᾶς ἀξιούν.
των, xal, μὴ τὴν ὑπόθεσιν ἐπίτηξες διαφθείρειν;
Ἁλλ' ὑμεῖς ὑποστρέφειν ἐς νέωτα φῄσαννες, οὕτω
xal νυν ἤχενε. El δὲ ταῦτα ψευδῶς ὑπαγορεύειν τὸν
τόµον ἐριῖτε, συγχωρῄσουάιν οὐδαμῶς οἱ τῇ συνόόφ

C τότε παρόντες, xal αὐτὸ δέ φηµι τὸ περιςστηκὸς ev

λευσεθὲ, πλῆθος, xal φευδρμένους ὑμᾶς ἐξ ἀνι-
στρόφοι κατὰ τῆς ἀληθείας ἑλέγξουσι, καὶ μηδὲ
λέγοντας xai γράφοντας ὑγιές. Λείπεται 65, tw-
των «ὄτως ἀποδεδειγµέιων, xal οἴχοθεν xa περ
ἑαυτῶν ἑχόντων τὸν ἔλεγχον, ταῖς ἑχεῖ χειμέναις
τῶν θείων Γραφῶν ῥήσεσι, xal ταῖς τῶν θεολότνν
θεοπνεύστοις ἐξηγήσεσί τη, xal συγγραφαῖς :δ4
Υὰρ τούτων 6 ἱερὸς ἑχεῖνος ὀδεύει τόμος διόλου, xal
τούτοις ὅλος ἐρήρεισται’ λείπεται τοιγαροῦν, ἐχ:ί-
vat; ὑμᾶς sb φεῦδος ἐπιχαλεῖν, xai τοῇτο εριχῶ;' ὃ
γὰρ αὐτὰς ἐκείνας τὰς θεοπνεύστους φωνὰς μηδὶν
ὑγιὲς εἶνα, λέχετε, 7] τοὺς συντεταχότες καὶ [po-
Ψαμένους ἡμᾶς, ἣ κἀχεῖνά τε xal ὑμᾶς ὁμοῦ.
'AXià τὰ μὲν εἰ xol λέγουσιν ἔστιν οὗ, καὶ £pl;

ρίους, xaX τὸν ὄχλον τῶν παλαιῶν ἐχείνων αἱρέσέων, p οὗ;, ἀλλ᾽ ἐπεὶ τὸ τῶν εὐσεδῶν δεδοίκααι mM pops,

x2. τοὺς μαχροὺς χατὰ τῆς Ἀριστοῦ Ἐκκλησίας πολέ-
µους, xo thv ἐχείνων ἡττάν τε xal φθορἀν, Βαρλαάμ
τε xai Αχίνδυνος εἰσχωμάσαντες αὐτῇ πρὸ ὀλίγου
μετὰ τῆς ὑπ αὐτῶν δογµατιαθσίσης δυσσεδεία;, f
ἀθεῖας, σννόδοις µεγχίσταις χαὶ θαυ μασταῖς τισι, xal
βασιλέων ἅμα χαὶ πατριαρχῶν προχαθηµένων, ὑπὸ
«56 τῶν ὀρθοδόξων ᾿Ὠκκλησίας ἐξηλέγχθησάν τε καὶ
ἀπηλάθησαν, ὀἀρχαῖς ταῖς φριχωδεστάταις, xal τῷ
ἀπὸ Ἀριστοῦ ἀνα]έματι χαθυποθληθέντες τε xal
ἀποθληθέντες ὃ-χαίως ὧς ἀνίατα xol γεχρὰ µέλην
κ οῦτο ql; εἶναι φεῦδος; 3| κἀχεῖνο φεῦδος ἑἐρεῖς,
xal πλάσμα, xal συχοφαντίαν τῶν ὀρθυδόξων, ὅτι
καὶ ὑμεῖς «tv Ἰχείνων χακῶς διαδεξάµενοι χαχοδοξίαν,
καὶ λύμην Guy ἱκείνο ς, καὶ αὖθις πολεμεῖτε τῷ κοινῷ

παῤῥησ,άξεσθαι, xal δημοσιεύειν οὗ τολμῶσι τν
Ὄδριν, pt, καὶ λάθωσι τὰ τῶν διδασχάλων Βαρλαάμ
τε xal ᾿Αχινδύνου xal αὐτοὶ πεπονθότες, f] xal χείρω
τολλῷ τῶν ἐκχείνων * κατὰ δὲ τῶν συγγραφαμένο,
τὸν lephv τόμον ἡμῶν, xal τῆς ἱεμᾶ ἑχείνης τῶν b-
δασκάλων συνόδου χωροῦσιν ὁμοῦ, λ/γων µεταποίτα.ν
θείωνι χαὶ ἀφαιρέσεις, χαὶ προσθέσεις, xal παρεξ-
ηχήσεις ἑἐγκαλοῦντες, χαὶ τἆλλα πᾶνθ᾽, ὅσοις ἔχεί-
νους ὑπ«υθύνους μᾶλλον bv τοῖς χατὰ µέρας xau
Ρικρὺν ὁ τῆς ἀληθείας προϊὼν ἑναργῶς ἀποδείξιι
λόγος, ὡς μηδὲ γρύζειν, 6 φασιν, ἔχειν ' καὶ Ope xà»
τοῖς ἐλαχίστοις τε xal μιχροῖς τὸ θύνηθες ze
φίλον αὐτοῖς Φεῦδος ἐντεῦθεν.

Πάσῃ φνλαχῇ τηρεῖν τοὺς τῆς Ἐκκλησίας ἡμᾶ;

731

CONTRA GREGORAM ANTIRAITETICORUM I.

382

οἶπον, μᾶλλον δὲ καὶ σχότει xat ἀφλνίφ κφύπτέιν À piv ὑποπθήστιν αὖθις, καὶ πρὸς Ἡς ἔτι τὸ τερὶ τὸς

«οὖν. ἱερὸν .ταυτονν 1όμον, ὡς φεύδάνς ts καὶ 3uxo-
φανείαί μἀοτόν, Kdi ὅτι φεῦδος Αροφανὲς tto
μᾶλλον καὶ συχοψαντία κατὰ «xc ἀληθείας,. ὁ δὲ δι’
αὐτῆς ὅλος ἦχει διόλου, τὸ μὲν fibt δέδεικται, τὸ δὲ
καὶ διαδειχθἠσεῖαι μετὰ μικρὸν, χαθὰ δὴ xal προῦ-

Φην. Ὥρα 8 δεῖξαι, καὶ ὡς οὐ κἐκρυπται παρ'
ἡμών, οὐδὲ κρύπτεται, ἀλλὰ καὶ κεχ{ρυκταί χαὶ
ἄνητόρευται φιλστίμως ἐπ ἐχρίδαντος δήµοσίᾳ ὁ
συνέδιὼς οὗτοσὶ τόμος.

Πρῶτα μὲν γὰρ μετὰ τὴν συγγραφΏν ἐπὶ τῆς
ἓερᾶς ἐχείνης εὐθὺς ἀναγινώσχετας παῤῥησίᾳ συν-
όδου, xal κατὰλ συνῇθειαν ὑπογράφεται ^ τῆς 5

ἱερᾶς ἐπιστάσης μετὰ μικρὸν τῆς Θεομήτορος τελε-
σῆς τε xol πανηγύρεως, fjv ἐτησίως ἐπὶ τῇ ναύτης

ἱέρᾶς Γραφὰς, καὶ τῇ” τῶν θείων δογμάτων ἑξέτι
dw ἀγύμνάστον τῆς ἑαυτοῦ διανσίας xal ἁμαθές,
ἃλλα ἐπ) ἄλλοις προθάλλετάι, ἡμοῦ μὲν ἀρολογίαν
ἑἀννῷ tov μελλουσων΄ βατφημιῶν χαὶ τοῦ Φἐύδ».ν

προκαιασχενάζων xxi δνντιθεὶς, ὁμοῦ δὲ χαὶ ἀχ-

χιζόµενος ὡσανεὶ xdi θρυπεόµε ος EtA τῇ *goxií-
σει τῶν ὁμοδόξων. Koi δή θέσιν εινὰ αι «ησάμενος
ἑαυτῷ, καὶ διαμαρτυράµενδφ t5 pM tilov ἕήεξιλ-
θεῖν ἂν, μηδὲ ἀντειπκὲῖν tole ἐμφερύβένόις τῷ ἱεσῷ
τόμῳ, χαίτοι γε χαὶ πᾶσιν ἐχρῆν, ἐπειδὴ xai πάντα

"ψευδή κατὰ τὰς ὑποθέσεις ἑκαίνου; εἰ δ' οὖν, ἀλλὰ

«ol; ἀναγχαίοις ὁμοῦ πᾶσιν ἁπαραλείπτως τέως,
xai ὅσα τοῦ δχοποῦ μόνου xxl τῆς προχειµένης αὖ -
τῆς ἑκείνης ὑποθέσεω;, εἰς ὀλίγα τινὰ συναχοµένης,

ἐ:ρᾷ τε xal σεπτῇ µεταστάσει rávbnuóv τινα καὶ B 1 διῃρηµένης χεφάλαια" τοῦτο τοιγαροῦν ἑαυτ»

περιφανεσ-άτην tv τῷ μεγίστῳ ναῷ τῆς Lvvxogtá-
που xal συνανάρχου Θεοῦ σοφίας τελοῦμεν πᾶσαν,
ἐχεῖ αχεδὸν συγχαλοῦντες τὴν πόλιν, μετὰ τοὺς
ἑωθινοὺς: ὕμύους, δευτέραν ἤδη ες ἡμέρας ὥραν
ἐχαύσης, ἐπ ἀκρίδαντος ἱεροῦ λαμπράν τε mdi Ta-
ποῤῥησιασμένην ἑποιησάμεθα vhv ἀνάγνωσιν τούτου,
αὐκοῦ τε τοῦ κατριαρχοῦντος τότε αροχαθηµένυυ, xal
ἀρχιερέων, κα) πρεσδυτέοων σύναµα παντὶ παριστα-
µένων τῷ χλήρῳ, xai 6h xal ἀρχόν:ῶν, χαὶ τοῦ πλεί-
ότου µέρους τῆς μεγάλης ταυτησὶ πόλεως κε βιισταμὲ-
νων, ἠνίχα δὲ καὶ βασιλεὺς ὁ χράτιστος ἄνωθεν Ex
εῶν ἱερῶν ὑπερῴων ἀκροώμενος τῆς ἀναγνώσεως fjv,
τῆς τε συγχλήτου περιισταµένης αὐτὸν, xe τοῦ
ατρατιωτιχοῦ, καὶ 6b xal τῶν πολιτῶν αὐτῶν ἄλλου
«λήθονς µυρίονυ. Toast, 6 ἡμέν οἱ xarà διαδηχὴν
ἀνεγνωνότες ἐκείνον, Γαλησιώτης, φημ], καὶ Μάςι-
μος 3 eophe, χαὶ τρίτος Ex ixelvoi; 6 Ἡρακλείας,
xai {ελευταῖος, ὃς δὴ xal προτραπεὶς, χαὶ διδάσχα»
)snév τινα. βραχὺν περὶ τῶν προχειµένων ἀπὸ ατέ-
-µατος ἐξέδωχε μετὰ τὴν ἀνάγνωσιν λόγον. Ἐκεῖθεν
ὃ ὁ ἱερὸς ὁρμηθεῖς, ὥσπερ iz ἀφετηρίας τινὸς, τό-
poc, pdàXov & οἱ νόμοι, «pelo Υὰρ σαν κατὰ ταντὸ
χύριοι «fj σννόδῳ αυντεθειµένοι, xat ὁπογεγραμμέ-
vot χατὰ ταυτὰ, ὁμοῦ μὲν xat ξυνηµμµένως οἱ δύο,
μετὰ μιχρὸν δ) ὡσαύτως ὁ τρίτος. οὕτω καὶ γὰρ
ἐχρύπτετο παρ ἡμῶν ὁ τόμος iv σχότει τε καὶ
γωνίᾳ ^. Σχεῖθεν οὖν ὁρμηθέντες οἱ τόμοι, οὐ τὴν
μεγάλην ταντηνὶ διῆλθον Ev βραχεῖ µόνον πόλιν, καὶ

πρυὈποθέμενού, xol. µέλλων' εἰσέρχεόθαι τὸν ἀγῶνλ,
τὰς αἰτίας νῆς ἰσχηματισμένής ἀναθοιῆς ἑξῆς εὖ-
θέως προτίθησι. Καὶ πρώτην plv, ὡς o0 θεολοχεῖν

«δεῖ, φηδὺν, οὐδὲ χινεῖν ὅλοις περὶ τῶν τοιὀύτων, ἐπεὶ

xat: τοῖς ἱεροῖς Πατράσι καὶ θεολόγοις ἄριάτον εἶναι

τοῦτὸ xal ἀσφαλὲς ἔδοξε.᾿ Καὶ εἰ θἐολογεῖν οὗ ypr.,

μηδὲ τὰ δόξαντα χινεῖν τῷ ἁγίῷ Πνεύματι πάλα.,

χάὶ tol; δι) ἐχείνου θείως καὶ ὑψπλῶς τὰ θεία xxx

ὑφηλὰ θεολογήσασι, καὶ ἀπόφασις 102v ἐχείνων. à:
xài αὐτὸς φᾗς, ὦ φιλότοφε, τοῦ χάριν αὐτὸς εἶλευ
παρἀλύειν τὰ πάλαι χαλῶς δτδσνυμένα, καὶ οἷς ph
προστχέ σοι, xài τοῖς χατὰ οἱ μάλιστα, pace;
παὶ voÀprpte ἄγαν ἐπιχειρεῖν, μᾶλλον δ᾽ οὗ θεοιο-
Τεῖν, ἀλλά πο)εμεῖ, τοῖς ἱεροῖς θεολόγοις xal ἄντε.
λέγειν ἐτόλμησας ; xal κατὰ τῆς χαθο)ιχῆς καὶ ἁπφ.
στολικῆς Χριστοῦ Ἐκκλῃαία; μετὰ Βαρλαάμ ze xal
Ακι)δύνου τῶν τῆς αἱρέσεως ἀρχηγῶν λέγειν xal
Υράφειν, ὀντὶ σοφοῦ, xal φιλοσόφου, καὶ ἀστρονό-
po, τ«ῦτα xeV γάρ σε πάλαι Χριστιανοὶ μετὰ πολλῆς
ἐχάλουν τῖς ἀξιώσεως, ὄνομα σιαυτῷ περιθεὶς, οὗ -
περ ἐγὼ val µεμνημένος, ) χαὶ ἀχούων μόνον, xat
ἀλγῶ xal αἰσχύνομαις El δὲ μὴ χαλῶς σοι περί
6805 τε xal τῶν θείων ἡμεῖς ἑδύδχμεν λέγειν καὶ
Τρᾶφειν ἄνωθεν, εἰς πρεσδυτἐρους ἔτι τελὀῦντες, χαλ -
Βαρλαὰμ xai ᾿Αχινδύνῳ τοῖς τῶν αἱρέσεων καθηγη-
ταῖς λόγοις τε καὶ γράμµασιν ἀντιχαθιστάμενοι,
οὐδὲ Υὰρ ἔχει τίς πστε δεῖξαι λόγων ἡμᾶς xe
Ίραμμ«.ω) πρὸς σὐστινασοῦν τῶν ἁπάντων ὑπὲρ

ἀναγινωσχόμενοι xal µεταγραφόμενοι Καρὰ τῶν p) δογμάτων ἱέρῶν ἄρξαντας, ἀλλ ἐγκαλούμενοι τῃν

σπουδασ:ῶν τοῦ λόγου τῆς εὐσεδείας, μᾶλλον δὲ xat
φῶν ἀντιθέτων αὐτῶν, ἀλλὰ xal µέχρι τῆς ὃπερο-
ῥίας τρέχοντες ὀξέως, προῇλθον θεσσαλονίκην τε
καὶ ΄Αθω τὸ ἱερὸν, xat τὰς EE. νήσους. τε xal πό-
au διαλαδόντες. "O0sv καὶ ol τῆς ἀντιθέτου µοῖρας
μετὰ πάσης ἐχόῖνον ἁδείας λαθόντες ἔχουσιν, ob
μένον οὐδὲν ἀποιργόντων ἡμῶν, ἀλλὰ xal διδόντων,
καὶ προτρετθµένων τοὺς βουλομένους sl? τοῦτο.
Αλλὰ τούτων μὲν ἅλις: σχεπτέον δ' ἡμῖν ἤδη
X3i τὰ iQ. Ὑπιαχνεῖται μὲὸν-ὁ φιλόσοφος τὸν κατὰ
τῆς Ἐεχλησίας ἀγῶνα, xal. do); ἀντιῤῥητικου:
ἑκδώσειν ἑπαγχέλλεται λόγους, ἑαυτῷ λέγων τῶν
τοιούτων προσήκειν, εἴπερ τινί ' ἀλλὰ τὸ τοῦ ὡςύ-

δουν; ἀνίσχυρον, καὶ τὴν τῆς" ἀληθείας Exclüev δόνα-

εὐσέδειαν ὥς δυσοέδειαν ὑπ' ἐχείνων μᾶλλον, ς
ἀπόλογίαν εξ ἀνάγχης κατέστηµεν, ὡς xal à τρότεα
pos συνοδιχὸς ἡμῖν ἠροσμαρτυρεῖ τόμος, χαὶ βασι-
λεῖς xol πατριάρχαι, xal σχεξὸν ὁμοῦ πάντες : el
τοίνυν Γρηγόριος ἐχεῖνος 6 μετὰ τὸν ὁμώνυμυν σο-
Qbv θεολόγο», καὶ θεολόχο:, xal σοφὸς, xai θεοει-
δῆς xiv' ἐκεῖνον οὐδὲν ἕττον, μετὰ τοῦ περὶ αὐτὸν
l:pou xal θεοφιλοῦς συστήµατος, Ακχινδύνῳ τε καὶ
Βαρλαὰμ ὑπὲρ τῆς xaz' εὐσέδειαν ἀληθείας γρα-
φιχῶς τε απὶ πατριχως ἀνθιστάμενοι xai προπολε-
μοῦντες, οὗ χαλῶς, οὐδὲ ὑγίῶς, ὡς ἂν αὐτὸς φαίτς,
X3: Ὑράφειν, xal λέγειν, καὶ θεολογεῖν ἑδόξαμεγ,
δ.ατί p, xal αὐτὸς xai rb» Βᾳρλαὰμ ἐχεῖνον τή
πρίσει τῆς κΣβολικης Ἐκκλησίας, χα) τῇ συνόδῳ τῇ

483

| "PHILOTHEI ΟΡ PATRIARCHJE

178

xat' αὐτὴν xal τῷ χορῷ τῶν προὐχόντων ἱερέων «b A xal ᾿Απολὼς, cl δὲ βούχῃ, Διονυσίους, xat Πολυκάρ-

χαθ᾽ ἡμᾶς φέρων ὑπέθηχας; ἵνα xal πατριχῶς xal
κανονιχῶς ἡ δίχη προχωρήσῃ χαὶ dj τῶν λόγων
ἐξέτασις, χὰὶ αὐτὸς cüv ἐχείνῳ τῶν ἴσων, 7) xal
µειζόνων ἀξιωθείης γερῶν, χαὶ τῆς ἀναῤῥήσεως ;
᾽Αλλὰ πῶς ἂν αὐτός ποτ) ἑνενόησας τοῦτο, ὁ μὴ
χατὰ τοῦ δεῖνος, j| τοῦ δεῖνος ἁπλῶς µόνον, ἀλλὰ
xai χατὰ πάσης ὁμοῦ τῆς χαθολιχῆς Ἀριστοῦ 'E«-
χλησίας, xai θεολόγων, καὶ Πατέρων ἅμα πάντων,
xoi διδασκάλων τὸν χαινὸν τοῦτον ἁράμενος πόλε-
pov; Καΐτοι γε τούτοις xal θεολογεῖν, xa δογµα-
τίζειν, χαὶ διδάσχειν, xal σὲ, xal πάντας ἄνωθεν
δέξοται’ μᾶλλον δὲ xol αὐτοὶ τῆς τῶν πιστῶν "Ex-
᾿Φλησίας ὁμοῦ ξυμµπάσης εἰαὶν οἱ ποιμένες, xal ὁδη-
ο], χαὶ διδάσχαλοι, τοῦ θρόνου xal τῆς ἁποστολι-

fuc, xal Κλήμεντας, ὅσον τὰ ἐς λόγους φημὶ καὶ

τὴν ὑπὸ σοὺ θαυμαζομένην σοφίαν ὑπὲρ τοὺς οοὺς

δηλαδὴ μυσταγωχοὺς, Δημοσθένην τε, xal ᾿Δριστεί-
δην, καὶ τὺν παρ) ὑμῖν θρυλλούμενον Πλάτωνα,
ἐπειδὴ τούτους αὐτὸς παρατρέχεις, δὲ ἐκούσιον
ἄγνοιαν. Καὶ ἔμαθες ἂν ὡς οὐκ ἀπὸ σχαπάνης xal
λατοµίας, οὐδὲ ἀπὺ χώπης ἐπὶ βῆμα,χατὰ τὰς σὰς ὰο-
γογραφίας, ἃ λοιδορίας , ἁλλ' ἀπὸ σοφίας ἐπὶ coglay
ἆλθον τῆς καταργουµένης τὴν ὑπὸ τοῦ θείου Πνεύ-
µατος ἐνεργουμένην, τὴν poro, thv ἄνωθεν, τὴν
ἁγνὴν, τὴν εἰρηνιχὴν, τὴν μεστὴν ἑλέους, xal xap-
πῶν ἀγαθῶν κατὰ τοὺς ἐμοὺς θεολόγους, xal ἀτὸ
τῶν θύραθεν μουσείων τε xai τοῦ βήματος, ἐπὶ τὴν
ἱερὰν ταύτην cyolhv, xal τὸ θεῖον βῆμα, xal τὰ

χῆς ἀξίας xat τῆς ἱεροοργίας τοῦ Εὐαγγελίου διά» Β βδυτα, καὶ τὸ μέγα, χαὶ ὑπερουράνιον ὄντως θνσια-

ἔοχοι χειροτονηθέντες ὑπὸ τῆς τοῦ θείου Πνεύματος
χάριτος. ZU δὲ πόθεν xai παρὰ τίνος ἔχεις τὸ χατὰ
τῆς Ἐκκλησίας χράτος λαδὼν, χαὶ τὸ διδασκαλικὺν
ἀξίωμα ; Πῶς σεαυτὸν αὐτὸς ποιεῖς τῶν τηλιχούτων
χριτὲν xal αὑτοχειροτόνητον χαθηγεµύνα ; χαὶ ταῦτα
μηδὲ τὸν λαὸὺν, μηδὲ τοὺς χάτω xol ὑποτεταγμένους,
ἀλλὰ τοὺς χοινοὺς διδασχάλους χαὶ ὁδηγοὺς τῆς Ἐκ-
χλησίας χρίνειν ἐπιχειρῶνν, χαὶ ἄνω ποταμῶν, τὸ τοῦ
λόγοῦ, Χελεύων χωρεῖν, xai πάντα συνταράττων
xai συγχέων τὸ χατὰ c£; Οὐχ Ίχουσας τῆς φιλοσο-
φωτάτης xai θεολόγου φωνῆς ἑχείνης λεγούσης, Τὰ
πρόόατα μὴ ποιµαίγετε τοὺς ποιμένας, μηδὲ
ρίνετε τοὺς κρικὰς, μηδὲ νγομοθετεῖτα τοῖς vo-

στἠριον. Nuv δ᾽ ὀλίγος αὐτοῖς τῶν λόγων τῆς Etro e
φίας ὁ λόγος. Ἴσασι xal γὰρ ὄντες ἁλιέων τε xal
ἀγροίχων µαθηταὶ, Exe(vov φημὶ τῶν ὑπὸ Χριστοῦ
τῆς αὑτοσοφίας πρώτων χληθέντων εἰς ἁποστόλους
xa! μαθητὰς, xal ἀπὸ χώπης, καὶ δικτύων, καὶ χύρ-
των, ἐπὶ τὴν ἄνω χαθέδραν ἰόντας, xal τὸ φρικτὺν
ἐχεῖνο xai ἀδέχαστον βῆμα, χατὰ τὸν Χριστοῦ λόγον,
ἐν ᾧ δήπου καὶ κριταὶ καθεδοῦνται, χρίνοντες τὰς
δώδεχα φυλὰς τοῦ Ἱσραήλ. Ἑῶ γὰρ vov λέγειν θει-
φανεία- τὰς ὁραθείσας ἐχείνοις ἐν Πνεύματι, χαὶ
μυστηρίων ἀποχαλύψεις, xal τὰς µεγάλας xa ὑπερ-
φυεῖς θεολογίας ἐἑχείνας, xal τὸν συντετελεσμένον
xai συντετμημένον λόγον τὴ» χαταργουµένην οοφίαν

/ιοθέζαις; χαὶ, Mt) ἔστω τις xspaAty, µόγις που ( νιχήσαντα.

χεὶρ, ἢ ποὺς τυγχἀάνωγ, μηδὲ ποιῶμεν drapylar
τὴν πολναρχίαν, μηδὲ ὁ τῆς ὑποταγῆς vópoc
»aradvéc0u, Ty καὶ tà ἐπίγχεια συνέχει καὶ τὰ
οὐράνια, Τί δὲ, ὅταν ὁ αὑτός σοι νομοθετὴ μετὰ
τῆς πνευματιχῆς ἀξίας, xal τοῦ διδασχαλιχοῦ ἀξιώ-
µατος, "Exactoc, λέγων, ἐν ᾗ ἐκ.1ήθη µενέτω τάἀ-
. ξει κἂν ᾗ τῆς κρείττονος ἄξιος, ἓν ᾧ στέργει etr
παροῦσαν πλέον εὐδοχιμῶν, f) ἐν τῷ ζητεῖν ἦν
οὖκ EJAa6sv. "ll οὐδὲ τοῦτον σὺ δέχῃ νοµοθέτην τε
xai διδάσχχλον, χατὰ τοὺς παλαιοὺς Βυναντίους
ἐχείνους ἴσως µιχοοπολίτην αὐτὸν ἀποχαλῶν, xil
xax^natp:v, xÀx τῆς ὑπερορίου, xai ξένης, εἰς τὴν
μεγαλόπολιν ἔχοντα τῆς ἀπονοίας.

Αλλά xo τὴν ἰδ.ωτείαν καὶ τὴν ἀγροιχίαν ἔγχ:-

Τοιούτων διδασχάλων τε xol πατέρων οὗτοι µα-
θηταὶ xal υἱοὶ, οὓς &v τοῖς λόγοις αὐτὸς κωμιδεῖς
χαὶ διασύρεις, ἀπὸ γεωργῶν xal ναυτῶν,΄ xal οὐκ
oU ὠντινωνοῦν ἄλλων, λέγων ἐλθεῖν ἐπὶ τὸ fous.
Λὐτοὶ δὲ οὐδὲ σχυτοτόµον, καὶ σχηνοῤῥάφον αἰσχύ-
vovsat διδάσχαλον ἑαυτοῖς ἐπιφημίζειν , ἵν εἰδῆς τὴν
αὐτῶν φιλοσοφίαν, φιλόσοφε, xal ὅπως οὗ µόνον οὐ
báxvovtal σου ταῖς χατ᾽ αὐτῶν λοιδορίάις, ἀλλὰ xal
προσφιλοτιμοῦνται, xal ἐπιδαφιλεύονται, xal χορη»
γοῦσιν ἀφθόνως ταῖς xa0' ἑαυτῶν Όδρεσι, μετὰ Παύ-
ou δηλαδὴ τοῦ μεγάλου βοῶντες * Ταῖς χρείαις µου,
καὶ τοῖς οὖσι μετ ἐμοῦ, διηκόνησαν αἱ χεῖρες
αὗται. Καὶ SAéxece, φησὶ, τὴν κ.1ῆσιν ἡμῶν, ἁἀδε]-
φοὶ, ὅτι οὐ x044o0l σοφοὶ κατὰ σάρκα, οὗ ποΆ λοὶ

λεῖς *( χορῷ τῶν τῆς Ἐχχλησίας ποιμένων xal D δυνατοὶ, οὐ xoAAol εὐγενεῖς, d4Aà τὰ µωρὰ τοῦ

διδᾳσχάλων τουτωνὶ, καὶ μηδαμῶς ἐχεῖναι τῷ xata-
λόγψ Qi; ἵνα µηδένα τὸν εἰδότα Υράφειν τε xai
λογογραφεῖν σὺν ἐπιοτήμῃ. Διὰ τοῦτο xal τὸν τόμον
τὸν ἱερὸν ἁμαθῶς, ὡς ἂν αὐτὸς φαίης, xat μὴ κατὰ
νόμους τῆς ὑπὸ cov προαχυνουµένης ῥητοριχῆς guv-
τετἀχθαε, μᾶλλον δ᾽ οὐ κατὰ τὸς δόδας, χαὶ τὰς xs-
νὰς xal προσφάτους θεολογία; 7) γλωσσαλγίας, xal τὸ
τὶς γνώμης αὑθέχαστον. Ἐγὼ δ' εἰ μὲν πυλύν τινα
λόγον ᾖδειν τουτουσὶ τοὺς µαχαρίους ποιουµένους τοῦ
πράγματος, xal προῦργου τ'θεµένους ταυτλ, πλλοὺς
ἄν σοι xal ταυτηνὶ τὴν σοφίαν σοφοὺς, xat ῥητορας,
xal λογογράφους τῶν προὐχόντων ἱερέων τούτων ὑπ-

έδειξα. Καὶ οὐ τούτων μόνον, ἀλλὰ xal τῶν αὐτοὶ .

ἑπομένων, Λουχκᾶς τινας ἄλλου;, καὶ Τιμοθέους,

κόσμου &CeAéCaro ὁ θεὸς. Ίνα τοὺς σοφοὺς κα-
ταισχύγῃ. Κάγὼ ἐθὼν, φησὶν, dÓsApol, πρὸς
ὑμᾶς, οὐκ 1400r καθ) ὑπεροχὴν Aórov, ἢ σοφίας
xatayréA Ao ὑμῖν τὸ μαρτύριον τοῦ θεοῦ. Καὶ ὁ
Jóyoc µου, xal τὸ κἠρυγμά µον, οὐκ ἐν πειθοῖς
ἀνθρωπίνης σοφίας «όγοις, ἀ 11 ἐν ἁποδείξει
Πγεύματος καὶ δυνἀἆµεως,. Ira ἡ πίσεις ἡμῶν
| gd dv σοφἰᾳ ἀνθρώπων, ἀλλ ἐν δυνάμει
850v.

AN' 6 φιλόσοφος, ἀντινομοθετῶν ἄντιχρυς τῷ
κοινῷ τούτῳ τῆς Χριστοῦ Ἐκκλησίας νοµοθέτῃ xal

— διδασχάλῳ, τὴν ἀνθρωπίνην ἀντεισάχει σοφίαν «ὖθις,

xai τὴν πειθὼ τῶν χαταργουµένων λόγων, τὰς ἆπο-
δείξεις χαὶ τὴν ἑνέργειαν τοῦ Πνεύματος παραιτού-

TS

CONTRA GREGORAM ANTIRRHETICORUM I.

186

µενος. "AX ὅπερ ἤδη φθάσαντες ἔφημεν, πρώτην A αὐτὸν δειλίας τε xal τοῦ δέους. ὃ δη μαὶ προῦρην»

μὲν ἐχλίνην αἰτίαν qnoi τῆς προσποι/του xal πε-
πλασμένης καραιτήσεως τῶν χατὰ τῆς εὐσεδείας
λάγων, οὐ μὴ δεῖν εἶναι θεολοχεῖν, ὡς χαὶ τοῖς Πα-
τράσι καὶ νοµοθέταις, qnot, τῆς Ἐχχλησίας ἄπειρη-
pávov* ἐχεῖθεν γὰρ xal ἡμεῖς ὀρμηθέντες, εἰς µα-
xphw προενεγχεῖν τὸν πρὸς τὸν Φφιλόσοφον λόγον
ἀνάγχην ἔσχομεν. Δευτέραν δ' ἐπ᾽ ἐχείνῃ καὶ τρίτην,
τὴν μὲν τὸν ἐπιχείμενόν φησι διωγμὸν, χαὶ τοὺς
μὴ ὄντας ἀχριδεῖς φύλαχας', xal τὴν ἐχεῖθεν ἔπιγι-
Ὑνομένην δειλίαν καὶ ἀχαιρίαν, ἅπερ αὐτὸς ἤδη φθά-
σας ἀνέπλασε τὴν δ' ὅτι xal &xolj πᾶσα, φἠσὶ, πρὸς

τοὺς τῆς χαχοδοξίας ἁποχέκλεισταιλόγους, τοῦτο τέως :

ἀληθῶς ὁμοῦ καὶ δικαίως, παντὸς ἅμα τοῦ τῆς Ἐχ-
χλησίας πληρώματος, πλὴν ὀλίγης τινὸς καὶ φαύλης
µερίδος, τὴν καινοτοµίαν, καὶ τήν τῆς θεότητος ὕδριν,
xal τοὺς ὑπὲρ αὑτῆς ἁποστρεφομένων λόγους, εἰ xal
τῇ ἀληθείᾳ χἀνταῦθα «b φεῦδος παρέµιξε, τοὺς μὲν
εἰπὼν ἤδη προχατειληφθαι τῷ λόγψ τῆς ἀληθείας,
τοὺς E ὑποχύπτειν ὑπὸ δειλίας, τὴν δυναστείαν xal
τὸ κράτος χατεπτηχότας..

Πρὸς δέ γε τοῖς εἰρημένοις πᾶσι καὶ τὸν àv 0r,
χαὶ σώζοντα λόγον ὄντως τῆς ἐπιπλάστου ταύτης
ἀναθολῆς τελευταῖον προστίθησι, φημὶ δὴ τὸ τοὺς
ἐλέγιους τῶν τῆς εὐσεδείας ἀγωνιστῶν xot προµά»
χων οὗ μιχρῶς ἀφορᾶσθαι, xal δεδιέναι, xal τὸν δί:
χαιον μυχττρισµόν τε xal τὴν ἀνατροπὸν, ἅπερ
αὐτῷ xal τοῖς αὐτοῦ λόγοις αυµθδαίΐνειν ἔμελλεν
ὕστερον. Καὶ θαῦμα, πῶς τοὺς ἀπὸ χώπης τε xal
σχαπάνης, ὡς αὐτός φησι, xdi τῆς ἐφημέρου τῶν
χειρῶν ἐργασίας εἰς τὴν τῆς Ἐκκλησιας παρελθόν-
τα; χνδέρνησιν, xai διὰ τοῦτο μηδὲ λέγειν, μηδὲ ypá-
φειν ἐπισταμένους σὺν λόγῳ, ὁ ἅμαχος οὗτοσὶ δια-
λεχτικὸς, xal φιλόσοφος, xai τῶν θείων xal ἱερῶν
ἑξηγητῆς, καὶ διδάσκαλος αὑτοχειροτόνητος, οὕτω
δ-ιλιᾷ xol πέφριχε πόῤῥωθεν» πῶς δὲ xal τοὺς
ἀκροατὰς οὐκ αἰξεῖται, οὐδ' ἐρυθριᾷ, ταῦτά τε xà-
xtiva λέγων ὁμοῦ, xal χατὰ ταυτὸ, χαὶ τοῖς ἰδίοις
ἁλισχόμενος λόχοις, καὶ περιπετὴς ἑαυτῷ γιγνόµενος;
^H γὰρ οὐκ ἀληθῶς ixslva, fj ταῦτα φευδῶς * οὐ γὰρ
δὴ xai ἄμφω δώσοµεν ἀληθεύειν ἐπίσης, ἐπεὶ μηδ'
ἐνδ'χετα: τἀναντία συνελθεῖν εἰς ταυτό. El. δὲ τὰ
ὕστερα ταῦτ) ἀληθεύειν πᾶσα ἀνάγκη, καὶ τοῦτ (ἂν

εἶποι td; τις νοῦν χεχτηµένος , οὐδὶ yàp ἄν ποτ -
D xdi μέτοχος εἶναι ταύτης χαχῶς οἴεται ;

ἠνέσχετο δειλἰαν ἑαυτοῦ xal φ/6ον οὑτωσὶ χατα}γεύ-
ὀτσθαι τὸν μὴ ὄντα, καὶ τῆς τῶν πραγμάτων ἁλτ-
θείας χατεπειγούσης, ὁ φιλοδοξότατος xat φιλοτιμό-
τατος πάντων ὧν ἴσωεν σχεδὸν, εὔδηλον ὡς τὰ πρό-
τερα ἐχεῖνα μετὰ τοῦ φεύδους. Καὶ δέδοιχεν ὄντως,
xdi ἁγωνιᾷ μετὰ τῆς κατ’ εὐσέθειαν ἀληθείας ἴστα-
µένας τὰς τῶν ἐμῶν λογοποιων καὶ ῥητόρων σοφὰς
b.c γλώστας, xal θευλγους, ἐξ ὧν αὑτόματος ἡ
4 ιθὼ προρῶσα πάντας χειροῦται χατὰ τὸν αὐτοῦ
τοῦ χατηγόρου φημὶ λόγον, xal τοὺς ἐχεῖθεν ἑλέγχους,
xat τὴν δικαιοτάτην xal λαμπρὰν χαταδίχην.

λλλ' ὁ µύστης χαὶ φίλος "Αγγελος, μᾶλλον & αὐ-
οὓς ἑαυτὸ» ὁ μυσταγωγὸς τῶν τοιούτων xa) μύστης,
τὰ μὲν πρὸς τὸν τῆς εὐσεθείας παραθαῤῥύνων iv
Yeáppasc πόλεμον, τὰ δὲ καὶ τῆς προχκατασχούσης

ἑξαίρων xal ἀναχτώμενος, οὔτε τῶν ὀρθῶς ἑλλογί-
ων, οὔτε τῶν εὖ γεγονότων ἕνα µηδένα συνηγορῇ-
σαι. μηδ ἐξαχολουθῆσαι τῇ τῶν Πατέρων συνόδῳ xol
f εὔσεθείᾳ φησὶν, ὥσπερ ῖν Ὑπερδορέοις, ἢ στηλῶν
Ἡραχλείων Ecco, xal τῆς καθ) ἡμᾶς οἰχουμένης τοὺς
λόγους ποιούµενος, xal µηδένα τῶν συνεγνωχότων
τε xal συνόντων, τῶν λαλουµμένων ἔχων ἀχροατήν.

Καὶ τίς, ὦ ἑταῖρε, τῶν βασιλέων, τῶν τε ὄντω»,
τῶν τε µαχαρίως ἀπιόντων, ἵν Ex τῶν ἀρχῶν καὶ
τῆς χορυφῆς, ἧς αὐτὸς qii; ἀνθρωπίνης εὐγενείας, καὶ
αὐτὸς ἄρξωμαι ' τίς οὖν ἐχείνων, ἢ τῶν 'εὐσεδῶν
βασιλίδων, f, χαὶ τῶν θεοφυλάκτων τούτων βλαστῶν
ἀῤῥένων ἅμα καὶ θηλειῶν, οὐ τῶν, ἡλιχίας µόνον xai
φρονήµατος ἁφαμένων Ίδη, ἀλλὰ xal τῶν ἀτελῶν ἔτι

B τὴν ἠλιχίαν, τελείων δὲ τὸ χατ᾽ εὐσέδειαν φ/όνημα,

τῆς χατ' εὐσέδειαν ἁληθείας οὐχ ἔστι, χαὶ τὴν
Χριστοῦ Ἐχχλησίαν, xa τὸ ταύτης ὑγιὰς οὗ γνη-
σίως φιλεῖ φρόνημα, xat τοὺς ἑτεροδόξονς χαὶ à.-
τιθέτους ἑπίσης αὐτῇ xal μισεῖ, xat ix φυχῆς ἆπο-
στρέφεται; Τί 6b τ) χρυσοῦν μετ ἐχείνους γένος
ἐχείνων, ἀδελφοὶ, καὶ ἁἆδελφ:δοῖ, «erui, xal vópgat,
xal χηδεσταὶ, xal τὸ μεγάλα, χαὶ πρῶτα μετὰ vl»
βασιλείαν εὐθὺς ἀξιώματα, ἵνα μτδὲ γυναιχῶν 10»
ἐχ βασιλείου γένους 6 χατἆλογος ἅμοιρος εἴη, xat
τοῦτο διὰ ck τὸν τούτοις ἐναμδρννόμενόν τε xal πτε-
«ρούμενον, οὐ πάντες ἃμα, xoi πᾶσα: τῶν ὁρθῶν λό-
γων τῆς εὐσεδείας, λαὶ τῆς ἀποστολιχῆς Ἐχχλησίας,
καὶ σπουδασταὶ, καὶ ζηλὠταὶ, xal πρόμαχοι χρηµα-
τίζουσι, πᾶσαν ἀλλόχοτον αἴρεσιν xai χαχοδοξίαν, xa-

c θαπερεί τινα Σχύλλαν καὶ Χάρυόδδιν xai ἆδου χυνῆν

Υενναίως ἁποστρεφόμενοι» εἰ µήπου μειράχιά τινα.
«ej: ἁμαθη, χθὲς xal πρότριτα τῆς τῶν παιδίων
προελθόντα σχολῆς, καὶ τὰ μὲν ἀμηγέπη τῶν προτε-
λείων ἀγάμενα λόγων, τὰ δὲ μηδὲ ἑχείνων, ἀλλά -
στοιχείων τινῶν xai συλλαθῶν τῆς εἱσαγωγῆς ἑκεί-
νων ἐν ἀκροάσει µόνον γενόµενα, ὡς prot τὰ ἓν 1ο-
γισμοῖς τῶν χοινῶν διοιχήσεων Υγρᾶφειν ἁπταίστως
δύνασθαι, Τί γὰρ, εἰ χαὶ πολιάν τις ἐν τούτοις καὶ
βαθὺν προθέδληται πώχωνα, παιδαριώδη δὲ οὐχ ἃτ-
τον καὶ αὑτὸς περιφέρει τὸν. νηῦν xai ἀμύητον, ἃ μὴ
ἑώραχεν ἐμδατεύων, xal τοσοῦτου αρφίας ἀφεστηχὼ,
οὐ τῆς ἅλω φημὶ µόνον xal πρώτης, ἀλλὰ χαὶ τῆς
κάτω ταύτης καὶ ἀνθρωπείας, ὅσον xal πλήρης. 1)

Εἴτ' οὖχ αἰσχύνεσθε τοὺς ὀρῶντας, οἰπέ pot, xal
τοὺς ἀχούοντας, εἰς οὐδὲν τῆς φατρίας ὑμῶν πάσης
περιγραφείσης Ίδη σχεδὸν, xaV αὑτῃ; δὲ ταύτης
ἁστατούσης, xal τῇδε χἀχεῖσε πυχνὰ περιφεροµένης».
ὡς τοὺς μὲν ὑπ' ἁπορίας τοῦ τοῖς ἁγίοις ἀντιλέγειν,
καὶ λέγειν τι χαίριον ἔχειν, καὶ πρὸς τὴν λαμκρὰν
τῆς ἀληθείας ἡμέραν xal τὸ ἀπρόσιτον ἐχεῖνο φῶς
ἀντιθλέπειν, χαὶ ταῦτα χἀχεῖνα σιγᾶσθαι δεῖν εἶναι
λέγειν, χαὶ μηδὲν περὶ δογμάτων θείων χινεῖν, ἐπί-
σης τῷ φεύδει xal τὴν ἀλήθειαν, xal τῷ σχότει τὸ
φῶς ἑλαύνοντας, τοὺς δὲ πλέον τι τῶν ἄλλων ἔχειν.
δοχοοντας, ὅσον el; εὐλάθειάν τε καὶ σχῆμα, τοὺς
μὲν ὡς ἐν µνστγρίῳ xal χρύθδην, τοὺς δὲ χαὶ προ:
φανῶς ὃδη }λύπην εἶναι λέγειν δικᾳ/αν τὸ τῆς δια--

781

στάσεως αὑτοῖς
«ἣν Ἐκχληαίαν ὑπὸ «Qv ταύτης προεσσηχότων
ἁδιχηθεῖσί grat, καὶ τὰς προσξοχηθμρίσης, ἢ καὶ δι-
δομένηᾳ πάχαι προεδρίας καὶ τῶν διδασχαλικᾶν ἁπο-
στερηθεῖσε θρύνων ; Ἑῶ γὰρ νῦν τὴν ἑτέραν ὑμῶν
μοῖραν λέχειν, οἵτινες ὀνόματος. ἔφιέμενοι, xe) παῤ-
ῥησίας, ?) xal ληµµάτων, χα) ζωμοῦ, xaà σμικρᾶς
τινος μάντης, ἐπείπερ παρ) ἑαυτῶγ χαλῶς τε χοὶ ὡς
ἐχρην ἑαυτοῖς δύνανται τὰ τοιαῦτα mopiletv, αἰσχρῶς
ἐχεῖθεν ταῦτα σαυλλέγουσιν.

Αλλὰ τὸν ἔσγατον ὀχεῖνον χολοφώνα τοῦ Ψεύδους,
καὶ τὴν ὡς ἐν ὀνείρῳ, χαὶ µέθῃ ctl, καὶ χάρῳ φαν-
τασίαν, καὶ πλάνην τῆς διαγοίας τοῦ πεπλανημένου
τουτονῖ φιλοσόφου, πῶς ἄν τις παντελεὶ σιγή διενέγ-
xov; Εἰσάγει xal yàp .τῷ λόγῳ «hri: αῆς εὐαεθείας

θεῖρον προστάτηνι Γρηγόριόν φηµι τὸν ἱερὸν τῆς θεσ- ᾿

σαλονίκης, μᾶλλον δὲ κφὶ ξυμπάσης ὁμοῦ 15; Χρι.
στοῦ Ἐκκλησίας φωστῖῆρα, μετὰ τὴν τῆς ἱερᾶς ἑκε[-
γης συνόδοψ.διάλυσιν, ἑλαυνόμενάν τε καὶ ὄνψσφη-
μορμενούν ὡς αὐτός quatu, ὑπὸ τοῦ τῶν συνειλεγµέ-
voy «91420, ἠλήθους, 0x" ἀνάγχης τε πρὸς βασιλέα

τε χαὶ τὴν ἐπιχρυρίαν χαταφεύγονεα τὴν αὐτοῦ, xal

μόλις οὑτωαὶ διαφεύγοντα τοὺς ἑσχάτους Χινδύνουςι
στένοντά τε χαὶ τρέµοντα, αὐταῖς καὶ γὰρ ταῖς ἐχεῖ-
vay xal αἀτὰς κέχρηµχι λἐξεσὶνς Οὐ μὴν ἀλλὰ xo
τὴν ἱερὰν .s&v Ἡατέρων ὁμοῦ σύνοδσον πρὸ πυλών
τίὸν βασιλέίων ἐχεῖ τὸ τῶν αἱρεσωντῶν αὑτοῦ φησι
σμῆνος καθαάπερεί τινες χύνες λνσσῶντες τοῖς ὀδοῦσι
διαῤῥηξαί τε καὶ χατασπαράξαι καὶ ἡμιθνῆτας ἁπαλ-

PHIL OTIIEI CP. PATRIARGILE 788
αἴτιον, xài τῦ πολέμου τοῦ πρὸς Α.χων ὁμιλητὰς ἀφευβεῖς, xal 6uxbógose, «aV κόγοις,

xat πράγµααιν. Οἱ .χαὶ μέτὰ τὴν chv καὶ τῶν σῶν
ἑταίρων, xay Uh. παὶ why τῆς αἱρέσεως. καὶ 400
ψεύδους ἐχείνην. καιαθτροφηνι καὶ τὴν 'λάμπρᾶν
ἀναχήρυξιν, καὶ τὴν εὐφημίαν τὴς κατ’ εὐσέθέιαν
ἀληθείας, χαθαπερεί τινες Ὀλυμπιονίχαι µετὰ τὶς
μεγάλης Ἐκκλησίας ἑχείνής ὁπίστρεφον, ὑψηλαί
τινες, xal λαμπροὶ, xai θεοἑιδέῖς, Χαν dive βλέποντες
τῷ τῆς φυχῆς παραφτήµατι, οὐ τὸν Tadv xatd vtt;
τὸν βασιλέα τῶν Αμοῤῥαίων., καὶ τὸν "Gy βασιλέα
τῆς Βασὰν |ἢ xal χαθάπερ ὁ Δαθὶδ τὸν Ρολιὰθ Όσέερον,
ἀλλὰ τὸν νοῦν τὸν µέγαν τὸν "Aacópiov, ᾗ φησιν ὁ
σοφὰς Ἡσαῖας, 1| τὸν ὄφιν, «bv δράκοντα τὸν σχολιὸν
κατὰ τὸν αὐτὸν αὖθις εἰπεῖν, τὸν ἐν ταῖς θεοµάχοις,
xal βλααφήμµοις εαυταισὶ λαλήσαντα γλὠώσσαις τὴν
εἰς τὸ: pec πονηρὰν βλαόφημίαν. thv μάχαιραν
ἐχείνην τοῦ Θεοῦ τὴν .ἁγίαν xol τὴν μεγάλην. καὶ
ἰσχυρὰν ἑἐπαγαγόντες αὐτῷ κατ’ ἐχεῖνόν quu: τὸν ic-
phv λόγον. ὅ ἑατι ῥῆμα θεοῦ, φησὶν 6 θεξας ᾿Απόστολος.
Μειὰ τοιαύτης τῆς Δομπῆς καὶ τῶν Ἱερῶ» θρ:άµ-
θων, xai τῶν ἐπινιχίων καὶ τῶν χρότων, xal τῶν
παιάνων ἐξῄεσαν ἐχεῖθεν οἱ μεγάλοι τοῦ Χριστοῦ
xxi σὲ ρατιῶται xal στρατηγοὶ, καὶ τῆς αὐτοῦ "Éx-
χλησί:ς ἀῤῥαγεῖς πρόδρλοι, Πρηγόριον ἔχοντες lv
µέσῳ τὸν φίλον, τὸν τοῦ λόγου τεχνίτην, τὸν χορν-
φαῖον. καὶ προετάτην τῆς ἱερᾶς ἀγωνίας ^ ἐχείνης,
τὸν συγγράφέα, καὶ ῥήτορα, xaX ᾽σοφιστὴν τῶν τῆς
εὐσεθείας δογμάτων, τὸν τῆς αἱρέσειος xal πάλαι xal
νῦν «χαταλντὴν, *bv ἔλεγχον τοῦ σκότους, τὸν οὗ

λάξαι µόχις ἡμᾶς ἐχεῖθον πεποιηκέναι, ὡς xat τὰ τῆς G ἀληθινοῦ φωτὺς δίαπρύσιον διδἀσκαλὀν τε καὶ xf-

ἑλπισθείσης, V. ὀνειροποληθείσης αὐτῷ xaf' ἡμῶν
νίκης, ἓν) οἶχειότερον εἴπων τὰ πρυοίµια.. κατὰ τὸν
αὐτοῦ λόγον αὐτὸν ἑντεῦθεν λαδεῖν.

"Βαδχὶ [ εἶνες τοὺς τίναςς ob κατάπτυστοι, χαὶ
ἑναγεῖς, χαὶ μιαροὶ, xal ἐπίῤῥητοι διὰ τὰς κατὰ 6εοῦ
βλασφηµίας, καὶ τὴν θεομαχίαν οὐγ ἅπαξ µόνον,
ὁλλλ καὶ δις, καὶ τρὶς, xal πολλάκις ἐπ' αὐτῆς ἑχεί-
νης τῆς ἱερᾶς ἐξεληλεγμένοι συνόδου, οἱ σὺν Βαρλαάμ
«& χαὶ Αχινδύνῳ, τοῖς ἀρχητοῖῳ xoi μυσταγιογοῖς
τῆς αἱρέσεως, ὡς ὁπαδοὶ καλδµόφρονες ἐχείνων, ταῖς
παλαμναιοτάταις ἀραῖς, καὶ ταῖς φβικταῖς ἀποχχρῦ-
ξοσι τῆς Ἀρισεοῦ Ἐχχλησίας ἑγγράφως ὁποδληθέν-
τες ὁμοῦ, xal .ἀποδληθέντες éfa ὃᾗ σεσηπότα xal
νεχρὰ µέλη, οἱ τὴν ἱερὰν Ερηγρίοῦ γλῶτταν xal
θεολόγον, καὶ τὴν μάχαιραν τοῦ Πνεύματος, καὶ τὰ
ἐν χἐιρὶ τοῦ δυνατοῦ βέλη μηδὲ πρὸς ὀλίγον ὑπενεγ-
χόντες, xal ὅλῳ ποδὶ διὰ ταῦτα τὸν Γερὺν ἐχεῖνον
σὐλλο-ον, καὶ ἅπαξ, καὶ δὶς ἁπδράντες ἀνεπιστρά-
φως, καὶ tob; χηραμούς τινας xa καταδύσεις ἀφα-
vale ἀπιδόντες μᾶλλον τῇ ἀναταλῇ τοῦ τῆς δικαιο-
σόνης ἡλίου, χαθὰ xci τὰ αἱσθητὰ ταῦτα θηρία, χάὶ
ἑρτετὰ Bí mou, την αἰσθητὴν τῶν ἡλιαχῶν ἀχτίνών
οὐ φέροντα προσδολὴν, τοὺς τῆς ἀληθείας Χριστοῦ,
καὶ τῆφ εὐσεδείας λαμπροὺς ὁμολογητὰς, xot µυστα-
γωχοὺς, xal θεολόγους, χαὶ χήρυχας τοὺς τῆς μεγὰᾶ-
^f; wal πρώτης δεολογίας ἑξηγητάς «c χαὶ µύστως,
τοὺς τῶν ἱερῶν εὐαγγελιστῶν {ε καὶ ἁποττόζων,
καὶ δὴ xa* τῶν μετ) ἐχείνους θεολόγων, καὶ δ.δασκά-
au, καὶ τῆς εὐσεδείας ἀγωνιστῶν τε xal προμά-

ρυχα, οὗ κάτινον kv χεφαλῆς φέροντα, οὐδὶ στεφάνψ

χρυσῷ κατά τινας τῶν ἀρχλίων ἀναδούμενον ταύτὴν,
ἀλλὰ τοῖς ὀπερφυέσι xal ἀποῤῥήτοις τοῦ Πνεόματος
χαρίσµασιν ἄνωθεν ἑοτεμμένον, xal τῷ φωτὶ τοῦ
Πνεύματος ὑπὲρ πάντα βαπιλιχὸν λέθον τε xaX δ-ἀ-
ὅημα περιστελλόμενον, xal χαταχοσμούμενον ἀορᾶ-
vox, xal στόμα θεολογίας , xat γλῶτταν τῆς εὐσδε-
θείας, καὶ τέμενος θείων δογμάτων, χαὶ ὄργανον
ἱερῶν λόγων, xat μύστην καὶ μυσταγωγὸν τῆς ἆλη-
θινῆς xal πρώτης σοφίας, xai Πνεύματος κἀταγώ»»
Yutv ἐεβὸν, xai xdv ὅ πι θεῖον καὶ ὑγηλὸν παρὰ τῆς
τῶν πιστῶν Ἐχχλησίας xai νομιζόµενὀνι χαὶ λεγό-
µενον σὺν μεγίστῳ s: xol ἀἁπόῤδήτῳ tb θαύματι.
* Axtep ὁ βέλτιστος ἀγνοῶν Γρηγορᾶξ, «U0* ἐχὼν in

D τῆς λαμπρᾶς καθ' ἡμῶν Exelvnc μανίας ἓς wal «o0

φθόνου, εἴτε xal ἄκων, μετὰ thv ἀπὸ συνόδου οὖν
τοῖς ἑταίροις αἰσχρὰν ἀναχώρησιν καὶ quyhw, τήν
doo χυνῆν, ὃ φάσιν, ὑποδύντες, xal μηδίν τι 6ὰ-
φῶς ἔχοντες εἰδέναι τῶν xas* ἀλήθειαν πραττοµένών,
*à χαταγἐλαστα καὶ μήδεμίαν ὀπερδολὴν καταλεί-
πὂντα φεύδους xai φλυαρίας, ἐχεῖνα χαθάπερ iv
σκηνῇ τς καὶ δράµατι, πλέχει τε xal συγχλώθει,
olovet «b ἐξ ἄμμου, πλέχων oyotvloy ἢ xal óvetporee
λῶν ὡς iv µέθῃ τινὶ, xal μελαγχολίᾳ, καὶ xápp,
χαθὰ 5h χαὶ προὔφην, xal μηδὲ εἰδὼς ἃ λέγει, *p;
μὲν τοὺς περὶ ὧν ὁ λόχος, οὐδὲν ὄντα, μαγἰατῆν &
τινα τὴν &votav, xal ud pavizv, καὶ τὴν αἰσχύνην
ὁμοῦ 'προσμαρτυροῦντα τῷ ταῦτα λογογραφοῦντι, ὡς
pnl λέχειν ἀχριδῶς, μτδὲ γράφειν ἐξεῖ-αι. "Oc ἓν-

CONTRA GREGOHAM ANTIRRHETICORUM 11.

νο

τρἀνώδ µάλα vol; αυνιεῖσί λογίζεσθαὶ δήπου, A του κράτος καὶ τὸν πλατυσμὺν, xat τὸν πλοῦτον ὁν-

εξξῆς περὶ δογμάτων xat θείων Τραφῶν τοῦ
φου γράμματα καὶ συγγράμματα, τῆς αὐτῆς
doi χεραµείας.
iv παὶ περὶ τῶν εὐγενῶν ἑκχείνων γυναικῶν
εερόν τι τῷ λόγῳ διαλαθεῖν, ἃς αὐτὸς ἔφης
ac ὑμῶν, καὶ ἀποίχους διὰ τὴν εὐδέδειαν γε-
αι, ἃς καὶ ταῖς Χριότοῦ µυροφόροις ἄχαταλ-
καὶ ἀναρμόδτως πάντη παρέδαλες, Ἱερί τε
πόλεων, xd! χῆς μάχης, καὶ fc τῶν ἐθνῶν
αχοῦ γῆς κατ ἀλλήλων ἑπαναστάσεως, καὶ

αξίας, xatk σοῦ μᾶλλον ὄντων, xai τοῦ GbU

ὃν ἁλλ᾽ οὐ χατὰ τῆς Χριστοῦ Ἐκχλῆσίας, xol

Ρθῆς δόξης, καθ) ων αὐτὸς ταῦτα προφέρεις
Ἀχαιμενιδῶν δηλαδὴ xal τῶν ἐκ τῆς ΄Αγαρ.

τιθέντὲς ταῖς δυσπραγίαις, xal τῇ Ἐαπεινώσει τῇ
ἡμετέρᾳ, καὶ τὸν Θεὸν οἰόμενοι xaxd; σὺν ἑχείνοις
μεθ) ἑαυτῶν ἔχειν, ἀγνοοῦντες ὣς 'O κόσμος ἅλας
ἂν τῷ χονηῤῷ κεῖται, καὶ ὅτι Κρεῖσσο» elc ποιῶν
εὁ θέλημα τοῦ θεοῦ f) μύριοι παβάνομοι, xat ἔτι
Ἐν τῷ κόσµφ θ4ίψιν ἔξετε, καὶ, E! ἐμὲ ἐδίωξαν,
xal ὑμᾶς διώξουσι, καὶ τὰ τούτοις προσόµοια,
«phe τῆς αὐτοαληθείας Χριστοῦ τοῖς οἰχείοις µαθη-
val; Χαὶ δι ἐχείνων ἡμῖν εἰρημένα. Ἐνήνθτοιγαρ-
οὖν καὶ σὲ σὺν ἑκείνοις ἐξελέγξαι πλατύτερον, ὅπερ
ἔφην, ἐπειδὴ καὶ ταυτὰ xal φρονῶν χαὶ γράφων
ἐχείνοις καθ’ ἡμῶν ἑάλως bv τούτῳ τῷ μέρει’ ἀλλὰ
τὸν χόρον καὶ τὰ περιττὰ φεύγων ὁ λόγος ἐνταῦθα
τόγε νῦν εἶναι τέως τὸν δρόµον στήσει, tol; ávay-

rap δη κἀχεῖνοι τῇ Χριστοῦ προφἑβουσιν B χὰίοις αὖθις αὐτὸν διδοὺς ἀναγκχαίως, xal περὶ ὧν ὁ

οντες Ἐκχλησίᾳ, τὸ τοῦ οἰκέίου ψευδοπροφἠ-

σκοπὸς ἡμῖν προηγουμένως τοῦ λόχου.

ΤΟΥ ΑΥΤΟΥ
ΗἨΡΟΣ ΤΟΝ ΚΑΤΑ ΤΗΣ EYZEBEÍAS, ΚΑί ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΤΑΥΤΗΣ ΤΟΜΟΥΣ,
ΔΕΥΤΕΡΟΝ ΔΙΑΛΟΓΟΝ ΤΟΥ ΦΙΛΟΣΟΦΟΥ ΤΡΗΓΟΡΑ, |
ΛΟΓΟΣ ANTIPPHTIKOE ΔΕΥΤΕΡΟΣ

Περὶ διαφορᾶς οὐσίας θείας xal ἐνεργείας.

*

ι ἐργῶδὲς μέντοι πἀνυ καὶ χαλεπὸν, à
Ίατε xd φιλόχριστε βαάιλεῦ, τὸ τοῖς, λό-
füc δυσάεθείας ἄντεπεξάγειν λόγον, xal τὴν
ιαν ἐπιστρατεύειν τῷ φεύδει, xdi τὴν τῶν
pwv θεολογία» χατὰ τῆς πο,υχεφάλου τανυ-
βλασφημίας ὀπλίζειν. Τό τε γὰρ ψεῦδος αὐ-
.εὐφώρατον, xal δι αὐτὸ γε τόῦτο xa εὖ-
petto» xàÀv πολλούς τινας περιθάληται χύ-
, Χαὶ συχνὰ τὰ τῆς ἀληθείας προτωπεια προ-

αι, καὶ ὁ τοῦ Θεοῦ λόγος, f] qna. τὰ σεπτὰ λά-.

ὤντε xalivepyhc, xol τομώτερος ὑπὶρ πᾶσαν
ραν Blaxopov, διικνούµενο; ἂχρι μερισμοὺ qu-
t πνεύματος, ἁρμῶν τε xal μυελῶν, xal χριτι-
νβυμ]σέων καὶ Σννοιῶν καρδίας, ὑπὲρ ob xat
dv τοῖς θεόλόγοις ὁ λόγος. UU τοῦτο τοιγαρ-
x ἔφην, ἐργῶδες, οὐδὲ χαλ..πὺν ἐξανύσαι, ἀλλ
) xal duoxs pé; τι xal πρόσαντες ἐς τὰ μάλιστα,

Τί δ) ἂν ἄλλο τῶν ἀναγχαίων ein, καὶ προὔργου,
ἡ τὸ τοῖς χεφαλαίἰοις χατὰ µέρος ἐπεξελθεῖν αὖθις
ἐχείνου oU τῆς εὐσεθείας ἱεροῦ τόµου, xal συνάφαι
μὲν ἐχείνοις τὰ παρὰ «Fc ἱερᾶς τότε συνόδου, χχλῶς
ἔχ τε τῆς θείας Γραφῖς, xai τῶν θεολογικῶν x3
πἀτριχῶν συντεθέντα λόγων, χάχιστα δ ὑπὸ «cU
κακῶς ἀντικείμένου τηυτονῖ διασπαραχθέντα, καὶ
τῆς ἁρμονίαξ τε καὶ τῆς συναφείας διαζενχθέντα,
προσθεῖναι δὲ χα) τῇ ἐςηγήσει παρὰ τῆς θείας Tei-
φῆς αὖθίς φηµι xal τῶν αὑτῆς ἐξηγητῶν τε xal θεο»
λόγων, χαὶ πλατύτερον επεξεργάσἀάθαι χαθόσθὺ οἷόν
τε; ἐπειδῆ xal τοῦτο καθ’ ἡμῶν ὁ φιλόσοφος οὐτοσὶ
καὶ διαλεχτιχὸς ἐν ἐχείναις ταῖς λοιδορίαις προφὲ-
pst, τὸ μηδὲ ἐπεξεργάσασθαί φηµι, μηδὲ συλλογίζε-
αθαι, μηδὲ χατασχευᾶάζειν εἰδέναι τὰ προτεθέντα,
ἁλλ᾽ ἕτέρα μὲν, ὡς ἑχεῖνός φησί, τὰς προτάσεις
ἡμῶν εἸσάγειν, ἄλλως δὲ συµπεραίνειν ὑπ ἀμαθίας *

σαὕτην ἀταξίαν xal σύγχυσιν λόγων, xai ψεύ- Ὦ μηδὲ αὐτὸ τοῦτο δυνάµενος συνιδςῖν, 1) καὶ χαἄουρ-

xdil συχὀφαντίας kópihv οὕτως ἀναιδη, xal συν-
χαὶ ἑπάλληλον, «b yàp tov λοιδοριῶν καὶ
Ίὄρεων αἰσχρόν τε καὶ ἀχρατὲς, χαὶ ὥσπερ ὑπὸ
νιλΏς τινος ἑνεργέίας ἐχδεδαχχευμένον, xa^ µε-
; παρίηµι λέγειν νῦν, τὸ γοῦν ἐχεῖνα πρὸς τάξιν
xal ἀχολουθίάν té λόγῳ pssevivxstv, χαὶ ciat
ντειπεῖν εὑρεῖν, ὡς λέγειν tt, xal ἀντιλέγείν τῷ
ληθείας ὁπωσδήποτε λόγῳ δοχοῦσι, τίνα δ' ix-
αἱ toU λογικοῦ εουτουῖ σταδίου ce xat τῆς ἀγωνίας
ιχρίσαττας, χαλἰστέφἀαντας Epl χατὰ τὸν εἰπόντα,
οὐ γαλεπόν τι xai βίαιον, χαὶ πορθμὸς Σικε-
Evttkpuc ; Διὸ xal τῶν μαχρῶν ἑχείνων δρόμων

μεριδρόµων, 201 {λέ συχνῆς ἀφέμανοι φλυαρίᾶς, ᾿

Δνάγχαῖα, καθόσον ὁ]όν τε, τὸν λόγον τρέφωµεν.

γῶν ἐχόντὶ, καὶ διαστρέφων, ὡς οὐ λογργραφεῖν.
ἀλλὰ τοµο]ραφεῖ» μᾶλλον τότε προῦχειτο τῇ τῶν
Πατέρων δυνόδῳ, ὅπερ ἐστὶν, οἶμαι, τὸ συντετμηµέ-'
νως ἐχδιδόνα:, xat οἷον ὀρίζεσθαι τὰ διὰ μακρῶν 1»
ληθέντα χαὶ γραφέντα πολλάκις.

Καὶ εἰ βοόλει, φἰλόσοφε, πρὸς ἐχεῖνον ἂν εἴποιμι,
καὶ αὐτούς σοι παρελθόντες τοὺς πολλοὺς χὰ] .καλοὺς
ὑποδείξομεν λόγους, xa τὰ βιβλία τὰ mph τοὺς
ποὺς ἑταίρους τε xat καθηγητὰς οὐχ ἁγεννῶς duyze-
θέντα πάλαι, xal ὄψει, χαὶ ἀχούσεις ἐπέξεργασιῶν
πλᾶθος, xai συλλογιφμῶν ἀνάγχην, χαλ χατασχευὴνν
καὶ χράτος, xàV ἰσχὺν λόγω», μετὰ τοῦ Πνεύματος
τὰ τοῦ Πνεύματος χαλῶς βὲδαιόύνία, xai Κπᾶσαν
αἰσχίστην αἴρεσιν καὶ χαπο)οξίἀν, ὡς χαλάμην πν.

191

PHILOTHEI CP. PATRIARCH/E

792.

— phs ῥύακες εἰς τέλος ἀποτεφροῦντα. ᾽Αλλὰ πῶς ἂν À τῶν τὰ Βαρλαὰμ xal ᾽Αχινδύνου φρονούντων ixi

ἑχείνοις αὐτὸς μετὰ τῆς Υιγνοµένης ἀληθείας mpos-
έσχες, ὁ μηδ αὐτὸν τουτονὶ τὸν ἱερόν φηµι τῆς
συνόδου τόµον ἀναγνοὺς ὑγιῶς xal ἁπταίστως, ἀλλὰ
σκαράξας, καὶ Χλτατεμὼν, καὶ «fc συναφείας τὸ
πλεῖστον, ἢ xai τὸ ndv, πλὴν ὀλίγου 4€ τινος, ἀφελό-
µενος, ὡς προϊόντες μετὰ μιχρὸν δείξὀµεν; Ὁ μὲν
05y χατὰ τ.ῦ τῆς εὐσεδε[ας ὅρου τοιαῦτα τετολμηχὼς
ἀναχεχαλυμμένῃ τῇ χεφαλῇ φασι, xat δίχα παντὸς
ἐρυθήματος, χατὰ τῶν ἱερῶν ἐχείνων μερῶν τε xal
σπαραγµάτων τοῦ τῆς εὐσεθείας ὅρου χωρεῖ, διωγ-
μοὺς xal χαθείρξεις, χαὶ δηµεύσεις, xai Φφόδους
ἀναπλάττων, τὰ μηδαμῶς ὄντα, xal πρὸς τούτοις ὡς
iv σχηνῇ xal δράµατι μύστην τινὰ xoi oov
ἀωρὶ νυχτῶν φευδῶς εἰσάγων πρὸς ἑαυτὸν, τὰ τοῦ

εἲς ἱερᾶς ἐχείνης συνόδου, Φησὶν ἐπὶ λέξεως ὁ ταύ-..
της ἱερὸς τόμος οὕτως * « Τῶν δὲ διαφεροµένων καὶ.
ἔτι ἀνιάτως ἑχόντων, ἕδοξε δίχαιον σύνοδον ἑτέρα,
πάλιν συγχροτηθῆναι, ὥστε δι ἑξετάσεως Φανερων-.
τέραν γενέσθαι περὶ τῶν προδθεθληµένων τὴν Sec
εὐσεθείας ἀλήθειαν ix τῶν τοῖς ἁγίοις τεθεολογηῃ..
µένων. Καὶ δὴ γενομένης, τῶν ἑτεροδοξούντων ἁπαν..
τῆσαι μὴ βουληθέντων, ἀλλ ἀπειπόντων τοῦτο χα.
θάπαξ, ὁ εὐσεδέστατος ἑχέλευσε βασιλεὺς, πολλῶν
δογματιχῶν κεφαλαίων προδεθληµένων εἰς ζήτη-
gt.»

« Ώρώτου μὲν, εἰ ἔστιν ἐπὶ θεοῦ θεοπρετὴς διάχρι-
σις οὐσίας καὶ ἑνεργείας * ἔπειτα διαχρίσεως àv-
Φανείσης, πότερον fj ἑνέργεια αὕτη χτιστὴ ἐστυ, ]

ἱεροῦ τόμου ῥήγματα δῇθεν ἐπιδιδόντα, καὶ πρὸς &àv- B ἄχτιστος ’ τρίτον δὲ, eC. γε ἄκτιστος ἀποδειχθεῃ $

ειλογίαν, διαστροφὴν δὲ xaX συκοφαντίαν μᾶλλον εἰ-
πεῖν ἑχείνων παραχαλοῦντα , χαθὰ 5h xal φθάσας ὁ
Ἰόγος ἑδήλωσε, τόµον , ὃν ἐχεῖνοι φθάσαντες ἔσχον
ὅλον παρ᾽ ἑαυτοῖς, καθάπερ δὴ καὶ ἡμεῖς.

O γοῦν τῷ τῆς ἀληθείας ἠρημένος ἀντιλέχειν ob-
τωσὶ Ἀόγῳ, µαινόμενος μὲν ἀκρατῶς, xal σφαδάζων
κατ’ αὐτοῦ καὶ ἡμῶν, πρὸς δὲ τὴν ἰσχὺν ἐχείνου μτδ'
ὀντιθλέφαι μηδὶ χᾶναι δυνάµενος, πρὺς τὰ χατα-
τμηθέντα διαγωνίζεται µέρη, παραχερδαίνειν µάτην
ἐντεῦθεν οἰόμενος, χαθάπερ ἐπὶ τῶν στρατοπέδων,
οἱ ταῖς μὲν φάλαγξι τῶν πολεμίων δι ἀδυναμίαν
προσδάλλειν χατὰ µέτωπον παραιτούµενοι, τοὺς δὲ
καθένα, xai σύνδυο μᾶλλον λοχῶνιες, fj xal τοῖς οὔ-
ῥχγοῖς ἀνάνδρως ἐπιτιθέμενοι, ἙἘγὼ δ᾽ εἰ μὲν ἑώ-
(Av. ἐχεῖνον, πρὺς Ero; τι λέγειν δλως δοχοῦντα, xal
λόγοις οἰστισινοῦν xal νρήµασι, κατὰ τοὺς αὐτοῦ
μυσταγωγοὺς τέως ἑκείνους, τοῖς ὑγιέσι τῆς εὖσε-
θεία; ἀντιλέγοντα δόγµασιν, ojx ἂν οὐδὲ αὐτὶς
ἀπώχνησα πρὸς τὸ µΤχος τοῦ λόχου, τῇ ἀληθείᾳ
χατὰ τοῦ φεύδους ὡς ἂν οἷός σε ὦ χρώµενος * rest δὲ
ῥημάτων ἄλλως ὄχλος ἐχεῖνα, xal συρφετὺς, xai
σύγχυσις ἄντιχρυς, καὶ οὐδὲν ὑγιὲς, τοῦτό pot δοχεῖ
πριητέον εἶναι, καθὰ δὴ καὶ προὔφην, προθεῖναι μὲν
xal συναγαγεῖν εἰς ἓν, καὶ τὴν γιγνοµένην ἁρμονίαν
«s χαὶ τὴν τάδιν ἀποδοῦναι τοῖς τοῦ εροῦ τῆς εὖσε-
θείας ὅρου χεφαλαίοις εἰς ἑπτὰ τοῖς πᾶσιν ἀριθµου-
µένοις, οἷς xal οἱ τοῦ φιλοσόφου δήπουθεν πολεμεῖν
προσποιοῦνται λόγοι. Βίτα καὶ τὴν ἀνάπτυξιν, xal

θεοπρεπὴς αὕτη ἑνέργεια, πῶς ἄν τις ἐχφύγοι τὸ μὴ
παρὰ τοῦτο σύνθετον τὸν θεὸν εἶναι νοµίζειν, bu
οἱ ἑτεροδοξοῦντες προφέρειν τολμῶσι τῇ τοῦ θωῦ
Ἐκχλησία * τετάρτου δὲ, εἴ γε ἢ φων] τῆς θεότητες
οὖκ ἐπὶ τῆς οὐσίας µόνον, ἀλλὰ χαὶ τῆς θείας bvep-
γείας παρὰ τῶν θεολόγων Όμνηται. "Ex τούτου yàp
«hv τΏς διθεῖας ἁμορφίαν τῇ "Exxinsig τοῦ Θεοῦ
χαταχέουσιν οἱ ταύτης πολέμιοι’ πέμπτου δὲ, εἴπερ
ol θεολόγοι κατά τι τὴ» οὐσίαν τῆς ἑνεργείας ύπιρ-
κεῖσθαί φασιν, Enel xol τοῦτο τοῖς ἐναντιουμένοις
ὑπὸ µέμφιν τελεῖ.ν

ε Καὶ λοιπὸν ἔτι θεοῦ µετεχομένου, πότερον χατὰ
τὴν οὐσίαν ἡ µετοχὴ, ἢ χατὰ τὴν ἑνέργειαν. »

ς Τοδούτων προχειµένων ἡμῖν ζητημάτων ἁρτίω;,
οὗ χρὴ περὶ πάντων ὁμοῦ ποιεῖσθαι τοὺς λόγους,
Τένοιτο γὰρ ἂν οὕτως fj τοῦ ζητουµένου χατάληψις

᾿ οὐδαμῶς ἀχριδὴς, οὐδὲ χατὰ τὴν ἡμετέραν πρόθε-

σιν, ἀλλὰ περὶ ἑχάστου ἰδίᾳ διαλαθόντες, io" ἕτερον
ἤδη χωρῶμεν, ὁδηγοῖς ἁπλανέσι χρώµενοι τοῖς as-
«tole θεολόχοις. » |

« Καὶ πρῶτον, εἰ δοχεῖ, περὶ τοῦ πρώτου λέγω
μεν. Αρ’ ἔστι θεοπρεπὴς ἐπὶ θεοῦ διάχρισις οὐσίας
καὶ ἑνεργείας, ὅπερ τοῖς διαφεροµένοις ἀπείρηται,
πολλά τε ἄλλα ἄτοπα, xoi πολυθεῖαν Ex τούτου ανν---
άγχειν οἱομένοις, ταυτὸν πάντη καὶ ἁδιάφορον,) -

Καὶ μετὰ μιχρὸν, « Καὶ θεολόγων, φησὶν, ὣς Lyevcum
περὶ τούτων γνώμης, εἰς ἐπῄχουν πάντων ἂναγνω---
αθέντων, ἀπεδείχθη, ὅτι ol. μὴ μετὰ τοῦ ἠνωμένοακαι

την ἑ-εργασίαν, ix τῶν τοῦ Πνεύματος λόγων D xai τὸ διαχεχριµένον τῆς θείας οὐσίας καὶ ἕνερ----

ἐπενεγχὼν, χαθ᾽ ὅσον ἂν αὐτὸ παράσχοι τὸ Πνεῦμα,
τούς τε Υραφιχοὺς καὶ πατρικοὺς εὐσεθῶς λόγους
μευκχρινῆσαι, οὓς ἐχεῖνος χαχῶς ἐξηγούμενος δια-
στρέφει, χαὶ οὕτω πρὸς τοὺς ἐχείνου λόγους xai τὰ
τῆς δια)οίας Υεννήµατα, χχὶ τὰς ἀντιλογίας τε xal
συχοφαντίας τὰς ἐφ᾽ ἑχάστῳ δηλαδὴ χεφαλαίῳ χω-
ρῆσαι, καὶ δεῖζαι ph µόνον οὐχ ἁληθεύοντα τὸ παρά-
παν, Guy θεῷ δὲ ὁ λόγος, ἀλλὰ xal συκοφαντοῦντα,
xai βλασφημοῦντα, xat χατὰ πάσης ἱστάμενον ἀναί-
δην τῆς ἱερᾶς τῶν ἁγίων θεολογίας, χαὶ αὑτοῦ δέ
Φημι «τοῦ τῶν ἱερῶν θεο)όχων ἑνὸς, xai μόνου
Patoó τε xal καθηγητοῦ Χριστοῦ, χατὰ τν αοτοῦ
τούτον λόγον. Καὶ δὴ ῥητέον περ ἔφην ἐχεῖνα.
Me:à thv Σιχαΐαν κ. τδί ην 1a xaY χαταστροφὴν

γείας πρεαθεύοντες ἄθεοί c£ «let, χαὶ πολλοῖς ἁτό----
ποις ἑαυτοὺς περιθά)λουσι. »

ε Κατὰ γὰρ xbv µέγαν Διονύσιον, τὸ unB:ula—
δύναμιν f] ἑνέργειαν ἔχον οὔτε ἔστιν, οὔτε τί ἐστιν»
οὔτε ἔστι παντελῶς αὐτοῦ θέσις, οὐδὲ ἀφαίρεεια
Τὸ δὲ ἔχον, οὗ ἔχει κατά τι πάντως διαφέρει. El οὗ» 2
οὐχ ἔστι διαφορά τις θείας οὐσίας χαὶ ἑνερχείᾳ -ο
οὖχ ἔστιν ἔχειν τὴν οὐσίαν τοῦ Θεοῦ ἑνέργειαν. T9
δὲ μὴ ἔχον ἐν ΄ργε:αν ἀνενέργητόν ἐστι, 95 δὶ ἀνιν-
έργητον χ.ὶ ἀνύπαρχτον. »

« Τοῦ δὲ (εοφόρου Διμασχηνοῦ γράφοντος, Ἔργο
μὲν θείας q03t0; fj προαιώνιος Ὑέννησις, ἔργον δ
θείας θελέσεως f) χτίσις * xal 9o. ἁγίου Κυρίλλοῳ,
T» μὲν ποιςῖν ἑνεργείας ἐστὶ, φύσεως δὲ tU vevids,

193

CONTRA GRESORAM ANTIRRHETICURUM 11.

τι

φύσις δὲ χαὶ ἑνέργεια οὐ ταυτόν» οἱ ἁδιάφηρον εἷ- A τοῦ θεοῦ εἶναι ἑνέμισαν, οὗτοι δέ ya xal τὰ ὑλιχὰ

vat λέχοντες τὴν θείαν οὑσίαν, χαὶ τὴν θείαν ἑνέρ-
γειαν, ἐπειδὴ xat! ἐχεῖνον τῆς φύσεώς ἐστι τὸ Υεν-
νᾷνν ἔστι δὲ χατ᾽ αὐτοὺς ἁδιάφορος τῆς φύσεως f)
ἑνέρχεια, ἔσται χατ αὐτοὺς xal τῆς ἑνεργείας τὸ
γεννᾷν, καὶ οὕτω τὰ ποιῆµατα ἔσονται γεννήµατα
ἀῑδια, ὡς ix τῆς θείας φύσεως ὄντα. Ἐπεὶ δὲ πάλιν
τῆς ἑνερχείας ἐστὶ τὸ ποιεῖν, ἡ δὲ quar; ἁδιάφορος
τῇ ἑνεργείᾳ χατ᾽ αὐτοὺς, t7. φύσεως ἔσται τὸ ποιεῖν.
Καὶ οὕτω κατ αὐτοὺς τὰ ix. τῆς φύσεως ἔσονται
ποιήματα. » Καὶ τοιαῦτα μὲν τὰ τοῦ σεπτοῦ τό-
pov.

*0 δὶ Γρηγορᾶς, τούτοις αἰσχρῶς Tmávo xa àbó-
Duc ἐπιφυόμενος, xal παρεξηγεῖσθαι χαὶ διαστρὲ-
Φειν ἐπιχειρῶν, vov μὲν διὰ τοῦ τῆς συνόδου τότε
προεστηκότος, καὶ τῶν ἱερῶν ἀγώνων τε xal δοΥ-
µάτων ἑξάρχοντος, Γρηγορίου φημὶ τοῦ πάνυ, τοῦ
enc μεγάλης θεσσαλονίχτς, μᾶλλον δὲ δι) ἐχείνης

"Sfc Χριστοῦ χαθολιχκῆς Ἐχχλησίας χοινοῦ φωατῆ-
po:, νῦν δὲ xal διὰ πάσης ὁμοῦ «76 τῶν Πατέρων
ἑχείνης συνόδου πλείστην ὕσην τὴν συχοφαντίαν τε
χαὶ τὴν βλασφγμίαν χατὰ τῶν ἱερῶν ὁμοῦ διδασχά-
λων xai τῆς ὑψηλῆς καὶ ὑπερφνοῦς τοῦ Πνεύματος
θεολογίας ἐχχεῖ, ὥσπερ εἰς τοῦτο τάξας ἑπίτιδες
αὐτὸς ἑαυτὸν, xal τοῦτ' αὐτὸ καινὴν ἑμπορίαν γΛ-
(ως ἰσχάτου xol χενῆς Φιλοσοφίας πεποιηµένος,
τἣν τῶν ἁῤῥήτων xal ὑπερφυῶν φΦηµι χαταδρομὴν
xad χλεύην, xai ἁἀκόλαστον xat τολμηρὰν ὕδριν,
οἵ- ἀντεπεξιέναι νῦν, xal τοὺς πρέποντας ἐπάχειν
ἑλέγχους τὸ συνεχὲς διαχόφαντα τῶν ἱερῶν ἑχείνων
ἑλέγχων χαὶ λόγων τοῦ προτεθέντος συνοδικοῦ τό-
µου, χαὶ ἄχαιρόν πως, xal οὐδὶ συγχύκεως ἐχτὸς
εἶναι νοµἰζω. Διὸ xoi τῆς ἀχολουθίας ἑχόμενοι τῶν
προλαδόντων xal αὖθις, xai μάλιστα διὰ τοῦτον τὸν
συχοφάντην, ὃς τὰς μαχκρᾶς ἐχείνας λοιδορίας χατὰ
t7 συνόδου συνείρων, χἀχεῖνα τοῖς ἄλλοις προστί-
Crow, ὡς οὐδὲ λέγειν, οὐδ' ἑπεξεργάζεσθαι τοπαρά-
«.ν ἴσρεν τὰ προτεθέντα, οὐδέ γε τοὺς τῆς Ἔχκλη-
σἷας θεολόγους xat διδασχάλους εἰς µαρτυρίαν τῶν
οἰχείων )όγων εἰσάχειν, ἀλλὰ χομπάζειν μὲν εἰχῆ
πάντας ἁγίους, ὀνόματι µόνῳ προδεθληµένοι, παρά-
reiv δὲ ταῖς ἀληθείαις οὐδένας, μηδὲ γὰρ εὑπορεῖν
ὅλως τηιούτων * διὰ δὴ ταῦτα πάντα, καὶ τὸ τὸν λό-

ταῦτα χα) αἰσθητὰ σώματα.»
€ ᾽Αλλὰ xol τοῦ Κυρίου xal Θεοὺ ἡμῶν iv τῷ

κατὰ Ἰωάννην Εὐαγγελίῳ, "Erb. καὶ ὁ Πατὴρ Er

ἐσ[ιαν, εἰρηχότος, ὃ θεῖος Χρνσόστομος tv ὁμιλίᾳ
ἑξηχοστῇ τετάρτῃ τῆς εἰς τὸ τοιοῦτον Εὐαγγέλιον
ἑρμηνείας, τοῦτο διασαφῶν τὸ ῥητὸν, χατὰ τὴν δύ-
ναμιν ἐνταῦθά φησιν εἱἰρῆσθαι αὐτό. Καὶ γὰρ περὶ
ταύττς ἦν ὁ λόγος ἅπας αὐτῷ. Εἰ δὲ f δύναμις ἡ
αὑτὴ. εὔδηλον ὅτι xai dj οὐσία. » Kat μετὰ βραχέα,
« 0ὐδὲ γὰρ ἔστιν ἄλλην ^U ἄλλης οὔτε οὐσίαν, οὔτε
δύναμιν μαθεῖν. Καὶ πάλιν ἐν τῷ αὐτῷ Εὐαγχελίῳ
τοῦ ἀποστόλου Φιλίππου εἰπύντος, Κύριε, δεῖξον'
ἡμῖν τὸν Πατέρα, καὶ ἀρκεῖ ἡμῖν. ὁ θεῖος οὗτος
Χρυσόατομος ἐν τῇ αὑτῇ ὁμιλίᾳ, «Ἴδωμεν, quo, τί
ὁ Φίλιππος ζητεϊ ἰδεῖν * Ápa «hv οοφίαν τοῦ Πατρός;
ἄρα τὴν ἀγαθότητα; Οὐχὶ, ἀλλ᾽ αὐτὸ τί ποτέ ἐστιν ὁ
θιὸς, αὐτὴν τὴν οὐσίαν. » Καὶ πάλιν 6 αὐτὸς τὸ ἆπο-
στολικὸν ῥητὸν ἐξηγούμενος τῖς πρὸς Ῥωμαίους
ἐπιστολῆς, τὸ λέγον, Τὸ γὰρ φρόνημα ες σαρκὸς
θάνατος, tà δὲ φρόνηµα τοῦ πνεύματος ζωὴ xal
εἰρήν η, « Δρόνημα εἶπε σαρχὸς τηνκαχίαν, φησὶ, xol
φρόνημα πνεύματός viv χάριν τὴν διδοµένην, xal
«ἣν ἑνέργειαν τὴν τῇ προαιρέσει χιρνωµένην. τῇ
χρηστῇ, οὐδαμοῦ περὶ ὑποστάσωυς ἐνταῦθα καὶ οὐ-
σίας διαλεγόµενο:.» Καὶ αὖθις 6 αὐτὸς Χρυσόστομος
bv τῷ λόγῳ ᾧ ἑἐξηγεῖται τὸ, θὲς τὴν χεῖρὰ σου ὑπὸ
tér µηρόν µου, καὶ ὅμοσον, τάδε κατὰ λέξιν φησί”
εΛλυχνία ἓν ἆλνθῶς fj σὰρξ ἡ δεσποτιχὴ, ἡ τοῦ ἁγίου

C Πνεύματος τὰς ἑλλάμψεις ἑπταπλασίονι χάριτι δεί-

ξασα. Ἐξειεύσειαι, Ἱὰρ φησιν "Haatac, ῥάδδος
ἐκ ες ῥίζης Ἰεσσαὶ, καὶ ἄνθος ἐξ αὐτῆς ἆνα-
δήσεται, καὶ ἑπαναπαύσεται ἐπ᾽ αὐτὸν Πνγεῦμα
Θεοῦ, ποῖον; Τὸ πολυμερὲς zat; ἑνεργείαις, xal πολὺ
sf] φύσει. Ἐπαναπαύσεται Πνεῦμα θεοῦ. Ενταῦθα
«kv οὐσίαν ἑρμηνεύει. 3 δὲ ἐπαγόμενον τὰς ἔνερ-
γείας τοῦ Πνεύματος λέγει, Πνεῦμα θεοῦ , Πνεῦμα
σοφίας xal αυνέσεως, Ὠνεῦμα βουλῖς xat ἴσχύος,
Πνεῦμα γνώσεως xai εὐσεδείας, Πνεῦμα φόδου θεοῦ,
πὰς ἑπτὰ χάριτας τοῦ &ylov Πνεύματος τὰς ἔπανα-
παυσαµένας τῷ σώματι τῷ δεσποτικῷ, ἐχείνας σχη”-
µατίζει kv εὐπῳ ἑπταλύχνῳ.» Καὶ πάλιν ὁ αὐτὸς θεῖος
Χρυσόστομος, àv τῷ περὶ τοῦ ἀἁγίόν Πνεύματος
λόγῳ, « 0b πάντα, φησὶ, τὰ χαρίσματα λαμθάνει τις,

γον τῆς ἀληθείας εὐθῆ, xal ἀσύγχυτον χα) εἶλιχρι rr, D ta ufj τις τὴν χάριν φύσιν εἶναι νοµίσῃ. »

xai παρ ἡμῶν τοῖς ἐντευξομένοις πᾶσι προχεῖσθαι,
καθὰ δὴ χαὶ φθάσας ἄνωθεν χοινῇ παρὰ τῆς χοινῆς
tà» Πατέρων προὐτέθη συνόδου. ἐπὶ τὸ σννεχὲς xal
εἣν ἁρμονίαν ἀναχτέον αὖθις τὸν λόγον. TI γοῦν ὁ
ἑερὸ: αὖθις τόμος; τ1οῦ ἁγίου Κυρίλλου, qnot, καὶ
πάλιν γράφοντος kv τῷ δευτέρῳ τῶν πρὸς Ἑρμείαν
δ.αλογικῶν, Πρὸς δη τούτοις ἅπασ, πεποιῆσθαί
ςαμεν ἐξ ἑνεργείας Θεοῦ πῦρ τε «5 χαυστιχὸν,
καὶ μὴν xal τὸ ὕδωρ διαφύχειν εἰδὺς, οἱ ταντὸν, xat
ἁδιάφορον οὐσίαν καὶ ἑνέργειαν εἶναι λέγοντες, ἐχ
τῆς τοῦ θεοῦ οὐσίας τό τε Όδωρ, xal τὸ πὺρ λέγειν
ἀναγκασθήσονται. Kal οὕτω καὶ tf? Ἑλλήνων
φλάνης fj νὺν χακοδοξία χτίρων κτθέστηχεν, «(nep
ἐχεῖνοι μὲν τὴν λογικὴν póvr,v φυχὴν ἐκ τῆς οὐ σίας

Ἔκουσας, à Φιλόσοφε, διαφορὰν οὐσίας θείας,
xoi δυνάµεώς τε xal ἑνεργείας, οὗ χάτωθεν xai
ἀπὸ γῆς, ἀλλ᾽ ἐξ αὐτῶν τῶν οὐρανῶν ἄντικρυς, ὃν
εὐαγγελιστῶν τε xal ἁποστόλων, χαὶ τῶν τούτους
ἐξηγουμένων ἱερῶν Πατέρων καὶ θεολόγων, ἐβαῖ-
σιάν τι xal λαμπρὸν ἁἀστράπτουσαν, xal ὁᾳδουχοῦ-
cav πᾶσαν ὁμοῦ τὴν Χριστοῦ Ἐκκλησίαν, ὡς iQ
ἀνατολῶν εἰς δυσμὰς διαδίδοσθαι τὰς ὑπερφυεῖς καὶ
παύτης ἀχτῖνας, οὐδὲν ἁλαμπές τε χαὶ σχοτεινὸν,
οὐδὲ σχολιόν τι xal στραγγαλιῶδες χαὶ γρῖφον ἐν
ἑαυτὴ φέρουσα», ἀλλὰ πάντα προτιθεῖσαν εὐθέα τοῖς
νοοῦσι χατὰ τὸν παροιμιαχόν vy ut λόγον, καὶ ὀρθὰ
«.0; εὑρίσχουσι χάριν; Καὶ εἰ πρὸς τὴν ἀστραπὴν |
«αντηνὶ, μᾶλλον δὲ τὸν ἱερὸν ἂν εἶποιμι τῆς θεολο-

. 996

PHILOTHE!) ϱΡ ΡΕΤΗΙΚΑΗΟΗΕ

T96

τίας Ἠλιονν ἀνειδλέπειν πε καὶ ἀντιλέγειν ἔσχυες A xdi διδασκάλοίἰς τῆς εὐδεθείας εὖ (Mila προθύ μὼς

ὅλως, διατί μὴ χατὰ πρόσωπον ἀσχαρδαμυκχτὶ πρὸς
σὰς λαρπρᾶ: ἑχείνας καὶ ὑπερκοσμίους ἕστης ἀχτῖ-
νας, καθὰ δὴ xai τοὺς ἀετοὺς τούτους φασὶ ταῖς
ἑλακαῖς ἀχεῖσι τὰ τέχνα προσάγειν, xal οὕτω τῶν
Ὑνηδίων διακρίνειν τὰ νόθα, ἀλλὰ πρὺς μὲν ἐχεῖνα
γλαυκὸς ὀφθαλμοὺς 3j νυχτερίδος ἄντιχρυς φέρεις,
Kobe δὲ τοὺς παρηλίους, ἢ καὶ τὴν τῆς σελήνης πα-
Ραδλέκων, οἰκειότερον εἰπεῖν μᾶλλον, h βλέπων,
ἁχλύν εινα, αλ σκότος, χαὶ βαθεῖαν ὀμίχλην καταφεύ-
δεσθαι to ud; τοῦ νοητοῦ ἐχείνου ἡλίου, τὰ τῆς σῆς
δηλαδὴ ψυχῆς τε καὶ διανοίας ἀλλόχοτα πάθη, ὑφ'
ὧν ἐλαυνόμενος ὡς μὴ ὤρελες χάχιστα, χαὶ ἐν νυχὲλ
πδνηρὰν ἐσχηχὼς ἑλπίδα χατὰ ctv μαχᾶριον εἰπεῖν
"Ἡσαῖαν, καὶ τῷ φεύδει χατὰ τὸν αὐτὸν αὖθις εἴρη-
κὠς, xul αὐτὸς σχεπασθήσεσθαι, τὰς χατὰἀγελάστους
ἐχείνας ἑνστάσεις, xal τὰ τῶν δὐλλογισμῶν εἴδωλα,
xal τὰς χηινὰς τῶν θεολόγων παρεξηγήσεις, xal τὴν
δ.άκενον Ἔριν, καὶ τὴν ἀδολεσχίαν συνείρεις, τὸ (E
ἄμμου πλέκων σχοινίον, xal τῆς σχιᾶς κατατρέχων
τῆς σῆς, Καὶ καινόν τι παράδειγµα xal συμφορὰν
ἄντιχρυς τῇ τῶν πιστῶν Ἐχκλησίᾳ παρεισάγων τὰ
G3, πρὸς ἃ καὶ παιδίυν ἠρυθρίασεν ἂν ;

Αλλὰ πρὸς μὲν ἐχεῖνα, χαθὰ προῦφην, ὕστερον
Θιοῦ δηλαδὶ λόγον διδόντος κατὰ µέρως ἐροῦμαν"
νῦν δὲ ἐπὶ τὴν’ ἀχολουθίάν, xat τὸν ὅρου τῆς εὖσε-
| 6:lnc σέρεπτέον ἡμῖν αὖθις τὸν λόγον, καὶ τὰ As(-
ποντα τοῖς φθάσᾶσι προσθετέον. 0ὐδὲ γὰρ Aatov
ὅ)ις οὐδὶ λυσιτελὰς, ἑἐχείνων πρὺ τοῦ τέλον ἅπι-
σχίσθαι sov λόγων.

C
Ανάγνωθι τοιγαροῦν. *AXX& καὶ τοῦ ἁγίου μάῤ-

τυρος xa. φιοσόφου, φησὶν, Ἱουςφτῖνου γράφγοντος,
ὦ; ἄρα τοῦ Θεοῦ ἔχοντος οὐσίαν μὲν πρὸς ὕπαρξιν,
Ῥούλησιν δὲ πρὸς ποίησιν, ὁ ἁποῤδίπτων οὐσίας τε

καὶ βουλής τὴν δίαφορᾶν, χαὶ τὴν Όπαρξιν ἀποῤβι.
$:ét toU Θεοῦ, xal τὴν ποίησιν, o6 (avt ρῶς ol τὴν
διαφορὰν ἀθετοῦντες οὗξοι, xal τὸν θεὸν ἁρνούμε-
sot, χαὶ τὸ αὑτόματου δοξάζούτες δείχνυνται: Κατὰ
τὰρ τὸν ἐκ Δαμασκοῦ. θεῖον Ἰωάννην ἑνέρχειά ἐστι
καὶ ἡ βούλησις, ὡς ἐν τῶ περὶ ἑνεργείας τριαχο-
9:9 ἕχτῳ τῶν δογματιχῶν κεφαλαίων διασαφε].
Έ]πὼν yàp πρότερον περὶ τε ἄλλων, xol δὴ xal
βουλήσεως ἀνθρωπίνης τε χαὶ θείας. ἐπάγει εὐθὺς

ἐν τῇ ἀρχὴ τοῦ ἐφεξῆς κεφαλαίου ἐπὶ λέξεως ὀύτω"

4 Χρ]. γινώσχειν ὡς πᾶσαι αἱ. δυνάμεις αἱ προει-
ρηµέ.αι, alos γνωστιχαὶ, ol τε ζωτικαὶ καὶ φυαι-
παὶ χαὶ. τεχνικαὶ, Ἀνέρχειαι λέγονται. Ἐνέρχεια γάρ
ἐστιν ἡ quaixt) ἑκάστης οὐσίας δύναμίς τε, xat xl-
νησες, ἧς μόνον ἑστέρηται τὸ μὴ bv. »

Τούτων τοίνυ» οὕτω πάνν τοι σαφῶς διευχρινη-
θέντων, καὶ τῆς διαφαρᾶς μάλ᾽ ἱναργῶς xai ὡς οὐχ
άλλως Aviv ἁποδιδειγμέντοι οὐχ iv πειθοῖ ἀνθρωπί-
νης σοφίας, κατὰ τὸν θεσπέσιον Πᾳῦλον, ἀλλ ἐν δι:
δακτοῖς Πνεύματος. ἁγίου, παῖς τῶν Πατέρων δήπου
θιοπνεύστοις θεολογίαις f) θεία σύνοδος, Ἔδει τοὺς
καὶ ὁπωστινοσοῦν, ἔφη, περὶ τούτου διαφέβασθαι
πειραθέντας, νῦν ToU» εἰ xal μὴ πρότερον, τὴν τῆς
φιλογειείας. νόσον, τῆς ἑαυτῶν διανοίας εὐσεδῶς
ἐβεληλαχέναι, καὶ τοῖς χοινοῖς ἡμῶν χαθηγεµόσι

ἐθελῆσὰι πεισθῃναι, σάλπιγγος ἁπάσης περὶ. διαφο-
ρᾶᾳ οὐσίας "xai ἑνεργείας, μονονουχὶ λᾳμπροτέρας
Φωνὰς ἀφιεῖσι, xal μηδέν τι µηδόλως ἐπιχέρεῖν
αὑτοῖς ἀντιβαίνειν, Χαὶ πειρᾶσθαι πολυπραγμονεῖν
περαιτέρω, τίς dj ἑνέργεια, κάὶ ποταπὴ fj διαφορὰ,
"wat πῶς ἂν γένοιτο dÜtn* οὐ γὰρ, ὡς Toute, τοῦ
Χρυσοστόμου Πατρὸς ἀχηχᾶασιν, ἓν οἳς «b χατᾶ Ἰω-
ἄννην belov Εὐαγγέλίον ἑξηγεῖτα:, διδάσκοντος. ἄνερ-
µήνευτον, χοὶ ἀπερινόητὸν, xal ὑπὶρτοὺς τῆς φύσεως
νόμους, τὴν θείᾳαν ἑνέργειαν εἶναι.

« El γὰρ τούτου, φησὶ, τοῦ Πνεύματος, οὗ τὴν
αἴσθησι» δέχῃ τῇ ἀχοῃ χαὶ τῇ ἀφῆ, ἑρμηγεῦσαι οὐκ
οἶδας οὐδὲ τὴν ὁδὺν, πῶς τὴν ἀπὸ τοῦ θείου Πνεύ-
µατος ἑνέργειαν Περιεργάζη, rhv τοῦ ἀνέμου oix
ἐπιστάμενο:, Χαΐτοι φωνὴν ἀκούων; Τὸ δὲ, Ὅπου
Λέλει πνεῖ, πρὸς παράστασιν τῆς τοῦ Παρακλητου
εἴρηται ἐξουσίας. El γὰρ τοῦτο οὐδεὶς χατέχει, ἀλλ'

ὅπου θέλει φέρεται. πολλῷ μᾶλλον τὴν τοῦ Πγεύμα-

to; ἑνέργειαν οὐ φύσεως ὀυνῄσονται νόμοι xata-
σχεῖν, οὐχ ὅροι σωματιχῆς γεννή σεως, 00x ἄλλο τῶν
ἑοιούτων οὐδέν.ι

Οὐδέ v& τοῦ μεγάλου Βασιλεία, Εὐναμίρ ἂψ
τιλέτοντος. xal θεολογοῦντος, ὡς ἄρα εἰ μέλλοιμεν
ἅπαντα 15 χαταλῆψει μετρεῖν, xa τὸ τοῖς λογι-
αμοῖς ἀπερίληπτον μτδὲ εἶναι τὸ παράπαν ὁπολαμ»
θάνευ, οἰχβσεταί ukv ὁ τῆς πίστεως, οἰχῆσεται δὲ
ó τῆς ἑλπίδος µιαθός. te; δ' ἂν εἴημεν ἔτι τῶν
μαχαρισμῶν ἄξιοι τῶν επὶ τῇ πίατει τῶν ἀοράνων
ἁποχειµένων, οἱ µόνοις τοῖς χατὰ λογιαμὸν ἑναρ-
i6 πειθόμενοι», Πόθεν ἑμωτάιώδησαν τὰ ἔθνη,
xul ἐσκοτίσθη ἡ «ἀσύνετος αὐτῶν καρδία: Οὐχ
ἐπειδὴ τοῖς τῶν Ἰογισμῶν Φφαινοµένοις ἀκολουδοῦν-
τες, τῷ κηρύγματι τοῦ Πνεύματος ἀτειθοῦτι; Ti-
νας δὲ Ἡσαῖας ἀπολωλότας ὀδύρεται: Οὐαὶ ol σο-
qol παρ᾽ εαυτοῖς καὶ ivàxior αὐτῶν ἐκιστήμο-
νες. C0 τοὺς τοιούτους ; Καὶ µετά τινα πάλιν ὁ τό-
poc, Φέρε νῦν ἡμεῖς, φησὶ, τῷ παρὰ τῶν Πατέρων
πρεσθευομένῳ cip θαῤῥήσαντες, mepl τε ἑνώσεως
xat διακρἰσεως τρόπου θείας οὐσίας καὶ ἑνεργείας
βραχέ ἅττα πειραθῶμεν διεξιέναι, οὐχ οἴκοβεν λο-
γισμοὺς ἐξευρίσχειν ἐπιχειροῦντες, el; συνηγορίαν
τινὰ τῶν ὑπ αὐτῶν εὐσεθῶς πάλαι τεθεοληγηµένων

ἀλλ' ὄνπερ ἁπανταχοῦ τηρεῖν. ἑσπουδάκαμεν. wipe,

D τὰ τής Ἐκκλησίας δόγματα διὰ sv ὃ.δασχάλων τῆς

Ἐκκλησίας πὶπτοῦσθαι, xa: μηδαμοῦ παρ ἑαντῶν
τροστιθέναι, f| ἀφαιρεῖν τῶν τούτοις δογµατισθέν--
των, τούτῳ 0h καχρημένοι χανταῦθα, τὴν θείαν ἓνέρ---
γειαν Ux τῆς θείας οὐσίας εἶναι διαῤῥήδην βούντωισν
ἀχηχοότες, οὐχ ὡς τὰ πάντα lx τοῦ θεοῦ xal ταύ--
την εἶναι νοµίζοµεν, χαθάπερ τοῖς διαφεροµένοις
σὺν πολλοῖς ἑτέροις ἁἀτόποις xal τοῦτο δοχεῖ. Τὸ
μὶν γὰρ ix τοῦ Θεοῦ κἀπὶ τῶν κτισμάτων εἴρηται .
τὸ δ᾽ ἐκ τῆς οὐσίας τοῦ θεοῦ ἐπ᾿ οὐδενὸς εἴρηταί

ποτε τῶν ποιημάτων, μάλιστα μὲν οὖν καὶ ἀπείρι-

ται παντελῶς τοῦτό Yt toi; ἁγίοις. "O τε γὰρ p
124 Ώασίλειος, Τὸ ποιούμενον, φησὶν, οὐκ ix sic
εὐσίας τοῦ πο οῦντός ἐστι» καὶ 6 θεῖο; Δαμαάκηνίς,
"1 κτίσις el καὶ μετὰ ταῦτα γέγονεν, ἀλλ οὖχ lx

CONTRA GREGORAM ANTIRRRHETICORUM U.

198

&o0 οὐσίας. Καὶ πάλιν, Kel se; δὲ καὶ ποίη- À xal ἄλλο εἶναι, xal δύο εἶναι, x&vesüUzv διενηνο-

Ίωθεν , καὶ oóx ix τῆς οὐσίας τοῦ κτίσον».
ποιοῦντος Ὑενέοθαι, τὸ Χτικόμενον xal
3», ἀνόμοιον παντελῶς,

| ἁλλ᾽ οὐδ' ὡς ἔξω τῆς θείας οὐσίας αὐτὴν
θείας οὐσίας ὑπειλήφαμεν εἵναι, à; που
) ληρεῖν, οὗ τοσοῦτον ἀσεθῶς, ὅσον ἁμαθῶς,
ναντίας ἐπῆλθε, uf) ποτέ τις οὕτω φρενῶν
ἀλλ᾽ οὐτιώδη xal φυσιχὴν ταύτην τοῦ θεοῦ
ὧσαν χατλ τοὺς θεολόγους εἰδάτες, ὡς ix
Ὑνάου φαμὲν τῆς Όείας οὐσίας προέρχεσθαί.
εηγάνειν, xal ταύτης χωρὶς οὐδέποτε θεω-
ἁλλ ἁδιαίρετον αὐτῆς ἀεὶ διαµένειν, ἐξ
τῇ θείᾷ σννυπάρχει» οὐσίᾳ, xa: ἀχωρίστως
y εἶναι, pij αἰώνε, µήτς χρονικῷ, ἢ το”
t διαστήµατι διςσιρεῖσθαι ες θείας οὐσίας
αμένην. ἀλλ' ἀχρόνως, xal προαιωνίως, ἐξ
προϊούσαν, καὶ àó: ασπάατω:ς αὑτῇ ουνοῦ-
γὰρ μέγας Αθανάσιος, Ὅταν δὲ, qnot, τὰ.
εργῆται ὑπὸ τοῦ θεον διὰ Χριστοῦ ἓν ἁγίῳ
t, ἀχώριστον δρῷ ἑνέρχγειαν τοὐ [ατρὸς,
ΥἸοὺ. γαὶ τοῦ ἁγίου Πνεύματος. Καὶ ὁ tv
So; Αναστάσιος, οὗ xa ἡ ἁγία οἴχουμε-
νοδος μβμνημένη, péyav τοῦτον προσείρη:
εῷ περ) ἀπεριγράπτου δευτέρῳ λόγῳ αὐτοῦ,
.φησὶν, ofa. λέγειν περὶ θιοῦ ἀνέχονται: οἱ
(. Tj ἑνεργεία, quotv, ἓν πᾶσίν ἐστιν 6
) οὐσίᾳ δὶ οὐδαμοῦ, ἑνέργειαν λέγοντες τὸ
ix τῆς ἑνερχείας ἀποτέλεσμα..Φαίην ὃ' ἂν

χέναι ἀλλήλων ἐνεργῶς ἀναπέφηνε, χατὰ xb ἐξ o$,

καὶ Ex τινο , τὸ αἴτιον δήλαδὴ καὶ τὸ αἰτιατὸν, ὡς
ὁ πολὺς οὗτος τὰ θεῖᾳ διδάσκει θεολογῶν. Καὶ μετὰ
να” Εστω 0, φησὶ, παράδειγµα ἀνθρώπινον. «5
πῦρ καὶ τὸ ἐξ αὐτοῦ ἀπαύγασμα, δύο μὲν τῷ εἶναι
xai ὁρᾶσθαι, ἓν δὲ τῷ ἐξ αὐτοῦ xal ἁδιαίρετον εἷ-
ναι τὸ ἀπαύγασμα αὐτοῦ. Ὥσπερ τοίνυν ἐπὶ τοῦ πν-
poc, καὶ τοῦ ἐξ αὑτοῦ φωτὸς, τοῦ μὲν φύσέως χαὶ
αἰτίου ὄντος, τοῦ δὲ φυσικοῦ xa αἰτιατοῦ, τό τε Ev
διὰ τὸ ἀχώριστον καὶ τὸ διάφορον αὖθις, διὰ τὸ αἴ-
ttov. χαὶ αἰτιατὸν εἴρηχεν, οὕτω χἀπὶ τῆς θείας qv-
σεως, xal τῆς ἐξ αὑτῆς ἑνεργείας, τὸ ἓν xal τὸ δ.ᾱ-
φορον ἡμῖν ἐχληπτέον, τὸ μὲν κατὰ τὸ ἠγωμένον
x3l ἁδιαίρετον, τὸ δὲ χατὰ τὸ αἶτιον xal «b ἐξ αὐτοῦ
δη τοῦ αἰτίου, Οὔτε γὰρ τὸ ἓν τὴν διαφορὰν ἁπελαύ-
vet, οὔτε μὴν ὅλως ἡ διαφορὰ τὸ Ev ἀνατρεπει. "AX
ἑχάτερον χατὰ τοὺς ἁγίους εὐσεδῶς supo" pavov,
οὐδ ὁτιοῦν ὑπὸ θατέρου παραθλαδΏναι Duvisssat.
'AXXÀ xai ὁ Κύσσης θεῖος Γρηγόριος τὴν ἓν τοῖς al-
«lot; τούτοις xal αἰτιατοῖς διαφορᾶν εὖ µάλα εἰδὼς
ἀληθείας ἐξεχομένην, καὶ μηδ ὁπωόουν «(p xatà
τὴν φύσιν ἀδιαφόρῳ λυμαϊνομένην, ᾿Ἀθλαδίῳ Ὑρά-
Φων, Τὸ ἁπαράλλακτον, ἔφη, τῆς φύδέως 6 jtelovouv-
τες, xai τὴν χατὰ τὸ αἴτιον χαὶ αἰτιατὸν διαφορὰν
οὐχ ἀρνούμεθα, ἐν ᾧ μόνῳ διαχρίνεσθαι τὸ ἕτερον
ἐχ τοῦ ἑτέρου χαταλαμθάνοµεν, lv τῷ τὸ μὲν αἴτιον'
πιστεύειν εἶναι, τὸ δὶ 1». τοῦ αἰτίον.
'Q δὲ γε ὁδεχφὸς αὐτοῦ, xai μέγας ὄντως Βασ'-

τῆς τοῦ Θεοῦ φύσεὼς ἀχώριστον εἶναι τὴν G. µειος τοσαύτην Φαίνεται ἁπαξαπλῶς τοῖς αἰτίοις

y αὑτοῦ. Καὶ µετά τινα, Ἔνθα ἂν ἡ ἑνέρ-
ναι, σννθεωρεῖται ταύτῃ καὶ ἡ οὐσία, ἐξ fic
ται. ᾿Ἑχάτερον γὰρ ἀπερίγραπτον, καὶ δ-ὰ
αντελῶς ἀλλήλων ἐστὶν ἀχώριφτα. Κηρύττει
| à ἑνέργεια τὴν λανθάνουσαν οὐσίανς θεω-
b σψµπαρουσα τῇ ἑνεργείᾳ, χωρὶς αὐτῆς εἷ-
δυναµένη. Καὶ αὖθις ' Περὶ τὸ «dv» ἐστιν ἡ
t, ταύτης δὲ ἀχώριστος ἡ οὐσία χχθέρτησεν.
ἣν, ὥσπερ τὴν ἕνωσιν θείαν «καὶ ἀῑδιον, οὗ
Q ἀχωρίστῳ, ἀλλ ἄλλοις τε πολλοῖς, καὶ δὴ
κοινότηξι τοῦ ἁκτίστου xal ἀπεριγράπτου
hv τῶν ἁγίων θερλογίαν χηρύττομεν, οὕτω
διάχρισι» χαὶ διαφορὰνι xav! αὐτοὺς πάλιν,
dj καὶ ταύτην δοξάνειν ἑγνώχειμεν, ox
τελῆ διασπασμὸν ἐντεῦθεν σὐτὰ xal διαί-
ιατασπῶντες, οὐδέ τινα ἔχφυλον τὴν; διαφο-

την xal φυσιχὴν ἀλλοτρίωσιν ἐννοοῦντες, f).

ιάσι χωρίζοωντες ἀλλήλων «αῦτα, ἅπαχε |
v ἐπιδέχεσθαι τὰ χατὰ φύσιν αἴτια xal al-
μμυήµεθα παρὰ τῶν ἁγίων, µόνῳ τῷ λογχι-
ιοπρεπῶς διακρίνοντες. τὰ φύσει Ἀνωμένα
αἱρετα. Αθανάσιος yàp ὁ μέγας lv τῷ κατὰ
ιῶν πέμπτῳ λόγῳ αὐτοῦ ἄλλο φησὶν εἶναι
νος, xal ἄλλο τὸ ἐξ οὗ ἐστι, χατὰ τούτο Boa
δὲ μὴ δύο εἴη, ἀλλ' ἐπὶ τοῦ αὐτοῦ λέγοιτο,

$ αὐτὸ αἴτιον καὶ αἰτιατὸν, γεννῶν καὶ γεν-
ν περ ἄτοπον ἐπὶ . Σαδελλίου δέδειχται.
καὶ τῆς ἑνεργείας ἐκ τῆς οὐσίας εἶναι χατὰ
δλάγους ἅπαντας πεκ.στευµένης, τό τε ἄλλο

D

ούτοις καὶ αἰτιατοῖς thv διαφορὰν παρέχων, ὣς xot
τάξιν ἐκ queue ἀχολουθίας ἐπ αὐτὴν δογµατίξει»,
καὶ τὸ πρότερον, καὶ τὸ δεότερον ἐπί τε ταῦ ἀῑτίου
xai αἰτιατοῦ λέγειν οὑτωσὶ διαῤῥήδην, x τῶν ἁτό-
πων καὶ παραλόγων εἶναι νοµίζειν τὸ ud άμολο-
χεῖν, ἀλλὰ ἀρνεῖσθαι ταῦτα. Ἀειρᾶσθαι. Kf) μὴ
αυνιδεῖν τὴν διαφορὰν ταύτην τὸν 'Εὐνήμιω ἔφη, ἢ
καὶ ἀποχρύφασθαι ταύτην ἑκόντα γράφιον. Ἐκεῖνο
δὲ, 4 οὐ σύνοιδεν à Εὐνόμιας, fj ἑχὼν ἀπεχρύφαῖο,
ὅτι ἔστι τν τάξεως εἶδος, οὐκ ἐκ τῆς map" ἡμῶν θεω-
pilae ουνιστάµενον, ἀλλ’ αὐτῇ τῇ κατὰ φύσιν ἄχος -
λουθίᾳ συμθαῖνον, ὡς τῷ. πυρὶ πρὸς τὸ QU; ἐστι τὸ
εξ αὑτοῦ. Ἐν τούτῳ γὰρ αρότε pov τὸ αἴτιον Myopav*
δεύτερον’ δὲ τὸ ἀπ᾿ αὐτοῦ, οὗ διαστήµατι χωρίζον-
τες ἀλλήλων ταῦτα, ἀλλὰ τῷ λογισμῷ, τοῦ αἰτιατοῦ.
προεπινοοῦντες τὸ αἴτιον. là; οὖν εὔλοχον. ἀρνεῖ-
σθαι τὴν τάξιν , ἐφ᾽ ὧν ἐστι πρώτον, xal δεύτερον οὐ
κατὰ τὸν ἡμετέραν θέσιν , ἀλλ" ix τῆς χατὰ guow
αὐτοῖς . ἐνυπαρχούσης ἀκολούθίας ;. Πάριστι τοίνων᾿
ἅπασιν ἀχριδῶς συνιδεῖν Ex. τούτων τοῖς χαὶ ὅπωσ-
οὗν λογίζεσθαι δυναµένοις, ὅπως τὸν ἴσον τρόπον
ἀληθείας ὁμοῦ καὶ εὐσεθείας ἐμέλησε τῷ ἁγίῳ. Τῷ΄
μὲν γὰρ οὐχ ix τῆς παρ) ἡμῶν θεωρίας συνίατα-
aai φἀναι͵ ἀλλ᾽ αὐτῇ τῇ χὰτὰ φύσιν ἀχολουθίᾳ συµ-
θαΐνειν, ἐξ ἀφύχτου, xal πολλῆς xai φυσιχῆς ἀνάγ-
χΏς, χαὶ λαμπρᾶς ἀληθεία: ἔδειξεν οὖσαν τὴν ἓν τῇ
τάξει ταύττ, διαφορὰν τῶν αἰτιατῶν τε xal τῶν al.
tla, καὶ ἄλλως ἔχειν. ῥηλέποτε ἐγχωροῦθὰν, ἀλλ
ἀεὶ τούτοις ἀνα-χσίως αὖὐ ἣν ἐνθεωρουμένη» τῷ ck

193

PHILOTHEI CP, PATRIARCHAE

p^ διαστήµατι. ἀλλὰ τῷ λογισμῷ χωρίζειν ταῦτα Α ὡς xal δις χατὰ ταυτὸ, xol τερὶς περὶ τῶν θεολο-

ἐπενεγχεῖν, καὶ τὴν ἓν τῷ προτέρῳ καὶ δευτἐρφ
διαφορὰν µόνῳ τῷ vip θεωρεῖν, φαίνεται δήπου τὸ
τῆς ἑνώσεως χρῆμα σφόδρα εὐσεθῶς κατησφαλισµέ-
voc, xol μηδὲ µίαν εἰς αὐτὴν ἐκ 55; διακρίσεως

ταύτης βλάδην εἰσάγων, ἀλλ αὐτήν τε τὴν ἕνωσιν .

ἀσύγχυτον εἶναι θεολογῶν, xal τὴν διαφορὰν. ἁδι-
αίρετον πάντη διδάσχων. Πάλιν τοίνυν Ἑύὐνομίου
τὴν τοιαύτην Διαφορὰν παντάπασιν ἀνελεῖν πειρω-
µένου, ὁ μέγας οὗτος, Πῶς, φησὶν, οὐδεμίαν δια-
φορὰν χαταλείπεις, οὐδὲ τὴν ἓν τοῖς αἰτίοις πρὺς
τὴν ἐξ αὐτῶν ἐνυπάρχουσαν; Οὕτω τὸ μηδὲ µίαν
διαφορὰν ἐπὶ τῶν αἰτίων καὶ αἰτιατῶν εἶναι δοξά-
ζειν τῆς ᾿Αρείου καὶ Εὐνομίου πρόδηλός ioc τό-
χης. Ἐκχεῖνοι γὰρ τὸ ὁμοούσιον ἀναιρεῖν πᾶσι τρό-
«otc ἑσπουδαχότες, ἀγηχοότες iv. Εὐαγγελίοις τοῦ
Κυρίου τὸν Πατέρα μείζονα ἑαυτοῦ εἱργχότος, xat
ταύτην πάντως διαφορᾶν ἐννοεῖν δεδωχότος, ἑντεῦς

θεν εὖθὺς τὴν μὲν xask φύσιν διαφορὰν δυσσεθῶς

..παρεισάγειν ἑτόλμων, τὴν δὲ κατὰ τὸ αἴτιον xol
αἰτιατὸν, ὡς μηδὶ μίαν μηδαμοῦ φυσιχἠν ἁλλοτρί-
ωσιν fj δια[ρὲσιν δυναμένην εἰσάγειν εἰδότες, ἀλλὰ
καὶ οὕτω τὴν τῆς φύσεως ἕνωσιν ἁδιάλυτον ἀεὶ

αυντηροῦσαν ἀπτρνοῦντο χαθάπαξ. Πρὸς οὓς ob

τρεῖς οὗτοι τὸν ὑπὶρ τῆς Τριάδος ἀνελόμενοι γεν.
vale; ἀγῶνα, ὡς ἐχείνων τὴν δυσσέδειαν ταύτην
οὖσαν, xal τὸ µέγα xai ὀπερφυὶς τῆς Τριάδος
μυστήριον ἀναιροῦσαν, τῆς ἡμετέρας αὑτὴν — "Ex-
χλησίας ἀπελαύνουσιν ὡς δυνατὸν ποῤῥωτάτυ,, Τοι-

γῆσαι τούτων τινὰς, τοσαῦτα δὲ xal τῆς ερᾶς ἐπ.
εξεργασαµένης τε xal θεολογησάσης συνόδου, ὁ &
καθάπερ ἐχχεχωφωμένος, ἡ xa χαθεύδων ph
πάντα σχεδὸὺν, τῆς ἀρχῆς µόνης ἀπογεύεται, xal
«00 τέλους τῶν θεολογικῶν λόγων * oüy ὥστε ει τῶν
προσηχόντων εἰπεῖν, fj ἀντειπεῖν, ὡς αὑὐτός que
τέως, ἣν γὰρ ἄν τι χἀχεῖνο, ἁλλ᾽ ὥστε συχοφαντή-
σας, καὶ χαταφεύσασθαι, καὶ ὑδρίσαι µόνον cuvi-
θως, πρῶτα μὲν τὴν σύνηδον καὶ τὸν Ἱερὸν ὅρο
ἐκεῖνον, ἔπειτα δὲ xal τοὺς χοινοὺς Πατέρας καὶ
θεολόγους τῆς Ἐκκλησίας, χαθὰ δὴ xai προϊὼν
ὁ λόγος χατὰ µέρος δηλώσει. -

Εἰπὶ γοῦν, ὦ φιλόσοφε * προσερῄσομαι xal yàp
ἀναγκαίως * πόθεν τὸν χαινὸν τῆς διαλέξεως του»
tovt τρόπον absóc τε μαθὼν ἔχεις, καὶ τῇ ᾿Ἐχχλῃ»
αἱᾳ τοῦ Θεοῦ παρεισενεγχών»; Tívac τῶν ἱερῶν
θεολόγων ἓν τοῖς ἀντιῤῥητιχοῖς ἐμιμήσω τούτοις;
χαίτοι €, xal πολλῶν xal μεγάλων ὄντων, τὼν
piv μετὰ τοὺς ἁποστόλους εὐθὺς, τῶν δὲ χρ΄νοις
ὕοτερον, τῶν αἱρέσεων ἑχείνων, xal τῶν πολεμµίων
ἀχμασάντων τῶν χατὰ τῆς Ἱερᾶς τοῦ Χριστ.ῦ "Ex-
Χλησίας. El δὲ τούτοις οὖκ ἠδουλήθης ἀχολουθῆσαι,
χαθάπερ ἴδει, ἀλλὰ τούς γε σοὺς φιλοσόφους xot &-
δασχἀάλους, χαθηγεµόνας καὶ ὁδηγοὺς, ἔδει σε xàv
τούτοις λαθεῖν τέως διαλέξεως τρόπους, χαὶ λόγων
ἀντιῤῥητικῶν ἰδέαν παρ) αὐτῶν παιδευθῆναι, καὶ
οὕτω Ὑράφειν τε xal λέγειν, καθ) ὧν ἀπεχείρησες
λέγειν. Ἐχεῖνοι χαὶ γάρ, ὡς οἶσθα, πάντες σχεδν

γαροῦν εἰχότως οἳ μὲν τὴν διαφορὰν ταύτην ἀθε- ἀντειπόντες ἀλλήλοις, xal τὰς ἀλλήλων «spi CN

εοῦντες νῦν τῆς ἐχείνων xaxcdotlac ἁλίσχονται µετ-
εσχηχότες, ol. δὲ στέργχειν τε xal ἀσπάζεσθαι προ-
Φύμως ὁμολογοῦντες τῆς τῶν ἁγίων τοότων εὖσε-

Calac τε xal. θεολογίας, μᾶλλον δὲ τῆς «τοῦ Χριστοῦ -

µερίδος διατελοῦαιν ὄντες, ἠνωμένως xaz' αὐτοὺς
τὰ θεῖα διαχρίνοντες, καὶ διαχεχριµένως ταῦτα
ἑνοῦντες.

"Ev μὲν δὴ καὶ πρῶτον, xal χυρίως ἅν τις φαίη
τῆς τε θείας οὐσίας xal ἑνεργείας διαχρίσεως εἷ-
δο;, διενηνόχασι δ᾽ ἀλλήλων xal τῷ τὴν μὲν θείαν
ἐνέργειαν µετέχεσθαι, xol µερίζεσθαι ἁμερίστως,
xai ὀνομάξεσθαι, χαὶ νοεῖσθαί πως, el. xal ἁμυδρῶς
ἐκ τῶν αὐτῆς ἀποτελεσμάτων, «fjv γε μὴν οὐσίαν

ἆ .ἔθεχτον, καὶ ἁμέριστον xal ἀνώνυμον εἶναι, ὡς D

ὑπερώνυμον δηλονότι xal ἀπερινόητον παντελῶς.

Τοσαῦτα xal τηλικαῦτα περὶ διαχρίσεως οὐσίας
θιοῦ καὶ ἑνεργείας ὁ τῶν Πατέρων συνοδιχὸς τό-
poc, πλείονα μὲν f| χατὰ τόµον τῷ µέτρῳ, οὕτω δ᾽
ἰσχυρά τε xal ἀναντίῤῥητα, ὡς μηδὶ προσθέχης
Πστινοσοῦν, μτδ' ἐξεργασίας ἑτέρας xal ἑξηγή-
σεως δεῖσθαι. "AX ὁ Γρηγορᾶς, χαίτοι γε τὴν àv-
*:loylav xal τοὺς ἑλέγχου:, ὡς αὐτὸς ἑχεῖνός
φησι, πρὸς τὴν οἰχείαν ὑποσχόμενος συµµορίαν, xol

- eti) μάλα προσήχειν εἰπὼν τὴν τῆς εὐσεδείας àv--

τίθσσιν xai τοὺς χατ᾽ αὐτῆς ἀντιῤ)ητικοὺς λόγους,
οὐχ οἵ δ) Q τι παθὼ», ἐξ ἀφετηρίας εὐθὺς ἀθετεῖ τὰς
ὑπησχέσεις, καὶ τῶν συνθγχῶν χατχεύδεται προ-
φανῶς. Τοσαῦτα xal γὰρ τῶν ἱερῶν θεολόγων iv
Ἠγεύµατι φιλοσοφησάντων περὶ τοῦ προκειµένου,

ἔντων ἀνατετραφότες δόξας, xal τελευτῶν Αριστο.
τέλης τοῖς πᾶσιν ὡς εἰπεῖν àv. τοῖς πλείοσιν ἄντει.
πὼν ὁμοῦ, οὐδαμοῦ τῷ c κεχρηµένοι qalvovtat
τρόπῳ, xal τῇ τῶν λόγων ἰδέᾳ, οὐδὲ ἑγχύς. Tli;
γάρ; τοῦ τῶν μὲν ζητουµένων, xal τῶν χεφαλαίων
ὁμοῦ τῆς ὑποθέσεως τοσούτων xal τηλικούτων ὄν-
των, μηδ᾽ ἐπιστρεφομένου, μηδὲ λόγον ὑτὲρ ixsl-
νων τινὰ διδόντος, ὡς ἂν εἶ μηδὲ τὴν: ἀρχὴν εἴρητο,
τῶν δὲ προοιµίων τε xal τῶν ἑαρδῶν τῶν θεολογι»
κῶν ἑκείνων λόγων, ὅπερ ἔφην, ἄχροις δαχτύλοις
ὥσπερ παραπτομένον, οὐχ (v' εἴπῃς τι τῶν δεόν-
των, ἀλλ) ἵν ὑδρίσῃς ἀκρατῶς, xal συχοφαντήσῃ;,
xai χαταψεύσῃ τῆς ἀληθείας, καὶ τοῦτο πόῤῥω καθ
ὑπερθολὴν, χαὶ ἀναξίως τῶν eQv φιλοσόφων xai δι-
δασχάλων.

El δὲ λέγοις, ὡς o0x ἔσχες εὑρεῖν ὅλον ὁμοῦ οὖν
συνοδιχὸν τόµον, ἀλλὰ τὰς βραχείας ἐχείνας λέξεις

"πρὸς τοῦ αοῦ δεδεγµένος ᾿Ἀγαθαγγέλου, πρὸς µόνας

ἐχείνας LE ἀνάγχης xat αὐτὸς λέγειν ἐγνώχεις, κρὸ-
τον μὲν οὐδὲ ἀληθὲς, ἆλλὰ πλάσμα, χαὶ σχηνὴν, xel
Φεῦδος προλαθὼν ὁ λόγος ἔδειξε τοῦτο. Bl δὲ xal
ἁληθὴς xa0' ὑπόθεσιν ἣν ὁ σὺς υὗτοσὶ λόγος, οὐδὲν
πρὸς τὸν λόγον. Ἔδει σε γὰρ xal τὸ πλέον, μᾶλλον
δὲ xal τὸ πᾶν ἅμα ζητεῖν, καὶ οὕτως ἀντιλέχειν
τοῖς κατὰ µέρος, xal λέγειν, xal Ὑράφειν, xal μὴ
Φεύδεσθαι πριφανῶς οὕτω xal χατὰ σαυτοῦ, καὶ
«t$ προστησαµένης σε σῆς φατρίας περιερέπειν οὖν
λόγον, xai την ὑπόθεσιν αἴσγιστα διαφθείρειν.
Ἁλλὰ τί ταῦτα δεῖ λέγειν, xol Ὁ εἶκλς ἁπαιταῖν

Ν

CONTRA GREGORAM ANTIRRHETICORUM. III.

&02

γίζεσθαι; Σὺ yàp xai τὸν συνεδιχὸὺν αὐτὸν A δεξάµενος τηνιχαῦτα τόµον, ὡς ἔφην, παρὰ τοῦ

v τόμον αἰτίσας καὶ λαθὼν, ἔσχες ἐφ᾽ ὅσον
yx) τότε. Καὶ µάρτυς ὁ δεδωχὼς οὐτοσὶ xpá-
: βωσιλεὺς, 6 τὴν ἱερᾶν συγχροτῄσας ἑχείνην
yy, xal προστὰς εὐσεθῶς τοῦ τῆς πίστεως ὁρ-
you, xai πρὸ τῶν ἄλλων οἰχείᾳ χειρὶ xal
μασι βασιλιχοῖς τὸν ἱερὸν ὑποσημηνάμενος
Καὶ οὐδὲ τοῦτον τὸν µέγαν ἠδέσθης παρόντα,
θλλοὺς χαὶ χαλοὺς χεχτηµένον τοὺς συνειδό-
&vtag ἔτι xal περιόντας. θὕτω, φιλόσοφε,
υφίας τε xal ἀλτθείσς θαυμαστῶς φροντίδεις
ασιν.

ος μὲν οὖν τὸν ἱερὸν τουτονὶ τῆς συνόδου

θαυ μαστοῦ βασιλέως, xoi μτδὲ ἀντιδλέφαι, μιδὲ
στῆναι pb; τὴν ὑπερφυᾶ τῆς ἀἁληθείας ἑχείνην
ἰσχὺν ἔχων, πρὸς τὴν σχιὰν ἑχείνης, καὶ τὰ ἀπηχή-
µατα λέγειν δῃθεν ἐπιχειρεῖ τὰ μηδενὸς ἄξια λόχου,
μᾶλλον δὲ τὰς xa1à τῶν ἁγίων, xal αὐτοῦ δὲ τοῦ
παρ) ἐχείνων θεολογουµένου θεοῦ βλασφημίας συν-
είρων, απερμολογῶν τε χαὶ συµπλάττων ἐχεῖνα τὰ
χαταγέἐλαστα χα) μηδενὸς ἄξια λόχου. "A δῃ χαὶ
διαδειχθήσεται, προϊόντος τοῦ λόχου. Ἡμᾶς δὲ, xai
πρὸς ἐχεῖνα χαταθῆναι χαιρὸς ἤδη, τῶν χατὰ µί-
pos αὐτοῦ διαχοῦσαι λόγων, ἐπειδὴ xol την ἀρχὴ»
ἑχόντες εἰς τοῦτο χαθ/καμεν ἑαυτούς. —

TOY AYTOY

ΠΡΟΣ TON ΑΥΤΟΝ ΦΙΛΟΣΟΦΟΝ TPHTOPAN ΛΟΓΟΣ ANTIPPHTIKOZ TPITOZ,
Περί τε διαφορᾶς ἔτι θείας οὐσίας xaX ἑνεργείας,
xat περὶ θείας δυνάµεως, fjv ὁ θεὺς φυσιχῶς ἔχει χατὰ τοὺς ἱεροὺς θεολόγους.
ε δὴ ob», ὦ καλὲ Γρηγορᾶ, τὰ κατὰ τῆς ἱερᾶς B χαὶ τοῖς περιττοῖς, καὶ μηδεμίαν πρὸς τὸ σπουδα-

€ συνέδου τε χαὶ τοῦ τόµου γυμνᾶ, τὸ μεταξὺ
v τῶν ὕδρεων, χαὶ τὴν μαχρὰν ἁδολεσχίαν

ιὼν καθόσον οἷόν τε, fiv δὴ χαὶ μάλιστα πρὸς.

bv διαλεγόµενος ᾿Αγαθάγγελον χατὰ τοῦ τῆς
v 3d τῶν θείων δογμάτων πρλεστηκότος αὖ-
ερατῶς, Γρηγηρίου φημὶ τοῦ μεγάλου. Πρῶτον,
, ὡς ὁδρᾷς, ἔστιν ἐπιχείρημα, ὃ s.v µέγαν
ει λέγοντα Διονύσιον, ὡς τὸ µηδεµαν δύναμιν
γειαν ἔχον οὔτ' ἔστιν, obt' ἔάτι παντελῶς αὖ-
σις οὐδὲ ἀφαίρεσις. Καὶ ὅρα ὣς οὐχ ἁπλοῦν,
οὔτ' εὐθὺς ἀνειλήφει, ἀλλὰ μετὰ τῆς αὐτῷ
2to αυνᾖθους παρεχτροπῆς. Σχεπτέον γὰρ ὡς
τος μὲν περὶ θείας θεολογῶν δυνάµεως, πρός
; ἆλλοι; xai τοῦτό qna, "Οτι τὸ µηδεµίαν
w ἔχον οὔτε ἔστιν, οὔτα τί ἐστιν, οὔτε ἔστι
ιῶς αὐτοῦ θέσις. 6 δὲ συχοφάντης παρεντέ-
μὲν xàv τῷ τέλει, παρεντέθειχε ὃ' οὖν μᾶλλον
voũ κόμματος ἀρχῇ τὴν ἑνέργειαν, Uv' ἑφόδιον
Ae thv αὐτοῦ χαχίαν. Ἡροϊὼν γὰρ εὐθὺς τὸ
jc δυνάµεως ὄνομα λήθης ἀφῆχε φέρεσθαι
σι, τὴν δὲ ἑνέργειαν ὥσπερ θἐμέλιον ὑποθεὶς
ιοθουλίᾳ τὸν τῆς Χαλάννης ἐποικοδομεῖ χατὰ
σεδείας πύργον. Καὶ δείχνυται δι’ οὐδὲν ἕτερον
t χρηαάµενός τε χαὶ λυμηνάµενος, f| ἵνα τῆς
συλλἠπτορά τε δῆθεν ποιῄσηται δυσσεθεία;
χουργίας τὸν θεῖον ἐχεῖνον ἄνδρα, xai δι) &xsl-
δίως ἤδη χειροῦσθαι xal τὴν τῶν ἀχροωμένων
"eta.
tk» οὖν σχοπὸς ἅπας ἐστὶ τῷ λόγῳ τοῦ ἀντι-
ου τουτουῖ τῇ χατ᾽ εὐσέδειαν ἀληθείᾳ τὸ δεῖ-
δεµίαν ἑνέργειαν καὶ δύναμιν φυσιχὴν ἔχειν
bv, xai ὁπωσοῦν τῆς αὐτοῦ διχφέρουσαν φὺ-
Καὶ τοῦτ) αὐτῷ διὰ παντός ἔστι τοῦ λόγου τὸ
ιζόμενον, ὡς ἐν τοῖς ἑξής κατὰ µέρος δειχθή-
Περιουσίᾳ γε μὴν μανίας τῆς χαθ᾽ ἡμῶν, fj
ζων ἀπορίᾳ τῶν καιριωτέρων καὶ ἀναγχαίων,

D

ζόμενον ἄντιχρυς οὔσιν, ἐπιχειρεῖ. Καὶ γίγνεται τού-
"tp προάγων οἶονεί τις τοῦ κατὰ τῆς εὐσεθείας πο-
gov, fjv αὐτὸς παρακοίησιν οἵεται, xal προσθήχην
ἐν τῷ τοῦ θείου Διονυσίου ῥητῷ, χακῶς ἐχεῖνο εἰ- —
δώς. Πρῶτον μὲν οὖν εἰ xal προαθήχη τις ἣν, xa

µετάθεσις λέξεως, ὦ φιλόσοφε , τῆς διανοίας ἁπτο.

[dvo τῆς θεολογικῆς, ὡς αὐτὸς φἠς. ἔτερόν τινα τῶν

ὑγιαινόντων τὰ τοιάδε περὶ τῶν τοιούτων καὶ ζητεῖν

xai λέγειν ἐχρῆν, ἀλλ οὐχὶ σὲ εὺν καθ) ὑπερθοιὴν

ἁληθῶς τὰ τοιαῦτα νοσοῦντα, ἃ τοῖς ἀνευθύνοις

µάτην αὐτὸς ἐγχαλεῖς. Καὶ τοῦτ' ἔδειξεν αὐτὸς οὗ -

τος, ὁ τῆς συνόδου φημὶ τόμος, οὕτω διασπαραχθεὶς

ὑπὸ τῆς οὓς λογογραφίας, xal τῶν χεφαλαίωυι oL,

ἐπεχείρησας δἢθεν τὰ χαιρώτατα, ἡ xat τὸ xdv

ὁμοῦ πλὴν ὀλίγου τινὸς ἀφαιρεθεὶς,χαθὰ 5h xat φθά-

σας ὁ λόγος ἔδειξεν, οὗ μὴν ἀλλὰ x&v τοῖς ἑτῆς abt)

τοῦτο πρ"Ἱὼν δείξει πλατύτερον. "Έπειτα πῶς οὐκ

ἐνεθυμήθης xáxelvo, Χαίΐτοι γε χαὶ μέγας τις «καὶ.
ἁπαράλιλλος ἐν σοφοῖς τε χαὶ λογοποιοῖς οἱόμενος

εἶναι, ὅτι xal σοφοὶ, xal λογογράφοι, xal ῥήτορες

ὅσοιτε τῶν ἔξω, xal ὅσοι τῶν καθ᾽ ἡμᾶς, τὰ τῶν πα-

λαιῶν εἰς μαρτυρίαν λαμθάνοντες, ἔστι μὲν ὅτε καὶ

τὸ µέρος bxilvo τὸ ληγθὲν παραφράξουσι niv λέξε-᾽
σιν ἰδίαις, χαὶ φράσει τὴν ἐἑχείνων διάνοιαν ἑἐξαγγέλ-

λοντες, ἔστι δ οὗ καὶ τὴν ἑἐξαγγελίαν χαὶ τὴν ὁρά-

σιν ἐχείνων τηροῦντες, χαὶ λέξεις ἀμείδουσι, xal

πλαγχία; ὀνομάτων, xai χρόνους ῥημάτων, xat πρὀς-

ωπα µετατιθέᾳσι, xal αυλλαθὰς ὑφαιροῦσιν, ἔστιν

ὅπου καὶ προστιθέασι σαφηνείας ἕνεχα, μηδὲν Ev γε

«oí; τοιούτοις μηδοτιοῦν περιεργακόµενοι, µόνο» ei

τὰ τῆς διανοίας τῶν ἐκδεδωχότων ἐχεῖνα πρώτως

ἀσφαλῶς διασώζοιτο;

Κα εί χρὴ λέχειν περὶ τῶν ἄλλιον; ὅπου Τε καὶ
οἱ. τῆς καθ) ἡμᾶς εὐσεθείας χαθηγεµόνες τε xai δι:
δάσχαλοι, καὶ Διονύσιος οὐτοσὶ πρ) τῶν ἄλλων, χαὶ
Sig θείας Γραφὰς ἐξηγούμενοι, xal διδάσχοντες, xal

$03 PHILOTHEI CP. PATRIARCILE 9
ποῖς ἀντιλέγουσιν ἀντικαθιστάμενοι πλείστας xal A νησις. Καὶ μετὰ βραχὺ, Ἐνέρχεια πάλιν ἐσ-ὶ qu

ἀμείδουσι, καὶ μεταποιοῦαι, xal προστιθέασιν, ὅπερ
ἔφην, τῶν συλλαδῶν xot τῶν λέξεων, ἐν μηδενὶ τῷ
τοῦ λόγου σχοπῷ λυμαινόμεναι. :Αλλὰ xa ἀπόστο.
λοι πρὸ τούτων, xal εὐαγγελισταὶ, iv! ἐπὶ τὰ χορυ-
φαῖα, xal πρῶτα, καὶ αὐτά φημι τὰ στοιχεῖα τῆς
δερᾶς ὁμοῦ πάσης θεολογίας ἀγάγω τὸν λόγον, τὰ
κοῦ νόµου τε καὶ τῶν προφητῶν, xal ἁπλῶς τὰ τῆς
Παλαιᾶς ὁμοῦ πάσης εἰς µαρτυρίαν τῶν οἰχείων
λαμθάνοντες λόγων, ὡς ἐπὶ πολὺ τῷ προῤῥηθέντι
κέχρηνται τρόπῳ, πρὸς μὲν τὴν τῶν παλαιῶν διά-
νοιαν, ἧπερ ἔφην, βλέποντες µόνην, xal ὅπως ἂν
μετὰ τῆς δεούσης σαφηνείας τοῖς προκειµένοις &vo-
θεύτως ἁρμόσωσι τὰ κατάλληλα, λέξεων δὲ xol
συλλαθῶν τοῦ σχοποῦ τηρουµένου τοῦ γράφαντος
ὀλίγα φροντίζοντες. Καὶ εἰ ῥούλει, xal αὐτά σοι παρ-
ε)θόντες ὑποδείζομεν τὰ βιδλία, xal τοὺς οὑτωαί
διαχειµένους λόγους, xai τὰς ἱερὰς ῥήσεις, µέχρι
δὴ xal τῶν σεπτῶν - Εδὐαγγελίων όντα, καὶ αὐτοῦ
φημι τοῦ πρώτου xal μόνου διδασχάλου πάντων
Χριστοῦ.

"AX χὰμοὶ, φησὶ, mph ἐχεῖνο Δλέπων ὅ λόχος,
καὶ διἀσύρε;, xai βάλλει τὸν xawwe γράψαντα, ὅτι
μὴ τῆς διανοίας αὐτῆς ἐχείνης xat αὐτὸς ἔχείαι τοῦ
ὑέολόγου, &àÀàÀ ἀντὶ «ες δυνάµέως, Αν ἐχεῖνός φησι,
τὴν ὀἰχείαν αὐτὸς μετ ἐξανσίας ὡσανεί τις αὐτο-
χράτωρ εἰσάγει «ἐνέρχειαν , πάνυ τοι δ.εστ/χυῖαν
ἑχείνης, 60; μηδὲ παραδἀλλεσθαι. Καλῶς. El δὲ Ece-
póv οοι κατ ἐχεῖνον ἡμεῖς καὶ θεολόγχον ἱερὸν, καὶ
Φιλόσοφον εἰσενέγχοιμεν «νῦν «τῷ λὀγῳ, θεολὀγοιις
xa γὰρ τὰ τῶν θεολόγων ἐξηγεῖσθαι δίχαιον ἂν εἴη,

& γοῦν ἐχεῖνος νῦν περελθὼν, δύναμιν «εἶναι τὴν

φύσιχὴν ἱνέργειαν διδάξει τρανῶς, μᾶλλον δὲ αὐτὴν
ἐχείνην thv φωσιχὴν δύναμιν, fc 6 ἱερός φησι Δισ-
νύσιος μηδέν τι εῶν ὄντων ἁμοιρεῖν, ἡ γὰρ ἂν οὐδὲ
ὃν &/*, qol , «b παράπαν, ἐμφύτου δονάµεως Egn-
pov ὃν, toU γοῦν θεολόγου τουτουῖ δεδειχότος ἂν,
ὡς ἐγώ φημι τὴν φυσικὴν ταυτηνὶ δύναμιν, ἑνέρ-
γειαν οὖσαν φυσιχὴν, χαταθήσῃ xat αὐτὸς τὴν μά-
χην, μᾶλλον δὲ τὴν σχ.αµαχίαν ταύτην, καὶ σπείσῃ
πρὸς ti» ἁληθῆ λόγον, χαὶ τῇ συµφωνίᾳ τῶν λαμ-
πρῶν τοντωνὶ διδασχάλων, οὓς xal αὐτὸς μάρτυράς
τῶν οἰχείων προαπκοιῇ φέρειν λόγων, ὑποτάξεις τὺν
σάντοῦ λόγον, f τί φῄς; Ὑποτάξεις, εὖ οἶδα, xai
ἠετηθήσῃ, εἰ καὶ μὴ ἑχὼν ν ἀλλ ἄχων Ὑε πάντως,
κατὰ πᾶσαν ἀνάγπην. Παρίτω τοιγαροῦν ἡ τῆς ἰς-
ρᾶς βεολογίας τῶν ἁπστόλων τε καὶ Πατέρων ἐπί-
σγµος ἀναχεραλαίωσις, τὸ wowby ἀτόμα τῶν θεολό»
Των Ἰωάννης ὁ Σύρος, φημὶ, tb ζητούμενον διδάξων
ἡμᾶς. Οὗτος xai γὰρ πολλὰ περὶ θεληµάτιὰν, καὶ
θελῄσεως, καὶ βουλῆς θείας xal ἀνθρωπείας àv τοῖς
Διολοχιχοῖς φιλοσοφήσας. Ug καὶ ὁ τόµος ἡμῖν µι-
xpi. πρότερον ἔφη δείξᾳς, οὕτω πως pas! Exelva περὶ
ἑνεργείας εὐθὺς ἐπιφέρει λέγων ' Xoh Υινώσκειν ὡς
πᾶσαι αἱ δυνάµεις αἱ προειρημέναι, al τε Ύγνωστι-
xaX, α τε ζωτιχκαὶ, xa) φυσικαλ, xal αἱ τεχνικαὶ,
ἑνέργειαι λέγονται .ἐνέργεια γάρ ἐστιν dj φυσιχὴ
ἑκάστης. οὐσίας δύναµές τε καὶ χίνησις. Καὶ πάλιν,
οξνέργειά ἐστι φυσιχὴ ἡ πάσης οὐσίας ἔμφντος χί-

σικὴ fj δηλωτιχὴ ἑκάστης οὐσίας δύναμις' καὶ s
Atv, Ἐνέργειά bory φυσικὴ ἡ ἑχάστης οὐσίας δυνα--
plc τε xal χίνησις, fc χωρὶς µόνον τὸ μὴ bv. ΄Ἡκον-
σας, ὦ φιλόσοφε, τῆς θαυμαστῆς διδασκαλίας rel
συμφωνίας τῶν. ἱερῶν τουτωνὶ xal ἀληθινῶν quof
Φων καὶ θεολόγων» Ἐπειδὴ xal γὰρ εἷς χαὶ ὁ αὐτό:
tori τεχνίτης ὁ χαθαπερεί τισιν ὀργάνιις κατὰ xat
ρὸν ἑχατέρῳ τούτων χρησάµενος, τὸ τοῦ Θεοῦ Πνεῦ.
pá enu, τὸ Πνεῦμα τῆς ἀληθείας, xai τῆς σοφίας,
καὶ τῆς συνέσεως, xal νοήµασι, xai ῥήμασι μικρῷ
τὰ αὐτὰ φθέγγονται. "Hv γὰρ ἑχεῖ Διον]σ.ος ἔφη

δύναμιν, $c τὸ μὴ µετέχον ὅλως οὔτ᾽ ἔστιν, οὔτε «ί

ἐστιν, οὔτ) ἔστι τις παντελῶς αὑτοῦ θέσις, ταύτην

. Ἰωάννης ὁ θεῖος ἐνταῦθα xal ἑνέρχειαν quauxty
B φησιν ἑκάστης οὐσίας, xaX δύναμιν, fe χωρὶς τὸ μὴ
ὃν µόνον, χαθάπερ Ίκχουσας. Τούτου τί ἂν γένοιτε
σαφέἑστερὀν τε xal συντομώτερον εἰς ἀπόδειξιν, xal
μάλισθ) οὕτω τρὶς xol τετράχις ὡσαύτως nati
ταυτὸ παρὰ τοῦ θεολόγου ῥηθέν;

Βούχει σοι xal δεύτερον εισαγάτω τοῦ προκειμένου
φιλόσοφον μάρτυρα, oj λόγοις µόνον τῆς ἀληθείας,
ἀλλὰ xal θανά{ῳ τὸ εελευταῖον οἰχείῳ τὸ μέγα eei
τῆς μαρτυρίας ἐπισφραγ[σάντα. "ipóspnpua ; Aeylce
καὶ µαρτυρείτω ταυτὶ καὶ Ἰουστῖνος, ὁ μέγας tf;
Ἑκχλησίας xai µάρτυς ὁμοῦ, χαὶ φιλόσοφος. 'Evig-
γεια, φησν, ἔστι φύσικὴ ἡ ἁμιγῃ τὴν ὀὑσιώδη φάν-
των πρὸς ἅπαντα :διάχρισιν διασώζουσα δύναμις.
Ἐνέρχεια φυσική ἐστιν dj πάσης οὐσίάς ἔμφντε;
κίνησις, "Evépyetá ἐστι Φυσιχὴ fj ηλωτίιπὴ πάση:
οὐσίας δύναμις. Ὥστε 'waAG οἱ: τῆς ἱερᾶς ἐχείνης
συνόδου «hw *00 οοφοῦ Αιοννσίου ῥῆσιν, καὶ κατὰ
τὸν ἐπείνου σχοπὸν καὶ τὴν διάνοαν ἐξειλήφασιο,
ἐ»έργειαν φυσιχἣν av φνσιχὴν μετὰ τῶν θεολόγων
εἰπόντες δύναμώ, ἧς Μόνον ἑστέρηται τὸ μὴ ὃν. Τεν-
63€ ὁ τοῦ Γρηγορᾶ. λόγος ἐχεῖνοςι ὁ λέγων ὅτι τὰ
τῶν ἁγίων ὁ τόμος συκοφαντεῖ, καὶ παραχαράττει
πρὸς ἑξαπάτην τῶν ἁκουόνίων. Καὶ ὁ τῶν βλασφη-
piov, xal τῶν ὕδρεων ἑχείνων ἑσμὸς, οὗ πρὸς τοὺς
συχοφαντουµενους, ἀλλὰ πρὸς τοὺς συχοφαντοῦντας
καὶ φουδόμένσυς ἐξ ἀνάγχης ὁρᾷ.

αλλ ὁ μὲν περὶ τῆς ἐγεβγείας ἐντελέστερος λό--
γος τὸ γε νῦν Eyoy ἀναμεινάτω, 9b» «ροσήκοντα τό--
vov xal. λόγον. μετ ὀλίγον ἀποληφόμενος, οὐχ ὑπὸ»

D δυοῖν τε x2À εριῶν Δεολόγων, ἀλλὰ σχεδὺν xai xpi

πάντων ὁμοῦ. vov δὲ πρὸς τὸν φιλόσοφον αὖθις xe
τοὺς ἐχείνου xa9' ἡμῶν λόγους ἕἔλθιωμεν. Ἐμοῦ δὲ
πολλή τις ἐντρέχει φρίκη. τῇ διανοίᾳ, ensi, θεολο-
γίας ἅπτεσθαι µέλλοντος,. ὅμως ἀνάγχη mph; τὴ,
πολέμισν ταντηνὶ φλυαρίαν ἑνστῆναι, καὶ ph ἐρήμηι
ἆ ὤναι, λόγον τε ἔχοντα, καὶ ἃμα ἀληθείᾳ συνηγι-
ροῦντα,. xal Πνεύματι,. Ἐπαναχτέον τοίνυν τὸν X-
ον, χάχεῖνα πρὸς µέόον ἀχτέον, ἐν ol; «bv µέγαν ὁ
συχοφάντης χαὶ πχραθλὼφ «οὐτοσὶ παράγει λέχονιτε
Διονύσιον, ὡς τὸ μηδεμίαν δύναμιν ἢ ἑνέργειει
ἔχον οὔτε ἔστιν, οὔτε εί ἔστιν, οὔτε ἔστι παντελὼς
αὐτοῦ θέσις. Καὶ εἰχότως :αὖδὲν yàp οὔτε φύσις͵
οὔτε τέχνη µάτην πονεῖ, ἀλλ Evexá ναυ. τῶν γινομέ-
way ἅπαντα Υίνετας. Οὗτος δὲ διὰ χακοτεχνίαν yat-

805

. CONTRA GREGORAM ANTIARHETICORUM III.

ενεγχὼν, Ἐπεὶ τὸ ἔχον, φησὶν, οὗ ἔχει, χατά τι A δὲν, ἀλλὰ. τοῦτο µόνον πρφειπόντων, ὅτι τὸ ἔχαν, οὗ

διαφέρει πάντως, εἰ οὐκ ἔστι διαφορά τις θείας οὐσίας
xai ἑνεργείας, οὐκ ἔατιν ἔχειν την οὗὐσίαν τοῦ Θεον
ἑνέργειαν. Τὸ δὲ μὴ ἔχον ἑνέργειαν ἀνενέργητόν
ἐστι, τὸ ἃ ἀνενέργητον χαὶ ἀνύπαρκτον. Θεολογίας
μὲν οὖν εἵνεκα, καὶ τῆς κατ’ αὐτὴν ἱερᾶς ἐπιστή-
gne, xai θεωρίας, πρὸς αὐτὸν ἔγωΥ ἂν φαίην εὖ-
καίρως, Mh δέδιθι μηδαμῶς, ὦ φιλόσοφε. Ἐγώ og
τῶν τοιούτων ἐγγνητῆς ἀξιόχρεως, ὡς οὗ θεολογἠσεις
οὐδοτιοῦν, οὐδὲ παραχύψφεις ὅλως αὐτὸς εἰς θεοῦ
μυστήρια. ΄Εθετο καὶ γὰρ σκότος ἀποκρυφὴκ αὐὑ-
τοῦ, κατὰ τὸν εἰπόντα, ἵνα μὴ ῥᾳδίως Ub σχοτεινὴ
φύσις τὸ ἀπόθετον κάλλος, xal τοῖς πολλοΐῖς ἄγνω»
στον. 0ὐδὲ γὰρ ψύχει τὸ «ὕρ, φησὶν, οὔεε θερµαί-
vet; ὁ κρύσταα Ίος. ἄλλως τε xol δεσποτικῆς

περὶ τῶν τοιούτωγ χειµένης ἂνωθεν ψήφου καὶ ἀπο- p

φάσεως, Ob γὰρ ἐκ Bdrov ερυγῶσι σταρυἀὴν,
οὐδ) &x εριδόΊων σῦκα, περὶ τῶν γραμµατβων xal
Φερισαίων ὁ Χριστὺς εἴρηχεν. 'AJA" d ἀγαθὸς ἄν-
θρωπος ἐκ τοῦ ἀγχαθοῦ θησαυροῦ προφδρει τὸ
ἀγαθὸν, καὶ ὁ πονηρὸς ἄνθρωπος ἐκ τοῦ πογηροῦ
θησαυροῦ προφέρει τὸ πονηρόκ. O0 θεολογΆαεις
τοιγαροῦν xal αὐτὸς, ὅπερ εἶπονι ἀλλὰ πολεμήσεις
μὲν οὖν τοῖς θεολογοῦσιν ἁγίοις τὰ θεῖα͵ χαὶ βλας-
φημήσεις, xal θεοµαχήσεις ἁπέραντα. Το,αῦτα xal
γὰρ ἑναπόχειταί σου πάλαι τῷ πονηρῷ θησαυρῷ
τῆς καρδίας, ἃ παχῶς ἐπ ἑσχάτων νῦν ἑξέῤῥηξας,
ὡς μὴ ὤφελες. Ὑπὲρ ὧν xai δεδιέναι σε χαὶ φρίτ-
τειν ἔδει μᾶλλον, xat ἀναδύεσθαι, τοῦτο γὰρ ἂν ἴτως
τι xi πρὸς διόρθωσιν, χαὶ σωτηρίαν oot συνιδάλ»

ἔχει διαφέρει χατά τι, καὶ τὸν ἰσὰπάστολον ἐχεῖναν
ἆ δρα τὸν Διονύσιον προτεθεικότων λέγοντΣ, ὅτι τὸ
µηδεµίαν δύναμιν ἔχον οὔτ ἔστιν, οὔτε «τί ἐστιν,
οὔτ) ἔστι παντελῶς αὐτοῦ θέσις, cU xoi πρὸ ἐν
Giov ἑνστάσεων, xal τῶν καθ) ἡμῶν ἐγχλημάτων
ἐχεῖνο προλαδῶν παρέῤῥἌνφας ἑφεξῆς μετὰ τὸ 408
Δεολόγου βητὸν εὐθὺς, τὸ, εἰχότως * οὐδὲν γὰρ οὔ-ε
φύαις, οὔταο τέχνη µάτην ποιεῖ, ἀλλ ἕνεχά cou τῶν
γινοµένων ἅπανταά γίνεται. Ὅπερ οὐδὲ συνιδεῖν ὅλω-
ἔσειν, ὅπερ ἔφη», οὐδ' ἐννοῖσαι, τί πρός γε τὸν τοῦ
θεολόγου σχρπὸν, xal τὸν λόγον, καὶ ὁπωσοῦν συµ-
θάλλεται, Τὸ µηδεµίαν δύναμιν ἔχον, λέγοντος, οὔτ
ἔστιν, οὔτε τί ἐστιν, οὔτ) ἔστι παντελῶς «αὑτοῦ θὲ-
σις. Καΐτοι γε εἰ σαφηνίζειν, ἢ ἐπεξεργάζεσθαι, ἢ
ὅπως ἂν αὐτὸς φαίης, ἐδούλου τὴν τοῦ διδασχάλου
ῥᾷσιν, ἐχεῖνά σε μᾶλλον ἔδει.λέχειν, εἰχότως ' οὐδὲν
γὰρ μὴ δύναμιν ἔχον τὴν ἔμφυτον καὶ κατάλληλου
ἑαυτῷ, εἴτε τι τῶν νοερῶν εἶποις, εἴτε τῶν λοχικῶν,
εἴτε τῶν ἁλόγων, εἴτε χαὶ τῶν ἀφύχων αὐτῶν, elv.«
δύναται τοπαράπαν. Οὕτω γὰρ ἂν xat θεολόχοις xa.
σοφοῖς συνεφώνεις, χαὶ πρὸ τῶν ἄλλων Διωνυσίῳ τῷ
τοῦ λόγου πατρ[. Νῦν 8 ἐχεῖνα λέγων , οὐχ οἶδα, εἰ
xdX cauti γοῦν λαλεῖς συνετά. Ὥσπερ' γὰρ ef τινος
εἰπόντρς ἅτι αφαιροειδοῦς ὄντος νοῦ οὐρινοῦ, ἡ v7
κέντρου λόγον ἐπέχει πρὸς αὐτὸν, abso, ἔλεγες, Ei-
Χότως, οὐδὲ γὰρ αὐδὲν τῶν χερσαίων ὅλως δύναται
ζην, δίχα τοῦ τὸν ἀέρα τοῦτον ἀναπνεῖν, ἡ ὁ χ΄ων
Σετράπουν, Εἰχότως, ὁ γὰρ ἄνθρωπος Ὑελαστιχέν’
οὕτω χἀκεῖνα παραπλησίως λέχεις, οὐχ οἵδὶ εἴτε

λετο. Nàv δὲ οὗ μὲν οὐκ ἔστι φόδος, πεφόδησαι, οὗ δὲ D χατὰ σαντοῦ παίζων συνήθως, efte καὶ κατὰ τῶν

φοθεῖσθαι xal ὑποχωρεῖν ἔδευ, χαὶ δειλίαν ὁμοῦ, xal
αἱδὼ πᾶπαν ἀποῤῥίφας, Ὑνμνῃ τῇ χεφαλῇ χωρεῖς
οὗὑχ ὑπὲρ τοῦ Πνεύματος, ᾖπερ ἔφης, ἀλλά xaz& τοῦ
Πνεύματο:, πολέμιον Φλυαρίαν, φεῦ 1 τὴν τῶν ἁγίων
αὐτοῦ θεολογίαν ἁποχαλών ταῦτα χχὶ ΥΑρ ὁ ἱερὸς
οὐτοσὶ τῆς συνόδου τόµος, οὐχ ἕτερα xax ταῖς λόγοις
bp οἷς φιλοτιμῇ. xal οὓς ἐχτήσω χαχῶς, χάχιστα
κατὰ σαυτοῦ χρώµενος, xal χατὰ χρημνοῦ τρέχων,
xai διὰ σαυτοῦ τὸ ξίφος ἐλαύνων, ὃ κατὰ τῶν ἐχθρῶν
εἴληφας. Ἐντεῦθεν xat τὸν ἱερὸν ἄνδρα χαὶ Ὀεόπτην
Axalvov, οὗ χατὰ τὸ ἱερὸν ἆσμα οἱ ὀφθαλμο) περιστε-
pai, οὕτω xal γὰρ ὁ σοφὸς ἐχεῖνος ἀσματογράφος
οἶμαι τὴν τοῦ Πνεύματος χάριν ἠνίξατα, ἐν ᾖ, καὶ δι)
Wc οἱ χατ᾽ αὐτὸν ταῦτον ὀρῶντες θεὺὸν ὡς ἐφικτὸν
βλέπουσιν, ἐντεῦθεν αὐτὸς παραθλέπων, xal ὡς ἓν
σχότει, xol νυχτὶ φηλαφῶν τὰ μὴ ὄντα, παραθλῶπα,
συχοφάνεην ἀποχαλεῖς, φεῦ] ἅπερ αὐτὸς μᾶλλον
παρά γε τῶν ἐθελόντων λέγειν δικαίως xol χατὰ λό-
qov ἂν ἤχρυσας. ᾽Αλλὰ τούτων μὲν uz ἐκεῖνο &
ὅπερ παρέῤῥιψες q προέῤῥιφας αὔτως εἰχῆ, τὴν τοῦ
θαυμαστοῦ Διαννσίαι ῥῆσιν ἀναγνοὺς, οὐδὲ συµθχ-
λεῖν ὅλως ἔχω τί σοι βούλεται. Too μὲν vàp θεορέ-
pov κανατρέἐχων ἐκείνου, μᾶλλον δὲ τῆς σννόδου πἀ-
σης ἑμοῦ τῶν Πατέρων, μεθ) fj; ἑἐχεῖνος τὸν (eph
εουτον! τῆς πίστεως ὅρον Πνεύήματι δη)αδὴ θείῳ
συνέταξεν, ἐχείνων τοιγαροῦν ὁμοῦ χατεξανιστάµε-
νου πάντων, καἰτοι γε µήπω περὶ δυνάµεως θείας
καὶ ἐγεργείας τῶν προχειµένων θεολογησάντων µη-

σῶν ἀκροατῶν. ᾽Αλλὰ ταῦτα μὲν, ὅσον xix τῶν pte
κρῶν τούτων ὑποδεῖξαι τὸν φιλόσοφον, οὐκ ἐν τοῖς
µεγάλοις xal ὑψηλοῖς µόνον, οἷς καχῶς ἐπεχείρησεν,
ἀλλὰ xàv τοῖς προστυχοῦσι, xal σάικροτά-οις, ἀφνᾶ
τινα, xil πλημμελῆ, χεὶ τὸ ξύὰπαν ἀνάρμοστον
πρὸς δὶ τὰς περὶ τοῦ ἔχειν ἑνστάσειό, xal τὰγχλή-
pata, xal τὰς συχοφαντίας ἐχείνου τὰς xa0' ἡμῶν,
μᾶλλον δὲ τῆς χοινῆς τῶν ἁγίων. θεολογίας, καὶ ab-
θις ἔλθωμεν.

Τὰ 100v τοῦ. σννοδιχοῦ τόµου προθεὶς ὁ φιλόσοφος
ix:lva, χαθάπερ ἔφην, οὕτω πως ἔχοντα, Κατὰ yàp
τὺν µέγαν Διονύσιου, τὸ µηδεµ/αν δύναμιν ἔχον οὗ ε
ἔστιν, αὖτε τί ἐστιν, οὔτε Eti παντελὼῶς αὐτοῦ θέσις"

D τὸ δὲ ἔχον, c5. ἔχει, κατά «ι διαφέρει πάντως"

εἰ οὔν οὐχ ἕστι διαφορἀ τις θείας οὐσίας καὶ
ἑνεργείχς, οὐκ ἔστιν ἔχειν τὴν οὐσίαν τοῦ 8105
ἐνέρχειαν, τὸ 6b μὴ Éyov ἑνέργειαν ἀνενέργη:
τον xal ἀνύπαρχτον ^ tavta τοίνυν ἁπὸ τοῦ τ-
μου προσθεὶς, ἐπιφέρει τὰ ἑαυτοῦ, λέγων, Ἑ.-
ταῦθα τριῶν ὄντων ἁμαρτημάτων, ἁμαθίας, καὶ
ἀσεθείας, καὶ fig εἰρίχειμεν χλοπῆς, καὶ. βω-
µολοχίας, τέταρτον μεταξυ παρυφίσταται {) vig
συχοφαντίας, fj κατὰ τῆς. διανοίας τοῦ θείου χρΏ-
ται Ἀιονυσίωυ, Σοφὸς γὰρ ὧν ὁ Oslo; ixslvo; à
vho, χαὶ τοῖς ἁτίσμάσιν ἀπονενεμημέναν εἰδὼς τὸ
τοῦ ἔχειν «πηλύσημον, εἰχότως κἀντάῦθα τοῖς κτί-
σµασιν ἀνοδέδωκεν, Ὁ δὲ ἀναιδὴς οὐτοσῖν, δὲε ὧν
αὐτὸς ἀσεδῆς, üpógpóvá nl xal τὸν θεῖον ἐχεῖνον ἄν «

N

807

ΡΠΙΙΟΤΗΕΙ CP. PATRIARCHAE

δρα δειχνύειν ἰπείγεταί τε χαὶ συχοφαντεῖ. Γνώρι- Α xal χεῖρα, xal áyphv, xol τά γε τοιαῦτα, ἢ ὡς

— gov γὰρ, ol; καὶ ὁπωσοῦν λογιχῆς µέτεστιν ἐπιστή-
pne, ὁμώνυμον εἶναι xal fixco0* ἁπλῆν τὴν τοῦ ἔχειν
φωνὴν, xai μὴ µόνον τῇ τῶν ES τοῦτο σοφῶν ἐπι-
στήµῃ δοχεῖν, ὅτι μὴ χαὶ πᾶσιν ὁμοῦ τοῖς τῶν θείων
4; Ἐκχλησίας σοφοῖς διδασχάλοις. "Dv εἷς ἡμῖν
εἰ, διδασχκαλίαν ἀποχρήσει τήµερον Ἰωάννης ὁ δεῖον
ix Δαμαακοῦ, ὃς ὀκταχῃ τὴν τοῦ ἔχειν ἡμῖν διαι-
ρῶν σηµασίαν, " κατ οὐδένα YE τινα τούτων τρόπον
τῇ θείᾳ xa ἀπλουστάτῃ ἐχείνῃ φύσει τὸ ἔχειν διδοὺς
εὑρίσχεται. Πῶς yáp ; Φφυσιχῆς. μεσολαδούσης ἆἄλλο-
εριώσεως, xa τοῦ ἔχοντος τὸ ἑχόμενον διιστώσης
-μὲν οὑτωσὶ, συναγούσης δὲ ἄλλως τὸν νόθον τε xal
ai IL τρόπον.

Τέτταρα ταῦτα, χαθάπερ ἠκούσαμεν, ὁ χενὺς vo⸗-

. συµδεθηχός * xal τοῦτο διχη πως a0 ὑποδιαιρούμενον

εἴ; τε τὴν τῶν χωριστῶν δηλαδη, xal τῶν γε μηδΣ-
p] χωριζομένων δύναμιν. Τὸ μὲν γὰρ ἑνδεχομένως
ἔχειν λέγετχι, xal ph, καθ) ὃ γε σηµαινόµενον ἓν-
δἐχεσθαί φαμµεν βαδίζειν τὸ βαδιστιχὸν, xal τοῦναν-
τίον αὗ ph βαδίζειν. Τὸ δὲ χαθ᾽ ἔδιν xal διάθεσιν
ἔχειν παρείληπται, ὧς μέλιτι δηλαδὴ συμπεφυχυῖαν
γλυχύτητα, xai χιόνι λευχότητα, xal γνῶσιν ἄνθρω-
πίνῃ ψυχῇ. Εἶτα xal τὴν ἑαυτοῦ περὶ τούτων δό-
ξαν τοῖς εἰρημένοις ináyov ὁ Γρηγορᾶς, Τούτων
ἀπάντων ἓν ὁποιονοῦν, φησὶν, εἴ τις ὁποτέρωθεν si-
ληφὼὡς τῇ θείᾳ χυριωνυμεῖν xal ἁπλῆ βούλοιτο φύ-
σει, ἵστω περιφανῶς ἁμαρτάνων.

Καὶ τί τοῦτο πέπονθας, ὦ διαλεκτιχὲ σὺ, xal τὸν

«σοφος οὗτοαὶν ἅμα χατὰ τοῦ συνοδικοῦ τόμου προφἑ- B χαταργουµένην, ὡς νομίζεις, σοφίαν ἁπρόσιτε;

ρει ἐγχλήματα, ἁμαθίαν τε χαὶ ἁἀσίδειαν, χλοπὴν
τὴν xai βωμολ/χίαν, ὡς αὗτός φησι, χαὶ τὴν συ-
κοφαντίαν τέταρτον, ἁμαθίαν μὶν xal ἀσέδειαν
λέγων ὡς ἄν τις αὐτοῦ τῆς µαταιότητος τῶν )0-
γιαμῶν, xal τῆς διανοίας χαταστοχάσαιτο * οὐδὲ γὰρ
αὑτύθεν ὁ λογοποιὸς διεῖλεν οὐδ' ἑσαφήνισεν, ὅτι τε
τοῦ ἔχειν ἐπὶ τῶν χτισµάτων, ὡς αὑτὸς καχῶς οἵε-
ται, µόνων, ἀλλ' οὐχὶ xat ἐπὶ τοῦ θεοῦ τὸ παράπαν
λαμδανοµένου, ὁ τόµος καὶ ἐπὶ τοῦ Θεοῦ τοῦτ) ἐδέ-
ξατο φυσικὴν ἱνέργειαν λέγων ἔχειν αὐτὸν, xol ὅτι
διαφέρουσάν πως τῆς θείας οὐσίας, καὶ ἄχτιστον τὴν

φυσιχὴν ταύτην φησὶν ἑνέργειαν. Τοῦτο χαὶ vào -

προϊὼν αὐτὸς διὰ τῶν αὑτοῦ λόγων δείξει σαφέστι-
gov. Κλοπὴν δὲ xai βωμολοχίαν οἶμαι λέγειν αὐτὸν,
ὅτι τὰς ἱερὰς τῶν Γραγρῶν ἀποφάσεις, x ὶ δὴ xai
τὰς τῶν θεολόγων διδἀχσχάλων χοινὰς περὶ θεοῦ δό-
£a;, οἷς ἐξ ὀἀρχΏς εἰς τέλος 620; ὁ τόμος χαλῶς ἐξυ.
φαίνεται, xal στηρίζεται, xal λαμδάνων ἐχεῖθεν εἰ;
μαρτυρίαν ἑναργῇ τῆς κατ' εὐσέδειαν ἀληθείας αὖ-
— Sb, οὗτος προτίθησι, xal ὅτι xai τῇ τῆς δυνόµεως
λέξει τὴν ἱνέργειαν ταυτ) mequxulav, χαθὰ δὴ xal
φθάσαντες οἱ θεολόγοι διὰ τῶν οἰχείων λόγων ὑπέ-
δειξαν σαφηνείας χάριν àv. τῷ περὶ δυνάµεως τοῦ
ἱεροῦ Διοννσίου προσέθηχε. Τὸ δὲ τέταρτον ἐπὶ τοῦ-
τθις xal τελευταῖον αὐτὸς 6v ἑαυτοῦ σαφηνίζει, συ:
ποφαντίαν, χαὶ 6h καὶ ἀσέβειαν αὖθις χαταφηφιζό-
µενος τῶν ἐχθεμένων τὸν ὅρον, ἐπειδὴ xal τὸν σοφὀν
Διονύσιον ταντἀ «act xal φρονεῖν, χαὶ λέγειν αὐτοῖς
ἐντεῦθεν, xat γὰρ xal τῆς συμπλοχῆς ὅλος γίνεται
xal τῆς μάχης.

Ὥρα δὴ λοιπὸν, Θεοῦ χεῖρα διδόντος ἄνωθεν, οὐ
µόνον αὑτὸν ἀναιδῶς τὰ εἰρημένα δεῖξαι Φευδόµε-
voy, ἁλλά xai ὑπεύθυνον ὄντα xai θεῷ, xat τῇ ἁλι-
θείᾷ πάντ' ἐκεῖνα ὁμοῦ. Καὶ δῃ πρῶτον περὶ τοῦ
πρώτου λέγωμεν, μᾶλλον δ᾽ ἀναγκαῖον εἶναί µοι
δοχεῖ, xal τὰ λείποντα τοῦ χόµµατος προρθεῖναι
τοῦ φιλοσόφου πρότερον, ἓν οἷς, ὡς αὐτός φησι, τὸν
ἐκ Δαμασχοῦ θεῖον εἰσάγει θεολόγυν, τὸν περὶ τοῦ
ἔχειν φιλοσοφοῦντα λόγον, xal οὕτως ἐπὶ τὴν ἀνα-
σχευην τῶν ixelvou λόγων ἐλθεῖν. Πρ,άγει τοιγαρ-
οὖν, ὥς φησι l'onyopd;, τὸν ἱερὸν ἐκεῖνον θεολόγον
οὑτωσὶ λέγυντα * Ἡ γὰρ ὡς οὐσίαν ἀνάγχη τὸ ἐχό-
Ψενον τῇ ἐχούσῃ συνεῖναι οὐσίᾳ, καθάπερ ἱμάτ'ον,

Asl γὰρ ἐντεῦθεν ἄρξασθαι πρῶτον χατὰ πᾶσαν ἀνάγ-
χην, καὶ οὕτως ἔπειτα xol πρὸς ἐχεῖνα χατὰ τὴν

. ὑπόσχεσιν αὖθις ἀναδραμεῖν. Ἐκ yàp τῶν τοῦ σοῦ

χατηχοριῶν :Αριστοτέιους τῶν χατὰ θτοῦ λόγων
ὁρμήσας Σψασθαι, προχάλυµµα μὲν οἶονεὶ τῆς χατὰ
τῶν ἱερῶν ὕδρεως τὸν θαυμαστὸν τουτονὶ θε,λόγον
προάγεις * τοσοῦτον δ᾽ αὐτοῦ τολμηρῶς καταχεῖς τὸ
φεῦδο; xal τὴν συχοφαντίαν, ὅσον ὁ λόγος αὐτίχα
δείξει. ᾽Α)λά πρὶν ἐξελεγχθῆναί ve ταῦτα, &xelvó σε
προηγουμένως ἐρέσθαι βούλοµαι’ πῶς τὸν θεολόγον
τουτονὶ προφέρων εἰς μαρτυρίαν δηθεν τῶν σῶν λό.
γων, οὖκ αὐτὸς ἑχείνου τὰς λέξεις, xal τὸν περὶ τοῦ
ἔχειν ὅλον προὔθηχας ἁπαραποιήτως λόγον ; OO γὰρ
δ καὶ col. χκαθαπερεὶ xal τοῖς ἄλλοις λογοχράφοι;,
xa ῥήτορσι, xal ἐξηγηταϊέ ἔξεστιν, ἢ τὸν νοῦν τῶν
ῥητῶν µόνον, ἢ τὰ µέρη λαμδάνειν, ἢ προστιθέναι
σνλλαξὰς, ?) καὶ ἀφαιρεῖν ὅλως, τῷ πιχρῶς οὕτω τῇ
δίχῃ, καὶ ταῖς cat; νοµοθεσίαις χαθ᾽ ἡμῶν διὰ ταῦτα
χρωμένῳ. xal µυρίαις ὅσαις sal; λοιδορίαις, xal
τ.ἰς βλασφηµίαις καθυποδάλλοντι, Ἡ σὲ μὲν δεῖ
χαθαπερεί τινα δυνάστην xal τύραννον λόγων αὐ-
ξονοικίᾷ χεχρῆσθαι xai τῷ σῷ βουλομένῳ περὶ τοὺ;
λόγους, ἡμᾶς δὲ πικρῶ; ὑποκχεῖσθαι xal δουλεύειν
ταῖς cat; νοµοθεσίαις, xáv που τοῖς Χειμένοίς µετά
γε τοῦ δέοντος χρησώµεθα νόµοις, τὰ δεινότατα πἀ.
σχε.ν ὑπὸ τῆς αὐτοχειροτονήτου ταυτησὶ xal xatv$;
αὐτονομίας.

Καὶ εἰ μὲν περὶ τὰ γράμματα καὶ τὰς λέξεις

D ἡμάρτανες µόνον, οὐδ' οὕτως ἂν fj; φορητὸς, οὕτως

ἐκ τοῦ σύνεγγυς τοὺς σοὺς θφυμαστοὺς καταλύων
νόµονς ' νῦν δ᾽ ὀχταχη μὲν προθέµενος τὴν περὶ τοῦ
προχειμένου τοῦ θεολόγον διαίρεσιν, δύο ὃ αὐτὸς f,
τρία µόνα λαδὼν τῶν ὀχτὼ, τοσοῦτον καὶ τούτοις τὸ
κίθδηλον, καὶ ψευδὲς, καὶ συγκεχυµένον κατέµιξας,
ὅσον αὐτίκα δὴ xai φανῄσεται. Asi xal γὰρ αὑτὰς
ἑχείνας τὰς τοῦ θεολόγου παρ' ἡμῶν προτεθῆναι ῥή-
σεις ὑγιεῖς τε xal ἀνοθεύτους ἐνταῦθα, ἵνα τὸ φεῦ-
δος περιφανῶς ἐλεγχθῇ «f| φανερώσει τῆς ἁληθείας.
Φτσὶ τοίνυν ὁ µαχάριος Ἰωάννης ἓν ἐξηχοστῷ ερὶ-
τῳ τῶν θεολογικῶν κεφαλαίων οὕτως * Τὸ ἔχειν χατὰ
ὀκτὼ τρόπους λέγεται. H γὰρ ὡς ἕξιν, ἢ διάθεσιν,
ἡ χατὰ ἄλλην ποιότητα * λεγόµεθα γὰρ ἔχειν ἐπιστή-
µην xal ἀρετήν ' f] ὡς ποσόν. λέγεται γὰρ τρίπηχν

CONTRA GREGORAM ANTIARHETICORUM III.

810

μέγεθος ἔχειν τὸ Eloy * 1|. ὡς οὐσία περὶ οὐσίαν, Α σώματος, 5 δὴ χαὶ ὁ τῆς Ἐκκλησίας φιλόσοφος ὁ

ὅπερ isti γενικώτατον γένος. Τοῦτο δὲ ἡ περὶ ὅλον
«b σῶμα, ὡς χιτὼν, f| «spl ει µέρος, ὡς δακτύλιος
àv δακτύλῳ, $ ὡς µέρος iv ὅλῳ ᾽ λεγόµεθα v3p
ἔχειν χεῖρα. S [ὼς ἐν ἀγγείψῳ' ὡς λέγοµεν olvov
ἔχειν $5 κεράμιον. ἢ ὡς xvtpa* λεγόµεθα γὰρ οἱ»
χίαν ἔχειν, ἡ &ypóv* χαὶ τὰ ἑξῆς. "Ev δὲ τῷ πεντη-
χοστῷ ἑδδόμῳ τῶν αὐτῶν, Διαφοραὶ, φησὶ, τοῦ
ἔχειν γίνονται χατὰ εὖν διαφορὰν τῶν ὄντων. Ἡ
χὰρ ἔμφυχόν ἐστιν, ἡ ἄφυχον. Καὶ ἔμψυχον μὲν
ἔχειν λεγόµεθα, ὡς παῖδα, ἵππον, καὶ τὰ τοιαῦτα *
ὄφυχον δὲ, ὡς δακτύλιον, ὑπόδημα, καὶ τὰ τοιαῦτα,
Αέγεται δὲ τὸ ἔχειν καὶ κατὰ πολλῶν ἑτέρων σηµαι-
νοµένων ὁμωνύμως, Ὅση μὲν οὖν ἡ χατά τε φρά-
σιν xal τὴν διάνοιαν παρὰ τοῦ Γρηγορᾶ µεταποίη-
σις xai ἀφαίρεσις τοῦ ῥητοῦ, οὐδὲ λέγειν ἡμᾶς οὐδ'
ἐπεξεργάζεσθαι χρεία, Φανεροῦ προχειµένου τοῖς
ἀναγινώσκουσι πᾶσιν. ἐχεῖνό γε μὴν ἀναγκαίως τὸν
Φιλόεοφον ἑἐρωτήσωμεν ' Πόθεν ἔχεις λαδὼν πρὺς
κῶν Gy κατηχοριῶν, ὦ φιλόσοφε, τουτωνὶ ὅτι ὡς
οὐσία περὶ οὐαίαν λέγεται τὸ χεῖρα ἔχειν τινά ; Ὁ μὲν
γὰρ τῆς Ἐκκλησίας Φιλόσοφος Ἰωάννης ὁ θεῖος
οὗτος, φημ], ἕνα τῶν περὶ τοῦ ἔχειν ὀχτὼ τρόπων,
καὶ τὺ ὡς µέρος àv Cup εἰπὼν, παράδειγµα τούτου
τὴν χεῖρα τέθειχε. Λεγόμεθα γὰρ, φησὶν, ἔχειν χεῖ-
ρα. Εἶπε δ ἂν ὡσαύτως xal πόδα, xai ὀφθαλμὸν, xai
τὰ λοιπὰ τοῦ. σώματος µέλη, µέρη κατὰ τὴν χεῖρα
πεφυκότα xá&xelva τοῦ ὅλου. Σὺ δὲ ὡς οὐσίας οὗ-
αἰαν τὸν ἄνθρωπον λέγεις ἔχειν τὴν χεῖρα, συγχατα»

ἐχ Δαμασχοῦ θεῖος Ἰωάννης Φφησίν. Οὐ μὴν ἀλ)ὰ
xai Αριστοτέλης αὐτὸς, 6 σὺς δηλαδὴ διδάσκαλος, ᾧ
έως ἔδει as πείθεσθαι, xas' αὐτό τε τοῦτύ erui, χαὶ
ὅτι χαὶ τὸν περὶ τοῦ ἔχειν ἑαυτῷ συμπληρῶν λόγον
ἐχεῖνος, οὐχ ἐν τοῖς ὀχτὼ περιώρισε τοῦτον µόνοις, :
ἁλλ’ ἴσως ἂν, φησ), xa! ἄλλοι τινὲς τρόποι φανείησαν
τοῦ ἔχειν. "O δὴ xal ὁ σοφώτατος ἡμᾶς ὡσαύτως δι-
δάσχει Δαμασχηνός,

λλλὰ σὺ τὴν τῶν σῶν λόγων ἀταξίαν τε xal τὴ»
ἄγνοιαν, xol τὴν σύγχνσιν ταύτην ὄντως, 7| οὐκ οἵ δ'
ὅπως ἂν ἀξίως προσείπω τὸ xat' αὐτοὺς, καὶ ἐπὶ
thy ὀψηλὴν θεολογίαν τοῦ Πνεύματος ἀπὸ τῶν χάτω
φουτωνὶ xal περιπεξίων μετενεγκῶν, ἀσχημοσύνης
xai γέλωτος , μᾶλλον δὲ καὶ δαχρύων ἀξίους τοῖς γε
νοῦν ἔχουσι τούτους ἀπέδειξας. Ὅταν γὰρ τὸ δη-
μιουργιχὸν τοῦ θεοῦ, xal €) προγνωστιχὸν, καὶ thv
πρόνοιαν xal ἁπλῶς πᾶσαν δύναμίν τε xoi ἑνέρ-
χειαν, οὐσίαν εἶναι λέγῃης Θεοῦ, τί ἄλλο γε cz 1i
τῶν δύο τούτων τὸ ἕτερον, λέγω δὴ, f) τὸ πολλὰς οὐ-
σίας ἔχειν τὸν θεὸν, ij τὴν οὐσίαν αὐτοῦ 00 µόνον ix
πολλῶν οὐσιῶν συγχεῖΐσθαι, ἀλλὰ xal ἐξ ἀνομοίων
μερῶν ; ὃ δὴ καὶ Εὐνομίῳ οἱ xa0' ἡμᾶς φῆημι θεολό-
qot διδάσχαλοι προφανῶς ἑνεχάλουν. Ἁλλ' οὐκ οὗ-
σίας θεοῦ ταῦτα χατ᾽ Εὐνόμιον λέγεις αὐτὸς, ἀλλὰ
κτίσματα * τοῦτο γὰρ xat τῶν βλασφημιῶν τὸ χεφά-
λαιον, φημὶ δὴ τὸ εἰς χτίσµα σπεύδειν συγχατασπᾷν
εὺν θεὺν διὰ τῶν αὐτοῦ φυσικῶν. Ast γὰρ xisd).-
ληλα ταῖς φύσεσιν εἶναι τὰ φυσιχὰ, λόγος ἄναχη-

µίξας αὐτὴν, ὡς αὑτὸς ἂν εἰδείης, ἱματίοίς, καὶ C βύττει θεολοχιχός τε xal φυσικός * ἀλλὰ µήπω τοῦτο,

ὅπλοις xal ἀγρῷ xal τοῖς τοιούτοις. Καὶ εἰ τὴν χεῖρα
el, ὡς οὐσία οὐσίαν ἁπλῶς ἔχειν τὸ σῶμα, xà
τῆς τοῦ διδασχάλου περὶ τὸ ἔχειν διαιρέσεως οὕτω
ῥᾳδίως κχατεξανίστασαι, χαΐτοι γε καὶ πρὸς µαρ-
ευρίαν τοῦ σοῦ λόχου, καθάπερ φήθης, ἐχεῖνον κροε-
νεγχὼν, ἰδοὺ πρὸς «fj Φνχῆ xal τῷ σώματι καὶ
τρίτην οὐσίαν ἔχεις αὐτὸς τὴν χεῖρα , μᾶλλον ὅ' οὐ
«plvav µόνην, ἀλλὰ χαὶ πολλοστὴν, xal ἁπλὼς ὅσα
' ew χαὶ τὰ μέλη τοῦ σώματος. Καὶ ἴσως xal διὰ
τοῦτο xal ἀχρατῶς οὕτω χατεπαίρῃ τῶν ἄλλων ἀν-
θρώπων, ix πολλῶν τινων οὐσιῶν αὐτὸς μόνος
συγχείµενος, ὑπεράνθρωπός τις διὰ ταῦτα καὶ
τερατώδης ys v. El γὰρ καὶ ἄλλως ὁ σὺς ᾿Άριστο-
τέλης xai χεῖρα χαὶ χεφαλὴν οὐσίας ἐχάλεσεν, ἅτε
δ) μὴ ἐν ὑποχειμένῳ ὄντα, ὥσπερ τὰ συµθεδηχότα,
ἀλλ᾽ ἐνταῦθα οὐ τοιοῦτον οὐκ ἔχει χώραν. Ὡς γὰρ
µέρος τοῦ ὅλου ὁ ἄνθρωπος ἔχει τὴν χεῖρα, Φφιλόσο-
φε, xai o2y ὡς οὐσίαν * ἐπεὶ xal τὰ ὑπάλληλα γένη,
xa εἴδη, xai ἄμφω ταῦτ' εἰοὶν ἅπερ χαλοῦνται, xal
γένη. xai εἴδη. ᾽Αλλὰ τῶν γενῶν, ᾗ γενῶν, εἰσὶν εἴδη,
καὶ τῶν εἰδῶν, fj εἰδῶν, εἰσὶ γένη. οὐχὶ τῶν γενῶν γένη,
καὶ τῶν εἰδῶν εἴδη, f], τῶν συµθεθηχότων, f συµ-
6εθηχότων, xal τῶν πρός τι, f] πρός τι, γένη χαὶ
εἴδη εἰσί. Ταῦτα yàp οὐ φεῦδος µόνον ὁ abc φιλόσο-
φος ἂν εἶποι, ἀλλὰ χαὶ γέλως ὄντως πλατὺς. Καὶ ἡ
χεὶρ τοιγαροῦν οὐχ ὡς οὐσία σὺν οὐσίᾳ τῷ σώματι,
οὐδ' ὡς περὶ οὐσίαν τὴν χεῖρα, οὐσία τὸ σῶμα, ὥσπερ
ὁ χιτὼν, χαὶ τὰ ὅπλα περὶ τὸ σῶμα) ἀλλ’ ἔχει δηλον-
ότι τὸν χεῖρα à ἄνθρωπος, ὅπερ ἔφην, ὣς µέρος
PATROL. 08. CLI.

à" ἐπ) ἐχεῖνα πάλιν ἴωμεν. Φησὶ γὰρ ὃ διαλεχτικὸς
οὗτοσὶ xol φιλόσοφος ἐκ τῶν Αριστοτελικῶν, ὡς
ἔφην, ὁρμώμενος χατηγοριῶν , xal ταύτας ἐπιστρα-
τεύων τῇ θεολογίᾷ τοῦ Πνεύματος, οὗ 8h χάριν xat
τὸν ix Δαμασχοῦ θεολόγων τε xal φιλόσοφον καὶ
τοὺς ἐχείνου χαχῶς ὑποδύεται λόγους, ὅτι τὸ ἔχειν
ὁμώνυμος οὖσα φωνὴ, χαὶ πολύσημος τοῖς χτίσµασι
μόνους προσἠχὲι, ἀλλ᾽ οὐχὶ καὶ τῇ ἀπλουστάτῃ τοῦ
θιοῦ φύσει. Τοῦτο χα) γὰρ τῶν τεττάρων αὐτοῦ xs-
φαλαίων τὸ πρῶτον, δι οὗ τοὺς ἐχτεθεικότας τὸν
τόµον ἁμαθίας τε χαὶ ἀσεθείας ἐγράφατο. ἀμαθίαν
μὲν ἐχεῖνο, thv δὲ τῆς θείας ἑνεργείας πρὸς τὴν
κηγάζουσαν θείαν οὐσίαν διαφορὰν ἀσέδειαν εἰρη-
xc. ᾽Αλλά περὶ μὲν ἑνεργείας θείας xaY τῆς xat'
αὐτὴν διαφορᾶς μετ) ὀλίγον ἐροῦμεν πλατύτερον.
Νῦν δὲ περὶ τῆς τοῦ ἔχειν φωνῆς βραχέ ἅττα λεχτέου
ἂν εἴη πρὸς τὸν φιλόσοφον. .

Πῶς 9j, ὦ βέλτιστε, μηδαμῶς τὴν paxapla; xoi
ἁπλουστάτην τοῦ Θεοῦ φύσιν χεκτῆσθαι τὸ ἔχειν; E!
μὲν γάρ τι τῶν ὄντων lv ὁπηοῦν, ἢ χαὶ δύο, ἔλεγες μὴ
ἔχειν αὑτὴν, οὐδ) οὕτως ἂν Ἶς ἀνεχτὶς, τὸν πάντων
αἵτιον δυσσεδῶς ἀφαιρῶν τῶν αὐτοῦ * νῦν δὲ oy iv
καὶ δύο xai τρία, ἀλλ' αὐτὴν τὴν τοῦ ἔχειν δύναμιν
ἀφαιρῶν χαθάπαξ αὐτοῦ, μὴ ὄντα, φεῦ | χαταχευά-
ζεις χάχ:ατα tbv Δεσπότην τῶν ὄντων. Αλλ' οὗ
πάντη τε χαὶ πάντως φημὶ τὸν θεὸν μὴ χεχτῆσθαι
τὺ ἔχειν.

Αλλ' οὗ χυρίως, φησὶν 6 φιλόσοφο;. Καὶ εἰ uhi κν-
plu; ὁ θεὶς ἔχει τὸ ἔχειν, λοιπὺν οὗ πά,τοτε αὐτὸ

26

8att

PHILOTHE! ΟΡ. PATRIARCHAA.

INs. οὐδὲ ὅσα ἔχει φυσικῶς τε ἅμα xat δεσποτικῶς ' A γεῖν, καὶ. Ἑξουσίαν ἔχω θεῖναι ci ψνχήν µου,

τοιοῦτον καὶ γὰρ, τὰ μὴ χυρίως.. 'Ενδέχεται γοῦν
xai, ἀποθαλεῖν αὑτά. Καὶ σχόπει 6 τὰ ἑπόμενα,
τούφου χατὰ τὸν φιλόσοφον τοῦ λόγου «ρατοῦντος.
Ἔχει βασιλείαν ὁ θεὸς, χα) χυριότητα, xat δύναμιν,
ἀασιλεὺς γὰρ. τῶν βασιλενόντων, xai Κύριος τῶν
χνρίων. χαὶ μόνος χραταιὸς xai δυνατὸς παρὰ τῆς
ῥ:ολογίας. ὑμνεῖται, χαὶ ζωῆς αἰωνίου χορηγὸς, xal
μόνος ἔχων ἀθανασἰαν, qi οἰχῶν ἁπρόσιτον. El οὖν
οὐ xupluc ἔγει ταῦτα, χαθάἀ φησιν ὁ χενὸς οὑὐτοσὶ

ὑεολόγος, πῶς τοῖς ἄλλοις αὑτὰ δίδωσι, βασιλέας,

καὶ χυρ,ίους xaY ἀθανάτους ποιῶν ;

Τί δὲ, οὐδὲ τοὺς ἀγγέλους ἔχει χυρίως, οἷς ἔργον
ἄλιχτόν τε χαὶ ἀχατάπανστον ὁ Όμνος ἐχείνου;
&7010 và ἡ θεολογία ταῖς φύσεσιν ἐχείναις. ἔξαιρέ-

xal ἐξουφίαν ἔχω xd .Ίαθεῖν αὐτὴν.

Καὶ πρὸς αὐτῷ δὲ. τῷ σταυρῷ χαὶ τῷ θανάτψ
Ὑενόµενος, πρὸς τοὺς ἰδίους μαθητὰς ἔλεγε, Πο ]ὰ
ἔχω «Ἰόγειν ὑμῖν, dAA οὐ δύνασθο- βαστάζει’
ἄρτι. Καὶ πρὸς τὸν ἴδιον δὲ Πατέρα, Καὶ νῦν δό-
ξασόν µε σὺ, qno, Πάτερ, τῇ. δόξη. ᾗ εἶχον

«πρὸ-τοῦ τὸν κόσµο» εἶναι παρὰ col. Τὸ ín ταῦτα

xal&À τοιαῦτα μὴ χυρίως ἔχειν τὸν θεὸν λέγειν, 1j
μὴ χνρίως λέγεσθαι ἔχειν, ὅπερ fj xvi) τοῦ Γρηγορᾶ
σοφία qe, πῶς «οὐ ψεύδεσθαι τὴν αὐτοαλήθειαν Aé-
γειν ἐστίν; ὅπερ.ὁ τῶν ἀσεδειῶν ἄντιχρυς χολοφὼν,
καὶ οὐδὲ Χριστιανῶν ἀχοαῖς γοῦν φορητόν. ᾽Αλὶ'
ἑπανακτέον αὖθις τὸν: λόγον ἐπὶ τὰ πρῶτα xal ὄν-
τως ὄντα μόνα χαὶ ὑψηλότατα. Οὐδὲ vost; ὑποστά-

τως .προσμαρτυρεῖ, xaX προσέτι τὸ, Avrarol laxo B σεις ὁ θεὸς ἔχει χυρίως, xai Γρηγορᾶ, οὐδὲ YUv

ποιοῦντας τὸν «Ἰόγον αὐτοῦ, τοῦ dxobca τῆς
φωνῆς tox. ἐόγων αὐτοῦ.. H οὐδὲ τὴν αἰσθιτῆν
ταύτην, xat ὁρωμένην ἔχει .«ύμπασαν χτίσιν, flv
πάλαι παραγαγὼν ἐξ οὐκ. ὀντων, εἰσέτι xal vov τὴν
αὐτῆς ἑργάζεται πρόνοιαν χαὶ οἰκονομίαν. ϱ Da-
τήρ µου. καὶ γάρ φηαι», ἕως ἄρτι ἐργάζεται, κἀγὼ

ἁργάζομαι. "Hi. ἔχειν μὲν gii; ταῦτα τὸν θΕὸν, ἵνα.

τι χαὶ συγχατέϊθωµεν τοῖς gol, λόγοις, οὐ κέγεσθαι
δὲ χυρίως ἔχειν αὐτά. Ti; αἰσχύνης ! Διατί xal γάρ,
&ln£ µοι, f] πόθεν ἔχεις μαθὼν τὴν χαινην ταύτην
xai τερατώδη θεολογίαν ; "Ὅτι οὗ βούλεται, φησὶν, ἡ
Φιλοσοφος χατηγορία ἐχείνη τοῦτο, xal ὁ τοῦ ἔχειν
λόγος.

"Ἔδοι μὲν οὖν μηδὲ ἀποχρίσεως ἠστινοσοῦν ἀξι- σ

ouv σε πρὺς ταῦτα, ἀλλὰ «hv δεσποτικἠν. µόνην
φωνὴν ἐπειπόντα, fjv, δὴ xaX ΒασΏειος ὁ µἐγας E)-
voulu πρφήνεγχε tX. τοιαῦτα -ληροῦντι, τὴν, "Ὅταν
λα)ῇ τὸ φεῦδος, ἐκ τῶν ἰδίων λαλῇ,. καὶ ὅτι φεύφτης
ἑστὶ xal ὁ nato αὐτοῦ, ἐπὶ τὴν τῆς ἀληθείας θεο-
λογίᾳν ερέψαι τὸν λόγον. Ὡς ἂν δὲ. μὴ .δόξαιµεν xal
ἡμεῖς δι’ ἀἁπορίαν .ταυτὶ παρατρέχειν, ᾧ φησιν ὁ
µαχῴριο; ἐχεῖνος, εἰπὲ δή µοι, φιλόσοφε ρὐδὲ à;
χτήτορα λέγεις γοῦν viv. θεὺν ἔχειν τόν τε νοητὸν
xai gl σθητὸν xéguov ; Lxel καὶ τοῦτο ἓν τῶν τοῦ
ἔχειν σηµαιγοµένων dj dh Φιλοσοφία φησί. Λεγό-
µεθα yàp, φησὶν. ἔχειν «ἀγρὸν, χαὶ ἵππον, καὶ
παΐδα, χαίτοι γε τῶν ἀνθρώπων οἱ ταῦτα χεχτηµέ-
vot οὗ δημιουρχοὶ τῶν τοιούτων.εἰσί, Καὶ uà τοῦτο
οὐδὲ χυρίως. ἅπερ ἔχουσιν, οὐδὲ, Δεσπόται χυρίως
ἐχείνων εἰσὶν. ὑπὸ τὴν αὐτὴν ὄντες δεσποτείᾳν kxsí-
vote, εἰ xa χατὰ φιλοτιµίαν ἐχείνον xol χάριν πρὸς
χαιρὸν Χχτισµάτων αὑτοῦ τινων ἄρχουσιν.

Ὁ δὲ θεὸς xai δημιουργὸς, xà: mouth: τῶν
ὄντων ix τοῦ μὴ ὕντος, χαὶ,διὰ τοῦτο xal: χυρίως
ἔχων πάντα, καὶ βασιλεύων, xai. δεοπόζων ἁπάν-ων
χυρίως, Τῆς γὰρ Baci. leluc αὐτοῦ σὺκ ἔσται τέ.Ίου.
Μᾶλλον δὲ τί χρὴ] περὶ τῶν ζώντων πυνθάνεσθαι τὰ
νεχρά; Τοιαῦτα καὶ γὰρ τὰ τῆς µαταίας xal χενῆς τῷ
ὄντι σοφίας, ἀλλὰ μὴ τῆς ἐνυποστάτου θεοῦ σοφίας͵
«99 µόνρν χαθηγητού χαὶ ὃ.δαφχάλου πάντων ἀχούειν
Χριστοῦ λέγοντος * Καὶ ἅλ ἰα πρόδατα Exo, d oix
SorMAææ ες αὐ-ῆς ταύτῃς, κἀχεϊνά κε dei ἀγα-

D

ὁ Πατὴρ, οὐδὲ Πνεῦμα ἔχει; ᾿Ομοούσια xal - yàp,
ἀλλ' οὐχ ὡς οὐσία περὶ οὐσίαν ταῦτα, οὐδ' ὡς συµ-
θεθηχὺς περὶ τὴν οὐσίαν, οὐδὲ ὡς κτίσμα xol
κτῆμα τοῦ ἔχοντος, ἅπερ fj oh µόνη σοφία περὶ τοῦ
ἔχειν βούλεται, xat διὰ τοῦς) ἐπὶ τῶν Χτισμάτων
αὐτὸ µόνον, ἀλλ’ οὐκ ἐπὶ Θεοῦ λέγεσθαι βούλεται. Καὶ
εἰ ταῦθ' οὕτω oj; ἔχειν, τίνος χάριν Σαδέλλιον µονον
ἐἑλαύνομεν ; Αὐτά xal γὰρ ταῦτα χἀχεϊῖνός φησι, xai
οὐχ ἕτερα, ὥσπερ οὐσίαν µίαν, οὕτω δὶ xai πρὀσ-
ωπον ἓν λέγων, καὶ µηδένα τῶν ὑποστάσεων λόγον
ποιούμενος. "Ei Tép viv λέγειν, ὅτι καὶ τὴν Εὺ-
voptou τε &at ᾿Αβεἰού δόξαν ὑπερδαίνει καχῶς τὰ
τοιαῦτα. Πρόθυμὸι καὶ γὰρ ἂν εἶπον ἐχέῖνοι τῇ πκοὶ
τοῦ ἔχειν συντρἐχονέες σ] φιλοσφίᾳ, ὅτι χαὶ Υἱὸν
ὁ Πατὴρ ΄ καὶ [νεῦμα λέγεται ἔχειν, ὡς οὐσία περὶ
αὐσίαν, ἀπειδὴ tác ερεῖς ὑποστάσεις ἀνομοίους ἆλ-
λήλαις xal. ἑτεροδυόίους δοξάζοντες ἦσαν.

Ὅπερ ἵνα μὴ πάθῃς αὐτὸς, ὡς ἔοιχε, μηδὲ χάµῃς
συνὶστάµενος τοῖς ὑπὲρ Θεοῦ λόγοις, τ/᾽ μὲν οὐσίᾳ
συνάπτων, ταῖς ὃ) ὑποστάσέσι διαιρῶν, εὐσεθδῶς τε ᾿
xal ἀποστολικῶς ἰἄμφω, Evi Ἰδγψ τὸ xdv διὰ τῆς
σῆς θαυμαστῆ;ς φίλοσοφίας ἀνεῖλες, xat τοῖς ἐχθροῖς
κατὰ τὸν εἰπόνία προδέδωχας τὸ ζητούμενον, μήτε
idv ἔχειν µήτε Πνεῦμα τὸν Πατέρα χατασχευάσας,
ἐπειδῃ τὸ ἔχειν οὗ χυρίως προσήχει θΘεῷ, οὔτε th»
Πατέρα τιμήσας ὡς ἀρχὴν ἄναρχον ὄντα τῶν i£
αὐτοῦ, καὶ ἀτιμάσας, μᾶλλον δ᾽ ὅσον τὸ ἐπὶ aol,
καὶ ἀνελὼν καὶ τὰῦτα xàxslvov, Ἡ διὰ τὸ, πρός t,
xal ἀναφορικὰ πρὸς τῶν adv κατηγοριῶν ταυτὶ M-
Ύεσθαι, τὸ ἔχειν οὗ δώσεις ἄλληλα τούτοις, ἵνα iy
τι περὶ ταύτας παρανομῆσῇς, Χαίτοι γε τοῦ Πνεύ-
µατος μηδ’ ἐχεῖνα ὄντος, οὐδὲ γὰρ τῶν ἀναφοριχῶν
κατὰ τὸν Υἱὸν xal τὀῦτο, TAhv xai τοῦ Πατρλς, καὶ
τοῦ Υἱοῦ, ἀῑδίως τε xal συνανάρχως ὡς Div iyw
των τοῦτα xul ὁμοούσιον. Τῶν ληρηµάτων |

Οὕτως ὁ φιλόσοφος θὺ ᾿ µόνον ἀσεδεία» xai ἁμα-
0ía;, οὐδὲ χλοπῆς xdi βωμολοχία;; xal δὴ xal ου-
κχοφαντίας Ἄρὸς τσύτοις, ὡς αὐτός φησιν, οὐχ «Ds
τοὺς ἐχδεδωχότας εὺν τόμον, ἀλλὰ πρός γε τῷ φεύ-
δεσθαι περιφανῶς xai ἀναισχοντεῖν χἀχεῖνα πάνθ'
ὁμοῦ, μᾶλλον δὲ: xal τὰ moll χείριστα xal ét9-
πώτατα νοσῶν΄ bx περιουσίας αὐτὸς ἀνεφάνή, ὅπερ
ὁ λόγος ὑπέσχετὸ δείξαι.

813

CONTRA GREGORAM ANTIRRHETICORUM III.

8i4

Φίρε δὴ xai τὸν ἄχρον ἐκεῖνοι μετὰ τοὺς .ἀπο- A. 7] «hv. xaxa vov αἴτιος ων, καὶ ὡς ἀπειροδύναμος,

στόλους θεολήάγον, τὸν ἱερόν qup χατίδωµεν Διονύ--
αιογ, ὃν καὶ συχρφαντεῖν ἔφη τὴν Χριστοῦ Ἐκκλη”
αίαν. h. ρηγαρᾶς, ἓν v£ πῷ περὶ δυνάμεως ἱερᾶς
ἑχε[ίνου λόγῳψ, xal πὀῤῥω τῆς ixa(vou ὃ ανοίας καὶ
«Tc σοφίας «Ὑίγνεσθαι, μᾶλλον δὲ «τὰ -ῥηθέντα πρὸ
μικροῦ περὶ τούτου χατὰ τοῦ τόµου τῷ Γρηγορᾷ,
xa αὖθις ερὺὸ ἐχείνων ἑπαναλάθωμεν. Σοφὸς,. 97-
olv, üry ἐχεῖνος ὁ θεῖος &yhp, τὸν θεῖον δηλαδὴ δηλῶν
Διονύσιον, xal τοῖς χτίσµασιν ἀπονενεμημένον εἰδὼς
τὸ τοῦ ἔχειν πολύσηµον, εἰχότως χἀνταῦθα τοῖς χτί-
σμασιν ἀποδέδωχε.

Καὶ βλέπε µοι πρὸ τῶν ἄλλων κἀνταῦθαᾳ τοῦ xe-
vo) τῶν θεολόγων ἐξηγητοῦ τούτου τῶν λόγων τὸ
ἁδιανόητόν τε xal ἀχατάλληλον, Αὐτὸς γάρ ἑστιν'

οὗ µόνον τῷ πᾶσαν δύναμιν “παράτειν, ἀλλὰ καὶ τῷ
ὑπὲρ πᾶσαν, xal τὴν αὐτοδύναμιν slvat, καὶ τῷ
ὑπερδύνασθαι, xal .ἀπειράχις ἀπείρους τῶν οὐ-
civ δυνάµεων ἑτέρας παραγαχεῖν, καὶ τῷ μὴ ἄν
ποτε δυνηθῆναι τὰς: ἀπείρους xol ἐπ ἄπειρον
παραχοµένας δυνάμεις τὴν ὑπεράπειρον αὐτοῦ
τῆς δυναμοποιοὺ δυνάµεως ἀμθλῦναι ποίησιν, xat
τῷ ἀφθέγχτῳ, καὶ - ἁγνώατῳ, καὶ ἀνεπινοήτῳ
τῆς “πάντα ὑπερεχούσης αὐτοῦ δυνάµεως,. "Il διὰ
περιουσίαν: τοῦ δυνατοῦ, xal τὸν ἀσθένειαν δ.-
ναμοῖ, xol τὰ ἔσχατα τῶν ἀπηχημάτων αὑτῆς
συνῄχει, xal: διακρατεῖ. Λέγε Ch οὖν, ὦ φιλόσοφε,
καὶ ἐξηγου τὸν ἀληθη : τουτονὶ ᾿φιλόσοφόν τε xol
θεολόγον ὀρθῶς τε xa! ἁπταίστως, xoi. ὡς αὐτὺς

οὗτος.ὁ μικρὸν -ἀνωτέρω λέγων ἐκεῖναι ὅτι «Διονύ- Β οὗτος ἀληθῶς βούλεται * εἰ δ': οὖν, ἀλλὰ τὴν τλῶτ-

σιος μὲν περὶ θείας Δοολαγῶν δυνάµεως πρός Ὑε
τοῖς ἄλλοις τοῦτό φησιν.: ὅτι -τὸ µηδεµίαν δύναμιν
Έχον οὔτε ἔστιν, οὔτε τί ἐστιν, οὔτε fete παντελῶς
αὐτοῦ θέτις. Εἶτα μιχρὸν παραχατιὼν, περ ἔφην,
περὶ.χτισµάτων µόνων ἐχεῖνον ποιείσθαι τὸν. λόγον
φηαὶν, ὥσπερ Co κατὰ τὴν χεέρω ys ἕκστασιν αὐτὸς
ἑαυτοῦ γεγονὼς, καὶ οὐχ-εἰδὼς & χέγει; El γὰρ-περλ
χτισµάτων -µόνων ἁπλῶς ὁ λόγος “ἐνταῦθα τῷ 0co-
Mu, χαὶ οὐδὲ ἄλλο πλὴν τούτου, πῶς «περὶ δυνά»
εως θεία; θεολογεῖν αὐτὸν προλαθὼν εἴρηχας |
Ούτε γὰρ θεῖον ἄν ποτε τῶν χτισµάτων ἓν ὁὐδὲν εἴη
παρ; ἑαυτοῦ, οὔτε θεολογοῦνται. τὰ χτίσµατα, sl uh
βούλοιτα..τῇ .κτίσει- λατρεύειν χατὰ τὴν παλαιὰν

ταν ἐκισχὼν τέως τῶν αὑτοῦ λόγων ἄχουε Φουνεχῶς,
οὐχ ἑρμηνείας οὐδὲ σαφηνείας τῆς ἔξωθεν δεοµέ-
νων.

Ὁ μὲν yàp σχοπός ἔστιν ἐνταῦθα τούτῳ τοῦ λό-

"You. περὶ θοίαςθεὐλογῆσαι δυνάµεως, χαθὰ χαὶ αὖ-

τὸς εἴρηχας δήπουθεν ’ προάχει δ' οὑτωσὶ τὴν Oso:
λογίαν, Χαθάπερ ἀχούεις * δύναμιν xal γάρ φηπι
λέγεσθαι τὸν θεὸν, χατά. -τε διαφάρους alzia;- xxi
αρόπονυς, -ἃ 'χαὶ-μέχρι: δεκάδος διελὼν ἤδη προή-
vsyxe, xal ὡς αὐτοῦ. τοῦ εἶναι δύναμῖν, ἢ τῆν ὅλην.
ἢ τὴν χαθέχαστον αἴτιος Qv, xai ὡς ἀπειρ.δύνα-
pos.

Ἀπειροδύναμὸν δὲ "τοῦτον ὀμνεῖ, χαθάπερ ἀχού-

ἀθεῖαν ὁ ταῦτα. θεοποιεῖν με: καὶ θεολογεῖν ἠρτμένου. c εἰς, 02 µόνού διὰ τὸ πᾶσὰν ' δὐνάμιν. περάχειν, φη-

Πῶς οὖν abb; λέγεις περὶ θείας θεολογεῖν δυνάμεως
τὸν περὶ τῶν κτισμάτων ἁπλῶς λέγοντα; "H yàp καὶ
τὰ χτίσµατα θεῖα, χαὶ θεολογοῦντασ χαθὸ θεοὶ κατὰ
τὸν σὺν λόγον, J| ταυτόν τι xal ἓν :χτίσµα- καὶ θοία
δύναμις. El δὲ μὴ θάτερων τούτων, ἀλλ’ οὐαίαν ἐρεῖς
ἐξ ἀνάγχης Θεοῦ. τὴν φυσικὴν αὐτοῦ δύναμιν, καὶ
ἄμφω. μὲν υὖν ταῦτα λέχεις, καὶ διαῤῥήηδην κηρύτ-
πεις τε χαὶ Φιλοτοφεῖς * καὶ οὗτος ὁ. τοῦ πολνστίχου
σοι τουτουῖ βιδλέου .λόγος τε καὶ σχοπὸς, 90 τὰ μὲν
πολυύµνητα. τῆς, τοῦ Geo): φύσεως ἰδιώματα, ἃ xal
φυσιχὰ- τοῦ. Θερῦ, xol φυσὶκῶς «p Oti προσόντα:
διαφύοως οἱ θεολόγοι. Πκφτέρες δίδαξαν, χτίσµατα-
πάνθ, ὁμοῦ μετὰ sUw τὰ ᾿Αρείου φρονούντων &xo-
δεῖξαις τὸν: δὲ Θεὰν οὐέίαν. δογµατίσαί µόνην, máv-

ctv, ἀλλὰ xal &X τὸ ὑπὲρ πᾶσαν, xai th» αὐτοδύ-
ναµιν εἶναι, xax διὰ τὸ ὑκερδύναδθσι, xaY Ἀπειράχις
ἀπείρους τῶν οὐσῶν δυνάµέων ἑτέρᾶς παραγαχεῖν:
καὶ διὰ τὸ μὴ ἂν ποτε δύνηθῆναι τὰς ἀπεῖρους, xai
ἐπ ἅπειρον᾽ παραγοµένας δυνάμεις τὴν ὑπ:ράπει-
pov αὐτοῦ «τς δυναμοπδιοῦ ὀυνάμεώς ἀμδλῦναι
ποίησιν, καὶ διὰ τὸ ἄφθεγχτον, xal ἄγνωστον καὶ
ἀνεπινόητον τῆς πάντα ὑπερέχούσής αὐτοῦ δυνά-
µεως, "iste, nol, διὰ περιουσίαν τοῦ δυνατοῦ χαὶ
την ἀσθένειαν δνναμοῖ, xal τὰ ἔσχατα τῶν ἀπηχη-
µάτων αὐτῆς συνέχεε καὶ διακρατεῖ. AE μὲν οὖν
πᾶσαι δυνάµεις, ἃς ὁ ἀπειροδύναμος παράχει θὲὸς,
καὶ ὧν ἀπειράχις ἀπείροὺς δυνάμεις ἑτέρις δύνα-
ται, μᾶλλον Bb. ὑπερδύνάται παραγαχεῖν, δηλονόςι

«ww gov προσόχτωνεγνμνήν, ὑπὲρ οὔ' xa τοῖς xopu- D αἱ τῶν πτισμάτὠν ἑκάστσυ ἀνάλογοι φυσιχάὶ δυνά-

φαίοις δηλαδὴ τῶν Πατέρων 6 πολυθρύλλητος. πρὸς
Εὐνάμων ἀχεῖνος ἣν πόλεμος: καὶ δι ἃ καὶ; αὐτὸς
«ῆς ἜἘκχλησίας. ἀποῤῥαχεὶς, την «ονχνὴν {αυτηνὶ
βλασφημίαν, xat τὴν Ὀδρυ, καὶ τὴν συχοφἀντίαν,
xoi τὸν χενὸν .κατ'. αὐτῆς, «μᾶλλον δ'.εἰβεῖν ἀκηθὼς
κατὰ , τῆς σεαυτοῦ: χεφαλῆς, φυχῆς ἀνεδέξω πήύ-
λεμον.

"AXX γε. δὴ πρὸς τὸν ἱερὸ» ᾱ.ουύσιον- καὶ τοὺς
ἑκείνὸυ, zépl (δυνάμεως θείας ἕλθωμεν. λόγους, µι-
xpbv ἄνωθεν ἀναλαθόντες πὸν λόγον. AUyagt;, «roiv,
ἔστιν ὁ θεὸς. ὡς xücav: δύναμιν 4v ἑαυτῷ' πρὀέχων
καὶ ὑπερέχων, xaX dy πάσης. δυνάμεως αἶτιος,' xal
πάντα κατὰ δύναμιν. ἄχλιτον. καὶ ἀπεριόριστον παρ-
άγων, καὶ ὡς αὐτοῦ τοῦ εἴναι δύναμιν, ἢ τὴν ὅλην,

χημάλων αὐτῆς συνέχει xat δ.αχρατεῖ,

µεις slot, tüv €& νυητῶν καὶ αἰσθητῶν, ἐμφύχων
τε xal ἀφύχων; xai ἁἄπλὣῶς πάντων ὁμοῦ * τὸ γὰρ
μηδεμίᾶν δύναμιν ἔχον, φησὶν, ὁὀῦτε ἔστιν, οὔτε τί
ἑατιν, οὔτε ἔστι παντελῶς αὐτοῦ θέσι-.

Ἡ δὲ ὑπεράπειρος αὑτοῦ δυναμοποὺς δύναμις,
xal αὐτοδύναμις, fig την ποΐησιν οὐκ ἄν ποτέ φησιν
ἀσθενῆσα: δυνηθΏναι ποιῆσαι τὰς ὑπ' αὐτῆς ποίων-
µένας, ?) xaX ποιηθησοµέ»σς καθ) ὐπόθεσιν ἀπεί-
ρους ἑτέρας δυνάμεις, Ἆτις, ὡς αὐτός oot xal
ἄφθεγχτος, κά) ἀνεπινόητος, xal πάντα ὖπερέχουοα
δύναμίς ἐστι τοῦ Θεοῦ, χὰλ΄’διὰ περιοναίὰν ἰσχύος
καὶ την ἀσθένέιαν δυνσ pol, xax «& ἴσχατα τῶν ἀπη-
thy Ὑοὸῦν
τὰ θεοπρεπῆ ταυτὶ πάντα π)ουτούῦσαν αὐχήματα.

$915

PIILOTH EI CP. PATRIARCHA

thv τῶν ἀπασῶν ὁμοῦ δυνάμεων ποιητιχὲν, xal αὖ- A «lav, τῶν οὐσίας, καὶ ζωῆς, xal veo, xal λόγον, καὶ

τῶν δηλαδὴ τῶν ἀγγέχιχῶν, τὴν ἄφθεγχτον καὶ
ἀνεπινόητον xal πάντα ὑπερέχουσαν δύναμιν τοῦ
δεοῦ, τις διὰ περιουσίαν τοῦ δυνατοῦ, xal τὴν
ἀοθένειαν δυναμοῖ, xaX τὰ ἔσχατα τῶν ἀπηχημά-
των αὐτῆς διαχρατεῖ, ταῦτην τοιγαροῦν τὴν οὕτως
ὑπερφυᾶ τε xal πολυύμνῆτον, ὁποίαν τινὰ ἐχλαμ-
θάνεις αὐτὺς εἶναι, Γρηγορᾶ» Kaltot γε καὶ ἄῤῥη-
τον χαὶ ἀνεπινόητον πρός Υε τοῖς ἄλλοις ὁ θεολόγος
αὐτὴν χαθ᾽ αὐτὴν φθάσας Όμνησεν.

*ix δὲ τῶν εἱἰρημένων ἀποτελεσμάτων τοι τῶν
π)ιηµάτων ἔστι τοῖς ὀρθῶς σχοποῦσιν ἁμηγέπη
τεχµήρασθαι. Τί οὖν αὗτὴν φῄς ; Πάντως f θεοῦ
κτίσμα τὴν ἔμφυτον τοῦ παντοδυνάµου Θεοῦ δύνα-
µιν ὁρεῖς, ἢ οὐσίαν θεοῦ. Ταῦτα xal γὰρ διαδεξά-
µενος ἔχεις παρὰ τῶν σῶν ἑταίρων τε xal xaÜnyn-
τῶν, Βαρλαὰμ xal ᾿Αχινδύνου φημὶ, καὶ οὗτο; ὑμῶν
τῆς χενῆς θεολογίας ὁ τρόπος μᾶλλον δὲ «b plv

τίσµα, sl xal φθάσας εἰρήχεις iv τοῖς σοῖς ἤδη
λόγοις, διὸ δὴ χαὶ τὴν συχνὴν ἐχείνην ἀδολεσχίαν τε
καὶ εἩν βλασφηµίαν xarà τῶν ἐκθεμένων τὸν τό.
pov ἑξήμεσας, xal συχοφάντας, xal βωμµολόχους,
καὶ παραθλῶπας τῶν ἱερῶν λόγων πρὸς τοῖς ἄλλοις
ἀποχαλῶν, ἁλλ ἀρνήσασθαι νῦν τέως xaX διαγρά-
dac µοι δοχεῖς, τῷ τῶν θεοπρεπῶν ὀνομάτων xal λό-

quy ἀφύχτῳ τοῦ θεολόγου τούτου πανταχόθεν συνε-

λαυνόμενός τε xal olov. ἀγχόμενος.
'Exi δὲ τὴν οὐσίαν τοῦ θεοῦ χαταφεύξῃ, ἐπειδὴ
καὶ, χαθὰ φθάσας ἔφην, οὐσίαν τὸν θΘεὸν οἶσθα µό-

αἰσθήσεως µετειληφότων.

Συνῆχας νῦν γοῦν, à Φιλόσοφε, τῆς θαυμαστῆς
ταύτης τοῦ ἀληθινοῦ τούτου φιλοσόφου xdi θεοοό-
φου περὶ τὰ θεῖα xal ὑψηλὰ φιλοσοφίας καὶ γνώ-
µης; xal ὅπως xal τὸ ὑπερούσιον ἀμέθεκτον, xol
ἄῤῥητον, xal ἀπόκρυφον τῆς τοῦ Θεοῦ obc(a; cry
τὰ πλεῖστα τιμᾷ, xal τῶν αὐτομετοχῶν αὐτοῦ xal
προάδων, xaX µεθέξεων, τὸ θεῖον αὖθις, καὶ ὑφηλὸν,
καὶ θεοπρεπὲς, xoi μεθεχτὸν ἀνυμνεῖ; "Ap! οὐχὶ
σαφῶς τε χαὶ ἀριδήλως πάνυ παρίστησιν ix τῶν
θείων, ὡς αὐτός φησι, μυηθεὶς λόγων, ὅτι τοῦ θεοῦ
τὸ μὲν ὡς ὑπερούσιον xal ἄῤῥητόν ἐστι, xai ἄγνω-
στον, χαὶ ἀμέθεχτον, τὸ δὲ xal ῥητὸν, xai μεθεχτὸν
τοῖς κτίσμασιν ἀναλόγως, καὶ ἀπὸ µέρου; διὰ φιλαν-
θρωπίαν ληπτόν; Τὸ γὰρ chv ὑπερούσιον, φηαὶν,
οὐσίαν ἐχφαίνειν, χαθὸ ὑπερούσιος, ἄῤῥητον xsi
ἄγνωστόν ἐστι, xal παντελῶς ἀνέκφαντον, xal αὐ-
την ὑπεραῖρον τὴν ἕνωσιν. Τίς 8 αὕτη ἡ ἕνωσις,
dv τοῖς ἑξῆς καὶ ταύτην αὐτὸς οὗτος ὑποδείχνυσι
κάλλιστα τοῖς βονλομένοις μαθεῖν. ᾽Αλλὰ τὴν οὐσιο-
ποιόν φῆσιν sl; τὰ ὄντα πάντα τῆς θεαρχιχῆς οὗ-
σιαρχίας πρὀοδον. Καὶ πάλιν» Oüx. ἐχφράσαι ποθεῖ,
φησὶν, à λόγος thv αὐτεθπερούσιον ἀγαθότητα τῆς
αὐτοῦπερουαίου θεότητος, τὴν ὑπὲρ κᾶσαν ἀγαθό-
τητα καὶ θεότητα, kv ἀποχρύφοις, ὡς τὰ Mis φη-
ctv, ὑπεριδρυμένην * ἀλλὰ τὴν ἐχπεφασμένην ἀγα-
θοποιὸν πρόνοιαν, xat ὑπεροχικῶς ἁγαθότητα, xal
πάντων ἀγαθῶν αἰτίαν ὑμνεῖ, Oüx ἑχείνην gne

νην, πάσης. φυσικῆς ἑνεργείας xoV δυνάµεως καὶ ϱ τὴν ὑπερούσιον οὐσίαν, ἀλλὰ ταύτην τὴν ἔχπεφα-

χάριτος ἅμοιρον, καὶ ὡς ὃ θεολόγος οὗτοαὶ xal
θεόπτης διὰ πλείστων θεολογεῖ πρ.ὀδους θεοῦ, καὶ
διαδόσεις, χαὶ προνοίας, xat ἀγαθότητας, xal µετ-
oy&;, χαὶ αὐτομετοχὰς ταύτα; θεολογῶν, ix θεοῦ
τοῦ ἀμεθέχτου προϊούσας ἀφθόνῳ χύσει καὶ ὑπο-
δλυζούσας. Μᾶλλον δ' αὐτῶν ἐχείνων τῶν περὶ
θείων ὀνομάτων αὐτοῦ λόγων καὶ πάλιν ἀπὺ μέρους
ἀχούσωμεν.

Ἑν γοῦν κεφαλαίῳ πέµμπτῳφ περὶ τοῦ ὄντος θεο-
λογῶν ἐξ αὐτῶν τῶν προοιµίων τοιάδε φησί. To
λόγῳ σχοπὺς οὐ thv ὑπερούσιον οὐσίαν, fj ὑπερού-
αιο:, ἐχφαίνειν * ἄῤῥητον γὰρ τοῦτο xal ἄγνωστόν
ἐστι, xal παντελῶς ἀνέχφαντον, xal αὐτὴν ὑπεραί-
gov τὴν ἕνωσιν ἀλλὰ τὴν οὐσιοποιὸν εἰς τὰ ὄντα

αµένην ἀγαθοποιὸν πρόνοιαν, xai ὑπεροχιχῶς áye-
θότητα. Τί qc, ὦ φιλόσοφε, Ορᾷς ἓν «ct; εἰρη-
pivot; ἐνταυθα τῷ θεολόγῳ τούτῳ διαφοράν τινα
Θεοῦ οὐσίας πρὸς τὴν ταύτης µετο(ἠν τε xal πρὀ-
0ὅὃον; Ἡ Κάλιν ἓν ὁρᾶς τὰ πάντα, παι ἁδιάφορυν
την οὐσίαν τοῦ Θεοῦ ; El δ' ἄλλα μὲν ἐχεῖνο, ἄλλα
δὶ ταῦτα, οὐκ ἐχείνην γὰρ, φηαὶν ὁ θεολόγος, ἀλλὰ
ταύτας ὑμνεῖν τῷ λόγῳ σχοπὺς, τί ταύτας eic πρὸς
τῆς ἀληθείας αὐτῆς; "Apa πρὸς τὰ κτίσματα fAi-
qe, ἣ παραθλέψεις πάλιν, ὥσπερ οἱ τὴν ἐν Xpt-
στῷ θεοπρεπῆ παραθλέποντες πάλαι δύναμιν εἰς
Βεελζεδούλ; Καὶ μὴν ἀποδέδειχται πρὸ βραχέος, ix
τούτου τοῦ θεολόγου φημὶ, μηδαμῶς εἶναι χτίσµατα
ταῦτα, à)" ἰδιώματα φυσικὰ τοῦ θεοῦ. "Op« δὲ καὶ

πάντα τῆς θεαρχικῆς οὐσιαρχίας προόδου ὑμνῆσαι. D αὖθις ἐκ τῶν αὐτῶν. Οὐσιοποιό φησι ταυτηνὶ τὴν

Εἶτα μεταξὺ περὶ τῆς μετοχῆς χαὶ θεοπρεποὺῦς
ὑπεροχῆς τῶν θείων τουτωνὶ προόδων ἐν ἐπιτόμῳ
θεολογήσας, τοῦ ἀγαθοῦ, τοῦ ὄντος, τῆς ζωῆς, τῆς
σοφίας, xai τῶν τοιούτων, ἐπάγει πάλιν ἑξῆς' Ταύ-
φας οὖν ὁ Ἰόγος ὑμνῆσαι ποθεῖ, τὰς τῆς προνοίας
ἐχφαντορικὰς θεωνυµίας. Οὐ γὰρ ἐχφρᾶσαι τὴν aó-
τοὔπερούσιον ἁγαθότητα, καὶ οὐσίαν, xaX ζωὴ», xal
σοφίαν τῆς αὑτ,Ὀπερουσίου θεότητος ἑπαγγέλλεται,
τὰν ὑπὲρ πᾶσαν ἁγαβότητα, xal θεότητα, xal οὐ-
clas, καὶ ζωὴην, καὶ copíav àv ἀποχρύφοις, ὡς τὰ
λόγιά φησιν, ὑπεριδρυμένην ' ἀλλὰ τὴν ἐκπεφασμέ-
νην ἀγαθοποιὸν πρόνοιαν, xal ὑπεροχικῶς ἀγαθό-
φητα, xai πάντων ἀγαθῶν αἰτίαν ὄμνεῖ, xal ὃν, καὶ
ζἡν, καὶ σοφίαν τήν οὐσιοποιὸν, x.t σογοῖότιν al-

πρόφδον ὁ θεολόγος, xal οὐσιαρχίαν, xii πρόνοιαν
ἀγαθοπιὸν, xal ὑπεροχιχῶς ἀγαθότητα, καὶ πάντων
ἀγαθῶν αἰτίαν. "O 65 καὶ à θεοφόρος ιἐξηγούμενο;:
Μάξιμος, Οὔσιαρχίαν λέγει, qnot, τὴν πάσης οὐσίας
ἀρχῆν χαὶ αἰτίαν * αὐτὴ γὰρ ἡ θεότης ὁπὲρ αἆσαν
οὐσίαν * πρόοδον δὲ τὴν θείαν ἐνέργειαν λέχει, fies
πᾶσαν παρήγαγεν οὐσίαν. El γοῦν καὶ $ οὐσιοπνιὸς
αὐτοῦ δύναμις κτίσμα, χατὰ ck, πρῶτον μὲν ὁ κτ]-
σµα viv οὐσιώδη δύναμιν ἔχων, κτίσμα καὶ αὐτὸς .
ἂν εἴη * ἔπειτα, xal εἰ χτίσµα ἡ δύναμις αὕτη, δι’
ἑτέρας ἂν καὶ αὐτὴ κτισθείῃ δυνάµεως, χἀχείνη
δι ἄλλης, καὶ τοῦτο ἐπ' ἄπειρον. Ιοῖον ἐκ τούτων
τῶν οὕτως ὑψηλῶν, τῶν οὕτω θεσπρεπῶν, τῶν πάνια
λόγον ὑπερθαινόντων, à κενὲ θεολόγε, βούλει ὃ ὥ-

811

CONTRA GREGORAM ANTIRRHETICORUM III.

818

ναι τοῖς κτίσμασιν ; Ἐλοῦ τῶν ἁστθειῶν, ἣν ἂν ἐθέ- A ἵν ὡς θεοὶ καὶ δημιουργοὶ των κτισμάτων εἶεν αὐτὰ

ῃς, Φησὶν, ἐπειδὴ διὰ τέλους βλασφημεῖν ἔγνωκας.
Ὁ μὲν γὰρ θεοφόρος διδάσχαλος οὐτοσὶ τὸν Θεὺν
εἶναι ταύτας λέγει, οὗ χαθὺὸ ὑπερούσιος καὶ ἁμέ-
θεκτος, ἀλλὰ xaf5, φησὶν, οὐσιοποιὸς xai μεθεκτὸς,
xai πάντων ἀγαθῶν αἴτιος.

Zo δὲ λέγε καὶ ἀντιτίθει τούτῳ τὰς ἑνεργείας σου
. κὰς ἀνυποστάτους, μᾶλλον δὲ τὰς ἀνυπάρχτους χα-
θάπαξ, τὰς θεότητας τὰς χτιστὰς, τὰς mot μὲν
σχέσιν, χατὰ cb, µόνην οὔσας, xai πλέον οὐδὲν, ποτὲ
δὲ µέχρι φωνῆς µόνης οὔσας, μᾶλλον δὲ μηδαμῶς
οὔσας, ὡς ἃμα τῷ βῥηθῆναι διαλνοµένας, χατὰ σὲ,
xai χωρούσας εἰς τὸ μὴ ὄν. Ταῦτα xal γὰρ τὰ τῆς
σῆς χενῆς xal τερατώδους τῷ ὄντι θεολογίας, ἃ

προσεξεῦρες τῇ] θεολογίᾳ τῶν σῶν καθηγητῶν Β

τε xai ϐκολόγων αὐτὸς παρὰ σεαντοῦ * οὐδὲ γὰρ
ἐχείνοις, xaízot γε xal πολλὰς ἑαυτοῖς βλασφημίας
τεμοῦσεν ὁδοὺς, οὐδέν τι τῶν τοιούτων ἐπῆλθεν
εἰπεῖν.

AX δέδοιχας μὴ διθεῖχ περιπέσῃς 4 πολυ-
θεῖᾳ, διὰ τὴν διάχρισιν ταυτηνὶ τῆς θείας οὐσίας
καὶ τῶν περὶ αὐτήν; Τοιαῦτα καὶ γὰρ τὰ τῶν ἀφρό-
Ww» μορμολύχειά τε χαὶ φόδητρε, οἷς οὐκ ἄνδρες
θορυδοῦνται μᾶλλον, ἀλλὰ νήπια γαλαχτοτροφού-
µενά τε xal φελλιζόµενα * xal διὰ τοῦτο την ἀθεῖλν
ὡς ῥάστην τε xal ἄπονον εἴλου, ναναγῄσας iv Atq
thv σωτηρίαν, o5 τὴν σήν Φηµι µόνον, ἀλλὰ xal τὴν
πολλῶν ἑτέρων τῶν σοι πεισθέντων χαχῶς. Elxó-
τως * οὗ γὰρ ὧτά σοι πέφυχεν, ὥστε ἀχούειν, Καὶ
διὰ τοῦτό που xal ὁ Κύριος τοῖς ἀχροαταῖς Deve
τοῦ οἰχείου λόγου: Ὁ ἔχων dita ἀχούειν dxovéto.
El Ἱάρ τι τούτων εὖ copy εἴης, Ίχουες ἂν ἑξῆς τοῦ
αὐτοῦ θεολόγου χἀχεῖνα διεξιόντος. Οὐχ ἄλλο δὲ εἷ-
ναι τἀγαθόν φησιν, ὁ λόγος δηλαδὴ, xat ἄλλο τὸ ὃν,
καὶ ἄλλο τὴν ζωὴν, ἢ τὴν coplav, ὀὐδὲ πολλὰ τὰ
αἴτια, xal ἄλλων ἄλλας παρεχτικὰς θεότητας, ὑπερ-
εχούσας καὶ ὀφειμένας ' ἀλλ ἑνὸς θεοῦ τὰς ὅλας
ἀγαθὰς προόδους, xal τὰς map' ἡμῶν ἐξυμνουμένας
θεωνυµίας. Καὶ πάλιν * Οὐ γὰρ οὐσίαν τινὰ θείαν 1
ἀγγελικὴν εἶναί φαμεν τὸ αὐτοεῖναι, τοῦ εἶναι τὰ
ὄντα πάντα αἰτίαν * µόνον γὰρ τοῦ εἶναι τὰ πάντα
καὶ αὐτὸ τὸ εἶναι τὸ ὑπερούσιον ἀρχὴ, xal οὐσία.
καὶ αἴτιον * οὐδὲ ζωογόνον ἄλλην θεότητα παρὰ τὴν
ὀπέρθεον πάντων ὅσα (f, χαὶ τῆς αὐτοζωῆς αἰτίαν
ζωὴν, οὔτε συνελόντα εἰπεῖν, ἀρχικὰς τῶν ὄντων,
xai δημιουργιχὰς οὐσίας, xal ὑποστάσεις, ἃς τινες
xai θεοὺς τῶν ὄντῳν, xal δημιουργοὺς αὐτοσχεδιά-
σάντες ἀπεστομάτισαν, οὓς ἀληθῶς xal χυρίως εἰ.
. πεῖν οὔτε αὑτοὶ ᾖδεισαν ἅτε δη οὐχ ὄντας, οὔτε οἱ
Ἀατέρες αὐτῶν. Προσέσχες; Οὐχ ὡς οὐσίας, φησὶν,
3) ὑποστάσεις διαχρίνοµεν ἀπὸ τοῦ Θεοῦ τὸ ὃν, καὶ
τὴν Qui, xal τὸ ἀγαθὸν, xal τὴν σοφίαν xat ἄλλα,

αἴτια" ταῦτα γὰρ τὰ τῆς πολυθεῖας ἄντιχρυς ' ἀλλ'
ἓν φαμεν τὸ ὑπερούσιον πάντων αἴτιον, χαὶ αὐτῶν
τούτων φημὶ τῶν ἑαυτοῦ προόδων, xal 6h καὶ τῶν
Χτισµάτων, τῶν μὲν δημιουργιχῶς ὡς κτισμάτων
αὐτοῦ, τῶν δὲ φυσικῶς, ὡς ἰδιωμάτων αὐτοῦ φυσι-
xiv, ὡς καὶ ὁ µέγας φησὶ Βασίλειος. Δυνάμεις γὰρ

«οὗ καθ) ἑαυτὰς ὑφεστώσας, ἀλλ᾽ ἐνθεωρουμένας τῇ

ὑπερουσίῳ ἐχείνῃ οὐσίᾳ, Διονύαιος ταύτας φησὶν,
ὡς εἶναι obv ἐχείνῃ ταύτας. ᾽Αχώριστοι γὰρ χαθά-
πας ἑἐχείνης, xal ἁδιαίρετοι, d; τοῦ ἡλίου ἀχτὶς,
χαὶ ἀπαύγασμα τοῦ πυρὸς, ἕνα θεὺν τῶν ἁπάντων,
ερισυπόστατόν τε xal παντοδύναµον. Μᾶλλον δὲ xal
αὖθις αὑτῶν ἐχείνων διαχοῦσαι τῶν τοῦ διδασχάλου
λόγων χαλόν. Αὐτοεῖναι, φησὶ, xal αὐτοζωὴν, xal
αὐτοθεότητά φαµεν ὀρχιχῶς μὲν, xal θεϊχῶς, xal
αἰτιατικῶς, τὴν µίαν πάντων ὑπεράρχιον xal ὑπερ-
οὖσιον ἀρχὴν. χαὶ αἰτίαν, μεθεκτῶς δὲ τὰς ἐχδιδο-
µένας ix θεοῦ τοῦ ἀμεθέχτου προνοητικἁς δυνά»
μεις, τὴν αὐτοουσίωαιν, αὐτοζώωσιν, αὐτοθέωσιν,
ὧν τὰ ὄντα, οἰχείως ἑαυτοῖς µετέχοντα, χαὶ ὄντα,
χα) ζῶντα, xai ἔνθεα xai Éatt, xal λέγεται, καὶ
«42a ὡσαότως.
᾽Αλλὰ τὰ μὲν ἀρχούντως εἱρήσθω τοτήµερον εἷ-
ναι» περὶ δὲ ἑχείνων τί qic, ὦ καλὲ Γρηγορᾶ ; δεξ
xal γὰρ ἐχεῖσε πάλιν ἐπανελθεῖν. "Eyst ταύτας τὰς
φυσικὰς δυνάμεις xol προόδους xal προνοία:, καὶ
ἑνεργείας, χαὶ αὐτομετοχὰς 6 Orbe, ij οὐχ ἔχει;
*Eytt δηλαδῆ, xo ἁδιαιρέτως ἔχει, καὶ ἀσννθέτως,

καὶ ἀσνγχύτως, ὡς ὁ θεολόγος οὐτοσὶ διδάσκαλος

ἀπέδειξε µάλα λαμπρῶ,' xat εἷς ἐστι θεὸς διὰ πάν--
των, ὃ δὴ xol προλαδὼν εἶπον, ivsoyhz, θελητιχὸς,
παντοδύναμος χαὶ ὁ τούτων ἐπιχειρῶν τῇ &va-
τροπῄ χαχῶς ὡς οὐχ οἶδεν ὀπλίζει xal χεῖρα καὶ
γλῶτταν χατὰ θεοῦ. Καὶ ὁ μὲν, ὅστις ποτ ἂν sfr.
μετὰ τῶν δνσσιδῶν xal θεομάχων συντριδίσεται,
ἡ δ' ἱερὰ σύνοδος ἐκεῖνη χαὶ καλῶς εἶπε xa) 0co-
πρεπῶς τὸν θεὸν ἔχειν ταῦτα µετά Ye τοῦ θεολόχου
τουτουῖ, xal τὸν τόµον χαλῶς τε xal θεοφιλῶς τὸν
ἱερὸν τοῦτον ἐξέδωχε, xal συ αφώνως αὐτῷ τε τούτῳ
κῷ θιολόγῳ, τῷ uaxaplip Acovucl φημὶ, καὶ δὴ χαὶ
τοῖς λοιποῖς θεολόγοις Πατράσιν, ὃ 65 καὶ προϊόντες

αὐτίχα συναιροµένου θεοῦ δείξοµεν.

"AX ἐπεὶ πρὸς τὸν περὶ ἑνεργείας Oso) λόγον
φέρων ἡμᾶς ὁ λόγος Ίγαγε, χαιρὸς ἂν ef λοιπὸν
τὸν παντελῆ λόγον, ὅσος τε περὶ ἑνώσεως χαὶ δια-
φοοᾶς, xal ὅσος περὶ τοῦ ἀκτίστου xal μεθεχτοῦ,
xaY ῥητοῦ, xai γνωστοῦ, xai ἀγνώστου, ταύτης, Ex
γε τῶν ἀποστόλων τε xaX Πατέρων, xal αὖθις ávz-
λαδεῖν * ἐπειδὴ xal πρὸς τοῦτο rd; ὁ τῶν ἑναντίων
σχεδὸν xa λόγος xay πόλεμος.

819

PHILOTHEI CP. PATRIARCH/E

ΠΡΟΣ TON AYTON FTPPHTOPAN

ΛΟΓΟΣ ANTIPPHTIKOS ΤΕΤΑΡΤΟΣ,
&tt περὶ διαφορᾶς οὗσίας θείας xal ἑνέργείας, καὶ “περὶ δυνάμεως θεοῦ φυσικῆς,

ερμηνεία τε τῶν ῥητῶν Κυρίλλου καὶ Ἰωάννου
τῶν “ἱερῶν «θεολόγων. ἅπερ ὁ Γρηγορᾶς. xa0' ἡμῶν ὡς ἡμέτερα δῇθεν κατατεμὼν, xat
«διαστρέφας) χαχῶς πρσήνεγκε ^ χαὶ περὶ αἰτίου καὶ αἴτιατου,
καὶ: ὅπως" οἱ ἅγιο. ἔγρήσανω ταῖς τοιαύταις φωναῖς θἐολογοῦντες.

Αλλὰ πρὶν εἰς τοὺς ἱεροὺς ἐμδαλεῖν λόγους ἔχεί- Α ἤγηται, . xat οὐδὲν . οἵεται διάφορον, εἰ θάτερον λέ-

νους, φημ) δὴ τοὺς περὶ θείας ἐνώσεώς τε. χαλ-δια-
κρίσεως, xa! τὰ λείποντα τοῦ πολεµίου τουτουῖ, τοῖς
φθάσασιν ἀναγχαῖον εἶναι νομίζω ,προσθεῖναι,. χαὶ
τὴν συχλφαντίαν. καὶ τὸ φεῦδος, .xaY «τὴν: ἀναιδῆ
βλασφηµίαν ἀναχαλύψαι καθόσον αἷόν τε’ μᾶλλον.δ᾽
αὐτὸς ἐχεῖνος ὁ τῶν χενῶν. . ἑκείνων λόγων. χαὶ τοῦ
Ψεύδους πατὴρ 6v. ἑαντοῦ τά .αἰχεῖα γεννήµατα - xat
τοὺς Χαρποὺς παραγαγέτω xol αὖθις οὐδὲ Υὰρ
ὅσιον ἄλλως οὐδ' εὐχρεπές. Λέγε τοιγαροῦν, ὦ φιλό-
σοφε, χαὶ προτίθει xal πάλιν τὰ σὰ, καὶ πλήρου τὸν
σύλλογον, xai τοὺς συνετοὺς τῶν «ἀχροατῶν τῆς
συνήθους ἀηδίας xg! πάλιν ἄμεινον γὰρ ἂν αὐτὸς
χαὶ ὑπὲρ τοὺς ἄλλους τοῦτο ποιῄσαις.

«γων.τις, συνεισφέρεσθαι νοµίζδι xal Ὀάνέρὸν ἃμα

τῇ διανοῖᾳ, εὖ μὲν «νδρῶντα αὐτὸν, eb 'δρῶσι ott
ἡμῖν ἀνάγχη συγχωρεῖν. Ei δ᾽ ἕτερον 'θατέρου
κατὰ τὴν . σηµασίαν τοῦ ὑπόκειμένου, πῶς ἑκείνην
μὲν τὴν τῆς. δυνάμεως Ἀέφιν' πρὸ ὀφθαλμῶν κειµέ-
νην σιγῇ παρελθὼν, µεταδέδηχεν bo! ἣν οὐκ ἔδιε.
πεν Ἐνέργειαν. τῆς τοῦ ἁγίου χαταφευδόµενος ἄντο
χρυς ῥήτεως ; ἢ. πάντως δεδιὼς, μὴ τῷ Εὐνομίφ
xai αὐτὸς. ἐχείνῳ τῷ.δυσσεθεῖ χαὶ αὐτοῦ γε ópó-
Φρονι σνυγχαταφηφισθείη.: πρὸς τοῦ θείου Ἱάτρὺς
Γρηγορίου τοῦ Νύσσης.

Πᾶσαν ἑφεξῆς ὁμοῦ τὴν ῥῆσιν ταυτηνὶ τοῦ συχη-
φάντου τῷ λότῳ.φέρων ἐπίτηδες προῦθηχα, μᾶλλον

"Opis, φταὶ, πῶς καταχρηστικῶς xal οὐ χυρἰως p 9: αὐτὸς ἐχεῖνος τὰ ἑαυτοῦ καὶ νοῄμασι καὶ λόγοι

τὸ ἔχειν τοῖς θείοις παρεἰίληπτα! Πατράσι πε xaq* σο-
φοῖς διδασκάλοις ἡμὼν ἐπὶ τῆς .ἀπλῆς. χαὶ ἀσυνθέ-
του θείας ἑχείνης. φύσεως,; 'O δ ἁμαθὴῆς .οὐτοσὶ
λογογράφος καὶ áo:6ke δογματιστῆς, αὗτούς τε
᾿διαθάλλων οὗ, µάλα .αἰδεῖται, x&x τῶν ἀνθρωπίνων
xaX συνθέτων ὑποδειγμάτων τὰ τῆς θείας Γραφῆς
χιθδηλεύων οὐ φρίττει μυστήρια, κἀντεῦθεν ποιῶν
xixtlvnv τὴν µόνην ἁπλῆν xal ἄκτιστον φύσιν
αύνθετον ὁμοῦ χαὶ χτιστήν. Τὸ γὰρ διαιρεῖν τὴν
ἁδιαίρετον αὑτοσοσίαν, xal αὐτογνῶσιν, χαὶ αὗτο-
δύναμιν, καὶ’ αὐὑτενέργειαν, xal αὑτονωὴν, ποίαν
οὐχ ἂν ἀσέδειαν ὑπερθέδλτχεν;, Ἐγὼ. à ἐχεῖνο
μᾶλλον ἐγέλασα ταῦ ἀἱιαθοῦς ἐχείνου, ὁπότε τὴν aiv
αὐτοζωὴν, καὶ . αὑτενέργειαν,. καὶ αὑτολύναμιν,

οἰχείοις αὖθις ἡμῖν, ὡς. ὁρᾶται, προτίθηςιν, Ίν' bv
ταυτῷ xol τὴν. διαθαλὴν, xol τὸ φεῦδος, : καὶ liv
κατὰ θΘιοῦ καὶ τῶν ἁγίων αὐτοῦ βλασφημίᾶν, καὶ

«iy ἀλλόχοτον. ὕδριν, Σναργέστερον γνοβήµεν. Π)ὴν

ὅσον οὗ τὰ τῶν Όδρεων.ἑξῆς πάντα προάγεται. CH
γὰρ ἂν ἡμῖν καὶ. δευτέρου βιδλίου xai τοὀοδτὠν ἅλ-
λων, f .xaY πλειόνων ἔδξησε λόγων; ἐχεῖνά Ὑε σχο-
πουµένοις * ἐπεὶ xaX πλείω᾽ τῶν ἐπιχείρημάτων,
καὶ πρὸς τὸ ζητούμενον ftv ἐκείνου λόγων, Ἱὰ
τῶν Ὀδρεών φηµι Χαὶ τῶν αἱἰσχρῶν ναυτὶ ππαραλη»
ρημάτων, ᾧς μηδὲ ΄παραδάλλειν ὀξεῖναι.

Τὰ; μὲν oov (pág τῶν θεολόγων ῥήσεις ἑχείνας,
οἷς προφᾳνῶς ἀντιδογματίζων τε xa) ὑδρίζὼν τοὶ-
μηρῶς. ἔπειτα πρὸς µαρτυρίαν δηθεν λαμθδάνει, χο-

- ἄζωην, καὶ ἀνενέργητον, χα) ἀδύναμον εἶναι (δογς C νοφωνῷν χαὶ παρεξηχούµενος, xal τὸν ὑπ: αὐτῶν.

µατίζει, τὸ δ) ἔξωθεν, xai διάφορον ἔχον ἑνέρ»

γειαν, xai ζωὴν xal δύναμιν, ἐχεῖνο , μᾶλ)ον εἶναι

Civ, xoi ἐνεργὸς χαὶ ὄννατόν. Τοῦτο γὰρ αἰνίγματι
ἔοιχε, xat ὅμοιον ὥσπερ .ἂν eL τις.λέγοι φύχειν τὸ
πῦρ. Uc θερμὸν, di τἣν χιόνα θερμαίνειν, «διότι
Φυγρά. Ἡδέως à' ἂν Éyo xoi. τοῦ: ἐχείνου 'πυ-
θοίµην, . πῶς Διονυσίου περὶ ὀννάμεως «ἐνταῦθα
τεχνολογοῦντος . αὐτὸς ἐχεῖνον . παραδραμὼν, «τὴν
ἐγέργειαν προῦὔθηχεν * οὗ γὰρ ἂν εἴη τῶν ἀπεικά»

των πρὸς αὐτόν γε ποιουµένοις τοὺς λόγους ἡμῖν

τοιαῦτα ζητεῖν, ὃς πάντα δὴ τἆλλα τολμηρὸς ὧν,
οὐδὲ τούτου χέχρικε δεῖν ἀπέχεσθαι τοῦ νοσήµατος,
τὰ τῆς ἁπλῆς ἐχείνης δηλαδη xai θείας οὐσίας θεο»
πρεπῇ δια:ρεῖν ὀνόματα, xol θεότητας ἕχαστα τού-
«wv ἀχτίστους καλεῖν ἱἰδίως, χαὶ ἄλλο μὲν νοεῖν οὗ -
σίαν, ἄλλο δὲ δύναμιν, ἄλλο δ᾽ ἐνέρχειαν xal σαφίαν͵
sa τὰ τοιαῦτα. El γὰρ ταυτὸ δύναμιν xal ἑνέργειαν

χηρυττοµένην διαστρέφῳν ἀλήθειαν εἰς ἑξαπάτην
τῶν ἀἁχουόντων, ὕστερον συναγαγὼν αὐτὸς ὅμου xá-
σας, τὴν τε πρραήχουσαν ἑχάστῃ. χαὶ .κατάλληλον
᾿λύσιν ἁποστολιχῷς τε xal πατρικῶν προσαρµόσω"
σὺν .Θεῷ δὲ.ὁ λόγας, χαὶ αὐτόθεν διε)λεγχθῆναι «hv
χενοφων/ίαν xai τὸ φεῦδος ποιἠσω.

Νῦν 8' ἀχούσατε τῆς τοῦ πλαστοῦ θεολόχου χα].
θεομάχου sovvout βλασφηµίας «εὐθὺς kx πρώτης:
βαλδῖδος. ᾿Ορᾶς, qnot, πῶς χαταχρηατικῶς, καὶ οὐ
χυρίως ἡ θεία xal ἁπλῆ φύαις ἔχει τὸ ἔχειν; Καὶ εἰ.
αὐτὴν, ὡς φᾗς,. τὴν τοῦ ἔχειν δύναμιν οὗ χυρίως,
ἀλλὰ καταχρηστικῶς ἔχει, σχολῇ Υ ἂν ἄλλο τι τῶν
ἰδίων αὐτοῦ χαὶ τῶν φυσινῶς προσόντων ἔχοι. Τί
δὲ καὶ toU! αὐτό ἐστιν, ὅπερ χαταχρηστικῶς λέγεις.
Ἡ γὰρ ἔξωθεν αὐτὸ χαὶ ἐπίχτητον λέγεις τὸν θεὲν
ἔχειν, καὶ οὗ χατὰ φύσιν, οὐδὲ χυρίως, ἢ 30. xass-
χρηατικῶς ἀντὶ τοῦ µάτην, xal φενδῶς λαμθάνεις

81

CONTRA GREGORAM ANTIRRHETICORUM IV.

84

:ἄνείκρυς- Καὶ εἰ μὲν ὡς ἐπίχτητον καὶ Εξίόθεν, 93a. A ἁγιον, ὅπου ὁ Τιὸς, καὶ ὅπου, ὁ Πατὲρ, πάνιῳ ἔχον

οὗ κατὰ φόσιν οὐδὰ χυρίως λέγοις α τὸ τὸν θεὸν
ἔχειν, πόθενῳ ὦ φιλόσοφε, xal παρὰ τίνος ὁ πἀντών
«Δεσπότης πάν θοὺς δανεισάμµενος ἔχει; xat ταῦτα εν
τοῦ ἔχεον αδεὴν δύναμιν, xatobx ἄλλο πι; ᾿Εκεῖνο
Υὰρ' τὸ δεδωκὸς "xol 'μετεχόµενον ἂν εἴη [ἆλλον
θεὺς; οὐ τὸ ὀνδεξς xal μετέχον * τὸ uiv γὰρ τῶν
κτισμάτων , ἴδιον δὲ τὸ μετέχεσθαι τῆς θεότη-
τος.

Διὸ χαὶ Ερηγόριος é τῆς θεολογίας ἐπώνυμός, Οὐκ
ἓκ προσθήκης, φησὶ, τὸτέλειον tip ep * οὗ γὰρ' ἣν
"ὅτε ἄλογος fiv, οὐδὲ ὅτε οὐχ ἀληθῆς, οὐδὲ ἄσοφος,
p ἀδύνατος, f] ζωῖς ἑνδεὴς, ἡ λαµπρότητος, ἢ ἀγα-
θότητος: |

Καὶ Κύριλλος μὲν 4 σοφὸς ὑπὲρτοῦ Υἱοῦ πρὸς

ρειανοὺς εν λόγον ποιούμενος, Ei μὴ ζωὴ -χατὰ
φύσιν ἐσῖ]ν à Ylbe,: Φησὶ, πῶς ἀληθεύσει λέγων, "ο
πιστεύων slc ἐμὲ ἔχει ἑωῇμ αἰώνιον ; Et δὲ ὡς
“Εύσει προσοῦσαν ἑαυτῷ thv ξωὴν, xal οὐφιωδῶς
ὑκᾶρχουσαν , δώσειν τοῖς εἰς αὐ -ὂν πιστεύουσιν
«ἐπαγγέλλείαι, πῶς iy^: χεται νοεῖν, οὐχ ἔχοντα tbv
Tidv εἰληφέναι ταύτην παρὰ τοῦ Πατρός; Αλλ ὥς
προείρηται, προελθὼν ix Ἱατρὸς πάντα τὰ αὐτοῦ
κατὰ φύσιν ἑπάγεται. "Ev δὲ τῶν προσόντων τῷ Πα-
vgl xal ἡ ζωή, Οὐχοῦν οὐκ ᾿ἐπείσαχτος τῷ Yl ἡ
ζωοποιὺς δύναμις, ἀλλὰ κατὰ φύσιν αὑτῷ προσοῦ-
σα xai οὐσιωδῶς, ὥσπερ: xai τῷ. Πατρί. Ὁ δὲ ix
"Δαμασχοῦ θεοῤῥήμων Ἰωάννης, "Eget, qno, τῆς
θείας χαὶ πατριχῖς φύσεως ἰδιώυατα ὁ Ἄριστὸς, τὸ

ἄχτιστον, τὸ θελητικὸν, τὸ «ἐνεργητιχὸν, τὸ “παντο- ,

δύναμον, tb δημιουρχιχὸν, «b ἀμέτοχον » μεθεχτὸν
δὲ τῆς ἑνεργείας, οὗ φύσεως, Περὶ δὲ τοῦ ἁγίου
Ἠνεύματος -αὖθις ὁ τῆς θεολογίας ἐπώνυμος, "Hv dei,
Φησὶ, τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον μεταληπτὺν, οὗ µετα-
ληπτιχὸν, {ελειοῦν, οὗ τελειούµενον, πληβοῦν, οὐ
π)ηρούμένον, ἁγιάζον, οὐχ ἁγιάζόμενον, θεοῦ»ν, οὐ
θεοὐμένὸν. 'O δὲ σύμπνους αὐτῷ Βασίλειος ὁ pi-

ας, φημ), Διαφορα, φησὶ, ταῖς ἁγίαις δυνάµεσι,

πρὸς τὸ Πνευμα -εὺ ἅγιον αὕτη, ὅτι τῷ μὲν φῦόις ἡ
ἁνιωσύνη, ταῖς δὲ ix µετουσίας ὑπάρχει τὸ αγιά-
ζεσθαι.

Τὸ δη λέγειν ἐχ μετοχῆς ἐχεῖνα τὸν Θεὸν ἔχειν,
ἀλλ᾽ οὐκ ix ψύσεως, xat 29 περὶ "Aptióv τε xal Ma-
κεδόνιον ἀχριδῶς τὴν βλασφημίαν παρἠχαδεν. Οἱ

xai αὑτὸ συνουσιωµένως xazà φύσιν, τὴν .ἀγαθότη-
θα, τῆν εὐθύτητα, τὸν ἁγιασμὸν, των ζωήν. Τού-
των οὐδὲν ἐπίχτητον αὐτῷ, οὐδὲ Ὀστερωγ. ἀπιγειό-
μὲνόν ἐστι. Zu: δὲ νῦν τὴν τρισυπὀστατον. ὁμοῦ.θεό-
τητᾳ, thv μίαν xal παντοδύναµον, ἐπιχτήτους xal
οὗ χυρίως qi); ἔχειν τὰς φυσιχὰς ἰδιόσητας, αὖχ οἶδα
εταρὰ τίνος θεοῦ δανεισαµένην. αὐτάς. "Άλλως τε χα)

'πῶς ὁ .κατὰ τῆς Ἀχχλήσίας καὶ ^90 ταύτης ἱεροῦ

τόμου μιχρῷ προϊὼν ἔγχλημα συχοφαντῶν αὐτὸς
Φέρεις, χαθάπερ ἠχούσαμεν: Ἔφης xai Y3p ἁμα-

blac ἡμᾶς γράφεσθαι, xoi χελᾷν, ὅτι τὴν μὲν ad10

ζωὴν καὶ αὐτενέργειαν xat αὐτοδύναμιν. Que xal

δυνάμέως ἅμοιρον , ὡς. αὐτὸς ἡλῶν χαταφεύδῃη.

δογµατίζοµεν, & ἔξωθεν xal διάφορον ἔχον ἑνέρ-

Ὑειάν, xal ζωὴν, καὶ δύναμιν, εχεῖνο μᾶλ)ον εἶναι

ζῶν, xal ἐνεργὲς, . xai δυνατόν. Πῶς οὖν, ὅπερ 1j
σύνοδος χαὶ ὁ ταύτης εὐσεθὴς .ὄρος οὐχ εἶπε, μᾶλ-
ov δὲ χαὶ σφοδρῶς ἀπεῖπε, xal μεθ) ὑπερέολῆς, οὗ -
ἀιώδη, xal γάρ φησι, xai φυσιχην χἰνὴτιν τοῦ Θεοῦ,

hv αὑτοῦ ἑνέργειαν οὖσαν εἰδύτες, χατα τοὺς θες-

λόγους, ὡς ἐκ πηγῆς ἀεννάου φαμὲν τῆς θεία: οὐ-
αἶας προέρχεσθαί τε καὶ κηγάζειν, xal ταύτης χω-

ρὶς οὐδέποτε θεωρεῖσθαι, ἀλλ᾽ ἁδιαίρετον αὐτῆς ἀεὶ

διχμένειν; Τῆς γοῦν συνόδου πατριχῶς τε xoi àno-
στολικῶς. xal τοῦτ) αὐτὸ θεοπρεπῶς οὑτωσὶ θεολο-
Ὑησάσης τὰ θεῖα, αὐτὸς καθάπερ οἱ ναυτιῶντες.
xà τὸν ἐγχέφαλον στρεφόµενοι, tà ἄνω xátu, xe

so0vaviiov ἄνὼ τὰ χάτω παραθλέπων xol λογιζό-

΄μενος, ᾿ἐχεῖνα λέγεις, καὶ συχοφανεεῖς αὐτὴν δογικα-

τίζειν. ἅπερ οὕτω περιφανῶς ἀποφάσχει.

Li lx τῶν σῶν λόγων ἑάλως ἀφύχτως αὑτὰ ταῦτα
xal νσσῶν, χαὶ δὺγµατίζων, xal γράφων, ἃ χατὰ τῶν
ὑγιαινόντων θἐοχέγων τῆς Ἐκκλησίας πβοφἑρεις"
καὶ τὸ μεῖζον eii προσθήκηῦ χακοῦ, ὅτι xal χατὰ
πόδας, x&v tolg λόχοις αὐὗτοῖς, Ev oie τὸν συχοφαν -
τίαν xal τὴν ὕδριν κατ᾽ ἐκεβνωύ τῶν ἱερῶν ἀνδρῶν
Ἀλέχεις. Κάταχῥη στικῶς γαρ, και οὐ χυρίως οὐδὲ
φυσικῶς, ἀλλ᾽ ἔξωθεν χαὶ ἐπίκτητον Έφης τὸ» θεὺν
τὴν δυνάμιν ἔχειν, ᾽ μᾶλλον δὲ καὶ αὐτὸ τοῦτο τὸ
ἔχειν, Tov yap Πατ έρων ε)ρηχότων ἐν 'τῷ τόμῳ,
ὅτι El τὸ μήδεμίαν δύναμιν ἔχου, ὅ φησιν ὁ ἱερὸς
Διονύσισς, οὔτὲ ἔστιν, οὔτε τί ἐστιν, οὔτε ἔστι ri2v-

μὲν γὰρ τὸν μονογενῆ τοῦ Θεοῦ Yibv, xol δὴ καὶ D τελῶς αὐτὸῦ Λέσιζ, ἐπεὶ τὸ εχον οὗ ἔχει διαφέρει

τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιου, τὴς θείας οὐσίας τολμῶντ: €
χωρίζειν, οὐ χυρίως οὐδὲ φυσικώς, ἀλλ ἐπίχτητα
χάὶ κατὰ pevoyhy bx τοῦ Θεοῦ χεχτῆδθάι τὰ ἰδιώ-
pata τῆς θείας φύσεως ἔλεγο..
Ad xal: πρὸς αὐτοὺς ὁ μὲν τῆς θεολογίας στῦλὸς
Αθανάσιος ὁ μέγας, Mij γένοιτό΄µοι, φησΊν, Exixtr-
τόν τι ἑπτ τοῦ Πνεύματος εἰπεῖν. Οὔτε γὰρ τὸ ἅγιον,
οὔτε «b ἄφθαρτον, οὔτε τὸ ἀγαθὸν, οὔτε ἄλλο τι τῶν
περὶ Θεὸν θεωρουµένων λέγω εἶναι ἑπίκτητον «τῷ
Ἁγίψ Πνεύματι, ἀλλὰ ' φύσει ἅγιον, φύσει ἀγάθὸν,
φύσει ἀθά»ατονι ὡς Πνεῦμα θεοῦ καὶ ἐξ αὐτοῦ πη-
γάζον; ειτὼν ἐχπορευόµενον.
"Yl δὲ Re εὐσεδεία: ἀπέῤίτρεπτος βάσι;, ὁ µέ-
τας, 4,7, Βα2ίλειος, Εκαῖ, quat, :τ) Iliopa τὸ

Ὕων, οὓς κατελίποµεν ἐν τοῖς

κατά τι, ὁἱ ph διδόντες τὸν olavoUv διαφορὰν τῃ
θείᾳ οὐσίᾳ πρὸς τὴν ταύτης δύναμιν καὶ ἑνέργειαν
ὁδ φασιν ἔχειν αὐτὴν ἐνέργειαν, τὸ δὲ ἀνενέργητόν
xal ἀνύπαρχτον, Ταῦτα τοίνυν ἑνθέως εἰπόντων
ἐχείνων, ᾽αὐτὸς ἀναχεχαλυμμένῃ χεφαλ; μὴ ἔχειν
φυσϊχὴν δύναμιν Χυρίως τὸν Θεὸν ἔφης, μᾶλλον -δὲ ᾿
prn αὖ ἓὸ χἀθάπαξ τὸ ἔχειν. ἄιὸ xat τοῦ coU xavd-
φέλωτος xal τῶν συχνῶν ὕδρεων xol τῆς αἰσχύνης
ἐχείνης αὐτὸς ἂν εἴης κλήρονομεϊῖν᾽ δίΧαιος, map'
αὐτὸς GautoU, xai κατὰ σαὐτοῦ τὰς ἀξίας ézsvevxüiv
φιφους, καὶ ἅπερ £f; αν γµατα πλέξας, vaV δει

Ψύχει xb πῦρ, δἱότι θερμὸν, vai ᾿θερμαίνει à xu,

διότι {οχρᾶ, κχὶ ὅσα τῶν 'μάκρῶν φληνάφων ᾿ ἐχεῖ-
Sel; λόγωις, τοῦ τε

823

PHILOTHEI CP. PATRIARCHAE

824

λόγου xa τοῦ χαιροῦ ρειδόµενοι, χαὶ ἅμα τὰ σὰ A θεὺς xot ἓν πάντη τε xol πάντως τὸ µόνον Exet-

συγκαλύπτοντες αἴσχη xa0* ὅσον οἷόν τε.

Ei δὲ μὴ οὕτω δοξάζειν αὐτὸς φᾗς, μηδὲ ταυτὶ
βούλεσθαι τὸ χαταχρηστικῶς, χαὶ οὗ χυρίως, ἅπερ
αὐτὸς ἰδίᾳ γλώττῃ xal γράµμµασι λέχεις, ἐχεῖνο λεί-
πεται, χαὶ οὐκ ἄλλο προδήλως, χαθὰ 0h xal προῦ-
φην, λέγω 0b, τὸ ἀντὶ τοῦ µάτην χαὶ φευδῶς ἐχδέ-
ξασθαι χαὶ εἰπεῖν σε ταῦτα * διατί xol γὰρ ἕτερον ;
ὡς µηχέτι συνάγεσθαι τὴν αἴρεσιν, χαὶ ἅπερ ἡ
σύνοδος εἴπε χατλ σοῦ xai τῆς σῖς συµµορίας. ὅτι
«b ἀνὑπαρκτονυ χαὶ μὴ ὃν τῷ ἀεὶ ὄντι, χαὶ τῶν bv-
«ων ἁπάντων αἰτίῳ θεῷ, οὐχ ἀνοήτως µόνον xal
ἁμαθῶς, ἀλλὰ χαὶ ἀσεδῶς περιάπτετε, ἀλλ᾽ αὐτόθεν
σαφῶς, xàx τῆς ὑμετέρας λαμθάνεσθαι θέσεως.
Τοιαῦτα χατὰ coU xal τῆς αὐτοῦ Ἐχχλησίας πε-

στον, ἡ οὐσία αὑτοῦ * εἶ δὲ διαφἑέρονσι xatá τι καὶ
ἀλλήλων xal τῆς οὐσίας, ἓν ᾗ xal θεωροῦνται, φυ-
σιχὰ ταύτης ἰδιώματα, xal ἁδιαίρετα πεφυχότα
καθάπαξ xal ὄχτιστα, xal συναῖδια τῇ πηγα- ούσῃ
φύσει κατὰ τοὺς θεολόγους Πατέρας, οὐχέτι el;
ἄχτιστος ὁ θεὸς, ἀλλὰ πολυαρχία τε χαὶ πολυθεῖα
τὸ παρ᾽ ἡμῶν πρεσθευόµενον.

Καὶ πῶς, ὢ φιλόσοφε, τὰ πολλά οὐχὶ τῷ ἀριθμῷ
χατὰ σὲ, ἀλλὰ τῷ λόγῳ ; Κτιατὰ καὶ γὰρ αὑτὸς διαῤ-
ῥήδην ταῦτα δοξάζξεις' πῶς οὖν τὰ τοιαῦτα τῇ ἀχτίστῳ

«Ενούμενα φύσει, Ev tlotv ἄχτιστον πάντη τε χαὶ πάν-

«we ; El μὲν ὡς οὐσίας οὐσία, ἀλλὰ τοῦτό γε χαὶ αὐτὸς
ἀδύνατον ἂν εἴποις. Οὐτίαν γὰρ οἰανδήτινα συνελθεῖν
οὕτως εἰς ἓν ἑτέρᾳ οὐσίᾳ ἀμήχανον, τῶν οὐσιωδῶν

παρῳνηχὼς ὁ τῆς φευδωνύμου σοφίας xai γνώσεως B διαφορῶν ἀπειργουσῶν τοῦτο, ΄Άλλως τε εἰ xel

οὐτοσὶ µαθητὴς, xa φῖλος, xal γράμµασι, χαὶ βι-
θλίοις ἐχθέσθαι τολµᾖσας, δι) ἃ δήπου xaX τύμπα-
να χαὶ χύφωνας ix' αὐτὸν ἔδει χαλεῖν, τὰ τῆς φί-

λης αὐτῷ χωµῳδίας, ὁ δὲ xal παῤῥησιάζεσθαι μᾶλ..

λον τολμᾷ, xal προστίθησι μᾶλλον τῷ ψεύδει τε
χαὶ τῇ βλασφημίᾳ. Καὶ τὰ μὲν παρὰ τῆς συνόδου
τε χαὶ τοῦ τόµου θείως xal ὑψηλῶς Éx τε τῆς
θείας Γραφῆς καὶ τῶν θεολόγων φιλοσοφηθέντα α-
τἐρων, χαΐτοι γε xal τοσαῦτα πεφηνότα χαὶ τηλι-
καῦτα, ὡς μηδὲ τὴν ἀρχὴν εἰρημένα παρέρχεται *
θεότητας δὲ κατ’ αὐτῶν ἀναπλάττει, χαὶ τὴν πολυ»
θρύλλητον ἑχείνην xal πανταχοῦ περιᾳδοµένην πο-
λυθεῖαν ὑπ αὐτοῦ τε καὶ τῶν αὑτοῦ Πατέρων, xal
διδασχάλων, τὰ μηδαμοῦ τῇ συνόδῳ xol τῷ τόμῳ
ῥηθέντα, μᾶλλον μὲν οὖν καὶ ἁποθληθέντα καὶ ἓς-
ελεγχθέντα μετὰ τῶν αὑτὰ πρεσδευσάντων Ἑλλη-
νων πάλαι χαὶ χαχοδόξων.

λλ) αὑτὸς εἰς τὴν θείαν, xal ὑπερφυᾶ, καὶ ἁόρι-
στον τῆς θεότητος ἑνέργειαν xal τὰ φυσικὰ τοῦ
θιοῦ ἱδιώματα συνήθως ὑδρίζων, ἐχεῖνα χατὰ τῶν
«ἀατέρων προφἑρει φευδόµενος, ἵνα xal τὴν olxelav
αὐτοῦ συσχιάζῃ δόξαν, xal τοὺς ἁπλουστέρους ϐο-
ρυ6ῇ τῶν πιστῶν, τῷ δἑει μορμολυττόμενος τῆς ὑπ'
αὐτοῦ πλαττομένης πολυαρχίας. Ἑΐτα xoi τὴν ol-
χείαν ἑαντοῦ δόξαν εἰσάγων, καὶ τὴν ἐν προσχή»
µατι μοναρχίας ἀθεῖαν, καὶ ὅπως by τούτοις Εὖνο-
µίῳ χατὰ πάντα, καὶ δὴ τῷ Γαλάτῃ συνάδει δειχνὺς,
ἐχεῖνε παῤῥησιάζεται τῆς συνόδου χατηγορεῖν καὶ

κατὰ µίξιν xal ἀνάχκρασιν dj ἕνωσις Ὑένοιτο μετὰ
εοῦ φυρμοῦ τε xal τῆς αυγχύσεως, xal ἑτερογενές
τι xal οὐδέτερον τῶν συντεθεισῶν φύσεων ἔσται τὸ
ἀποτελούμενον. Τοιαῦτα καὶ γὰρ δρῶμεν τὰ lx δια-
φόρων οὐσιῶν συντιθέµενα. "Eni δὲ τοῦ Θεοῦ πάντη
τε xal πάντως ἀδύνατον τοῦτο χἀχεῖνο. Οὔτε γὰρ
γένος xai εἴδη πέφυχεν ὁ θεὺὸς, ἵνα χαὶ διαφορᾶς
οὐσιώδεις ἔχῃ τὰς διαιρούσας xal ὀννιστάσας, χαὶ
οὐσίαν θεοῦ οὐκ ἂν ἐνέγχοι ποτέ τις οὐσία, μὴ δια».
φθαρεῖσα, xal πρὸ 9o0 συναναχραθῆναι xai συγχν-
vot, Διὸ καὶ τὴν τῶν φύσεων τοῦ Χριστοῦ ἔνωσιν
o0 κατ αὗτὰς, ἀλλὰ χαθ᾽ ὑπόστασιν ἡ τοῦ Χριστοῦ
πάλαι παλῶς ἑδόξασεν Ἐχχλησία.

El δὲ ὡς ὁποστάσεις els τὰ τοιαῦτα ἠνῶσθαι ἆλ-
λήλοις, Νεστόρειον ἀκριδῶς τὸ πτῶμα, καὶ δεῖ κόῤ-
ῥωπου τῆς Ἐκκλησίας ἐλαύνεσθαι πατὰ κχρημνῶν
xai βαράθρων. Ἐχεῖνος xai γὰρ καὶ ol κατ ἐχεῖ-
voy ἑτόλμησαν πᾶλαι τῶν ὑποστάσεων τὰς τοιαύτας
ἑνώσεις, διὸ καὶ υἱῶν δυάδα. τὸν μὲν ὡς θεοῦ Λόγον,
«by δ' ὡς υἱὸν ἀνθρώπου, xaxk σχέσιν ἠνωρένως,
καὶ ὁμοδουλίαν µόνην ἀλλήλοις τὸν ἕνα Yibv τοῦ
θεοῦ, τὸν αὐτὸν Θ:ὸν ὁμοῦ τε καὶ ἄνθρωπον Άελη-
ρηχότες, τοῦ τῶν εὐσεδῶν αἰσχρῶς ἀπήλαθησαν
καχαλόχου, ἑνυ πόστατον εἶπόντων τὴν ὑπὸ της θεό-
τητος προσληφθεῖσαν ἐν Χριστῷ Evvouy χαὶ ἔμφο.
yov σάρχα, ἀλλ᾽ οὐχ ἑτεροῦὔπόστατον, ὡς ἐπεῖνόι.

Ὑμεῖς 6 οὐχὶ δύο xax' ἐχείνους συνε)θεῖν ὑπο.
στάσεις ἀλλήλαις, ἀλλὰ τοσαύτας εἰ λέγριτΏ»ι ὅσον

τοῦ τόμου, ὅτι τὰ τῇ; θείας καὶ ἁπλῆς οὐσίας, φησὶ, D χἀκείνους ὁπερδάλλετε ταύταις ταῖς ἁτοπίαις. El

διἀιροῦσιν ὀνόματα, xol ἄλλο μὲν νοοῦσιν οὐσίαν,
ἄλλο 8k δύναμιν, ἄλλο δ) ἑνέργειαν, καὶ σοφίαν, xal

τὰ τοιαῦτα * αὐτὰς καὶ γὰρ τὰς Exelvou λέξεις xal.

αὖθις προτίθηµι.
Σὺ δὲ λοιπὸν, ὦ σοφὲ, πρὺς ἐχεῖνον ἂν palnv,
τὴν πολυθεῖαν, ὡς ele, φεύγων, ἓν χαὶ πάντη ἁδιά-

φορον εἶναι qd; αὐτὰ xal τῇ οὐσίᾳ xo ἀλλήλοις,

καὶ τὸ παράδοξον ἐπὶ τούτοις, ὅτι xal χτιστὰ xal
ἠργμένα ταῦτα δ)ξἀζων. Τοῦτο χαὶ γὰρ τῆς τοῦ
Χριστοῦ χατηγόρηχας Ἐχχλησίας Ίδη. ὅτι καὶ διά-
φορα ταῦτά φησι xal τῆς οὐσίας, xal ἀλλήλων χα»
τά τι, xal ἄχτ.στα. Ὥστε xarà. cb, εἰ μὲν οὔδο-
ειοῦν καὶ ἀλλήλων xol τῆς οὐσίας διαφέρουαι, καὶ
ατιστὰ, xat χρονικῶς elavy ἠργμένα, «I5 ἐστιν é

δὲ µήτε τοῦτο, µήτε ἐχεῖνο λέγοιτε, ἑχατέρωθεν
xai γὰρ ὡσαύτως τὸ πτῶμα, αὐτὸς δίχαιος ἂν «Uc
ἑξῆς διδάσχειν xal δαφηνίζειν τὸ σὺν δόγμα. 0b
γὰρ δὴ ὡς ἐν οὐσίᾳ συµδεθηχότα «αῦτα ἂν λέγας'
οὐ µόνον ὅτι σύνθετον ix συµδεδηχότων τε καὶ οὗ-
σίας χατασχευάσεις τὴν ἁπλῆν xal ὑπερούσιον φύ-
ew, οὑτωσὶ λέγων, ἀλλ᾽ ὅτι xat πρὸς ἄλληλα τὰ
συµδεθηκότα μὴ διαφέρειν ἀμήχανον, οὗ τῷ &pi-
pup quus µόνον, ἀλλὰ xal τῷ λόγφ.

Καὶ δὴ φράσον, ὀνόματα, φησὶν, ἑἐχεῖνα πάντα
φαμὲν τοῦ Θεοῦ, xaÓ' ἑνὸς ὑποκχειμένου λεγόμενα,
xaV µήτε τῆς οὐσίας τοῦ θεοῦ pis ἀλλήλων pr
ὁτιοῦν E μηδενὶ διαφέροντα. Καὶ εἰ ὀνόματα ταῦτα
µόνον λέγοις, φιλόσοφε, πραγμάτων QU, καὶ οὔ-

^

CONTRA GREGORAM ANTIRRHETICORUM IV.

εως ὀνομάζεσθαι ταυτὶ σχοπεῖς τὸν θεὸν, ὥσπερ A προαμαρτυρεῖ συµφωνίαν, ὦ tdv, ἀκριδῶς. Ἡμεῖς

χάχεῖνα τὰ πολυώνυµα, ὡς ὅταν ἄορ, ξίφος, φά-
6γανον «b αὐτὸ λέγωμεν, 9) τὸν αὐτὸν Ἰούδαν τε καὶ
Δεθδαῖον ὁμοῦ xat θαδδαῖον, καὶ 6h χαὶ Βαρααθᾶν
χαὶ ἹἸωσὴφ τὸν αὐτὸν xal Ἰοῦστον, χαὶ οὐχ ὑπο-
θίδληταί ει σημαινόμενον χατάλληλον ἑχάστῳ τῶν
. τοῦ θεοῦ ὀνομάτων, ἀλλὰ καὶ θεὸν καὶ βασιλέα xai
χριτὴν, καὶ ἀγαθὸν, xal φιλάνθρωπον, καὶ δίχαιον,
xai Πατέρα, χαὶ δημιουργὸν αὐτὸν λέγοντες, οὐδέν
τι πρᾶγμα, κατὰ σὲ, δηλοῦν ἕχαστον τῶν εἰρημένων
υἱόμεθα, ψάτην ἐγκαλεῖται τὴν σύγχυσιν ταύτην
Εὐνόμιος μόνος, οὐδὲν ἧττον xal σοῦ τὰ αὐτὰ περὶ
τῶν αὐτῶν καὶ φρονοῦντος xal γοάφοντος..

Καΐτοι γε καὶ ἐπὶ τῶν αἰσ)ητῶν τούτων xal όρω-
µένων, ἐξ ὧν xal ταῖς θείαις ἑνεργείχις δῄήπουθεν

γὰρ οὗ µόνον ἁπλοῦν ἴσμεν' ἡμῶν τὸν θεὸν, ἀλλὰ
καὶ ὑπὲρ αὐτὴν ἀχριδῶς τὴν ἁπλό-ητα, χαὶ ὑπὲρ
πᾶσαν οὐσίαν xai δύναμιν. « TÉ χαὶ γὰρ ὃν €
θεῖον ἁπλῆς ἐστι φύσεως, ὁ θεολόγος φπσὶ Γρηγό-
px, ἐπιζητήσωμεν. 05 γὰρ δὴ τοῦτο φύσις αὑτῷ
$ ἁπλότης, εἴπερ μηδὶ τοῖς συνθέτοις µόνον τὸ εἴ-
vat συνθέτοις, » "Axous δ ἑξῆς xal τῶν ὁμοτρόπων
χαὶ συμφυῶν αὐτῷ θεολόγων τὰ αὐτὰ πρὸς τοὺς
αὐτοὺς, ὥσπερ ἐξ bv), στόµατος, περὶ τῶν αὐτῶν
ὡσαύτως φιλοσογούντων. Βασίλειος μὲν οὖν ὁ µί-
γας αρὺς τὸν ἱερὸν ᾽Αμφϕιλόχιον Υράφων, "Hystc,
φησὶ, τὴν µεγαλειότητα τοῦ θεοῦ εἰδέναι λέγομεν,
xai τὴν δύναμιν, xai τὴν σοφίαν, καὶ τὴν ἀγαθό-
εητα, χαὶ τὴν πρόνοιαν, fj ἐπιμελεῖται ἡμῶν, καὶ

τέθειται τὰ ὀνόκατα, al; µέν ἐστιν ὁ βασιλεὺς xai. D τὸ δίχαιον “αὐτοῦ τῆς κρίσεως, οὐχ ἀὐτὴν τὴν o0-

ὁ αὐτὺς, οὗ διάφορΊε, ἀλλ ἐξ ὧν ἐνεργεῖ χατὰ καιροὺς
διαφόρως, διαφόρως αὐτὸν xal προσαγορεύοµεν.
Καὶ τὸν αὐτὸν βασιλέα vov μὲν ἄρχειν xol βασι-
λεύειν λέγοµεν, νῦν δὲ χρίνειν, νῦν δὲ εὐεργετεῖν :
καὶ xotk μὲν τοῖς ἐχθροῖς µάχεσθαι, xal προπολε-
μεῖν τῶν οἰχείων, ποτὰ δὲ νομοθετεῖν, ἄλλοτε δὲ
τῶν ἀδιχουμένων κροῖστασθαι, χαὶ πρέσδεσι xaX πό-
λεσι χρηµατίζειν, xal ἡγεμόνας, καὶ, στρατηγοὺς
χειροτονεῖν χατὰ γῆν «s xa θάλατταν. Καὶ dj τού-
των ἑκάστου .ἐνέργεια καὶ προσηχορία xa ὄνομα
χατὰ χαιρὸν γίγνεται δηλαδὴ τῷ βασιλεῖ * xol ὁ αὖ-
«óc τε xal εἷς πολλά τε xal διάφορα τὰ ὀνόματα
χέχτηται, οὔτε πρὸς τὸν τῆς οὐσίας, αὐτοῦ λόγον

clav. 'AXA! ἁπλοῦς, φησὶν, 6 θεὸς, xil ὅπερ ἂν
αὐτοῦ ἀπαριθμήσῃς, Ἱνωστὺν τῆς οὗσίας ἐστι.
Τοῦτο δὲ αόφισμά ἔστι µυρίας τὰς ἀτοπίας ἔχον. »
Καὶ πάλιν ὁ αὐτὸς πρὺς Εὐνόμων * « El μὲν γὲρ οὐ-
δὲν ὅλως χατ)’ ἐπίνοιαν ὁ Εὐνόμιος θεωρεῖ, ἵνα μὴ
δόξῃ ἀνθρωπίναις τὸν θεὸν σεμνύνειν προθηχορίαις,
πάντα ὁμοίως, οὐσίαν ὁὀμολογήσει τὰ ἐιλεγόμενα
τῷ θιῷ. Πῶς οὖν οὗ χαταγἐλαστον τὸ δημιουργυὸν
οὐσίαν εἶναι λέγειν, τὸ προνοητικὸν πάλιν οὐσίαν,
«b προγνωατικὸν ὡσαίτως, xal ἁπαξαπλῶς πᾶσαν
ἑνέργειαν οὐσίαν «είθεσθαι; Καὶ εἰ ταῦτα πάντα
πρὸς lv σηµαινόµενον ταίνει, ἀνάγχη πᾶσα ταντὸν
ἀλλήλοις δύνασθαι τὰ ὀνόματα, ὡς ἐπὶ τῶν πολυῳ-

καὶ ὅρον ἀναγόμενα, οὔτε ἓν τι χαὶ τὸ αὐτὸ τὰ C νύµων, ὅταν Σίμωνα xai Πέτρον καὶ Κηφᾶν τὸν αὖ-

πάντα ὁμοῦ σηµα[νονία, οὔτε ὀνόματα µόνα πραγ-
μάτων ἔρημα πεφυχόνα, ἀλλὰ πρὸς τὸ οἰκεῖον ση-
µαινόµενον λεγόµενον Exactov, xai πρὸς ἓν τι τῶν
περὶ vb ὑποχείμενον, δηλαδὴ τὴν οὐσίαν, χαταλλήλως
λεγόµενον.

Ei. γοῦν περὶ 9v ἄνθρωπον οὕτω χατὰ φύδιν
ἔπεται τὰ τοιαῦτα, καὶ οὔτε τῷ τῆς οὐσίας οὐδοτιοῦν
λυμαίνεται λόγῳ, xal πραγμάτων προσφυῶν τε
*ei καταλλήλων εἰσὶ δηλωτιχὰ τὰ ὀνόματα, περὶ
. τοῦ θεοῦ εί ἄν τις xal gf] τοῦ xatà φύσιν πχντοδυ-
νάµου μόνου, xal ὑπὲρ πᾶσαν ὄντα: xal δύναμιν,
xaX σοφίᾳν, καὶ ζωλν, xai ἑνέργειαν. xal ὅσα τοι-

ατα, ᾧ πρὸς πάντα τὸ θέλειν ἀρχεῖ µόνον, χαὶ «b

ἑννόημα ἔργον συντετελεσµένον Lett, xai διὰ τοῦτο
xdi ζῶν, xa) αὐτοζωὴ, xai σοφὸς, xai αὑὐτοσοφία,
καὶ δυνατὸς, xal αὐτοδύναμις, χαὶ 6h xal τῶν τοι-
«οὗτων ὑποσί παρὰ τῆς θεολογίας χηρύττεται ;
Τὸ μὲν πρῶτον διὰ τὸ ἑνυπόσιατον, ἵνα μὴ δύνα-
qa τις ἀνυπόστατος νομισθῇ * «b δεύτερον, ἵνα μὴ
δόξῃ χατὰ µέθεξιν καὶ αὑτὺς τὰ τοιαῦτα χεχτῖσθαι"
. φὺ δὲ τρίτον, ὅτι μὴ τῶν µετεχόντων uóvoy ἐκεί-
νων, φημὶ 8 τῶν κτισμάτων, ἀλλὰ καὶ αὐτῶν. τῶν
μετοχῶν, ὡς ἰδίων xal φυσικῶν δυνάµεων αἴτιος,
ὃ δὴ καὶ ὁ σοφὸς Διονύσιος φθάσας ἡμᾶς ἑδίδαξεν.
ΚΙ δὲ λέχεις ὅτι ἁπλοῦς ἐστιν ὁ θεὸὺς, χαὶ ὅπερ
ἂν τις αὐτὸν προσείπῃ, τῆς οὐσίας αὐτοῦ, xal οὐκ
ἄλλου του σηµαντικόν dott, τοῦτο xal yàp µάλα
ερανῶς χαὶ διισχυρίζῃ xel Ὑράφεις, ἁλλ᾽ αὐτὸ μὲν
οὖν τοῦτο, xal οὐκ ἄλλο «hv πρὺς Εὐνόμιόν σοι

τὸν λέγωµεν. Οὐχοῦν ὁ ἀχούφας τὸ ἀναλλοίωτον τοῦ
θεοῦ πρὸς t^ ἀγέννητον ὑπαχθήσεται, καὶ ὁ ἀχού-
σα; *b ἁμερὰς πρὸς τὸ δημιουργιχὺν ἀπενεχθῆσεο-
ται. Kal ταύτης τί ἂν γένοιτο τῆς αυγχύσεως ἀτο-
πώτερον, ἀφελόμενον τὴν ἰδίαν ἑχάστου τῶν ὀνο-
µάτων σηµασίαν, ἀντινομοθετεῖν τῇ τε xorvf] χρήδευ -
χαὶ τῇ νσµοθεσ[ᾳ τοῦ Πνεύματος ; » Καὶ μετ ósl-
yov εΠὼς οὖν οὐχὶ µανία σαφὴς μὴ ἴδιον σηµα-
νόµανον ἑκάστῳ τῶν ὀνομάτων ὑποθεδιῆσθαι )d-
χειν, ἀλλὰ καρὰ τὴν ἑνέργειαν πάντα ταυτὸν δύ-
νασθαι ἀλλήλοις διορίζειν τὰ ὀνόματα:,» Ὁ δὲ τού-
των συμφυὴς ἁδελφὸς xal ὁμότροπος, Γρηγόριος ὁ
Νύπσης φημὶ, τὰ αὐτὰ xai διανοίᾷ xal λέξεσι σχε.
bv πρὸς τὸν αὐτὸν εἰπὼν ἀντιχείμενον, εἶτα ἑπά-

D χει. Καὶ εἰ ταῦτα νομοθετεῖ ὁ Εὐνόμιος, τί µάτην

al Γραφαὶ πολνωνύµώὼς τὴν θείαν φύσιν ἀνακαλοῦσι
θεὸν χριτὴν, δίχαιον, ἰσχυρὴν, µαχρύθυµον, ἆληθι-
ww, ἐλεῆμονα, xat ἄλλα τοιαῦτα κατονοµάζουσαι ;
E! γὰρ οὐδὲν τῶν ὀνομάτων ἑᾳί τινος ἰδιαζούσης ἐν»
vola; χαταλαμθάνεται, πάντα δὲ ἀλλήλοις διὰ τῆς
χατὰ τὸ σημµαινόμενον συγχύσεως ἀναπέφυρται,
µάταιον ἂν εἴη πολχαῖς ἐπὶ τοῦ αὑτοῦ ταῖς ἔπωνυ»
µίαις χεχρῆσθαν, μηδεμιᾶ», τῆς χατὰ τὸ σηµαινόμε»
voy διαφορᾶς ἀπ᾿ ἀλλήλων τὰ ὀνόματα διαστελλού-
σης. Αλλ' ἡμεῖς o0 τὸ ὑποχείμενον ταῖς ἑννοίαις
εαύταις συνδιασχίζοµεν, ἀλλ ὃ τί ποτε κατ οὐσίαν
ἑστ]ῖν ἓν εἶναι πεπιστευχότες, πρὸς τάσας τὰν Τοι-
αὖτας ὑπολήψεις οἰχείως ἔχειν τὸ νοηθὲν ὑπειιῆφα-
μεν. 00 γὰρ µάχιται πρὺς ἄλληλα τὰ ὀνόματα xená

PHIEOTREI UP. PATRTARCB.E

την τῶν ἀντιθέτων φύσιν, ὡς εἰ τὰ ἓν ὑπάρχει, nh:A patfiuaca- «οεζἆμε,ος xa) αὐτὸς, οὐχ ὡς πεῤὶ κατερ-

ἂν τῷ αὐτῶ συνθεωρηθηνα: τὸ ἕτερον, ὡς οὐχ ἑνδέ-
χεῖαι ζωὴν Bua xal θάνατον.περὶ τὸν αὐτὸν νοηθᾷ-
γαι’ ἀλλὰ τοἰαύφη ἐστὶν ἑχάστη΄ τῶν ini τῆς θέίας
σύσεως λεγομένων 1 ἔμφασις, ὥστε κλν Ἰδιάςῃ εφ
σηµαινοµένῳ, μηδεμίαν ἔχειν πρὸς τὸ .σὀνονομαζό-
Ἓενον ἑναντίωσιν.

"Opdc, ὦ φιλόσοφε, πῶς μεθ) ἡμῶν et: θεσλόγοι
Πατέρες ἵστανται, μᾶλλον δ' ἡμεῖς τῇ ἑχέίνων
ἀφευδεῖ θεολογίᾳ διὰ πάντων καὶ συνἠγρρηῦμεν
xà! συνιστάμεύα” χα. οὐδὲν ἐστι τῆς ἡμετέρας τερὶ
θερῦ δόξης, ὃ μὴ τῆς ἐχείνων Πἤρτηται διδἀσκαλίας
&z xal τῶν λόγων’ σὺ δὲ κατ ἑἐχείνων τὴν µάχην
ἀράμενος, εἰ xal χαθαπερεί. τινι͵ προσωπείῳ xal
προχα.ὐμματι.τῷ legi τόµῳ καὶ τοῖς :ἐχεῖνον Ex-

"ἀξθεικόσι χέχρησαι, μετὰ τῶν 'πολεµίων vig τῆς

Ἐκκλησίας, xai τὴν ἐχείνων χαταδίχην; ὥσπερ
ἑίτηδες ἕλκεις κατὰ τῆς σεαυτοῦ χεφαλῆς; Αλλὰ
irte περιττῆς ἑχείνης καὶ μαχῤᾶς ἀδολεσχίας- Ἱρᾶς
Xe xal σαυτὺν ἀἁπαλλάττων τό €: νὺν εἶναι τέως,
καὶ τὸ περὶ τὰ αὐτὰ στρέφεσθαι µάτην, xaX γέλοῖα
| λέχειν, xal ἀσχημονεῖν παῤῥησίᾳ, λέγε προϊὼν xal
χλ λοιπὰ τῶν σῶν λόγων, xai οὓς αὐτὸς ὀνόμάνεις
ἐλέγχους τῶν ἱερῶν ἀνδρῶν τε καὶ. λόγων, ῥᾶλλον
δὶ τῆς μὲν cfe δόξης xal τῶν πρόπων ἑλέχχόνς,
βλἀσφημίας Uk καϊ συχοφαντίας τῶν µαχαρίων ἐχεί[-
yv, ὧν τὰ μὲν ἡ αν ἔδειξεν Ίδη «φθάσας à λόγος,
tX δὶ xal αὖθις δείξει “σαφέστερον. Λέγε τοιγἀροῦν.
Αλ’ ἐπεῖδὴ, φησὶ. τὸ ἀνύπαρκτον ἓν πρώτοις ὄνεις

Νθυμένωγ΄χκαι παὺὸμΕγὼγ ἐκείνων ἑφρόνησας Οὐδὲ
᾿χοῦ σοφηῦ ὁἀϊδασκάλοὺ τῆς Ἑκκλήσίας fxousa; Παύ-
λουλέγοντὸς, ὅτι ἑμώβανεν ὁ Θεὺς την g.qlav poo
«δήμου 97009, xal ὁτι ἐπειδὴ ἐν τῇ φαρία τοῦ
Θεοῦ οὐκ ἔγνω ὁ xós po; διὰ vg σοφίας. 1$)» θεὸν,
ἐὐδύχήσεν ὁ 862 δίὰ ine µωρίας τοῦ χκηρύγματο;
σῶσαι τοὺς πιστεὐοντᾶς.

Ἐαῦτα Ἰλιγαροῦν μὴ ἀχούσαξ καθάπερ ἔδει, μτδὲ
συνεὶς, μηδὲ τοῖς ποτίµοις τῶν λόγων τρὺς ἆλμυ-
ῥοὺς ἀποχλύσας, μηδὲ χαθαπερεί τινα δούλην — wol
θεράπαιναν thy τού κύσμου σοφίαν. ὑποτάτας τῇ
ἄνω xal πρώτῃ xata toU; τῆς Ἐκχλησίας φιλοσέ-
QUuc xal σοφοὺς ὄντως τούτους, ταύτην τε χάχε(-
νην ἀπώμεσας, φεῦ | καὶ παρεὀόθης lc ἁδόκιμον
νοῦν ᾿ σὺν ἐγεῖνδίς, ὅ qnaw ὁ µαχάριος Παὔλος.
πονεῖν té kal λέγειν τὰ ph xafmxovxa *. xal διὰ
τοῦτο xai σοὺς ἑκείνους ἀεὶ λέγω. κάχείνων ὅλον αὖν
i ἐξεφάμιλλόν σε, ἐπειδήπερ ἐκείνοις, ὡς μὴ gr
λές, ἅπὰν ^ xélóq πιστεύσας τὰ χατα σὲ, ἀνὶ
Ἱρἀφηνῶν 'te -kaY ἀποστόλων xai Πατέῤων ἔλεει-
νῷς ἐσχὲς ἀχείνους, olg δη χαὶ συνιστάµενος, xal
δυμλαγούβενὸς νῦν kv τοῖς σοῖς λόγοις, συχίνην εἷ-
πὲν ἄν τις ἑτὰχδυρίαν, | καλαμίνην ῥάδδον, xaxa
«ῶν θεολόγων "at διδασκάλων ὅμοῦ πάντων τῆς
χλησίὰς χωρεὶς, εἰ xal προὀποιῇ δῆλεν ἐν ῥή-
ᾷαδι τὴν Ῥευχογίαν τε καὶ την συμφωνίαν αὐτῶν,
αζαξγών ἓν οὐ πἀιχτοῖς, xal τὸν πολὺν xal ἁπλουν
ἄνθρώποῦ, av: η καὶ δογμάτων θείωὺ καὶ λόγων

δίσας᾽ ἡμῖν ὁ ἀσεθῆς ἁμαθῶς, εἰς τὸ ἀνύταρχσόν (1ἄπειρον, ἀπευυὼν ὑποποιείσθαί τε xal πχράχειν. .

πιστεύέιν αὐτὸς σα ῶς ἐξελήλεγκται, φέρε xai χατὰ

ἑῶῷν ἑτέρων ἑξῆς τῆς ἀσεδείας ἐπιχειρημάτων ἡμῖν.

ἐπιγειρητέον αὐτοῦ. Βουλόμενος vàp dà εἰρημένα

περὶ διαφορᾶς αὐτῷ βεθαιοῦν, xol δεὐτέρον τίθησιν΄

ἐπιχείρημα, τῇ ἡμοίᾳ συχοφαντίᾳ κατὰ τῶν θείων
αὖθις Πατέρων χρώμενος. ἐξ ἁμαθίας ἃμα xoi xx-
κουργίας. Παοάγει γὰρ .Ἰωάννην τὸν θεῖον ἐχ Δαμα-
6x09, Épyov μὲν θείας φύσεως τὴν. πῥοαιώψιον λέ-
Ύοντα γέννησιν, ἔργον δὲ θείας θελήσεως τὴν χτίόεν,
καὶ Rua τὸν θεῖον Κύριλλον, τὸ: μὲν αποιέῖν kveo-
Ὑείας λέγοντα εἶναι, φύσεως δὲ Χὰ quvvds, Είίά
ἐπιφέρει τοὺς χραώδεις τῶν :«ἑαυτὸῦ :συλλὑχιόμῶν
λήρους, τὸ ἐν ἀρχἢ αἰτούμενον ὡς. ὁμόλογιύμενον
λαμδάνων, τοῦτο δὲ τὸ σύγηθες τῇ. αὐτοῦ ᾽ἁμαθίᾳ,

Ἁλλ' Otto ἐχεγον, ἑχείνῳ μοι δοχεῖς ἑοιχέγαι γῦν
τῷ τοῦ προ ῥῥηθέντος doy πδἰήτου Αίαντι. Ὥσπερ
Y&o ἑχεῖυὸς Qm) τῆς ἐχεῖ μυθευόμένης ᾿᾽Αθηνᾶς τὸν
ἐγχέφαλον xat τας φρένας διασέισθεις, κατὰ τῶν
ἡγεμόνων xat στραττγῶν ἀωρὶ νυχοῶν ἐδόχει χω-
ρεῖν τοῦ τῶν Ἑλλήνων στρατοῦ. ὡς xai νοµίζεν
ἐν χεροῖν Έχειν αὐτοὺς, xal δεδμοῖς ὑπὸ τὴν iav
σκηνὴν, τὰ δ᾽ Tv ἀχριδὴς απάτη τε xol µελαγχολίμ,
ὑφ᾽ fig δήπου xà τοῦ χἀθήκοντος EG γενόμενος,
πριοὺς Άρη πόδας χᾶτ ἐχεῖνον τοὺς μὲν ἀνῄρει, τοὺς
ὃν ἐδέμει, τὰ φριχὠδίότατα διαπειλούµενος, ἔστι
δὶ ὄχε xelpac Bua xal πόδας Ὀἰόμενος στραγγαλοῦγι
ἀίῆρτει τῆς ἄντον ὁδν μέχρι δῇ xl τῆς ημερας δα-
λάῤφάτης, καὶ τοῦ φρονοῦντος αὖθις ἁπανιόντος αὐ-

xal φησιν Ἐπειδὴ φύσις χαὶ ὀνέργεια o0 ταυτὸν, οἱ δ. τῷ ἀὐτόχε co ὑπ' αἰδλόνης γέγονεν ἑαυτοῦ ὁ οὕτω

ἁδιάφορον εἶναι λέγοντες τὴν θείαν :οὐσίαν καὶ τὴν

θείαν ἐἑνέργειαν, ἐπειδὴ κατ ἐκεῖνον τῆς ψύσεώς

ἐστι *b γεννᾷν, ἔστι δὲ κατ’ αὐτοὺς ἁδιάφορός : τῆς
φύσεως ἡ ἱνέργεια, ἔσται κατ’ αὐτοὺς καὶ τῆς ἑνερ-
χείας τὸ γεννᾷν * χαὶ οὕτω τὰ ποιἠµατα ἔσανται
γεννήµατα. ἀῑδια, ὡς kx τῆς θείας . φύσεως ὄντα.
πει δὶ πάλιν τῆς ἑνοργείας ἐστὶ τὸ ποιεῖν, fj δὲ

quot; ἁδιάφορος τῇ ἑνερτείᾳ χατ᾽ αᾖτοὺς, τῆς : φύ-

σεως ἔσται τὰ ποιεῖν, xal οὕτω Χαξ αὐτοὺς τὰ ἐν
φύσειος ἔσονται ποιήματα.

"Ἐοικάς uox νῦν, à Γρηγορᾶ, τῷ Σοφσκχεῖ μαπτι-
γοφόρῳ Uxslup. Αἴαντι.. Σοὺς δὲ λέχω τοὺς τῶν "EX-
λήνων τουτουαὶ ποιητάς τε xal φικθσόφους,. ἐπειδὴ

cp" ἐχείνων τὸ τῆς χαταργούμένης ixtivoy coglag:

δη κὰὶ ἄύτος ὑὰδ λόπης ἀλόγίστου, καὶ μανίας,
καὶ δὲινοῦ φθόνου, κἀθατέεοεῖ τινων ἐλαυνόμενο:
δαιμόνων ἁγρίων, τὰ τῶν ἐδιστηχότων ἀχριδῶς
xoi μὰ.νομἕνων ἐργᾶζη. τὸν µεν ἱερὸν τῆς συνόδ.ν

τόμὸν xdi τους ἐκεῖνον χἀλῶς ἐχθεένους, καθα.
περεί τινας ἡγεμόνας xat στρατηγοὺς (εροὺς τῆς
Χιδτοῦ Ἐχκλῆσίας ἓν γἐροῖν tytiv δαχῶν, »ói δὲ-
σμεῖν τοῖς σοῖς λόγοις, xai ὠθεῖν ἐπὶ κεφαλὴν, ud
ὰον δὲ xal πἀὰνωλεθρίὰ δἰδέναι, καὶ τὸ τρόπα:ον ἔδη
κατὰ τούτων πεβιφἀνῶς ἀνιστᾷν ὁ ἔφης xul γάρ,
Ἐπειδὴ τὸ ἀνύπαρκτον ᾽ ὀνειδίσας ἡμῖν à ἀσέθὶς
ἁμαθῶς, εἰς τὸ ἄνύπαρχκτόν πιστεύειν αὐτὸς GG puc
ἑξελήλέγχται, φέρε x*l χατά τῶν ἑτέρων ἑςτς τς
&csót(dz επιχειρηµατω» ἡμῖν ἔπιχειρητεον αὐτεν,

CONTRA GREGORAM ANTIBBHETICORUM IV.

830

διὰ δὲ τῶν ἐγχάτων αὐτὸς ἑαυτοῦ τὰ ξίφος xas' A ε)ρημένην τοῦ θείου Κυρίλλὀυ χρῆτιν χαχῶς τε καὶ

ἐχεῖνου .ἐλαύνων, xai πτῶμα πίπτων ἐλεεινὸν. πλὴν
630) ἐχεῖνος μὲν, ὡς ὁ μῦθός φησιν, ἕπ᾽ ἑρημίας
τε χαὶ Gpouc, xai μετὰ τὸ «nc. μανίας ἑχείνης ἐχ-
γῆψαι, xa! σωματιχῶς * σὺ δ᾽ ἐπὶ µέσης τῆς κοι-
vis, φὲῦ ! τῶν πιδτῶν Ἐκκλησίας, xal τῇ μανίᾳ
Χάτόχος ὧν ἔτι. xa φυχιχῶς τε καὶ αἰωνίως, ὡς
μηδὲ ἑληίδα γοῦν τὴν οἰανοῦν ὑπολιπέσθαι σαυτῷ.
Αλλὰ τὰ μὲν ἱχανῶς ἡμῖν ἔφθη δείξας ὁ. λόγος,
xa! περίεργον ἂν εἴη πως xal τῆς ὥρας τε χαὶ τῆς
χρείας ἔξω, τὰ ἀὐτὰ xal λέγειν, xal περιστρέφε!ν
αὖθις τοῖς λόγὃις, χαὶ εἰς οὐδὲν ἀναγχαῖον πονεῖν.
Ἐπὶ δὶ τὰ ἑξῆς ἱτέον ἡμῖν ἤδη τοῦ λόγου. Tiv περὶ
διαφορᾶς θέίας οὐσίας χαὶ ἑνεργείας λόνην 6 Γρη-
ορᾶς ἔφη, βουλοµένους ἡμᾶς] βεδαιοῦν, δύο τῶν

θεοφόρων διδασχάλων εἰς µαρτυρίαν xai αὖθις.

“παράχειν, Ἰωάννην τε τὸν θεῖον ix Δαμασκχοῦ, xal
εὺν θεῖον, σὺν αὐτῷ Κύριλλον, Καὶ σύνηθες ἐπὶ το-
τοις εὐθὺς αὐτῷ xa0' ἡμῶν ἔγκλημα τῆς ἁμαθίας
ἃμα xa) καχουργίας, xaX 65 καὶ τῆς συχοφαντίας
τῆς χατ᾽ ἐχείνων καὶ τῆς βωμολοχίας xol τῆς ix-
τροπῆς, ὥς quat, τῶν ἱερῶν λόγων.

Et μὲν οὖν ταῦτ) ἣν αὐτῷ μόνα, τὸ καθ) ἡμῶν φηµι
ψεῦδος, χαὶ fj ἀναιδὴς αὕτη συχοφαντία, xat οὐδὲν ἄλλο
ποοσῆν, ἣν ἂν ἴσως χαὶ φορητὸν, xal οὐδὲ λόγου πολ-
λοῦ τινος ἄξιον, Ὁ γὰρ τῶν πάνίων Δεσπότην οὕτω
τολµήσας σύχοφαντεῖν, ὡς μηδ' ἑνέργειαν αὐτὸν,
μηδὲ βεοπρεπῆ τε xal φυσιχὴν χάριν, μτδέ τι τῶν
Φυσιχῶν καὶ ἰδίων ὅλως λέχειν κεχτῆσθαι. μηδὲ θεώ-

ἁμαθῶς ἀναγνοὺς, καὶ μήτε τῆς τοῦ θείου θεολογίας
ἀνδρὸς ky ἐπιστήμῃ Υεγονὼς τοπαράπαν, µήτε τῆς
ἀκολονθίας τοῦ λόγου τῶν χρησαµένων, xat τῆς δία-
νοίας τοῦ.τόµου, καθάπερ ἔδει, συνεὶς, τὸ μὲν bxsl-
γης ἠγήσατο τοῦ θείου πεφυχέναι Κυρίλλου, τὸ. δὲ
ὅτι φύσις xal ἑνέργεια. οὗ ταυτὸν, ἀποῤῥηξας ἐχεῖ-
θεν up τόµῳ μετὰ παλλῆς τῆς ἀναισχυντίας προσ-
ἐῤῥιψεν à; δῇθεν ἡμέτερον, γραώδεις συλλογ.σμῶν
λήρους, xai ἁμαθίαν ἡμῖν ἐγχαλῶν συνήθη, is
δὴ τὸ αἰτούμενον. ἓν ἀρχῇ, τὸν περὶ διαφορᾶς
θείας οὐσίας χαὶ ἑνεργείὰς λέγων δηλαδὴ λόγον,
ὡς ὁμολογούμενον λαδοῦσιν.

Ἐντεῦθεν ἑναργῶς ὑπέδειξεν ὁ γεννάδας, ὅπως
τοὺς θευλογιχοὺς λόγους καὶ τὰ δόγµατα μετ ἐπι-
στήµης ἀναγινώσχει, χαὶ οἵαν τῶν ἱερῶν λόγων ἔχει
&bv ἔξιν, καὶ πρὸς τούταες-ὁποῖος àv τοῖς λογιχυῖς
ὢν τυγχάνει, xal ont; τοῖς συλλυγισμοῖς ἐπιθάλλει,
ὃ δὴ xal μᾶλλον. ὥσπερ ἴδιον αὐτοῦ τι νομίζει, ὡς
xg! ἀπὺ τούτων τοὺς πάντας αὐτὸν χαλεῖν ἀξιοῦν.
Τοῦτο xai yàp τὸ τῆς φιλοσοφίας 6 σοφὸς ἄντίχρυς
ἤχηται πράσρηµα. Μήτε. γὰρ τῆς τοῦ σεπτοῦ τό-
µου διανοἰας, χαθὰ δ] καὶ προῦὔφην, ἐφικέαθαι ὃν-
γηθεὶς ὅλως, εὐτάχτως τε χαὶ λογ.κῶς, καὶ μετὰ
τῆς δεούσης ἐπιστήμης, καὶ πρὸ πάντων Πνεύματι
θείῳ τὸν λόγον οἰχονομοῦντος, xal κατὰ ΄τάδιν τε
xai χρείαν ἀναλόγως τιθέντος ἕχαστα, µήτε τὰ τοῦ
σοφοῦ Κυρῇλλου καταγαῄαας, Bela; xal ἀνθρωπί-
νης ὄντα σοφίας µεστὰ, καὶ ὡς -ἔχείνρυ τοῦ μέρους

σεω; μηδ ἑνεργείας αὐτοῦ φυσιχῆς μηδ’ ὁτιοῦν xov-. C ἁπόντος». ἀτελὲς ἂν εἴη τῷ διδασκάλῳ *b ἐκιχεί-

νωνησαι τῇ ἀνθρωπείᾳ δηλαδη φύσει, δι ὅπερ ἄρα
καὶ YU ἀνθρώπου γἐνέσθαι τε χαὶ χληθῖναι δι
ὑπερδολην ἀῤῥήτου Φφιλανθρωτίας ὁ μουργενὴς
Tidc ἠξίωσε τοῦ Θεοῦ, πῶς ἂν οὗτός ποτε τὴν χατ'
ἀνθρώπων εὐλαθηθείη συχοφαντίαν, καὶ τὴν διαδο-
Alv, καὶ τὸ φεῦδος, χἂν stc ἄτοπον τὴν ὑπερδολὴν
ςαύτην ἑξάΥῃ, xu κατὰ θεοῦ xat τῆς ἐχ:[νου δύ-
ξης ὁ κατὰ φῶν τοιούτων αὐτῷ Ίόγος προῖῃ; Nuv
ὃλ κατὰ τοὺς τῆς παρὀιµίας φῶρας ἀναισγυντὼν,
xai τὰς οἰχείας xaxoupylac, κὰὶ «fjv χλοπὴν. xa
εν ἁμαθίαν, χαὶ τὴν δ-αστροφὴν., xat την Παρεξζή-
γησιν τῶν θἐολογικῶν λόγων, καὶ πἀνθ᾽ ὅσοις αὐτός
ἐστιν ὑπεύθυνος μόνος, ἡμῖν ἀνερυθριάστως προσ-
εγχαλεῖ. Καὶ µάρευς τῶν παρ) ἐμοῦ λεγουένων ab-

ρημα, xal πρὸς τὸν σῴζοντα ᾿λόγον - οὐδὲν ὑγιὲς,
ἀσυλλογίστως ἐπιῤῥίπτει τῷ τὀμψ "παρὰ εὺν τόπον
τε xal ihv χρείαν, οὐ μᾶλλον τοὺς ἐχδεδωχύτας
ἐχεῖθεν αἰσχύνων, ὡς ᾧεσο καχῶς, .καὶ συχοφαντῶν,
ὅσον ἑαυτῷ, χαὶ διχκάζων ἑνῥίχως, xa καταϊσχύνων,
χαὶ την προσΊηχουσαν δίχην τοιαῦτα τολμῶντι
λαγχάνων αὐτός. El γὰρ ὁ τὰ τοιαῦτα «λογιζόμενός᾽
τε xal γράφων χατὰ τὰς τοῦ.φιλοσόφου φημὶ ψήφους
xai ἀποφάσεις, Υραώδεις σνλλογιαμῶν ἐπάχει 11-
ραυς τῷ λόγῳ, xa cóvtpogóc-«lc ἐστι, xal συνήθης
ἁμαθίά δήπου, xat xaxoupyla xal ἱεροσυλίᾳ τρίτῃ
πρὸς τούτοις, ἀναπέφανται δὲ γῦν ἐναργῶς, οὐχ ὁ ᾿
τόμος ἐχεῖνα λέγων χαὶ Ἰράφων, οὐδὲ οἱ χαλῶς
ἐχεῖνον ἐχδεδωχότες, ἀλλ᾽ αὐτὸς οὗτος ὁ καὶ Guy Ypa-

τὸς ἐχεῖνος εὐθῦς. Τοῦ γὰρ συνοδιχοῦ τόμου τὸν {ε- T) eue, καὶ r1750, καὶ ζηλωτῆς ὁμοῦ, xal χατήγορος,

pi Ῥαρενεγχόντος Κύριλλον περὶ 19$ τοῦ μονογε-
vau; 1 ἱοῦ .τοῦ Θεοῦ-θείας χάὶ "ἀῤῥητου Υεννάσεως,
λογιχκῶς πρὸς τοὺς αἱρετιχοὺς ᾿διάλεγόμενον, xal
ταῦτα πρός τισφιν ἄλλοις πολλοῖς᾽ φάσκοντα, Et τῷ

χευνᾶν ταυτόν ἐστι τὸ ποιεῖν, ὁ γεννῶν ἔαται ποιῶύ΄

τὸ γεννώµενον, xal ποιῶν γεννῶν ᾿ τὸ ποιούμενον,
ἀλλὰ τὸ μὲν ποιεῖν ἑνεργείας ἐστὶ, φύσεως δὲ τὸ
γεννᾷν, quai δὲ καὶ ἑνέρχέια ο) ταυτὸν, : ox ἄρα
τῷ γεννᾷν τὸ ποιεῖν ταυτόν ἐστι, δεῖ χὰρ' 5S λοκλῆ-

pho καὶ ἡμᾶς ἐνταῦθα τὴν ῥᾷσιν εἰπεῖν" εὔτω; οὖν

ὑπ) τοῦ τόμου τοῦ. θεολογιχοῦ τροτεθέντος ῥητοῦ, ὁ

τοῖς ἑεοοῖς «διδασχάλοις "thv. ἀμαθίαν ἴε xal «hy
xaxovpylzv ἑγκαλῶν ζρηγρβᾶς, αὐτὸς ἁμαθῆς ἁλη-

θῶς εὐθὺς ὁμεῷ xai xaxobpyo: ἑλέγχεται; Τὰν yàp.

kai δικαστῆς τὼν τοιούτων, δίχαιος ἂν sr πά)τως..
xaX πᾶςτις, οἶμαι, συμφίαει, καὶ οὐδεὶς ἀφτερεῖ, «ap"
αὐτὸς αὐτοῦ χαὶ τῶν σεμνῶν αὐτοῦ λόγων χεχομίσδαε.
τὰς Ψηφους τε xal τὰς ἀναῤῥήσεις τῶν 'τοισύτων.
τροπαϊων, xat. θρίαμᾶον ἑαυτῷ χατάγειν, xoi Ίε]ε-
τάς τινας, xal χορείας ἐπινιχίους, ὡς αὐτὸς Of toU
προϊὼν ἐγχαυχᾶτα: ταῖς λόχοις, μᾶλλον δὲ xaX Avovo--
ους, xal Σατύρους, καὶ Βάκχας, xa) χορόν τινα µε»
θυόντων, (v! οἰκεῖά πως εἴη τῷ φιλοσόφῳ χαὶ ταῦτα.
ἅτε δὲ καὶ παρὰ τῶν οἰχείων αὐτοῦ σοφιστῶν τε xol -
ποιητῶν xal μύθων καταλλήλως αὐτῷ προσαγόµενα.
"AM ἐχεῖνα μὲν ἐχόντων ὡδί' οὐδὲ γαρ Ώμέτεριν.
ἂν an τό y! ἐχείγοις επὶ πλεΐστον ἐθέλειν. προδᾶν
σχολεῖαθά: - σέρε δὲ καὶ τὰς πραῤότθείσας ἑχείνας .

κ

παρ) αὐτῶν λεγομένοις, χαὶ δείξωμέν πως γυμνό-
«90v, τί μὲν οἱ διδάσχαλοι, τί δὲ ὁ τόμος περὶ τοί-
«tv αὐτῶν βούλεται, xal δὴ καὶ τὰ τοῦ Γρηγορᾶ
xa0' ἡμῶν ὑπὲρ τούτων ἐγχλήματα, χαὶ «à; μαχρὰς
µέμψεις, μᾶλλον δὲ xai πρὸ 4^0 ταῦτα βασάνῳ
δοῦναι, xal διαχωδωνίσαι τοὺς λόγους, κάνταῦθα

νιχητὰς ἡμᾶς, εἰ καὶ μὴ χατὰ γνώµην xal πρόθε-
. €w, ἀλλὰ χατὰ συμθεθηχὸς olov, οἱ τοῦ ἀντιπάλου
θαυμαστῶς ἀπεργάζονται λόγοι. El γὰρ τὸ ζητού-
μενον ἐν ἀρχῇ χατά vs τὸν προῤῥηθέντα xab' ἡμῶν
τοῦ Γρηγορᾶ λόγον, ὡς ὁμολογούμενον λαµθάνοντες,
καὶ τοῦτον ὡς ἀληθὴ χαθ᾽ ἡμῶν χρατοῦντα δειχνύν-

τες τὸν λόγον περί τε τοὺς λόγους αὐτοὺς ἡμαρτλ-

PBILOTHEI CP. PATRIARCILE
φῶν θεολόγων Πατέρων ἱερᾶς ῥήσεις εἰς μέσον ἑνεγ-.
xóvttg τῷ λόγψΨ, ἀχριδέστερον ἐπισίήσωμεν τοῖς Á

ἔξωθεν, xal oóx ix τῆς οὐσίας τοῦ κτίζοντος, ποιοῦν»
τος γενέσθαι, τὸ χτιζόµενον, xal ποιούµενον, ἀνό»
µλιον παντελᾶς' xai μετὰ μικρόν. Ἁλλ) ἡ gv γένο
νῆσις ἄναρχος xai ἀΐδιος, φύσεως ἔργον οὖσα, xal

ἐχ τῆς οὐσίας αὑτοῦ προάγουσα, ἵνα τροπὴν ὅ γεν”
viv μὴ ὑπομείνῃ, xal ἵνα μὴ Geb πρῶτος καὶ θεὺς
ὕστερος εἴη, χαὶ προσθήχην δέξηται * ἡ δὲ χτίσις
Θεοῦ θελήσεως ἔργον οὖσα, οὗ συναῖδιός ἐστι τῷ
θεῷ' ἐπειδὴ οὐ πέφυχε «b ἐκ τοῦ μὴ ὄντος εἰς ὁ
εἶναι παραγόµενον αυναἴδιον εἶναι τῷ ἀνάρχφ καὶ
ἀεὶ ὄντι. Κύριλλος δὲ ὁ μέγας Αρειανοῖς ἀντικαθ:-
στάµενος ποίηµα τὸν Υἱὸν τοῦ Θεοῦ χαχῶς ὄλργμα-
εἶτουσιν, El τῷ γενυνᾷν ταυτόν ἔατι z5 ποιεῖν, φησῖν,
ὁ γεννῶν ἔσται ποιῶν τὸ γεννώµενον, καὶ ὅ move
€b ποιούµενον, ᾽Αλλὰ τὸ ποιεῖν ἑνεργείας ἐστὶ, φύσεως

voutv ἂν ὡς alxde, καὶ τὸν περὶ τοῦ ζητονµένου λό- B δὲ τὸ Ὑεννᾷν. Φύσις δὲ καὶ ἑνέρχεια οὗ ταντόν’

Τον οὐδὲν μᾶλλον ἑλύομεν, ὅσον χατ αὐτό γέ.φημι
τοῦτο τέως, ἀλλά xa ἔτι ζητείσθαι τὸ ζητούμενον
πᾶσά γε ἣν ἀνάγχη, πρόδηλον ὅτι τὸ ὁμολογούμενον ὥς
ὁμολογούμενόν τε xal ἁληθὲς παρὰ τοῦ τῆς ἀληθείας

χαλὼς εἱληφότες xal θεολόγου xai χήρυχος, μεθ) -

ἡμῶν ἔχομεν τὴν νιχῶσαν ιχαὶ οὐδεὶς ἀντερεῖ, εἰ pif τις
ἀνοήτως ἐθέλοι λέγειν xal τὴν ἀντίφασιν ἑαυτῇ σπε(-
αασθαι. Μάλιστα δὲ τί χρὴ μαχρὰ λέγειν, ὑπὸυ γε xal
τὸν κατἠγορον: καὶ δικαστὴν τῶν τοιούτων, τὸν Γρηγο-
ρᾶν αὑτόν eri, μεθ’ ἡμῶν ἱστάμενον ἔχομεν, καὶτῇ
πολεμουμένῃ παρ’ αὑτοῦ ἀληθείᾳ προσμαρτυροῦντα
µάλα ερανῶς» Ἐπειδὴ xai αὐτὸς ἐστιν, οὐκ ἄλλος, ὁ
λέγων, χαθάπερ ἡχούσαμεν, ὅτι τὸ ζητούμενον ἑλάδο-
μεν ὡς ἡμολογούμενον, Ἐπεὶ οὖν xal χατὰ Τρηγο-
ρᾶν ὁμρλογούμενον ἐχεῖνο xal ἀληθὲς, λέ(ω δὴ τὸ
ἃλλ» φύσις, xai ἄλλο ἑνέργεια, xal οὐχέτι ζητούμε-
νον οὐδὶ ἀμφιδαλλόμενον cn Υ ἂν, εἴληπται δὲ οὐ
παρ ἡμῶν καὶ τῶν ἡμετέρων αὐτῶν λόγων, ὧς xa-
χῶς αὐτὸς ᾧετο δήπουθεν, ἀλλὰ παρὰ τοῦ τῆς "Ex-
Χλησίας κφινοῦ διδασχἀλου χαὶ θεολόχου Κυρίλλου
τοῦ θείου eng μετὰ τοῦ τόµου τε xoY τῆς Ἐκχλη-
σίας ἡ νίχη περιφανῶς, χκαθὰ 5h χαὶ εἰπὼν ἔφθην,
καὶ δηλος xal σαφὴς 6 περὶ διαφορᾶς θείας οὐσίας
x3 ἑνεργείας λόγος, καὶ ἀληθείας περιουσία, x:
παρ) αὐτῶν τῶν ἐχθρῶν μαρτυρούµενος. Καὶ φεῦδος
ἐχεῖνα πάντα, xat μῦθος, χαὶ λῆρος, xai συχοφαν-
' *[a, xal γέλω, πλατὺς ἄντιχρυς τὰ xat! αὑτῆς xal
λαλούμενα xoi Ὑραφόμενα, xai οὐδὲ λέγειν ἡμᾶς

οὐχ ἄρα τῷ Ὑεννᾷν τὸ ποιεῖν ταντόν ἐστι.
᾿Τούτων ὡδὶ παρὰ τῶν θεολόγων εἰρημένων, ὃ τῆς
συνόδου τόμος φησὶν, Οἱ ἀδιάφορον εἶναι λέγοντες τὴν

«θείαν οὐσίαν xaX τὴν θείαν ἐνέργειαν, ἐπειδὴ κατ

ἐκεῖνον τῆς φύσεώς ἐστι τὸ γεννᾷν, ἔστι δὲ κατ’ αὐτοὺς
ἁδιάφορος τῆς φύσεως ἡ ἑνέρχεια, ἔσται xat! αὐτοὺς
καὶ τῆς ἑνεργείας τὸ γεννᾷν * χαὶ οὕτω τὰ ποιηµατα
ἔσονται γεννήµατα ἀῑδια, ὡς x τῆς θείας φύσεω;
ὄντα. Ἐπεὶ δὲ πάλιν τῆς ἑνεργείας ἐστὶ τὸ ποιεῖν,
ἡ 6b φύσις ἁδιάφορος τῇ ἱνεργείᾳ κατ αὐτοὺς, τῆς
φύσεως ἔσται τὸ ποιεῖν , xat οὕτω xav! ἀὐτοὺς τὰ ix
«fic φύσεως ἔσήνται ποιήματα. Μετὰ δὲ ταῦτα τὰς
οἰχείας ἀντιθέσεις πρὸς τοὺς γεγραφότας τὸν τόµον δη:
θεν, μᾶλλον δὲ xav αὐτῶν ἄντιχρυς τῶν ἱερῶν τοῦ
Πνεύματος θεολόγω», ὁ χοινὸς τούτων εἰαάγων πολέ»
µιος οὕτω πρὸς «bv ἑαυτοῦ ᾽Αγαθάγγελον αὖθίς φη-
ew* Αλλὰ γὰρ ἔξεστί σοι κἀνταῦθα, φιλότης, ὁρᾶν,
«fj συνἠθει βωμολοχίφ χαὶ παρεχτροπῇ κατὰ τὸν
θείων ῥητῶν χεχρηµένον τὸν ἁλιτήριον * οὐδὶ γὰρ
χύων ἂν αχυτοτραχεὶν μαθοῦσα παὐσαιτό ποτε, qnev
ἡ παροιμία. Ἔξεστι δὲ ἀναπτύξαντι πρότερον «hv
φῶν πρ/τεθειµένων ῥητῶν διάνοιαν, Uter! ἐπενηνεγ-
µένας covopdv τὰς ἐχείνου παρεκτροτᾶς. Ὅ piv
γὰρ Ἰωάννης γέννησιν λέχει, τοῦτο Κύριλλος Τεν-
νᾷν, ὡς εἶναι ταυτὸν map" ἀμφοῖν γεννᾷν καὶ γέν-
φησιν. Πλὴν ὃ τι ὁ μὲν περὶ θεοῦ φησιν, ὁ δὲ ἁπλὼῶ;
περὶ πάσης γεννώσης φύσεως * καὶ ὥσπερ ἐχεῖνος
θελήσεως φάσχει τὴν χτίοιν, οὕτω Κύριλλος ἕνερ-

οὐδὲ vpágeiv EEfic περὶ τούτων ἔδει, ὅ γε καὶ παι- p γείας τὴν ποίησιν. "Ov ποῦν λόγον θέλησις ἔχει

δίον ἂν, οἶμαι, δικάζον εἶπεν.

"AA ἵνα μὴ δύξωμεν ἀτελῆ πως τὸν ἡμέτερον
χαταλείπειν ἐνταῦθα λόγον, χαὶ μεταξὺ τῶν ὀγώνων
οἷον ἀναχωρεῖν, φέρε τοὺς προῤῥηθέντας τῶν Πατέ-
pov ἱεροὺς λύχους, χαὶ & φησιν ὁ Γρητγορᾶς ἐπ᾽ αὐ-
τοῖς, xai αὖθις ἐπισκεφώμεθα. Εἰσάχει μὲν τὸν συνὀ-
δικὸν οὗ :ρσὶ τόµον, καθὰ Oh xaX πρὸ μικροῦ δεδει-
χὼς ὤκμαε, τὰς τῶν θεολόγων ὃν ὑπιτομῇ ῥήσεις
οὕτω διεξιόντα. Μάλλον δὲ χαὶ πλατύτερον ἡμεῖς
ἐχεῖνα προθῶμεν ἐνταῦθα, ἐπειδὴ xol τῷ κατηγόρῳ
ςοῦτ ἔδοξεν. Ὁ γοῦν θεοφόρος Δαμασχηνὸς περὶ τῆς
ἁγίας Τριάδ.ς θεο)ογῶν, Γέννησις μέν ἐστι, φησὶ, τὸ
Ex τῆς οὐοίας τοῦ γεννῶντος προά.εσθαι τὸ vevvo-

Μενον, ὅμοιον νατ᾽ οὐσίαν, κτἰσις δὲ xal ποῖήσις «5

πρὸς χτίσιν, τὸν αὐτὸν πρὸς ποίησιν ἑνέργεια ’ καὶ .
ἑναλλὰξ, ὃν θέλησις πρὸς ἐνέργειαν, τὸν αὐτὸν χτίσις
πρὸς ποίησιν * xa ἀνάπαλιν, ὡς ατίαις πρὸς θέλη-
σιν, οὕτω πρὸς ἑνέργειαν ποίησις, ἐπὲ τε θείων &ya-
λόγως καὶ ἀνθρωπίνων πραγμάτων. Καὶ οὕτω παν»
ταχόθεν ὑγιῶς ἔχοντα δείχννυται τὰ τῆς τεχνιχκῆς
ἀναλογίας περὶ τοὺς τῶν ἁγίων λόγους.

Καὶ μὴν ἀποδέδειχται, ἐξελήλεγχταί ve ἤδη τῷ
λόγῳ, τίς ὁ τὰς βωμολοχίας, χαὶ τὰς παρεκτροπὰς
xa συχοφαντίας τῶν θείων ἐργαξόμενος λόγων &vai-
δνν, ὃν δὴ καὶ ἁλιτῆριον ἀξίως πρὺς τοῖς ἄλλοις
προσεῖπες, xal τὴν προσήχουσαν δίχην αὐτὸς Όαχες
σαυτῷ 5.4 τῶν σῶν λόγων διχαίως, χαθὰ Eb καὶ
προῦὔφην, καὶ σὰ δήπου παιδιχὰ, xal cbe χόσμος

CONTRA GREGORAM ANTIRRBETICORUM IV.

xdi ταύτα οὖν γε τοῖς ἄλλοις, φημὶ δὴ τὰ τῆς σῆς A ἀλλήλους χατασχενάξει τοῖς θοελογιχοῖς αόγοις.

παροιµίας, xat τῆς χννὸς τῆς σχυτοτραχγούσης, καὶ τῷ
χορῷ, xai χαταλόγῳ τῶν ἀνωτέρω µοι λεχθέντων σῶν
Διονυσίων µάλα προσῄκοντα, ἵν' ἁπλῶς ἔχοις πάντα
παρὰ τῶν coy ψήφων, xai τῆς xa0* ἑτέρων, ὡς ἑἐδό-
χεις, ἐρεσχελίας. "Opa δὲ πῶς xai τοὺς λογισμοὺς
καὶ διάνοιαν ô δείλαιος ἐχτραπεὶς ὑπό τε τῆς αυνοί-
xov µανίας τε xaX τοῦ φθόνον, xai 65 xat τῆς τοῦ λέ-
Yàtv ἔχειν τι τῶν χαιρίων περιφανοῦς ἁπορίας, χα-
θάπερ οἱ παραφρονοῦντες χαὶ παραπαίοντες, νῦν
μὲν χατὰ τοῦ τόμου, νῦν δὲ χατὰ τῶν χοινῶν διδα-
σχάχων τῆς Ἐκκλησίας, νῦν δὲ χατὰ τοῦ προστυχ/ν-
τὸ; παντὸς λόγον, εἴτε τῶν ἑντός τε xol ἡμετέρων,
εἴτε xal τῶν θύραθεν εἴη, xal πρὀ ve τῶν ἄλλων
κατ αὐτὸς ἑαυτοῦ χιωρεῖ, μὴ συνιεὶς τῶν παρ᾽ αὑτοῦ
λεγομένων ὅλως, χαὶ ὅτι καθ᾽ ἑαυτοῦ ταῦτα προφέρει.

Πρῶτυν μὲν γὰρ τὸν θεῖόν φησι Κύριλλον, μὴ xat
περὶ Θεοῦ τὸν σνλλοχιαμὸν ἐχεῖνον εἰπεῖν, μὴ εἰ-
δὼς ἅπερ λέγει περιφανῶς. 'O γὰρ χοινὸς οὐτοσὶ τῆς
Χριστοῦ Ἐκκλησίας διδάσκαλος, χαθὰ δη xal προ-
λαθὼν ἔφην, πρὸς ᾿Αρειανοὺς τὸν λόγον ποιούµενος,
πτίσμα τὸν Υἱὸν τοῦ Θεοῦ λέχειν τολμῶντας, bv δια-
φΦόροις tte χεφαλαίοις διαφόρως ἐπιχειρεῖ χαὶ συλ-
λογίζεται περὶ τῶν αὐτῶν. Ad χαὶ τὴν ἐπιγραφὴν
ὡδί πω; αὐξοῖς ἑπιτίθησιν, ὅτι μὴ ταυτὸν χτίσµα
xi γέννημα, μηδὲ τῷ χτίζειν τὸ vevvdv ἐπὶ θεοῦ.
Hpivtov μὲν οὖν αὐτὸ τοῦτο συχοφαντεῖ τὸν ἱερὸν
Κύριλλον, μὴ xe περὶ Θεοῦ προηχουµένως λέγων
αὐτὸν εἰπεῖν, ἔπειτα τὰ ἑξῆς αὐτῷ τί καὶ βούλεται,

χαλεπὸν ἂν εἴη xal συνιδεῖν * μᾶλλον δὲ τὸ μὲν σονι- C

δεῖν xol ῥᾷστον , xaX τοῦ βουλομένου πάντως, εἰ δὲ
πρὸς τὸν τοῦ λόγου exonbv ταῦτα οὐδὶ ἂν αὐτὸν
οἶμαι τὸν γεννήτορα τούτων ἔχειν εἰπεῖν. σπερ
γάρ τινος χαθ᾽ ὑπόθεσιν εἰρηχότος, ὡς οἱ πολλάχις
ῥηθέντες οὗτοι θεολόχοι, Κύριλλός «e xal Ἰωάννης,
οὗ συμφῳνοῦσιν ἀλλήλοις Ev γε τοῖς εἱρημένοις,
ἀλλὰ περὶ μὲν τὸ κρὀθληµα xai τὰς προτάσεις
ὑγιαίνειν, χαὶ συνάδειν ἀλλήλοις δοχοῦσι, περὶ δὲ τὸ
συμπέρασμα xat τὸν σχοπὸν χαὶ σφόδρα ys διαφω-
νοῦσιν ἀλλήλοις, xal προδήλως ἀντίχεινται * οὕτως
ὁ φιλόσοφος ἀγωνίζεται, xai µάλα συμφωνοῦντας
ἀλλήλοις διὰ πάντων αὐτοὺς δεῖσαι, ' χαὶ μηδέν τι
φοχαράπαν διαφωνοῦντας μηδὲ ὁτιοῦν. Ὅ μὲν yàp,
φησὶν, Ἰωάννης Ὑέννησιν λέχει, τοῦτο Κύριλλος
γεννᾷν' xol ὥσπερ ἐχεῖνος θελήσεως εἶναι φάσχει
«hv χτίσιν, οὕτω Κύριλλος ἑνεργείας τὴν ποίησιν.
Ἔπειτα χαὶ τὴν ἑναλλὰξ ἀναλογίαν ὁ φιλόσοφο, ἔτι»
φέρει τῇ τῶν ἁγίων ἀμφοτέρων θεολογίᾳ, xaX «av-
«αχόθεν ὑγιῶς ἔχειν gnol τὰ τῆς τεχνιχῆς ἀνα)ο-
γίας περὶ τοὺς λόχου; αὐτῶν.

Ἐγὼ δ' εἰ xol μὴ χατὰ λόγον μηδὲ ἀναγχαίως
. Ev qe τοῖς τοιούτοις τῷ φιλοσόφῳ τὰ τῆς ἑναλλὰξ
ἀναλογίας παρείληπται (ἐπὶ γὰρ ἀρ:θμῶν τε xal
μεγεθῶν µόνων ἁληθεύουσαν ἴσμεν ταύτην, οὐχ ἐπὶ
φάντων ἁπλῶς, ἁλλ' bx: χατὰ σνμδεθηχὸς οὐδὲ
ἐνταῦθα νῦν Φφεύδεται ταύτην δεχόμενος), ἡδέως
ἂν ἑροίῥην αὐτὸν, τί βούλεται τὰ τῆς σπουδὴ: αὐτῷ
φαύίη;, χαὶ πρὺς είνα τὸν σκοπὸν αὐτῷ βλέπων ὁ
λόγος vq» ἀναλογίαν xai τὴν συµφωνίαν τὴν πρὸς

Οὐδὶ γὰρ ἐργῶδες πάνυ μαθεῖν, ὅτι ὃν λόγον ἔχει ὁ ἐν.
νέα ἀριθμὸς πρὸς τὸν τρία, τὸν αὐτὸν ἔχει καὶ ὁ ἓξς
πρὸς τὸν δύο, καὶ ἑναλλὰξ ὃν ἔχει ὁ τρία «pb; τὸν
δύο, τὸν αὐτὸν ἔχει xal ὁ ἑννέα πρὸ; sov. Εξ.

Ἁλλὰ τὰ τοιαῦτα συνιστάντων ἐστὶ τοὺς τῶν θεο-
λόγων ἱεροὺς λόχους ἑχείνους, ταντὸ ὃ εἰπεῖν καὶ :
τὸν σεπτὸν τῆς συνόδου τόμον, ᾧπερ ἐχεῖνοι προσ-
μαρτυροῦσιν, οὐ χαθαιρούντων. El μὲν οὖν xa ab-
τὸς ἐχείνοις συνίστασθαι δεῖν μόλις, καὶ sfj xav εὐ-.
σέδειαν ἀληθείᾳ συνηγορεῖν, χαλῶς εὗρες, ὅθεν ἄν
σου τὸν cxonbv ὑποδείξαις, xal τὸ τῆς γνώμης Ρου-
λόμενον, εἰ δὲ ἐχείνοις μὲν συμφωνεῖς οὐδὲν μᾶλλον,
ὥσπερ οὐδ' fj ἀντίφασις ἑαυτῇ, διαφωνεῖς μὲν οὖν
xai ἀντιλέχεις εἴπερ τις, xal παντοδαποὺς περι-

D δἀ)ῃ χύχλους, xal πάντα χάλων χινεῖς, ὅ φασιν,

ἀποδεῖξαι φιλονεικῶν «xdv. τοὐναντίον, εἰ καὶ εἰς
µάτην πονεῖς, χύδον ἄντιχρυς φιλονειχῶν ἀποδέῖξαι
τὴν σφαῖραν, fj τὸν χῶνον τρίγωνον ἰἱσοσχελὰς, ὅτου
χάριν ἐχεῖνα προφέρεις, xal ἀντιλογίας τοῖς ἱεροῖς —
προσαρµόζεις λόγχοις, οὐδὲ τὴν σὴν οἶμαι Πυθίαν,
οὐδὲ τοὺς ἁστρολάδους εὑρεῖν ἄν ποτε σχεῖν, cl;
δήκου xai πολλὰ τῶν μελλόντων αὐτὸς πρὸς τοὺς
cob; προφοιδάζειν ἑσχηματίζου πολλάχις. Πρὸς
ἡμῶν xoi Ὑάρ ἔστιν, ἀλλ οὐχ ὑπὲρ σοῦ mávv
ἐχεῖνα, καθάπερ φήθης, λέγω δὴ τὸ, ὃν λόγον ἔχει
θέλησις πρὸς χτίσιν, τὸν αὐτὸν ἑνέρχεια πρὸς κοί-
191v ἔχει, καὶ ἐναλλὰᾷ, xal ὅτι τῆς μὲν θείας θελἠ-
σεως xai τῆς ἑνεργείας ἡ κτίσις, τῆς δὲ φύσεως 1$
ἄναρχος Ὑέννησις ἔργον ' τοῦτο yàp xal τὸ τοῦ λό-
Tov χεφάλαιον τοῖς ἱεροῖς θεολόγοις. Ὅπερ αὑτὸς
νῦν μὲν ὡς μηδὲ ῥηθὲν µεγέθει διανοίας xal φύσεως
παρατρέχω», περὶ τὰς ἀναλογίας ἀσχολεῖς τὸν evav-
τοῦ λόγον χατὰ μικρὸὺν δὲ xal λόγοις ἐχεῖνα διεξ-
Vv, καὶ τὴν διαφορὰν τῆς οὐσίας πρὸς τὴν ἑνέ-
Τειαν τοῖς λόγοις ἐχείνων ἀνακηρύστων, οὐδὲ αἰσθάνῃ
τῶν λεγομένων, ὥσπερ οἱ νυχτὸς χαὶ σχότους ἔπι-
κρατοῦντος, τῶν σοφῶν ἔφη τις, ὁμοίως τόν τε
χρυσὸν xai τὸν σίδηρον ἐπ᾽ ἰδάφους χείµινα πχρερ.
χόµεναοι. Τί xai γὰρ ὅλως νοεῖς, φράσον ἡμῖν χαθαρῶς,
ὦ φιλόσοφε, ὅταν τὸν ἱερὸν Ἰωάννην ἀναγινώσχῃς,
χαὶ γράφῃς iv τοῖς σοῖς λόγοις οὕτω θεολοχοῦντα,
Ἡ piv γέννησις ἄναρχος χαὶ ἀῑδιος, Φύσεως ἕρ-
rov οὖσα, xai ix τῆς οὐσίας αὐτοῦ προᾶγουσα, ἵνα
εροπὴν ὁ γεννῶν μὴ ὑπομείνῃ, καὶ ἵνα μὴ Ge
πρῶτος xal θεὸς ὕστερος εἴη, xai πρ᾽σθήχην δέξη-

504 * fj δὲ χτίσις θεοῦ θελήσεως ἔργον οὖσα, οὐ cuv-

αἶδιός ἐστι τῷ θεῷ * ἐπεὶ οὗ πέφυχε τὸ ἐκ τοῦ μὴ
ὄντος εἰς τὺ εἶναι παραγόµενον avvatbiov εἶναι τῷ
ἀνάρχῳ xai ἀεὶ ὄντι ; Συνάχεις ix. τῶν εἰρημένων
τούτων διαφορἀν τινα τῆς θείας οὐσίας πρὸς τὴν ταύ-
τῆς ἑνέργειαν, ἢ 00; Καΐτοι γε οὐδὲ συνάγειν ἔστιν
ix τῶν θεολογικῶν τουτωνὶ λόγων ταύτην * ἆ,λὰ
xal τυφλῷ, qaot, δῆλον, ὡς αὐτόθεν λαμθάνειν ταύ-
την ἔστι. Τοσαύτην χαὶ γὰρ ὁ θεολόγος διδάσχει τὴν
τούτων διαφορὰν, ὅτι xal ὃ.άφορα τῶν ἑχατέρων ὑπο.
δείχνυσιν ἔργα. Τῆς μὲν γὰρ φύσεως ἔργον | elvat
φησι: τὴν ἄναρχον χαὶ ἀῑδιον γέννησιν, τῆς δὲ δείας
θλήσεως thv ατισιν οὗ συναῖδιον οὖσαν τῷ θιῷ.

855

PHILOTIIE! CP. PATRIARCH.É

836

U δὴ xal 6 θεοφρόρος ὀυνάδων Κύῤώλος, χαθὰ δὴ A τεῦθεν λέγεται, ἀλλ οὖν των πρός τι λεγομένων

xaV αὐτὸν πρὸ βρἀχἑος ἀνέγνως, Τὸ μὲν ποιεῖν, φη-
olv, Ενεργείας ἐστὶ, φύσεως δὶ τὸ Ὑεννᾶν, φύσις δὲ
καὶ. ἑνέρχεια οὐ ταυτόν. Καὶ σὺ δὲ αὐτὸς τὴν ναλ-
λὰξ ἀναλογίαν εἰσάγων kv τοῖς astz λόγοις, τῆς τὲ χτί-
σεως χαὶ τῆς ποιῄσεώς ἐξίσου τὴ» φυσικἠν θέλησιν
καὶ «hv ἑνέργειαν διεῖλες, καὶ φύδιν οὐδόλως ἐἑτόλ-
unu; αὐὑτὰς προσειπεῖν τοῦ Θ«ὀῦ, τούς τε θεολό-
γονς ἄμφιυ χατὰ πρόπτωπον ἱδταμενὸὺς ἔχων, xal
διαμαριτυροµένους ὡς οὗ ταυτόν ἐστι τῷ γεννᾷν τὸ
ποιεῖν. ἡ Υὰρ ἂν ὁ γεννῶν εἴη ποιῶν τὸ γεννώ-
Μενον xat ὁ ποιῶν γεννῶν τὸ πο.ούµενον * καὶ ἅμα
δεδοικὼς οὐσίας πολλὰ» ἐἰπεῖν τοῦ Θεοῦ, p.h xal λ'-
θυυς ἑλκύσῃς xatX τῆς αεαυτοῦ κεφαλῆς, οὕτως
ἀναχελαλυμμένῃ κεφαλῇ καὶ Μακὰδόνιον ἅμα xol

"Act:oy τῇ διαιρέόει xal χατατοµῇ τὴς θείας φύσεως B

&1ptiaUvyOv.

TC δὲ xal περὶ τῆς θείας καὶ àvápyoo γεννήσεως
φὴς «τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ , ὁ μόνήν ὁὐαίαν µετ Etvo-
µίου τὸν θεὸν εἶναι λέγων, τῶν δὲ φυσικῶν ἀὐτού,
καὶ 0h τῶν ὑποστατικῶν ὁμοῦ γατεξανισταμενος
πάντων, xai ποτὲ μὲν μηδὲ εἶναί τι λέγων ὅλως πλην
ὀνομάτων φιλῶν το xal ἀνυπάρχτων , ἀλλὰ τρέκοιτο
χατὰ χεφαλῆς τῶν ἀρχὴγῶν τῆς βλασφηµίας à λό-
γος, ποτὲ δὲ τοῖς χτίσµασιν αὐτὰ συναριθμῶν ; Ἡ
γὰρ κτίσμα λέγεις ἐχείνην πάντως, fj οὐσίαν Θεοῦ,
ἡ ὑπόστασιν, 7| σχέσιν, ἣν αὐτὸς λέγεις’' τί xal γὰρ
ἂν εἶποις ἄλλο; ᾿Αλλὰ χτίσμα μὲν οὗα ἐρεῖς * ἄναρ-
χον γὰρ xa ἀῑδιόν τῶν θεολόγῶν ἀκούσις αὐτὴν λε-
γόντων, καὶ kx τῆς οὐσίας τοῦ Θεοῦ . προάγουσαν,
«ὸὺ) ὁμοούσιον Ὑἱὸν δηλονότε, ἵνα μὴ sb Γρῶτος
xai θεὺὸς ὕστερος «Un. Ἁλλ' οὐδὲ οὐσίαν αὐτῆν φὶ-
σεις '- κοιν] χαὶ γὰρ αὕτη ταῖς τρισὶν ὑποστάσεόιν᾽

ἡ δὲ γέννησις.µόνου τοῦ Υἱοῦ. θὗτὸς καὶ γὰρ ὁ Μονώ-

γενὺὸςψόνος, ἄλλως st χα. φύσεως ἔργον, ἀλλ οὗ φύσιν
αὐτὴν τῶν θεολόγων εἰπόν'.ων. 'ÁA^ οὐδὲ ὑπόφτα-
— &w τὴν θείαν γέννησιν ἂν Εἶποίς ΄ ποτέ ^ τρεῖς γὰρ
αἱ θεαρχιχαὶ ὑποστάσεις , llachp δηλαδη, χαὶ Υἱὸς ,
καὶ Πνεῦμα, xai οὐδὲν tov τριῶν. γέννησίς, ἀλλ᾽ ὁ
μὲν γεννῶν, ὁ δὲ «γεννώμενος, τὸ ὃ' Extopsuó[itvoy
kx Πατρός. Λείπεται τὀιγαροῦνι σχέσιν σὲ ταύὐτὴν
λέγειν, καὶ. χίνηαιν θεοπρεπῆ τοῖς ἄχροις ᾿μεσιτεύ-
ουσαν, xai φύσεως ἔργον, ὃ φασιν ul θεολόγσί, mpo-
άγουσαν kx τοῦ ὁμοουσαίου τὸ: ὁμόοῦσιον.

ἐστὶ, xal οὐχ ἄφετος, ὥσπερ xal dj Κύριος φωνὴ,
ὄνομα εἶναι θεοῦ. xal αὑτὴ λεγοµένη. Ἐγὼ Ὑὰρ,
φησὶ, Κύριος ὁ Θεός σου, τοῦτό µου ὄνομα. Καὶ Κὺ-
gu ὄνομα αὐτῷ.

ΤΙ οὖν, ἐπειδὴ ὀνόματα ὑεῖα τὸ Θεὸς xal τὸ Κύ-
ριος, xal σχετιχκὰ, χὰὶ τῶν πρός τι κατὰ τοὺς θιο-
λόγους τούτους, εἰς τὸ ἀνύπαρκτον παραπέµψοµε»,

ὦ φιλόσοφε, καὶ ταῦτα; Τῆς ἀσεθείας] Ἔστι μὲν
οὖν fj ἄνάρχος xal áthoz τοῦ θεοῦ Ὑέννησις, xal
σχέσις θεοπρετῆς τοῦ Πατρὺς πρὸς τὺν Υἱόν. ἸΑλλ
αὑτὴ ἐστιν fj τῆς τοῦ μονογενοὺς Υἱοῦ τοῦ θεοῦ ὑπο-
ατάσεως ὕπαρξις, ἡ ὁ τρόπος αὐτῆ- τῆς ὑπάρξεως,
ἄγνωστος ὢν πάσῃ γενητῇ δηλάδη φύσει, xat ἄνερ-
µήνευτος, x10 ὃν ἀλλήλων τὰ θεαρχικὰ xat ὁμοούσιχ
πρόσωπα, τοῦ Πατρός φηµι xal toU Ylov, διαχρίνε-
*2:, ὥσπερ xal τοῦ Πνεύματος fj ἐχπόρευσις, ἄλλός
τρόπος ὑπάρτνεως οὗτος, ὡασαύτως ἀχατάληπτός τε
xai ἄῤῥητος, χάθ᾽ ὃν τῶν ὁμοουσίων Πατρό τε xai
Yioo διαχρίνεται, καὶ οὕτω Τριὰς ἡμιν ὁ εἷς τὼν
ἁπάντων θεὸς καὶ γινώσκεται, xav πιστευεται. Σὺ δὲ
τῶν θείων Γραφῶν. χατολιγωρων, βραχὺν os d: καὶ
οὐδένα τῆς τῶν χοινῶν διδασχάλων xai Πατέρων
θεολογίας λόγον ποιούμενος ἀπὸ χοιλίας ἅπανια
ΦΘέγΥΠ, xaX θεολοχεῖν οἵει, τὰ τῆς σῆς διανοίας al-
σχρὰ xal εἰδεχθῃ προτιθεὶς ἀμηλωθρίδια, καὶ vov μὲν
t&v ἐναλλὰξ ἀναλογίαν, νῦν δὲ τὴν σχέσιν , xal πρὸ
τούτων ὅτι τὸ ἔχειν ὁ θεὺς οὐχ έχει, παιδαρίοις Ex:-
δεικνύµενος, χθὲς xai πρότριτα τῆς σχολῆς τῶν ἐχ-
κυχλίων χαὶ μύθων xat ποιητῶν ἀποστᾶσι, καὶ γεν-
ναῖον μὲν ἔχεῖ χαὶ ὅξιὸν λόχου χατωρθωχόσιν οὐ:
δὲν, πλὴν ὅσον ἀπηχήματά τινα xal φωνὰς τῶν προ-

τελείων ἐχεῖθεν λαδεῖν παρὰ σοῦ, χαὶ τὸ παιδευτὴν
αὐχεῖν τὸν φιλόόοφον, τὰς δὲ πονηρᾶς vov δόξας,
ὑπὸ σοὶ μυσταγὠγῷ, καὶ τὴν κατὰ Θεοῦ βλασφη-
µίαν, καὶ την τῆς ἀὐτοῦ Ἐχχλησίας ἀθέτησιν, xai
πάνθ ὁμοῦ τὰ χαχὰ xatà τῆς σφετέρας αὐτῶ, χεφαλῆης
ὀργιάζουαί, μᾶλλον δὰ καὶ θριαμδεύουσιν ἀναίδην,
xai πομπέύουσι χατὰ µέσης τῆς πόλεως. |

Εἶτα toig οὕτω χαχῶς τε xal ἀναρμόστως xal
πὀῤῥω τῶν Ἱἱἐρῶν εἰρημένοις λόγων, ὥσπερ οὐχ
ἀρχεσθεὶς ὁ φιλόσοφος, χαὶ µέμνιν ἑτέραν, ὡς οἵε-
ται, £p τῆς Ἐχχλησίας ἑπάγει tÓjup, οτε φησὶν,
Οὐ τῆς φύσεῶς εἶπε τὸ γεννώµενον, ἀλλ' ἐχ τῆς φύ-

Τ(οὔν, διότι σχέδις οὐκ ἄναρχος καὶ ἀῑδιος 7) ἀνύτ παρ” p 350, παβ ἑαυτοῦ προστεθειχὼς ἐχείνῳ τὴν ἐκ, δι

κτος, δί αὑτὸ τοῦτο xat οὐδὲν ἄλλο πλην Ίχου, xal φι-
λῶν βημάτων φωνῆς; Οὕτω καὶ γὰρ προϊὼν αὐτὸς Φι-
λὀσοφεῖς περὶ fic φιλοσοφεῖς σχέσεω-. Καΐτοι γε xaló
Πατὴρι xdi ὁ Υἱὸς, σχἐσεώς εἰσιν óvópata, καθὰ δὴ
καὶ πρὸς Αρειανούς φησιν ὁ τῆς θεολογίας ἑπώνυ-
pac. Obre οὐσίας Ὑὰρ, φησὶν, ὄνομα ὁ Πατὴρ, à σο-
φώτασοι, οὔτε ἑνεργείας, σχέσέως δὲ, xat τοῦ πῶς
ἔχει πρὸς τὸν Υἱὸν ὁ lascio, xat ὁ Υἱὸς πρὸς τὸν
Πατέρα. Καὶ τὸ θεὸς δὲ , χαὶ τὸ Κύριος, τῶν πρός τι
λεγομένων ἐστὶν ὠσαύτων, ὡς ὁ αὐτὸς xal 10016 φη-
ew. "ll - 4p τοῦ 8200 , φησὶ ; χλῆσις, κἂν ἀπὸ τοῦ
θέειν t$. αἴθειν, ἠευμολόγηται τοῖς περὶ. ταῦτα
χομφαῖς διὰ τὸ ἀειχίνητον ἂαὶ δαπανητικὸν τῶν
μοιθηρῶν ἔξεων, καὶ γὰρ Up. xacaradíoxor. ἓν-

fv, 92), fj οἰχδυμένη αυγχέγυται, ἐπειδὴ βούλοται
κατασχευάξειν ὁ τόμος δῃθεν τὴν ἑνέργειαν ὡς ἐξ
αἰτίας εἶναι τῆς φύσεως, χαὶ Ytv αντὴν εἶναι συν-
ἀγει, καὶ τὸ ες εὐσεδείας ὅλον, enatv, ἀνατρέπει
μυστήριον. "Αμα δὲ, not, xaY τοῖς Λατίνοις χατά
ο τὴν ἀροσθήκην ταύ: «ην συνᾷδει; Εροστιθεῖσι ταῖς
ἱεραῖς ῥήσεσι, ταῖς Πνεῦμα Χριστοῦ λεγούσαις τὸ
Πνεῦμα τὸ ἅγιον tap! ἑαυτῶν xai τὴν ἐκ, καὶ οὕτω
βλασφημοῦσίν αὐτὸ xal àx τοῦ Υἱοῦ ἐχπορεύεσθαι'
χαὶ βλασφημιῶν χαὶ συκοφαντιῶν τούτοις σωροὺς
ἐπιφέρει xà τὰς εξ ἁμαξὼν ἀναιδεῖς ὕδρεις" οὐδὲ
γὰρ ἔχω χατὰ Ἰλέξιν ixflva προφέρειν τοῦ χἀιροῦ
xai τοῦ µήχους φειδόμὲνὸς,

Αλλά $& μὲν τῆς πρὸς τοὺς Λατίνους αυμφωνίας

837

CONTRA GREGORAM ANTIRRHETICÓRUM IV.

$38

xai κοινωνίας, οὐ λέξεων fvexá φημι xal προθἑσεων, Α Xt ουχοφαντῶν , ἀλλ ὡς φύσικὴ Clvaplg 6ε

ἀλχὰ τῶν καιριωτέρων αὐτῶν, xai τῆς τοῦ Πνεύμα-
χης : ἐχπορεύσεώς «€ xai μετοχῆς iv τοῖς ἑξῆς ὑπο-
δείξοµεν. τίς 6 ὑπεύθυνος ἐχεῖνα, εἴτε ὁ τῆς συνόδου
np «όμος, εἴτε δὴ χαὶ Γρηγορὰς αὐτός " περὶ δὲ
τῆέ προσθήχης τῆς ἐκ f| τὸν χωφὸν xoi τὰς ψεις
πεπηρωμένον ἑκὼν ὁ Γρηγορᾶς ὑποχρίνεται, fj xal
V Ἱεγόντων ἀχούων, xat ὁρῶν τα χεγραμµένα τὴν
xa1 ἐχείνων βλασφηµίαν ἐπίτηδες επάγχει τῷ τόμφ,
τ) παῤῥησίᾳ πρὸς ἑχείνους ἀναισχυντεῖν δεδιώς
τῶν Yàp θεολόγων οἱ λόγοι. ἀλλ᾽ οὐχ ἡμέτεροι, μᾶλ-
λον δὲ χα. ἡμέτεροι, ἐπειδὴ ve ἐκείνων' οὓς δη x3
πρὸ βραχέος αὐτὺς ὁ 1 ρηγορᾶς 5v ἑαυτοῦ μεταξὺ
τῶν ἰδίων ἀνεγίνωσχε λόγων, οὕτως ἔχοντας. 5 έννη-
σίς ἐστι, qnot, το ἐκ τῆς οὐαίας τοῦ γεννῶντος προά-
γεσθαι τὸ γεννώμενον, ὅμοιον κατ) οὐσίαν. Καὶ pe
ὀλίγον, 'H Υέννησις, φησὶν. ἂναρχος xcY ἀῑδιος Qu-
σεως Épyov οὖσα, χαὶ ix τῆς οὐσίας αὕτου Tpoa-
Yoda.

Καὶ ὅτι μὲν πρὸς τοὺς θεολόγους ὁ πόλεμος τῷ
ἀντιχειμένῳ, δέδεικται map! αὐτῶν ἐἑχείνων» el. δὲ
xai py προσέχειτο tap! ἐχείνων ἡ πρόθετις, ὦ l'or.
γορᾶ, χαθάπερ ἀναχινώσχεις, ἀλλά τῆς οὐσίας
ἁπλῶς ἔλεγον *5 γεννώµενον. οὐκ ἂν tx τῆς οὐσίας
toU Ἠατρὸς τὸν Tidv εἶπας, ὡς µη «.. (ntes τῆς
φαροθέσιωζ ᾽πῤοσχειμένης; Μᾶλλον ὁξ τί yph τὰ
τοιαῦῖα λέγειν τό καὶ πυνθάνεσυ-ι: ὅπου γὲ xdi
ῥητῶς παρὰ τῶν ἁγίων κειµένης, αὐτὸς ἀπαρνεῖται,

ἀπυδύσπετεῖ, χαὶ καταθοᾷ «uv λεγόντων Ex τῆς οὐ-

xal πρόοδος, τὸ μὲν εἴρηται, τὸ δὲ καὶ αὖθις. εἰ-
ρήσεται * kv δὲ τοῖς προῤῥηθεῖσιν ὁ τόμο; περὶ δια”
φοῥᾶς οὐσίας θείας καὶ ἑνεργεία- τὸν λόγον: ποιού-
μεύος ἄλλους τε πολλοὺς xal μεγάλους τῶν ἱερῶν
διδασχάλων λόγους προῄνεγκεν, οὓς αὐτὸς ὡς μηδὲ
τὴν ἀρχὴν εἰρημένους παρέδραµες, xal δὴ xal τοὺς
σοφοὺς τουτουσὶ διδασχάλους, Ἰωάννην λέγω χαὶ
Κύριλλον, οὕτω τὴν διαφορὰν τῆς οὐσίας ἑναργῃ
μαρτυροῦντας πρὸς τὴν ἑνέργειαν, ὡς ἄλλο τὸ τῆς
οὐσίας ἔργον εἶναι λέγειν, xal «b τῆς ἑνεργείας
ἕτερον, καὶ τὸν αὐτὸν xat ἕνα θεὸν Oi μὲν τῆς. οὐσίας
αὐτοῦ thv &vapyov x3! Qibtoy τοῦ Υἱοῦ ἐἑνεργοῦντα
γέννησι». διὰ δὲ τῆς φυσιχῆς ἀνεργείας. ποιοῦντα
thv χτίσιν, ὡς xav oia τῆς. εἰς ἄτοπον ἁπαγωγῆς
τοὺς ᾿Αρειανοὺς «π.στοµίζειν τὸν µέγαν Κύριλλον.
El τῷ γενγᾷν yàp, φποὶ, ταυτόν ἐστι τὸ πα εἷν, ὁ
γεννῶν ἔσται .ποιῶν τὸ γεννώμενον, χαὶ .ὁ ποιῶν
γεννῶν τὸ ποιούµενονο

Καίτοι γε. εἰ xat περὶ τῆς θείας. ἑνεργείας ἣν à
Ἀόγος, ὅτι kx τοῦ Θεοῦ ὡς ἐξ αἱτίου ἐστὶν, οὐδὲ .
οὕτω σε μανικῶς ἔδει χατὰ τοῦ «o ιοῦδε. λόγου χωρεῖν,
χαὶ λέγειν εὐθὺς, xal σωχοώαντεῖν ἀνερυθριάσ-ως .
ἡμᾶς, ὅτι Υἱὸν Θεοῦ φαμεν τὴν ἐνέργειαν, ἐπειδὴ
τὴν θείαν οὐσίαν αἰτίαν ταύτης ὡς φνσικῆς λέγουεν,
τοῖς θεολόγοις ἀχολομθοῦντες. Ἐπεὶ καὶ τῶν χτισµά-.
των (αἴτιόν. φαμεν τὸν θεὸν,, xal ἐξ αὐτοῦ λέγαμεν
εἶναι τὰ χτίσµατα * χαὶ Ηατέρα αὐτόν φαμον τῷῶν
ἁπάγτων, ἀλλ᾽ οὐχὶ φύσει, ἀλλ’ «ὡς δηµιονργύν. Καὶ

cid; εἶναι τοῦ Πατρὸς τὸν Yi,v, xax τὰ πέρατα τῆς ( τοὺς ἀνθοώπους νυἱοὺς αὐτοῦ λέγομεν, ἀλλὰ vuv μὲν

οἰκούῤένης διαὀτῆσαι ἑοῦτό φησι, xal τοὺς οἰχείους
µαθητάς διδάσκει, μὴ ἐχ τῆς φύσεως top γεννῶντος
Advsiv τὸν γεννήθέντα, ομώνυμον uv» καθαρῶς
Μετὰ ᾿Αρείου δογµατίζων τὸ τοῦ μονοχενοῦς Yloo
τοῦ Θεοῦ ὄνομα τὸ ὑπὲρ xdv ὄνομα, χάτω τε μετὰ
€f Χτίσεως τὸν τῆς χτίσεως Δεσπότην τολμηρά xai
δαιμονιώδεί γνώμη καὶ γκώττῃ τιθεῖς, xal τὸν τῆς
πίάτειως χοινόν ἀνατρέπων ouv, τὸ τῆς εὐσεθείας
ey! σύμδολον, xat οὓς φησι Λατίνους ἓξ ἀντιστρό-
Φου μιμούμενος, μᾶλλον δὲ χαὶ παρελαύνων ἐπὶ τὸ
χε(ρίατὸν τε xal ἀτοπώτατον, ὅσον ἐχεῖνοι μὲν 9εὺν
kx Θεὀῦ τὸ Πνεῦμα φρονούντες, τὴν pij οὖσαν ix
«00 Υ{οῦ ἐχπόρευσιν Φιλονείχκως xat καχῶς προστιθέα-
σιν, ὁ δὲ τὸν μονογενη τοῦ θεοῦ Υἱὸν μὴ ἐκ τῆς οὐσίας

«90 θεοῦ εἶναι, xai δοξαζει. xa. Υράφει, χαὶ αἴρετι- |

χοὺς ἀποχαλῶν ἅμα τοὺς τοῦτολέγοντας. iv ᾿Αρειον.
μόνον, ἀλλὰ xol Κὐνόμιον ὁμου, xat Εὐδόξιον, xal
πᾶσαν τὴν ἄθεον κατ’ ἐκείνους φατριαν, πάλαι νε-

κρωθεῖσάν - -4€ xal µετ Ίχου γενοµένην £x μέσου, πει-
ρώμενος εἰς την Ἐχκλησίαν εισαχειγ. Καὶ ἡ ox φις
ὡς εὐπρεπής { Ἐπειδὴ, φησ]ν, ὁ τόμος τὴν θείαν ἑνέρ-
γειαν σπεύδει Delta. δ.ὰ τούτων ὡς ἐξ αἰπίας τῇῃς
θείας φύσεως οὖσαν, xal υἱὸν αὐτὴν τοῦ Θεοῦ xata-
σχευάζει, xav παν ανατρέπει τὸ τῆς εὐρεδείας μυ».
στήριον.

Καὶ ποὺ τῶν ἐνταῦθα λόγων ἀχλχοας, βέλτιστε, ,
περὶ ἑνεργείας εἰπόντων τοιαῦτα; "Us: μὲν γαρ
$ θεία ἑνέργεια ix. τῆς θείας ἑστὶν οὐσίας, αὐχ.
ὡς Υὓς ἐν Πατρὸς γεννηδεῖσα, καἸάπερ αὐτὺς

ὡς γτίσµατα, νῦν δὲ ὡς υἱοθετηθέντας χάριτι’ quot)
ὃδ µόνογ Υἱὸν τὸν μονογεγῇ xal ὁμοοῤαμογ .Υἱὸν τοῦ
θερῦ.

Τίς οὖν μανία xa* à κατὰ «y φυφικῶν «oü oU
δαιµονιώδης πόλεμος οὗτος, ὡς χαὶ «τῶν χτισµάτων.
kx τοῦ Θεοῦ λεγομένων, xal μηδενὺς. ὄντος υἱοῦ φύ-
σει, τὰ φυσιχὰ..τοῦ Βᾳοῦ ϱἱ ix τῆς φύσεως αὐτοῦ
λἐγοιτα, ἢ καὶ υἱλὶ τοῦ Θεοῦ εἶναι, ἢ. μηδὲ τὴν ἀρχὴν
εἶναι; ὥσπερ al τις ἔλεγε τὴν. λάρντα f| λογιχὸν εἶναι
ζῶον, t μηδὲ ζῶον εἶναι, ἡ τὴν αυχΏν fj ἀειθα)ὲς
φυτὸν εἶγαι, ἡ μηδὲ φυτὸγς τὴν ἀρχὴν.. πεφυχέναι.

Ἁλλ' αἱ μὲν τῶν θεολόγων. Πατόρῳων. περὶ πῶν
τοιούτῳν πολλαὶ xal χαλα" μαρτυρίαι διεξοδεκώτεν

(09) Ev Ya τοῖς Are μοι πβοεναχθήσονται". νῦν δὲ καὶ
Sl; f| δύο τῶν χορυφαἰῳγ.ἀρκέσονσιν .ἀντὶ imáv-

των.

Ὁ γοῦν μέγας Βασίλειος ξύνοβ(ιμιπερ) «τῶν voto)».
τω» διἀλεγόκενος. τοιάδε φεσὶν byosol, ᾽Αντιῤῥητις
κοῖς' Τὸ Ex τινος. ἢ δημιουρχικῷς ἑάειν. ἐξ: αὐτοῦ,
ὡς τὸ, 'Elc ὁ θεὸς ό.Πατὴρ, ἐξιοῦ τὰ πάκτα, ἡ 4v»
νητικῶς, ὡς τὸ, ᾿Εγὼ ἐκ τοῦ Πατρὸς.ἐξῆ.1θον,
χαὶ τὸ, 'Ex }αστρὲς πρὸ ἑωσφόρου ἐγέκκησάσε,
ἡ φυσικῶς, ὡς Ἡ ἐνέργεια ἡμῶν ££ ἡμῶν, S e
Τὸ ἁπαύγασμα τοῦ Mov ἐξ αὐτοῦ.

Ὅ 80k τὴν γλὠῶτταν χρνσοῦς. Ἰωάννης. τὸν Εύαγ-
γελιστὴν .ἐξηγούμενος Ἰωάννην, xol τὴν few
ἐχείνην τὴν θείαν. ἐξετάζων τὴν λέγουσαν , καὶ
ἐχ τοῦ π.Ἱηρώμωτος αὐτοῦ ἡμεῖς. πάντες -ἐ[ἁ-
6οµεν xal yápw ἀντὶ χάριτος, ᾿Γποθώµεῦα,

839

PHILOTHEI CP. PATRIARCHAE

ςησὶν ; εἶναι πυρὸς πηγὴν, εἶτα ἀπὸ τῆς πηγῆς À δὲ καὶ παράδειγµα ἀνθρώνινον, τὸ «Up, καὶ τὸ ἓᾳ .

ἑχείνης µνυρίους ἀνάπτεσθαι λύχνους, xal δις, xal
ερὶς, καὶ πολλάχις. "Apa οὐκ ἐπὶ τῆς αὐτῆς μένει
πληρότητος τὸ πῦρ, xal μετὰ vb μεταδοῦναι to-
σούτοις τῆς ἐνερχείας αὐτοῦ; Παντί που δήλόν ἐστι.
Καὶ μετὰ pixpóv: El γὰρ ἕνθα οὐσία ἐστὶ τὸ μετα”
λαμδανόμενον σῶμα, xaX µερίζεται, xat οὐ µερίζε-
ται, πολλῷ μᾶλλον ὅταν περὶ ἐνεργείας ὁ λόγος fj. xat
ἑνεργείας τῆς ἐξ ἀσωμάτου οὐσίας, οὐδὲν εἰχὸς τοι:
οὔτον παθεῖν. Auk τοῦτο xat Ἰωάννης ἔλεχεν, Ἐχ τοῦ
«ληρώματος αὐτοῦ ἡμεῖς πάντες ἑ.άδομεν.
ρλλλως τε τὺ μὲν τινὸς ὃν οὐκ ἀνάγχη καὶ ἐς
ἐχείνου εἶναι. Οὐδὲ γὰρ τὸ τινὸς διπλάσιον xa ἐξ
ἐχείνου ἑστίν * οὐδὲ ὁ τινὸς ἀδελφὸς Ίδη χαὶ ἐξ Exet-
vou* οὐδὲ φίλος ix φίλου, οὐδὲ δεσπότης ix δούλου,
καὶ ἁπλῶς ὅσα τῶν σχετικῶν xal πρός τι λεγομένων.
Τὸ 8k Ex τινος ἀνάγχη xo ἐχείνου λέγεσθαι’ ὥσπερ
Yl τοῦ Πατρὸς, καὶ τὰ αχτίσµατα τοῦ θεοῦ, xal
τὸ φῶς τοῦ πυρὸς, xal fj ἀχτὶς τοῦ ἡλίου, xa f
ἑύναμις τοῦ δυνατοῦ, xal ὅσα τοιαῦτα. Θαῦμα τοι-
γαροῦν ἂν εἴη, πῶς ὁ φιλόσοφος οὗτος ἀχούων, ὅτι
ed μὲν γεννᾷν ἔργον θείας φύσεως, τὸ δὲ ποιεῖν
ἔργον θείας θελἠσεως, οὗ συνῆχεν, ὅτι τὸ μὲν τοῦ
Θεοῦ ἐστιν ὡς ὑποστατιχὸν ἰδίωμα xal χαραχτηρι-
στιχὸν τῆς πατριχῆς ὑποστάσεως, προάγον ἐκ τοῦ
ὁμοουσίου τὸν ὁμοούσιον » «b δὲ ποιεῖν xal τοῦ θεοῦ
ἐστι χαὶ ἐκ τοῦ θεοῦ ὡς φυσιχὸν, ἃ δὴ xal ἀνάρχως,
xai ἀῑδίως, καὶ ἄμφω πρόσεστι τῷ θεῷ ' ob γὰρ fiv
ὅτε Πατ]ρ οὐχ fv ὁ llano, οὐδὲ ἦν ὅτε ποιητἠς τε

αὐτοῦ ὁπαύγασμα, δύο μὲν τῷ εἶναι καὶ ὀρᾶσθαι,
ἓν δὲ τῷ ἐξ αὑτοῦ , xal ἁδιαίρετον εἶναι τὸ ὁπαύ-
γασμα αὑτοῦ. Elea τὴν εοῦ μιαροῦ xol ἁπαθοὺς
ἑρμηνέως ἐχείνου μιαρὰν xot ἁμαθεστάτην ἐπέφε-
pev ἑρμηνείαν, Ὥσπερ iv. συµπεράσµατος τρόπῳ,
λέγων, οὐχοῦν xai τῆς ἑνεργείας ἐκ τῆς οὐσίας εἷ-
ναι κατὰ τοὺς θεολόγους ἅπαντας πεπιστευµένης,
τό τε ἄλλο καὶ ἄλλο εἶναι, xat δύο εἶναι, κἀντεῦθεν
διενηνοχέναι ἀλλήλων ἑναργῶς ἀναπέφηνε, χατὰ τὸ
ἐξ οὗ, χαὶ Ex τινος, τὸ αἴτιον δηλαδὴ xal τὸ αἴτια.
«ὺν, ὡς ὁ πολὺς οὗτος τὰ θεῖα διδάσχει θεολογῶν.
Ὥσπερ τοίνυ» ἐπὶ τοῦ πυρὸς xal τοῦ ἐξ αὑτοῦ φω-
tbc, τοῦ μὲν φύσεως xal αἰτίου ὄντας, τοῦ δὲ φνει-
χοῦ χαὶ αἰτιατοῦ, τό τε ἓν διὰ τὸ ἀχώριστον, xal cb
δἰάφορον αὖθις, διὰ τὸ αἴτιον xal αἰτιατὸν εἴρηχεν"
οὕτω xàxl «τῆς θείας φύσεως, xol τῆς ἐξ αὐτῆς
ἐνεργείας, τὸ Ev χαὶ τὸ διάφορον ἡμῖν ἐχληπτέον, τὸ
μὲν κατὰ τὸ ἠνωμένον xal ἁδιαίρετον, τὸ δὲ χατὰ
τὸ αἴτιον xal τὸ ἐξ αὐτοῦ δὴ τοῦ αἰτίου.

Τοιαῦτα μὲν ὁ ἱερὸς τῶν Πατέρων τόμος, τοῖς
θεολόγοις Πατράσι xat διδασχἆλοις τὸ ἠνωμένον καὶ
διαχεκριµένον θεολογοῦσι τῆς θεότητος διὰ φυσωῶν
τε χαὶ χαταλλήλων παραδειγµάτων, ὥς ἔθος, ἐπό-
µενός τε xal συνθεολογῶν, μᾶλλον δὲ xal τοῦτο, xa-
κῶς ὁ τῶν ἁγίων ὑδριστὴς ἐχεῖνος προῄνεγχε, τήν ᾿
τε χατασκευὴν τῆς ἐξεργασίας ἁποτεμὼν ἐχεῖθςν,
xai οὐδὲ αὐτὰ τὰ ῥηθέντα χατὰ χώραν ἀφεὶς, ἀλλὰ
xai τῇ λέξει συνῄθως ἑπηρεάσας. ᾿Αλλά περὶ μὲν

;at δημιουργὸς οὖκ fjv ὁ Πατὴρ ἅμα xat ὁ Υἱὸς C τῆς χατὰ τὴν λέξιν ἐπηρείας τε xal παρατροκῆς οὐ

καὶ τὸ ἅγιον Πνεῦμα, εἰ χαὶ τὰ χτίσµατα πρόσφατα
καὶ ὑστερογενῆ, τηνικαῦτα τῆς δημιουργικῆς ἑνερ-
Υησάσης καὶ ἑνεργηθείσης θείας δυνάµεως κατὰ τοὺς
Διοφόρους ἡμῶν διδασχἀλους, ὅτε 6 θεὸς ἐδουλ/θη.

Ἁλλὰ τί χρὴ λέχειν, ὅπου γε xa ῥητῶς ἀχούων
οὕτω τοῦ θεολόγου φιλοσοφοῦντος, ὡς ἡ μὲν ἄναρχος
xaX ἀῑδιος γέννησις ἔργον θείας φύσεως οὖσα, ἐκ τοῦ
τεννῶντος προάγει τὸ γεννώμενον, ἡ δὲ χτίσις θεοῦ
θελήσεως Épyov οὖσα, οὐ αυναῖδιός Lov τῷ θιῷ,
οὔτε τοῦ ἑκ τοῦ γεννῶντος αἰἱσθάνεται, ἀλλὰ xol
διαγράφειν ἐπισχήπτει τὴν ἐκ , ὡς ταραχῆς, qnot,
vpóttvov ; Καθάπερ xal αὐτὸς ἔφθην εἰπὼν, οὔτε
τῆς θείας θελῆσεως ἔργον ἀχούων τὴν χτίαιν, τὸ τῆς
θείας θελήσεως ἄκτιστον ἐπιγινώσκει, οὗ γὰρ εἴη

πολὺς 6 λόγος, ταυτὸ Ὑάρ τι καὶ ἓν ἔστιν ἡμῖν εἰ-
πεῖν ἐπὶ τῆς θείας φύσεως, καὶ τῆς φυσικῆς αὐτῆς
ἑνεργείας. καὶ ἐπὶ τῆς θείας φύσεως, xoi τῆς ἐξ αὖ-
τῆς ἑνεργείας, ὅπερ αὐτὸς τῆς φίλης xoxougylac
ἀντεισῆγαγε µεταποιῄσας, ἅμο μὲν οὐδὲ ἀντιθλέφαι
δυνάµενος πρὸς τὴν λέξιν, xal τὰ φνσικὰ τοῦ Θεοῦ,
xatplav olovst κατὰ τῆς αὐτοῦ δόξης ὄντα, ἅμα δὲ
xai τὸ ix τῆς οὐσίας ὡς ἔγχλημα xal αὖθις «otc
Πατράσι δῆθεν προφέρων, χαθὰ δὴ xal φθάσας αὐτὸς
εἴρηχε- τὴν δέ γε χατασχευην τῆς ἐξεργασίας τῶν
θεολογικῶν ῥητῶν ἀναγκαῖον τοῖς εἰρημένοις [δη
προσθεῖναι. Εἰπὼν γὰρ ὁ τῶν Πατέρων ἱερὸς τόμος,
χαθάπερ Ἰχούσαμεν Ίδη, Οὕτω κἀπὶ τῆς θείας
φύσεως, καὶ «nc φυσιχῆς αὑτῆς ἑνεργείας ὁ

Χτίσεως ἔργα τὰ χτίσµατα, ἀλλὰ δυνάµεως θείας͵ καὶ D ἓν xal τὸ διάφαρον ἡμῖν ἐχληπτέον, «b μὲν χετὰ

πρὸς τὴν διαφορὰν τῆς τεθείας φύσεως καὶ τῆς θείας
θελήσεως τυφλώττει περιφανῶς, οὕτω προφανῆ τοῖς
πᾶοι χειµένην, xal ἑαυτὴν οἷον ἀνακηρύττουσαν.

"AX ἅγε τὸν σὺν µεταχαλεσάµενος ΄Άγγελον ἡ
ΑἈγαθάγγελον, ὡς qc, Γρηγορᾶ, λέγε xaX αὖθις τὰς
κατὰ τῶν Πατέρων βλασφηµίας, xoi τὰ ἐγχλήματα,
«bv μεταξὺ τοῦ΄ φεύδου; τε xal τῶν χενῶν Όδρεων
συνᾖθη χαταλιπὼν συρφετόν. ᾽Αθανάσιον, φησὶν,
ἐπὶ τοῖς ῥηθεῖσιν εἰσάγει τὸν péyav ἐν τῷ παρα-
νόµῳ τόµῳ ἐχείνῳ, ἄλλο «b Ex τινας, χαὶ ἄλλο τὸ ἐξ
οὗ ἐστιν εἶναι λέγοντα. Κατὰ τοῦτο ἅρα δύο: εἰ δὲ
. gh δύο εἴη, à) ἐπὶ τοῦ αὐτοῦ λέγοιτο, ἔσται τὸ
κὐνὺ καὶ αἴτιον xal αἰτιατὸν, Υεννῶν xal γεννώµε-
νυν ὅπερ ἄτοκον ἐπὶ Σαδελλίου δέδειχται. "Eozo

εὁ ἠνωμένον χαὶ ἀδιαίρετον, τὸ δὲ χατὰ τὸ αἴ-
τιον χαὶ τὸ ἐξ αὐτοῦ δὴ τοῦ αἰτίου, tbv ἑαυτοῦ
λόγον οὕτως ἑ πάγων χατασχευάζει. Οὔτε γὰρ «b ἓν
τὴν διαφορὰν ἀπελαύνει, οὔτε μὴν Doc ἡ διαφορὰ
τὸ Ev ἀνατρέπει’ ἁλλ᾽ ἑκάτερον χατὰ τοὺς ἁγίους
εὐσεδῶς θεωρούµενον, οὐδοτιοῦν ὑπὸ θατέρου παρα”
θιαθῆναι δυνῄσεται. —— | |

Άλλ’ 6 χατηγορῶν ἡμῶν Γρηγορᾶς τὸ μὴ σαφη-
γίζειν εἰδέναι τοὺς λόγους, μηδὲ ἐπεξεργάζεσθαι 1j
καλῇ ταύτῃ νῦν ἐπεξεργασίᾳ τῶν θεολογικῶν ἑντυ-
χὼν λόγων, τὴν κατασχενυὴν ἐχείνης ἀποτεμὼν, «hy
μὲν λ/0ῃ xal σιγῇ παντελεῖ δέδωχε, τὸ ἰσχυρὸν δια-
σαλεύων τοῦ λόγου, xal τὰ νῶτα πα[ειν ἐπιχειρῶν,
ἐπειδὴ κας ὄψιν οὐδὲ ἀντιθλέπειν. ufto: νε καὶ

CONTRA GREGORAM ANTIRRHETICORUM. IV.

v ὁπωφοῦν δύναται: ἐπὶ Ob τοὺς οἰχείους A Πατρὸς τὸν Υἱὸν, ἀλλὰ χατὰ τὴν σχἑσιν, xa0' fjv at-

χωρεῖ λόγους, καὶ τὸν ὁμιλητὴν ᾿Αγαθάγγε-

Xv φησιν ἐχεῖνος ἑξῆς; Καὶ αὕτη μὲν ἡ τοῦ
j ἁρμηνεία, καρὰ πᾶν τὸ εἰχὸς τὴν ἔννοιαν τοῦ
πρὸς τὴν ἀνύπαρχτον µεταφέρουσα καὶ ἀν-
ατον αὐτοῦ ἑνέργειαν. Ἔπειτα προϊὼν, xal
wv τὰ ὅμοια, xal τὸν µέγαν παράχει Βασί-
Εὐνομίῳ τάξεως εἶδος εἶναι λέγοντα, οὐκ ix
αρ’ ἡμῶν θέσεως συνιστάµενον, ἀλλ αὐτῇ τῇ
ξύσιν ἀχολουθίᾳ συμθδαῖνον, ὡς τῷ πυρὶ πρὺς
ς ἐστι «b ἐξ αὐτοῦ: bv. τούτοις Υὰρ πρότερον
ιον λέγομεν, δεύτερον δὲ τὸ ἀπ αὐτοῦ, οὗ
Ίματι χωρίζοντες ἀλλήλων ταῦτα, ἀλλὰ τῷ λο-
. τοῦ αἰτιατοῦ προεπινοοῦντες τὸ αἴτιον, Οὐδὲ

τιον μὲν ὁ γεννῶν Πατῃῆρ, αἰτιατὸν δ᾽ ὁ γεννώµενος
Tidę λέγεται (δέδειχται γὰρ ἡμῖν ἀνωτέρω σχέσεω;
εἶναι ταῦτα, xal οὐχ οὐσίας ὀνόματα), αὐτὸς ἢ µη
συνιεῖς, Ἡ ἐχὼν ἀποχρυφάμενος, παρέδραµε μὲν
ἀνεπεξέργαστα, ὣς οὐδὲν ὃν πρᾶγμα µετρίαν γοῦν
τῶν τοιούτων φροντίδα ποιεῖσθαι. Μόνας δ ἆποαν -
λήσας, ἀπειληφὼς τὰς χαὶ λέξεις, τό τε ἆλλο xol
ἄλλο εἶναι, χαὶ δύο, χαὶ αἴτιον, xal αἰτιατὸν, εὐθὺς
ἀπεπήδησε, μικρὰ μὲν φροντίσας τῶν δηλουµένων
ἐχείνοις τοῖς ῥῆμασιν ἐννοιῶν, οὐδὲν δὲ λογισάµενος
τὴν ἐντεῦθεν ἀσέδειαν. Καὶ μετὰ μικρόν’ Ορᾷέξ,
φησὶ, πῶς δειχνύειν ἐθέλων αὐτὸς αὐτῷ συμμαχοῦν-
τας πάντας ἁγίους, δείχνυσι μᾶλλον οὐδένα τῶν
ἁγίων αὐτῷ συμμαχοῦντα; Οὐδεὶς γὰρ τὴν ἀνύπαρ-

je τῆς συνήθους χλοπῆς τε xal ἱεροσυλίας, ἡ B χτον ταύτην xal ἄλλο τι τῆς οὐσίας οὖσαν καθ αὖὓ-

οχίας xav αὐτὸν ἐχεῖνον εἰπεῖν ὁ χρηστὸς
£M; ἱπελάθετο. Κάνταῦθα xal yàp τὸ τέλος
ονεί ει συμπέρασμα τῆς τοῦ μεγάλου ῥῆσεως
ft, τῆς θεολογίας ὑφελόμενος τοῦ σεπτοῦ τόμου,
τείῳ σχότει χαὶ τῷ φεύδει χατέχρυφεν. Ἐπά-
à γὰρ οἱονε) τὸν ἑαυτοῦ λόγον ἀπαρτίζων xal
ραΐνων ὁ µέχας Βασίλειος: Πῶς οὖν «O-
ἀρνεῖσθαι τὴν τάξιν, ἐφ᾽ ὧν ἐστι πρῶτον
εύτερον οὐ χατὰ τὴν ἡμετέραν θὲσιν, ἀλλ
€ κατὰ φύσιν ἑνυκαρχούσης aütol; &xolou-
Καὶ psv! ὀλίγον αὖθις ὁ xópoc* Πάλιν τοί-
Όνομίου «hv τοιαύτην διαφορὰν παντάπασιν
v πειρωμένου, ὁ μέγας Βασίλειος, Πῶς, φη-
γὐδεμίαν διαφορὰν καταλείπεις; οὐδὲ τὴν ἐκ
᾿τίοις πρὸς τὰ ἐξ αὐτῶν ἐνυπάρχουσαν ; Οὕτως
ασιν ὁ Γρηγορᾶς ἁλίσχεται ψευδόµενος, xol
µαντῶν, xal τὰς ἱερὰς ῥῆσεις διὰ πάντων xa-
νων τε xal σκαράττων, χἀχεῖνο τῇ χαχουργίᾳ
iste, καὶ τῇ χαινῇ µοχθηρίᾳ xat ἀταξίᾳ τῶν
, τὸ τοῖς ἀνευθύνοις τὰ οἰχεῖα περιάπτειν αἴσχη
lv.
À' ἀχούσωμεν Ίδη xal τῶν ἐπιχειρημάτων αὖ-
tai τῆς πρὸς τοὺς ἱεροὺς θεολόγους ἀντιλογίας,
« τὸν ῥηθέντα μύστην αὐτοῦ xaX φίλον διέξει-

de, φησὶν, ὅπως σχοπὺν ἔχων ὁ ἀναιδὴς τὰ
ὑτοῦ χαχουργίας γεννήµατα δηµοσίᾳ χἀνταῦθα
οὖν, ἀνωτέρω μὲν εἰς δύο xai διάφορα τὴν

τὴν ἑνέργειαν ἄκτιστον αἰτιατὸν ἐχ τῆς οὐσίας elvat
λέγων δείχνυται, χαθάπερ τὸν Υἱὸν χαὶ Λόγον ἐκ
Πατρός * xai βοῶν ἀεὶ xai διατεινόµενος τοῖς ἁγίοις
ἀχόλουθα δογµατίζειν, δείχνυσι μᾶλλον αὐτὸς ἑαυ-
τὸν τὰ πάντων ἐναντιώτατα λέγοντα. Καὶ µετά τινα:
Ἐμοὶ δὲ πυθέσθαι, φησὶν, ἔδοξε sovtovt, πῶς ix τῆς
θείας οὐσίας καὶ φύσεως εἶναι vost. τὴν ἐνέργειαν,
χαὶ χστὰ «(va τὸν τρόπον αἰτίαν μὲν τὴν θείαν δογ-
µατίζει φύσιν, αἰτιατὴν δὲ τὴν ἑνέργειαν. Τὸ γὰρ
αἴτιον xal αἰτιατὸν, xal ἀγέννητον xal γεννητὸν,
ἅπερ fj τῆς γεννήσεως σχέσις διὰ τῆς ἀποφάσεώς τε
xai χαταφάσεως δρᾷ, xal πρός Υε τὸ ἐχπορευτὸν,
ἰδιώματά εἰσιν ὑποστατιχά * καὶ ὁ τῆς τούτων ὑπάρ-
ξεως τρόπος τουτοισὶ χαρακτηρίζεται τοῖς ὀνόμασι.
Καὶ µετά τινα” Ἐπεὶ δὲ χαὶ ὑπερχειμένας βουλό-
µενος ἔτι xal ὑφειμένας θεότητας δογµατίσειν
ἀχτίστους, αἴτιον εἰσάγει τε xo αἰτιατὸν, xal Bua
πρῶτον τῇ τόδει xal δεύτερον, χαὶ ἁγίοις µάρτυσι
χρώµενος, πρῶτον Ev ὑποδείγματι λέγουσιν εἶναι τῇ
τάξει τὸ πῦρ, δεύτερον δ' aj τὸ ἐξ αὐτοῦ φῶς, ab-
τὸς την μὲν θε[αν φύσιν ἀνάλογον Oct; τῷ πυρὶ, τὸ
πρωτεῖον αὑτῇ xat τῆς τάξεως ἐδεδώχει, δευτέραν ᾿
δὲ τὴν ἑνέργειαν ἑτετάχει, χαὶ ἀνάλογον τῷ quil
τοῦ πυρός ’ δεῖξαι ἔστιν ἐνταῦθα πρῶτον μὲν ὡς
οὐδὲ ἐνταῦθα τοὺς ἁγίους συχοφαντεῖν ὁ ἀναιδῆς
ἀτόλμητον εἴασε * δεύτερον δὲ ὅτι xax την ἑνέρχειαν,
ἣν ἀνύπαρκτόν τε xaX ἀνυπόστατον δογµατίζει θεό-
τητα, Υἱὸν θεοῦ δείχνυσι νῦν ' ὡς δυοῖν ἐξ ἀνάγχτς

στον τῆς θεότητος φύσιν διεῖλε µέρη, νῦν δὲ p Ὑίνεσθαι θάτερον, | τέσσαρας αέδειν ἡμᾶς ὑποστά-

µενος ἔτι xal ὑπερχειμένας χαλέσαι, xal ύφει-
ἁχτίστους θεότητας, xai πρῶτον xai δεύτε-
ἢ φύσει, τὸ αἴτιον xal αἰτιατὸν, προτίθησι, xat
λλο xal ἆλλο, xal τὸ γεννῶν xal τὸ γεννώµε-
Τοῦτο γὰρ ποιεῖ, ἵνα πρῶτον μὲν χαὶ αἴτιον,
[ατέρα γεννῶντα δείξῃ τὴν οὐσίαν, δεύτερον δὲ
εἰτιατὸν, xal γεννώμενον Ylàv τὴν ἑνέρχειαν.
μετ OMyov* ᾿Ακήχοας yàp την ἕκτοπον ἓρ-
lay αὐτοῦ. Tov Υὰρ ἁγίων, οὓς αὐτὸς εἰς µαρ-«
w ΆὌγαχε, περὶ Πατρὸς xai Υἱοῦ λεγόντων
ισίων, ἑνέργειαν αὐτὸς ἀνούτσιον ἐχ τῆς οὐσίας
νευσε , χἀχείνων τὸ ἄλλο, xal ἄλλο μὴ χατὰ
ὁαΐίαν λεγόντων, τοῦτο γὰρ οὐδὲ tol; δαίµοσιν
Jos xat' οὐσίαν ἄλλο, xaX διάφορον εἶναι τοῦ

“Ψλτλοι, Gn. 611.

σεις, f] διπλοῦν τὸν Υἱὸν, ἔχ τε οὐσίας ἑνυποστάτου
δυγχείµενον χαὶ ἑνεργείας ἀνυποστάτου.

Πᾶσαν ὡς ἐν χεφαλαίῳ σχεδὸν ἐνταῦθα τὴν ἰδίαν
αἴρεσιν ἐξήμεσεν ὁ φιλόσοφος. OUvs γὰρ ἄχτιστον
καὶ θεοπρεπῇ χατὰ φύσιν ἔχειν φησὶ τὸν Θεὸν ἑνέρ-
γειαν, οὔτε χτιστὴν τινα γοῦν xal ἐπείσαχτον xac
τοὺς πρώτους ἐχείνους φημὶ νοµοθέτας xui Χαθη-
γητὰς αὐτοῦ τέως Βαρλαὰμ χαὶ Αχινδύνου * ὡς μὴ
μόνον τῶν πάλαι Μονοβελητῶν τε xai Μονοφυσιτῶ»
ἐχείνων χεῖρον πολλῷ τινι διαχεῖσθαι τῷ pato xal
ἁτοπώτερον ᾿ ἐχεῖνοι xal γὰρ τὸ τῆς θεότττος 04--
λημα xa τὴν ἑνέργειαν ἃμα τὸν Χριστὸν ἔχειν οὐκ
ἀπηρνοῦντο, £l xat τὰ τὴ; ἀνθρωπείας φύσεως ἔχειν
αὑτὸν ἀπηρνοῦντο καχὼς ' 6 δὲ tiw φυσιχὴν ἑνέρ-

21

8n

PHILOTHEI CP. PATRIASRCH.R

ΜΗ

γειάν τε xdi θέληδιν τὸν ἕνα τριἀυπόσίατόν t€ X V K «tv Καθ ἡμῶδ ὕδριν καὶ ch» δυχοφαντίᾳν πανἡγν-

πἀντοβύναμον 'Θεὸν ἀφαὶρεῖόθάι πειρᾶται ὅσην c.
bx ἀὐλῷ, ἀλλᾶ xal μῇ ὄντα 1ὸν vta θεὶν, xal ^v
ὄντων ἁπάντων ποιητήν τὲ &aV Küpiov, δι’ ὧν δού-
µἀτίζει χαχῶς, σπεύδει χατἀσχἑυάζεϊν xatà την
ἱερὰν τῶν Πατέρων θεολογίαν.

Φηοὶ yàp ὁ θεῖος xal σοφώτατος Μάξιμος: Tob φν-.

σικοῦ θελήµατος χαὶ τῆς οὐσιώδους ἑνεργείας ávat-
ρούµενος οὔτε θεὸς ἐσται, οὔτε ἄνθρωπος ’ ἀμήχα-
vov γὰρ οὔὗσίαν ἅμοιρον εἶναι φύσιχῆς ἑνεργείας, ἧς
µόνης ἑστέρηται τὸ μὴ ὄν. Καὶ πάλιν ὁ αὐτός' El
οὗδιωδῶς πῤ΄σεστι τῷ θεῷ fj φνσιχὴ ἑνέργεια, τὰ
δὲ οὐσιωζὼς προσόντα, xal ἀναφαίρετα, ἀνάγχη
αὐτοὺς 1j τῆς αὐτῆς τῷ Πάτρὶ xài μετὰ σάρχωσιν
ἐνέργείας αὐτὸν οὗ λέγοντας, μίδὲ τῆς αὐτῆς αὐτῷ
«λέγειν οὐσίας εἶναι' ἔνδα γὰρ f) κατὰ φύσιν ἑνέργεια
οὐχ ἔσξιν, οὐδὲ ἡ φύσις ἔσται mos! ἄν * ἡ «5; αὐτῆς
αὐτῷ λέγοντας αὐτόν οὐσίας, xal τῆς αὐτῆς λέγειν
ἑνεργείας * ἔνθα γὰρ fj φύσις, ἐχεῖ καὶ fj xatvij xav
αὐτὴν ἀπαραλείπτως ἔσται ἕνέργεια.

"Il δὲ ix. Δαμασχοῦ μελιχρὰ τῷ ὄντι xa φιλόσο-
φος γλῶττα, Ἰωάννης ὁ θεῖός φημι, µετά γε τοῦ
αὐτοῦ θείου Μαξίμου καὶ αὖθις, Act, φησὶ, πάντως
κατάλληλα ταῖς φύσεσιν εἶναι τὰ φυσικά * ἀδύνατον
γὰρ ἑλλειποῦς φύσεως ὕπαρξιν εἶναι. Ἡ δὲ κατὰ
φύσιν ἑνέργεια οὐ τῶν ἑχτὺς ὑπάρχει, Καὶ δῇλον,
ὅτι οὔτε εἶναι οὔτε γινώσχεσθαι τὴν φύσιν δυνατὺν
ἑνεργείας δίχα. Δι’ ὧν γὰρ ἐνεργεῖ ἔχαστον τὴν ol-

:- πείαν φύσιν πιστοῦται, ὅπερ ἐστὶ μὴ τρεπόµενον.

λλλ' ὁ φιλόσοφος, ταῦτά τε χαὶ τὰ ξυγγενῆ xal C

προσόµοια τούτοις μηδὲ εἰς voov τὸ παράπαν β.λλό-
µενοςς xai ὃν προσεχῶς νῦν ἀνέγνω σεπτὸν τῆς συνόι
, Sov τόµον ἀγνοεῖν προσποιεῖται καθάπαξ, µήτε τῶν
περὶ διαφορᾶς θεία; οὐσίας καὶ ἑνεργείας λέγων
αὑτοῦ µάρτυράς οὐστινάσοῦν τῶν ἁγίων προενεγχεῖν
αὐτὸν λέγων, ἀλλ) ἐπαγγέλλεσθχι μὲν καὶ βάλα
πλείστους παράγειν, παβάγειν δὲ, ὥς ἐχεῖνός φησιν;
οὐδὲν μᾶλλον, xal &cag?j xài σχοτεινά τινα, xal
εις δεούσης ἄνεν ἐξεργασίας, χαὶ χἀτασκευῆς, πα-
ῥατρέχειν ἐχεῖνα πάντα, & τις οὐχ ἂν αὐτοῦ χατα-
γελάσαι διχαἰίως, τὴν θεολογίαν ἑχείνην την πο)λὴν
xal μεγάλην διεξιὼν τῶν Πατέρων, fj; τὸ πλεῖστον
ἡμεῖς ἁπολαβόντες τοῦ θείου τόμον, διεξοδικώτερον
ἐν τῷ δευτέρῳ χατεστρώσαμεν λόγῳ, xal τὴν προσ-
ήκουσαν ἑξεργασίάν xal τὴν κατασχευὴν τῶν 0co-
λογικῶν λόγων, εἰ xaY μὴ πᾶσαν ρεθ’ ἑαυτῆς xa-
ατημένην. |

El δέ γε τοῖς εἰρημένοις ἐχείνοις ὁ χαϊνὸς οὐτοσὶ
δογματιστὴς xol παράλογος θεολόγος οὐκ ἀρχεῖται,
ἁλλ᾽ ἡμεῖς xa tà πλείω προοθἠἁομὲν τοῖς τότε
ῥηθεῖσι, xa) δεἰξομεὺ Ex τε τῶν θείων Εραφῶν, zd
δῆ καὶ τῶν θεολόγων Πατέρων tbv πἀντελῆ τῆς θείὰς

δίαχρἰσεως Καὶ ἑ ώσέως λόγου, μόνον εἰ μὴ xu

αὖξις ἐθέλόι βόειν ὡδάύτως τὰ dta, χαὶ μᾶτην
κατὰ τῆς ἀληθτίας ἀφιέναι τὰ βίλη τοῦ φεύδους
καὶ τῆς σνχοφαντίας. ᾽Α))ὰἁ τὸ ul? µε: Oilqov:
xd δὲ vov εἶναι τεως ἴδωμεν τίνἁ -τὰ xazX τῶν (0εὺ
λόγων ἐγχλήματα, καὶ τ.ῦ σεπτοῦ τόμου, iv οἷς

pst {θῥεύων ἀυνῇθως.

Τὸ αἴτιον, φησὶ, xat αἰτιατὸν τὸν Πατέρα καὶ «by
Υἱὸν δηλοῦντὰ µόνον, καὶ ὑποστατιχὰ ἰδισμάτὰ sis-
φυλότα, xdi χατὰ τοδτον τὸν Χόγον, xdi τοῦ vod,
κά) τοῦ ἐξ ἀὐτοῦ qub; el; παράλειγµα παρὰ 4üv
θεολόγων Πατέρων εἰλημμέννυ, τῇ οὐσίᾳ xai €f &
αὑτῆς ἑνεργείᾳ δίδῳσι φέρων 6 ᾶόμος. Κάλνιεσθίν
χἀτἀΦλευάζει Πατέρα μὲν τὸν τρισύπόδτάτον Giby,
Yiby δὲ τὴν αὐτοῦ quótzh$ ἐνέργειαν. "0θεύ 88
xai àl τέσσαρες àv t&v τριῶν ὑποστάτεις, xhl d
σύνθετος xal τερατώδης τοῦ φιλοόόφου δεὺς, x4
Tidc, ὡς ἀὐτός φῆσί; καὶ ὁ τῶν βλασφήμιῶν κολό-
quy. —

, Elnk τοιγαροῦν, ὢ ἑταίρε, xal εἰ Πατρὸς καὶ

D Υιοῦ τὸ αἴτιον καὶ τὸ αἰτιατον οὔτίός ἐστιν όποστα-

τιχὸν, ὡς αὑτὸς Qi, ἰδίωμα, ὡς βηδενί Srit τῶν
πάντων vf; σχέσεως xa τοῦ προἀρήματος τοῦδε
προσήχειν, τί περὶ τοῦ ἁγίου δ'δᾶσχεις Hiveopratoc,
τί δὲ περὶ tfj; ἀρράτου καὶ ὁρατῆς ἁπάσης Ojeb
κτίεως, τοῦ μὲν ἑχπορευτῶς ὡς ὁμόουσ[οὸ kal
συμφυσὸς ix τοῦ Πατρὸς ὄντος, «zc δὲ χτἰσέως δὴ-
μιουργιχῶς ἐχ τοῦ τρισυποστάτου τε xat παντοδυ-
νάµου θεοῦ; Ἡ yàp υἱοὶ xal ταῦτα Θεοῦ; κατὰ τὴν
µετέωβρον chw θεολοχίαν, xol ἀπώλεσας B; κατι-
σχεύαΊας φθάδᾶς τἐσσαρας ὑποστάδεις, f| xat οὐ
Πνεῦμα σύνθετον ἐξ Υἱοῦ σοι xa: Ινεύματος, xoi
τῶν ἄλλων, ὧν Exsl χαχῶς τερατεύῃ, ἡ οὐδὲ tst;
ὁ Beb; τούτων, οὐδὲ ὡς ἐξ αἰτίον του Όεοῦ ταῦτα,
ἐπειδῇ Πατρός τε xat Υἱοῦ μόνου ἐὸ αἰτ.ατὸν £at ei
αἴτιον, ὡς αὐτὸς δογµατίζεις. "Άλλως τε καὶ Bael-
Àetog xol ᾿Αθανάσιός ὑπὸ µέμψιν ἂν εἶὰν διχαίαν,
κατὰ τὺν σὺν )óyóv, ol πρῶτοι τὸ πῦρ xal 4b ἰξ
αὐτοῦ φῶς, xal ὅσα γε παραπλήσια τούτοις, và μὲν
αἴτια, τὰ δὲ αἰτιατὰ προσειπόντες, 00; à εόµος ὁ
τῷ πἀρ' ἐκείνων προτεθέντι χρησάµενος καραδείγ-
ματι.

'AXY οὔτε ᾿Αθανάσιος xut Βασίλειὸς ἐν αἰτίαις
ἂν ποτε γἔνοιντο, καὶ καῦτ ἐπὶ εοῖς τοιοὐτδις, ἕως
ἂν Got δηλὰδἠ καὶ διδασκἀλὼν ἄχροι καὶ θεολόγων,
xai μεγάλοι διὰ ταῦτα παρὰ πάσῃ τῇ Χριστοῦ Ἐκ.
χλησίᾳ, καὶ τὸ Ἠνεῦμα τὸ ἅγιον οὖδεὶς ἂν εἴκα
ποτὲ τῶν εἰς εὐσεδεῖς τελεῖν ἑλυμένων, pf ὡς ii
αἰτίας τῆς πατριχῆς ὑποσιάζεως αἰτιατὸν xdi όμε-

D ὀύτιον εἶναι, οὔτὶ μὴν τὸν ερισυπυσταίον Bey ui

ἀῑτιὸν ὡς δημιόνῤγὺὺ elva; τῶν ἰδίων κτισμάτων,

Αλλά σὺ μᾶλλον ἂν εἴης mávv ἐκεῖνα τῇ a
θείᾳ ὑπεύθυνος, καὶ ἡ ch Χενη Φφιλοόοφία τι xal
θεολογίά τῇ Υεννἠσεὶ póvj τὸ αἰτιατὸν διδοὺς xn
τὸ αἴτιον, xal tol; μερικοῖς ἀναιρῶν τὰ χαθόλου,
xài τὴν τῶν πραγμάτων ὁμοῦ xol τῶν λόγων τάζιν
συγχέων. Ὀὐδὲ vip ἁπλῶς ὁ γεννῶν αἴτιον, ω φι-
λόδοφε, οὐδὲ à γεννώµενος -ἅπλως αἰτίατὸς, ἀλλ
ὥσπερ ἐχεῖνος altto; ὧδε, οὕτω χαὶ οὗτος ὡδὶ alsia-
tó;: ἐπεὶ χαὶ τὸ Πνεῦμά αἴτια τὸν dà , xat τα xv
ἁματα, xaü& 5h xal φθάσαντες ἔφὴμεν. Καὶ 305
μὲν αἴτίον xal ἀἰτιατὰ, οὐδὲ µία τούτοις fj bu-
φορά: καθὸ δὲ τὸ μὲν Gi αἴτιον, à δὲ ὡδὶ αἰτικ-
τὰ, ΚάΤὰ τοῦτο καὶ ἡ διαφορά * ὅτι ὁ μὲν Ἱενητῶς

815

CONTRA GREGORAM ÁNTIRRERTICORUM. IV.

δ6

ὃν τόῦ θιοῦ καὶ {ατρὸς, cb δὲ ἐκπορευτῶς ἐξ αὐτοῦ, A. Ἴδωλεν οὖν xal τὴν τοῦ πυρός ες xál toU φὼτὸς

vk δὲ xclapaca δημιουργικῶς, ἅτε δὴ καὶ Βελήσεὼς
καὶ δυνάµέως ἔργα θείας, ἀλλ' οὐχὶ φύσεως, χαθὰ
&h xal φθάσαντες οἱ θεολόγοι ἐδίδαξαν.

Σὺ δὲ τὸν γεννῶντα καὶ «bv Υεννώμενον póva λέ-
Των εἶναι αἴτια καὶ αἰτιατὰ, τἎυτόν τι λέτιν
Oexilc, ὥσπερ ἂν εἴ τινος τὴν οὐσίαν χατηγοροῦντος
τοῦ λίθου, αὐτὸς ph τὸν λίδον, ἀλλά τὸ ζῶον ἔλεγες
τὴν οὐσίαν εἶναι, 3) τὸ (oov ἐκείνου χατηνοροῦντος
τοῦ ἐλέφαντος, μὴ εὺν ἑλέφαντα, τὸν δὶ ἄνθρωπον
αὐξὺς. ἔλεγες εἶναι «b. ζῶον. Πὰρὰ Tàe τὸ λογικόν
4& χαὶ τὸ ἄλογον ἡ διαφορὰ τούτοις, ὃτι τὸ μὲν
«ov ζῶον , ὁ à ἄνθρωπος voro, ob παρὰ
«b (Go) ἀλλῶςι ὥσπερ bv. ἐχεῖνις παρὰ ὁ
ἄμφοχόν te xài ἄφυχον , ἀλλ ὁὺ nápà τὴν οὐ-

εἰκόνα, Ἐἶνι μᾶλλον κάὶ }ατὰ π)λείονᾶς περ προαή-
χει τοὺς λόγους, τῇ ix Πατρὺς ὑκὲρφυεϊ xai ἀῑδίερ
τοῦ Υἱοῦ γεννήσει, f| «fj ἐκ τῆς delac ούστως ἁῤ-
ῥήτῳ καὶ ἀῑδίῳ προόδῳ τῆς ἑνεργείας. Η μὲν γὰρ
ἐκ τῆς τοῦ πυρὸς οὐσίας ἐστὶ τὸ φῶς, xat ᾗ ρόει-
ctv ἐξ αὐτοῦ, xài προϊὸν ἁδιαίρετον pávet, xai fi
«fj μὲν τάξει δεύτερον Επινοίᾳ θεωρεῖται, τῷ yoóvo
δὲ οὐδαμῶς, xat fj ἠνωμένον ἅμα xaX διιχεχριµένον
ott, τὸ piv τῷ lv xài ἀχώριστον εἶναι, τὸ δὲ τῷ ἐξ
αὐτοῦ &lvac ὡς ἐξ αἰτίου, χατὰ ταῦτα τοινυν ἀμὺυ-
δρὰν εἰχόνα τινὰ φέρει τὸ πῦρ, καὶ τὸ ἐξ αὐτοῦ φῶς,
ὡς ἐξ ύλιχου Καὶ σιυμαξιχοὺ Καραδείχγµατο; φάναι
τῆς ἐκ Πατρὸς ἀῤῥήτου χἀλ ἀῑδίου γεννήσεως τοῦ
Υἱοῦ. Καθὸ δὲ πάλιν οὐ δύναµίς ἐότιν ὁ Yib; οὐκ 5v

οἷαν ἡ διαφὀρὰ , ἐπεὶ χαὶ λίθος, καὶ ζῶον 00- B ὁ ποστᾶσει οὖσα Bia xai ἐν ἑτέῥῳ θεωρουμένῃι

οἷὰ. Ei δὲ λέγοις, παρὰ μὲν *U9 θεολόγων Ἠατέ-
pé χαταλλἠλώς ἐἰληφδὰι' εν εἴχένα {εοῦ πυ-
pe, xai τοῦ ἐς αὑτού φωτὸς, εν τοῦ Μὀνογενοῦς
ix Πάτρὸς ὀχοπουμένοις γέννῄσιν, xul καλῶς τὸ
αἰτιατόν τε xai τὸ αἴτιον bx τούτων ὡς EE εἰκόνων
Έκείνοις προπηρµόσθαι τοῖς ἀῤῥήτοις τε καὶ ύπερ-
φυέσι, «by δὲ «ópo? ἁμαρτάνειν xal τοὺς ἔχτεθει-
χότας, τὰς τῶν θεαρχιχῶν ὁποστάσεων εἰχόνας τε
xài τὰ παραδείγματα tj ενεργΣ’1 προσάπτοντας,
καὶ τὴν μὲν ἐνδεδθὲν Vidv. τὴν δὲ τριοὺκπὀστατον
Νεότητα, βᾶλλόν δὲ την ταύτης οὐόίαν Πατέρα τὰύ-
ng κατασκευάζοντας, kl 8h ταῦτα λέγων ὃ φὶλόσο-
φος, ἀναςίὼς ἡμᾶς φησι τῷ παραοεἰγµατι τῶν
yov, χαὶ μὴ Χἀτὰ «09 δχοπὺν ἐχείνωνὺ χεγρῖσθαι,
σχοπεῖτε 8f) xal db» ἡμέτερον Avo) πρὸς ταῦτα,
παοῖὸ 8' ατεῖν xal 40) εόμοὺ x&V xiv ἁγίων * οὐδὲ
Tap ἔξω τι τῶν ἐχεῖνδις δοχούντων, ἀλλὰ τὰ ἑχεί-
γων xai αὖθις ἐροῦμεν.

Πρὄτον μὲν οὖν ἀποδέδειχται ὅτι τὸ ἀϊξιατὸν xal
X6 αἴτιον, ᾗ αἰτίατον τε xal ἀἴτιον, οὐ τοῦ Πατρὸς
Ἰδύδν xal τοῦ Υἱοῦ, ἀλλά xal τοῦ Πατρὺς xal τοῦ
Ἠνεύματος, κάὶ Θεοῦ xal xttGpátov loci» * xol οὐ
Χούέων ῥόνων, ἀλλὰ xal πλείστων ἑτέρων Ev τοῖς
ἁτίσμασι των i ἀλλύλων ὄντων, ὧν ἐστιν ἓν καὶ τὸ
Ρηδὶν ἀχεῖνο τοῖς Ἁγίοις παρανξιγμα, τὸ Πῦρ φηµι
xii à ἐξ ἀὐιοῦ φῷς. Καὶ χείσθω τοῦτο. Ἔπειτα
χλκεῖνὸ δεῖ σχοπεῖν ávàvkalo;, Τῶν αἰἱσθ ητὼν τού-
00 Xal ΌλωΏν ΄ εἰχόνων ἐε xài παραδειγμµάτων
ἀσθελῶν ὄντων καὶ σαθρῶν πάνυ, πρὸς τὺ τὰ ὑπὲρ ;
αἴσθησιν το xà) νὸῦν εἰχονίζειν: Ὁὐδὲν Ὑάρ ἐστι,
φησὶν o τῆς θἐολογἰας ἐπώννυβος, 6 µοι την ἑιάνοιαν
ἵσττσιν, ἐπὶ τῶν ὑποδειγμάτων δεωροῦνῖι τὸ φαντα;
ζόμενον, ἕλην εἴ τις ἐν τι λαθὼν τῆὸ εἰχόνος ὑπ'
ὶόγνωμοσννης τὰ πόλλὰ ῥίψεις * xal πάλιν Κὰν γὰρ
μιχρά tu δᾳυίωδις εὑρεύῇ, φεύγει τὸ πλεῖον ἀφέν
µε χάτω µετά τοῦ. ὑπόδείγματος» ἐπεὶ οὖν ὀὕτω
ἀσδθενῆ πρὸς τὰ θεῖα τὰ χάτω ταῦτα χαὶ ἀνθρώπινα
ὑποδείγρατα, ἀναγχαῖά γε μὴν ἄλλως δι ἡμᾶς τοὺς
πρὸς o0; ὁ λόγος, ὡς xal τῷ φιλοσόφῳ τούτῳ δοχεῖ,
ἐχεὶνο τῶν ὑποδειγμάζων μᾶλλον ἂν εἴη ξυγγενὶς
πρὸς τὸ εἰχοθιζόμείον, καὶ χατάλληλον, ὃὅπερ προς-
ἄῤμόξει μᾶλλον, xà οἰχειοῦται διὰ Πλειόνων, καθ-
ὁσόν 0.5) τε.

ἀλλ᾽ ὑπόστασις τελεία ix τῆς πατριχῆς ὑπυστάσαως
γεννητῶς προϊοῦσα, ζῶσα 41θ᾽ ἑαυτὴν καὶ ὄφε-
σιῶσά, καὶ θεοπρεπῶς ἑνεργοῦσα, Geb, {έλειος ix
θεοῦ τελείου, φῶς ἐκ φωτὸς. καὶ ζωὴ, χάὶ σοφία, xo:
δύναµις ἑνυ πόσίατος, ἐκ ζωῆς, καὶ σοφίας, xal δι-
νάµεως ἑνυποστάτου Λόγος ἑνυπόξστατος, χαὶ Υἱὸς
πάντα ἔχων ὅσα ὁ Πατὴρ πλὴν τῆς αἰτίας, κατι
ταῦτα δὲ οὐκ ἂν εἰχόνα ὄχοίη ποτ τὸ φῶς τὸ ἐχ τοῦ
πυρός.

Ἡ μέντοι quotxh τοῦ θεοῦ ivipytia, καὶ xat
ἐχεῖνα τὰ πρότερα χαταλλήλως ἔχουζα πρὸς τὴν
ῥηθεῖσαν εἰχόνα τοῦ φωτὺς, aX γὰρ χαὶ ix της τοῦ
Θεοῦ οὐσίας ἐστὶ φυσικῶς, xal προῖϊοῦσα ἐκεῖθεν
c alpes μένει χαὶ τῇ τάξει δευτέρα τῆς πηγα-
C ζούσης ἐστὶ φύσεως, τῷ χρόνῳ δὲ o0, xaX τὸ ἠνω-
μένον ὁμοῦ xal τὸ διαχεχριµένον ἔχει, χαὶ τἆλλα,
χαχεῖνα τὰ Ücvapa μεθ) ἑαυτῖς οὐδὲν ἧττον ἔχουσα
φαΐνεται' φημὶ 05 τὸ μὴ ὑπόστασις, fj οὐσία, ἀλλὰ
δύναμις εἶναι μᾶλλόν, Ev τῇ οὐσίᾳ ὡς kv ὑποχειμένιρ
θεωρουμένη" οὐδεμία γὰρ ἑνέργεια ἑνυπήστατος,
φησὶν ó μὲγσς Βασίλειος, τουτέστιν αὐθυποστατος ·
xai πρός χε ἔτι, ὅτι xal µεθεχτὴ εστι xata τὴν toU
Ψωτὸς φύσιν, ἀμεθέχτου κατ οὐσίαν τοῦ πυρὸς $v-
τος, ὅκερ οὐδαμῶς Éotw εἰπεῖν ἐπὶ τοῦ Υἱοῦ * ἀμὲ-
θεχτος γὰρ χαθ᾽ ἑαυτὸν .ἐχεῖνος, ὥσπερ δὴ xal ὁ
Datho, xai τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον.

Επεὶ τοίνυν δἐδείχται χατὰ πλείονας λόγους, εἷ-
χόνα πεφυκέναι τὸ πῦρ, xal τὸ ἐξ αὐτοῦ qiue, τῆς
θείας οὐδίας, xal τῆς φυσιχῆς αὐτῆς ἑνεργείας, 9
vo) Ἱ]ατρός τε xol τοῦ Υἱοῦ, μᾶλλον ἂν s) καὶ
προαφυέστερον ἐχείνων παράδειγµα f) τούτων. Καὶ
εἰχότως xai xatà τὸν προσήῄχοντα λόγον ἡ τών Πατὲ-
Ρων σύνοδος ἐχρήσαντο τούτῳ, καὶ τῷ σεπτῷ δεδώ-
χασὶ τόμῳ τὸ ἠνωμένον τε χαὶ διαχεχριµένον, χαὶ
«5 ἁδιαιρέτως éx τῆς δείας οὐσίας προϊέναι τὴν θείαν.
ἑνέργειαν παριστάντες, xal ψεῦδος ἄντιχρυς τὰ τοῦ
Γρηγορᾶ. καὶ κακῶς, xol 6003460; κατὰ τῆς Ἐκ-
χλησίας xai τοῦτο τὸ βέλος ἀφῆχε. Ast δὲ xa τοῖς
Osoloy:xolg xal πατρικοῖς λόχοις πιστώδάἀσΏαι τὰ
ῥηθέντα, C ἵνα μή τισι δόξωμεν ἁπλῶς τὰ παρ izv-
τῶν λέγειν. "ΗἨλιον ἐνεθυμήθην, χαὶ ἀχτῖνα, xai
, 96, φλσῖν 6 thc θεολογίας στῦλος Γρηγόριος, περ:
τε τοῦ ὁμοδυσίου, καὶ δη καὶ τοῦ ἠνωμένου, xat

e

PHILOTHE[ CP. PATRIARCHJE

δι8

διαχεχριµένου τῆς ἀνωτάτω Τριάδος θεολογῶν. Ἁλλὰ ΛογΙοῦ. μὲν γὰρ µουογενἠς, φησὶν, Υἱὸς τοῦ Θεοῦ

χἀνταῦθα, qnoi, Bloc πρῶτον μὲν μὴ σύνθεσίς τις
ἐπινοῆται τῆς ἀπυνθέτου φύσεως, ὥσπερ ἡλίου xal
εῶν kv fl δεύτερον δὲ μὴ τὸν Πατέρα μὲν οὐσιώ-
σωµεν, τὸν Υἱὸν δὲ xol τὸ Πνεῦμα μὴ ὑποστήσω-
μεν, ἀλλὰ δυνάµεις τινὰς ποιήσωµεν, ἓνυ παρχού-
σας, οὐχ ὑφεστώσας. Οὐδὲ γὰρ ἀχτὶς ἄλλος ficos,
ἀλλ ἡλιαχαί τινες ἁπόῤῥοιαι xal ποιότητες οὐσιώ-
δεις.

"Opi; ἔπερ ἔλεγον, ὅτι τὸ τοῦ πυρός τε xal τοῦ
βωτὸς παράδειγµα, αὐτὸ δὲ εἰπεῖν τοῦ ἡλίου καὶ τῆς
ἀχτῖνος, μᾶλλον τῇ θείᾳ οὐσίᾳ καὶ τῇ ἑνεργείᾳ προσ;
fxevow 1 τῷ Πατρὶ καὶ τῷ Υἱῷ ;'O μὲν γὰρ ὑπόστα-
σις τελεία ἐξ ὑχοστάσεως σελείας, καὶ δέος, φησὶν ὁ
θεοιόγοξ, μὴ τὸν Πατέρα μὲν οὐσιώσωμεν, τὸν Υἱὸν

ἐκ τοῦ Πατρὺς γεννηθεὶς ἀχωρίστως, xat ἓν αὐτῷ
µένων ἀ.ὶ, ἔχει ἰδίαν ὑπόσταασιν παρὰ τὴν τοῦ Πα-
τρὀς. ἡ δὶ τοῦ ἡλίου ἀχτὶς xal τὸ qox τὸ Ex «00
πυρὺς, ἀπόῥῥοιαί τινὲς clatv ἐχείνων, xal ποιότητες
οὐσιώδεις xol φυσιχαὶ, οὐχ ἰἱδίαν ὐπόστασιν ἔχου-
σαι, ἀλλ ty ἑχείναις ταῖς φύσεσι θεωρούµεναι, ὃ δὴ
καὶ κατάλληλόν ἐστι μάλιστα τῇ φυσικῇ τοῦ sov
ἑνεργείᾳ, χαθὰ 6h xai δείξας 6 λόγος ἔφθη. Οὐ γὰρ
ἰδίαν ὑπόστασιν ἔχει, ἀλλ᾽ ἐν τῇ θείᾳ xai τρισυπο-
στἆτῳ θεωρεῖται φύσει, ola δη φυσικὸν ἰδίωμα
ταύτης xa οὐσιώδης δύναµις. Ὅπερ yáp ἔστιν ἓν
ἐχείναις ταῖς οὐσίαις fj φυσιχὴ xal οὐσιώδης ποιό-
τῆς, χαὶ τὸ συμΡεθηχὸς, τοῦτ' ἐστὶν ἐπὶ τῆς θείας
χαὶ ἀσυνθέτου, xal ἁπλΏς οὐσίας χατὰ τοὺς θεολό-

δὲ xa τὸ Πνεῦμα ob καθ) ὑπόστασίν ἰδίαν εἶναι B γους Πατέρας τὰ φυσιχὰ ἰδιώματα. & 6h χαὶ ποιό-

φήσωμεν, ἀλλὰ δυνάμεις τινὰς ποι]σωμεν ἕνυπαρ»
χούσας, οὐχ ὀφεστώσας ’ al δὲ θεῖαι ἑνέρχειαι δυ-
νάµεις οὐσιώδεις εἰσὶν, οὗ καθ᾽ ἑαυτὰς ὑφεστῶσαι,
ἀλλ᾽ ἑνυπάρχουσα! τῇ οὐσίᾳ, ὃ δη μᾶλλον καὶ οἱ»
κειότερον τὸ τοῦ ἡλίου xal τῆς ἀχτῖνος παράδειγµα
βούλεσθαί[ φησιν ὁ θεολόγος διδάσκαλος. |

'O δὲ συμφυῆς τούτῳ xal σύμπνους, ὁ μέγας
eni Βασίλειος, καὶ ἄμφω τὰ παραδείγµατα συναγα-
γὼν εἰς ἓν, τό τε τοῦ ἡλίου xol τὸ τῆς ἀκτῖνός
aput, xat δη καὶ τὸ τοῦ πυρὸς xal τοῦ ἐξ αὑτοῦ
Φιντὸς τῷ Πνεύματι τῷ ἁγίῳ xai τῇ ἐξ αὐτού
προϊούσῃ φυσικῶς ἑνεργείᾳ καὶ χάριτι δίδωσιν, οὕτω
λέγων. 'Exst τὸ Πνεῦμα cb ἅγιον, ὅπου ὁ Υἱὸς,
xai ὅπου ὁ Πατλρ, πάντα ἔχον καὶ αὐτὸ συνονσιω-
µένως χατὰ τὴν φύσιν. Καὶ peti μικρόν ΑΆλλ'
ὥσπερ ἀχώριστον τῷ πνρὶ τὸ θερµαίνειν, καὶ φωτὶ
τὸ λάμπειν, οὕτω τῷ Πνεύματι τὸ ἁγιάζειν, τὸ
ζωοποιεἵν, fj ἀγαθότης, ἡ εὐθύτης, καὶ ὥσπερ ὁ
' Wave; ἐπιλάμπων τοῖς σώμασι, xal ποιχίλως ox
αὐτῶν µετεχόμενος, οὐδὲν ἑλαττοῦται παρὰ τῶν µετ-
᾿εχόντων, οὕτω τὸ Πνεῦμα πᾶσι τὴν ἑαυτοῦ χάριν
καρέχον ἁμείωτον μένει, xal ἁδιαίρετον.

Καὶ ὁ θεοφόρος δὲ Δαμασχηνὸς τὴν τοῦ πυρὺὸς
καὶ τοῦ φωτὸς ταύτην εἰχόχα κατὰ τοὺς προῤῥη-
θέντας δηλαδὴ θεολόγους ἐπὶ Βατρὸς xol Υἱοῦ λαμ»
Gavuv, ἀτελῆ κατὰ τοὺς Ίδη λεχβέντας ἡμῖν λόγους
ταύτην εὐθὺς δείχννσι. Φησὶ yáp* Ὥσπερ «b φῶς
ἐκ τοῦ πυρὸς Υεννώμενον ἀεὶ ἐν αὐτῷ ἔστι, µηδα-
μῶς αὐτοῦ χωριζόµενον, οὕτω xal ὁ Yihg ἐχ τοῦ
ἁ]ατρὸς γεννᾶται, μηδαμῶς αὐτοῦ χωρινόµενος, ἀλλ
zt ἐν αὐσῷ µένων. ᾽Αλλὰ τὸ μὲν φῶς, Ex. τοῦ πνυρὸς
Ὑεννώμενον ἀχωρίστως καὶ iv αὐτῷ ἀεὶ µένον, oüx
ἔχει ἰδίαν ὑπόστασιν παρὰ τὸ πῦρ' ποιότης Υάρ
ἐστι φυσιχὴ τοῦ πυρός, ὃ δὲ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ ὁ povo-
γινὴς, ἐκ τοῦ Πατρὸς γευνηθεὶς ἀχωρίστως καὶ
ἀδιαστάτως, xal àv αὐτῷ µένων ἀε], ἔχει ἰδίαν ὑπό-
Ὅτασιν παρὰ τὴν τοῦ Πατρός.

"Opa πῶς xaY τὰ τῷ θεολόγῳ τούτῳ ῥηθέντα τοῖς
προῤῥηθεῖσι ταυτὰ βούλεται, ὅτι τῇ Ex. τῆς θείας
οὐσίας δηλαδη φυσικῇ πρ.όδψ xol ἑνεργείᾳ χαὶ
χάριτι μᾶλλον αἱ τοῦ πυρὺς xg τοῦ ἡλίου, καὶ δὴ
καὶ τῶν ἐξ αὐτῶν εἰχόνες προσῄχουσἰ mw; ἢἡ τῇ éx
τοῦ Πατρὺς ἀνάρχῳ τε xai ἀῤῥήτῳ γεννήσει τοῦ

εητάς τινες φυσικὰς τῶν θεολόγων ἑχείνων slph-
xact, σαφηνείας Evexa, χαὶ τοῦ δεῖξαι τὸν Χριστὸν
καταλλήλως ταῖς διτταῖς αὐτοῦ φύσεσι, xal τὰ διττὰ
φυσικὰ θελήµατα, xal τὰς φυσικὰς ἑνερχείας, ὡς
ἴδια τῶν αὐτοῦ φύσεων φυσικῶς χεκτηµένον,

Ὅ ve μὴν Γρηγορᾶς µήτε τῷ ἠνωμένῳ τῆς θεύ-
«1106, μήτε τῷ διαχεκριμένῳ ταύτης θεοπρεκῶς τε
xal θεολογιχῶς ἐπιδάλλων μηδοτιοῦν, μᾶλλον μὲν
οὖν xa thv φωνὴν xal τοὺς λόγους χατὰ τῶν ἐχεῖνα
θερλογούντων διδασχάλωμµ ὀπλίζων καχῶς, εἰ καὶ τὸν
τόμον, xal τοὺς ἐχεῖνου Ἶερῶς ἐχτεθειχότας Πατέρας
σχηµατίξεται δῇθεν, χαὶ ἣν µόνην ἐδόχει πρεσδεύειν
διάχρισιν ἐπὶ τῶν θεαρχικῶν τῆς θεότητος προσ.
ώπων, xal ταύτην ἀπώλεσε, φεῦ | 0ὐδὲ γὰρ ὑποστά-
σεις φησὶ τρεῖς, οὐξὰ ταύταις διαχρίνεσθαι τὸν ἕνα
λέγει 8ebv, χατά γε τὸν τῆς εὐσεθοῦς ἡμῶν πίστεως
ὅρον xaX λόγον, xai τὰς ἐχεῖθεν ὑπερφυεῖς ἑντολά;
τε xal παραδόσεις.

"AX ἐπειδὴ τὸ Πατρὺς ὄνομα xal Υἱοῦ σχέσεως
ἤκουσεν ὀγόματα πρὸς τοὺς αἱρετικοὺς τῶν θεολόγων
εἰπόντων, αὐτὸς τὸ τῶν ὑποστάσεων, χαὶ δὴ καὶ τὸ
τῶν προσώπων ἀφελὼν ὄνομα, σχέσει µόνῃ διαχρί-
νεσθαι λέγει τὸν Πατέρα, καὶ τὸν Υἱὸν, χαὶ τὸ ἅγιον
Πνεύμα, χκαινἠν τινα χαὶ ἀήθη quvhv ἐπεισαχαγὼν
τῇ θεολογίᾳ τῆς µαχαρίας Τριάδος ἀντὶ τῆς Πατρὸς,
xai Υἱοῦ, xai &y'ou Πνεύματος, fiv φησι σχέσιν. Καὶ
εἰ μὲν ἐχείνην προτιθεὶ;, φημὶ δὴ τὴν τῶν ὑποστά-
σεων ἱερὰν θεολογίαν, ταῖς τριοὶν ὑποατάσεσιν

p ἔλεγε χατὰ τὸν τῶν θεολόγων καὶ τῶν Πατέρων χο-

ρὸν διαχρίνεσθαι τὴν µίαν θεότητα, οὐδὲν ἂν fv
ἴσως xatybv, εἰ χαὶ τὴν σχέσιν τῶν προσώπων κατὰ
τοὺς Πατέρας ἐπηγε᾽ νῦν δὲ τὸ τερισυπόστατον
ἀφελὼν, ἧπερ ἔφην, χαὶ τὸ ὑποστατιχὴν, ἢ προσω-
πιχὴν διαφορὰν εὐσεδῶς xal ἀξίως εἰπεῖν τοῦ Θεοῦ,
καινήν τινα θεολογίαν εἰσάγει τὴν σχέσιν, σχἑσει
póvy διαχρίνεσθαι λέγων τὴν θεότητα.

Κἀάνταῦθα μὲν µέχρι τούτον. μικρὸν δὲ προϊὼν
xal φωνὴν φιλὴν µόνην τὴν σχέσιν ταύτην ἑρεῖ,
πράγµατος obsav ἑρήμην, χαὶ μὴ καθ) ὑποκειμένου
τινὸς μηδαμῶς λεγοµένην, τὴν Λιδυκὴν ἑριννὺν αὗ-
θις ἐχείνην, τὴν τοῦ Σαδελλ[ου φημὶ σύγχυσιν, ἔπεισ-
ἀγων *fj τη: μεγάλης Τριάδος θεολογίᾳ , ὀνόματα
ψιλὰ δογµατίσασαν τὸν Πατέρα, καὶ τὸν Υ1ὸν, καὶ vb

CONTRA GREGORAM ANTIRRHETICORUM. V.

$50

Πνεύμα τὸ ἅγιον, χαθ᾽ ἑνὸς καὶ τοῦ αὐτοῦ προσώπου Ά χεῖρα xal γλῶτταν ἐπῆρε, χατὰ πάσης θεολογίας

μόνου λεγόμενα. Τοῦτο καὶ γάρ ἔστιν ἄντιχρυς τὸ σχέ-
σει μὲν διαχρἰνεσθαι µόνῃ τὴν ἁγίαν Τριάδα, την δὲ
σχέαιν ἐχείνην κατὰ τὸν Γρηγορᾶν πρᾶγμα μηδαμῶς
εἶναι, μᾶλλον δὲ μηδὲ εἶναι χαθάπαξ, πλὴν µόνης φω-
νῆς φιλῆς, ὃ δὴ xal προϊὼν αὐτὸς διὰ τῶν ἑαυτοῦ λό-
Των δείξει, καθάπερ ἔφην. "Hyde δἀάνα γχαϊον[ηδη[τὸν
περὶ θείας ἑνώσεώς τε χαὶ διαχρίσεως κατὰ τὰ ὑπε-
σχηµένα πλατύτερον λόγον ἐχθέσθαι, xaX διδάξαι τὸν
φιλόσοφον τοῦτον εὐαγγελικήν τε xal ἀποστολιχὴν
ἄνωθεν δόξαν τε, xat νοµοθεσίαν οὖσαν τὸ ἠνωμένον
ὅμοῦ, καὶ διαχεχριµένον τῆς ἱερᾶς θεολογίας. OO τὸ
χατὰ τὴν Ὀείαν οὐσίαν φημὶ µόνον, χαὶ τὰς τρεῖς
θεκερχιχὰς ὑποστάσεις, ἢ τὰ πρόσωπα, ἀλλὰ xal τὸ
κατὰ τὴν θείαν οὐσίαν, xal τὴν ταύτης οὑσιώδη
ἑνέργειάν τε xat δύναμιν, ἢ τὰς ἑνεργείας xol τὰς
δυνάµεις, ἐπειδὴ xal ἐνιχῶς ὁμοῦ xal πληθυντιχῶς
παρὰ τῶν θεολόγων fj τοῦ θεοῦ φυσιχἡ δύναμις xol
ἑνέρχεια προάγεται, χαθὰ 54 καὶ τοῦ λόγου προϊόν-
τος ἡμᾶς διδάσχουσι χάλλιστα. Μᾶλλον δ᾽ ὁ μὲν
φιλόσοφος οὐκ ἔτ' ἂν οὔτε διδάσχεσθαι χαὶ µανθά-
νειν, οὔτε μεταμανθάνειν ἔχοι τὰ χαχῶς αὐτῷ
xai Ὑνωσθέντα, χαὶ δόξαντα * πάλαι γὰρ ἔδει ταῦτα
ζητεῖν παρὰ τῶν εἱδότων, χαὶ µανθάνειν ἀφιλονεί-

Χως ἃ μὴ µεμάθηκεν. Αλλὰ τότε μὲν τὸ µανθάνειν

ἀφεὶ; εὐσεθῶς, κατὰ τῶν διδασκάλων δυασεδῶς xal

καὶ πᾶντων ἱερῶν διδασχάλων μετὰ πολλῆς τῆς ἆπο-
νοίας χωρήσας, χαὶ στήλην σχεδὺν πάσης αἱρέσεως,
ὡς μὴ ὤφελε, τὰ οἰχεῖα ταυτὶ συγγράµµατα χατα-
λελοιπώς,

Niv δὲ παρὰ τοὺς πλείους vtvópavo;, καὶ τὴν τε-
λευταίαν, οἴμοι Ι σιγήσας οιγὴν, καὶ pfit ἀχούειν,
μήτε λέχειν, μήτε µεταμανθάνειν τε, xol pav-
θάνειν ἔχων μηδοτιοῦν, ἀνόνητα μετὰ τῶν οἰχείων
ἑταίρων τε xal μυσταγωγῶν µεταχλαύσεται, οὐχ
ὑπὲρ ἑαυτοῦ φημὶ µόνον, καὶ τῆς οἰχείας ἁπω-
λείας, ἀλλὰ xal πολλῷ πλέον ὑπὲρ ὧν ἑδίδαξε, καὶ
διέστρεψε κάχιστα xol λόχοις, xal γράµµασιν, B δὴ
χαὶ τῶν ἄλλων πάντων βαρύτατον. Οὐαὶ γὰρ, .Φπσοὶν,
ὁ ποτἰζων τὸν xAnclor ἀνατροχὴν θοεράν * xai
μάλιστα τῶν µετηλλαχότων χατ ἐχεῖνον τὸν βίον
χαὶ σὺν τῇ παρούσῃ σωῇ, xat thv ἑλπίδα, qeu! ánc-
λωλεχόζων τῆς µεταμελείας τε xal τῆς διορθώσεως.
Πρὸς μὲν οὖν ἑχείνους οὐδὲν, ὅπερ ἔφην, ὁ λόγος’
ἀναγχαῖος δ' ὡς οἴμαι πρὸς τοὺἈπεριόντας τούτους
εῶν ἀδελφῶν. Καλῶ γὰρ ἀδελφοὺς ἔτι τὴν χοινὸν
χεφαλὴν, καὶ Πατέρα διὰ φιλανθρωπίαν, xai τὴν
χλῆσιν, χαὶ τὴν ἄῤῥητον ἐχείνην μυσταγωγίαν albo).
µενος, xal ἅμα τῷ τῶν τοιούτων ἀχούειν τέως αὐ-
τοὺς ἐθέλειν, ἐλπίδας ὁρῶν ἡμῖν ἀγαθὰς διδόντας
περὶ τοῦ μέλλοντος.

*

ΠΡΟΣ TON AYTON ΦΙΛΟΣΟΦΟΝ ΓΡΗΓΩΡΑΝ

ΛΟΓΟΣ ΑΝΤΙΡΡΗΤΙΚΟΣ ΠΕΜΠΤΟΣ

Περὶ ἠνωμένης xai διαχεκριµένης θεολογίας, xal περὶ διαφορᾶς
ἰδικῶς αὖθις θείας οὐσίας καὶ ἑνεργείας, xal δὴ xal περὶ τοῦ αὐτῶν ἠνωμένον, xai ὅτι

$j iav ἕνωσις αὐτῶν πράγματι θεωρεῖται χατὰ
τοὺς θεολόγους, fj διαφορά ἐπινοίᾳ al δὲ τούτων ἀποδείξεις ἔχ τε Διονυσίου

xai Ἱεροῦέου τῶν διαδόχων τῶν ἁποστόλων Ex. τῶν θείων Γραφῶν, ἀπὸ τῶν οἰχουμενιχῶν
συνόδων, xal τινων ἀπὸ μέρους θεολόγων διδασχάλων.

Νὸν δ' ἐπὶ τὴν θείαν χαὶ ὑπερφυᾶ τῆς θεότητος C βουλομένοις ἐχείνων ἀχούειν, xa τοῖς τοῦ Βαρλαάμ

Ένωσίν ες xaX διάκρισιν ἰόντες τῷ λόγῳ, sl μέν τι
τῶν οἰχείων λογισμῶν ἐσχοποῦμεν xal λόγων, τολ-
µηροί τινες ἂν μεν χαὶ θρασεῖς ὄντω;, τοῖς ὑπὲρ
ἡμᾶς πολλῷ τιύι τῷ µέαῳ xal καθ) ὑπερδολὴν ἀσχό-
πως ἐπιχειροῦντες ' ἐπεὶ δὲ τὰ τῆς θείας θεολογίας
παρὰ τῶν θεολόγων ἑχείνης λαθόντες χαθόσον ἐφικτὸν
ταῖς προχειµέναις προσαρµόζομεν ὑποθέσεσι xal
τοῖς λόγοις, ἐχεῖνα xoi νῦν ἑροῦμεν, ὅσαπερ ἂν ἀχοῦ-
σαι δυνηθείηµεν, πρὸς τῆς ἑχείνων ὁδηγούμενοι χει-

ῥαγωγίας τε χαὶ θεολογίας εἰς τὴν ἁπλανῃη τῶν
θείων λόγων ἀλήθειαν, Οὐχ ὅτι μὴ τὰ προγραφέντα -
xal ὁριαθέντα τῷ ἱερῷ τῶν Πατέρων ἱκείνῳ συλλόγῳ
πρὸς τὸν σχοπὸν ἰχανῶς ἔσχε, πῶς Υά;; ἀλλ ὅτι
x6 μετὰ τοὺς θείους λόγους ἐχείνους xai τὴν λαμ-

τε καὶ Αχινξύνου πως Ίδεσθαι, τέως τι λέγειν
ἵδοξαν.

Διὰ τοῦτο xal πρὸς αὐτὴν ἐχείνην τὴν τῶν θείων
Γραφῶν οἱονεὶ χορυφὴν χαὶ ἀχρώρειαᾶν, εὐαγγελιστάς
φηµι xal ἁποατόλους, xal δὴ xal τοὺς τούτων ὁμι-
λητάς τε xal διαδόχους, vov δἐον ἀναδραμεῖν, xal
παρὰ τῆς ἀποστολιχῆς θεολογίας τε χαὶ διδασχαλίας
ἀχοῦσαι, εἶ sl; ἐστιν ἕνωσίς τε xaX διάχρισις ἐπὶ τῆς
θεότητος, xal τίς αὕτη, xaX tL μὲν περὶ αὑτῆς τοὺς
τῆς Ἐχκλησίας ἁπλανῶς τε xai θεοπρεπῶς λέγειν
δεῖ χαὶ φρονεῖν, ti δὲ σιωπᾷν αὖθις χατὰ θείους δη-
λαδη νόμους.

Τίΐνες δ’ ἂν εἴεν ἄλλοι πρῶτοι τῶν θείων εὐαγγελι:
στῶν τε καὶ ἁποστόλων ἀχροαταὶ xal μύσται xal gogo!

πρὰν τῶν ζητουμένων ἁπόδειξιν λέγειν τι xal Υρά- D μὲν τὰ θεῖα. σοφοὶ δὲ τὰ ἀνθρώπινα, θεολογίας δὲ

φειν οἱ περὶ τὸν Γρηγορᾶν ἔδοξάν τισι. Πρὸς μὲν
ἐκείνους xai τὴν τῶν πραγμάτων ἀλήθειαν τὺ παρά-

παν οὐδὲ γρῦ φασιν οἱ ἑχείνων cogol πλὴν ὅτι τοῖς

χαὶ θεωρίας ἐπὶ τοσδὺτον ἀναδραμόντες, ὡς μὴ µόνον
μαθεῖν χατ᾽ αὑτοὺς Extivoug εἰπεῖν, ἀλλὰ xal παθεῖν
ὑπερφυῶς τὰ θεῖα, xal διὰ τοῦτο καὶ ἁποστόλων αὖ-

851

Τιμόθεος χαὶ Tivoc, καὶ εἴ τις xas' ἐχείνους da-
λος ταῦτά φησι. Τίσαιν οὖν ἄλλοις ci py Διονυσίῳ τε

xai ᾿Ἡροθέῳ μετὰ τοὺς πρώτους εὐθὺς ἁποστόλους

ἡμᾶς αὐτοὺς ἐγχειρίζέιν δεῖ, χαὶ τὰ τῶν εὐαγγεὶί-
στῶν τε xal ἁποστόλων, χαθόσον ἂν ἑξῆ, ταρ᾽ αὐ-
κῶν xai ῥιδάσχεσθαι, xol µανθάνειν; ᾿Αχούωμεν
δὴ τῶν διδασχάλων τουτωνὶ xal θεολόγων λεγόντωγ’
Ὢ θερλοχία, φηοὶ, τὰ μὲν ἠνωμένως παραδίδωσι,
τὰ δὲ διαχεηριµένως χαὶ οὔτε τὰ ἠνωμένα διαιρεῖν
θεμιτὸν. οὔτε τὰ διαχεχριµένα συγχεῖν, ἀλλ’ ἐπομὲ-
γους αὐτῇ κατὰ δύναμιν, km τὰς θείας μαρμαρυγὰς
ἀνανεύειν. "Hxouca;; χανόνα τινᾶ, xal τύπον, j|
θεµέλιον olovel θεολογίας ἁπλανοῦς ὁ θεολόγος ἡμῖν
τουτονὶ δίδωσιν, ἐξίσης τό τε ἠνωμένον xai διαχε-

χριμένρν θεολογοῦντα, xal ἑχάτερον ἀπαράτρεπτον B

ἀπαιτοῦντα μετὰ τοῦ προσῄκοντος χαιροῦ τε xol
λόγου. Οὔτε γὰρ τὰ ἠνωμένα διαιρεῖν, nol, yoh.
καὶ πρὸς ᾿Αρείους τε xai Μαχεδονίους, χαὶ τὴν διαί-
Ρεσιν τῆς φύσεως. καὶ τὴν πολυαρχίαν βλέπειν, οὔτε
τὰ διαχεχριµένα συγχεῖν διὰ τῆς χαχῖς ἑνώσεως
δηλονότι, χαι Σαθελλίους, xoi Μονοφυσίτας τε xai
Μονοθελήτας, χαὶ δὴ xai τοὺς μετ ἐχείνους νενο-
αηχότας μετὰ μείζονος τῆς προσθήχης τοὺς περὶ
Βαρλαὰμ xai ᾿Αχίνδυνον τούτους quu, χαθαπερεἰ
τινα συμφορὰν ἐπεισάχειν τῇ Ἐχχλησίᾳ' ἀλλ' ἔπο-
µένους τῇ θείᾳ θεολογίᾳ, χατὰ δύναμιν ἐπὶ τὰς θείας
μαρμαρυγὰς ἀνανεύειν.

Τούτῳ τοιγαροῦν χαὶ ἡμεῖς xal λύχνῳ, xat ὁδηγῷ,

καὶ κανόνι χρώμενοι, πρὰς τὰ ἑξῆς τῆς θεολογίας € φίου τε χαὶ ἀῤῥήτου

ἑχείνης χωρῶμεν. "Ez τῆς ἑνώσεως, qol, τῆς θεία»,
ἦτοι τῆς ὑπερουσιότητος, ἠνωμένον μὲν ἔστι τῇ
ἑναρχιχῇ Τριάδι, xal χοινὸν fj ὑπερούσιος ὕπαρξις,
ἡ ὑπέρθεος θεότης, f) ὑπεράγαθος ἀγαθότης. Καὶ
μετὰ μικρόν Ἡ àv ἀλλήλαις, εἰ οὕτω χρὴ φάναι,
εῶν ἐναρχικῶν ὑποστάσεων povh χαὶ ἵδουσις, ὁλικῷῶς
ὑπερηνωμένη, χαὶ οὐδενὶ µέοει συγχεχυµένη. Καὶ
μιχρὸν ἀνωτέρω τούτων, Τὰ μὲν οὖν ἠνωμένα, φτοὶ,
τῆς ὅλης θεότητός ἐστιν, ὡς kv ταῖς θεολογιχαῖς
ὑποτυπώσεσι διὰ πλειόνων ix. τῶν λογίων ἀπεδεί-
ξαμεν, τὸ ὑπεράγαθον, τὸ ὑπέρθεον, τὸ ὁπερούσιον,
τὸ ὑπέρσοφον, xal ὅσα τῆς ὑπερογιχῆς ἐστιν άφαι»
ρέσεως᾽ μεθ’ ὧν xal τὰ αἰτιολογιχκὰ πάντα, τὸ ἀγαθὸν,
*) καλὸν, tb ὃν, τὸ ζωογόνον, τὸ σοφὸν, καὶ ὅσα Ex
τῶν ἀγαθοπρεπῶν αὐτῆς δωρεῶν ἁπόντων Αγαθῶν
αἰτία χατονοµάζεται * τὰ δὲ διαχεχριµένα τὸ τοῦ
Πατρὸὺς ὑπερούσιον ὄνομα καὶ χρημα, xal Υ]οῦ,
καὶ ἁγίου Πνεύματος, οὐδεμιᾶς ἓν τούτοις ἀντιστρο-
φῆς f] ὅλως κχοινότητος ἐπεισαγομένηῆς. Καὶ µετά
εινα” στι δὲ καὶ διάχρισις ἓν xal; ὑπερουσίοις
θεολογίφις, οὐχ ἣν ἔφην µόνον, ὅτι χατ αὐτὴν τὴν
ἔνωσιν ἀμιγῶς ἵδρυται χαὶ ἀσυγχύτως ἑχάστη τῶν
ἐ αρχ.χῶν ὑποστάσεων, ἀλλ᾽ ὅτι καὶ τὰ τῆς ὑπερου-
σίου θεογονίας οὐχ ἀντιστρέφει πρὸς ἄλληλα. Μόνη
δὲ πηγἡ τῆς ὑπερουσίου θεότητος ὁ Πατῃρ, οὐκ ὄντος
Υιοᾶ τοῦ Πατρὸς, οὐδὲ Πα τρὸς τοῦ Υἱοῦ, φυλαττόντων
δὲ τὰ οἰχεῖα τῶν ὕμνων εὐαγῶς ἑχάστῃ τῶν θεαρχ:-
x&v ὑποστάσεων. Καὶ περὶ μὲν τούτων ἀρχούντες.
Ἰό τε γὰρ τῆς θεία; φύσεως ἠνωμένον, μᾶλλον 3t

ΡΗΙΙΩΤΗΕΙ CP. PATRIARCH.R
τοὶ χρηµᾳτίσαι χαταξιωθῆναι χαθητγηταὶ τὰ τοιαῦτας A xal ὑπὲρ πᾶσαν ἕνωσιν ἓν, χαὶ τὸ τῶν θεαρχιχὼν

ὑποστάσεων δ.αχεχριµένον διὰ βραχέων 6 θεολόγος
ἑδέλωσς, καὶ 8$ καὶ v) πάντα τὰ φυσιχὰ, xal περὶ
τὸν Βεὸν ἰδιώματα χοινῶς τε χαὶ ἠνωμένως xatà
6h xal «hv θεότητα, χαὶ τὴν δεσρχικᾶν Ἱριάδα χε-
κτῖσθαι, ἅτε δὴ xal ἠνωμένα φυσικῶς ταύτῃ, xal
ἁδ.άσπλατα. xai ἐτ'νοίᾳ µόνῃ τὴν διαφορὰν ἔχογτα᾽
ὧν τὰ μὲν xal τοῖς ἀντιλέχουσιν, ὥς Φασι, τοῦτοις
δογεῖ, τὰ δὲ ου.

Ἐχεπτέον δὲ ἑξῆς ἂν εἴη, καὶ εἴ τινα διάκρισιν
ἄλληγ παρα τὴν ὑποστατικὴν ἐπὶ τῆς θεότητος οἱ
θεολόγοι διδάσχουσιν οὗτοι” ἐπεὶ χαὶ τοῦθ᾽ ἡμῖν ἄνω-
Δεν ἂν ὁ σχοπὸς. τοῦ λόχου. Χρὴ δὲ, φῃσὶν, ὡς οἵ-
pat pev ἀναλαδόντας ἡμᾶς τὸν παντελή τς
θείας ἑνώσεώς τε xai διαχρίσεως ἐχβέσθαι τρόπον.
ὅπως ἂν ἡμῖν εὐεύναπτος ὁ πᾶς γένηται λόγος, eo
μὲν ποιχίλον ἅπαν xal ἀσαφὲς ἀπαναινόμενος, εὖδια-
χρίτως δὲ. καὶ σαφῶς, xal εὐτάκτως τὰ οἰκεῖα χατὰ
δύναμιν ὁροθετῶν. Ταῦτα τῷ προῤῥηθέντι αυνάφαν-
τας ἡμᾶ; Δεολογικῷ κανόνι, οὕτως ἐπὶ «hv &xpla-
σιν ἱέναι δεῖ τῆς ἑξῆς πάαης τών θεολάχων ςοὐτῶν
διδαακαλίας, ἵν ὥσπερ ἐξ ἐχείνου µαθόντες ἔχωμεν,
ὡς ὁ θεολογία τὰ μὲν ἠνωμένως, τὰ δὲ διαχεχριυέ-
γως παραδίδωσι, xoi οὐ χρὴ οὔτε τὰ ἠνωμένα διαι”
ρεῖν, οὔτε τὰ διαχεχριµένα συγχεῖν, οὕτω κἀχ τού»
των τε χἀχείνων αὖθις µαθόντες, οτι περὶ 8400, καὶ
θείας ἑνώσεώς τε xal διαχρίσεως fj πᾶσα coul
τοῖς θεολόγοις, καὶ ουδεὶς ὁστισοῦν kvrauDa περὶ χτι”
σµάτων λόγος αὐτοῖς, ἀλλὰ νῦν μὲν φερὶ τοῦ χρυ-
ὑπερουσιότητος, νῦν δὲ αι
τοῦ ῥητοῦ xai γνωστού ταύτης. Ὅ δὲ xal προϊόντες
σαφέστερον awe. δείξουσι, νῦν δὲ περὶ τῶν θεαρ»
χικῶν τριῶν ὁποστόσεων, χἀὶ πλέον οὐδὲν, εὐδια» ᾿
χρίτως, xa εὐτάχτως, xal συνετῶς ἁ καντῶμεν ndi
atto χαθόσον οἷόν τε πρὸς τὴν ἀχρόασιν τῆς ὄφη-
λῆς ταυτηεὶ θεολοχίας᾽ ἐπεὶ xal εὐσύνοπτον Lesete:
πάντᾳ τὰν λόγον ἐπαγγέλλεται, καθάπερ ἠχούσαμεν,
τὸ μὲν ποιχίλον ἅπαν xal ἀσαφὶὲς ἀπαναινόμενον,
σαφῶς δὲ xol εὐτάχτως ὁροθετοῦντα τὰ οἰκεῖα.
Όθεν οὐδὲ χρή τινα τὴν εὐταξίαν ἐχείνην, καὶ cele
ὅρους χαχῶς ὑπερδαίνοντα θεὸν μὲν ἀκχούειν, καὶ
θεολογίαν, xaX θείαν Ένῳσιν, xal θείαν διάχρισιν,
πρὸς Ub τὰ κτίσματα βλέπειν Ὑελοίως πάντη xd
ἁμαθᾶς.

Φηαὶ τοίνυν ὁ Δεολόγας ἑξῖς' Καλρῦσι γὰρ, περ
κα) iv ἑτέροις ἔφην, οἱ τῆς xa0' ἡμᾶς θεολογικῆς
παραδόσεως ἱεραμύσται τὰς μὲν ἑνώσεις τὰς τῆς
ὑπεραῤῥήτου, καὶ ὑπεραγνώατου µανιµότητος xpu-
Φίας χαὶ ἀῤῥήτους ὑπεριδρύσεις, τὰς δὲ διακρίσεις
τὰς ἁ]αθοπρεκεῖς εὓς θεαρχίας προόδους τε καὶ ἐχ-
φάνσεις.

Καὶ µετά τινα’ El δὲ καὶ θεία διάκρισίς ἐστιν dy
ἀγαθοπρεπὴς πρόοδος,τῆς ἑνώσεως τῆς θείας ὃπερ-
ηνωμένως ἑαυτὴν ἀγαθότητι πληθυνούσης τε xol
πολυπλασιαζούσης, ἠνωμέναι μὲν εἰαι κατὰ τὴν θείαν
διάχρισιν αἱ ἄσχετοι μεταδόσεις, al οὐσιώσείς, el
ζωώτεις, αἱ σοφοποιῄσεις, αἱ ἄλλαι δωρεαὶ τῆς πάν-
"wy αἰτίας ἀγαθότητος, xa0' ἃ; ix τῷ μετοχῶν κ

853

CONTRA GREGORAM ANTIRRHETICORUM. V.

A

ἐπ τῶν µετεχάγτων ὀμνεῖται τὰ ἀμεθέχτως μετεγό- & ὅλης, xol παντελοῦς, καὶ. ὀλοχλήρου, xal πλλρους

pene.

. Ka περὶ μετοχῆς εἰπὸνν θείας, xal δὴ καὶ vec
τῆς xa1à σάρχα τοῦ Χριστοῦ θείας οἰχονομίας, βραχέ’
ἅττα φιλοσορίσας, ἐπιφέρει ᾽Αλλὰ τούτων μὲν τῶν
ἐνώσεών τε xal διακρίσεων, ὅσας ἓν τοῖς λογίοις
ἠεοπρεπεῖς αἰτίας εὐρῄχαμεν. àv ταῖς θεολογιχαῖς
ὑποτυπώσεσιν ἱρίᾷ περὶ ἑκάατου διαλαδόντες, ως
ἐφιχτὸν ἐξεθέμεθα τὰ μὲν ἀνελίξαντες τῷ ἀληθεῖ
lMy«, χαὶ ἀναπτύξαντες, καὶ τὸν ἱερὸν xal ἀνεπι-
θόλωτον νοῦν ἐπὶ 5à φανερὰ. τῶν λογίων θεάματα
πρησαγαγόντες, τοῖς δὲ ὡς μυατιχοῖς χατὰ τὴν
θείαν παράδοσιν ὑπὲρ νοερὰν ἑνέργειαν ἐπιδαλόντες.
Πάντα γὰρ τὰ θεῖα, καὶ ὅσα ἡμῖν ἐχπέφανται ταῖς
μΑτοχαῖς µόναις γινώσχεται, Αὐτὰ δὲ ὁποῖά ποτέ

θεότητης ὑπὸ τῶν λογίων ὀμνεῖσθαι. Πάλιν, χαὶ ἵνα
συλλ/όδην φα/η τις, αὐτὸς ὁ θεαογιχὸς Λόγος ἔφη,
!Ev6 να) ὁ Πατὴρ £y ἑσμεκ. χαὶ. Πάντα ὅσα ἔχει
ὁ Πατὰρ ἐμα éo ci χα], Πάντα τὰ ἐμὰ od. ἐσει, καὶ
τὰ σὰ ἐμά. Καὶ αὖθις ὅδα ὶστὶ τοῦ Πατρὸς, xai
αὐτοῦ τῷ θεσρχιχῷ Πνεύματι Χοινωνιχώς xat Ίνω-
µένως ἀνατίθησι. Καὶ µε” ολιγχον Onciav ἀνα-
πτύξαι θεωνυµίαν ἑλιχὴν ἐγχειρήσομεν, ἐπὶ τῆς
ὅλης αὐτὴν θεότητας ἐχληπτέον. Οὕτω μὲγ οὖν τὴν
τῶν φυσικῶν τοῦ Αεηῦ Ένωσιγ ὁ θεολόγος ὑπέδειξεν,
ὡς iy βραχεῖ xal ἡμᾶς δεῖξαι, ἀμέριστα xal χοινὰ
ταῦτα φήσας τῆς θξάρχιχης Τριάδος. OD γὰρ τὸ
μὲν τοῦδε τοῦ θείου προσώπου, φησὶ, τὸ δὲ τοῦδε.
ἀλλά χοινῶς, xal ἠνωμένως, xal ὁλιχῶς. xal ἁδιαι-

às κατὰ τὴν οἰχείαν ἀρχὴν xai ἵδρυσιν ὑπὲρ B ρέτως πάντων ὁμοῦ πάντα. ὡς ἑνὸς καὶ τοῦ αὐτοῦ

νοῦγ ἐστι xal πᾶσαν οὐσίαν xal γνῶσιν: olov, εἰ
τὴν ὑπερούσιον χρυφιότητα θεὺν, 3) ζωὴν, 3 φῷς, ἢ
λόγον ὀνομάσαιμεν, ϱὐδὲν ἕτερον νοοῦμεν ἢ τὰς ἐξ
αὐτῆς εἰς ἡμᾶς προσγοµένας δυνάμεις. ἐνθεωτικὰς,
$ οὐσιοποιοὺς, f ὀμαγόνους, f σοφοδώρους, αὑτῇ δὲ
κατὰ την πασῶν τῶν νοερῷν ἐνεργειῶν ἀπόλυσιν ἐπι-
Φάλλομεν, οὐδεμίαν ὀρῶντες θέωσιν, f, Quin, η οὐσ[αν,
ἥτις ἀχριθῶς ἐμφερής ἐστι τῇ πάντων ἑ,Ώρημένῃ
κατὰ πᾶσαν ὑπεροχὴν αἰτίᾳ. Eta. μεταξὺ πάλιν δι
ὀλίγων τινῶν τὴν ὑπὲρ ἡμῶν διὰ σαρχὸς τοῦ Χ οιστοῦ
θείαν οἰχονομίαν 01010vf sac, ἑπάγει xàxelva: Ταῦτα
6 ἡμῖν τε ἐν ἄλλοις lxavõc εἴρηται, καὶ τῷ νλφινῷ
χαθηγεµόνι χατὰ τὰς θεολογικὰς αὐτοῦ στοιχειῴαεις
ὕμνηται λίαν ὑπεῤφυῶς. "Απερ ἐχεῖνος, εἴτε πρὸς
τῶν ἱερῶν θεολόγων παρείληφεν, εἴτε xal ἐκ τῆς
ἐπιστημονικῆς τῶν λογίων ἐρεύνης αυνεώραχεν, ix
τῆς φολλῆς περὶ αὐτὰ γνµνααίας xal τριδῆς, είτε
xai Ex τινος ἐμυβθη θειοτέρας ἐπιπνφ'ας, ob. µόνον
Καδὼν, ἀλλὰ: xol παθὼν τὰ θεῖα, xàx τῆς πρὺς
αὐτὰ συµκαθείας, εἰ οὕτω .yph Φάναι, πρὸς τὴν
ἀδίξαχτον αὐτῶν xdi μυστιχῆν ἀποτελεσθεὶς ἕνωσιν
xà πίστιν.

Τὸ μὲν οὖν ἠνωμένον xat διαχεχριµένον τῆς θεό-
τητος, κατὰ ταύτης φημὶ τὰς φυσικὰς αὐτῆς δυνάἀ-
µτις, καὶ μεταδόσεις, xat ἀροόδους, xal μετοχὰς,
χαὶ προνοίας, xat ἁγαθότητας, χαὶ δωρεὰς, τούτοις
xai γὰρ ὁ θεολόγος περιεκτιχῶς, χαθάπερ ἡκούσα-
μεν, ὀμνεῖ πᾶσιν ὁμοῦ τοῖς ἱεροῖς ὀνόμασι τὰ τῆς

θεοῦ . Καὶ εἰ ph περὶ τῆς ὅλης θεότητος φαίη τις
ταῦτα εἱρῆσθαι, φησὶν ὁ αὐτὸς, βλασφημεῖν xa
ἀποσχίζειγ. ἀθέσμως τολμᾷ τὴν ὑπερηνωμένην
bác.

Καὶ αὕτη ἐστὶ, χαθάπερ εἴρηται, ἡ χατὰ τὰς
ἑνεργείας ἠνωμένη θεολογία ες θεότητος. Καὶ τὸ
διαχεχριμένον 8' ὡσαύτως ἠχούσαμεν ταύτης, εὖδισ-
χρίτως τοῦ θεολόγου xal σαφῶς xax εὐτάχτως όρο-
θετίσαντος xavà τὴν ὑπόσγεσιν. θεία καὶ γὰρ, qual,
διἀχρισίς ἐστιν ἡ ἀγαθοπρεπὴῆς προοδος τῆς ἑνώσεως
τῆς θείας, ὑπερηνωμένω: ἑαυτὴν ἀγαθότητι πληθυ-
νούσης τε xat πολυπλασιαζούσης. Καὶ málw*
Πάντα Υ4ρ τὰ 0:ia mal ὅαα ἡμῖν ἐκπέφανται sal,
μετοχαῖΐς µόναις γινώσχεται. Αὐτὰ δὲ ὁποῖά ποτέ
ἐστι χατὰ τὴν οιχειαν ἀρχὴν χαὶ ἵδρυσιν, ὑπὲρ voov
ἔστι xol πᾶσαν οὖσιαν xal Ύνωσιν. Καὶ µικρφ
wpolow Μετὰ τὴν σεπτὴν δηλαδη τοῦ θείου Ἱερο-
θέου θεολογἰαν διάκρισιν, φησὶν. θείαν εἶναί φαμεν,
ὡκ[είρηται, τὰς ἀγαθοπρεπεῖς τῆς θεαργίας προόδους.
Δωρουμένη γὰρ πᾶσι τοῖς οὖσι. χαὶ ὑπερχέουσα τὰς
τῶν ὅλων ἀγαθῶν µετουσίας. ἠνιωμένωι μὲν δ:αχρί-
vetat, πληθύνεται δὲ ἐνιχῶς, xat πολλαπλασιάζέτα
ἀνεχφοιτήτως.

Καὶ τοῦ κέωκτου δὲ χεφαλαίου τοῦ σαρόντος ἀο- .
χόμενος βιθλίου, xal περὶ τοῦ ὄντος µέ/λω θεο-
λοχεῖν, T λόγῳ σχοπὸς, φησὶν. οὐ τὴν ὑπερουσιον
οὐσίαν. fj ὑπερούσιος ἐχφαίνειν' ἄῤῥητον γὰο -οὔτοι
καὶ αγγωστόν ἐστι, χαὶ παντρλῶς ἀνέχφαντον, xaà

θείας φύσεως 'ἱδιώματα, καὶ τὰς ἑνεργείας, ἃ δὴ p αὐτὴν ὑπεραῖρον τὴν ἕνωσιν' ἀλλὰ τὴν οὐσμοποιὸν

xai χατὰ µέρος ἑξῆς ὑμνήσει xai βεολογήσει, χαὶ
οἰχείως τε χαὶ θεοπρεπῶς τὴν ἀνάλογον xal συµ-
φυᾶ προσαρμόσει θεωνυµίαν ἑχάστῳ, τοῦτο χαὶ γὰρ
ὁ σχοπὸς αὐτῷ τοῦ παρόντος βιδλίον; αὐτόθεν ἔστι
λαθεῖν, ix τῶν fi. ῥηθέντῳν αὐτῷ. Τὰ ἠνωμένα
xal yàp, Φησὶ, τΏς ὅλης βεότητός. εἰαι, τὸ ὑπεράγα-
Cov, τὸ: ὑπκέρθμον, τὸ «ὑπερούσιον, τὸ ὑπέρζωον, τὸ
ὑπέρτοφον. Καὶ μετ ὀλίγον. Καὶ ὅσα ἐκ τῶν áya-
θοπρεπῶν αὐτῆς. δωρεῶν ἡ πάντων ἀγαθῷν αἰτία
χατονοµάζεται. Ἐν δὲ γε τῇ ἀρχῇ τοῦ περὶ ἑνω-
µένης χαὶ διαχεκριµένης θεολογίας τομτουῖ gni
τοῦ λόγου οὕτω πώς φησι’ Τοῦτο μὲν οὖν καὶ ἐν ἅλ.
Aeg ἐξετασθὲν ἡμῖν ἁποδέδειχται, τὸ πάσας deY τὰς
θεοκρεχεῖς: θεωγυµίας οὗ μερικῶς, «ἀλλ ἐπὶ τῆς

εἰς τά óvxa πάντα τῆς θεαρχικῆς οὐσιαρχίας πρό
tov ὑμνῖσαι. χα) τἆλλα. ὅσα παρὰ τοῦ θεολόγου τού-
του λαθόντες ἡμεῖς ἐν τῷ ερίτῳ φθάσαντες ἤδη χατ-
εστρώσαμεν λόγῳ, ἠνίχα δὴ χαὶ τὰ περὶ θείας ὃν-
νάµεως ἐἑαχοποῦμεν.. Nüv δὲ σχοπεῖν, οἶμαι, δεῖ
«pb τῶν ἄλλων, τίνες οἱ δ,δά2κοντες οὗτοι, χαὶ Oso-
λογοῦντες ταντὶ, καὶ πόθεν ἔχουσι τὰ τοιαῦτα µα”
θόντες, χαὶ εἰ δεῖ πείθεσθαι τούτοις ἀναμφιδόλως,
ἡ uh. Πρῶτον μὲν οὖν τοσαύτη τίς ἐστιν ἡ τῶν àv-
δρῶν ἀρετὴ, xai σοφί1, καὶ θεολοχικὴ ἐπιστήμη,
χαὶ θεωρία, xal τὸ διδασκαλικὸν μετὰ τοὺς ἑγκρί-
gov, τῶν ἀποστό)ων xatà πάντων σχεδὸν κράτος, ὃ
δὲ xat ἀρχόμενος εἶπον τοῦ λόγου. ὡς εἰ κζὶ μὴ τὸ
μαθητεῦσαι τοῖς χορυφαίοις τῶν ἀποστόλων χαὶ

855

PHILOTHEI CP. PATRIARCHAE

. &poU4ouvot τούτοις προσῆν xai «hv τῶν ἐχχλησιῶν A φωτιζόμενοι, καὶ πρὸς τὰς ἱερὰς ὀμνολογίας τυ-

ἱερὰν προστασίαν τε xoi δηµαγωγίαν ὑπ αὐτῶν
πιστευθῆναι, xal ἁποστολιχὸν μὲν ὁδραμεῖν δρόµον
χαὶ ἀμφοτέρους, €bv ἕτερον δὲ τούτων ὑπερδολῇ
προθυµίας ὑπερόριον γεγονότα χαὶ πρὸς Ἱταλούς τε
xoi Γάλλους ἑλαύνοντα, μαρτυριχὺν ἐπὶ edat δι at-
µατος ἀναδήσασθαι στέφανον, διά γε τὰ προῤῥηθέντα
μόνα, τοῖς ἄχροις τῶν θεολόγων xal διδασχάλων
. υναριθμεῖσθαι δεῖν εἶναι τῆς Χριστοῦ Ἐκκλησίας.
Nov δὲ πρόσεστιν ἐχείνοις xai ταῦτα, οὕτω τοι µε-
γάλα, καὶ θανμαστὰ, καὶ πλείστου παρὰ πᾶσιν ἄξια

λόγου, μᾶλλον δὲ xai λόγου καὶ θαύματος χρείττω, *

τῷ χαινῷ ent συνδυασμῷ, xoi τῇ πρὸς ixstva
δυνδρυμῇ καὶ ἑνώσει, ὡς xàx µόνων τῶν ὀνομά-
των xat τῆς προσηγορίας αἰδέσιμοι χαὶ ὑπερφυεῖς

φούµενοι, πρὸς ⁊d xal ὁρᾷν τὰ συµµέτρως ἡμῖν
δι αὐτῶν δωρούμενα θεαρχιχὰ φῶτα, xal τὴν
ἀγαθιδότιν ἀρχὴν ἀἁπάσης ἱερᾶς ὀμνεῖν, ὣς αὑτὴ
περὶ ἑαυτῆς kv τοῖς ἱεροῖς λογίοις παραδίδωκε. Καὶ
φάλιν * El μὲν γάρ ἐστί τις ὅλως ὁ τοῖς λογίοις &v-
«ανιστάµενος, πόῤῥω που πάντως ἔσται xal τῆς
χαθ᾽ fud; φιλοσοφίας, xai εἰ μὴ τῆς x τῶν λογίων
ἀὐτῷ θεοσοφίας µέλει, πῶς ἄν ἡμῖν µελήσῃ τῆς ἐπὶ
thv θεολοχιχὴν ἐπιστήμην αὐτοῦ χειραγωγίας; Ki
δὲ εἰς εν τῶν λογίων ἀλήθειαν ἀποσχοπεῖ, τούτῳ xel
ἡμεῖς χανόνι xaX φωτὶ χρώµενοι, πρὸς bv ἁπολογίαν,
ὡς οἷόν τέ ἔσμεν, ἀχλινῶς βαδιούμεθα.

Καὶ paxpbv ἂν εἴη, xal τῆς ὥρας ἔξω, τὰ «τοῦ
θεολόγου τούτου πάντα νῦν ἑξῆς χαταλέγειν, ὅπως

πινες εἶναι τοῖς πᾶσι, καὶ τὴν τούτων ἱερὰν θεολο- D τε xal ὅπου τῶν θείων Γραφῶν iv ταῖς αὐτοῦ µε-

γίαν τε xal τὰ δόγµατα Θεοῦ φωνὰς ἄντιχρυς, xol
λόγια δεύτερα xai νενοµίσθαι, καὶ ὠνομάσθαι τῇ

αὐτοῦ Ἐκχλησίᾳ. Καὶ τοιοῦτοι μὲν οἱ θεολόγοι, tug.

ἐξ ὀνύχων φασὶ δεῖξαι τὸν λέοντα, xal οὐδένα τῶν
εὐσεθῶν ἀντερεῖν οἶμαν τοῖς ὑπὲρ αὐτῶν εἐρημένοις»
πρὸς δὲ τούτῳ xüxilvo δεῖ συνορᾷν, ὅπως τε xal
63ev ἔχουσιν Exelvot τὰ Octa. xal ὑψηλὰ ταῦτα µα-
θόντες. Καΐτοι Ύε xal πέριττόν πως ἦν xal τῆς
χρείας ἔξω τὸ ταῦτα ζητεῖν περὶ τῶν τοιούτων, ἕως
ἂν ὁμιληνὰς αὐτοὺς εἰδῶμεν Παύλου xai Ἰωάννου
τῶν ἄχρων Χριστοῦ ἀποστόλών, xal θεολόγων, ὧν
οὐχ ἐξ ἀνθρώπων οὐδὲ δι ἀνθρώπων f) χλῆσίς τε
καὶ τὺ Εὐαγγέλιον, ἀλλ ἐξ αὐτῖς ἑνώσεώς τε xal
ὁμιλίας Χριστοῦ. Ἐπεὶ δὲ οὐδὲ τοῦτο διδάξαι παρῃη-
xav ol θεολόγοι, σχοπῶμεν xal τοῦτο,

Τρισσῶς φησι χατὰ τρόπους xal λόγους τρεῖς ὁ
ἱερὸς Διονύσιος αὐτόν τε xal τὲν χλεινὸν Ἱερόθεον
εὖν θείαν τάυτηνὶ umor vat θεολογίαν, χαθάπερ Ἰχού-
σαμεν Ίδη ' b μὲν τῷ τῶν ἄχρων ἁποστόλων ἑχείνων
ὁμιλητὰς αὐτοὺς χρηµατισαι, καὶ τοῦτ' ἔστιν ἀχούειν
ἐν ταῖς θεολοχίαις αὐτοῦ, πυχνὰ τοὺς ὁ ποστόλους
xai διδασχάλους προϊσοταμένον , καὶ τὰς ἱερὰς παρα-
δόσεις ἐχείνων, xal νῦν μὲν ὀνόματι χοινῷ θεολόγους,
xai ἁποστόλους, xat ἱερομύστας, καὶ χαθηγητᾶς, xal
ἱερ)διδασχάλους ἀποχαλοῦντος, νῦν δὲ xal ὀνομαστὶ,
χαὶ μάλιστα Ἠχύλον τοῦ κορυφαίου τῶν διδασχάλων,
μετὰ πλείστης ὅσης τῆς ἀξιώσεως µεμνημένου * δευ-
τέρῳ δὲ τῷ ix τῶν θείων ἀεὶ Γραφῶν, xai τῶν ταύ-
ταις δοχούντων ὀρμᾶσθαι, χαὶ μηδὲν ἐπιχειρεῖν, μηδὲ
λογίζεσθαι μηδοτιοῦν παρὰ τὴν τῶν λογίων ἆχολου-
θίαν τε xal θεολογίαν. "Kato καὶ γὰρ ἡμῖν χαὶ νῦν,
φηαὶν, 6 τῶν λογίων θεσμὸς αροδιωρισµένος τὸ τὴν
ἀλήθειαν ἡμᾶς χαταδήσασθαι τῶν περὶ θεοῦ λεγοµέ-
νων, οὐχ ἓν πειθοῖς σοφίας ἀνθρωπίνης λόχοις, ἀλλ'
ἐν ἀποδείξει τῆς απνευματοχινήτου τῶν θεολόγων δυ-
νάµεως. Καὶ αὖθις. Καθόλου τοιγαροῦν οὐ τολµητέον
εἰπεῖν, οὔτε μὴν ἐννοῆσαί τι περὶ τῆς ὑπερουσίου
xai χρυφίας θεότητος παρὰ τὰ θειωδῶς ἡμῖν ix
τῶν θείων.λογίων ἐχπεφασμένα. Καὶ πάλιν. T4
δὲ ἄῤῥητα σώφρονι σιγῇ τιμῶντες, ἐπὶ τὰς ἑλ-
λαμπούσας ἡμῖν ἓν τοῖς ἱεροῖς λογίοις αὐγὰς &va-
τεινόµεθα, xal πρὸς αὐτῶν φωταγωγούμεθα, πρὸς
ποὺ: θεαρχιχοὺς ὕμνους ὑπ αὐτῶν ὑπερχοσμίως

μνημένος «tn θεολογίαις τῆς ἱερᾶς αὐτοῦ πάσης
ὁμοῦ πραγµατείας 0v ὄψιν ἅπασι προχειµένης. καὶ
&hv τῶν Εὐαγγελίων, xal ἁποστόλων xal προφητὼν
συµφωνίαν, χαὶ fati φηµι, xal διανοίᾳ, xal πᾶσιν
ol; ἔξεστι, λαμπρῶς ἀναχηρυττούσης. Λοιπὺν ἔτι
καὶ τρίτον αὐτοῖς ἐστι πρὸς τὴν τῆς ὑπερφυοὺς θεολο”
γίας µυσταγωγίαν, ᾧ δὴ xal τῶν πλείστων ὑπερ-
έχοντες διδασχάλων, τοῖς οἰχείοις μυσταγωγοῖς «s
xa χορυφαίοις ἁμιλλῶνται τῶν ἀποστόλων, d χαινὴ
τῶν μυστηρίων ἄνωθεν ἀποχάλνψις δι’ ἑλλάμφεως
ἱερᾶς φηµι xal γνώσεως ἀγνώστου, xal ἑνώσεως vot-
ρᾶς ὑπερφυοῦὺς τε xal ἀποῤῥήτου, xa0' fjv ἀποχαλύ-
πτεται τὰ μυστήρια τοῖς θεοειδέσιν. "Hv ὁ σοφὸς
Διονύσιος kv μὲν τοῖς φθάσασι διδάσχων, χαθάπερ

| Ἠχούσαμεν, περὶ μὲν αὐτὸς ἑαυτοῦ, ᾽Αλλὰ τούτων

μὲν, φησὶ, τῶν ἑνώσεών τε xal διαχρίσεων, ὅσα kv
τοῖς λογίοις θεοπρεπεῖς αἰτίας εὑρήχαμεν, ἓν ταῖς
θεὀλογιχαῖς ὑποτυπώσεσιν ἰδίᾳ περὶ ἑκάστου διαλα-
θόντες, ὣς ἐφιχτὸν ἐξεθέμεθα, τὰ μὲν ἀνελίξαντες
τῷ ἀληθεῖ λόγῳ, xal ἀναπτύξαντες, χαὶ τὸν ἱερὸν xoà
ἀνεπιθόλωτον νοῦν ἐπὶ τὰ φανὰ τῶν λογίων θεάµατα
προσαγαχόντες, τοῖς δὲ ὡς μυστιχοῖς χατὰ «hv θείαν
παράδοσιν ὑπὲρ νοερὰν ἑνέργειαν ἐπιδαλόντες. "Ev
δὲ τῷ ἐδδόμῳ χεφαλαίῳ τοῦ αὐτοῦ βιδλίου περὶ τῶν
αὐτῶν τοιάδε qual * Καὶ ix τῶν ὄντων ἁπάντων 6
θεὸς ὑμνεῖται, χατὰ τὴν πάντων ἀναλογίαν ὧν ἔστιν
αἴτιος, χαὶ ἔστιν αὖθις ἡ θειοτάτη θεοῦ γνῶσις ἡ
δὺ ἀγνωσίας γινωσχοµένη χατὰ τὴν ὑπὲρ νοῦν ἕνω-
σιν, ὅταν ὁ νοῦς τῶν ὄντων πάντων ἀποστᾶς, ἔπειτε
xai ἑαυτὸν ἀφεὶς, ἑνωθῇ ταῖς ὑπερφαέσιν ἀχτῖσιν,
ἐχεῖθεν xal ἐχεῖ τῷ ἀνεξερευνήτῳ βάθει τῆς σοφίας
κατάλαμπόμενος. Περὶ δέ vs τοῦ θείου Ἱεροθέου
ταῦτά φησιν * Εἴτε πρὸς τῶν ἱερῶν θεολόγων παρεί-
ληφεν, εἴτε xal ix τῆς ἐπιστημονιχῆς τῶν λογίων
ἑρεύνες συνεώραχεν, ix τῆς πολλῆς περὶ αὐτὰ γυμνο»
σίας xaX τριδῆς, cUse καὶ Ex εινος ἐμυήθη θειοτέρας
ἐπιπνοίας, o0 µόνον μαθὼν, ἀλλὰ xa παθὼν τὰ Gela,
xàx τῆς πρὸς αὐτὰ συµπαθείας, εἰ οὕτω χρὴ] φάναι,
πρὸς τὴν ἀδίδαχτον αὐτῶν, xal μυστιχὴν ἄποτελε-
σθεὶς ἕνωσιν χαὶ πίστιν. Ἱούτων οὕτως ἑχόντων, usi
τοιαύτης μὲν τῆς ἱερᾶς οὔσης θεολογίας, καὶ τὸν
μυστηρίων, παρὶ ὧν σχοπούµεθα νῦν, τοιούτων B
τῶν θεολόγων τυυτωνὶ xal χηρύχων, τηλικαύσης δὲ καὶ

«

|

857

CONTRA GREGORAM ANTIRRHETICORUM. V.

858

τῆς µυσταγωγίας, μεθ) ἧς ἐπὶ τοὺς λόγους ἦλθον αὖ- A xal τὰς θεοπνεύστουᾷ τῶν λογίων µαρινρίας, καὶ

το, τούτους, ἀξιώσομεν νῦν ἡμεῖς τοὺς περὶ τὸν φιλό-
σοφον Γρηγορᾶν, τί περὶ τούτων ἀξιοῦσιν εἰπεῖν. El
μὲν γὰρ πείθονται τούτοις τε τοῖς ἤδη ῥηθεῖσι, xal
πᾶσιν ἑξῆς ὅσα περὶ τῶν αὐτῶν οἱ Πατέρες οὗτοι τῆς
Ἐκκλησίας χατὰ µέρος θεολογοῦσι διὰ παντὸς τοῦ
βιθλίου, ἔχομεν τὸ ζητούμενον ἤδη, χαὶ οὐδὲ πυ-
Χτίων, οὐδὲ λόγων ἑτέρων σχεδὸν χρεία. Αὐτὸ γὰρ
τοῦτο, χαὶ οὐκ ἄλλο σχοπός ἐστι τοῖς θευλόγοις τού-
τοις ἓν τῷ παρόντι φημὶ τῶν θείων ὀνομάτων βι-
Gp, τὸ περὶ τῶν φυσικῶν τοῦ Θεοῦ θεολογῆσαι, καὶ
τὸ ἠνωμένον ὁμοῦ xaX διαχεχριµένον αὐτῶν κρὺὸς τὴν

θείαν φύσιν εἰπεῖν, xai ὀνομάσαι, xal ἀνυμνῆσαι, .

χαὶ ὀμάξαι χαθάπερ ? ἰδιδάχθησαν ταῦτα τὴν Χριστοῦ
Ἐχκλησίαν, περὶ ὧν δήπου καὶ ἡμεῖς νῦν σχοποῦ-
μεν’ εἰ & ἀπιστοῦσιν, οὗ πρὸς αὐτοὺς, ἀλλὰ πρὸς
πᾶσαν ὁμοῦ τὴν εὐαγγελικὴν, καὶ ἀποστολιχήν τε
χαὶ αροφητικὴν Θεολογίαν, καὶ τὸν dv αὐτῇ τε
καὶ τούτοις λαλήκαντα Θεὸν, τὰ τῆς ἁπιατίας
καθαρῶς διαδαίνει. Καὶ εἰς ἔτι πρός Y& τοὺς τοιού-
τους λόγος ἡμῖν, xai ταῦτα περὶ τοιούτων; ΄Α
YÀp, φησὶν, ὁ νόμος λαλεῖ, volg àv τῷ νόµῳ λαλεῖ,
τοῖς Υοῦν ἀπιστοῦσι περὶ τῆς ὅλης θεότητος, ὅτι xal
µονάς ἐστι, xal τριὰς, καὶ ὅτι κατ ἐχεῖνο μὲν ὑπερ-
qui; τε xal ἁῤῥήτως Ίνωται, κατὰ τοῦτο δὲ διαι-
«ρεῖται ἁδιαιρέτως, xal ἔστιν ὑπὲρ πάντα λόγον ὁμοῦ
àv αὐτῃ fj τε διάχρισις καὶ fj ἕνωσις, καὶ ὅτι µόνη
πηγὴ τῆς ὑπερουσίου θεότητος ὁ Πατὴρ, xal τὰ τῆς
ὑπερουσίου θεογονίας οὐκ ἀντιστρέφει πρὸς ἄλληλαν

Oh xal τὰς ἱερὰς ἁποχαλύψεις qaot, περὶ δὲ τῶν
δευτέρων τούτων οὐδέν τι τῶν εἰρημένων οὐδοτιοῦν,
ἔστω ταῦτα χατὰ τὸν ὑὁμέτερον λόγον, χαὶ πιστευέ-
σθωσαν μὲν ἐν ἑχείνοις, ἁπιστείσθωσαν δ᾽ iv τού-
τοις χαθ᾽ ὑμᾶς οἱ χοινοὶ τῆς Ἐχχλησίας διδάσκαλοι»
φείδοµαι Ὑάρ τι πλέον εἰπεῖν ' εἰ δὲ ὥσπερ tv ἐχεί-
νοις, οὕτω κἀν τούτοις, xal ἁποστόλων εἰσὶν ἀχροα-
ταὶ, xai διάδοχοι, xai θεολόγοι, χαὶ διδααχάλων
ἄχροι, xàx τῶν λογίων πᾶσαν ὁμοῦ θεολογίαν µα»
θόντες ἔχουσι, xal περὶ πάντων ὡσαύτως τὴν ἄνω-
θεν ἀποχάλυψιν xai τὴν ἄῤῥητον µυσταγωγίαν δε-
ξάμενοι, xal µαθόντες, xal παθόντες ἐχεῖνα, xal
διαστολἠ τις ἐν ἐχείνοις xai διαίρεσις οὐδαμοῦ,
tlc ἡ xavh xal παράλογος αὕτη τλμα, ὡς νῦν μὲν
αὐτοὺς «olg διδασχάλοις τε χαὶ τοῖς θεολόγοις ἐγχρί-
νειν, νῦν δὲ τοὺς αὐτοὺς διαγράφειν μετὰ πολλῆς «fc
ἑξουσίας, xal τοτὲ μὲν Ἱερόθεόν τε xal Διονύσιον
μετὰ τῶν ἁποστόλων τε xal θεολόγων ἑστάναι, xal
διδασκάλους εἶναι χαὶ χήρυκας τῶν ὑπερφυεστάτων
περὶ Θεοῦ λόγων, ἂν xai τὰ ὑμῖν θεολογῶσι Do-
κοῦντα, τοτὰ δὲ ὑπερορίαν αὐτῶν τε xal τῆς αὐτῶν
καταφηφίζεσθαι θεολογίας, εἰ μὴ ταῖς ὑὁμετέραις
συμπεριφέροιντο δόξαις; "H γὰρ xàv τούιοις τε x&-
κείνοις ἀληθεῖς οἱ διδάσχαλοι, xai δεῖ τὸν ἀληθῆ
τοῦ Εὐαγγελίου µύστην ὡσαύτως kv ἀμφοτέροις αὐ-
«ol; πείθεσθαι, h ψευδεῖς xal xav' ἄμφω, καὶ δεῖ
xal xav' ἄμφω τούτοις ἀπειθεῖν * οὗ γὰρ δὴ τοῦτο
xàxslvó Υ᾿ ἂν εἴη, τὸ θάτερον µέν erus φεύδεσθαι,

καὶ ὅσα τούτοις ἀχολούθως οἱ θεολόγοι φααὶ, τοῖς οὖν C. θάτερον δὲ ἀληθεύειν, ἐπεὶ οὕτω που χαὶ τὴν &v-

ἀπιστοῦσι τῇ περὶ τῆς ὑπερουσίου οὐσίας xai τῶν
ταύτης θεαρχικῶν ὑποστάσεων ἀποστολικ] παραδό-
cst τε χαὶ Osoloy[g , πῶς ἂν τις περὶ τῶν φνυσικῶν
τοῦ Θεοῦ διαλέγηταε, xal τὸ πρὸς τὴν ὑπερφυᾶ φύ-
σιν ἠνωμένον τε χαὶ διαχεχριµένον αὐτῶν μετὰ τῶν
ἀ ποστολ:κῶν τούτων ἀνδρῶν θεολογῇ; Τοῦτο xal γὰρ
ἂν εἴη τὸ x30" ὕδατος γράφειν, f|, διανεύειν τυφλῷ.
Ei δὲ ἐκείνῃ μὲν φασιν ἴσως τῇ θεολογίᾳ πιστεύειν͵
ταύτῃ δὲ οὐδαμῶς, πρῶτον μὲν οὐδὲ πιστεύειν ὅλως
αὐτοῖς ἔξεστιν ἀδύνατα λέγονσι, xat σοφιζοµένοις
προφανῶς τοὺς ἀχροατάς * φύσιν γὰρ ἄνευ τῶν αὐτῆς
φυσιχῶν οὐδὲ ἓν λογεαμοῖς γοῦν δυνατὸν ἀναπλάσαι
xat ὑποστήσασθαι' τὰ δὲ φυσικὰ χατάλληλα δεῖ χε-
Φυχέναι «fj πηγαζούσῃ φύσει, ἵν᾽ αὑτὸ τοῦτο xol φυ-

«ίφασιν συμφωνεῖν ἂν εἴη πρλς ἑαυτήν. "Άλλως τε
καὶ τὸ τῷ διδασχκάλῳ νῦν μὲν ἔπεσθαι νῦν δ᾽ ἀντι-
λέγειν ἐθέλειν, xat ταῦτ' ἐν τοῖς ἀξιώμασι, µαθη-
400 γε οὖκ ἂν εἴη. Τοῦτο Υάρ ἔστιν οὐ µυσταγων

Ὑουμένου καὶ τυπουµένου, τὸν δὲ μυσταγωγὸν καὶ

τὸν xavóva μᾶλλον πρὸς ἑαυτὸν Ἓλκοντος, καὶ
τὰς πηγὰς ἄνω ποταμῶν χωρεῖν χελεύοντος ἄντι-
Χρυς.

El δὲ δὴ λέγοιεν οἱ περὶ τὸν φιλόσοφον αὖθις, ὡς
ἐχείνη μὲν fj περὶ μοναρχίας, xaX δᾗ καὶ τῶν τριῶν
θεαρχικῶν ὑποστάσεων θεολογία, παρὰ τῇ θείᾳ χη-
ρύττεται πάσῃ Γραφῇ, xat οὐδεὶς ὁστισοῦν ἐστι τῶν
πιστῶν, ὃς ἀντιλέχειν, f) γοῦν ἀμφισθητεῖν ὅλως περὶ
τῶν ἀξιωμάτων ἐθέλει, τὰ δὲ περὶ προόδων ταυτὶ xol

σιχὰ τυγχάνοιεν ὄντα, xal καταλλήλως δι) αὐτῶν jv» D ἑνεργειῶν τε xal µεταδόσεων xal διαφορᾶς φύσεως

ερχεῖν τὴν φύσιν’ ἔπειτα δὲ πῶς ἐν ἐχείνοις μὲν qaot
τοῖς πρώτοις, Ἱεροθέῳ τε χαὶ Διονυσίῳ, θεολογοῦσι
πείθεσθαι, χαὶ ταῦτα περὶ τοιούτων εἰποῦσιν, ὧν
οὐδὲ ἀρχὰς ἔστιν εὑρεῖν οὐδὲ παραδείγµατα, ἀλλὰ
πίστεως δεῖ µόνης, xal ὑπαχοῆς, εἰ μὴ µέλλοι τις
ἔξω «o9 λόγου χαὶ τῆς θείας τρέχειν διδαακαλίας,
ἐν δὲ τοῖς δευτέροις τούτοις, περὶ ὧν νῦν ἡμῖν ὁ
λόγος, μετὰ πολλῆς τινος τῆς ἑνστάσεως (ἀπειθεῖν,
ὅπου xai ἀρχὰς ἔνι τῶν λόγων εὑρεῖν, xal φυσιχὴν
ἀχολουθίαν τινὰ, καὶ παραδειγµάτων ἁμηγέπη βοή-
δειαν; El μὲν γὰρ ἐν ἐχείνοις µόνοις sol; αρώτοις
Διονύσιός τε xa Ἱερόθεος ἁποστόλων slot φοιτη-
*6i xal διάδοχοι, καὶ τῆς Ἐκκλησίας µυσταγωγοὶν
4 παρὶ ἐκείων µόνων εἴληφέναι τὰς. παραδόσεις,

θείας, καὶ φυσικῶν ἰδιωμάτων, xal ὅσα τούτων ἑξὶς
ὑμεῖς αὐτοὺς λέγειν φατὲ, ταῦτα τοίνυν οὐχ ἔστι λα-
θεῖν ὡσαύτως ix. τῶν θείων Γραφῶν. Καὶ διὰ τοῦτο
καὶ ἡμεῖς ἀντιλέγομεν τούτοις, ἔξω τοῦ xa9' ἡμᾶς λό-
vou δοχοῦσι, φεῦδος xal τοῦτο. Περὶ μὲν γὰρ τῆς
παλαιᾶς πάσης Γραφῆς, Μωσέως φημὶ, xal τῶν xa-
θεξῆς προφητῶν, οὐδὲ ἔστιν εἰπεῖν ὅσον τὸ τῆς Τριάδος
ἀπέχρυφαν µυστήριον, σφόδρα δεδοικότες τὸ περὶ τὴν
κολυθεῖαν εὐπερίτρεπτον xal λίχνον τῶν Ἰουδαίων,
xai διὰ τοῦτο, χαὶ «τὸ, Κύριος ὁ Θεός σου Κύριος
εἷς ἐσει, καὶ, Κύριος ὁ θεὸς μόνος, xaM Εγὼ Θεὸς
πρῶτος, καὶ ἐγὼ μετὰ ταῦτα, καὶ st ἐμοῦ οὐκ
ἔστιν, ἐχ πρσώπου δηλαδὴ τοῦ θεοῦ λεγόμενα πολὺ
παρ ἐχείνοις, καὶ τὰ παραπλἠσια τούτοις, Οὐ μὴν

859

PHILOTHE] CP. PATRIABCILE

οὐβὲ αἀ τὸ τρῦσο, τὸ ςῆς μιᾶς quiu θεότητος xol τῆς Λ.ἀχρρατάς τε xai Σιαδόχους αὐτοὺς εδὼς, ἔίδε

μοναρχίας ἔστι ῥητῶς ἐχεῖθεν λαθεῖν, χαθάπερ νῦν
παρ᾽ ἡμῖν κολιτεύεται val κηρύττεται. Ποῦ γὰρ οὐ-
.Slac ἐκεῖ βείας. ἡ φύσεως λάγος γαὶ ὄνομα: ρὐσία
Υὰρ xa ἠποστάσεις θεοῦ ἀλλήλρις σαγκέκρανται,
ὡς Σκείνην ταύτας. xal ταύτας ἑχαίνην εἰσφέρειν
χατὰ πᾶσαν ἀνάγχην, καὶ τούτων σιωπωµένων αἴ-
θις 1$ ἀντιστρόφου αιωπᾶσθαι χἀχείνην, ὥσπερ καὶ
ταύτης μὴ λεγοµένης, μηδὲ ixslvac ἐξ ἀνάγχης λα-
«λεῖσθαι. Καὶ οὗ τοῦτό φημι νῦν, ὅτι µονάδα γε καὶ
τριάδα shy θΘεὸν ὁ γόµος οὐκ ἔγνω χαὶ οἱ προφῆται *
Tie γὰρ οἱ μὴ ταῦτα µάνον, ἀλλὰ καὶ τὸ χατὰ
Χρισσὸν Ἱερὸν uuczf piov ἅπαντες οὕτω καὶ γνόντες
εραγῶς, xal. χηρύξαντες, μᾶλλον δὲ xal δι αὐτὰ
τφῦτᾳ. φημὶ δὴ «d τῆς χάριτος, xal παρελθόντες εἰς

. Aog τε τῆς Ἐκκλησίας πρώτους:εὐθὺς μετὰ «eb;

πρώτους ἐκείνους καὶ μύσγας ἀχρίδεῖς ἑξηγητὰς
τῶν λογίων, xal δὴ xai ἀποχαλύήεσι θείαις bxstvg

-µαθόντας {ε xal παθόντας, ὡς xai λόχια δεύτερα,

χαθάπερ ἔφθην εἰπὼν, τὴν ταύτων ispás:apostipf-

.q0at θεολογίαν, πῶς kv τῷ. µέρει τούτῳ τῆς Δεολο-

γίας τοῖς αὐτοῖς οὐ θαῤῥεῖς ὡσαύτως, χαίτοι γε τὴν
τῶγ ἄχῥων . ἀποστόλων παράδοσιν, xai εὖν τῶν λο-
γίων ἱερὰν μαρτυρίαν συνεχῶς ὑπὲρ τούτων ἀχάδων
βοώντων, xai δὴ xoi τὰς θείας ἀποχαλύψεις { Τοῦτο
καὶ γὰρ οὗ τῆς xa8' ἡμᾶς µόνον θεοαόφου διδασχά-
λίας τε xal θεολογίας, χαὶ τῆς ἀποατολιχῆς παρα”
δόσεως, ἀλλὰ xal λαγισμῶν ἐστι πόῤῥω, καὶ elc ef-
νιγµα πίπτειν δοχε]. Οἱ δὲ εασοῦτον «Ἠ θεολογέᾳ

ἀνθρώπους τότε χαὶ αεὖποι, xal εἰχόνες wal παρα- Ώ θαῤῥοῦσι τῇ ἑαυτῶν xal «f τῶν λογίων Περῷ ἔπι-

δείγματα. μυστικὰ γεγανότες τοῦ μέλλοντρς» ἀλλ᾽
ἐχεῖνό φήµι τέως, ὡς αἰνιγματωδῶς τε xol συγχε-
χκελυμµένως Σῥῥήθη sol; ἀρχαίοις ἐχεῖνα, ᾧς -μηδὲ
τρὺς ἀχοίοντας xal ὀρῶντας «ἔχειν εἰδέναι πάντας
ἁπλῶς τῶν µυρτηρίωγ τὴν ὄψναμιν. Καὶ εἰ χρὴ λέ-
Yttv, ὅπου ve χαὶ µέχρι τῆς σήμερον HauAó; φπαιν
ὁ µέγας περὶ τῶν χρόνων xaY τῶν καιρῶν ἐχείνῳγ,
ε Ἠνίκα ἂν ἀναγινώσχηται Mois, xd)uupa iei
τν αὐτῶν χεῖται xapblav* ἠνίχα δὲ ἂν ἐπιστρέφη
πρὸς Κύριον, περιαιρεῖται τὸ κάλυμμα; » Αλλ
εὐδὲ ix τῶν Εὐαγγελίων τε xal τῶν ἁποστόλων οὕτω
ῥητῶς ἔστι λαθεῖν τὴν ες µονάδος τε καὶ τριάδας,
οὐσίας τε χαὶ ὑποστάσεων, xal τῶν ἐπομέγων τού-
τοις πᾶσαν θεολογίαν, ὡς bv τῇ Ἐχκλησίᾳ κηρύττε-
ται νῦν. Ποῦ γὰρ παρ ixs[votg ῥητῶς xslpavov, δει
ὁμοούσιος ὁ Υϊὸς τῷ Πατρὶ, ἢ ὅτι τὸ Πνεῦμα τὸ
ἅγιον ὁμοούσιον Πατρὶ xai Υἱῷ; Ποῦ δὲ ὅτι θεὸς
εἷς τὰ τρία, ποιητης ἀοράτον ερ xat ὀρωμένης ἁτά-
σς χτίτεως, xal ὅτι βεὺς μὲν εἷς τὰ τρία σὺν ἀλλη-
λοις νορύµενα, θεὸς δὲ ὡσαύτμις τέλειος ἔχάστον
καθ ἑανρτὰ θεωιρούμενον, ὁ αὐτὸς. μονὰς ἁδιαίρετος
xai τριὰς ἀσύγχντος, τὸ μὲν διὰ τὴν οὐσίαν, ἢ thv
θεότητα, τὸ δὲ διὰ τὰς ἡποστάσεις f) πρόσωπα, τὸ
παραδοξότατον, Osbc, καὶ Θεὸς, xal θεὸς, ἁλλ᾽ εἷς
θιὸς, καὶ οὗ τρεῖς, ἐπειδὴ µία ἓν τρισὶν d θεότης ;
Παρὰ τίνων Εὐαγγελίων 1) ἁποστόλων ῥητῶς τὸ τῆς
ὑπρστάσεῳς Ίχουσας ὄνομα; xal ὅτι µία μὲν οὐσία
«à τρία. ῥποστάσεις δὲ «peto; Ποῦ παρ ἐχείνοις τὸ
ἄναρχοΥ, xa) th συνάναρχου, καὶ τὸ συναῖδιον, καὶ
τὸ ὁμορύαιρν, yal. τήν ἓν ἀλλήλαις τῶν θεαρχικῶν
ὁπορτάσεων περιχώρηαιν, xat povhv, xai ἵδρυαιν
εὗρες λεγόμενα ;

ΕΙ δὲ πρὸς τὴν τοῦ Χρισταῦ βλέψεις οἰχονομίαν

καὶ τὰ ἐχεῖ μυστήρια, δέδοιχα ph xal ἀπιστήσῃς,

φᾶσιγ ἑντενχὼν ἀθρόοις τοῖς ἐχεῖ λαλουμένοις ἀνή-.

µασι, xai ταῖς Ἰέξεσιν, ἅπερ ἡ τῶν πραγμάτων xal
τῶν χαιρῶν ἐξεῦρε χρεία μετὰ τοῦ Πνεύματος, xal
σύπημς οἱονεὶ, xal χανάνας εὐσεθείας vol: αιστοῖς
ἑνεχεέρισεν. Ei δὲ τὰς τῆς πίστεως ἀρχᾶς, xai τοὺς
τες θᾳολργία:; Ταυτουσὶ θεµελίους ὁμοῦ πάντας, χαί-
t.( vg παρὰ τῶν λογίων ῥησῶς οὐκ ἔχων οὐτωοὶ
wslygye, ὅμως τῇ. τῶν Πατέρων θεολογίφ τούτων
bap⸗tic περὶ τοῦ Xavsb;, τῶν ἄχρων ἀπστόέω»

στήμᾳῃ, xai πρὸ τούτων τῷ χαλῶς ὁδηγοῦντι καὶ

σωτίνοντι Πνεύματι, ὡς χαὶ τὴν µαρτυρίαν xax τὰς

πίατεις ἐχεῖθεν ἐπάγειν τοῖς παρ) αὐτῶν εἱρημέ-
νοις. xal πόῤῥω πᾶσαν ἀμφιδολίαν xal λογισμοὺς
ἀνθρωπινους ἐλαύνειν, Οὕτω καὶ γὰρ, φησὶν, ἡμεῖς
τὰ Gela. xa ἐνοῦν τῷ λόγῳ, xal διαχρίνειν σπεύδο-
μεν, ὡς αὐτὰ τὰ θεῖα χαὶ Έγωται, καὶ διαχέχριται.
Οὐ ατρχασμὸς, φᾳῃσὶν, ἐνταῦθα, xai λογιομῶν τις
ἀμφιθολία, xal ἀπόνοια, xal λόγων ἀνθρωπίνων
χτύπος, xal θόρυδος’ ἀλλάθεάς ἐστιν ἄντιχρυς .ὁ 8c
ἡμῶν τὴν θεολογίαν διδάσχων. Τοῦτο xe γὰρ ἡμῖν
ἐστιν fj τοῦ λόγρυ σπουδη, τὸ οὕτω xal ἑνοῖν xal
διαχρίνειν τὰ θεῖα, ὡς αὑὐτά γε ἐχεῖνα χαὶ ἥνωται,
χαὶ διαχέχριται, xal οὐχ ἄλλως ' ὡς εἶναι πᾶσαν

C ἀνάγχην τοὺς μὴ κατὰ τὴν τούτων θεολογ/αν ἐνοῦν-

σάς τε xal διαχρίνοντας τὰ θεῖα, μὴ οὐχ ὡς αὐτὰ τὰ
βεῖα ἤνωται, xai. ὀιαχέχριτα», xal ἐνοῦν, xaX δια-
χρίνειν. Αλλὰ πῶς ; ᾿Βγῷ μὲν ὀχνῶ τὸ βλάσφημον,
οἱ δὲ νοῦν ἔχοντες οἵδ' δει αννίασι πάντως. Καὶ γὰρ
ἀνάγχη xal θεὸν ἐπειφάγειν ἀλλότριον τὴν ἆλλο:-
τρίαν ἕνωσίν τε χαὶ διάκρισιν, xal διὰ τοῦτο δήπου-
θεν xat 1 ρηγόριος ὁ Νύασης Δαυμαστὸς πρόεδρ.ς,
Τοιοῦτος ἡμῖν, ἔλεγευι ἆ vou Εὐνομίου Θεὺς ἀναδέ-
δειχται.

Ἔδει μὲν οὖν ἐνταῦθα ατῆναι sby περὶ τούτων
λόγον Ἁμϊν, ὥσπερ εἰς Εφεσίν τινα τοὺς θείους χρς-
σμοὺς ἀχαδραμόντα, καὶ τὰς ἔκεῖθεν μετὰ αλείστης
Bang τῆς ἀξιώσεως χομισάμενον ψήφους» f τί γὴρ

D ἂν τις xal κροσπεριερχάζοιτο, wai προσεξετάζοι,

Θεοῦ τὸ χῆρος διδόγτος ταῖς λόγοις; &3)' & λόχος
βούλεται τῇ τῆς ἀληθείας περιουσία, χα!. τινα τῶν .-
τοῦ Πνεύματρς. λργίων αὐτῷν᾽ ῥητῷς παραγαγεῖν
ὑπὲρ τῶν πραχειµένων ἐνταῦθα, καὶ βεβᾳιῶσαι τὰ
οἰχεῖᾳ κἀντεῦθεν. Ki μὲν οὖν κἀχεῖνο παρΏν, τὰ τοῦ
Δείου φημὶ Διονυσίου βιθλίον σύν γε τοῖς ἄλλοις, ὃ
δὴ xol θεολογιχὰς ὑποτυπώσεις αὐτὸς οὗτος χαλῶν,
συνεχῶς iv τούτῳ µάλιατα µβμγηται τῷ βλίῳ,
τάλαι ἂν μεν ἀπηλλαγμέάνοι κραγµάτῳν ' kv ἐκείνψ
xol γάρ φησιν ὁ θεολόγος τὰς ἐκ τῶν λογίων ἱερὰς
μαρτυρίας αὐτῷ πρατιθεῖσθαι, ὅσαι δηλαδ περὶ
θείας ἑνώσεώς τε xal διαχρίσεως δ.ειλήφᾳσιν ' Exet-
vou δὲ μὴ παρόντος, aufi. ἐγχωσμάγαυ Sorapázav
& lv, τὰς περὶ δ.αφορᾷς οὐ 2ίας fiL ες καὶ ἐνεργείᾳς,

861

CONTRA GREGORAM ANT RRHET.QURUM. V.

q *spl θείας ἑνώσεώς st xal διακείσεῳως εἰς µνή- ἃ πλήρωμα, τὰ κατὰ θεολογίαν ἔχομαν, τὸ Bxcirtov;

u9v.loósac ἡμῖν εὐαγχελιχάς τε xal ἀποστολικὰς
Bist: ὁ λόγος Άδη προσθήσει. Εὐχῆς δ' ἂν ἔργον
εἴη καὶ τοῦτο, καὶ τῆς τῶν θεολόγων τουτωνί φηµι
προστασίας, τὰ μὴ πόῤῥω τῆς αὐτῶν ἄ,αγνώμης xat
τῶν θεολογικῶν ἐχείνων ὑποτυπώσεων, unb ἔξω
τοῦ σχοποῦ παντάπασιν ἂν τοῦτον βαλεῖν. Ἰωάν-
γης ταιχαροῦν ὁ τῶν εὐαγγελιστῶν τε xal θεολόγων
πορνφαῖος, μετὰ τὴν ὀψηλὴν ἐχείνην τοῦ Θεοῦ Λό-
Του θεολογίανι τὸν Ἡαπτιστὴν Ἰωάννην εἰαάγων τῷ
Mo τῇ ἐκείνου θεότητι μαρτυροῦντα, τοιάδε πρὸς
Ἱωυδαίους αὐτὸν εἰρηχέναι φταίν’ Οὗτος ἦν ὃν
εἶπον. V ὀπίσω µου ἐρχόμενος ἔμπροσθέν µου
Τάγονενι ὅει spótóc nov jr * καὶ dx τοῦ π.ἲη-
ῥώματος αὐτοῦ ἡμεῖς πάντες éHd6opar, xal xá-
pir. ἀντὶ χάριτος. Ὅπερ ὁ τούτων ὁμώνυμος, ὁ
Χρυςφ/στοµύ: φηµι Πατὴρ, ἐξηγούμενας, Καὶ τί ποτέ
ἐστι, φησι τὸ "Ex τοῦ π.Ἰηρώματος αὐτοῦ ἡμεῖς
πάντες ἀ.λάδομεν; Οὐ µεθεχκτὴν., φησὶν, ἔχει τὴν
δωρεάν, ἀλλ’ αὐτοπηγὴ, xai αὑτόριζα basi πάντων
τῶν παλῶν, αὐτοζωῇ, xal αὐτοφῶς, χαὶ αὑτοαλ]θεια,
οὐκ ἐν ἑαυτῷ συνἐχων τῶν ἀγαθῶγ τὸν πλοῦτον,
ἁλλὰ xal εἰς τοὺς ἄλλρυς ἅπαντας ὑπερθλύζων αἎ-
tiw, xà μετὰ τὸ ὑπερθλύσαι μένων πλύρης, xal
οὐδευὶ ἑλαττούμενος ix τῆς εἰς ἑτέρους χορηγίας,
ἀλλ) ἀεὶ πηγάζων, xaX πᾶσι τούτοις μεταδιδοὺς τῶν
καλῶν,ι ἐπὶ της αὐτῆς µέγει τελειότητος. Καὶ μετά
τινα: Ὑποθώμεθα γὰρ εἶναι πνρὸς πηγὴν, εἶτα
ἀπὸ τῆς πηγῆς ἐχείνης µυρίους ἀνάπτεσθαι λύχνους,
καὶ ὃς Τοσούτως, xal tole, xal πολλάχις. "Αρα

«b ἀσώματον, τὸ ἄχρονον, τὸ ἄναρχαν, τὸ ἁῑδιον, τὸ
ἀτελεύτητον, τὸ ἄπειρον, τὸ ἄγνωστον, τὸ ἀσχημά-
τιστον, τὸ ἀνερμήνευτον, τὸ ἀνεξιχνίαστον, τὸ G:b-
θεῶν λέγεσθαι αὐτὸν, τὸ Κύριον χυρίων, τὸ Βασιλ-α
βαπιλευόντων, τὸ Παντόχράτορα, τὸ ποιητὴν, τὸ

δημιουργὸν, τὸ φῶς, τὸ ἅγιον, τὸ ζωὴν, τὸ Ayat ὃν,
τὸ ἀθάνατον. τὸ ἰσγυρὸν, τὸ παντοδύναμον, ' xat ὅσα
ἄλλα xaxd τε ὑπεροχὴν xol αἰτιολογίαν, οὐχ ἕκα-
στον οὐσία λέγεται, ἀλλὰ περὶ τὴν οὐσίαν ὡς Ev
δύο xal πλειόνων ἐπὶ ἓν ἔχοντα τὴν ἀναφορὰν χατὰ
4b ἐπιμεριζόμονον, ὡς ἑμάθομεν. A xot ἄθροισμα
καὶ πλέρωμµα λέγεται τῆς θεότητος, χατὰ τὴν T'pa-
eh, xa0' ἑχάστην τῶν εριῶν ὑποστάσεων ἑἐπίσης
δεωρούμενα xal θεολογούµενα. Πάντα γὰρ ὅσα

Ἡ ἔχει ὁ Πατλρ ἐμά ἐστι, καὶ δεδόξασµαι ἐν αὖ-

τοῖς.

Δήλη μὲν οὖν xàx τῶν vov εἱρημένων ἡ αυµσω-
vla τῆς τοῦ μεγάλου φημὶ τούτου θεολογίας πρὸς
τὴν προῤῥηθεῖσαν τοῦ θείου Διονυσίου. Ταυτὰ xal
γὰρ ἐχείνῳ διὰ πάντων ὑπὲρ τῶν νῦν ἡμῖν προχει”
µένων βεολογεῖ, περὶ τὰς λέξεις, xai τὴν φράσιν
μόνα ει διαλλάττων, Ἵνα δὲ xat ἑναργέστερον ἔτι τὰ
τῆς συμφωνίας διαδειχθῇ, τὴν δεσποτιχὴν ἑχείνην
ῥῆσιν, ἧς ἐν τῷ τέλει τῆς προῤῥηθείσης θεολογίας
ὁ μέγας οὗτος ἐμνήσθη, xal ἡμεῖς ἐνταῦθα κροθῦ-
p&v τῷ λόγῳ, ἐπεὶ xai τὰ τῶν λογίων ἄρτι ἀχοπου”
μεν. Φησὶ τοίνυν ὁ Χριστὸς πρὸς τοὺς µαθητὰς τῇ
πρὸ τοῦ πάθους ἑσπέρᾳ τὰ τελενταῖα διδάσχων, κατὰ
τὸν Εὐαγγελιστὴν Ἰωάννην, Πάντα ὅσα ἔχει ὁ

οὖν ἐπὶ τῆς αὐτῆς µέγει πληρότητος τὸ πὖρ χαὶ G Πατὴρ ἐμὰ ἐστι" διὰ τοῦτο οἶπον δει ix τοῦ ἐμοῦ

μετὰ «b μεταδοῦγαι τρσούτρις τῆς ἑνεργείας αὖ-
τοῦ; Βαντί που δῇλόν ἐστιν. El δὲ ἐπὶ τῶν αωμά-
τωγ τῶν μεριστῶν τῶν ἑλατταυμένων ὑπὸ τῆς ἀ-αι-
βάσεως ϱὑρέθη «, τοιοῦτον, ὃ καὶ μετὰ τὰ παρλσχεῖγ
ἑτέρεις τὰ παρ᾽ ἑαυτοῦ οὐδὲν παραθλάπτεται, πολιῷ
μᾶλλον ἐπὶ τῆς ἀσωμάτου xal ἀχηράτου δυνάµεως
ἑἐχείνης τοῦτο συµθῄσεται. El γὰρ ἔνθα αὐσίᾳ ἰατὶ
tà μεταλαμθανόμενογ καὶ σῶμα, xai µερίφεται, καὶ
οὐ µερίδεται, xol) μᾶλλον ὅταν περὶ ἑνεργείας ῥ
λόγος fj, xal ἑνεργείας τῆς ix τῆς ἀσωμάτου οὐ-
alac, οὐδὲν εἰκὸς τοιοῦτον παθεῖν. Διὰ τοῦτο xol
Ἰωάννης ἔλεγεν, Ἐκ τοῦ π.ἱηρώματος αὐτοῦ ἡμεῖς
πάντες ἐ Ἰάῤαμεχ.

Περὶ τούτρυ σοῦ πληρώματος τῆς θεότητος xal ὁ
ἁπόστολος Παῦλος Κολασαεῦσι γράφων ἔλεχγε * D.1é-
φετε μύ τις ὑμᾶς ἔσται ὁ σναγωγῷν διὰ τῆς
Εωῤοσοφίας, xal πεγῆς ἁπάτης, κατὰ ctv xapd-
og τῶν ἀνθρώκωκ, κατὰ τὰ ατοιχείῖα τοῦ κό»
σµου, καὶ οὐ κατὰ Χριατόν ὅτι dx αὐτῷ κατ-
ουεῖ zür τὸ πλήρωμα τῆς θεότητας σωματικῶς,
xa) dotà iv αὐτῷ πεκ-Ἱηρωμένοι. Τούτου δὲ ἑξη-
γησὴς ὁ τῆς Ἐκκλησίας φωστλο Αθανάσιος ὁ µέ-
γας ἡμῖν ἔσται, χαθάπερ Ἰωάννης ἐχείνου. Τί οὗν
5 χλεινός φησιν ᾿Αθανάαιοςῃ "Eva Βεὸν ἐν τριοὶν
ὑποστάσεσι θεολοχοῦμεν, μίαν ἔχοντα τὴν οὐσίαν,
χαὶ τὴν δύναμιν, xal τὴν ἐνέρχειαν, xol ὅσα ἄλλα
vx p* εὖν οὐσίαν θεωρεῖται θεολογχούµενα xal ὑμνού-
ptva * xai ἵνα εὖπον δῶμεν τῷ λόγῳ, xat ἄθροισμα,

«ἑαμδάνει, καὶ ἂν αγγελεῖ ὑμῖν,. περὶ τοῦ Ἡαρα-
χλήτου δηλαδη λέγων * xal πάλιν πρὸς τὸν ἑαυτοῦ
Πατέρα * Τὰ ἐμὰ πάντα cd ἐστι. καὶ τὸ cà ἀμὰ,
«al δεδόξασµσαι ἐν αὐτοῖς. "Ev γοῦν τῇ κατὰ NI-
κάιαν µεγάλῃ συνόδῳ τοῖς περὶ "Αρειον ὁ µέχας
διαλεγόµενος οὗτος τοιάδε qual * Πάντᾳ ὅσα ἔχει ὁ
Πατὴρ. 21ά ἐστιν. Ο0χ Eveusv χτιστῶν πραγμάτων
$0010 ἔφη ὁ Σωτὴρ, τὰ Πάντα ὅσα ἔχει ὁ Πατὴρ,
ἀλλ' ὅσα ἀγῆχε τῇ θεόσητι τοῦ Πατρός, αὐτοῦ ἴδια
ἔφη ὁ Κύριος’ olov τὸ ἀθάνατον, τὸ ἄφθαρτον, τὸ
ἄτρεπτον, τὸ ἀχατάληπτον, τὸ buva xb», τὸ προγνωστι-
xhv, xai ὅσα ἐστὶν ὁ Πατὴρ, ταῦτα ἴθια τοῦ Υἱοῦ τυγ”
χάνειν. Καὶ πάλιν πρὸς τοὺς αὐτοὺς ὁ αὐτός : Πάντα
ὅσα ἔχει ὁ IIachp, ἑἐμά ἐστιν. Ανάγκη xoluuv νοεῖν
ἡμᾶς, ὅτι ἐστὶν ἐν τῷ Πατρὶ «b ἀἵδιον, τὸ αἰώνιω,
τὸ ἀθάνατον * ἔστι δὲ αὐτοῦ οὐχ ὡς ἁλλότρια αὑτοῦ,
ἀλλ ὡς ἐν πηγ] ἐστιν ἐν αὐτῷ ἀνα παυόµενα. Ὅταν
τοίνυν περὶ Υἱοῦ νοεῖν ἐθέλῃς, παθὼν. τίνα ἐστὶ τὰ
ἐν τῷ Πατρὶ, ταῦτα χαὶ ἐν τῷ Υἱῶ εἶναι πἰστευε. Καὶ
αὖθις ' Πάντα ὅσα ἔχει ὁ Πατήρ. Ἔ ει δὲ τὸ χτίζει»,
τὸ δη μιουργεῖν, τὸ ἀῑδιον, τὸ εἶναι Παντοχράξωρ, τὸ
ἄτρεπτον. “Εχει Ck ταῦτα χαὶ ὁ Υϊὸς. οὐκ ἐξ ἀρετῆς..
à; εἴπομεν, ἀλλὰ τῆς οὐσίας αὐτοῦ ἐστι.

Ποῦ vov €iaw οἱ λέγοντες μὴ εἶναι τὰ εἱρημένα -
ἐν τῷ Θεῷ πράγματα, μηδὲ ἄκτιστόν τι τὺν θεὺν
ἔχειν ἐν ἑαυτῷ πλὴν της ρὑσίας: Αἰσχυνέσθωσαν xai
võv εἴπερ ποτὲ, τοῦ μεγάλου τούτου διζασκἆλον, xai
θελόγου, καὶ πρᾶΥῃι 5a ταῦτα τρανώς οὕτω λέγονσ»5

PHILOTHEI ΟΡ. PATRIARCILE

ἁχούοντες, xal ἄχτιστα, xol μηδὲ τὴν οὐσίαν ὄντα τοῦ Α σιν οἱ μὴ χυρίως slnóvtec τὸν θεὸν ἔχειν τὸ ἔχειν,

θεοῦ ταῦτα, ἀλλ x τῆς οὐσίας αὐτοῦ πηγαζόµενα
καὶ ἐν αὐτῷ ἀναπαυόμενα. Οὐ γὰρ ἕνεχεν. χτιστῶν
πραγμάτων ὁ Σωτὴρ, φησὶν, ἔφη τοῦτο, Πάντα ὅσα
ὄχει ὁ Πατήρ ἐμά ἐσειν, ἀλλ' ὅσα àvijxe τῇ θεό-
τητι τοῦ Πατρὸς, αὐτοῦ ἴδια ἔφη ὁ Κύριας. Καὶ πά-
Àtv , Ἔστι δὲ αὐτοῦ, φησὶν, οὐχ ὡς ἀλλότρια αὐτοῦ,
ἀλλ’ ὡς ἐν πηγῇ ἐστιν ἐν αὐτῷ ἀναπαυόμενα. Ὦ 65
καὶ 6 τῶν Πατέρων ἱερὸς ἐξαχολουθῶν «poc, χαθὰ
δὴ καὶ προῦφην, οὐσιώδη καὶ φυσιχὴν, ena, κίνησιν
τοῦ Θεοῦ τὴν θείαν ἐνέργειαν οὖσαν εἰδότες κατὰ
7500; θεολόγους, ὡς ix πηγῆς ἀενύδου φαμὶν τῆς
θείας οὐσίας προέρχεσθαί τε χαὶ πηγάζει», xal ταύ-
της χωρὶς οὐδέποτε θεωρεῖσθαι, ἀλλ' ἁδιαίρετον
αὐτῆς dst διαµένειν, ἐξ ἀῑδίου τε τῇ θείᾳ συνυπάρ-
χειν οὐσίᾳ, καὶ ἀχωρίστως ἠνωμένην εἶναι. Καὶ &á-
Àw ὁ µέγας ᾿Αθανάσιος Ἔχει δὲ τὰ προειρηµένα,
φησὶ, καὶ à Tidc, οὐκ ἐξ ὀρετῆς, ὡς εἴπομεν, ἀλλὰ
τῆς οὐσίας αὑτοῦ ἐστι. ΄ἤχουσας ὅτι τῆς οὐσίας
αὐτοῦ ἐστι; xal τοσοῦτόν ἑατιν ἴδια τῆς οὐσίας αὓ-
τοῦ, ὅτι xal ἐκ τούτων συνάχει τὸ ὁμοούσιον τῷ Yl
πρὸς τὸν αὐτοῦ Πατέρα, ὑπὲρ οὗ καὶ πρὸς ρει-
ανοὺς ὁ πόλεμος ἦν τότε τοῖς θεολόγοις. *O 0h καὶ
ὁ µέγας φησὶ Βασίλειος, "Qv αἱ αὐταὶ, λέγων, ἑνέρ-
Ὑειαι, τούτων xal οὐσία µία. Ἐνέργεια δὲ Πατρὸς
καὶ Υἱοῦ µία, ὡς τὸ, Ποιήσωμεν ἄγθρωπον. Καὶ
πάλιν" "A yàp ὁ Πατὴρ κοιεῖ, ταῦτα xal ὁ ride ὁ-
potio; ποιεῖ. "Apa οὐσία µία Πατρὶς καὶ Υἱοῦ. El
δὲ τῆς οὐσίας αὐτοῦ ἐστιν ἴδα, πρόδηλον ὅτι οὐχ
εἰσὶν αὐτὰ ἡ οὐσία. (ὐδὲ Υὰρ ἡ οὐσία οὐσίας τινόςἑστι͵.
Ταῦτα δὲ τῆς θείας εἶναι οὐσίας Ίολλάχις ὁ θεολό-
voc οὗτος ἔφη, "λλως τε ἡ μὲν οὐσία οὐ πληθ»ν-
τιχῶς λέγεταί ποτε, µία xal Táp. τὰ δὲ πληθυντι-
κῶς ἐχφόρεται, πλεῖστᾳ xol γάρ: Ἔπειτα xal ῥητῶς
οὕτω περὶ αὐτῶν ὁ θεολόγος οὗτος εἰπὼν ἔφθη, ὅτι
οὐχ ἕχαστον τούτων οὐσίᾳα λέγεται, ἀλλὰ περὶ τὴν
οὐσίαν. Διὸ καὶ πλήρωμα τῆς θεότητος ὄδεῖος Παῦ-
λος ταῦτά ero. Καὶ πῶς ἂν f χτίσμα εἴη τὸ xatot-
Χησαν lv τῷ Χριστῷ πλήρωμα τῆς θεότητος, ἢ
ἀνύπαρκτόν τι, χαὶ μὴ ὃν, χατὰ τὴν ὁμετέραν κε.
viv σοφίαν;
Ταῦτα τοίνυν ἀχοόων, κἀκεῖνο μάθε, ὅτι οὕτως
ἔχει αὐτὰ, οὐχ ὡς ἁλλότρια τῆς φύσεως αὐτοῦ, ἀλλ'

ἀλλά xa0' Όπεροχὴν ὑπερφυᾶ xai θεοπρεπῆ. χαθώ-
περ ἔφην, ἣν δὴ xol ἀποφατικὴν θεολογίαν εἶπον el
θεολόγοι.

Διὸ χαὶ ᾿Αθανάσιος ὁ µέγας ἔφη, χαθάπερ ἴκου-
σας, ὅτι ἔστιν αὐτοῦ ἐχεῖνα οὐχ ὡς ἀλλότρια αὐτοῦ,
ἀλλ ὡς ἐν κηγῇ ἐστιν ἐν αὐτῷ ἀναπαυόμενα. Καὶ
πάλιν» Ἔχει δὲ ταῦτα xal ὁ Υἱὸς οὐχ ἐξ ἀριτῆς,
ὡς εἴπομεν, ἀλλά τῆς οὐσίας αὐτοῦ ἐστι, τὴν περὶ
τοῦ ἔχειν πένητα xal χαμαίζηλον ctv. δόξα» ἁπορ-
ῥαπίζων, xai Στωϊχοῖς xai Ἐπιχουρείοις, ἢ xai τοῖς
καπεινοῖς ἄλλως τούτοις, xal περιχείοις, ἀλλ’ οὗ τοῖς
περὶ θεοῦ λόγοις τολμηρῶς περιάπτειν σε ταῦτα δι.
δάσχων, περὶ ὧν δήπου xal ὁ κλεινὸς Διονύσιος τὰ
αὐτὰ διὰ πλειόνων φησὶν iv. ἄλλοις τε πλείστοες,
καθάπερ ὁ λόγος ἔφθη δείξας, καὶ δὴ xal iv τούτοι;.
Φηοὶ γὰρ iv τῷ περὶ θείας ἑνώσεώς τε χαὶ διαχρί-
σεως αὖθις λόγῳψ' "Oct BÉ καὶ χυρίαν ἔχει τῶν ὅλων
ἡ ὅλη θεότης περὶ μὲν τῆς θεογόνου θεότητος, f] τῆς
vlixñ( οὐδὲ εἰπεῖν ἔστιν, ὡς οἶμαι, λοσαχἢ τῆς Ore-
λογίας ἐπὶ Πατρὸς xal Yioo διαθρυλλεῖτει τὸ Κύ:
pios. Αλλά xol Κύριος τὸ Πνεῦμά ἐστι, χαὶ τὸ xa-
λὸν δὲ, χαὶ σοφὸν, ἐπὶ ὅλης θεότητος ὑμνεῖται, xal
τὸ φῶς, xal τὸ θεοκοιὺν, καὶ τὸ αἴτιον, xal πάντε
ὅοα τῆς ὅλης θεαρχίας ἑἐστὶν, εἰς πᾶσαν ἀνάγει τὰ
λόγια τὴν θεαρχιχὴλν ὑμνφδίαν. Καὶ μετὰ porpóv*
Καὶ ἵνα συλλήόδην φαίη τις, αὐτὸς 6 θεαρχιχὸς Λό-
roc ἔφη, ᾿Εγὼ καὶ à Πατὴρ Er ἐσμεν, καὶ, Πάντα
ὅσα ἔχει ὁ Πατὴρ, ἐμά ἐστι, καὶ πάντα τὰ ἐμὰ

C cd ἐσει, καὶ τὰ cà ipd. Καὶ αὖθις' "Oca ἐσιὶ cob

Πατρὸς, καὶ αὐτοῦ, τῷ θεαρχιχκῷ Πνεύματι χοινωνι-
κῶς, xai ἠνωμένως ἀνατίθησι, τὰς θεουργίἰας, εν
σέδας, τὴν πτγαίαν xaX ἀνέχλειπτον αἰτίαν καὶ δια.
νομὴν τῶν ἁἀγαθοπρεπῶν δώρων. Kal οὐδένα τῶν
àv τοῖς θείοις λογίοις ἁδιαστρόφοις ἑννοίαις ἔντε-
θραµµένων οἶμαι πρὸς τοῦτο ἀντερεῖν, ὅτι τὰ ϐε-
οπρεπῇ πάντα τῇ ὅλῃ θεαρχίᾳ προσένεστι, κατὰ «bv
θεοτελη λόγον, — ^

"AA" ἐπὶ τὴν αὑτὴν τῶν λογίων ἐξέτασιν ἕἔλθω-
μεν αὖθις. Εἰσάγει τὸν Χριστὸν ὁ ἐπιστήθιος Εὐαγ-
χελιστής τε xol θεολόγος, μετὰ τὴν ἐπὶ τῷ τυφλῥ
θαυματουρχγίαν, ἅλλα τε πλεῖστα τοῖς Ἰουδαίοις διδ-
λεγόμενον xal δημηγοροῦντα, xal δὴ xal ταῦτα"

ὡς φυσιχὰ, ἵνα τὸ περὶ τοῦ ἔχειν ᾿Αριστοτελικὸν p Οὐχ ἁρπάσει τις &x τῆς χειρός pov, τὰ λογικὰ

φρόνημα πόῤῥω τῶν περὶ Θεοῦ λόγων ῥίψῇς, καὶ
ἀπομάθῃς ἐχεῖνο τὸ βλάσφημο», τὸ ὅτι τὸ ἔχειν οὗ
κυρίως ὁ 8sbc ἔχει, xal µεταμάθῃς μᾶλλον τὸ ὑψηλὸν
xal θεοπρεπὲς τοῦτο, τὸ ὅτι ὅσα à Bebo ἔχει ὕπερου-
σίως ἔχει, χαὶ ὥσπερ xal ἀγαθὸς Qv, καὶθεὸς, xai iv,
xal τἄλλα πάντα, κατὰ τὴν ἀποφατιχὴν θεολογίαν οὐδὲ
ὤν ἐστιν, οὐδὲ ἀγαθὸς, οὐδὲ Θεὸς, οὐδὲ Κύριος, οὐ
x11à στέρησιν, τοῦτο yàp τῆς ἑσχάτης βλασφηµίας
«t καὶ ἀνοίας, ἀλλὰ χαθ᾽ ὑπεροχὴν, ὡς ὑπὲρ ἐχεῖνά
γε πάντα Qv, οὕτω xal πάντα ἔχει, χαὶ οὐδὲν τῶν
πάντων αὐτοῦ ἔξω. "Opo; γὰρ µόνος αὑτὸς πάντων’
τῶν τε θείων xal ἀνθρωπίνων' ῥηθείη δὲ ἂν xav
ἐχεῖνον t^v. λόγον, ὥς φασιν οἱ θεολόγοι, xal μηδὲ»
ἔχειν μηδὲ αὐτὸ τοῦτο τὸ ἔχειν, οὐ χατὰ στέρησιν,
ἅπαγο τῆς βλασφηµίας, τοῦτο γὰρ δὴ xa) πεπόνθα-

δηλονότι πρόδατα. 'O Πατήρ µου ὃς δέδωκἑ pe,
μείζων πάντων ἐστὶ, καὶ οὐδεὶς δύναται ἁρπά-
Gur ἐκ τῆς χειρὸς τοῦ Πατρός µον. 'Eró καὶ ὁ
Πατὴρ ἂν ἑσμεν. 'O δὲ θεῖος Χρυσόστομος τὸ, "Epà
καὶ à Πατὴρ 8r ἐσμεν, εἰς ἐξήγησιν ἑαυτῷ προτι-
θεὶς τοῦτο, τάδε φησί’ Κατὰ thv δύναμιν ἐνταῦθά
φησι. Καὶ yàg περὶ ταύτης ἦν 6 λόγος ἅπες αὐτῷ.
El δὲ ἡ δύναμις ἡ αὐτὴ, εὔδηλον ὅτι xài ἡ οὐσία.
Οὐ γὰρ ἔστιν ἄλλην δι᾽ ἄλλης οὔτε δύναμιν μαθεῖν,
οὔτε οὐσίαν.

Toi δὲ Χριστοῦ πάλιν τῇ πρὸ τοῦ ειµίου πάθους
ἑσπέρᾳ τοῖς μαθηταῖς διατιθεµένου τὰ ὕστατα καὶ
διδάσχοντος κατὰ τὸν αὑτὸν εὐαγγελιστὴν, χλνεῖνα
λέγοντος πρὸς τοῖς ἄλλοις, El éTri«sitó µε, αἱ
tór Πατέρα pov ἐγνώκειτε dr, καὶ ἁτάρει Tus

CONTRA CREGORAM ANTIRRBETICORUM. V,

σκετε αὐτὸν, καὶ ἑωράχατε αὐτὸν, λέγει αὐτῷ A vov, κατὰ τὸν τοῦ εὔαγγελιστοῦ λόγον. Πῶς δὲ χαὶ

Φίλιππος. Κύριε, δεῖξον ἡμῖν τὸν Πατέρα, καὶ
ἀρκεῖ ἡμῖν. Ταύτην οὖν thv τοῦ Φιλίππου πεῦσιν
ὁ θεῖος αὖθις Χρυσόστομος àv ταῖς εὐαγγελιχαῖς
σχοπούµενος ἐςηγήσεσιν, ἀχούσωμεν ofa λέχει.
Ἴδωμεν, 9535, τί ὁ Φίλιππος ζητεῖ ἰδεῖν. "Apa τὴν
σοφίαν τοῦ Πατρός; ρα τὴν ἁγαθότητα, Οὐγὶ,
ἁλλ' αὐτὸ τί ποτέ ἐστιν ὁ θεὸς, αὐτὴν τὴν οὐσίαν.
Ὅ ye μὴν εὐαγγελιστῆς Λουχᾶς μετὰ τὴν τῶν
προὐχόντων ἁποστόλων ἐχλογὴν πρὸς Χριστοῦ, xai
χλῆσιν χατ ὄνομα, χαὶ τἀδε φησὶ περὶ αὑτοῦ,
προῖών ' Καὶ πᾶς ὁ ὄχ.Ίος ἑζήτει ἄπτεσθαι αὐτοῦ,
δει δύναµις παρ) αὐτοῦ ἐξήρχετο, καὶ làco zár-
τας. Ὅπερ ὁ μέγας διερμηνεύων Κύριλλος, Elxó-
τως οἱ μὲν προφῆται, φησὶν, οὐκ εἶχον δυνάµεις &x'
αὐτῶν ἐξερχομένας * χάριτι γὰρ θεοῦ ἐθαυματούρ-
χουν ' ὁ δὲ Ἰησοῦς πηγὴ ὧν παντὸς ἀγαθοῦ καὶ
πάσης δννάµεως, ἔχει δυνάµεις ἀπ᾿ αὐτοῦ ἐξερχο-
μένας. Τοῦ δὲ αὑτοῦ πάλιν εὐαγγελιστοῦ τὸ περὶ
«ὖν αἱμόῤῥουν διεξιόντος τοῦ Χριστοῦ θαῦμα, καὶ
τοῦτον εἰσάγοντος οὕτω πρὸς τοὺς {δίους λέγοντα
μαθητάς ' "Ηγψατό μού εις, ἐγὼ γὰρ ἔγνων δύ-
φαμιν ἐξελθοῦσαν ἁπ᾿ ἐμοῦ, 6 θεῖος αὖθις ἐξηγού-
pavo, ταντὶ Κύριλλος, Ἐξέρχεται, φησὶ, δύναμις
ἀπὺ Χριστοῦ, οὐ τοπιχῶς µεταδαίνουσα, ἁλλὰ πρὸς
τοὺς ἄλλους διαδιδομένῃ καὶ iv τῷ Χριατῷ µί-
νουσα, ὥσπερ xal τὰ µαθήµατα xal παρὰ τοῖς δι-
δασκάλοις εἰσὶ καὶ τοῖς µανθάνουσι παραδίδοται.
Anq̃lov μὲν οὖν, ὅτι δύναμιν ἐνταῦθα οὐ τὴν οὐ-

σίαν οὔτε ὁ Χριστός ΦηΊιν, οὔτε Κύριλλο; ὁ τὰς

αὐτοῦ ἐξηγούμενος,. ἝἜγνων γὰρ, qnot, δύναμιν
ἐξελθοῦσαν, xal δύναμις παρ᾽ αὐτοῦ ἐξήρχετο, xal
ὅτι ὁ Ἰησοῦς, φησὶν, ἔχει δυνάµεις ἐξερχομένας ἀπ᾿
αὐτοῦ. Καὶ αὖθις * Ἐξέρχεται δύναµις ἀπὺ Χριστοῦ.
Τὸ δὲ ἐξερχόμενον, ὡς χαὶ αὐτά φησι τὰ θεῖα ῥητὰ,
Ex τινος ἑξέρχεται. Τὸ δὲ λέγειν, Ex τινος πρόερχε-
οθαι τὴν θείαν οὐσίαν, παραφροσύνης ἐγγύς. Ei γὰρ
τἨν οὐσίαν δοίηµεν Ex τινος προέρχεσθαι, ἐκεῖνο
πάντως καὶ αἴτιον ταύτης ἑροῦμεν ὅπερ οὐ θεοῦ
μόνον ἀλλότριον, ἀλλὰ καὶ προδήλως ἀδύνατον,
Ὃθεν xal Διονύσιος ὁ μέγας τῶν πάντων αἰτίαν
φαύτην μᾶλλον θεολογεῖ, λέγων οὕτως * Πάντα µετ-
έχει Θεοῦ προνοίας, ἐκ τῆς ὑπερουσίου xal παναι-
&lou θεότητος ἑἐχδλυζομένης. ΄Αλλως τε, eU τι τῆς

θείας οὐσίας ἐρεῖ τις αἴτιον εἶναι, τοῦτ) αὐτὸ καὶ D

«y τριῶν θεαρχιχῶν ὑποστάσεων αἴτιον ἐξ ἀνάγ-
χης εἶναι χατασχευάσει, xowh xal γὰρ ij οὐσία,
xai µία Πατρὸς, καὶ. Υἱοῦ, καὶ ἁγίου Πνεύματος.
Αἴτιον 64 τι τῶν τριῶν προσχυνητῶν ὑποστάσεων
λέγειν, οὐχ οἶδα ποίαν οὐ παρελαύνει πονηρὰν αἴρε-
av. Οὐ µόνον καὶ yàp τετράδα τὴν ἁγίαν Τριάδα
soul, ἀλλὰ xal παντοδαπῶν ἑτέρων ἁτόπων ἑσμὸν
ἐπεισάχει. Τί δὲ ὅτι xal δίδοσθαι τὴν θείαν ἐχείνην
, δύναμιν ὁ θεσπέσιος ἔφη Κύριλλος; Ἡ γὰρ θεία οὐ-
ala ob δίδοται, Φησὶν ἡ καθ) ἡμᾶς ἱερὰ θεολογία.
Ἀμέθεχτος γὰρ τοπαράπαν, xoi ἄληπτος ἑἐξίσης
ἁπάση γεννητῇ φύσει. Αλλ' οὐδὲ κτιστὴ ποτ ἂν ἡ
ποιαύτη ῥηθείη δύναμις, ἕως ἂν οἱ λέγοντες σωφρο”
νῶσιν. 0ὐδὲ γὰρ χτίσµα γε ἂν εἴη τὸ πάντας ἰώμε-

κτίσμα τις ἐρεῖ τὴν àv Χριστῷ µένουσαν ἀμείωτον
δύναμιν χατὰ τὸν εἰπόντα τουτονὶ Φεολόγον, εἰ μὴ
μετὰ τῶν µαινοµένων xal παραπαιύντων αὐτὸς
ἀριθμεῖσθαι θέλοι;

Αλλ) ἐπὶ τὸν µέγαν xal αὖθις ἴωμεν Παῦλον, xai
σχρπήσωμµεν τὰ πρὸς ᾿Ῥωμαίους αὐτῷ γεγραμμµένα
περὶ τῖς θείας ταύτης δυνάµεως. Αποχαλύπτε-
ται, noi», ὀργὴ Θεοῦ ἀπ᾿ οὐρανοῦ ἐπὶ πᾶσαν
ἀσέδειαν xal ἁἀδικίαν ἀνθρώπων, τῶν cy ἀ 1ή-
θειαν àv ἁδιχίᾳ κατεχόγτων. Διότι τὸ Troctór
τοῦ θεοῦ gavepór ἐστιν ἐν αὐτοῖς. 'O 8s?c γὰρ
αὐτοῖς ἑφανέρωσε. Τὰ γὰρ ἁόρατα αὑτοῦ dx)
κτίσεως κόσμου τοῖς ποιήµασι νοούµμενα καθο-
ῥρᾶται, ἢ τε ἀῑδιος αὐτοῦ δύναµις καὶ θειότης.

B "Απερ ol θεολόγοι Πατέρες, Κὐριλλός τε xai 'A0a-

νάσιος ἀναπτύσσοντες, ἀχούσωμεν οἷά φασιν. Εἶπεν
ἄνω, ὅτι τὴν τοῦ Θεοῦ γνῶσιν ἠδίχησαν οἱ Ἕλλη-
γες, χαχκῶς αὑὐτῇ χρησάµενοι. Πόθεν οὖν δῆλον ὅτι
γνῶσιν ἔσχον, νῦν φῃσιν ^ ὅτι τὸ γνωστὸν τοῦ θεοῦ

φανερόν ἐστιν ἐν αὐτοῖς. Εἶτα xal τοῦτο χατασχευά.
ζει, λέγων, ὅτι ἀπὸ τῆς εὐταξίας τῶν χτισµάτων
ἐχηρύττετο ὁ δημιουργός * ὡς ὁ Δαθὶδ λέχει, Οἱ οὐ-
parol διηγοῖῦγται δόξαν Θεοῦ. Τὸ δὲ γνωατὸν τοῦ
θιοῦ τί ἐστιν, οὕτως ἂν µάθοις. Τοῦ Θεοῦ τὸ μὲν
ἔστιν ἄγνωστον, hᷣyouv ἡ οὐσία αὐτοῦ, τὸ δὲ γνωστὸν,
οἷον πάντα τὰ περὶ τὴν οὐσίαν, τουτέστιν ἡ ἀγαθό-
της, ἡ σοφία, fj δύναµις, f) θειότης, & χαὶ ἁόρατα à
Παῦλος λέχει, νουύµενα τοῖς ποιήµασι. Tol; οὖν
Ἕλλτοιν ἔδειξε τὸ γνωστὸὺν αὐτοῦ xdv, τοι τὰ περὶ
τὴν οὐσίαν πάντα, ἃ ὀφθαλμοῖς piv αἰσθητοῖς
ἁόρατά «lat, vp δὲ χαταληκτὰ διὰ τῆς kv τοῖς ποιή-
poc εὐταξίας.

Περὶ τούτων xai Βασίλειος ὁ μέγας πρὸς Εὐνό-

.µιον γράφων οὕτω φησίν ' Εἰκὺὸς αὐτὴν μὲν τὴν οὗ-

αἰαν ἀπερίοπτον εἶναι παντὶ, π)ἣν ἡ τῷ Μονοχενεῖ,
χαὶ τῷ ἁγίῳ Πνεύματι tx δὲ τῶν ἐνεργειῶν τοῦ
Θεοῦ ἀναγομένους ἡμᾶς, καὶ διὰ τῶν ποιημάτων
tbv ποιητὴν ἑννοοῦντας, τῆς ἀγαθότητος αὐτοῦ καὶ
πῆς σοφίας λαμδάνειν τὴν αἴσθησιν. Τοῦτο γάρ ἐστι
*b γνωστὸν τοῦ Θεοῦ, ὃ πᾶσιν ἀνθρώποις ὁ θιὸς
ἐφανέρωσεν. Ὁ δὲ ἁἀδελφὸς τούτου xal φύσιν, xal
τρόπον, xal λόγους, xa θεωρίαν, Γρηγόριος 6 Nóa-
σης φημ], τοὺς εὐαγγελιχοὺς ἑρμηνεύων µαχαρι-
σμοὺς, xai κατ ἐχεῖνο τὸ θεῖον ῥητὸν Τενόµενος,
φημὶ δὴ *6, Μακάριοι οἱ καθαροὶ τῇ καρδίᾳ,
ὅτι αὐτοὶ τὸν θεὸν ὄψονται, Ἡ θεία φύσις, φη-
aiv, αὐτὸ ὅ τί πατέ ἐστι κατ οὐσίαν, πάσης ὑπὲρ-
χειται χαταληπτικῆς ἐπινοίας. Τοιοῦτος δὲ ὧν χατὰ
τὴν φύσιν ὁ ὑπὲρ πάσαν φύσιν, ἄλλῳ λόγῳ xal ὁρᾶ-
σαι, xal χαταλαμδάνεται, ὁ ἁόρατος χαὶ ἀπερίλη-
πτος. Πολλοὶ δὲ οἱ τῆς τοιαύτης χατανοῄσέως τρό-
Tot, Ἔστι γὰρ καὶ διὰ τῆς ἐμφαινομένης τῷ παντὶ
σορίας, τὸν ἐν σοφἰᾷ τὰ πάντα πεποιηχότα στοχα-
στικῶς ἰδεῖν. Καὶ γὰρ πρὸς τὸν dv τῇ χτίσει βλέ»
ποντες χόσµον, ἔννοιαν͵ οὐ τῆς οὐσίας, ἀλλὰ τῆς
σοφίας τοῦ τὰ πάντα πεποιηχότος ἀνατυπούμεθα.
K3v τῆς ἡμετέρας ζωῆς τὴν αἰτίαν λογιτώµεθα. ὅτι
οὐχ ἐξ ἀνάγχης, ἀλλ’ ἐξ ἀγαθῆς προαιρέσεως T30sy

861

PHILOTIIEI CP. PATRIARCH.£

868

εἰς τὸ χτίσαι τὸν ἄνόρωπον, πάλιν καὶ διΧ τούτου À tà; οἰχουμενιχὰς E βλέψάι τῷ A67» συνόδόυς,

τοῦ τρόπου ἑωραχέναι λέγοµεν τὸν Bebv, τὴς ἀγαθά-
ητος, οὐ τῆς οὐσίας àv περινοίᾳ Υινόµενοι. θὕτω
kai ἐπὶ τῶν ἄλλων πάντων * ὁ γὰρ τῇ φύσει áópa-
τος ὁρατὺς ταῖς ἑνεργείαις Τίνεται, ἕν τισι τοῖς
περὶ αὐτὸν ἰδιώμασι καθορώμένος. 'AXX οὗ mph;
τοῦτο βλἐπὲει µόνον τοῦ μαχαρισμοῦ ἡ διάνοια, τὸ
Ex τινος ἑνεργείας τὸν ἐνεργοῦντα δύνασθαι τοῦτον
ἀναλογίσασθαι. Τένοιτο γὰρ ἂν ἴσως xal τοῖς τοῦ
αἰῶνος τούτου δοφοῖς διὰ τῆς τοῦ xócpou εὔαρμο-
στίας fj τῆς ὑπερχοσμίου σοφίας τε χαὶ δυνάμεως
χατανόησις. Μάξιμος δὲ ὁ μέγας xav' &pou, τήν τε
θείαν φημὶ xol τὴν ἀνθρωπίνην σοφίαν, xal δὲ xal
ὁμολογητὴς τῶν τοιούτων μέχρις αἵματος, τὸ ῥηθὲν
ἁποστολιχὸν ῥητὸν ἐξηγούμενος, τοιάδε φησίν * Οἱ τῶν
ὄντων λόγοι προκαταρτισθέντες πρὸ τῶν αἰώνων Ev τῷ
Ss, χαθὼς οἶδεν αὐτὸς, ἀόρατοι ὄντες, οὓς xot ἀγαθὰ
θελέµατα καλεῖν τοῖς θείοις ἐστὶν ἔθὸς ἀνδράσιν,
ἀπὸ τῶν ποιηµάτων νοούµενοι χαθορῶνται. Πάντα
γὰρ τὰ ποιηµατὰ τοῦ Θεοῦ, χατὰ φύσιν μετὰ τῖς
δεούσης ἁπιστήμης γνωστικῶς ὑφ' ἡμῶν θεωρού-
μενα, τοὺς χαθ᾽ o0; γεγένηνται λόχους, χρυφίως
ἡμῖν ἀπαγγέλλουσι, xal τὸν ἐφ᾽ ἑχαστῳ ποιήµατι
Ῥεΐον σκοπὀν. ἑαυτοῖς συνεχφαίνουσι' καθὸ xa ol
οὐρανοὶ διηχοῦνται δόξαν θεοῦ, xal «b στερέωµα
τὴν τῶν χειρῶν ἀναγγέλλει ποίησιν. ᾿Αΐδιος δὲ δύ-
ναρίς ἐστι, φησὶ, xaX θειότης, ἡ συνεχτικὴ τῶν
ὄνίών πρόνοια, xal ἡ κατ αὐτὴν ἐκθεωτιχὴ τῶν
προνοουµένων ἐἑνέργεια.

Εἰ δὲ xal πράγματα τὰ περὶ τὸν θὲὸν ταῦτὰ περὶ
ὧν ὁ Χριοτὸς ἔλεγε πρὸς τὸν ἑαυτοῦ Πατέρα, Πόντα
τὰ ἐμὰ cd ἔσει, καὶ τὰ cà ἐμὰ , xa^, Πάντα
ὅσα ὄχει ὁ Πατὴρ ἐμά ἐστιν, εἰ οὖν xal πράγ-
µατα, xal ἄχτιστα, xal οὐκ οὐσία Θεοῦ ταῦτά
εἰσι, χατὰ τοὺς ἑξηγττὰς τῶν Εὐαγγελίων καὶ θεο-
λόγους τούτους, ἃ δὴ xal γνωστὸν «οῦ Θεοῦ, xal
πλήρωμα kf θεότητος χαὶ ἀῑδιον αὐτοῦ δύναμιν,
"κα. θειότητα ὁ Απόστολος γράφων ἐδίδαξε, λείπε-
ται τῆς θείας φύσεως ἰδιώματα ταῦτα λέγειν, xol
ἑνεργείας οὐσιώδεις αὐτῆς μετὰ τῶν θεολόγων τὸύ-
των, Βασιλείου φημὶ τοῦ μεγάλου, καὶ Γρηγορίου,
xai Μαξίμου, xol 6h xai τοῦ χοροῦ τῶν λοιπῶν
Φεολόγων, οἷς δὴ xal à tx Δαμασχοῦ θεολόγος Ἰωάν-

νής συνῴδων, ἄλλα τε πλεῖσότα περὶ τούτων Άαυ--

καὶ μαθεῖν εἰ xat τινες ἐξ ἀὐτῶν περὶ θείας οὐ-
Gla; ἅμα καὶ ἑνεργείας εἶπον, καὶ εἴ γε xal διαφο-
oav τινα θεοπρεπῃ xol διάχρισιν ἐπὶ τούτων καὶ
αὗται σχοποῦσιν, ἤ ἁπλῶς Ev τι xal ἁδιάφορον ἴσασι
ταῦτα, καὶ τὸ αὐτὸ νῦν μὲν οὐσίαν λέγεσθαί qao,

Ὑῦν ὃ) ἑνέργειαν , vov δὶ τὴν μὲν οὐσίαν ἄκτιστον,

τὴν δὲ ἑνέργειαν χτίαµα τὴν θείαν. Πάτρια xai γάρ
πως τοῖς περὶ τὸν φιλόσοίον ΓΠρηγορᾶν νοµίτεται τὰ
votaUta , xal Πίστεως ἄντιχρυς ὄρος, χαὶ σύμόολον,
i£ Αχινδύνου τὰ χαὶ Βαρλαὰμ εἰς αὐτοὺς ἄνωθεν
κατιόντα" τούτους xal yàp χαὶ κατέρας καὶ διδασἑά-
Aoug θείων δογμάτων, xal Χριστοῦ Ἐκχλησίαν,
οὐκ ἄλλους ἀχριδῶς [σάσιν, εἰ xal κρύττονσιν, ὑπ'
αισχύνης τὰς Ἱροσηγορίας ἀχεί,ων, ἔστι δὲ ὅτε xal

B τῷ ἀναδέματι παῤῥησίᾳ χαθυπέδαλον ὑπ ἀνάγχης,

Ev γετοῖς χοίνοῖς ἡμῶν vb χἀχείνων αυλλόγχοις μᾶ.
λιστα. Ἐπεὶ γοὺν τὰς ἱερὰς ἐχείνας τῶν θεσπεσίων -
Πατέρων συνοοους μετὰ τὰ τέσσαρα Χρ.ατοῦ Εὐαγ-
Ἱέλια τάξει τινὶ xal ἀξιώματι ἔσχεν εὐθὺς ἡ τοῦ
Χριδτοῦ Εκκλησία, xal παρὰτούτων ἀὐτῶν τὸν τῆς
πίστεως ἐὐσέδὴ λαδόντες ἔχομὲν δροὺ, xal τὰ αὐτῶν
ἱερὰ δόγματα, πίστις ἡμῖν ἁπλανῆς, καὶ εὐσέδεια,
xal ὀρθοδοξίά νομἰτεται, ὅσα SÉ qnia περὶ τῆς θεαρ-
yc; xai ὁμοουσίου Τῥιάδος, καὶ ὅσα περὶ τῆς διὰ
σαρκὸς οἰκονομίας, xaX τῆς θεότητος τοῦ μονογεν .ὃς
ΥΙοῦ τοῦ θεοῦ τοῦ τῆς ζωαρχικῆς ταύτης Τ ριάδος
ἑνός. Οἱ αὐτοὶ γὰρ καὶ καθαιρέται πάσης αἱρέσεως
xai χακοδοξίας, xal τῆς xav εὐσέθειαν ἀληθείας κἀ-
dns μετὰ την τῶν λογίων διδἈσχαλίαν Πατέρες τε
καὶ διδάσκαλοι, xal διὰ τοῦτο xal τὴν mc ἐχείνούς
ἱερὰν συ αφυνίαν μετὰ τὴν τῆς θεότητος πᾶσαν ὁμο-
λογίαν εὐθὺς, Καὶ ἱερέας ἃμα, καὶ βασιλέας, xal τοὺ:
ἐξ οἰασοῦν αἱρέσεως προσιόντας τῇ τοῦ Χριστοῦ
Ἐχκλησίᾳ, xal πάντας ἀπαιτοῦμεν ὁμοῦ, φέρι xel
τά χείνων ix µέρους ἀναλαδόντες κατίδωµεν. Ἡ μὲν
οὖν ἁγία xal οἰχουμενιχὴ πέμπτη σύνοδος τὰ Ἆρι.
γένους τε χαὶ Διδύμου, χαὶ Εὐαχρῖου, καὶ τῆς περὶ
ixsivou; συµµορίας, μετὰ οπλείστων ἐνιαυτῶν πε-

Ῥριόδους κάχιστα συγγράμματά τε καὶ ἄ γμᾶτα σχο-

πουµένη, ἑώρα xal yàp τοῦ τῆς Ἐχχλισίας xa-
κῶς τινας ὑπ αὐτῶν τούτων ἑπηρεαξομενους,
Ἔλεγε, φησὶν, ὁ Ὥριγένης Ev γε τοῖς αὐτοῦ δηλονότι
curypáp pact, συναῖδια elvat τὰ τῷ θεῷ, καὶ ἐξ él-

µασίως θεολοχεῖ, ἐξ ὧν δὴ xal ἡμεῖς ἐροῦμεν χατὰ p ólov ὄντος τοῦ Θεου ἐξ ἁϊδίου εἶναι τὰ χτίσμαΐα. Ri

χαιρὸν, xal ὅτι αὐχῆματα τῆς θεότητος clot ταῦτα,
ὧν αὕτη µετέδωχε τῳ σώματι τῷ Δεσποτικῷ.

Καὶ τὰ μὲν τῶν λογίων ἅλις ἡμίν ἑχόντων, τοτή-
pov εἶναί φημι τέως, ὀλίγα μὲν ἐκ πολλῶν, ἴχανὰ
δὲ, ὡς ἐγώ φΦηµι καὶ ταῦτα πιστώσασίαι τὴν τῶν
Ἀρχαίων ἐκείνων διδασκάλων χαὶ διαδόχων τῶν &no-
9-04» θεολογίαν, Ἱεροθέου τε χαὶ Διονυσίου, ὅπερ
ὁ λόγος ὑπέτχέτο δεῖδαι, xax πρὀς ve ἔτι καὶ συνφ-
050; καὶ συμφώνους τοῖς χαθεξῆς Πατρᾶσι xal διο-
λόγοις τῆς Ἐκκλησίας ὡς μηδὲν παρὰ μέλος ἠχεῖν
pni ἔξω τοῦ σχοποῦ βάλλειν τούτους κἀχείνους,
ἅτε δὴ xal ὑφ ἓνὶ τεχνίτῃ, xoà μυσταγωγῷ, xat
πα’'δευτῇ τῶν το:ούτων ἀγομένους ὁμοῦ πάντας. τῷ
τοῦ 8109 eru: Πνεύματι. Λοιπὺν ós ἂν er χαὶ πρὸς

δὲ μὴ ἐξ ἀῑδίου τὰ κτίσματα, ἑτράζῃ παντως ὁ Bib;
ἀπὺ τοῦ μὴ Χτίδειν ἐλθὼν εἰς τὸ xliv. Ἡμεῖς δὲ
πρὶς ταῦτα, φ]οὶ, λέγομεν * OÀx ἱτράπη χατα τὴν
φύσιν, ἁλ)ὰ xaik τὴν Àvégyscav, μᾶλλον δὲ οὐδὲ κατα
τὴν ἑνέργειαν. Ίνίχε μὲν γὰρ αει την δύναμιν $59
κτίζειν’ ενηργΊθη ὃλ fj το:αύτη δύναιις, δὲε ἐδν-
λήθη ὁ θεό..

"Hxouca; διὰςορὰν ονσίχςθειας χαὶ ἐνεργείᾶς παρὰ
τών ὑεοφόβων τούτιυν μυσταγωγῶν ; Ὀχμὲν γαρα!ρὲξι- —
xd, διὰ τῆς εἰ; ἄτοπον ἁπαγωγῆς, ἄτοπον Yap καὶ &ó-

χοῖςτε, ὡς ἐδόχει, τοτροτην υπ. μένεινθύφασύα: ^er
τὺν µόνον àTt307) τε xal ἄξῤεπτον, «b τούτον &tOoigMge
pov ἔστευδον κατασχενάδεἰν, ὅτι vr uuvaió:& X χτ[-
σµαία τῷ θεῷ. Οἱ δὲ c5; ἱερᾶ, ὀύνέδον iiztips, «ὖ

869

CONTRA GREGORAM ANT RRHETICORUM. V.

πο

λαλῇ καὶ δεοπρέπεῖ διαφὑρᾷ τη θείας οὐσίας πρὺς A ἐκείνου ὀνίγῥάμρα-α Καὶ bb Διάδοηοι μαρτοροῦσς

«Ἡν («tav νέῥίειαν τότε ἀμφίέρημνον τοῦτο λύουσέ

ζήτημα, xaX τῶν Άδθρων ἑχατέρων τὴν τοῦ Χῥι-
ο:δῦ Ἐχκλήσίαν ἁήαλλάττουσι κάλλιστα, τῆς bvip-
γέίας, ἀλλ οὐ ἐλὶ φύσεως τοῦ Θεοῦ εἰπόντες ἕῤγα
tà ἁτίσματα. Ad τὰ μὲν τῆς φύσεως ἴδια τοῦ θ:οῦ
. pia; ὅπεῤ ἐστὶ δηλαδὴ ἡ τῶν ὁμοουσίων Τἱοῦ τε xal
ἨὨνιύμαῖος Τέννησις ὁμοῦ xoi ἑκπόρευσις, ουναῖδιά

pj εἶνάι οὐ Δέφυχε, xal διὰ τοῦτο καὶ ἄναρχός xài.

συναΐδιος tip Πάτρὶ 6 Ylóc καὶ τὸ Πνεῦμα, ἵνα μὴ
εροκὴν ὁ ἄτῤεπτος ὑπομείνῃ; οὐκ ἐξ ἁϊδίου γεννῶν,
καὶ ἐχπορεύών τὰ ὁμοούσια, χαὶ ἵνα μὴ θεὸς πρῶτος
χαὶ Όστερος νοµισθῇ, χατὰ τοὺς Ίδη διδάξαντας
«αῦτα θεολόγους Πατέρας" τὰ δὲ χτίσματά, θελῆδεως
κάὶ ἐνεργείαί ἔργα ys ὄντὰ, καὶ ἔξω καθάΧάξ τῆς
τοῦ θιοῦ φύσεως, οὐ δύνατάι τροχἣν ἑ τενεγχεῖν xal
Όστερον γινόμενὰ 2 ἀπὸ yàp τοῦ μὴ ὄντος sl; τὸ εἷ-
vii παρήχθη θελήσει xal tvapyel 8:00. Elta καὶ
«b ἄχτιστον καὶ ἀΐδιον τῆς θείας ἑνεργείας, xal τὸ
χάῑὰ ταύτην ἄτρεπτον τοῦ Θεοῦ συνευφαϊνόντες ol
θεῖοι διδᾶόχαλοι, Οὐδὲ κατὰ τὴν ἑνέρχειαν, φασὶν,
ἑεράπη ὁ θεὺς, ὡς ἐξ ἀϊῑδίου μὲν ταύτην p ἔχειν
φυσικῶς, Όστερον δὲ αὐτὴν Ππροόκτήσασθαι, xal

«προπήν τινα κατὰ τοῦτο δέξαόθαι. Elys μὲν γὰρ,

φησὶν, ἄεῖ thy δύναμιν τοῦ χτίζειν, ἅτε δῇ xal qu-
δικἣν αὐτοῦ πεφυχυῖαν' ἐνηργήθη ye μὴν 3j τοιαύτη
δύναμις, ὅτε ὁ θεὸς ἐδουλήθη.

Tá δὲ τῆς οἰχουμενιχῆς ἕχτῆς συνόδου pov
ὁποπεῖν, πρὸ τῶν ἄλλων ἐχεῖνὸ χέγω, ὡς εἰ ph xol

παρόντα, Σείνου τὀιγαρδὀν δι ἑαυτοῦ τοὺς ἰδίους
&xpoatàó «& Σοιάῦτα διδἀσχοντὸς τότε, xal τὰ τῶν
ἁγίων ῥττὰ XU ἑοὺς Λερὶ θἐίας ἑνεργείας .ἱεροὺς
λόγουέ, xài τὴν ἐλέίνων πχρεξήγησιν xaX τὴν δια-
στρυφᾳν, ἔργον ἑάν τοῦ ποιοὐµένου 22! ὀπούδασμα,
χαὶ περὶ τῆς μεγάλης «τανυτηαὶ χαὶ οἰκουμενιχῆς
herne συνόδου τῶν: φδιτηϊΏῶν Προντό «weg 4l δεῖ
φρονεῖν ἐλείνους: χαὶ λἐγεὶν, οὕπω διἀῤῥηδην távav-
τιώτατα τῶν αὐτῷ δοχοὔντων xai φρονούσης καὶ
χηρυττούσὴ:. Ὁ δὲ .χρηστὸς ᾿Αχίνδυνος, ὥσπερ ἐπι-
λεληάµένος ἐνταῦθά τῆς ἓν yépolv ἐπιστήμης, xal
«οῦ διἀστρέφειν τε καὶ συχοφαντεῖν τὰ πάσης δια-
ἀτροφῆς τε aV σνχοφαντίας ἀνώτερά, τοῦτο xal μό»
vov ἐνταῦθά πως χαλῶς καὶ ἀξίως τὰ τῆς ὀϊχείας
καχοδοξίας τὰ xal τῆς ἀχιστίας ἀνερυθριάστως ἆπο-
καλύπτει, ἄγροίχους vivi; xal βαρβάρους καὶ λό.
Yov xai θος, χαὶ ἁμαθεῖς ἀποχάλέσας ὁμοῦ πᾶνϊάς
τοὺς τῆς ἀνίας ἐχείνης συνόδου Πατέρας, καὶ µὴ-
δὲν ὑγίὰς περὶ τῶν προχειµένων ἐχε[νδις τότι eo-
νῄσαντας, σύνοδον οἰκούμενιλὴν ὁμοὺ πᾶσᾶν ὡς
Ev τι τῶν εὐτελῶν καὶ παροράσεως Ἀξ[ὼν ἀκόδαλλδ.᾽
ενός τε χαὶ διαγράφων, εἰς ἑχατὸν καὶ ἑξήχονία
Πατέρας xai διδασχάλους ἀριθμουμᾶνην, πατριάρ-
χας ὑμοῦ προχαθηµένους ἑαυτῆς ἔχουσαν πάντας,
καὶ βασιλέα θαυμαστόν τε καὶ μέγαν σὖν γε τῇ περὶ
αὑτὺν πάσῃ συγχλήτῳ, xal σὺν τούτοις τε χαὶ πρὸ
τούζων τὸν τῶν ἐκχλησιῶν ἁπασῶν ὁμοῦ τὸ πρε-
σθεῖὀν ἔχοντα τότε, φημὶ δὴ τὸν τῆς πρεσθυτέρας

Sà προείρηµένα πάνε ἐκεῖνα περὶ διαφορᾶς θείας C, Ῥώμης ἱέρὸν πάπαν’ μᾶλλον 0 οὐχ ἕνα µόνον, Ἀλλὰ

οὐδίας καὶ θείας ἑνεργείας ἡμῖν Ίσαν, καὶ δὴ καὶ
và ἑξῆς περὶ τούτων αὐτῶν τοῖς ἱεροῖς ὡσαύτως ῥᾳῃ-
θἠσόμενα Πατράσι xat θεολόγοις, ἥρχει τὰ παρ) αὖ-
«jc ταύὐτηέ μόνα τῇ τοῦ Χριστοῦ Ἐκχλησίᾳ πρός
Τε τὸν ἑντελῆ τῆς ὑποθέσεως λόγον, οἰχουμενιχῆς τε
οὔσης, xai oto λαμπρῶς, καὶ πἀὰρὰ τοσούτων δι-
δασκάλων, οὐκ tx' Άλλοις, ἀλλ᾽ ἐπὶ τοῖς προχειµένοις
τούτοις συγκροτηθέίἁης, καὶ ταῦτα μόνα προῦργου
πεχτημένης. Ὑ πὲρ οὗ xai θαυμάζει οὗ μικρῶς,
Αλλὰ xa0' ὑπερδολὴν ἂν εἴη Γρηγορᾶν τε χαὶ τοὺς
àxslvou Πατέρας xdi μυστάγωχοὺς τῆς καινοφἀνοὺς

ἑάύτης θρησχείας, ποῦ τὰ τοῦ ἀγώνων καὶ τῶν xat-

ορθιοµάτων παρέῤῥιφαν τῆς μεγάλης ταύτης συν”
όδου, ὥσπερ μηδὲ Ὑεγενὴμένής ὅλωέ δὲ συστάσης

«tjv ἀρχὴν, μηδὲ tv ὀνείροις µνησθέντες, μᾶλλον δὲ p

καὶ µνησθέντες, e| καὶ pl]. Υράμμασιν, ἀλλὰ τοῖς
ἀπὸ οτόματὺς λότοις, ὡς ἐγώ τινος Ίχουσα τῶν πε-
ἁλησιακότων ἐχείνοις, κάκιστά μέντοι xal ἁτοπώτα-
và, xal τῶν ὑπ' ἑχείνης καλῶς τε καὶ δικαίως ázo-
κηβοχθέντων Μονοθελητῶν οὐδὲν ἄμεινον. Τῶν yàp
ὁρμιλητῶν ἸΑκινδύνου τινὲς, τὰ χατὰ τῆς θείας ἕνερ-
qslac ὑπ ἐχείνου μυσταγωγχούμενοι συνήθως, ποτὲ
μὲν κἰ]όμα Θιόῦ τὴν φυσιχἠν αὐτοῦ ταύτην xat θεο-
xpexn δύναμιν πὲ xal Αίνησιν ἀπόκαλοῦντος, mock
δὲ τὴν οὔὖσια» ἀὐτὴν εἶναι τοῦ Θεοῦ, καὶ xav' οὐδὲν
διαφἑρειν, ἄλλότε δ αὖθι τὸν μονογενΏ Τἱὸν τοῦ
Θεοῦ, xal τὸ αὐτοῦ Πνεύμα, ταῦτα καὶ {ὰρ τὰ τῆς
θεολογίας ἃ βλασφημίας οἰχειάτερον μᾶλλον εἰπεῖν
ολκινδύνου πρῶτα στοιχεῖα, of, 0 καὶ εἰσέτι τά τε

xà δεύτερον μετ) ἐχεῖνον xai τρίτον, καὶ 55 xai τὴν
ὑπ αὐτοὺς τῶν ἐχχλησιῶν ἱερὰν σύνοδον ὁμοῦ πᾶ-
σαν, λόγοις xa πρέσδεσι, καὶ τοποτηρηταϊς οἰκείοις,
xai πρὸς vt ἔτι γράµµασι συνοδιχοῖς xo ἐπιστολαῖς
βαχραῖς τισι xat πολυστίχοες, οὖκ ἓξ ἰδίων λογισμῶν,
& ἐκ τῆς ἱερᾶς λογίων θεολογίας, xal τῆς τῶν
πρὸ αὐτῶν ὁμοῦ θεοπνεῦστου διδασχαλίας τὸν ópüóv
πε xal ἁπλανη τῆς πίστεως βεθαιοῦντάς λόγον. Κὰὶ
εί χρὴ λέγειν τούτους x&xalvouz; ὅπου γε p τὴν
ὀϊκουμενιχὴν αύτην σύνοδον, xol τοὺς χατ᾽ ἀδτὴν
póvov, ἀλλὰ χαὶ πάσας ὁμοῦ τάς τε πρὺ αὐτῆς καὶ
tà; μετ) αὐτὴν, ὡσαύτως ἀπεδάλλετο κχάχιστα οὺν
ἐχείνῇ, ὧν τὰς μὲν dave! τινα θεµέλιον ἔθχεν dts
ka βάσιν, τοῖς ἐχείύων ὄροις τὲ xol τὰῖς Ἱεράϊῖς περὶ
θεότητος δόξαὶς tbv οἰκεῖον ἑποιχοδομήσασα λόγον
καθαπερεί τινα στῦλον xal πύργον ἄσειστον εὐδε-
δείας, αἱ δὲ μετ αὐι]ν ὡσαύτως αὐτὴν ἔσχον αὖθις,
xai σνναριθµήσασοι ταῖς πρὸ αὑτῆς, μετὰ πλείστης
bane τῆς ἀξιώσεως σὺν ἐγείναις ἀναχηρύξασαι καὶ
ταύτην, καὶ οὕσπερ ἀνηγόρευσε συναναγορεύσασἁι,
XàY οὓς ἀπεχήρυξεν ἐξ ἀντιστρόφου xal αὑταὶ Φννὰ»
ποκηρύξαδαι, χαὶ ὅρον εὐσεδείας, xat xavóva δόξης
ὀρθῆς, καὶ στάθµην λογισάµεναι τὰ ἑχείντς, ὡς xal
ταῖς ἐσχάταις ἀραῖς χαὶ ἁποχηρύξεσι χαθυ πὸδἀλεῖν
τοὺς ἐκεῖνα μὴ δεχοµένους, ὃ δὴ καὶ goliy ὁ λόγος
δείξει σαφέστερον. |
'AXX οἱ piv ἑῤῥίφθων, οὕτω περὶ τὰ τῆς Χοινῆης
ἡμῶν πίστεως ἀξιώματα xol τὰ μεγάλα στοιχεῖ4
τὸς εὐσεδείας χἀχιστά τε xot ἁτοπώτατα διανοηθέν-

8t

PHILOTHEI CP. PATRIARCH £

879

πες τε χαὶ εἰπόντες, ὡς χἀντεῦθεν µόνον Χριστανοῖς A εχφἠνάντες ἑνεργείας,. οὐσιώδη xal vàp αὐτὴν

΄ἅκασιν εἶναι διλοι τοῦ τῶν πιστῶν χαταλόχου δια-
γράφαντες ood; αὐτοὺς. xal πόῤῥω που Ὑεχονότες
ἑχόντες τῆς. τοῦ Χριστοῦ μοίρας. ἡμεῖς δὲ οἱ «fc
αὐτοῦ σεπτῆς Ἐκκλησίας, οἱ μετὰ τῶν ἱερῶν Ebay-
γελίων χἀχείνας αἰδούμενοι τὰς σεπτὰς τῶν Πατέρων
συνόδους, xai ὅρον, xai Κανόνα, xal στάθµην τῆς
εὐσεθοῦς ἡμῶν αὐτὰς ἠγούμενοι πίστεως, φέρε xal
τὰ τῇ ἁγίᾳ ταύτῃ όυνόδῳ περὶ τῆς ἓν Χριστῷ θείας
ἐνεργείας δογµατισθέντα χαλῶς ἀπὸ μέρους κατίδω-
μεν. Τῶν γάρ τοι τὰ Σεργίου, καὶ Πύῤῥου, καὶ Κύ-
ρου, xaX Θεοδώρου τηνιχαῦτα φρονούντων, τοῖς ὀρθο-
δόξοις ἀντικαθισταμένω» xal λόγοις, χαὶ γράµ-
pact, xai τὸν θεάνθρωπον Λόγον τὸν Κύριον ἡμῶν
Ἱησοῦν Χριστὸν µίαν ἔχειν λεγόντων ἑνέρχειαν, τὴν
αὐτὴν ὁμοῦ τῆς σαρχός τε καὶ τῆς θεότητος, ἄλλα
τε πλεῖστα χαὶ µέγιατα Πνεύματι θείῳ πρὸς ἑχείνους

fj θεία τῶν Πατέρων διεξίασι σύνοδος, xal πρὺς τοῖς

ἄλλοις χἀχεῖνα.

Τὴν ἑχατέρας φύσεως ἑχατέραν, φησὶν,ἴσμεν ἑνέρ-
γειαν, τὴν οὐσιώδη, καὶ φυσιχὴν, xaX κατάλληλον,
ἁδιαιρέτω, προϊοῦόαν ἐξ ἑχατέρας οὐσίας xal φύ-
σεως, χατὰ τὴν ἐμπεφυχνῖαν αὐτῇ φυσιχὴν καὶ -o0-
σιώδη ποιότητα, xal τὴν ἁμέριστον ὁμοῦ xol
ἀσύγχντον θατέρας οὑσίας συνεπαγοµένην ἑνέργείαν.
Τοῦτο γὰρ xal τῶν ἑνεργειῶν ἐπὶ Χριστοῦ ποιεῖ
«b διάφορον, ὥσπερ xal τὸ εἶναι τὰς φύσεις τῶν
φύσεων. Καὶ πάλιν’ Κατ ἄλλο γὰρ δηλονότι xol
ἄλλο ἐνήργησεν ὁ Ἆριστὸς, ἵνα χατὰ τὴν θεότητα,

ἃ ποιεῖ ὁ Πατ]ρ, ταῦτα καὶ 6 Υἱὸς ὁμοίως Tod], χαὶ ϱ πράξεις ἀναχηρυττόντων

κατὰ thv ἀνθρωπότητα, & εἶσι τοῦ ἀνθρώπου ἴδια,
ὁ αὐτὸς οὗτος ἑνῆργει ὡς ἄνθρωπος » ἐπειδὴ ἀληθής
ἐστι χαὶ θεὸς, χαὶ ἄνθρωπος. "O0sv χαὶ ἀληθῶς πι-
στ:ύεται, ὅτι ὁ αὐτὸς οὗτος εἷς ὧν, ἔχει φυσιχὰς
ἑνεργείας, τὴν θείαν δλαδὴ καὶ τὴν ἀνθρωπίνην, τὴν
ἄχτιστον xal τὴν κΧτιστὴν,. ὡς ἀληθινὸς xal τέ-
λειος θεὸς, ἀληθινὺς xal τέλειος ἄνθρωπος, εἷς ὁ
αὐτὸς μεσίτης θεοῦ καὶ ἀνθρώπων, Κύριος Ἰησοῦς
Χριστός.

Ἰδοὺυ χαὶ τὸ Bv, καὶ τὸ διάφορον «rc θείας φύσεως
πρὸς τὴν θείαν ἑνέργειαν, καὶ τὸ φυσιχὸν, xal τὸ
ἀσύγχντου, xal τὸ ἁδιαίρετον Bya fj ἁγία σύνοδος
ὁμοῦ διὰ τῶν ὀλίγων τούτων ῥημάτων ἐδίδαξεν ἄρι-
στα, χαὶ ὅτι τὸ πρὸς ἀλλήλας τε xal πρὺς τὰς φύσεις

προσεῖπον, xal φνσιχὴν, χαὶ ix τῆς θείας οὐσίας
αὐτὴν προϊέναι, xal ἁδιαίρετον αὐτῆς εἶναι, ἅπερ
ἐπὶ χτισµάτων οὐκ ἄν ποτε ῥηθείη, οὐδὲ γὰρ mt.
φυχεν, οὗ μᾶλλον Ἡ τὸ ix χιόνος ἐξέρχεσθαι φλόγα,
ἔπειτα καὶ ῥητῶς xal λέξεσιν αὐταῖς ἐπήνεγχαν
τοῦτο, 'O Χριστὸς, εἰπόντες, εἷς Qv, ἔχει φυσιχκὰς
ἑνερχείας, τὴν θείαν δηλαδὴ xal τὴν ἀνθρωπίνην,
τὴν ἄκτιστον xal τὴν χτιστήν. Aib χαὶ ἡ μετὰ τὴν
δευτέραν εἰχονομαχίαν τὰ τῆς αἱρέσεως χαθελοῦσα
μερικὴ θεία σύνοδος, xai λόγοις xal πρἆγμασι xpa-

«0vaca τὴν ὀρθοδοξίαν, οὕτως ἐπ) ἐχχλησίας ἔτη-

σίως ἀναχηρύττεσθαι πρός Ύε τοῖς ἄλλοις χαὶ τὰς
τῆς οἰκουμενιχῆς συνόδου ταύτης ἑτύπωσε πράξεις
Τοῖς ἀποθαλλομένοις τὰς τῶν ἁγίων Πατέρων quy;
τὰς ἐπὶ συστάσει τῶν ὀρθῶν δογμάτων τῆς τοῦ θεοῦ
Ἐκκλησίας ᾿Αθανασίο., Κυρῖλου, | "Ap6poctoo,
᾽Αμϕιλοχίου τοῦ θεηχόρου, Λέοντος τοῦ ἁγιωυτάτου
ἀρχιεπισχόπου τῆς πρεαθυτέρας 'Ῥώμης, ἔτι τε xal
τὰ τῶν οἰκουμενιχῶν συνόδων Πραχτικὰ, τῆς εετἀρ-
της τέ φηµι, xal τῆς ἕκτης, μὴ χατασπαζοµένοις,
ἀνάθεμα.

Τούτων δ᾽ οὕτως ἑχόντων, xal οὕτω μὲν τῶν οἶχου-
μενιχκῶν σννόδων συνδεδεμένων οἱονεὶ χαὶ συµπε-
φυχυιῶν ἀῤῥήχτως ἀλλήλαις, xal τὰ αὑτὰ συµπνεου-
σῶν ἑαυταῖς τε xal τῷ χινοῦντι παντοδυνάµῳ τοῦ
θιοῦ Πνεύματι, xai δη xal τῶν µετ ἑχείνας ópo-
φυῶν τε χαὶ σύμπνων τουτωνὶ Πατέρων χαὶ διδα-
σχάλων, οὕτω θεοπνεύστως τε xal φριχτῶς τάς τε
ἐτησίως ἐπ ἐχχλησίας
ἐγείνων, xal τοὺς ἐχείνας μὴ χατασπαζοµένους dvo
θαλλομένων τε χαὶ τῷ ἀναθέματι χαθυποδαλλόντων,
ἔτι Γρηγορᾶς, εἰπέ µοι, χαὶ Νίφων, χαὶ Δεξιὸς, xal
εἴ τις ἕτερος χατ ἐχείνους, τὸν συνοδιχὸν αἐτιάσον.
ται τόμον, ἣ τὸν δεῖνά τε xal τὸν δεῖνα,' τοὺς τῆς
συνόδου τε xal τῆς ἱερᾶς Ἐχχλησίας προεστηχότας,
ἐπειδὴ μετὰ τὰς πολλὰς συνόδους, xal τὰς μακρὰς
χαὶ συνεχεῖς διαλέξεις, χαὶ τοὺς πολλοὺς xal χαλοὺς
λόγους, xal τὸν χρόνον, xai τὴν διὰ λόγων τε καὶ
πραγμάτων διάπειραν, Βαρλαάμ τε καὶ ᾿Αχινδύνῳ
τοῖς πρὠτοις μυσταγωγοῖς αὐτῶν xai αἱρεσιάρχαις,
χαὶ συναπεχήρυξαν, xai τῷ ἀναθέματι χαθυπέδαλον
ποὺς ἀπειθοῦντας διὰ τέλους xal πολεμοῦντας τῇ
χατ᾽ εὐσέδειαν ἀληθείᾳ τοῖς θείοις ἐχείνοις &xoAcu-

διάφορον τῶν ἐνεργειῶν τοῦ Χριστοῦ, ὅπερ ix τῶν C θοῦντες Πατράσι; Καὶ πῶς οὐ χἀνταῦθα xal συχο-

ἀποτελεσμάτων δείχνυται δηλαδἢ, τοῦτο χαὶ δύο τὰς
ἑνερχείας ἔχειν τὸν ἕνα Χριστὸν δείχκνυσιν, ola Gebv
᾿φέλειον xal τέλειον ἄνθρωπον, ὥσπερ, φηαὶ, xa ἡ
ὅ.αφορὰ τῶν φύσεων δείχνυσι τὸ δύα τὰς τοῦ Ἆρι-
στοῦ φύσεις εἶναι. Διαφορὰν δὲ γνῶναι τῶν φύσεων
ἄλλως οὖκ ἔστιν ἐπὶ Χριστοῦ εἰ μὴ Ex τῶν ἐχείνου
φυσικῶν, κατὰ τοὺς αὐτοὺς θεολόγους ὥσπερ xal
Υὰρ τὰ ὑποστατικὰ χαραχτηριστικἁ ὑποστάσεως,
οὕτω xal τὰ φυσικὰ χαρακτηριστιχὰ φύσεως, τῖς
τε οείας χαὶ τῆς ἀνθρωπείας ὡσαύτως. Φυσιχὰ δὲ
eapiv τὰ θελήµατα, xal τὰς ἑνεργείας, οἱ αὐτοὶ xal
τοῦτό φασι. Ταῦτά τε τοιγαροὺν διὰ τῶν προῤῥη-
θέντων ἀσφαλῶς θεολογήσαντες οἱ τῆς αννόδον, ἴ]α-
φέρες, καὶ δη xal τὸ ἄχτιστον ὁμοῦ τῆς θείας σν»-

φαντοῦντες, xal ἁδικοῦντες ἡμᾶς ἔσονται, χαθὰ δή-
που χὰν τῷ τῆς πίστεως λόγῳ; Οὐδὲ γὰρ ὅρον ἐξ
ἑαυτῶν ἑχτεθειχότες πίστεως οἱ τῆς χαθ᾽ ἡμᾶς ουν-
όδου Πατέρες, ἔπειτα τοὺς hj πειθοµένους ἐχείνῳ
τῇ καταδίχῃ καὶ ταῖς φριχώδεσιν ἐκείναις ἀραῖς
ὑπέδαλον, πολλοῦ γε χαὶ δεῖ» ἀλλὰ τὸν τῆς πίστεως.
ὅρον προτεθειχάτες, xal τοὺς χοινοὺς τῆς Ἐκχλη-
σίας Χανόνας, φημὶ δὴ τὰς ἱερὰς ἐχείνας τῶν Ila»
τέρων συνόδους, τοὺς ἀπειθοῦντας ἐχείναις εἰς τέλος,
οὐχ ἡμεῖς, ἀλλ᾽ ἐχεῖναι μᾶλλον, καθάπερ πάλαι xal
νῦν ἀποχηρύξασαι, τῷ ἀναθέματι χαθυπέδαλον. *À
δη καὶ ἡ καθ) ἡμᾶς τῶν Πατέρων συνεξέφηνε σύνι-
δο;, ἱερέων τε xal ἀγγέλων θεοῦ πεποιηχότες ἔργον,
καὶ τὴν οἰχείαν τετηρηχότε; τάξιν τε καὶ 25 σχᾶμα,

873

CONTRA GREGORAM ANTIRRHETICORUM. V.

874

χαθάπερ ἔδει, ἑπειδή ve xal ἄγγελος Κυρίου πάν- A ραλαδόντες ὥσπερ tà xav/va χἀλλιστον ἀληθείας,

τοχράἀτορός ἐστιν ὁ ἱερεὺς, ὅ φασι τὰ ἱερὰ λόγια, χαὶ
ὁ σοφλς Διονύσιος, Ἐξαγγελτικὸς, Φφηαὶν, ἔστιν 6
ἱερεὺς τῶν θείων Χριµάτων, ἀγγέλου δὲ ἀρετὴ τὸ
ἐξαγγέλλειν ἀνοθεύτως τε xal χαθαρῶς τὸ τοῦ
πέµποντο; βούλημα, ὥσπερ αὖ xal χαχία «b παρα”

χαράττειν τς καὶ νοθεύειν, εἰσάγοντα δηλαδὴ τὰ .

καρ᾽ ἑαυτοῦ, ὃν μηδὲ ἱερέα, μηδὲ ἄγγελον τῶν θείων
χριµάτων εἶναι δεῖν ἀξιοῦν, ἀλλά φεύστην τινὰ xai
ἁπατεῶνα. xai τοῦ Θεοῦ ἁλιτήριον, ὁ προῤῥηθ-ὶς
ἀπεφήνατο θεολόγος, "Ansp fist; μήτε παθεῖν, μήτε
ἀχοῦσαι βουλόμενοι, τοὺς δοθέντας ἡμῖν θείους
χρησμοὺς, χαὶ τὰς τῶν Πατέρων θεολογίας τε χαὶ
τὰς ἀποφάσεις, χατὰ θείους ἐξηΥ]εἴλαμεν νόμους.
*Q0sv οὐδὲ παρὰ τῆς ἡμῶν ἱερᾶς συνόδον τε xa τοῦ
τόμου τοῖς ἀπειθοῦσιν ἢ τε ἀποχήρυςις αὕτη, xat f
φριχ΄,δης ἀρὰ, ἀλλά παρὰ τῆς οἰχουμενιχῆς ἐχείνης
συνόδου, x3 δὴ καὶ τῶν μετ) ἑχαίνην θείων Πατέ-
ρων, ὅσοι τε τὰς αὑτῆς πράξεις ἐχύρωσαν, xal ὅσοι
τοὺς ph χα”ασπαζομένους ἐχείνας τῷ ye v ἐχχλη-
σίας ἑτησίως ὑπέθηχαν ἀναθέματι, χαθὰ Uh voi
φθάααντες ἡμᾶς διὰ τοῦ λόγου αὐτῶν ἐδίδαξαν
μᾶλλον δὲ οὐχ αἱ μετ ἑἐχείνην τὴν σύνοδον µόνον,
ἀλλὰ xal πρὸ ἐχείνης ὁμοῦ πᾶσαι, χαθὰ δ] καὶ προῦ-
en», Ext xat σύμφωνοι πᾶσται ἀλλήλαις, xal τὰ
αὐτὰ καὶ φρονοῦσαι, xal λέγουσαι, καὶ πρεσθεύου-
σαι, xol τὰ ἀλλήλων πῶς ἂν εἶποις χυροῦσαι, xal
μεθ’ ὅσης τῆς ἀξιώσεως, ἅτε δὴ xol του αὐτοῦ χαὶ
ἑνὸς Χριστοῦ λαλοῦντος iv πάσαις. Καὶ πῶς ἂν ἆπο-
δράσῃ τις ἀπειθῶν τὴν δίχην ἑχείνην, οὐ παρὰ τῖς
χυνόδου ταυτπα], καὶ τοῦ τόµου xatá ye τὰς ἁλύ-
γους τινῶν ὑπολήψεις, ἁλλὰ παρὰ πασῶν ὁμοῦ τῶν
οἰχουμενικῶν ἐξενηνεγμένην συνόδων, οὐχ ἑπτάχ.ς
µόνον, οὐδὲ bic τε xal ερὶς, ἀλλὰ καὶ πολλάχις τοῦτ»,
ἐπειδὴ χαὶ χαθεχάστην ἐχείνων αἱ πᾶσαι xal xv,p?t-
«ουσιν ἅμα τὰ ξεδογµένα πάσαις χαλῶς, xal ἀνακι-
ρύττουσι τοὺς ταῦτα φρονοῦντας, xal δη καὶ τοὺς
ἀντι)έγοντας ἀποχτρύττουσιν ἐξ ἐφαμ]/λλου φ,δερῶς
ὁμοῦ πᾶσαι; Αγνοῶ δὲ xal πῶς τῇ τοῦ Χριστοῦ
µοίρᾳ, xai τῇ χαθολικῇ τε xal ἁποστολικῇ "Exx)n-
cia συγχαταλέχειν ἑαυτοὺς ἀξ.οῦσι, xai τοῦ προΣ-
ρήματος οινωνεῖν, xal τῆς ἀξίας οἱ περὶ τὰ χαιριώ-
*axá τε καὶ χράτιστα Xal αὐτά φηµι τὰ τῆς πίστεως
ἀξιώματα, xal τοὺς ὅρους, ταῦτα xat γὰρ αἱ οἶχου-
μενικαὶ πᾶσαι ὁμοῦ σύνοδοι, χαθὰ 5h xal αὐτὸς
ἔφην πολλάχις, ὡς xal xdv τοὐναντίον ἐχείναις περὶ
15 ἠνωμένον τε γαὶ διαχεχρ'μένον τῆς θεολογίας
ζοξάζειν, μᾶλλον δὲ οὗ -μ/νον τἀναντία χαὶ φρονεῖν,
xa* ὀλξάζειν, ἀλλὰ χαὶ πόλεµον πρὸς ἑχείνας, xal δι
ἑχείνων πρὸς τὸν θιὸν, xal Δεσπότην ἐχείνων, χ1ὶ
τὴν αὐτοῦ Ἐχκλησίαν οὕτως ὑπερφυᾶ τε χαὶ ἄτοτον
ὑπὲρ αὐτῶν, f| xas' αὐτῶν μᾶλλον εἰπεῖν, ἄρασθαι.
λλλ) ἐπὶ τὸ προχείµενον ἐπανέλθωμεν. Τοιαῦτα μὲν
ἡ εὐαγγελιχή τε καὶ ἀποστολιχὴ παράδοτις ἄνωθεν
περί τε τοῦ ἠνωμένου xat διακεκριμένου τῆς θαύτη-
τος, ἀλλὰ δὴ xal περὶ διαςορᾶς ἰδικῶς θείας οὐσίας
καὶ ἑνεργείας, τὰ μὲν δι ἑαυτῶν, τὰ δὲ xai διὰ τῶν
αὐτῶν ὁμιλητῶν τε x3 διαδὀχων, Ἱεροθέου φημὶ
καὶ Διονυσίου, οἱ τὰς θείας Ἐχφαντορίας ἐχεῖθεν πα-
PaTROL. Ga. CLI

τὰ γὰρ αὐτῶν ἐχείνων xa αὖθις ἐρῶ, οὕτω τὰ ἐχεῖ
κείµενα φρουρεῖν &v ἑαυτ.ῖς ἀπλέθυντα, χαὶ ἀμείω-
τα, χαὶ ἁπαράτραπτα σπεύδουσιν, ὡς κἀκεῖνο θαῤ-
ῥῆσαι μετὰ Ἀλείστης ὅσης τῆς ἀξιώσεως προσθεῖναι
€i αὐτῶν λόγῳ, xaBà 05 χαὶ ἀνωτέρω φθάσαντες εἷ-
m0», φημὶ δὴ τὸ, Οὕτως ἡμεῖς τὰ θεία χαὶ ἐνοῦν tip
λόγῳ, xa διαχρίνειν σπ«ύδομεν, ὡς αὐτὰ τὰ θεῖα
xai fjvotat, χαὶ διαχέχριται.

Καὶ τοιαῦτα μὲν τὰ τῶν λογίων, xat οὕτω sagi)
τε χαὶ εὐδιάχριτα, xal τ) ποιχ[λον ἅπαν xal ἀσαφὶς
xat' αὐτοὺς τούτους ἀπαναινόμενα, οἷς δῄπου χαὶ υἱ
μετ ἐχείνους ἄχρηι τῶν θεολόγων, ἐν ταῖς ἑξηγή-
σεσι τῶν αὐτῶν, ἄριστα xal ὡς o)x ἄν τις ἑνθυμη-
θείη, συνεῖπον. Τοιαῦτα δὲ xal οἱ µετὰ τὰ σεπτά
φημι λόγια τῆς εὑσεθείας ὅροι τὲ χαὶ χανόνες, αἱ
οἰχουμεν,χαὶ δηλαδη σύνοδοι, περὶ τῶν αὐτῶν ὡσαύ-
τως xa! σκυποῦσι, xal χανον/ζουσι, καὶ νομοθετοὂσι
τὴν ᾿Ἐκχλησίαν. Aci δὲ καὶ τῶν αὑ-ῶν διδασκάλων,
οἶμα:, xal θεολόγων αὖθις bx πολλῶν ὀλίγα ἅττα
προσθεῖναι τοῖς εἱρημένοις, χαὶ οὕτω διὰ πάντων
τρλνῶς τὴν συμφωνίαν δείξαντα πά.των, τὸ σαυνεχὲς
τό γε νῦν εἶναι διαχόφαι τοῦ λόγου. Ἁλλ) Ἰουστῖνος
ὁ φιλόσοφός τε xal μάρτυς πρὸ τῶν ἄλλων αὖθις
παρίτω τῷ λόγῳ, πλατύτερον ὑποδείξων τὴν διαφι-
(àv τὶς θείας ἑνεργεία; πρὸς τὴν θείαν οὐσίαν, ἔπει-
δη καὶ χατ᾽ ἐπιδρομήν πως xal ἀπὸ µέρηυς ἢψατο
τών αὐτοῦ λόγω» διὰ συντοµίαν ὁ τῶν Πατέρων ἱερὸς
164.4. Παρίτω τοιγαροῦν ἐχεῖνος, ὃ:δάσχαλος (v
ἀρχαῖος τῆς Ἐκχλησίας, τοῖς διαδόχοις μαθητεύσας
τῶν ἱερῶν ἁπορτίλων, σορός τὰ xai μάρτυς, xai
πανταχόθεν εἴπερ τις αχἰκτηµένος τὸ ἀξώπιστον.
Φησὶ τοιγαροῦν ὁ τοῦ Χριστοῦ µάρτυς, rp»; Ἔλλη-
νας τότε διαλεγόµενος' Ei τῷ εἶναι, xal οὗ τῷ βού -
λσσθαι ποιεῖ ὁ θεὺς, olov θερμαἰνει τὸ mop τῷ εἶναι,
πῶς τὸ μὲν Ev ἐστι xal ἁπλοῦν καὶ μονοειδὲς, διαφό -
(ων δὲ οὐσιῶν ἐστι ποιητής; Πρὸς δὴ τοῦτο παἶδες
Ἑλλήνων ἀποχρινόμενοι, τοιάδε φασὶν, Οὐκ οἱητέην
ὥσπερ ἓν ἡμῖν ἄλλο μὲν ἔστι τὸ εἶναι, ἄλλο δὲ τὸ
βούλεσθαι, οὕτω χαὶ Ev τῷ θεῷ; ἁλιὰ τὸ αὐτὸ ἄντι-
χρυς ὑπάρχει τὸ εἶναι, xal τὸ βούλεσθαι ἓν τῷ θιῷ,
"UO γὰρ ἔστ.͵ καὶ βούλεται, χαὶ ὃ βούλεται, xat Eatt * xat
οὐδεμία διαίρεσι; ἐπὶ τ.ῦ θεοῦ, διὰ τὸ αὑτοπάραχτον
εἶναι τὸν θ:ύν. Ὥστε xal τὴν δι: osa τοῦ εἶναι robo

D τὸ βούλεσθαι ἐπὶ τοῦ θεοῦ ἀποῤῥιπτέον. Καὶ τοιχῦτα

μὲν ἐχεῖνοι αυνυπάρχειν ἓξ ἀῑδίου τῷ θεῷ τὰ ὑπ'
αὐτοῦ κτισθέντα, καχῶς συνάγοντες * Ἕλληνες γάρ.
Αχούσωμεν δὲ ὅπως αὑτοὺς ὁ τοῦ Χριστοῦ µαθητὴ:
οὐτοσὶ ψευδοµένους Ελέγχει διὰ βραχέων κχαλῶς.
Αὐτὰ δὲ ταῦτα χαὶ ὁ Ἰουλιανὸς, ὁ τῆς χατ εὐσέ-
6ειαν ἀληθείας τὸ τοῦ Ἑλληνισμοῦ φεῦδος xal τὴν
ἀσέθειαν χανὼς ἀλλαξάμε"ος, ἓν τῷ ἐγχωμίῳ φησί
τοῦ ἰδίου Θεοῦ, τὸν ἦλιον xaxüz ἀνυμνῶν,

Τοῦ 8:05, φησὶν ὁ θεῖος Ἱουστῖ.ος, ἔχοντος οὐσίαν
μὲν πρὸς Όπαρξιν, ῥούλτσιν δὲ πρὸς πυ[ησι», ὁ ἁποῤ-
ῥίπτων οὐσία; καὶ ῥουλῆς τὴν ὃ-αφορὰ», xal th»
ὕπαρσιν ἀποῤῥίπτει τοῦ θεοῦ xol τὴν ποίησιν, ὕπαρ-
ξω μὲν τὴν αὐτοῦ, ποίησιν δὲ τῶν οὐχ ὄντων. Καὶ
πάλι) * El ἄλλο τὸ ὑπάρχειν , καὶ ἄλλο τὸ ἑνυπάρο

28

815

PHILOTHEI CP. PATRIARCHAE

χειν, xal ὑπάρχει μὲν τοῦ θεοῦ ἡ οὐσία, ἑνυπάρχει A φιλάνθρωπον. Ταῦτα ὁμολογοῦμεν εἶδέναι. El. δὲ

δὲ ἡ βουλὴ, ἄλλη ἄρα fj οὐσία τοῦ Θεοῦ, xat ἄλλη
$ βουλή. Καὶ αὖθις - Τὸ βούλεσθαι ἢ οὖσίᾳ ἐστὶν, ἃ
πρόσεστι τῇ οὐσίᾳ. 'AJX εἰ μὲν οὐσί: ἐστν, οὐχ
ἔστιν ὁ βουλόμενος: εἰ δὲ πρόσεστι τῇ οὐσίᾳ, ἐξ ἀνάγ-
χης ἄλλο xai ἄλλο ἐστίν. Οὐκ ἔστι γὰρ τὸ ὃν xal τὸ
προσὸν ταυτὀν. Kat πάλιν * El πολλὰ μὲν βούλεται ὁ
8:5;, πολλὰ δὲ οὐχ ἔστι, οὖχ ἄρα ταυτὸν παρὰ θεῷ
τὸ εἶναι χαὶ τὸ βούλεσθαι. Καὶ τοιαῦτα μὲν ὁ διδά-
σχαλος. "Οτι δὲ τὸ βούλεσθαι xai fj Boy) ἑνέργεια
xat χἰνησἰς ἐστι quatxh, xàx πολλῶν μὲν ἑτέρων δῆλον’
δείχνυσι δὲ αὐτὸ τοῦτο xal ὁ θεσπέσιος Ἰωάννης, ὁ Σὺ-
pos qp, ἓν berto καὶ τριαχοστῷ χεφαλαίῳ τῶν θεολο-
γικῶν, 5 65 χαὶ ὁ τῶν Πατέρων φθάσας ἑδήλωσε τόµος.

Κύριλλος δὲ ὁ σοφὸς χατ’ ἐπίνοιαν ἐπὶ θεοῦ φησι τὸ

ἄλλο τι λέγουσι τὴν οὐσίαν, μὴ παραλογικέσθωπαν
ἡμᾶς διὰ τῆς ἀπλότητος. Αὐτοὶ yàp ὠμολόγτσαν
ἄλλο xai ἄλλο εἶναι τὴν τε οὐσίαν, xal τῶν ἀπηριθ-
μημένων ἴἕκχαστον, ἀλλ᾽ αἱ μὲν ἑνέργειαι ποιχίλαι,
fj δὶ οὐσία ἁπλῆ. Ἡμεῖς δὲ ix μὲν τῶν ἕνει-
γειῶν γινώσχειν λέγομεν τὸν θεὺν ἡμῶν, τῇ δὲ οὐ-
σίᾳ αὐτοῦ προσεγγίζειν οὐχ ὑπισχνούμεθα. Αἱ plv
ὀνέργειαι αὐτοῦ πρὸς ἡμᾶς ααταδαίνουσιν, $$. δὲ
οὐσία αὐτοῦ μένει ἀπρόσιτος. Καὶ αὖθις * Εἴκερ εἰς
τὴν οὐσίαν ἅπαντα φέροντες τὰ θεῖα ἀνόματα xa-
ταθήσοµεν, οὐχὶ µόνον αύνθετον, ἀλλὰ καὶ ἐξ ἀνο-
µοιομε ρῶν συγχείµενον τὸν θεὸν ἀποδείξοµεν, διὰ τὸ
ἄλλο καὶ ἄλλο ὑφ ἑκάστου τῶν ὀνομάτων σηµαίνεσθαι.
Καὶ πάλιν " "Αλλο μὲν ἡ οὐσία, fc οὕπω λόγος µτ-

συμδεδηχός. Οὐ γὰρ οὐσία τὸ ἀγέννητον, ἢ τὸ ἆφθαρ- ῃ νυτὴς ἐξευρέθη, ἑτέρα δὲ τῶν περὶ αὐτὴν ὀνομάτων

τον, fj τὸ ἀθανάτον, f) τὸ ἁόρατον. EL. Υὰρ ἕχαστον
τούτων οὐσίαν σηµαίνει, Ex τοσούτων οὐσιῶν σύγ-
κειται ὁ Bebo ὅσαπερ ἂν αὐτῷ φυσικῶς προσόντα
φαἰνηται. El τοίνυν οὐχ ὅσα προσεῖναι λέγεται χατὰ
φύσιν τῷ θεῷ, ταῦτα πάντα ἔαται αὐτῷ χαὶ οὐσία,
λείπεται λέγειν αὑτῇ τῇ οὐσίᾳ συμθεθηκχέναι, μέχρι
µόνης φωνῆς οὕτω νοούμενα * οὐκ ἔχει γὰρ ἡ ἀνθρώ-
που φύσι; μεῖζόν τι τῶν καθ) ἑαυτὴν λέγειν ἐπὶ
θεοῦ. Δ ὸ δὴ τοῖς Ιδίοις Ίθεσιν ἓπ᾽ αὑτοῦ χεχρή-
µεθα, τὰ χαθ᾽ ἑαυτοὺς µειζόνων ὑποδείγματα ποι-
οὖμενοι, ὥσπερ οἱ ἓν μικρῷ πίναχι οὐράνιον xa-
ταγράφοντες χύχλον.

Ei δὲ ταῦτα τοῦτον ἔχει τὸν τρόπον, xai οὐδεὶς
ἀντερεῖ ποτε λόγος, πρόδηλον, ὡς fj μὲν Ἐκκχλησία,

f σημασία, ἐξ ἑνεργείας τινὸς ἢ ἀξίας ὀνοματομέ-
vov, 'O δὲ τῆς θεολογίας ἐπώνυμος, Γρηγόριος 6 µέ-
12€ φημὲ, Ἡ xai τὸ ἀθάνατον, qnoi πρὸς ᾿Αρειανοὺς,
χαὶ τὺ ἄχαχον, xai τὸ ἀναλλοίωτον οὐδία Θεοῦ * ἁλλ'
εἰ τοῦτο, πολλαὶ οὐσίαι θεοῦ, καὶ οὐ µία * f σὐν,
θετον ἐχ τούτων τὸ θεῖον. OO γὰρ ἀσυνθέτως ταῦτα,
εἴπερ οὐσίαι. Καὶ πάλιν * Οὐ γὰρ δὴ τοῦτο φύσις
αὑτῷ ἡ ἁπλότης, εἶπερ μηδὲ τοῖς συνθέτοις τὸ εἶναι
µόνον συνθέτοι.. Καὶ αὖθις * "Αλλο γεννῶν xal Υέν-
viste, θέλων xat θέλησις, λέγων xal. λόγος, εἰ μὴ
μεθύομεν * τὰ μὲν ὁ κινούμενος, τὰ δὲ olov fj. xivg-
σις. Ti δὲ xal ὁ Νύσσης θεῖος Γρηγόριος πρὸς «by
αὐτόν Φησι γράφων Εὐνόμιον ; Καθάπερ τοίνυν,
φησὶ, χριτῆν, µακρόθυµον παρὰ τοῦ Δαθὶδ εἶναι

τὸ διάφορον xxl εἰδυῖα «fj; τοῦ Θεοῦ οὐσίας χαὶ C τὸν Osbv διδαχθέντες, οὐ τὴν θείαν οὐσίαν, ἀλλὰ τί

ἑνεργείας, χαὶ κηρύττουσα χαλῶς τε xal εὐσεδῶς,
μετὰ τῶν μαθητῶν ἕστηχε τῶν τοῦ Χριστοῦ, xat αὖ-
τοῦ δέ φημι τούτου τοῦ μόνου καθηγητοῦ ταύτης τε
χάἀχείνων * ol, S. ἐχεῖνα χαχῶς εἱδότες xaX λέχοντες
βλασφημοῦσιν ἄντιχρυς εἰς Χριστὸν, Ἱουλιανῷ τε
καὶ Ἕλλησιν ἑαντοὺς συντάξαντες χάχιστα. Βασί-
λειος μὲν οὖν ὁ μέγας πρὸς Εὐνόμιον τὸν Αρείου
διάδοχον γράφων, Δυνάμεως, Φησὶ, χαὶ σοφίας xal
εέχνης, οὐχὶ δὲ τῆς οὐσίας αὐτῆς, ἑνδειχτιχά ἐστι
τὰ ποιήματα, xal οὐδὲ αὐτὴν πᾶσαν τοῦ δηµιουρ-
γοῦ τὴν δύναμιν ἀναγχαίως παρίστησιν. Ἐνδεχόμε-
νόν ποτε τὸν τεχνίτην μὴ πᾶσαν ἑαυτοῦ τὴν ἰσχὺν
ἑναποθέσθαι ταῖς ἑνεργείαις, ἁλλ᾽ ὀφειμένοις πολλά»
xt ἐπὶ τῶν ἔργων τῆς τέχνης τοῖς τόνοις χρίσα-
σαι. Ei δὲ xat ὅλην τὴν δύναμιν ἐπὶ τὸ ἔργον ἄνα-
κιγῄσειε, καὶ οὕτως ἂν ὑπάρχοι τὴν ἰσχὺν αὐτοῦ διὰ
τῶν ἔργων ἀναμετρεῖσθαι, οὐχὶ δὲ τὴν οὐσίαν, Ἆτις
ποτέ ἐστι χαταλαμθάνεσθαι. Πρὸς δ' ᾿᾽Ἀμϕιλόχιον
τὸν ἱερὸν ἐπιστέλλων αὖθις, Τοσούτων, φησὶ, τῶν
ἀπηριθμημένων ὄντων, περὶ τὸν θεὸν δηλονότι, πό-
τερον ταῦτα μιᾶς οὐσίας ὀνόματα, xal ἰσοδυναμεῖ
ἀλλήλοις τὸ φοδερὸν αὐτοῦ, xal τὸ φ.λάνθρωπον, xal
τὸ δίχαιον, χαὶ τὸ δηµιου; γικόν, τὸ προγνωστιχὸν, xal
τὸ àv .αποδοτιχὸν, τὸ μεγαλείο», xal τὸ προνοττικὸν, f
ὅπερ ἂν τούτων εἴπωμεν, οὗ τὴν οὐσίαν δηλοὺμεν ;
Είπερ γὰρ τοῦτο λέγουσι, μὴ) ἑρωτάτωσαν, εἰ «hv
o. ciav οἴδαμεν τοῦ Θεοῦ, ἀλλὰ πυνθανέσθωσαν
ἡμῶν, εἰ φοδερὺν οἴδαμεν tiv. Ox)v, Ἡ δίκαιον, 1j

χρὴ περὶ τὸ ὑποχείμενον νοεῖν ἐδιδάχθημεν, τὸ δὲ
xa*' οὐσίαν ὃ τιπέρ ἐστιν, οὐδὲν ἧττον ἐν ἁδέλρ µάέ-
vtt , οὕτω xal τῆς ἁγίας Γραφῆς , τὰ μὲν λοιπὰ τῶν
θείων ὀνομάτων κατὰ τοῦ ὄντος κατηγορούσης,
αὐτὸ δὲ τὸ ὃν ἀχατονόμαστον τῷ Μωῦσεί παραδει-
χνύσης. 'O τοίνυν τοῦ ὄντος ἐχχαλύπτων τὴν φύσιν
ph τὰ περὶ τὸ ὃν διεξιέτω, ἀλλ) αὐτὴν ἡμῖν φανι-
ῥούτω δι’ ὧν λέγει τὴν φύσιν. Πᾶν γὰρ 6 τικερ ἂν
εἶποις ὄνομα, περὶ τὸ Bv ἐστιν, οὐκ ἐκεῖνό ἐστιν,
ἀγαθὸς, ἀγέννητος, ἄφθαρτος * ὀλλὰ τὸ ἔστιν ἐχά-
στου τούτων οὐχ ἀπολείπεται. Τούτου τοΐνυν οοῦ
ὄντος ἀγαθοῦ, xal ὄντος ἀγεννήτου, χαθό ἐστι τὸν
λόγον τις ἀποδώσειν ἑπαγγειλάμενος, µάταιος ἂν
εἴη, τὰ μὲν ἐπιθεωρούμενα λέγων, αὐτὴν δὲ σιω-
πῶν τὴν οὐσίαν ἣν ἑρμηνεύειν vip Move χατεπαγγἑλ-
λεται. Τὸ γὰρ ἁγεννήτως εἶναι ἓν τῶν ἐπιθεωρουμέ-
vuv ἐστὶ τῷ ὄντι, Άλλος δὲ τοῦ εἶναι, καὶ ἄλλος
τοῦ πῶς εἶναι ὁ λόγας, ὃ µέχρι τοῦ νῦν ἄῤῥητόν «s
xai ἀνερμήνενυτον ἐχ εῶν εἰρημένων ἐστί, Καὶ má-
Mw πρὸς τὸν αὐτόν. "H κυριότης οὐχὶ οὐσίας
ὄνομα, ἀλλ’ ἑκουσίας ἐστὶ, καὶ ἡ τοῦ Χριοτοῦ πρου-
"ropla τὴν βασαιλείαν ἑνδείχνυται. "Άλλος δὲ «ῆς
βασιλείας, καὶ ἕτερος à τῆς φύσεως λόγος.
Κύριλλος δὲ ὁ μέγας, τῶν περὶ τὴν θείαν eue
ὀνομάτων τες xal ἰδιωμάτων xal ἐνεργειῶν τούτων
μνησθεὶς ἐν τοῖς θησαυροῖς, οὕτω φησίν Οὐδὲν
ἑπίκτητον τῶν θείων ἰδιωμάτων. "Ex μέντοι τῶν
ἀπυτελεσμάτων, δηλαδὴ τῶν κτισμάτων, κανὰ τὰς

CONTRA GREGORAM ANT.RRUETICORUM. V.
είας ταύτας, 322" οὗ χατ᾽ οὐσίαν 6 Geb ὁρᾶται. A

i ἄλλο ἡ θεία οὐσία, xai ἕτερον fj ἑνέργεια,
ώτερον δειχνὺς ὁ αὐτὸς, ὃ 6h xal ὁ συνοδιχὸς
Άδη φθάσας ὑπέδειξεν, οὕτω φησὶν ἐν τοῖς
; θησαυροῖς * Τὸ μὲν ποιεῖν ἑνεργείας dosi,
υς δὲ τὸ γεννᾷν. Φύσις Bb χαὶ ἑνέρχεια οὐ ταυ-
ὦχ ἄρα τῷ γεννᾷν τὸ ποιεῖν ταυτὸν ἔσται.

tp καὶ ὁ Δαμασχηνὺς θεῖος Ἰωάννης ἑπόμε-
Qe «hv ἑνέργειαν εἶναι aal ἄλλο τὴν θείαν
ἐθεολόγτσεν, οὕτως εἰπών ’ Δύο τὰς ἑνεργείας
| ἐπὶ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ. Εἶχε
Θεὺς xal τῷ Πατρὶ ὁμοούσιος τὴν θείαν
ειαν, xal ὡς ἄνθρωπος Ὑενόμενος xat ἡμῖν
σιος tre ἀνθρωπίνης φύσεως τὴν ἐνέργειαν.

ν δὲ, ὡς ἄλλο ἐστὶν ἑνέργεια , καὶ ἄλλο ἕνερ- p

ὃν, xal ἄλλο ἑνέργημα. Ἐνέργεια piv. οὖν
$ ὁραστιχἡ xal οὐσιώδης τῆς φύσεως χίνησις"
ἠηιικὸν δὲ ἡ φύσις, ἐξ ἧς fj ἑνέργεια πρόεισυ *
ηµα δὲ τὸ «fc ἐνεργείας ἀποτέλεσμα. Καὶ κά-
"Ετερόν ἐστι ΄θέλησις, xal ἕτερον οὐ θελητι-
βέλῃσις μὲν γὰρ fj τοῦ θέλειν δύναμις * θελη-
& οὐ τὴν θέλτσιν ἔχον. Καὶ πάλιν 6 αὐτός -
72 ἑνέργεια φύσεως οὐσιώδης ὁρίδεται χίνη-
οῦ φύσιν τις οἶδεν ἀχίνητον ἡ παντελῶς ἀν-
tov, ij ἑνέρχειαν εὕρηχεν οὗ φυσιχῆς δυνά-
ὑπάρχονσαν χἰνηασιν , Καὶ αὖθις * Ἐπὶ ἵΠα-
καὶ Υἱοῦ, xa! ἁγίου Πνεύματος, ix τῆς ταυ-
x της ἑνεργείας xal τοῦ θελήματος τὴν ταυ-
ε τῆς φύσεως ἐπιχινώσχομεν. Καὶ πάλιν * "Qv

818
γαλουργίας xai mpovolag τῶν ὄντων, Διὰ τούτων
γὰρ ὡς δι’ ἑσόπτρων εἣν ἄπειρον ἀγαθότηταί xal
σοφίαν, xal δύναμιν χατανοοῦμεν. Καὶ xdv *. "Ey
τῷ θεῷ Ὑενόμενος ὁ νοῦς, τοὺς περὶ τῆς οὗσίας αὖ-
τοῦ πρῶτον λόγους ζττεῖ μὲν ὑπὸ τοῦ πόθου φλεγό-
psvo;, o0x ix τῶν χατ αὐτὸν δὲ τὴν παραµυθίαν
εὑρίσχει. ᾽Ἀμήχανον γὰρ τοῦτο xal ἀνένδεκτον πάσῃ
γεννητῇ φύσει ἐξ (oov. "Ex δὲ τῶν περὶ αὐτὸν
παραμυθεῖται, λέγω δὴ τῶν περὶ ἀῑδιότητος, ἆἀπει-
plac τε xol ἀοριστίας, ἀγαθότητός τε xal σο-
lac, xal δυνάμεως δημιουργικῆς τε xal Ίρονοητι-
κῆς xal χριτιχῆς τῶν ὄντων. Καὶ τοῦτο πάντη
καταληπτὸν αὐτοῦ µόνον, fj ἀπειρία. Καὶ αὖθις *
θεολογεῖν µέλλων, μὴ τοὺς χατ᾽ αὐτὸν ζητήσῃς λό-
you; *00 μὴ γὰρ εὕρῃ ἀνθρώπινος vouc * ἀλλ οὐδὲ
ἆλλου τινὸς τῶν μετὰ θεὸν, ἀλλὰ τοὺς περὶ αὐτὸν
ὡς olóv «& διασχόπει * olov τοὺς περὶ ἀϊδιότητος,
ἀπειρίας τε xal ἀοριστίας, ἁγαθότητό;ς τε xal eo»
ela;, καὶ δυνάµεως δημιουργικῆς τε καὶ προνοητι-
κῆς, xal χριτιχῆς τῶν ὄντων * οὗτος γὰρ ἐν ἀνθρώ-
ποι μέγας θεολόγος, ὁ τούτων τοὺς λόγους x1v €o-
σῶς ἐξευρίσχων. Ταῦτα xal τὰ τῶν σοφῶν διδασχά-
λων, χαὶ θεολόγων, ὅσον ἀπὸ µέρους φημὶ δεῖξαι
τό γε νῦν εἶναι, οὕτω διὰ πάντων κατάλληλα, xal
συνῳδὰ τοῖς τε λογίοις αὗτοι;, xal 65 xa! ταῖς xov
val; τῶν ἁγίων αυνόδοις, "Azasp εἰ Γρηγορᾶς σὺν
τοῖς αὐτοῦ μυσταγωγοῖς ἀξίως ἑσχόπει, καὶ μὴ τὰς
ἑαυτοῦ, ἀλλὰ τὰ Χριστοῦ xal τῆς κατ᾽ αὐτὸν ἱερᾶς
θεολογίας ἑξήτει τε xal προὐτίθε, οὐχ ἂν εἴρωνι-
κῶς τε χαὶ γελοίως {ρώτα, Πῶς ἡ θείᾳ ivipyeus ix

δις xai ij ἑνέργεια d) αὐτὴ, τούτων xal ἡ ob- C τῆς θείας οὐσίας ; ἔγνω γὰρ ἂν χαλῶς παρ ixsi-

εὐτὴ * ὧν δὲ διάφἑρος fj θέλησις καὶ ἡ ἑνέρ-
τούτων xai fj οὐάία διάφορος. Καὶ αὖθις * &v-
έφσµεν τὰ θελήµατα xal τὰς ἑνεργείας, λέγω
tijv θελητιχὴν xal ἐνεργητιχὴν δύναμιν, xa"
ουσι, xal ἐνεργοῦσι τὰ θέλοντα xal ἐνεργοῦντα.
phe OU ἂν εἴη λοιπὸὺν καὶ «bv. µέγαν ἀγωνι-
µε καὶ ὁμολογητὴν τῆς εὐσεθείας ταυτηοὶ xai
ας, Má&tuóv φημι τὸν σοφὸν, παρελθεῖν xal
τῷ λόγψ, xal ὥσπερ ἐπισφραγί:αυ τοῖς ἐαν-
ποις τὰ τοῖς θεολόγοις ἤδη ῥηθέντα Πατράσι
Ἰασκάλοις, ἵν ἃπερ αἵμασιν ὑπέγραψε πρότερον,
v ὥσπερ ὑπογράφῇῃ τοῖς γράμμµασι, μᾶλλον δὲ χαὶ
καὶ νῦν, xat αἵμασιν ἰξίυις ὡσαύτως, xol γράµ-

Ρηαὶ τοιγαροῦν ὅ μέγας, ἐπὶ σεχρέτου διαλεγόµε- D

ldvwwo; ἀνάγχη ἐπὶ Χριστοῦ δελἠσεις λέγεσθαι
κεργείας. χαὶ πᾶσα ἀνάγχη οὐδὲν γὰρ τῶν
χωρὶς ἑνερχείας φυσικῆς ὑφέστηχεν * ol γὰρ
Πατέρες φανερῶς λέγουσι µήτε εἶναι, μήτε
πεσθαι χωρὶς τῆς οὐσιώδους αὐτῆς ἑνεργείας
ἠανδήτινα φύσιν. Καὶ πάλιν. Καταλλήλως
αυτοῦ φύσεσιν ὁ Χριστὸς, ἤγουν. ὡς ἑχάστη
μεν, fO τε xal ἑνήργει. Δύο δὲ αἱ φύ:
ὐτοῦ - δύο οὖν πάντως xal τὰ φυσιχὰ θελῇ-
καὶ al εούτων ἱσάριθμοι x31 οὐσιώδεις ἑνέρ-
"Ev 0b τῷ περὶ ἀγάπης κιφαλαιώδει λόγρ
περὶ τῶν ἱδ.ωμάιτων τῆς θείας φύσεως xal
κργειῶν τούτων φησίν. Οὐχ Ex τῆς οὐσία;ς

“Φηεὶ, τὸν θεὺν γινώσκομεν, ἀλλ᾽ kx τῆς µε-

νων τῶν διδασχάλων, ὅτι ὡς φυσιχὸν Ex τῆς φύσεως,
ὥσπερ δὴ xal τὸ φῶς ix τοῦ πυρὸς, xai ἡ ἀχτὶς ix
τοῦ ἡλίου, ὡς τὸ πηγαζόµενον kx τοῦ πηγάζοντος,
ὡς fj ἐπιστήμη ἐκ τοῦ ἔχοντος αὐτὴν, καὶ τῷ µαν-
θάνοντι µεταδιδοµένη, καὶ παρὰ τῷ διδάσχοντι ἁμεί-
«10; µένουσα, ὡς ἡ δύναμις ἐκ τοῦ δυνατοῦ, ὡς ἡ
Κένησις kx τοῦ χινοῦντο, ὡς τὸ ὁρᾷν ix τοῦ
ὀφθαλμαῦ, 6; διάνοια Ex τοῦ νοῦ, καὶ τὰ παραπλἠσια
τούτοις χατὰ τοὺς θεολόγους Πατέρας. Τούτων γὰρ
ἕχαστον xal διακεχριµένον ἐπινοίᾳ ἐστὶν ἐχείνου
τοῦ ἐξ οὗ ἐστι, καὶ ἠνωμένον ἀμερίστω; κατὰ «o
ὑποχείμενον, ὥσπερ Ἰχούσαμεν.

"Ev piv δῇ xaX πρῶτον διακρίσεως εἶδος ὁ «fc
καθ’ ἡμᾶς epa; συνόδου τόμος qnot, τῆς θεία; o5-
σίας δηλονότι πρὸς τὴν θείαν ἑνέργειαν τὸ κατὰ «b
αἴτιον xai τὸ ἐξ αὐτοῦ. Διαχρίνονται 6b ἀλλήλων xol
τούτοις. Ἡ μὲν θεία ἑνέρχεια µετέχεται, ἡ δὲ θεία od-
σία οὐδαμῶς. Ἡ ἑνέργεια µερίζεται ἁμερίστως, ἡ δὲ
οὐσία οὐδοπωσοῦν. Ἡ ἑνέργεια ὀνομάζεται, ἡ δὲ οὐσία
ἀνώνυμος. 'H ἑνέργεια νοεῖταί πως, Ex τῶν χτισμά-
των δηλονότι * fj γε μὴν οὐσία χαθάπαξ ἀπερινόη-
τον. Καὶ ταῦτα μὲν ὁ τόμος * ἡμεῖς δέ σοι xal τὰ
λοιπὰ νῦν ἐφεξῆς τῷ λόγῳ προσθήσοµεν, ὅσα δηλα-
δὴ τῇ ἑαυτοῦ συντοµίᾳ χρώμενος ἐχεῖνος παρέλιπε.

Διαφέρει τοιγαροῦν ἡ θεία ἑνέργεια τῇ; θείας οὐ-
σίας ' ἐπειδῇ ἡ μὲν οὐσία ἁπλῆ ἔστι µόνον, ἡ δὲ
ἑνέργεια xal ἁπλῆ xal ποικίλη * ἁπλῆ μὲν καθ) ἑαυ-
τὴν δηλονότι, ποιχίλη δὲ πρὸς τὰς τῶν µετεχόντων

879

PHILOTHEI CP. PATRIARCIIE

διαφὀρᾶς. Διαφέρουσι πάλιν ἀλχήλων, ὅτι ἡ μὲν οὐ- A όδων τὰς οἰχουμενιχά; * ἐγὼ δὲ οὖκ Óxviow xá-

σία ὑπέρχειται ὡς οὐσία, καὶ καθ) ἑαυτὴν οὖσ», 1j
δὲ ἐνέργειά ἐστι κατωτέρω, ὡς μὴ καθ) ἑαυτὴν ὑφε-
στῶσα, ἀλλ) ὡσανεὶ ποιότης d) συμδεθιχὸς xatáà
εοὺς θεολόγους Πατέρας, μᾶλλον δ᾽ εἰπεῖν οἱχε.ότε-
ϱ0ν, ὡς ἰδίωμα φυσιχὸν, Ev τῇ φύσει τὸ εἶναι ἔχουσα.
"Est διαφἑρει ἡ θεία οὐσία τῆς θείας ἑνεργείας τῷ
τὴν μὲν εἶναι µίαν, τὰς δ' ἑνεργείας πολλάς. Al Ἱὰρ
ἑνέργειαι τοῦ Πνεύματος, χατὰ τὸν µέγαν Βασίλειον,
ἄῤῥητοι μὲν διὰ τὸ μέγεθος, ἀνεξαρίθμητοι δὲ διὰ
τὸ κλῆθος. Τὸ δ᾽ αὐτὸ xal ὁ θεῖός φησι Μάξιμος,
καὶ Διονύσιος πρ) τούτων ὁ μέγας. "Ext διαφἑρει ἡ
θεία οὐσία τῆς αὐτῆς ἑνεργείας, ὅτι ἡ μὲν ἑνέρ-
γειά ἐστι τὸ χαρακτηρίζον, καὶ δεικνύον τὴν ταὺ-
της οὐσίαν, fj οὐσία 8' αὐτὴ τὸ ὑπὸ τῆς ἑνεργείας,

χεῖνα προαθεῖναι διὰ τῶν ἑτῆς λόγων, xa δεῖξαι
πλατύτερον τό τε θεῖον tf; θείας ἑνεργείας, καὶ
ἄχτιστον, χαὶ τὸ διάφορον xal θεοπρεπὲς τῆς θείας
µεθέξεως, xal τὴν τῶν ἐχθεουμένων ἁῤῥήτως ἱερὰν
xai ἀπόῤῥητον θέωσιν, ἐπειδὴ χαὶ à τῆς συνόδου
σεπτὸς τόμος πρὸς αὐτὰ βλέπει. Τούτοις τοὺς ἔαυ-
τοῦ λόγους ὥσπερ εἰς οὐρανὸν τοξεύων ἀντεπεξά-
γειν ἑτόλμησεν ὁ φιλόσοφος, xal τούτοις αὐτοῖς xal
ἡμεῖς συνηγορήσειν χαθόσον οἷόν τε διὰ τῶν πατρι-
χῶν αὖθις λόγων ἄνωθεν ὑπεσχόμεθα, Nov δὲ ἀναι-
xalov καὶ τοὺς τῆς ἑνώσεως τρόπους τῆς τε θείας
οὐσίας xat τῆς αὑτῆς ἑνεργείας δι ὀλίγων ἐνταῦθα
προσθεῖναι, χαὶ δεῖδαι τό τε διάφορον xai τὸ ly
ἑπίσης προσὸν, xal μηδοτιοῦν ἀλλήλοις ἐν μηδεὶ

ὡς οὐσιώδους καὶ φυσιχῆς δειχνύμενόν τε xal χα- B λυµαινόµενα, ὅπερ 6 τῶν ἀντιθέων ἀεὶ απεύδει M-

ραχτηριζόµενον. Απὸ τῆς ἑνεργείας χαὶ yàp, φη-
σὶν ὁ σοφὸς Μάξιμος, fj ἑχάστου φύσις χαρακτηρί-
ζεται, τῆς μὲν ἀχτίστου ἑνεργείας ἄκτιστον δεικνύ-
σης φύσιν, αχτιστὴν δὲ τῆς χτιστῖς. "Evi διαφέρει ἡ
0:(a οὐσία τῆς θεία; ἑνεργείας χατὰ τὸ ὑπάρχειν,
καὶ ἐνυπάρχειν, xài εἶναι, xal προσεῖναι. Τὰ μὲν
γάρ ἐστιν ἡ θεία οὐσία καθ ἑαυτὴν ὑφεστῶσα * kvu-
πάρχει δὲ xat πρὀσεστιν ἡ ἑνέργεια. Τὸ δὲ ἄλλο
xai ἄλλο, χαθὰ δὴ χαὶ ὁ µέγας Ἱουστῖνος ἤδη φθά-
σας ἰδίδαξεν, ἆλλο λέγων εἶναι τὸ ὑπάρχειν χαὶ τὸ
ὃν, xal ἄλλο τὸ ἐνυπάρχειν χαὶ τὸ προσόν. "Env
διαφἑρουσιν ἀλλήλων θεία οὐσία xoi θεία ἑνέρχεια,
καὶ ὅτι διάφορα τὰ αὐτῶν ἔργα, καὶ οὗ τὰ αὐτά. "O
6h χαὶ ὁ θεοφόρος Δαμασχηνὸς διὰ τοῦ συνοδιχοῦ
τόμου πρὸ βραχέος ἐδίδαξεν. "Epyov μὲν γὰρ, qnt,
θείας φύσεως ἡ πρυοαιών.ος xal ἀῑδιος γέννησις, ἔρ-
qov δὲ θείας θελήσεως ἡ χτίσι».

"Ext διαφέρουσιν ἀλλήλων οὐσία θεία xal θεία
ἑνέργεια χα) xazà vb ἄλλο xal ἄλλο εἶναι τὸ δειχν7ον
xat γνωρἰζον ταύτην κἀχείνην. Δείχνυσι μὲν γὰρ
λανθάνουσαν τὴν οὐδίαν χατὰ τοὺς θεολόγους Πατέ-
ρας ἡ ἁδιαιρέτως συνοῦσα ταύτης ἑνέργεια " ταύ-
την δὲ τὴν θείαν ἑνέργειαν δι ἑαυτῶν δειχνύει τὰ

τίσµατα. Τὰ γὰρ ἀόρατα αὐτοῦ ἀπὸ χτίσεως xó-
σµου τοῖς ποιήµασι νοούµενα χαθορᾶται, fj τε ἀῑδιος
αὐτοῦ δύναμις xal θειότης, φησὶν ὁ Απόστολος.
Δι χαὶ 6 µέγας ἔφη Βασίλειος, Δυνάμεως, xol σο-
ola, καὶ τἐκνῆς, οὐχὶ δὲ τῆς οὑσίας αὐτῆς ἑνδει-
χτιχά ἐστι τὰ ποιήματα. Καὶ Μάξιμος ὁ θεῖος αὖθις,
Απὸὶ τῆς ἑνεργείας ἡ ἑχάστου quai; χαρακτηρίζε-
ται, τῆς μὲν ἀχτίατου ἑνεργείας ἄχτιστον δειχνύσης
φύσιν, χτιστὴν δὲ τῆς χτιστῆς.

Tavtá γε μὴν χαὶ τὰ παραπλήσια τούτοις οὐ τὴν
διαφορὰν µόνον τῆς θείας ἑνεργείας πρὸς τὴν θείαν
οὐσίαν, ἀλλά xal «b θεῖον, xal ἄπειρον, xal ἀόρα-
τοῦ, καὶ φυσιχὸν, καὶ ἄχκτιστον, xat δημιουρχιχὸν,
xal τὰ θεοπρεπῆ πάντα τῇ τοῦ θεοῦ ἑνεργείᾳ δι
ὀλίγων προσμαρτυρτ].

Αλλά μακράς τινας χαὶ πλείους ἀπαι:εῖς τῶν
εἰρημένων τὰς ἀποδείξεις: λΙάλιστα μὲν xal διὰ
σολλῶν ταῦτα πάντα παρὰ τῶν θεολόγων ἤδη φθά-
σαντες ἐδ.δάχθημεν, χαὶ μάλιστ᾽ ἐν ol; τὰ ἱερὰ σὺν
ἑχείνοις διεσχοπούμςθᾳ λόχια, xa 6b καὶ τῶν συν-

γος, τῷ διαχεχριμένῳ τῖς θεολογίας ὥσπερ ἔπιστρα.
τεύων τὸ ἠνωμένον, χκ.ὶ δι’ ἀλλήλων συγχέων ἐχέ-
τερα. Οὕτω μὲν οὖν χατὰ τοὺς εἱρημένους λόγως
διαφἑρουσιν ἀλλήλων || τοῦ θεοῦ οὐσία, xal f ταύ-
της ἑνέρχεια, καθ) οὓς δὴ χαὶ παρὰ θεο)όγων xal
ἄλλο χαὶ ἄλλο εἴρηνται ' ὅτι δὲ xal χαθ᾽ ἑτέροις
Ίνωνται λόχους, χαὶ διὰ τοῦτους, χαὶ Ey πως ἔσιυν
οὗ λέγονται; Ὑνοίης ἂν ὧδε,

"Ev εἰἶσιν ἀλλῆλαις κατὰ τὸ ἄχτιστον, χατὰ €
ἀπερίγραπτον, xa0à Uf zou xol ᾿Αναστάσιος ὁ pl-
γας Ίδη φθάσας ἐδίδαξεν, "Ev0a ἂν ἡ ἑνέργεια oavi,
λέγων, συνθεωρεῖται ταύτῃ xal fj οὐσία, LE fc προ:
έρχεται ἑχάτερον γὰρ ἀπερίγραπτον, xaX διὰ τοῦτο
παντελῶς ἀλλήλων εἰσὶν ἀχώριστα. Καὶ αὖθις ὁ εὐ-
τός Ἁλλ' dj μὲν διάχριαις ἐπινοίᾳα, ἡ δὲ ἕνωσις
πραγματικὴ, ἀχώριστος * περὶ «b πᾶν vip, φησὶν,
ἡ ἑνέργεια. Ταύτης δὲ ἀχώριστος fj οὐσία χαθέστη-
xtv. "Ev εἰσιν ἀλλήλαις fj θεία οὐεία xol fj ἑνέρ.
γεια χαὶ χατὰ τὸ ἄπειρον ' ἄπειρος ΥΣλρ ὡσαύτως
καὶ αὕτη χἀχείνη. Aib καὶ dj οἰχουμενιχὴ πέµττη
σύνοδος οὕτω πώς φισι, περὶ θείας δυνάμεως,
εἴτουν ἑνεργείας, ποιουμένη αν λόγον, Εἴ εις
λέχοι, 3$) EÉxyot τὴν δύναμιν τοῦ Θεοῦ πετι-
ρασμένην, ἀνάθεμα. "Έτι ἥνωνται ἀλλήλαις οὐεῖ«
τε χαὶ ἑνέργεια xal χατὰ τὸ κοινὰς εἶναι καὶ ἄμφω
τῶν τριῶν ὑποστάσεων. "Ey clot ἀλλήλαις xat κατὰ
τὸ πάντη ἀχώριστόν τε xot ἁδιάσπαστον. Πρόεισι
μὲν γὰρ fj ἑνέργεια ix τῆς οὐσίας, ἀλλ᾽ ὁδιαιρέτω»,

p Χαθὰ δὴ καὶ dj οἰχουμενιχὴ ἁγία σύνοδος εἴρηκι

φθάσασα, xaV 6h xoi πρὸ αὐτῖς ὁ πρὸ σὐτῆς Mal»;
Αναστάσιος, ὃν xat μέγαν αὕτη προσεἰρηχε, Περὶ -
τὸ πᾶν ἐστι, φῆσας, ἡ ἑνέργεια, ταύτης δὲ ἀχώρι-
στος ἡ θεία οὐσία χκαθἑστηχε. Καὶ πάλιν ὁ αὑτός»
Φαίην δὲ ἂν ἔγωγε τῆς τοῦ θεοῦ φύσεως ἀχώρισεν
εἶναι τὴν ἑνέργειαν αὐτοῦ. Κατὰ τούτους τοὺς λό-
Υους χαὶ τρόπους, τούς τε προτέρους xal τοὺς ὑὁστέ-
pove φημὶ, χαὶ δύο, hrot ἄλλο καὶ ἄλλο εἰσὶν ἡ θεία
οὐσία καὶ ἡ ἑνέργεια, οὗ πράγματι κατὰ τοὺς θες»
λόγους Πατέρας, ἁλλ᾽ ἐπινοίᾳ τῆς διαφορᾶς αὐτῶν
νοουµένης ἅμα καὶ λεχομένης, xoi Ev. εἰσιν αὖδις
αἱ αὐταὶ, οὐκ ἐπινοίᾳ, ἀλλὰ πράγματι τῆς ἑνώσως
οὐτῶν Ὀεωρουμένης χαὶ λεγοµένης, καθ) ὃν dimw
λόγον καὶ ὁ μέγα; ἔφη Βασίλειος, ὅτι ἐπὶ τῆς ἁπλῆ

8gi

CONTRA GREGORAM ANTIRRHETICORUM. VI.

692

xal ἀσωμάτου φύσεως τὸν αὐτὸν λόγον ἐπιδέχεται τὸν θεὸν, τὸ μὲν ταῖς ὑπηστάτεσι, τὸ. δὲ αὖ τῇ οὐσίᾳ.

41. n03l3 fj ἑνέρχεια.

Καὶ χρῆ τούτοις ἑπόμενον χατὰ πάντα τὸν ἁλη-
θῶς εὐσεβεῖν ἠρημένον, καὶ τὰς περὶ θτοῦ ὑπολί-
(i; ὀρθάς τε xal ἁπλανεῖς ἔχοντα, κἀχείνοις xai
τούτοις ὡσαύτως πείθεσθαι, xal τὸ ἠνωμένον τε
xal διαχεχριµένον τῆς θεολογίας ἑξίσης μετὰ τῶν
θεολό-ων τούτων πρεσδεύειν, ὥσπερ ἕνα, xal τρἰα

πιατούοντχ, οὕτω xal ἕνα τε xal φολλὰ τὸν αὐτὸν
εἰδότα τε, xat πιστεύοντα, τὸ μὲν χατ οὐσίαν καὶ —
πράγματι, τὸ δὲ χατ) ἑπίνοιαν, ὡς. πολλάχις εἶπον -

ol θεολόγοι, ὡς ἕνα χαὶ τὸν αὐτὸν, τρισυ πόστατον
ὄντα θεὸν, ἐνεργὸν, θελητιχὸν, παντοδύναµον ' αὐτῷ
ἡ 0662 εἰς τοὺς αἰῶνας, Αμήν.

ΠΡΟΣ TON ΤΡΙΤΟΝ KAI TON TETAPTON AOTON

TOY AYTOY ΓΡΗΓΟΡΑ

ΠΕΡΙ METOXHZ ΘΕΙΑΣ, ΚΛΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ, ΚΑΙ ΧΑΡΙΤΟΣ, ΛΟΓυΣ ANTIPPHTIKOX ΕΚΤΟΣ.

*À plv οὖν 6 τὴν μεμωραμένην σοφίαν περιττός B ἅπαξ, οἶμαι, τετόλµηχε- μᾶλλον δὲ ἐκεῖνος μὲν,

τις οἰόμενος εἶναι φιλόσοφος οὐτοσὶν εἴς τε τὴν xar
εὐσέδειαν ἱερὰν, καὶ τὸν ταύτης θιεὲν ἄντικρυς
ἀναΐδην οὕτω, xai δίχα φρίκης ὑδρίζει, ἀπὸ τῆς
χατὰ τῶν θτολόγων µάχης τῶν τε νῦν ὄντων, τῶν τ᾽
ἑσομένων, πρό τ ἑόντων, ἐπὶ τὴν ἱερὰν ἑκείνων
θεολογίαν, εἶτ᾽ ἐχεῖθεν πρὸς τὴν ἄτσπρυ χωρήσας
θεοµαχίαν, xaX τολμηρᾷ καὶ ἀχρατεῖ γλώττῃ τὴν
ὑπὲρ νοῦν ἀθετῶν δύναμιν, xat βλασφημίαν εἰς τὸ,
ὑπερφυὶς (oc λαλῶν τοῦ Θεοῦ, ὡς xai τὸ τῆς θείας
ἐχεῖ,ο Γραφῆς μτηδὶν εἶναι πρὸς ταῦτα σχεδὸν, «5
θήσω τὸν θρόνον µου ἐπὶ τῶν γεφελῶν, καὶ ἔσο-
µαι ὅμοιος τῷ Ὑψίστῳ, παρὰ τῆς ápyexáxou πο-
νηρᾶς εἱρημένον δυνάµτως, οὗ φορτιχὸν ἂν al», xal
μαχρὸν µόνον, πάντα χατὰ µέρος ἑφεξῆς προτιθέ-
ναι καὶ τοῖς χαθέχαστον ἐπεξιέναι τῷ λόγῳ, ἀλλὰ
καὶ περιττόν πως, xal msplepyov ἅἃμα, xal 65 xal
tiov πατριχῶν xal διδασχαλιχῶν ἔξω νόμων, καὶ
οὐδὲ ῥύπου xa χηλίδος ἂν φαίην ἑχτός. Πῶς γὰρ
ἂν εὐσεδῆς ἀχοὴ καὶ γλῶττα συνεχῶς ἐχείνοις ἐξ-
υπτρετοῦσαι δουλεύοιεν; Κὰν εἰ χαὶ χατ ἐχείνων
εὐσεδῶὼς ἑχατέρα λέγοι τε xal ἀχούοι, νῦν μὲν τὸ
φῶν θερλόγων ἱερὰ παραδείγµλτα, ὅσα περὶ αἱτίου
Sí rut, xat αἰτιατοῦ, καὶ συχοφαντοῦσι, xal δια-
στρέφονυσι, xal δι αὐτῶν, xal σὺν αὑτοῖς τῷ µεγα-
λείῳ τῆς θεότητος ἀχρατῶς ἑνυδρίζουσιν, ὑπὲρ fic
καλ τοῖς θεολόγοις πάνυ σοφῶς τε xal ὑψηλῶς, xal
Φφιλανθρώπως ἃμα διὰ τὴν ἡμετέραν ἀσθένειαν τὰ
τῶν θεοπρεπῶν εἰχόνων ἑχείνων παρείληπται ’ νῦν
ξὲ μηδὶ δύναμινθείαν, μηδὶ θέλησιν, μηδὲ πρόνοιαν,
μηδέ τι τῶν φυσικῶν xal ἰδίων τὸν θεὸν ὅλως χε-
χτῆσθχι, μΆλλον δὲ μηδὲ θεὸν εἰπεῖν συνελόντα πε-
φυχένα., h χτιστὸν, xal Ἱργμένον εἶναι καχῶς boy-
µατίζουσι * νῦν δὲ αὖθις μετὰ πολλῆς 13; εἰρωνείας
τε χα: τῆς χλεύης τὴν παντοδύναμον xal δηµιουρ-
γὸν τῶν ὅλων θείαν ἑνέργειαν τῷ τοῦ λόγου τῆς εὖ-
σεδεία; προµάχῳ, Γρηγορίῳ v» πάνυ φημὶ, xat θεῷ
δυ ἰχείνου πρ,φέρουσι. Λέγε χαὶ γὰρ, φησὶν, fj τολ-
μτηρὰ γλῶσσα xal θεοµάχος πρὸς τῶν σῶν ἐνεργε.ῶν'
xaX αὖθις, Λέχε, qnot, τὰς σᾶς ἀνουσίους xal ἀν-
υπάρχτους ἑνεργείας τε xal θεότητας, xal τοῦτο

πυκνὰ, xdi συνεχῶς, καὶ πλειστάχις, ὅπερ οὐδ ἂν.

αὑτὸς ὁ πονηρὺς τῆς χαχίας ἀρχηγὸς δαίµων εἰπεῖν

χαίΐτοι γε χαὶ σάρχα τὸν Δεσπότην ὁρῶν, xal «fc
χεκρυμμµένης ὑπ' αὐτὴν ἀστραπῆς τῆς θεότητος µη-
δοτιοῦν αἱσθέσθαι δυνάµενος Ex τῆς παντοδυνάµου
xat θεοπρεποῦς ἑνεργείας, δι fic ix τῆς ἀνθρωπείας
ψυχῆς ἁοράτως ἐχεῖνος ἠλαύνετο, θεὸν εἶναι xol
θεοῦ Υἱὸν τὸν Χριστὸν ἀνεχήρυττεν. 'O δὶ Γρηγο-
ρᾶς μηδ' ἐξ ἐχείνου γοῦν δυνηβεὶς μαθεῖν, unb τῆς
φυσιχῆς τοῦ θεοῦ δυνάµεως λαθὼν οὐδοτιοῦν αἴ-
σθησιν, xaltot γε μηδὲ τῆς σαρχὸς xal τῆς χἀθ᾽ ἡμᾶς
φύσεως, ὥσπερ xàxel, προαισταµένων χἀνταῦθα,
χατ᾽ αὑτῆς ἵσταται γυμνῇ τῇ χεφαλῇ τῆς μιᾶς τρισ-
υποστάτου θεότητος, διὰ τῆς χατ) αὐτὸν τῶν φυ-
σιχῶν τοῦ θεοῦ Ὀδρεώς τε xal ἀναιρέσεως 8ebv
ἁτόπως ὑδρίξων, μᾶλλον δὲ τὸ μηδὲ εἶναι θεὺν μετὰ
τοῦ ἄφρονος ἔχείνου χατασχευάζων, ὃς, χατὰ τὸν
θεοφὀρον Δαθὶδ εἶπεν, Εν καρδἰᾳ αὐτοῦ οὐκ ἔστι
θεός.

Ἐχεῖνα μὶν οὖν ἰκανῶς ἕν ye τοῖς πρυλαδοῦσιν
εἰρήσθω. "O τε γὰρ περὶ θείας ἑνώσεώς τε xol δια-
χρίσεως ἀρχούντως τοῖς θεολόγοις ἀποδέδοται λόγος,
καὶ τὸ τῆς θείας ἑνεργείας θεοπρεπές τε χα) ἄχτιι-
στον, τὸ μὲν δέδειχται, τὸ δὲ ues" OM yov αὖθις δει-
χθήσεται. Οὗ μὴν ἀλλὰ καὶ & Γρηγορᾶς ἔδοξε λέ-
χειν, χαὶ ἀντιλέγειν ἐχείνοις, οὐχ ἰχανῶς ὑπὸ τῆς
ἑχείνων οἶμαι διαλελύσθαι µόνον θεολογίας xa μού.
σης, ἀλλὰ xal χατὰ τῆς τοῦ λέγοντος εὖ µάλα χε-
φαλῆς τε xal διανοίας χαλῶς ἀντεστράφθαι, ὡς μηδὲ
λέγειν Ez ἔχειν πρὸς ταῦ:α, μηδὲ ἀντιθλέπειν ἐχεῖ-

D vov. Πλὴν ὅτι τοῖς προτιθεῖσι χαχῶς παρ) ἐχείνου

τῶν ἁγίων ῥητοῖς οὐχ ὑπὲρ αὐτοῦ μᾶλλον, ἀλλὰ xaz'
αὐτοῦ, xal τῆς αὐτοῦ δόξης, οὕπω χατὰ σχοπὸν ἔπεξ-
$A0ev ὁ λόγος, ἔσχατον ἐχεῖνα ταµιευόµενος ἆθλον,
χαθὰ 5h xai φθάσας ὑπέσχετο. Λεκτέον ὃ' ἂν εἴη
καὶ περ) τῶν ἑξῆς ὡσαύτως xai θεωρητέον, ἐπομέ-
vot; xal αὖθις τοῖς θεολόγοις Πατράσ., τῶν προτε-
θέντων ἐξ ὀρχῆς Χχεφαλαίων ἑχάστου τὸν σχοπ)ν
χαὶ τὴν δύναμιν, χαὶ ἅπερ ἐχείνοις ἀντιλέγειν ὃ.-
χῶν ἑξῆς ὁ Φιλόσοφος, τὴν Ἐκχλησίαν Χριστοῦ,
xal δὴ χαὶ τὸν ταύτης ἱερὸν τόμον ὡσαντως χακῶς
εἴρηχεν. "Exil δὲ ἐχεῖνος οὐδὲ ἐνταῦθα την τάξιν
τετήρηχεν, οὐδὲ πᾶσιν ἐφεξης ἀντεῖπε τοῖς χεφα”
λαΐοις, χαΐτοι γε xai τοῦὺτ' αὐτὸ σχηπῄσα, εξ ὀρχὰᾶς.

PIILOTHEI CP. PATRIARCHJE

καὶ προθέµενος, ὡς abzbc ἤδη φθάσας εἰρήχει, ἀλλὰ 4 τὴν θείαν οὐσίαν καὶ φυσιχὴν ἑνέργειαν. OO γάρ ποτε

με-ὰ τὸ πρᾶτον εὐθὺς ἐπὶ τὸ ἔχτον µετέδη, áca-
«cov, καὶ συγχέων χἀνταῦθα, xal μηδὲ iv τοῖς µι-
xpel; γοῦν τούτοις ἑαυτῷ συμφωνῶν. ᾿Ανάγχη xal
ἡμᾶς ἐχεῖ µεταθαίνειν, ἐλαύνοντας διχαίως τὸν ἁδί-
xw; διώκοντα.

Ἁλλὰ πρὸ «fc δοχούσης ἀντιλογίας τε xal δια-
στροφῆς ἐχείνου ἀχόλουθον εἶναι νομίζω τὸ «X &v-
ει)εγόµενα παριλθεῖν εἰς τὸν ἀγῶνα τοῦ λόγου, καὶ
αὖθις xa δεῖξαι την τῆς ἀληθείας ἰσχὺν χαὶ τὴν ὥραν,
καὶ ὧν ἐχεῖνος παραφάµενο; ἀρχῆς ἄχρης, τῆς παν-
τελοῦς ἀναγνώσεως εὐθέως ἀπέστη, Αλεΐστα μὲν
καὶ διὰ μαχρῶν ἑνυδρίσας τοῖς µορίοις ἐχείνοις, &
TOU παντὸς ἀπέσπασε λόγου, xal πολύν τινα tbv
φλήναφον xai τὴν συχοφαντίαν ὡς ἔθος κατ ἐχείνων
συνείρας, ἐπεξελθεῖν δὲ τοῖς πᾶσι μὴ δυνηθεὶς, μηδὲ
ἀντιστῆναι, ἀλλὰ τὸ τοῦ αἱσθητοῦ σχότους καὶ αὖ-
τὸς παθὼν ἄντικρυς τῇ τοῦ φωτὸὺς παρουσίᾳ µα-

χρόθεν ἐλαυνομένου, xai χωροῦντος sic τὸ μὴ ὄν. ᾿

Ανάγνωθι τοιγαροῦν τὰ τοῦ τόµου. Μετὰ «οῦτο,
qnolv, ἐζητήθη nap! ἡμῶν, ἐπειδήπερ ol τὴν Ἐχ-
χλησίαν ἐλαύνοντες οὗτοι τῆς οὐσίας τοῦ θεοῦ µει-
έχειν ἅπαντά φησιν, d; ἁδιαφόρου οὕσης τῆς
τε θείας οὐσίας, xal τῆς θείας ἑνεργείας, xoa
μηδὲν ἕτερον xat' αὐτοὺς ὄντος τοῦ θιοῦ πλην
υὐσίας µόνης, ἡμεῖς 6b παρὰ τῶν ἁγίων ἑδιδάχθη-
μεν Γραφῶν καὶ οὐσίαν ἔχειν τὸν θεὸν, χαὶ δύναμιν,
xaX ἑνέργειαν τῆς θείας οὐσίας διαφέρουσαν, μᾶλλον
δὲ xal δυνάµεις χαὶ ἑνεργείας' οὕτω γὰρ οὐ µόνον

ἱνέργεια εἴη ἄν τῆς ἑαυτῆς οὐσίας χωρίς. Περὶ piv
τοι τῶν ἐξ ἀρχῆς ὑπὸ τοῦ Θεοῦ δεδημιουργημένων
ἔφη * Τίς οὔκ οἵδεν, εἰ μὴ χατὰ τοὺς ἀντιλέγοντας
«fj Ἐχχλησίᾳ παραπαίοι, ὅτι xdv δηµιοόργηµα τὴς
ἑνεργείας τοῦ δηµιουργήσαντος, ἀλλ᾽ «φὀχὶ τῆς οὗ-
σίας μεταλαγχάνει ; οὐδὲ γὰρ ἡ οἰχία τῆς τοῦ οἰκοδό-
pov, οὐδὲ ναῦς τῆς «cU. ναυπηγήσαντος µετείληχεν
οὐσίας, ἀλλὰ «fic τέχνης xol τῆς ἑνεργείας, xacá ev
Κύασης Θεολόχον. "Ότι δὲ χαὶ οἱ ἅγιοι τῇ wp
θιὸν ἑνώσει θεοπκοιούµενοι, οὗ τῆς θείας οὐσίας,
ἀλλὰ τῆς θεία; ivepyelac µετέἐχουσιν, 6. μέγας bv
Δεολογίᾳ Γρηγόριος παρίστησι, Ὑράφων περὶ τοῦ
Κυρίυ ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὅτι Χριστὸς λέγεται
κατὰ εν δοότητα" χρίσις γὰρ αὕτη τῆς ἀνθρωπότη»
τος, οὐχ ἑνέρχεια κατὰ eb ἄλλους χριανοὺς &yié-
ζουσα, παρουσἰφ δὲ ὅλου τοῦ χρίοντος.

Ταῦτ εἰ καὶ Τρηγορᾶς ὑγιῶς τε χαὶ ἀνοθεύτως
πάλαι καὶ ἀνέγνω, xal ἔγνω, 96 τε φυσιὸν xe
ἁδιαίρετον τῆς θείας ἑνεργείας mphc τὴν wur
ζουσαν αὐτὴν θείαν φύσιν, καὶ δᾗ καὶ τὸ θεοκρι-
πῶς διαχεχριμένον καλῶς ἂν ἐθεολόχει μετὰ εἲς .
Ἐκκλησίας, ΑἈχώριστον ἴσμεν, εἰπούσης, θεολοτι”
xü τε καὶ ᾿ἁποστολικῶς τὴν θείαν οὐσίαν, καὶ τν
θείαν xal φυσικὴν ἑνέργειαν * οὗ γάρ ποτε ἑνέργεια
εἴη ἂν τῆς ἑαυτῖς οὐσίας χωρὶς, xai παρὰ τῶν

θεολογικῶν ἑξῆς φωνῶν οἶονεί τινων ἑερῶν σαλπίγ»

ἵων thv τοῦ Θεοῦ μετοχην κηρυττοµένην λαμκρῶς
ἂν ἐμάνθανεν, ὅση τε, φημὶ, δημιουργικὴ διὰ τῶν

τρισυπόστατος, ἀλλὰ xal παντοδύναµος ἔσται' ϱ ἀποτελεσμάτων τε καὶ ατισμάτων τῆς οὐσιοποιοῦ ὃν»

ἐ:ητήθη οὖν είνος µετέχουσι τὰ πάντα, τῆς θεία»
οὐσίας, f| τῆς τοῦ Θεοῦ ἑνεργείας;, Ταῦτα plv οὖν
ὁ τῆς ἱερᾶς συνόξον τόµ»ς, ἃ δὲ καὶ Τρηγορᾶς ἐχεῖ-
0ev λαθὼν ἓν τοῖς αὐτοῦ προὔθηχε γράμµασι. Τὰ
δὲ εοὖτων ἑξῆς, τὰ μὲν ευνταράξας «s xat διαστρέ-
φας, τὰ δὲ «ista παραλιπὼν ἔλεγχον ὄντα «o
καθ) ἡμῶν φεύδους xal tij; συκοφαντίας, πῶς Tap
ἂν καὶ προσέσχεν ἑἐχείνοις ὁ θεότητας πλείστας, xal
ἀνυπάρκτους ἑνεργείας, χαὶ αἰσθήσει µεριστάς τε
xai μεθεκτὰς, xai διαφερούσας τῆς οὐσίας μακροῖς
τισι διαστήµααι, χαὶ ἀπειράχις ἀπείροις πλέθροις,
καὶ παρασάγγαις, χαθάπερ αὐτὸς τερατεύεται καὶ
μυθολογεῖ, τῆς Ἐχκλησίας τε καὶ τῶν ἁγίων οὖν
μακρᾷ τῇ χλεάῃ xai εἰρωνείφ καταφευδόµενος ; οὔ-

€w πω; ἐκεῖνα προφέρει χαχχῶς. Ἐχείνου, qnot, ζη- υ

«εηθέντος ὑπὸ τῆς συνόδου τῆς θείας ἀπεδείχθη,
ὅτι κᾶν βημιούργηµα the. ἑνεργείας τοῦ δηµιουρ-
γἠσαντος, ἀλλ) οὐχὶ εῆς οὐσίας µεταλαγχάνει. O0
"γὰρ hj οἰχίσ τοῦ οἰχοδόμου, οὐδὲ ἡ vau; τῆς τοῦ
ναυκηγήσαντος µετείληφεν οὐσίζς, ἀλλὰ τῆς τέχνης
xaX τῆς ἑνερχείας,

AN ἐχεῖνος μὲν «αῦτα σχεπασθήσεσθα: δήπου-
6«v προσδοκήσας τῷ φεύδει, καὶ μετὰ τῶν ἀγνοούν-
«ων xai αὐτοὺς τοὺς εἰδότας διαχαθεῖν» ἡμεῖς δὲ τῇ
φανερώσει τῆς ἀληθείας τῶν εἰρημένιων αὐτίχα µά-
λα τὸ 9 εὖδος ἐλεγχθῆναι παρασχενάζοµεν. Ἔχει δὲ
οὕτως * Ἐζητήθη, qus, τένος µετέχουσι τὰ πάν-
τα, τῆς 0:la; οὐσίας. f| τη; τοῦ θεοῦ θείας ἕνερ-
χείας; H δὲ θεία σὐ,οὅος, Αχώριστον μὲν ἴσμεν, ἔφη,

νάµεως καὶ παντουρχοῦ ἑνεργείας, καὶ ὅση θεοπωάς
τε καὶ θεουργὲς, fj δὲ καὶ μετοχὴ θιοῦ χυρίως, xal
κοινωνία, xai θέωσις πρὸς τῶν ἱερῶν εἴρηται θᾳολό»
γων, ἔργον ὑπερφν ἱστατνόν τε καὶ ἄῤῥητον ὄντως eben
τῆς περὶ ἡμᾶς µεγίστης καὶ φιλανθρωποτάτης δὲ
σαρχὸς οἰχονομίας τοῦ μονογενοῦς Υἱοῦ o) Oel,
fjv ὑπερφυῶς, ὡς αὐτὸς οἵδε μόνος, ἐνήργηςε, *
αὐτοῦ «s χαὶ τοῦ Ὡατρὸς χατὰ τὴν xowiw αὐτῶν
ἑνέργειαν δεδωκὼς Πνεῦμα, χαὶ θείας ποινωνοὺς
ἐργασάμενος φύσιως, οἷς χατὰ τὸν θεολόγον Εὐαγ»
χελιστὴν ἔδωχεν ἑξουσίαν, τέχνα Θεοῦ γενέσθαι,
el οὐκ ἐξ αἱμάτων, οὐδὲ ix. θελήµατος σαρχὸς, ἀλλ
ix θεοῦ ἐγεννήθησαν, οὓς «οὐχ ἐπαισχύνεται dle»
φοὺς xaXelv, οὓς υἱοὺς κληρονόμους 6:00 ααὶ 6υγ-
κληρονόμους ἰδῖους εἰργάσατο, ὡς ἐγένετο wpusbte-
xo; ix νεχρῶν δι αὐτοὺς, οὕτω καὶ πρωτότονες
ἐν, πολλοῖς ἀδελφοῖς, αὐτοῖς enpt τούτοις, γεγννᾶ»,
ὢ τοῦ θαύματος |

Ἰλλλ) ὁ φιλόσόφος Γρηγορᾶς, χαὶ ὅσοι τοῦ κόμ”
µατος, ἀφιλοσόφως καὶ χωρὶς ἐἑρυθήματος, μᾶλλον
δὲ εἰπεῖν ἀληθῶς, ἱερᾶς φιλοσοφίας ἁπάσης πόβρω
xai Πνεύματος, δι ὑπερθολὴν φιλάνθρωπίας αρὶς
«hv υἱοθεσίαν ἀφηνιάζουσι, Καὶ οὐχ ἀφηνιάξουσι
µόνον, ἀλλὰ xal τολεμοῦσε, καὶ διαατρέφειν μηχαεύ!
πάσῃ τὴν θεολογίαν xai τὴν χάριν ἐπιχειροῦσι, us
κατ) αὐτῆς ἑχείνης, καὶ τοῦ Δεδωρηµένου θεοῦ ng»
νόν τινα xai ἄτοπον εὺν αόλεμον καὶ τὴν μάχη
χινοῦσι. Διὸ δη χἀνταῦθα τὸ μὲν χαιριώτατον εἲς ed
τόμου θεολογίας, ὃ περὶ τοῦ ἠνωμένου τῆς θείας bot

CONTRA GREGORAM ANTIRRHETICORUM. VI.

898

ysloc, χκαθὰ δὴ xol &pobgnv, ἐφιλοσόφησεν ἆποτε- A διασεσεισµένος, xol μὴ εἰδὼς μήτε & Aye, μήτε

μόμενος χαχῶς ὁ φιλόφοφος, τὴν δὲ μαχρὰν ἐχείνην
vei εἰλιχρινῆ, χαὶ σαφεστάτην περὶ μετοχῖς θείας
τῶν ἁγίων θεολογίαν, ὡς μηδὲ τὴν ἀρχὴν εἰρημένην
pr A εὗταν παεραδραμὼν, xal μάλιστα τὴν τῆς χρυ-
σῆς xal θεολόγου γλώττης ἐχείνην, ἓν ofc quic τὰ
περὶ τῆς θείας ἑνεργείας εἰρημένα διασχοκεῖται τῷ
Κύαγχελιστῇ θεολόγῳ, ὀλίγα δέ τινα τῶν εἰρημένων
ἐχεῖ τοῖς λοιποῖς θεολόγοις ἁποσπάσας, xai κατὰ
τῆς διανοίας ὁμοῦ xal τῶν λόγων ἐχείνων σννήθως
χωρίσας, τοσοῦτον τὸ φεῦδος, xal «b». γέλωτα, xal
τὴν κατὰ τῶν ἁγίων ἀναιδῆ συχοφαντίαν τοῖς ἑαυτοῦ
λόγοις κατέµιξι εἡν yàp xa0' ἡμῶν τῶν ὕδρεων
ἁπέραντον φλυαρίαν xa) αὖθις λέγειν ἀφίημι, ὅφον
αὐτίχα δὴ xai φανήσεται. Τὸν τοίνυν προσδιαλεγό-
ptvov φοιτητὴν ᾿Αγαθάγγελον εἰσαγαγὼν ὁ φιλόσο.
φος αὖθις, πυνθανόµενον αὐτοῦ δῆθεν περὶ τῶν προ-
χειµένων, xal τὰ τοῦ τόµου συνήθως ἀναγινώσχοντα,
ἅπτεσθαι μὲν δοχεῖ τινων τῶν περὶ μετοχῆς θείας
ὑγτλὼῶς ἐχεῖ col; θεολόχοις εἱρημένων Πατράσι, Ba-
σιλείῳ τε, Γρητγορίῳ, χαὶ Διονυσίῳ φημὶ, xal πρὸς
τούτοις ᾿Αθανασίῳ τῷ xávuo* πλημμελῶς μέντοι,
καὶ διεφθαρµένως, xal τούτων αὐτῶν, ὃ δὴ xal μετὰ
μεκρὺν δι᾽ αὐτῶν ἐκχείνων τῷ λόγφ΄καρελθόντων
Ψανήσεται.

Elt ἐφεξῆς τὸ πᾶν ὡς εἰπεῖν χαταλιπὼν τῆς &xo-
λουθίας καὶ συναφείας τῶν ἱερῶν λόγων, τῇ περὶ
τοῦ ἁγίου Πνεύματος ἐπιτίθεται θεολογίᾳ τοῦ τῆς
Ἑκχλησίας ἱεροῦ ὅ-δασχἀλου, Ἀναστασίου φημὶ
τοῦ σοφοῦ, καὶ δι’ ἐχείνης τῷ τῆς Ἐκκλησίας ἱερῷ
τόµῳφ, συχοφαντῶν ὁμοῦ xáxtlvov xal τοῦτον, xal
πολλῷ χεῖρον xai ἁτοπώτερον f| Κύριλλον iv τοῖς
φθάσασιν ἤδη τὸν µέγαν. Tou γὰρ συνοδιχοῦ τόμου,
tbv προῤῥηθέντα θεῖον ᾿Αναστάσιον μετὰ τῆς τοῦ
Πνεύματος {[ερᾶς θεολογἰας παραγαγχόντος οὕτωσὶ
λέχοντα Συνῳδὰ καὶ τὰ παρὰ τοῦ θεσπεσίου Παύ-
λου περὶ τοῦ Πνεύματος οἱρημένα ΄ τοὺς γὰρ πεπι-
στενχότας ναοὺς θεοῦ κροσηγόρευσεν, Evotxov ἔσχι-
χότα; τὴν χάριν τοῦ Πνεύματος, Ox. οἴδατε Té.
δει ναὲς Θεοῦ ἐστε, καὶ. «ó Ἰ]νεῦμα τοῦ Θεοῦ ol-
a6 ἐν ὑμῖν; xal πάλιν, Oóx οἵδατε δει τὰ σώ-
pora ὑμῶν ναὸς τοῦ ἐν ὑμῖν ἁγίου Πνεύματός
ἐστιν, οὗ ἔχετε ἁπὸ Oso). Ταῦτα δὲ ἄντιχρυς διδά-
σχει τῆς θείας φύσεως εἶναι τὸ πανάχιον Πνεῦμα:
εἰ γὰρ Θεοῦ val; χρηµατίζουσιν οἱ πιστεύσαντες,
ἐπειδὴ τοῦ Πνεύματος τὴν χάριν ἑδέξαντο, ix τοῦ
θιοῦ ἄρα ο) Πνεῦμα τὸ ἅγιον ΄ τὴν yàp τούτου χά-
ῥιν ἔνοιχον ἐσχηχότες, θεοὺ ναοὶ ὠνομάσθησαν *
ταῦτα τοίνυν ὑπὲρ τοῦ θείου Πνεύματος οὕτως
αἱρηκότος τοῦ διδασχάλου, ὁ ταῖς προτάσεσι, xai
τοῖς µέσοις ὅροις, xal συµπεράσµασι, xal τῇ µα-
φαιότητι τῶν ἀνθρωπίνων λογισμῶν τε xal συλλο:
χισμῶν βρενθυήµενος οὐτοσὶν ὁ φ-λόσοφος, τῇ χατ-
αργουμένῃ σοφἰᾳ τῶν Eco μονονουχὶ θύων, xal τῆς
τοῦ Εὐαγγελίου χαὶ τῆς ἁληθινῆν xat πρώτης σοφίας
ὁμιληταϊς τὴν ἁκλότητα xoi τὴν ἁμαθίαν ὀνειδίζων
Suxvi, xat ἀμαθὺς, xal ἄσοφος, χαὶ ἀπαίδευτος αὐ-
τὺς χα) ὑπερδολὴν δείχνυται τήν τε θείαν xal τὴν
ἀνθρωπίνην οοφίαν ὁμοῦ, τὸν ἐγχέφαλον χαθαπερεὶ

περὶ τίνων διαθεδαιοῦται. Τὸν yàp. τοῦ διδασχά.
ὰον σχοπὸν ἀγνοῆσας χαθάπαξ, ὃ 6h καὶ 9b σεν
«bc ἄλλου σχοπεῖν ἔδει χατὰ τοὺς θεολύγονς Πα.
τέρας, xal μάλιστα «by τὰς θείας T'oagáz καὶ δὴ
xai τοὺς τούτων ἐξηγητάς τε xal θεολόγους ἆναχι-
ψώσχοντα, μᾶλλον δὲ καὶ αὐτὸν ἔχεῖνον τὸν ἱερὸν
ἀποχρυφάμενος τῆς Ἐκκλησίας ὃ δάσχαλον, οὖκ οἵ δ
εἴτ' ἐθελοντὴς ὑπὸ πολλῆς καχουργίας τε xal σχαιό-
«ητος, εἷτ ἐξ ὑπερδαλλούσης ἀγνοίας τῶν ἱερῶν
λόγων, àvítpóc εις xal τὸ παράπαν ἁμαθής τε xal
ἀμύητος ὧν τὰ θεῖα, ἁρπάζει μὲν τῆς ἐχείνου Oso
λοχίας τὸ ἀποστολιχὸν ἁἀποσυλήσας ῥητὸν, οὐδὲ
ἐχεῖνο καθάπερ Λμεῖς προὐθήκαμεν ἄρτιον φθά.
σαντες ἀνωτέρω, xal ὡς αὐτὸς ἐχεῖνος ὁ διδάσκαλος
ἐχεῖθεν εἰληφὼς χέχρηται, ἀλλὰ πκαραχεχομµένον
τε xal ἡαίτομον, τῇ σννόδῳ δὲ xai τῷ τόµμῳ μετὰ
πολλῆς τῆς ἀναισχυντίας προσαρίψφας, ὡς παρ᾽ αὐτῶν
δῇθεν χαχῶς εἰρημένον, sica «hv ἑξῆς ἑρμηνείαν
τε xoi χατασχευ]ν τοῦ λόγου, xal τὸ συμπέρασμα
παρὰ τοῦ διδασκάλου, χαθαπερεί τινα τεθηγµένην
ῥομφαίαν, ὡς ἡμέτερον ὀῆθεν, καὶ τῆς ἡμῶν δια-
νοίας, χαθάπερ ὤετο, λαδὼν χαθ᾽ ἡμῶν, ἐκεῖνα τρα-
và; διά γε τῆς χαθ᾽ ἡμῶν ἀναισχύντου συχοφαντίας,
χατὰ τῆς ἱερᾶς τοῦ διδασχάλου θεολογίας xai λέγει
καὶ γράφει, ὧν αὐτὸς µέν ἐστι μόνος ἄξιος ὁ λέγων
xai γράφων, εἶπε δὲ ἂν σὺν ἐχείνῳ xol χατὰ τῆς
Χριστοῦ Ἐχχλησίας μόνος 6 διάθολος ἴσως τολµή»-
σας. Tl γοῦν φῆσι ; δίχαιον γὰρ οἶμαι χἀχείνων ἀπὸ

C µέρους μνησθῆναι δείγµατος χάριν : οὐδὲ γάρ κάν.

των οἷόν τε,

Απαγγέλλει μὲν ὁ ἀχροατὴς ᾽Αγαθάγγελος ὁλίγ'
ἅττα τῶν ἁγίων ῥητὰ, bx τῶν εἱρημένων δηλονότι
€ τόμφ» εἰς) ἑφεξης xal τὰ τοῦ ᾽Αποστόλου πληµ-
μελῶς ἄγαν συνάψας, ὡς εἰρημένα δῆθεν ὑπὸ τῆς
σννόδου xal ταῦτα, χαθὰ δὴ xal κροὔφην, ἑπάγει
xàxslva. Ταῦτα δὴ, qnoi, χοµίσας τὰ θ:ἷα ῥητὰ σῶα,
τὺν τῆς εὐσεθείας ἀγωνιστὴν, «bv. θεῖον δηλαδὴ λέ-
ων Γρηγόριον, τὰ μὲν ἄλλα χαταλέλοιπε, φησὶν,

«ἀνερμήνευτα, µόνῳ δὲ τῷ ὑσιέρῳ τοῦ Αποστόλου

ῥητῷ βραχυσύλλαδον ἁποχομίσας κἀνταῦθ᾽ ἕρμη-
νείαν, Óg' ἕτερα χεχώρηκεν αὖθις ὁμοίως» d$ δέ
ἐστιν, El γὰρ Θεοῦ ναὺς χρηµατίζουσιν ol. πιστεύ-
σαντες, ἐπειδὴ τοῦ Πνεύματος τὴν χάριν ἑδέξαντο,

D ix τοῦ θιοῦ ἄρα τὸ Πνεὺμα eb ἅνιον, τὴν γὰρ τού-

του χάριν ἔνοιχον ἐσχηχότες, v. À. 8tou ὠνομάσθη-
σαν. Ταῦτα xz0' ἡ ιῶν ὡς ἡμέτερα ὁ Γρηγορᾶς
προενεγχὼν διὰ τοῦ ἰδίου ᾿Αγαθαγγέλον, ἀχούετε δὴ
τᾶν ἑξῆς ὅπως καθ) ἡμῶν ὀξύς τις xal ἀνυπόστατος
ῥεῖ, χαθαπερεί τινα χοινὴν συμφορὰν τῆς Ἐχχλη-
σίας δι’ ἡμῶν vy τῶν ἁγίων θεολογίαν ἑλαύνων,
xai τοῦτο λίαν αἰσχρῶς χαὶ μετὰ μαχρᾶς τῆς ἆδο-
λεσχίας xal τῆς συχοφαντίας, καὶ ὥσπερ ἐχεῖνον
εἰχός. Tí γὰρ, φησὶν, ὁρᾷ-, ὦ φιλότης, ὡς ἀεὶ περὶ
τῶν αὐτῶν τὰ αὐτὰ παρεισχυχλῶν ἀἁλίσχεται, xa
ὁμοίως ἀεὶ τὴν αὐτοῦ δηµοσιεύων ἁμαθίαν οὗ σφό-
ὃρᾳ αἰδεῖται; χακοτέχνῳ γὰρ Φνχῇ μήτε διδαχτὴν
ἐγγίνεσθαί ποτ᾽ ἀρετὴν, µήτε μὴν βουλήσει γίνε-
σθαί ποτ ἁλωτὴν. ᾿Αρετῆς ὃ ἄν efr, µάθησίς τέ

$87

PHILOTIIEI CP. PATRIARCILE

xai αἰδὼς μόρια. "A δὴ οὔτ εἰσῆλθεν cl; τὴν αὐτοῦ Α Αναστάσιος σχοπούµενος λόγον, καὶ τῆς Τριάδος

καχότεχνυν ψυχῖν, οὔτε μήποτ᾽ εἰσέλθῃ. Kal pacato
Φλναρήσας τι χαὶ ὑδρίσας τὰ πολλῷ χείρω καὶ àco-
πώτερα τούτων, ἑπάγει ^ "Dose. χαὶ λέγειν πολλά-
χις ἑπῄει pot, ὡς εἰ δέχα µόνον τῶν ἐξ αἰῶνος al-
ῥέσεων ἑἐγεγόνεισαν ἀρχηγοὶ, οὐχ ἕνα τοῦτον ἂν τῶν
δέχα ἠγησάμην, ἀλλ' ἑννέα τῶν δέχα. Nov δ' οὕτω
πολλῶν χαὶ δυσαρίθµων ὄντων, οὐχ ἕνα τ.Ότον, οὐδὲ
τῶν πολλῶν ἑχτίνων Ίγημαι, ἀλλὰ παρ) ἕνα πάντας"
μᾶλλον μὴν οὐδὲ παρ᾽ ἕνα ἀλλὰ παρ) οὐδένα χαθά-
παξ ἅπαντας. Πάντων γὰρ τὸ δυσσεδθὲς συνειλοχὼς,
o0 µόνον πάντας τῇ ἁμαθίχ xaY ἀναιδείᾳ νενίχηχεν,
ἀλλὰ xat of; βλασφημεῖ.

Ταὖτ) οὐχ ἄν τις, οἶμαι, τῶν πάντων, ὦ Γρηγορᾶ,
3| ῥᾳδίως οὕτως ἐξεῦρεν, f) καὶ ἑξευρὼν οὖκ ὤκνη-
σεν ἂν εὐθὺς xal λόγοις xat συγγραφῇ μετὰ 10320-
της δοῦναι τῆς ποθυµίας, χαθάπερ αὐτὸς ao, χατὰ
σαυτοῦ φημι xol τῆς αεαυτοῦ χεφαλῆς, ὥσπερ Éop-
τάζων ἑξίνεγχας. El γὰρ σὺ μὲν ἐχεῖνα πάντα xa0'
ἡμῶν, ὡς τὰς θείας παρεξηγουµένων Γραφᾶς, xai
βλασφημούντων ἄντικρυς si; θεύν τε χαὶ τοὺς ἑχεί-
νου θεολόγους λέχεις xaY γράφεις, ἀναπέφρανται B
ἅπερ ἡμεῖς λέγοµεν, οὐχ ἡμῶν αὐτῶν παρεξήγησις
xai βλασφημία, Χαθάπερ αὑτὸς χαχῶς ὑπέλαδες
δήπουθεν, ἆλ λὰ τῶν θείων τῆς Ἐχχλήῆσίας διδασκά-
λων θεοπρεπὴς ἐξήγησις καὶ θεολογία” πῶς οὐ xal
τυφλῷ, φας), δῆλον, ὡς τὰ μὲν τοῦ σςεπτοῦ τόµον
xai τῆς τοῦτον ἐχδεδωχυίας συνόδου τῇ τῶν ἁγίων
γαὶ σφόδρα συνῴδει θεολογίᾳ, xal κατὰ τῶν αἱρέ-

ἕνα θ:ὸν τὸν Παράχλητον βουλόμενος δεῖξαι ὁμοού-
σιον xat ὁ, ότιμον πεφυχότα Πατρὶ, xal Υϊῷ. Άλλοις
εε πολλοῖς ὡς εἰχὸς εἰς παράστασιν χρῆται τοῦ λό-
γου, xai 65 καὶ τοῖς εἰρημένοις πάλαι πρὸς Κοριν-
θίους τῷ σοφῷ Παύλῳ, Οἡκ οἴδατε γὰρ. φτοὶν, ἔτι
γαὸς 6500 ἐστε, xal τὸ” Πνεῦμα τοῦ θεοῦ οἶκει
ἐν ὑμῖν; xaX πάλι * Obx οἴδατε ὅτι τὰ σώματα
ὑμῶν ναδς τοῦ àv ὑμῖν ἁγίου Πνεύματός ἐσεν
οὗ ἔχετε ἀπὸ θεοῦ; ἍἘντεῦθεν ὁ διδάσχαλος
ὥσπερ ᾖτοὐνδόσιμον εἰληφὼς, οὐχ ἀνθρωπίνως
καθαπερεὶ Γρηγορᾶς, Ἡ τῶν χατ αὑτόν τι
µαταιοσόφων .ἕτερος, ἀλλὰ θερλογιχκῶς ὁμοῦ καὶ
θεοπρεπῶς ἑξῆς συλλογίζεται, xal συμπεραίνει
τὸν οἰχεῖον σχοπὸν xai τὴν ἀλήθειαν ἄριστα.
Ταὔτα xai yàg, φῆσὶν, ἄντικρυς διδάσχει, τῆς
θείας εἶναι φύσεως τὸ πανάγιον Πνεῦμα. El γὰρ
θεοῦ ναὺς χρηµατίζουσιν ol πιστεύσαντες, ἐπειδὴ
κοῦ Πνεύματος; τὴν χάριν ἐδέξαντο, ix τοῦ θεοῦ
ἄρα τὸ Πνεῦμα τὸ Rywv* τὴν γὰρ τούτου χάριν
ἔνοιχον ἐσχηχότες, ναοὶ Θεοῦ ὠνομάσθησαν. Τὰς γὰρ
προτάσεις ἑχατέρας ix τῶν λογίων εἰληφὼς 6 διδά-
σχαλος, ὅτι θεὸς τὸ Πνεῦμα συμπεραΐνει τὸ ἅγιον,
ὃ δὴ χαὶ σχοπὺς ἣν αὐτῷ δεῖξαι. Αὐτὰ δὲ. cauta
περὶ τῶν αὐτῶν xat ὁ μέγας φποὶ Βασίλειος, θεὺν
ἀποδειχνὺς εἶναι τὸ Πνεῦμα, ἐπειδὴ τοὺς ἔνοικον
αὐτὸ χτησαµένους ναοὺς εἶναι θεοῦ Παῦλος ὁ θεῖος
ἐδίδαξεν. Ἡ δὲ xa0' ἡμᾶς τῶν Πατέρων ἱερὰ σὐνο-
δος, ἐπειδὴ σχοπὺς ἣν αὐὑτῇ δεῖξαι, ὅτι θεοῦ µετε-

σεων μάλα γενναίως ἔχείνοις συναγωνίξεται, καὶ 65 CG χόντων τῶν θεουµένων, οὐχ fj θεία ἐστὶν οὐσία τὸ

xaX συνδοξάζεται τούτοις, θεὺν ἀξίως θεολαγοῦσί τε
x3Y δοξάζουσι, Τοὺς δοξάὤντας, χαὶ yàp, [ὲ δο-
ξάσω, nol, σὺ δὲ μετὰ τῶν πολεμούνέων ἐχείνοι;
χαὶ θεῷ, ταυτὸν τάξας, τῆς χαταδίχης τούτων xal
μοίρας ἕνα σεαυτὸν ἀπειργάσω, μᾶλλον δὲ «αἱ τὴν
τῶν ἁπάντων αἱρεσιαρχῶν ὁμοῦ χαταδίχην μόνος
xatà εἲς σεαυτοῦ χεφαλῆς ἐφειλχύσω; τοῦτο xal
Y3p αἱ sal φασι dot χαὶ ἀποφάλεις, καὶ πρὺς
τούτοις, xal ὅσα πρ) βραχέος ἐχεῖ χαθ) ἡμῶν ἔλε-
χες, ὡς χαχοτέχνῳ ὀνχῇ µήτε διδαχτὴν ἐγγίνεσθαί
ποτε ἀρετῆν, pite βουλήῆσει ποτὲ ἁλωτὴν, xal ὅτι
µάθησίς τε χαὶ αἰδὼς, ἀρετῆς ὄντα µόρια, τὴν σὴν
χακότεχνον οὐκ εἰ7Ώλθε φυχἠν. EX xoi γὰρ ταῦτα
καὶ τῷ c καταλόγχῳ τῶν ἑἐγχωμίων xal τῷ τῆς

Όδρεως στεφάνῳ χαὶ µάλα προσήκοντα, ὃν αὐτὸς D

ctquVp xal τῇ of] χεφαλῇ, ἀλλ) οὐχ οἷς χακῶς εἷ-
πα;, δικαίως ἔπλεξας ἐπεὶ xal σύ ys αὐτὸς, οὐχ
ἄλλος ἐστὶν ὁ χαὶ πᾶσαν ἱερῶν λόγων ἄσχησίν τε χαὶ
ἐπιστήμην τῶν προθύρων τῆς σῆς ψυχῆς ἀπελάσας,
χαθὰ δὴ xxi προῦφην, xci τὴν μὲν προσῄχουσαν
albo Χριστιανοῖς ἀποῤῥίφας, τῇ δὲ µεγάλῃ xai
πρὠτῃ θεολογίᾳ, ταῖς ἱεραῖς orit xal θεοπνεύστοις
Γραφαῖς, xai 6h χαὶ τοῖς τῶν ὃ.δασχάλων ἱεροῖς λό-
γοις μετὰ τοσαύτης thc ἀναισχυντία; ἐπιπηξήσας,
ὡς χκτὰ τοῦτο δὴ xaX µόνον χυνιχὸν σεαυτὸν ἆπο-
φῆναι, μᾶλλον δὲ xax τὴν ἀναισχυντίαν xal χείρω
πολλῷ γε ἐχείνων * οὐδὲ γὰρ ἐπὶ τοῖς αὑτοῖς, ἀλλ
ἑπαναχτέον xal αὖθις ix^ ixelva τὸν λόγον.

Τὸν περὶ τῆς θεότητος τοῦ Πνεύματος ὁ Oils;

µετἐχόμενον, πῶς Υὸρ, εἰ ph µέλλοιμεν «πάντας
υἱοὺς Θεοῦ χατὰ φύσιν xal χριστοὺς τερατεύεσθαι;
ἀλλ' ἡ φυσιχἣ χάρις οὐτοῦ xal θεοποιὸς ἑνέργειαο,
καὶ τοῦτον τὸν θεολόγον πρός Τε τοῖς ἄλλοις Taph-
γαγε, ναοὺς Θεοῦ τοὺς πιστοὺς εἰρῆσθαι λέγοντε
πρὸς τοῦ Αποστόλου, ἐπειδὴ ἐἑδέξαντο τὴν τὸ
Πνεύματος χάριν. Καὶ πἀλιν, Ναοὶ, φησὶ, θεοῦ
ὠνομάσθησαν, ἔνοιχον ἐσχηχότες τὴν τοῦ Πνεύματος

χάριν. TU οὖν ἀσυλλογίστως τε xol ἀτέχνως, χαὶ

ἁμαθῶς kv τούτοις εἰρηχέναι τοὺς Πατέρας φῄς, ὦ
Φφιλόσοφε, ὁ τοὺς συλλοχισμοὺς ἀντὶ τοῦ Εὐαγγελίο
καχῶς προσκυνῶν, μηδὲ τούτοις αὐτοῖς youv μετὰ
τοῦ πρησήχοντος χρώμενος λόγου, Οἱ μὲν γὰρ καὶ
τὰς προτάσεις, χαὶ τὸν μέσον καὶ χοινὸν ὅρον. ὑπὲρ
οὗ xal φιλοτιμούμενος ἐχεῖ διδάσχεις αὐτὸς ὥς xs-
pl τινος μεγίστου χαὶ ὑψηλοῦ πράγματος, xsi e
συμπέρασμα, καὶ ἁπλῶς ὁμοῦ πάντα, παρ) ἐχείνον
τοῦ τῆς Ἐχχλησία: διδασχάλου λαδόντες ἔχουσι μη-
δὲν παρ) ἑαυτῶν τὸ παράπαν τοῖς ispolc ἐχείνοις
ῥητυῖς ἐπεισάγοντες, ἀλλὰ γυμνὴν τὴν ἐχείνου θεο»
λογίαν εἰς μαρτνρἰαν τῆς xav' εὐσέδειαν ἀληθείας
εἰσφέροντες, Λέγω γὰρ δὴ xal ταῦθ οὕτω διὰ σὲ καὶ
τὴν onv ἀδολεσχίαν xai µαταιολογίαν αὐτόθεν ἔπι-
χειροῦντος, ὡς ἂν τοῖς σοῖς ἑταίροις τὲ καὶ ὅμιλης
tal; ὀρχοίης μεγάλα τινὰ λέγειν ᾿ ἐπεὶ πόῤῥω τῆς
θείας α)λῆς τὰ τοιαῦτα, xal τοῦ ἁφοστολιχοῦ, καὶ
τ,ῦ πατρικοὺ συνεδρίου, ol χαὶ τῆς οἰχουμεθιχῆς τὴς
Έχτης προχαθηµένης συνόδου παραφανέντα µόνο
εὐθὺς ἀπήλασαν τοῦ θείον αυλλόγου, μτδὲν χοινὺν

689 CONTRA GREGORAM ANTIR'HETICORUM VI. 690

δλως εἰπόντες τεῖς ᾿Αριστοτελιχοῖς, xal τοῖς εὐαγ- A αὐτοὶ τὲν καταστροφὴν xol τὴν λύσιν παρ’ ἑαυτῶν

γελιχοῖς xat ἁποστολιχοηῖς λόχοις. Καὶ εἰχότως) ἐπειδὴ
μηδὲ κοινωνία φωτὶ, φησὶ, mph; τὸ σχότο:, pé
συμφώνησι; Ἀριστῷ πρὸς Βελίαρ. Σὺ δὲ τί λέγεις
πρὸς ταῦτα; Τίνι τὴν συχοφαντ/αν χαὶ τὴν μαχρὰν
Ὀδριν, xaX τὴν διαθολὴν τῆς βλασφηµίας, xaX τὴν
ἄχσιρον ἑχείντν καὶ ἅπληστον περιάπτεις χαταδρο-
µήν; Πότερον ᾿Αναστασίῳ, δηλαδη τῷ τῆς Ἐκχλη-
σίας διδασχἀλῳ, xal ol; ἐχεῖνος ὑπὲρ τοῦ θείου
Ἱ[νεύματης χρώμενος ἐζηγεῖται λογίοις, ἡ τῷ σεπτῷ
τόμῳ xal τοῖς ἐχεῖνον ἐχτεθειχόσι Πατράσιν; 5) xà-
χείνος xal τούτοις ὁμοῦ; Μᾶλλον δὲ τῷ μὲν δοχεῖν
τούτοις χρώμενος προσωπείῳ, xaüán:p ἐπὶ σχηνΏς
τινος xal οράματος, ἐχείνοις τὴν βλασφημίαν xal
thv ὕδριν πᾶσαν ἀνάπτειν τοὶλμᾶς ἑχείνων xa
Υὰρ οἱ λόγοι πάντες, ἁλλ᾽ οὐχὶ τούτων, χαθάπερ
ἐδείχθη τῇ δ ἀληβείᾳ οὔτε χατὰ τούτων, εὔτε xas'
"ἐχείνων ὅλως τὰ τῆς onc βλασφηµίας. "Pos xal
yàp τὸν οὐρανὸν ἢ τὸν ὀφθαλμὸν toutov) τῆς ἡμέ-
pac τὸν Ίλιον χατατοξεύσεις xal πλήξεις, f) τοὺς
τῆς ἀληθείας χήρυχας, xai τούτους κἀχείνους ταῖς
σαῖς βλασφημµίας ὑπευθύνους ἐργάσῃ, xiv διαῤῥαγῆς
τὰ τοιαῦτα λέγων xal γράφων, xÀv δεχαπλασ.ἆοῃς
thv ix τοῦ πονηροῦ clv δεχάλογον ταύτην, xal
φοῦτο δὶς, xal τρὶς, καὶ πολλάχις. ᾽Ακούσατε γὰρ
ela xal χαθεξῆς ὁ φιλόσωφος γράγφςι xat βλασφημεῖ
xatá τε τῶν ἁγίων, xil αὐτοῦ δέ rut τοῦ τῶν
ἁγίων 8:00. Ανούσιον vp, φηαὶν, ἑνέργειαν ὅτι”
χνύειν ἑπαγγελλόμενος ἄχτιστον, τὴν µετεχομέν]ν
«€ καὶ μεριζομένην τοῖς χτίσµασι, καὶ οὐδαμῆ τὴν
θείαν ἐχείνην οὐσίαν µετεχομένην env µόνην ἄκτι-
στον, ὁ δὲ «b Πνεῦμα τὸ ἆγιον χαθαρῶς ἀπεφήνατο
δίχα τινὺὸς ἐπιχρύφεως. Τὸ δέ ἐστι τοὐναντίον &zav,
οὗπερ ἐήούλετο.

Τριοὶν ἁτόποις ὁ Γρηγορᾶς ἓν τοῖς βραχέσι τού-
τοις ῥῆμασι περιπίπτει, τῇ ἁποστολιχῇ τε καὶ πα.
ερικῇ θεολογίᾳ φανερῶς ἀντικείμενος. Τήν τε yàp
θείαν ἑνέργειαν ἀρνεῖται, καὶ διὰ τοῦτο µόνον ἄχτι-
στον εἶναι τὴν θείαν οὐσίαν φησὶν, Iv ἑχείνην τὴν
φυσιχὴν τοῦ θεοῦ δύναμιν εἰς τὰ χτίσµατα χατα-
σπάσῃ, xai τὴν θείαν οὐσίαν μεθεχτὴν εἶναι λέγει,
ὃ 6h Βαρλαὰμ xal ᾽Αχίνδυνος οἱ τούτου μυσταγωγοὶ
φρῶτοι xal µόνοι, παρὰ τοῦ Σατανᾶ μυσταγωγηθέν-
ες, εἰπεῖν ἑτόλμησαν. 0Οὐδὲ yop οὖδεὶς τῶν ἀρχλ,ίων

αἱρετιχῶν σχεδὸν, πολλῶν τινων xai παντοδαπών D

tà; αἱρέσεις ἀναδειχθέντων, ῥητῶς εἰπὼν ἑφάνη
τοῦτό ποτε. Καὶ τρίτον ἐπὶ τούτοις ἀρνεῖται τὸ μὴ
διὰ Πνεύματος ἁγίου, ταυτὸ δὲ εἰπεῖν διὰ τῆς αὑτοῦ
φυτικῆς δωρεᾶς τε xal χάριτος τὴν θείαν γίνεσθαι
µέθεξιν, πᾶταν ἱερὰν ΓραφΏν χαὶ θεολογίαν θείαν
τὰς τοῦτο λαμπρῶς χηρυττούσας ἁποποιούμενος, xal
τοὺς αὐταῖς ἑπομένους Πατέρας τὴν ἑναντίαν [έναι
ὃ δάσχκων, Ὥσπερ ἂν εἶ τις, φησὶ, τὴν ἐς Xcosa xal
Ἐχθάτανα φέρουσαν ἰέναι προθέµενος, ὁ 6b τὴν ἐς
νήτονς ἀπῄει τὰς Βρεττανικά,. ᾽Αλλὰ περὶ μὲν τού-
των» yttà pixpbv, ὦ φιλόσοφε’ τὸ δὲ vov ἔχον λέγε
χαὶ προστίθει, xoi τὰς ἑξῆς βλασφημίας τε xai
διαστρ,φὰς τῶν θεολογιχκῶν ὁπλαδὴ λόγων, ἵνα xal
πᾶσιν ὁμοῦ τοῖς πεχρὰ coU χαᾳχῶς εἰρημένοις καλῶς

ἑπενέγχωσιν. "Iva γὰρ. φπαὶ, τὸ τελευταῖον ápyhv
ποιῄσωμαι, διά τε τὸ ἔνανλον εἶναι μᾶλλον τῇ dx
τουτοὶ, j| ὅσα πρότερον τέθειται τουτφῖ, καὶ διὰ
τὸ τἆλλα piv ἐχεῖνα παραδραμεῖν ἀνερμήνευτα,
τούτῳ δὲ βραχυσύλλαδον μὲν, παρασχεῖν δ' οἳν
ἑρμηνείαν ἠντιναοῦν. Φέρει γὰρ τὸν θεῖον ᾽Απόστο»
λον λέγοντα, Obx οἴδατε ὅτι τὰ σώματα ὑμῶν
ναὸς τοῦ àv ὑμῖν drlov Πνεύματός ἐστιν, οὗ
ἔχετε ἁπὸ θεοῦ ; xaX τοῦθ) ἑἐρμπνεύων αὗτὸς πο:
θετιχῷ τινι χέχρηται συλλοχισμῷ, μᾶλλον ὃ οὗ
χέχρηται, ἀλλὰ βούλεται μὲν, χεχρΏσθαι δὲ οὐ δύ-
ναται. Οὐδὲ γὰρ βάλλει χατὰ σχοπὸν, οὐδὲ οἶδε εί
ἐστι συλλογεσμὸς, χαὶ τί ὅρος,.χαὶ εί πρότασις, xal
τί συµπέρασµα, xal τίνα πρὸς ἄλληλα thv σχέσιν
ἔχειν ὀφείλει ταυτὶ, χατά y« τοὺς τῆς ἐπιστήμης
ὄρους. Ἔχει δὲ οὕτωσίν * El ναὸς Θεοῦ τυγχάνουσιν
ol πιστεύσαντες, ἐπειδὴ τὴν χάριν τοῦ Πνεύματυς
ἐδέξαντο, Ex τοῦ θεοῦ ἅρα tb Πνεῦμα τὸ ἅγιον. Την
γάρ τούτου χάριν Évotxov ἐἑσχηχότες, vaot Θεοῦ ὧνο-

µάσθησαν. ᾽Αλλὰ ταῦτα μὲν ὡς ἡμέτερα δήθεν καθ΄

ἡμῶν τὰ τῶν ἁγίων λαμδάνων ἐχεῖνος, xai συχο-
φαντῶν μὲν fjudz οὕτως αἴσχιστά τε xal ἱταμώτατα,
ὑδρίζων δ᾽ ἀναιδῶς ἄγαν χαὶ τολμηρῶς sic τὴν τῶν
ἁγίων θεολογίαν, οὗ τὰ προῤῥηθέντα ταυτὶ µόνον,
ἀλλὰ xai τὰ πολλῷ τούτων ἁτοπώτατά τε xal χεί-
ρίσται χαθὰ 6h καὶ εἰπὼν ἔφθην, ἃ δὴ xaX παρη-
xtv 6 λόγος, τὸν BópÉopov xai thv συχνΏν ἁπδίιν
τῶν ἑχείνου λόγων ἐχφεύγων; ἐπὶ δὲ τὴν ἐχείνου θεο-

C λογίαν, μᾶλλον δὲ τὴν κατὰ τῆς θεότητος το) μηρὰν

βλασφη λίαν τὸν λόγον ἑξῆς ἑνέγχωμεν, ὅπως τὰ τῆς
xa:voyavous ἑχείνης αἱρέσεως γυμνότερον xal αὖθις
διαδειχθῇ. O2x οἶδα δ᾽ ὁπότερον, φησὶν, εἴτε τὴν
ἁμαθίαν αὐτοῦ φαίην ἂν τῆς ἀσεθείάς αἰτίαν αὐτοῦ,
εἴτε τὴν ἀσέθειαν τῆς ἁμαθίας, εἴτ' ἄμφω ἀμφυ]ν.
"la γὰρ τἄλλα παρῶμεν, τοσούτῳ χαὶ αὐτὸς ofxo-
0:v, οὐκ οἵδ' ὁπόθεν χινηθεὶς. ἐξ ὧν προήνεγχε
μαρτυριῶν ὑπὲρ ἑαντοῦ γραφιχῶν. ἑπεπράχει σα.
Qi; τε xal πρόδηλον, ὡς xaX τὸν ἠἡλιθιώτατον αἱσθίέ-
σθαι δίχα τῆς οἰασοῦν ἀποδείξεως, αὑτὴν τὴν οὐσίαν
τοῦ θείου Πνεύματος εἶναι τὸν ἑνοιχεῖν ἀποῤῥήτως
λεγομένην τοῖς τῶν ἀνθρώπων ἀξίοις, xol διὰ τοῦτο
ναρὺς Θεοῦ λέγεσθαι αὐτούς. 'O δ' ἀναίσθητος xal
ὧν αὐτὸς προχαθίστασθαι ἔοιχεν εἶναι, Φέρει γὰρ
πρ) τούτου, χαθάπερ οἶσθα μᾶλλον αὐτὸς ὁ xal
ταῦτα κεχομικὼς ἡμῖν, τὸν µέγαν ᾿Αθανάσιον λέ-
γουτα, ὡς τοῦ Πνεύματος ὄντος iv ἡμῖν, χαὶ ὁ Λό-
γος ὁ τοῦτο διδούς ἐστιν ἐν ἡμῖν, καὶ iv. τῷ Λόγψ
ἑατὶν ὁ Πατίρ. Καὶ ούτως ἐστὶ τὸ, Ε.ευσόμεθα

ἐγὼ καὶ ὁ Πατὴρ, καὶ nori παρ) αὐτῷ ποιήσο-

μεν. Ἐντεῦθεν γὰρ ἔτι γίνεται πάλιν ἄμφω πολλῷ
σας έστερα, τό τε δὲ τὴν τῆς Τριάδος οὐσίαν αὐτὴν
ἐνοιχεῖν τοῖς ἁἀξίοις xoi povhv παρ ἀνθρώποις
ποιςῖν, xal ἃμα τὰ tfc ἀσεβ {ας τοῦ χαταράτου δέγ-
pata τουτουῖ. ἑνεργείας ἄλλας παρὰ τὴν θείαν οὗ-
σίαν εἶναι, ph µόνον tb Πνεῦμα τὸ ἅγιον, ἀλλὰ
xa τὸν Πατέρα, καὶ τὸν Υἱὸν λέγοντος. Ἡ γὰρ οὐχ
ὁρᾷ:, ὡς di μὲν τοῦ ἁγίου μαρτυρία τὴν τῆς ἁγίας
Τρ:άδος οὐσίαν olxsiv τοῖς ἀξίοις φησὶν, αὐ-ὺς δὲ μὴ

^a

PHILOTHEI CP. PATRÍARCILE

$92

νοῶν. ἓν την suviUr, παλινδρ᾽ μεῖ καχίαν, xal páto- A Κάχεῖνοι μὲν ταῦτά τε xa: τὰ παμἀτλήσια tojto:

χε-εὖει τὸν νοῦν τοῦ &ylou εἰς τὰς ἀνουάίους αὐτοῦ
χαὶ ἀννποστάτους ἑνεργείας ἐχέίνας, sol οὐκ ἔγχα»
λύπτεται ὁ λίαν ἀναιδῆς, ἀλλὰ sb πληθυντιχὸν ἑν-
εανθοῖ τῆς φωνῆς τῶν τριῶν ὁκοστάσεων, ὡς &ves
ποστάτων ἀπείρων ἐνεργειῶν, xal ἀνουδίων θεοτή-
των διαστρέφειν ἐθέλων δήλωσιν 6 τὸν vouv xat τὴν
γλῶσσαν διάστροφος, xal τὸν µέγχαν διαδάλλει προ-
φανῦς Διονύσιον, εἰς µαρτνρίαν τῆς ἑαυτοῦ προδαλ-
λόμενος παρανοία;, ὡς ἀχήχοας ἀνωτέρω βραχὺ.
Ὀληθυντικῶς γὰρ, qnot, προενεγχὼν Διονύσιος τὰς
ἑλλάμψεες, ox οὐσίαν οὖσας ἔδειξε τοῦ Θιοῦ. Ob-
ξέποτε γὰρ ἐχείνην πληθυντικῶς προάγεσθαι δίδω-
ew. Ἑλλάμψεις δ' αὐτὰς, qnoi, χαλέσας, ἀνάρχους
καὶ ἀτελεντήτους αὐτὰς προσεικὼν, θείας χαὶ ἀχκτί-
στους ἔνεργείας ταύτας ἔδειξεν.

Ἡκούσατε ola. τετόλμηχεν ὁ φιλόσοφος τοῖς περὶ
Θεοῦ χαχῶς ἑνυθρίζων λόγοις αὐτὸς, ἐν τοῖς αὐτοῦ
λόγοις φάναι περὶ θεοῦ; Καὶ τὸν ἠλιθιώτατον γάρ
φησιν αἰαθέσθαι δίχα τῆς οἰασοῦν ἀποδείξεως, ix
τῶν εἰρημένων δηλαδὴ τοῖς ἁγίοις αὐτὴν τὴν οὐσίαν
«oU θείου Πνεύματος εἶναι τὴν ἐνοικεῖν ἀποῤῥήτως
λεγοµένην τοῖς τῶν ἀνθρώπων ἀξίοις, χαὶ διά tovto
ναοὺς θεοῦ λέγεσθαι αὐτούς.

Καὶ αὖθις * Ἐντεῦθεν γὰρ, qnot, Υίνεται σαφέ-
οτερον τὸ «hv ες Τριάδος οὐσίαν αὐτὴν ἐνοιχεῖν
τοῖς ἀξίοις, xal μονὴν παρ) ἀνθρώποις ποιεῖν. Καὶ
πάλιν * "H γὰρ οὐχ ὁρᾷ:, à; ἡ μὲν τοῦ ἁγίου µαρ-
*opla τὴν τῆς ἁγίας Τριάδος οὐσίαν οἰχεῖν τοῖς
ἀξίοις φησίν ;

οὐδὲ yàp πάντα χαιρὸς νυνὶ καταλέχειν ἑξῆς · οὐ
δὲ «όθεν ἔχεις ἐχεῖνα λαθών ; Ἐκεῖνοι γὰρ xai &^»
ῥητον εἰδότες τὸν θεὸν χαὶ ῥητὸν, xaX ἄγνωστον xal
γνωστὸν, καὶ μεθεχτὸν xal ἀμέθεχτον τὸν αὐτὸν,
τὰ plv ἐκ tov xat' αὐτὸν, τὰ δὲ ix τῶν περὶ αὐτὸν,
ὡς αὗτοί φασι, vov μὲν xal ῥητῶς διὰ τῆς queue
τοῦ Πνεύματος χάριτὀς τε χαὶ δωρεᾶς qaot µετό.
χους γίγνεσθαι τοὺς ἀξίους θεοῦ, χαθὰ δήκου χαὶ
τὸν ἱερὸν ᾿Αναστάσιον την ἁποστολικὴν ἐξηγούμε-
voy ῥῆσιν xal ἅπαξ χαὶ δις χατὰ ταυτὸ πρὸ βραο
Χίος βχουσᾶς λέγοντα’ ὥσπερ δὴ xal τὸ κάντε µετ-
έχειν οἱ αὐτοὶ Θιοῦ λέγοναι, κατὰ τοὺς δηµιονρ-
}ικοὺς ὅπλαδὴ καὶ προνοητικοὺς λόγους. Ἀξηδὲ γὰρ
εἶναί ει τοκαρᾶπαν ἔξω τῆς δημιουργικῆς αὐτοῦ καὶ

B Αρονοητιχῆς ἑνεργείας τε xal δυνάμεως, ὅόα ἓν οὗ-

pav, xal ὅσα ἐπὶ γῆς. Nóv δὲ καὶ Θεοῦ λέχοντες
ἁπλῶς µετέχειν εἴτε tX παρ) ἐχείνου δημιουργηθέντς
ταυτὶ ἔμφνχά τε xal ἂφυχα, εἴτε xal τοὺς ἀξίους τῆς
αὐτοῦ υἱοθεσίας καὶ θεοποιοῦ ἑνοιχήσεως, ἐχεῖνο διδ/8»
σιν ἡμῖν ἐννοεῖν, ὅπερ ἓν ὄλλοις αὐτοὶ διερμηνεύουσι,
καθάπερ εἴρηται. cb τοὺς μὲν τῆς φυσιχῆς αὐτοῦ
δωρεᾶς τε xol χάριτος αὐτῆς ἑχείνης ἐν µεθέξει θεο-
πρεπεῖ γίγνεσθαι, τουτ᾽ abt v χατὰ χάριν πεφηνότας
κατ αὐτοὺς ἐχείνους εἰπεῖν, ὅπερ κατὰ φύσιν αὐτός
ἑττι, καὶ δ.ὰ τοὺς) αὐτὸ χαὶ θενὺς xol ἁχίους αὓ-
κοὺς προσειρῆσθαι, τῇ πρὺς τὸν µόνον ἄχιον καὶ
Θεὺν χατὰ φύσιν, ἐγγύτητί τε xal ὀμοιώσει - «à δὲ
πάντα τῆς θελητιχῆς xal δημιουργικῆς δυνάµεως
τοῦ θεοῦ µετέχειν, ὡς ἑχείνης ἔργα τε xal ἅποτε-

"Apa πεφώραταί τις τῶν μετὰ τὴν ἔνσαρχον C λέσµατα, κατὰ τὰ προῤῥηθέντα τοῖς θεολόγοις {δη

Χριστοῦ παρουσίαν, xalzot γε xal πολλῶν τινων xal
πολυειδῶς, ὥσπερ εἴρηται, βλασφηµησάντων κατὰ
καιροὺς εἷς τε τὸ τῆς θεότητος Όψος, xat δὴ xal τὴν
ἄῤῥητον οἰκονομίαν αὐτὴν, οὕτως ἰταμῶς, καὶ δίχα
«ινὸς προσωπείου ταυτηνὶ τὴν βλασφηµίαν, ὡς ὁ
καχολαίμων καὶ πάντολµος οὗτος, οὗ φρονῶν µόνον,
&)à xol γράµµασι xal λόγοις ἀναχηρύττων, xal
οὕτω πυχνά; Ἐγὼ μὲν oóx olpac* πλὴν εἰ πρὸς
Βαρλαὰμ. καὶ ᾿Αχίνδυνον ἀναφέροι τις αὖθις τοὺς
4h; νέας αἱρέσεως ἀρχηγοὺς, xal αὑτοῦ δὲ τούτου
πατέρας. Εἰπὶ γὰρ ἡμῖν, & φιλόσοφε, πόθεν κἀχ
«ίνων ὁρμώμενος τῶν ἀρχῶν, τὴν κενἠν ταύτην θεο-
λογίαν, μᾶλλον δὲ βλασφημίαν ἐφιλοσόφησας. Οἱ
μὲν γὰρ τῆς ἱερᾶς θεολογία»; ἑξηγηταὶ χαὶ διδάσχα-
2e, olg 6h χαὶ οἱ τῆς σννόδου Πατέρες ἐρειδόμενοι

4bv τόµον ἐξέδωχαν, καθόλου φααὶν, Οὁ τολµητέον

εἰπεῖν, fj ἑννοῖσαί τι περὶ τῆς ὑπερουσίου xat xpu-
Φίας θεότητος παρὰ τὰ θειωδῶς ἡμῖν ἐκ τῶν ἱερῶν
λογίων ἐχπεφασμένα. Τῆς yàg ὑπὲρ λόγου, xal
φοῦν, xal οὐσίαν αὐτῆς ὑπερουσιότητος ἀγνωσίας
α,τῇ τὴν ὑπερούαιον ἐπιστήμην ἀναθετέον. Καὶ xá-
ιν * Περὶ ταύτης οὖν, ὡς εἴρηται, τῆς ὑπερουσίου
καὶ χρυφίας θεότητος οὐ τολµητέον εἰπεῖν οὔτε μὴν
ἀννοῆσαί τι παρὰ τὰ θειωδῶς ἡμῖν Ex τῶν ἱερῶν λο-
αγίων ἐκπεφασμένα. Καὶ γὰρ ὧς αὐτὴ περὶ ἑαυτῆς
ἂν τοῖς λογίοις ἀγαθοερεπῶς παραδέδωκεν, ἡ αὐτῆς,
& τι ποτέ ἐστιν, ἐπιστήμη καὶ θεωρία, πᾶσιν ἄδατός
ἃσει τοῖς οὖσιν, ὡς πάντων ὑπερονσίως ἑξηρημένη.

Πατρᾶσι, καὶ προσέτι τῆς ἐχείνου προνοίας «hy τοῦ
εἶναι διαμονὴν, καθ’ οὓς εγόνασι λόγους ουντη-
ρούσης ἑχάσιφῳ.

"Alles τε xai πῶς φὴς ἐνοιχεῖν τοῖς ἀξίοις αὗτὴν
εἰν τῆς ἁγίας Τριάδος οὐσίαν;, Καὶ εἰς, xai motas
$ τοιαύτη μετοχὴ τοῦ θιοῦ; Δημιουργικὴ μὲν γὰρ
οὐχ ἔστιν, ἁλλ᾽ οὐδὲ προνοητική. Διότι ερῶτον μὲν
ἑνέργειαν αὐτὸς οὐ δέχῃ τοῦ θεοῦ εἶναι eueuxi v καὶ
θεοπρεπῆ * ταύτης δὲ χατὰ ek μὴ οὕὔσης, οὐδὲ Lvep-
εν, αὐδὲ δημιονργεῖν ἔστι «bv θεόν » ὡς γὰρ ὑπάρ-

χει οὐκ ἔστι, φησὶν ὃ σοφὸς Μάξιμος, πάρεις;

Ἴδιχα, οὕτως οὐδὲ ἐνεργεῖν ἔατιν ἑνεργείας δῑχα - δεύ-
«pov & ὅτι τῆς δημιουρχικῆς xal προνοητιχῆς τοῦ

D θεοῦ δυνάµεως xat ἑνεργείας οὐχ ol RCior τοῦ θεοὺ

μόνοι μετέχουσι, μᾶλλον δὲ οὐδὲ οἱ ἀνάξιφι μόνοι
πρὸς τούτοις, ààÀ' ἁπλῶς πᾶντα τὰ ὄντα. Αὐτὸς
xo γὰρ εἶπε, xai ἐγενήθησαν, αὐτὸς ἐνετείλατο, καὶ
ἐχτίσθησαν. Καὶ πάντα μετέχει προνοίας, & ἱερός
φησι Δ.ονύσιος, ἐκ τῆς παναιτίου θεότητος ἐκθιν-
ζομένης. 'AXX' οὐδὲ τῆς οὐσίας αὐτῆς, uel, καθ
αὑτὴν ἂν ein ποτὶ ἡ µετοχή. Ἡ γὰρ οὐσίᾳ χαθ
ἑαυτὴν αὐτὴ, εἰ xxi θεωρεῖται Ó τε ἐστὶ δηλονότι,
χαθ ὃ καὶ ἄλλο φαμὲν οὐσίαν, xaV ἄλλο ὑπόσταειν,
ἀλλ) οὐχ ἔστι δίχα τῶν αὐτῆς ὑποστάσεων. 0ὐδὲ γὰρ
ἄλλο τι πεφυχέναι τὴν ὑπόστασιν, ol θεολόγοι φαιὶ
Πατέρες, fj οὐσίαν μετὰ τῶν ὑποστατικῶν ἰδιωμά-
qw, Αείπεται τοιγαροῦν εν τῆς Τριάδος οὐσίαν
κατὰ cb οὖκ ἄλλως ἐγοικεῖν ἀξίοις $ κατὰ οὰς θεαρ-

CONTRA GREGORAM ANTIRRHETICORUM VI.

894

χικᾶς ὑποστάσεις. Κατὰ ταύτας yhp xal Τριὰς ἡ A Πνεῦμσ fj xat llacho, xai Yib;, καὶ Πνεῦμα. "AX

Ἔριά:. El ov al «psi; θεαρχικαὶ ὑποστάπει:, ὡς
eh: ἐνοιχοῦσιν ἑχάστῳ τῶν ἀξίων Oto), τοσοῦ-
φον ἕχαστος τῶν θεοειδῶν Έξει χατὰ ck πλέον τοῦ
θείου ναοῦ, ὃν δηλονύτι δι’ ἡμᾶς ᾧχησεν ὑπὲρ λόγον
à μονογενὴς Vldc 8100, ὅσῳ τὸν μὲν Ένα τῆς Τριά-
δος ἐκεῖνος ἔσχεν ἓν ἑαυτῷ καθ᾽ ὑπόστασιν ἑνωθείς.
Τούτοις καὶ γὰρ 6 Πατὴρ, xal τὸ Πνεῦμα κατ οὗ-
δένα χεχρινώνηκε λόγον, 6 ἱερὸς φησι Διονύσιος, el
pÀ xov qal» εις χατὰ τὴ» ἀγαθοειδῆ xaX φιλάνθρω-
xov ὁμοθουλίαν, xal κατὰ πᾶσαν τὴν ὑπερχειμένην
καὶ ἄῤῥητον θεουργίαν, τῶν δὲ θεοφόρων ἕχαστος
οὗ τὸν Yibv τοῦ θε.ῦ µόνον, ἀλλὰ xal τὺν Πατέρα,
χαὶ τὸν ΥὈν, καὶ τὸ Πνεῦμα αυναυσιωμένως ἑαυτῷ
φέρει, χαθάπερ αὐτὸς ofc. Καὶ τί τῆς µυθρλογίας
'παὶ τερατείας ταύττς, μᾶλλον δὲ τῆς χαινῆς xol
ἁτόκου θεοµαχίας, ἴσον Υένοιτ' ἄν; Καὶ ὁ μὲν προσ-
ληφθεὶς Ex. τῆς παναχίας [Γαρθένου ναὺς, xai χαθ᾽
ὑπόστασιν ἐνωθεὶς τῷ μονογενεῖ ΥΙῷ τοῦ θεοῦ, xat
ΥΊός ἐστι ευῦ θεοῦ χαὶ Χριστὸς, εἷς καὶ Υὰρ ὁ po-
νογενὴς YU τοῦ Θεοῦ xai μετὰ τὴν σάρχιωσιν, 6

αὑτὸς θεδς τε xal ἄνθρωπος τέλειος, χρισθεὶς οὐχ
ἑνεργείᾳ χατὰ τοὺς ἄλλους χριστοὺς, 6 φησιν ὁ 6εο-
λόγος Γρηγόρι»:;, ἀλλὰ παρουσίᾳ τοῦ χρίοντης ὅλον ’
υἱοθετεῖ ὃλ. xat τοὺς πιστοὺς χατὰ χάριν Ui τοῦ
Πνεύματος ἑαυτῷ τε xai τῷ Πατρὶ, καὶ τῷ Πνιύ-
pat, xal ἄλλους χριστοὺς αὐτοὺς àv αὐτῷ κατὰ τὸν
θεῖον ᾿Απόστολον ἀπεργάζεται ' τοῦτο xal γὰρ τὸ
«jc ὑπὶρ ἡμῶν οἰκονομίας χεφάλαιον, El δ οὐχ

οὐδὲ χατὰ χάριν οὗτος ἔσται Χριστλς κατὰ σὲ, o0
µόνον ὅτι thv τοιαύτην ἁπαρνῇ θιοπριπῆ χάριν,
ὑπὲρ οὗ σοι χαὶ à. m5; apo: οὗτοσὶ κἄς, ἀλλ᾽ ὅτι xat
χάριτι τοῦ Πνεύματος obx Ew χρί:σθαι τὸν xat
ὁκπόστασιν ἠνωμένον αὐτῷ χατὰ ot.

Αλλά ταύτην μὲν τὴν ἄτοπον αἴρεσιν, μᾶλλον à
τὰς αἱρέσεις, οὐδὶ ἔνι πρὸς ἠντιναοῦν τῶν ἀρχαχίων
αἱρέσεων ἀναγαγεῖν χαθαρῶς, οὕτω πάσας τὸ xav
αὐτὴν ὁπερήλασεν ' sl pfi xcu τὴν τῶν Μασαλιανῶν
φαίη τες. Ἐκείυῃ καὶ γάρ τως ἔοιχε. Aib δὶ χάχε΄-
νων αὐτὰ ταῦτα προϊσιημένων τὰ Gà, xal τὴν τοῦ
θιοὺ οὐσίαν ἑνοιχεῖν τοῖς παρ) ἐχείνοις χεχαθαρµέ-
νοις λεγόντων, καὶ τὴν Δεσποτιχὴν ἐν Εὐαγγελίοις
ἐχτίνην διαστρεφόντων φωνήν, τὴν, 'Eyó xal d Πα-
thp ἐενσόμεθα, xal µονην χαρ αὐτῷ xoneo-
μεν, λέγουσαν, ἡ κατ ἐχείνων συγχροτηθεῖσα τῃ»
νιχαῦτα τῶν ὀρθοδόξων ἱερὰ σύνοδος, Γίνειαί τις,
φησὶν, ἔπιδημία τοῦ Παρακλήτου, xal ἐνοιχεῖ τοῖς
ἀξίοις ὁ θεός * ἁλλ᾽ ovy ὡς ἔχει φύσεως ἡ θεότης.
Ἀγνοῦ δὲ ἐγὼ, xal πῶς ἂν ἡ χατὰ φύσιν ἑνοίχησις
αὕτη τῶν θεαρχικῶν τριῶν ὑποστάσεων xa:à τὴν
τοῦ Γρηγορᾶ τερατείαν ἓν τοῖς ἀξίοις γίγνοιτο. καὶ
τῆς οὐσίας αὐτῆς τοῦ Θεοῦ µετέχοιεν οἱ µετέχοντες.
Τὸ μὲν γὰρ µετέχειν µέρος ἐστὶ τοῦ ὅλου λαμόά-
νειν, ὡς xal αὐτὸ δηλοῖ τὸ τῆς μετοχῆς ὄνομα. Διὸ
xal τὴν εἰς τοὺς ἁποστέλους τοῦ θείου Πνεύματος
ἐπιφοίτησιν ὁ θεηγόρος Λουχᾶς ἐν ταῖς αὐτῶν ἴστο-
ρῶν Πράξιαι, Καὶ ὤφθησαν, φηαὶν, αὐτοῖς δια-

οὕτω ταῦτα κατὰ «hv ἱερὰν δηλαδη θεολογίαν τε xa! (* μεριῶμεναι γάῶσσαι ὡσεὶ πυρός « ὅπερ ὁ θεῖος

µοσταγωγίαν, ἁλλ' $ εριτυπόστατος θεότης κατ
οὑσίαν, ἡ xal χατὰ τὰς ὑποστάσεις, ὡς αὑτὸς φὴ:.
ἑκάστῳ τῶν ἀξίων ἑνοικεῖ, οὔτε φυσικῶς East τι; ἐξ
αὐτῶν υἱὸς τοῦ Θεοῦ. οὐδὲ γὰρ «hv τοῦ Ylou µόνον
ὑπόστασιν ἔσχεν tv ἑαυτῷ ὥσπερ 6 ναὺς xat" ὑπό-
στασιν ἑνωθεὶς µόνον τῷ Υἱῷ τοῦ θεοῦ, ἀλλὰ xal
€à; τρεῖς ὑποστάσεις ὁμοῦ xatd σὲ, καὶ πῶς, ἃ
φίνος εἴη Yióc; "Άλλως τε xai τοῦ xavà φύσιν You,
ἑνός τε καὶ μονογενοῦς ὄντος, οὔτε μὴν κατὰ χάριν
Wie ἂν ἐκεῖνος Υένοιτο * είνι γὰρ ἂν χαὶ υἱοθετη-
Θ00η ἔτι 6 «fj, Τριάδι χατὰ τὰς ὑποστάσεις χατὰ σὲ
{νωμένος» Ἁλλ' οὐδὲ Χριστὸς ἂν εἴη 6 γε τοιοῦτος.
Ὁ μὲν γὰρ «ροσληφθεὶς ναὺς, εἰ καὶ παρουσίᾳ ὅλου
«oU χρίοντος, ἀλλ οὐχ ἓνεργείχ χατὰλ τοὺς ἄλλους

Λγιάσθη Χριστοὺς, xal πάτας ὁμοῦ τὰς δονάµεις, D

wai τὰς ἑνεργείας τοῦ Πνεύματος ἔσχεν ἓν ἑαυτῷ,
ἀλλ᾽ οὗ χαθ᾽ ὑπόστασιν ἠνώθη τῷ Πνεύματι. Ἡ γὰρ
ἂν χαὶ Πνεύμα ἅγιον fiv ὁ Χριστὸς, xa0* ὑπόστασιν
ἑνωθεὶς ἐχείνῳ, ὥσπερ δὴ xal Yióc ἐστιν ἁληθὴς
διὰ τὴν τοιαύτην ἕνωσιν. AM οὐχ ἔστιν, "Ev γὰρ
τὸ Π εὔμα τὸ ἅγιον, ὥσπερ δὴ xal ὁ μρνογενὴς Υἱὸς
«oU θ1οῦ xal μετὰ «hv σάρχωσιν εἷς' εἰ μὴ που
«ph; τὴν Σαδέλλειον εἴη τις βλέπων συναλοιφὴν,
xe ταύτῃ y« κῶς ἂν εἴποι τις ἠδόμενος. Ὁ δὲ τὸ
Π εῦμα καν’ οὐσίαν ἔνοιχον ἔχων, ὡς αὐτὸς vis,
fv μὲν ἂν καὶ Πνεῦμα ἅγιον χαθ) ὑπόστασιν Ίνω-
μένος ἐχείνῳ, el μὴ xal τῇ πατρικῇ τε καὶ υἴικῇ
ὑποστάσει Άνωτο χατὰ c£ - ἐπεὶ δὲ xal ταύταις, ὡς
αὐτὸς vhs ὠσαύτως Ίνωται, οὗ μᾶλλον ἂν clo

Χρυσόστομος ἑρμηνεύων, Καλῶς, onov, εἶπε, δια»
µεριζόµεναι. "Ex μιᾶς γὰρ ἦσαν ῥίζης, ἵνα µάθῃς,
ὅτι ἐνέργειά ἐστιν. ix τοῦ Παραχκλήτου πεμφθεῖσα.

Καὶ Παῦλος δὲ ὃ μέγας τὰ διάφορα χαρίσματα το»
θείου Πνεύματος ἀπεριθμησάμενος, Πάντα δὲ,
φησὶ, εαῦτα ἐνγεργεῖ có iv καὶ eà. αὐτὸ Πνεῦμα,
διαιροῦν ἰδία ἐἑκάσεφ καθὼς βοὺ.εται. Ἡ οὐσία
δὲ χαὶ al ταύτης θεαρχικαὶ ὑποστάσεις ἀμέριστοι.
Aib οὐδὲ µετοχὴ αὐτῶν ἂν εἴη ποτὲ, εἰ μὴ χατὰ τὰς
φυσικὰς αὐτῶν ἑνεργείας. "Olsv καὶ ὁ θεῖος αὖθις
Χρυσόστομος τὴν εὐαγγελιχὴν ἑχείνην ἐξηγούμενος
ῥἒσιν, τὴν. Ob γὰρ ἐκ μέτρου δίδωσιν ὁ Θεὸς cà
Πγεῦμα, λἐγουσαν, Ἡμεῖς, qnot, πάντες, περὶ có»
ἁποστόλων Δηλαδὴ λέγων, μέτρῳ τὴν ἑνέργειαν τοῦ.
Πνεύματος ἑλάθομεν (Πνεῦμα γὰρ ἐνταῦθα τὴν ἑνέρ-
γειᾶν lw ^ αὕτη γάρ ἔστιν ἡ μεριζομένη) * οὗτος
δὶ ἀμέτρητον ἔχει xal ὁλόχληρον xdsav τὴν ἑνέρ-
χειαν. El δὲ 4 ἑνέργεια αὐτοῦ ἀμέτρητος, mold
μᾶλλον fj οὐσία. ᾽Αλλ' οὐδ' $$ τῶν ὑποστάαξων ἕνω-
σις οὕτω γέγνεται, ὥστε ὑπόστασιν ὑποστάσει tuy
σννελθοῦσαν, μίαν ἐξ ἀμφοῖν ἀναδεῖξδαι ὑπόστασιν 7
αὕτη καὶ γὰρ ἡ ἕνωτις οὐχὶ τῇ Χριστοῦ Ἐχκχλησίᾳι.
ἀλλὰ Νεστορίῳ προσήῄχουσα μᾶλλόν ἔστι, χαθὰ δη
xai προῦφην, υἱῶν ἐπεισαγαγόντι δυάδα χαχῶς.-
Μᾶ)λον δ᾽ ἐχεῖνος μὲν τὰς τοιαύτας χαχῶς ἑνώσεις
παριληρῶν, καὶ χατὰ σχέσιν ἠνῶσθαι λέγων τὰς
ὑποστάσεις, οὐ μίαν ἐξ ἀμφοῖν ἀποτελεῖσθαι τῶν
ὑποστάσεων ἔλεγχε, τῆς τε θείας xal τῆς ἀνθρωπί-
vs, ἀλλὰ διπλᾶς Days τας ὃὁποσ-άσεις, vlov ἔπεισ»

BE.

PHILOTIIEI CP. PATRIARCH/E

806

άγων δυ4δᾳ, xaX τὸν ἕνα xal μετὰ σάρχωσιν µονο- A μὲν τοῦ διδασχάλου περὶ τοῦ Üslou Tlvsüpato; ἱερὰν

γενῆ Υἱὸν τοῦ Θεοῦ eig δύο διαιρῶν κάχιστα, Τρτ-
γορᾶς δ᾽ οὐτοσὶν ἑχάστῳ τῶν ἀξίων τὴν θεαρχιχὶν
ἐνοιχκίζων Τριάδα, µόνος αὐτὸς ἂν λέγοι τί τὸ ἐκ
τούτου συναγόµενον, xil ὅσον ὑπερήλασε xax;
χατὰ ταῦτα xa τὸν λῆρον ἐνεῖνον Νεατόριον. "O0cv
καὶ dj τοῦ Χριστοῦ Ἐχχλησία τὴν τῶν δύο τοῦ Χρι-
στοῦ φύσεων ἀσύγχυτον ἕνωσιν xa ὑπόστασιν γε-
Ὑενῆσθαι διδάσχουσα, οὗ τὴν θείαν ὑπόστασιν τοῦ
Μ.νογενυῦς ἀνθρώπου ὑποστάσει φησὺν ἑνοιχῆσαι
Ἴσαν yàp ἂν οὕτω δύο ὑποστάτεις ἐξ ἀνάγχης, xai
δύ2 υἱοί * ἀλλ᾽ ἐῥῥέτω, φασὶ, τὸ Νεστόρειον πτῶμα,
καὶ σὺν ἐχείνῳ γε οἱ s&velvou. φρονοῦντες χαχῶς,
ἁ)λὰ τὴν ἀνθρωπείαν φύσιν τελείαν͵ Év γε τῇ ἑαυτοῦ
ὑποστάσει ὁ Μονογενῆς ὑποστήσας Υἱὸς τοῦ Θεοῦ,
µίαν ἁἀμφοτέρων τῶν αὐτοῦ φύσεων δέδειχε τὴν
ὑπόστασιν, xal οὕτω xai μετὰ τὴν ἀπύῤῥητον ἕνω-
σιν εἷς à μονογενὴς Ylbc τοῦ Θεοῦ ἐν δυσὶ τελείαις
ταῖς φύσεσι, τῇ τε θείᾳ φημὶ xai τῇ ὀνθρωπείᾳ, à
αὐτὸς xal γνωρίζεται xal προσχυνεῖται χαλῶς xal
πιστεύεται.

Ὁ δὲ Γρηγορᾶς ὡσανεὶ χοιμωμένῳ καὶ ῥέγχοντι
ἑοιχὼς πρὸς ταῦτα πάντα, Ἰ xaX µεθύων ἄνευ ofvou,
τὸ τῆς θείας φάναι Γραφῆς, τοὺς μὲν περὶ Ίμετο-
χῆς θείας καὶ ἑνεργείας τῶν ἁγίων πολλοὺς xol xa-
λοὺς λόγους, καὶ ταῦτα mob τῶν ὀφθαλμῶν αὐτοῦ
κειµένους, 6; μηδὲ )αλοῦντας, μηδὲ ὄντας παρἑρ-
χεται * µέρη δέ τινα τῆς ἐχείνων χαχῶς ἀποῤῥήξας
θεολογίας ὡς ἔπος αὐτῷ, ἔπειτα χἀχείνοις διεστραµ-
µένως τε xal χαχῶς ἐπιφύεται, τὴ) προῤῥηθεῖσαν
ἐν Εὐαγγελίοις Δεσποτ.χἠν ἐχείνην φωνὴ», τὴν, Εγὼ
καὶ ὁ Πατήρ ἐ.1ευσόμεῦα, καὶ or]. παρ) αὐτῷ
ποιήσοµεν, μετὰ Μασαλιανῶν χαχῶς ἐξηγούμενος,
καὶ τὸ μεθεχτὴν εἶναι τοῦ θεοῦ τὴν οὐσίαν ἐντεῦθεν
συνάγει οἱήμενος, xal μηδὲ τὴν κατ ἐχείνων àmó-
Φασιν τῆς χατ᾽ ἐχείνων αἰδούμενος ἱερᾶς συνόδου,
μεταξὺ τοῦ συνοδιχοῦ τόµου xal τῶν θεολογιχῶν
Ἰόγων κχειµένην,

Αλλὰ xalbv ἂν εἴη, χαὶ αὖθις ἡμᾶς τοὺς πεὶ
μετοχῆς θείας τῶν ἱερῶν Πατέρων λόγους xai thv
θεολογίαν ἐκ τοῦ τόμου προενεγχεῖν, οὓς δὴ χαχούρ-
Tuc ὁ Γρηγορᾶ:ς ἀπεχρύφατο, Καὶ δὴ πρὸ τῶν ἅλ-
λων ἡμῖν Αθανάσιος ὁ µέγας εἰσαγέσθω τῷ λόγφ
περὶ τῶν προχειµένων διδάξων, ἐπειδὴ xal τὰ τούτου
πρὸ τῶν ἄλλων ὁ Γρηγορᾶν διασπάσας τε xal ἆπο-
συλῆσα; χαχῶς Ex γε τοῦ συνοδιχοῦ τόµου δείχνυται.
μᾶλλον δὲ πρὸ τοῦ τὰς ῥήσεις ἐχείνας ὡς ἔχουσιν
ἐκθέσθαι τοῦ θεολόγου, τὴν ἱεροσυλίαν τοῦ Γρηγορᾶ
τῶν &x:lvou λόγων ἀπολαθόντες εἰς μέσον ἑλχύσω-
μεν, ἵνα χἀντεῦθεν παρὰ πόσον ἐκεῖνος fixe τῆς
ἀλιθείας δῆλον τοῖς πᾶαι γένηται. Φέρέι mph. τού-
9ου, φησὶ πρὸς τὸν ἑαυτοῦ ἀχροατὴν ᾿Αγαθάγγελον,
καθάτερ οἶσθα μᾶλλον αὐτὸς ὁ καὶ ταῦτα xsxopi-
κὼς ἡμῖν, τὸν péyav ᾿Αθανάσιον λέγχοντα, ὡς τοῦ
Πν:,ύματυς ὄντος Ev ἡμῖν, xa ὁ Λόγος ὁ τοῦτο δι"
δούς ἐσ:ιν ἐν ἡμῖν, xat iv τῷ Λόγῳ ἐστὶν ὁ Πατὴρ,
καὶ οὕτως ἑἐστὶ τὸ, 'Ε.ἱευσόμεθα ἐγὼ καὶ ὁ Πατὴρ,
καὶ µονὴν παρ) αὐτῷ ποιήσοµεγ. Καὶ ταῦτα μὲν
ὁ φιλόσοφος ἆ ριλοσόφως τε xal αἰσχρῶς πάνυ, τὶν

σχεδ)ν πᾶσαν θεολογίαν ix μέσου ποιῄσας. χαὶ
ταῦτα καθ) ἡμῶν ταύτην προφέρων ὡς κακῶς Σῇθεν,
xai μὴ χατὰ τὸν τοῦ θεολόγου axonbv αὐτῇ χρησα-
µένων, βραχύτατον δέ τι χωρίον xa0* ἑαυτοῦ τοῦ
παντλς ἀποτεμόωενος λόγου, αὐτὸ Oh τοῦτό qni,
τὸ παρὰ τῶν Μασαλιανῶν συληθὲν Ex τῶν θείων λο-
γίων, ὃ δὴ xa τῇ συνόδῳ τότε πρὸς τὴν ἑχείνων xa-
ταδίχην ἐξήρχεσεν, Ἐνοιχεῖ τοῖς ἀξίοις ὁ θεὸς, si-
πόντων τῶν Πατέρων, ἀλλ οὐχ ὡς ἔχει φύσεως ἡ
θεότης. ᾽Αλλ’ ὁ τόμος αὖθις λεγέτω xat διεξιέτω τὰ
ἐαυτοῦ, μᾶλλον δὲ τὰ τῶν θεολόγων Πατέρων ἀσφα-
λῶς τε xai ἀνοθεύτως ὡς Éyovct,

Καὶό μέγας, φησὶν, ᾿Αθανάσιος, v. τῇ πρὸ; Σε-
ῥαπίωνα ἐπιστολῇ, Πάντα, φησὶ, τὰ τοῦ Πατρὸς
τοῦ Υἱοῦ ἐστι. Διὸ xal τὰ παρὰ τοῦ Υἱοῦ ἐν Πνεύ-
µατι διδόµενα τοῦ Πατρός ἐστι χαρίαµατα, xal τοῦ
Πνεύματος ὄντος ἐν ἡμῖν, xa à Λόγος ὁ τοῦτο ὅι-
δούς ἐστιν ἓν ἡμῖν, xal iv τῷ Λόγῳ ἐστὶν ὁ Πατήρ.
Καὶ οὕτως ἐστὶ τὸ, "EAsveoóus0a ἐγὼ καὶ à Παεὴρ
καὶ µονην παρ) αὑτῷ ποιἠήσομεγ, χαθάπερ εἴρη-
ται. Ἔνθα γὰρ τὸ φῶς, ἐχεῖ xa τὸ ἁπαύγσσμα '
καὶ ἔνθα τὸ ἀπαύγασμα, ἐχεῖ xal ἡ τούτου ἑνέργεια
xal αὐτοειδῆς χάρις.

Καὶ τοῦτο πάλιν διδάσχων ὁ Παῦλος ἔγρσφεν αὗ-
θις Κορινθίοις ἓν τῇ δευτἐρᾷ ἐπιστολῇ λέγων Ἡ
χάρις τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ. καὶ ἡ
ἁγάπη τοῦ Θεοῦ , xal ἡ κοινωγία τοῦ ἁγίου
Πνεύματος, μετὰ πάντων ἡμῶν. Ἡ γὰρ δ.δοµένη
χάρις καὶ δωρεὰ ἐν Τριάδι δίδοται παρὰ Πατρὸς διὰ
Υἱοῦ ἓν Πνεύματι ἁγίῳ. Ὥσπερ γὰρ ὡς ἐκ Πατρός
στι διὰ Υἱοῦ ἡ διδοµένη χάρις, οὕτως o2x àv vi-
νοιτο Χοινωνία τῆς δόσεως ἓν ἡμῖν, εἰ μὴ ἐν Πνεύ-
past τῷ ἁγίψ. Τούτου γὰρ µετέχοντες, ἔχομεν τοῦ
Πατρὸς τὴν ἀγάπην, xal τοῦ Ylou την χάριν, xal
αὐτοῦ τοῦ Πνεύματος τὴν κοινωνίαν ' µία ἄρα ix
τούτων ἡ τῆς Τριάδος ἑνέργεια δείχνυται.

Τί πρὸς ταῦτα λέχεις, ὦ Γρηγορᾶ; Τίς ἐστιν à
κατατέµνων xal διαατρέφων τὰς θείας Γραφάς,
θείας καὶ γὰρ τὰ τῶν θεολόγων ab λέγεις Γραφὰς
συνεχῶς, μηδὲ αὐτὸ τοὔνομα χαλῶς εἶδὼς, μηδὲ ἐπ.-
στάµενος, τίνα μὲν θεῖαι Τραφαὶ, ὅσα tic [la-
λα.ᾶς φημι xal ὅσα τῆς Νέας, τίνα δὲ διδασχάλων
χαὶ θεολόγων λόγοι, χαὶ ἐξηγήσεις χαὶ ἑρμηνεῖαι

p μᾶλλον ἐχείνων, ἀλλ οὐχὶ θεῖαι T'pagal. Iic ἐστιν ὁ

διαστρέφων ταῦτα xal ἀπαλείφων, xai ταὺτ οὐχ
ἁπλῶς, ἁλλ᾽ ὅτε χαὶ ἀντιλέγειν καὶ ἀντιπίπτειν δι
αὐτῶν ἐπιχειρεῖς τῇ Χριστοῦ Ἐκκχλησίᾳ; Τίς 6
τούτων ἄτοπος τολμητῆς xal βωμµολόχος, xal ἱερό-
συλος, ἃ σὺ πολλάχις ἡμῶν συχοφαντῶν xatt-
φεύσω :ὁ τόµος xal ἡ σύνοδος, xal ὁ ταύτης ἱερὸς
προστάτης Γρηγόριος, 3j σύ ; Εὔδηλον ὅτι οὗ, xal οὐδὲ
ἀποφυγεῖν οὐδὲ ἀρνήσασθαι δήπουθεν ἔξεστιν, οὕτω
σοι παρὰ σανυτοῦ τῶν ἑλέγχων xal µάλα γε λαμπρῶς
ἐπιό,των. Ἐμοὶ 6b χαὶ θαυμάζειν ἔπεισιν ἄλλως,
τἰσιν ἄρχ λογισμοῖς χρησάµενος Γρηγορᾶς, τῇ χαι.-
νοτοµίᾳ ταύτῃ χατὰ τῶν τοῦ διδασκάλου λόγων οὕτω
xaxu€ ἐχρήσατο. Ἐπεὶ γὰρ ἀντειπεῖν ἑσχέφατο
«dat τοῖς χεφαλαίοις ἐχείνοις, ἅπερ αὐτὺς ἀπὸ τοῦ

897

ΟΟΝΤΒΑ GREGORAM ANTIHRIIEETICORUM VI.

.

συνοδικοῦ τόμου προὔθηχε λαθὼν ἑαυτῷ, πᾶσιν EGi- A quc ἓν τῇ σχοτίᾳ ραΐνει, χρησρο’ θεῖοι τοῦτό qact,

σης ἐπεξελθεῖν ἔδει, xat πάντα δ.αλῦσαι χατὰ pé-
ρΊς, οἷς ἕκαστον ἐχείνων ἐρείδετα’, ἁλ)ὰ μὴ τὰ μὲν
πάντα π)ἣν ὀλίγων σιγῇ mo ρελθεῖν, ἑνίων δὲ àzo-
τεμών τινα µόρια τοῦ παντὸς, ἐἑχυτοῦ δῖθεν ἔργον
ποιῄσασθαι, καὶ οὕτω τοὺς ἑαυτοῦ λόγους ἀντιῤῥη-
τιχοὺς ἐπιγράφαι τοῦ τόμου φ.υδῶς. "AX)t τε ὁ
μὲν τοῦ σχοποῦ χαὶ τοῦ λόγου τῶν προχειµένων Ev
γε ταῖς τοιαύταις ἀντιλογίαις ἐχόμενος, τὰς ἑνστά-
σεις τε λύων τῷ προσδιαλεγοµένω, xai πρὸς τὰς
ὑπ᾽ ixsivou προιγοµένας Γραφικάς τε χαὶ θεολογι-
χὰς μαρτυρίας ὑγιῶς τε χαὶ χατὰ νόµους θείους ào-
λογρύμενος, εἶ xai τὰ πλεῖστα πχρατρέχοι τῶν àv-
τιλεγομέ-ων, ἀλλὰ τὸν σκοπὸν, περ ἔφην, xaX ὑπό.
θὲσιν διασώζων, οὐ λυµαίνεται τῷ παντ’ ΄ δυνάμει
xa: Υὰρ οἱονεὶ xal πρὸς πάντ᾽ ἐχεῖνα τὴν απολογίαν
ἐχτείνει, xai τοῖς παραληφθεῖσι δ.ἀ τὸ μῆχος οὐδὲν
ἧττον διὰ τῶν εἰρημένων χαλῶς ἐπεξέρχεται. τοῦτο
καὶ γὰρ τοῖς τε θερλόχοις Ηατράσιν tv τοῖς ἀντιῤ-
ῥητιχοῖς ἄνωθεν ὥσπερ vevóuiata:, xol fjuel, τοῖς
αὐ :οἵν ὡσαύτως χεχρήµεθα, τοῖς διδασχάλοις Enó-
ptvot* ἐπεὶ μηδὲ ἔξεστιν ἄλλως * ὁ δὲ µήτε πρὸς τὸν
σχοπὸν μήτε πρὺς τὸν λόγον ἄντικρυς λέγων μηδὲν
ὑγιὲς, οὗ μὴν οὐδὲ τὰς ἑνατάσεις οὐδοπωστιοῦν
λύων, καὶ τὸ χεῖρον ἑκείνων πάντων xal ἀτοπωτὰ-
τον, τὰ xotwà παρατρέχων τῆς πίστεως ἀξιώματα,
χαὶ τοὺς τούτων ἐξηγητάς τε xal θεολόγους», xal
ταῦτα τοσούτους ὄντας xal τηλικούτους, τοὺς μὲν
σιωπῇ παρατρέχων, τοὺς δὲ συχοφαντῶν, xal ταῖς
ὕδρεσι τολμηρῶς πλύνων, ὡς 6h τὸν τό,ον χαὶ ἡμᾶ,
δῇδεν, τοῦ δὲ τὰ μὲν πλεῖστα λήθης διδοὺς φέρε-
σίαι χύµασι, σμιχρὰ δέ τινα τοῦ παντὶς ἀποχλέπτων
χαὶ δι) ἐχείνων Χχαχῶς οἰόμενος ἐπιτίθεσθαι τῷ
παντὶ, ταῦτα 6h τὰ τῷ Γρηγορᾷ συχνῶς lv τοῖς 2ό-
You τολμώµενά, τὸν δὴ τοιοῦτον τί ἄν τις εἰπὼν,
ἀξίως τῆς ἀνοίας αὐτοῦ xal τῆς τόλµης προσεί-
ποι; tá τε ἄλλα φημὶ, xal ὅτι λήσειν οὕτω προ-
δήλως ἑνασελγαίνων τοῖς θείοις τοὺς πάντας χαχυις
5.02.

Φίέρε χαὶ γὰρ τὸν σὺν σχοπὸν, xal τοὺς λόγους
αὐτὸς δίδαξον ἡμᾶ,, Γρηγορᾶ. 0ὐδὶ γὰρ ἔκομεν ἀφ'
ἑαυτῶν ἀχριδῶς αὐτοὶ συνιδεῖν. Ἡ γαρ ὑπὶρ aoo
χαὶ τῆς σης δόξης, f| πρὸς ἡμῶν τε καὶ τοῦ συνο-
δικ.Ὀ τόµου, | πρὸς µηδένας ἡμῶν τοὺς θεολοχι-
κοὺ, ὁρᾷν ἐχείνους λόγου, fiy fioc, àÀA ἁπλῶς οὕτω
χαὶ εἰχῆ παρ ἡμῶν προσεῤῥίφθαι, Κα. εἰ μὲν τὸ
πρῶτον χαινὸν ἂν εἴη, xat εἰς αἴνιγμα πίπτον, εἰ
πάντα χόλων αὐτὸς χινων, ὃ δη λέγεται, xal βιβλία
χαθ᾽ ἡμῶν τοσαῦτα συντάττω», xaX πάντας μὲν 'EX-
ληνιχοὺς ἀναχινῶν λόγους xal μύθους xai παροι-
μίας, πάσας δὲ παρεξηγούµενος 04:00» ἱερὰς ῥήσεις,
xa xa0' ἡμῶν τὰ μὴ ὄντα συµπλάττων, τοὺς τῶν
θεολόγων μεταξὺ λόγους πολλοὺς xal μεγάλους καθ)
ἡμῶν ὄντας παρῆΏχας, ὥσπερ ἐπίτηδες αὐτὸς ἀντ:-
λέγων σαυτῷ, xai τὴν ἰδ-αν ἧτταν χατασχευάζων *
εἰ δὲ πρὸς ἡμῶν τὲ καὶ τῆς ἁληθείας ἐχεῖνα νοι[-
σας, ἔπειτα χρύπτειν ὑπ αἰσχύνης δεῖν (pou, xal
cvy χαὶ σχοτίᾳ τὸν λόγον διδόναι, x4V πῶς οὖκ
ἠσχύνθτς μᾶλλον, ἀδυγάτοις ἐπιχειρῶν; Τότε yàp

xal ὁ τοῦ θεοῦ λόγος αὖθις οὗ δέδεται. Μᾶλλον μὲν
οὖν δυοῖν θάτερον ἔδει σε πρᾶξαι, $ τῇ Ἔχκλησία
προσελθεῖν xaV ὑπογρίψαι τῷ ταύττς Opi, τὴν ἁλί-
θειαν ὡς ἔδει µεταμαθόντα, οὕτω xal γὰρ ἂν àv.
δρὺς εὑσεδοῦς τε καὶ φιλοσόφου χαλῶς ἑπεπράχει;
ἔργον, ὑπὲρ γὰρ θεοῦ καὶ τῆς xav αὐτὸν ἀληθείας
o! λόγοι, f) σιωπᾷν γοῦν, xai ὑποχωρεῖν, xai χατα-
δύεσθαι, xat μὴ Υρύζειν. Οὕτω καὶ Υὸρ ἂν «ln;
σαυτῷ γοῦν συμφωνῶν. El δὲ τὸ τρίτον, οὐδὲ οὕτω
σε τοὺς τῶν διδασχάλων λόγους, τοὺς μὲν δ.ασπα-
ράττειν, τοὺς δὲ xol ἀποχρύπτειν εἰσάπαν Eit.
Προάγειν μὲν οὖν καθ ἡμῶν σε xal ἀνσχηρύττειν
ἐχείνους ἐχρῆν, χαὶ τοῖς μὲν τὴν τιμὶν xal τὰ Υ.-
γνόµενα σώκειν, Χαταισχύνειν δὲ τοὺς εἰχῆ xol

D παρὰ τὸν σχοπὸν Σχεῖνοις χρωμένους , χαὶ οὔ,

τως οὐδὲν ἦττον τὴν νιχῶσαν χἀντεῦθεν περιπο:εῖ»
σαι σαυτῷ. Nov δὲ Anco; xai γέλως πλατὺ, ἄν-
τιχρυς πάντα τὰ παρὰ coU, xal πάντα ὁμοῦ ast
χρήματα, καὶ οὐδὲν ὑγιές.

Αλλά σχοπῄσωµεν, εἰ δοχεῖ, xal τοὺς προῤῥηθέν-
τας περί τε το» θείου Πνεύματος, xai θείας μετοχῆς,
Αθανασίου τοῦ μεγάλου φημλ, λόγους, xal τὰ map'
ἡμῶν τε xal τοῦ φιλοσόφου παραθέντες ἑἐχείνοις,
σχεψώµεθα τήν τε δ.αφορὰν ὡσαύτως xa τὴν ἐμοίω-
σιν. Θεοῦ τοιγαροῦν µετεχοµένου, xal τοῖς ἀξίοις
τοῦ Πνεύματος ἑνοιχοῦντος χατά τε τὰς ἱερὰς ὃτ-
λαδὴ Γραφὰς, καὶ τὰς τῶν διδασχάλων ἐξηγήτεις τε
καὶ θεολογίας, xai αὑτὸν δέ φηµι Γρηγορᾶν, δοχεῖ
καὶ γὰρ εἰ χαὶ μὴ χαλῶς, ἁλλ᾽ ὁμολογεῖν ὁπωσδή-
ποτε τοῦτο, ἡμεῖς μὲν οὗ xav' οὐσίαν ἁλλὰ xit
ἑνέργειαν φυσιχέν τε xat χάριν τὴν τοῦ θ:οῦ µε-ο-
yhv ταύτην xal τὴν ἀπόῤῥητόν qapev ἐνοίχησιν γί-
γνεσθαι. Τοὔτο χαὶ γὰρ ἄντικρυς xal Γραφὴν πᾶσαν
καὶ διδασκαλίαν θεόπνευστον xal βούλεσθαι x. κτ-
ρύστειν' ἐχεῖνο δὲ μηδαμῶς * μηδὲ γὰρ ὅλως ἐξεῖναι.
Ὅ δὲ 1 ρηγορᾶς χατ᾽ ἑνέργειαν μέν «nat xol χάριν
οὑδοτιοῦν. Alnôòt vip εἶναι: περὶ τὸν θεὸν φυσιχόν τι
χαὶ áxsi2327 , μήτε δύναμιν pfi ἐνέργειαν µίτε
χάριν, ἀλλ' ὀνόματα ταῦτα πάντα χατὰ τῆς θείας
οὐσίας εἶναι λεγόμενα τὸ δὲ µόνην ο/σίχν εἶναι.
A) xaY τοῖς ἀδίοις αὐτῆν φησι τὴν τῆς θεαργι-
χΏς ἑνοιχεῖν Τριάδος οὐσία», χα" ταύτην ὑπ ἐχείνων
οἱ χ ἄλλο μετέχεσθαι,

$1ps τοιγαροῦν ᾿Ἀθανάσιον τῷ λόγῳ παραγανέν.
τες τὸν µέγαν, χαθὰ δὴ χαὶ προὔφην, παρ) ἑχείνω
καὶ 6h τὰ ἡμέτερα θεωρήσωμεν ’ διαιτήσει χαὶ γὰρ
ἑχατέροις ἐχεῖνος χαλῶς. Καὶ πρὠτόν ve τῶν ἄλλων
τὸν τοῦ λόγου σκοπὸν, καὶ τὴν βούλησιν τοῦ μεγάλου
σχοπῖὶσ.ωµεν. Σκοπὸς xol yàp αὐτῷ πρός Ύε τὴν
ἐπίσχοπον Σεραπίωνα, περὶ τοῦ 0:(ou Πνεύματος
ποιουμένῳψ τὸν λόγον, ὁμοούσιον αὐτὸ, xaX ὀμολύνα-
pov, xal ὀμύόθεον, ἵν οὕτως εἴπω, δεῖξαι τῷ Πατρὶ
καὶ τῷ Yi. ᾿Αποδείχνυσιν τοίνυν συλλογιζόμενο;
ἱερῶς Ex τε τῆς τῶν θείων πραγμάτων προσγενομέ-
γης ἱερᾶς αὐτῷ πείρας, καὶ δὴ καὶ τῆς ἀποστολικῖς
θεολογίας, ὅτι τὰ διδόµενα τοῖς ἀδίοις ἐν τῇ ἁγίᾳ
Τριάδ:. θεῖα χ»ρίτµατα παρὰ Πατρὸς δίδυντα. δὲ

899

PHILOTHEI CP. PATRIARCILE

oM

Vio) kv. ἁγίῳ Πνεύματι. Οἱ δὲ «à αὐτὰ διδόντες ἐξ À cric διαθαίνηυ΄αν φνσικὼς πρός τινας τῶν ἐπιτηδείων

ἑαντῶν τῆς αὐτῆς slo δυνάμεως χαὶ ἑνεργείας. Ὁ
ΠατΏρ ἄρα xal ὁ ΥΏς xal τὸ Πνεῦμα 5b ἅγιον, τὰ
αὐτὰ διδόντες θεῖα χαρίσματα, μίαν xal τὴν αὐτὴν
ἑνέργειαν ἴσχουσι. Ti δὲ ἄρα χαὶ τὸ ὀμρούσιον xal
ὁμόθεον τῆς θεαρχικῆς Τριάδος αὐτίκα συναποδείχνυ»
σαι, ἀξιώματος ὑτοχειμένου φυσιχοῦ τε xal θεολογε-
xou, τοῦ τὰ τῆς αὐτῆς ἑνεργείας τε Χαὶ δυνάμεως
ὄντα καὶ sz αὐτῆς εἶναι οὐσίας, ὥσπερ δὴ καὶ τὸ
ἔμταλιν, τὸ τὰ μὴ τῆς αὑτῖς ἑνεργείας Πεφυχότα
μηδὲ τῆς αὐτῆς πεφυχέναι οὐσίας' ὅπερ αὐτῷ τε
φούὐτῳ σύν γε τοῖς λοιποῖς θεολόγοις Πατράσι πεφι-
λοσόφηται χάλλιστα, xal πρὺς τούτοις Ὡασιλείῳ γε
τῷ σοφῷ. Ποῦ τοίνυν tv ἐχείνοις ᾿Αθανάτιος εἶπεν ὁ
μέγας, Φιλόσοφε, αὐτὴν thv οὐσίαν τοῦ δείου Πνεύ-
µατος, αὐτῶν τν τῆς ἁγίας Τριάδος οὐσίαν Lvoxsty
φοῖς ἀδξίοις, ὡς αὑτὺς fc; Tr» plv γὰρ δωρεᾶν,
xai τὴν χάριν, καὶ thv ἀγάπην, ὅπερ ἡμεῖς Myopsy
ἄνω τε χαὶ χάτω, χαὶ ἁπλῶς πανταχοῦ τοῦ λόχου *
thv οὐσίαν δὲ ποῦ ; ΕΙ άντως ο” δαμοῦ. "H δεῖξον αὖὐ-
τὸς, χαὶ ἡμεῖς σιωπήσοµεν. Καὶ οὗ µόνον ἀπεσιώπη-
σεν ὁ διδάσκαλος τοῦτο χαθάπαξ, ἅτε δὴ μηδὶ ὃν τὴν
ἀρχὴν, ἀλλὰ xa τὸν θεῖον ἐκεῖνον χρησμὸν, τὸν,
"Er καὶ ὁ Πατὴρ éAevcóps0a καὶ port» παρ
αὐεῷ ποιήσοµεν, ὅπως δεῖ νοεῖν μεταξὺ διερµηνεύει,
ἵνα μὴ κατ οὐσίαν ὑπο)άδῃ τις τὸν θεὸν εἶναι µε-
Qex1bv κατὰ σὲ, χατὰ δὲ τὴν χάριν xal τὴν δωρεὰν
μᾶλλον, ὡς αὐτὸς οὗτος ὑπέδειξε. Καὶ ὅρα uox τὸ
θεολοχιχὸν ἐχεῖνο χωρίον, ἄνωθεν κάξ αὐτῆς φηµι

«ρὶὸς τὸ λαθεῖν.

Άλλως τε, οὐδὲ σύ γ΄ αὐτὸς 3v, οἶμαε, τοῦτο galee
ποτὲ, τὸ διὰ χτισµάτων τὸ θεῖον ἑνοιχεῖν Πνιὺιά
qn τοῖς ἀξίοις, 6 την οὐσίαν αὐτὴν τοῦ Πνεύματος,
xal αὖθις «hv τῆς ἁγίας Τριάδος οὐσίαν, ἀνωτέρω
πολλάκις ἐνοιχεῖν ἐχείνοις εἰπών. "H γὰρ τἀναντία
φῶν σῶν δογμάτων τε xal λόγων κατασκευάσει-, ei
ταῦθ) οὕτως ἀντιστρόφως Ex τοῦ σύνεγγυς λέχοις,
fj ταντὸν εἶναι δοξάσεις χατὰ πᾶσαν ἀνάγχην οὐσίαν
θεοῦ., xai χτίσµα θεοῦ. Ὅπερ oby ἁπλῶς ἄτοπον,
ἁλλ' ἀθιῖσ καὶ λατρεία χτισµάτων, οὐκ οἵδ' εἴτε τὴν
Περσικὴν εἴτε τὴν τῶν Χαλδαίων ἐκείνων χρὴ λέχειν.

Κτίσµατα μὲν οὖν οὐκ ἂν εἶεν ἐκεῖνα, οὐδὲ χατὰ
cb, ἀλλ οὐσία γε ἐχεῖνα τῆς ερισνποστάτου θεότη-
το;. Μία μὲν γὰρ ἐπκείνη xai ἔστι xal λέγεται παν-
ταχοῦ, καὶ τοῦτο πρῶτον xal χοινὸν ἀξίωμα τῆς τῶν
πιστῶν εὐσεθείας, ὡς xal αὐτὸς ἂν εἴποις * τὰ ἃ
οὐχ Bv, ἀλλὰ πολλά. πάντα γὰρ, qol, τὰ παρὰ τοῦ
Πατρὺς δι Yiou iv Πνεύματι διδόµενα. Καὶ fj μὲν
θεία οὐσία o0 δίδοταί τινι οὐδὲ χαρίζεται, πῶς γάρ;
1j διδοῦσα γὰρ, ἁλλ᾽ οὐχὶ «b διδόμενόν ἐστιν ἐχείνη”
τὰ δὲ δίδοται, χαθάπερ ἀχούεις χαρίσματα γάρ. Αι
καὶ ὁ θεῖος Κύριλλος οὐκ ἄλλως ἑνοικεῖν ἔφη τοῖς &zlo €
τὸν Πατέρα καὶ τὸν ΥΤὸν fj διὰ τοῦ ἁγίου Πνεύμα»
τος Ili; δὲ τοῦτο, xal κατὰ είνα «jv τρόπον ; θείων,
φησὶ, χαρισµάτων τοῦ ἁγίου Πνεύματος ἀνακιμπλάν»
τος αὐτούς.Καὶ τὰ μὲν «bv διδόντα χαρακτηρίζει, δει
θεὺς, ὅπερ χαὶ ὁ θεῖος Αναστάσιος εἰπὼν ἔφθη' ἡ

τῆς ἁριῆς. Πάντα, φησὶ, τὰ τοῦ Πατρὺς τοῦ Υἱοῦ ϱ δὲ οὐσία χαρακτηρίζει οὐδέν * τῶν Υὰρ χαρακτηρι»

ἐστι. Δι) χαὶ τὰ παρὰ τοῦ Υἱοῦ ἐν Πνεύματι διδό-
μενα τοῦ Πνεύματός kat: χαρίσματα * xai τοῦ Πνεύ-
gato; ὄντος ἐν ἡμῖν, xal ὁ Λόγος 6 τοῦτο διδούς
ἑστιν ἐν ἡμῖν. Καὶ οὕτως ἐστὶ 5, ᾿Ε.ευσόμεθα

ὁΤὸ καὶ ὁ Ilacip, xal por) παρ αὐτῷ ποιήσο-

Μεν, καθάπερ εἴρηται. Πάντα, qnot, τὰ τοῦ Πατ ρὺς
τοῦ Ylou ἐστι. Aid καὶ «eX παρὰ τοῦ Υοῦ Ev Πνεύματι
Φιδόµενα τοῦ Πατρός ἐστι χαρίσματα.

Τίνα ταῦτα σὺ λέχεις εἶναι, φιλόσοφε, τοῦ Iacob;
τὰ χαρίσματα, τὰ παρὰ τοῦ Υἱοῦ iv Πνεύματι διδό-
μενα; Κτίσματα γὰρ οὐκ elsi. Πῶς γὰρ; ὧν iv
ἡμῖν γινοµένω», τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον dv ἡμῖν 6 θεο-
λόγος οὖτος εἶναί φησι, xai iv τῷ Πνεύματι τὸν
Y'lbv σὺν τῷ Πατρί. Ὁ 65 xoi à θεῖος ὡσαύτως δει-

ζομένων, οὗ τῶν χαρακττρ ζόντων ἑἐστὶν.

Ἐπεὶ τοίνυν οὔτε χτίσµατα ταῦτα, οὔτε μὴν ἡ
οὖσία τοῦ θεοῦ, χαθὰ δὴ xal δέδεικται παρὰ τῶν θεν-
λόγων» ἀπώλεσεν ὁ φιλόσοφος àv βραχεῖ οὗ τοὺς
χατ αὐτὸν ἀξίους τῆς τοῦ θεοῦ ἑνοιχήσεως , ἀλλὰ
xa τὸν ἴδιον ἑαυτοῦ Θεόν. ᾽Αλλ’ él. πείρᾷ καὶ ἕξει
«by ἀληθινὸν εὑρηχότες θΘεὸν, χαὶ xas' ἀλῄθειαν E ec
xov αὑτὸν σχόντες, xal διὰ ταῦτ᾽ ἄρα xol θεολογεῖν
αὑτὸν ἀσφαλῶς ἐπιστάμενοι, xal ἤδη μὲν φθάσαντες
ἔδειξαν διά ys τῶν εἰρημένων, ὡς οὔτε φύσις, οὔτε
κτίσματα ταῦτα, ἴδια δὲ μᾶλλον ἐχείνου χαὶ φυσικὰ,
ὧν δὴ καὶ µετέχοντες ἀποῤῥήτως, θείας ἀποτελοῦν-
σαι χοινωνοὶ φύσεως, ὅπερ ὁ Oslo; ἀνωτέρω Κύριλλος
Έλεγε, παρὰ τοῦ χορυφαίου τῶν ἁποστόλων ἐχδεξά-

κνὺς Κύριλλος, πρὺς μὲν Ἑρμείαν αὐτὸ τοῦτο δηλαδὴ D µενος Πέτρου. Δείξονσι 8 οἱ αὐτοὶ καὶ πλατύτερον

4ν0.µενον, πῶς ἂν ἡ τοῦ Πατρὸς χαὶ τοῦ Tloũ ἑνοί-
χτοις iv ἡμῖν νοοῖτο xai πράττοιτο, µία τις οὖοα

xai οὗ διάφορος; Καὶ μὴν, φησὶν, οὐδοπωστιοῦν Ev.

χε δὲ τούτῳ τὸ χελεπὸν xal δυσέφιχτον. Πῶς γὰρ
ἂν ἑτέρως f διὰ τοῦ ἁγίου Πνεύματος θείων ἡμᾶς
χαρισµάτων ὀναπιμπλάντος δι’ ἑαντοῦ, xat τῆς ἀῤ-
ῥήτου φύσεως χοινωνοὺς ἀποφαίνοντος ; Ἐν δὲ τοῖς
Θησαυροὲς 5 αὐτὸς, ᾽Αλλ εἴ περ Tq», φποὶν, ὄντως
ποίηµα χατὰ «hv τῶν ἑτεροδόξων µανίαν «b Πνεῦμα
46 ἆγιον, πῶς ὅλην ἔχει τοῦ Θεοῦ τὴν ἑνέρχειαν; OO
γὰρ. δή τις τοσοῦτον, οἶμαι, τοῦτο φρονεῖν ὀρθῶς
ἐκέοήσεται, ὡς τολμῆσαι xal µόνον εἰπεῖν, «tv θείαν
οὐσίαν δι ὀργάνων τινῶν ἔξωθεν εἰς «b εἶναι παρ-
ανεχθέν-ων ὃ,αχονεῖιθαι: πρὸς ἑνέργειαν τὴν ἐξ αὐ-

ἔτι, xal κρό γε τῶν ἄλλων ᾿Αδανάσιος αὖθις ὁ μέγας
αὐτὸς δι’ ἑαυτοῦ τὰ αὑτοῦ διερµηνευέτω xal διδ.»
σχέτω. Πάντα, qnoi, τὰ τοῦ Πατρὸς τοῦ Yloo ἐστι.
Τίνα ταῦτα φἠς , ὦ θεολόγων xat διδασχάλων ἀχρό-
της { Δίδαξον ἔτι ααφέστερον διά γε τουτουσὶ τοὺς
ἐθελοχωφοῦντας. Ἡμεῖς xa γὰρ τῆς σῆς θεολογικῆς
σάλπιγγος πάλαι χαλῶς ἑπαῖομεν, Καὶ μὴν οὐδὲ a)
τοὶν Φησὶν ὁ διδάσχαλος, τῶν ἐκ τῆς ἐπὶ σεχρέτου
pov πρὸς ᾿Αρειανοὺς διαλέξεως ἀνήχοοι πάλαι «υγ»
χάνουσι, χαὶ νῦν kv τοῖς προλαδοῦσι ῥηθέντων pá-
λιστα. Τὸν γάρ μονογινη τοῦ 8sou. Yibv εἰσαγαγὼν
κἀχεῖ, τοὺτ᾽ αὐτὸ τὸ νῦν εἰρημάνον. παρ ἐμοῦ Λ4-
Ύοντα, Πάντα ὅσα ἔχει ὁ Πατήρ ἐμὰ ἐσει», eb
ἕνεκεν κτιστῶν εἶπον ἐγὼ πραγµάνων τοῦςο, ἔψη ὁ

901

CONTRA GRRGORAM ANTIRRHETICORUM VI.

Σώτρ. *b, Πάντα ὅσα ἔχει ὁ Πατήρ. ἀλλ ὅσα A τος. Λοιπὸν δὲ τὰ χαρίσματα, Πνεῦμα οοφίας xot

ἀνῆχε τῇ θεότητι τοῦ ΠΒατρὸς, αὐτοῦ ἴδια ἔφη 6 Κύ-
go * olov τὸ ἀθάνατον, τὸ ἄφθαρίον, τὸ ἄτρεπτον, «b
ἀχατάληπτον, τὸ δυνατὸν, τὸ προγνωστικόν, Καὶ κά-
λιν, Πάντα ὅσα ἔχειό Πατλρ, ἐιιά ἐστιν. ᾿Ανάγχη
τοίνυν νοεῖν ἡμᾶς ὅτι ἐστὶν ἓν τῷ Πατρὶ τὸ ἀῑδιον,
τὸ αἰώνιον, τὸ ἀθάνατον. "στι 6$ αὐτοῦ οὐχ ὡς ἆλ-
λότρια αὐτοῦ, ἁλλ᾽ ὡς ἓν πηγῇ ἐστ.ν ἐν αὐτῷ áva-
πανόμενα, Ἔχει δὲ ταῦτα καὶ 6 Yib; o9x ἐξ ἀρετῆ»,
ὡς εἶτομεν, ἀλλὰ τῆς οὐσίας αὐτοῦ ἐστιν.
"Hxovsac τῆς ἁπλανοῦς τοῦ διῥασκάλου θεολογίας
καὶ σαφη /εἶας ὁμοῦ τῶν προῤῥηθέντων αὐτῷ; Πάντα,
φησὶν, ὅσα ἔχει ὁ Πατὴρ. τοῦ Yloo ἔσειν' Αλλ) οὐχ
ἕνεχεν χτιστῶν πραγµάζων 6 Σωτὴρ, qroiv, εἶπε
τοῦτο. Τῶν δὲ χτισµάτων Rv ταῦτα θεὶς οὕτως,
Goc φνσιχὰ τοῦ θεοῦ, ἄχουε πώς ἑξίσης καὶ τὸ μὴ

τὸν οὐσίαν αὐτὴν εἶναι τοῦ Θεοῦ ταῦτα δε/χνυσιν.

ὡς iv πηγῇ Υὰρ, φησὶν, ἔστιν ἓν αὐτῷ ἀναπανς-
μενα.

Καὶ πάλιν, Ἔχει ταῦτα xal ὁ Υϊὸς, φησὶν, οὐκ ἐξ
ἀριτῆς, ὡς εἴπομεν, ἀλλὰ τῆς οὐσίας αὐτοῦ ἐστι. Τὰ
δὲ τς οὐσίας τοῦ Θεοῦ ὄντα, x31 ὡς ἐν m yf] ἐν αὑτῷ
ἀναπαυόμενα, πῶς ἂν εἴη τὰ αὐτὰ xal οὐσία Θεοῦ ;
ἄλλο γὰρ τὸ πηγάζον xal ἄλλο τὸ πηγαζόµενον, zd;
τις ἂν ἐγχέφαλον ἔχων εἴποι. "1" φύαις εὖν τὸ πτγά-
ζον χατὰ τὸν θεολόχον, τὰ δ᾽ ὑπ αὑτῆῃς πηγα-όμενα
ὡς φυσικά. "O δὴ xai ἡ οἰχουμενιχὴ σύνοδος περὶ
τῶν ἐνεργειῶν τε καὶ τῶν θεληµάτων εἰποῦσα τοῦ Χρι-
οτοῦ ἔφθη, πηγὴν μὲν thv φύσιν, εηγαζόµενα δὲ
τὰ χατάλληλα θελήματα χαὶ τὰς ἑνεργείας εἱρηχυῖα.

Τούτων δὴ τῶν τοῦ θεοῦ φυσιχῶν οἱ τοῦ θεοῦ µα-
έχοντες ἄδιηε Ev γε τῷ αὐτοῦ Πνεύματι, χγινὰ γὰρ,
ὥσπερ f φύσις, οὕτω χαὶ τὰ φυσικὰ τῇ ἁγίᾳ Τριάδι,
τοῦ ἁγίου µετέχειν λέγονται Πνεύματος, καὶ δι’ αὐ-
τοῦ xal σὺν αὐτῷ τὸν Πατέρα καὶ τὸν Υἱὸν ὡς ἀχωρί-
στως ἠνωμένους ἔχειν ἓν ἑαυτοῖς, xa0à δἠπονυ civ
θεολόγων ἀχούεις λεγόντων. Μετέχεται γοῦν τὸ Πν:ῦ-
pa τὸ ἅγιον οὗ χατὰ τὴν οὐπίαν, οὗ χατὰ τὴ» ὑπόστα-
σιν, τοῦτο γὰρ τῆς θεολογίας ἀλλότριον, ὡς Ίδη ποὶ-
λάχις Άχουσας, ἀλλὰ χατὰ τὰ θεῖα χαρίσματα xal τὰς
ἐνεργείας. Πνεῦμα δὲ xal fj τοῦ Πνεύματος ἑνέργεια
εἴρηται,χαθὰ δὴ χαὶ ὁ τὴν γλῶτταν χρυσοῦς Ἰωάννης
τὸν Εὐαγγελιστὴν ἑξηγούμενος θεολόγον πρὸ βραχέος
εἰρΏχει. Οὐ Πνεῦμα δὲ µόνον, ἀλλὰ χαὶ πνεύματα

συνέσεως, Πνεῦμα βουλΏς xal ἰσχύος, Ηνεῦμα Tvtu-

ἕως xai εὐτεδείας, Πνεῦμα φόδου θεοῦ. Καὶ πάλι
ὁ αὐτός' Ἐτειδήπερ τὸ δωρούμενον τὸ Πνεῦμα τὰ
ἅγιόν ἐστι, χαλεῖται χαὶ τὸ δῶρον ἐμωνύμως τῷ xs-
ρισαμένῳφ. Διὰ τοῦτο λέγει Παῦλος * Οὐ γὰρ ἐλά-
6ετε ανεῦμα δὀυ.είας πάλι εἰς φόδον, ἀλλ)
ἑάδετε Πνεῦμα υἱοθεσίας χαὶ πάλιν. Οὐ γὰρ
ἔδωκεν ὑμῖν πνεῦμα δειλείας, à..1à. δυνάμεως
καὶ ἀγάπης καὶ σωφρονισμοῦ. Ι]νεῦμα δὶ λέγει,
φποῖν, ἐνταῦθᾳ τὸ χάρισμα * καὶ αὖθις ' Εἱρηται πρὸ
τούτου, ὅτι ἄλλο ἐστὶ Ἠνεῦμα ἅγιον, ἄλλο χάρισµ».,
ἄλλο βασιλεὺς, ἄλλο «b δῶρον τοῦ βασιλέως. Καὶ
ταῦτα μὲν ὁ θεῖος Χρυσόστομος * ὃ δὲ σορώτατος xal
τὰ θεῖα πολὺς Μάξιμος, τὴν αὐτὴν διασχοπούµενος

8 προφητιχὴν ῥῆσιν, τοιάδε φησίν» 'O piv ijt

Ἡσαῖας ὁ προφήτης, ἐν τῇ χατ᾽ αὐτὸν npogntila,
ἑπτὰ πνεύματα τῷ ix τῆς ῥίζης ἀνατείλαντι Σωττρι
λέγει ἑπαναπαύεσθα:, οὐχ ἑπτὰ πνεύματα τοῦ θ:οῦ
γινώσχων, καὶ οὕτω xal τοὺς ἄλληυς ἐχδέχεσθαι Σιδ4-
σχων, ἀλλὰ τὰς ἑνεργείας τοῦ ἑνὸς χαὶ τοῦ αὐτοῦ ἁγίου
Πνεύματο; πνεύματα χ.)έσας, διὰ τὸ násp ivepyela
ὅλον ἀνελλειπῶς ὑπάρχε.ν ἀναλόγως τὸ ivepyouv
ἅγιον Ι[νεῦμα. 'O δὲ θεῖος Απόστολος τὰς διαφόρους
ἐνεργείας αὑτοῦ τοῦ ἑνὸς ἁγίου Πνεύματος χαρ:-
σµατα λέγει διάφορα, ὑφ᾽ ἐν)ς δηλονότι xal τοῦ αὐτοῦ
ἐνεργούμενα Πνεύματος. Καὶ μεθ) ὀλίγα, Ταῦτα δὲ,
φησὶ, τὰ χαρίσματα χατὰ τὸν Ἡσαῖαν πνεύματα
χα)έσας τις, ὡς οἶμαι, τῆς αληθείας οὗ διαπίπτει.

C lla γὰρ χαρίσµατι ὅλον ὡς ἐνεργοῦν ἀναλόγως

ὑπάρχει τὸ Πνιῦμα τὸ ἅγιον, εἴτε µείζονι, εἶτε
ἕττονι.

Ἔμαθες διὰ τούτων πάντων ἅτι ἑἐνεργητιχῶς,
ἀλλ' οὐχ ὑποστατικῶς, δηλονότι ἡ ἑνέργεια, ἁλλ᾽ οὐ χὶ
ἡ ὑπόστασις τοῦ ἁγίου Πνεύματός ἐστ.ν fj τοῖς ἀξί-
«t. ἑνοιχ,ύσα, xai θεου ναοὺς τούτους ἑργαζομένη,
xai ὅτι διὰ τῖς θείας ἐνεργείας xal χάριτος (iov
αὐτοῖς [νοιχεῖ τὸ Πνεῦμα ; Παντὶ γὰρ χαρίσµατι,
φησ]ν, 6Àov ὧς ἑνεργοῦν ἀναλόγως ὑπάρχει τὸ
Πνεῦμα τὸ ἅγιον, εἴτε µείνονι, εἴτε ἤττονι. Τῷ δὲ
θείῳ Πνεύματι τοῦτον ἑνοιχοῦντι τὸν ερόπον ἑχεί-
νοις καὶ ὁ Πατὴρ xaX ὁ Yl. σύνεστιν ὅλος ὡσαύς«
τως, ἀπειδὴ xal ula καὶ ἡ αὐτὴ τοῖς τρισὶ φυσικὴ
χάρις τε χαὶ ἑνέργεια, χαθάπερ δὴ καὶ fj φύσις. ὡς

πληθυντικῶς τὰς τοῦ θείου Πνεύματος ἐνεργείας ταύ- D ἔδη πολλάχις δίδειχται. Καὶ τοῦτό ἐστιν dj Δ:σπο.

τας φησὶν dj θεία Γραφή. ᾿Εξελεύσεται γὰρ, φησὶν
ὁ προφήτης Ἡσαῖας, ῥάδδος ix τῆς ῥίζης lec,
xal ἄνθος àx τῆς fiic ἀναθήσεται, xal ἐπανα-
παύσεται ἐπ᾿ αὐτὸν, Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ, Πνεῦμια
σοφίας καὶ evrécsoc, Πνεῦμα SovAnc xal lozvoc,
iiveupa ΊἸγώσεως xal sbos6síac, Πνεῦμα gé6cv
θεοῦ ἐμπ.]ήσει αὐτόν. Ὅπερ ὁ μὲν θεολόγος ''or.-
Ὑόρις ἀναπτύσσων διὰ βραχέων, Τὰς ἑνερχείας,
φτοσ', τοῦ Πνεύματος πνεύματα φΏον οἶμαι τῷ 'Hootz
χαλεῖν. 'O δὲ Χρυσόστομος Ἰωάννης πλατύτερον περὶ
τούτων διδάσχων, Εξε.εύσεται, qnoi, ῥάθδες ἐκ
τῆς ῥίζης Ἱεσσαὶ, καὶ ἄνθος ἐξ αὐτῆς ἀναδήσε-
ο θαι, καὶ ἐπαναπαύσεται àx' αὐτῷ Πγεῦμα τοῦ
Θεοῦ. Us τὸ ὄνυμα τῆς φύσεως αὐτοῦ τοῦ Πνεύμα-

τιχὴ ἐἑπαγγε)ία ἐχείνη κατὰ τοὺς πείρᾳ µαθό,τας τε
xai ὃ.δάξαντας θεοφόρους, ἡ, ΕΤὼ xal ὁ Πατᾗρ.
ἐΙευσόμεθα καὶ µονὴἠν xap' αὐτῷ ποιἠσοµε»ν, λὲ-
γουσα. Τοσοῦτον δὲ τῇ θεολογίἰᾷ περὶ τῶν τοῦ [Ivtó-
µατος ἑνεργειὼν ἐμέλησε τούτων, ὡς μὴ µόνον τὸν.
προφήτην Ἡσοῖαν ἄνωθεν ἑπτὰ πνεύματα προσει-
πεῖν ταύτας, ἑπαναπανόμενα τῷ πάντων Σωτῆρι
κατά γε τὰ 16» ῥηθέντα, xal πρὸς τούτῳ τὸν θεόλη-
πτον Ζαχαρίαν ἐπτὰ ὀφθαλμοὺς τοῦ Κυρίου ἱν
Πνεύματι φάναι ταύτας, Ὁ Aoc, χαὶ váp φησιν,
ὃν ἔδωκα xpó προσώκου Ι]ησοῦ ἐπὶ tov «ἀίθοι
vor ἕνα, ἑπτὰ ὀφθα.ὶμοί slot * καὶ παλιν' ᾿Επτὰ
οὗτοι οἱ ὀφθα.ἲμοὶ Κυρ΄ου εἰσὶν' οἱ ἐπιδ.Ιέποντες
éxl πάσαν τὴν γῆν. Ἁὶλὰ xal τὸν δεσπέσιον Εύαγ-

393

PHILOTIIEI CP. PATRIARCHE

994

χελιστὴν Ἰωάννην φημὶ τὸν τῆς βροντῆς υἱὸν οὕτω A ἐπιτηδείως ἔχουσι δηλαδὴ δ.ὰ χαθαρότητα πρὸς vt»

τὰς ἐχχλησίας ἓν τῇ σεπτῇ προσαγορεύειν Αποχαλύ-
Ψει. Ἰωάννης qnoi ταῖς ἑπτὰ ἐχχλτσίαις ταῖς ἐν τῇ
λαία Χάρις ὑμῖν xal εἱἰρήνη ἀπὺ ὁ àv, καὶ à
ἦν, xal à ἑἐρχόμενος, καὶ ἀπὸ τῶν ἑπτὰ πγευμά.
ζων ἅ ἐστι ἐνώπιον τοῦ θρόνου αὐτοῦ, καὶ ἁ τὸ
᾿Ιησοῦ Χριστοῦ ' τὰς ἑνεργείας τοῦ Πνεύματος,
ἀντὶ τῆς ὑποσιάσεως οὕτως, ἡ μετὰ ες ὑποστά-
σεως μᾶλλον, xal τῆς οὐσίας ἀποῤῥήτως ὡς αὑτὸ
τὸ Πνεῦμα γινώσχει θεολογήσας. ᾿

Πλην ὅσον ἐχ µέρους xai ἡμᾶς ἔχειν εἰδέναι παρὰ
τῶν ἐχείνου μετόχων xol θεολόγων µαθόντας, ὅτι
«c οὐσίας τε xal τῆς ὑποστάσεως, μᾶλλον δὲ εἰπεῖν
ἀχριδῶς xaX τῶν ὑποστάσεων ὡς ἱδιώματα φυτιχὰ,
ποπαράπαν Άνωμέναι, xal συμφνεῖς, xal ἀχώριστοι

ἐχείνου ὑποδοχήν τε xal µέθεξιν. Αλλ' οὐδ' ἐχείνοις
ἑξίσης * οὐχ ἑνὶ γὰρ µέτρῳ, φησὶν, ἔστι µετεχόμενον,
ἁλλὰ χατ᾽ ἀναλογίαν τῆς πίστεως διαιροῦν τὴν ἑνέρ-
γειαν. |
"Apa δὲ xoi τὸν τῆς μετοχής ἀπόῤῥητον τρόπον
χαθόσον οἷόν τε τούτοις συναποδείχνυσιν ὁ διδάσχα-
λος, κατ) ἑνέργειαν θείαν τοῦ Πνεύματο;, µετέχειν
τοὺς ἀξίους εἰπών. El γὰρ ἐπὶ τοῦ αἰσθητοῦ τούτου
ἡλίου, ἔτι γὰρ ἔχομαι τῆς εἰχόνος Exzivnz, εἰ γοῦν
ἐπ ἐχείνου οἱ τῆς ἀχτῖνος µετέχοντες οὐ τῆς ὑπο-
στάσεως οὑξὲ τῆς φύσεως αὐτῆς τοῦ ἡλίου µετέχου-
σιν, ἀλλὰ τῆς φυσιχῆς ἀποῤῥο:-ς ἐχείνου xal ποιό-
τητος. xal ἁἀδισιρέτου δυνάµεως, xal ταυτὸ πεφυ-
χυίας τῷ ἡλίῳ xai ἕτερον, κατὰ τοὺς προσἠχοντάς

πεφ-χασιν αἱ ἐνέργειαι αὗται, ὡς dj διάνοια xal ἡ B ori λὀχοὺς, πόσῳ μᾶλλον ἐπὶ τοῦ θεοῦ τοῦτ᾽ Estas

ἐπιστήμη 100 νοῦ, χαὶ ἡ δύναμις τοῦ δυνατοῦ, xal
τοῦ χινουµένου fj χἰνησις, φασὶν οἱ αὐτοὶ, καὶ ὅτι
ὅλον lv. ἑχάστῳ τὸ ἅγιόν ἐστι Ι]νεῦμα ὡς ἑνεργοῦν,
κατὰ τούτους αὐτοὺς αὖθις. Απερ οἱ μὴ βουλόμε-
vot μαθεῖν τυφλώττονσί τε περὶ τὸ que ἐχοντὶ, ἅτης
ἐν χειμῶνι χατὰ σχότον ἠλάσχοντες * Ἡ τὸ τῆς θείας
μᾶλλον εἰ- εἴν xa αὖθις Γραφῆς, Τυφ.ῖυὶ µυωπά-
ἕοντες ὄντες, xal ὡς μὴ ὑπαρχόγτων αὐτοῖς
ὀρθα.Ἰμῶν, Jm Augortec τοῖχον, φησίν.

ρχει μὲν οὖν xal ταῦτα πρός Yt τὺν ἄνωθεν
σχοπὸν xal τὸ ζητούμενον' ἀλλ ἡμεῖς περιουσίέχ
to) τῆς ἀληθείας λόγου, xal τὰς λοιπὰς τῶν θεολό-
ov αὖθις φωνὰς τῷ λόγῳ συνεισενεγχεῖν σπεύσο-
μεν, χαὶ δεῖξαι χαὶ οὖθις τοῖς ἀντιλέγουσι τούτοις
ῥητῶς τὸ τῆς θείας οὐσίας ἀμέθεχτον * ἐπειδῇ xal
κρύπτειν ἐχεῖνοι μάλιστα ταύτα; σπουδάζοντες, πε.
νίαν ἡμῖν λόγου xol ἀπεδείξτως, καὶ συμμαχίας
ἱερῶν θεολόγων, ἐν τοῖς σφετέροις αὐτῶν λόγοις ου-
νεχῶς ὀνειδίξουσι,. Λᾶλλον δὲ τὰ τῆς συνόδου xal
τοῦ ταύτης ἱεροῦ τόµου κἀνταῦθα λεγέσθω πρό-
τερα, ἵνα χἀντευθεν καὶ φευξόμενος xal συχοφαν-
τῶν ὁ τούτων ἐξελκεγχθείη «κατήγορος. Τί οὖν ὁ τό-
po ; 'O γοὺν µέγας, qnot, Βασίλειος τὸν ἕνα θεολο-
γῶν τῆς Τριάδος θεὸν, 35 Πνεῦμα τὸ ἅγιον, τοιάδε
φησί * Πάντα μέν ἐστι πληροῦν τῇ δυνάμει τὸ Πνεῦμα
τὸ ἅγιον, µόνοις δέ ἐστι μεθεχτὸν τοῖς ἀξίοις, οὐχ
b µέτρῳ µετεχόμενον, ἀλλὰ κατὰ τῖν ἀναλογίαν
τῆς πίστεως διαιροῦν τὴν ἑνέργειαν. ᾽Αχούεις ; ἵνα

τοῦ ἀσωμάτου, καὶ ἁἆθλευ καὶ παντοδυνάµου, ς xà-
χείνοις περιουσἰᾳ δυνάµεως τὸ ταῦτα δύνασθαι ὃ(-
δωσι; Διαιρεῖ γοῦν τὸ θεῖον Πνεῦμα τὴν ἑαυτοῦ
ἑνέργειαν τοῖς µετέχουσιν, ὁ θεολόγος φις) κατὰ τὴν
ἀναλογίαν τῆς πίστεως rapi τοῦ Αποστόλου τοῦτο
λαθών. Περὶ οὗ γαὶ ὁ θεῖος Ίδη Χρυσόστομος εἰπὼν
ἔφθη, τὰ τοῦ Εὐαγγελιστοῦ σχοπούμενος Ἰωάνναυ, -
Πνεῦμα γὰρ, φησὶν, ἐνταῦθα τὴν ἑνέργειαν λέγει
Αὕτη Yáp ἔστιν dj µεριζομένη. El δὲ ὁ ἐνέργεια
αὐτοῦ ἀμέτρητος, πολλῷ μᾶλλον fj οὐσίᾳ. Ὁ δὲ µέ-
γας ᾿Αθανάσιος αὖθις, "Ev, φησὶ, xal τὸ αὐτὸ Πνεῦ-
pd ἔστιν, οὗπερ xal αἱ πᾶται διαιρέσεις εἰαίν. Αὐτὸ
δὲ ἁδιαίρετόν ἐστι χατὰ φύσιν.

Ἁλλ' ἐπὶ τὸν τόµον αὖθις xal τὸν μέγαν Baaot-
λειον ἔλθωμεν, Ὥσπερ αἱ τῶν προσώπων ἐμφάσεις,
φησὶν, οὐχ ἓν πάσαις ταῖς ὕλαις γίνονται, ἀλλ᾽ iy
ταῖς λειότητά τινα xal διαφάνειαν κεχτηµέναις,
οὕτως οὐκ ἓν πάσαις ταῖς ψυχαῖς fj τοῦ Πνεύματος
ἑνέργεια, ἀλλ᾽ ἐν ταῖς μηδὲν σχολιὸν ἑχούσαις οὐδὶ
στραγγαλιζ.δξες. '0 δὲ ἅγιος Μάξιμας, Πάντα, φησὶν,
ὅσα à θὲὸς, χαὶ ὁ διὰ χάριτος τεθεωµένος ἔσται χω-
pi τῆς xai! οὐσίαν ταυτότητος. Τοὺς δέ γε αλ.
μοὺς ἑφηγούμενος Βασίλειος ὁ μέγας αὖθίς φησι’
Tà» μὲν ἄνθ;ωπον ὁ θεὸς ἐποίησεν ἀπὸ τῆς γῆς, xal
τοὺς λειτουργοὺς αὐτοῦ πυρὸς φλόγα. 'AXA' ὅμως
J| Ye τ.ῦ νοεῖ) xat συνιέναι τὸν ἑαυτῶν κτίστην xal
δη μιουρῖὸν δύνοµις xal bv ἀνθρώποις ὑπάρχει. "Eve-
Φύσῃσε Yàp &l; τὸ πρόσωπον, τουτέστε, μοῖράν τινα

ph ταυτόν τι ν-μίστς τὸ πανταχοῦ τὸν Oshy παρεῖ- p τῆς ἰδίας χάριτος ἑναπέθετο τῷ ἀνθρύπῳ, ἵνα τῷ

vat, xai τὸ µετέχεσθαι, διαιρεῖ µεταξὺ τῶν ἀμφητέ-
(xov σοφώτατά τε xal ὑφηλότατα, xal φησι’ Τὸ
Πνεύμα 865; ὧν, xal lv τῷ παντὶ, καὶ ὑπὲρ τὸ πᾶν
Gv, πάντα µέν ἐστι πληροῦν τῇ «i, θεότητος δυνά-
pit, χαὶ οὐδὲν τοῦ παντὸς ἄθατον xal χενὸν αὐτοῦ.
Μ.τέχεται δὲ οὐχ ὑπὸ πάντων, οὐδὲ γὰρ τὸ τοῦ al-
θητοῦ τοῦδε ἡλίου φῶς, xalzot γε πάσῃ τῇ αἰσθιτῇ
χτίσει χοινῶς ἐπιλά απον ὡσαύτως, καὶ πᾶσιν ὡσαύ-
τως πέρυχε μεθεχτὸν, ἀλλὰ τοῖς ἐπιτηδείως ἔχουσι
p^votg πρὸς sh» τοῦ φωτὸς ὑποδοχῆν καὶ µετάλτ-
div * χἀκείνοις οὐα ἐξίσης, ἀλλὰ κατ' ἀναλογίαν τῖς
ἑχάστου δυνάμεως. Τοῦτο τοίν.ν ὡς ἐξ ἀμυλρᾶς al-
σθητῆς εἰχόνος xal ἐπὶ τοῦ ὑπερουσίου ακόπει Θεοῦ.
Mévo rip ist, eno, μεθεκτὸν τοῖς ἁξίοις, τοῖς

ὁμοίῳ γινώσχῃ τὸ ὅμοιον. Καὶ πάλιν ὁ αὐτὸς bv tol;
πρὲς ᾽Αμφϕιλόχιον περὶ τοῦ ἁγίου Πνεύματος, 'Ava-
γαινίζων, Φησὶ, τὸν ἄνθρωπον ὁ Κύριος, xai £v
ἀπώλεσε χάριν ix τοῦ ἐμφυσήματος τοῦ θεοῦ, ταῦ-
την πάλιν ἀποδιδοὺς, ἐμφυσήσας εἰς τὸ πρ΄σωκον
τῶν μαθητῶν, «i φησι; Λάδετε Πγεῦμα ἅγιον.
Καὶ ταῦτα μὲν ὁ συνοδιχὸς τόµος. 'O δὲ θεῖος
Χρυσόστομος περὶ αὐτοῦ τούτου Λοιούμενος τὸν
λόγον, οὐ τὴν οὐσίαν, οὐδὲ τὴν ὑπόστασιν τεῦ
Ηνεύματος διὰ τοῦ ἐμφυσήματος μετὰ τὴν ἀνά-
σῖασιν πρὸς Χριστοῦ δεδόσθχι τοῖς ἀποστόλοις
φησὶν, εἰ xol, Αάόετε Ινεῖμα ἅγιον, εἶπεν,
ἀλλ' ἐξυσίαν τινὰ xal χάριν πνευματικὴν xov

τη" Τριάδος οὗταν. Tbv γὰρ Εὔὐαγτελιστην ΕξηΤού-

CONTRA GREGORAM ANTIRRHETICORUM VI.

tolóyov, ὃς ἐν τῷ Εὐαγγελίῳ περὶ τούτου Α θείσας ; Ποία, οὐχ &pbet- καὶ χαταχρυσοῖ τῶν εὖσε-

νὲς μὲν, qnoi λέγουσιν, ὅτι οὗ τὸ Πνεῦμα
ἀλλ’ ἐπιτηξείους αὐτοὺς πρὸς ὑποδοχῖν δι
(ατος χατεσχεύασεν.
v δέ τις ἁμάρτοι, xal τότε αὐτοὺς εἰληφέ-
ὃν ἑξουσίαν τινὰ πνευματικὴν xal χάριν,
Φιέναι ἁμαρτήματα, διὸ ἐπήγαγεν, "Ov
ἀρέωνται, δεικνὺς ποῖον εἶδος ἐνεργείας δί-
ἡ γὰρ ἄφατος t τοῦ Πνεύματος χάρις, xat
ie ἡ δωρεά . Τοῦτο δὲ γίνεται, ἵνα μάθῃς ὅτι
καὶ Υἱοῦ καὶ ἁγίου Πνεύματος µία d) δω-
ἑξουσία. ἃ γὰρ δοχεῖ εἶναι Ιδιάζοντα τοῦ
ταῦτα χαὶ τοῦ Υἱοῦ elvat xal τοῦ Πνεύμα-
ἁγίου φαίνεται’ xal τὰς διαιρέσεις τῶν χα-
v Πατρὸς, xai Yloo, καὶ ἁγίου Πνεύματος
σας.
ς χὰν νῦν kx τῆς θεολογίας τῶν οἶχουμε-
υτωνὶ διδασχάλων χαὶ ἀληθινῶς φιλοσόφων,
, μᾶλλον δὲ ἐξ αὐτοῦ τοῦ πρώτου xai µό-
)Υητοῦ xai διδασχόλου πάντων Χριστοῦ, xat
oU θείων Εὐαγχελίων, ὅτι τὸ τοῖς πιστοῖς
µενον καὶ ἑνοιχοῦν θεῖον Πνεῦμα οὐχ i
Ίματος ὑπόστασις, οὐχ ἡ οὐσία αὐτὴ τῆς
fou Τριάδος ἐστὶ, ὡς αὐτὸς χαχῶς εἶπας,
[ρά τις τῆς θείας χάριτος, xat ἑνέργεια xat
otvh v5; μιᾶς τρισυποστάτου Οεότητος iv
νεύµατι διδοµένη, xal διὰ τοῦτὶ αὐτὸ xal
ἅγιον λεγοµένη»; "H χαὶ ἔτι τὴν τῆς ὑπερου-
ίας, καὶ τῆς τρισυποστάτου θεότητος ἑνοί-
; xai µέθεξιν χαχῶς μετὰ Μασαλιανῶν óvsv-
εις τε xal µυθολογήσεις, περιφράσεις τινὰς

αφράσεις xal παρεξηγήσεις χατὰ τῆς σεαυ-.

αλῆς ἀναπλάττων, µόνον ἵνα μὴ xavà θείαν
v τε χαὶ χάριν σὺν τοῖς χεχαριτωµένοις του-

λόγους τὸν θεὸν εἶναι μεθεχτὸν ὁμολογήσῇς» .

t' οὐσίαν, ὡς αὐτὸς φὴς, ὑπὸ τῶν τοῦ Σατανᾶ
y ἐχείνων. Βαρλαάμ τε χαὶ ᾿Αχινδύνου xá-
υηθεὶς xai διδάξας. Τοῦτο μὲν οὖν οὖκ
» ἀλλά xal ὁρᾷν ἑναργῶς ἔστιν kv τοῖς aol
σιν, ὅτι τὸ δεύτερον εἴλου σὺν μεγίσοτῃ τῇ
2, ὑπὲρ οὗ σοι xat ὁ μακρὸς οὗτοσὶ πόλεμος
&; καὶ τὴν τοῦ Χριστοῦ Ἐχχλησίαν. Ἁλλ'
| χαὶ μὴ σοῦ, ἀλλὰ τῶν γε ὑπὸ σὲ τούτων
αἱ τῆς ὑπὲρ αὑτῶν ἀγαθῆς ἑλπίδος, καὶ τὰ
ι τοῖς εἰρημένοις προσθήσοµεν.

εοιγαροῦν ὁ συνοδιχὸς τόµος xal πάλιν, xat
Δαμασχηνὸς ἐν τῷ περὶ προγνώσεως xal
μοῦ τῶν θεολογιχῶν αὐτοῦ χεφαλαίων, Τοῦ-
VM, τὸν ἄνθρωπον ὁ δημιουργὸς ἅῤδενα χατ-
& μεταδοὺς αὐτῷ τῆς ἑαυτοῦ θείας χάριτος,
οινωνίᾳ ἑ»υτοῦ διὰ ταύτης αὐτὸν πηιησάµε-
L πάλιν ὁ µέγας Βασίλειος ἓν τοῖς πρὸς τὸν
ἐμφιλόχιον, Τίς, φησὶν, οὕτως ἀνίήχοος τῶν
Ιμένων ἀγαθῶν παρὰ θεοῦ τοῖς ἀξίοις, ὡς
ὅτι τῶν ἁγίων 6 στέφανος f) τοῦ Πνεύματός
6, δαφιλεστέρα τότε xal τελεωτέρα παρι-
, Τὰ δὲ τοῦ Χρυσοῤῥόου ῥεύματα τίνας οὗ
Ίζει τῶν ἀντιθέτων οἰχοδομὰς, ἐπὶ ψάμμου
τε xal ἀστηρίχτως παρ αὐτῶν οἰχοδομπ-

Βλταυι.. Gua. Οἱ |

6ῶς αὐτὰ δεχοµένων ψυχάς; "Qv καὶ ὁ τῖς συνἑδου
τόμος πλεῖστα λαθὼν ἔχει παρ ἑαυτῷ. Αλλ' ἡμεῖς
(Mya λαθόντες ἐχεῖθεν διὰ τὸ µῆχος, οὐδὲν ἧττον
x&x τούτων χοσμῄήσομεν χαὶ καταχρυσώσοµεν τὸν
περὶ τοῦ Πνεύματος τουτονὶ λόγον.

Thv γοῦν iv τῷ χατὰ Ἰωάννην Εὐαγγελίῳ θεσπε-
σίαν ἐχείνην δ.εξιὼν τοῦ Σωτήρος φωνὴν, 'O αι-
σεεύων εἰς ἐμὲ, λέγουσαν, χαθὼς εἶπεν fj Γραφὴ,
ποταμοὶ ῥεύσονσιν ἐκ εῆς κοιλίας αὐτοῦ ὑδάτος
ζῶντος. Τοῦτο δὲ εἶπε, φησὶν ὁ Εὐαγχελιστὴῆς,
περὶ «ov Πγεύματος, οὗ ἅμεΛ.Ίον «αμόάνειν οἱ
πισεεύοντεςεἰς αὐτόν". οὕπω γὰρ ἦν Πνεὺμα ἅγιον,
ὅτι ᾿Ιησοὺς οὐδέπω ἑδοξάσθη. Περὶ vovv τούτων
τῶν θείων βημάτων Ó μέγας οὑτοσὶ Πατήρ τινα

B προειπὼν», ἑξῆς ἐπιφέρει καὶ ταῦτα Οὐχέτι προ-

φήτης παρὰ τοῖς Ἰουδαίοις ἦν, οὐδὲ ἐἑπώπτενεν
αὐτῶν τὰ ἅγια d) χάρις. Ἐπεὶ οὖν ἀνέσταλται μὲν
*b Πνεῦμα οὐ ἅγιον, ἔμελλε δὲ λοιπὸν ἐχχεῖσθαι
δαφιλῶς, ταύτης δὲ τὴς διανομῆς ἀρχὴ μετὰ τὸν
σταυρὸν ἐγένετο οὗ µόνον δαφιλείας, ἁλλά xal µει-
ζόνων χαριασµάτων, xal γὰρ θαυµαστοτέρα ἦν ἡ
δωρεᾶ, ὡς ὅταν λέγῃ, Οὐκ οἴδατε ποίου Πγεύμα-'
tóc ἐστε, xaX πάλιν, OD γὰρ &JAá6srs πγεῦμα δου-
ἁείας πάλιν εἰς φόδου, dA4A' ἑ.Ιάδετε IIvsipa υἱο-
0sclac* xai γὰρ xai ol παλαιοὶ xal αὐτοὶ μὲν
Πνεῦμα εἶχον, ἄλλοις δὲ οὗ παρεῖχον, οἱ δὲ ἁπόστ»-
Àot μνριάδας νέπλησαν. 'Επεὶ οὖν ταύτην ἔμελλον
λαμδάνειν τὴν χάριν, οὕπω δὲ ἦν δοθεῖσα, διὰ τοῦτό
φησιν, Οὕπω ἦν Πνεῦμα ἅγιον. Ἐπεὶ οὖν περὶ
ταύτης λέγων τῆς χάριτος ὁ Εὐαγγελιστὴς, ἔλεχεν
Οὕπω γὸρ ἦν Πνεῦμα ἅγιον, τουτὲστι δοθὲν, Ót«
"Incovc οὐδέπω ἑδοξάσθη, δόξαν καλῶν τὸν σταυο
pov, ἐπειδὴ γὰρ ἐχθροὶ μεν xal. ἡμαρτηχότες, xal
ὑστερούμενοι τῆς bupsd; τοῦ Θεοῦ, xal θεοστυχεῖς,
ἡ δὲ χάρις καταλλαγῆς ἣν ἀπόδειξις, δῶρον δὲ οὐ
τοῖς ἐχθροῖς, οὐδὲ τοῖς µισουµένοις, ἀλλὰ τοῖς φί-
Ἆοις δίδοται xal τοῖς εὐπβεστηχόσιν ἔδει πρότερον
προσενεχθῆναι τὴν ὑπὲρ ἡμῶν θυσίαν, xal τὴν ἔχ-
θραν iv τῇ σαχρὶ χαταλυθῆναι, xai γενέσθαι τοῦ
θεοῦ φίλους, καὶ τότε λαθεῖν τὴν δωρεάν. El γὰρ
ἐπὶ τῆς ἐπαγγελίας τοῦτο γέγονε τῆς πρὸς ᾿Αθραὰμ,
πολλῷ μᾶλλον ἐπὶ τῆς χάριτος. Καὶ πάλιν ὁ αὐτὸς
ἐν ταῖς αὐταῖς εὐαγγελικαῖς ἐξηγήσεσι, Καὶ ἐφ᾽ ἡμῶν,

p Φησὶν, οὐχ ἁπλῶς τὸ ὕδωρ ἑργάζεται, ἀλλ᾽ ὅταν τὴν

τοῦ Πνεύματος χάριν δέξηται, ἅπαντα λύει τὰ ἆμαρ-
τηµατα" xal μετὰ βραχέα" Αλλὰ χᾶν ἡ οἰχουμένη
ἅπασα ἔλθῃ. ἡ χάρις ἀναλίσκχεται, οὐδὲ dj ἑνέργεια
δαπανᾶται, ἁλλ᾽ ὁμοία μένει καὶ τοιαύτη, ola καὶ
πρὸ τοῦ. Καὶ χαθάπερ αἱ ἡλιαχαὶ ἀχτῖνες xa0' ἐχά-
στην φωτίζουσι τὴν ἡμέραν xal οὗ δαπανῶνται,
οὐδὲ ἀπὸ τῆς πολλῆς χορηγίας ἔλαττον αὐταῖς γίνε-
ται τὸ φῶς, οὕτω xal πολλῷ μᾶλλον fj τοῦ Πνεύμα-
τος ἑνέργεια οὐδὲν ἑλαττοῦται παρὰ τῶν ἁπολαυόν-
των αὐτῆς.

Ἔχε δὲ xaX σχόπει. Ιδοὺ γὰρ ὁ χρυτοῦς οὐτοσὶ θεολό
126 πλεῖν ἡ ὀχιωκαίδεχα τοῦ Πνεύματος τοῦ &vlou vr,»
σθεὶς Ev vs ταῖς εὐαγγελιχαῖς ταύταις ἐξηγήσεσε, νῦν
μὲν Πνεύμαρνῦν δὲ τοῦ Πνεύματος χάριν, ποτὲ δὲ ἑω-

20

907

PHILOTHEI! CP. PATRIARCHA .

— ptàv τοῦτο, ἄλλοτε δὲ ἐνέργειαν τοῦτό quét, δειχνὺς A ὅσοι συμῇ.ἔθον τῷ Πέτρῳ, ὅτι καὶ ἐπὶ tà Έθνη ἡ

ὅτι τὸ χορηγούµενον πρὸς Χριστοῦ, xal μετεχόμενον
ὑπὸ τῶν πιστῶν θεῖον Ών.«ὕμα, o0 χατὰ τὴν οὐσίαν,
οὗ χατὰ τὴν ὁπόότασιν ἑαυτοῦ χορηγεῖται xal µετέ-
χεται, ἀλλὰ χατὰ τὴν χάριν αὐτοῦ καὶ τὴν δωρεὰν
xal τὴν ἑνέργειαν, ἧτις xat αὐτὴ χατά τε τὰς προῤ-
ῥηθείσας θείας Γραφὰς καὶ τοὺς ἐχείνων ἑξηγητὰς
θεολόγους Πνεῦμα κχαλεῖται, ἅτε δὴ quotxh xai
ἁδιαιρέτως ἐχείνῳ συνοῦσα, xal δι αὐτῆς ὅλου psv-
εχοµένου xa συνόντας ὡς ἑνεργοῦντος τοῦ Πνεύμα»
tog. Περὶ Ἶς δήπου xàv τῷ περὶ τοῦ Πνεύματος aó-
«οῦ λόγῳ πρὸ βραχέος ὁ αὐτὸς εἰπὼν ἔφθη Χρυσόστο-
poc Ἐπειδήπερ «5 δωρούµενον τὸ Πνεῦμα τὸ Ἁγιόν
ἐστι, χαλεῖται χαὶ τὸ δῶρον ὁμωνύμως τῷ χαρισα-
piv. Διὰ τοῦτο λέγει Παῦλος, Οὐ Τὰρ ἑ1άδετε

δωρεὰ τοῦ dylov Πγεύματος ἑππάχνται ' καὶ μετ
ὀλίγον πάλιν Ἔκονο» γὰρ αὐτῶν ἀαλούντων »Aéc-
σαις καὶ psradvrórcoy τὸν Θεόν. Τότε ἁπεκρίθη
ὁ Πέτρος * Κήτι τὸ ὕδωρ κωλῦσαι δὐνατᾶί τις
τοῦ μὴ βαπειθηναι τούτους, οἵεινες τὸ Πνεῦμα
τὸ ἅγιον EAaCor, ὣς ἡμεῖς; Ὥστε διόλου τὴν θείαν
ἔστιν ἰδεῖν Γραφὴν διὰ ἑῶν τοιούτων τὰ ἑαυτῆς πλό.
χουσαν, χαὶ σχοπὺν αὐτὸ τοῦτο ποιουµένην, τὸν Ociv
αὐτὸν εἶναι νοµίζειν τὸν µετεχόµενον χατὰ τὰ φυσικὰ
καὶ ὑπερφνᾶ ἰαντοῦ ἰδιώματα, ὃ δὴ καὶ πολλάκις
ἤδη καὶ εἴρητοι xol δίδειχται. El δὲ ἡ τοῦ Πνεύμα-
τοί αὕτη φυσιχὴ χάρις xal fj ἑνέργεια χήίσμα, xol
διέστηκεν αὐτοῦ, πρῶτον μὲν μετὰ τῆς ἁτόπου βλας-
φημίας, καὶ τοῦ κατὰ τῶν θείων Γραφῶν, καὶ τῶν

αγεῦμα δουείας πάν slc φόδον, à.J4à δυνἆ- B θεολόγων πολέμου, καὶ πρός yt τοὐναντίον ἅπαν τὰ

µεως, καὶ ἁγάπης, καὶ σῳβρογισμοὺ. Πνεῦμα δὲ

λέχει, φησὶν, ἓνταῦθα τὸ χάριαµα. Καὶ πάλιν , Εἴ-
ρηται πρὺ τούτου, φησὶνν ὅτι ἄλλο às: Πνεῦμα
ἅγιον, ἄλλο χάρισμα, ἄλλο βασιλεὺς, ἄλλο τὸ δώῶρον
τοῦ βασιλέως, Καὶ αὖθις' "Iva. µάθητε ὅτι dj δωρεὰ
πέµπεται, τὸ δὲ Πνεῦμα οὖχ ἁποστέλλεται, ὁ Σωτὴρ
λέγει τοῖς ἁποατόλοις, Μείνατε àv "IepovcaAijp,
ἕως οὗ ἐνδύσησθε δύναμι’ ἐξ Oyrove* xal αἡ-
qrec0s δύναμιν ἐπελθόγτος τοῦ ἁγίου Πγεύματος
ἐρ᾽ ὁμᾶς. "Άλλο δύναμις dj χορηχουµένην Ao. τὸ
Πνεῦμα τὸ χορηγοῦν. Πάντα γὰρ ἐγαργεῖ τὸ dr
xal τὸ αὐτὸ Πνεῦμα διαιροῦγ ἰδίᾳ ἑκάστφ καθὼς
βυύ.εται.

Ταῦτα δὲ πολλάχις χατὰ ταυτὸ, χαὶ σννεχῶς xal
πυχνῶς ὁ μέγας οὗτος τῆς οἰχουμένης διδάσκαλος
Ἰωάννης διδάσχει, εἶ καὶ ph πάντα χατὰ µέρος
ἡμεῖς διὰ τὸ μῆχος ἑξῆς χαταλέγοµεν, ix τῶν θεο”
φνεύστων λογίων λαδὼν, τῶν τε ἄλλων, ὡς αὐτὸς ὑπ-
έδειξε φθάσας, χαὶ δὴ xa τῶν εἰρημένων τοῖς ἱεροῖς
ἀποστόλοις περὶ τοῦ θείου φημὶ Πνεύματος Év γε ταῖς
αὐτῶν ἱεραῖς Πράξεσι.

Φησὶ τοίνυν ἱστορῶν ἑχείνας ὁ θεῖος Λουχᾶς,
θεασάµενος ὁ Σίμων, ὅτι διὰ τῆς ἐπιθέσεως τῶν
χειρῶν τῶν ἁποστόλων δίδοται có Πνεῦμα τὸ
ἅγιον. Τὸ δὲ αὑτὸ τοῦτο xol Παῦλος ὁ θεῖος Κοριν»
θίοις ἐπιστέλλων φησίν ' Ob τὸ Πνγεῦμα τοῦ κόσμου
à&Ad6sre, ἆ 1Ιὰ τὸ γεύμα τὸ ix τοῦ Geov. 'Ev-

«αῦθα tb Πνεῦμα τὸ ἅγιον χαὶ δίδοσθαι, καὶ λαμδά-
— Ψειντοὺς πιστοὺς, xal Παῦλος καὶ Λουχᾶς ἱστοροῦδιν.

τοῦ σκοποῦ τῷ φιλοσόφῳ περιτραπῄσέται, αὐτὴν τὴν
οὐσίαν τῆς ἁγίας Τριάδος ἑνοιχεῖν διαδεινομένῳ vole
ἀξίοις * οὐ γὰρ δὴ ταυτὸν ἂν εἴη θεόςτε παὶ χτίσμα,
ὃ δὴ καὶ φθάσας πρὸς αὐτὸν πλατύτερον ἔφην * ἔπειτα
καὶ πῶς ἡ Ἐχχλησία, παρὰ τῶν ἱερῶν ἁποστόλων
δηλαδη διαδεξαµένη, xai Μακεδονίου καὶ τῆς περὶ
αὑτὸν θεοµάχου φατρίας, χείρονα πολλῷ καὶ ἀτοκύ-
τερα φρονῆσαι περὶ τοῦ Πνεύματος ἐνεθυμήθη τὺν
Σίμωνα καὶ εἴ τίς γε κατ’ αὐτὸν ἕτέρος, ἐπειδήπερ
οἱ περὶ Μαχεδύνιον δοῦλον μὲν εἶπον «b Ενεῦμα,
ἀλλὰ Πατρὺς xai Υἱοῦ, οἱ δὲ περὶ Σίµωνα δοῦλον
ἀνθρώπων ἑνόμισαν | (viov. ἑνθυμηθέντες θέσθει
τὴν χάριν αὐτοῦ. El δὲ ἡ χάρις αὕτη ys. xslepa,
φιλόσοφε , κατὰ ck, πῶς ἂν µετέχοι «b Πνεῦμα sl
εἰς ἐχείνην Όδρεως, ὅπερ ἀπόστολοι χαὶ Πατέρες
ἑνόμισαν μετ᾽ ἑχείνους, Θεὸς ἄκτιατος ὧν» "AX

οὐκ ἂν εἴη γε ἐχεῖνό ποτε χατὰ τὰς σὰς ὑπολήψεις,

ἕως ἂν fj φυσικὸν ἰδίωμα, xaX χάρις, xal ἑνέρτεια
συνουσιωµένη , xal ἁδιαίρετος τοῦ θεοῦ, δι’ fic Dec
αὐτὸς ὡς ἐνεργῶν παρὼν δῇ καὶ µετέχεται φίλαν-
θρώπως ἃμα καὶ ἁκοῤῥήτως, καδὰ δὴ χαὶ τοῖς ἱεροῖς
θεολόγοις ἤδη διὰ πολλῶν ix τῶν θείων Γραφῶν M-
δειχται.

Καὶ ταῦτα μὲν δι’ ὀλίγων περὶ 57; θείας ἑνεργείας
τε χαὶ τῆς χάριτος, χαὶ τῆς xar! αὐτὴν τοῦ Θεοῦ
μετοχῆς, ἅπερ ἑξίσης αὐτά τε ταῦτα δεδειχότα Τε dv
εἴη λαμαρῶς, καὶ δὴ καὶ τὸ τῆς θείας οὐσίας ἁμέ-
θεχτον σὺν τούτοις κατὰ πᾶσαν ἀνάγκην. Ἰλλ' ἐγὼ
δεῖν εἶναι κἀχεῖνο νομίζω τὸ καὶ περὶ αὑτοῦ τούτου,

Ὁ δὲ χορυφαῖος τῶν ἀποστόλων Πέτρος, ὥσπερ ἕξη- D φημὶ δὴ τοῦ τῆς θείας οὐσίας ἀμεθέχτου, βραχέ’ ἅττα

γούµενος ταύτην τὴν soU Πνεύματος δόσιν, μικρῷ
προϊόντος ἐχείνου τοῦ λόχου, Τὸ ἁργύριόν σου σὺν
col εἴη εἰς ἁπώ.ειαν, λέγει, δει vv δωρεὰν
τοῦ θεοῦ ἑνόμισας διὰ χρηµάεων α«τᾶσθαι, soot"

ἐχεῖνο τὸ μπροῤῥηθὲν ἡμῖν δεικνὺς ἄντιχρυς, ὅτι.

τὸ Πνεῦμα τὸ ἅχιον χατὰ τὴν ὑπερφυᾶ χάριν
καὶ τὰς αὐτοῦ δωρεᾶς, xal τὰς ἑνεργείας, ἀλλ᾽ οὐ
κατὰ thy ἑαυτοῦ ὑπόστασιν χαὶ δίδοται xai λαμθάνε-
ται. Πάλιν ὀθεῖος Λουκᾶς ἓν ταῖς Πράξεσιν' "δει Aa-
λοῦντος τοῦ Πότρου τὰ ῥήματα ταῦτα ἐχέπεσε
τὸ Πνεῦμα có ἅγιόν ἐπὶ πάντας τοὺς ἀχούοντας.
δε τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον, εἶτα μικρὸν προελθὼν,
«al ἐξέστησαν, φησὶν, οἱ ἐκ πἐριτομῆς πιστοὶ,

χατὰ τὴν ὑπόσχεσιν παρὰ τῶν θεολόγων προσθεῖναι,
καὶ οὕτω πρὸς ὀλίγον διαναπαῦσαι τὸν λόγον. Oed
τοίνυν ὁ σοφώτατος Μάξιμος * Ὁ τοῖς οὖσι μὴ xat'
οὐσίαν ὑπάρχων μεθεχτὺς, χατ᾽ ἄλλον δὲ τρόπον pet.
ἐχεσθαι τοῖς δνναμένοις βουλόμενος, τοῦ χατ᾽ οὐσίαν
χρυφίου καντελῶς ἑξίόταται, ὁπότε χαὶ αὐτὸς ὁ ερό,
πος, καθ’ ὃν θέλων µετέχεται, μένει διηνεκῶς vulc
πᾶσιν ἀνέχφαντος. 'O δὲ ix Δαμασχοῦ θεῖος Ἰωάέν.
νης, Τὸ θεῖον ἀχατάληπτον, φησὶν, ὃν πάντως. καὶ
ἀνώνυμον ἔσται, ᾽Αγνοοῦντες οὖν τὴν οὐσίαν αὐτοῦ,
εἲς οὐσίας μὴ ἐχζητήσωμεν ὄνομα. Δηλωτικὰ Ἱὰρ
τῶν πραγμάτων εἰσὶ τὰ ὀνόματα. ᾽Αλλὰ ἀἄγαθὺς ὃν
ὁ θεὸς, καὶ ἐπὶ µεθέξει τὴς ἀγαθότητος αὐτοῦ παρο-

CONTRA GREGORAM ANTIRRBETICORUM γι.

910

ν ἡμᾶς bx τοῦ gh ὄντας εἰς τὸ εἶναι, καὶ γνω- A οὗτοι καὶ χοινοὶ τῆς Ἐκκλησίας biiexa)w, οὕτω

ὡς ποιήσας ἡμᾶς, ὥσπερ οὐ τῆς οὐσίας αὐτοῦ
δωχεν, οὕτως οὐδὲ τῆς γνώσεως τῆς οὐσίας αὐ.

à βλέπε τὸν σοφὸν τουτονὶ θεολόγον ἀχριδῶς ἐν
εἐρημένοις, ὅπως περί τε «o0 ἀγνώστου χαὶ ἀῤ-
) τῆς θείας οὐαίας τὸν λόγον πο.ούµενος, τοῦ
καὶ λόγους καὶ ἀποδείδεις παράχει κατὰ τὸ d q-
ὃν, ὅτι C ἀμέθεχτος τοπαράπαν fj ὑπερούσιος
ἑχείνη ὣς τοῖς πᾶσιν ὡμολογημένον λαμδάνων
εἴμενον, οὗ µόνον οὗ δίδωσιν ὑπὲρ τούτου λόγον,
χἀχεῖνο τὸ προῤῥηθὲν μᾶλλον διὰ τούτου βε-
χαὶ συνίστησιν, ὥσπερ οὐ τῆς οὐσίας αὐτοῦ
&x&, λέγων, οὕτως οὐδὲ τῆς γνώσεως τῆς οὐσίας
4 Καὶ πάλιν ὁ αὐτὸς θεολόγον ἕτερου ἑξηγού-
Τοιάδε φησί ΄ Καὶ πέρας τοῦ μυστηρίου τῇ
θών νεύφει θεούμενον, θεούµενον δὲ τῇ μετοχῇ
είας ἑλλάμψεως, οὐκ εἰς τὴν θείαν µεθιστάµε-
ὑσίαν. El γὰρ à ἤλιος ἡμῖν, φηαὶ, τῶν οἰκείων
tiv μεταδιδοὺς µένει τῶν ἡμετέρων ἀμέτοχος,
μᾶλλον ὁ τοῦ ἡλίου ποιητής τε καὶ Κύριος ;
κάλιν * Τοῦτον τοίνυν, φηαὶ, τὸν ἄνθρωπον ἆ
υργὸς ἄῤῥενα κατεσχεύασε, μεταδοὺς αὐτῷ τῆς
χάριτος ἑαυτοῦ, xal iv Χφινωνίᾳ ἑαυτοῦ δ.ὰ
€ αὐτὸν ποιησάµενος * ὅθεν xal τὴν τῶν ζώων
σίαν προφητικῶς, ὡς δούλων αὐτῷ δοθέντων,
mxüe ἐποιῄσατο.

ενάσιος δὲ ὁ μέγας τὰ κατὰ τὸν εὐαγγελισμὸν
Μπαρθένου καὶ θεοµήτορος σχοπούµενος, Ὡς

οὓς ἁποστόλους, quel, τὸ Πνεῦμα xoi ἡ δύ-ϱ

τοῦ Ὑψίστου ἐπήγγελται, οὕτω xal πρὶς τὴν
vov. Καὶ εἰ àv τοῖς ἀποστόλοις οὐ παρηκολού-
πάρχωσις, ὅηλον ὅτι οὐδὲ ἐν τἩ Παρθένῳ ἡ
€ ἐἑσαρχώθη, οὔτε τὸ Πνεῦμα ἐνηνθρώπησεν.
ὥσπερ bv τοῖς ἀποστόλοις d δύναμις πρὸς τὸ
αι χατὰ πάσης ἀντιχειμένης δυνάμεως ἐγέ-
Mi ἡ ἐπέλευσις τοῦ Πνεύματος χαθ) ὅλα τὰ
Be προσόντα αὐτῷ. ἐνεργοῦσα àv πᾶσι ση-
xa τέρασι, xat δυνάµεσι πρὸς βεδαἰωσιν xal
ny τῆς Χριστοῦ ἐπαγγελίας, οὕτω xal ἐπὶ τῇ
Mp f) ἐπέλευσις τοῦ Πνεύματος ἐγένετο ἐν πᾶσι
σιωθὼς προσοῦσιν αὐτῷ χατὰ τὴν θεαρχίαν,
ἱμποιοῦν, πρὸς τὸ iv πᾶσι χαίρειν αὐτήν. Καὶ
εικρόν *. A2" ὅτι δυνάµεως τοῦ Πνεύματος
η ἡ Παρθένο, πρὸς ἁἀγχιασμὸν μέντοι τῆς
αὐτῆς, xat &pb; τὸ δύνασθαι φέρειν τὸ σω-
χύημφ * xal οὕτως ἀχολούθῳς ἐν αὐτῇ 95 δυ-
µαλΣνεργείᾳ, ἀλλὰ x«0' Boy τὸ πλήρωμα eic
κ αὐτὴ fj ἀρχίθεος καὶ ὑπεράρχιος τοῦ Υἱοῦ
οὗ ὑπόστασις ἐσαρχώθη καὶ ἐνηνθρώπησε,
δείχθη γὰρ, ὅτι ὥσπερ fj ἐδουσία καὶ ἡ βασι-
al τὰ ἄλλα πάντα, ἃ χατὰ θεολογίαν προτέ-
οὐχ ὑπόστασιν ἕκαστον λέγεται, ἁλλὰ περὶ
ὁστασιν κατ' οὐσίαν ἰδίᾳ διερµηνευόµενα,
αἱ fj δύναμις xat d ἑνέρχεια περὶ τὴν ὑπό-
οὐσιωδῶὼς ἀναφέρεται χοινῶς μὲν ἐφ᾽ Εχάστην
μῶν θεαρχικῶν ὑποστάσεων, ἰδίως δὲ xal iz
οὗ ΥἸοῦ τοῦ θεοῦ τὴν µίαν σαρχωθεῖσαν xal
υκήσασαν. Καὶ ταῦτα μὲν οἱ θεολόγοι Πατέρες

τὰ τῶν ἱερῶν Εὐαγγελίων χαὶ ἀποστόλων ἐχδεξάμε-
vot, xal οὕτω xal τοὺς μαθητὰς ἡμᾶς καὶ φρονεῖν,
xai διδάσχειν τοὺς ἀδελφοὺς ἐχεῖνα διδάξαντες, καὶ
o0x ἔδει νοὺς ἀντιλέχειν τῇ Ἐκχχλησίᾳ απροειρηµέ-
νους τοῖς οὕτω φανεροῖς ἀντιπίπτειν, καὶ διαστρέ-
φειν ἐπιχειρεῖν τὰ διαστροφῆς xal ἀντιλαγίας πάσης
ἀνώτερα.

'AXX ἵνα xai τοὺς ἐκείνων ἑταίρους τε xat διαδό-
χους εἰσαγάγωμεν νῦν τῷ λόγῳ, xaX δείξωµεν διό
τε τῶν λόγων xal τῆς διδασχαλίας ἐχείνων, ὅπως
xal αὐτοὶ τὰ τῶν ἀρχαίων Πατέρων τε xai διδασχά-
λων ἑδέξαντο, xal ὅτι xol συνᾷδοµεν αὐτοῖς xac
ixelva, καὶ οὐδαμοῦ τῆς αὐτῶν ἁφιστάμεθα διανοίας͵

B ὥσπερ οὐδὲ τῆς ἐχείνων αὐτοὶ τοπαράπαν, lv. τῷ

αὐτῷ δηλαδὴ φθεγγόµενοι Πνεύματι τὰ τοῦ Πνεύ-
pato; πάντες ὁμοῦ, Γερμανὸς ὁ τῆς οἰχουμενικῆς
Ἐχκλησίας ἱερὸς Πατὴρ καὶ διδάσχαλος πρὸ τῶν
ἄλλων παρίτω, xal τὴν συμφωνίαν διὰ τῶν ἑερῶν
αὐτοῦ λόγων ὁποδειχνύτω. Οὗτος καὶ γὰρ ὁ µέχας,
πρὸς Λατίνους ὑπὲρ τῆς τοῦ θείου Πνεύματος ixxo-
ῥεύσεως νὺν ἑαυτοῦ πικούµενος λόγον, xai τῶν εὐαγ-
γελικῶντα xal πατριχῶν προϊστάμενος ὅρων, ἐπειδὴ
τὰ περὶ μετοχῆς xal χοινωνίας θεοῦ διασχοπούµε-
veg Tiv, καὶ τοὺς περὶ τούτων τῶν θεολόγων ἱεροὶις
λόγους, ἄλλους τε πολλοὺς, χαὶ τοὺς χορυφαίους µό-
λιστα χαὶ προὔχοντας αὐτῶν ἐπεισάγει, διὰ τῆς
ἐχείνων θεολογίας τὴν χαινοφἀνῆ τῶν Λατίνων δόξαν
ἑλέγχων, καχῶς οἱομένων, τῆς οὐσίας αὐτῆς, xal οὗ
τῆς οὐσιώδους ἑνεργείας χαὶ τῆς χάριτος τοῦ θεοῦ,
τοὺς ἁγίους µετέχειν. Τὰ γοῦν προῤῥηθέντα περὶ τού-
των ᾿Αθανασίῳ τῷ µεγάλῳ ἐν τῇ περὶ τοῦ θείου Eó-
αγγελισμοῦ ὁμιλίᾳ Γερμανὸς ὁ θεῖος οὐτοσὶν áva-
Ὑνοὺς, οὕτω πως ἐπιφέρει τὴν ἑαυτοῦ Tvoyny. Ὁρᾶς,
φησὶν, ὡς ὅταν λέγωσεν ol Πατέρες τὸ Πνεῦμα τὸ
ἅγιον ἐπιφοιτᾷν xal ἐνσχηνοῦν τοῖς ἁγίοις, οὗ τὴν
ὑπόστασιν αὐτὴν, ἀλλὰ τὴν χάριν φασί ; Καὶ πάλιν,
Ὅ δὲ θεῖός φησι Κύριλλος, τὸ προφητ.χὸν ἐξηγούμε.
vo; ἐχεῖνο, τὸ , 'Εχχεῶ ἀπὸ τοῦ Πνεύματός μου
ἐπὶ πᾶσαν σάρκα, Ei μέν ἐστι θεὸς, φηῃαὶν, ix
Θεοῦ κατὰ φύσιν ὁ Υἱὸς, γεγέννηται γὰρ ix θεοῦ
καὶ Πατρὸς, ἴδιον αὐτοῦ «ε καὶ ἐξ αὐτοῦ xal ἐν αὐτῷ
τὸ Πνεῦμά ἐστι, χαθάπερ ἀμέλει xaX αὐτοῦ τοῦ Πα-

D τρός. Καὶ ἐν τῇ πρὸς Θεοδόσιον΄ Βαπτίζοντα εὺν "Iz.

δοῦν à» πυρὶ καὶ ἁγίῳ Πνεύματι, οὐ τὸ ἁλλότριον
τοῖς βαπτιζομένοις ἐνιέναι Πνεῦμα δουλοπρεπῶ; καὶ
ὑπηρετιχῶς, ἀλλ' ὡς θεὺν κατὰ φύσιν, μετ’ ἔξου-
σίας τῆς ἀνωτάτω τὸ ἐξ αὐτοῦ xal ἴδιον αὐτοῦ,
Καὶ μετ’ ὀλίγα" ἸἈπολύων γὰρ ἁμαρτίας τὸν αὐτῇ
προσκείέµενον, τῷ ἰδίῳ λοιπὸν καταχρίει Πνεύματι -
ὅπερ ἑνίησι μὲν αὐτὸς ὁ Ex Θεοῦ Πατρὸς Λόγος καὶ ἐξ
Wa; ἡμῖν ἀναπηγάζει φύσεως.

Οὕτω καὶ τὰ τοῦ μεγάλου Κνρίλλου, κατὰ λέξιν
ὁ θεῖος ἐκθέμενος Γερμανὸς, ὅρα πῶς ἑἐχλαμθδάνει
xai διερμηνεύει σοφῶς. Ἁλλ ἐνταῦθα τὴν χάριν xo
την ἐνέργειαν, φηοὶ, προδήλως τῆς µαχαρίας Τριά-
bo; φησὶν, Ex τε τοῦ Πατρὸς xai τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ
ἁγίον προχεοµένην Πνεύματος, καθὼς αὐτὸς ὁ προ-

911

PHILOTIIEI CP- PATRIARCH.E

9n

φήτης φησὶν, ᾿Εκχεῶ ἀπὸ τοῦ Πνεύματός µου, A σου ὀψόμεθα φῶς. Opãc ὅτι ὁ Πατὴρ πηγἡ bit

ἵνα ἀπὸ τῆς ταυτότητος τῆς ἑνεργείας, χαὶ τὸ ταυ-
τὺν τῆς οὐσίας παραστήσῃ. El μὲν γὰρ, Ἐκχεὼ τὸ
Πνεῦμά µου, ἔφασχεν, ἴσως ἂν ὑπέλαδέ τις αὐτὸν
τὸν Παράχλητον Ex. τε τοῦ Πατρὺς xal τοῦ Ylou aó-
τοῦ προχεόµενον * ἐπεὶ δὲ, ἐν τοῦ Πνεύματος, ἔφησε,
καὶ τὴν αἰτίαν προσέθηκε παρ' αὑτὰ, ἐπὶ πᾶσαν
σάρκα, εἰπὼν, οὗ την ὑπόστασιν, ἀλλὰ την χάριν,
ὡς ἔφημεν, παρεστήσατο * ὅτι μηδὲ ἑχείνης ἑσμὲν
δεχτικοὶ, ἀλλὰ ταύτης, ἧς Dra xal κατὰ τὸ μᾶλλον
καὶ ἧττον µετέχοµεν, χαθὼς πίστεως xal καθαρό-
«nto; ἕχαστος ἔχομεν. Ἐκείνη γὰρ ἡ ἐχπορευομένη
ἐκ τοῦ Πατρὺς οὐκ ἔστιν οὐδεμιᾷ οὐσίᾳ κατὰ τὸ μᾶλ-
Aov xai ἅττον ληπτή τε καὶ µεριστή. Διὸ τὴν χάριν
καὶ τὴν ἐνέργειαν καὶ τὴν ἕλλαμψιν καὶ τὴν δύναμ.ν,
fjv φαµεν kx. τῆς θείας οὐσίας πηγαζοµένην εἶναι,
πιστεύοµεν. El γὰρ pf; ἔστιν ἀνενέργητος xa0' ἑαυ-
τὴν ἡ θεία οὐσία, καὶ ἀχαρίτωτος, ἁλαμπῆς, xal
ἀδύναμος, ἔστι δὲ καὶ ἑπίκτητος ἡ τοιαύτη χάρις,
ἀ))ὰ μὴν οὐδὲν ἑπίκτητον ἀὐτῃ τῇ θείᾳ οὐσίᾳ χαὶ
χατὰ συµθεθηχός.

*AXXX καλὸ» ἂν εἴη, φησὶν ὁ θεῖος Γερμανὺς αὖθις,
xaY τὰς προδαλλοµένας παρὰ Λατίνων χρῄσεις πα”
ῥαθέσθαι τῶν Πατέρων ἡμῶν. «Καὶ Υοῦν αὐτίκα τοῦ

μεγάλου ᾿Αθανασίου iv τῷ περὶ ες ἑνσάρχου ἔπι-
φανείάς τοῦ Θεοῦ Λόγου. Ti εὐαγγελίῳ, φησὶν, ὁ

Ἰησοῦς ἐπαγγέλλεται διδόναι ὕδωρ τοῖς πιστοῖς by

δίΦῃ, λέγων τῇ Σαμαρείτιδι περὶ τοῦ ἁγίου Πνεύμα”
«o,* El ᾖδεις τὴν δωρεὰν τοῦ θεοῦ, xal εἰς ἐστιν ὁ
λέγων σοι, Δός µσι ὕδωρ xuiv, σὺ ἂν ᾖτησας €

αὐτὸν, καὶ ἔδωχεν ἄν σοι ὕδωρ Cor. Καὶ pev. ὀλίγα
^et αὐτῇ: Πᾶς d πίνων ἓκ τούτου τοῦ ὕδατος δι-
ψήσῃ πάλιν. "Oc δ' ἂν sig ἐκ τοῦ ὕδατος, οὗ ἐγὼ
δώσω αὐτῷ, γενήσεται ἐν αὐτῷ αηγὴ ὕδατος
ἀλλομέγου εἰς ζωὴ» αἰώγιον. Καὶ διὰ τοῦτο φάλ-
Att Δαθὶδ ἓν τῷ θεῷ λέγων, "Ort παρὰ col πηγὴ
ζωῆς, ἐν τῷ φωτίσου ὀψόμεθα φῶς. Οἶδε γὰρ παρὰ
τῷ θεῷ xai Πατρὶ ὄντα τὸν Ylóv, τὴν πηγὴν τοῦ
ἁγίου Πνεύματος, ὡς χαὶ διὰ Ἱερεμίου à Υἱὸς λέγει»
Avo καὶ πογηρὰ ἐποίησεν ὁ υἱός µου’ ἐμὲ ἐγκα-
τἐ]εχε πηγὴν ὕδατος ζῶντος, καὶ Όρυξεν ἑαυτῷ
Adxxovc συντετιριµµένους., -οἳ οὗ δυνήσονται
ὕδωρσυνέχειν. Καὶ πάλιν. Τοῦ Πατρὸς ὄντος πηγῆς,
τοῦ δὲ Υἱοῦ ποταμοῦ λεγοµένου, πίνειν λεγόμεθα τὸ
Πνεῦμα . Λέχουσιν οὖν ol τὰ Λατίνων δηλονότι φρο-
νοῦντες, Ὁ σοφὸς αὖθίς φησι Γερμανὸς, ὅτι τῆς τοῦ
Παρακλήτου ὑποστάσεώς ἐστι πηγὴ à. YU, καὶ ἡμῖν
τοῖς διφῶσιν ἀνθρώποις ταύτην πηγάδει, xal ὡς ὕδωρ
λαμδάνομεν xal πίνομεν οἱ πιστεύοντες. 'A))' οὗ
τὶς οὐσίας ἐσμὶὲν, φησὶ, δεχτικοὶ, f) Υὰρ ἂν ix θεό-
«ητος xal ἀνθρωπότητος. μεν συγχείµενοι, ἀλλὰ
τῆς θείας χάριτος χαὶ δωρεᾶς. Ὅπερ ὁ Κύριος ἑδή-
λωσεν ix. τοῦ, El. δεις τὴν δωρεὰν τοῦ θεοῦ, 1;
οὐ µόνον ὁ Πατηρ xai ó Υἱὸς πηγἡ, ἀλλὰ xai
αὐτὸς ὁ Παράκλητος. Καὶ τοῦτο αὐτὸ ὁ προδληθεὶς
ἐν τῷ δ-υτέρῳ χεφαλαίῳ λέγων ' Λέγει γὰρ ὁ προ-
φήτη-, Ἐμὲ ἐγκατέλιπον πηγΗν ὕδατος ζῶντος,
καὶ ὁ Δαδίδ' Ὅτι παρὰ col πηνἡ ζωῆς, ἐν τῷ φωτί

xaY 6 Υἱὸς, ὁμοίως xal τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον ;

"Axoucoy δὲ xal τῶν παρ) αὐτοῦ τοῦ µετάλη
ἀνωτέρω µιχρὀν. Φησὶ γὰρ αὐτὸς 6 Κύριος * Ὁ αι-
στεύων εἰς ἐμὲ , ποταμοὶ ῥεύσουσιν ἐκ τῆς xo
Aíac αὐτοῦ. Τοῦτο δὲ ἔλεγε περὶ τοῦ Πνεύματες,
οὗ ἔμελλον λαμδάνειν οἱ πιστεύοντες εἰς αὑτόν.
Καὶ ἐν τῷ "Io ἐχ προσώπου τοῦ Πατρὸς, "Exysé
ἀπὸ τοῦ [νεύματός µου. Καὶ διὰ τοῦτο ἐμφυεᾷ
εἰς «b πρόσωπον τῶν μαθητῶν, λέγων, Αάδετε
Πνεῦμα ἅγιον, ἵνα µάθωμεν, ὅτι x τοῦ πληρώ-
µατος τῆς θεότητός ἐστι τὸ διδόµενον ἅγιον Πνεῦμα,
Ἐν Χριστῷ γὰρ,φησὶ, κατοικεῖ πᾶν τὸ πλήρωμα
τῆς θεότητος σωματικῶς, τουτέστιν ἓν τῇ ca px! αὖ-
τοῦ, χαθὰ xaX ὁ Εὐαγγελιστῆς λέγει Ἡμεῖς ἐκ εοῦ
π.Ἰηρώματος αὐτοῦ πἀντες ἑλάδομεν. Τοῦτο δὲ
φησιν à ἱερὸς Γερμανὸς ἀναπτύσσων, h ἔπεξεργα»
ζόμενος δηλονότι τὰ εἰρημένα, χαὶ τὸ ἐχχεῶ, xal ὁ
ἐμφυσῶ, καὶ τὸ ἐκ τοῦ π.Ιηρώματος, xaX τὸ ἡμεῖς
αὐτοῦ Ἠάντα ταῦτα τῆς θείας χάριτος xal ἑλλάμ-
Ψεως χα] ἑνεργείας τῆς ἁγίας Τριάδος εἰοὶ δηλωτικἀ,
Elta τοῦ Χρυσοστόμου Πατρὸς μνησθεὶς 6 οοφὺς
Γερμανὺς καὶ αὖθις, νῦν μὲν ἐν τῇ εἰς thv ἐνανθρώ»
πησιν τοῦ Κυρίου ὁμιλίᾳ λέγοντος, "Hàa6sv ὁ Χρι»
οτὺς πρὸς ἡμᾶς, ἴἔδωχεν ἡμῖν τὸ ἑαυτοῦ Πνεύμα,
xai ἔλαδε τὸ ἡμέτερον σῶμα, νῦν δὲ tv τῷ πρὸ»...
πρώτῳ λόγῳ, Καὶ οὕτως ὁμᾶς φυλάξει «b παρὰ
Χριστοῦ Πνεῦμα cl; τὴν ἡμέραν τῆς μελλούσης
ἀπολυτρώσεως, ἐπάγει τὰ παρ) ἑαντοῦ, λέγων οὔὗ-
σως» Οὐχ ἔστι δὲ, ὦ οὗτοι, τὸ παρ αὐτοῦ χαὶ ἐκ
τοῦ Χριστοῦ ἡ οὐσία xal ὕπαρξις, à)" fj χᾶρις xol
ἡ δωρτὰ, fic xat ἡμεῖς bopev δεχτιχοί. Καὶ [lveüpa
Χριστοῦ xal ταύτην µεμαθήχαμεν, κατ αὐτ,
El δό τις Πνεῦμα Χριστοῦ οὖκ ἔχει, obx lov
αὐτοῦ. "Ebwxs 6b τοῦτο, ὅτε ἐνεφύσησε colc pe-
θηταῖς. Δέδωχε δὲ πάλιν τελεώτερον, xol ἠνίχα ὁ
Παράχλητος διεμέρισε τὰς ἑαυτοῦ δωρεᾶς ἓν τοῖς
ἀποστόλοις. El γὰρ καὶ οὗτος διεµέριζεν, ἀλλ’ οὖν
χαὶ ὁ Yib; καὶ ὁ Πατὴρ. Μία γάρ ἐστιν ἡ χάρις.
Δέδωχε δὲ πάλιν μετὰ τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Πνεύμα»
τος xal ὅτε ἐπεφοίτησεν ἐπὶ τὴν ἁγίαν Παρθένον καὶ
Θιεοτόχον χατὰ τὴν τοῦ ἀγγέλου φωνὴν, Πνεῦμα
ἅγιον ἐπε.εύσεται ἐπὶ σὲ, ὥσπερ ὑῆτα xal ὁ ἱερὶς
Αθανάσιος tiv τῷ εἰς τὸν Εὐαγγελισμὸν zagt-

D στᾷ.

"0 δὲ μέγας, φησὶν, Ἀθανάσιος ἐν τῷ χατὰ Αρείου
τρίτῳ τάδε φησί. Διδόντο; τοῦ Πνεύματος χάριν χαλ
εἰρήνην, αὐτὴν xal ó Yl δίδωσι. Mía γὰρ xal
αὕτη παρὰ Πατρὺς δι’ Υἱοῦ, ὡς ἔστιν Ev 4b φῶς
tou ἡλίου xol τοῦ ἁπαυν άσματος, xal τὸ φωτίζεν
τὸν fiov διὰ τοῦ ἀπαυγάσματος Ὑίνεται,

Kal µετά τινα’ Γράφει τοΐνυν ὁ Ἰωάννης, "Ev
τούτῳ γιυώσκομεν ὅτι ἐν αὐτῷ µένομεν, xal αὐ-
tóc ἐν ἡμῖν, ὅτι ἐκ τοῦ Ilrsüpatoc αὐτοῦ ὅδωιφ
ἡμῖν. Οὐκοῦν διὰ τὴν διδοµένην ἡμῖν χάριν «99
Πνεύματος ἡμεῖς τε iv αὐτῷ γινόµεθα, χαὶ αὐτὸς ἓν
ἡμῖν. Καὶ ἐπειδὴ τὸ Ἠνεῦμα τοῦ Θεοῦ ἐστι, δὲ
τοῦτο τούτου γενοµένου ἐν ἡμῖν, εἰκότως, ὡς ἔχο-

CONTRA GRÉGORAM ANTIRRHETICORUM VI.

914

αἱ ἡμεῖς τὸ Πνεῦμα, νομιζόμεθα iv τῷ θιῷ A τινὲς, διὰ τὸ χαλεῖσθαι τοῦτο Θεοῦ ἑνέργειαν, κατά

ἴδαι, xal οὕτω Θεός ἐστιν Ev ἡμῖν.

λλὰ παὶ ὁ Ἀρυσόατομος, noto, ἐξηγούμενος τὸ,
ic Πνεῦμα Χριστοῦ οὐκ ἔχει, οὐχ ἔσευ' αὐτοῦ,
δι; Ἠνεῦμα Χρισιοῦ à Απόστολος τὰ χαρί-
ατῆς Καινῆς Διαθήχης φησί, Καὶ πάλιν ὁ σοφὸς
ιανὸς, O0x αὐτὴν τὴν οὐσίαν χαὶ Όπαρξιν τοῦ
εχλήτου προχέει τοῖς ἀξίοις ὁ Κύριο», οὗ γὰρ
à fj θεότης, οὐδὲ µεταδαίνει, πὀθεν γὰρ xal
ἡ τὰ πάντα πληροῦσα. ἀλλὰ τὴν θείαν ἑμφά-
| χαὶ χάριν καὶ «δύναμιν ἀποστέλλει — xa
Σιν. Αποστολὴν δὲ οὐδὲν ἄλλο δύναται νοεῖν ὁ

δῆς ἀπὺ τοῦ Πατρὸς xoi τοῦ Υἱοῦ fj τὸ ὁμόδου-᾽

ιαἱ «b ὁμόγνωμον, xai τὸ αύμπνουν, xal τὴν
υδοχίαν τῶν τριῶν εἰς τὴν φανέρωσιν καὶ ἔχδηλον
γειαν τοῦ Παρακλήτου.

τι δὲ, φησὶ, Πνεῦμα ἅγιον τὰς χάριτας φησὶν
ἵος, xai τὰς ἑνεργείας, χαὶ τὰς δωρεὰς τάς
ματιχὰς, δι ὧν οἱ µετέχοντες πνευματιχοὶ γί-
xl τε χαὶ λέγονται, δῆλον ἑντεῦθεν. Μία γάρ
, ἡ ἐχ τοῦ Πατρὸς χάρις διά τοῦ Ylou ἓν Πνεύ-
, ἁγίῳ πλτρουμένη, xax µία θεότης. Καὶ πάλιν’
ἂρ διξοµένη χάρις xa δωρεὰ ἐν Τριάδι δίδοται
b τοῦ Πατρὸς δι Υἱοῦ ἐν Πνεύματι ἁγίῳ .
εερ δὲ ix τοῦ Πατρός ἐστι δι᾽ Υἱοῦ ἡ διδοµένη
€» οὕτως οὖχ ἂν Ὑένοιτο χοινωνία τῆς δύσεως
μῖν εἰ μὴ iv τῷ Πνεύματι τῷ &ylp. Τούτου γὰρ
Χοντες, ἔχομεν τοῦ Πατρὸ, τὴν ἀγάπην , xal
Ylou τὴν χάριν, χαὶ αὐτοῦ τοῦ Πνεύματος τὴν
υνίαν, Μία ἄρα ἐκ τούτων fj. τῆς Τριάδος ἑνέρ-
δείχννται. Καὶ πάλιν' "A γὰρ τὸ Πνεύμα ἑχά-
δ-αιρεῖ, ταῦτα παρὰ τοῦ Πατρὸς διὰ τοῦ Λόγου
Ιεῖται. Διὸ καὶ τὰ παρὰ τοῦ Yloo ἐν Πνεύματι
κενα τοῦ Πατρός ἐστι χαρίσματα.

) δὶ Νύασης, φησὶ, θεῖος Γρηγόριος, Πᾶν ὅπερ ἂν ᾿

ἡμᾶς. φησὶν, ix θείας δυνάμεως ἀγαθὸν φθάσῃ,
πᾶντα iv . πᾶσιν ἑνεργούσης χάριτος ἑνέρχειαν
[ φαμµεν. Καὶ πάλιν ὁ θεῖός φησι Γερμανὸς, Τὸ
(εόµενον ἐχ τοῦ Ἀριστοῦ Πνεῦμα ἡ θεία xal
μματιχὴ χάρις ἑστὶ xal ἑνέρχεια. Καὶ προχεῖ-
ἀπ αὐτοῦ, καθάπερ ἀμέλει xal ix τοῦ Θεοῦ
Πατρός» οὐχ ἡ ὑπερούσιος ὕπαρξις δηλονότι,
$ χάρις. Κοινὴ γὰρ τῆς ὑπερουσίου Τριάδος,
ἁμερὴς xol ἁπλῆ. Καὶ τὸ μὲν προχεῖσθαι,

l, χαὶ ἑῥἀποστέλλειν xal ἐχλάμπειν, xal πε- D

ίναι, τὴν τῶν χαρισµάτων τοῦ θείου Πνεύματος
t χορηγίαν, καὶ τὴν τῶν ἑνεργειῶν ἔχδηλον ἔχ-
σιν, ὅταν ix τοῦ Υἱοῦ, fj διὰ τοῦ Ylou λέγηται
ra, xal τισὶ λέγονται, τὸ δὲ ἐχπορεύεσθαι τὴν
ιρον xai ἀχατάληπτον ἐκ τοῦ Πατρὸς τοῦ ὕαρα-
του ὕπαρξι». Καὶ πάλιν, Ὁ μὲν, qnot, τῶν ἁγίων
γειαν ὀνομάζει τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον, ὡς lv αὐτῷ
ιοριζοµένης πάσης τῆς ἐχ Πατρὸς δι᾽ Υἱοῦ προ-
μένης ἑνεργείας , εἴτε ἁγαθότητα , εἴτε σοφίαν,
τι ἕτερον εἶποις τῶν τῆς θείας φύσεως πλεονε:
µάτων, ὥς φησιν ὁ θεολόγος ἐν τῷ εἰς τὸν χατά-
Uv, |

Ὀ δὲ Νύσσης ἓν τῷ πρὸς ᾿Αδλάδιον, Οὐδὲν τῶν
ὧν ἑνέργεια, qni, ἀλλὰ μᾶλλον ἐνεργοῦν. Διότι ᾿

συμδεθηχὸς αὐτοῦ thv ἑνέργειαν νοεῖσθαι xau
ὑπέλαδον. ᾿Απεδείχθη οὖν, φησὶν, ὅτι Πνεῦμα ἅγιον
οὗ µόνον τὸν ἹΠαράκλητον, ἀλλὰ xal τὴν µία» xol
ἁπλῆν θε[αν χάριν xal δύναμιν, λλαμφίν τε xai
ἑνέργειαν, τὴν ἁγαθότητι ποιχιλλομένην ἐν τοῖς µε -
ριστοῖς, καὶ ἁμερίστως πληθυνομένην, Guváyoucáv
τε τὰ μεριστὰ πρὸς τὴν ἑαυτῆς ἁπλότητα, Ἶτις ἐχ
Πατρὸς δι’ Υἱοῦ iv ἁγίῳ Πνεύματι τῷ Παραχκλήτῳ
προχεοµένη, τοῖς οὖσι τὸ εἶναι, xal τὸ εὖ εἶναι, χατὰ
τὴν ἕχάστου δεχτιχὴν δύναμιν ἐνεργεῖ, καὶ ταύτην
$ φυσιχὴν fj προαιρετικἠν. Οἱ δὲ μὴ οὕτω πιστεύ-
οντες, μηδὲ εἶναι ταύτην xal ix τοῦ ἁγίου Ὠνεύμα-
τος ὡς xai ix τοῦ Πατρὺς xal ix τοῦ Υἱοῦ, ὡς
χοινην ἑνέργειαν τῆς ἁγίας Τριάδος, ἀλλὰ ταύτην

B εἶναι λέχοντες «ἣν «o0 Παραχλήτου ὑπόστασιν, x&àx

κοῦ Υἱοῦ ἔχειν τὸ εἶναι, ἀθετοῦσιν αὐτὸν, xa el;
δυάδα, χατὰ τὸν Μαχεδόνιον, ἀλλ᾽ οὕχουν εἰς Τριάδα
πιστεύουσιν.

λλὰ τὰ μὲν τοῦ τῆς Ἐκχλησίας οἰχουμενικοῦ
πουτουῖ διδασχάλου, τοῦ θείου φημὶ Γερμανοῦ, ἅλις
ἑχόντων τό γε νῦν εἶναι. Τόν τε γὰρ περὶ θείας ἕνερ-
γείας χαὶ χάριτος xal ἑλλάμψεως λόγον lx τῶν àg-
χαίων Πατέρων καὶ θεολόγων λαθὼν, ἑδίδαξεν ἄρι-
στα φυσιχὴν δύναμιν ἀποδείξας αὐτὴν περυχέναι
τῆς ἁγίας Τριάδος, διαφέρουσαν piv τῆς φύσεως,
συναῖδιον δὲ xal συμπεφυχυῖαν, xal συνουσιωµένην,
καὶ ἀχώριστον αὑτῆς, δι ὧν τό τε ἠνωμένον xol τὸ
διαχεχριµένον αρὺς τὴν οἰκείαν αὐτῆς φύσιν θ:9λ0-

C γεῖται καλῶς, καὶ περὶ τῆς μετοχῆς αὐτῆς θεοπρε-

πῶς τε xa θεολογιχῶς ὄντως ἐφιλοσόφησε, μὴ τοῦ
Πνεύματος τὴν ὑπόστασιν, ph τὴν θείαν οὐσίαν
ὅλως εἰπὼν τὴν µετεχομένην ὑπό τε τῶ» ἁγίων,
xoi δὴ xal τῶν ἄλλων κτισμάτων ἀναλόγως εἶναι,
μηδὲ γὰρ πεφυκέναι μὲτ ἑκείνην ὅλως ληπτήν τε
xai μεριστὴν, µήτε τὰ χτίσµατα, δεχτικὰ τοπαρᾶ-
παν τῆς θείας οὐσίας xal ὑποστάσεως, ἁλλά τὴν
θείαν ἑνέργειαν, xal χάριν xal ἕλλαμψιν, ἁπλῆν
μὲν οὖσαν καθ’ ἑαυτὴν καὶ ἀμέριστον, µεριζομένην
δὲ xal ποιχιλλομένην ἓν τοῖς μεριστοῖς ἀναλόγως
ἀγαθότηει θείᾳ, χατὰ τὴν φυσιχὴν, qnot, καὶ προαι-
ρετιχὲν ἐχείνων ἐπιτηδειότητα, xal δεχτιχὴν δύ-
ναµιν, ὡς ἐντεῦθεν xal µίαν xal πολλὰς τὴν αὑτὴν
xai νοεῖσθαι xal λέγεσθαι, xal μὴ µόνον οὗ προσ-
ἰστασθαι τὸϊδιαχεχριμένον τοῦτο τῆς θεολογίας τῷ
ταύτης ἐνιαίῳ, ἀλλὰ xal ἀνενέργητον, καὶ ἀδύνα-
pov, χαὶ ἁλαμπῆ, καὶ ἀχαρίτωτον χατασχευάξειν
τὴν θείαν oüclav τοὺς ἐχεῖνα δοξάνοντας, ταῖς γὰρ
τοῦ ὃ.δασχάλου καὶ αὖθις χρήσομαι λέξεσι, xal πρ.σ-
έτι μετὰ MaxsBovlou εἰς δυάδα πιστεύειν τούτους,
οὕὔχουν εἰς τὴν ἁγίαν Τριάδα, τὰ xal παρ) ἡμῶν bv
ποῖς φθάσασι δειχθέντα διὰ πολλῶν, τοῖς εὔαγγελι-
xol; τε xal ἀποστολικοῖς χα) 6h χαὶ τοῖς θεολογι-
xol; xal πατρικοῖς ἑτομένων λόχοις bv ἅπασι,

Yi δὲ τί xal πρὸς ταῦτα λέχεις, ὦ σοφὲ Γρηγορᾶ:
Δέχῃ xàv τὀυτονὶ τὸν ἱερὸν τῆς χαθόλου τῶν πι-
avv Ἐχχλησίας διδάσχαλον, ἑξηγητὴην τῶν ἱερῶν
λόγων, xai τῶν ἀρχαίων θεολόγων ἑχείνων, αρ.φη-

815

PHILOTHEI CP. PATRIARCB.£

τῶν cÉ φηµι καὶ ἀποστόλων xal τῶν pev! ἐχείνους Α καὶ «3j Ἐχχλησίᾳ τότε προσθέντες, οὕτω τοὺς

Πατέρων xaX διδασκάλων, €) καὶ τοῦτον ἓν αἱρετικῶν
ἀριθμεῖς uolpa, καὶ πᾶσαν αἴρεσιν ὑπερθδαῖνειν xal
τὰ τούτου λέχεις τοῦ µὰκαρίου, καθὰ δὴ xal τὰ
τῶν συντεθεικότων τὸν τόµον, Ἐπειδὴ μὴ ταῖς ᾿Αρι-
στοτελιχαῖς χατητορίαις, Dc αὐτὸς φῄς, καὶ ταῖς
ἀνάγχαις τῆς ἐπιστήμης ἑκχείνης, τὸ Εὐαγγέλιον
ὑποδάλλουσι; Τὰ αὐτὰ xat γὰρ, ὡς ὁρᾷς, xai οὗτος
τῇ χαθ ἡμᾶς χαὶ vost xo γράφει συνόδῳ, καὶ οὐχ
ἔστιν οὐδ' ἠντινοῦν τὴν διαφωνίαν ἓν αὐτοῖς τὸ σύν-
ολον χατιδεῖν, πλείατην μὲν οὖν τὴν συµφωνίαν
καὶ ἀκριδεστάτην àv ἅπασιν, ἅτε δῇ καὶ τοῖς aó-
τοῖς ἑπομένοις μυσταγωχοῖς τε χαὶ διδασκάλοις, bv
τῷ αὐτῷ qnt Πνεύματι,

Ἁλλ' ὁ μὲν τῆς Ἐχχλησίας xa τότε xa νῦν
διδάσχἀλος παρ αὐτῆς, φημὶ, τῆς καθολιχῆς Ἐκ-
χλησίας ἀναχηβύττεται, ὡς xal τὰ ἱερὰ τούτου συγ-
γράμματα μαρτυρεῖ, iv. πανδῄήµοις τελεταῖς τε xal
φανηγύρεσι, aov γε τοῖς τῶν ἀρχαίων Πατέρων xal
διδασχάλων, εἰς πάσας ἀχοὰς ἀναγινωσχόμενα * σὺ
δ' ἐξ ἀνάγχης Exslvow ἑναρίθμιος Ὑέγονας, οἷς τοὺς
ἁγίους ςούτους χάκιστα συκοφαντῶν συνηρίθµησας,
τοῖς τε Xon, καὶ δὴ xu τοῖς καινοφανέσι Hvtu-
pasop&yow, ταῖς Ἀατίνοις φημὶ τουτοισὶῖν, ὡς ὃ
θεῖος δηλαδὴ Γερμανὺς Ex γε τῶν θεολόγων Πανέ-
pov ἱκανῶς ἔδειξεν, ἵνα πρὸς τοῖς ἄλλοις κἀκεῖνὸ
µάθῃς, ὡς οὐχ el τὴν ἑνέργειαν x «fj; οὐσίας ὣς
φυσιχὴν εἰπύντες, ἀλλ οἱ ταυτὸ πάντη xal ἁδιάφο-
pov θείαν οὐσίαν, xaX θείαν ἑνέργειαν φάσχοντες

ἐχείνου λόγους xai τὴν θεολογίαν ἁπολούθως αὐτοῖς
ἀντιστήσωμεγν.

Φησὶ «οιγαροῦν 6 τὰ Λατίνων ἐπεκδικῶν Βέκος
€b τηνικαῦτα, περὶ τῆς τοῦ ἁγίου Πνεύματος ἔκπο-
ρεύσεως γράφων, οὗτωσὶ κατὰ λέδιν' TL δέ ἐστι εὖ
χορηγούµενον ἡμῖν διὰ «oU You; Ὁ «Ic τῆς ἁγίες
Τριάδος θεὸς, ὁ Παράχλητος, Ίγουν αὐτὰ ἡ oleís
xai ἡ ὑπόστασις τοῦ παναγίου Πνεύματος. "Ex*o-
ρεύεται μὲν γὰρ τὸ Πνεῦμα, κατὰ τὸν ἃγιον Κύρλ-
λον, ἐκ τοῦ Θεοῦ xai Πατρὸς, χορηγεἶται δὲ τῇ x
σει διὰ τοῦ YioU. El οὖν «b da mopeuópsvov bx. οοῦ
Πατρὸς τοῦτό ἐστι xoi τὸ χορηγούµενον τῇ χτίσει
διὰ τοῦ Υἱοῦ, ἑκπορεύεται δὲ tx τοῦ Θεοῦ καὶ le-
τρὸς ὁ εἷς τῖς ἁγίας Τριάδος θεὸς ὁ Παράχλητος,
ἔγουν αὐτὴ ἡ ὑπερούσιος οὐσία xal ὑπόστασις τοῦ
παναχίου Πνεύματος, δήλον, ὅτι fj αὐτὴ χορηγεῖτει
xa τῇ κτίσει διὰ τοῦ Υἱοῦ, καὶ e0y ἡ χάρις μόνον.
Εἰ δὲ ἡ χάρις µόνον καὶ à ἑνέργεια χορητεῖται «8
χτίσει διὰ τοῦ Υἱοῦ, ἡ αὐτὴ ἄρα sal ixxepebezn
ix τοῦ Πατρός. Τὸ γὰρ αὐτό φησιν ὃ Veto; κύρὰ,
λος χορηγεῖσθαι τῇ χτίσει διὰ «oU. Υἱοῦ, ὃ xelix
τοῦ Πατρὸς ἐκπορεύεται.

Ox ἔστιν, ὦ οὗτος, ληπτὴ ἡμῖν fj θεῖα οὐσία. El
γὰρ ἑξακτέρνγα Σεραφεὶμ o0 στέγουσεν δλως φέ-
ρειν «ἣν ἐκ τῆς θείας φύσεως ἑκπερπαμένην αἴχλην
καὶ λαμπρότητα, πῶς ἔχεται λόγου τὸ λέγειν δεκτ»
κὴν εἶναι ὅλως τὴν ὑλαίαν καὶ ἐπίκηρον ἡμετέρεν
φύσιν αὐτῆς τῆς θείας οὐσίας; ᾿Απας ἡμῖν 49019

μᾶλλον, xat τὸ ἠνωμένον τῆς θεολογίας ἑπιστρᾶ- ᾳ χεχάρισται ἓν τῇ ἀῤῥήεῳ καὶ ἀκαταλήκτῳ καὶ ὑπὲρ

εεύοντες τῷ διαχεκριμένῳ ταύτης, µεθεκτήν τε τὴν
θείαν οὐσίαν xai τὴν ὑπόστασιν αὐτὴν τοῦ Ἠνεύμα-
τος λέγοντες, τὰ τῶν σῶν συγγραμμάτων καὶ δογµά-
των ἑξαίρετα, ofc δήπου καὶ τὸν λατινισμὸν ἔπεια»
άγων αὐτὺς «φανερῶ, σὺν. τοῖς σοῖς ἑταίροις τε
xdi συμμµύσσαις, ὑπὲρ οὗ xai νῦν ὁ πόλεμος μάλι-
στα πᾶς, ἔπειτα οὐκ ἐρυθριᾷς οὐδ' αἰσχύνῃ, τῇ «àv
ὀρθοδόξων Ἑνωίλησίᾳ xo τοῖς ἁγίοις ἑπιφημίζων
εαῦτα, χαθάπερ τις ἐξεστηκὼς σεαυτοῦ xal μαινό-

Ἐγὼ δέ σοι. καὶ δεύτερον μετὰ τοῦτον καὶ διδά-
αχαλον πατριάρχην χατ᾽ αὐτὸν ἐπιστήσω τῷ λόγῳ,
σοφὺν μὲν τὰ θεῖα, σοφὸν 0 ὑπὲρ ab, καὶ τοὺς κατὰ
ck xal πολλῷ τινι τῷ µέσῳ καὶ τὰ «ἀνθρώπινα, sl
xai βραχὺς 6 λόγος ἐκείνῳ τῶν τοιούτων, ἐραστῃ
πεφηνότι, καὶ μύστῃ, wal μυσταγωγῷ τῆς ἆληθι-
νῆς xal πρώτης σοφίας, Γρηγόριόν Φηµι τὸν dx
Κύπρον, οὗ μέγα χλέος tv πάσῃ τῇ οῶν πυστῶν Ἐκ-
χλησίᾳ δογμάτων τέ quii xol λόγων ἕνεκα xal
λαμπροῦ βίου xai πολιτείας ἀρίστης, καὶ δη καὶ
τῶν χαλῶν xal πο)λῶν ἀγώνων ἑχαίνων, οὓς ὑπὲρ
τῆς ὀρθῆς δάξης ὑπέστη, mphc τοὺς φμονοῦντας τὰ
πῶν σῶν Λατίνων ἀγωνιςόμενος, Παρίτω τοὐχαροῦν
Γρηγόριος xal νῦν ὁ σοφὸὺς διὰ τῶν αὐτοῦ λόγων
τοὺς περὶ θεότητος xal θείας ἑνερχείας xo Ἱερᾶς
ἑλλάμφεώς τε χαὶ μετοχῆς λόγους διδάξων, καὶ τὴν
συµφωνίαν αὐτοῦ τε xal ἡμῶν πρὺς τοὺς ἀρχαίους
Πατέρας xai θεολόγους ἐπιδειξόμενος, Μᾶλλον δὲ
x( τῶν ἐχείνου λόγων τὰ τῶν ἀντιλεγόντων ἐχείνῳ

φύσιν ἑνώσει τοῦ Θεοῦ Ἀόχου, Κυρίου δὲ καὶ Σω
τΏρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, αὐδοχίᾳ Πατρὺς καὶ
συνεργείᾳ τοῦ ἁγίου Ἠνεύματας, Καὶ ἣν ὁ Κύρας
ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστὺς δύο φέρων kv αὐτῷ οὐσίας,
θεότητά τε ant ἀνθρωπότητα. Ἡμῶν δὲ τοῖς κρείτ»
εόσι ψαρηγεῖσαι οὐχ f$ «oU παναγίου Πνεύματος οὐ-
cla «s καὶ ὑπόστασις ' οὐδὲ γὰρ ληκτὴ f θεία υὐσία
xa μεριστὴ xal ποικιλλοµένη, ἁπλῆ Υάρ ἔστο
αὕτη, xai πάντη ἄσχετος καὶ ἀμέθεκτος * ἀλλ $
ἐκεῖθεν Εκπεμπομένη θεία καὶ ἆ (αθοκοιὸς καὶ ἀνιαίε
αἴγλη πε καὶ χάρις xaX ἑνέργεια τοῦ παναχίου Βνεύ-
µατος, tj ἁπλῶς xal ἁμερῶς, καὶ εΓντῶς καὶ ϐλι.
xo καὶ ἑνιαίως às κηγαζαµένη Fx τῆς ὑπερδίοι
μιᾶς ερισυποστάτου φύσεως. Καὶ ταύτην αοικιλλ-
µένην xat κατακαρματιζοµένην iv μεριστοῖς &paph-
στως, χατὰ τὸ péxpov ἑχάστου ες ἀρετῆ», οἱ κρείν»
εὖνες ἐπισκῶνται, xal οἱ μὲν μᾶλλον, οἱ dà. ftem
ταύτην «ἰρδέχονταε, xal θεσὶ ἐξ αὐτῆς κατὰ χάρο
καὶ µέθέξιν χρηµατίζουσι. Καὶ καύτην τοίνυν τὴν
θείαν αἴχλην καὶ χάριν, τὴν ἐἑνέρχειάν τε χαὶ ἐν-
ρεὰν se) παναχίου Πνεύματος, Πνεῦμα ἅτγιον εἰ
θεῖαι Γραφαὶ κατονοµάζουσιν * ἀλλὰ δῇ καὶ θούτητα
xai θεὸν, καὶ θεοποιόν * ἐπὶ γὰρ τῆς ἁπλῆς sal ow
p.áxou. φύσεως τὸν αὐτὸν τῇ οὐσίᾳ λόγον ἐπιδέχετει
xci ἡ ἑνέργεια, φηαὶν ὁ μέγας Βασίλειος iy sel,
'Avti)fntixoic , ἐπεὶ xol ἡλιόν φαµεν οὗ [μόνον
αὐτὸν τὸν ἠλιακὸν δίσχον, ἀλλὰ καὶ τὴν ἐκεῖθεν
ἐχπεμπομένην αἴγλην τε καὶ ἑνέργειαν. "Ότι &
θεότητα, καὶ θεὸν, καὶ θιοκοιλν, καὶ αὐτοαγαθί

917

$572, xa ἀγαθοκχοιὸν,
φασιν αἱ θεῖαι Γραφαὶ τὴν θείαν ταύτην χάριν,
ἐνέργειάν τε xal δωρεὰν τὴν ἐκ τῆς ὑπερουσίου
Τριάδος προερχομένην, µάρτυς xat ὁ Ἀρεοπαγίτης
θεῖος Διονύσιος, καὶ ὁ Δαμασκηνὸς θεῖας Ἰωάννης.
'O μὲν yàp εἰς τὸ Περὶ θείων ὀνομάτων οὕτω φη-
elv* Oüx ἐναντιολογοῦσιν οἱ ποτὶ μὲν λέγαντες τὸν
Θεὸν αὐτοουσίαν χαὶ αὐτοζωὴν, καὶ αὐτοδύναμιν
καὶ αὑτοειρήνην, χαὶ τὰ τοιαῦτα, ποτὶ δὲ λέγοντες
αὐτὸν ὑποοτάτην αὐτρουσίας, xal αὐτοζωῆς, xal
αὐτοδυνάμεως, xal αὑτοειρήνης, xal τῶν τοιούτων,
τὰ μὲν yàp ὀνομάζεται ἐκ τῶν ὕντων, xal μάλιστα
ἐχ τῶν πρώτως ὄντω», ὡς αἴτιος αὐτῶν, τὰ δὲ ὑπερ-
οχιχῶρ, ὡς ὑπὲρ τὰ πάντα χαὶ τὰ πρώτως ὄντα,
Λύτοουσίαν τε xal αὐτοζωὴν, xal αὐταδύναμιν, xal

αὑτοειρήνην, xal τὰ τοιαῦτα, λέγομεν θεῖχῶς μὲν, B

καὶ ἀρχικῶς, καὶ αἰτιατικῶς τὴν µίαν πάντων ὑπερ-
&py:ov ἀρχὴν xal αἰτίαν, μεθεχτῶς δὲ τὰς ἐχδιδο-
ένας ix θεοῦ µεθέξεις, τὴν αὐτοουσίωσιν, τὴν αὖὐ-
τοζώωσιν, τὴν αὐτοδυνάμωσιν, τὴν αὑτοειρήνευαιν,
καὶ τὰ παραπλήσια * ἅπερ ἀπολύτως, καὶ ἀρχηγι-
34€ xal πρώτως ἐκ Θεοῦ ὑποστῆναι λέγομεν. Τινὲς
δὲ τῶν ἱεροδιδασχάλων χαὶ τῆς αὐτοαγαθότητος xal
τῆς θεότητος ὑποστάτην φασὶ τὸν ὑπεράγαθον xal
Ὀπέρθεον, αὐτοαγσθότητα λέγοντες τὴν ἐχ Θεοῦ
προερχοµένην ἁγαθοποιὸν καὶ θεοποιὸν µέθεξιν xal
δωρεάν. Ὁ δὲ γε Δαμασκηνὸς Octo; Ἰωάννης ἓν
τεσσαρεσχαιδεχἀτῳ κεφαλαίῳ περὶ τῶν ἰδιωμάτων
"τῆς θείας φύσεως οὕτω καὶ αὐτός φησιν, ὅτι fj θεία
ἔλλαμψις xat ἱνέργεια µία οὖσα καὶ ἁπλῆ χαὶ ἁμε-
£h: καὶ ἀγαθοειδῶς ἐν τοῖς μεριστοῖς Φφοιχ:λλοµένη
πᾶσι τὰ τῇ; οἰχείας φύσεως συστατιχὰ νέµουσα μέ-
v&t ἁπλῆ, πληθυνοµένη μὲν ἓν «of; μεριστοῖς ἁμε-
ῥίστως, xal τὰ μεριστὰ πρὸς τὴν ἑαυτῆς ἁπλότητα
σννάγουσα καὶ ἐπιστρέφουσα. Πάντα γὰρ αὐτῆς
ἐφίεται, καὶ ἐν αὐτῇ ἔχει τὴν ὕπαρξιν, xal αὐτὴ
Vl; πᾶσι τὸ εἶναι καθὼς ἔχει φύσεως µεταδίδωσι,
χαὶ αὐτή ἐστι τῶν ὄντων τὸ εἶναι, χαὶ τῶν ζών-
Σων ἡ ζωὴ, xal τῶν λογιχῶν ὄντων ὁ λόγος, καὶ τῶν
νοερῶς ὄντων ἡ νόησις, αὑτὴ ὑπὲρ νοῦν οὖσα, xal
ὑπὲρ λόγον, xai ὑπὲρ ζωὴν, καὶ ὑπὲρ οὐὑσίαν. Ταύ-
την τοίνυν τὴν ἁγαθοποιὸν xal μεταδοτιχὴν ἀγαθό-
τητος θείαν αἴγλην τε xol ἑνέρχειαν τοῦ παναχίου
Πνεύματος, τὴν καὶ Πνεῦμα ἅγιον ὠνομασμένην, οἱ

θεῖοί φασι Πατέρες χορηγεῖσθαι ἡμῖν, χαὶ ταύτην D

κατὰ δεκτιχἠν ἑχάστου δύναμιν φυσικὴν, fj xpoat-
ρετιχἠν. Χορηγεῖται τοίνυν τῇ χτίσει, εἴτουν τοῖς
ἀξίοις, διὰ τοῦ Υἱοῦ τὸ ἐχ Πατρὸς ἐχπορενόμενον
Πνεῦμα ἅγιον xol ἐνσχηνοί iv αὐτοῖς, ἀλλὰ δὴ xal
6 Πατὶρ xai ὁ Υϊὸς, χαθὼς αὐτὸς ὁ Κύριος λέἐγὲι,
᾿Εγὼ xal ὁ Πατὴρ ἐάευσόμεθα, xal µονὴν παρ’
αὐτῷ ποιήσοµεν, καὶ διὰ τοῦ Προφήτου, 'Evoi-
«xcv à αὐτοῖς καὶ ἐμπεριπατήσω, ἁλλ᾽ οὐ καθ)
ὑπόστασιν, ἀλλὰ κατὰ τὴν µετάδοσιν τῶν θείων χα-
ῥισµάτων, Κατὰ γὰρ τὴν µέθεξιν καὶ δωρεὰν τῆς
θεία; χάριτος ἑνσχηνοῖ τοῖς διχαίοις ὥσπερ ὁ Πα-
tho καὶ ὁ Υἱὸς, οὕτω χαὶ αὐτὸ τὸ ἅγχιον Πνεῦμα, ὁ
zl; τῆς ἁγίας Τριάδος 615; 6 Παράχλητο;, ἀλλ οὗ
χαθ᾽ ὑπόστασιν, ὡς ἔ-ημεν, οὐδὲ χατὰ τὴν ἄφθεγ-

CONTRA GREGORAM ANTIRRHETICORUM. VI.
xal δηµιουργὸν τοῦ παντός A xtov, xml ἀνώνυμον, κα

918
καὶ ἀμέθεχτον ὑπερούσιον
ὕπαρξιν, μεθεχτιχῶς δὶ χατὰ τν µετάδοσιν, ὡς
ἔφημεν, τῶν θείων χαρισµάτων, κατὰ τὸ τοῦ al-
σθητοῦ ἠλίου παράδειγµα. Καὶ γὰρ xal ἀμέθεχῖας
ἡμῖν ἐστι χατὰ τὸν δίσκον διὰ τὸ φος, xal µεθεχ-
τὸς ταῖς ἀχτῖσιν, ὡς καὶ 6 ᾿Αρεοπαγίτης θεῖός φησι
Διονύσιος, ὅτι ὁ θεὺς xal ὀφ᾽ ἑχάστου τῶν µετεχόν-
των ὅλως µετέχεται. Καὶ ὑπ οὐδενὺς ἓν οὐδενὶ µέ-
pet, χαθάπερ χέντρον àv µέσῳ χύχλου πρὸς πασῶν
τῶν ἐν τῷ χύχλῳ περιχειµένων εὐθειῶν, xal ὥσπερ
σφραγῖδος ἐχτυπώματα πολλὰ μετέχει τῆς ἀρχετύ-
που σφραγῖδος, xat lv. ἑκάστῳ τῶν ἐχτυπωμάτων
ὅλως χαὶ ταυτῶς οὔσηςι καὶ ἓν οὐδενὶ κατ οὐδὲν
µέρος. Ὑπέρχειται δὲ xal τούτων ἡ τῆς παναιτίου
θεότητος ἀμεθεξία. τῷ μήτε ἐπαφὴν αὐτῆς εἶνας,
μήτε ἄλλην τινὰ πρὸς τὰ µετέχοντα συμμιγὴ xot-
νωνίαν.

Ἀχολούθδως χαὶ ὁ Δαμασχ]νὺς θεῖός φησιν Ἰωάν-
νης᾽ Ὥσπερ fj τοῦ ἡλίου ἀχτὶς χαὶ τὸ φῶς, οὔτε
τοῦ ἡλίου χωριζόµενα, οὔτε ἀλλήλων ἀποδιαιρού-
μενα χατίασι xai μέχρις ἡμῶν, οὕτω xal ὁ Tix
καὶ τὸ ἅγιον Πνεῦμα ἁδιαστάτως ἐκ τοῦ Παερὸς
xai ἀλλήλων ἄχρις ἡμῶν συγχαταδαίνουσιν, kvtp-
γοῦντες τὴν σωτηρίαν ἡμῶν. Καὶ χαθάπερ ἐπ' ἐχεί-
νων τῇ ἀχτῖνι συμπαρομαρτοῦσα dj ἕλλαμψις, δι
ἑχείνης ἡμῖν µεταδίδοται, οὕτω xaX «b Πνεῦμα τὸ
ἅγιον τῷ Yl συμπαρομαρτοῦν. δι ἐχείνου µεταδί-
δοται τοῖς ἀξίοις χατὰ τὴ» μετάδοσιν τῶν χα-
ῥισµάτων. Ἐνεφύσησε γὰρ, φησ], xai εἶπε, Αάδετα

C Πνεῦμα ἅγιον. Καὶ ὥσπερ ἐπ ἑχείνων φῶς λέχε-

ται xal ἡλίου χαὶ ἀχτῖνος, οὕτω xal ἐπὶ τούτων
Πνεύμα λέγεται xal Πατρὸς xal You. Διὰ γὰρ τοῦ
Υἱοῦ καὶ ix τοῦ Υἱοῦ τοῖς ἀξίοις ἐπιχορηχεῖται,
Καὶ δεχτιχοί εἶσιν οὗτοι τοῦδε τοῦ παναγίου Πνεύ-
µατο;, καὶ οὐχ αὐτῆς τῆς θείας οὐσίας xal Óxo-
στάσεως τοῦ Παραχλήτου θεοῦ, τοῦ ἑνὸς τῆς ἁγίας
Τριάδος. Ei γὰρ τοῦτο ἣν, ἔμελλε μετὰ τῶν ἄλλων
ἀτοπημάτων καὶ ἕχαστον τῶν δεχτικῶν τοῦδε τοῦ
Πνεύματος λέγειν δύο ἓν ἑαυτῷ φέρειν οὗσίας, θεό-
τητά τε χαὶ ἀνθρωπότητα, χαὶ θεάνθρωπον ἕχαστον
χρηµατίζειν, χαὶ τούτων ἑνὸς μηδὲν πλέον τὸν Σω-
τῆρα Χριστὺν ἔχειν * πρὶς τούτοις xal ποικιλλο-
µένην εἶναι καὶ μεριστὴν τὴν θείαν οὐσίαν,. xal
μᾶλλον καὶ ἧττον ὑπάρχειν kv τοῖς ὑποδεχομένοις
αὐτὴν.

"Up; εἰς ὅσον ἁτοπίας παρασύρει τὸ λέγειν τὸ
£x τοῦ Υἱοῦ χορηχούμµενον ἡμῖν Πνεῦμα f) τοῦ παν-
αγίου Πνεύματός ἔστιν οὐσία xal ὑπόστασις, xal
οὖκ αὑτὴ ἡ θεία χάρις χαὶ dj ἑνέργεια τοῦ πανα-
γίου Πνεύματος; Τί δὲ, οὐχ ἔστιν ἀἁϊδίως ix τοῦ
1ου τὸ ἐξ αὑτοῦ Πνεῦμα, ἀλλὰ τὸ τῇ χτίσει xai
ἡμῖν προσγινόμενον χρὴ οἴεσθαι εἶναι τὸ Ex. τοῦ
ΥΙοῦ Πνεύμα, El δὲ τοῦτο, προσφάτου οὔσης, καὶ
ὑπὸ ypóvov τῆς χτίσεως, πρόσφατον πάντως ἔσται
xai τὸ ix τοῦ Υἱοῦ Πνεῦμα χαὶ ὑπὸ χρόνον.
Αλλὰ μὴν συνυπάρχει τῷ Yi, καὶ ἀῑδίως ἐξ αὐ-
τοῦ ἐστι xal οὐχ ὑπὸ χρόνον * οὐχ ἄρα χρὴ οξεσθαι
v) ἡμῖν τοῖς ὑπὸ χρ/νον χορηγούμενον εἶναι µόνον

919

PHILOTHEI CP, PATRIARCIIR

M

4b ix τοῦ YioU: Ἠνεῦμα, ἀλλὰ «b ἁῑδίως ἐξ αὐτοῦ Α καὶ «lol καὶ λέγονται, τοῦθ᾽ ὅπερ elei xal λέγον

ὑπάρχον. El δὲ τοῦτο, πῶς οὐχ ἔσται ἡ ἀῑδιος ὑπό-
στασις τοῦ παναγίου Πνεύματος τὸ ἐκ τοῦ Υοῦ'
Πνεῦμα, ἀλλ f χάρις αὐτοῦ xal ἡ ἐνέργεια: Ἡ γὰρ
χάρις xol ij ἑνέρτεια, ἔπεὶ ἡμῖν καὶ ἡμῶν ἕνεχεν
ὑπάρχει, πάντως xal ὑπὸ χρὀνον ἔσται.

02x ἔστιν, ὦ οὗτος, οὐδὲ fj θεἰα χάρις abcr τε xat
ἡ ἔλλαμψις, xal ἡ ἑνέργεια πρόσφατος χα) ὑπὸ ypó-
vov, εἰ xai τοῖς χτιστοῖς πᾶτι καὶ ἡμῖν προσφάτως
χαὶ ὑπὸ χρόνον ἐπιχορηγεῖτοι * συναῖδιος δὲ τῇ ὑπερ-
ουσίῳ Τριάδι, καὶ ἐξ αὐτῆς ἀεὶ πηγαζοµένη xal
ἑχλάμπουσα, ὅλη ix τοῦ Πατρὸς, ὅλη ix τοῦ Ylou,
ὅλη ix τοῦ Παραχλήτου θεοῦ τοῦ παναγίου ΗἨνεύ-
µατος, xal τῆς τρισυποστάτου φύσεως τοῦ ἑνὸς θεοῦ
ἕατιν ἀχρόνως xol ἀειλαμπὴς, καὶ ὑπέρφωτος ivc-
afa αἴγλη, xa ἀῑδιος ἑνέργεια, ὡς xal 6 θεῖος ἓν
ῦμνοις ἄδει Δαμασχηνός * Τρισσοφαῆ θεότητα
ἐνιαίαν ἐχλάμπουσαν αἴγλην, dx μιᾶς τρισύπο-
στάτου φύσεως, εἰ καὶ τοῖς ὑπὸ χρόνον οὖσιν ἐπι-
χορηἹεῖται, καὶ λαμθδάνει πᾶντα i£ αὐτῆς τὸ
εἶναι, xal τὸ εὔ εἶναι χατὰ τὸν ἐν ἑκάστῳ προο-
ρισμὸν, xol τὴν δεχτικἣν ἑκάστου δύναμιν φυ.
ειχήν sé qnit xal προαιρετιχἠν. Ταύτην τοίνυν την
θείαν xaX ἑνιαίαν ἕλλαμφίν τε xaX χάριν, χαὶ αἴγλην
τῆς ὑπερφώτου Τριάδος, τὴν ἁπλῶς καὶ ápspox,
χαὶ ταυτῶς, καὶ ὁλιχῶς, xal ἑνιαίως ἀεὶ ἐχλάμπου-
σάν τε καὶ προερχοµένην ἓκ τῆς ὑπερθέου μιᾶς τρ'σ-
υποστάτου φὐσεώς φασιν οἱ θεοφόροι Πατέρε:, χα”
ςαποιχἰλλεσθας εἰς τὰς ἐχδιδομένας ix θεοῦ ἆγαθο-
' ποιοὺς µεθέξεις τε xal δωρεὰς, ἃς xal ἀπολύτως
xaX ἀρχηγικῶς xai πρώτως ἂν θεοῦ ὑποστῆναί φη-
ctv ὁ τὰ θεῖα πολὺς Διονύσιος, τὴν αὐτοουσίωσιν
λέγων, thv αὑτοζωὴν, τὴν αὐτοδύναμιν, τὴν αὗτοει»
ρήνην, τὴν αὐτοαγαθότητα, τὴν θεότητα, χαὶ τούτων
ὑποστάτην τὸν Θεὸν ἀχρόνως xal ἀνάρχως λέγει.
Τούτῳ τοίνυν ἀχολούθως xat à θεῖος Μάξιμος οὕτω
φησί ΖΦητητέον τοῖς σπουδαΐοις, τίνα χαθήχει νοεῖν
εἶναι τὰ ἔργα, ὧν ἤρξατο τῆς γενέσεως ὁ θεὸς, xal
t[v2 πάλιν ὧν οὐκ Ώρξατο. Ei γὰρ πάντων χατέπαυσε
τῶν ἔργων, ὧν ἕρξατο ποιῆσαι, δήλον ὡς Σχείνων οὗ
χατέπαυσεν, ὧν οὖν. ἤρξατο πο:ῆσαι. Μή ποτε οὖν
ἔργα μὲν θεοῦ χρονικῶς Πργμένα τοῦ elvat ἐστι
πάντα τὰ ὄντα µετέχοντα, otov al διάφοροι τῶν bv-
των οὐσίαι» τὸ γὰρ μὴ ὃν ἔχονσ.ν αὐτῶν τοῦ εἶναι
πρεαθύτερον' ἣν γάρ ποτε, ὅτε οὐχ ἦν, ἔργα δὲ θεοῦ
τυχὸν οὐχ ἠργμένα χρονικῶς τὰ ὄντα µεθεχτά * ὧν
κατὰ χάριν µετέχουσι τὰ ὄντα µετέχοντα, olov fj ἀγα-
θότης, xai πᾶν sÜ τι ἀγαθότητος ἑμπεριέχεται
λόγῳ, χαὶ ἁπλῶς πᾶσα ζωὴ καὶ ἀθανασία, καὶ ἁπλό-
της, Χαὶ ἀτριφία, καὶ ἀπειρία, xal ὅσα περὶ θεὸν
οὐσ,ωδῶς θεωρεῖται, ἅτινα xal ἔργα 8102. celat, xal
οὐκ ἠργμένα χρονικῶς, Οὐ γὰρ ποτε πρεσθύτερον
ἀρετῆς τὸ οὐχ fjv, οὐδέ τινος ἄλλου τῶν εἱρημένων.
Obx ἦν γάρ ποτε ὅτε οὐκ ἦν ταῦτα, xÀv τὰ µετέ-
χοντα αὐτῶν xav αὑτὰ ἦρχται τοῦ εἶναι χρονικῶς
ἄναρχά τε ὕντα χρονικῶς, μη ἔχοντα τὸν χρόνον
ἑαυτῶν. πρεσθύτ;ρου. oa τὸν Gaby ἔχοντα τοῦ εἶναι
μονώτατον ἀῑδίως γεννήταβᾶα. Τὰ μέντοι ἠργμένα
χρονκῶς τῇ µετοχῇ τῶν ox Ἱργμένων χρονιχῶς

ται

Ὁρᾷς ἐκ τούτων, ὅἒι ἐξ ἀῑδίου xal ἀνάρχως xe
ἀχράνως ἐχλάμπει ἡ θεία αὕτη αἴγλη καὶ χᾶρις
ἑπίσης ix Πατρὺς καὶ Υἱοῦ χαὶ ἁγίου Πνεύματος,
καὶ ἑνέργεια τῆς ὑπερφώτου xal τρισυποστάτου
φύσεώς ἐστιν, εἰ xol ὑπὸ χρόνον χαὶ προσφάτως f
αὐτὴ ἐπιχορηχεῖται τοῖς Χτιστοῖς πᾶσι, xal τοῖς
ὑπὸ χρόνον οὖσιν, ἐξ Υἱοῦ; Ἔφημεν οὗν, el ἔκπο-
ρεύεται ἡμῖν καὶ ἡμῶν Évexev, εἶναι καὶ ὑπὸ χρό-
voy * διότι τὸ ἐχπορεύεσθαι παραστατιχόν ἔστι τῆς
τοῦ παναχίου Πνεύματος ὑπάρξεως, ὥσπερ χαὶ τὸ
γεννᾶσθαι τοῦ Υἱοῦ, xal «b λέγειν ἐχπορεύεσθαι
ἡμῖν ταντόν ἐστι τῷ λέχειν ἡμῖν ἐχπορεύσσθαι, καὶ

B ἡμῖν τὴν ὕπαρξιν ἔχειν καὶ δι ἡμᾶς. El δὲ δι ἡμᾶς

ἔχει τὴν ὕπαρξιν, xal ὑπὸ χρόνον πάντως bett, καὶ
κρεἶττονες ἡμεῖς &xelvou, OU μὴν δὲ καὶ τὸ Σχλάμ-
πειν, καὶ προέρχεσθαι, καὶ προχεῖσθαι, xal χορη”
χεῖσθαι xal τὰ τοιαῦτα, παραστατικά εἶσιν ἀρχτι-
xüc ὑπάρξεως, ἀλλὰ τῆς ὅτε βούλεται µεταδόσεως
τῆς θείας χάριτος καὶ ἑνεργείας. Διὸ οὐδὲ ὑπὸ χρό»
voy φαμὲν ἔχειν τὸ εἶναι xal δι᾽ ἡμᾶς τὴν θείαν 1
pw ταύτην, xoi ἕλλαμψιν καὶ ἑνέργειαν * àst δὲ
ἀπολύτως ἐχλάμπειν xal προχεῖσθαι t£ Υἱοῦ, &o-

περ δῆτα xal ix Πατρὶς, à; ἔφημοεν, xal αὐτοῦ
δῖτα τοῦ Παραχλήτου θεοῦ τοῦ παναγίου Πνεύματος.
Ἐχλάμπειν δὲ xal χορηγεῖσθαι τῇ χτίσει πάσῃ xai
ἡμῖν ὑπὸ χρόνον καὶ προαφάτως, διὰ τὸ τὴν χτ'σιν
πᾶσαν xoi ἡμᾶς ὑπὸ χρόνον ὑπάρξαι xal προσφἀ-

C πως. El δὲ ἡ θεία αὕτη χάρις χοὶ ἡ ἔλλαμψις οὖδα»

pc ἡμῖν τὸ εἶναι ἔχει, ὥσπερ δῆτα xal ἀπιδεῖχνο-
ται, πῶς ὅλως χρὴ λέγειν ἐχπορεύεσθαι ἡμῖν τὸ
Πνεῦμα τὸ ἅχιον, διὰ τὸ λέγειν τοὺς Πατέρας χορη-
γεῖσθαι, xal ἑκλάμπειν καὶ προχεῖσθαι ἡμῖν;
Τοιαῦτα xai Γρηχόριος ὁ σοφὸς περὶ διαφορᾶς οὐ-
σίας θείας xat ἑνερχείας, σοφὲ Γρηγορᾶ, χἀριτός τε
φυσιχῆς xat ἑλλάμφεως, xal μετοχῆς τοῦ Πνεύμα-
τος ἱερᾶς, xal προόδου xal ἀποστολῆς. xal μεταδό-
σεως, χαὶ ὅσα ys περὶ τούτων αὐτῷ χατὰ µέρος lv
τοῖς φθάσασιν εἴρηται. Οὕτω tol; τε θεολόχοις Πα-
τεράσι, xal τῇ xa0' ἡμᾶς ἱερᾷ συνόδῳ, καὶ δὲ xal
tolg συνοδιχοῖς τόμοις προσφυᾶ xal κατὰ πάντα Guy-
άδοντα, ὡς καὶ δεδοιχέναι µε, μὴ τὸ καθ’ ἡμᾶς ἱερῷ
Θιολόγῳ, Γρηγορίῳ τῷ πάνυ φημὶ, καὶ ταῦτα dev-
δῶς ἐπιφημίσῃς, h xa τῶν τῆς συνόδου «wl, "AX"
οὐκ ἂν ἔχοις, πολλῶν τινων ὄντων xal γλωασῶν xai
βιθλίων τῶν προσμαρτυρούντων αὐτοῖς τε χαὶ τοῖς
προῤῥηθεϊῖσιν ἐχείνοις τὸ Υνῄσιωον τὸ πρὸς τοὺς Te-
γεννηχότας. Καὶ τί χρὴ τὰ τοιαῦτα περὶ τῶν ἄλλων
λέγειν, ὅπου ys χαὶ Γρηγορᾶς αὐτὸς ἔτι τε τῶν βε-
λῶν ἔξω τοῦ δεινοῦ φθόνου, χαὶ τῆς χαθ᾽ ἡμῶν pa-
vla; ἑστὼς, xal συνᾷδων ἣν χαλῶς τῇ ἙἘκκλησίᾳ
Χριστοῦ τὰ τοιαῦτα, καὶ xavà τῶν αἱρετιχῶν ὑπὲρ
τῶν αὐτῶν τε xol χατὰ τῶν αὐτῶν μετ' ἐχείνης
ἱστάμενος, xal τοὺς προµάχους τῆς κατ εὐαέδειαν
ἀληθείας ταύτης παντοδαποῖς τισιν ἀναδὼν τοῖς τῶν
λόγων τε xai τῶν ἐγχωμίων στεφάνοι;;; ᾿Ανδρονίκψ
τοιγαροῦν τῷ θαυμαατῷ βασιλεῖ, ἄρτι «άτε μετὰ
τοὺς ὑπὲρ εὐσεθείας ἀγῶνας, xal τὴν τοῦ Ἀαρλαὰμ

CONTRA GREGORAM ANTIRRHETICORUM VII.

f22

καὶ τῶν αἱρέσεων τῶν χατ' αὐτὸν ix Ἐχχλησίας A — Taũd' ὑπὲρ τῆς χατ᾽ εὐσέδειαν ἀληθείας 6 φιλόσο-

παταστροφὴν, πρὸς τὴν ἀμείνω µεταχεχωρηχότι λη-
ξιν, καὶ péya xal θαυμαστὸν ἑντάφιον ὥσπερ λα-
δόντι μεθ) ἑαυτοῦ τὴν τῆς εὐσεθείας ἀναχήρυξιν,
xai τν στηριγμὸν τῆς Ἐχκχλησίας Χριστοῦ, οὕτω
τοιγαροῦν ἔχείνῳ χαλῶς ἀπιόντι τῶν ὧδε, xol μετὰ
µυρίας διὰ ταῦτα τῆς εὐφημίας, καὶ ὁ φιλόσοφος
οὗτοσὶ λόχοις τὸν ἐπιτάφιον πλέχων, προσετίθει xà-
x:lva µάλα χαλῶς' Οἱ τῆς Ἐκκλησίας ἱεροὶ προστά-
ται, ζητήσατε εὺν διάπυρον σπουδαστὴν xol συλλἠ-
πτορά τῶν δογμάτων. Οἱ tv ὄρεσι xat σπηλαἰοις, τὸν
πρόδολον καὶ προααπιστὲν τῆς ὑμετέρας εὐχλείας
xal δόξης. Ul τῶν θείων ἀσχητηρίων ἡγήτορες τὴν
τῆς ὑμετέρας ἰσχύος ἀκρόπολιν, µνῄήσθητε τοὺς ὑπὲρ
ὁμῶν τελευταίους ἀγῶνας αὐτοῦ, πῶς πεπονηχότος

ἤδη κχαθάπαξ τοῦ σώματος ἔχ τε τῶν πολεμιχῶν B

τραυμάτων, Éx «s τῶν ἰατρικῶν χαυτήρων, xal
πρὸς θάνατον ἐντεῦθεν ἐλαννόμενος, Χατεφρὀνησέ
τε τοῦ σώματος, xal τῆς ἑαυτοῦ ζωῆς ἀφειδῆσας,
προθύµως ἐπὶ «b βῆµα xat τοὺς ἱεροφάντας fixs.
Καὶ οὗ πρότερον ἐχεῖθεν ἀπήλλαξε, πρὶν τοὺς ὑμῶν
ὃδριστὰς xal τὰ ἑχείνων διεφθορότα δόγµατα, xal
παρέγγραπτα τῆς Ἐκχχλησίας ναυάγια συντρίφαι τε
καὶ ὅλοις δοῦναι φθορᾶς xal ἁπωλείας βνθοῖς τε xal
χύμµασιο

qoc τότε, xal τοῦ ταύτης ἁγωνιστοῦ «€ xal προµά-
you τοῦ µαχαρίτου xai θαυμαστοῦ βασιλέως ὄντως
ἐχείνου, τὰς Φρένας χαὶ τὸ τῆς φυχῆς λογιζόµενον
ἑῤῥωμένος ἔτι, xaX χαλῶς xal ἀξίως ὑπὲρ τῶν xaà-
λίστων xai ἀξιωτάτων τῷ ὄντι φιλοσοφῶν. *A δὴ xc
«ῷ τάφῳ τοῦ βασιλέως ὑπὲρ ἐπιγράμματα πάντα,
xai ἕπη χρυσᾶ δίχαιον ἂν ἦν ἐγχεχαράχθαι κατ)
ἐμὴν γιώμην, ὡς ἂν τὴν τε τοῦ βασιλέως ἀρετὴν
ὁμοὺῦ xal τὴν δόξαν τῆς Χριστοῦ Ἐχχλησίας, χαὶ
προσέτι τὸ τοῦ Γρηγορᾶ φιλοφευδὲς χαὶ παλἰμδο-
ov, καὶ δὴ xal τὴν τῆς γνώμης τε xal τῆς γλώιτης
φαυλότητα xal τὴν ἀχρασίαν, τρανότεροῦ σάλπιγ-
γος ἁπάσης πρός γε τὸν ἑξῆς χρόνον ἀναχηρύττῃ,
xai ὡς oUx ἂν sf ποτὲ δίχαιος οὗτος, οὐδ' ἀξιό-
πιστος περὶ θεοῦ xal θείων δογμάτων διαλέγἑαθαι
χαὶ λογογραφεῖν ὅλως, ὁ τοῖς χαιροῖς xal τοῖς πράγ-
µασιν τἁληθέστερον εἰπεῖν μᾶλλον, ἒι ἔριν τε xal
Φφιλονειχίαν, xal xbv χἀκιστ ἀπολούμενον φθόνον,
οὕτω ῥᾳδίως καὶ αὐτὴν ὡς ἓν πεττοῖς τε xal χύδοις
μετατιθεὶς xol µεταστρέφων, f] διαστρέφων οἶχειό-
τερον φάναι τὴν πίστιν, xol φαύλων οὕτω προφά-
σεων χαὶ παθῶν ὤνιον ἀπεργαζόμενος, φεῦ { τὴν
ἀνωτάτω περὶ Θεοῦ δόξαν, xaX τὴν χοινην σωτηρίαν
ςοῦ χοινοῦ γένους.

ΕΤΙ ΠΡΟΣ TON TETAPTON ΛΟΡΟΝ

ΤΟΥ AYTOY ΦΙλΛΟΣΟΦΟΥ ΓΡΗΓΟΡΑ

Περὶ τῆς τοῦ Θεοῦ φυσιχῆς, χαὶ οὐσιώδονς ἑνεργείας ὅτι ἄκτιστος,
ΑΟΓΟΣ ΑΝΤΙΡΡΗΤΙΚΟΣ ΕΒΔΟΜΟΣ,

Ἐπεὶ δὲ τὸν περὶ μετοχῆς ἱερᾶς θεοῦ, xoi Δείου C τούτου xax αὖθις χρῆται τῇ γλὠττῃ. xat ἡμᾶ, ἀνάγχη

Ἠνεύματο; ἀποῤῥήητου Χοινωνίας τε xal θεώσεως
λόγον, οὗ xaÜ' ὅσον ἐχρῆν, ἀλλὰ χαθ᾽ ὅσον ἡμῖν ἑρι-
κτὺν, παρὰ τῶν πείρᾳ τε xol ἕξει µεμαθηχότων,
xai διὰ τοῦτ αὐτὸ xal θεολογεῖν xal διδάσχειν
ἁσγαλῶς ἑπισταμένων ἐχεῖνα, λαθόντες ἀποδεδώχα-
μεν, ἀμέθεκτον μὲν, ὥσπερ δὴ xoi ἄληπτον xal δ.α-
volg καὶ λόγῳ, καὶ ἄῤῥητον τὸν θεὸν χατ οὐσίαν
οὖν ἐχείνοις εἰπόντες, μεθεχτὺν δὲ ἀναλόγως, xal
ληπτὸν ix μέρους χατὰ τὸν θεῖον ᾿ΑἈπόστολον xat ῥη-
€0v, οὐχ kx τῶν κατ αὐτὸν, ἀλλ᾽ Ex τῶν περὶ αὐτὸν,
ἃ δ) xa παρεπόµενα τῇ θείᾳ φύσει, χαὶ ἰδιώματα
φυσιχὰ, xai χαρίσματα τοῦ Πνεύματος, xai φυσιχὰς
ἑνερχείας xaX οὐσιώδεις, καὶ προόδους καὶ μετοχὰς
θείας, xal τὰ τοιαῦτα τοῖς θεολόγοις ἔθος χαλεῖν,

φέρε δὴ xal πρὸς τὸ ἄχτιστον ἴωμεν αὐτῆς τῆς οὐ- D

σιώδους xal φυαιχῆς τοὺ θεοῦ θείας ἑνεργείας xol
τοὺς περὶ τούτου τῶν ἱερῶν θεολόγων χαὶ πάλιν λό-
Τους. Καΐτου γε χαὶ τοῦτ' αὐτὸ τοῖς προῤδηῦθεῖσιν
ἤδη συναποδέδειχται τοῖς Ύε μὴ Χοιμωμένοις
πάντη xal ῥέγχουσιν, f| χαὶ τὰ ὥτα βύουσιν ἀσπίδος
δίχην πρὸς εὰς ἱερὰς ἑπῳδάς. Αλλ’ Emil χαθαπερεὶ
πρύμµναν ὁ φιλόσοφος ἐχεῖθεν χρουσάµενος ἐπ' τού-
κους ἦλθε τοὺς λόγους, καὶ «τὸ. τοῦ σεπτοῦ τόμον
ἑεύτερον ἡμῖν προφέρει χεφάλαιον, xat χατ᾽ αὐτοῦ

χατ' ἴχνος ἑχείνῳ βαίνειν, μᾶλλον δὲ xal χατὰ πρὀσ-
ωπον ἀπαυντᾷν τε καὶ ἵστασθαι αὖν Ύε τῷ σεπτῷ
φημι τόµμῳ χαὶ τοῖς ἐχεῖ Πνεύματι φθεγγοµένοις
Πατράσι, καὶ μηδ' ἁφ'στασθαι.

Εἰσάγει τοίνυν xai πάλιν τὸν ἑαυτοῦ φοιτητὴν xal
φ[λον ᾿Αγαθάγγελον Γρηχορᾶς τὰ τοῦ τόμου διδά-
ξοντα, ὃς δὴ xal παριὼν, οὕτω πώς φησι’ Τελευ-
τήσαντος τῷ παρανόμῳ τόμῳ τε xal τομογράφῳ τοῦ
πρώτου χεφαλαίον, καὶ ὅσα τῶν ἐχεῖ βλασφηµουµί-
νων ἀχουσθέντα σοι ἐξελήλεγχται, τοιαύτην εὖὐθὺς -
«b δεύτερον χεφάλαιον ἔχει τὴν ἀρχὴν. ᾿Απεδείχθη,
φησ], xai τοῦτο, ὅτι ol. μὴ δεχόµενοι ἄχτιστον τὴν
ἀχώριστον μὲν καὶ φυσιχὴν τῆς θείας οὐσίας ἑνέρ-
γειαν, διαφέρουσαν δὲ αὐτῆς, ὥσπερ εἴρηται, xsl-
σµα τε ποιοῦσι xal αὐτὴν τὴν οὐσίαν τοῦ Θεοῦ *
xatà γὰρ τὸν ἅγιον Μάξιμον, ἀπὸ τῆς ἑνεργείας f$
ἑκάστου φύσις χαραχτηρίζεται, τῆς μὲν ἀκτίστου
ἱνερχείας ἄκτιστον δειχνύσης φύσιν, χτιστὴν δὲ τῆς
χτιστῆς. "Ec: δὲ xai τὸν Δαμασκηνὸν τὸν θεῖον Ἰω-
άννην φάσκοντα Ἡ κτισοτὴ ἑνέργεια χτιστὴν δηλώ”
σει φύσιν * ἡ & ἄχτιατος ἄκτιστον χαρακτηρίσει
οὐσίαν. Οἱ οὖν λέγοντες χτιστὴν τν θείαν ἱνέργειαν͵
ἀφ fjc καὶ ἡ θεία quat; χαρακτηρίζεται, χτιατὴν
ἐξ ἀνάγχης παριοτῶσι χαὶ τὴν θείαν φύσιν. Κἰχύ.

PHILOTHEI CP. PATRIARCHJE

Gtov ἀκώλεσεν ὃ φιλόσοφος ἐνταῦθα τὸν ἱερὸν δηλαδὴ A θέλησιν ἄχτιστον, ὡς αὐτός φησιν, olégevoc ἡμᾶς

κόμον ἀναγινώσχων, χατὰ τὸν αὑτοῦ χωμικὸν διδά-
σχαλον πλὴν ὅσον ἐχεῖνος μὲν χωμµφδίαν ὑφαίΐνων,
xal χατὰ τῶν ἀντιτέχνων τὰ gh ὄντα συμπλάττων,
xai γελωτοποιῶν ἑπίτηδες ; ὁ 5 ἀφιλόσοφος οὗτοσὶ
χαὶ πρόσφατος δογµατιστὴς, xal πλαστὸς αὔθημε-
pbv θεολόγος, οὐχ οἵδ' εἴτε μετὰ τῆς ἀληθείας xol
αὐτὴν τὴν τοῦ λόγου σύνταξιν ἀγνοῆσας. εἴτε xol
χαχουργῶν Exiv xaX συγχέων, εἴτε xol ἄμφω ταῦτα.
To) γὰρ ἱεροῦ «iv Πατέρων τόµου, χαθὰ 55 xol
αὐτὸς οὗτός Φησιν ἀνωτέρω, xai τοῦτο φῄσαντος,
ἀπεδείχθη ὅτι οἱ i δεχόµενοι τὴν φυσιχὴν xal ἀχώ-
Ρριστον τῆς θείας οὐσίας ἑνέργειαν, χτίσµα τε ποιοῦσι
καὶ αὐτὴν τὴν οὐσίαν τοῦ Θεοῦ. Εἶτα μεταξὺ τὰ προβ-
ῥηθέντα τῶν ἁγίων εἰσαγαγόντος ἀμροῖν ῥητὰ πρὸς

λέγειν, νῦν δὲ τὸν Χριστὺν τρεῖς ἔχειν δελήσεις, su
δὴ xal ἀνομοίους, χαὶ οὓς φησιν αὐτὸς. Ἁπεισιίες
οὐχ οἵ δ' ὅθεν xai παρὰ τίνων τοῦτο λᾳδὼν, τοὺς Ex-
δεδωχότας τὸν τόµον Ἱεροὺφ προπειπὼν Ἱατέρας,
B καὶ κατὰ µέρος διεξιέναι, xal περιττὸν xal ἄχρη-
στον xal πορθμὸς, 5 φασι, διχελίας, ἐπιφέρει xà-
χεῖνα. Ἡμεῖς γὰρ ἐπὶ τῆς ἁπλῆς καὶ θείας, ὡς
ἔφημεν, φύσεως μὴ δύο voslv ἔχοντες &xttoca, τῶν
ἁγίων διαῤῥήδην ἁπαγορευόντων πανράπασιν, αὐτὺν
εἶναι θέλησιν τὸν τοῦ Θεοῦ λέγοµεν Λόχον, καὶ egu-
«bv οὐσίαν χαὶ θέλησιν ἀκριθῶς.

Ὄντως οὐδὲν χενοδοξίας χαὶ φθόννυ χεῖρον ἂν
ποτε γένοιτο. Ταῦτα δαίμονας ἓξ ἀγγέλων, xal διά:
6ολον τὸν αὐτῶν ἀρχηγὸν εἱργάσατο. Ταῦτα «b»

μαρτυρἰαν τοῦ λόγου, καὶ οὕτω τὸ ἕτερον σκέλος Ώ πρῶτον ἄνθρωπον ἑξῶσε τοῦ παραδείσου, Ταῦτα τὸν

χατὰ διαῖρεσιν ἁπαγαγόντος, τὸ, Οὐ μὴν ἀλλά xa
Ἰάονοθελήταί elo, xai τὰ ἑξής, xal ἄρτιον ἁ ποδεδω-
χότος οὕτω τὸν λόγον, ὃ Oh καὶ ὃ προτεθεὶς ἐξ ἀνάγ-
χης συμπλεκτιχὸς ἀπῄτει σύνδεσμος, Ó φιλόσοφος
αἰσχρῶς ἁποτεμόμενος ὅλον Exslvo τοῦ παντὸς, χαὶ
pi: τῆς ἀνάγκης τῆς φράσεως, μήτε τοῦ σχοποῦ
καὶ τῆς ἐννοῖας τοῦ λόγου φροντίσας μηδοτιοῦ»,
μᾶλλον μὲν οὖν xat' αὐτῆς ἑχείνης χωρῶν ὅση δύ-
ναµις, và ply ἀφῆχε λήθης xal σιγῆς βνθοῖς παν-
τελοῦς, μηδ᾽ εἰσέπειτα μνησθεὶς μηδοπωστιοῦν αὔ-
τὶς ὃ εὐθὺς τὰς ἑαυτοῦ παρεξηγήσεις ἀντεισάγει
τῷ λόγῳ, τὴν αἴρεσιν καὶ αὖθις διδάσχων τὸν ἔαυ-
τοῦ ἀχροατὴν ᾿Αγαθάγγελον, χαὶ τὴν xa ἡμῶν,
μᾶλλον δὲ τὴν χατὰ Θεοῦ καὶ τῶν ἁγίων αὑτοῦ συ-

Κάῑν ἁδελφοχτόνον ἀπέδειξε. Ταῦτα εὺν βέλτιστον
Ἰωαὶφ τῶν πατριχῶν ἀγχαλῶν ἀφαρπάφαντα, δοὺ-
Àov xal δεσμώτην εἰς Αἴγυπτον ὑπερώρισε. Καὶ εί
χρὴ τἆλλα λέγειν; Ταῦτα xal τὴν φρωετὴν ἐχείνην
Χριστοκτονίαν, xaX«bv μαθηςὴν xa φίλον, πῃρδότη»,
φεῦ | καὶ θεοχτόνον πεποίηχε, Ταῦτα xal τὴν τοῦ
Γρηγορᾶ τουτομῖ πάλαι κατασχόντα ἡνχῆν τοῖς δα[-
µοσιν ἐλεεινῶς ἕὄλην ἐξέδοτο, "H γὰρ ἂν οὗ τοιαῦταε
λέχειν τε xol γράφειν 6 δυστυχἠς προήχθη χατὰ
θεοῦ τε xol τῆς κατ εὐσέδειαν ἀληθείας, μὴ Ge
τοῖς ἁλάστοραιν ἑχείνοις χαὶ πιχροῖς ἐκδοθεὶς µι-
αιφόνοις ὑπὸ τῆς πονηρᾶς συζυγίας «v μιαρῶν
ἐχείνων παθῶν. Ἐγὼ yàp, ἵνα τοὺμὸν εἴπω x&xsl-
νου, χαὶ οὗπερ αὐτὸς ἀχροατὴς xai αὐτόττης véqove,

. ποφαντίαν τε xal τὸ φεῦδος, ὡς ἔθος. "A δὴ xe O Bou τότε πρώτως τὴν βασιλεύουσαν ταυτηνλ cv

ἡμᾶς ἀνάγχη xax! ἐχεῖνον ἐνταῦθα τοῖς ἑχείνῳ προῤ-
ῥηθεῖσι συνάφαι, καὶ οὕτω τῷ εῆς αἱρέσεως axó-
χει τὰς τῆς ἀληθοῦς θεολογίας ἀχτῖνας ἑἐχεῖθεν ἔπε-
ναγχεῖν,

Οἶδας, φηοὶν, ὦ καλὲ ᾿Ἀγαθάγγελε, ὡς ἑνωθεί-
enc τῆς θεότητος «fj ἀνθρωκότητι, σαρχωθέντος τοῦ
Φείο) Λόχου, χαθάπερ δύο φύσεις, οὕτω καὶ δύο
«ξχονται ἑνέργειαι. "AXI ἡ μὲν τῆς δεότητος Tv
καὶ προῆν, xal ἀναλλοίωτος οὖσα, ἀναλλοίωτον εἶχε
καὶ τὴν τοῦ ἐνεργεῖν δύναμίν τε xal θέλησιν, xat
Απλῆην. Προδέδειχται δ ἡμῖν πάντως, ὣς ἐπὶ τῆς
ἁπλῆς xai ἀσωμάτου φύσεως τὸν αὐτὸν τῇ οὐσίᾳ λ6-
{ον εἴτουν ὅρον ἐπιδέχεται ἡ ἑνέργεια. Καὶ αὖτε-
ψέργεια πρὸς τῶν ἁγίων χαλεῖται, ὅταν πρὸς τὴν
"ἐνεργοῦσαν θεότητα τὴν ἀναφορὰν ἔχῃ τοῦὔνομα *
- Aio δ οὐχ ἂν δἠπου. Δυοῖν Υὰρ θάτερον ἔποιτ' ἂν
ἑξῆς, M χτίσµα εἶναι, ἢ μὴ ὃν, χαθά. µοι καὶ ἄνω-
τέρω που τριχῆ τὴν τῆς ἑνεργείας φωνὴν διηρΏσθαι
συµπέχτωχεν, ὁμώνυμον οὖσαν. Αλλά τῷ ye Πα-
λαμᾶ, καλὶ ᾽Αγαθάγγελε, διὰ τὴν τῆς σαρχὸς χοινω-
ψίαν ἡλλοιῶσθαι οἰομένῳ τὴν τοῦ λόχου θεότητα,
«pel; δογµατίζειν Ari Χριστοῦ νενόµισται τὰς θε-
λήσεις' µίαν μὲν χαὶ δκερχειµένην τὴν τῆς θεῖκῆς
οὐσίας, δευτέραν δὲ τῆς τοῦ Aóyou ὑποστάσεως,
ἄχτιστον μὲν xal αὐτὴν, ὑφειμένην δὲ, xal τρίτην
5t» τῆς ἀνθρωπότητος.

Εἴτα μεταξὺ πολλὰ τοιαῦτα παραληρήσας Γρη-
qo/À;, χαὶ νῦν μὲν τὴν ἀνθοωπεία» τοῦ Χριστοῦ

πόλεων ἐξ "A00 xal τῆς ἐχεῖ φίλης διατριδῆς εἰσιὼν,
xai τὴν τῆς Ἐχχλησίας προατασίαν ἐγχειριαθεὶς,
ἑχείνης φημὶ τῆς χατὰ τὴν τῆς θράχης Ἡράκλειαν,
ἐνιαυτοῦ παρφχηχόσος, οἶμαι, μετὰ τὴν χειροτονίαν,
ἐπεὶ πολλά περὶ τοῦ Ερηγορᾶ τουτουἳ xa) τῆς xov
γῆς τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας ἀχούων ἄνωθεν ἵν,
xai ὡς διαφέροιτο πρὰς τοῖς ἄλλοις καὶ οὖνος, καὶ
ἀντ-λέγοι τῷ τῆς εὐσεδείας ὁὀρθῷ λόγψ, ὁ γὰρ ας
δυσσεθείας μετὰ τὸν αρῶτον ἔξαρχος καὶ αροσιό-
σης ἸΑχίνδυνος ἣν ἐχποδὼν ἤδη χάχιστα οὖν «o αὖ-
ρέσει τὸν βίον μετηλλαχὼς, δεῖν εἶναι phe ἑμαυτὴν
ἐχεχρίχειν, εἰς ὄψιν τε χαὶ λόγους ἑλθεῖν ἐισένῳ, καὶ
τῶν ἀμφισθητονμένων τε xal ἀντιλεγομένων τῷ qv

p λοσόφῳ.Υενέσθαι αὐτήκοος, ᾽Απῄειν & οὔν, καὶ προσ»

ελθὼν xal «ροσαχορεύσας, ὡς ἔθος, xal καθεσθεῖ»,
μετὰ μικρὸν αρὸς «bv. λόγον αὐτὸν εἴλχυσα xal ip
δογματιχὴν τῆς Ἐκκλησίας ὑπόθεσιν, καίται γε καὶ
ὀχνοῦντά πως χαὶ ἀναδυόμενον. Ἡρόμην οὖν bml-
voy, εἰ qpovol τε xal λέγοι sb» Bebv ἑνέργαιαν φυ-
σιχἣν χεχτῆσθαι, διαφέρουααν τῆς οὐσίας αὐτοῦ.
Τοῦ δὲ καταθεµένου, ιχαὶ δεντέραν ἐπῆγον αεὔσι,
εἰ καὶ ἄκτιστον xal θεοπρεπή τὴν ἐνέργειαν ταύτην
δοξάζοι. Too. δὲ, Kal πῶς yàp οὗ, φήσαντος, οὕτω
ξυμπάντων ὁμοῦ τῶν ἱερῶν διδασκάλων καὶ epe-

. νούντων xat διδασχόντων» θαυμάζειν ἰσχνρῶς ἔφῳν

ἐγὼ, πῶς οὕτω γε τῶν πραγμάτων ἑχόντων, vel
οὕτω τὰ τῆς κοινής Ἐκκλησίας φρονῶν καὶ αὐτὲς,
ἔπειτα διίσταται τῷ τόπῳ xal τῇ κονωνία, al συν”

925 CONTRA GREGORAM ANTIRRBETICORUM VII. 996
axeb)yves: μὲν ἐκεῖθεν πολλοὺς ἐπυτῷ, δίδωσι A dat κατὰ θεοῦ xal τῶγ θείων κα ὑψηλῶν περὶ αὖ-
δὲ xai καθ) ἑαυτοῦ ὑπολήψεις οὐκ ἀγαθᾶς, οὐδὲ µάλα -«οῦ λόγων xal τῆς θεολογίας, ὥσπερ Ete γεγονὼς
τοι προσηχούσας τῇ αὐτοῦ σοφίᾳ τε καὶ τῇ εάδει. ἑαυτοῦ, xaX μηδὲ εἰδὼς ἃ λέγει xal γράφει. Μᾶλλον
Tàv yàp ἄνωθεν εἱρημένων, εἶκον, οὗτωσί γε Ἰχόν- δὲ πρὸ εοῦ καταδῆναι πρὸς τὴν θεωρίαν ἐχείνων
των, χαθὰ δᾗ xol λέλεκται, οὐδὲν, οἶμαι, πρὸς 9à — xai αὖθις ἡμᾶς xal τὸν ἔλεγχον, τὰ τοῦ συνοδιχοῦ
λοιπὰ τὸ προσιστάµενον καὶ ἀντίξουν ἔσται, πάντων τόμου xal τν τῶν ἁγίων Ὀεολοχίαν ὑγιᾶ τε xol
σχεδὸν ἠρτημένων ἐχεῖθεν, χαὶ ὡσανοό τινα ῥίζαν xal ἄρτια xal ἡμῖν &vayxalov προθεῖναι τῷ λόγῳ χὰν-
ἀρχὴν τὸν περὶ θείας xol φυσιχῆς ἑνεργείας Θεοῦ Ἅταῦθα, ὧν ἐχεῖνος τὰ πλεῖστά τε xal Δναγχαιότερα
xai δυνάμεως λόγον ἑχόντων. 'Αλλ’ ἐκεῖνος, quel, συνῄθως παραλιπὼν xal μηδὲ μνησθεὶς, xa τοῖς
vb» ἱερὺν λέγων Θεσσαλονίκης, oü píav ἐνέρχειαν ὀλίγοις ἐχείνοις οὐ χαλῶς, οὐδὲ μετὰ τῆς ἀληθείας
τοῦ Θεοῦ χατὰ τοὺς θεολόγους, ἀλλὰ πολλάς τινας τε xol τοῦ σχήματος ὡς ἔχουσιν ἐπεξῆλθε. Kal
λέγει καὶ διαφάρους ἀλλήλαις, Ἐμοῦ δὲ καὶ ταῦτα «πρῶτα μὲν τὸ τοῦ χεφαλαίου mpoolpsov, οὐ μιχρὲὶν

τῶν θεολόγων εἶναι Πατέρων χαὶ διδασχάλων, ἀλλ
οὗ τοῦ σοφοῦ Γρηγορίου πρὸς αὑτὸν εἰρηχότος, ὥσπερ
δη χαὶ τὰ προῤῥηθέντα, xal πᾶσαν εἶναι ἀνάγκην,

ὥσπερ lv ἐχείνοις, οὕτω δη χἀν τούτοις πείθεσθαι B

ὃν, i£ ἀρχῆς αὑτῆς «000; ἀφαιρεῖται, τῆς τῶν θεο-
λόγων Πατέρων ἱερᾶς μαρτυρίας, καὶ δῃ xal τῆς
οἰχουμενιχῆς θείας συνόδου, οὐδ' kv ἐπαγγελίαις οὐ-
Gv ἔτι καὶ ὑποσχέσεσιν ἀνασχόμενος. Φησὶ τοιγαροῦν

xai συμφωνεῖν τοῖς Πατρᾶσιν, εἴπερ μέλλοιμεν εἰς ῥὁ τόμος * Met&à τοῦτο ἐζητήσαμεν ἁποδειχθῆναι παρὰ
εὐσεθοῦντας τῷ ὄντι τελεῖν, xol μὴ πόῤῥω που τῆς οῶν ἁγίων, el ἔστιν ἄκτιστος ἡ ἀχώριστος μὲν, διαφέ-
ἀληθείας ἁποπλανᾶσθαι, εἶτα xal sv θεολόγων πα- ρουσα δὲ τῆς θεῖας φύσεως αὕτη ἐνέρχεια, 6nep ol
ραΥαγόντος ἑνίους τῷ λόγψ πρὸς µαρτυρίαν τῶν Ἀντιλέγοντες «ἩἹ "Kxxkqelg Πκιστα ἐδέχοντο. Καὶ

ἀμφισδητουμένων, xal ὅσα διὰ µνήµης ἔτνχον τότε
φέρων, à φιλόσοφος τῇ μὲν ἀληθείᾳ τῶν λεγομένων
ἀντιλέχειν οὖχ εἶχεν, ἡτιᾶτο δὲ τὸν Θεσσαλονίχης
xai αὖθις, ὡς πολλὰς xal πλείστας χαθ’ ὑπερδολὴν
às ἑνεργείας οὗ χαλῶς λέγοντα, οὐδὲ χαθ᾽ ἡμᾶς xal
τοὺς θεολόγους.

Ἐμοῦ δὲ τὸ προσιστάµενον καὶ αὖθις ἅπαν ἔπι-
Χειροῦντος λύειν Ἐχείνῳ, xal ὡς αὐτὰ ταῦτα τὰ τῶν
Ἱερῶν θεολόγων ἡμεῖς τε χἀχεῖνος xal φρονοῦμεν
χαὶ γράφοµεν xai κηρύττομεν, ἆλλ᾽ οὐχ ἕτερα, μηδὲ
γὰρ ἰδεῖναι, ἐπεὶ τὰ αὐτὰ xal πάλιν xal πολλάκις
ἀναχυχλοῦντα xal περὶ τὰ αὐτὰ στρεφόμµενον 'eléov
Ὡσαύτως, xal τῶν χατὰ τοῦ ἁγίου χενῶν µέμφεων
xal τῆς ábixou Υραφῆς οὗχ ἀφιστάμενον, τὴν μὲν
πρὸς ἐχ:ἴνον διάλεξιν χαὶ τὴν ὁμιλίαν, ὡς οὐδὲν
Ἔχουσαν ἔτι χρήσιµον, διαλύω» πρὸς ἐμαυτὸν δ'
ἀπιὼν, ἐκείπερ ἔλεγον, o0. χατὰ τῆς εὐσεδείας à
Φιλόσοφος, ὣς ὁρῶ, χατὰ δὲ τοῦ ταύτης προεστηχή-
τος μᾶλλον ἰδίᾳ φέρει τὰς µέμψεις, πάθει so προ-
χατειλημµένος, ofa 6h xai ἄνθρωπο;, ἴσως µετα-
6ληθήσεται μετ) ὀλίγον xal θεραπεύσει xal τοῦτο
πάνυ τοι ῥᾷστον ὃν, ἀλλ' οὗ δυσχερὶς mphg µετά- -
Φεσιν, χαὶ οὕτως ECousv xal αὐτὸν χοινῇ μεθ) ἡμῶν
τὰ τῆς χοινῆς Ἐχχλησίας xai πρεσδεύοντα χαὶ κη-

Ρόττοντα, & Uh χαὶ νῦν φρονῶν τε xal λέγων, xa- D

Φάπερ ὁρῷῶ, διὰ τὴν πρὸς τὸν ἄνδρα µιχροφυχίαν,
καὶ διίστασθαί πως δοχεῖ. Ταῦτα μὲν οὖν ἐγὼ xol
εὐχόμενος xal προσδοχῶν fjv, καὶ πολλοὺς ἑτέρους
ὑπὲρ ἐχείνου διδάσχων * τοῖς δὲ ἄρα xdv τοὐναντίον
παρὰ τὰς ἑλπίδας ἐχείνας, qtu 1 ἁπηντήχει, Καὶ ὁ
κατὰ τοῦ χήρυχος τοῦ λόγου φθόνος ἐχεῖνος, χατὰ
μικρὺν αὐξηθεὶς ταῖς τοῦ πονηροῦ προσθἠήκαις,
ἁπανέστη τῷ λόγῳ. xal ἀπὸ τοῦ φθόνου χαὶ τῆς µι-
σανθρωπίας ἐπὶ τὴν θεοµαχίαν ὁ φιλόσοφος Ἶχε ταύ-
nv, xal τὸ τῆς Δείας ἐχεῖνο Γραφῆς xal ἐπ αὐτῷ
eunt τούτῳ πέρσς εἰληφὸς δίδειχται, 'O μὴ dya-
ov τὸν dés.lpór αὐτοῦ, ὃν ἑώρακε, λεγούσης,
τὸν θεὲν, ὃν οὐχ ἑώρφχε, πῶς δύναται ἀγακᾷν;
ρᾶτε χα) γὰρ, ofa. τετόχμηκεν εἰπεῖν τε xal γρά.

ἀπεδείχθη χαὶ ςοῦτο ὑπὸ τῶν ἁγίων ἑναργῶς κη-
ρυττόµενον * ὧν χεφάλαιον ἁγία καὶ οἰχουμενικὴ
ἕχτη σύνοδος, καθὼς ἀνωτέρω διὰ τῶν κατὰ µέρος
προτεθέντων αὐτῆς ῥητῶν μάλιστα ἠχανῶς ἀποδί-
δεικται.

Ko τοῦτο μὲν ὃ φιλόσοφος, χαθὰ δὴ xal προὔφην,
παντελεῖ παρατρέχει σιγῇ» τῶν δ' ἑφεξῆς ἄχροις
δαχτύλοις, ὃ φασιν, ἀψάμενος, ἃ δὴ xal ἡμῖν ἂνω»,
τέρω προτέθειται, τὸ καθ ἡμῶν Ἰχείνου διεξιοῦσι.

C βιδλίον, ἐχείνων τοιγαροῦν παραφάµενος, μᾶλλον

δ εἰπεῖν οἰχειότερον, Ἐχέῖνα χατατεμὼν xal διασπα”-
ρᾶξας, xai μηδὲ τῆς ἁρμονίας τοῦ λόγου xai τῆς
φρᾶσεως φεισᾶμενος μηδοτιοῦν, πρὸς τὰ; καθ᾽ ἡμῶν
ὥς Έθος ἑἐξεπήδησεν Όδρεις xal τὰς συχοφαντίας,
*AXX ἡμεῖς ἑπαναλαθόντες τὰ χαχῶς ὑπ' ἐχείνου
παταληφθέντα, τὴν ὀφειλομένην ἁρμονίαν xal αὖθις
«à λδγφ ὑώσομεν.

Φησὶ τοιγαροῦν ὁ ες συνόδου εἆμος µετά va «4
προῤῥηθέντα, ὅςι σνναπεδείχθῃ xal τοῦτο, ὅτι ok.
μὴ δεχόµενοι ἄχτιστον τὴν ἀχώριστον μὲν καὶ qu--
σιχὴν τῆς θείας οὐσίας ἐνέργειαν, διαφέρουσαν Bk.
αὐτῆς, ὥσπερ εἴρηται, κτίσμα τε ποιοῦσι xal αὐτὴν»
φὴν υὐσίαν τοῦ Θεοῦ, κατὰ τὸν ἅγιον, φηαὶ, Máti—-
pov, xai τὺν Δαμασχηνὸν Ἰωάννην. "Qv. δὴ καὶ τὰς.
μαρτυρίας «eV 6 Γρηγορᾶς ix τοῦ τόμου λαθὼν br
προὔθηχεν. Οὐ μὴν ἀλλὰ xal Μονοθελῆταί slot τῶν.
πώποτε ἑχείνων χείρους xal ἁτοπώτεροι, xal προ-
αιώνια δοξάζουσιν εἶναι τὰ κτίσματα. Ἐπεὶ γὰρ δύο.
φύσεις ὁμολοχοῦμεν ἐπὶ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ,
Χριστοῦ, τὶν μὲν ἄχτιστον, thv δὲ χτιστῆν, ol pi
λέγοντες ἔχειν τὴν Βείαν φύσιν xal θέλημα xai
ἑνέργειαν ἄκτιστον ἓν Ῥέλημα xal µίαν ἑνέργειαν»
δοξάζουσιν ἐπὶ Χριστοῦ. "Οπερ.ἡ ἕχτη σύνοδος ἆπε-
χήρυξε xai ἀνεβεμάτισε. Κάντεῦθεν Μονοθελῆται.
καὶ αὐτοὶ φανερῶς ἀναδείχνυνται. Χείρους δὲ ἑχεί-
wav πολλῷ, ὅσον χἀχεῖνοι μὲν iv θέληµα καὶ ulaw
ἑνέργειαν ἔλεγον ἐπὶ τοῦ Χριστοῦ, ἀλλὰ ἄκτιστον».
*hv κτωτὴν δήκουθεν ἀναιροῦντες ' εὖτοι δὲ ly θέ”.

97

PHILOTIIEI CP. PATRIARCH.Z

*

npa xol μίαν ἑνέργειαν, ἀλλὰ xxtothy, τὴν ἄχτι- A φλώττων περὶ τὸ φῶς, xat ἐδύνατο xa Ίθελε, δίχα

στον φανερῶς μὴ δεχόµενοι. ᾽Αλλὰ xal τοῦ μεγάλου
Βασιλείου ἓν τοῖς πρὸς ᾽Αμϕ.λάχιον γράφοντος, Τὰ
μὲν ὀνόματα τοῦ Πνεύματος τοιχῦτα ὑπερφυῆ xol
μεγάλα, οὔμενουν ἔχοντά τινα εἰς δόξαν ὑπερθολὴν,
αἱ δὲ ἑνέργειαι τἶνες; "Αῤῥητοι μὲν διὰ τὸ μέγεθος,
ἀνεξαρίθμητοι δὲ διὰ τὸ πλῆθος, πῶς yàp νούσοµεν
τὰ τῶν αἰώνων ἐπέχεινα ; τίνες σαν πρὸ «7c νοητῆς
χτίσεως αὑτοῦ al ἑνέργειαι ; οἱ λέγοντες χτιστὰς τὰς
θείας ἑνεργείας φανερῶς δοξάζουσιν εἶναι κτίσματα
τὰ τῶν αἰώνων ἐπέχεινα, Ἐδείχθη δὲ xai τοῦτο, ὅτι
ἄκτιστοι αἱ χοιναὶ xal φυσιχαὶ τῆς τρισυποστάτου
φύσεως θεῖαι ἑνέργειαι, οὗ διὰ δύο ἢ τριῶν µαρτυ-
ριῶν, ἀλλὰ διὰ πάσης σχεδὸν τῆς θεοπνεύστου Γρα-
φῆς. Καὶ ταῦτα μὲν ὁ ἱερὸς τόµο;ς τὸ v& νῦν εἶναι"
σχοπῄσωμµεν δὲ ἤδη xal τὰ προῤῥηθέντα τῷ φιλο.
σόφῳ xal τοὺς περὶ Evepyelac θεοῦ λόγους, καὶ τὰς
ὑπολήψεις, χαὶ τὴν δόξαν αὐτοῦ ἑξετάσωμεν. Σαρ-
χωθέντος, vno, τοῦ θείου Λόγου, ὥσπερ δύο φύσεις,
οὕτω χαὶ δύο λέγονται ἑνέρχειαι, "AX) f μὲν τῆς
θιότήτος fjv, xal προῆν, καὶ ἀναλλοίωτος οὖσα ἀναλ-
λοίωτον εἶχε᾽ xal τὴν τοῦ ἐνεργεῖν δύναμίν τε xal
θέλησιν, καὶ ἁπλῆν.

Καὶ µέχρι μὲν τούτου δοχεῖ πως εὐγνωμονεῖν à
φιλόσοφος, xal περὶ sbv ὑγιᾶ λόγον ὑγιαίνειν τέως *-

τὸ δὲ πρὸς ἀλήθειαν οὑχ οὕτως ἔχον ἐστὶν, ἀλλά μὲ-
Χρι μὲν συλλαθῶν τε χαὶ λέξεων τοῦτο δοχεῖ * ἐγχέ-
Χρυπται δὲ ταῖς λέξεσιν ὁ δόλος καχούργως, ὥσπερ
ὁ χαλχὸς τῷ δελέατι. Ἐπειδὴ καὶ yàp ὁ σχοπός ἐστι

δυνάµεως xai θελήσεως, ὥσπερ ἂν εἴ τις ἔλεγε, μᾶλ-
λον δὲ αὐτὸς οὗτος κἀχεῖνα xol γράφει xal λέγει
κατὰ τὸν ἴσον τρόπον xal λόγον, τὸ ζῆν φημι τὸν
ξῶντα δίχα ζωῆς, xat τὺν λέγοντα λέγειν λόγου χω-
pls. Καὶ ὅρα τὴν περιχεχυμένην ἀχλὺν αὐτοῦ τοῖς
τῆς διανοίας ὄμμασι. Λόγοις xal γὰρ ὁμολογῶν τὴν
τοῦ Θεοῦ φυσιχὴν δάναµιν, ἥτις ἑστὶν αὐτὴ ἡ φυ-
otænh xaX οὐσιώδης ἑνέργεια, περὶ fic ὁ λόγος χατὰ
τὰ προῤῥηθέντα τοῖς θεολόχοις Πατράσιν, ὃς µόνον
ἑστέρηται τὸ μὴ ὃν, φασὶν ἐκεῖνοι, voip iac τοιγαρ-
οὔν xai αὐτὸς ἀναχηρύττων ἑχείνην xol ἄχων, οὐδὲ
γὰρ ἔστω ἄλλως διαθέσθαι τὸν λόγον, τὸν περὶ τη:
λικούτων διεξιόντα, πράγµασιν ἀρνεῖται τὰ λεγό-
µενα παρ) αὐτοῦ, μηδὲ τοῦ θείου Πατρὸς ἀχούσας
Μαξίμου διαῤῥήδην οὑτωσὶ λέγοντος Ὡς οὑχ ἔστιν
ὑπάρχειν χωρὶς ὑπάρξεως, οὕτως οὐδὲ ἑνεργεῖν Eoi
χωρὶς ἑνεργείας. Μᾶλλον δὲ ἀχκούειν μὲν δοχεῖ xai
αὐτὸς τῶν τοιούτων, πλραχούῦει δὲ xal ἑἐξηγεῖται
xaxi τὰ χαλῶς εἰρημένα παρὰ τῶν θεοφόρων, τὴν
οὐσίαν εἶναι λέγων αὐτὴν τοῦ θεοῦ, flv xal ἓνέρ-
γειαν ἐχεῖνοί φασι. Καΐτοι ve διεῖλεν ὁ θεολόγος Ev
τε τῷ βραχεῖ τούτῳ χωρίῳ μεταξὺ τῶν ἀμφοτέρων,
οὐσίας λέγω xaX ἑνεργείας, χαὶ διὰ τοῦ ὁμολογουμέ»
νου xal παρὰ τῶν αἱρετικῶν ὅτι οὐκ ἔστιν ὑπκάρχευ
δίχα ὑπάρξεως, ὅπερ οὐδέν ἐστιν ἄλλο πάντως f) τὸ
εἶναι xal αὐτὴ fj οὐσία τοῦ ὄντος, ὑπέδειξεν, ὅτι ex
ἔστιν ἐχεῖνο, οὕτως οὐδὲ «b ἀντιλεγόμενον παρ
ἐκείνοις ἐστὶ, τὸ ἐνεργεῖν ἑνεργείας δίχα, ὅπερ δὴ

τῷ τοῦ λόγου πατρὶ, τὴν οὐσίαν αὐτὴν εἶναι δεῖξαι ϱ xal σχοπὺς ἣν ἄνωθεν ἑχείνψ τῷ θεολόγῳ, xat ὑπὲρ

κοῦ θεοῦ, xal τὴν αὑτοῦ ἑνέρχειαν, χαὶ οὐχ ἄλλο, .

ἁλλὰ plav χαὶ τὴν αὐτὴν οὖσαν, ὡς fj αἴρεσις βού-
. λεται, xai τοῦτο xàxslvo λέγεσθαι, χαθάπερ ἐπὶ τῶν
πο)λυωνύμων, ὅπερ δὴ χαὶ Σαθέλλιος ἐπὶ τῆς οὐσίας
εἶπε τοῦ θεοῦ, χαὶ τῶν τριῶν ὑποστάσεων, ὀνόματα
μόνα δοξάσας ἑχείνας χαθ᾽ ἑνὸς ὑποχειμένου xal τοῦ
αὐτοῦ τῆς οὐσίας λεγόμενα, προχαταθάλλεται δὲ διὰ
βραχέων τινῶν λέξεων χαὶ παρασπείρει τὰ τοῦ οἱ-
χείου λόγου τε καὶ σχοποῦ σπέρματα, ὃν xal χατό-
πιν εὐθὺς αὐτὸς ἀναχαλύπτει τρανότερον. Οὐδὲ γὰρ
εἶπεν, Ὥσπερ δύο φύσεις εἰσὶ τοῦ Λόγου μετὰ τὴν
σάρχωσιν, οὕτω xal δύὀ φυσιχαί εἶσιν ἑνέργειαι τοῦ
αὑτοῦ, tfj θείᾳ χαὶ ἀνθρωπείᾳ φύσει κατάλληλοι"
ἁ)λὰ πῶς»; Οὕτω, qnot, χαὶ δύο λέγονται ἑνέργειαι *

ἐχεῖνο αἰνιττόμενος ἄντιχρυς, ὅτι λέγονται μὲν, ἀλλ D

οὐχ εἰσὶν, ὡς ταυτὸ xal ἁδιάφορον oUsrc χατ’ ἐχεῖ-
voy οὐσίας τε xal ἑνεργείας, xai μάλιστα ἐπὶ τοῦ
θεοῦ. Καὶ πάλι, ᾿Αναλλοίωτος, φησὶν, fj τοῦ 8:05
qst; οὖσα, ἀναλλοίωτον εἶχε καὶ τὴν τοῦ ἓνεργεῖν
δύναμίν τε καὶ θέλησιν, xal ἁπλῖν. Τοῦτο δὲ χαθα-
ρῶς μέν ἐστι χατὰ τοῦ λόγου, καὶ τῆς δόξης αὐτοῦ
«oU λέγοντος. 'O bk μὴ εἰδὼς ἅπερ xav' αὐτὸς αὖ-
τοῦ λέγει, τὸ μὲν εἰπεῖν ὅτι ἀναλλοίωτον εἶχε τὴν
. φυσικὴν xaY κατάλληλο» ἑνέργειαν xatà τοὺς θεο-
λόγους Πατέρας ἐχφεύγει, ἵνα μὴ διαφορὰν otv
εινὰ λέγειν οὐσίας θείας xal ἑνεργείας, ᾖπερ Σῆ
xai π.λεμεῖν αὐτῷ σχοπὺς μάλιστα * εἶχε δὲ, φησὶν,
ἡ θεότης τὴν τοῦ ἑνεργεῖν δύναμίν τε καὶ θέλησιν *
«ovs ἑνέργει δίχα ἑνεργείας, ὡς αὐτὸς οἵεται, τν-

οὗ τὴν ὁμολοχίαν τε χαὶ τὸν μαρτυριχὸν διήννσεν ὁ
γενναῖος ἆθλον, ᾿Ἀλλ' ὁ φιλόσυφος, μηδ' αὐτὸ τοῦτο
συνιδεῖν μηδὲ φιλοσοφῆσαι δυνάµενος, xalcot γε xal
πρὀχειρον ὃν καὶ μηδὲ βαθείας τινὸς δεόµενον φρενὺς,
ὡς οὐ ταυτὸν ἂν γένοιτο χατὰ πάντα τῷ δειχνυμένῳ «b
δειχνύον, xal τῷ]γαρακτηριζομένῳ τὸ χαρακτηρίζαν,
ὡς οὐδὲ f) ἀλουργὶς xat τὸ σχῆπτρον τῇ βασιλείἰᾳ ταυ-
τὸν, οὐδὲ ἡ πρωϊνἡ αὐγὴ τῷ ἡλίῳ, οὐδὲ ἡ νεφέλη τῷ
ὑετῷ, Bv καὶ ταυτὸ χατὰ πάντα φησὶ τὴν οὐσίαν xal
τηνὲ,ἐργειαν τοῦ rob, μὴ συνάπτων χατὰ τοὺς θεολό-
γους εὐσεδῶς τὸ διαχεχριµένον τῷ ἠνωμένῳ, μᾶλ-
λον δὲ xai ἄμφω ταῦτα κακῶς ἀναιρῶν xa συγχέων,
χαὶ οὖγχνσιν ἑτέραν ἐπεισάγων τοῖς ἱεροῖς λόγοις
χαὶ δόγµασι διὰ τῆς φύσεώς grt xol τῶν φυσιχῶν
τοῦ θεοῦ, οὐδαμῶς ἑλάττονα τῆς τῶν Μονοφυσιτῶν
τε xal Μονοθελητῶν ἐχείνων, 'O γὰρ µηδόλω, ἑνέρ»
γειαν θεοπρεπΏ τὸν Θθεὸν λέγων ἔχειν, ἆλλ' οὐσίαν
αὐτὸν πεφυχέναι xas* Εὐνόμιον µόνην, δίχα τῶν αὗ-
τῆς φυσιχῶν, οὗτος οὗ τὸ διαχεχριµένον ἀναιρεῖ µό-
vov, ἀλλὰ χαὶ τὸ ἠνωμένον τῆς θεολογίας σὺν αὐτῷ.
Τίνων γὰρ ἂν καὶ εἴη fj ἕνωσις, τῶν ἑνοῦσθαι μελ-
λόντων προαναιρεθέντων κατ αὗτόν; Μᾶλλον δὲ οὐχ
ἡ ἕνωσις µόνον κατὰ τοῦτον τὸν λόγον, ἀλλά xal
αὐτὸ τὸ ἓν ἀναιρεῖτει, fj οὐσία δηλαδη, χατὰ τοὺς
θεολόγους Πατέρας. Tt; οὑσιώδους xal γὰρ ἕνερ-
γείας ἀναιρουμένης, ὁ προῤῥηθείς φησι θεοφόρος
διδάσχαλος, οὔτε θεὺὸς ἔσται οὔτε ἄνθρωπος, τῇ δὲ
ἑυνάμει τοῦ ἐνεργεῖν xal τῇ θελήσει xai τὸ ἁκ1ὴν
προσ΄θηκεν ὁ Φιόσοφις, ^04 ὡς ἁπλοῦν τὸν θιὺν

9:9

Quv, ὕπερ ἐστὶν ὄντως τὸ ἀποστολιχόν τε xal πα-
τρικὸν φρόνηµα, ἀλλὰ xal «hv θείαν ἑνέργειαν
ἐπιχειρῶν ἀναιρεῖν χἀντεῦθεν, ὡς διπλόης τε xol
ουνθέσεως ἐνθεωρουμέντς τῷ θεῷ δῇθεν, εἰ 24yo:-
μεν χατὰ τοὺς διδασχάλους τῆς Χοιστοῦ Ἐχχλη-
σίας, χαὶ ἑνέργειαν ἔχειν τὸν Osby φυσιχὴν, τῆς οὗ-
Sla; αὐτοῦ διαφέρουσαν ὁπωσδήποτε, ὃ δὴ xai
προϊὼν ὁ λόγος αὐτῷ δείξει πλατύτερον. Οὕτως οὗ
Μόνον εἰς ἄτοπον πάντη xal ἁδιανόητον τελευτᾷ τὰ
τῆς χαινῆς θεολογίας τῷ χενῷ τούτῳ φιλοσόφῳ,
ἁλ)ὰ xal πρὸς ἀσέδειάν τε xol ἀθεῖαν ἡ προθυμία
φέρει, xal οὐδὲ παράδειγµα τῆς ἀτοπίας τε xal τῆς
συμφορᾶς ἔστιν εὑρεῖν χαθαρῶς. Καὶ βλέπε xal τὰ
ἑξῆς ἐχείνου.

Προδέδειχται δὲ, φησὶ, πάντως ἡμῖ», ὡς ἐπὶ τῆς
ἁπλῆς xal ἁἀσωμάτου φύσεως τὸν αὐτὸν τῇ οὐσίᾳ
λόγον εἴτουν ὅρον ἐπιδέχεται fj, ἑνέργεια. Καὶ αὖτε-
γέργεια πρὸς τῶν ἁγίων καλεῖται, ὅταν πρὲς τὴν
ἐνεργοῦσαν θεότητα την ἀναφορὰν Éyp *obvopa*
ἄλλως δὲ οὐχ ἂν δἠπου · δυοῖν γὰρ θάτερον ἔποιτ
ἂν (rs, ἢ xvlopa εἶναι, ἢἡ μὴ 6v. Ὡρότερον μὲν οὖν
τὴν ὑπερούσιον οὐσίαν τοῦ θείου Πνεύματος, αὐτὴν
τὸν κοινὴν οὐσίαν τῆς ἁγίας Τριάδος ἐνοιχεῖν ἔλεγε
τοῖς ἀξίοις, xal ἁγιάζειν, καὶ θεουρχεῖν αὑτούς *
ὅπου δὴ πρὸς τοῖς ἄλλοις xal τὰ ἩΜασαλιανῶν
Ἠλέγχθη νοσῶν, παρὰ τῆς κατ ἐχείνων ἁγίας cuve
ὁδου qrnpl* νῦν δὲ xol τοῖς εἰδέναι τὴν οὐσίαν τοῦ
Θεοῦ πάλαι καχῶς εἰποῦσιν ἀνομοίοις ὁρᾶται σνν-
απαχθεὶς χάχιστα, τοὺς περὶ ἀχαταλήπτου πολλοὺς
xai χαλοὺς ἐχείνους λόγους τῶν σεπτῶν θεολόγων
παρ) οὐδὲν θέµενος, Ev οἷς οὐ ταῖς ἄνω δυνάµεσι
Μόνον, xal αὐταῖς φημι Sato πάντων ὑπερχειμέναις
τάξεσι Χερουδείμ τε xol Σεραφεὶμ xai θρόνοις,
ἄγνωστόν τε xal ἄῤῥητον ἐχείνην φασὶν, ἀλλὰ xol
τὰ χρίµατα χαὶ τὰς ὁδοὺς αὐτοῦ ἀνεξερεύνητα αὖν
1€ τῷ ᾽Αποστόλῳ λέγουσι xai ἀνεξιχνίαστα.

Ὅ δὲ Γρηγορᾶς, φεῦ τῆς πλάνης | φεῦ τῆς χαι-
vic συμφορᾶς | οὗ µόνον χαταληπτὴν αὐτὴν εἶναι
τὴν οὐσίαν τοῦ θεοῦ φάσχει, ἀλλὰ xal πεπερασµέ-
νην, xal ὃρῳ περιγεγραμµένην ταύτην φησί. Τὴν
γὰρ τοῦ σοφοὺ Βασιλείου ῥῆσιν χαχῶς ἐξηγούμενος,
$jv ἐχεῖνος πρὸς Κὐνόμιον γράφων, εἶπεν ἐπὶ τῆς
ἁπλῆς xai ἀσωμάτου φύσεως, τὸν αὐτὸν τῇ οὐσίᾳ

CONTRA GREGORAM ANTIRRHETICORUM VII.
χατά τε φύσιν, xol ἑνέργειαν τὸν αὐτὸν εἶναι δ,ξά- A

930
Αναστάσιος ὁ ἱκρὸς σὺν αυτῳ φθάσαντες εἶπον fb,
ToU 6k λόγου προϊόντος ἡμῖν αὖθις, καὶ δι ἑτέρων
θεολόγων ὡσαύτως τοῦτ αὐτὸ δείξοµεν. Ὁ δὲ Γρη»
γορᾶς αὐτὴν φησι τὴν οὐσίαν ὀρίφεσθαι τοῦ Θεοῦ,
οὐχ οἶδα παρὰ τίνος πονηροῦ δαίµονος διδαχθεὶς,
χαΐτοι γε Ἱ τοῦ Πνεύματος ἱερὰ θεολογία «hv τῆς
Τριάδος ὑπερφυᾶ γνῶσιν αὐτῇ µόνῃ δίδωσι τῇ µα-
χαρίᾳ Τριάδι, καὶ μάνα, φησὶ, γινώσκουσιν ἑαντά
τε xal ἄλληλα τὰ θεαρχικὰ πρόσωπα. Τὰ τοῦ θεοῦ
γὰρ, φησὶ, οὐδεὶς οἶδεν, εἰ μὴ τὸ Πνεῦμα τοῦ 810v.
Καὶ τὸ Πνεῦμα πάντα, φησὶν, iptuvd, xaV τὰ βάθη
τοῦ θεοῦ.

Καὶ 6 Χριστὸς αὖθις, Καθὼς Υιγώσχει µε ὁ Πας
t^p, κἀ)λὼ Τιώσχω τὸν Πατέρα. xoi, Οὐδεὶς
γινώσχει τίς ἐστιν ὁ Ylóc, εἰ μὴ ὁ Πατὴρ, οὐδὲ

B tox Παεέρα Υιώσκεαι τις εἰ μὴ ὁ Υἱός. Διὸ xa

πρὸς τὸν Φίλιππον εἰπόντα, Κύριε, δεῖξον ἡμῖν τὸν
Πατέρα, xal dpxsi ἡμῖν, 'O ἑωρακὼς ἐμὲ, φησὶν,
ἑώραχε τὸν Πατέρα. Καὶ πῶς σὺ λέχεις, Acitor
ἡμῦ τὸν Πατέρα; Ὅπερ ὁ θεῖος ἀνα πτύσσων Χρυσό-
στοµος ὡς xol ἡμῖν ἤδη φθάσας ὁ λόγος ὑπέδειτὲνι
ἴδωμεν, Φτοὶ, εἰ ὁ Φίλιππος ζητεϊ μαθεῖν. Αὐτὸ τί
ποτέ ἐστιν ὁ θεὺς, αὐτὴν τὴν οἱ σίαν τοῦ θεοῦ. Ad
καὶ οὐχ ἄλλος tl; ἐστιν ὄρος Θεοῦ, Φιλόσοφε, εἰ μὴ
ὁ τοῦ Πατρὸς ὄρος χαὶ Λόγος χατὰ τῖν θεολόγον
φωνὴν, ij ἑνυπόστατος xal ζῶσα σοφία xal δύνα-
µις, ἡ ἁπαράλλακτος εἰχὼν, ὁ μονογενὶς YU τοῦ
θεοῦ. El δὲ λέγοις, Τί οὖν ἐστιν ὅπερ ὁ θεοφόρος
φησὶ Βασίλειος, ὅτι τὸν αὑτὸν ἐπιδέχεται τῇ οὐσίχ
λόγον ἡ ἑνέργεια; o) πρὸς ἀνάγχης ἡμῖν ἐστι τὸ

C κὰς σὰς ἁπορίας λύειν xal τὰς ἑνστάσει;. Οὐδὲ γὰρ

ég µαθησόµενος ἥχες παρὰ τὴν Χριστοῦ Ἐκχλησία»,
Ἡ γὰρ ἂν χαὶ ἐμάνθανες οὕτως Πκων. Νὸν δὲ τὴν
τάξιν χαχῶς ἀντιστρέφας, xal ἀντὶ μαθητοῦ διδά-
6χαλον xai θεολόχον σαυτὸν χειροτονῄῆσα, αὐτὸς,
μᾶλλον δὲ τῶν χοινῶν διδασχάλων τῆς Ἐκκλησίας
xai θεολόγων ἄτοπον ὑδριστὴν xal συχοφάντην, ó26b
κούτου γε τυγχάνειν δίχαιος ἂν εἴης. Ἡμῖν δ᾽ ἀρχέ-
σει τοῦτ) αὐτὸ µόνον τοτήµερον εἶναι, τὸ μὴ µόνον
συχοφαντοῦντα χαὶ φευδόμενον, ἁλλὰ xai βλασφτ-
μοῦντά σε xal παρανομοῦντα xal περὶ αὑτὰ τὰ
θειότατά τε xal ὑψηλότατα φανερῶς ἑξε.ηλέγχθαν
χἀνταῦθα. Σοῦ μὲν οὖν εἵνεχα xai τοῦ χατὰ cà
πράγµατος οὐδαμῶς, τῶν δέ γς λοιπῶν χάριν τὸν

λόγον ἐπιδέχεται ἡ ἑνέρχεια, ἀντὶ τοῦ λόγου τὸν p θεολογιχὸν ἀναπτύξωμεν λόγον. Καὶ τὸν σκοπὸν xal

ὅρον ἐνεθυμήθη χάχιστά. Τὸν αὐτὸν xal γὰρ, φησὶ, -

«f] οὐσίᾳ λόγον εἴτουν ὅρον ἐπιδέχεται ἡ ἑνέρχειὰ.
Καὶ ταῦτα τετόλµηκεν ὁ τὴν θείαν ἑνέργειαν ἀρνού-
µενος Γρηγορᾶς, ἵνα μὴ αὐνθεσιν ἐπὶ θεου xal πο»
λυθεῖαν, ὡς αὐτὸς χαχῶς οἴεται, χατασκευάσῃ, ὡρι-
οµένην xal πεπερασµένην xal λόγῳ περιγραπτὴν
τἣν οὐσίαν εἰπὼν τοῦ Θεοῦ, ὅπερ οὐδέπω καὶ vov
οὐδεὶς τῶν αἱρετιχῶν ἑνεθυμήθη, οὐδὲ γὰρ Ίχουσται
φώποτε. Περιγραπτὸν μὲν γὰρ οἱ περὶ τὸν Ὠριγέ-
νην εἰπεῖν ἑτόλμησαν bv. θὲεὺν, ἀλλὰ κατὰ τὴν δύ-
ναµιν * τὴν οὐσίαν δὲ οὐδαμῶς. Καὶ ἡ μὲν ἁποστο-
λιχή τε xal πατριχὴ θεολογία xal πᾶσαν τὴν φυσιχὴν
«δύναμιν xal τὴν ἱνέργειαν τοῦ Θεοῦ ἀόριστον εἶναί
φησιν, ὃ δὴ καὶ ὁ θεῖος Χρυσόστομος, καὶ δὴ xal

ἡμεῖς χαθόσον οἷόν τε μετὰ μικρὸν, νῦν ὃ᾽ ἐχεῖνο
πρότερον ἐξετάσωμεν.

Ἐπὶ τῆς ἁπλῆς xal ἀσωμάτου φύσεως τὸν αὐτὸν
τῇ οὐσίᾳ λόγον ἐπιδέχεσθαι τὴν ἑνέρχειαν ἐνταῦθά
φησιν ὁ μέγας Βασίλειος. Οὗ δὴ καὶ μὴ χαλῶς μηδὲ
χατὰ τὸν τοῦ διδασχάλου σχοπὸν Γρηγορᾶς ἀχούσας,
καυτόν ει καὶ ἁδιάφορον, xai ἓν κατὰ πάντα τὶν
θείαν οὐσίαν xai τὴν ἑνέργειαν ἑνόμισιν εἶναι. μᾶλ-
λον δὲ αὐτὴν τὴν οὐσίαν τοῦ θεοῦ xal τοῦτο χἀχεῖνο
λέχεσθαι. Πρώτον μὲν οὖν οὗ ψευδῆς µόνον ὁ λόγος,
xai παντὸς θεολογιχοῦ σχοποῦ τε καὶ λόγου μαχρὰν,
ἀλλὰ xai ἄτοπός τις xal ἁμαθὴς, καὶ γλὠώττης 'EA--
ληνιχῆς πόῤῥω. Τὰ γὰρ τὸν αὐτὸν ἐπιδεχόμενα κό»
γον οὐχ ἂν εἴη ποτὲ ἓν xal τὸ αὐτὸ, ἀλλὰ τοὺ]ά»

931

ΡΗΙΙ.ΟΤΗΕΙ CP. PATRIARCH.S

Y δύο. Ὁ δὴ καὶ ὁ μἒγας ἆντανθά φησι Ἑασί- A ηγορία τὴν βασιλείαν ἑνδείχνυται. Άλλος Li τῆς

λειος, τὸν αὐτὸν τῇ οὑσίᾳ λόγον ἐπιδέχεσθαι τὴν
ἑνέργειαν εἰπών. Οὐδὲ γὰρ ἄν εις εἶποι τῶν τῆς
Ἐχκλησίας ποτὶ τὸν αὐτὸν ἐπιδέχεσθαι Ἰόγον τῇ
οὐσίᾳ τὴν φύσιν ἐπὶ Θεοῦ * οὐσία γὰρ παρ ἡμῖν
χαὶ φύσις ἓν καὶ ταντό * ἁλλ οὐδὲ τὸν βροτὸν τῷ
ἀνθρώπῳ τὸν αὐτὸν ἐπιδέχεσθαι λόγον, οὐδὲ τὴν
χθόνα τῇ v1 - δόξειε γὰρ ἂν ληρεῖν ὁ ταῦθ᾽ οὕτω λέ-
Yov. Κατὰ γὰρ δύο, ἣ xal πολλὼν, τῷ μὲν εἴδει
διαφερόντων, τῷ δὲ γένει ταυτόν τι πεφυχότων χαὶ
V», 5j τῷ μὲν εἴδει ταυτὸ, πολλὰ δὲ τῷ ἀριθμῷ. τὰ
τοιαῦτα πέφυκε λέγεσθαι ' ὡς ὅταν ἑλέφαντα xal
ἵππον χαὶ λέοντα τὸν αὐτὸν ἐπιδέχεσθαι λόγον λέ-
γωµεν, ὁπόταν δηλαδη τὸ ζῶον χατηγορῶμεν αὐτῶν,
ἢἡ Παῦλον χαὶ Σ.λουανὸν xa Τιμόθεον τὸν αὐτὸν,
ὀπηνίκα τὸν ἄνθρωπον ἔχωσι κατηγορούμενον ἑαυ-
τῶν, "H γὰρ ἄνθρωπος ἕχαστον τούτων, xal ᾗ ζῶαν
Έχαστον ἐχείνων, τὸν αὐτὸν ἀλλήλοις ἐπιδέχονται
λόγον, "Dose µάταιος ἂν εἴη καὶ ἀπαίδευτας ὁ λά-
γων τὸ ἓν ἑαυτῷ τὸν αὐτὸν ἑπώέχεσθαι λόγον. M:ol-
ζειν καὶ γὰρ East xaxo εἰς 6do τὸ ἕν ' ὡς εἴ τις
ἔλεγε τὸν Σωχράτην τὸν αὐτὸν ἐπιδέχεσθαι λόγον
τῷ τοῦ Σωφρονίσχου vlip* οὕτω xàE αὐτοῦ τοῦ ῥη-
τοῦ φημι τοῦ σοφοῦ Ἡασιλείου, xal τῶν ἐχείνου
ανλλαδῶν xol τῶν λέξεων, πόῤῥω τοῦ σκοποῦ καὶ
ες διανοίας ἐχείνου βάλλων ὁ φιλόσοφος δείχνυται,
καὶ xa0' ἑαυτοῦ μᾶλλον, ἀλλ’ οὐ χατὰ τῆς συνόδου
χαὶ τοῦ τόμου xal τοῦτο ῥίφας τὸ βέλος.

Ἔπειτα τί ποτε Eget Γρηγορᾶς, εἰ τοὺς θεολάγους

βασιλείας, xal ἕτερος ὁ τῆς φύσοως λάγος.

Καὶ πάλιν πρὸς τὸν αὐτόν * Ὥσπερ τοένων elnóv-
τες, ὅτι χριτής ἐστι, διὰ μὲν τῆς χρίσεως ἐνάρχειάν
τινα περὶ αὐτὸν ἐνοήσαμεν, διὰ δὲ τοῦ doc) τῷ ὑπο-
κειμένῳ τὺν νοῦν ἐπιθάλλομεν, σαφῶς διδπεχόµενας
διὰ τούτων μὴ τὸν αὐτὸν νοµίζειν τῇ ἑνεργείᾳ οὺν
τοῦ εἶναι λόγον, οὕτω xal &x τοῦ εἰπεῖν, Εεννητὸς 4
ἁγέννητός ἐστι, µερίζοµεν πρὸς διπλῆν ὑπόληψιν
τὴν διάνο:αν, διὰ μὲν τοῦ. Act] νοοῦντες τὴ ὑποχεί,
pevov, διὰ δὲ τοῦ γεννητὸς f| ἀγέννητος 9b. κπρασν
τῷ ὑποχειμένῳ χαταλαµδάνοντες. Μάξιμος ὃ à ου-
φὸς ἐν χεφαλαίοις θεαλογῶν τοιάδε φησί * ϐεαλογεῖν
µέλλων, μὴ τοὺς xas' αὐτὸν ζητήσῃς λόγους, οὐ pi
γὰρ εὕρῃ ἀνθρώπινος νοῦς, ἀλλ᾽ οὐδὲ ἄλλον «wig
τῶν μετὰ θεόν ’ ἀλλὰ τοὺς περὶ αὐτὸν ὡς οἷόν τε
διασχόπει olov τοὺς περὶ ἀῑδιότητος, ἀπειρίας «s
καὶ ἀοριστίας, ἁγαθότητάς τε xal σοφίας, χαλ δυνὰ»
peus δημιουργιχῆς t6 xal πρανοητιχῆς καὶ xeu
κῆς τῶν ὄντων. Οὗτος γὰρ kv ἀνθρώπαι; μέγας θου-
λόγος, ὁ τούτων τοὺς λόχος xà» ose ἑξευ»
ρίσχων.

Τί πρὸς ταῦτα qiie, ὦ φιλόσοφε; Ἰδοὰ φαιναρῶς
ἤχουσας τῶν θεολόγων τοντωνὶ διδασχάλων λεγόν,
των, xaX Βασιλείου μάλιστα «pb τῶν ἄλλων, μὴ τὸν
οὐτὸν ἐπιδέχεσθαι λόγον τῇ θείᾳ οὐσίᾳ «hv θείαν
ἑνέργειαν * καὶ ὅτι ὧν ὁ λόγος οὐχ ὁ αὐτὸς, τούτων
καὶ fj φύσις διάφορος,

Kal οὐδέν τι παρ) ἡμῶν αὐδοτιοῦν εἰσενήνεχται,

fuat; δείξοµεν, καὶ αὐτὸν δέ qnc τὸν ταῦτα Qeo- C. Ἁλλ᾽ αὐτὸς οὗτος ὁ θεολόγης, τὴν μὲν τῶν προτάσεων

λογοῦντα, Βασίλειον δηλαδη τὸν μέγαν, οὐ τὸν αὐτὸν
λέγοντας ἐπιδέχεσθαι λόγον τῇ θείφ οὐσίφ τὴν θείαν
ἑνέρχειαν: Καὶ δὴ πρῶτος αὐτὸς ὁ µέγας ταῦτα λε«
τέτω Βασίλειος, xal τοὺς αὐτὸς ἑαυτοῦ διερµηνευέτω
λόγους. |

Ἡ θεία φύσις, φησὶν, ἓν πᾶσι τοῖς ἐπινοουμένοις
ὀνόμασι xa0ó ἐστι μένει ἀσήμαντος, ὡς 6 ἁμέτερος
λόγος * εὐεργέτην γὰρ xal χριτὴν, ἀγαθόν τε xal
$ixatov, xal ὅσα ἄλλα τοιαῦτα µαθόντες, ἐνεργειῶν
. διαφορὰς ἐδιδάχθημεν. Tou δὲ ἐνεργοῦντος τὴν φύ-
xw οὐδὲν μᾶλλον διὰ τῆς τῶν ἐνέργειῶν χατανοῄσεως
ἐπιγνῶναι δυνάµεθα. "Όταν γὰρ ἀποδιδῷ τις λόγον
áxáctou τούτων τῶν ὀνομάτων, xal αὐτῆς τῆς φύ-
σεως, περὶ fjv τὰ ὀνόματα, οὐ τὸν αὐτὸν ἀμφοτέρων
ἁποδώσει λόγον. "Qv δὲ ὁ λόγος ἕτερος, τούτων xal
3) φύσις διάφορος. Οὐχοῦν ἄλλο μέν ἐστιν fj οὐσία,
ὃς οὕπω λόγος μηνυτὴς ἐξευρέθη, ἑτέρα δὲ τῶν
περὶ αὐτὴν ὀνομάτων ἡ σηµασία, ἐξ ἑνεργείας τινὸς
3| ἀξίας ὀνομαζομένων. Καὶ πάλιν ὁ αὐτὸς πρὸς
᾽Αμφιλόχιον γράφων, Thy μεχαλειότητα, qnot, τοῦ
Θεοῦ εἰδέναι λέγομεν, χαὶ τὴν δύναμιν χαὶ τὴν σο-
φίαν, χαὶ τὴν ἀγαθότητα, xal τὴν πρὀνοιαν, fj ἔπι-
ομελεῖται ἡμῶν, καὶ τὸ δίχαιον αὐτοῦ τῆς χρίσεως,
οὐκ αὐτὴν τὴν οὐσίαν, Αλλ’ ἁπλοῦς, φησὶν, 6 θεός"
xai ὅπερ ἂν αὐτοῦ ἀπαριθμίσης, γνωστὸὺν τῆς οὐ-
.σίας αὐτοῦ ἐστι. Τοῦτο δὲ σόφισµά ἐστι µυρίας τὰς
ἁτοπίας ἔχον. Ὁ δὲ Νύσσης θεῖος Γριγόρως πρὸς
Ἐὐνόμιον γράφων, Ἡ χνυριότης, φησὶν, οὐχ] οὐσίας
ὄνομα, ἀλλ’ ἐξουσία; tort, καὶ ἡ τοῦ Χριστοῦ mpos-

ἐκ τῶν λοχίων λαθών. τὴν δ’ ἐκ ες φύσεως αὐτῆς
τῶν πραγμάτων, ὡς ἀναγκαίαν xal παρὰ πἃσιν ἂν.
ωμολογημένην, οὕτως ἀφενδὲ, ἐπήγαγε τὸ αυµπέ-
ῥασμα, ψευδή τὸν σὺν ἀπελέγξας συλλοχισμὸν χαιὰ
τὰς σὰς ὑπολήψεις τέως enl. Ἐπεί tof γε ἄλλως
κατὰ τὸν προσήχοντα λόγον οὐδὲ ἐχεΐνος ψευδἠς «ole
τῆς αὐτῆς πως εἰσενηνεγμένος θεολογιχῆς διανοίας
καὶ Υλώττης, εἰ καὶ μὴ κατὰ τὸν σόν φημι λόγον.
Αλλά πῶς οἷόν τε, φησὶν ὁ φιλόσοφος, ἀληθεύτιν
bv ταυτῷ καὶ τοῦτο xáxtivo; Τοῦτο Υάρ ἐστι xel
την ἀντίφασιν λέγειν ἑαυτῇ συμφωνεῖγ. Αλλ' οὐχ
ἡμέτερος ὁ λόγο; ἑξῆς, ὦ φιλόσοφε, σοῦ δὲ μᾶλλον
τοῦ τὴν θείαν xat ὑψηλὴν θεολογίαν ἄνωθεν, οὖκ iu
τῶν θείων χρησμῶν, οὐδὲ Ex. τῶν ἀποστολιχῶν qt
καὶ πατριχῶν λόγων, ἀλλ ἀπὸ τῆς σαυτοῦ κοιλίᾳς
εἴτουν διανοίας ἐξηγουμένου, xaX τοὺς χοινοὺς διδα-
σχάλους ξαντοῖς τε καὶ ἀλλήλοις ἑπανιστάντος, χεὶ
τὴν ἐχείνων θεολογίαν νῦν μὲν παρεξηχουµένου τε
xal συχοφαντοῦντος, νῦν δὲ καὶ ὡς ἡμετέραν διασύ-
povto; προφανῶς, xal µυρίαις «toV καὶ ἀτόποις ταῖς
Όδρεσι πλύνοντος. λέγε τοιγαροῦν κἀνταῦθα καὶ p»
λοσόφει τὰ σὰ, τίνα τῶν θεολογικῶν τουτωνὶ φωνῶν
ἐγγράφεις ὧς ἀληθῆ, καὶ είνα διαγράφεις ὡς φευδᾷ»
οὐ γὰρ 6h χαὶ ἀμφοτέρας. Φράζε, καὶ τοὺς οοὺς
ἀναχίνει συλλογισμοὺς, καὶ τὴν μακρὰν ἑχείνην
µαταιότητα, xal τὴν ἀδολεσχίαν, ef γε δυνηθείης sky
ἀπόφασίν τε χαὶ τὴν χατάφασιν ἀληθεύουσαν ἐπὶ veg
αὑτοῦ χαὶ ἑνὸ; δεῖξαι, xal µηδένα τῶν τοῦ διδασχὰν
λου λογισμῶν ἐχδαλεῖν * ἱεροὶ γὰρ καὶ ὄμφυ, xa

933

CONTRA GREGORAM ANTIRRHETICORUM VII.

ὡσαύτως παρὰ τοῦ θεολόχου, xal σοφοῦ xal Φιλοσό- Α τοσοῦτον ὁμολογοῦντες μόνον, ὅτι οὐχ ἔστι «b ἀδρι

Φου, καὶ θεοφόρου ῥηθένεες.

Ἐκὶ τῆς ἁπλῆς, φηαὶ, xal ἀσωμάτου φύσεως τὸν
αὐτὸν τῇ οὐσίᾳ λόγον ἐπιδέχεται fj ἑνέργεια. Καὶ
πάλιν, ἝἜτερος, φησὶ, τῆς οὐσίας ὁ λόγος, χαὶ ἔτε-
pos τῶν περὶ αὑτὴν ὀνομάτων, ἐξ ἑνεῤγείας «wb; f
ἀξίας. Σνλλοχγίζου δὴ xal λέγε, πῶς τὰ αὐτὰ καὶ
«by αὐτὸν ἐπιδέχεται λόγον, xai οὐ τὸν αὐτόν ;

Αλλ᾽ὁ μὲν φιλόσοφος τὸν ἐγχέφαλον vov, εἴπερ ποτὲ,
καὶ πέρα τοῦ σννῄθους xal χαθ᾽ ὑπερθολῆν διαοει-
αθεὶς, χαὶ ἱλιγγιάσας πρὸς τὴν ἁπορῖαν τοῦ λόγου, οὔτε
λέγειν οὔτε μὴν ἀχούειν τοπαράπαν ἔσχε τὰ ὄντα»
ἡμεῖς δὲ τοῦτον ἀφέντες, οὐδὲ γὰρ ἀχούσεταί ποτε,
καὶ νῦν μάλιστα, πρὸς τοὺς ἀχούειν δυναµένους τὸν
λόγον κατὰ τὴν ὑπόσχεσιν τρέφοµεν, xai τὸν θεόλο-
γιχὸν ἀναπτύξαντες νοῦν, τὴν συµφωνίαν τῶν εἴρη:
µένων, καθόσον οἷόν τε, xai αὖθις abv θεῷ δείξοµεν.
Καὶ δὴ πρώτον περὶ τοῦ πρώτου λέγωµεν. Οἱ ὅροι,
χαθὰ xal τοῖς ἔξω δοκεῖ δήπουθεν, τῶν ὑποχει-
μένων αὐτοῖς εἰσι δηλωτικοὶ πραγμάτων xal φύσεως,
ὡς xai αὐτὸ δηλοῖ τοὔνομα, Χωρίζει xal γὰρ ὁ ὄρος
τὸ πρᾶγμα τῆς τῶν ἄλλων κοινότητος, xal διὰ τῶν
οὐσιωδῶν διαφορῶν εἰς ἑαυτὸ οἰονεὶ δυνάγει xal πε-
ριγράφει’ ὡς ὅταν λέγωμεν, Οὐσία ἐστι πρᾶγμα
αὐθύπαρκτον, μὴ δεόµενον ἑτέρου πρὸς σύστασιν, καὶ,
“Ανθρωνός ἐστι ζῶον λογιχὸν, θνητὸν, νοῦ xal ὁπι-
στήµης δεχτιχὸν, xal τὰ παραπλήσια τούτοις, ἐπί τε
οὐσιῶν χαὶ σνµδεδηχότων engl. TaUct γὰρ τῶν κτι-
σµάτων τε xal τῆς ὕλης ἴδια. θεὸν δὲ, ὅτι μὲν ἔστιν

στον κατὰ τὴν φύσιν ἐπινοίᾳ τινὶ ῥημάτων διαλη-
φθῆναι. Τὸ γὰρ μὴ ἔχειν 2pov τὴν θείαν µεγαλω
σύνην fj προφητεία διαῤῥήδην χηρύσσουσα, ὅτι τῆς
µεγαλοπρεπείας τῆς δόξης τῆς ἁγιωσύνης αὐτοῦ οὖν
ἔστι πἑρας, φησίν. EL δὲ τὰ περὶ αὐτὸν ἁπεράτωτα,
πολὺ μᾶλλον κατ οὐσίαν αὐτὸς ὅ τί ποτέ ἐστιν οὐδεν
Opi xax! οὐδὲν µέρος διαλαµμθάνειται. Ὅ δὲ σοφὸς
«fc κατ εὐσέδειαν ἁληθείας ὁμολογητὴς Μάξιμος,
Μίαν, qnt, τὴν θείαν ἑνέργειαν τοῦ Χριστοῦ χατὸ
εοὺς θείους Πατέρας ἐπιστάμεθα, ἐξ fic πολλαὶ θεῖαι,
χαὶ µίαν τὴν ἀνθριπῖνην, ἐξ fc αἱ πολλαὶ xal χαθ᾽
ἡμᾶς ἀνθρώπιναι.Μίαν γὰρ τὴν θείαν αὐτοῦ ὡς θεοῦ
κατ οὐδίαν ἑνέργειαν οἴδαμεν, fiv καὶ ὁ Πατ]ρ ἔχει
χατὰ φύσιν, xal τὸ ἅγιον Πνεῦμα, L5 Ic, εἶπον, αἱ πολ-
λα], xat ἀναρίθμητοι, xal θεῖαι χυρίως προέρχονται
ἑνέργειαι, αἱ κατὰ πρόνοιαν, αἱ χατὰ χρίσιν, al χατὰ
συνοχὴν, al χατὰ γένεσιν τῶν ὄντων xai πρό-δον, αἱ
θεῖαι πᾶσαι χαὶ ἀόριστοι. Τούτοις xal ὁ θεοφόρος
συνῴδων Δαμασχηνὸς τοιάδε φησὶ μελφδῶν, xal πρὸς
αὐτὸν τὸν Δεσπότην τοὺς ἰδίους λόγους ποιούµενος”
θεὺς ὧν ἀληθινὸς, Λαζάρου ἔγνως τὴν χοίµησιν, καὶ
ζαύτην τοῖς μαθηταῖς τοῖς σοῖς προηγόρευσας, πι-
στούµενος, Δέσποτα, τῆς θεότητός σου τὴν ἀόριστον
ἑνέργειαν.

Καὶ μακρὺν ἄν ef «b τὰς φωνὰς τῶν ἱορῶν θεο-
λόγων πάσας vov ἑξῆς χατἀλέγειν, ἓν alc οὐ τὸ τῖς
ὑπερουσιότητος µόνον τῆς θείας ἀόριστον, ἀλλὰ χαὶ
«àv φυσιχῶς ὄντων περὶ αὐτὴν ὡσαύτως ἀνυμνοῦσί

ἐδιδάχθημεν, τοῦτο γὰρ xal ἡ χτίσις ὁμοῦ πᾶσα καὶ C τε χαὶ θεολογοῦσιν. "AXI ὁ Γρηγορᾶς ὄρῳ xa κα».

σιγῶσα βοᾷ” εἰ δέ έστιν, οὔτε τις εἰπεῖν τῶν πάντων
φετόλµηχεν, οὔτε μὴν ἐπιχειρήσει ποτὲ, μὴ τὸν ἐΥ-
χέφαλον xal τὰς φρένας διαφθαρείς * πῶς γὰρ ὁ μηδὲ
τῆς ἑαυτοῦ ψυχῆς xal τοῦ νοῦ τὸν ὅρον ἀχριδῶς ἑκι-
στάµενος; Ἔπεὶ τοίνυν ἀχατάληπτον αὐτὸ τὸ καθ)
αὐτὸ θεῖον, xal ἀδριστόν. ἔστι χατὰ πᾶσαν ἀνάγχην
χατὰ τὰς θεἰας Γραφᾶς, καὶ 65 xai τοὺς αὐτῶν ἔξη-
γητάς τε xal θεολόγους. "Ex δὲ «Gv περὶ αὐτὸ, φη μὶ
δ τῶν φυσιχῶν ἰδιωμάτων τε καὶ ἑνεργειῶν, εἰ xal
ληπτὺν ἀπὸ µέρους, ἀλλὰ xal κατ’ aütá qup ταῦτα,
xai ἁχατάληπτον χαὶ ἄοριστον. Td {8 γὰρ χρίµατα
αὐτοῦ ἄδυσσος xoAAQ κατὰ εὺν Προφήτην, xat
χαθά qno Παῦλος ἐπιστέλλων αὖθις Ῥωμαίοις,
ἱΑ/εξερεύνητα τὰ χρίµατα αὐτοῦ, καὶ ἀνεξιχνία-
στοι αἱ ὁδοὶ αὐτοῦ. Ol, δη xat ὁ μέγας Βασίλειος
αὖθις ἑκόμενος, El τὰ χρίµατα αὐτοῦ, φησὶν, ἄθυσ-
σος πολλὴ, καθώς φησιν ὁ Προφήτης, xai αἱ ὁδοὶ αὐ»
«00 ἀνεξιχνίαστοι, οὐχοῦν πάντως καὶ ἀνεξερεύνητοι,
χατὰ τὸν ᾿ΑἈπόστολον, πόσῳ μᾶλλον αὐτὸς, οὗ al xpi»
σεις xal al ὁδοὶ εοιαῦται; Καὶ οὗ θαῦμα εἰ αὐτὸς
ὁ θεὺς τοιοῦτος, ὅπου γε τὰ αὐτοῦ τοιαῦτα.

Καὶ πάλιν ὁ αὐτός * Τὰ μὲν οὖν ὀνόματα τοῦ &ylou
Ὀνεύματος τοιαῦτα ὑπερφυῆ, οὔμενουν ἔχοντά τινα
εἰς δόξαν ὑκερθδολήν * αἱ δὲ ἑνέργειαι τίνες; "Ab2n-
vw μὲν διὰ ϱ) μέγεθος, ἀνεξαρίθμητοι δὲ διὰ τὸ
s foc. Ὁ δὲ θεηγόρος Μύσσης πρὸς Εὐνόμιον γρά-
euv* Ei δέ εις ἁπαιτοίη, φησὶν, ἡμᾶς τῆς θείας οὐ-
ela; ἑρμηνείαν τινὰ καὶ ὑπογραφὴν καὶ ἑξήγησιν,
ἁμαθεῖς εἶναι «fic τοιαύτης δοφίας οὐχ ἀρνησόμεθα

ταλήψει xat περιγραφ] οὐ τὴν θείαν ἑνέρχειαν pó-
vov, ἀλλὰ xal τὴν θείαν οὐσίαν ὅσον τὸ χαθ) ἑαυτὸν
ὑποδάλλει, πᾶσαν ὁμοῦ διαγράφων χακῶς τὴν περὶ
τῶν τοιούτων ἱερὰν θεολοχίαν, χαὶ μηδὲ εἰδὼς ἃ λέ-
χει. Tov yàp µαινοµένων ἐστὶ χαὶ παραπαιόντων
ἄντιχρυς τό γε περὶ θεοῦ τοιαῦτα σχοπεῖν.

Lxc δὲ τὸ ἀλλότριον διά γε τῶν Γραφικῶν τε xal
θεολογιχῶν φωνῶν ἀπεσχευασάμεθα , φέρε τὸ ἡμέ-
τερον ὑκοδείξωμεν. Ἐπειδὴ χαὶ γὰρ ἡ θεία ἑνέρ-
γεια πῶς µέν ἐστι τῇ θείᾳ οὐσίᾳ ταυτὸν, πῶς δὲ διά-
φορον χατὰ τοὺς προαποδοθέντας λόγους, τῷ τε συν-
obix Φηµι τόμῳ xal ἡμῖν, καὶ τῷ ἠνωμένῳ τὸ
διαχεχριµένον οὐ προσίσταται τῆς θεολογίας, μᾶλ-
λον μὲν οὖν οὐδὲ θεολογεῖν ἔστιν ἁπταίστως τὸν μὴ
χαλῶς χαὶ θεοπρεπῶς xai τοῦτο κἀχεῖνο χατὰ τοὺν
οἰχείους αὐτῶν λόγους περὶθεοῦ δοξάζοντα, χαθὰ
δὴ καὶ αὐτὸ τοῦτο διὰ πολλῶν ἤδη δέδέιχται, εἰκύ-
tex ὁ τῆς εὐσεθείας διδάσκαλος, Βασίλειος ὁ μέγας,
enu, νῦν μὲν τὸν αὐτὸν λόγον ἐπιδέχεσθαι τῇ θείᾳ
οὖσίᾳ τὴν φυσικὴν ἑνέργειαν ταύτης quel, «b θεο-
πρεπῶς ἠνωμένον τούτων θεολογῶν, xal δειχνὺς τώ
*£ ἄλλα xal τὸ ἄχτιστον καὶ συναῖδιον xal ἀχώρι
στον τῆς θείας ἑνεργείας πρὸς τὴν θείαν φύσιν λαμ,
πρῶς , νῦν δ᾽ αὖθις o0 τὸν αὐτόν φησι λόγον ἐπιδέ. -
χεσθαι ταύτην ἐχείνῃ, τὸ διαχεχριµένον ἑχείνης κρὸν
ταύτην σοφῶς τε xal θεολογικῶς ἐμφαίνων, λόγον
ἐνταῦθά τε χἀχεῖ λέγων, οὐ τὸν ὅρον, ὥς φησι τολ-
µήσας ὁ Γρηγορᾶς, ἅπαγε τῆς βλασφημίας { ἀλλ
ἁπλῶς τὰ χατ᾽ ἀμφοτέρων, τῆς τε φύσεως δηλαδὶ

$935
xal τῆς ivspyelag, λεγόμενα. Καὶ γὰρ οὕτως ἔχει,
καὶ τοῦτο τὸ χοινη τῇ θεολογἰᾳ δοκοῦν περὶ τοῦ
Θιοῦ, τὸ λέγεσθαί quc περὶ αὑτοῦ πολλὰ, xal πολ.
λούς τινας xal διαφόρους εἶναι τοὺς περὶ αὑτοῦ λό-
ους’ ὅρον δὲ οὐδαμῶς, ὅτι τε ἀόριστος 6 Orb; χα”
τά γε τοὺς προαποδοθέντας λόχους, xai ὅτι ἀδύνατον
ὅρους πολλοὺς εἶναι χαθ᾽ ἑνός τε καὶ τοῦ αὐτοῦ,
ἁλλ᾽ ἕνα, xal τοῦτον ὡρισμένον τε xal περιχεγραµ-
µένον, ὡς µήτε πλεονάζειν pis! ἑλλείπειν τῷ μέ-
Apt τῶν συλλαθῶν. Ὅθεν xal τῶν περὶ θεοῦ λεγο-
µένων, χατὰ τὰς τῶν θεολόγων Πατέρων φωνὰς,
τὰ μὲν τί οὐκ ἔστιν ὁ θεὸς δηλοῖ, ὡς τὸ ἄναρχονι
καὶ ἀτελεύεητου, xai ἀθάνατον, καὶ ἄπειρον, καὶ
ἀπερίγραπτον, xal τὰ παραπλήσια τούτοις ^ τὸ δὲ
&5 τί οὐχ ἔατιν ὅρον νοµίζειν τὴν τοῦ μὴ ὄντος ἀναί-

PRILOTHEI CP.

PATRIARCIH £ «3
ἐστὶ τὸ ὃν ἐκεῖνο xol ἀγαθὸν obbap. Os" Bib xal οὐκ Uy
ἐστιν, οὐδὲ ἀγαθὸν, ὡς ὑπὲρ ταῦτά γε Ov, Τὸ δὲ εἶναι
τόδε τι, xoi μὴ εἶναι, πῶς ἄν ποτε φύσις εἴη, xal
θεοῦ μάλιστα ; Οὕτω μὲν οὖν ὁ περὶ τοῦ λόγου τοῦ
διδασχάλου λόγος ἱκανῶς, οἶμαι, καὶ ἡμῖν δέδεικται,
ὡς οὐχὶ τὸν pov ἐνθυμεῖσθαι δεῖ, τὸν λόγον ἀκούογ-
τας, ἀλλ ἁπλῶς τὰ περὶ τῆς οὐσίας, ἢ τῆς ἑνεργείας
αὐτῆς λεγόμενα. Ast δὲ καὶ πρὸς τὸ δεύτερον τῶν ζη-
τηµάτων ἐλθεῖν ἤδη, xal δεῖξαι, πῶς xal τὸν αὐτὸν
λόγον ἐπιδέχεται τῇ οὐσίᾳ fj ἑνέργεια ἐπὶ ἁπλῆς καὶ
ἁσωμάτου φύσεως, xal αὖθις οὗ τὸν αὐτὸν, xalte
Υὲ χαὶ τοῦτο προαποδέδειχται. ᾽λλλὰ καὶ αὖθις σα-
φηνείας χάριν εἰρήσθω.

"|va δὲ χαὶ σαφέστ:ρος ἡμῖν ὁ περὶ τούτου λόχος
καθόσον οἷόν τε, xal εὔληπτος Υένηται, τῶν τοῦ

Ρεσιν, οὐχὶ τὴν τοῦ ὄντος θέσιν, μὴ χαὶ µανίας εἴη g µεγάλον Πατρὸς Βασιλείου xat αὖθις περὶ τούτου

λαμπρᾶς ; Τὰ δὶ τῆς ἀξίας τε καὶ τῆς Σνερχείας καὶ
εῶν σχέσεων ὀνόματα, ὡς τὸ Πατὴρ, καὶ Υἱὸς, xal
Κύριος, xal θεὸς, χαὶ βασιλεὺς, καὶ παντοχράτωρ,
καὶ δτμιουρτὸς, πῶς ἂν εἶεν ὄρος ; τοσαῦτά τε ὄντα
τῷ πλήθει, χαὶ δὴ καὶ τῶν περὶ αὐτόν τι ἀποσημαί-
νοντα ἕκαστον, ἀλλ᾽ οὑκ αὐτὸν τὸν θεὸν, ὅπου γε οὐδὲ
αὑτῶν ἑχείνων τῶν περὶ Θεόν εἶσιν ἀχρ:δῶ» ὅροι,
καθ) ὧν δὴ xal λέγονται ; Διὸ xal οἱ θεολόγοι Πατέ-
pt; περὶ τῶν τοιούτων μέλλοντες λέγειν xal Υρά-
φειν, ὅρου μὲν οὐδοτιοῦν ἐμνήσθησαν πώποσε, μᾶλ-
λον δὲ xal µμνησθέντες ὶσχυρῶς ἀπηγχόρευσαν ἐκεῖ-
vov, οὗ τῆς θείας δηλαδὴ µόνον φύσεως, ἀλλὰ xal
τῆς ἑνεργείας αὑτῆ», χαθὰ δὴ xat δέδειχται. Ἐπι-
λέγεσθαι δὲ τῷ θεῷ ταῦτ' εἶπον, οὑεωσί πως τοὺς

θεολογικοὺς ἐπιγράψαντες λόγους * Περὶ τῶν ἐπὶ C

Θεοῦ λεγομένων, xal περὶ τῶν ἐπὶ Χριστοῦ λεγο-
µένων, xaX αὖθις τὰ ἐπιλεγόμενα τῇ θείᾳ φύσει, καὶ
ἔχαστον τῶν ἐπὶ Θςοῦ λεγομένων, xal ὅτι θεολογεῖν
µέλλων μὴ τοὺς χατ αὐτὸν ζητήσῃς λόχους, ἀλλὰ
τοὺς περὶ αὐτόν ’' οὗτος χαὶ γὰρ àv ἀνθρώποις, qnot,
μέγας θεολόγος, ὁ τούτων τοὺς λόγους κἂν ποσῶς
ἐξευρίσχων * xa ὅσα τοιαῦτα, ἐχεῖνο διδάσχοντες
ἡμᾶς διὰ τούτων, ὡς ἤδη πολλάχις εἶπον, τὸ μὴ ὃρον
νομίσειν τὸν περὶ Θεοῦ λόγον, ἀλλ ἁπλῶς Ev τι τῶν
(zi θεοῦ λεγομένων, ἣ xat δύο xal πλεΐῖστα χατά γε
τοὺς πρρατοδοθέντας φημὶ λόγους. Καΐτοι γε xa
οὐρανοῦ, καὶ γῆς, xal δη καὶ ἀγγέλων xal ἀνθρώ-
πων λέγοντες, ὅτι κτίσματα θεοῦ, οὐ τὸν ὅρον τῆς
οὐσίας ἑκάστου λέχομεν * xal περὶ τῆς αἰσθητῆς
ὁμοῦ πάσης ταυτησὶ κτίσεως λέχοντες, ὅτι δι ἀγα-
θότητα θείαν ix τοῦ μὴ ὄντος εἰς «b εἶναι λόγῳ
θεοῦ παρελθοῦσα, διὰ «bv ἄνθρωπον ἸὙέγονεν, οὐ
τὴν οὐσίαν αὐτῆς ὁριζόμεθα, ἀλλὰ λόγον τινὰ περὶ
αὑτῆς xoi τῆς αἰτίας αὐτῆς Ἀέγομεν.

El γοῦν καὶ ἐπὶ τῶν κτισμάτων τῶν ὡρισμένων του:
τωνὶ καὶ πεπερασμένων λόγους τοιούσδε λέγοντες, οὐχ
ὄρους αὐτούς φαμεν, ἀλλ᾽ ἁπλῶς τινα τὰ περὶ τούτων
λεγόμενα, πόσῳ μᾶλλον ἐπὶ τῆς θείας χαὶ ἀχηράτου
καὶ ἀορίντου φύσεως , καὶ δ) χαὶ τῶν αὐτῆς φυσίχῶν;
τὸ δὲ Or xa τὸ ἀγαθὸς ἐπὶ τοῦ θεοῦ λεγόμενα, ἃ xal
δοχεῖ πως χατὰ τοὺς ἱεροὺς θεολόγους οἰκειότερα τῆς
ὑπερούσιότητος ἑχείνης τυγχάνειν, xal ταῦτα, ὅτι μὲν
ἔστι, καὶ ὅτι ἀγαθόν ἐστι σηµαίνει * εί δὲ τὴν φύσιν

λόγων ἀχούσωμεν.

Φησὶ τοίνυν πρὸς τοὺς τῷ Πνεύματι τῷ ἁγίῳ πο-
λεμοῦντας, καὶ μὴ δημιουργὸν αὐτὸ φάσχοντας εἷ-
vat, ἀποτεινόμενος * El τοίνυν τὸ ὑπερχόσμιον copa
Χριστοῦ ἐκ Πνεύματός ἐστιν ἁγίου, οὐ δυνατὸν δὲ
γέννημα αὐτοῦ ὑπάρχειν, ὅτι τὸ γΣγεννηµένον Ex τῆς
capxb; σἀρξ ἐστι, xal τὸ γεγεννημένον ix τοῦ Πνεύ-
µατος πνεῦμά ἐστιν, οὐδ' αὉ πάλιν ἓξ αὐτοῦ 6;
ἑνέργεια αὐτοῦ, ὅτι ἐπὶ ἁπλῆς καὶ ἁἀσωμάτου qi-
σεως τὸν αὐτὸν ἐπιδέχεται τῇ οὐσίφ λόγον dj ἑνέρ-
γεια, ὑπολείπεται ἄρα ἐξ αὑτοῦ εἶναι ὥς κτίσμα
αὐτοῦ. Πρῶτον μὲν οὖν, ὦ φιλόσοφε, οὐκ ἐχρῆν ἀφι-
λοσόφως οὕτω xal ἁμαθῶς πολεμεῖν σε τοῖς φανε-
pole, xaX τὸ μὴ ὃν ἄντικρυς ὃν λέγειν, fj «à. ὃν χαὶ
φαινόµενον αὖθις ἐξ ἀντιστρόφου μὴ ὃν, πρὸς ὃ καὶ
παιδίον ἠρυθρίασεν ἄν. Βασιλείου χαὶ yp τοῦ zet-
νοῦ διδασχάλου τῆς Ἐχκλησίες τήντε ὑπόστασιν
τοῦ ἁγίου Πνεύματος xal τὸ ἑνυπόστατον εἰσάγον.
τος τοῦ Χριστοῦ σῶμα τῷ λόγῳ, καὶ τὴν εὐαγγελιχὴν
ἐχείνην ἀναπτύσσοντος φωνὴν, τὴν Ὅτι τὸ vsvvg-
θὲν ἓν τῇ ἁγίᾳ Παρθένῳ ἐχ Πνεύματός ἐστιν. ἁγίου,
xai λέγοντος, ὅτι οὔτε ὡς γέννημα αὐτοῦ ἐστιν ἐξ
αὐτοῦ, τὸ γὰρ Υεχεννημένον ix. τοῦ Πνεύματος
πνεῦμά boi, ἀλλ᾽ οὐδὲ ὡς ἑνέργεια τοῦ Πνεύμα-
τός ἐστιν ἐξ αὐτοῦ, ἐπὶ γὰρ ἁπλῆς xol ἀσωμάτου
φύσεως τὸν αὐτὸν ἐπ'δέχεται τῇ οὐσίᾳ λόγον $ ἑνέρ-
γεια, οὐ λέχεις ἀναισχνντῶν, ὅτι ταυτόν τι xal lv
ἐστι χατὰ πάντα τῇ οὐσίᾳ ἡ ἑνέρχεια. Καὶ τοῦτο
καὶ ὁ μέγας ἐνταῦθά φησι Βασίλειος * χαίτοι γε Bs-
σίλειος ὁ μέγας οὐχ ἁπλῶς, ἀλλὰ κατὰ διαίρεσιν
ἄνωθεν τὸν λόγον προήνεγχε. Τὸ γὰρ Ex τινος, φηςσὶν,
ἡ δημιουργικῶς, h γεννητιχῶς, f φυσιχῶς ἐστιν ἐξ
αὐτοῦ, ὡς fj ἑνέργεια &x τοῦ ἐνεργοῦντος. Τὸ οὖν
ἔκτινος, ὦ φιλόσοφε, ἕτερόν ἔστι τοῦ ἐξ οὗ ἐστι
χατ᾽ αὐτὸ τοῦτο, f| ταυτὺ χατὰ πάντα, xal οὐδαμῶς
ἕτερον. Καὶ εἰ ταῦτα οὕτως ἔχει κατὰ σἱ, µάτην
ἑλαύνεται Σαδέλλιος τὰ ἐκ τοῦ Πατρὸς συνανάρχως
ὄντα, «bv Υἱόν φηµι xal τὸ Πνεῦμα, οὐχ ἕτερα καθ
ὑπόστασιν ἀλλήλων, ἀλλὰ τανιὀν ει΄ xal ἓν κατὰ
πάντα λέγων εἶναι. Καὶ οὐ µόνον τὸ γεννητῶς ix
τινος, ὃ φησιν ὁ μέγας Βασίλει»ς, πάντη ἓν καὶ ἀδιά-
φορόν ἐστι τῷ ἐξ οὗ γεγέννηται, ἀλλὰ καὶ τὸ δη-
μιουρχια Ὡς αὖθις Ex τινος ὃν, ἓν ὡσαύτως x23 ταντὸ

931

CONTRA GREGORAM ANTIRRHETICORUM VII.

τῷ παρ) οὗ δεδηµιούργηται χατὰ ob, xal ταυτόν τι A ὁ )όνος οὗτος, καὶ ὅτι 82e elolvf τε οὐσί:, καὶ ἡ tq

χαὶ ἓν οὐ xaz' οὐσίαν µόνον, ἀλλὰ xai καθ) ὑπύστα-
σιν ὅ τε γεννῶν χαὶ sb γέννημα, καὶ ὁ δημιουργῶν
καὶ τὺ δημιούργημα.

Καὶ τίνος ἕνεχα τὰς διαιρέσεις, εἰπέ pot, τοῦ λό-
Υου ταύτας Βασίλειος ὁ μέγας οὕτω παρΏγχεν, εἰ οὔ-
τως ἔχει τὰ πράγµατα χατὰ σὲ; Ἔδει χαὶ γὰρ μᾶλ-
Àov εἰπεῖν ἐχεῖνον περὶ τοῦ Κυριακοῦ σκοπούµενον
σώματος, ὅτι εὺ Ex τινος εἴτε δημιουργιχῶς ἔστιν,
else γεννητῶς, εἴτε φυσιχῶς, οὐχ ἔστιν ἕτερον οὗ-
δαμῶς τοῦ ἐξ οὗ ἐστιν, ἀλλὰ ταυτόν τι xat ἓν κατὰ
πάντα. Καὶ οὕτω λέγωγ χατεσχεύασεν ἂν κατὰ σὲ πά»-
πως, ὅτι τὸ Κυριαχὸν σῶμα ἐκ τοῦ Πνεύματος ὃν τοῦ
ἁγίου χατὰ τὴν θείαν Γραφὴν, ἣ αὐτὸ τὸ Πνεῦμα τὸ
ἅγιόν ἐστιν, ὡς εἶναι ταυτόν τι χαὶ lv χτίσμα xol
Πνεῦμα ἅχιον, xat copa Χριστοῦ, j οὐχ ἔστιν ix
τοῦ Πνεύματος τοῦ ἁγίου τὸ ix τοῦ ἁγίου Πνεύματος
ὃν χατὰ τοὺς θείους χρησμοὺς, ἐπειδῃ σῶμα xa
κτίσμα ἑστὶν, ὑπὲρ οὗ xal ὁ πᾶς λόγος τῷ διδα-
σχάλῳ. Τὸ δ᾽ αὐτὸν xa περὶ τῆς ἑνεργείας. Εἶπε
γὰρ ἂν οὐχ ὅτι τὸν αὑτὸν ἐπιδέχεττι λόγον τῇ οὐσίᾳ'
δύο xaX γὰρ τὰ τὸν αὐτὸν ἐπιδεχόμενα λόγον * ἀλλ’
δτι Ev ἐστι καὶ τὸ αὐτὸ, ποτὲ μὲν οὐσία, ποτὲ δὲ
ἑνέργεια χατὰ ΤΓρηγορᾶν fj αὐτὴ λεγοµένη. ᾽Αλλὰ
ἄλις τοῦ γέλωτος. "Deux δὲ ἡμῖν εἴη xal ὁ θεολόγος
llashp οὐτοσίν ' οὐδὲ γὰρ ἡμέτερα ταῦτα, τῆς δὲ
τοῦ Γρηγορᾶ φευδοσοφίας τε χαὶ φευδοδοξίας pá-
λιστα. Οἷς xai ἡμεῖς ἐξ ἀνάγχης xal χεῖρα xai
γλῶτταν δίδοµεν, οὐχ ἵνα συνείπωµεν, ἀλλ’ ἵνα ἕξε-

λέγξωμεν. Ἐκεῖνος καὶ γὰρ ὁ μέγας, Τὸ Ex τινος, C

φησὶν, f| γεννητῶς, ὡς ὁ Υἱὸς ix τοῦ Πατρὸς, fj δη-
μιουργικῶς, ὡς τὰ κτίσματα ix τοῦ Θεοῦ, f|. φυσ'-
χῶς, ὡς ἡ ἑνέρχεια bx τοῦ ἐνεργοῦντος. Καὶ διά
κοῦτο τὸ πανἆγιον τοῦ Χριστοῦ αὤμα Ex τοῦ Πνεύ-
µατος τοῦ ἁγίου ὃν, οὔτε γεννητῶς, φησὶν, ἔστιν ἐδ
αὖτ ῦ, Πνεῦμα xat γὰρ ἂν fjv, ἐπειδὴ τὸ γεγεννη-
pévov ἐκ τοῦ Πνεύματος πνεῦμά ἐστι κατὰ θείους
χρησμοὺς, οὔτε φυσιχῶς, ὡς ἡ ἑνέργεια ἐκ τοῦ
ἑνεργοῦντος. Ἐπὶ γὰρ ἁπλῆς, φησὶ, χαὶ ἀσωμάτου
φύσεως τὸν αὐτὸν τῇ οὐσίᾳ ἐπιδέχεται λόγον f ἑνέρ-
γεια * μονονουχὶ τοῦτο λέγων ὁ διδάσχαλο:, ὅτι
ἐπειδὴ οὺ τοῦ Χριστοῦ σῶμα, ola δὴ σῶμα ἀνθρώ-
πινον xal κτίσμα ἐστὶ, xal σύνθετον ix. τεσσάρων
στοιχείων, οὐχ ἔστιν x τοῦ Πνεύματος τοῦ ἁγίου,
ὡς ἑνέρχεια αὐτοῦ φυσιχή * καὶ γὰρ τὸ Πνεῦμα xai
ἁσώματον xal ἁπλοῦν ἐπὶ ἓὲ τῆς ἁπλῆς xol
ἀσωμάτου φύσεως τὸν αὐτὸν τῇ οὐσίᾳ λόγρν ἐπιδέ-
χεται fj ἐνέργεια - οἷον ὡς ἡ οὐσία ἁπλῖ χαὶ ἀσύν-
θετος, οὕτω xat ἡ ταύτης φυσικὴ ἑνέργε-α ἁπλῆ
xai ἀσύνθετος * Gc fj οὐσία ἄκτιστος, οὕτω χαὶ d)
καύτης ἑνέργεια ἄχτιστος. à; ἀπερίγραπτος xal
ἀόριστος 1j οὐσία, οὕτω xal ἡ ταύτης ἑνέργεια
πόῤῥω πάσης περιγραφῆς τε xal ὁριαμοὺυ * ὡς àó-
gatos ἀνθρώποις ἡ οὐσία, οὕτω xal fj ταύτης ἑνέρ-
γεια. "Eze οὖν οὐ τοιοῦτον τὸ Κυριαχὸν σῶμα, οὐδὲ
ὡς ἑνέργεια φυσική ἐστιν ix τοῦ Πνεύματος , ἁλλὰ
δημιουργιχῶς, φησὶν, ἔστιν ἐξ αὐτοῦ.

Ἔμαθες πῶς τὸν αὐτὸν ἐπιδέχεται λόγον τῇ οὐσίᾳ f
ὀνέρχεια ἐπὶ ἁπλῆς χαὶ ἄσωμάτου φύσεως, καὶτίς ἐστιν

Ρλτκον. GR. CLI

αὐτῆς φυσιχἡ Evégyeta, οὗ πράγματι κατὰ τὸν leph;
Ἀναστάσιον, ἀλλὰ τῷ λόγῳ χατὰ τὸν dy 3v Βασίλειου,
καὶ 6h xai τὸν Νύσσης Ὀεῖον Γρηγόριον, xal οὐχ ἓν
πάντη;» Μάθε πρὸς τούτοις lix τῶν τοῦ διδασχάλου
λόγων χἀχεῖνο, ὅτι xal φυσικὴ xai ἄκτιστής ἐστιν fj:
ἑνέργεια. H φυσιχῶς γὰρ, φηαὶ, τὸ Ex τινος, ὡς ἡ
ἑνέργεια Ex τοῦ ἐνεργοῦντος, Ἡ δὲ ἄκτιστος ἑνέρ-
γεια, κατὰ τὸν σοφὸν Μάξιμον, ἄχτιστον χαραχτηβ/-
eet οὐσίαν * fj δὲ χτιστὴ χτιστὴν δηλώσει Φφύοιν»
δεῖ χαὶ γὰρ, φπαὶ σύν γε τῷ μεγάλῳ Βασιλείῳ δηλον-
ότι xal οὗτος, κατάλληλα ταῖς φύσεσιν εἶναι τὰ Qu^
σιχά * οὔτε φύχει τὸ πῦρ, οὔτε θερµαίνει ὁ χρὺσταλ-
λος. Ὅπερ ταυτὸν ἂν εἴη τῷ πολλάχις ἤδη ῥηθέντι
πρὸς τοῦ μεγάλου Βασιλείου ἑχείνῳ , τῷ τὸν αὐτὺν
ἐπιδέχεσθαι λόγον τῇ οὐσίᾳ τὴν ἑνέργειαν. "Έδειξε
δὲ καὶ ἄλλως ὁ μέγας τὸ ταύτης ἄκτιστον διὰ τῆς
τοῦ λόγου διαιρέσεως, τὰ μὲν χτίσµατα δηµιουργχι-
xà εἰπὼν εἶναι Ex τοῦ Θεοῦ, οἷς δὴ xol τὸ τοῦ Χρι-
στοῦ σιυµα συνῆψε, «hv δὲ ἑνέργειαν οὐ δηµιουρχι-
χῶς, ἀλλὰ φυσικῶς, 8:5 χαὶ τὸν αὐτὺν αὐτὴν ἐπι-
δέχεσθαι τῇ οὐσίᾳ λόγον, |
λλὰ περὶ μὲν τοῦ φυσιχοῦ καὶ ἀχτίστου ταύ-
της πλατύτερον dv τοῖς ἑξῆς εἰρήσεται ' οὐδὶ vào
ἐν τοῖς ἤδη ῥηθεῖσι xal Χτιστὴν εἶπεν αὐτὴν ὁ Γρη-
γορᾶς᾽ πῶς γάρ; ὁ τὴν φύσιν αὐτὴν εἶναι τ΄ως Xi-
γων, οὐχ ἕτερον * ἑρεῖ δὲ εὐθὺς μετὰ τοῦτο xal κτ΄-
σµα ταύτην, καὶ 0h καὶ μὴ bv. Τοιαύτη xai 12
ἡ ἐχείνου θεολογία, v καὶ Θεοῦ οὐσίαν φημὶ καὶ
χτίαμα, χαὶ μὴ ὃν τὸ αὐτὸ διδάσχειν, παρὰ τὴν όμω-
νυµίαν, ὡς αὐτός φησι. Nov B ἐπεὶ τὸ) πῶς τὸν αἱ τν
ἐπιδέχεται λόγον ἡ θεία οὐσία τῇ θείᾳ ἑνεργεία καὶ
ἡμῖν ὁ λόγος ἐχ τῶν Πατέρων ὑπέδειξε, qipz. 08 xai
πῶς οὐ τὸν αὐτὸν ἐπιδέχεται λόγον, χατὰ τοὺς a2-
τοὺς ὑποδείξωμεν διδασχάλους, ἐπαναλαδόντες τὸν
αὐτὸν λόγον xal αὖθις. Ἡ θεία φύσις iv. πᾶτι τοῖς
ἐπινεουμένοις, φῆσὶν, ὀνόματι, χαθό ἐστι, μένει ἁσή-
µαντος, ὡς ὁ ἡμέτερος λόγος. Εὐεργέτην γὰρ καὶ
xpithv, ἆ (αθόν τε xal δίχαιον, χαὶ ἴσα ἄλλα tov
ατα µαθόντες, ἐνεργειῶν διιφορὰς ἑδιδάχθημεν,
Too δὲ ἑνεργοῦντος τὴν φύσιν οὐδὲν μᾶλλον διὰ τῆς
τῶν ἐνεργειῶν κατανοῄσεως ἐπιγνῶνας ὀννάμεθα.
"Otav γὰρ ἀποδιδῷ τι; λόγον ἑκάστο) τούτων τῶν
ὀνομάτων, xal αὐτῆς τῆς φύσεως, περὶ ἣν τὰ ὀνό-
pata, οὗ τὸν αὑτὺν ἀμφιτέρων ἀποδώσει Myoy.
"Qv δὲ ὁ λόγος ἕτερος, τού΄ων καὶ f, φύσις δ.άφαρος.
Οὐχοῦν ἄλλο μὲν ἡ οὐσία, ἧς οὕπω λόχις μηνυτὴς
ἐξευρέθη, ἑτέρα δὲ τῶν περὶ αὐτὴν ὀνομάτων ἡ ση-
µασία, ἐξ ἐνεργείας vrbc f| ἁξίας ὀνομανομένων.
'O tk ούμπνους τὴν θεολυγίαν καὶ ἁδελφὺς τού-
του, Γρηγόριος ὁ Νύσσης, gru, Ἡ χυριότης, φη-
olv, οὐχὶ οὐσίας ὄνομα, ἁ)λ) ἑδουσίας £occl * xal ἡ
τοῦ Χριστοῦ προσηγορία τὴν βασιλείαν ἑνδείχνυται.
"Άλλος δὲ τῆς βασιλείας, xal ἕτερος ὁ τῆς φισεως
λόγος. Ταῦτα δὲ οὐδὲ ἑρμηνείας οὐδ' ἐπεξεργασίας
ἡστινοσοῦν]δεῖται σχεδόν. ΄Λλλον μὲν Υ20 τὸν τῆς φύ-
σεως εἶναι λόγον οἱ θεολόγοι φαοὶ φανερῶς, ἕτερο» δὲ
τῶν περὶ αὐτὴν ἐνεργειῶν τε xot ὀνο, άτων. Μᾶλλον
δὲ τῆς μὲν φύσεως, φησὶν, αὐτῆς οὐδεὶς οὕπω λόγος
30

PHILOTITEI CP PATRIARCILE

μηνυτῆς ἐξευρέθη * τῶν δὲ περὶ αὐτὴν ἐνεργειῶν zat A ἂν ἑξῆς, 3) κτίσμα εἶναι τὴν ἑνέργειαν τοῦ Θεοῦ, 1

δὴ καὶ τῆς ὀξίας, φησὶν, εἰσὶ τὰ ὀνύματα, ἃ χαὶ λύ-
yov αὐτῶν ἐχάλεσεν ἐχεῖνο μονονουχἰ τὸ τοῦ σοφοῦ θευ-
λόγου καὶ μάρτυρος Διονυσίου καὶ οὗτοι περὶ τὼν
αὐτῶν. λέγοντες, ð δὴ xal φθάσας ἡμᾶς ἐδίδαξεν,
Ei τὴν ὑπερούσιον κρυφιότητα, λέγων, θεὸν, fj
ζωὴν, 1j οὐσίαν, f] φῶς, 1) Ἰόγον ὀνομάσαιμεν, οὐδὲν
Ἑτερυν νοοῦμεν ἢ τὰς ἐξ αὐτῆς εἰς ἡμᾶς: προαγοµέ-
vag δυνάμεις, ἐχθεωτικὰς, f] οὐσιοποιοὺς, h ζωογό-
vous, Ἆ σοφοδώρους * αὑτῇ δὲ κατὰ τὴν πασῶν τῶν
νοερῶν ἑνεργειῶν ἀπόλυσιν ἐπιθάλλομεν, οὐδὲ
µίαν ὀρῶντες θέωσιν, f] ζωὴν, f] οὐσίαν, ἥτις ἀχρι-
6i; ἐμφερής ἐστι τῇ πάντων ἑξηρημένη χατὰ πᾶ-
-ᾱν ὑπεροχὴν αἰτίᾳ. Κάἀχεῖνα μὲν ἀρχούντως εἱἰρή-
σθω * ἐπὶ δὲ τὸν φιλόσοφον αὖθις xal τοὺς ἐχείνου
λόγους ἔλθωμεν. "Όταν πρὸς τὴν ἐνεργοῦσαν θεύτη-
τα τὴν ἀναφορὰν ἔχῃ, qnot, τοῦνομα τῆς ἑνεργείας,
καὶ τὸν αὐτὸν ἐπιδέχηται λόγον τῇ οὐσίᾳ, καὶ αὖτ-
ενέργεια πρὸς τῶν ἁγίων χαλεῖται * ἄλλως δ' οὐχ
ἂν δήπου. Δυοῖν γὰρ θάτερον ἔποιτ ἂν ἑξῆς, f) xst-
αμα εἶναι, 3| μὴ ὃν, xabá pot xat ἀνωτέρω που τρι-
y τὴν τῆς ἑνεργείας φωνὴν διῃρῆσθαι συμπέπτω"
xtv, ἐμώνυμον οὗσαν. Elsa μετὰ τὴν πολιην χατὰ
τῶν ἁγίων xai τοῦ ὀρθοῦ λόγου γλωσσαλγίχν ἐχεί-
νην, Ἡμεῖς γὰρ, φησὶν, ἐπὶ τῆς ἁπλῖς καὶ θείας,
ὡς ἔφημεν, φύσεως. μὴ δύ2 νοεῖν ἔχοντες ἄχτιστα,
τῶν ἁγίων «διαῤῥήδην ἁπαγορευόντων παντάπασ!ν,
αὐτὸν εἶναι θέλησιν τὸν τοῦ θεοῦ λέγομεν .Λόγον, καὶ
εαυτὺν οὐσίαν xal θέλισιν ἀχριδῶς.

Πᾶταν ἓν τούτοις 5 Γρηγορᾶς τὴν ἑαυτου αἴρεσιν,

μᾶλλον δὲ τὰς αἱρέσεις ἀθρόας ἐξήμεσε. Καὶ εἰ μηδὲ C

ἄλλο tt τῶν κατὰ τῆς εὐσεθοῦς ἡμῶν πίστεως, xal
δὲ καὶ τῶν ταύτης θεολόγων τε xal διδασκάλων ῥι-
θέντων αὐτῷ καὶ Υραφέντων fjv, Ίρχεσεν ἂν ταῦτα
διαγράψαι τοὔνομα τῆς ῥίθλαυ τῶν πρωτοτόχων τῶν
ἀπογεγραμμένων iv οὐρανοῖς, καὶ τοῦ καταλόγου
τῆς Ἐκχληαίας αὐτὸν ἐχδαλεῖν, xai paxpáv που
θεῖναι τῶν αὐτῆς ἱερῶν περιδόλω». "Opa vat yàp
τὸν «ie δυτσεθείας πονηρὸν τόχον. Ὅταν μὴ πρὸς
τὴν ἐνεργαῦσαν, φησὶ, θεότητα τὸ τῆς ἑνεργείας
ὄνυμα την ἀναφορὰν ἔχῃ, pn? ἀντὶ τῆς οὐσίας ἐκ-
λαμθάνηται τοῖς ἁγίοις, δυοῖν θάτερον ἔποιτ' ἂν ἑξῆς,
ἡ κτίσμα εἶναι, fj μὴ ὄν. " Apa τετόλμηχέ τις τῶν
ἀρχαίων τε xal προσφάτων αἱρετιχῶν t0:301á ποτε;
Βαρλαὰμ pi? γὰρ καὶ ᾽Ακίνδννος οἱ τοῦ φιλὀσόφου
τούτου πατέρες xa ὁδηγοὶ xal καθηγηταὶ τὴν δυσ-
σέθειαν, τοὺς μὲν περὶ Εὐνόμιον τὸν. Γαλάτην, καὶ
6h καὶ Μονοφυσίτας τε xal Μονοθελήτας, ἑῶ Y^p
νῦν λέγειν xal τοὺς πρὸ τούτων ᾿Λρειόν τε xal Σα-
66:0» καὶ τὸν Πνευματομάχον Μακεδόνιον, tv ἄλλοις
τε πολλοῖς ὑπερήλασαν, xal δὴ καὶ τῷ εἰς κτίσιν
τολμῆσαι χαταγαχεῖν τὰ τοῦ coU φυσιχἀ, xal χτίσµα
φανερῶς εἰπεῖν τὴν ἑνέργειαν τοῦ θεοῦ, xal αὐτὴν
enu: τὴν αὐτοῦ θεότητα. Οὗτος δὲ ὡς ἂν ἐπιδαφιλεύ-
σηται τῇ «χαχοδοξίᾳ, xal μὴ δόξῃ τὰ πάντα ἐχείνοις
ἔπεσθαι, xoi µάτην ἐπισύρεσθαι τὺ τῆς φιλοσοφίας fj
Ψενδοαοφίας ὄνομα, οὗ κτιστὴν µήνον εἰρήχει τὴν
ἑνέργειαν τοῦ θεοῦ, ἀλλὰ χαὶ τοῖς μὴ οὖσιν αὑτὴν
συνέτοξε. Avolv xal γὰρ, qnoi, θάτερον ἄποιτ

μὴ 5v.
Kat πόθεν, εἰπέ uot, φιλόσορε, τὴν θεολογίαν ταύ-

την ἀχήχοας ; Τίνων εὐαγγελιστῶν ; Ποίων ἁποστό-
λων xal προφητῶν ; Ti-wv θεολόγων xal διδασκάλων
ἐχμαθὼν ἔχεις ταῦτα, ὅτι fj τοῦ θεοῦ φυσιχἡ ἑνέρ-
γεια’ περὶ γὰρ ταύτης ἡμῖν τε xal τοῖς ἡμῶν θεοφό-
pot, διδασχάλοις ὁ πᾶς λόγος" εἰ μὴ αὐτὴ fj τοῦ θεοῦ
φύσις εἴη, ?| χτίσµα ἑἐστὶν, ἢ μὴ ὃν; Περὶ μὲν γὰρ
ἀνεργείας θεοῦ xal κτίσματος ἄλλα τε πλεΐῖστα τῶν
θεολόγων διδασχάλων τὰ μὲν Ίχονσας Ίδη ῥηθένια,
τὰ δὲ xol μετ) ὀλίγον ἀχούσεις ὡσαύτως * xal πρὰς

τοῖς ἄλλοις x&xslvó prp, τὸ ὅτι δεῖ τὰ φυσιχὰ Άκτ-

ἆλληλα ταῖς φύσεσιν εἶναι, καὶ ὅτι εἰ χτιστὴ d) ἑνέρ-
γεια, χαὶ Χτιστὴν δηλώσει φύσιν, εἰ δὲ ἄκτιστος,

B ἄκτιστον χαρακτηρἰσει΄ οὐσίαν. Ὅτι δὲ xal μὴ ὃν

ἔφης εἶναι τν ἑνέργειαν τοῦ θεοῦ, τοῦτο σχεδὸν οὐδὲ
βλασφημµίαν, οὐδὲ αἴρεσίν ἐστι χυρίως εἰπεῖν ' ἄνοιαν
δὲ μᾶλλον xai µέθην, xal φρενῶν ἔχστασιν, καὶ
παραφροσύνην τοῦ λέγοντος, xal ὅσα τοιαῦτα. Thy
μὲν γὰρ ἑνέργειαν o9 θεολόγοι µόνον, χαὶ θεοφόροι,
xa σοφῶν καὶ φιλοσόφων yopol, ἀλλὰ xal d; ἁπλὼς
ὁ νοῦ Υεγευµένος xal λόχου, δύναμιν χαὶ x(vqciv
φασι φυσικὴν, ἧς ἑστέρηται µόνον τὸ μὴ bv. Καὶ
θαῦμά γε ἂν εἴη, μᾶλλον δὲ xal γέλωτος ἀφορμὴ
χατὰ τῶν ἐχεῖνα λεγόντων, εἰ ἡ τὸ μὴ ὃν διὰ τῆς
ἑαυτῆς. ἀναχωρήσεως οἱονεὶ χαὶ στερῄσεως ἀποδει-
χνῦσα μηδαμῶς ὃν, χαὶ αὖθις τὸ ὃν συνιστᾶσα xal ὃν
ἆποδε,χνῦσα δι’ ἑαυτῆς, φυσιχὴ δύναμις xal ἑνέργεια,
αὕτη γε ἂν εἴη μὴ ὃν χατὰ σέ. ὥσπερ ἂν εἴτις ἔλεχε
τὴν τὰ σώματα ζωοῦσαν φυχὴν ἐρήμην εἶναι ζωῆς,
xoi τὴν γίνησιν xai τὴν δύναμιν ἀχίνητόν τς xal
ἀδύνατον αὖθις, f) χαὶ τὸν τῆς ἡμέρας ποιητικὸν τοῦ-
τον Ίλιον φωτὶς ἅμοιρον περυχέναι.

Καΐτοι γε χαὶ Γρηγόριος ὁ Νύσσης, μᾶλλον δὲ τῆς
οἰχουμένης διδάσκαλος xal φωστὴρ, πρὸς τοῖς ἄλλοις
xàxelvo θανμασἰως χαὶ ὑψηλῶς ἄγαν φησὶν, ὅτι τοῦ
Θεὺν ἓν σαρχ) πεφανερῶσθαι ἡμῖν ὁ τὰς ἀποδείξεις
ἐπιζητῶν πρὸς τὰς ἐνεργείας βλεπέτω. Καὶ γὰρ τοῦ
ὅλως εἶναι Θεὸν οὐκ ἄν τις ἀπόδειξιν ἑτέραν ἔχοι
πλην τῆς δι’ αὐτῶν τῶν ἐνεργειῶν μαρτυρίας.

Τί οὖν, i cogi Γρηγορᾶ, ἓχ τοῦ μὴ ὄντος ἀπεξεί-
χθη ἡμῖν ἡ iv σαρχὶ παρουσία, καὶ ὑπὲρ φύσιν
φανέρωσις τοῦ μονογενοῦς Υοῦ τοῦ Θεοῦ ; Αλ) ὰ «o9
εἶναι θεὸν ὅλω, οὐκ ἄλλην ἔχομέν τινα ἁπόδειξιν d
τὸ μὴ 6v; Ταῦτα χαὶ γὰρ αὐτὸς κατασχευάζεις, μὴ
ὃν εἶναι λέγων τὴν ἐνέργειαν τοῦ Θεοῦ, χαθἀ φησιν
ὁ θεολόγος οὗτος διδάσχαλος.

Ἁλλ' ὁ xowb; τῆς Χριστοῦ Ἐκκλησίας fite; xol
διδάσχαλος οὐχ οὕτω τὰ τοιάδε φησίν, ἀλλὰ πῶς:
« "Ex ρεγέθους, φησὶ, xal χαλλονῆς τῶν χτισµάτων
ἀναλόγως ὁ γενεσιουργὸς καθορᾶται ’ xal τὰ ἀόρατα
αὐτοῦ ἀπὺ κτίσεως χόσµου τοῖς ποιἠήµασι νουύμενα
καθορᾶται, f, τε ἀῑδιος αὐτοῦ δ'ναμις καὶ θειότης. »
"περ οἱ θεολόγοι Πατέρες ἀναπτύσσοντες τοῖς ἑαν-
τῶν λόγοις, χαθὰ xat ἡ μῖν kv τοῖς φθάσασιν ἤδη Σὲ-
δειχται, τὴν δημιουργὸν αὐτοῦ δύναμιν καὶ τὴν κρό-
νοιαν καὶ τὴν θερκοιὸν ἐνέργειαν εἶπον. Σὺ Ck μὴ ὃν
ταῦτα λέγων, δῆλος el θεοποιῶν οὐδὲ χατὰ τοὺς "Ele

ο!

CONTRA GREGORAM ANTULtRHETICORUM VII,

982

ληνας χοῦν «b μὴ ὃν Θεόν. Ἐχεῖνοι μὲν γὰρ τοῖς μὴ Α ὡς δὲ καὶ ὁ αἰσθητὺς fcc εἴς, οὕτω χαλ τῶν qUsi-

οὖσι θεοῖς λατρεύοντες σαν χαχῶ;, χαθἀ φητιν ὁ
ἸἈπόστολος σὺ δὲ θεοποιῶν, ὡς φὴς, οὐ τὸ μὴ ὃν
Oedv, ἀλλὰ τὸ μηδαμῆ βηδαμῶς ὃν, πῶς οὐχὶ xáxct-
. νους ὑπερθαίνεις τῇ ἀθεῖχι Όθεν οὐδὲ δίχαιος ἂν
εἴης ἔτι δυσχεραίνειν πρὺς τὰ τῆς συνόδου τε xal
«ed τόμου, λεγόντων εἰςἰτὸ ἀνύπαρχτόν σε πιστεύειν,
μηδαμὴ μηδαμῶς ὃν λέγοντα τὴν ἑνέργειαν τοῦ θεοῦ.
Τὸ yàp μηδαμῆ μηδαμῶς xat! ἑνέργειαν ὃν οὐδὲν
ἄλλο f| μηδαμῆ μηδαμῶς κατὰ φύσιν ἐστὶν, ἐπειδὴ
καὶ ἀπὸ εἷς ἑκάστου, φηαὶν, ἑνεργείας t; ἑκάστου
ψύσις χαραχτηρίζεται, xal χατάλληλα δεῖ ταῖς φύ-
'σεόδιν εἶναι τὰ φυσικά. "Ales; τε 900b ἑνέργειάν
εινα ἄλλην εἶναί qao οἱ αὑτοὶ θεολόγοι μέσον χτι-
στῆς xal ἀχτίστου, ὥσπερ οὐδὲ φύσιν. Zu δὶ θαυρα-
είῶς χαινὴν ἑξεῦρες ἑνέργειαν ἐξεναντίας δήπουθεν
τοῖς χαχῶς ἐχεῖνα θεολογήσασι, τὸ μὴ 6v. Καὶ οὐδὲ
μέχρι τῶν ε[ρημένων ἤδη τὴν χενὴν ἑαυτοῦ θεολο-
Y (av 1) θεομαχίαν 6 Ὀρηγορᾶς ἵστησιν, ἀλλὰ καὶ αἎ-
τὴν τὴν φυσικὴν θέλησιν τῆς ερισυποστάτου θεὔτητος
ὅσεν τὸ καθ) ἑαυτὸν ἀναιρεῖ. Φησὶ χαὶ γὰρ, Αὐτὸν
ἐἶναι θέλησιν λέγοµεν τὸν τοῦ Θεοῦ Λότον, καὶ ταν”
τὺν οὐσίαν εἶναι xal θέληαιν ἀχριθῶς. Καὶ ἡ τῆς
Φεολογίας fj αχενοφωνίας ὑπόθεσις ὡς λίαν ὑψηλή τε
καὶ ἀσφαλής, Ίνα γὰρ, φη»]ν, μὴ δύο τὰ ἄχτιστα νοεῦν
ἔχωμεν, εῶν ἁγίων διαῤῥήδην ἁπαγορευόντων παντά»-
πασι, —

χῶν αὑτοῦ δυνάμµέων λεγομένων, ὃ δὴ xkv τοῖς
φθάσισιν ἡμῖν εἴρηται, obvo χαὶ τῶν φυσιχῶν τού
θεοῦ θεοπρεπῶς λεγομένων ἀκτίστων o) feXÀ τὰ
ἄχτιστα, οὐδὲ κολλοὶ θεοὶ πατὰ «à; ai; ἐρεσχελία:
τε χ4ὶ συχοφαντίας * ἀλλ Ev τὸ ἄκτιστου, καὶ cfc ὁ
τρισυπόστατος Xil ἑνεργὸς χαὶ θελητικὸς χαὶ παν-
τοδύναµος θεός. Μᾶλλον δ εἰ μὲν ἐκεῖνα λέχεις
ἄχτιστα χατὰ τὴν lepxy θεολοτίαν, ἓν τὸ ἄχτιοτον
λέχεις, χαὶ ἕνα τὸν τρισυπόστατον θεόν. ET; γὰρ

xal μόνος καὶ ἁδιαίρετος, xol ἀσύγχυτος ὁ έρισ.

υπόστατος Θεὺς ἀχριδῶς, fj θεία, φημὶ, φύσις
σόν yt τοῖς Ἱαυτῆς φυσικοῖς xai ἰδίοι, ὥστερ
καὶ ὁ f; sl; ἅμα τοῖς φυσιχῶς αὐτῷ συνοῦσ.

τῇ ἀχτῖνι, λέγω, χαὶ τῷ φωτί. El δὶ τὰ φυαι-
x6; προσόντα τῷ 6p φαίης Ἀτιστὰ, οὐχ ἓν τὸ
ἄκτιστον λέγεις, χαθάπερ ὑπέλαδες, &)3' οὐδέν. Tov
γὰρ φυσικῶν πεφυχότων χειστῶν οὐδεμιᾷ μηχανῦ
ποτ ἂν ἡ αὐτῶν φύσις ἄχτιστος γένοιτο, ὥσπερ οὐδ'
ἀχτίστων ὄντων ἐχείνων, τὴν φύσιν οἷόν τε τυγχά-
νειν χτιστὴν, ὡς οὐδὲ τῆς ἀχτῖνος ἀχλνώδους τινὸς

χαὶ ζοφερᾶς φαινοµένης, ὁ ἥλιος χατὰ φύσιν ἂν εἴη
λαμπρὸς, ἢ λαμπρᾶς τοὔμπαλιν xal χατὰ φύσιν
πρ. Ἰούσης ἑχείνης, ἁλαμπῆ τινα xol σχοτεινὸν πε-
φυχέναι τὸν φυσικῶς ἐπείνην ἀναθλύκοντα ἤλιον. Τί
δέ ; οὐχὶ xai ορίὰ. ἄναρχα xai συναῖδια τῶν ἁγίω»
ἀκούομεν τρανῶς im ἐκχλησίας θεολογούντων τὸν
κατ᾽ οὐσίαν ἕνα Ochv, τὸν Πατέρα φημὶ χαὶ τὸν Υἱὸν

"Καὶ εἰς ἐστιν ὁ. λέγω», φιλόσοφε, δύ9 f) πυλλὰ τὰ C καὶ τὸ Ἠνεῦμα «b ἅγιον; πολλὰ γοῦν καὶ διά τοῦτο

ἅκτιστα; El γὰρ τοὺς λέγοντας τὰ φυσιχὰ τοῦ θιοῦ
ἄκτιστα, τοὐτούς φὴς δύ9 xal «πολλὰ ἄχτιστα λέγειν,
ἀλλ) οὐχ ἡμεῖς, οὐδὲ ὁ τῆς Ἐκκλησίας ἱερὸς τόμος, ἀλλ
ὁ χορὺς μᾶλλον τῶν θεολόγων Πατέρων χαὶ διδασχάλω»
ἑατὶ, Κατάλληλα δεῖ ταῖς φύσεσιν εἶναι, λεγόντων, τὰ
Φυσιχὰ, χαὶ ὅτι οὐδὲν τῶν ἓν τῷ sip τι χτιστὸν, ὡς
οὐδὲ εν iv tip ἀνθρώπῳ τι ἄκτιστον. Τί δὲ χαὶ ὁ
στεῤῥὃς sz Ἐχχλησίας στῦλος ᾿Αθανάσιος, λέγω",
ὥς xal αὐτὸς παρ ἡμῶν εἰρημένον χθὶς Ίχουσα»ς,

ὅτι οὐχ ἔνιχεν χτιστῶν πραγμάτων ἔφτσεν ὁ Χριστ)ς.

τὸ, Πάντα ὅσα ἔχει ὁ ΙΠ(ατὴρ ἑμὰ ἐστιν, ἁλλ' ὅσα
ἀντχε τῇ θεότητι τοῦ Πατρὸς, ἴδια ἑαυτοῦ ὁ Κύριος
ἔφησεν εἶναι; Τί δὲ ὁ τῆς εὐσεδείας ὁμολογητὴς Μά-
kinoc ὁ σοφὺς, Ἔστι πρᾶγμα, λέγων, ὑπὲρ αἰῶνας f
τοῦ Χριστοῦ βχσιλεῖα ; 02 vip δὴ θέμις, qnot, λέ-
χειν ὑπὸ αἰώνων f) χρόνων τὴν τοῦ θεοῦ φθάνεσθαι

βασυείαν. Σὺ 5t δύο xal πολλὰ φάσχων ἄχτιστα λέγειν.

τοὺς μετὰ τῆς θείας οὐσίας xat τὰ φυσιγὰ xa
ἴδια ταύτης θεοπρεπῶς ἄχτιστα λέγοντας, ταυτόν τι
Aves, ὥσπερ ἂν εἰ «καὶ πολλούς τς ἔλεγε θεοὺς

thv Ἐκχλησίαν πρεοδεύειν, διὰ τὸ θΘεὸν τἐλειον΄

έκάστην τῶν τριῶν θεαρχιχῶν ὑποστάσεων xa* εἶναι
xai λέγεσθαι παρ) αὐτῆς, fj καὶ Παραχλήτους 0710;
λέγειν ὡσαύτως, τὰς ἑπτὰ «οὗ Πνεύματος ἑνεργείας
ἑπτὰ Πνεύματα λέγουσαν, ἢ xai τρεῖς ἡμᾶς εἶναι
λέχειν flows, ἔπειδῃ πρὸς τῷ δίσκῳ χαν τὴ,
ἀκτῖνα val τὸ φῶς fv ἡμῖν εἴθισται λέγειν. "AA!
ὥσπερ οὔτε διὰ τὰς τοῦ Πνεύματος φυσικὰς δυ-
νάµεις πολλὰ τὰ Πνεύματα, ἀλλ slg θες ἡμῖν
δ΄ Παράχλητος, σὺν Πατρὶ καὶ Υἱῷ δοξαζόµτνο;,

τὰ ἄχτιστα xal πολλοὶ θεοί :

Άλλὰ xal ὑποστατικὴν ὁ Γρηχγορᾶς, οὐ φυσιχὶν
ἑλέγχεται φανερῶς λέγων τὴν θείαν θέλησιν, τὸν
Υἱὸν εἶναι λέγων µόνην θέλησιν τοῦ Πατρὸς, ὅπεφ
οἱ Μον θελῆται πάλαι χαχῶς λέχοντες ἦσαν. Ἐχεί-
vGv xal Υὸρ τὰς δύο θλλήσεις ἁπαγορευόντων à
Χριστοῦ, xai λεγόντων ἄλλα τε πλεΐστα, καὶ ὅτι τοῖς
Πελήμασιν οἱ θέλοντες συνεισάγονται, xal χίνδυνοω-
ix τούτου xal δύο τοῦ Χριστοῦ λέγειν τὰς θελούσας
ὑποστάσεις, ὥσπερ ἄρα καὶ 020 θελήµατα, οἱ θεολέ-
vot ἱ]ατέρες εὐθὺ; ἀντεπήγαγον * El ταῖς θελήσεσιν
οἱ θέλοντες συνειτάγονται, xal τοῖς θέλου (κατὰ τν
ὃ χαίαν ἀντιστρηφὴν αἱ 0:353: c; συνεισιχθήσονται.
Καὶ οὕτω χατὰ τὸν ὑμετέρον, qnal, λόγον ἑτερούελὴς
ἡ ἁγία Τριὰς ἔσται, τοῖς τρισὶ θέλουσιν, ὡς gari,

τριῶν xal τῶν θεληµάτων συνεισαχθέντων, "O δη

καὶ ὁ Γρη: ορᾶς v5? οὗτοσὶ χατεαχεύασε θέλησιν τοῦ
lla: ph; τὸν Υιὸν εἶναι λέχιων, οὐκ ἑνυπόστατον ϐθέ-
λπσιν, ὥσπερ δῆ χαὶ σοφίαν xai Ἰόγον xal δύναμω
x3: τὰ τοιαυτ1, χατὰ τὴν ἱερὰν θεολογίαν, ἀλλ᾽ iz."
ἀνα.ρίσει τῆς μιᾶς φυσικῆς τῶν τριῶν θελἠσεως,
ὑτὲρ fis ἡμῖν χαὶ ὁ λόχος.

Nai ἀννπόστατον δὲ χατὰ τοῦτο τὸν YUsv τοῦ 8:03
Met Γρηγορᾶς, ὅπερ οὐδ' εἰς νοῦν ἐπῆλθε τότε τοῖς
Μονοθελήταις ἐχείνοις. Οὐδεμία γὰρ ἑνέρχεια ἰν-
υπόστατος, τουτέστιν αὐθυπόστατος, φασὶν οἱ θεολό-
Υοι Πατέρες * ἐνέργεια δὲ θεοῦ καὶ ἡ OZ maig αὐτοῦ
κατὰ τοὺς αὐτοὺς. 'O δ) αὐτὸς Γρηγορᾶς. xai την
φύσιν αὐτὴν &xp:6o εἶναι τοῦ Θεοῦ λέγει τὴν aj»
τοῦ φυσιχῖν θέλησιν,

95

PHILOTH/RI CP. PATRIARCILR

Καὶ εἰ ὁ Yib; του θεοῦ, Γρηγορᾶ, ὡς ἕςης, A qopev μᾶ;λον χατασκενάσῃ, ἐπὶ τὸν τοῦ Θεοῦ Λόγο

ἔττιν ἡ τοῦ Θεοῦ θέλῃσις, ἔστι δὲ xol ἡ οὐσία
αὐτὴ τοῦ θεοῦ, fj αὐτοῦ θέλησις, xal τοῦτο χατὰ
cà, 6 .Υἱός ἐστι λοιπὸν τοῦ Θεοῦ ἡ οὐσία τοῦ
θεοῦ. xai οὐχ ἔστι τρισυπόστατος, ὡς φὴς, ἡ
θεία οὐσία, ἀλλὰ pila ἐστὶν ὑπόστασις, Ex τοῦ Πατρὸς
γεννηθεῖσα᾽ καὶ οὐχ ὑπόστασις θεία µίαν µόνην ὑπό-
σταοιν ἐγέννησεν, ἀλλὰ τὴν χοινὴν τῶν τριῶν οὐσίαν,
ὡς qfj;* γαὶ ἔστιν οὖκ fj οὐσία kv τρισὶν ὑποστάσε-
σιν, ὡς ἄνωθεν ἐδιδάχθημεν, ἀλλ᾽ ἡ οὐσία τῆς vptav-
πωστάτου θεότητος ix τῆς ὑποστάσεως γεννηθεῖσα
τοῦ Πατρὸς χατὰ σὲ. θέλησιν καὶ γὰρ εἰπὼν τοῦ
θεοῦ τὸν αὑτοῦ Λόγον µόνην, εἶτ᾽ ἐπήγαχες, ταντὸν
εἶναι θείαν οὐσίαν x2 θείαν θέληαιν ἀχριδῶς, μηδὲ
τοῦ θείου Ἀαξίμου λέγοντος ἀχρύσας, ὅτι αἱ ἑνέρ-
γειαι οὐχ εἰσὶν οὐσίαι, οὐδὲ χαθ’ ἑαυτὰς, ἁλλ' Ev τῇ
οὐσίᾳ τυγχάνουσιν. El οὖν οὐσία ἐστν ἡ ἑνέργεια
κατὰ Γρηγορᾶν, fj δὲ ἐνέργεια κατὰ τὸν προῤῥηθέντα
θεολόγον καθ) ἑαυτὴν οὐκ ἔστιν, ἀλλ' ἓν τῇ οὐσίᾳ,
ἡ οὐσία λοιπὸν χατ᾽ ἐχεῖνον καθ᾽ ἑαυτὴν οὐκ ἔστινι
ἀλλ vcf] οὐσίχ, καὶ ἁπώλεσε μετὰ Θεοῦ, φεῦ | ὁ φιλό-
60:90; xal τὸν ὅρον αὐτὸν τῆς ἁπλῶς οὐσίας, τὰ προοί-
µια τῆς ἐπιστήμης αὐτοῦ, πρᾶγμα αὐθύπαρκτον εἶναι
thv οὐσίαν ὁριζομένης, pit] δεόµενον ἑτέρου πρὸς σύ”
στασιν, xal τοῦτο μετὰ πολλοὺῦ τοῦ γέλωτος xal τῆς
^v λεγόντων αἰσχύνης. OO γὰρ περί τι ἀλλοῖον tj οὗ»
σία αυτη ἡ xal ἑνέργεια χατ αὐτοὺς θεωρεῖται, ἀλλὰ

περὶ τὴν οὐσίαν, οὐκ ἔχω λέγειν εἶτε ἑτέραν, εἴτε,

καὶ ἑαυτήν. "Άλλως τε χαὶ τῆς θείας θελήσεως οὐ

xai τὴν οὐσίαν κατέφυγεν. Αλλά µεθυόντων ce usi
ἐξεστηχότων, οὐχὶ σωφρονούντων, οὐδὲ φιλοσοφούν.
των τὴν ἀληθινὴν φιλοσοφίαν τὰ τοιαῦτα, φιλόσοφε.
Ab καὶ Γρηγόριος, ὁ λαμπρὸς τῆς θεολογίας ἁστὶρ,
θελήσεως Yiby τὸν τοῦ Θεοῦ μονογενη Λόγον κακῶς
Ἀρειανῶν οἱἰομένων τε χαὶ λεγόντων, "Άλλο, qae,
γεννῶν xaX γέννησις, θέλων xal θέλησις, λέγων xal
λόγος, εἰ μὴ] μµεθύομεν, τὰ μὲν ὁ χινούµενος, τὰ OU
olov ἡ χίνησ.ς. ᾿Αχούεις ὅτι xal χίνησις ἐπὶ θεοὺ
ὑεοπρεπῆς, xal ὁ χινούμενος ἄλλο παρὰ ταύτην τὸν
χίνησιν; Διὰ τοῦτο χαὶ Κύριλλος ὁ θεῖος, Φύσις χαὶ
ἑνέρχεια οὐ ταυτὸν, ἔφη, χαθάπερ Ίκουσας * xal
Χρυσόστομος ὀμέγας, Ἡ σοφία, φησὶν, &x τῆς οὐσίας,
οὐχ fj οὐσία ἐκ τῆς σοφίας. Καὶ πάλιν, "Όταν 6 M-
ος, qnot, περὶ ἑνεργείας fj, καὶ ἑνεργείας τηοὶξ
ἀσωμάτου οὐσίας. Οἷς δὴ xaX ὁ θεοφόρος Δαμασχηνὶς
ἑκόμενος τὴν μὲν θείαν γέννησιν ἔργον εἶπε τῆς
θείας φύσεως, προαγούσης ἐξ ἑαυτῆς τὸ ὁμογενές τε
xaX ὁμοούσιον * τὴν δὲ κτίσιν θελήσεως ἔργον οὗσα;,
καθάπερ fxoucac, μὴ συναῖδιον εἶναι τῷ Oed. Kel
πάλιν à αὐτὸς, Ἱστέον, φησὶν, ὡς ἄλλο ἐστὶν ἑνέρ-
γεια, καὶ ἄλλο ἑνεργητιχὸν, xal ἄλλο ἑνέργημα, καὶ
ἄλλο ἐνεργῶν. Ἐνέρχεια μὲν οὖν ἐστιν ἡ δραστικὴ
καὶ οὐσιώδης τῆς φύσεως χίνησις, ἑνεργητικὸν δὲ d
φύσις, ἐξ fc fj ἑνέργεια πρόεισιν’ ἑθέργημα δὲ ὁ
τῆς ἑνεργείας ἀποτέλεσμα, ἑνεργῶν δὲ ὁ κεχρηµένο;
«j| ἑνεργείᾳ, ἤτοι fj ὑπόστασις. Αέγεται δὲ, quot,
xai fj ἑνέργεια ἑνέργημα, καὶ τὸ ἑνέργημα tute

φυσιχῆς δυνάµεως οὔσης, οὐδὲ ἐν τῇ οὐσίᾳ θεωρου- { γεια,

p ivne, οὐδὲ διαφερούσης τῆς οὐσίας xav' αὐτὸ τοῦτο;
xa0& qaa οἱ θ:ολόγοι διδάσχαλοε, ἀλλὰ τῆς τοῦ
Υἱοῦ μᾶλλον ὑποστάσεως οὔσης χατὰ Γρηγορᾶν τῆς
ποῦ Θεοῦ 0ελίσεως, χαὶ οὐκ ἄλλης ἢ τῆς θείας οὗ-
αἰας xai τῆς θείας θελήσεως ταντόν τι xal idv
ἀχριθῶς οὔσης χατὰ τὸν αὐτὸν, πρός Ύε τοῖς συν-
αγοµένοις ἄλλοις ἁτόποις, οὐδ' οὕτω τὴν διαφορὰν ἐχ-
φυγεῖν ὁ φιλόσοφος δύναται.

Ἐπε:δὴ Υὰρ οὐσία καὶ ὑπέστααις οὐ ταυτὺν χατά
χε τὸν τῆς [εὐσεθείας ἀληθη λόγον, ὅπερ καὶ Έρη-
γορᾶς ἴσως οὐχ ἂν ἀρνηθείη, εἴπερ fj οὐσία καὶ fj
θέλητις ταυτὀν τι κατὰ πάντα καὶ ἁδιάφορόν ἔστι
κατ) αὐτὸν, ἰδοὺ καὶ χατ αὐτὸν dj θάλησις αὐτὴ ἡ
οὐσία οὖσα, οὗ πἀν-η ταυτὸὺν, ἀλλὰ διἀφορόν ἔστιν,
οὐ Πατρὸς µόνον, ἁλιὰ καὶ τῶν τριῶν ὑποστάσεων
ὁμοῦ. "Ez: δὲ χατὰ τὸν αὐτοῦ λόγον, εἰ fj θέλησις
τοῦ Θεοῦ ὁ τοῦ θεοῦ ἐστιν Υἱὸς, ἁλλ' οὐ φυσικἡ δύ-
ναµις χοινῆ 56v τριῶν, ὥς φησιν fj θεολογία, οὐδ'
οὕτως ἂν εἴη ταυτὸν xal ἁδιάφορον οὐσία xat θέλη-
σις χατὰ Γρηγορᾶν, ἐπειδὴ γε οὐσία χαὶ ὑπόστασις
οὐ ταυτὸν, ὡς xal αὐτὺς ἂν εἴποι, ἀλλ᾽ οὐδὲ 1ἰὸς
χαὶ Πατηρ xai Πνεῦμα ἂν εἴη ταντὺν ἁπλῶς, ph
καὶ λάθωμεν τὰ τοῦ Λίθυος χαὶ αὐτοὶ παθύντες.

Τούτων δ᾽ οὕτως ἑχόντων, πρὸς τοῖς ἄλλοις ὁτό-
ποις, xa0à 6h καὶ προὔφην, οὐδὲ τὴν διαφορὰν τῆς
Ὀὐσίας xai τῆς θελἠσέως ἐκφυγεῖν ὁ «φιλόσοφος
ἑδυνήθη, xai µάτην ὥπται κἀχεῖνα προστισάµενος
ἑαυτοῦ. Οὐδὲ γὰρ ἵνα τὴν ὃ.σφορὰν τῆς θελίσεως
xal τῆς οὐσίας, ἀλλὰ τὸ ἓν χατὰ πάντα xol ἀδιά-

Καὶ οἱ μὲν τῆς Ἐκκλησίας οὗτοι διδάσχαλοι, χεὶ
θεολόγοι xal χήρυχες τῆς κατ εὐσέδειχν ἀληθείας,
Φύσις καὶ Evépytta, φασὶν, οὗ ταντόν * xa ἄλλο ἑνέρ-
γεια, xat ἄλλο ἐνεργητικὺν, χαὶ ὃτιδραστιχὴ χαὶ οὑσιώ-
δης τῆς φύσεως χἰνησίς ἐστιν fj ἑνέρχεια" χαὶ ὄτιξκ τῆς
φύσεως fj ἐνέργεια πρόεισιν * ὁ δὲ Γρηγορᾶς &xa1vis
τἀναντία τούτοις ἑπίτηδες, ὅτι ταυτὸ, xaX οὐχ ἆλ,ο,
xai ἄλλο φύσις τε xal ἑνέργεια, καὶ ὅτι θέλησις Μία
οὐχ ἄλλο ἡ ὁ τοῦ θεοῦ Λόγος, χαὶ ταυτὸν οὐσία xal
θέλησις ἀκριδῶς. El δὲ μὴ πρὸς τὴν οὐσίαν, quy,
fj θέλησις ἀναφέροιτο, ὡς εἶναι ταυτὸν οὐσίαν δηλ. .
ότι χαὶ θέλησιν ,' δυοῖν θάτερον ἔποιτ ἂν ἑξῆς, 1
κτίσμα εἶναι, ἢ μὴ 6v. Καΐτοι γε οἱ προῤῥηθέντε,
θεολόγοι ix τῇς]φύσεως εἶναι τοῦ θεοῦ τὴν ἑνέργειαν
καὶ τὴν θέλησιν, xat δραστιχὴν χαὶ οὐσιώδη χίνηςιυ
ταύτην εἶπον ἐχείνης, καθάπερ Ἱχούσαμεν. Kal cix;
ἂν εἴη τὸ ix τῆς ἀνάρχου καὶ θείας προϊὸν φύσεως,
xal xivnotę ὃν αὐτῆς οὐσ.ώδας, χαὶ ὁραστικἡ, ἡ
κτίσμα ἢ gt; ὃν, εἰ μὴ καὶ dj θείᾳ xai ἀῑδιος φύσις,
ᾗ: & οὐσιώδης xai δραστικὴ χίνησις, xai ἑξῆς καὶ
Χτίσμα εἴη xal μὴ bv ;

"Ust δὲ οὔτε οὐσία xal θέλησις, h ἑνέργεια πάντη
ταυτὸν καὶ ἀδιάφορον, ἀλλ᾽ οὐδὶ χτίσµα, fi μὴ ὃν εἴη
ἂν 1j αὐτὴ κατὰ τὸν φιλόσοφον, διὰ πολλῶν μὲν £s
καὶ ἀναντιῤῥήτων ἡμῖν δέδειχται λόχων » δεῖ δὲ καὶ
πρὸς τὴν τῶν οἰκουμενιχῶν συνόδων ἕκτην ὡς εἰς
ἔφεσιν ἀναδραμεῖν ἤδη τινὰ, ἐπειδὲ καὶ περὶ τῶν ἐν
τῷ Ἀριστῷ θείων xal ἀνθρωπίνων ἐνεργειῶν «s καὶ
θεληµάτων ἅπας ὁ λόχος ἐκείνῃ, καὶ 6 τῆς καθ’

χἀκεῖθεν ὡσανεὶ τοὐνδόσιμον εἰληφὼς, οὕτω xat ἐπὶ
τὰ πρόσω τῆς θεολογίας µετά γε τῆς ἀληθείας χωρεῖ.
Μάλλον δ' ἐπεὶ xol Γρηγορᾶς ἐχείνης δοχεῖ πως
μξμνῆσθαι διὰ τὴν ἀνάγχην ἴσως τὴν kx τοῦ «όμου,
τὰ ἐχείνου δὴ xai σχοπῄσωμεν πρότερα, xal pá-
λιστα τὴν περὶ ἐνεργείας αὑτοῦ διαίρεσιν ὡς ὁμω-
νύµου φωνῆς ΄ μᾶλλον δὶ ἃ κατὰ τῆς θείας ἑνερ-
είας ὡσανεὶ τὑραννός τις μετ ἑξουσίας ὁρίζεται
xa νομοθετεῖ, τὰ τοῖς ἱεροῖς θεολόγοις περὶ τούτων
θεοκρεπῶς εἱρημένα παρ) οὐδὲν θέρενος, πρὸ τῆς
συνόδου δηλαδη θεωρήσωμεν. Thy γὰρ τῶν εἰσαγομέ-
νων xap' ἐχείνου xai χατ’ ἐκε[νου λόγων τε xat ῥητῶν
τῶν ispiv θεολόγων πλατυτέραν ἐξέτασὶν τε xol λύσιν,
Ιδίᾳ μετὰ τοὺς ἀντιῤῥητιχοὺς τουτουαὶ λόγους ποιῄσα-
σθαι πολλάκις ὑπέστημεν, ἐπειδὴ xai αυχτίων οὐχ
ὀλίγων ἡμῖν xal ἀντιγράφων δεῖ πρὸς τὴν ἑκείνων
μοῦσιν ἔρευναν, διά γε τὴν συνήθη χλοπὴν, φημὶ, καὶ
τὰς παρεχτροχὰς xal διαστροφὰς τοῦ φιλοσόφου,

Φποὶ τοιγαροῦν αὐτὸς xa αὖθις, περὶ ἑνεργείας
μυσταγωγῶν τὸν ἑαυτοῦ ἀχροατὴν ᾿Αγαθάγγελον *
Αέγεται μὲν γὰρ ἑνέργεια ὁ Υἱὸς καὶ Λόγος τοῦ θεοῦ "
λέχεται 0 οὖν ἑνέργεια χαὶ τὸ Ἠνεῦμα 49. ἅγιον,
Οὐκ ἀμφίδολον γὰρ, φησὶν ὁ πολὺς ᾿Αθανάσιος, ὅτι
αὐτός ἔστιν ἡ τοῦ Πατρὸς ζῶσα βουλὴ, xaX ἑνούσιος
ἑνέργεια, καὶ Λόγος ἀληθινός.

Καὶ πάλιν, Ἑνὸς ὄντος τοῦ Υἱοῦ, φησαὶ, τοῦ ζῶντος
Λόγου, μίαν εἶναι δεῖ τελείαν χαὶ πλήρη τὴν ἅγια-
. στικἠν καὶ φωτιστιχὴν ζωὴν, οὔσαν ἑνέργειαν αὑτοῦ

CONTRA GREGORAM ANTIRRHETICORUM VII,
ἡμᾶς συνόδου τόμος ἐξ ἑκείνης ὁρμᾶτιι μᾶλλον, A

946

φθέγµατα xal νοήµατα, xx0X δὴ χαὶ τῶν προῤῥη-
θέντων αὐτῷ τὰ πλεΐῖστα, ἃ δὴ xal ὡς χενὸν ὄχλον
ῥημάτων χαὶ οὐδὲν ὄντα πρὸς τὸ προχείµενον ὁ Ἰό-
γος ἡμῖν παρῖΏχεν, εἶτ ἐπάγει χἀκεῖνα * Τοσούτων
τῶν τῆς ἑνεργείας ὄντων σηµαινομένων περὶ τοῦ
Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ φιλοσοφῶν ὁ θεῖος ἐκ.
Δαμασχοῦ Ἰωάννης, Ἡ τῶν θαυμάτων, φησὶ, δύνα-
pig τῆς θεότητος αὐνοῦ ὑπῆρχεν ἑνέργεια. 'H. δὲ
χειρουργία, xal τὸ θελῆσαι, xal τὸ εἰπεῖν, Θ6.ω,
καθαρίσθητι, τῆς ἀνθρωπότητος αὐτοῦ ὑπῆρχεν
ἑνέρχεια. Αποτέλεσμα δὲ τῆς ἀνθρωπίνης ἑνεργείας
ἡ τῶν ἄρτων χλάσαις, καὶ τὸ ἀχοῦσαι τὸν λεπρόν’ τῆς
δὲ θείας ἑνεργείας ὃ τῶν ἅρτων πλτθησμὸς xal fj
τοῦ λεπρσὺ κάθαρσις.

B Ke! ταῦτα μὲν ὁ Γρηγορᾶς * ἡμᾶς δ᾽ ἀναγχαῖον

ἐχεῖνον ἐρέσθαι, χαὶ τίνος χάριν, ὦ φιλόσοφε, τοῦ ix
Δαμασκοῦ τουτουῖ διδασχάλου, xal δὴ xal τῶν
σὺν αὐτῷ καὶ πρὸ αὐτοῦ θεολόγων, οὓς xal
αὐτὸς μετὰ τοῦτον αὐτὸν προφέρεις ἑξῆς, περὶ
τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, καὶ τῆς χατ'
αὐτὸν ἑνεργείας, ὡς καὶ αὐτὸς ἔφης, Φιλοσοφούν-
των, μὴ xal αὐτὸς xas' ἐχείνους περὶ αὐτῆς ταύτης
διαλέγη xal Ὑράφεις, περὶ γὰρ αὐτῆς τῇ τε συνόδῳ
xai τῷ σεπτῷ τόμῳ καὶ ἡμῖν ἅπας 6 λόγος, οὗ περὶ
ἄλλης, ἀλλὰ τῶν προχειµένων ἐπίτηδες ὥσπερ ἀφ-
pvo, πολλοὺς περιδἀλλῃ χύχλους, xal ὁμωνύμους
περιεργάζῃ φωνὰς, χαὶ τὴν περιττὴν ἐχείνην ἆδολε-
σχίαν, χαὶ τὰς χενὰς xai ἀχρήστους διαιρέσεις xol

ἐξηγήσεις ἐπεισάγεις τῷ λόγῳ; El δὶ xol περὶ πά-

xa δωρεὰν, fis ἓκ Πατρὸς λέγεται ἐκπορεύεσθαι. (σης ἑνεργείας, ὡς qiie, θείας τε xol ἀνθρωπίνης

Κύριλλος 6' ὁμοίως καὶ αὐτὸς , Εἰ ὁ Yiég ἐστι,
φησὶν, fj ζῶσα xal οὐσιώδης ἑνέργεια xal δύναμις
xai eopía τοῦ Πατρὸς, ἑνέργεια xol τοῦ Υἱοῦ τὸ
Πνεύμα τὸ ἅγιονε Ἐνέρχγεια λέγεται xal fj ἑχάστῳ τῶν
ὄντων ἐνοῦσα φυσιχἡ δύναµιες, ὡς τὸ θερµαίνειν τῷ
πυρ], xal φύχειν τῇ χιόνι. Λέγεται καὶ τὸ τῆς ἕνερ-
γητιχῆς; δυνάµεως ἁποτέλεσμα ἑνέργεια, καὶ ἕρ-
Τον, xai ἑνέργημα, ὡς ἔργα xal Σνέργειαι θεοῦ γη
καὶ οὐρανὺς, xal τὰ ἓν τούτοις. Φησὶ γὰρ χαὶ ὁ
θεῖος tx Δασμασχοῦ Ἰωάννης, ὡς dj ἑνέργεια xal
ἑνέργημα λέγεται, xal τοὐναντίον ἑνέργεια τὸ ἑνέρ-
Τηµα, ὣς xai τὸ χτίσµα χτίσις ' xa ὃ σηµαινόµε-
vov xai τὸν οἶχον ἑνέργειάν φαµεν τοῦ οἰκοδόμον,
xai τοῦ ναυκηγοῦ τὴν ὀλχκάδα. Ενέργεια λέγεται
xai τὸ μεταξὺ χρονιχὸν διάστηµα τῆς κινήσεως τοῦ
«€ οἰχοδόμου πρὸς τὸ οἰχοδομούμενον, xal τοῦ ναν-
φηγοῦ πρὸς τὸ πλοῖον ' ὃ xal συμθ:δηχὸς ὃν xa0'
αὑτὸ, χαὶ σχετιχἡ τις µεσύτης τῶν ἄχρων ἀμφοῖν,
400 τε ἐνεργοῦντος χαὶ τοῦ ἐνερχουμένου, συγκατα-
λήγει τῇ τῶν ἄκρων λήξει, καὶ οὐχέτι ἐστὶν οὐδέν ’
περὶ f; xal ὁ θεολόγος ἔφη θεῖος Γρηγόριος, ὡς
ἑνεργηθήσεται, χαὶ οὐκ ἑνεργήσει, xat ὁμοῦ τῷ ἑν-
εργηθῆναι παύτσεται, καθάπερ xai f; μεταξὺ τοῦ όρω-
µένου xal τοῦ ὁρῶντος ὅρασις, xal ἡ μέσον τοῦ
γευοµένου xal τοῦ γευστοῦ γεῦσις.

El:a μεταξὺ xol ἕτερ) ἅττα σηµαινόµενα τῆς v-
εργχείας προσθεὶς o φιλόσηφος, ὡς οἴεται µέχρι τῶν
δέχα, τὰ μὲν ἐκ τῆς τῶν ἁγίων αὐτῷ θεολογίας cl-
ληµμένα, τὰ δὲ xal παραςθένµατα μᾶλλον αὐτοῦ f)

ἑδουλήθης εἰπεῖν, καὶ διδάξαι τὸν σὺν ἑταῖρον, διατί
μὴ τὸν προῤῥηθέντα διδάσχαλον, τὸν θεῖον Ἰωάννην
qul, μᾶλλον xat τοὺς ἐχείνου περὶ ἑνεργείας λόγους
καὶ τὰς διαιρέσεις χαὶ τὴν θεολογίαν εἰς τὸν λογιχὸν
ἀγῶνα τοῦτον εἰσήγαγες; Ἑδόχεις yàp ἂν οὕτω πά-
σης ἐχτὸς ὑποψίας εἶναι, καὶ τὰ εἰχότα xal κατὰ λό-
γον ποιεῖν. Nov δὲ dv σοι τοὐναντίον Ex. γε τῶν λό-
γων ἐχείνων ἐξέδη. Καὶ εἰ plv μὴ tovt! αὐτὸ πρέ-
θεσις fv ἐχείνῳ τῷ θεολόγῳ, τὸ περ]θείας ἑνεργείας
φιλοσοφῃσαί φημµι, xal διαστεῖλαι ὁμωνυμίας, xol
θείαν xal ἀνθρωπείαν, xal xttovhv xal ἄχτιστον
ἑνέργειαν ἀπ᾿ ἀλλ[ίλων διελεῖν, xal τί μὲν ἑνέργεια,
εἰ δ' ἀπυτέλεσμα, xal τί ἐνεργητικὸν, xal τί ἕνερ-
γῶν εἰπεῖν, εἶχεν ἄν τινα xal παραιτῄσεως λόγον
cox; ἐχεῖνα τὰ ad "νῦν δὲ πρὸς ἐχεῖνα βλέπων 5 δ.-
δάσκαλος πάσῃ τῇ προθυµίᾳ, xal τοῦτο προὔργου τῶν
ἄλλων ποιούµενας bv ἐχείνοις, τὸ μὴ µόνον δι’ αὐτὸς
αὐτοῦ, ἀλλὰ χαὶ διὰ τῶν πρὸ αὐτοῦ θεολογικῶν τε
χαὶ πατριχῶν λόγων, xai τὴν Ἐχκλησίαν Χριατοῦ
ταῦτα διδάξαι, χαὶ τοῖς ἀντιλέγουσι τούτοις ἄντιχατα-
στῆναι xal διελέγξαι, οὐδὲ παραιτεῖαθαί σε youv
αυγχωρεῖ. "Opa καὶ γάρ ΄ περὶ μὲν τῶν Σνεργειῶν
τῶν ἐν τῷ Κνυρίῳ ἡμῶν Ἱησοῦ Ἀριστῷ τὸν ἑαυτοῦ
λόγον ὁ διδάσχαλος ἐπιγράφει, (p δῇ xal σὐτὸς οὐχ
ἂν διαγρἀγαις, οὐδ' ἀντείπεις ποτὲ, πολλὰ δὲ περὶ
θείας xai ἀνθρωπείας εἰπὼν ἑνεργείας δι ὅλον τοῦ
λόχου, αὗται xoi γὰρ αἱ τοῦ ἑνὸς Χριστοῦ διτταὶ δη-
λονότι ἑνέργχειαι, ὥσπερ 5h xax αἱ φύσεις, οὐδαμοῦ
τὸν Yibv τοῦ θεοῦ, Ἡ «b ὁμοούσιον αὑτοῦ Πνεῦμα

9

PHILOTHEI €P. PATRIARCH.E

tudpyeiay ὅλως εἶπεν. Ἡ παρελθὼν aücb; ταῦτα A βιθλίου παντὸς λόγος-τὴν εὐφγγελικῆν €s καὶ ἄποσιο-

δεῖξον, καὶ ἡμεῖς σιγήσοµεν. Αλλ' οὐχ ἄν ποτε
σχοίης. Σὺ δὲ περ) τῆς τοῦ ' Χριστοῦ ivepyclac àp-
ξάμενος λέχειν, περὶ γὰρ ταύτης ἡμῖν τε xal col
πᾶς ὁ προχείµενος λόγος, καθὰ δὴ xal προὔφην,
ἐχείνης φημὶ τῆς φυσιχῆς ἑνερχείας, ἣν μετὰ Πα-
Ἡρός τε xal Πνεύματος ὡς Ylb; μονογενῆς ἔχει xal
Θεὸς ὁμοούσιος, lx πρώτης βαλθίδος εὐθὺς, Λέγεται
μὲν ἐνέρχεια, ἔφης, ὁ Υἱὸς χαὶ Λόγος τοῦ θεοῦ: λέ-
χεται & οὖν ἑνέργεια καὶ τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον. Καὶ
τούτοις ἑξῆς τοὺς θεολόγους ᾿Αθανάσιόν τε xai Κύ-
βιλλον εἰς μαρτυρίαν 650ev ἐπεισάχεις τῶν σῶν λό-
Των * χαὶ ἣν ἐνέργειαν ky τοῖς φύάσασιν ἔλεχες τὸν
Λόγου εἶναι. τοῦ θεοῦ, καὶ ταυτὸν οὐσίαν καὶ θέλησιν
ἀχριδῶς, νῦν αὖθις μεταθαολὼν ἑνέργειαν τοῦ θὲοῦ
λέχεις ἑχείνης εἶναι τὸν Yibv χαὶ τὸ Πνεῦμα τὸ
ἅγιον, ἁπορέις ἀἁπορίας συνάπτων xal συγχύσεις
συγχύσεσι, τῶν προλαδουσῶν πολλῷ σκοτεινοτέρας
χαὶ ἁδιανοήτους.

Elk yáp- Ίδει xot 6 σοφὺὸς Ἰωάννης ἐνέργειαν
ἔστιν οὗ τοῖς πρὸ αὐτοῦ θεολόγοις Πατράσι ῥηθέντα
*by Υἱὸν τοῦ Θεοῦ xai τὸ Πνεῦμα, fj οὐχ {δει ; Καὶ
εν μὲν τὸ δεύτερον qi, βλασφημεῖ; ἄντιχρυς χατὰ
τοῦ τῆς Ἐχκλησία; κοινοῦ διδασχάλου, μὴ εἰδέναι
λέγων. αὐτὸν ἐχεῖνα, περὶ ὧν δᾗ καὶ διδάσχειν προῦ-
eo. εἰ δὲ δει, χαθάπερ δει, xaX οὖδείς ποτ) ἁντ-
ερεὶ νοῦν ἔχων, τίνος χάριν μὴ xal αὐτὸς αὐτὰ δὴ
«αὔτα κατὰ cà προὐστῄσατο, χαίτοι γε τὰ προχείµενα
ταῦτα πεποιημένες xal αὐτὺς ὑπόθεσιν τοῦ οἰχείου

λιχὴν θεολογίαν .τε xal τὴν. πίστιν Ex se φαλαιξς
xai νέας Γραφῆς, xal) xal τῶν πρὸ αὐτοῦ Ἡατέ -
pov χαὶ θεολόγων τὴν Χριστοῦ Ἐκχχλησίαν διδάξαι,
xoi μηδὲν μὲν ἐπεισαγαγεῖν παρ) ἑαυτοῦ τοῖς εροῖς
δόγµασι, πάντα 8' ἐχείνοις ἑπιτρέψαντα, αυναγαγεῖν
µόνον αὐτὸν xaX ουντεμεῖν χαθόαον οἷόν τε τὰ διὰ
μαχρῶν xal σποράδην ἑχείνοις ῥηθέντά , καὶ οὕτω
xa0' εἷρμόν τινα xal τάξιν ἔτοιμα τοῖς φιλομαθέοι
πρυθεῖνα;, ταῦτα xal γὰρ αὐτὸς τοῦ συγγράμματος
ἀρχόμενος εἶπεν ' εὔδηλον ὡς οὔτ) ἀγνοῶνι οὔθ) ἡμῖν
οὔτε τοῖς πρὸ αὐτοῦ θεολόγοις τε xal διδασχάλοις
φθονῶν, οὐ μὴν &XX οὐδ' αὐτὸς ἑαυτῷ καὶ τῷ iBle
σχοπῷ xai τοῖς λόγοις ἑναντιούμενος, ἔχεῖνα παρῇ-
xev, ἀλλ à; μηδλν προηγουμένως πρὸς εἂν .xpoxs:-
µενον αὐτῷ σχοπὺν xal τὸν λόγον ὄντα, καθὰ δη xal
προῖὼν ὁ λόγας δείξει σαφρέστερον. Τὴν Υὰρ ἕκτην
τῶν οἰχουμενικῶν ἁγίων συνόδων τοῦ οἰχείου προ
στησάµενος λόχου, xal ὡς εἰς σχοπὸν ἁπλανηή τινα
βλέπων ἐκείνην, καὶ δὴ xal τοὺς μικρῷ πρὸ ἑἐχείνης
4: καὶ μετ’ ἐχείνην τὰ αὐτὰ περὶ τῶν αὐτῶν φθεγζα-
µένους ὡσαύτως ὁμαλογητὰς, xai θεολόγους Πατέρας,
οὕτω τοὺς περὶ) θεληµάτων xal ἐνερχειῶν ἑχδέδωκκ
τοῦ Χριστοῦ λόγους, μηδὲν ἑλλείπων, μηδὲν προστι;
θεῖς, μηδὲ τοῦ σχοποῦ xal τοῦ λόγου μηδοπωστιοῦν
ἔξω βάλλων.

Πλὴν 433 ἐπειδὴ καὶ αὑτὺς ὀψὲ που καὶ pA:
καὶ μετὰ. cb πᾶντα τὰ παρὰ σαυτοῦ τῷ περὶ ἑνερ-
alas ἐπεισενεγχεῖν λόγῳ χαθάπερ᾽ ἐδούλου, καὶ τοῦ

λόγον, xal τὰ περὶ τῶν ἑνεργειῶν τοῦ Χριστοῦ σχο- ϱ µακαρίου τούτον μνησθῆναί πως ἔδοξας, φέρε σκε-

πόύμενος, €; αὐτὸς οἷτός φησιν. "H γὰρ ἡμῖν, ἃ
τοῖς εἰποῦσιν ἑχείνοις φθανῶν ἐπίτῃδε πάντως
ἐχείνα σεσίγηχεν. El δὲ ταῦτα κἂν ὁ διάδολος al-
δεαθεὶς χατὰ τοῦ τῆς Ἐχχλησίας εἰπεῖν διασκάλου.,
xal ἅμα τοῦ σχοποῦ χαὶ τῆς προθέσεως ἑχείνου
πόῤέω 1& ὄντα, τὸ γὰρ προχείµενον αὐτῷ, xal ὁ τοῦ

φώμεθᾳ xat ἡμεῖς μικρὸν ἑπαναλαδόντες αὖθις τὺν
λόγον, είνα μὲν οὐ v: pi αὐτοῦ τε χαὶ τῶν αὐτοῦ M-
qw», τίνα δ' αὖδις περὶ αὐτὶς ἑαυτοῦ χαὶ τῶν. κρο-
κειμένων Ὑε τούτων φησὶ, xal οὕτως ἐπὶ τὰ «poj-
ῥηθέντα cov περὶ θείας ἑνεργείας xal τὴν σύνοδον
ἑλευσόμεθα τὴν οἰχουμενιχήν.

ΕΤΙ ΠΡΟΣ TON TETAPTON
ΚΑΙ AH KAI TON ΠΕΜΠΤΟΝ ΛΟΕΟΝ TOY ΑΥΤΟΥ. ΓΡΗΓΟΡΑ
ΛΟΓΟΣ OFAOO0Z

Περὶ θείας ἑνεργείας, ὅτι ἄχτιστος, xal ὅτι οὗ σύνθετον διὰ ταυτην τὸ θεῖον,
ἁλλ᾽ ἁπλοῦν χατὰ φύσιν.

*O τοίνυν tx Δαμασχοῦ θεῖος Ἰωάννης, περὶ τοῦ Κυ- D yave* τὸ δὲ τοῦ παραλυτικοῦ τὰ µέλη θεραχεῦσεν

ρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ φιλοσοφῶν, ὥς φησι Γρηγο-
ρᾶς, Ἡ τῶν θαυμάτων, quat, δύναµις τῆς θεότητος αὖ-
οῦ ὑπῆρχεν ἑνέρχεια, 4 δὲ χειρουργία, xal τὸ θελῆσαι,
xai *b εἰπεῖν, θέω, καθαρίσθητε, τῆς ἀνθρωπότη-
τος αὐτοῦ ὑπῆρχεν ἑνέργεια * ἁποτέλεσμα δὲ τῆς μὲν
ἀν)ρωπίνης ἑνεργείας t) τῶν ἅρτων χλάσις, xal τὸ
αχοῦσαι τὸν λεπρόν ' τῆς δὲ θείας ἑνεργείας ὁ τῶν
ἅρτων πληθυσμὸς xoi fj τοῦ λεπροῦ χκάθαρσις. Ὁ δὲ
Üsió; qnot Κυρίλλος χατὰ τὸν αὐτὸν Γρηγορᾶν xat
$9010, Τὸ μὲν βαδίζειν, ἔφη, σωματικοῖς ποσὶ xal
là γλὠττης λαλεῖν ἀνθρωπίνης φύσεω, ἔργον ἑτύγ

xa τοῦ πωφοῦ πρὸς τὸ φθέγγεσθαι διαρθρῶσαι shy
γλῶσσαν ἔργα θεῖχῆς ὑπῆρχε δυνάμεως. Αλλ' οὐδὲ.
τερον ἄνευ θατέρου γέγονε. Τὰ γὰρ ἑτερογενῆ cs καὶ
ἑτεροφνᾶ τὴν αὐτὴν ἐνέργειαν ἔχειν οὐχ ἄν τις δοίη
σωφρονῶν, ἀλλ’ ὥσπερ ἀπεσχοινισμένον ἔχουσι τῆς
οὐσίας τὸν. λόγον ἦτοι τῆς ποιότητος οὕτω καὶ διά-
φορον ἀποδώσουσι τὴν ἑνέργειαν. Καὶ ταῦτα μὲν τὰ
τῶν θεολόγων, ἃ δὴ xal φέρων αὐτὸς εἰσήνεγχε εῷ
λόγῳ δι’ ἑαυτοῦ Γρηγορᾶς, ἡμᾶς δὲ πρὸ τοῦ xase-
θῆναι πρὸς τὰς ἐξηγήσεις ἐχείνου , καὶ civ. ἔπεξερ.
γασίαν τῶν εἰρημένων, ἐχεῖνο συνιδεῖν &vavxalov ,

949

CONTRA GREGORAM ANTIRRHETICORUM. VIII.

πὼς οὖκ ὀρθῶς οὐδὲ pick τοῦ κροσἠχοντος λόγου A ὑπάρχειν, ὡς θεοῦ, πῶς δὶ ἀνθρωπίνης ἑνεργείας,

τῶν θεολογικῶν ἄπιτεται λόγων χἀνταῦθα, ἀλλὰ σχο-.

λαός τε χχὶ - διεσεραµµένως , xal ὡς ἂν οὗ τὴν
ἀλήθειαν, οὐδὲ τὸν θεολογιχὸν ἐχζητῶν σχοπὺν, ἀλλὰ
τὸν χανόνα πρὸς ἑαυτὸν ἕλχων μᾶλλον, καὶ ταῖς αὐ-
τοῦ δόξαις χαὶ τοῖς λόγοις ἔπεσθαι τὸν διδάσχαλον.
ἀνιγχάζων ;

'Ü μὲν γὰρ εὐθὺς τοῦ περὶ ἑνεργείας ἀρχόμενος
λόγου, Δύο, qnot, καὶ τὰς ἑνεργείας φαμὲν ἐπὶ τοῦ
Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ. Εἶχε μὲν γὰρ ὡς ehe
xai τῷ Πατρὶ ὁμοούσιος τὴν θείαν ἑνέργειαν, xal ὡς
ἄνθρωπος γενόμενος καὶ ἡμῖν ὀμοούσιο;, τῆς άνθρω-
πίνης φύσεως *hv ἑνέργειαν. Ἰστέον δὲ ὡς ἄλλο
ἐατὶν ἑνέργεια, xal ἄλλο ἐνεργητιχὸν, χαὶ ἄλλο ἐν-
έργηµα, xaX ἄλλο ἐνεργῶν. Ἐνέργεια μὶν οὖν ἐστιν
ij δραστιχὴ xol οὐσιώδης τῆς φύσεως xivnstc ἑνερ-
Τητικὸν δὲ ἡ φύσις, ἐξ fe ἡ ἑνέρ-εια πρόειτιν ἐνέρ-
Ύημα δὲ τὸ τῆς ἑνεργείας ἁποτέλεσμα" ἐνεργῶν δὲ
ὁ χεχρηµένος τῇ ἐνεργείᾳ, ἦτοι fj ὑπόστασις. Λέγε-
ται δὲ xal ἡ ἑνέργεια ἑνέργημα, καὶ τὸ ἑνέργημα
ἑνέρχεια.

Ὅ δὲ, τοῦ θεµελίου τούτου xal τῆς olovel ῥίζης

καὶ ἀρχῆς τῶν ἐφεξῖς ἑπίτηδε; ἀποστὰ.; λόγων, ὡσ- -

ανεὶ διαιρούντων ἀχριθῶς Exacta, xal σαφηνιφόντων,
xal ὑπόστααίν φηµι καὶ οὐσίαν, xal τὴν ἐκ ταύτης
οὐσιωδῶς προϊοῦσαν ἑνέργειαν, χαὶ ἄλλο παρὰ ταύ-
την οὖσαν üx δύναμιν, xal χίνησιν αὐτῆς οὐσιώδη
xal δραστιχἠν, xal χρῆσιν ὑποδειχνύντων ταύτης τῆς
ἑνεργείας xal ἀποτέλεσμα, ταύτην τοιγαροῦν τὴν εἰ-
λιχρινῆν xal σαφεστάτην, xal ἀπηρτισμένην περὶ
ἐνεργτίας θεολογίαν, xa μηδὲ παιδὶ θόρυδον ἐμ-
ποιεῖν δυναµένην, ὡς μηδὲ ῥηθεῖσαν τὴν ἀρχὴν μηδὲ
οὖόαν 6 φιλόσοφος παρελθὼν, µέρους τινὸς τῶν ἕξης
ἅπτεσθαί πως δοχεῖ Βραχυτάτον - xai τούτῳ µέρος
τι συνάψας ὠσαύτώς τῶν περὶ ἐνεργειῶν xal φύσεων
τοῦ Χριστοῦ τῷ θείῳ λεχθέντων ΚυρΏλῳ, καθὰ δὴ
καὶ πρὸ βραχέος ἡμῖν εἴρηται, xoi παράλληλα θεὶς
οἱόνεὶ καὶ συγχρούσας ἀλλήλοις, πειρᾶται δι ἀλλή-
λων συγχὲῖν ταῦτα xai συνταράττειν, xal di
συµφωνίαν τῶν θεολόγων ἀμφοῖν xal τὸν σχοπ»ν
ἀναιρεῖν.

λλ) Doy fbr καὶ τὴν ἐξήγησιν, xal τὰ ἐπι-
χειρήµατα, xal τὰς ἐπεξεργασίας αὐτοῦ. Ἐντεῦ-
θέν γε μὴν, Αγαθάγχελε, qnot, δῇ)όν σοι γίνεται, ὡς
ἃ Κύριλλος ἔργα qnot, ταῦτ᾽ ἑνεργείας 6 Δαμασχη-
νὸς Ἰωάννης, xal ἅπερ Ἰωάννης ἑνεργείας ἅποτε-
Mapas, ταῦτα Κύριλλος ἔργα δυνάμεως. Ἐπεξερ-
Ὑαζόμενοι δὲ, xal οἱονεὶ συγχεφαλαιούµενοι, Ἰωάν-
v3; μὲν τὰς τῶν θαυμάτων erst δυνάμεις θεότητος

ὑπάρχειν ἑνερχείας, xal ἐνεργήματα χαὶ ἀποτελέ --

epata, ταυτὸν Ó' εἰπεῖν πυιήµατα Θεοῦ, καθὰ 5h
ἀλλαχὴ πολλαχῃ πλατύτερον γραφιχαῖς ἡμῖν ἁποδέ-
δειχτάι µαρτυρίαις * Κύριλλος δ' & προείρηχεν ἔργα,
ταύτα προϊὼν ἐνεργείας ἀπεφήνατο, ὡς εἶναι xal
παρ᾽ αὐτῷ ταυτὸὺ ἐντανθοῖ cago; xal ἀναμφιδόλως
ργα xal ἑνεργείας, xal εἶναι συµπεραΐνειν ἡμᾶς δι)
ἀμφοῖν χαὶ ἐξ ἀ; φοῖν τὸῖν ἁγίοιν αὐτὰ τὰ ποι͵.ύμενα
Δαύματα παρὰ Χριότοῦτοῦ θεοῦ καὶ Σωτήρος ἡμὼ»,
τς μὲν ὄννάμεως xal θελήσεως ἀπκτίστού xal θείας

ὡς ἀνθρώπουι Τὸ μὲν οὖν τὴν φυσιχὴν ἑνέργειαν τοῦ
θιοῦ καὶ τὴν δύναμιν ἁποτελέσματα τῆς αὐτοῦ ἐν-
ερχείας xe ποιήµατα τὸν φιλόσοφον λέγειν καὶ δι-
δάσχειν χἀνταῦθα, οὗ πάνυ τοι χαινὸν, οὐδ' ἔξω τοῦ
xat' αὐτὸν Ίγημαι πράγµπτος. "Ανωθεν xal γὰρ
ταῦτα περὶ τῶν τοιούτων ὥπται xal φρονῶν xal
γράφων, χαὶ οὐσίαν εἰδὼς µετ Εὐνομίου τὸν θιὸν
µόνην, πάντων ἐφιλωμένην τῶν φυσ'χκῶν αὐτῆς ἴδιω-
µάτων, ὡς ὁμοῦ παρ) αὐτῷ πάντων τοῖς χτίσμασι
συναριθµουµένων. Οὐ δένον τοιγαροῦν, οὐδὲ χαινὸν,
ὅπερ ἔφην, εἰ τὴν αὐτὸς αὐτοῦ πάτριον δόξαν xal
τὴν πίστιν Βαρλαάμ τε καὶ ᾿Αχινδύνου μετὰ τῶν
ἐχείνοις γε φοιτησάντων βούλεται συνιστᾷν. Ἐχεῖνό
Yt μὴν οὐ μιχρῶς ἔπεισί pot θαυμάξζειν αὐτοῦ, xal

B μάλιστα νῦν, πῶς ἀνιισχύντως οὕτω xal ἰταμῶς

tal; χοιναῖς περὶ θεοῦ τῶν ἁγίων δόξαις τε xal
τοῖς λόγοις ἐπιπηδῖᾷ, ὥσπερ àv ὑπερδορέοις τισὶν, ἢ
χαὶ τοῖς ἔξω στηλῶν Ἡρακλείων, καὶ πόῤῥω που τῆς
καθ) ἡμᾶς οἰχουμένης οὖσι, xal τῆς χοινῆς Ἐκχλη-
σίας, καὶ τῶν ἱερῶν ταύτης πυχτίων xal λόγων τοὺς
ἑαυτοῦ λόγους ποιρύμενος ; Εἰπὲ γὰρ ἡμῖν, ὦ τὰ πε-
ριετὰ xal ἔχφυλα σοφὶ σὺ, πῶς τοῦ θεοφόρου Δαμα-
σχηνοῦ τὰς δύο φυσιχκὰς τοῦ Χριστοῦ ἑνεργείας ταῖς
διτταῖς χαταλλήλως αὐτοῦ φύσεσιν εἰσαγαγόντος τῷ
λόγῳ, τὴν θεἰαν t£ φημι xat τὴν ἀνθρωπείαν, xal
τὰ οἰχεῖα χαὶ χατάλληλα τέλη xal ἀποτ:λέσματα δε-
δειχότος ἑχάστης, Ἡ τῶν θαυμάτων xat γὰρ, φησὶ ,
δύναµις τῆς θεότητος αὐτοῦ ὑπῆρχεν ἑνέρχεια, ἀπ.-
τέλεσµα δὲ ταύτης ὁ τῶν ἄρτων πληθυσμὸς, χαὶ f
τοῦ Ἰεπροῦ χάθαρσις, ἡ δὲ χειρουργία, χαὶ τὸ θελῆ-
σαι, χαὶ τὸ εἰπεῖν, 644v, χαθαρίσθητι, τῆς άνθρω-
πότητος αὐτοῦ ὑπῆρχεν ἑνέργεια, Tj; ἀποτέλεσμα,
φησὶν, ἡ τῶν ἄρτων χλάσις, xal τὸ ἀχοῦσαι τὶν λε-
πρὀν' πῶς οὖν, ὅπερ εἶπον, τοῦ θεολόγου κατὰ cu-
ζυγίαν ἐχεῖνα προάγοντος, xai ἰδίᾳ μὲν τὴν τῆς φύ-
σεως οὐσιώδη τιθέντος δύναμιν, fjv. Ev ταῖς ἀρχαῖς
τοῦ λόγου xal ἄλλο παρὰ τὴν φύσιν εἴπεν αὐτὸς xal
ὁραστιχκὴν καὶ οὐσιώδη χίνησιν ταύτης, ἰδίᾳ δὲ τὸ
ταύτης ἀποτέλεσμα, τὸ τέλος δηλαδη τῆς ἐπὶ τῷδε —
χρήσεως τῆς αὐτῆς φυσικῆς δυνάμεύώς τε xal ἕνερ-
γείάς, τὸν πληθυσμὸν, ὡς ἐχεῖνός φησι, τῶν ἅρτων,
καὶ τὴν τοῦ λεπροῦ χάθαρσιν, αὐτὸς χαθαπερεί τις
βιαστῆς τῶν θεολογικῶν λόγων xal τύραννος, τὴν
διαίρεσιν ἐχείνου συνταράττεις xal συγχεῖς τοῖς

'σοῖς λόχοις, ἀσχημονῶν οὑτωσὶ δἰχὰ παντὸς προσω-

f&lou καὶ προκαλύµµατος, ἵνα μόνου τὴν τοῦ θεοῦ
φυσικὴν ἑνέργειαν κατασχευάσῃς χτιστήν» Ἐχείνου
χαὶ γὰρ οὕτω λαμπρῶς διελόντος, xal τὰ προῤῥη-
θέντα θεολογήσαντος ἀσφαλῶς, σὺ. καθαπερεί τις
χωφὸς ἰσχυρῶς, χαὶ τῶν ὑπ ἐχείνον λαγομένων
ἀναίσθητος, 7| xat παρὰ τοιούτοις τισὶ τὰ gà xal M-
Τειν καὶ Υράφτιν δοχῶν, ἐχεῖνα τὰ χαταγέλαστα gc,
ὡς Ἰωάννης τὰς τῶν θαυμάτων φησὶ δυνάµεις 0.6-
τητος ὑπάρχειν ἑνεργείας xal ἑνεργήματα xal ἀπο-
τελέσµατα, ταντὸ δ᾽ εἰπεῖν ποιήματα Θεοῦ * ὥσπερ
ἀναισθητών, val μηδὲ εἰδὼς ἃ λέγεις. Τί γὰρ κχοι-
νὸν ἐμφύτῳ xe) οὐσιώδει χινήσει χαὶ δὐνάµει 8102
καὶ χτίσµασι;, Καΐται τε xal δι αὐτὰ -αὔ-α, νὰ x&-

PHILOTHEI CP. PATRIARCH.AR

χῶς οὕτω παρὰ σοῦ τε | xal τῶν σὺν col χαὶ τότε, καὶ Α ἑνεργείας, xal τοῦ ταύτης ἁποτελέσματος ἄριστα

vuv xai νοούµενα xal λεγόμενα, xal vc καὶ κάτω
X:l πανταχοὺ τοῦ λόγου τὰς διαιρέσεις ὡσαύτως «l-
θτοιν, ὥσπερ τῶν φύσεών φηµε, xal τῶν φυσικῶν
ἑκείνων, οὕτω xal νῶν φυσιχκῶν αὐτῶν τούτων αὖθις,
xal τῶν ἰδίων αὐτῶν ἀποτελεσμάτων, ἵνα uf) τις παρὰ
τὰς ὁμωνυμίας ἐγγένηταί τισι ἄγνοια τοῦ χαθή-
χοντος xa! πλάνη.

"Áxous 65 xai τῶν ἑξῆς ὡσχύτως τοῦ αὐτοῦ διδα-
σχάλου φημί. Παραδείγµατι χαὶ γὰρ συνἠθει τοῖς
πρὸ αὑτοῦ θεολόγοις περὶ τῶν προχειµένων αὐτῷ
xal αὐτὸς χρώμενος, οὕτω πώς "φησι: Καὶ ἐπὶ
τῆς πεπυρακτωµένης δὲ µαχαίρας, ὥσπερ αἱ οὐ-
δεις σώνονται τοῦ πυρὸς xal τοῦ σιδἑρου, οὕτω
xal al. δύο ἑνέργειαι, χαὶ τὰ τούτων ἀποτελέσματα.

"Exec γὰρ ὁ σίδηρος τὸ τμητ.χὸν, τὸ δὲ rop τὸ χαν- B

στιχόν. Καὶ ἡ top) μὲν τῆς τοῦ σιδήρου ὀνεργείας
ἑστὶν ἁποτέλισμαι fj δὲ χαῦσις τοῦ πυρός. Καὶ μετ)
ὀλίγον * Οὕτω xal ἐν τῷ Χριστῷ:' τῆς μὲν θεότητος
αὐτοῦ dj θεία xol παντολύναμµος ἑνέργεια, τῆς δὲ
ἀνθρωκότητος αὐτοῦ ἡ χαθ) ἡμᾶς, ἀποτέλεσμα τῆς
μὲν ἀνθρωπίνης τὸ κρατηθήναι τὴν χεῖρα τοῦ παι.
ὃὸς χαὶ ἑλχυσθῆναι, τῆς δὲ θείας ἡ ζωοποίησις.
Αλλο γὰρ τοῦτο, χἀχεῖνο ἕτερον, el xui ἀλλήλων
ἀχώριστοι ὑπάρχουσιν ἓν τῇ θεανδριχῇ ἑνεργείᾳ.
Ἔκχουσας xai αὖθις τοῦ σοφοῦ διδασχάλου τὰ
αὐτὰ περὶ τῶν αὐτῶν λέγοντος, xal παραδείγµασι
προαφυέσι xal χαταλλήλοις xal ἐπεξεργασίαις xol
δια.ρέσεσιν οὗ τὴν τῶν φύσεων παριστάντος µόνην
διαφορὰν, ἀλλά xal τὴν τῶν ἐνεργειῶν xal τῶν ἆπο-
εε)εσμάτων, xoi πᾶσαν περιαιροῦντος ἀμφιδολίαν
χαὶ σύγχυσιν; Ὥσπερ xal γὰρ ἐπὶ τῆς πεπυρακτω- W
µένης, φπαὶ, µαχαίρας μετὰ τῆς διπλόης τῶν φύ-
σεων, σιδήρου δηλαδὴ xal πνρὸς, xal τὸ διττὸν τῆς
ἐνεργείας ξυνημμένον ὁρῶμεν, τό ye τμητιχόν qup
xal τὸ χαυατικὸν, τὴν τέµνουσαν, ὡς ἂν εἴποι τις,

καὶ χαίουσαν ἑκατέρας ὕλης φυσιχὴν δύναμιν, ἀπο-

«ἔλεσμα δὲ φησι τῆς μὲν ἑνεργείας τοῦ σιδήρου τὴν
τομὴν, τῆς δὶ τοῦ πνρὸς ἑνεργείας ἀἁποτέλεσμα τὴν
χαῦσιν» οὕτω χαὶ ἓν τῷ Χριστῷ, qnot, διττῶν οὐσῶν
τῶν αὑτοῦ φύσεων. τῆς θείας ῥηλονότι xal τῆς ἀν-
θρωπείας͵ τῆς μὲν θεότητος αὐτοῦ ἡ θεία xal παν-
τοδύναμος ὑπάρχει ἑνέρχεια, τῆς δὲ ἀνθρωπότητος
αὐτοῦ ἡ x20' ἡμᾶς xat ἀνθρωπίνη ὑπάρχει ἐνέρχέια.

Αποτέλεσμα BE φησι τῆς μὲν ἀνθρωπίνης ἑνερ- D
γείας τὸ χραςηθῆναι τὴν χεῖρα τῆς παιδὸς xal ἑλ»..'

πνσθῆναι, τῆς δὲ θείας ἑνεργείας ἡ ζωοποίησις ἆπο-

sopa. Τὰ μὲν οὖν παρὰ τοῦ θεολόγου τούτου περὶ

«€ φυσικῆς ἑνεργείας, xal τοῦ ταύτης ἀποτελέσμα-
τος ῥηθέντα xal νῦν καὶ πρότερον, τοιαῦτα τὴν τε
ἑξαγγελίαν χαὶ τὴν διάνοιαν ὄντα τυγχάνει, ὡς prb
ἑρμηνεία: μηδ ἐπεξεργασιῶν ὠντινωνοῦν ὅλως
δεῖσθαι, σαφηνείας ὑπερθολῇ. Ἐπεὶ δὲ xal πρὸς τὰ
οὕτω cag? xal τυφλῷ, φασὶ, δῆλα Φφιλονεικίας
περιουσίᾳ οὐχ οἵδ ὅπως ἀναισχυντεῖν ὁ φιλόσοφος
ἔγνω, xal ἐπεξεργάζεσθαι χαὶ παλιλλογεῖν, χαὶ σα-
φηνίζειν αὖθις οὗ παραιτούµεθα, τῶν ἁπλότητι xal
ἀπειρίᾳᾷ ονναρπαζοµένων ὑπὸ τῆς πλάνης φειδόµε-
vot, "Hou γὰρ οὐ φύτεως µετ;ξὺ µόνον xal φνσιχῆς

διελὼν φαίνεται, xa0X δὴ xal ἅκαξ καὶ δις πρότε-
po», ἀλλὰ xal θείαν xal παντοδύναμον τῆς θείας too
Χριστεῦ φύσεως τὴν ἑνέργειαν εἶπεν, οὔτε «hv φύ-
aiv οὖσαν αὐτὴν ἐχείνην γε κάντη, ἀλλὰ «hv οὐσιώλη
xài ἔμφυτον αὐτῆς χίνησίν τε xal δύναμιν, xal το-
σούτῳ τῶν ἀποτελεσμάτων καὶ χτισµάτων αὖθις
ἀνφχισμένην xal ὑπερέχουσαν, ὅσψ Θεοῦ θεία xal
qu3tx) xal παντοδύναµος δύναµις, xal ἑνέργεια
κατὰ τοῦτον τὸν θεολόγον φημὶ, τῶν ix τοῦ μὴ ὄντος
εἰς «b εἶναι προαγοµένων ὑπ) αὐτῆς.

Καὶ πάλιν 6 αὐτὸς θεολόγος dv τοῖς αὐτοῖς * Εἰ ἡ
περὶ τὰ ὄντα πρόνοια οὗ µόνον Πατρὺς καὶ ἁγίου
Πνεύματός ἐστιν, ἀλλὰ xal τοῦ Υοῦ xal μετὰ σἀρ"
χωσιν, ἑνεργείᾳ δὲ τοῦτό ἐστιν, ἄρα xol μετὰ σἁρ-
χωσιν τῆς αὐτῆς ἑνεργείας ἐστὶ τῷ Πατρί. EL ἐκ
τῶν θαυμάτων τῖς αὐτῆς οὐσίας ὄντα τῷ Πατρὶ civ
Χριστὸὺν ἐγνώχαμεν, ἑνέργεια δὲ θεοῦ τυγχάνει τὰ
θαύματα, ἄρα xal μετὰ σάρχωσιν τῆς αὐτῆς ἐστιν
ἑνεργείας τῷ Πατρί.

"Opa πάλιν ἐνταῦθα, πῶς xal τὴν περὶ τὰ ὄντα
«00 Θεοῦ πρόνοιαν ἑνέργειαν θείαν φησὶν ὁ διδάσχα-
λος, ἵνα µήτε τὴν οὐσίαν αὐτὴν ἑπείνην, ὑπολάδης
εἶναι, μήτε χτῖσμα θεοῦ, ἀλλ οὐσιώδη μᾶλλον τῆς
φύσεως δύναμίν τε xol χίνησιν. Διὸ xai τὰς quet-
xà; ταύτας ἑνεργείας οὐ µόνον προόδους τε xal ix-
φάνσεις, xul μετοχὰς καὶ αὐτομετοχὰς ὁ && Αρείου
πάγου Διονύσιος εἴρηχεν, ἀλλὰ καὶ προνοίας αὐτὰς
xai ἀγαθότητας εἶπεν, ἐχ Θεοῦ τοῦ ἀμεθέκτου

¶ προϊούσας ἀφθόνῳ χύσει xal ὑπερδλυζούσας. καὶ

Αθανάσιος δὲ αὖθις ὁ μέγας τὴν τοῦ θεοῦ δηµιουρ-
γιχὴν ἑνέργειαν πρόνοιαν ὡσαύτως φησίὺ * 00 χατ
ἄλλην, λέγων, xal ἄλλην πρόνοιαν ὁ Πατὴρ καὶ ὁ
γιὸς ἐργάδεται, ἀλλὰ κατὰ µίαν xol τὴν αὐτὴν οὐ-
σιώδη τῆς θεότητος ἑνέργειαν. Ὑπὲρ ἧς καὶ d) τῶν
οἰχουμενικῶν συνόδων πέμπτη πρὺς τοὺς τὰ "Doe
γένους φρονοῦντας, χαθὰ δὴ xal φθάσαντες ἕγημεν,
ἔλεγεν, ὅτι εἶχε μὲν ὁ θεὺς ἀεὶ τὴν 00 χτίζειν xal
δημιουργεῖν δύναμιν, ἑνηργήθη δὲ ἡ τοιαύτη δύνα-
μις, ὅτε θεὸς ἠδουλήθη, ἵνα µάθῃς Ex τούτων ts
χἀχείνων &dg ὁ τῆς ἁληθινῆς θεολογίας ἐραστὴς,

φημὶ, ὅτι τὴν οὐσιώδη καὶ δραστιχὴν τῆς «vu θεοῦ
φύσεως δύναμιν καὶ Χίνησιν καὶ ἑνέργειαν ἄκτιστον,
xaX αυναϊδιον, xaX ἁδιαίρετον οὔσαν τῆς πηγαςούσης
φύσεως, οὐκ ἂν ἡ ἐπὶ τῷδέ τινι χτίσµατι τυχὺν 1
θαύματι χρῆσις χατὰ τὸν οἰχεῖον ἑχάστῳ χαιρὸν καὶ
λόγον χτιστὴν ἐργάσαιτό ποτε. Πῶς γὰρ ἂν ἑχεοταίη
τῆς οἰχείας φνσιχῆς ἰδιότητος, xal τοῦτό Τε οὐχ
ἁπλῶς, ἀλλὰ πρὸς τοὐναντίον ἅπαν ἰοῦσα; ᾿Αδύνα-
τον,χαὶ váp Φφασιν ol αὑτοὶ θεολόγοι Πατέρες τῆς
ἀκτίστου φύσεως χτιστὴν εἶναι τὴν ἑνέργειαν, &s-
περ 6h xal ἄχτιστον τῆς χτιστῆς οὐδαμῶς. Ἁλλ ἡ
μὲν χρῆσις, ὅπερ ἔφην, τῆς θείας ἑνεργείας κερὶ
τόδε τὸ πρᾶγμα 9j ἰχεῖνο, ἢ χτινούσης, f; θαυµα-
τουργούσης τυχὸν καὶ ἄρχεται καὶ παύεται χαθὸ
δὴ καὶ 6 μέγας ἐν θερλοχίᾳ Γρηγόριος, El ἑνέρχεια
«b ἰνεῦμα τὸ ἆγ'ον χατά τινας, ἔλετεν, ἑνεργηθή-
σεται xai οὐκ ἑνεργήσει, xat ἃμα τῷ ἐνεργνθῆναι
παύσεται, τὴν φυσιχὴν ἑνέργειαν ταύτην τοῦ θεοὺ

953

CONTRA GREGORAM ANTIRRIIETICORUM VIII.

954

κατὰ τὴν αὐτῆς αἰνιττόμενος χρῆσιν, ἀρχομένην τε Α δήλον, ὅτι οὔτε εἶναι, οὔτε γινώσχεσθα: τὴν gio v

xal παυομένην xat' αὐτὴν, ὡς ἤδη πολλάχις ἔφην»
ἐνεργεῖται γὰρ ἡ χρῆσις, οὐκ ἑνεργεῖ. Ἐπεί co γε
κατ αὐτὴν αὐτὴ θεωρουµένη περὶ τὴν θείαν φύσιν
ἡ συμφυῆς ταύτης ἑνέργεια xal χ[νησίς ἐστι ὅρα-
στιχἡ xol παντοδύναµός τε xal παντουργὸς χατὰ
τοὺς θεολόγους Πατέρας. Ἔστι μὲν οὖν xax! αὗτοὺς
τούτους τὸ ἐνεργητικ)ν dj θεία φύσις, ἐξ ἧς ἡ οὖσι-
ώδης πηγάζει ἑνέργεια, περὶ τὴν φύσιν αὐτὴν ὡς
φυσιχὸν θεωρουµένη ἰδίωμα, καὶ ἁδιαίρετος αὐτῆς
οὖσα, xal τὸ παράπαν ἀχώριστος. El γὰρ xa! δ.α-
φορὰν αὑτῆς φασι πρὸς τὴν οὐσίαν οἱ θεολόγοι,
χατά γε τοὺς προαποδοθέντας χαὶ ἡμῖν λόγους, xal
ἄλλο φασὶν οὐσίαν, xal ἄλλα ἑνέρχειαν, ἀλλ ἐπι-
vola φασὶ τὴν διαφορὰν ταύτην, οὗ πράγματι πράγ-
ματι δὲ μᾶλλον τὴν ἕνωσιν. Καὶ 6 ἀριθμὸ:, χατ᾽ αὖ-
τοὺς τούτους, τὴν μὲν xat! ἑπίνοιαν διαφορὰν xai
διάχ2ισιν τῆς οὐσίας τε xal τῆς ἑνεργείας, χαὶ zv
. τὼν ἰδιοτήτων φυλαχὴν, xÀv τῇ ἑνώσει γνωρίζει»
διαίρεσιν δὲ τὸ mapázav ἠντινοῦν οὐκ εἰσάγει. "Eat
μὲν οὖν, ὅπερ εἶπον, κατὰ τοὺς θεολόγους, τὸ kvep-
γητιχὸν ἡ θεία φύσις, ἐξ ἧς ἡ οὐσιώδης xol χατάλ-
Ἄγλος ἑνέργεια θεοπρεπῶς πρόεισι. τὸ δὲ τῆς φυσ:-
x): ἑνεργείας ἀποτέλεσμα χτίσµα, εἶτε χατὰ δη-
μιουργίαν φημὶ, εἴτε χατὰ θαυματουργίαν τινὰ
λέχοιτο. Ἡ δὲ τῆς θείας φύσεως ἑνέρχεια, δραστ.χὴ
καὶ οὐσιώδης οὖσα χίνησις ἑχείνης xal δύναμις,

xai πρὸ τῆς χρήσεως δηλονότι τῆς ἐπὶ τῷδε τῷ -

πράγματι, 3 ἐχείνφ, κάν τῇ] χρήσει, χαὶ μετὰ τὴν
χρῆσιν f αὐτὴ πέφυχεν ὡσαύτως, ἄκτιστος οὖσα,
wai ἀναλλοίωτο" xai ἀόριστος, χαὶ τὴν ἑαυτῆς ἕξιν
οἶονεὶ, xal ποιότητα χατὰ toU; θεολόγους Πατέρας,
οὐδοτιοῦν οὐδέποτε μετατιθεῖσα οὐδὲ ἀμείδουσα.
Ao xal ὃ θεοφόρος πρ) βραχέος περὶ ταύτης ἔλεγεν
Ἰωάννης, ὡς fj τῶν θαυμάτων δύναμις τῆς θεότητος
αὐτοῦ ὑπῆρχεν ἑνέργεια * χαὶ διὰ τοῦτο χαὶ τὴν περὶ
«à θεῖα θαύματα χοΏσιν αὑτῆς οὐχ ἁποτελέσματα
xai χτ/ίσµατά φασιν οἱ θεολόγοι, ἀλλ’ αὐτὴν ἐχείντν
εν οὐσιώδη xal ἔμφυτον τοῦ Θεοῦ δύναμιν, κατ
αὑτὴν τὴν χρῆσιν, ὡς ἔφην, 'χαὶ τὸ ἑνεργεῖσθαι
παρὰ τῆς ἐν fj θεωρεῖται φύσεως Φφαινομένην, fic
δηλαδη τὰ ἀποτελέσματα. El ix τῶν θαυμάτων, καὶ
γάρ φησιν ὁ αὐτὸς θεολόγος διδάσχαλος, τῆς αὐτῆς
οὐσίας ὄντα τῷ Πατρὶ τὸν Χριστν ἐγνώχαμεν,

δυνατὸν ἄνευ τῆς κατὰ φύσιν ἑνεργείας. Δι) ὧν γὰρ
ἐνεργεῖ $xactov, τὴν οἰχείαν φύσιν πιστοῦται, ὅπερ
ἑστὶ uh τρεπόµενον. Αχουέτωσαν δὴ xol τούτων
ol περὶ Γρηγορᾶν, xoi µανθανέτωσαν, ὅτι πᾶσα
ἑνέργεια φύσεώς τινος οὐσιώδης ὀρίζεται γίνησις,
καὶ ὅτι οὐδεὶς οἶδεν ἑνέργειαν μὴ φυσιχῆς δυνά-
µεως ὑπάρχουσαν χίνησιν, xat ὅτι μέσον Χχτιστῆς
xal ἀχτίστου oüx Ésttv ἑνέριεια, οὐδὲ φύσις * xal
ὅτι dj χατὰ φύσιν ἑνέργεια οὗ τῶν ἐχτὸς ὑπάρχει,
Καὶ τούτων συνέντες τὰς πολὺ τὸ νόθον ἔπισυρομέ-
µένας καὶ πεπλανηµένας ἑκείνας περὶ ἑνεργείας
δόξας χαὶ διαιρέσεις, xa τὰς οὗ καλὰς ὁμωνυμίας
ἁπομανέτωσαν. Πᾶσαν yàp ἑνέργειαν ὁ θεολόγος
εἰπὼν, xal ὅτι οὐδεὶς οἶδεν ἄλλην ἑνέργειαν παρ)
ἐχείνην, χαὶ ὅτι μέσον Χχτιστῆς xal ἀχτίστου οὐκ
ἔστι, xot ὅτι ἡ χατὰ φύσιν οὖσα οὗ τῶν ἑχτός ἐστι,
xaX διαιρέσεσι χαὶ ὁριομοῖς, xal πυχναῖς ἀποφάσεσί
τι χαὶ χαταφάσεσι τὸν ἑαυτοῦ πανταχόθεν χατα-
σφαλισάμµενος λόγον, ἐχεῖνο τοῖς πᾶσι δέδειχεν
ἐναργῶς, ὅτι οὔτε φύσις ἁπλῶς f) τοῦ θεοῦ φυσιχὴ
πέφυχεν ἑνέρχεια, οὔτε χτίσμα, ἀλλά δύναμις θεο-
πρεπῆς, καὶ χίνησις quauxh, ἄχτιστος, ἀῑδιος, ἀόρι-
στος, ἀναλλοίῳωτος, τῆς πηγαζούσης αὐτὴν φύσεως
ἁδιαίρ-τος, ἐπιναίᾳ µόνῃ τὴν πρὸς τὴν φύσιν αὐτῆς
χεχτηµένη διαφορἀν, χατὰ τὰ πολλάχις Ίδη τοῖς τε
θεολόγοις Πατράσι, xal ἡμῖν τοῖς ἑχείνων ἀχροαταῖς
εἰρημένα. Aib οὐδὲ πολλὰ τὰ ἄχτιστα, xal πυλλὰς
τὰς ἀρχὰς χαὶ τὰς δημιουργικὰς xal προνοητικὰς
[μεν δννάµεις, xat! ἐχείνους φημὶ τοὺς Ψεύστας
xal συχοφάντας τῆς Χριστοῦ Ἐκκληαίας, sl xal παν-
τουργὸν χαὶ παντοδύναμον οἱ θ.ολόγο. τὴν τοῦ θεού ςν-
σιχἠν φασιν ἑνέργε-αν καὶ τὴν πρόνοιαν" ἀλλ’ elc ἡμῖν
ὁ διὰ τούτων xal Ev τούτοις πρεσθευόµενος θεὸς καὶ
ὀτμιουργὸς καὶ ποιητὴς πάντων xal Δεσπότης, slc,
αρισυπόστατος, ἑνεργὸς, θἐλητικὸς, παντοδύναμος.
Καὶ ὥσπερ ἐπὶ τῶν λαλρυμένων, xai τὸν λέγοντα
λέγοντες λαλεῖν, καὶ τὴν γλῶτταν ἐχείνου, καὶ 6h
xal τὸν λόγον ὡσαύτως, οὗ πολλοὺς διὰ ταῦτά φα-
µεν τοὺς τὰ λαλούμενα λέγοντας, ἀλλ᾽ ἕνα τὸν λέ-
γοντα, ἔπε:δή γε καὶ ἡ γλῶττα xal ὁ λόγος φυσικῶς
αὐτοῦ τούτου, xdi εἷς ἐστιν 0 δι αὐτῶν τὰ λαλού-
µενα λέγων, xÀv εἰ χαὶ ixelva. φαίηµεν λέχειν,
καθάπερ εἴρηται, τὴν μὲν, ὡς ὄργανον πρὸς τοὺς

ἑνέργεια δὲ Geo? τυγχάνει τὰ θαύματα, ἄρα καὶ D λόγους τῷ λέγοντι, τὸν δὲ λόγον a9, ὡς δύναμιν τοῦ

μετὰ σάρχωσιν τῆς αὐτῆς ἔστιν ἑνεργείας τῷ Πα-
«pf. Καὶ πάλιν ὁ αὐτός ' El πᾶσα ἑνέρχεια φύσεώς
«tog οὐσιώδης ὀρίζεται χίνησις, ὡς ol περὶ ταῦτα
δεινοὶ διειλήφασι, ποῦ φύσιν τις οἶδεν ἀχίνητον, fj
φαντελῶς ἀνενέργητον, Ἡ ἑνέργειαν, ph φυσιχῆς
δυνάμεως ὑπάρχουσαν αχίνησιν; Μίαν δὲ φυσιχὴν
«hv ἑνέργειαν θεοῦ καὶ ποιήµατος οὐκ ἄν τις εὖ
φρονῶν δοίη χατὰ τὸν µαχάριον Κύριλλον. Καὶ
πάλιν El µία τοῦ Δεσπότου Χριστοῦ ἡ ἑνέργεια, f$
χτιατ] ἔσται, ἢ ἄχτιστος' µέσον γὰρ τούτων οὐκ ἔστιν
ἑνέργεια ὥσπερ οὐδὲ φύσις. El οὖν χτιστὴ, χτιατὴν
µόνην δη) ώσει φύσιν’ εἰ δὲ ἄχτιστος, ἄχτιστον p^-
νην χαρακτηρίσει οὐσίαν. Καὶ pss! ὀλίγον: Ἡ 6k
χατὰ φύσιν ἑνέργεια οὗ τῶν ἐχτὸὺς ὑπάρχει. Kol

οντος φυσιχὴν, ἐξαγγελτιχκὴν τῶν νοημάτων, ὡς
δὲ καὶ ὀφθαλμὸν χαὶ διάνοιαν, τὸν μὲν ὁρᾷν, τὴν δὲ
νοεῖν εἰ λέγοιμεν, οὔτε τὸν νοῦν ἀφαιρούμεθα τὸ
νοεῖν, οὔτε τὸ ὁρᾶν τὸν ὁρῶντα, ἀλλ' οὐδ ab δ.ὰ
ταῦτα δύο τοὺς ὁρῶντάς τε xal τοὺς νοοῦντάς φα-
μεν, ἀλλ) εἷς ἐστιν ὅ τε ὁρῶν διὰ τῶν ὀφθαλ.ιῶν, xol
ὁ διὰ τῆς οἰχείας διανοίας νοῶν νοῦς, χἀπὶ τῶν ἅλ-
λων αἰσθητηρίων τε χαὶ τῶν αἰσθίσεων ὡσαύτως,
οὕτω xal «bv Θεὸν λέγοντες ἐνεργεῖν τε χαὶ δηµιουρ-
γεῖν καὶ χινεῖσθαι θεοπρεπῶς, xal πρηνοεῖν τῶν.
ἰδίων, λέγοντες δ' ὡσαύτως xal τὴν φυσιχὴν αὐτοῦ

δύναμιν xal τὴν ἑνέργειαν χατὰ τοὺς θεολόγους

ἐχεῖνα ποιεῖν, οὐ δύο διὰ τοῦτό φαμεν τοὺς ἕνερ-
γοῦντας, xal χτίζοντας, xal προνοοῦντα:, ἀλλ ἕνα

ἁχυτοῦ φυσιχῶν δυνάµεων θεοπρεπῶς ἐνεργοῦντα.
«Οὐ vip πολλὰ τὰ ἀῑτιά φαµεν χατὰ «bv θεηγόρον
Διονύσιον, οὐδὲ ἅ,λων ἄλλας παρεκτικὰς θεότητας,
ὑπερεχούσας xal ὑφειμένας, ἀλλ ἑνὸς Θεοῦ τὰς
ὅλας ἀγαθὰς προόδους, καὶ τὰς πορ᾽ ἡμῶν ἐξυμνου-
µένας θεωνυµίας. Περὶ ὧν δήἠπου xol ὁ θεοφόρος
φησὶ Μάξιμος, χαθὰ δὴ xal φθάσαντες ἔφημεν, ὅτι
ὥς οὐχ ἔστιν ὑπάρχειν ἄνευ ὑπάρξεως, οὕτως οὐδὲ
ἐνεργεῖν ἔστιν ἑνεργείας δίχα.

Καὶ τὰ μὲν τοῦ.θεηγόρου Δαμασκηνοῦ, μᾶλλον à δὲ
καὶ τῶν πρὸ αὑτοῦ θεολόγων Πατέρων, ὧν αὐτὸς
προσφυὲς xdi κατάλληλων χεχρηµάτιχε.στόµα, ὅσον
καὶ ἡμᾶς kx µέρους φημὶ σχοπῆσαι, τοιαῦτ:. Κυρίλ-
λου δὲ πρ; τοῦ σοφοῦ διδασκάλου, οὗ δὴ καὶ συνῆψε
τὴν χρῖαιν Γρηγορᾶς τῇ τοῦ σοφοῦ Ἰωάννου, ἐχεῖνο
λέγω, ὡς αὑτὲς μὲν οὗτος, εἴπερ τις τῶν πάντων
ἐστὶν, ὁ τὰ θεῖα καὶ θεοπρεπῆ θεολογῶν μάλιστα
περὶ τῶν τοῦ θεοῦ φυσιχῶν, xal αὐτῆς δέ enit τῆς
τοῦ θεοῦ ἑνεργείας, χαθὰ δὴ xal φθάσας ἡμᾶς ἑδί-
δαξεν ἄλλα τε κλεῖστά xal δὴ xal τὸ θεσπέσιον bitu;
ἐχεῖνο, περὶ οὗ χαὶ τὸν πολὺν πρὸς Γρηγορᾶν ἡμεῖς
ἐποιησάμεθα λόγον, καθ) ἡμῶν ὡς ἡμέτερον δῇθεν,
καὶ χακῶς εἰρημένον ἐχεῖνο τῷ τόµῳ, προφέροντα.
4771 χαὶ γὰρ bx:t, πρὸς τοὺς ἐξ Αρείου τὸν λόγον
6 µέγας ποιούµενος' El τῷ γενγᾷν ταυτόν ἐστι τὸ
ποιεῖν, ὁ Ὑεννῶν ἔσται π.ιῶν τὸ γεννώµενον, xal ὁ
ποιῶν γεννῶν τὸ ποιούμενον. ᾽Αλλὰ τὸ μὲν ivep-
γείας kai, φύσεως δὲ τὸ γεννᾷν φύσις δὲ xal ἑνέρ-
χεια οὐ ταυτόν. Οὐχ ἄρα τῷ γεννᾷν «b ποιεῖν ταυ-
τὸν ἔσται. Ἰδου γὰρ οὐ τὴν διαφορὰν µόνον τῆς
ὀνεργείας πρὸ. τὴν θείαν φύσιν ἑνα,γῶς ὁ 8 δάσχα-
λος ἔδειξε. Φύσις, εἰπὼν, xo ἑνέργεια o) ταυτὸν,
ἁλλὰ xat δημιουργὺν αὐτὴν ἔδειξε δύναµιν τοῦ Θεοῦ»
ἑνεργείας xal γὰρ, Φφησὶν, ἔστι τὸ ποιεῖν. Τί οὖν :
ἐπειδὴ c δημιουρχεῖν. τῆς ἑνεργεία; kat τοῦ
Θεοῦ, ὁ θεὸς οὐχ ἔστι δηµιουργὸς, f) δύο διὰ οοῦτο

"δημιουργοί; Anpo; τὰ τοιαῦτα, xal γέλως πλατύς.
Οἱ váp οὕτω νοοῦντες περὶ τῶν τοιούτων καὶ λέγον-
τες οὐδὲ γεννᾷν τὸν Θεὸν εὐχερῶς ἂν εἴποιεν, ἢ δύο
τοὺς γεννῶντας εἶναι, τὴν τε οὐσίαν κατ ἐχείνους
xaX τὸν Θεόν. . Ὥσπερ Υὰρ οὖν οὐσία µόνον ὁ γεννῶν
. 8 ὃς, ἀλλὰ xal ὑπόστάσις, οὕτως οὐδὲ οὐσία µόνον,
ἀλλὰ xal φυσιχὴ δύναμις καὶ ἑνέβχεια' xal ὥσπερ

PHILOTHEI ΟΡ. PATRIARCIMÆ
xai µόνον τὸν τριαυπόστατον θεὸν, διὰ τῶν ἰδίων A

Su

'AXV ἐπὶ τὸν µαχάριον καὶ αὖθις Έλθωμεν Κὺ-
βιλλον, «καὶ ἅπερ ὁ φιλόσοφος παρ᾽ Σχείνου “Ἀάθὰν
κατὰ τῆς Ἀνεργείας τοῦ θιοῦ xal τοῦ συνόδεχοῦ «6-
Μου. προάγει. Τὸ μὲν βαδίζειν, qnot σωματιλεῖς

«oci, xut διὰ γλώττης λαλεῖν ἀνθρωπίνης .φὐσεὼς

ἔργον ἐτύγχανε «b δὲ τοῦ παραλυτ(χοῦ τὰ μέλη
λόγῳ θεραπεῦσαι, xoY τοῦ χωφοῦ περὸς τὸ φθέγχὲ-

'σθαι διαῤθρῶσαι την Ὑλῶσσανι ἔργα θεῖχῆς ὑπτρχε

δυνάµεὼς.

Ἁλλ' οὐδέτερον Eve θατέρου véyove. Τὰ γὰρ
ἑτερογενῆ τε xal ἑτεροφυᾶ την αὐτην ἑνέργειαν
ἔχειν οὐχ ἄν τις δοίη σιφρο)ῶν * ἁλλ' ὥσπερ ἅτι-
σχοινισµένον ἔχουσι τῆς οὐσίας τὸν λόγον τοι τῆς
ποιότητος, οὕτω xal διάφορον ἀποηδώσόυσι τὴν ἑνέρ:
γειαν. Τί οὖν xal πρὸς ταῦτάἆ φησιν ὁ φιλόσοφο.
xul πῶς διερμηνεύει τὴν θεολογικὴν ταυτηνὶ Χρῆσιν,
ἀκούσωμ:ν. "Evo μὲν γὰρ οὕπω τῷ χωρίῳ τῷ Ve»
λογιχῷ τούτῳ Év. γε τοῖς τοῦ διδασχάλου ποχτίοις,
φημ), τέως ἐνέτυχον, ὅμως δέχομαι τό γε νῦν εἶναι
*hv λόγον, xav! αὐτὸν τὺν κατατεθειχότα. Λέχε
τοιγαροῦν, à φιλόσοφε, xai προττίθει τὰ ad.

Ἰωάννης μὲν, φησὶ, τὰς τῶν θαυμάτω» δυνάµεις
θεότητος ὑπάρχειν ἑνεργείας φησὶ, χαὶ ἑνεργήματα
χαὶ ἐνεργειῶν ἁἀποτελέσματα, ταυτὸν δ' εἰπεῖν
ποιήματα θεοῦ, χαθὰ xal ἀλλαχῃ πολλαχη πλατύιε»
pov γραφιχαῖς ἡμῖν ἀποδέδειχται µαρτυρίαις Kó-
ριλλος 5 ἃ προείρηχεν ἔργα, τὰῦύτα προϊὼν ἕνερ-
γείας ἁ λεφήνατο ' ὡς εἶναι xal παρ) αὐτῷ τανυτὺν
ἑνταυθοί σαφῶς χαὶ ἀναμφιδόλως ἔργα xal ἕνερ-
γείας καὶ εἶναι συμπεραίνειν fjud; δι’ ἀμφοῖν xai
ἐξ ἀμφοῖν ερὶν ἁγίοιν αὑὗτὰ τὰ ποιούµενα θαύματα
παρὰ Χριστοῦ τοῦ Θεοῦ xal Σωτηρος ἡμῶν, πως

-μὲν δυνάµεως ἀχτίάτου xal θελήσεως θεἰας ὑπάρ-

χειν, ὡς θεοῦ, πῶς δὲ ονθρωπίνης ενεργείας ὑπάρ-
χειν, ὡς ἀνθρώπου.

Όντως χαχῶς τοὺς τῶν ἁγίων ἐχλαδὼν, καὶ συλ-
λογισάμενος ὁ φι]όσοφος λόγους, xal χάχιστα συµ-
περάνας, Ἠγαγε τὸν ἀόγον, ὡς ὑπέλαθς», to^. ἅπερ
ἐδούλετο. Τὸ δ᾽ ἔστιν ἀληθῶς πᾶν τοὐναντίον, &;
ἤδη φθάσαντες ἑἐλείξαμέν τε χαὶ αὖθις σὺν θεῷ
φάναι δείξοµεν. Καὶ ὅρα τὴν χατακεχυµένην ἀχλὺν
τῆς τε διανοίας αὐτοῦ xal τῶν λόγων. ᾿Εξαγγέλλ

'μὲν γάρ πως ὀρθῶς ἐνταῦθά φημι τέως τοὺς τῶν

θεολόγων ἱεροὺς λόγους, ὅσον iv σνλλαδαῖς τε xal

τὰ τῆς οὐσίας αὐτοῦ ΄ οὐδὲ τῆς ὑποστάσεως αὑτοῦ p) λέξεσιν΄ εἶτα συνάχειν ἐθέλων ἐχεῖθεν xat συµκν-

ξένα εἰσίν' εἷς γὰρ χαὶ ὁ αὐτὸς θεὸς xal τοῦτο: xà-
χεῖνο, xai οὔτε οὐσία τῆς ὑποστάσεως δίχα, οὔθ'
ὑπόστασις αὖθις οὐσίαξ χωρὶς, τηρουµένης ἑχάστη
δηλονότι τῆς ἱδιότητος ἀσυγχύτου * οὕτω xal τὰ τῆς
οὐσιώδους ἑνεργείας xa δυνάμεως οὐχ ἀλλότρια τῖς
.φυσικῶς πηγαγούσης αὐτὶν οὐσίας εἰσὶν, ἐπειδὴ xal
φυσιχὴ xal ἀχώριστος δύναμις αὐτῆς ἐστι, xal δι᾽
αὐτῆς ὡς ἐμφύτου xal οὐσιώδους ἐνεργεῖ, καὶ αὐτός
ἐστιν ὁ ἐνεργῶν, xal χτίζων εἷς, τριαυπόστατος xal
παντοδύναµος 815; τῆς ἐμφύτου δυνάµεως xa: τῆς
ἑνεργείαν αὐτοῦ λεγοµένης, ἐνεργεῖν. Ast. wai áp
πως τὰ αὑτὰ περὶ τῶν αὐτῶν πολλάχις {ε xal
πυχνῶς ἐνηχεῖν, διὰ τό τι ων δηλαδη δύσκωφόν τε
καὶ δύσιρι,

ραἰνεῖν, οὗ χατὰ τὰς ὑ:οθέαεις ἀληθεῖς οὔσας, ἀλλὰ
Φευδὲς xal ἀχατάλληλον τὸ ἑαυτοῦ ποιεῖται σομκέ.
pzopa* μᾶλλον ὅ᾽ οὐδὲ τὰς πρ/,τάσεις αὐτὰς καθε.
ρῶς τε xal ἀνοθεύτως, ἀλλὰ συγχεχυµένως xe
χαπηλικῶς πως προάγων, καταλλήλως καὶ δυμπεραί»
vtt, ΄Αχουε γάρ. Ἰωάννης pl» γὰρ, qust, τὰς τῶν
θαυμάτων δυνάµεις θεότητος ὑπάρχειν ἑνεργείας
qnot, xat ἑνεργήματα xal ἐνεργειῶν ἁποτελέσματα,
ταυτὸν δ' εἰπεῖν, ποιήµατα Θεοῦ. Καὶ μὴν ἐχεῖνος,
à μµαχάριε, οὐχ οὕτως, ἁλλ) dj τῶν θαυμάτων
ὄύναμις, ἔφη. τῆς θεότητος τοῦ Χριστοῦ ὑπῆρχεν
ἑνέργέια. ᾿Αποτέλεσμα δ, φηαὶ, ταύτης ὁ τῶν ἂρ-
των πλιθυσμὸς, xaV fj τοῦ λεκροῦ χάθαραις. Oba
ἀπητέλεσμα cov ἑνεργείας καὶ ποίημά θενὺ

931.

CONTRA GREGORAM ANTIRRIIETICORUM VIIL

938

φησιν ἐχεῖνος, à; αὐτὰς hc, τὴν quao ἑνέρχειαν Α δηλαδὴ τῶν χτισµάτων, κατὰ cà; ἐνεργείας ταύτας͵

xai shv δύναµιν τοῦ θ:οῦ * ἀλλὰ ταύτης εἶναι μᾶλ-
λον τὸ τοιονδὶ ἁποτέλεσμα xal Χτίσμα. Τίνας δὲ xal
ql: εἶναι τὰς ἑνεργείας ἑχείνας, ὧν ἀποτελέσματα
λέγεις,: καὶ ποιήµατα τὰς τῶν θαυμάτων δυνάμεις,
xai τὰς τῆς θεότητος ἑνεργείας; Ei μὲν γὰρ ἑνικῶς
τῆς ἑνεργείας ἔλεγες ἑνεργήματα xat ἀποτελέσματα
Ῥαύτας τὰς δυνάµεις xal τὰς ἑνεργείας, ἅπερ χαὶ
Χτίαματα gi, ἰδόχεις ἂν τὴν οὐσίαν τοῦ Θεοῦ λέ-
Υειν, ἣν αὐτὸς ἄχτιστον δοξάζεις ἑνέργειαν, xal τέως
Υοῦν ἐν τούτῳ τῷ µέρει συνεφώνεις σαυτῷ * νῦν δὲ
πληθυντικῶς προάχων ῥἐχείνας, ἑνεργειῶν γὰρ
ἕφης, οὐδὲ ἐχεῖνο δύνασαι λέγειν ἑνταῦθα, οὐδὲ συν-
ᾷδειν σαυτῷ' οὐδὲ γὰρ πολλαὶ αἱ οὐσίαι τοῦ θεοῦ,
οὐδὲ πληθυντικῶς δύναδαι προάγειν ἐχείνην ποτὲ,
ἀλλ’ ἐνιχῶς, εἰ pil] τοί γε χτίσµατα φαίης τὰς σὰς
ἑναργείας ἑχείνας, ὧν ἁποτελέσματα χατὰ σὲ xai

ποιήματα fj δύναμις xol fj ἑνέργεια τοῦ Θεοῦ: ὡς

νῦν μὲν τὴν θείαν ἑνέργειαν αὐτὴν σε θεολογεῖν εἶναι
οὖν οὐσίαν τοῦ Θεοῦ, vov δ᾽ αὐτὴν ταύτην ἀποτέλε-
σµα xo ποίηµα βλασφημεῖν, οὖκ οἵδ' ὤντινων ple
ἐνεργειῶν χτιστῶν.

"Βλέπεις, ὦ Τρηγορᾶ, πῶς τῆς ἀληθινῆς τῶν
ἁγίων θεολογίας ἐχὼν ἀποπλανῆσας σαυτὸν, οὐδ' ὅ
τι λέχεις, οὐδ' ὅ τι γράφεις αἰσθάνῃ, ἀλλά καὶ σαυτῷ
πολεμεῖς àv τυῖς λόγοις τούτοις προδήλως, μηδὲ τὰς
αὰς Ίοῦν ὑποθέσεις xal τὰ ἀξιώματα αυντηρεῖν
δυνάµενος, ἀλλὰ xáxsiva πάσῃ χειρὶ χαταστρέφων
λαὶ διαγράφων ix τοῦ σύνεγγνς οὕίω, τοῦτο xal
μόνον ἴσως ἂν τις εἶπε δικαίως ; Οὕτω xal τὸν σο-
(hv Κύριλλον 6 αὐτὸς εἰσάγώων ὡσαύτως, Τὸ μὲν
βαδίζειν. λέγοντά, σωματικοῖς oot, xal διὰ. γλώα-
ec λαλεῖν, ἀνθρωπίνης φύσεως ἔρχον ἐτῦγχανε, τὸ
δὲ τοῦ παραλυτ'χοῦ τὰ µέλη λόγῳ θεραπεῦσαι, xol
τοῦ χωφοῦ- πρὸς τὸ φθέγγεσθαι διαρθρῶσαι τὴν
γλῶδααν, ἔργα θεῖχῖς ὑπῆρχε δυνάμεως , οὐδὲ ἃ-ς
ἀναγινώσχει λέξεις ἀχούει χἀνταῦθα τοῦ διδασκά-
Χου, οὐδὲ τῆς τῶν λε"οµένων διανοία;ς οὑτωθ φανε-
ρῶς προχειµένης ὅλως συνίησι. Τὰ γὰρ θεοπρεπή
τοῦ Χριστοῦ θαύματα θεῖχῆς ἔργα δυνάμεως εἶναι
θεολογοῦντος τούτου, χαθάπερ ἀχούομεν, ἐχεῖνος
thv οὐσιώδη xai φυσιχὴν τῆς θεότητος τοῦ Χριας,ῦ
δύναμιν xai ἑνέργειαν, ἣν ἐν τοῖς τοῦ Θεοῦ ῥητοῖς
Μωάννου πρὸ βραχέος ἱνέργημα xoi θείων ἕνερ-

ἀλλ’ οὐ χαν οὐσίαν ὁ θεὸς ὁρᾶται. "Hxovsa; διαφο-
ρὰν κτισμάτων xal θείας οὐσίας xoi ἑνεργείας,
μᾶλλον δὲ ἐνεργειῶν, xoi ὅτι χατὰ ταύτας αὐτοῦ
τὰς ἑνεργείας ὁ θεὸς ἁπὺ τῶν κτισμάτων ópdtat,
ἀλλ οὗ χατὰ ttv οὐσίαν αὐτοῦ ;

"Axous δὴ xal τοῦ μεγάλου Βασιλείου τὰ αὐτὰ
περὶ τῶν αὐτῶν ὡσαύτως διδάσχοντος. Auváptux,
qnot, xal σοφίας xat τέχνης, οὐχὶ δὲ της οὐσίας
αὐτῃ; ἐνδειχτιχά ἐστι τὰ πυιήµατα χαὶ οὐδὲ αὐτὴν
πᾶσαν τοῦ δημιουργοῦ τὴν δύναμιν ἀναγχαίω: παρί-
στησιν, ἑνδεχομένου ποτὲ τον τεχνίτην μὴ πᾶσαν
ἑαυτοῦ τὴν ἰσχὺν ἑναποθέσθαι ταῖς ἐνεργείαις, ἀλλ'
ὑφειμένοις πολλάκις ἐπὶ τῶν ἔργων τῆς τέχνης τοῖς
τόνοις χρῄήσασθαι. Ei δὲ xal ὅλην τὴν δύναμιν ἐπὶ
τὸ Épyov ἀναχινήσειε, xal οὕτως ἂν ὑπάρχοι τὴν
ἰσχὺν αὐτοῦ διὰ τῶν ἔργων ἀναμετρεῖσθαι, οὐχὶ δὲ
thv οὐσίαν. ἥτις ποτὲ ἐστι, χαταλαμδάνεσθαι. Καὶ
πάλιν 6 αὑτὸς iv τοῖς αὐτοῖς. Εἰχὸς αὐτὴν μὲν τὴν
οὐσίαν ἀπερίοπτον εἶναι παντὶ πλὴν fj τῷ Movoys-
vel xal τῷ ἁγίῳ ᾿Πνεύματι» ix δὶ τῶν ἐνεργειῶν
τοῦ θεοῦ ἀναγομένους ἡμᾶς, xal διὰ τῶν ποιηµά-
των τὺν ποιητὴν ἐννοοῦντας, τῆς ἀγαθότητος αὐτοῦ
καὶ τῖς σοφίας λαμδάνειν τὴν αἴσθησιν. Τοῦτο γάρ.
ἐστι τὸ γνωστὸν τοῦ Θεοῦ, ὃ κᾶσιν ἀνθρώποις ὁ θ:ὰ..
ἐφανέρωσεν.

0 δὲ Γρηγορᾶς οὗτοσὶ τούτων xal τῶν τοιούτων
ἀργίαν, ὡς ἔοιχε, χαταγνοὺς ὁμοῦ πάντων, ὡς à: εἰ
μηδὲ τὴν ἀρχὴν παρὰ τῶν τοιούτων εἴρητο, τοὺς
θεολόγους καὶ ἄμφω συγχρούσας ἑκείνους ἀλλήλας,
Ἰωάννην φημὶ xat Κύριλλον, xal συχοφαντήσας
ὁμοῦ τὴν Δεολογίαν αὐτῶν, xa τὴν. ἑναλλὰς
ἀνάλογίαν ἐκ τῶν λόγων αὐτῶν, ὡς (ero, συν-
αγαγὼν , οὕτω xol yàp ἐπέγραφε, Χτίαμα θεοῦ.
κατασχευάζει την οὐσιώδη καὶ φὺσικὴν τοῦ δεοῦ
δύναμιν καὶ ἑνέργειαν, xol. ἀπὸ τοῦ κτίσµατος
τούτου πρὸς τὴν οὐσίαν τοῦ θεοῦ κατ Εὐνόμιόν
qot διαδαίντιν. Ἁλλ᾽ ἡμεῖς, τὴν ψευδῆ καὶ ἄτοπον
ἀναλογίαν αὐτοῦ τῷ τῆς ἀληθείας ἀνατρέποντες
Üyist λόγῳ, φαμὲν xarà vou; θείους Πατέρας. ὡς
4v ὁ µαχάριος Ἰωάννης δύναμιν ἔφη τῶν τοῦ Xpt-
στοῦ θαυμάτων, xai τῆς θεότητος αὐτοῦ ἑνέργειαν,
ταὐττν χαὶ ὃ σοφὸς εἶπεν ὠσαύτως Κύριλλος θεῖκὴν
δύνσµιν, αὐτὴν δηλαδη τὴν οὐσιώδη xal φυσικὴν

χειῶν ἔλεγεν ὁποτέλεσμα χαὶ χτίσµα, νῦν τὴν οὗ- f) δύναμιν χαὶ κίνησιν xol ἑνέρχειαν τῆς θεότήτος,

ὀίαν αὐτὴν εἶναι μεταδαλών φησι τοῦ θεοῦ, fic
ἔργα xal ἁπκοτελέσματά φησι τὰ θαύματα, ἃ 65 xal
ἑνεργείας θεοῦ φησιν αὖθις λέγειν τὸν θεῖον Κύριλ-
Aov, Ἐγὼ δὲ, εἰ μὲν ἀπὸ τῶν ἑνεργημάτων τε xai
κτισμάτων ἐπὶ τὴν θεωρίαν τῆς οὐσίας αὐτῆς àva-
6αίΐνειν ἣν τοῦ θεοῦ κατ) Εὐνόμιόν τε xa! Γρηγορᾶν,
ὑδεξάμην ἂν τὸν αὐτοῦ λόγον, ὀλίγα φροντίσας τῶν
λέξεων νῦν δὲ οὐχ οὕτως ἔχειν τὰ τοιάδέ φαοὶν οἱ
φούτων θεολόγοι τε xai διδάσχαλοι, ἁλλ᾽ Ex τῶν ποιη-
µάτων οὐκ ἐπὶ την οὐσίαν, ἀλλ ἐπὶ εν σοφίαν xal
9h» δημιουρχιχὴν δύναμιν ' xal ἑνέργειαν μᾶλλον
ἀ αφέρεσθαι τοῦ θεοδ. φησὶ xal γὰρ ἐν τοῖς θησαυ-
οροῖς ὁ αὐτὸς θεῖος Κύριλλος: Οὐδὲν ἐπίχτητον τῶν
pv ἰδιωμάτων. bx μέντοι τῶν ἀποτελεαμάτων,

περὶ Ἶς ὁ μὲν σοφὸς Ἰωάννης, Ἐκ τῶν θαυμάτων,
"ol, τῆς αὐτῖς οὐσίας ὄντα τῷ Πστρὶ τὸν Χρι-
ατὸν ἔγνωμεν' ἑνέρχεια δὲ, φησὶ, θεοῦ τυγχάνει τὰ
(αύματα * ὁ δὲ θεσπέσις Κύριλλος, Τὰ ἑτερ)γενῆ,
φησὶ, xai ἑτεροφυᾶ τὴν αὐτὴν ἑνέργειαν ἔχειν οὐχ
ἄν "τις δὀίη αωφρονῶν * ἀλλ ὥσπερ ἁπεσχοινισµέ-
νον ἔχουσι τῆς οὐσίας τὸν λόγον ἤτοι τῆς ποιότητος,
οὕτω χαὶ διάφορον ἁποδώσουσι τὴν ἑνέρχειαν '
ἐχεῖνο μονονουχὶ λέγων, ὅπερ ὁ σοφὸς Ἰωάννης μετὰ .
Μαξίμον τοῦ θείου περὶ τῶν αὑτῶν φθάσας εἴρηχεν,
'A rb τῆς ἑνερχείας, λέγων, fj ἑχάστὸυ φύσς χαρα”
κτηρίζεται, τῆς μὲν ἀκτίστου ἑνερχείας ἄκτιστον
δειχνύσης φύσιν, χτιστὴν δὲ τῆς κτιστῆς, καὶ ὅτι
&:l κατάλληλα ταῖς φύσισιν εἶναι τὰ qoauxd. "Hu

959

PRILOTHREI CP. PATRIARCILE

ob» ὁ σοφὺς Ἰωάννης, ὦ; εἴπομεν, ἔφη τῶν θαυμά- 4 xal μετὰ μικρὸν ὑφ᾽ ἡμῶν εἰς αἰσχύνην καὶ θρίαµ-

των τοῦ Χριστοῦ ἄύναμιν xal θείῖαν ἑνέρχειαν, ταύ-

την ὁ ἱερὸ; Κύριλλος θεϊκὴν δύναμιν, καὶ τῇ θείᾳ᾽

φύστι κατάλληλον ἑνέρχειαν εἴρηχεν. "O δὲ ἀποτέ-
λεσμα τῆς θείας Ἱνερχείας ὁ θεῖος Ἰωάννης εἶτε,
τοῦτο πληθυντικῶς ὁ σοφὸς Κύριλλος ἔργα θείας
ἔφη Συνάµεως. Καὶ οὕτως ἀναλογοῦντες xal συµ-
ςωνοῦντες ἀλλήλοις τε χαὶ τοῖς λογίοις ὅθεν ἄρα χαὶ
ὥρμηνται, οἱ σεπτοὶ θεολόγοι Κύριλλός τε xal
Ἰωάννης φαίνονται χάλλιστα, xal τὰς κενὰς ἐχείνας
ἀναλαγίας, χαὶ τὰς ἀσυμφώνους συμφωνίας τε xal
δυχοφαντίας ἁπηστβεφόμενοι τοῦ χενοῦ φιλοσόφου,

Ei δ' à Φιλόσοφος οὗτος ἑνιστάμενος λέγοι, Καὶ
πῶς αὑὗτός τε Κύριλλος ὁ σοφὸς xol ᾿Αθανάσιος ὃ
μέγας ἑνέργειαν Θεοῦ τόν τε Ylbv χαὶ τὸ Πνεῦμι
λέχουσιεν, ὃ δή µοι χαὶ προλαδὺν διὰ τῶν ἐχείνων
δίδεικται λόγων ; αὐτὸς οὗτος παριὼν Γρηγορᾶς τὴν
ἑαυτοῦ ἁπορίαν λνέ-ω. Ἡμεῖς xoi γὰρ τὸν τὰ ἑχεί-
vov xal 5h καὶ τὰ τῶν θεολόγων ὁμοῦ πάντων θα»-
pastu; συνειλοχότα τε xal ἀναχεφαλαιωσάμενον,
Ἰωάννην φημὶ τὸν Σύρον, σὐύν γε τῇ αὐτοῦ θεολογίᾳ
παραγαγόντες, καὶ τοῦτ) αὐτὺ πραγµατείαν δεδει-
χότες πεποιηµένον, τὸ περὶ πάσης εἰπεῖν ἑνεργείας
θείας καὶ ἀνθρωπείας, οὖδα ιοῦ τέως ἐνταῦθα τοῦ:
τον ἑνέργειαν εἰπόντα τὸν τοῦ Θεοῦ Yi»v εὕρομεν t)
τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον, xasà tbv. τοῦ φιλοσόφου φημὶ
λόγον, Αὐτὸς τοίνυν, ὅπερ ἔφην, τὴν οἰχείαν ἕνστα-
σιν δίκαιος ἂν εἴη λύειν πρὀ γε τῶν ἄλλων. Μᾶλλον
δ' ἐχεῖνο; μὲν ἅπαν τὸ αὐτοῦ πεποίηχεν ἤδη, τοὺς
θεὀλ΄γους ἑπαναστῆσας ἀλλήλοις, xal συγχρούσας
ὧς ἔθος, xal δι’ ἀλλίλων αὐτοὺς χαταλύσας, xol
τὴν θεοπρεπῃ σφῶν θεολογίαν,. ὅσον τὸ ἐπ αὐτῷ,
tust; δὲ pes! ὀλίγον Θεοῦ βουλοµένου σύν γε τοῖς
θεολόγοις Πατράσι xal ταύτην λύσομεν.

Nov δὲ καὶ πρὸς τὴν οἰχουμενιχὴν ἁγίαν σύνοδον
πρὸ τῶν ἄλλων χρεὼν βλέφαι, xol γὰρ καὶ τοῦ
παρόντος ἔρεισμα λόγου μᾶλλον Exelvn, χἀχεῖθεν 6
τῆς καθ’ ἡμᾶς ὁρμᾶται μᾶλλον συνόδου τόμος, καὶ
πρός ye ἔτι Γρηγορᾶς xat αὐτὸς ἅπτεσθαί πως ix
μέρους ἑχείνης δοχεῖ, πλὴν ὀλίγου τινὸς τὸ πᾶν
ἑχείνης καταλιπὼν , xal τοῦθ) ὑπ ἀνάγχης οἶμαι
συνελαυνόµενος' ἔπεδὴ μηδ' ἀρνούντως ἓν τοῖς
φθάσασι τῶν ἑχείνης ἠφάμεθα λόγων, μηδὲ τὰς
χλοπᾶς χαὶ τὰς ἐπ) αὐτῇ παρεξηγήσεις xal τὰς χενο»

6ον τοῦ φεύδους χαὶ τῆς σῆς συχοφαντίας προενε»
χθήσεται. Τὸ δ᾽ οὖν παρὸν λέγε xal προχόμιζε τὰ
τοῦ τόμου, χαθάπερ αὐτὸς βούλει. Την ἑχατέρας
φύσεως ἑχατέραν, φησὶν, ἴσμεν ἑνέργειαν , τὴν οὗ-
σιώδη λέγω xal φυσιχὴν xa. χατάλληλον, ἁδιαιρέ-
πως προϊοῦσαν ἐξ ἑχατέρας οὐσίας xal φύσεως,
χατὰ τὴν ἐμπεφυχυῖαν αὐτῇ φυσικὴν xai οὑσιώδη
ποιότητα, xal τὴν ἁμέριστον ὁμοῦ xal ἀσύγχντον
θατέρας οὐσίας συνεπαγοµένην ἑνέργειαν. Τοῦτο
γὰρ xa τῶν ἐνεργειῶν ἐπὶ Χριστοῦ ποιεῖ «b διάφο-
pov, ὥσπερ 5h καὶ τὸ εἶναι τὰς φύσεις τῶν φύσεων.
Καὶ μετ ὀλίγα, Προϊὼν, φησὶ Γρηγορᾶ:, περὶ τοῦ
τόμου δηλονότι xal τῶν ἐχθεμένων ἐχεῖνον λέγων,
ἐπιφέρει συμπέρασμα τῶν τοιούτων Ἡρακτικῶν τὸν
ὅρον, xal φησιν, ὃτί παρέδωχεν ἢ τῶν ἁγίων διδασχα-
Ma χηρύττειν ἐπὶ Χριστοῦ δύο φυσιχὰ θελήµατα,
οὐχ ὑπεναντία, ἁλλ᾽ ἑπόμενον τὸ ἀνθρώπινον αὑτοῦ
θέληµα, xax μὴ ἀντιπίπτον, f] ἀντιπαλαῖον, μᾶλλον μὲν
οὖν xat ὑποτασσήμενον τῷθείῳ αὐτοῦ καὶ πανσθενεῖ
θελήµατι, Τούτων δὲ ἀναγνωσθέντων, χωφοῖς ἑφχε-
σαν οἱ ἀνθιστάμενοι, ἓν xa πάντη ἁδιάφορον διατεινό-
µενοι τὴν θείαν τε χαὶ ἄχτιστον οὐσίαν, xaX τὴν
θείαν xal ἄχτιστον ταύτης ἑνέργειαν. Ὁ μὲν οὖν
Γρηγορᾶς, οὕτω καὶ τοῖς τοῦ ὅρου καχῶς ἐπιθέμε-
voc, καθὰ δὴ xal τοῖς πρὸ αὐτοῦ, xal τὸ τῆς ῥήσεως
ἀχροτελεύτιον µόνον ἔχεῖθεν λαδὼν, τὸ δὲ πλεῖστον
ἀποῤῥίφας ἐχείνου, xaX μηδὲ μνησθεὶς, οὕτως ἔπειτα
αρὺὸς τὰς φίλας παρεξηγήσεις χαὶ την κατ ἑχείνων
πε χαὶ ἡμῶν συνἠθη βλασφημίαν καὶ τὰς συχοφαν-
τίας χωρεῖ . ἐμοὶ δὲ xàE αὐτῶν τῶν εἴλημμένων
αὐτῷ µορίων ἐχεῖθεν εὐχερῶς ἔχοντι τοῦτον ἐλεῖν,
xaX ψεύστην xoi συκοφάντην xal τῆς θεότητος
ὑδριστὴν, ὑπὲρ οὓς ἡ ἁγία σύνεδος ἐχείνη τότε xa-
θεῖλεν εὐθὺς ἁἀποδεῖξαι, τῶν ἀναγχαίων εἶναι κατα-
Φαίνεται τὰ τῆς ἁγίας συνόδου πάντα παραγαγεῖν
ἐχεῖνα τῷ λόγῳ πρότερον, el καὶ µαχρότερός πως
ὁ λόγος, xa δεῖξαι τὸν τῆς εὐσεθείας χατήγορον
τουτονὶ νῦν εἴπερ ποτὲ Exóvta χαχουργοῦντά τε καὶ
πονηρευόµενον, xal εἰς ἀσύγγνωστον ὄντως τὴν
οἰχείαν θεοµαχίαν xai τὴν βλασφημίαν Ἐκχτείνοντα.

Φησὶ τοιγαροῦν ὁ τῆς καθ᾽ ἡμᾶς ἱερᾶς συνόδου τὐ-
μος» Ἐπὶ τούτοις ἀνεγνωσθη ῥῆσις τῶν Πρακτικῶν,
ἔχουσα ἐπὶ λέξεως οὕτως Τίς vp, εἰ xal βραδὺς εἴη

Φωνίας τοῦ Γρηγορᾶ προηνέγκαµεν. dot τοιγαροῦν D πρὸς τὸ νοῆσαι, οὗ θεωρήσει, ὅπερ xal πᾶσι φαίνε-

ἐχεῖνος, τὰ τηῦ τόµου δῆθεν ὡς ἔθος αὐτῷ κατ αὐτοῦ
τοῦ τόμου προφέρων Av) γὰρ τῶν τῆς ἕκτης ἁγίας
ἐχείνης συνόδου, φησὶ, Πρακτικῶν προεκοµίσθη xol
ἑτέρα ῥᾷσις, ἔχουσα ἐπὶ λέξεως οὕτω *

Καὶ ὅρα την ἀναισχυντίαν αὐτοῦ xat τὴν ἄνοιαν,

πῶς τὰ ἱερὰ δηµοσἰᾳ χλέπτων, οὗ µάλα τοι τοὺς
ὀρῶντας αἰδεῖται, οὐδὲ συγχαλύπτει γοῦν τὴν al-
σχύνην σχότῳ t καὶ ἁφανίᾳα, χαθάπερ ἔθος «ot;
χλέπτουσιν. El yàp xal ἑτέρα ῥῆσιν προϊκομίσθη
ἀπὸ τῶν Πρακτικῶν εἲς ἁγίας συν’δου, φησὶν ὁ
τόμος, ὥς καὶ αὐτὸς λέγεις, πρόδηλον ὅτι xat πο)
τῆς ῥήσεως ταύτης ἄλλη παρὰ τοῦ τόµον προεχα-
µίσθη, xal πολλῷ µείζων ταυτητὶ χαὶ πολ)σλασίων,
ὃν αὐτὸς ἀποτεμὼν χαχὼς πᾶσαν ἀπέγρυφας, Ἆτις

ται, ὅτι ἀδύνατον xal παρὰ τὴν τάξιν τῆς φύσεώς
ἐστι δύνασθαι εἶναι φύσιν, xot ἑνέργειαν μὴ ἔχειν
φύσεως; ὅπερ οὐδὶ ἀπὸ τῶν αἱρετιχῶν ποτε ἔδοχιο
µάσθη λέγεσθαι, οἵτινες πάσας τὰς ἀνθρωπίνας παν-
ουργίας xal σχολιὰς ζητήσεις χατὰ τῆς ὀρθότητο:
της πίστεως, xal συναθροισμοὺς ταῖς φαυλότησιν
αὐτῶν προσφόρους ἐφεῦρον. Ἱῶς οὖν ὅπερ οὔτε
παρὰ τῶν ἁγίων Πατέρων ἑῤῥέθη ποτὲ, οὔτε ἀπὸ
τῶν βεθήλων αἱρετικῶν τετόλµηται εὑρεθῆναι, sl
τοῦ παρόντος δυνἠσεται προπετευθῆναι, ἵνα τῶν
δύο φύσεων τοῦ Χριστοῦ, τῆς θείας δηλαδὴ xel
τῆς ἀνθρωπίνης, ὤντινων αἱ ἰδιότητες ἀχέραιοι
εἶναι γνωρίδονται ἓν Χριστῷ, μίαν ἔχειν ἑνέργεταν y
Τίς ποτε ὀρθῶς φρονῶν δυνλαεται ἀποδεῖδαι ,

961

CONTRA GREGORAM ANTIRRHETICORUM VIII.

ὑπότε ἐὰν µία kavtv. εἴπωσιν, 1). χρονικὴ, ἢ ἀῑδιος Α ᾽Αλλὰ τὰ μὲν τῆς γίχης xai τῶν βραθείων οὕτω

λεχθήσεται, θεία 3) ἀνθρωπίνη ἄκτιστος f) χτιστὴ, f
αὐτὴ Ἶτις xal τοῦ Πατρός ἐστιν, f| ἑτέρα παρὰ τὸν
Πατέρα; El τοίνυν µία ἑἐστὶ xai ἡ αὐτὴ, µία τῆς
θεότητος xal τῆς ἀνθρωπότητος τοῦ Χριστοῦ χοινἠ
ἐστιν ὅπερ ἀλλόχοτόν ἐστι λέγεσθαι. θὐχοῦν ἑπὰν
ὁ χὶὸς «o0 Θεοῦ ὁ αὐτὸς θεὸς xal ἄνθρωπός ἐστι,
«à ἀνθρώπινα ἑνεργήσας ἐπὶ τῆς γῆς, ὁμοίως σὺν
αὐτῷ xoi ὁ Πατὴρ ἱνήργησεν. Ἐπειδὴ ἃ ὁ Πατὶρ
ποιεῖ, ταῦτα xal ὁ Tidc ὁμοίως ποιεῖ ' ἐπεὶ ὅπερ 1
ἀλήθεια περιέχει, àv 6s ἀνθρώπινά τινα ἑνήργη-
σεν ὁ Χριστὸς, πρὸς µόνον τὸ πρύσωπον αὐτοῦ ὡς
χἱοῦ ἑἐπαναφέρεται' ἅτινα οὐχ ἔατι τὰ αὑτὰ, ofa
φὰ τοῦ Πατρός. Κατ ἄλλο γὰρ δηλονότι xal ἄλλο
ἐνήργησεν ὁ Χριστὸς, ἵνα χατὰ τὴν θεότητα ἃ ποιεῖ

ὁ Πατὴρ, ταῦτα xai Vidc ὁμοίως moi], καὶ χοτὰ B

«fv ἀνθρωπότητα, & «lov τοῦ ἀνθρώπου ἴδια, ὁ αὖ-
tbc οὗτος ἑνήργει ὡς ἄνθρωπος; ἐπειδὴ ἀληθής ἐστι
xai Geb; xai ἄνθρωπος. "Όθεν xol ἀλτθὼς πι-
ατεύεται, ὅτι ὁ αὐτὸς οὗτος εἷς Ov, ἔχει φυσιχὰς
ἑνερχγείας, «hv θείαν δηλονότι χαὶ τὴν ἀνθρωπίνην,
τὴν ἄκτιστον xal τὴν χτιστὴν, ὡς ἀληθινὸς xal τέ-
λειος θεὸς, ἀληθινὲς xai τέλειος ἄνθρωπος, εἷς ὁ
αὐτὸς μεσίτης θεοῦ καὶ ἀνθρώπων, Κύριος Ἰησοῦς
Χριστός.

Ταύτην πᾶσαν τὴν περὶ τῶν ἐνεργειῶν τοῦ Xpt-
στοῦ θεόπνευστον θεολογίαν, τὴν οὕτω πλατεῖάν τε
καὶ cag, xai ἠχριδωμένην διὰ πάντων, τὴν xal της
θείας οὐσίας xal τῶν Χτισμάτων τὴν θείαν χαθα-
ρῶς διαιροῦσαν ἑνέργειαν, xal λέξεσιν αὐταῖς τὸ
θεοκρεπές τε xal ἄκτιστον αὐτῆς διαῤῥήδην ἄναχη-
ρύττουσαν, καΐτοι Υε xal τηλικαύτην xal διὰ µα-
χρῶν οὕτω ῥηθεῖσαν παντελῶς ἁπησιωπήσας Γρη-
γορᾶς Φαίνεται, xal μηδὲ προσεγγίσαι γοῦν τῷ
λόγῳ xal προσάφασθαι δυνηθεὶς, τὴν μὲν ἅτταν
τὴν αὐτὸς ἑαυτοῦ πᾶσιν ἀναχηρύττων τῇ πρὸς ταῦτα
σιγῇ, τῇ συνόδῳ δὲ καὶ «p τόὀμῳ λαμπράν τινα xai
περιφανΏ τὴν νίχην καὶ τὸ κράτος ἀναχηρύττων xal
ἄχων, xal πράγµασιν αὐτοῖς πᾶσι δειχνὺς, ὡς ἃ
μὲν ἀντιλέγων δῆθεν λέγει χαὶ γράφει, παίδων εἰσὶν

ἀθύρματα χατὰ Ψαµάθου παιζόντων, xai παῖδας |

ὡσαύτως ἐξαπατώντων, 3 xal τερπόντων, o5x ἄν-
ὃρας νοῦν ἔχοντας xal λόγον πρεσθεύοντας ἀληθῆ,
ἐχεῖνυς ὅ' ὁ τῆς ἀληθείας λόγος xai μόνος, ὃς χαθά»
περ οὐ δέδεται, κατὰ τὸν µαχάριον εἰπεῖν Πανλονι
οὕτως οὐδὲ παίζει καὶ παίζεται, δρᾷ δὲ μᾶλλον οἷς
ἂν ἐγγένηται τὰ θεῖα xol ὑψηλότατα, ἀπὸ τῆς σαρ-
κὸς ἀνάγων ἐπὶ τὸ Πνεῦμα, xal μυστηρίων θεοῦ
χοινυνοὺς τοὺς μετέχοντας ἑργαζόμενος. "Oüev xal
ἑδόκει δεῖν εἶναι τὸν περὶ τῶν προχειµένων λόγον
χὰμοὶ χἀάνταῦθα πεπαῦσθαι, xal τῆς εἰς τὰ πρόσω
φορᾶς ἀνασχεῖν ἤδη τὴν χεῖρα. H τί γὰρ ἄν τις
περ',εργάζοιτο περαιτέρω, xat λέγοι xal Υράφοι xal
διαλέγοιτο, τοῦ προσδιαλεγοµμένου φεύγοντος τὸν
ἀγώνα xal τὸ στάδιον, xal τὴν τῆς ἀγωνίας ἀχμῆν
οὕτω ὁραπατεύο-τος αἴσχιστα, xal xaü' ἑαυτοῦ μὴ
᾿μόνον τὰς φήφους καὶ τὸν ἄνωθεν ἕλχοντος βραδευ-
«hv, ἀλλὰ xal τὴν εἰρωνείαν xai τὰ σχώµµατα xal
«bv δίχαιον ὙΥέλωτα ξυμπάντων ἅμα τῶν θεατῶν;

προφανῶς μεθ) ἡμῶν xal οὐδείς ποτε τῶν πάντων
ἀντερεῖ μὴ τὸν ἐγχέφαλον διασεσεισµένος, ἢ xal
τὴν γνώµην χαὶ τὴν ψυχὴν ἄλλως διάστροφος. ᾽Αλλ’
ἐπειδὴ xai τὴν κατὰ τὴν προῤῥηθεῖσαν τῆς ἁγίας
συνόδου δευτἐραν ῥῆσιν, ἑξῆς ἐν τῷ τόμῳ χειµέ-
νην, ὁ τοὺς ἀντιῤῥητικοὺς γράφων ἐχείνους λόγους
ἐχεῖθεν ἁποσπάσας δίχα παντὸς ἑρυθήματος, xal
γράφειν πρὸς ἐχείνην χαὶ λέγειν xal ἀντιλέγειν
τολμᾶᾷ, δίκαιον ἂν εἴη τοῖς αὐτοῖς xat ἡμᾶς ἔγχει-
εΏσαι xat αὖθις, χἀχεῖνα παραγαγόντας τῷ λόγῳ,
ἔπειτα xat πρὸς Γρηγορᾶν, χαὶ τὰς ἐχείνου παρεξ-
ηγχήσεις, xal τὰ καθ ἡμῶν ἐγχλήματα βλέψαι.

Φησὶ τοιγαροῦν xal αὖθις ὁ *Ópoc* Καὶ πάλιν
ἀπὸ τῶν αὐτῶν Πρακτικῶν προεχοµίσθη ἑτέρα ῥῇ-
σις, ἔχουσα ἐπὶ λέξεως οὑτω' Τὴν ἑχατέρας φύσεως
ἱχατέραν ἴσμεν ἑνέργειαν, τὴν οὐσιώδη λέγω χαὶ
φυσιχὴν xai χατάλληλον, ἆδ.αιρέτως ἐξ ἑχατέρας,
προϊοῦσαν οὐσίας xai φύσεως, χατὰ τὴν ἔμπεφυ-
χυῖαν αὑτῇ φυσιχὴν xal οὐσιώδη ποιότητα, xal τὴν
ἀμέριστον ὁμοῦ χαὶ ἀσύγχυτον θατέρας οὐσίας συν»
επαγοµένην ἑνέργειαν . Τοῦτο γὰρ xal τῶν ἑνερ-
γειῶν ἐπὶ Χριστοῦ ποιεῖ τὸ διάφορον, ὥσπερ δὴ xat
τὸ εἶναι τὰς φύσεις τῶν φύσεων.

Καὶ τὸ μὲν µέχρι τοῦδε xal Γρηγορᾶς ὡσαύτως
Ev γε τοῖς αὐτοῦ προστίθησι vpáppaat: τὸ 0b τούτων
ἑξῆς, τοῦ τῆς µακαρίας ἑχείνης συνόδου πεφυχὸς
ὅρου, τοῖς προλαδοῦσι παρ᾽ ἐχείνου σχεδὸὺν ταυτὰ
πέπονθς' πλὴν ὅσον ἐχεῖνα μὲν xal σεσίγηχε παν-

6 τελῶς, χαθὰ δὴ xal αὐτὸς ἔφθην εἰπών, τὰ δὲ τοῦ

ὅρου ταυτὶ χατατεμὼν xa: διασπαράξας, τὰ μὲν καὶ
σιωπῇ καὶ λἠθῃ τὸ κατ αὐτὸν δέδωχε, τὰ δὲ λαδὼν
ἐχεῖθεν συνῖ «νε τοῖς προῤῥηθείσι, καθὰ δήπου xal
ἡμῖν ἐν τοῖς φθάσασιν εἴρηται' ὧν xal «b πάθος xal
τὴν τομὴν διελέγξει µάλα σαφῶς, ὑχιᾶ map! ἡμῶν
ἐνταῦθα νῦν τὰ τοῦ ὅρου προτεθέντα.

Φησὶ τοἰνυν xal πάλιν ὁ τόμος" ᾽Αλλὰ xal ὁ παρ'
αὐτῶν ζητούµενος ὄρος ἀναγνωσθεὶς εἶχεν ἐπὶ λέ-
Esto; οὕτως Ἡ παροῦσα ἁγία χαὶ οἰκουμενιχὴ σύν-
oboe, πιστῶς δεξαµένη xal ὑπτίαις χεραὶν ἁσπα-
σαµένη τὴν τε τοῦ µακαριωτάτου xal ἁγιωτάτυυ
πάππα τῆς πρεσδυτέρας Ῥώμης ΑἉγάθωνος γενο»
µένην ἀναφορὰν πρὸς τὸν εὐσεδέατατον ἡμών βασι-
λέα. Καὶ µιτά τι'α' Ἐπομένη τε ταῖς ἁγίαις καὶ

D οἰχουμενικαῖς πέντε συνόδοις, xat τοῖς ἁγίοις ἐχ-

κρίτοις Πατράσι, xal συμφώνως ὁὀρίζουσα ὀμολο-
χεῖν τὸν Κύριον ἡμῶν Ἱησοῦν Χρ:στὺν τὸν ἀλτθινὸν
θεὸν ἡμῶν, τὸν ἕνα τῆς ἁγίας χαὶ ὁμοουσίου καὶ
ζωαρχιχκῆς Τριάδος, τέλειον Ev θεότητε, xal τέλειον
τὸν αὐτὸν ἐν ἀνθρωπότητι, κατὰ πάντα ὅμοιον
ἡμῖν χωρὶς ἁμαρτίας, πρὸ αἰώνων μὲν tx Πατρς
γεννηθέντα χατὰ την θέοτητα, ἐπ ἑσχάτων δὲ τῶν
ἡμερῶν τὸν αὐτὸν δι) fjid; xai διὰ τὴν ἡμετέραν
σωτηρίαν ἐκ Π /εύματος ἁ[ίου xat Μαρίας τῆς ἴλαι--
θένου τῆς χυρίω, xoi ἀληθῶς Βεοτόχου xarà τὴν
ἀνθρωπότητα, ἕνα xal τὸν αὐτὸν Χριστὸν Κύριον —
μονοχενῆ àv δύο φύσεσιν, ἀσυγχύτως, ἀτρέπτως,
ἀχωρίστως, ἁδιαιρέτως γνωριζόμενον, οὐδχμ»ῦ t*€
τῶν φύσεων διαφορᾶς ἀνΏρημένης διὰ τὸν ἕνωσιν,

PHILOTHEI CP. PAT RIARCII/E
σωνομένης δὲ μᾶλλον τῆς ἰδιώτητος ἑχατέρας φύ- A xa! ταῦτα τῶν οἰχουμενιχῶν συνόδων», καὶ

σεως, xal εἰς lv πρόσωπον χαὶ µίαν ὑπόστασιν αυν-
τρεχούσης, οὐχ si; δύο πρόσωπα µμεριζόμενον 1
διαιρούμενον, ἀλλ᾽ ἕνα καὶ τὸν αὐτὸν YU» νμονογενῆν
Εεὸν, λόγον, Κύριον Ἰησοῦν Χριστὸν, χαθάπερ οἱ
πρυφῆται ἄνωθεν περὶ αὐτοῦ, xol αὑτὸς ἡμᾶς
"Iqcou; Χριστὺς ἑξεπαίδευσε , xal «b τῶν ἁγίων
Πατέρων ἡμῖν παρέδωχε σύμόθρλον, χαὶ δύο φυσικὰς
θαλήσεις fioc θελήµατα kv ᾽αὐτῷ, χαὶ δύο φυσιχὰς
ἑνεργείας., ἁδιαιρέτως, ἁἀτρέπτως, ἁμερίστως ,
ἀσυγχύτως χατὰ τὴν τῶν ἁγίων διδασχαλἰαν ὡσαύ-
τως κηρύττομεν. Καὶ δύο μὲν φυσινὰ θελήματα,
οὐχ ὑπεναντία, μὴ Υένοιτο, χαθῶς οἱ ἀσεθεῖς ἔφησαν
αἱρετικοὶ, ἀλλ ἑπόμενον τὸ ἀνθρώπινον αὐτοῦ θέληµα,
καὶ μὴ ἀντιπίπτον ἡ ἀντιπαλαῖον, μᾶλλον μὲν οὖν
xa ὑποτασσόμενον τῷ θείῳ αὐτοῦ καὶ πανσθενεῖ
θιλήµατι. Καὶ ταῦτα μὲν ὁ τῆς καθ) ἡμᾶ; συνόδου
τόμος, ix τῆς ο,χουμενικῆς συν’δου λαθών * ὁ δὲ
Γρηχορᾶς τοὺς τῆς παροιµίας μιμεῖσθαι βουλόμενος
φῶρας. δέον μετὰ τὴν παράἆλογον κατὰ τῆς συνόδου
καυτηνὶ τόλμαν ὑποχωρεῖν xal χαταδύεσθαι, xal
τοὺς ἑλέγχους ὑποφρίττειν χαὶ δεδιέναι, ὁ δ᾽ ἀναι-
σχυντἰας xal θράσους, μᾶλλον δ᾽. εἰπεῖν οἰχειότερον,
ἀναισθησίας ὑπερθδολῇ, xal προσεγχαλεῖν χαὶ προσ-
επεµθαίνειν οἴεται δεῖν, χαὶ λέξεως ἀλλοίωσιν, ὡς
αὐτὸς ἑχεῖνός φησιν, -αἰτιᾶσθαι, xal ουλλαθῆς μιᾶ.
«two; ἀποδολὴν f| παρόρασιν. Καΐτοι γε τὸ λέξιν ἐν
τοῖς φθάσασιν ἀμειφθῆναι, xal ανλλαθὴν ix τοῦ µέ-
«qu διαδραμεῖν, ὡς αὐτός qnoi, ἢ 340p xal συναρ-

παγῇ τῶν ἀπογραφομένων τὰς [ερὰς ῥήσεις, ἢ τῶν (C

πρωτοτύπων διαφορᾷ, xatvbv οὐδὶν οὐδὲ ἄτθες, ἕως
ἂν ὁ τοῦ λόγου σχοπὺς xai ἡ διάνοια τᾶν ἐξ ἀρχῆς
αυντεθεικότων οὐδὲν ἕττον διατηρῆται. TL γὰρ
πρός Υε 75v τοῦ λόγου σκοπὸν ἑναντίον ἂν γένοιτο,
ej ἀντὶ τῆς αυνεργείας, ὥς φησι Γρηγορᾶς, ἑνέρ-
χειαν 6 τόμος ἑξέδωχεν, οὕτως ἓν ἄλλόις τῶν ὁρ-
χετύπων πυκτίων εὑρών ; Ταυτὸ χαὶ yáp ἐστι
ουνερχίαν τε τῆς ἑτέρας οὐσίας εἰπεῖν, συνεπαγο-
µένην ἐπὶ Χριστοῦ τὴν ἑτέραν οὐσίαν, εἰς μίαν
ἄμφω τὴν αὐτοῦ συν!,οὖσας ὑπήύστάσιν καὶ ἑνέρ-
γειαν᾽ ὡς ἀγνοεῖν τὸν ταῦτα διεξιόντα διὰ τὸ τῆς
ἑννοίας ἓν ὡσαύτως xaX ἁδιάφορον, πότερον ἂν εἴη
τούτων ἀληθῶς τῶν ἐξ ἀρχῆς εἱἰρηχότων τε xol
συγγραφαµένων ἑἐκχεῖνα. "Esto τοιγαροῦν ἀντὶ Evep-

ela χατὰ Γρηγορᾶν auvepyla, xol τῇ θατέρας λέ- D

£e προσκχείσθω ἢ xal προχείσθω, χαθά φησιν ἐχεῖ-
voc, xal τὸ, τὴν, ἄρθρον. Οὐδὲν ἡμεῖς πρὸς ταῦτα

διαφερόµεθα, εἴθ' οὕτως εἴτε ἐχείνως ἔχει. Τὸ δὲ

κατὰ τῆς οἰκουμενικῆς ἁγίας ταύτης συνόδου, xal
τῶν τῖς πίστεως ἀξιωμάτων ξολμηρᾶ χαὶ φυχῇ xai
γλώττῃ χωρῆσαι, xat πᾶσαν ἑχείνην «hv τῶν Ila-
τέρων θεολογίαν, Πνεύματι θείῳ ῥηθεῖίσαν, πλην
ὀλίχου γέ τινος ἀπελάσαι τοῦ συνεδρίου, τοῦτο το[-
vuv καὶ τοὺς τὰ Μαρχίωνος πάλαι νοτοῦντας πολλῷ
εινι.παρελαύνει τῷ µέσῳ, ὅσον ἐχεῖνοι μὲν χατά
συλλαδῶν xal λέξεων µόνων ἐχώρουν, xal τούτῳ
ταῖς ἱεραῖς ἐπεχείρουν λυμµαίνεσθαι Γραφαῖς, ὃ φα-
ew οἱ τὰ ἐκείνων ἑξητακότες' ὁ δὲ Τρηγορᾶς οὔ-
, xoc σελίδα; ὅλας ὁμοῦ xal xia xal χωρία μακρὰ,

094
τῶν
ἀκιωμάτων, ὅπερ εἶπον, ἀνερνθριάστως ἐκξάλλει,
xai Ακίνδυνον Ev τούτῷ τὸν Βαρλαὰμ ἐχείνου διά-
δοχον xaX τῆς αἱρέσεως δεύτερον προστάτην πολλῷ
τινι παρελάσας τῷ µέσῳ.

λλλὰ τὰ μὲν ἅλις ἑχόντων τό γε νῦν εἶναι » δεῖ
δὲ xai mph; τὰς ἱξηγήσεις xal τὴν τῶν ἱερῶν, ὡς
αὐτός qnot, ῥητῶν ἀνάπτυξιν ἑλθεῖν xa ἡμᾶς 95m
τοῦ φιλοσόφο». Φέρε, φησὶ, xal την εὐσεθῃ προσα-
ποδῶμεν ἔννοιαν ἀχολούθως αὐτῇ xal ὁλόχληρον
ἐφεξίς. "Exec δὲ οὑτωσί: Τὴν ἑχατέρας φύσεως ἔχα-
τέραν ἴσμεν, troie, ἑνέργειαν, εἴτουν τῶν τοῦ
Χριστοῦ φύσεων δύο τὰς ἑνεργείας Υινώσχομεν,
τῆς τε θεότητος xal τῆς ἀνθρωπότητο: * ταυτὸ δὲ
εἰπεῖν µίαν μὲν τὴν ἁπλην τε καὶ ἀσύνθετηων xal
ἄχτιστον, ἑτέραν δὲ τὴν χτιστὴν xal σύνθετον.
Ἐπεὶ δὲ xal οὐσιῶδες λέγεται τὸ τῆς οὐσίας ἐχά-
στης Guctattxbw, xal φυσιχὸν ὁμοίως τὸ τῆς φύ-
ctt; ἑχάστης συστατιχὸν, ὅθεν xal οὐσιώδης τε xal
ἑνούσιος ὁ Yib; xal Λόγος λέγεται τοῦ Θεοῦ χατὰ
τὸν uéyav ᾿Αθανάσιον χατα)λήλως ἄρα χαὶ ἆρμο-
ζδντως γινώσχομεν τὴν μὲν ἁπλῆν οὐστίαν χαὶ φὐ-
ctv ἄχτιστον εἶναι καὶ ἁπλῆν xal µίαν ἑνέρ-ειαν,
ὥσπερ ἣν, πρὺ τῆς σαρχώσεως, ἣν Cb πάνῖως xal
προῆν, ἁπλῆ xai µία καὶ αὐτενέργεια, ἐπεὶ δὲ
ἀναλλοίωτος Tv, ἔμεινεν ἄρα καὶ μετὰ σάἆρχωσιν
ὥσπερ ἦν ἁπλῆ xal µία χαὶ αὐτενέργεια ἄκτιστος:
καὶ οὐκ ἄλλη μὲν χατ᾽ ὀὐσίαν, ἄλλη δὲ xat' ἑνέρ.
γειαν. Τοῦτο γὰρ δέδεικται πολλάκὶς, ὡς ἐπὶ τῆς
ἁπλῖς ἑχείνης xal θείας φύσεως οὐ δύναται διπλόη
τις γνωσθῆναι xal διαφορἀ. Πῶς γὰρ τὸ πάντη dv
διαφορὰν ἕξει πρὸς ἑαυτὸ καὶ ἑνχντιότητα: Καταλ-
λήλως οὖν ἑφαρμόζομεν τῇ μὲν ἁπλῆ ἐχείνῃ xat
θείᾳ φύσει τὸ ἄχτιατον εἶναί τε χαὶ νοεῖσθαι χαὶ
λέγεσθαι ἑνέρχειαν, τῇ δὲ τυνθέτψ xal ἀνθρωπίνῃ
φύσει τὸ χτιστην xal oa-hv. ἔχει) ἑνέρχειαν, ὅθεν
xat ὁδιαιρέτως προϊοὺσαν ἴσμεν ἓξ ἑκατέρας οὐσίας
xai φύσεως, ἀναλόγως αὐτὴν εἰς τὰ φαινόμενὰ θαύ-
pata ποιουµένην τὴν πρόοδον ὁμοῦ χαὶ φανέρωσιν,
κατὰ τὸν θεῖον ᾿Απόστολον, ἑκάστῳ τὴν τοῦ Πνεύ-
µατος Φανέρωσιν τρὸς τὸ συμφέρον δίδοσθαι φά-
σχοντα.

Ἀχούσατε τῆς τοῦ σοφοῦ, μᾶλλον 6k τῆς τοῦ σο-
φιστοῦ τοντουῖ xal ἀπατεῶνος χαταγελάσίου καὶ
popa; ἐξηγήσεως. Οὐδὲ γὰρ τὴν ἀληθινὴην µόνην
xal πρώτην, ἀλλὰ xal τὴν κάτω καὶ δούλην xai
ὑπηρέτιν ταύτης σοφίαν, χαχῶς ἀπολωλεχὼς φαί-
νεται. Ἡ μὲν γὰρ οἰχουμενικὴ τῶν Πατέρων ἱερὰ
σύνοδος, Τὴν ἑχατέρας, φησὶ, φὐσέως ἑχατέραν
ἴσμεν ἐνέργειαν, τὴν οὐσιώδη λέγω καὶ φυσιχὴν xat
χα«ἀλλγηλον , ἁδιαιρέτως ἐξ ἑχατέρας «κροϊοῦσαν
οὐσίας xal φύσεως, xal ὅσα EEnc, χαθὰ 6h χαὶ φά-
σαντες εἴπομεν ὁ δὲ, μήτε δέξασθαι xal πιατεῦσαι
τοῖς χαλῶς τε χαὶ θεοπνεύστως εἱἰρημένοις βουλόµε-
voc, μήτε παραγράφασθαι τοὺς τοῦ λόγου τῆς ἆλη-
θείας χήρυχας τολμῶν φανερῶς, ἐξηγήσεσι δῇθεν
καὶ διαστρόφοις ἑρμηνείαις τὴν ἁπλουστάτην τε xal
σαφῃ xal φανερὰν ἀλήθέιαν διαγρἆάφαι πειρᾶται,
τὰ χαταχἐ)ασιάἁ παραφθεγγόµενος ixslva, Thy»

905

CONTRA GREGORAM ΑΝΤΗΙΠΗΕΠΟΟΒΟΝ VEI.

ἑχατέρας Υὰρ. orat, φύσεως ἑχατέραν ἴσμεν ἑνέρ- ὰ παῤῥησιανόμενος λέχεις, ὅτι ἐπὶ cre ἁπλῆς Exet-

γειαν’ χουν τῶν τοῦ Χριστοῦ φύσεων δύο τὰς ἑνει-
γεία; γινώσχοµεν, τῆς τε θεότητος xai τῆς àv0pu-
πότητος. Εἶτα μεταξὺ περὶ οὐσιώδους εἰκὼν xal φυ-
σικοῦ, xal τὸν Υἱὸν αἰνιξάμενος τοῦ Θεοῦ, τὴν qu-
cuhv εἶναι ταύτην ἑνέργειαν, ὡς οὐσιῶδές τι xol
φυσιχὸν, εἶτουν συστατικὸν τῆς οὐσίας τε καὶ t3;
φύσεως, ὡς αὑτός φησιν, ἀλλ᾽ οὐχ ὡς οὐσ[αν ζῶσαν
xai τελείαν ὑπόστασιν, xai τὸν μέσον ὅρον ἐννεῦθεν
καχῶς εἰληφὼς, τῶν ὁμωνύμων πως ὄντα, xal συλ-
λογισάµενος οὕτως, ὡς (peto, φευδὶς ἐπήγαγε τὸ
συμπέρασμα, συναγαγὼν οὑτωσί Καταλλήλως ἄρα
xai ἁρμοζόντως γινώσχομεν τὴν μὲν ἁπλῆν οὐσίαν
χαὶ φύαιν ἄχτιστον εἶναι xat ἁπλῆν xal μῖαν ἑνέρ-
yea. Καὶ μετ ὁλίγρν * Καὶ οὐκ ἄλλη μὲν xa
οὐσίαν, ἄλλη δὲ κατ᾽ ἑνέργειαν. Καὶ μετὰ βραχύ *
Πὼς γὰρ τὸ πάντη lv διαφορὰν EG πρὸς ἑαυτὸ xol
ἑναντιότητα, τῇ δὲ συνθέτῳ xal ἀνθρωπίνῃ φύσει τὸ
χτιστὴν καὶ ὁρατὴν ἔχειν ἑνέρχειαν ;

Καὶ τί τούτων ἡμῖν ἔδει, φιλόσοφε, τῶν συλλο-
γισμῶν τε καὶ παραλογιαμῶν, ἐξὸν αὐτόθεν τὸν τῆς
πίστεως λόγον λαδεῖν εὐαγγελιχῶς τε xal ἁπλῶς,
ἀλλ᾽ οὐχ ᾿Αριστοτελικῶς τε xal σοφιστικῶς, μᾶλλον
ὃ ἀσόφως οἰχειότερον. εἰπεῖν, ἑχτεθειμένον; El γὰρ
xul Αριστοτέλης αὐτὸς ἐχεῖνος ὁ σὲς διδάσκαλος
παρῆν, xai τῶν σῶν λόγων τε xai παραλογισμῶν
τούτων ἤχουε, πληγῶν ἂν εἶπε δεῖσθαι χαὶ σὲ,
ἐπειδὴ xoi τοῖς μὴ λόγψ xal ἁποδτίξει χατὰ σὲ πει-

θοµένοις οὕτως εὖ ποιῶν ἐχεῖνος ἑδίκασεν. Οἱ plv c

γὰρ τῆς οἰχουμενιχῆς ταύτης συνόδου Πατέρες, οὐ
περὶ ὃ αφορᾶς τῶν Χρ.στοῦ φύσεων xal ἑνώσεως
ὑποστατιχῆς σνυνιόντες τότε, οὐδὲ γὰρ τὸν ἀντι)έ-
γῦντα τούτοις οὐδαμῶς εἶχον, πάντων ἐπίσης τὰ
Νεστορίου τε xai Διοσχόρου xai Εὐτυχοῦς μετὰ
πολλῆς τῆς σφοδρότητος ἀποστρεφομένων, ἀλλὰ
περὶ θεληµάτων μᾶλλον χαὶ ἐγεργειῶν τῶν ἐν τῷ
Χριστῷ τοῦ ἀγῶνος αὐτοῖς ὄντος, τούτοις xal γὰρ
σαν οἱ σφοδρῶς πολεμοῦντες, ἁπλῶς οὕτω xal b[ya
συλλογιστικῶν ἑφόδων τε xal χατασχευῶν δύο τὰς
φυσιχάς τε xal οὐσιώδεις ἑνεργείας εἶπον τοῦ Xpt-
στοῦ, Χαταλλήλως ἑχατέραν ἐξ ἑχατέρας αὐτοῦ
προϊοῦσαν οὐσίας xal φύσεως χατὰ τὴν ἔμπεφυ-
χνῖαν αὐτῇ φυσιχὴν xal οὑσιώδη ποιότητα * xal ὅτι
ἀδύνατον xal παρὰ τὴν τάξιν φύὐσεώς ἐστι τὸ εἶναι
φύσιν, xal ἑνέργειαν μὴ ἔχειν φύσεως, ὅπερ οὔτε
ἀπὸ τῶν αἱρετικῶν, φησὶν, ἑδοκιμάσθη ποτὲ λέγε-
ὅψαι, πλὴν τῶν Μονοθελητῶν ἐχείνων, xal μετ ἐχεί-
νους τε xai σὺν ἑχείνοις ᾿Αχινδύνου τε xai τοῦ
Σρηγορᾶ τούτου. Κατ) ἄλλο Υὰρ, φησὶ, xa ἄλλο δη-
λονότι ἐνήργησεν ὁ Χριστός ἐπειδῇ ἀληθῆς dott
χαὶ θεὸς xal ἄνθρωπος. "Όθεν xal ἀλτηθῶς πιστεύε-
ται ὅτι ὁ αὐτὸς οὗτος, εἷς ὧν, ἔχει φυσιχὰς ἑνερ-
γείας, τὴν θείαν δηλονότι χαὶ τὴν ἀνθρωπίνην, τὴν
ἄχτιστον xal τὴν χτιστὴν, ὡς ἀληθινὸς xal τέλειος
θεὸς, ἀληθινὲς xal τέλειος ἄνθρωπο:. EU δὲ πᾶσι
«ούτοι; φανερῶς ἀντιλέγων ὁμοῦ, xal μετὰ πολλῆς
ες ἀναισχυντίας ἀντικείμενος., πρὸς xol; Aot;
ἁτόποις χἀχεῖνο σὺν τοῖς Μονοθελήταις ἑχείνοις

νης xe θείας φύσεως οὐ δύναται διπλόη τις Yves-
σθῆναι χαὶ διαφορά. Doc γὰρ, vie, τὸ πάντη ἓν
διαφορὰν δει πρὸς ἑαυτὸ xal ἑναντιότητα, τὴν xat"
ἐπίνοιαν παρὰ τῶν θεολόγων ῥηθεῖσαν «διάκρισιν xol
διαφορὰν τῆς θείας ἑνώσεως, ᾖτοι τῆς θείας οὐσίας
πρὸς τὴν θείαν φύσιν, στάσιν τινὰ xol µάχην καὶ

ἑναντιότητα τοῦ ἑνὸς δοξάζων᾽ καχῶς πρὸς ἑαυτό

ὅπερ τότε μὲν οἱ Μονοθελῆται, περὶ τῶν δύο θελη-
µάτων τε xa) ἐνεργειῶν τοῦ Χριστοῦ, ὡς ἀλλήλοις
ἀντικαθισταμένων ὅηθεν xal ἀντιπαλοιόντων, xa-

χῶς φρονοῦντες ἐξηλεγχθεσάν τε xai ἀπεθλήθησαν,. |

ὁ δὲ Γρηγορᾶς νῦν, πολλῷ χεῖρον καὶ ἀτοπώτερον
ἐπὶ τῆς θείας φύσεως xal τῆς θείας αὐτῆς ἑνερ-
γείας ὑπενόησε xai Εδίδαξεν. Εἶτα χαὶ μετ Εὐνο-
µίου τοῦ πάλαι νομοθετῶν ὡσανεὶ xal αὐτὸς, xal
διαιτῶν τῇ θεότητι, χαθάπερ ἐχεῖνος περὶ τοῦ

Μονογενοῦς ἔλεγεν, ὅτι μὴ ὄντα φαμὲν γεγενῇσδαι

«Uy Υἱὸν, τῇ δὲ τοῦ ποιῄσαντος γνώμῃ τὴν διαφο-
pàv τοῖς πᾶσιν ὁριζόμενοι, τοσαύτην αὐτῷ νέμομεὺ
4hv ὑπεροχὴν, ὅσην ἔχειν ἀναγχαῖον τῶν ἰδίων
ποιημάτων τὸν ποιητὴν, οὕτω xal Γρηγορᾶς ἐν-
ταῦθά φῆσι, Καταλλίλως οὖν ἐφαρμόζομεν τῇ μὲν
ἁπλῇ ἐχείνῃ xal θείᾳ φύσει τὸ ἄχτιστον εἶναί «a
xai νοεῖσθαι καὶ λέγεσθαι ἑνέργειαν, τῇ δὲ ουν-
θέτφ xal ἀνθρωπίνῃ φύσει τὸ χτιστὴν xal δρατὴν
ἔχειν ἑνέργειαν, ὡς εἶναι τοὺς μὲν πάλαι MovoBe-
λήτας, thv» ἀνθρωπείαν [τοῦ Χριστοῦ φύσιν ἄρνου-
µένους, φυσικὴν λέγειν ἔχειν ἑνέργειαν, ᾿Αχίνδυνον
δὲ xai Γρηγορᾶν τουτονὶ τὴν θείαν μηδαμῶς λέχειν
φύσιν φνσιχὴὶν ἔχειν ἓν 'ργειαν, ἀλλ' αὐτὴν ἐχείνην
μᾶλλον ἑνέργειαν πεφυχέναι τὴν φύσιν, ὃ δὴ xal ὁ
εἲς καθ) ἡμᾶς συνόδου τόμος ἤδη περὶ αὐτῶν εἴρη-
x&v, οὐ θεολογιχἠν τινα μαρτυρίἰαν προδαλλοµένων,
οὐ τὴν οἱχουμενιχὴν ταντηνὶ ἀροϊσταμένων τοῦ λό-
vov σύνοδον, τοὺς τεχνίτας φημὶ xal ἀγωνιστὰς χα)
λαμπροὺς τοῦ δόγµατος χήρυχας, ἀλλὰ τὰ τῆς πε-
πλανημένης αὐτῶν δόξης xal φαντασία: ὥσπερ
ἀξιώματά τινα τῆς μεγάλης ἡμῶν προθαλλόντων
πίστεως. Καταλλήλως xal γὰρ, φησὶν, ἑφαρμόνο-
μεν τῇ ἁπλῇ ἐχείνῃ xal θείᾳ φύσει τὸ ἄκτιστον εἷ-
ναί τε xal νοεῖσθαι καὶ λέγεσθαι ἑνέργειαν, ὥσπερ
αὑτοχράτωρ τις xal τύραννος αὐτοχειροτόνητος τῶν
τοιούτων.

Καὶ ὅρα xai τὴν τῆς ἀναισθησίας ἑξῆς χαὶ ἀνοίας
χατασχευὰν, xai fj συγχεφαλαιοῖ τὸν τῆς ὄνσσε-
θείας λόγον καχῶς. "O0:v xal ἁδιαιρέτως. quo,
προϊοῦδαν ἴαμεν ἐξ ἑχατέρας οὐσίας xal φύσεως
ἀναλόγως αὐτὴν, εἰς τὰ φαινόμενα θαύματα ποιου-
µένην τὴν πρόοδον καὶ φονέρωσιν. Καὶ εἰ µία xat ἡ
αὐτή ἐστιν dj θεία οὐσία xat ἡ θεία ἑνέργε-α, φιλό-
σοφε, χαὶ ἓν πάντη xal ἁδιάφορον, xal οὐδαμῶς οὐδὲ
xat' οὐδένα τινὰ λόγον ἐστὶν ἄλλο οὐσία xal ἄ)λο
ἑνέργεια, ὡς αὐτὸς ἤδη διὰ πολλῶν πᾶσι τοῖς ἁγίοις
xai 6h xai τῇ συνόδῳ ταύτῃ τῇ ἱερᾷ ᾿καχκῶς ἀντι-
καθιδτάµενος χατεσχεύασας, ἐκ ποίας οὐσίας αὖθις
καὶ φύσεως fj οὐσία τοῦ Θεοῦ πρόεισι; Μη xal οὗ-
σίας αὐτὸς Wo dg τινας χαὶ διαφόρου: ἔχεις τοῦ

-

9061 | ΡΙΙΙΟΤΗΕΙ ΟΡ. PATRIARCHAR 968
θιοῦ λέγειν, καὶ διὰ ταῦτα τὴν οὐσίαν ταύτην, ἣν Uh Α εἴη τοῦ χινουµένου χίνησις καὶ ἑνέργεια; Ἡ μὲ» yàp

καὶ ἑνέργειαν τοῦ θευῦ δοξάζεις, ix τῆς οὐσίας qi
προϊέναι τοῦ θεοῦ;

Ορᾶτε πῶς οὐκ οἱδεν ἃ λέγει, οὐδὲ τῶν αὐτὸς αὖ-
τοῦ διανοηµάτων τε xol ῥημάτων αἰσθάνεται, ὃ δὴ
καὶ αὐτὸς εἶπον Ίδη πολλάκις ;

Λαμδάνει μὲν γὰρ ἐκεῖθεν ἔστιν οὗ, καὶ χρῆται
«ale θεολογικαῖΐς λέξεσιν, ἵνα xal δόξῃ τἀχείνων λέ-
χειν, xal τοῖς δόγµασιν ἀχείνων συνηγορεῖν’ τοῖς e
ἑαυτοῦ Aoytagot; χαὶ τῇ διεφθαρµένῃ διανοἰᾷ προσ-
άχειν ἐκεῖνα xol συντιθέναι πειρώμενος, ἐπεὶ μὴ
συνιέναι ταυτὶ μηδαμῶς ἀλλήλοις μηδ' ἐνοῦσθαι
μηδὲ συµπλέχεσθαι πέφυχεν, οὐ μᾶλλον f| χρυσὸς
χαθαρὸς ὁστράκου φύσει, xal ἄργυρος τιτάνῳ, xol
πίττῃ χαλχὸς, ἐκχείνοις τε τοῖς θείοις χαχῶς iva-
σελγαΐνων ὑδρίζει, xal τὸν οἰχεῖον περιφανῶς &va-
ερέπει σχοπὸν, οὐδ' αὐτὸς ἑαυτῷ γοῦν συμωνῶνν
ὥσπερ καὶ ὅταν ἑνέργειαν λέΥῃ τὸ χρονικὸν διάστηµα
«b μεταξὺ τοῦ ποιοῦντος xal τοῦ ποιουµένου iv ταῖς
περὶ ἐνεργείας σοφαῖς αὐτοῦ διαιρέσεσι. Διαιρῶν
xa γὰρ ἐχεῖ τὴν τῆς ἑνεργείας φωνὴν ὡς ὁμώνυ-
pov, καθάπερ ἠχούσαμεν, τὴν μὲν τοῦ θείου Δαμα-
αχηνοῦ διαἰρεσιν, ἣν ἐχεῖνος μετὰ τῆς Ev αὑτῷ τοῦ
Πνιύματος θείας σοφίας, ὑά ἡλῶς δηλαδὴ xai θείως,
πεποίτται, παρῆΏκεν, ὡς ο”δὲν αὑτῷ συμδαλλομένην
πρὸς τὺν σχοπόν’ τὴν δ αὐτὸς ἑαυτοῦ φέρων διαῖρε-
ew ἀντεισήγαγχε.

Καὶ πρῶτον μὲν εὐθὺς kv τῇ διαιρέσει τῆς ἕνερ-
γείας σηµαινόµενον τέθσιχε τὸν Υἱὸν τοῦ θεοῦ καὶ

οὗ τῶν Extbc, ἁλλ᾽ Ex τῆς φύσεως, xal ὁραστιχὴ xal
οὐσιώδης ἑἐστὶ ταύτης Χχίνησις, xal φυσιχὸν, xal
ἁδιαίρετον γαὶ ἀχώριστον, χαθὰ δήπου τῶν θεολόγων
λεγόντων ἤκουσας, τούτοις δὲ καὶ τῷ χρόνῳ τὸ χοι-
ww, κατὰ τὸν τοῦ εἶναι λόγον sl μὴ ἄρα xal «b
χρονικὸν διάστηµα τοῦ γεννῶντως πρὺς τὴν γέννη-
σιν τὴν χύησιν εἶναι λέχεις αὐτὴν, xal τοῦ σπείρον-
τος xai τοῦ φυτεύοντος τὸν μεταξὺ πρὸς τὸ φυτευό-
µενον xal τὸ σπειρόµενον χρόνον αὑτὴν τὴν σπορὰν
καὶ τὴν φυτείαν εἶναι φῄς. ᾽Αλλὰ φεῦδος ταῦτα xal
ἁπάτη χα) σόφισµα, μηδὲ προσωπεῖον Τοῦν τι περι"
φέροντα’ bv χρόνῳ μὲν yàp ἑἐχεῖνα, χρόνος δὲ οὐ-
δαμῶς, El δ᾽ ὅτι ἐν χρόνῳ ἡ ἑνέργεια τοῦ πυιοῦντος
πρὸς τὸ ποιούµενον, τὴν ἀνθρωπίνην φημὶ τέως, f
γὰρ τοῦ ἀχτίστου φυσιχἡ ἑνέργεια xal ἄκτιστος xal
ὑπέρχρονος, sl τοίνυν διότι kv. χρόνῳ ἑκείνη, διὰ
τοῦτο xal χρόνος κατὰ σὲ, ἔστω xol τόπος ἡ αὐτὴ,
ἐπειδὴ χαὶ lv τόπῳ, ὥσπερ δὴ χαὶ ἐν χρόνῳ. "AX
τούτων μὲν ἅλις, δεῖ δὲ χαὶ πρὸς τὰ πρόσω χωρεῖν,
«ῶν περιττῶν τουτωνὶ xat µαταίων ἀφεμένους.
Πῶς μὲν οὖν ἑνέργεια τῆς θεότητος ὁ Υἱὸς καὶ τὸ
Πνεῦμα, μᾶλλον δὲ πῶς χαὶ ἑνέργειαν ἔστιν ου τοῦ
Πατρὸς, xai οὐχ ἑνέργειαν αὖθις οἱ θεολόγοι ταῦτά
Φασι, xai πῶς ὁ Υἱὸς xaX θέλησις xai βούλησις εἴρῃ-
ται τοῦ Πατρὸς ἐχείνοις, ἔτι τε, πῶς f) θεία ἑνέρ«
γεια, xat µίμµησις χαὶ σχέοις ὁμοῦ, χαὶ ἀμίμητός τε
xai ἄσχετος ἡ αὐτὴ, Ev τοῖν ἑξῆς χαὶ ἡμῖν τοῖς θεο:
λόγοις ἑπομένοις σύν γε τῷ τῆς συνόδου τόμῳ ῥη-

«y Πνεῦμα τὸ ἅγιον, περὶ οὗ δὴ xal ἡμῖν εἰρήσεται» 6 θήσεται' τὸ δὲ νῦν εἶναι τὰ περὶ θείας ἁπλότητος,

εἶτα μετὰ δύο χαὶ τρία, Λέγεται, φησὶν, ἑνέργεια
καὶ τὸ μεταξὺ ypovuxbv διάστηµα τῆς Χινῄσεως,
εοῦ τε οἰχοδόμου πρὸς τὸ οἰκοδομούμενον, xal τοῦ
ναυπηγοῦ πρὸς τὸ πλοῖον᾽ ὃ xat συμό:δηχὸς ὃν xa
αὐτὸ, καὶ σχετιχἠ τις µεσότης τῶν ἄχρων ἀμφοῖν,
τοῦ τε ἑνεργοῦ»τος xai τοῦ ἑνεργουμένόν, συγχατα”
λήγει τῇ τῶν ἄχρων λήξει, xal οὐχέτι οὐκ ἔστιν
οὐδέν.

"Ex δὴ ταύτης τῆς οἰχείας θέσεως, ὥσπερ ἀπό
τινος ἀξιώματος χε:µένου, xal πᾶσιν ὡσαύτως δο-
κοῦντος, ὁρμώμενος ὁ φιλόσοφος , xal οχέσιν xol ph
ὃν ἑδόξασε χακῶς τὴν ἑνέργειαν τοῦ θεοῦ, ὅταν μὴ
πρὺς τὴν οὐσίαν αὑτὴν ἑχείνην, Φησὶν, ἀναφέρητα:,
ὅταν μὴ ταυτόν τει καὶ ἁδιάφορον τάντη, οὐσία Θεοῦ

εἰσάχει Γρηγόριον περὶ τῆς ῥηθείσης αὐτῷ ταύτης
ἑνεργεία.ς, jov τοῦ χρονιχοῦ διαστήµατος τῆς τοῦ
ποιοῦντος χινῄσεως, ὡς αὐτός φησιν, Ἐνεργηθήσε-
eat, λέγοντα, xax οὐκ ἑνεργὴσει, xat ὁμοῦ τῷ ἕνερ-
γηθῆναι παύσεται.

'AXA& περὶ μὲν τοῦ θεολογιχοῦ τουτονῖ ῥητοῦ, xal
ὅπως xaY κατὰ τίνος ἐχρήσατο τούτῳ σημαινομένου
τῆς ἑνεργείας ὁ θεῖός φημι Γρηγόριος, tv τοῖς φθά-
σασιν Ίδη παρ) ἡμῶν δέδεικται ' νῦν ὅ' ἀναγχαῖον
τοῦ διαλεκτιχοῦ xal κενοῦ δογ ματιστοῦ τουτουῖ πν-
θέσθαι, πως τὸ μεταξὺ χρονικὸν διάστηµα τῆς xt-
νῄσεως τοῦ ποιοῦντος πρὸς τὸ ποιούµενον, συµ6ε-
θηχὺς ὃν, ὡς αὐτός φησι, χαθ αὐτὸ, ἑνέργεια λέγε-
ται. Τὸ γὰρ χρονικὸν διάστηµα, φιλόσοφε, πῶς ἂν

χαὶ ἣν φησιν ὁ Γρηγορᾶς τῷ θεῷ διὰ τὴν ἑνέργειαν
προσγίνεσθαι σύνθεσιν, xal Ἡμεῖς Ίδη σχοπῶώμεν’
μᾶλλον δὲ πῶς τὰ κατὰ τῆς παρεισφθαρείσης παρ"
αὐτοῦ τε καὶ τῶν αὐτοῦ Βαρλααμιτῶν Πατέρων cvv.
θέσεως παρὰ τοῦ συνοδιχοῦ τόµου ῥηθέντα, xat αὖ-
θις ἑαυτῷ προσθεὶς ὁ φιλόσοφος, ἀνατρέπειν δήθεν
πειρᾶται, Χατίδωμεν.

Εἰσάγει τοίνυν καὶ πάλιν τὸν ἑαυτοῦ μύστην τε
xaX φίλον ΄Αγγελον fj Αγαθάγγελον, συνἠθως τὰ τῆς

καθ᾽ ἡμᾶς συνόδον τε xal τοῦ τόµου προσαγγἑλλον-

τα * ὃς δῆ καὶ πρὸς τὰς αὑτὰς παρεξηγἠσεις τε xal
βλασφημίας χαὶ αὖθις τὸν ἑαυτοῦ μυσταγωγὸν ix-
καλούμενος, οὑτωσί πως τὰ τοῦ τόµου προτίθται,
xaí φησι Φέρε τοίνυν πρὸς Θεοῦ, μηδὲν ὑπερτιθέ-

. δηλονότι καὶ ἑνέργειαν λάγηται, Καὶ τὸν θεολόγον D µενος, τὸν ὅμοιον καὶ τὰ ἑξὶς διασάφει µοι τρ)-

πον * ἔχει γὰρ οὑτωσί. Μετὰ τοῦτο, φησὶν, ἐζητᾗσα-
pev παρὰ τῶν ἁγίων, el µηδεµίαν ἔχοι τις ἂν ἑτι-
vosiv σύνθεσιν ἐπὶ θεοῦ διὰ τὴν τῆς θείας οὐσίας xal
ἑνεργείας δ,αφορἀν * xaX τοῦτο γὰρ οἱ ἀντιλέγοντες
ἰσχυρίτονται. Απεδείχθη οὖν παρὰ τῶν ἁγίων
ἁπάντων κηρυττόµενον, ὡς οὐκ ἔστι σὐνθςαίν τινα
παρὰ τοῦτο νομίξειν θεοῦ. 'U. γὰρ θεῖος Μάξιμας
ἐν οἷς πρὸς Πύῤῥον διαλέγεται φανερώτατα δείχνυσι,
ph τινα σύνθεσιν ix τῆς ἑνεργείας δείχνυσθαι,
"'Opds, λέγων τῷ Ηύῤῥω, ὅτι ἐκ τούτου πλανᾶσδε,
ix τοῦ πάντη ἀγνοῖσαι, ὅτι αἱ συνθέσεις «ov iv
ὑποστάσει ὄντων, καὶ οὐ τῶν tv ἑτέρῳ θεωρουµένων
εἰσί; Καὶ τοῦτο xotvbv φρόνηµα πάντων, xal τῶν
ἔξω φιλοσόφων, καὶ τῶν τῆς Ἐκκλησίας θεοσόφων

9

CONTAA GREGORAM ANTIRRHETICORUM VIII.

910

μυσταγὼγῶν. El δὲ τῶν θεληµάτων σύνθεσιν λέχετε, Α ὀλίγα τῶν τῇ συνόδῳ xal τῷ τόμῳ ῥηθέντων, xel

καὶ τῶν ἄλλων φυαικῶν ούνθεαιν λέγειν ἐχδιασθή-
6εσθε. Εἶτα κπροϊὼν ὁ φιλόσοφος, τὰ μὲν πρὺς Εὐνό-
piov έἰρημένα τῷ θεηγόρῳ Νύσσης περὶ θείας ἁπλό-
voto; παβατρέχει χαχούργως, ἔλεγχον ὄντα σαφῆη
καὶ ἀνάτροπὴν τῆς αὐτοῦ δόξης * ἐπὶ δὲ τὰ τοῦ µ:-
γάλου Βασιλείου xai Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου µετα-
πηδᾷ, παρεξηγεῖσθαι xal διαστρέφειν συνήθως xal
καῦτα πειρώμενος. Δι) xal φησι, μετὰ τὰς πολλὰ»
χαθ᾽ ἡμῶν φλναρίας xaX ὕδρεις, οὑτωσὶ xal πάλιν
πρὸς τὸν οἰχεῖὸν ἀχροατὴν ᾿Αγαθάγγελον ^. 'Avá-
γνωθι τὰ ἑξῆς αὐτὸς, Αγαθάγγελε, τὸ βιδλίον el; µέ»
όους ἡμᾶς ἀνελίξας ἑχείνου τοῦ ἐναγοῦς, [v' ὑπὶ
ὄψιν ἑναργεστέραν τὰ λεγόμενα γένηται. Οἱ μὴ ὃς-
χόμενοι, qnot, τὴν δᾳφορὰν τῆς θείας οὐσίας xdi
«Ὡς θείας ἑνεργείας, χα) ἁπλῶς πάντων τῶν περὶ
«Ἡν θείαν οὐσίαν φυσιχῶς θεωρουµένων, ἐχεῖνοι
σύνθετον ποιοῦσι μᾶλλον τὲν θεὸν , τοῦ μεγάλου
Βασιλείου φανερῶς λέγοντος, Elxep εἰς τὴν οὐόίαν
Φέροντες πάντα τὰ θεῖα ὀνόματα χαταθήσοµεν, o)
µόνον σύνθετον, ἀλλὰ xal ἐξ ἀνομοιομερῶν συγχεί-
μενον τὸν Gsbv ἀποδείξομεν, διὰ τὸ ἆλλο χαὶ ἄλλο ὑφ'
ἑχάστου τῶν ὀνομάτων σηµαίνεαθαι * xal τοῦ μεγάλου
Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου γράφοντος, "H xal τὸ ἀθά-
νατον καὶ τὸ ἄχαχον καὶ τὸ ἀναλλοίωτον οὐσία θεοῦ *
ἁλλ᾽ εἰ τοὔτο, πολλαὶ οὐσίαι Θεοῦ, xal ob µία" 1|
σύνθετον ix τούτων «b θεῖον * οὗ γὰρ ἀσυνθέτως
έαῦτα, εἴπερ οὐσίαι.

"Hyd; δὲ χρὴ, πρὶν εἰς τὴν ἐξέτασιν τῶν θεολογ:”

τὴν πρὸς ixsiva λογιχὴν µάχην xai τὸν πόλεµον
ἀναδεξάμενος δηµοσίᾳ, καὶ μέντοι καὶ τοῖς καθ’
ἕχαστον ἐπεξιένάι ζοκῶν, οὕτω τὰς μαρτυρίας ἐχεί-
vov 6G; μηδὲ τὴν ἀρχὴν οὖσας παρατρέχει, xo
ταῦτα xol τοιαύτας, xal παρὰ τοιούτων, xal ὑπὲρ
τηλικούτων εἰσενηνεγμένας; Οὔ γὰρ μεγάλοι μὲν
ol μαρτυροῦντες, σμικρὰ δέ τινα τὰ ἑἐχρ' αὐτῶν εἰσ-
ενηνεγµένα, καὶ οὐχ Aii τῶν εἴπόντων» f xai
ταῦτα μὲν µεγάλα xat ὑψηλὰ, ὑπὲρ εὐτελῶν δέ τινων
x3l τῶν τυχόντων οἱ λόγοι ἀλλ ὑπὲρ θεοῦ μὲν
ταῦτα, καὶ τῆς ἀνωτάτω περὶ ἐχείνου δόξης ὁ θεο-
φδροι δ᾽ ἀχριθῶς οἱ λέγοντες, xal οὐδὲν αὐτοῖς εἴρη-
ται τῆς ἐχεῖθεν ἐπιπνοίας xal διαγνώµης χωρίς. "IH
γοῦν σιγᾷν ἔδει σε xa ὑποχωρεῖν, ὦ φιλόδοφε πρὸς
τὰς τοῦ θείου Πνεύματος ταύτας βρὀντᾶς, ἐπειδὴ τὸ
ἀχούειν ἀπεῖπας xal ὄυν.έναι xaüána£, ij λέχειν
πρὸς τὰ προχείµενα ταῦτα xal ἀντιλέχειν xai ἑἐξε-
λέγχειν, xal μηδὲν παῤατρέχειν μηδοπωστιοῦν τῶν
προῤῥηθένίων φημὶ χεφαλαίων τέως xal ἑῶν ἐπ'
αὐτοῖς θεολογιχῶν ῥητῶν, ὃ δὴ χαὶ ἰᾷ ἀρχῆς αὐτῆς
προὐθυμήθης, Νῦν δὲ ἄν τοὐναντίον φα[νῃ ποιῶν,
χαὶ τοῖς αὐτὸς σεαυτοῦ λόγοις xal ταῖς ὑποθέσεσιν
ἐπίτηδες ὥσπερ ἐνανξιδύμενος, Ἐγὼ γάρ τοσαύτην
οἶμαι παρὰ παντὸς τοῦ νοῦν Eyovto;, χαὶ μὴ πρὸς
ἔριν, ἀλλὰ πρὸς ἀλήθειαν ποιουµένου τοὺς λόγους.
τοῖς προῤῥηθεῖσι διττοῖς θεολογχιχοῖς ῥητοῖς ἐνορᾶ-
σθαι τὴν δύναμιν, xal τὴν ἑρμηνείαν τοῦ νυνὶ ζη-
τουµένου, ὡς εἴ γὲ xal µόνα ταῦτα παρῆν, xal

κῶν τουτωνὶ χαθεῖναι ῥητῶν xal τὰς τοῦ φιλοόό- C, οὐδὲν ἄλλο τῶν τε πρὸ αὐτῶν xal τῶν μετ) αὐτὰ ῥη-

Φου παρεξηγήσεις, xal τὰ λείποντα τῷ λόγῳ προά-
θεῖναι, xal ἅπερ ἐχεῖνς χκαχῶς ἀφελόμενος xal
τούτου τοῦ χεφαλαίου, xoi ἄσπερ τῶν διδασχάλων
μαρτυρίας ἀποχρυφάμενος xai σιγῇ xat 40g παρα.
πέμψας τελείᾳ, ἔπειτα xa ἀντιλέχειν ὡς bv σχηνῇ
καὶ δράµατι προσποιεῖται τῷ συνοδιχῷ τόμφ. Φησὶ
φο:γαροῦν ὁ τόμος εὐθὺς μετὰ τὴν προῤῥηθεῖσαν
πρὺς Πύῤῥον ῥῆσιν ἐκείνην τοῦ ἁγίου Μαξίμου φημµί'
λλλά χαὶ ὁ Νύσσης θεῖος Γρηγόριος lv ἔχτῳ χεφα-
λαίῳ τῆς εἰς τὴν ἐξαήμερον ἀναπληρώσεως οὕτω
ποὸς λέξιν διέξεισιν ' Ef τοίνυν ἐν τῷ ἀνθρώπῳ xdv
διάφορα τυγχάνῃ τὰ πρὸς αἴσθησιν χατεσχευααµένα
παρὰ τῆς φύσεως ὄργανα, διὰ πάντων ὁ vou; ivsp-
γῶν xal χινούμενος, χαὶ καταλλήλως ἑχάστῳ πρὸς
46 προχείµενον χεχρηµένος, εἷς ἐστι χαὶ ὁ αὐτὸς,
ταῖς διαφοραῖ, τῶν ἐνεργειῶν οὗ συνεξαλλάττων τὴν
φύσιν, πῶς ἄν τις ἐπὶ θεοῦ διὰ τῶν ποιχίλων δυνά-
piov πολυμερὲς τὸ τῆς αὐτοῦ οὐσίας χαθυποπτεύ-
σειν;» Ὁ δὲ σοφώτατος Κύριλλος, ὁ αὐτὸς αὖθίς
φησι τόμος, Οὖ γὰρ οὐσία τὸ ἀγέννητον, φησὶν, ἢ τὸ
ἄφθαρτον, 9) τὸ ἀθάνατον, 3) τὸ ἀόρατον. El γὰρ ixa-
ατον τούτων οὐσίαν σηµαίνει, &x τοσούτων οὐσιῶν
αὐγχειται ὁ θεὸς, ὅσαπερ ἂν αὐτῷ φυσικῶς προσόν-
τα φαίνηται ' πολλὰ γάρ ἐστιν, ἃ µόνῳ μὲν αὐτῷ
πρόσεστιν, ἑτέρῳ δὲ τῶν πάντων οὐδεν/[.

Ἁλλ’ ἐνταῦθα μιχρὸν διαχόφας τὴν τῶν θεολογικῶν

τωνὶ ῥητῶν συνέχειαν, ἐρέσθαι βούλομαι Ερτ-
χοοᾶν, ὅτου χάριν ἀντιῤῥητιχοῖς αὑτὸς ἑαυτὸν im.-
δοὺς λόχοις», xal τινα χεφαλαιωδῶς ἀφελόωενος

. l'arnor. κ. CLI

θησοµένων ὡσαύτως προσΏν, αὐτὰ ταῦτα µόνα mpó;
Υε τὸν σχοπὸν ἐξαρχεῖν ἂν τοῦ λόγου, xat μηδέν τι
εοπαράπαν ἑλλείπειν μηδοτιοῦν. Ὁ μὲ, γὰρ τῶν
θεολόγων μηδαμῶς, διὰ «ὁ ποιαίλον τῶν φυσιχῶν
δυνάμεων, πολυμερῇ τινα xal αύνθετον ὑποπτεύς-
σθαί φησι τὴν οὐσίαν τοῦ θεοῦ, καὶ τὴν ἑἰκόνα τὴν
χαλλίστην ἐχείνην εἰσάγων, φημὶ δὴ τὸν ἀνθρώπι.
νόν νοῦν μηδαμῶς ταῖς ποιχίλαις διὰ τῶν αἰσθήσεων
ἑνεργείαις τὴν οἰχείάν ἑξαλλάττοντα φύσιν’ Κύριλ-
λος δ' ὁ σοφὺὸς xal πολλὰ τὰ προσόντα φυσιχῶς εἷ-
ναί φησι τῷ tip póvip, xal μῇ µόνην οὐσίαν αὐτὺν
εἶναι χατὰ σὲ, δίχα τῶν φυσιχῶν τε χαὶ Ιδίων αὐ-
τῆς, xil μηδὲ οὐσίας αὐτὰ εἶναι, ἵνα μὴ αύνθετον,
φησὶν, ix τοσούτων εἴη τὸ θεῖον. "Qv «l ἂν σαφέ-
στερὀν τε xal οἰχειότερον, xal δὴ xai συντομώτερον
Ὑένο.το πρὸς τὸν λόγον; ᾽Αλλὰ σχοπῶμεν xa: τὰ
ἑξῆς ἀχολούθως τοῦ σεπ:οῦ τόµου, xal τὰς ἐν αὑτῷ
γνώμας xol διδασκαλίας ὡσαύτως τῶν θεολόγων.

Ὅ θεῖός φησί Χρυσόστομος, Τοῦ Πνεύματος τὴν
χάριν 3; Γραφὴ πυτὰ μέν φησι πῦρ, ποτὲ δὲ ὕδωρ
καλεῖ, δεικνῦσα ὅτι οὐχ οὑσίας ταῦτχ ὀνόματα, ἀλλ᾽
ἑνεργείχς * οὗ γὰρ àx διαφόρων συνέστηκεν οὐσιῶν
τὸ Πνεύμα, ἀόρατόν ts xai μονοειδὲς ὃν. Ὁ δὲ Νύα-
σης πρὸς Εὐνόμιον αὖθις, Τίς ὁ ὁ.φυᾶ τὸνθε»ν εἶναι
λέγων, πλην σοῦ, τοῦ πᾶσαν ὀνόματος ἔννοιαν τῇ
τοῦ Θεοῦ οὐσίᾳ συμφύρνντος, καὶ μηδὲν ἔξωθεν προσ-
εἶναι λέχοντος, ἁλλ᾽ ἕχαστον τῶν περὶ τὸ Θεῖον όνο-
µάτων τῇ τοῦ θεοῦ οὐσίᾳ ἐγχεντρίζοντος; "Opa δὴ
πἀντεῦθεν καὶ ἐπίσ-ησον, ef γε βούλει, ὡν οὐχ ὁ τό-

31

-

qu

θῶς 6 µετ᾽ Eóvop.lou πᾶσαν ὀνόματης ἔννοιαν τῇ τοῦ
Θέοῦ οὖσίᾳ συμφύρων καὶ ἐγχυντρίζων, ὡσανεὶ µέρος
3 µέρη τῆς οὐσίας εἶναι ταῦτα τιθεὶς, χα) διφυᾶ τὸν
θεὸν ποἰῶν, διὰ τὸ μὴ προσεῖναι ταῦτα τῇ τοῦ θεοῦ
«λέγειν μᾶλλον οὐσίᾳ, χατὰ τούτους τοὺς θεολόγαυς,

Ἐπανιτέον δ ἂν εἴη πρὸς Μάξιμον ἡμῖν αὖθις τὸν
(µέγαν, xaX θεωρητέον, πῶς τὴν προῤῥηθεῖσαν αὐτῷ

θκόλογίαν, καὶ δη xa τὰ τῶν μετ᾽ αὐτὸν, μᾶλλον δὲ

τῶν πρὸ αὐτοῦ θεολόγων, ὁ Γρηγορᾶς ἐξελάδετο,
Τοῦ γὰρ συνοδικοῦ τόµου, χαθὰ δὴ καὶ προὔφην,
τὸν σοφὸν εἰσάγοντος Μάξιμον, οὑτωαί πως πρὸς τὸν
"Μονοθελήτην λέγοντα Πύῤῥον * "Opd; ὅτι ἐχ τούτου
πλανᾶσθε, ἐκ τοῦ πάντη ἀγνοῆσαι ὅτι αἱ συνθέσεις
τῶν ἐν ὑποστάσει ὄντων o0 τῶν ἐν ἑτέρῳ θεωρουµέ-

PHILOTHE! CP. PATRIARCHAR -
J pos τε X8* ἡμεῖς, ἀλλὰ Γρηγορᾶς αὐτός ἐστιν &xp - A Ἠξίωσας, χαΐτοι γε xal τῆς θείας αὐλῆς ἔξω xafis-

912

στηχότα, xal τῶν ἱερῶν λόγων. Μᾶλλον δ᾽ οὐδ ἐκεῖ-
vov ἓν τῇ αἱρέσει µένοντα χαχκῶς εἶπας, ἀλλὰ διδα-
χθέντα τότε πρὸς τοῦ θείου Μαξίμον. καὶ τὸν τῆς
αἱρέσεως ἰὸν καλῶς ἐξεμέσαντα, εἰ καὶ μετὰ μιχρὸν
αὖθις χαχῶς πρὸς τὸν ἴδιον ὑπέστριφεν ἔμετον. Καὶ
πρῶτον ἐχεῖνο tiv ἄλλων χατεφεύσω προφανῶς τοῦ.
ῥηθέντος διαλόγου. O0 γὰρ δύο τινῶν ἀνυπάρχτω:,
ὣς elc, θεληµάτων xoi μὴ ἐν ὑποκειμένῳ τῇ οὐσίᾳ
θεωρουµένων πρεσθεύοντα σύνθεσιν ὁ διάλογος εἶσ-
ἀγει τὸν Πύῤῥον ' τοῦτο Υάρ ἐστι xal τὸν σχοπὸν
ἀγνοοῦντος, xaX τὸν λόγον χαθάπαξ ἑκείνης τῆς δ.α-
λέξεως ἀλλ᾽ ὁ μὲν σχοπὺς ἦν ἐχεῖ τοῦ λόγον τῷ
θείφῳ Μαξίμῳ πεῖσαι τὸν προαδιαλεγόµενον [ύῤῥον
διττὰ θελήµατα χαὶ διττὰς ἑνεργείας φέροντα τὸν

νων εἰσί; Kal τοῦτὸ χοινὸν φρόνηµα χαὶ τῶν ἔξω B Χρ:στὸν δοξάσαι καταλλήλως ταῖς διτταῖς αὐτοῦ φύ-

φιλοσόφων, χαὶ τῶν τῆς Ἐχκλησίας θεοσόφχων µυ-
σταγωγῶν. El δὲ τῶν θεληµάτων σύνθεαιν λέγετε,
xal τῶν ἄλλων φυσικῶν τὴν αύνθεσιν λέχειν ἐχδια-
σθῄσεσθε. Ταῦτα τοίνυν εἰπόντος τοῦ θείου Μαξί-
µου, ἀχούσωμεν πῶς ὁ φιλόσοφος ἑπανίαταται τῷ
διδασχάλῳ, xal τίσι χατ᾽ αὑτοῦ χρῆται λόγοις ' xas*
αὑτοῦ γὰρ ixelvou xa τῆς ἑχείνου θεολογίας ἡ Υρα-
φὴ πᾶσα xai fj συχοφαντία, εἰ χαθαπερεί τινι προ-
σχήµατι χα. προσωπείῳ xal αὖθις χρῆΏται συνήθως
«fj συνόδῳ τε x:l τῷ ταύτης ἱερῷ τόμψ, τοὺ, εὖσε-
θεῖς λανθάνειν οἰόμενος.

Μάξιμος τοίνυν 6 θεῖζος, φησὶ Γρητορᾶ: 7, ὃν πρῶ-
ταν ὁ δυσσεθἢς εἰσάγων συχοφαντεῖ, τῷ Πύῤῥῳ δια-
λεγόμενος, xal σφαλερῶς xáxslvov τὸν τῆς συνθέ-

eto; ἐχλαμθάνοντα λόγον αὐτὸς διορθούµενος, δεί- C

χνυσι μὴ εἶναι αύνθεσιν οδέποτ᾽ οὐδένων συµθεδη- —
χότων ὑποχειμένης ἄνεν οὐσίας. Καὶ µάλα εἰχότως”
πῶς γὰρ ἂν συσταίη γλυχύτης μέλιτος ἄνευ, ἢ τῆς
οἰασδηποτοῦν οὐχ ὑποχειμένης οὐσίας; ἡ πῶς ἂν
συντεθείη λευχότητι µελανία, xal θερµότητι φῦχος,
μὴ ὄντα μηδὲν χαθ᾽ αὐτά; Ὅμοιον γὰρ ἂν εἴηιὥσπερ
"ἂν εἴ τις μτδὲν μηδενὶ συντιθέναι Ἀξίου * τὸ γὰρ
ἀποτελούμενον ἣν ἂν πάντως οὐδὲν. Κατὰ δὴ τοὺς
τοιούτους ρόπους, xat Πύῤῥον τῷ λόγῳ βουλόμενος
συντιθέναι θελήµατα δύο ἀνούσια χωρὶς τῆς οἰασοῦν
ὑποχειμένης ὀὐδίας χαθ᾽ αὗτὰ, ἐπισχώπτων ὁ Oslo;
ἔφησε Μάξιμος, ὅτι αἱ συνθέσεις οὗ τῶν ἐν ἑτέρῳ
θεωρουµένων, δηλαδὴ τῶν συµθεθηχότων, ἀλλὰ τῶν

σεσι, τῇ τε θείᾳ φημὶ xa! τῇ ἀνθρωπείᾳ, ὧν Σχεῖνος
θάτερον παντελῶς ἀπηγόρευε, τὸ ἀνθρώπινον δηλα-
Uf. Διὰ πολλὼῶν δὲ xal ἀναντιῤόὂήτων ἀποδείξεω,
προχεχωρηχότος τοῦ περὶ θεληµάτων λόγου τῷ à:-
δασκἀλῳ χατατίθεται Πύῤῥος xa δύο θελήµατα τὲν
Χριστὸν χεχτῆσθαι χατάλληλα ταῖς διτταῖς αὐτοῦ
φύσεσι, xal φυσιχὰ, xal οὗχ ὑπεναντία ταυτὶ πεφν-
χέναι ἀλλήλοις, χατὰ τὴν τῶν Μονυθελητῶν ἔχείνων
δηλαδῆ δόξαν. Φησὶ xal γὰρ ὁ Πύῤῥος ἐκεῖ λέξεσιν
αὐταῖς οὑτωσίν" Ἐπειδὴ χρὴ τὰ ix τῆς ἑξετά-
σεως ἀναφαινόμενα ἀληθη, εὐγνωμόνως ἀποδέχεσθτι,
μετὰ πολλῆς εὐχρινείας ἔδειξεν ὁ λόγος que
xà εἶναι τὰ ἐπὶ Χριστοῦ θελἠµατᾳ. Ὥστε οὐκ &vou-
σίων δύο τινῶν, xal ἀνυπάρχτων συµθξθηχότων
xa0' αὑτὰ σύνθεσιν χατὰ Γρηγορᾶν δοξάζων ὁ Πύῤ-

ῥος ἣν, οὐδὲ χατ αὐτὰ ἐπισχώπτων αὐτὸν à Oslo;
Máttanc διωρθοῦτο ΄ ἀλλὰ τὸ δύο θελήµατα τὸν
Χριστὸν ἔχειν, xal φυσιχὰ vaut" ἔχειν μᾶλλον αὐτὺν
ἐδίδαξεν, ὃ δὴ xal αὐτὸς ὠμολόγησε Πύῤῥος &'
ἑαυτοῦ, οὐκ ἀνύπαρχτα, οὖκ ἀνούσια, àAX' οὐσίαν
ὕπαρξιν ἕχάτερον ἔχοντα τὴν χατάλληλον ἑαυτῷ,
φημὶ δὴ τὴν θείαν τε xal την ἀνθρωπείαν, Ev al;
καὶ φυσιχῶς θεωρεῖσθαι πεφύχασι. Ταῦτα δὴ τὰ
διττὰ φυσικὰ θελήµατα μετὰ τὸ δέξασθαι συγχεῖν
αὖθις ὁ Πύῤῥος βρυλόμενος. χαὶ συνάχειν εἰς ἓν 0έ.
λημα διὰ τῆς χαινῆς πρὸς ἄλληλα συναλοιςῆς xal
συνθέσεως, οὗ χαθ᾽ αὐτὰ, πῶς Ἱάρ; ἁλλ' bv ταῖς:
φύσεσι τοῦ Χριστοῦ xal μετὰ τὴ, σύνθεσιν, fiv xa-

ἑνυποστάτων xai ἐνουσίων πραγμάτων εἰαίν. Ei γὰρ D κῶς ἐχεῖνος ᾧετο θεωρούµενα, τοιάδε λέγω» ἐπάγει'

τῶν θεληµάτων σύνθεσιν εἶποιτε, φῃσὶ, τῶν ἄνυπο»
στάτων ὄντων καθ) αὑτὰ, xaX τῶν ἄλλων ὅσα χατὰ
. φύδιν τοῖς ἀνθρώποις ἔπεται, σύνθεσιν λέγειν ἐχδια-
σθήσεσθε * οἷον ἐπιστήμης, φρονίσεως, δικαιοσύνης,
xoi τῶν ἀντιχειμένων αὐταῖς ποιοτήτων΄ ὅτι τε Ov-
μοῦ καὶ ἐπιθυμίας, χαρᾶς xal λύπης, καὶ τὼν
ὁμοίως ἐχουσῶν εἰς χαχίαν xai ἀρετὴν ἁπασῶν ποιο-
τήτων ὑποχειμένης οὐσίας χωρίς. Touzo δ' ἀδύνατον
πάντως.

Αλλά φεῦδος xai ταῦτα , xal ἄνοια χαὶ σύγχυσις
ἄντιχρυς, ὦ χαλὲ Γρηγορᾶ. Καὶ χαινὸν οὐδὲν εἰ xal
Ἡάξιμον οὗ τὸν θεῖον χαὶ σὺν αὑτῷ πάντας ὁμοῦ
τοὺς λοιποὺς ἱεροὺς διδασχάλους xal συκοφαντῶν
καὶ ὑδρίζων, χαὶ Πύῤῥον τῶν ὁμοίων ὡσαύτως

Δυνατὺν δὲ, ὥσπερ kx τῶν δύω φύσεων ἓν τι σύνθε-
τον λέγορμεν, οὕτω xal ἐκ τῶν δύο φυσιχῶν θεληµά-
των Évy τι σύνθετον λέγειν, ἵνα χαὶ οἱ λέγοντες θελἠ-
pasa. διὰ τὴν ρυσιχὴν τῶν iv Χριστῷ φύσεων διαφο-
ρὰν xaX οἱ ἓν λέγοντες διὰ τὴν ἄχραν ἕνωαιν' µηχέτι
qv λέξεων ἕνεχεν πρὸς ἀλλήλους διαφέρωνται.
Πρὸς δὴ ταῦθ᾽ οὕτω xaxex εἰρημένα τῷ Hope,
τὰ xal τῷ σαυνοδικῷ τόμῳ ληφθέντα νὺν ἐχεῖθ.ν à
θεῖος Μάξιμος εὐστόχως ἐπάγων, ἐχεῖνά φησιν’
“ορᾶς ὅτι ἐκ τούτου πλανᾶσθε, Ex τοῦ πάντη ἀγνοῆ-
σαι, ὅτι αἱ συνθέσεις τῶν Ev ὑποστάτει ὄντων, καὶ
οὐ τῶν bv ἑτέρῳ θεωρουµένων εἰσίν; "Ex δὰ τούτων
ὁ θεῖος Μάξιμος, ὥσπερ τῷ Ηύῤόῳ φημὶ τότε, οὕτω
καὶτοῖς περὶ Γρηγορᾶν νῦν ἐναργέστατα δέδειχεν, ὅτι

$13

CONTRA GREGORAM ANTIRRHETICORUM VIII.

94

σύνθεσιν τῶν μη καθ᾽ ἑλυτὰ ὀφεστώτων φυσικῶν τοῦ A xlav xal ἀρετῆν ἀπασὼν ποιοτήτων ὑποχτιμένης οὗ-

Χριστοῦ, ἀλλ᾽ ὡς ἐν ὑτοχειμένῳ ταῖς φύσεαιν ἐχείνου
θεωρρυµένων οὐκ ἕἔνι ποτὲὸ obts πρὺς ἄλληλα γενέ-
ἄθαι, οὔτε πρὸς «b αὐτοῖς ὑποχείμενον, τὰς φύάξι;
δηλαδή, Al γὰρ συνθέἑσεις, φηΣὶ, τῶν ἐν ὑποστάσει
ὄντων ἰδίᾳ, δἠλονότι τῶν φύσεών εἰσιν, οὕτω καὶ γὰρ
αἱ τοῦ Χριστοῦ δύο φύὖσεις ἀλλήλαιν συνελθοῦσαι
μίαν αὐτοῦ την σύνθετον ὑπόστασιν ἀπετέλεσαν,
ἁλι᾽ οὗ τῶν tv ἄλλῳ θεωρουµένων, χαὶ μὴ ὑφεστώ-
των καθ' ἑαυτὰ, δηλονότι τῶν φυσικῶν.

El δὲ tov θεληµάτων σύνθεσιν λέγετε, φησὶν ὁ
σοφὸς Μάξιμος αὖθις, xal τῶν ἄλλων quatxoy σύν-
θεσιν λέχειν ἑχδιχσθήσεσθε,
tbv τοῦ οἰχείου δόγµατος δεῖξαι λόγον βούλεσθε, τουξ-
έστι τοῦ χτια-οῦ xal τοῦ ἀκτίστου, τοῦ ἀπείρου xal
foU πεπερασµένου, τοῦ ἀορίστου xal τοῦ ὡρισμένου,
to) θνητοῦ xal τοῦ ἀθανάτου, τοῦ φβαρτοῦ xai τοῦ
ἀφθάρτου, xal el; ἀτόπους ἐξενεχθήσεσθε ὑπολήψεις.
40 δὴ καὶ ὁ φιλόόοφος οὗτοσὶ προφανῶς ix τῶν
ἐθιούτων πεπονθὼς ὤπται:. Οὐ µόνον xol γὰρ τὰ Mo-
νοφελητῶν ἐκείνων, ἀλλὰ καὶ τὰ χείρω πολλῷ καὶ
ἀτυπώτερα πρεάθεύων χΧαχῶς δείχνυται, ὅσῳ τὴν
μὲν ἐνέργειαν ἐχεῖνοι xal τὴν θέλησιν τοῦ Χριότοῦ
tijv ἀνθρωπίνην ἠρνοῦντο, οὗτος δ᾽ οὗ την ἀνθρωπί-
ην, ἀλλὰ τὴν θείαν, ἣν μετὰ Πατρὺς ἔχει δηλονότι
xai Πνεὐμαίος.

Καὶ à μὲν Πύῤῥος οὗτοσὶ, πειαθεὶς ὑπὸ τοῦ θείου
Μαξίμου, xai ἄμφω τὰς θελήσεις ὠμόλόγησε τοῦ
Χριστοῦ, καὶ φυσιχὰς αὐτὰς ἀνεῖπεν΄ ὁ δὲ Γρηχο-
pic o0 θέλησιν, οὐδὲ βουλὴν, o08* ἑνέρχειαν φυσιχὴν
μετὰ Πατρός τε καὶ Πνεύματος ἔχείν, ἀλλ' αὐτὸν
εἶναι ταῦτα τὸν Χριστόν φῆσι µόνον, xai μηδὲν µη-
Ναμῶς τῶν φυσικῶν ἰδιωμάτων Προσεῖναι τῇ θείᾳ
φύδεί, ἵνα μὴ σύνθετος, φησὶν, ix ἑοσφύτων ὁ θεὺς

αὐτῷ νοµισθείη. Διὸ xal εὺν θεῖον Év γε τοῖς προῤ-΄

ῥηθεῖσι χάχισία αυχοφαντεῖ Μάξιμον, ὃ δὴ κάν
ποῖς φθάσασι πρός τε Κύριλλον καὶ Ἰωάννην
«ὖν Σ4ρον, καὶ δὴ καὶ τὸν σοφὸν πεποίηχεν 'Ava-
στάσιον. Tos γὰρ Ἱἱεροῦ Μαξίμου πρὸς Πύῤῥον εἰρη-
πότος, χαθάπερ εἰπόντες Ἔφθημεν, ὅτι El τῶν θελη-
μάτων τοῦ Χριστοῦ δη
$69 ὀχείνιον 6 διάλογοῦ fjv αὐτοῖς, καὶ οὖχ ἄλλων *
καὶ eov ἄλλων φυτικῶν σύνθεσιν λέγειν ἐχδιασθήσε»

σίας χωρίς.

ἩἨκούσαις τοῦ φιλὀόόφου xai 2ιαλεκτιποῦ τὰς
ἐξηγάσεις χαὶ διαλέξεις, καὶ ὅπώς καὶ αὐτὰς τὰς
ὑποθέσεις ἀνατρέπει τῶν δι αδχαλικῶν λόγων, xot
τὸν σχοπὸν τῶν πραγμάτων, καὶ ταῦτα φανερῶς
οὕτω προχείµενά καὶ βοῶντα, ὡς μηδὲ τοὺς ἀφόδρα

. παΐδας χαὶ ἁμαθεῖς ἐλείνων ἀχηχούτας ἂν ἑνδοιά-

εἴπερ εὐσυνάρτητον '

λονότι οὐνθεσίν λέγέτε’ ερὶ .

ζειν χαὶ ὁπωσοῦν ἔχειν; Ἐγὼ δὲ xai Ἕλληνας οἳ-
μαι τοὺς αὐτοῦ μυσταγωχγοὺς, εἴ γε τῇ ἀγωνίᾳ €o0-
των τῶν λόγων xal τῇ ἀχροάσει χαὶ αὐτοὶ παῤόντες
ἐτύγχανον, θαρυτάτας ἂν ἐξενεγχεῖν τὰς πατ᾽ αὐτοῦ
Ψῄφους, ὡς μηδὲν ἧττον xat el; αὑτὴν ὑδρίζοντος
χαὶ παρανομοῦντος τὴν φύσιν τῶν λόγων, Ἄριστο-
τέλης δὲ xal πληγῶν εἶπεν ἂν ἄξιον εἶναι τοῦτον,
χαθὰ δὴ xal προῦφην, ἀνάγχην λόγου μήτ) αὐτὸν
ἐπιστάμενο», µήτε τοῖς εἰδύσι vs xal λέγουσιν Ent-
σθαι τοπαράπαν εἰδότα, Αλ)’ ἐχεῖνα μὲν ἁρχούντως
εἰρήσθω: ἐπεὶ μηδ ἐπεξεργασίας, μηδὲ µακροτέ-
ρών ἐχείνοις τῶν παρ ἡμῶν Τε δεῖ λόγών, σὕτω-
γυμνῆς προχειµένης πᾶσι tnc ἁληθείας, xdi παρ'
ἑαυτῆς ἀναντίῤῥητον ἐχούσης ϱὺ ἰὀχυρὸν, ὡς μηδ᾽
ἂν ἕνα µηδένα τῶν πάντων πλήν v& δὴ Γρηγορᾶ του-
tovt μόνου τοπαράπαν ἑρίξειν ἔχειν, ὥδλὲρ δὴ xai
τὰ τούτου φανερῶς Σςεληλεγμένα, xai μηδὲν ἄλλα
μηδοτιοῦν, Λλὴν ἁπάτη xal φεῦδος 6vta περβιφάνἑς..
Ἐπὶ δὲ τὸν µέγαν Βαοίλειον καὶ τοὺς ἐχείνου τερὸς'
Εὐνόμιον λόγους ἰτέον ἂν ἤδη xaX ἡμῖν εἴη, xax τοὺς
&*' αὐτοῖς ἀχουστέον λόγους τοῦ φιλοσόφου, χαὶ οἷς
001031 kal πάλιν χρησάµενσς, ἀντεπεξιέναι Xy τού-
τοις δοχεῖ τῇ xa0' ἡμᾶς συνόδῳ τε xal τῷ ὠόμφ.
Αλλά καὶ τοῦτο συναπεδείχθη, φησὶν ὁ συνοδικὸς
δηλαδὴ τόμος, ὅτι οἱ κατὰ τοὺς ἀντιλέγονῖας μὴ δε-
χόμενοι τὴν διαφορὰν τῆς θείας οὐσίας xat τῆς ἕνερ-
γείας, xal ἁπλῶς πάντων τῶν περὶ 1v θείαν οὐσίαὺ
φυσιχκῶς θιωρουµένων., ἐχεῖνοι σύνθετον ποιοῦσι
μᾶλλον τὸν θΘεὸν; τοῦ μεγάλου Βασιλείου φανερῶς
λέχοντος, Ἐΐπερ εἰς τὴν οὐσίαν φίροντες πάντα τὰ
θεῖα ὀνόματα χαταθήσοµεν, οὗ µόνον σύνθετον, ἀλλὰ
xo ἐξ ἀνομ.ιομερῶν συγχείµενον shy θεὸν &tolicl.
ἤόμεν, διὰ τὸ ἄλλο χαὶ ἄλλο ὑφ᾽ ἑχάσνον τῶν ὀνομά-
των σηµαΐνεσθαι ' καὶ τοῦ μεγάλου Γρηγορίου τοῦ
Θεολόγου Ὑγράφοντος, "H xoi τὸ ἀθάνατον, xal $5
üxaxov, xal τὸ ἀναλλοίωτον, οὗάία Θεοῦ». ἀλλ εἰ

ode, eL ἐφεξής ἁπαριθμοῦντος τὰ τῶν δύο φόσεων p τῦτο, πολλαὶ οὐσίαι θεοῦ, xai οὐ µία * f| αύνθετον

αὐτοῦ διπλᾶ ἰδιώματα, χαθάπερ bv τοῖς φθάσατσιν

εἴρηβαι, τουτέστι «b xvidTby xal a5 ἄχτιστον, τὸ

ἄπειρον καὶ τὸ πεπερασμένον, τὸ ἀόριστον καὶ τὸ
ὡρισμένον, καὶ δ xal τὰ πκραπλῆσια τούτοις, ὁ

Φιλόσοφος, καθαπερεί 4ΐς ἐξεστηχὼς ἑαυτοῦ xal
παραπαίων, xai μηδὲ εἰδὼς ἃ MT καὶ περὶ εἰνῶν,
«à χαταγέλαστα ἐχεῖνα δίχα τινὸς ἑρυθήμαάτος φθέγ-
γεται. Φησὶ γάρ’ El γὰρ τῶν θεληµάῖων ὀὐνθέόιν
εἴποιτε, qnot, τῶν ἀνυ ποστάτων ὄντων xa0' αὑτὰ,
xai τῶν ἄλλων, ὅσα χατὰ φύαιν τοῖς ἀνθρώποις ἔπε-
ται, σύνθεσιν λέγειν ἐχδιασθήσεσθε᾽ olov ἑπιστή-
µης, Φβονῄσεως, διχαιοσύνης, χαὶ τῶν ἀντιχειμέο
νων αὐταῖς ποιθτήσων * ἔτι τε θυμοῦ καὶ ἐπιθυμίας,
χαρᾶς xai λὸπης, 33V τῶνφ-ὁμοίως ἑἐχουσῶν tl; xa-

ix τούτιὸν τὸ θεῖον ' οὗ γὰρ ἀσυνθέτως ταῦτα, εἴπερ
οὗσίαι.

Πρὸς δὲ τὴν τούτων ἐξήγησιν, f| τὴν συνήθη μᾶλ-
Ἆον ἀνατροπὴν, ὡς οἵεται Γρηγορᾶς, liv, ἀχούσω-
μεν ofa. δὴ xal φησι’ Καὶ plv δὴ τούτων οὕτω προεχ.
τεθέντων, ὦ καλὲ ᾽Αγαθάγγελε, μὴ οὐ θεμιτὸν ἂν
ἡμῖν ᾗ, σιγἡσαντάς τε xat ῥᾳστώνῃ χαριδαµένους,
μὴ ἑἐξαιρεῖσθαι τὸν ἑνόντα πειρᾶσθαι τρὀπον τῆς
τοῦ μιαροῦ συχοφαντἰας τοὺς τῆς Ἐκκλησίας qu-
στῆρας, ino ἐξελέγχειν τὴν ἀμαθίαν αὐτοῦ διαῥῤῥή-
δην. Καὶ μετὰ τινα * Βασίλειος γὰρ ὁ μέγας οὗ χαθ᾽
ἣν ὁ μιαρὺς οὐτοδὶ διάνοιαν ἐξελάδετο ταῦτα, ἀλλὰ
thv Εὐνομίου τοῦ δυσσεθοῦς ἀνατρέπων χαχόνοιαν..
Φῶς γὰρ ἀγέννητον ἀχούων Εὐνόμιος τὸν Πατέρα |

915

THILOTHEI CP. PATRIARCILE

976

λεγούσης τῆς τοῦ Θεοῦ Ἐκκλησίας, i| ταυτὸν εἶναι A δεμιᾶς ἐπινοουμένής αὐτοὶς διαφορᾶς, µήτε πρὸς

δεῖν ἔλεχεν ἄμφω σηµαίνειν, ἢ σύνθετον εἶναι συµ-
ῥαΐνειν τὸν θεὸν ἑξανάγχης. Εἶπερ yàp, φησὶν, ἔτε-
ρόν τι εἴη τὸ φῶς παρὰ τὸ ἀγέννητόν, ἀναγχαίως
ἡμῖν αύνθετον ὁ θεὸς ἀποδειχθήσεται. Καὶ μέτὰ μι-
. xpbv, Ὁ μέγας, qnoi, Βασίλειος ἁπαντῶν, τάδε
κατὰ λέξιν διέξεισιν ' El μὲν ὡς µέρος τῆς οὐοίας τὸ
ἀγέννητον ἐλαμδάνομεν, εἶχεν ἂν Εὐνομίῳ χώραν
ὁ λόγος, σύνθετον εἶναι λέγων τὸ ix διαφόρων
συγχείµενον * εἰ δ᾽ οὐσίαν μὲν θεοῦ τὸ qux, τιθέµεθα,
ἡ τὴν ζωὴν, ἢ τὸ ἀγαθνν, ὅλον ὅπερ ἐστὶ ζωὴν
ὄντα, xal ὅλον φῶς καὶ ὅλον ἀγαθὸν, παρεπόµενον
&' ἔχει ἡ ζωὴ τὸ ἀγέννητον, πῶς οὐχ ἀσύνθετος ὁ
κατὰ τὴν οὐαίαν ἁπλοῦς; UO γὰρ 5h οἱ δε'κτικοὶ τῆς
ἰδιότητος αὐτοῦ τρόποι τὸν τῆς ἁπλότητος αὗτου

λόγον παραλυπήσουσιν * ἢ οὕτω ye πάντα, ὅσα περὶ D

θεοῦ λέγεται, σύνθετον ἡμῖν τὸν 6εὸν ἀναδείξει. Καὶ,
ὡς ἔοιχεν, el μέλλοιµεν τὴν τοῦ ἁπλοῦ xal ἀμεροῦς
ἔννοιαν διασώζειν, f] οὐδὲν ἐροῦμεν περὶ θεοῦ, πλην
«b ἀγέννητον, xal παραιτησόµεθα αὑτὸν ὀνομάζειν
ἀόρατον, ἄφθαρτον, ἀναλλοίωτον, δη μιουργὸν, χρι-
τὴν, καὶ ὅσα νῦν οἰς δοξυλογίαν παραλαμθδάνοµεν’
4| δεχόµενοι τὰ ὀνόματα ταῦτα, τί xal ποιῆσομεν ;
Πότερον εἰς τὴν οὐσίαν ἅπαντα φέροντες χαταθῄσο-
μεν; Οὐχοῦν οὐχὶ µόνον σύνθετον, ἀλλὰ καὶ ἐξ &vo-
μοιομερῶν αὐτὸν συγχείµενον ἀποδείδομεν, διὰ τὸ
ἄλλο καὶ ἄλλο ὑφ ἑκάστου τούτων τῶν ὀνομάτων
εἡμαίνεσθαι.

Eóve, ὦ xaAXb Γρηγορᾶ, ὅτι τὴν τοῦ διδασκάλου
«ουτουῖ, Βασιλείου φημὶ τοῦ πάνν, πρὸς τὸν σὺν
ὀμόφρονα ῥῆσιν ἄνωθεν φέρων ἡμῖν ἀνέγνως ἐνταῦ-
θα, ἵνα xat τρανότερον ἐξελεγχθείη, ὥσπερ τὰ Εὐνο-

µίου δηλαδὴ τότε, οὕτω δη καὶ τὰ cà νῦν, παρ) αὐὖ-

κυῦ δὴ τούτου τοῦ λαμπροῦ θεολόγου φημί. 'U piv
γὰρ τῆς xa ἡμᾶς συνόδου τόμος, τῇ δεούσῃ xàv-
ταῦθα συντοµίᾳ χρώµενος, τὸ τέλος τῆς θεολογιχῆς
ταυτησὶ ῥήσεως ἐχεῖθεν ἐξείληφε, τῶν Χκτεπειγόν-
των µόνων xat ἀναγκαίων αὐτὸς Υιγνόµενος, παρα”
πέµπων δ' εἰς τὸ πλάτος ἐχεῖνο τοὺς βουλομένους '
σὺ δὲ κἀκεῖνα τούτοις προσθεὶς, τῆς ἄλλης xaxoup-
γίας ψέγεσθαι δίκαι»ς iv, τῆς ἀπαγγελίαος ἐπαινεῖ-
ὅθαι ταντηαί πως ἂν εἴης δίχαιος. Καὶ δὴ σχοπὼ-
μεν ἐς αὐτῶν Quit τούτων τῶν εἰρημένων τὴν ἀγρι-
61, πρὸς Εὐνόμιον συµφωνίαν τοῦ Γρηγορᾶ. Εὐνόμιος

τὴν οὐπίαν αὗτὴν, μήτε μὴν πρὸς ἄλληλα, el pà
ταῦθ' οὕτως εἴη, χινδυνεύειν φησὶν ἐντεῦθεν &vzt-
ρεῖσθαι τὸ ἁπλδῦν τοῦ θεοῦ, xal σύνθεσιν περὶ τὲν
θείαν συνἀγεσθαι φύσιν, ἀχριθῆ τὴν πρὸς τὸν ὁμό-
δοξον Εὐνόμιον ἑαυτοῦ χατὰ ταῦτα συμφωνίαν δει»
χνὺς, xai ἄλλος αὐτὸς ὧν διὰ πάντων. ÁO xal πρὺφ
ἀμφοτέρους τούτους ὡδί πως ὁ μέγα; φηοὶ γράφων
Βασίλειος ' Άλλ' 6 Εὐνόμιος, ταυτὺ δ᾽ εἰπεῖν ὅτι xai
Γρηγορᾶς, τὴν τῶν ἰδιωμάτων ἀντίθεσιν πρὸς τὴν
οὐσίαν µεταχοµίσας , ἐντεῦθὲν τὴν ἀφορμὴν τῆς
ἀσεθείας ἑφέλχεται, ὥσπερ παῖδας ἡμᾶς μορμολυτ-
τόµενος τοῖς σοφίσµασιν, ὅτ. εἴπερ ἕτερόν τι εἴη τὸ
qu; παρὰ τὸ ἀγέννητον, ἀναγχαίως ἡμῖν σύνθετος
ὁ θεὺς ἀποδειχθήσεται. ᾿Εγὼ δὲ τί φηµε; Ὅτι εἰ μὴ
ἕτερον εἴη τοῦ ἀγεννήτου τὸ φῶς, οὐχ ἔστι τῷ Ylp
δυνατὸν ἐπιλέγεσθαι, ὥσπερ οὐδὲ αὐτὸ τὸ ἀγέννητον,
Elsa μικρῷ προϊὼν ὁ διδάσκαλος, ᾽Αλλὰ μὴν πρό,
Ye τὸ σύνθετον ἀναφανῄσεσθαί φησι τὸν θεὸν, εἰ gii
ταυτὸν ληφθείη τῷ ἁγεννήτῳ, ταυτὸ δ᾽ εἰπεῖν τὴ
οὐσίᾳ τὸ φῶς, οὐσίαν xal γὰρ εἶναι τὸ ἀγέννητον
Εὐνόμιος ἔφησεν, ἐχεῖνο, φησὶν, εἰπεῖν ἔχομεν, ὅτι
εἰ μὲν ὡς µέρος τῆς οὐσίας τὸ ἀγέννητον ἑλαμδάνο-
μεν, εἶχεν αὐτοῦ χώραν ὁ λόγος, αύνθετον εἶναι M-
ων τὸ ix διαφόρων συγχείµενον * εἰ δὲ οὐσίαν μὲν
Θεοῦ τὸ φῶς τιθέµεθα, ἡ τὴν ζωὴν, f] «b ἀγαθὸν,
ὅλον ὅπερ ἐστὶ ζωὴν ὄντα, xoi ὅλον φῶς, xai ὅλον
ἀγαθὸν, παρεπόµενον δὲ ἔχει dj ζωὴ τὸ ἀγέννητον,
πῶς οὐχ ἀσύνθετος ὁ κατὰ τὴν οὐὑσίαν ἁπλοῦς ; x3
τὰ τούτων ἑξῆς, ὅσα δὲ Γρηγορᾶς ἐκ τοῦ μεγάλου
λαδὼν, xa0* ἑαυτοῦ χαὶ τῆς αὐτοῦ δόξης ἤδη φθάσας
ἐξέθετο.

AM' αὐτὸς, Ἰδοῦ, qot, xat Βασίλειος 6 μέγας v
φῶς, καὶ τὴν ζωὴν καὶ «b ἀγαθὸν οὐσίαν εἶναί φησι
νοῦ Θεοῦ, ὃ 5h xal αὐτὸς σὺν ἐχείνῳ nif. Αλλά
καὶ τοῦτο φεῦδος, ὦ βέλτιστε. Πῶς γὰρ ἂν 6 πρὺ
µιχροῦ περὶ Εὐνομίου λέγων, ὅτι ἐκεῖνος τὴν τῶν
ἰδιωμάτων ἀντίθεσιν πρὸς τὴν οὐσίαν µεταχοµίσας,
ἐντευθεν τὴν ἀφορμὴν τῆς ἀσεδείας ἑφέλχεται, xel
ἰδίωμα φυσιχὸν τὸ φῶς προσειπὼν, xal διασύρων
τὸν φύσιν αὐτὸν Θεοῦ πειρώμενον χατασχευάτεν,
μικρῷ προϊὼν εὐθὺς αὐτὸς εἶπεν ἂν αὐνὸ οὐσίαν κ.
ναι θεοῦ, xal ταῦθ οὗτος Qv ἐχεῖνος ὁ λέγων, ὅτι
ἄλλη μὲν ἡ οὐσία, fic οὕπω λόγος μηνυτὴς ἐξευρέη,

μὲν οὖν τὸ τοῦ Πατρὸς ἀγέννητον xaz' ἐξουσίαν ἰδίαν D ἑτέρα δὲ τῶν περὶ αὐτὴν ὀνομάτων ἡ σηµασία, ἐξ

ἐν οὐσίας ὑποθέμενος λόγῳ , ἐδούλετο γὰρ ἔντεῦθεν
διὰ τοῦ γεννητοῦ τῷ Yl κατασχευάζειν τὸ τῆς οὐ-
αίας ἀνόμοιον, τὰ ἐπιλεγόμενα φυσικῶς τῷθιῷ, φῶς
φημι, καὶ ζωὴ, xai ἀγαθὸν, καὶ τὰ προσόµοια τού-
τοις, ἢ ταυτόν τι xal ἁδιάφορον ἔλεγεν εἶναι τῷ
ἀγεννήτῳ, τῇ οὐσίᾳ φημὶ xat! ixelvov, ἢ εἰ p που
τοῦτό γε ci, µηχέτι ἁπλοῦν, ἀλλὰ σύνθετον εἶναι
τὸν 8«óv* Γρηγορᾶς δ' οὐτοσὶν ὁ ἑταῖρος ἑχείνου οὐ
τὸ ἀγέννητον κατ᾽ ἐχεῖνον οὐσίαν λέγων θεοῦ, ἀλλὰ
τὴν τοῦ θεοῦ θέλησιν, xal τὴν ἑνέργειαν, xal ἁπλῶς
πάντα τὰ τῆς θείας φύσεως ἰδιώματα, οὗ φυσικὰ
καὶ περ) τὸν Gebv εἶναι λέγων χατὰ τὴν ἁποστολιχὴν
τε χαὶ πατριχὴν θεολογίἀάν, ἀλλὰ τὴ» οὐσίαν αὗτὴν
πάντη τε xal πάντως εἶναι τοῦ Θεοῦ ταντα, µτ-

ἑνεργείας τινὸς, 1| ἀξίας ὀνομαζομένων; Ὅ δὴ «εὶ
Διονύσιος 6 µέγας xol ὑψηλὸς τὴν θεολογίαν Ίδη
φθάσας ἡμᾶς ὡσαύτως ἑδίδαξεν El τὴν ὑπερούσιον
χρυφιότητα, λέγων, Θεὸν ἡ ζωὴν, f| οὐσίαν, 1 ex,
3| λόγον ὀνομάσαιμεν, οὐδὲν ἕτερον νοουῦμεν ἢ τὰς
εἰς ἡμᾶ; ἐξ αὐτῆς προαγοµένας δυνάµεις, ἔχθεωτι-
χὰς, ἢ ζωοποιοὺς, ἢ ζωογόνους, ἢ συφοδώρου;, abd
δὲ χἀὰτὰ τὴν πασῶν τῶν νοερῶν ἐνεργειῶν ἀτόλυσιν
ἐπιθάλλομεν, οὐδεμίαν ὁρῶντες θέωσιν, h ζωὴν, f
οὐσίαν, ἥτις ἀκριδῶς ἐμφερής ἐστι τῇ πάντων ἑξη-
pnpévy χατὰ πᾶσαν ὑπεροχὴν αἰτίᾳ. "Άλλως τε οὐδὲ
πολλαὶ οὐσίαι θεοῦ, 1| kx. πολλῶν ἡ οὐσία σύγχειται
τοῦ Θεοῦ, ἵν ὁμοῦ xal sb φῶς, wal $ ζωὴ, καὶ οὐ
ἀγαθὸν, οὐσία εἴη τοῦ Θεοῦ. Τὰ μὲν γὰρ πολλὰ, nía

οτι

CONTRA GREGORAM ANTIRPRETIGCORUM VIII.

918

V ἐχείνη. "Opa δὲ χαὶ τὸν λόγον ὅπως 6 διδάσχα- A xaX ἀντιλέγοντα. Τοῦ γὰρ αὐτοῦ κἀχεῖνα xal ταῦτα,

λος ἀμφιδόλως xal οὐχ ὁριστικῶς προᾶχει. "H τὸ
qos Υάρ φησιν, fj τὴν ζωὴν, f], τὸ ἀγαθόν. Καὶ πά-
λεν, Ὅλον ὅπερ dct ζωὴν ὄντα, καὶ φῶς, xal ἀγα-
όν. Τὸ δὲ, τοῦτο, f| ἐχεῖνο. f| ἄλλο, xai τὸ ὅλον ὅπερ
$79, δείχνυσι τὸ μὲν χυρίως ὃν ἐχείνης ὁποῖόν τί
ἔστιν εἰπεῖν ἁγνονῦντα, τοῦτο γὰρ αὐτὸ καὶ χοινὸν
τῆς ἡμῶν πίστεως ἀξίωμα, x20* ὑπόθεσιν δὲ μᾶλλον
τὸν λόγον προάχοντα, xal τὴν ὑπόθεσιν δ' αὐτὴν ες
Abe ἀναιροῦντα τὴν ἑαυτοῦ, τῷ ἐπαγαγεῖν, "Oxov
ὅπερ ἐστι. Τὸ 6b xal λόγοις, χα) λογογράφοις ἄνωθεν
400:, àv tdt; ἀγνοουμένοις, οὕτω την τοῦ λόγου
χρείαν ἀναπληροῦν. Ὀρηγόριος χοῦν, ὁ τῖς θεολογίας
«πώνυμος, τὸν περὶ δημιουργίας τῶν ἀγγέλων ποιού-
Atoc λάγον, ἐπειδὴ «b πεφυχὸς, καὶ τὰς οὐσίας
Ἀχείνων ἂγνοῶν fjv, Είτε νοερὰ, qnot, πνεύματα,
' *[es «op olov ἄθλον xal ἀαώματον, εἴτε τινὰ φύσιν
Άλλην ὅτι ἐγγυτάτω τῶν εἰρημένων, ταύτας ὑπολη-
πτέον. Καὶ περὶ toU πρωτοπλάστου πάλιν 6 αὐτὸς,
«αἱ τοῦ παραδείσου, Τοῦτον ἔθετο μὲ», φησὶν, ἐν τῷ
παραδείσῳ, ὅστις ποτὲ ἣν ὁ παράδεισος οὗτος, τῷ
μὐτεξουσίῳ τιµήσας. ELSE τις ἐκ τῶν ἐνεργειῶν λέ-
ἴοι xal πρὸς αὑτὴν τὴν οὐσίαν αὐτῶν τὰ θεῖα δια-
αΐνειν ὀνόματα, ob διαφερόµεθα * μᾶλλον μὲν οὖν
vai συμφρονοῦμεν xal συνάδοµεν τοῖς οὕτω ταυτὶ
καὶ φρονοῦσι, xal λέγουσι ΄ θεολόγοι χαὶ yàp, xal
τῶν ἡμετέρων λόγων χαθηγεµόνες τε καὶ διδάσχα-
ot, ἐπεὶ xat τὺ Θεὸς xal τὸ Λόχος, xal δὴ καὶ αὐτὸ
τὸ τῆς οὐσίας ὄνομα, χαίτοι Υε τῶν ἐνεργειῶν ὄντα
κατὰ τούτους αὐτοὺς, χαὶ ἐπὶ αὐτὴν τὴν οὐσίαν &vá-
Ύεται, διὼ τὸ ἑχαίνης ἀνώνυμόν τε xal ὑπερώνυ»

Ἁλλ' 6 φιλόσοφος οὐγ οὕτω φησὶν, ἀλλ᾽ ὀνόματα
ςαῦτ) εἶναι πραγμάτων ἔρημα, οὐ χατὰ τῶν ἕνερ-
γειῶν, xal τῶν ἄλλων φυσιχῶν ἰδιωμάτων λεγόμενα
τοῦ Θεοῦ. Πῶς yàp, φησὶν, οὐαίας ὄντος τοῦ θεοῦ
µόνης, xol φυσιχὸν οὐδὲν οὐδαμῶς παρεπόµενον
Χεκτημένης, ὃ δή φησι καὶ Εὐνόμιος, xa0* ἧς δήπου
«ai τὰ ὀνόματα λέγεται, μᾶλλον ὃ᾽ ἅπερ αὑτὴ ἡ τοῦ
Θεοῦ οὐσία χατ᾽ αὐτούς qti τούτους ἐστί; Καΐτοι γε
καὶ τὸν μέγαν Βασ[λειον αὐτὸς ἡμῖν ἀναγνοὺς δι’
αὐτοῦ πρὸ βραχέος οὑτωσὶ λέγοντα, EUnep elc τὴν
αὐαίαν φέροντες πάντα τὰ θεῖα ὀνόματα χαταθίσο-
μεν, οὗ µόνον σύνθετον, ἀλλὰ χαὶ ἐξ ἀνομοιομερῶν

εἰ χαὶ δοχεῖ τὰ ἡμέτερα προδἀλλεσθαι δηθεν. μὴ
συνιεὶς, ὅτι ἐχεῖ μὲν ὁ μέγας, Bo χαὶ ἄλλο λέγωυ
«b σημαινόµανον ὑπό ys τῶν θείων ὀνομάτων, τὸ τοῦ
θεοῦ διαχεχριµένον ὑποσημαίνει διὰ τῆς τῶν quat-
εκῶν αὐτοῦ θεολογίας, ἐνταῦθα δὲ «b ὑποχείμεγον Ev
εἶναι λέγων τοῖς ὀνόμας; χαὶ τοῖς πράγµασι πᾶσιν,
ἐς ὧν «x ὀνόματα, τὸ ἠνιωμένον θεσλογεῖ τοῦ θεοῦ
χαὶ ἁδιαίρετον καὶ ἀσύγχντον, ἐπειδὴ χαὶ µία d) τοῦ
θεοῦ οὐσία, fj δὴ xal τὰ περὶ αὑτὴν οὑσιώδη ἀχωρί-
στως τε xal ἀδιασπάστως παρέπεται, xa0* ὧν δη»
λαδὴ xal τὰ θεῖα ὀνόματα, καὶ elc à διὰ πάντων «s
καὶ àv. τᾶσι τρισυπόστατός «c. xal παντοδύναμος
θεὰὸς ἡμῖν γνωριζόμενός τε xal προσχυνούµενος,
"U δὴ xaX Διονύαιος ὁ μέγας kv τοῖς Περὶ τῶν θείων
ὀνομάτων τούτων ὡσαύτως φιλοσοφῶν, χαθὰ δὴ xa)
αὑτοὶ φθάσαντες ἔφημεν, Οὑκ ἄλλο δὲ εἶναι, ouo, -
φἀγαθόν φαµεν, xat ἄλλα τὸ ὃν, χαὶ ἄλλο τὴν ζωήν,
1| τὴν σοφίαν ^ οὐδὲ πολλὰ τὰ αἴτια, xal ἄλλων ἄλλας
παρεχτιχὰς θεότητας ὑπερεχούσας x2i ὀφειμένας,
ἀλλ᾽ ἑνὸς θεοῦ τὰς ὅλας ἀγαθὰς προόδους, χαὶ τὰς ᾽
παρ ἡμῶν ἐξυμνουμένας θεωνυµίας " xal τὴν μὲν
εἶναι τῆς παντελοῦς τοῦ ἑνὺὸς θεοῦ προνοίας ἐχφα»-
xh, τὰς δὲ τῶν ὁλιχωτέρων τοῦ αὐτοῦ xal µερι»
χωτέρων,

- "AJ" οὐδ' ἐχεῖνο συνιδεῖν, ὃ φιλόσοφος οὐδαμῶς
ἑδυνήθη, ὡς τὰ ὀνόματα ταῦτα τῶν τοῦ Θεοῦ φυσι-
κῶν ἰδιωμάτων ἔχει μὲν xol ἡ θεία φύσις ἰδίᾳ xat
αὑτῆς ἑχείνης ὥς αἰτίας αὑτῶν λεγόμενα, ἔχει δὶ
xai ὡς ὑπερώνυμος, Ex τῶν ἰδίων αὐτῆς xat quate
xi ἀνομαζόντων ἡμῶν ταύτην ἁπορίᾳ φυσικοῦ τι-
γος ὀνόματος. "Ote μὲν οὖν κατὰ τούτους τοὺς λό-
You; ἐπ᾽ αὐτῆς τῆς φύσεως τὰ τῶν φυσικῶν ἰἴδιω-
µάτων ταύτης ὀνόματα λαμθάνοντες λέγομεν, fv
ἐστι τὸ ἀηλούμενον 6 θεὺς, κατ’ αὐτὴν δηλονότι τὴν
οὐσίαν.ιΟὐ γὰρ ἐπ᾽ ἄλλο τι ὑποχείμενον, φησὶν ὁ διδά-
σχαλος, χειραγωγεῖ τὴν διάνοιαν τοῦ ἀγαθοῦ ἡ προση»
Ἱορία, ἐφ᾽ ἕτερον δὲ τοῦ δυνατοῦ, χαὶ τοῦ σοφοῦ, καὶ
τοῦ διχαίου * ἁλλ᾽ ὅσαπερ ἂν εἴποις ῥνόματα, ἓν διὰ
πάντων ἑστὶ τὸ σηµαινόμµενον, ὁθιὸς, χατ οὐσίαν, ὅπερ
ἔφθην εἰπών ὅταν δὲ τὰ θεῖα ταῦτα ὀνόματα xac
ἑχείνων λέγηκαι τῶν τῆς θείας φύσεως ἰδ.ωμάτων.
ὧν xa! χαθ᾽ Όπαρξιν, xal χυρίως εἰσὶν ὀνόματα,
τηνικαῦτα o0 πρὸς ἓν τι καὶ τὸ αὐτὸ ὀποχείμενογ

αυγχείµενον τὸν θεὸν ἀποδείξομεν, διὰ vb ἄλλο καὶ p Λλέποντες ταῦτα λέγοµεν.

ἄλλο ὑφ) ἑκάρτον τῶν ὀνομάτων σημµαίνεσθαι. Καὶ
προφέρει τὸ πρὸς Εὐστάθιον αὐτοῦ qnit τούτου τοῦ
διδασχάλου, Πάνκα τὰ θερπρετῇ, λέγον, ὀνόματα xai
νοήµατα ὁμοτίμως ἴχει πρὸς ἄλληλα, τῷ μηδέν τι
περὶ τὴν τοῦ ὑποκειμένου διαφωνεῖν σηµασίαν. 0)
- yàp ἐπ ἄλλο τι ὑποχείμενον τὴν διάνοιαν χειραγω-
Yel τοῦ ἀγαθοῦ ἡ προσηγορία, o' ἕτερον δὲ τοῦ δυ-
νατοῦ χαὶ τοῦ σοφοῦ xal τοῦ δικαίου, ἀλλ ὅσαπερ
3v εἶποις ὀνόματα, Ev διὰ πάντων ἑἐστὶ «5 σηµαινό-
µενον * x&v θεὺν εἴπῃς, τὸν αὐτὸν ἑνεδείξω, ὃν διὰ
τῶν λοιπῶν ὀνομάτων ἑνόησας.

Καὶ ταῦτά φησι Γρηγορᾶς, οὗ μᾶλλον τῇ σννέδφ
«gi τῷ ταύτης ἀντιλέγειν τόμῳ ποοῃρημένος f| τὸν
pA ὡς ᾧετι, Σεικνὺς ἑαυτῷ ἀντικαθιστάμενόν τρ

ToU:o xal γὰρ τῆς Εὐνομίου συγχύσεως καὶ τῶν
xav' αὐτὸν ἴδιον, ἃ δὴ καὶ διασύρων ὁ μέγας οὐτοσὶ
Βασίλειος ἓν τοῖς φθάσααι aov γε τἁἀδελφῷ ΓΡρηΥο-
ρίῳ, Πολλῶν, φησὶν, ὄντων «τῶν .θείων ὀνομάτων,
πότερον ταῦτα μιᾶς οὐσίας ὀνόματα, xai ἰσοδυνα-
μεῖ ἀλλήλοις, τὸ φοδερὸν αὐτοῦ χαὶ τὸ φιλάνθρωπον
xai τὸ δίκαιον, χαὶ τὸ δημιουργικὸν, τὸ προγνωστι-
xbv xal τὸ ἀνταποδοτιχὸν, τὸ µεγαλεῖον xal τὸ πρρ-
νοητικὸν, ἢ ὅπερ ἂν τούτων εἴπωμεν, οὗ τὴν οὐσίαν
δηλοῦμεν ; El γὰρ τοῦτο λέχουσι, ph ἑἐρωσάτωσαν
εἰ τὴν οὐσίαν οἴδαμεν τοῦ θεοῦ, ἀλλὰ πυνθανέσθω-
σαν ἡμῶν, εἰ φοθερὺν οἵδαμεν τὸν θεὸν, ἡ εἰ δί-
χαιον, ἢ φιλάνθρωπον * ταῦτα ὁμολογοῦμεν εἰδέναι *
εἰ δὲ ἄλλο τι Myoust τὴν οὐσίαν, μὴ «αραλογιδὲ-

q79

PHILOTHEI CP. PATRIARCH E.

σῦωσαν ἡμᾶς διὰ τῆς ἁπλότητος. Αὐτοὶ γὰρ ὡμολό- A τος, ἁλλ᾽ ἔχαστον τῶν περὶ τὸ θεῖον ὀνοιάτων i

479a», ἅλλο xal ἄλλο εἶναι τήν τε οὐσίαν xal τῶν
ἀπιριθμημένῳων ἕκαστον. Ἁλλ' αἱ μὲν ἓνέ ργειαι
vox Dat, d$ ὃλ οὐσία ἁπλῆ. "Όταν οὖν χατὰ τοὔτους
τοὺς δ,δασκάλους ἐπὶ τῶν φυσιχῶν τοῦ θεοῦ ἕνερν
"ειῶν oixtia αὐτῶν ὀνόματα λέγηται, τότε οὐχ ἓν
ἐστι τὸ ὁπὶ αὐτῶν σημαινόµανον * οὔτε γὰρ d οὐσία
τοῦ θεοῦ σύνθετον ἐχ τοσούτων, οὔτε ἰσοδυναμεῖ
ἀλλήλοις τὰ τοιαῦτα, χαθ περ ἀχούεις' ἀλλ ἕκαστον
τῶν ὀνομάτων Ev τι τῶν φυσιχῶς τῷ θεῷ προσόν.

των προσφυῶς ὑπωσημαίνει κατὰ τὸν αὐτὸν αὖθις
διδάσχαλον. El ταῦτα xal yàg, Φησὶ, πάντα πρὸς.

lv αημαινόμεναν τείνει, ἀνάγχη πᾶσα ταυτὸν ἀλλή-
Ἆοις δύνασθαι τὰ ὀνόματα, ὡς ἐπὶ τῶν πολυωνύµων,
Καὶ μετὰ βραχό’ Καὶ ταύτης τί ἂν γένοιτο τῆς αυγ»

τοῦ θεοῦ οὐσίᾳ ἑγχεντρίζοντος ;

Ὅ δὲ πόρνης ἀνειληφὼς πρόσωπον, xal ἁπαναι-
σχυντήσας πρὸς πάντας ἁγίους, τὸ εἲς θείας κὰν-
ταῦθα φάναι Γραφῖς, xai πάντα θεολογιχὸν ὁμοῦ
xai πατριἁὸν διαπτύσας λόγον, El γὰρ xoi τῶν Óvo-
µάτων, φησὶ, τὰ πλεῖστα τῆς εὑρέσεως τὰς γονὰς
ἐξ οἰασδηποτοῦν ἑνεργείας λαµθάνει, ἁλλ᾽ οὐδαμοῦ
περὶ τὴν ἑνέργειαν τὸ σηµαινόµενον ἵστησι τῆς ἓν-
νοίας, ἁλλ) ἐπὶ τὴν ἐνεργοῦσαν ἀνατρέχει φύσιν.
Καὶ πάλιν : Οὐ διὰ τὴν τῶν ὀνομάτων τοίνυν, φησὶ,
διάφορον παραχωγὴν χαὶ τὴν τῶν νοημάτων διάφο-
pov ἤδη πρὸς ἑαυτὸν νοοῦμεν τὸν Θεὺν xat σύνθε-
ταν, ὥσπερ ὁ Παλαμᾶς, ἀλλ ὥσπερ ὁ συχοφαντού-
µενος ὑπ αὐτοῦ διδάσκει Βασίλειος.

χύσεως ἀτοπώτερον, ἀφελόμενον τὴν ἰδίαν ἑχάστου B Καΐτοι γε, συχοφάντα xai φευδολᾶγε, τοὺτ αὐτὸ

τῶν ὀνομάτων σηµααίαν, ἀντινομοθετεῖν τῇ κοινῃ

χρήσει xai τῇ διδασχαλίᾳ τοῦ Πνεύματος; Καὶ má-

tv * Πῶς οὐχὶ µανία σαφὴς μὰ ἴδιον σηµαινόµενον
ἑχάστῳ τῶν ὀνομᾶάτων ὑποδεθλῆσθαι λέγειν, ἀλλὰ
παρὰ τὴν ἑνέργειαν πάντα ταντὸν Δύνασθαι ἀλλή-
λοις διορίζειν τὰ ὀνόματα;

Αλλ’ ἀχηύσωμεν xat αὖθις τοῦ Γρηγορᾶ, πῶς μὲν
ἡμᾶς τε χαὶ τν συνοδιχὸν συχοφαντεῖ τόµον, ἀν-
ερυθριάστως τὰ ἑαντοῦ περιάπτειν ἐπιχειρῶν αἴσχη

τοῖς αὐτῶν ἀναιρέταις, πῶς δὲ xal τοῖς τῶν θεολό-

T9v ἁπαναντίας διὰ πάντων ἵσταται λόγοις, ἐκεῖνα
βλασφημῶν xal ὑδρίζων ἀναίδηνφ ἅπερ ἐχεῖνοι
θέολογοῇσί .*& xal ὑμνοῦσιν ὡς ἴδια µόνον θεοῦ.

Φηαὶ ταιγαρρῦν τὸν ἀχροατὴν ἑαυτοῦ συνήθως χαὶς Θεόν; Σὺ

πάλιν διδάσχωγ "Αγγςλον ' El γὰρ xai τῶν ὀνομά-
τῶν τὰ πλεῖστα τῆς εὐρέσεως τὰς γονὰς ἐξ olac-
δηποτοῦν ἑνεργείας λαμδάνει, ἀλλ᾽ οὐδαμοῦ περὶ τὴν
ἑνέργειαν τὸ σηµαινόµενέν ἵστησι τῆς ἑννοίας, ἀλλ'
ἐπὶ τὴν ἐνεργοῦσαν ἀνατρέχει φύσιν, χαθάπερ σχιᾶς
τινος ὁμοῦ xai τῆς ἑνεργείας συνεπινοουµένης. Οὐ
διὰ τὴν τῶν ὀνομάτων τοίνυν διάφορον παραγωγὴν,
xal τὴν τῶν νοηµάτων τῶν ἀπὸ τῶν ὀνομάτων ἡμῖν
ἀγγινομένων διαφαρὰν, διάφορον Ἰδη πρὸς ἑαυτὸν
χαὶ σύνθετον νουῦμεν xal τὸν Gaby, ὡ; ὁ Παλαμᾶς,

ἁλ)᾽ ὥσπερ ὁ ουχοραντούµενος ὑπ' αὐτοῦ διδάσκει

Βασίλειος.
Καὶ βλέπε τὸν ἀναιδῃ σνχοφάντην, ὅπερ ἔφην,

τῇ συνόδῳ χαὶ ἡμῖν ἐδνι τὸ απουδαζόµενον Ev ye
τῷ µέρει voUstp τοῦ Xóvou, τὸ τῆς σῆς σφνβέσεως
ἀνώτερον τὸν θεὸν δεῖξαι, χαὶ τὸ ἁπλοῦν αὐτοῦ δὲ
Sv θεολόγων ἀνακηρύξαι, καθὰ 0$ χαὶ δέδειχται.
Βασίλειος δ᾽ ὁ μέγας, ᾧ αχηματιζόµενος αὐτὸς «ἔπαε-
σθαι, Χατὰ ρόσωπον ἀντιλέχεις μᾶλλον, ἑἐκεῖνα
πβὸς ck xal τὸν σὺν καθηγητὴν Εὐνόμιον ἔλεγε πρὸ
βραχέος, διὰ τοῦ συνοδιχοῦ φηµι τόμου, τὸ, Else
εἰς τὸν αὐσίαν φέροντες ἅπαντα καταῦήσομεν τὰ
ὀνόματα, οὐ µόνον σύνθετον, ἀλλὰ καὶ i& ἀνομοιο-
μερῶν αυγχείµενον τὸν θεὸν ἀπεδείζομεν, διὰ 5
ἄλλο χαὶ ἄλλο ὑφ᾽ ἑκάστου τῶν ὀνομάτων evpalve-
σθαι, Τίς οὖν ἐστιν ὁ συκοφαντῶν, Γρηγορᾶ, τοῦ-
τον τὸν µέγαν; Τίς ἐστιν ὁ σύνθετον ποιῶν τὸν
6 πάντα τὰ περὶ τὸν Θεὲν Orla. ὀνόματα
xal νοήµατα συμφύρων τῇ θείᾳ οὖσίᾳ, μᾶλλον ἃ οὗ.
τὰ ταῦτα τὴν θείαν εἶναι λέγων οὐσίαν, καὶ μτδὲν
περὶ αὐτὴν φυσιχὸν θεωρεῖσθαι, f) ἡμεῖς, οἱ σὺν τῷ
λαμπρῷ θεολόγῳ τούτιῃ, χαὶ δη xai τοῖς σὺν αὑτῷ
διδασκἆλοις ὑπὲρ τούτων αὐτῶν Εὐνομίῳ τε χαὶ
Πυῤῥῳψ, καὶ co y€ αὑτῷ φημι τρίτῳ pev ἐχείνον:
οὐτωσὶ πρλεμοῦντες; Εὔδηλον ὅτι αὖ, καὶ οὐχ ἂν
τοὺς τῆς ἁληβείας τηύτους ἐλέγχους, χαὶ τὰ βέλη
τοῦ δυνατοῦ διαφύγοις, κἂν μυρίως πανταχόθεν
περιθάλλη κύχλους τοῦ ψεύδους, κἂν τὴν ἆδου χυνην
μετὰ τῶν ev διδαακάλων ὑπέλθῃς.

Τί οὖν φησιν αὖθις ὁ τῆς κατ' εὐαέθειαν ἀληθείας
πολέμιος οὐτοσίν; Ορᾷς, φησὶν, ὅπως ij θεία xal

xai βλάσφημον, πῶς τὴν μὲν ἑαυτοῦ βλασφημίαν p ἁπλουστάτη φύσις ἐχείνη πολλοίς μὲν xal bung

ἡμῖν περιτιθέναι πειρᾶται, τὰ δὲ τῶν ἁγίων. προ-
θάλλεσθαι δοχῶν xa0* ἡμῶν, xat' ἐχείνων ὅλος χων
pil. Αὐτοῦ γὰρ τούτον πάντα τὰ θεῖα ὀνόματα. Καὶ
δὲ καὶ τὰ παρεπόµενα τῇ θείᾳ φύσει, ἃ δη χαὶ φυ:
σικὰ καὶ οὐσιώδη τοῦ Θεοῦ τῇ θεολογίᾳ πεφιλοαόφη-
ται, οὐσίαν εἶναι τοῦ Θεοῦ λέγφντος, xal proe piov
&vclvat δ.σφορὰν, σύνθετον οἱ θεολόγοι κατασχευά-
ζειν ἐντεῦθεν αὐτὸν τὸν Ge5u διά τῶν οἰκείων πι
έδειξαν λόγων, xa0à 0h χαὶ φθάσαντες ἀπεδείξα-
μεν, ἓν οἷς δήπου καὶ ὁ θεηγρος Νήσσης πρός γε
«τοῖς ἄλλοις πρὸς αὐτόν τε xal τὸν αὐτοῦ καθηγητὴν
Ἠθνόμιον ἔλεχε, Τίς διφυᾶ «bv θεὸν εἶναι λέγων
πλὴν σοῦ, πᾶσαν ὀνόματος ἔννοιαν τῇ τοῦ θεοῦ οὗ-
σίᾳ συμφύοντος, xal μη δὲν ἔξωθεν προσεῖναι λέγον-

pow ὀνόμασι, xal διαφόρων ἐννοιῶν σημαντιχοῖς
ἀνομάζεται, ἓν δὲ τὸ ὑποχείμενον τοῖς πᾶσιν ὀνόμα.,
olv ἐατι τὸ διὰ πάντων ὀνομαζόμενον, xat οὐ cóv-
θετον ὅ τ. ποιτὲ ἐστιν .ἐκεῖνο, διὰ ταῦτα Τίνεται ;
Ἐνταῦθα λόγοις μὲν ὁ Γρηγορᾶς σχηματίζεται τὴν
σύνθεσιν ἐπὶ θεοῦ ἀναιρεῖν, Ἆν αὐτὸς καὶ ὃ κατ

αὐτὸν συμμορία τῆς τοῦ θεοῦ Ἐκκλησίας χατηγον
pel. Οὕτω γε μὴν ἀναιρεῖ ταύτην, ὡς οὐσίας µόνης

τοῦ θεοῦ πεφυκότος, τῶν & ἐπινθουμένων xal λεγο-
µένων οὐσιωδῶς περὶ αὐτὸν μηδαμῆ μηδαμῶς ὄν-
των πλὴν dógou µόνου φωνῆς * ὃ δὴ xoi προϊόντος
αὐτῷ τοῦ λόγου δεῖξει πλατύτερον. Ὁ δὲ µέγες Βα-
αίλειος, ὦ φιλόσοφε, λέγων, χαθάπερ Ίχονσας, t elc

τὸν σὺν μυσταγωχὸν Εὐνόμιον, “Αλλο μὲν ἡ οὐσίο,

981

CONTRA GREGORAM ANTIRRHETICORUM VIII.

982

Ἶς οὕπω λόγος μηνυτὴς ἐξευρέθη, ἑτέρα δὲ τῶν A ob tb) αὐτὸν ἀμφατέρων ἀποδώσει Mov * ὧν δὶ 6

περὶ αὐτὴν ὀνομάτων ἡ σηµασία ἐξ ἑνεργείας τινὸς,
3 ἀξίας ὀνομαζομένων, ἄρα ληρεϊν σοι δοχεῖ ;
Αχούετε δὴ xal τὴν ἑξῆς πρὸς τὸν οἰχεῖον διδά-
σχλλον αυμγωνίαν τοῦ Γρηγορδ. Οὔτε Υὰρ ἄλλο,
φησὶν, οὐδὲν τουτωνὶ παρὰ τὴν ὑποχειμένην οὐσίαν
ἐχείνην σημαίνει, οὔτ᾽ ab σύνθεσιν οὐδεμίαν δύνα-
ται δρᾷν, οὔτ' ἄνευ τῆς οὑσίας τὰ πάντα χαθ αὐτὰ,
οὔτε μὴν μετὰ τῆς οὐσίας αὐτὰ, διὰ τὸ μήτε ὥς
ἄλλας οὐσίας παρ) ἐχείνην ταῦτα ᾿λαμθάνεσθαι,
καθάτερ Εὐνόμιος διὰ τοῦ φάσχειν τὸ ἀγέννητον οὗ-
clav εἶναι, µήτε ὡς µέρη οὐσίας αὐτῆς τῆς μιᾶς,
χαθάπερ ὁ δυσσεδὴς Παλαμᾶς ἁμαθῶς νρεῖ λέγων
ἕτερα μὲν εἶναι τῆς θείας φύσεως, φυσικὰ δὲ, τουτ-
έστι μέρη ἱχείνης.

Lj piv, ὦ χενὲ θεολόγε, εἰ xol μὴ xal κατ αἎ-
«5 τοῦτο τῷ σῷ διδασκἀλῳ συμφωνεῖς Εὐνομίῳ, οὐ-
σίας, ὡς καὶ αὑτὸς ἔφης, τὰ προσόντα τῷ θεῷ qu-
9326; λέγοντι, ἀλλά xas' ἐχεῖνο xal µάλα δὴ συµ-
φωνεῖς Ev ofc φανερῶς λέγεις, οὔτε ἄλλο τι οὐδὲν
τουτωνὶ παρὰ τὴν ὑποχειμένην οὐσίαν σηµαίνει,
«οὐσίαν δίχα τῶν φυσιχῶν εἶναι τὸν θεὸν σὺν ἐχείνῳ

λέγων * ἡμᾶς δὲ πότε µέρη τῆς ἁπλῆς t€ χαὶ ἅμε- Ä

ροὺς οὐσίας ἔγνως εἰπόντες εἶναι τὰ παρεπόµενα
ςαύτῃ»; Μᾶλ)ον μὲν οὖν xal τοὐναντίον ἅπαν εἰπόν-
τας μετὰ Βαξδιλείου τουτουῖ τοῦ μεγάλου πολλάχις
-Éxovsac ἤδη, El. μὲν ὡς µέρος τῇ; οὗσίας τὸ ἁγέν-
νητον ἐλαμδάνομεν, λέγοντος, εἶχεν ἂν Εὐνομίῳ
χώραν ὁ λόγος, αύνθετον εἶναι λέγων τὸ Ex διαφόρων
συγχείµενον * εἰ δὲ οὐσίαν μὲν θεοῦ τὸ φῶς τιθὲ-
µεθα, ἡ τὴν ζωὴν, 9 τὸ. ἀγαθὸν, ὅλον ὅπερ ἐστὶ
'ζωὴν ὄντα, καὶ ὅλον φῶς, xal ὅλον ἀγαθὸν, παρεπό-
µενον δὲ ἔχει ἡ ζωὴ τὸ ἀγέννητον, πῶς οὖκ ἀσύνθε-
τος ὁ χαιὰ τὸν οὐσίαν ἁπλοῦς ; οὗ γὰρ δὴ ol δειχτι-
xoi τῆς ἰδιότητος αὐτοῦ τρόποι τὸν τῆς ἁπλότητος
αὐτοῦ λόγον παραλυπῄσουσιν, Ἡ οὕτω γε πάντα
ὅσα τερὶ θευῦ λέγεται σύνθετον ἡμῖν τὸν θεὸν &va-
δείξει, ὡς ἔοιχεν, el μέλλοιμεν «tv τοῦ ἁπλοῦ xa
ἁμεροὺς ἕἔννοιαν διασώξειν * ἡ οὐδὲν ἑροῦμεν περὶ
0:02 πλὴν τὸ ἀγέννητον, καὶ παραιτησόµεθα ἀὐτὸν
ὀνημάζειν ἀόρατρν, ἄφθαρτον, ἀναλλοίωτον, δηµιουρ-
Υὸν, χριτήν, xal ὅσα νῦν εἰς δοξολογἰαν παραλαµ-
6άνοµμεν * fj δεχόμένόι "à. δνόµατα᾽ ταῦτα, τί xol

λόγος ἕτερος, τούτων xal fj φύσις διάφορος.

Πρὸ: δὲ τὸν ἱερὸν ᾽Ααφιλόχιον περὶ τῶν τὰ αὐτὰ
δοξας όντων ὡσαύτως, χαθὰ δὴ xal εἰπόντες ἔφθη-
psv, Mh ἐρωτάτωσαν, φηθὶν, εἰ τὴν οὐσίαν οἴδαμεν
τοῦ Θιοῦ, ἀλλὰ πυνθανέσθωσαν ἡμῶν, εἰ φοθερὸν
οἴδαμεν τὸν Gebv, f| εἰ δίκαιον, ἢ φιλάνθρωπον.
Ταῦτα ὁμολογοῦμεν εἰδέναι. El δὲ ἄλλο τι λέγουσε
εν οὐσίαν,: ph παραλοχιζέσθωσαν ἡμᾶς διὰ τῆς
ἁπλότητος * αὐτοὶ γὰρ ὠμολόχησαν, ἄλλο καὶ ἄλλα
εἶναι τήν τε οὐσίαν καὶ τῶν ἀπηριθμημένων Ixa-
στον. 'AXY' αἱ μὲν ἑνέργειαι ποιχίλαι, ἡ δὲ οὐσία
ἁπλη. 'Ημεῖς δὲ ix τῶν ἑνεργειῶν γνωρίζειν λέγο- .
μεν τὸν θεὸν ἡμῶν * τῇ δὲ οὐὑσίᾳ αὐτῇ προσεγγ/-
ειν οὐχ ὑπισχνούμεθα. Al plv γὰρ ἑνέρχειαι αὑτοῦ
B πρὸς ἡμᾶς χαταδαίνουσιν, fj δὲ οὐσία αὑτοῦ µένες
ἁπρόσιτος. O δὲ «οὖτφ σύμπνους ἀδελφὸς ὁ Νύσ-
σης Octo; Γρηγόριος πρὸς Εὐνόμιον γράφων, TU;
οὕτω, φησὶ, ταπεινὸς τὴν Διάνοιαν, xal τῆς τῶν»
θείων δογμάτων µεγαλοφυῖας ἀμύητος, ὥστε τὸν
τῶν ὄντων αἰτίαν εἷς νοῦν λαδὼν, uh κατὰ ταυτὸν

ἀθρόαν πάντων xal συγχεχροτηµένην τῶν περὶ τὸν

Θιεὸν εὐσεδῶς νοουυµένων ἀναλαθεῖν τὴν διάνοιαν,
ἀλλὰ τὸ -μὲν ὕστερὸν, «b δὶ καταρχὰς, ἕτερον δὲ τὶ
διαμέσου κατά τινα τάξεως ἀχολουθίαν προσγς-
γεννῆσθαι νοµίζειν; Καὶ μετὰ βραχύ θὔτε γὲρ
χείρων, οὔτε βελτίων dix προσθήκης Τινόµενος,
ἀλλ ὁ αὐτός ἐστιν ἀεὶ, οὐκοῦν οὐδὲν περὶ αὖ-
*bv οὔτε προγενέστερον, οὔτε νεώτερον. "H οὔ-
κως ἂν εὑρεθείη πρεσθύτερος ἑαυτοῦ, χαὶ νεώτερος.
εἰ μὴ πάντοτε πέντα ἑατὶν ὁ θεὸς, ἀλλὰ xatd τινα
τάξιν καὶ ἀκολουθίαν τὸ μέν τι ἴστι, τὸ δὲ γίνετας,
σύνθεσιν δὲ περὶ αὐτὸν οὐδεμία » ἀλλ) ὅπερ ἂν f,
ὅλος ἐστί. Κατὰ δὲ τὸν τῆς αἱρέσεως λόγον, sl τρό-
περον ἀγέννητος ἂν μετὰ - ταῦτα γίνεται [Iachp, οὗ-
δεμιᾶς σωρείᾳς ἑπιτηδευμάτων περὶ αὐτὸν νορυµέ-
νης, οὐδὲν ἅλλο f ὅλος ἑαυτοῦ ὅλου, πρεσδύτερός τε
καὶ µεταγενέστερος γίνεται. Κύριλλος δὲὁ μέγας,
Ei ὅπερ ἂν, φησὶν, ὑτόρχῃ uóvo τῷ θιῷ, τοῦτο
πάντως αὐτοῦ ἔσται χαὶ οὐσία, ix πολλῶν ἡμῖν οὗ-
σιῶν συγχείσεται. Πολλὰ yáp ἔστιν, ἃ µόνῳ μλν
αὐτῷ χατὰ φύσιν ὑπάρχει, ἑτέρῳ δὲ τῶν ὄντων οὐ.
δενί. Καὶ γὰρ βασιλεὺς καὶ. Κύριος, "xal ἄφθαρτος,
καὶ ἁόρατος, καὶ πρὸς τούτοις ἕτερα µυρία περὶ αὖ- '

ποτἠΊομεν;, πότερον εἰς τὴν οὐσίαν ἅπαντα φέροντες D τοῦ λέγουσιν αἱ. θεῖαι Τραφαί. El «olvuv ἕχαστον

χαταθήσοµεν :Ὀὐχοῦν οὐχὶ µόνον σύνθετον, ἀλλά καὶ
àg ἀνομοιομερῶν αὐτὸν συγχείµενον ἀποδείξομεν,
διὰ τὸ ἄλλο χαὶ ἄλλο ὑπὺ τῶν ὀνομάΐων τούὐτών σης
μαίΐνεσθαι. |

Καὶ ἁρὸς μὲν Εὐστάθιον τὸν Ἰατρὸν ἐν τοῖς φθά-
σασι γράφων ἔλεχεν, H θεία quate ἐν πᾶσι τοῖς
᾿ἐπινοουμένοις ὀνόμασι καθό ἐστι μένει ἀσήμαντος,
ὡς ὁ ἡμέτερος λόγος *- εὐεργέτην γὰρ xai xpi,
àyafóy τε χαὶ δίκαιον, xaX ὅσα ἄλλα τοιαῦτα μά-
θΊντες, ἑνέργειῶν διαφορὰς ἐδιδάχθηµεν. Tov δὲ
ἐρεργοῦντος Vhv φὗσιν οὐδὲν μᾶλλον διὰ τῖς τῶν
ἐνεργειῶν χατανοῄήσεως ἐπιγνῶναι δυνἀάμεθᾳ. "Όταν
χὰρ ἄποδιδῷ «i; λόγον ἑχάστου τούτων τῶν ὀνομά-
των, καὶ αὐτῆς τῆς φύσεως, περὶ ἣν τὰ ὀνόματα,

τῶν αὐτῷ προσόντων Ev οὐσίας τάξει χείσεται, πῶς
οκ ἔσται σύνθετος ὁ ἁπλοὺῦς ; ὅπερ ἐστιν ἐννοεῖν
ἁταπώσαταν..

Καλῶς μὲν, ὦ. διδασκάλων. καὶ θεολόγων ἄριστε,
ταῦτα, xal κατὰ θεῖα. δηλονότι θεαµά. ἉΑλλ) ἐπεὶ
Γρηγορᾶς οὐτοσὶ μετὰ τῆς χατ᾽ αὑτήν τε xoi mepl
αὐτὸν φατρίας οὐσίας μὲν ἀπαχορεύουσιν, ! ὥς σασι,
καὶ αὑτοὶ καὶ εἶναι, xal λέχεσθαι τὰ τοιαῦται xal
τν βλασφηµίαν Εὐνομίῳ τε καὶ τοῖς κατ αὐτὸν
ἀποῤῥίπτουσι µόνοις, ἐξ ἀῑδίου & ὡς ἰδιότητας τῇ
θείᾳ παρέπεσθαι φύσει λεγόντων ἡμῶν οὐκ ἀνέχον-

παι τοπαράπαν, σὐνθεσιν elvat τοῦτο τς θείας αὖ-

τοὶ λέγοντες φύσεως, xai πόῤῥω διὰ τοῦτο τῆς
θείας αὐλῆς, δίκαιος ἂν εἴης 6 αὐτὸς σαφέστερον

98

PHILOTHEI CP. PATRIARCHJE

οἱ

περὶ ἑκείνωγ xal αὖθις διδάξαι, καὶ δεῖξαι τἰνά A όµοια τούτοις λάδοιµεν, οὐ μόνον σύνθετον, ὁλλὰ

ποτέ εἶσιν ἐχεῖνα τὰ πολλὰ xal µυρία, ἃ περὶ µό-
νου τοῦ θεοῦ λέγουσιν al θεῖαι T'pagat, χαθὰ δη
καὶ προὔφης. Τάχα γὰρ xa τοῦτ) ἔστιν ἐχεῖνο τῆς
σῆς ἱερᾶς θεηλογίας, ὅπερ τῶν τῆς συμμορίας τις
ἑχείνης ἀχούσας πάλαι, µυριάδας θεῶν προσχυνεῖν
᾿ἑσνχοφάντει τὴν xa0* ἡμᾶς Ἐχκλησίαν, ὢ μιαρᾶς
γλώττης! xal τοῦτο πρὺς ἀλλόφυλον xal πολέμιον
. αὑτῆς Υράφων, xaX διδάσκαλον τὸν ψευδοπροφήτην
αὐχοῦντα.

ολλ Σγὼ, φησὶν ὁ θεσπέσιος Κύριλλος, χατὰ
φύσιν ὀπθρχειν εἶπον τὰ τοιαῦτα τῷ θεῷ, µόνῳ
. τούτῳ προσεῖναι. Τὰ δὲ κατὰ φύσιν προσόντα, xal
ἰδιώματα τῆς θείας φύσεως πεφυκότα, οὔτε qat;
εἰσὶν, οὔτε τῖς φύσεως µέρη. Ὅλος γάρ ἐστι τούτων
, ἕχαστον, φαμὲν, ὁ θεὸς, οὔτε σύνθεσις Ex. τούτων
ἄν ποτε γένοιτο τῶν παρεποµένων τῇ θείᾳ φύσει,
xaX χατ ἐπίνοιαν Υπιθεωρουμένων αὐτῇῃ. "Iva δὲ καί
τι σαφέστερον Ὑνοίης, ἄχουε δὴ τῶν καὶ πρὸς τοὺς
ἐξ Εὐνομίου πάλαι ῥηθέντων uot. Κατ ἐπίνοιαν, εἷ-
πον, ἐπὶ τοῦ Θεοῦ τὸ ἀγέννητον. Οὐ γὰρ οὐσία τὸ
ἀγέννητον, f$ τὸ ἄφθαρτον, f$ τὸ ἀθάνατον, fj τὸ
ἁόρατον. El γὰρ ἕχαστον τούτων οὑὐσίαν σηµαίνει,
àx τοσούτων οὐσιῶν σύγχειται ὁ θεὸ;, ὅσαπερ ἂν

αὐτῷ φυσικῶς προδόντα φαΐνηται. El τοίνυν οὐχ .

ὅσα προσεῖναι λέγεται χατὰ φύσιν τῷ θιῷ, ταῦτα
πάντα ἕτται αὐτοῦ xal οὐσία, λείπεται λέγειν αὐτῃ
^f οὐαίᾳ συµθεθηχέναι, µέχρι µόνης φωνῆς οὕτω
νοούμενα. Οὐχ ἔχει γὰρ fj ἀνθρώπου φύσις μεῖζόν

€t τῶν καθ) ἑαυτὴν λέγειν ἐπὶ θεοῦ. Διὸ τοῖς ἰδίοις C

ἤθεσιν ἐπ αὐτοῦ χεχρήµεθα, τὰ χαθ) ἑαυτοὺς µει-
ζόνων ὑποδείγματα πειούμενοι, ὥσπερ οἱ iv. μικρῷ
πίναχι o2 pávtov χαταγράφοντες χύχλον. Μηδὲν γὰρ
κατ ἑπίνοιαν συμθεδηχὺς νοοῦντες ἐπλ θεοῦ, μήτε
μὴν οὕτω τισὶ νοεῖν ἐπιτρέποντες, πολλῇ ὄνσχε-
ρείᾳ περ.πεσεῖσθε πάντως, χαὶ µυρίων ὑμᾶς νοη-
µάτων ἀθέσμων περιεστῄδει θόρυόος. Τοιαῦτα μὲν
τὰ τῶν ἱερῶν διδασχάλων χαὶ θεολόγων, xal οὕτω
&hv σύνθεσιν ἐπὶ Θεοῦ xa νοοῦσι, καὶ ἀποδάλλονται.
Λέγουσι xoi Υὰρ, ὥσπερ ἀκούεις, τριχῶς ὕπονο-
εἴσθαι τὴν σύνθεσιν ἐπὶ Θεοῦ ἢ ὅταν ὡς οὐσίαι
διάφοροι λέγωνται τὰ φυσικῶς ἐπινοούμενα τῷ ιθεῷ
φροσεῖναι, fj ὅταν ὡς µέρη τῆς οὐσίας, f) ὅταν οὐχ
ὡς οὐσιώδη xal φυσιχά, ἁλλ᾽ ὡς ἐπίχτητα. Αλλά
4b μὲν πρῶτον οὗ µόνον ἀδύνατον, ἀλλὰ xal τερα-
tibi τε xal ἀλλόχοτον, xal διὰ τοῦτο xai πόῤῥω
θεοῦ, καὶ τῶν περὶ θεοῦ λόγων, οὐδ' ὅσον ἄν τις ἓν-
θυμηθῇ. El γὰρ Éxactoy, qnot, τῶν προσόντων τῷ
θιῷ φυσικῶν àv οὐσίας τάξει κχείσεται, Ux. πολ-
Mov ἡμῖν οὐσιῶν σὐγχειται ὃ ἁπλοῖς ὅπερ
ἑστὶν ἐννοεῖν ἀτοπώτατον * τὸ δεύτερον οὐδὲν ἃτ-
τον τοῦ πρώτου δυσσεδὲς, μᾶλλον δὲ χαὶ ἀσεδές.
οὐ σύνθεσιν xal yàp ἐπεισάχει µόνον «fj ἁπλῇ
toU Θεοῦ φύσει, ἀλλά χαὶ μερισμὸν τῷ ἁμερί-
στῳ, xai λύσιν. τῷ ἀχηράτῳ τε xol ἀφθάρτῳ,
xai pówp δοτῖρι τῆς ἀφθαρσίας ' σὖνθεσις xe
γὰρ ἀρχὴ στάσεως, fj δὲ λύσεως. El γὰρ ὥς µέ-
gos. «noi, τῆ; οὐσίας τὸ ἀγέννητον, xal ἀόρα-
τομ, καὶ ἄφθαρτον, καὶ ἀγαλλοίωτον, xal τὰ προσ.

xai ἐξ ἀνρμοιομερῶν συγχείµενον τὸν θεὸν ἁποδεί-
ξομεν. Τὸ δὲ τρίτον xai ᾿Αρειανοῖς ὁμοῦ xal Eüvo-
μιανοῖς καὶ «οῖς τὰ Μαχεδονίου φρονοῦσι µάλα προσ-
ἦχει, οἷς δήπου xa Βαρλαὰμ σὺν ᾿Αχινδύνῳ τε
xai Τρηγορᾷ μετὰ πολλῆς ἑαυτοὺς τῆς *poluplac
συνΏψαν, αὑτόθεν ἔχον ἐπίσημον πᾶσι τὸ ἁσεδὲς,
ἅτε δὴ καὶ εἰς χτίσµατα χατασπῶν τὸν θεὸν διὰ τῶν
αὐτοῦ φυσιχῶν. "Qv γὰρ ἡ ἑνέργεια χτιστὴ, qaolv
of θεολόγοι Πατέρες ὁμοῦ, τούτων xal ἡ φὖσις xtt-
στὴ, ὧν δὲ ἄχτιστος ἡ ἑνέργεια, τούτων xai fj φύσις
ἄκτιστος. Aid καὶ ᾿Αθανάσιος 6 μέγας σύν γετῷ σοφῷ
Βασιλείῳ, Mh Υἑνοιτό µοι ἑπίχτητόν τι ἐπὶ τοῦ Πννό»
µατος εἰπεῖν, φθάσαντες ἔλεγον, οὔτε γδρ τὸ ἅγιον, oD-
τε τὸ ἄφθαρτον, οὔτε τὸ ἀγαθὸν, οὔτε ἄλλο τι τῶν περὶ

B Gedv θεωρουµένων λέγω ἐπίέχτητον τῷ ἁγίφ Πνεύ-

µατι, ἀλλὰ φύσει ἅγιον, φύσει ἀγαθὸν, φύσει ἀθάνα-
τον. Καὶ πάλιν ' Τὰ χαθ᾽ ὑπεροχὴν χαὶ αἰτιολογίαν
πάντα, φησὶν, ob ἕχαστον οὐσία λέγεται, ἀλλὰ περὶ
τὴν οὐσίαν, ἃ χαὶ ἄθροισαμα xal πλήρωμα θεότητος
λέγεται χατὰ τὴν Γραφὴν, καθ) ἑχάστην τῶν ἁγίων
τριῶν «ὑποστάσεων ἑπίσης θεωρούμενα καὶ θεο)η-
γούμενα. 'O δὲ Νύσσης θεῖος Γρηγόριος, ὃ 6h. xal
πρὸ βραχέος ἤχουσας αὐτοῦ ,λέγοντος, Σύνθεσις,
qnot, πιρὶ τὸν θεὸν οὐδεμία ' ἀλλ ὅπερ ἂν f$, ὅλος
lost. Κατὰ 0b τὸν ςῆς αἱρέσεως λόγον, εἰ πρότερον
ἀγέννητος ὧν, μετὰ ταῦτα γίνεται Πατὴρ, μµτδε.
μιᾶς σωρείας ἐπιτηδευμάτων περὶ αὐτὸν νοουµένης,
οὐδὲν ἄλλρ f ὅλος ἑαυςοῦ πρεσδύσερος καὶ µετα-
γενέστερος γἰγεται. Κύριλλός γε μὴν ὁ σοφὸς, Οὐδι
ἐπίχτητον τῶν θείων Ιδιωμάτων, φηαῖν. Ἐκ μµέντο'
τῶν ὁποτελεσμάτων, δηλαδη τῶν κτισμάτων, κατὰ
τὰς ἑνεργεία, ταύτας, ἀλλ o0 xas' οὑσίαν à Ge
ὁρᾶται, ὁμοῦ τε ὀυνάναρχα τῷ Osip κατὰ χρόνον
ὑποδειχνὺς τὰ αὐτοῦ ἱδιώματα, διὰ cb μὴ ἑπίκτητα
εἶναι, χαὶ τῶν ἀποτελεσμάτων, ἧτοι τῶν χτισµάτων
ῥητῶς αὗτὰά διιατὰς, xat ἰδιώματα xaX ἑνεργτίας τὰ
αὑτὰ τῆς θείας φύσεως εἶναι δειχνὺς, καὶ ὅτι ἀπὸ
τῶν κτισμάτων οὗ κατ οὐσίαν ὁ θτὸς ὁρᾶται, xav
Κὐνόμιόν τε καὶ Τρηγορᾶν, ἀλλὰ χατὰ ταύτας μᾶ).
λον τὰς ἑνεργείας. Τοσαῦτα τὸ βραχὺ τοῦ Oso Tes
χωρίον ἐχεῖνο, xa ταιαῦτ᾽ ἐν ὀλίγῳ συλλαδὸν ἔχει ’
οὕτω περιφανῶς τὴν ὑ πονοουμένην ἐπὶ θεοῖ σύνθε.
σιν xol κατὰ τοὺς εἱἰρημένους τρεῖς λόγους οἱ θει-

D λόγοι Πατέρες πόῥῥω που τῶν προθύρων ἀπελαύ.

νουσι τῆς Ἐκκλησίας Χριστοῦ. Ὁ δὲ Γρηγορᾶς
οὐτοσὶ χαθάπερ τις αὐτόνομος τύραννας ο) νόμους
Ανθρωπίνους, χαὶ θεσμὰ βιαζόµενος, ἀλλὰ νόμους
ἄντιχρυς θείους, χαὶ τοὺς τυύτων [εροὺς διδασκά-
λουρ καὶ χήρνκας, xoi κᾶσιν ἀπεναντίας ἰφτάμενος,
καὶ τοαούτους xal τηλικούτφυς τῶν θεολόχων ὁμιοῦ
παραλογιζόµενος λόγους, καὶ τοῖς νρµοθέταις ἀντι-
νομοθετῶν ἄντιχρυς, αὐτὴν εἶναί φησι τὴν θείαν
φύσιν τὰ φυσικῶς ταύτῃ προσόντα xal μηδὲ ἡντ.ν-
ouv ἐνεῖναι διαφορὰν, h οὕτω γε σύνθετον εἶναι τὸν
Θεὸν κατὰ πᾶσαν ἀνάγκην * μηδὲ γὰρ ἐγχωρεῖν φη-
σιν ἄλλως.

Καΐτοι γε, φιλόσοφε, πρὸς αὐτὸν im οἴθοιμε, xol
φυσιχοὺς λόγους, xal τὴν τῶν αἰσθητῶν, ga). 4;e-
Μένων τορτονὶ τάξιν, ἀλλ᾽ οὐχὶ θείας Γραφὰς Εθν,

585

CONTRA GREGORAM ANTIRRHETICORUM VIIT.

xaX θεοληγιχοὺς τε xal πατριχοὺς ἀνατρέπειν 24. Α πνεῦμα τοῦ στόματος κατὰ φύσιν, ἀλλ οὐχ ὡς

γους ofc λέγεις ἐπιχειρεῖς. El γὰρ ἐπὶ τῶν αἰσθητῶν
Φὺχ ἂν Ὑένοιτό ποτε σύνθεσις τοῦ χινουµένου διὰ
την χίνησιν, οὐδὲ τοῦ ἑπιστήμονος δ.ὰ τὴν ἐπιστή-
µην, κατὰ τοὺς τῶν ἐμῶν φιλοσόφων xol θεολόγων
δηλαδὴ λόγους, πῶς ἂν fj θεοπρεπὶς δύνσμίς τε
xal χίνησες, ταῦτα καὶ γὰρ fj θεία ἑνέργεια, σύνθε-
τον, ὡς αὐτὸς φαίης, τὸν παντοδύναμον θ:ὸν ἐργά-
σαιτος Αλλ' ᾽Αχίνδυνός τε xo Γρηγορᾶς, xai ἡ κατ'
αὐτὸν ἄγεται συµµορία, ὡς ἐπειδῃ τοῦ ἡλίου Q
&kxtlc, xol fj συνοῦσα φυσιχῶς τῷ πυρὶ θέρμη, ἔτι τε

διάνοια τοῦ vol, xal τὰ παραπλήτια τούτοις, ὡς

µέρη ταῖς οἰκείαις αύνεστι φύσεσι, εἰ xal ἁχωρί-
στως ἐχείναις σύνεστι, χαὶ τῇ φύσει τοῦ θεοῦ, λοι-
πὺν ὡς µέρη σύνεστι τὰ αὐτῆς φυσιχὰ, xal ἐκ πολ-
λῶν τινων, qt, λοιπὸν, καὶ διαφόρων ἀλλήλοις τε
xa τῇ φύσει, καθ) ὑμᾶ; à Gxhc σύγχειται. Καὶ μὴν
τοὐναντίον ἅπαν τῶν [ερῶν θεολόγων λεγύντων Ἠχού-
σατε, ὅτι οὔτε ὡς οὐσίας, οὔτε ὡς µέρη τῆς οὐσίας
— λαμδάνουσι τὰ φυσικῶς παρεπόµενα ταύτῃ, ἵνα ph μή-
νου σύνθετων, ἀλλά xal ἐξ ἀνοχοιομερῶν αυγχείµενον
χατασχευάσωσι τὸν θεόν. Ὅλος χαὶ γὰρ ἔστιν 6 0:5;
οὐσία. φησὶ, καὶ ὅλος ἑνέργεια, καὶ οὐχ) µάρος μὲν
αὑτοῦ ἐστιν οὐσία, µέρος δ’ ivépyeta , χἀθάπερ
ὑπέλαδες, ἵνα xaX μεριστὸς εἴη διὰ ταῦτα xo σὖν-
θετος * ἀλλ’ ὥσπερ ὅλος ἐστὶν ὁ Πατορ iv τῷ Yt,
καὶ ὅλος ὁ YU iv τῷ Πατρὶ, ὡς δὲ xat «5 Πνεῦμα
τὸ ἅγιον ὅλον ἓν Πατρὶ χαὶ Yi, καὶ ὁ Πατὴρ ἅμα
καὶ 6 Υϊὸς ὡσαύτως bv τῷ Πνεύμστι, χατὰ τὸν τῆς
ο-σίας xai τῆς δυνάµεως δηλαδη λόγον, καὶ τὸ
6p/0:0v οὕτω xal ὅλος ἑστὶν 6 θεὸς dv. τῷ προσ-
λήμματι τῆς σαρχὸς, κατὰ τὴν ὑπόστασιν τοῦ Υἱοῦ
δηλονότι, οὗ κατ’ ἐχεῖνον τὸν τῆς ὁμοουσιότητος 15-
oov, h yxp ἂν xal τὸ πρόσληµµα φύσει Geb; fv.
ἀλλ) ἑνέρχεια, φησὶ, σαρχώσεως, δηλονότι κατὰ xbv
«fc οἰχονομίας λόγον τὴν σάρχωσιν ἑνεργῶν. Πάρ.-
εστί γε μὴν xal «ole υἱοθετουμένοις xai θεουργου-
Εένοις τῷ Πνεύματι ὅλος 6 ἁπλοῦς τε χαὶ ἁμερῆς,
εν ὑπερφυᾶ xai ἀπόῤῥητον lv αὐτοῖς ἐνεργῶν θέω-
διν, διὰ τὸ ὅλος, φησὶν, ὡς ἑνεργῶν ἑχάστῃ τῶν
ἐνεργειῶν, χαὶ παντὶ παρεῖναι χαρίσματι, «se uel
Govt, εἴτε ἧττονι,

El & ὅτι τοῖς χείσµασιν ὃς µέρη τῆς οὐσίας 1v
εἶσιν αἱ φυσιχαὶ δυνάμεις ἐχεῖναι, διὰ τοῦτο νομίζεις

αὐτὸς xàxi τοῦ τῆς κτίσεως Δεσπότου ὡς µέρη p

φτβοσοΐναι τὰ φυσιχὰ τούτου τῇ φύσει, xal διὰ τοῦτο
καὶ σύνθετον φαντάνῃ χαχῶς τὸν µόνον ὑπὲρ πᾶσαν
ἁπλόσττα, οὗ μᾶλλον ἄν σου χαταγελᾷν τῆς ἀνοίας,
4 τῆς ἁμαθίας τε χαὶ τῆς ἀθλιότητος οἰκτείρειν
πᾶς τις νοῦν ἔχων δίχαιος εἴη Υ ἄν; Μᾶλλον καὶ
Υ4ρ ἀντιστρέψαντες διχαίως ὃν ἡμεῖς εἴποιμεν, ὅτι
οὐχ οὕτω τὰ τοῦ 8:00, ἐπειδή ye οὕτω τὰ τῶν κτι-
σµάτων. Καὶ µέρος àv εἴποιμε καὶ τοῦτο τῆς θείας
εἶναι θεολογίας τὸ χάλλιστον ὁμοῦ xat ἐπιδοξότατον,
τὸ μὴ συµμθαίνειν φημὶ τοὺς τῶν χτισµάτων λόγους
τοῖς περὶ τοῦ θεοῦ, ἵνα μ] καὶ τὸ χτίσµα θεὶς, fj
ὁ θεὸς χτίσµα, τῶν ἀγροικοτέρων ἔστιν οἷς χαχῶς
ποµίνοιτό τε xal λέχοιτο ΄ διὰ τοῦτο γεννᾷ θεὺς ix
gig οὐρίας YXibv, ἀλλ’ οὐχ ὧν τὰ σώματα * προδᾶλλει

ἡμεῖς» Osho (άρ " ατίζει «ἣν ὁρωμένην πᾶσαν,
χαὶ ἁδρατον χτίσιν, ἀλλ’ ἐχ μὴ ὄντων, χαὶ λόγῳ
µόνι. Ποῦ ποτε τοῦτο xàv τοῖς Υεννητοῖς ᾖχουσος :
Τοῦτο 5h xàv τοῖς φυσιχοῖς τοῦ Θεοῦ σχοπῶν,
ἁπταίστως xai χατὰ θείους θεολογἠσεις δηλαδη νός
μους. .

Ἔχει φυσιχὰς 6 θεὺς δυνάµεις xol ἑνεργείας,
à)" οὐχ ὡς τῆς φύσεως µέρη * τῶν κτισμάτων γὰρ
τοῦτο xal tfe χάτω συνθέσεως, ἐπεὶ xal τῷ ἕνερ-
γεῖν πως πάτχει τὰ κτίσματα. Ὁ δὶ θεὺς ὑπὲρ
ταῦτα πάντα * θτὺς γάρ. El 8 ἑρωτᾷς πῶς, ὑπὲρ τὸ
πῶς ταῦτά φαμεν * ὅθεν xal πολλοὶ, φησὶ, τὰ τοι-
αὕτα ζητήσαντες, οὔτε τὸ πῶς ἑδυνήθησαν μαθεῖν,
χαὶ τῆς πίστεως ἐξέπεπον. Ἑϊπέ pot σὺ πρῶτον,

B πῶς ix γυναιχὸς γεννᾶται θεός « πῶς ἄνθρωπος ix

παροενικῶν αἱμάτων ἆνδρλς xal σπορᾶς δίχα συν-
ἵσταται ' κῶς γεννηθεὶς ἓχ παρθένου, παρθένον αὖ ᾿
καὶ μετὰ «xov διατηρεῖ τὴν παρθἐνον. El δὲ βούε

λει, τά μιχρὰ ταῦτα xal χάτω, τοὺς τῆς σῆς γεννἠ»
σεὺς φηµι χαὶ δυµπήξεως λόγους χαὶ τρόπους,
τοὺς περὶ ψυχΏς τε xal νοῦ, χαὶ τοῦ ταύτης δεσμοῦ
πρὸς τὴν ὕλην, χαὶ τὸ γεῶδες tov: χρᾶμα, ἵνα
τὰ wm50))à παριλείπω διὰ τὸ µῆχος, χαὶ τότε χἀγὼ
σοι τὸν περὶ τούτων ἁποδώσω λόγον καὶ τὸ πῶς
ἴσως Epio. El δ᾽ ἐχείνων, xal τῶν προσοµοίων ixet-
νοις, ἄγνοια» σαυτῷ προσμαρτυρῶν oüx αἰσχύνῃ,
πῶς ἐπὶ τούτοις ἰταμός τις el, καὶ φιλόνειχος πέρα
τοῦ μέτρου χαὶ χαταλήψει τὰ ὑπὲρ κατάληψιν ὑπο»
θάλλειν ἐπιχειρῶν, xal τοὺς λόγους xal τὴν διδα-
σχαλίαν καχῶς ὑπερθαίΐνειν τῶν θεολόγων, µνρίαις
xai παντοδαπαῖς τισι περιπίπτεις ταῖς coxa;
Καὶ γοῦν ἀχούεις τοῦ σοφωτάτου Μαξίμου xol πά-
λιν, νῦν μὲν τὸ δυσθεώρητόν τε χαὶ ἀχατάληπτον
τῶν θείων τοὐτωνί Φημι πραγμάτων καὶ λόγων,
νῦν δ αὖθις xaX τὸ ληπτόν σοι xal ῥητὸν és
µέρους αὐτῶν, δι ὀλίγων τινῶν ὡς ὅἕνι giuiosoe
φοῦντος. El πᾶτα χαὶ γὰρ, φησὶ, θεία χατὰ τ)ν
ἀληθη λόγον ἑνέργεια τὸν θιὸν ἁμερῶς ὅλον δι

ἑαυτῆς ἓν ἑκάστῳ, καθ) ὄνπερ τινὰ χέχτηται λόγον
ἰδιχῶς ὑποσημαίνει, εἰς ἀχριδῶς ἐστιν ὁ vorisal τε
καὶ εἰπεῖν δυνάµενος. πῶς tv πᾶσί τε χοινῶς ὅλος
καὶ iv, ἑχάστῳ τῶν ὄντων ἰδιαζόντως, ἁμερῶς τε
καὶ μεριστῶς bovtv ὁ θεὺς, μήτε ποιχΏως συνδια:
ατελλόµενος τῶν ὄντων οἷς ἕνεστιν, ὡς iv ἀπείροις
διαφοραῖς, μήτε αὉ συστελλόμενος κατὰ τὴν dq
ἰδιάζουσαν ὕπαρξιν, μήτε συστέλλων χατὰ τὴν µίαν
πάντων ἐνιχὴν ὁλότητα τὰς τῶν ὄντων διαφορὰς,
ἀλλὰ πάντα dv πᾶσίν ἐστιν ἀληθῶς, 6. prote τῆς
οἰχείας ἁμεροῦς ἁπλότητος ἑξιατάμενος, Καὶ πά-
Aw * Ἐπὶ τοῦ θεοῦ τὸ ὧν, χαὶ τὸ ἀγαθὰς , xal
*&b θεὸς, xai τὸ δημιουριὺς, χαὶ τὸ ὑπερούσιος,

xa τὸ ἄπειρος, χαὶ τὸ ἀθάνατος, xal τὰ τοιαῦτα,
οὗ λέγομεν οὐσιώδεις διαφορᾶς, ἵνα μὴ σύνθετον -
αὐτὸν ἐχ τούτων δογµατίσωµεν, ἀλλὰ προσηγορίαςι
τινῶν μὲν ἐκ; αντικὰς τῶν θεωρουµένων περὶ αὐτὸν,
οὐδενὸς δὲ τῶν xatà τὴν οὐτίαν αὐτοῦ χαὶ φύσιν δη-
λωτιχάς. Τινὰ μὲν τοέποντα τῇ θείᾳ φύσει σηµαί-
χουσιν, οὖκ αὐτὴν δὲ τὴν φύσιν μηνύεναιν * ὅπερ

987

PHILOTHEI CP. PATRIARCH.R

ἔδιον οὐσιωδῶν xaX συστατικῶν διαφορῶν. Αχούεις A ἀχατάληττον, τὸ προγνωστικὸν. τὸ δημιουργιχὸν, τὸ

καὶ τούτον τοῦ. σοροῦ θεηλόγου τὸ ἀμέριστον, xai
µεοιστὸ» τοῦ Θεοῦ, τὸ μὲν χατὰ φύσιν, τὸ δὲ κατὰ
thv φυσικὴν ἐνέρχειαν δ:δάσχωντος; ὃ δὴ χαὶ τὸν
θεῖον Χρισ΄σεομον iv. τοῖς φθάσασι φάναι, τὸν Εὺ-
αγγελιστὴν ἐξηγούμενον Ἰωάννην, καὶ ὅτως πάντα
lv πᾶσι καθ’ ἑχάστην τῶν αἰχείων ἑἐνεργειῶν ἐστιν
ὅλος, ὁ µήποτε τῖς θἰχείας ἁμεροὺῦς ἁπλότητος ἑξ-
Ἱεστάμενος, εἰ xal τὴν τοῦ πῶς λόγον, καὶ τὸν τρό-
π V τῶν Υ:νοµένων, αὖδείς ἕστι τῶν πάντων 6 δυνά-
µενος ὑπηδεῖξαι; Καὶ τὰς οὐσιώδεις δὲ διαφορᾶ; ἐπὶ
τῶν τερὶ θεοῦ φυσικῶς λεγομένων δ.ὰ τὴν ἐχεῖθεν
εἰσγαμένην σύνθεσιν ὃ διδάσχαλος ἁποῤῥίπτων,
προδηγορίας τινῶν ἐμφαντιχὰς τῶν περὶ θεὸν νοου-
µένων, χατὰ τοὺς πρὺ αὐτοῦ θεολόγους, Βααίλειόν
τε τὸν µέγαν xal Κύὐριλλον τὸν σοφὺν, ταῦτά quat,
. τινὰ μὲν πρέποντα τῷ θείᾳ φύσει σηµαϊνοντα, οὐκ
αὐτὴν δὶ τὴν φύσιν μηνύοντα, ὅπερ ἴδιόν φησι τῶν
οὐφιωδῶν xal σνστατικῶν διαφορῶν, ὡς ἂν οἱ περὶ
τὸν Φιλόαυφον kx τούτου You; τοῦ ὄντος φιλοσόφου
τε καὶ σοφοῦ διδαχθώσι, πότε καὶ πῶς ἡ σύνθεσις
γίγνεταί τε xal λέγεται, xal ὅτι πόῤῥω Θεοῦ xa
τῶν περὶ θεοῦ λόγων ἡμῶν τε χαὶ τῶν ἡμετέρων
ἐιδασκάλων αὕτη, xaX ὡς αὑτοὶ μᾶλλόν «low. οἱ μὴ
µόνον σύνθετον, ἀλλά χαὶ ἐξ «ἀνομοιομερῶν συγχε--
.qu£vov τὸν θεὸν ποιοῦντες. ()ὐδαμοῦ xal γὰρ, μετ
Βὐνομίου φησὶ Γρηγορᾶς, περὶ τὴν ἑνέργειαν ἵστησι
1$ σηµαινόµενον τῆς ἑννοίας τὰ θεῖα ὀνόματα, ἀλλ'
ἐπὶ τὴν ἑνεργοῦσαν ἁγατρέχει φύσιν. Καὶ ἡμῶν

-ἅμα κατηγορῶν, ἀμαθῶς, ὡς ἐχεῖνος νομίζει, λε- C

«γόντων, ἕτερα μὲν τῆς θείας φύσεως εἶναι τὰ παρ-
εχόμενα xol ἐπινορύμενα ταύτῃ, φυσιχὰ δὲ, xal ὅτι
15s ἀθάνατον, τὸ ἅπειρον, τὸ ἁπλοῦν, τὸ ἀχατά-
Άππτον, xol τὰ παραπλήσια τούτοις, ἄκτιστα μὲν
λέγόμεν, οὐχ οὑσίαν 6k τοῦ θεοῦ, ἀλλά περὶ τὴν
φὑσίαν αὐτοῦ θεωρούμένα μᾶλλον, σύν γε τοῖς ἱεροῖς
Δεολύχο:ς τούτοις χαὶ διδασχάλοις ἡμῶν. Σὺ δὲ αὖ-
ας, ᾧ φιλόσοφε, μῆτε οὐσίας εἶναι τὰ- προσόντα ταυ-
tV φυσιχῶς τῷ θεῷ, μηδαμῶς μετ Εὐνομίου λέγων,
ὡς ehe. μήτε μὴν μετὰ Βασιλείου τε χαὶ Μαξίμου,
καὶ δη xai τῶν Xottiov διδασχάλων τῆς Χριστοῦ
Ἐχχληδίας, ὡς xai ἡρεῖς δῄπουθεν, φυσιχὰ ταῦτα
λέγειν ἀνεχόήμενος τοῦ θεοῦ, xal ἰδιώματα τῆς θέίας
«φύσεω;, μᾶλλον μὲν οὖν xat χαχοδοξίαν, xal αἴρε -

σιν ἐγχαλῶν τοῖς τε θεολόγοις xal ἡμῖν διὰ ταῦτα, .

παρὰ γὰρ τῆς ἐχείνων διδασχαλίας ταῦτα πάντα λα:
δόντες ἡμεῖς ἔχομεν, τί ταῦτα qii εἶναι; f) μηδὲν
μηδαμῆ, τοῦτο μὲν οὖν xal πολλάχις εἴρηχας δη,
6; ὅτε μὴ οὐσία τοῦ Θεοῦ εἴη «ταῦτα, μηδὲν εἶναι
zv φόφαυ µόνωυ ῥημάτων, τῷ -ἀάρι :' συνδιαλνοµέ-
γον, ὡς εἶναι κατὰ σὲ ταυτὸν τὴν οὐσίαν τοῦ θεοῦ καὶ
qb μηδαμῆ μηδαμῶς 6v. ᾽Αλλὰ τρέποιτὀ χατὰ τῆς
τῆς χεφαλῆς τὺ βλάσφημον, xal πόῤῥω που καὶ της
ὁιαυρίας xaX τῆς γλώττης τῶν εὐσεδῶν γίγνοιτο,
Δεῦρο δη χαὶ τὰ λείποντα τοῦ τῆς αἱρέσεως προς-
τίθει ῥ:6λίου, xxl σαυτόν τε xal ἡμᾶς ἆ πἆλλαττε το-
τήμερον εἶναί φημι τέως τῆς ἀγωνίας.Παλα μᾶ, eno,
ποῦτο val «zc ἐχείνου παρανοίας, λέγειν ὅτι τὸ
ἄναρχον, 9h ἀθάνατο", τὸ ἄπειρον, τὸ ὁπλοῦν, vb

προνοητικχὸν, τὸ δίναιον, τὸ ἀγαθὸν, τὸ δοφὸν, τὸ ἆγιον,
καὶ τὰ τοιαῦτα, ἄκτιστοι μὲν alat θεότητες, οὐκ ϱὗ-
σία δὲ θεοῦ, d^ λὰ περὶ ταύτην θειυρούµενα. "Ap' οὐ
προδήλως ἐνταῦθα Γρτγορᾶς ὥὡσπερεί τι προσωπεῖην.
τοῖς ἱεροῖς θεολόγοις ἡμᾶς περιτιθεὶς; δὺ ἡμῶν τε
τολμηρῶς εἰς ἐχείνους ὐδρίζων, καὶ δι’ ἑχείνων ab-.
θις εἰς τὸν ἐχείνων Bcbv, ἣν ἀπαρνεῖόθαι zpoct-
ποιεῖτο σύνθεαιν τῆς θείας οὐσίας, διὰ τῶν ἑαυτοῦ
λόγων χατασκΣυάζξει νῦν οὗ µόνον σύνθετον, ἀλλὰ xal
ἐξ ἀνομοιομερῶν συγχείµενον tb χαθ ἑαντὰν δειχνὺς
τὸν 8cbv, κατὰ τὸν µέγαν φημὶ Βασίλειο», Δεγόμενοι
xai γὰρ ταῦτα τὰ περὶ τὸ» θεὸν θεῖα ὀνόματα, πρὶς
Εὐνόμιον ἤδη φθάσας ὁ διδάσκαλος ἔφη, τί καὶ σοιἠ-
σοµεν; Πότερον εἰς την οὐσίαν ἅπαντα φέροντες κα-
ταθ/σοµεν; Οὐχοῦν οὐχὶ µόνον σύνθετον , ἀλλὰ xal
ἰξ ἀνομοιομερῶν αὑτὸν συνυχείµενον ἀποδε΄ξομεν, διὰ
τὸ Ko xa ἄλλο ὑπὸ τῶν ὀνομάτων τοὐίων ση-
μαίνεσθαι. i

Κύριλλος δ’ αὖθις 6 θεῖος, χαὶ Μάξιμος ὁ 90755, 6
μὲν 20x οὑσίᾳ τὸ ἀγέννητον ἔλεγεν, ἢ τὸ ἄ-θαρτον,
ἡ «à ἀθάνάτον, ἢ τὸ ἀόρατον' εἰ Υὰρ ἕχαστον τούτων
οὐσίαν σηἰαΐνει, ἐκ τοσούτων οὐσιῶν σύγχειται ὁ
θεὸς, ὅσαπερ ἂν αὐτῷ φυσικῶς npodóvta φαίνηταυύ
xai πάλιν’ Πολλά ἶστιν ἃ μόνψ μὲν τῷ 81i κατὰ
φύσιν ύπάρχει, ἑτέρῳ δὲ τῶν ὄντων οὐδενί. El
tolvuy ἕκαστον τῶν αὐ:ῷ προσόντων ἓν οὐσίας τάξει
χείσεται͵, πῶς οὐχ ἔσται σύνθετος ὃ ἁπλοὺς ; ὅπερ
ἐστιν bvvosty ἁτοπώτατον. Too δέ ye θείου Μαξίμεν
πρ) βραχέος εἰκόντος ἠχούσαμεν, ὅτι Τὰ τοῦ Θεοῦ
εχῦτα ὀνόματα, ὧν ἕνια καὶ χατὰ µέρος ixst χατα»
λέγει, οὗ λέγομεν, φησὶν, οὐσιώδεις διαφορᾶς, ἵνα
μὴ σύνθετον αὐτὸν ἐχ τούτων δογµατίσωµεν, ἀλλὰ
προσηχορίας, τινῶν μὲν ἐμφαντιχὰς τῶν θεωρ’υμέ-
νων περὶ αὐτὸν, οὐδενὸς δὲ τῶν χατὰ τὴν οὐσίαν αὖὐ-
400 χαὶ φύσιν δηλωτιχάς. Τινὰ μὲν πρέπκοντα τῇ
θεἰᾳ φύσει σηµαίΐνονσιν, oüx αὐτὴν δὲ τὴν φύευ
μηνύουσιν, ὅπερ ἴδιον οῶν,ρὑαιωδῶν xal συστατι-
χῶν διαφορῶν. Κατὰ τούτων τῶν ἰσχνρὸν τε χεὶ
ἁπαραλογίστων ἑλέγχων τῆς αἱρέσεως Γ ρηγορᾶς µαι-
wóptvo; ἀχρατῶς, xal μὴ ὄχων ὅπως χατ αὐτῶν
ἐμέσῃ τὸν τῆς χαχίας ἵὸν, ὑποφρίττει xal γὰρ τὴν

«τῶν πιστῶν Ἐκχλησίαν, καὶ τὸ περὶ τοὺς προµόχους
τούτους, xai διδασκάλονς, καὶ ῥήτορας τῆς ἁληθείᾶς

ἀκραιφνὲς φίλτρον, καὶ τὴν albo, τὰ τῆς συχοφαντίας
ἡμῖν xai τοῦ φεύδους βέλη, xaX ὅλην ἑπαφίησι τὸν
φαρέτραν τῆς δυσσεθείας, πρὸς χολωνὸν, ὅ φασι, δια»

χηρυττόµενος, -

"AXÀà χαὶ τοῦ τῆς Ἐχχλησίας ἐρείσματος, Ἄθα-
νασίου φημὶ τοῦ µεγάλον, χαλὸν ἂν εἴη διαχοῦσαι
κἀνταῦθα xal πάλιν, εἰ μὴ καὶ αὑτὰς ἐχείνου μετὰ τῆς
διανοίας χαὶ τὰς λέξεις συχοφάντης λαδὼν ὡς ἡμέτερα
δῇθεν, χατ ἐχείνου τὴν βλασφημίαν ἐχχε[.Φησὶτοιγαρ-
οὖν οὕτω χατὰ λέξιν ὁ μέγας * Τὸ ἄχτιστον, τὺ ἀσώμα»
τον, τὸ ἄχρονον, τὸ ἄναρχόν, τὸ ἁῑδιον, τὸ ἀτελεύτητον,
τὸ ἄπειρον, τὸ ἄγνωστον, τὸ ἀσχημάτιστον, τὸ ἀνερ-

μήνεντον, τὸ ἀνεξιχνίαστον, «b «bv θεῶν λέγεσθαι

αὐτὸν, τὸ Κύριον χυρίων, «5 Βασιλέα βασοιλευόντων,
τὸ παντοχράτορα, τὸ ποιητην, τὸ Δημιουργὸν, ο)

989

CONTRA GREGORAM ANTIRRHETICORUM VIII.

950

φῶς, τὸ ἅγιν, € ζωὴν. τὸ ἀγαθ)ν, τὸ ἀθάνατου, «b Α εἶναι χρῆ διὰ τῶν αὐτῶν φηµι διδασχάλων xol αὖθι.

loyucóv, sh παντοδύ,αμον, χαὶ ὅσα ἄλλα χατά τε
ὑπεροχὴν xal αἰτιολογίαν, οὐχ ἕχα στον οὐσία λέγε-
ται, ἀλλὰ περὶ Thv οὐσίαν. *À xal ἄθροισμα xal
πλήρωμα «θεότητος λέγεται χατὰ τὴν Γραφὴ», χαθ’
ἑχάστην τῶν τριῶν ὑποστάσεων ἑἐπίσης θεωρούµενα
xa θεολογούµενα. Πάντα γὰρ ὅσα ἔχει ὁ Πατ]ρ
ὁμά ὃστι, καὶ δεδόξασµαι év αὐτοῖς. "az" οὐχέςι
χατὰ τῶν διδασκάλων µόνον ὀπλίζει Γρηγορᾶς xáv-
ταῦθα τὴν βλάσφημον γλῶτταν, ἡμᾶς προσποιούµε-
νος, ἀλλὰ xal χατὰ τῶν ἀποστολικῶν τι χαὶ εὔαγγε-
Atty. θείων χρησμῶν, xal αὐτοῦ δέ qup τοῦ À2-
λοῦντος àv ἐχείνοις Χριστοῦ, ὃν δήπου καὶ ὁ θαυμά»
σως οὐτοσὶ θεο,όγος ἐπὶ τέλει τῶν ἑαυτοῦ λόγων
προθάλετο µάρτνρα. θιότητας δ εἶπε τοὺς διδασχά-

κους καὶ ἡμᾶς λέγειν τὰς ἑνεργείας καὶ τὰ φυσιχὰ B

τοῦ Θεοῦ, οὖχ ὅτι που λεγόμενα παρ ἡμῶν Ίχουσε
πώποτε, πῶς γάρ; ἀλλὰ θορυθεῖν ὡς µάλιστα τὸν
ἀκροατῆν βουλάμενος, ὡς τῶν ἀξιωμάτων, xal pd-
λισφα τῆς μοναρχίας, ἀναιρουμένων δᾳθεν, περὶ Ov
δὴ καὶ μετ’ ὀλίγον ὡσαύτως ἐροῦμεν. Ἐπάγει καὶ γὰρ
οὐτωσίν * Αὐτὸς γάρ ἐστιν ὁ µερίζων τὴν µίαν xal
ἀμερῃ θεότητα τὴν póvnv ἄκτιστον εἰς πολλὰς &vov-
αίους μὲν, διαφόρους δὲ xoi ἀκτίστους θεότητας ,
καὶ πῆ μὲν ἀλλλλας ἀπ᾿ ἀλλήλων διιστῶν, vf δ᾽ ἀλ-
Ἄήλας ἀλλήλαις συγχεραννὺς τῷ λόγῳ, τὰς µὴτ oü-
θες, ifs ἐσομένας, μήτε γενοµένας καθ) αὑτάς ποτε,
ἁλλ ὀνόματ) οὔσας µόνον ἔρημά πραγμάτων, xal
εἷον εἰπεῖν ἀεροδατοῦντα στρατόπεδα χτύπων φιλῶν,

ἔδραν μὲν οὐχ ἐχάνειων οὐδ' ὁκηοῦν, βαρείας δὲ µόνον, C

χαὶ δυσίχου χραυγῖς τὰς {μῶν ἀχοὰς ipm-
πλάντα, χαὶ ὁμοῦ τῷ πληχέντι διαῤῥέοντα ῥᾷστα
ἑέρ..

Καὶ μὲν, à φιλήάοφε, πρὸς ἐχεῖνον αὖθις ἔγωγ' ἂν
ἑδποιμι, δέδειντα! χάλλιστα χαὶ διὰ πολλῶν Ίδη τοῖς
αοφοῖς τουτοισὶ διδασκἆλοις χαὶ θεολόχοις, είς ἐστιν
ὁ τὸν μερισμὸν χαὶ τὴν σύνθέσιν, καὶ πᾶσαν ὁμοῦ
«ὖν σύγχυσιν ἐπεισάγων Χαχῶς τῇ θεότητι * ὃ δήπου
xaY νῦν ὡσαύτω; kv τοῖς aol; Aóyot; τούτους ποιεῖς,
τῷ ἠνωμένῳ τε χαὶ διαχεκριµένῳ τῆς θεότητος
δυσσεδῶς ἑνυδρίζων ὁμοῦ, χαὶ τοὺς ταῦτ) εἰρηλήτας
θεοπνεύστως βλασφημῶν δι ἡμῶν. Αὕτη μὲν οὖν
kotty fj τελεωτάτη περὶθεοῦ Λύξα καὶ θεολογία, μᾶλλον
δὲ βλασφημία τοῦ Γρηγορᾶ’ χᾷὶ οὕτω. τὸν θεὸν δ.ἁ τῆς
ἀναιρέσεως τῶν αὐτοῦ φυσιχῶν ἰδιωμάτων τοῖς µη-
Seu? μηδαμῶς οὖσι συναριθμεῖ, ὃ δὴ καὶ τοῦ παχοῦ
μάλιστα ἴδιον οἶδεν ὁ λόγος, καβὰ δὴ xa ἄνωθεν b
t συνοδ,χὸς τόμος ἔδειξεν αὑτὸν δ.α)ῥῆδην φρονοῦντα,
xai δὴ xal αὐτὸς αὐτὸν οὗτος πολλάκις διά vs tiv
ἰδίων αὑτοῦ λόγων * ihv ὅσον ἐνταῦθα xal μετὰ
με[ζονὸς τῆς εἱρωνέίας τε καὶ τῆς χλεύης, ᾿ χαὶ
τὸ xav Θεοῦ μανίας τε χαὶ τῆς ὕδρεως εἶεν.

Ἁλλὰ περὶ μὲν ὧν αὐτὸς ἀνάπλάττει θεοτήτων,
σννεχῶς ἄνω χαὶ κάτω στρέφων αὐτὰς ἐν τοῖς
Ἰόγοις, χα' περιχτυπῶν τὰς τῶν ἀκροατῶ» ὀχολς,
χἀντεῦθεν ἡμᾶς ᾿ὦὡσανεί τινας παῖδας οἰόμενο,
Νοβμολύττεσθαι, μετ ὀλίγον xai ἡμεῖς σύν γε
τῷ συνοδικῷ [I NEZ xai δὴ xa: «ol; Oso.
λόγος Πατράσιν ἐροῦμεν καθόσον οἷόν τε» τὸ δὲ νῦν

ἀπὸ μέρους αὐτῷ δεῖται, ὅτι καὶ ὄντα τὰ παρεπ/»
µενα ταῦτα τῇ θείᾳ φύσει, καὶ οὔτε οὐσίαι κατὰ τὸν
αὐτοῦ διδάσχαλον Εὐνόμιον δηλαδη, οὔτε μὴν σχιαἰ
τινες ἰδιοῦπόστατοι, καὶ χαθ᾽ ἑαυτὰ χατὰ τὸν ἄσοφον
τουτονὶ σοῦὸν θεωρούμεναι, τὰς πλατωνικὰς ἰδέας
που φαντασθέντα καὶ τοῦτον ἐνταῦθα μετ Αχινδύνου,
ἀλλὰ περὶ τὴν θείαν φύσιν ὡς φυσικὰ μᾶλλον xal
οὑσιώδη. συναϊδίως τε καὶ ἁδ.αιρέτως xal θεοπρε-
πῶς νοούμενα, καὶ οὖχ ὀνόματα µόνον ὄντα, πραγµά»
των ἔρημα, οὐ δὲ ὁμοῦ τῷ πληγέντι ἀέρι διαῤῥέοντα
ῥᾷστα, χατὰ τὸν àv κοιλίας φωνοῦντα τουτονὶ θεο-

λόγον. Φητὶ τοιγαροῦν 6 μέγας χαλ πάλιν Ὡσα[λείος,

Τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον αὔξησιν οὗ ζητεῖ, τελειότατον
Ov * δι καὶ παρ αὐτῷ πάντα τέλεια, ἀγάπη. χαρὰ,
εἰρήνη, µαχροθυµία, χρηστότης, σοφία, σύνεσις,
βουλὴ, ἀσφάλεια, εὐσέδεια, rois, ἁγιασμὸς,
ἀπολύέρωσις, πίστις, ἑνεργήματα δυνάµεων, yapl-
σµατα ἱαμάτων, χαὶ ὅσα τούτοις παραπλίσια, οὐδὲν
ἔχον ἐν ἑαυτῷ ἐπίχτητον, ἀλλ' ἁἴδίως πάντε ἔχον, ὡς
Πνεῦμα θεοῦ, xal ἐξ αὐτοῦ πεφηνὸς, αἴτιον αὐτὸν.
ἔχον ὡς πηγὴν ἑαυτοῦ, χἀχεῖθεν πηγάζον. ΠηΥἡ δὲ
καὶ αὐτὸ τῶν προειρηµένων ἀγαθῶν ἀλλὰ τὸ μὲν ix
θεοῦ πηγάζον ὥνυπδσατατόν ἔστι, τὰ δὲ LE αὐτοῦ πη-
γάζοντα ἑνέργειαι αὑτοῦ εἰσιν.

*Hxovsa; ; Ἠάντα τὰ προέιρηµένα, φησὶν, ἀϊδίως
ἔχει τὸ Πνεῦμα t5 ἅγιον, ὡς αἴτιον ἔχον ἑαυτοῦ τὸν
θεὸν, xai ἐξ αὑτοῦ πηγάζον. Πηγάζει δὲ, φησὶ, xoi
αὑτὸ τὰ προειρηµένα, φυσιχῶς δηλονότι, xat üvep-
χείας. Αλλὰ τὸ μὲν, φῃσὶν, ὡς ἑνυπόστατον ix Θεοῦ
πηγάζει, τὰ δὲ ὡς ἑνέργειαι φυσιχα[. Οὐὗδεμία δὲ
ἑνέργεια ἑνυπόστατος κατὰ τὸν αὐτὸν αὖθις διδάσχα-
Àov. "Άχουε δὴ xat αὖθις αὑτοῦ, ἵνα χἀχεῖνο µάθῃς,
ὅτι χαὶ σοφία ἑστὶ xov Πατρί τε χαὶ Υἱῷ. καὶ τῷ
ἁγίῳ δηλονότι Πν:ύματι, δι) fjv δὴ xal ὁ Υἱὸς εἴρη-
qai σοφία τοῦ Θεοῦ ἑνυ πόστατος μάλιστα, ἀλλ᾽ οὗ διὰ
ab σοφίαν αὐτὸν λέγεσθαι, ἡ οὐσιώδης xaY χηινὴ co-
ela xai δύναµις τῶν τριῶν ἀναιρεῖται χατὰ σὲ. El
δὲ γινώσχει, φησὶν, ὁ Πατᾗρ τὸν YO, ὅλον ὅ:λου,
ὥστε καὶ τὴν ἑναποχειμένην αὐτῷ doglav πᾶσαν
ἑπίστασθαι, κατὰ τὸ ἴσον -μέτρον xaX γνωσθήσεται
παρὰ τοῦ Υἱοῦ, δηλονότι μετὰ πάσης τῆς ἐνὺ παρχού-
σης αὐτῷ coge, χαὶ τῆς προγνώξεως τῶν' µελλόν-
των. Kai πάλιν, Χριστὸς, qnot, θεοῦ δύναµιέ xa

D θεοῦ σοφία, ὅλης τῆς πατριχῆς δυνάμεως ἑναπονει-

µένης αὐτῷ δηλονότι * ὅθεν ὅσα Βλέπει τὸν Πατέρα
ποιοῦντα, ταῦτα χαλὁ Υἱὸς ὁμοίως Xecet. Κύριλλος
δὶ ὁ μέγας, Bl μὴ ζωὴ, qnoi; xatà φύσιν ἐτὶν ὁ
YU, πῶς ἀληθεύσει λέγω», 0 πιστεύων elc ἐμὲ
ἔχει Coi]v αἰώγιον; El δὲ ὥς φύσει προσοῦσαν αὐτῷ,
τὴν ζωὴν, xat οὐσιωδῶς ὑπάρχουσαν δώαειν tot? elg
αὐτὸν π.στεύουσιν ἐπαγγέλλεται, πῶς ἑνδέχεται
νοεῖν οὐχ ἔχαντα τὸν Υἱὸν εἰληφέναι ταύτην παρὰ
τοῦ Πατρός ; Α)λ) ὡς προείρηται, πρλελθὼν ἐκ τοῦ
ΗΠατρὸς. πάντα τὰ αὐτοῦ χατὰ φύσιν ἐπάγεται. "Ev
δὲ τῶν προσόντων τῷ Πατρὶ καὶ f ζωή. θὐχοῦν ojx
ἐπείσακτος τῷ Yl 1j ζωθποιὸς' δύναµις; ἀλλὰ χατὰ
φύσ.ν αὐτῷ προσοῦσα xal οὐδιωδῶς, ὥσπερ χαὶ -d
Πατρἰ. [οῦ νῦν εἶσιν οἱ τὰ 499 σοφοῦ διδα:κάλ.ν᾿

991

PHILOTHEI CP. PATRIARCILE

Φουτουῖ συχποφαντοῦντες, καὶ λέγοντες, ὅτι οὐχ ὡς Α ἔχει τὸ γεννᾷν ὁ Πατὴρ φυσιχῶς, ἔχει χαὶ τὸ χτίζειν

Φυσικὺν ἰδίωμα χαὶ ἑνέργειαν λέγει προσεῖναι τῷ
Bep τὴν ζωὴν, ἀλλ᾽ αὗτός ἐστι µόνος ἡ ζωὴ τοῦ Πα-
τρὺὸς ὁ Yióz ; ᾽Αχουέτωσαν, ὅτι φύσει πρόσεστι xal
οὐσιωλῶς τῷ Υἱῷ ἡ ζωή. "AX3o δὲ, φασὶν οὗ-οι, τὸ ὃν,
καὶ ἄλλο τε) προσδ» , χἀπὶ τοῦ θεοῦ. Προελθὼν γὰρ,
φἠσὶν, ix εοῦ Πατρὸς ὁ Υἱὸς, πάντα τὰ αὐτοῦ κατὰ
φύσιν ἑπάγεται. "Ev δὲ, φησὶ, τῶν προσόντων τῷ
D coy χαὶ ἡ ζωή. Ὡς ἂν μὲν οὖν μὴ δόξῃ ἐπίχτη-
τον xil χατὰ μετοχὴν ἔχειν xol αὐτὸς τὴν ζωὴν,
καὶ ζωῇ xat αὑτοζωὴ θεολογεῖται. ἵνα δὲ μὴ δύνα-
µις αὖθις νομισθεὶς, οὐκ kv ὑποστάσει τυγγάνων
ἔδιᾳ xal ζωὴν ἔχειν τὴν αἰώνιον εἴρηται, διδόναι ταύ-

την τοῖς πιστεύουσιν εἰς αὗτόν * ὥσπερ 65 xai σο-.

φίαν ἔχων, xai ἀθανασίαν, xaX φῶς οἰχῶν ἀπρόσιτον,
καὶ αὐτοῦ χορηγὸς τοῖς ἀξίοις ὧν, αὐτός ἐστιν αὖθις
ἡ τοῦ Θεοῦ σοφία xaX δύναμις, xal fj ἀθανασία xol
τὸ φῶς τὸ ἀληθινόν. Καὶ πάλιν ὁ αὐτὸς θεῖος KOpO.-
λος * Πάντυν οὖν, ὅσα 05 καὶ πρὀσεστι τῷ Πατρὶ
αχτὰ φύσιν, xal lv Υἱῷ κειμένων φνσ.κῶς τε xat οὗ-
σ'ωδὺ-, τίς οὐχ ἔσται, ποίηµα λέγων αὐτὸν, τοῖς
ἀφύχτοις τῆς δυασεθείας ἐγχλήμασιν ἔνχος;, Πῶς
Tàp οὖκ εἷεν ἀλλήλοις δμοφυῆ τὰ τῆς αὐτῆς ὄντα
φύσεώς τε xal οὐσιώδους ἑνεργείας: Kat αὖθις ὁ
αὐτός * Σοφὸν μὲν τὸ λέγειν μηδὲν συµδαίνειν τῇ o0-
σίᾳ τοῦ θεοῦ, διὰ τὸ ἔχειν αὐτὴν ἐξ αὐτῆς τὸ τέ-
Àetov * ὀρῶμεν δὲ ὅτι πολὺς ἡμᾶς ἀναγχάτει λόγος,
ὡς συµδεδηχότα τὰ τοιαῦτα ιοεῖν ἐπὶ Θεοῦ, καὶ εἰ μὴ
πάντως συνέδη. Τί γὰρ ἑροῦμεν ἐννοοῦντες, ὅτι mph
μὲν τῆς διακοσµήσεως τοῦδε co) xavsbc fiv μὲν χατ'
οὐσίαν δημεουργὸς, οὕπω δὲ τοῦτο τῇ ἑνεργείᾳ. 8:à

76 μὴ τῶν ὄντων ει παρῆχθαι πρὸς Υένεσιν - ἐπειλὴ.

δὶ ἐποιῇθη τὸ «dv, vévovey ὥσπερ χαὶ δημιουργὸς,
καὶ τρόπον τινὰ συµδέδηχε τοῦτ) αὐτῷ, χαὶ ἑνεργείᾳ
ὀφθῆναι νοιοῦτον; El τοίνυν νοεῖταί τινα τῶν πραγ-
εάτων ὡς ἐπισυμβεδηχότα θεῷ, τί µάτην περὶ τοῦ
μὴ δεῖν συµθεθηχέναι λέγειν τῷ θεῷ τὺ ἁγέννη-
«^w διατείνεσθε, ἓν τῷ τοιῷῶδε σχήµατι φαινομένων
αινῶν, ὅσαπέρ ἔστιν κατ’ οὑσίαν αὑτῷ ; Προσέσχες
πῶς οὗ μίαν xal δύο, ἀλλὰ xat τρὶς xol zo) xz,
φυσικὰ μὲν φησιν ὁ σοφὸὺς οὐτοσὶ θεολόγος, καὶ ob-
σιώδη τὰ περὶ τὸν θεὸὺν xal οὐχ ἐπείσακτα, ἁλλὰ
φυσικῶς xal οὐσιωδῶς προσόντα, οὐ μὴν αὐτὴν γε
«ἣν οὐσίαν ὄντα ταυτὶ, ὡς χαὶ συµδεθηχότα νοµίζειν
οἱονεὶ ταῦτα τῇ τοῦ Θεοῦ οὐσίᾳ, εἰ xal μὴ συνέδη
ςίως; Mh τῶν ἡμετέρων εαυτὶ λόγιον «€ xal τῆς δια-
γνώμης. ὥσπερ δήπου τὰ sá; Αρ οὐχὶ Πατέρων
ἱερῶν ταῦτα λόγοι καὶ θεο)όγων, Ἠνεύματι θείῳ τὰ
τοῦ Πνεύματος φθεγξαµένων, xal λόγῳ θεοῦ τὴν τῶν
λογίων ispàv πο.ησαµένων θεωρίαν τε xal ἀνάπτυ-
ξιν; "Ωστ) οὗ χαθ᾽ ἡμῶν, ἀλλὰ κατὰ τούτων αὐτῶν
μᾶλλον ἡ ch βλασφημία τε χαὶ ουχοφαντία, χαθἀ 5h
xai προῦφην, xal τοῦ ἐν αὐτοῖς λαλήσαντος Πνεύ-
μστος, τις οὐδὲ ἀφεθήσεται, Φφησὶν ὁ Κύριος,
οὔτε ἐν τῷ νὺν αἰῶνι οὔτε àv τῷ péAAorri, τοῖς
95 µεταμελομένοις δηλαδὴ, μηδὲ ἐπιστρέφουσι. Καὶ

πάλιν ὁ αὐτὸς θεῖος Κύριλλος &v τοῖς αὐτοῖς θησαυ-

[; * El σύνθετον οἵεσθε γίνεσθαι τὸν θεὸν , διὰ τ)
Φύσιν καὶ χρίσιν ἔχειν, fjsoi Odin: v, ónáct xal τοῦτο”

δὺ Υἱοῦ δημ.ουργικῶς * χαὶ οὗ παρὰ τοῦτο σύνθετός
ἐστι. Mil, γὰρ φύσεως τὰ τοιαῦτα χαρπός. Ὁ ἃ
αὐτὸς χρατήσει λόγος ἐπί ce τοῦ ἀγαθοῦ, καὶ ἀφθάρ.
σου, xai ἀοράτου, xal ὅσα πρόσεστι τῇ θείᾳ φύσει.
Ἱάξιμός γε μὴν 6 οοφὸς πρὸς Ἰωάννην ἐπίσχοπον
περὶ τῶν ἐνεργειῶν τοῦ Χριστοῦ γράφων, Διὰ τοῦτα,
qnot, δύο φύσεις ol. θεοφόροι Πατέρες ἐχήρυδξαν ἐπὶ
toU ἑνὸς Χριστοῦ, ἓπειδὴ τὰς οὐσιώδεις τῶν φύσεων
ἑώρων ἐπ᾽ αὐτοῦ δυνάμεις τε xol ἑνερχείας ' τῆς
μὲν γὰρ θεύτητος αὐτοῦ τὴν τῶν θαυμάτων ἑνέργειαν
οὖσαν ἑγίνωσχον, τῆς δὲ τοῦ αὐτοῦ ἀνθρωπότητος τὴν
«ῶν παθηµάτων ἑνέρχειαν ὡσαύτως ἡἠπίσταντο.
Ἑχατέρα γὰρ φύσις τοῦ ἑνὸς Χριστοῦ xal Υἱοῦ τὴν
ἰδίαν αὐτῆς καὶ φυαικὴν ἑνέργειαν ἔχουσα, φυσιχῶς

B Ινήρχει, xa χατὰ φύσιν ἣν ἑνεργὴς, ἀλλ᾽ οὐδαμᾶς

ἀνενέργητος, ἡ ἀχίνητος, Ἡ γὰρ ἀχίνητος φύσις καὶ
ἀνενέργητος οὐχ Όπαρξιν ἔχει τὴν οἱανοῦν, οὗ iat;
ὅλως f| οὐσία χαθέστηκεν. Οὐχοῦν εἰς πἰστωσιν τῶν
ἐπὶ Χριστοῦ φύσεων τὰς οὐσιώδεις τῶν φύσεων ἔνερ»
γείας ol θεόσοφοι Πατέρες ἐχήρυξαν, ἵνα µηδεµίαν
αὐτῶν νεχρὰν xal ἀνενέργητον δογµατίσωσιν, 11)à
ζῶσαν χυρίως, xal ἑνεργὴ γαὶ ἱνδύναμον. "Ibob xal
τὰ Μονοφυσιτῶν νοσεῖν ὁ θεολόγος οὗτός φησι διαῥ-
ῥήδην τοὺς μὴ τὰς οὐσιώδεις χαὶ φυσικὰς ἑνερτεία:
ὁμολογοῦντας τοῦ Χριστοῦ, οὐ τὰς φύσεις μὲν αὐτὰς
οὔσας, οὗ μὴν ἔξω τῶν φύσεων, ἀλλὰ φνσιχὰς xe
καταλλήλους *gl; φύσεσιν, ὧν χωρὶς, φησὶν, od αἱ
φύσεις ἂν εἶέν ποτε.

Q 05 xal πάλιν φησὶ, Καταλλήλως ταῖς ἑαυτοῦ φύ-

σεσιν ὁ Χριστὸς, Άγουν ὡς ἑχάστη πέφυκεν, Ὠθελέ
tt xal ἐνήργει. Δύο δὲ al. φύσεις αὐτοῦ. δύο οὗ»
φάντως καὶ τὰ φυσιχὰ θελήµατα, xal al. τούτων
ἱσάριθμοι xaX οὐσιώδεις ἐνέρχειαι.

Ὁ δὲ χοινὸς τῶν θεολόγων ὁμοῦ πάντων οἷον Eur
thc καὶ διάδοχος, καὶ τῶν λέγων αὐτῶν ἑρμηνεὺς xe)
γλῶττα καθάπερ xotvh, Ἰωάννης 6 Σύρος φημὶ, Ὃς-
περ, Φησὶ, τῶν τοῦ αὑτοῦ καὶ ἑνὸς Χριστοῦ φύσεων
ὁ ὀριθμὸς,' εὐσεδῶς νοούμενός τε xat λεγόμενος, οὗ

. δναιρεῖ τὸν ἕνα Χριστὸν, ἀλλὰ σωζομένην xa iv τᾗ

ἑνώσει παρίστησι τῶν φύσεων 5) διαφορὰν,οδτω «αἱ
6 ἀριθμὸς τῶν οὐσιωδῶς προσόντων salo αὐτοῦ φύρεα
βεληµάτων xal ἑνεργειῶν * κατ’ ἄμφω γὰρ τὰς gi-
σεις θελητικὸς fy, xai Σνεργητικὸς τῆς ἡμῶν σωτη-

D ρίας * οὗ διαίρεσιν εἰσάγει, μὴ yévorso, ἀλλὰ τὴν αὐ-

τῶν δηλοῖ xaX μόνον xàv τῇ ἑνώσει φυλακὴν καὶ
σωτηρίαν. Φνσικὰ Υὰρ καὶ οὐχ ὑποστατιχά φα μεν τά
τε θελήµατα χαὶ τὰς ἑνεργεῖας * Myo δὴ αὐςὴν τὴν
θελητιχὴν xal ἐνεργητικὴν δύναμιν, χαθ᾽ Qv θῆει
xai ἑνεργεῖ τά τε θέλοντα χαὶ ἑνεργοῦντα. Καὶ κά»
Aw ὁ αὐτὸς, Ἐπὶ Πατρὸς, xai Υἱοῦ, xat ἁγίου Πνεύ»
µατο;, φΠσαὶν, Ex τῆς ταντότητος τῆς ἑνεργρίας, καὶ
τοῦ θελήµατος τὴν ταυτότητα τῆς φύσεως ἔπιγι-
νώσχοµεν. Καὶ αὖθις "Oy fj θέλῃσις καὶ ἡ ἑνέρ-
γεια dj αὐτὴ, τούτων xal fj οὐσία ἡ αὐτή ' ὧν ἃ
διφορος ἡ θέλησις xax fj ἱνέρχεια, τούτων xal ᾖ οὐ-
ola διάφορος.

Ἐκ 6h τούτων xal τῶν τοιούτων, € γὰρ ἔτι δεῖ
περιεργάζεσθαι χαὶ προσδιατρίδειν ; δείκνυτει Tone

993

CONTRA GREGORAM ANTIHRTIIETICORUM VIII,

994

Ἱορᾶς, el καὶ τοῖ; τῶν θεολήγων προσποιεῖται πρὸς Α τοῦ καὶ παρ᾽ ἐχεῖνοις ὁμολογουμένου ἁτόπου λύει τὸ

ἡμᾶς χρῆσλαι λόγοις ἀνθρωπείας εἴνεχα δ΄ξης, xal
τοῦ ph δόται παρχνομεῖν εἰς «X θεῖα, εἰς αὐτά τε
ταῦτα παρανομῶν προφανῶς xal πᾶσι θεολόγοις,
καὶ διδασχάλοις, καὶ τῇ χοινῇ τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλη-
σίᾳ, xal λόγοις καὶ πράγµασιν ἀντιλέγων, χαὶ πο;
λεμῶν σύν γε τοῖς αὐτοῦ μυσταγωγοῖς xal πατράσιν,
Αχινδύνῳ tl. φηµι τῷ πρὸς τὴν οἰχουμενιχὴν 0slav
ἑξυδρικότι αύνοδον ἀνερυθριάστως, xal δὴ xa τοῖς
ὁμιληταϊς καὶ μύσταις ἐχείνου, ὦν ἔνιοι xal λόγοις
ἰδίοις, xal γράµµασι «hv πρὸς τοὺς ἱεροὺς τῆς Ἐκ-
χλησίας Πατέρας ὑποταγὴν xal συμφωνίαν ἀπεῖ-
πόν, οὐδὲν εἰρηχότες χαινὸν, εἰ χαὶ τοῖς Πατράσιν
ταῦθ’ οὕτως ἐλέχθη. Μηδὲ yàp πρὸς ἀνάγχης ἡμῖν
φησιν εἶναι τὸ τοῖς ἐχείνων ἄγεσθαι πανταχοῦ λόγοις,
ἐπεὶ μηδ᾽ εἰς τὸ ὄνομα, qnot, τῶν Πατέρων ἡμεῖς
βεδαπτίσμεθα. Ἡμεῖς δὲ τῶν τοῦ χοινοῦ Δεσπότου
xai Κυρίου ἡμῶν πρὸς τοὺς πρώτους αὐτοῦ μαθητὰς
καὶ διδασκάλους ἡμῶν µεμνηµένοι θείων ἐντολῶν τε
xai διατάξεων, Πορευθέντες εἷς tóv κόσμον
üxarta , λέγονῖος, μαθητεύσατε πάντα τὰ ἔθγη,
xal, Καθὼς ἀπέστει.ἲἑ µε ὁ Πατὴρ, κἀγὼ πέµπω
ὑμᾶς, καὶ, V «έχω ὑμῖν ἐν τῇ σκοείᾳ, κηρύξατε
εἰς τὸ φῶς, xai, *0 πρὸς τὸ οὓς ἠκούσατε, κηρύ-
ἔαιε ἐπὶ εῶν δωµάτων, καὶ ὅτι Ὑμεῖς ἐστε τὸ poc
toU κόσμον, καὶ τὸ ἅλας τῆς τῆς, xo^, Δαμψάτω
tó góc ὑμῶν ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων, xai τὰ
παραπλῆτια τούτοις, καὶ δεχόµεθα xal προσχυνοῦ-
μεν, xai Op quylj τὴν αὐτῶν τε xal τῶν σεπτῶν

ὁμιλητῶν τε xai διαδόχων αὐτῶν θείων Πατέρων C

καὶ διδασχάλων χατασπαξόμεθα θεολοχίαν, ἐχφαν-
φοριχὴν µεµαθηχότες αὐτὴν τῶν θείων λογίων, xol
δι αὐτῦς ὁδηγηθέντες πρὸς τὴν ἀληθινὴν πίστιν τῆς
ἀρχιχῆς xal µακαρίας Τριάδος, τῆς pid; τρισυπο-
etátou xai παντοδ»νάµου θεότητος, μεθ) ἧς xax πᾶν
βέδηλον xal ἀλλόχστον ἀπελαύνομεν περὶ θεοῦ δόγμα
τῶν ἀπὸ γῆς τε xal χοιλίας Φωνούντων, τῶν τε πα-
λαιῶν φημµι πάντων, xal τούτων δὴ τῶν xa:vov xal
προσφάτων, xal ὁπαδῶν ἐχείνων, οἰονεί τινων ἐἔπι-
λόγων xal ἀνακεραλαιώδεων xotvov Ὑενοµένων
ἑχιίνων ἐπὶ λύμῃ xal διαφθορᾶ τοῦ μὲν χοινοῦ τῆς
Ἐχχλησίας οὐχ ἂν εἴποιμι, οὐδὲ γὰρ ὁ τῆς χοινῆς
τῶν πιστῶν σωτηρίας χκηδόµενος τοῦτο συγκεχωρή-
x81, ty δὲ xax; &xslvoi 0; μὴ ὤρελεν, ἑκομένων,
ὣς kv πεττοῖς xal χύθοις τιαὶ τὰ τῆς εὐσεθείας τε
καὶ τῆς σφετέρας αὐτῶν σωτηρίας στρερόντων.
Ast δὲ μηδ ἐχεῖνο τελέως ἡμᾶς ἐνταῦθα παραδρ1-
μεῖν, à; ἂν μὴ χαὶ δόξῃ τι παραχερδα:νειν kx τῆς
σιωπῆς ὁ χατήγορος. Tou γὰρ συνοδικοῦ τόµου aiv
γε τοῖς προῤῥηθείσι καὶ τὸν µέχαν bv θεολογχίᾳ προ-
ενεγχόντος Γρηγόριον, tolg περὶ Εὐνόμιον τὸ ἁγέν-
νητον xa γεννητὸν οὐσίας εἶναι παραληροῦσι, xiv-
ςεῦθεν τῆς θεότητος ἐχδάλλειν ἐπιχειροῦσι τὸν YUy
διά τὸ τῆς οὐσίας δἢθεν ἀνόμο.ον, τούτοις τοίνυν ὁ
τῆς θεολογίας ἑπώνομος ἀντιχαθιστάμενος, xal δεῖ-
Eat θέλων, ὡς οὐχ οὐσίαι τὸ ἀγέννητον xal τὸ yav-
νητὸν, ἀλλά περὶ τὴν αὐτὴν οὐσίαν xal ἄμφω, διὰ

πρόδληµα, τὴ τοῦ μεγάλου φημὶ Βασ.λείου πρλς
τοὺς αὐτοὺς xal αὐτὸς ὡσαύτως λέγων ixslyz, "il
Υὰρ, φησὶ, xaX τὸ ἀθάνατον, χαὶ τὸ ἄχαχον, xat τὸ
ἀναλλοίωτον οὐσία θεοῦ’ ἀλλ᾽ εἰ τοῦτο, πο)λαὶ οὐσίαι
θιοῦ, xal οὗ µία. f αύνθετον Ex τούτων τὸ θεῖον.
Οὐ γὰρ ἀσυνθέτως ταῦτα, εἴπερ οὐσίαι. Καὶ «ot;
μὲν περὶ Εὐνόμιον οὐδὲν τῶν ἀναφυομένων ἐντεῦθεν
δυοῖν ἁτόπων ἑδόχει, εἰ καὶ περὶ τὸ ἀγέννητον καὶ
τὸ Ὑεννητὸν τέως ἑδλασφήμουν. Οὔτε γὰρ πολλὰς
οὐσίας ἔχειν τὸν Πατέρα, fj τὸν Vidv ἐδούλοντο, εἰ
καὶ xav' οὐσίαν χαχῶς αὑτοὺς àv ἀλλήλων διαι-
ροῦντες σαν, οὔτε σύνθετον εἶναι τὴν µίαν &x δια-
φύρων οὐσιῶν. "O 5h xal ὁ θεο)όγος £200; αὐτοῖ,
ἐπιφέρει προσμαρτυρῶν, χαὶ λέγων, Ταῦτα μὲν o6
qact* χοινὰ γὰρ xal ἄλλων» ὃ δὲ µόνον θεοῦ χα)
ἴδνον, τοῦτο οὐσία, Ὁ δὲ φιλόσοφος οὗτοσὶ λόγοις
μὲν ἀποῤῥίπτειν ἐχεῖνα δοχεῖ, καὶ εἰς δυσσεθοῦνταν
λέγει τελεῖν τοὺς ἢ πολλὰς οὐσία: fj σύνθετον τὴ

τοῦ Θεοῦ µίαν οὐσίαν kx πολλῶν λέγοντας" πράγµασι
δ) ἀλίσχεται ταῦτα φρονῶν ἄντιχρυς, ἃ σὺν ἐχείνου

ἁπαγορεύειν δοκεῖ», Ὁ γὰρ μηδὲν οὐσιῶδες χαὶ qu

σιχὸν κατ αὐτὸν ἐπιθεωρ:ἴσθαι τῇ τοῦ θεοῦ φά2χω”
οὐσίᾳ f| τῇ τοῦ Θεοῦ ταῦτα οὐσίᾳ αυνάπτει, f o.
µέρη, h ὡς οὐσία:, f) μηδὲν εἶναι ταῦτα φάσχει πλὴ
ὀνομάτων ψιλῶν χαὶ φόφου ῥημάτων χενοῦ, ῥᾷστ..
τῷ ἀέρι συνδιαῤῥεόντων, ὃ Oh xal πρὺ βραχέος ἑάλω
αυγγραφόµενος 6 φιλότοφος, ὅπερ οὐδαμῶς τετόλµη»
«at τοῖς περὶ τὸν αὑτοῦ φηµι χαθηγητὴν Εὐνόμιον,
é iv οούτφ τῷ µέοει γενέσθαι καὶ τὺν μαθητὴν
ὑπὲρ τὸν διδάσκαλον. Ὁ γοῦν συνοδιχὸς τόµος αὐτά
«t ταῦτα τὸν Γρηγορᾶν ἐξελέγχων, xaX ἅμα σὺν τοῖ»
θεολόγοις ἀποδειχνὺς, ὡς οὐχ ol λέγοντες τὸν θ:ὺ.
φύσιν ἔχειν, χαὶ φυσιχἠν δύναμιν xal ἑνέργειαν, xa:
ἁπλῶς πάντα τὰ παρεπόµενα φυσικὰ καὶ οὐσιώδῃ
«fj θείᾳ φύσει, οὐχ ἐχεῖνοι πο:οῦσιν αὐτὸν σύνθετον

6 φασιν οἱ θεολόγοι Πατέρες, ἀλλ᾽ ol κατ᾽ αὐτὸν αὐτὰ
ταῦτ εἶναι δοξάζοντε; «hv οὐσίαν τοῦ θεοῦ, χαὶ µηδ-
ηντινοῦν xat! ἐπίνοιαν διδόντες διαφ’ρ}ν τῇ οὐσίς.
καὶ τοῖς περὶ αὐτὴν φυσιχοῖς. Ταῦτα τοίνυν ὁ [ερὸς
φιλοσοφῶν τόμος, τούς τε λο,ποὺ» θεολόγους Πατέρας.
xai 5h xai Γρηγόριον τὸν µέγαν παρήγαγε ταῦτο
σὺν ἐκείνοις θεολογοῦντα. Οἷς δὴ καὶ Γρηγορᾶς iv.
τυχὼν, βέλτιον μὲν ἄν πως ἐποίει xal ταῦτα ott
παριὼν, ὡς ἔθος v τοῖς τοιούτοις αὐτῷ, τοὺς περι

Φανεστέρους τε xal ὁραστιχοὺς τῶν ἑλέγχων φεύ

γοντι * vuv δὲ χαὶ τούτοις βουληθεὶς προσθαλεῖν .
εἰπεῖν μὲν οὐδοτιοῦν ἔσχε τῶν xatplov φημὶ xa:
χρησίµων, πῶς γάρ; ἁλλ' ἐχθέμενος ἄνωθεν τὴν
τοῦ διδασχάλου πρὸς Εὐνόμιον ῥῆσιν µόνον, εἶτα χα!
σὺν σχρπὸν δηθΣν, xa* ἐξὴγησίν τινα προσειπὼν ταύ.
της, χατ᾽ αὑτὸ; ἑαυτοῦ φημι xal τῆς αὐτοῦ δόξης
x&xilva, χαὶ ὑθρίσας καὶ συχοφαντήσας ὡς ἔθος, χα,
χαταφλυαρῄσας τῆς ἁληθείας τε xal ἡμῶν, toux»
6h τὸ τισὶν εἰρημένον ἔλαθε χαθ᾽ ἑαυτοῦ πεχινηχὼς
τὸν ἀνάγνυρον.

—

PHILOTHEI Cb. PATRIARCH.E

ΠΡΟΣ TON ΠΕΜΠΤΟΝ ΚΑΙ EKTON ΛΟΓΟΝ

TOY AYTOY eiAOXODUTY

ΓΡΗΓΟΡΑ ΛΟΓΟΣ ANTIPPIITIKOZ

ΕΝΑΤΟΣ

Περὶ θεότητος καὶ θεοῦ xat θείας αὖθις ἑνεργείαν xaX θεώσεως ὅτι ἄχτιστοςο

χει δὲ λοιπὺν ὁ λόγος ἡμῖν ἐπὶ αὐτὸ €) τὸῦ Α κατασκεὐάσοντες. Καὶ µετά εινα * Οὐχοῦν ἐξουσίάς

λόγου χεφάλα:ὀν, καὶ τὴν ἄκραν οἱονεὶ χορυφἠν xal
ἀχρύπολιν ξυµπάσης ἃμα τῆς ὑποθέτεως , τὸν τῆς
μιᾶς φημι καὶ ἁπλῆς καὶ ἀνάρχόυ θεότήτος λόγον,
πρὸς fjv xa* τοῖς ἑπῆρεασταϊς ὁ πόλεµλς σχεδὸν ἅπας,
xai τὰ τοῦ ψεύδους καὶ τῆς συχοφαντἰα; βέλη. xal
ἡ x1vl] xal ἀλλόχοτος πολυθεῖα τε χαὶ πολυαρχία, ἡ
μτδὲ ἐν τοῖς ἀτεδέσιν ἔθνεσι χώραν ἔχουσα vov, ὀὺ
πγὺς τοὺς καθ ὧν ὁ πόλεμος ὄντα μᾶλλον, ἀλλὰ
πρὸ, τοὺς καχῶς πολεμοῦντας xax φευδοµένους κατὰ
τῆς ἁληθείας. Σχεδὸν μὲν οὖν Ίδη καὶ περὶ τούτου
τὸ xdv ἡμῖν εἴρηῖαι ' oux ἐν τοῖς προτέροις µόνον
φημὶ τῶν πρὸς Γρηγορᾶν τουτονὶ λόχοις, ἐν οἷς xal
τοὺς χατὰ τοῦ τόμου ὑπεστήσατο xai ὑπέστησεν ἀν-
υπ)στάτους χαὶ ψευδεῖς αὖοὔ λέγους, σὺν τοῖς θεοὀ

τινὸς, εἶτε ἑποπτιχῆς, εἴτε ἐνεργητικῆς ἕἔνδει-
ξιν f «προδηγρία φέρε. Ἡ δὲ θέία ele; b»
πᾶσι τοῖς ἐπινορυμένοις ὀνόμασι χαθὸ lax μένει
ἀσήμανῖος, ὡς ὁ ἡμέτερος λόγός. Εὐε;.γέτην γὰρ
χαὶ χριτὴν, ἀγαθόν τε xat δίκχἰόν, xal ὅσα ἄλλά
«οιαῦτα µαθόντες, ἐνεργειῶν διαφορὰς ἐδιδάχθημεν:
«οῦ δὲ ἑνεργοῦντος thv φύσιν οὐδὲν μᾶλλον διὸ
τῆς τῶν ἐνεργειῶν χατανοῄσεως ἐπιγνῶναι δ.νἀ-
μεθα.

Ἄλλλοτε ἄλλας ὁ Φιλέσοφος ἑξαλλάττων μοργὶς
ἰδεῶν kv τοῖς ἀντιῤῥητικοῖς τουτοιόῖ, καὶ n&vtolie
πός τις χατὰ τὸν μυθευόµενον Πρωτέα φαινόμενός

dv τοῖς λόχοις, ἡ καὶ καθάπερ iv ακηνῇ τε xe

δράματι διάφρορα συνε(ῶς ἑαυτῷ περιτιθεὶς τὰ προθ-

λόγοις Πατράσιν ἱκανῶς ἐξτλέγδβαμεν, xaV δη xkv D ωπιῖά ἐε καὶ tà. σχήµατά, xat κοτὲ μὲν τὸ εραγι-

τῷ δευτἐρῳ τῶν πρὸς τὸν αὗτοῦ χαθηνυητῆν "Axlv-
ὄννον, ἀλλὰ x&v τοῖς ὑστέροις Υε τουτοιαὶν, ἐν οἷς
περὶ θείας ἑνεργείας καὶ 0εοποιοῦ μετοχῆς, καὶ
κοινωνίας ἀποῤῥήτου τε xal θεώσέως, τὸν πολὺν
πρὸ βραχέος ἑλοιούμεθα λόγον. OO. μὴν ἀλλ’ ἐπὲὶ
καὶ τῶν ix τοῦ συνοδικοῦ τόμου σεσυληµένων τῷ
Γρηγορᾶ χεραλαίων Ev ἐστι xdi τὸ περὶ θεότητος xal
μοναρχίας τοῦτο, πρὸς ὃ δὴ xal αὐτὸς νῦν ἰδίᾳ εν
λόγον ὁρᾶται ποιούμενὸς, ὃν xaX περιχινπῶν ἄνω-
Dev ἑθορύδει «5 λογικὸν τουτὶ θέατρον, ὁημόν t:va
Φαντανόµενος θεοτήτων ἄνω χαὶ κάτω τὸν μηδαμῶς
ὄντα, χαθάπερ οἱ λυσσῶντες τὸν ἐν tfj φιά)ῃ, qaot,
χύνα, τῆς φαντασίας αὐτοῖς ὑπό γε τῆς ἑνούση: μᾶ-
vía; ἀναπλαττούσης τὰ gb ὄντα * δεῖν εἶναι νομίζω
καὶ τῶν περὶ τούτου λόγων ἡμᾶς &xoüsat καὶ αὖθις,
καὶ τὸν συνοδικὸν ὡσαύτως αὐτοῖς ἀντιστῆσαι τόµον
«ov γε τοῖς θεολόγοις Πατράσι, καὶ οὕτω μετὰ tfc
ἀληθείας ἐξελέγξαι, ουν θεῷ φάναι, κἀνταῦθα «hv
xtv» διαθολὴν xol τὸ φεῦδος. Εϊσάγει τοίνυν xal
πάλιν 6 Γρηγορᾶς τὸν φοιτητὴν ᾿Αγαθάγγελον οὗ-
. &w0i τὰ τοῦ τόµου πρὸς αὐτὸν ἐξαγγέλλοντα, Μετὰ
ταῦτα ζητηθῆναί φῆσι Παλαμᾶς àv τῷ τόμῳ πρὸς
τῶν ἀρχιερέων καὶ γραμαατέων, ὁπόσοι τὸν Παλαμι-
xbv πληροῦσι θίασον, εἴ γε ἡ ἀνούσιος xal ἄχτιστος
αὕτη ἑνέργεια θεύτης ἰδίᾳ παρὰ τῶν ἁγίων πρισαγο-
ῥεύεται. Καὶ ávagávr xal τοῦτο παρὰ τῶν θεολόγων
χηρυττόμενον. Καὶ αὐτίκα κομίζει τῆς τοῦ μεγάλου
Ἡασιλείου ποὺς Εὐστάθιον τὸν ἰατρὸν ἐπιστολῆς Évta

πρὸς ἀπόδειξιν. "Est δὲ ταυτί' Ἡ τῆς ἑνεργείας D

πλυτότης ἐπὶ Πατρὸς καὶ Υἱοῦ χαὶ ἁγίου [Πνεύματος
δείχνυσι σαρῶς τὸ τῆς φύσεως ἀπαράλλακτον
ὥστε χὰἂν φύσιν σημαίνῃ τὸ τῆς θεότητος ὄνομα, χν-
p; xai τῷ &ylo Πνεύματι τὴν προσηγορίαν προσ»
.ορμόζεσθαι ταύτην fj τῆς οὐσίας χοινότης συντίθε-
ται. Αλ)’ o)x οἵδα ὅπως ἐπὶ τὴν τῆς φύσεως ἔνδει-
Ev τὴν προσηγορίαν τῆς θεότητας φέρουσιν οἱ πάντα

xhw, ποτὲ δὲ τὸ χωμικὸν μετὰ τῶν γελωτοποιῶν
ὑποδυόμενος σχῆμα καὶ τὴν ὑπόχρισιν, καὶ νῦν μὲν
ανκοφάντην, vov δὲ χλέπτην, καὶ ἱερόσυλον, wf

᾿ὑδριστὴν, ἰταμὸν καὶ ἃρκαγα τῶν θείων λόγων aio

dh, ἑαυτὸν δειχνὺς, ἁῤτίως ἑτέραν ἐτῤάπετο, φὐξλ.
αρὶν μὲν ἀποθτὰς καὶ ταύτης αὐτῆς Ev τοῖς φθάσασι,

(ψυνὶ δὲ xal ὅλος ταύτης γενόμενος ἑναῤγέότερον,

Δικαζομένου καὶ γὰρ περικείµενος σχῆμα, καὶ τῶν
δικαστιχῶν ἐπιθαίνειν μέλλων προθύρών, τοῦ plv

δικανικοὺς μελέτᾷν ὡς εἰχὸς λόγου;, καὶ συνηγόρους

μισθοῦσθαι xat διχολόγους xal μάρτυρας ἑαυτῷ iv

λεγομένων πάρασχευάζειν, οἷα δὴ νόµος kv τς

τοιούτοις, οὐδὲ Bpayv τινα λόγον ποιεῖται σχεδόν.

C πλὴν ὅσον pho τὴν ὀυνήθη Ἰμίψον συκοφανἑίαν

xai tb φεῦδος ὁρᾷν αὖθις. "Qv οὐδ' ἀκοστῆναι wi-
Φυχεν οὑδαμῶς. Τόν γε μὴν ἀντικρινόμενον ἐξ αὐ-
τῆς £000; ἀξιοῖ τῆς εἰσόδου, πάντας ὁμοῦ μάρτυρας
καὶ νόµους, xai τύπους ἐγγράφους καὶ συνηγόρους
Ee θυρῶν ἀπολιπόντα, Ὑυμνὺν οὕίως ἔπειτα φάν-
των καὶ ἄοπλον εἰσιέναι τὴν ἀγωνίαν. Mi) E
οὐκ ἀξιοὶ Γρηγορᾶς ταῦτα µόνον ᾗ γὰρ ἂν οὐδ' si-

λλήφει ποτὲ, μηδενὸς ὄντος τοῦ συγχωροῦντός * ἀλλ'

αὐτὸς οὗτος ἐπεισπεσὼν μετὰ τῆς συνῄθους ἵταμό-
τητος xal ἀναισχυντίας, πάντας μὲν ἀπελαύνει σχο»
δὸν χφὶ θείους ὁμοῦ νόμους, xal συνηγόρους, καὶ
μάρτυρας τοῦ πρὸς αὐτὸν ἀντικρινομένου» EX &
τῶν μαρτύρων µόνῳ thv εἰς τὸ δικασε[ριον δᾳ9έν
εἴσοδων συγχωρήσας, ὁρᾶτε δὴ, πῶς xal αὐτῷ τούνφ
4b πλεΐῖστον περιχόπτει τῶν λόγων, καὶ τῶν χαιρίιω»
εέρων ἀφαιρεῖται χαὶ ἀναγκαιοτάτων, kelaxspel
τις ἀναιδῆς χαὶ ὑδριστῆς τὀραννος, xal μηδὲ πρὶς
τὸ μεγαλεῖον ὁρῶν xal τὸ Udo; αὐτῶν τέ φημι τῶν
πραγμάτων, ὑπὲρ ὧν xal οἱ λόγοι, χαὶ δὴ xai τοῦ
μαρτυροῦντος. ᾿Αποχόπτει μὲν γὰρ καὶ τὴν ἀρχὶν
αὐτὴν εὐθὺς τῆς προῤῥηθείσης φημὶ ῥήσεως Βασι»
λείου τοῦ μεγάλου" εἶτα μεταξύ τινα τῶν ἐκχείνης

997

CONTRA GREGORAM ANTIRRHETICORUM IX.

εἰπὼν, καὶ ὅσαπερ Tiv αὐτῷ βλυλομένῳ, τὸ πλεῖστον A σχξιν ἐν τῇ φύσει παρλλλαχἠν, οὖκ ἀπεικύτως μιᾶς

αὐτῆς, ὡς μηδὲ ῥηθὲν τὴν ἀρχὴν, λήθης ἀφῆκε φέ-
ρεσθαι ῥεύμασιν. "AX! ὁ συνοδιχὸς ἡμῖν ἄνωθεν
ταῦτα λεγέτω τόμος, xal ὑγιῶς τε καὶ ἆπαρα-
λείπτως τὰ ἑαυτοῦ xai αὖθις διεξιέτω. Αὐτίχα γάρ
Φησιν 6 μέγας Βασίλειος ἓν τοῖς xac! Εὐνομίου, Καὶ
αὐτὸ, gr.o*, τὸ τῆς θέοτητος ὄνομα, eite τὴν ἔποπτι-
xhv, εἴτε «hv προνοητιχη» ἐξουσίαν σηµαίνει, ol-
χείως εἶχε πρὸς τὸ ἀνθρώπινων. Τὸῦδε μηδὲ µνη-
σθεὶς ὅλως ὁ 1 ρηγορᾶς, τοῦ ἑξῆς ὡς EE ἀρχῆς δή τινος
ἄρχεται. Καὶ πάλιν ὁ αὐτὸς iv τῇ πρὸς Εὐστάθιον
τὸν ἱατρὸν ἐπιστολῇ. Οὐχοῦν, φησὶν, fj τῆς ivep-
γείας ταυτότης ἐπὶ Πατρὺς xal Yloó xai ἁγίου
Πνεύματος δείχνυσαι σαφῶς τὸ τῆς φύσεως ἀπαράλ-
λαχτον, ὥστε χἂν φύσιν σηµαίνῃ τὸ τῆς θεότητος
ὄνομα, χυρίω; χαὶ τῷ ἁαγίω Πνεύματι τὴν προσηγο:
plav προδαρµόζεσθαι ταύτην ἡ τῆς οὐσδίας χοινότης
συντίθεται. 'A22' οὐχ οἶδα ὅπως ἐπὶ τὴν τῆς φύσεως
ἔνδειςιν τὴν προσηγορίαν τῆς θεότητος φέρουσιν οἱ
πάντα χατασχευάδοντες. Καὶ µετά τινα. Οὐχοῦν
ἐξουσίας τινὸς εἴτε ἑποπτιχῆς, εἶτε ἐνεργητιχῆς Ev-
δειξιν d) προσηγορία φἑρει. 'H δὲ θεία φύσις bv πᾶσι
«ol; ἐπινοουμένοις ὀνόμασι χαθὸ ἔστι μένει ἀσήμαν-
τος, ὡς ὁ ἡμέτερος λόγης. Ἐδεργέτην yhp καὶ χρι-
εν, ἀγαθόν τε xal δίχαιον, καὶ ὅσα ἄλλα τοιαῦτα
µαθόντες, ἐνερχειῶν διαφορὰς ἑἐδιδάχθημεν. Too δὲ

θεότητος τὴν Τριάδα ὁριζόμεθα. 'AJ)à ταῖς iiv
ob! ἐπεξεργασίας οὐδὲ σαφηνεία, ἐνταῦθα αχεδὶν
δεῖ, οὕτω «€ χαθαρύ-ητος xal εὑὐχρινείας λαμτπρῶς
ἔχουσι, χαὶ πολλάκις E» γε τοῖς φθάσασιν ἤδη ῥηθεῖσι
καὶ ἰχανῶς ἐπεξεργασθεῖσιν ἡμῖν, tv oT; δήπου xal
edv περὶ θείας ἑνεργείας τε xal ἁπλότητο: boxo-
πούµεθα λόγον, πλὴν ὀλίγων γέ τινων, & Ob χαὶ µετα
μιχρὸν ὡσαύτως ἑροῦμεν * δεῖ δὲ καὶ τοὺς ἀπελα-
θένῖας τοῦ λογικοῦ xal δογματιχοῦ τούτου διχαστη-
plou πρὸς τοῦ Γρηγορᾶ σννηγόρους τοῦ λόγου τῆς
εὐσεθείας καὶ μάρτυρας, ἅτε δὴ χαὶ θεολόγους xal
διδασκάλους αὐτῆς πάλαι πεφηνότας xai χήρυχας.
xa αὖθις πρὸς «hv λογιχὴν ἀγωνίαν χαὶ τὸ στάδιον
κατελθεῖν, xal τὰ σφῶν αὐτῶν ἀναπληρῶσαι σὺν

B δίκῃ. Εἰσαγέτω τοιγαροῦν, καὶ.λεγέτω xai τᾶχείνων

ἑνεργοῦντος τὴν φύσιν οὐδὲν μᾶλλον διὰ τῆς τῶν .

ἐνεργειῶν χατανοῄσεως δ:διδάγµεθα.

Ἱέχρι τούτου φαίΐνεταί πως εὐγνωμονῶν Γρηγο-
ρᾶς, ὅσον πρὸς τὴν ἐξαγγελίαν χαὶ τὴν διἠγησιν
τέως φιομΏ τὰ δὲ τούτων ἑξῆς φροῦδα παρ) ἑκείνφ
xai χαμαιῤῥιφη τινα, χαὶ ἑχτρώματα οὐδὲ τὴν
φυσιχὴν ἁρμονίαν αὐτῶν αἰδεσθέντι πρὸς τὰ συµ-
φυᾶ τε xai ἁδιάσπαστα. Φησὶ τοιγαροῦν ὁ μέγας
zai αὖθις, χατασχευάζων τούς προῤῥηθέντας αὐτὸς
ἑαυτοῦ λόγους, "Όταν γὰρ ἁποδιδῷ τις λόγον ἑχάστου
τῶν ὀνομάτων, χαὶ αὐτῆς τῆς φύσεως, περὶ fiv τὰ
ὀνόματα, οὗ τὸν αὐτὸν ἀμφοτέρων ἀποδώσει λόγον.
* Qv δὲ ὁ λόγος ἕτερος, τούτων χαὶ ἡ φύσις διάφορος.
θὐχοῦν ἄλλο μὲν f$ οὐσία. fic οὕπω λόγος μηνυτὴς
ἐξευρέθη, ἑτέρα δὲ τῶν περὶ αὐτὴν ὀνομάτων ἢ ση-
pacía, ἐξ ἑνεργείας «wb; 7) ἀξίας ὀνομανομένων.
Καὶ πάλυν ὁ αὐτός φησι μέγας Βασίλειος ἐν τῇ αὑτῇ
ἐπιστολῇ. Είτε ἑνεργείας ὄνομα ἡ θεότης, ὡς µίαν
ἑνέργειαν Πατρὸς xol Υἱοῦ xa ἁγίου Πνεύματος,
οὕτω μίαν φαμὲν εἶναι χαὶ τὴν θέοτητα. ᾽Αλλ' ἐν-
ταῦθα μικρὸν τῶν λόγων τοῦ μεγάλου διαχόψαντες
9hv «υνέχειαν, τῆς πολλάχις Ίδη ῥηθείσης γνώμης
«οῖς θεολόχοις, καὶ tpb τῶν ἄλλων αὐτῷ φημι τούτῳ,
«by φιλόσοφον ἀναμνήσωμεν, Κατάλληλα δεῖ ταῖς
Φφόσετιν εἶναι, Ἰεγούσης, τὰ φυσικὰ, xal µήτε φψύ-
χειν v πῦρ, Κἠτε θερμαίνειν τὸν νρύσταλλον, ὡς
εἶναι τῆς μὲν ἀχτίστου φύσεως ἄκτιστον την ἑνέρ-
γειᾶν, Χτιστὴν δὲ τῆς ατιστῆς, µέσον δὲ Χτιστῆς
παλ ἀχτίστου οὐχ ἔστιν ἄλλη ἑνέργεια, οἱ αὐταὶ θεο-
Ἰόχοι xai τοῦτό φασιν. "Ent δὲ τὸν τόμον αὖθις καὶ
*bv µέγαν Βασίλειον ἑπανέλθωμεν. Else καὶ χατὰ
κὰς τῶν πολλῶν, φησί, δόξας φύσεως ἑνδειχτικόν
ἐστι τὸ ες θεότητος ὄνομα, διὰ τὸ μηδεμίαν εὑρί-

G

ὡσαύτως xoi πάλιν 6 τόµος. Καὶ ὁ ἅγιος Αναστά-
σιο», φησὶ, τοιάδε περὶ τούτων φησίν’ Ἠ.θεός προσ-
ηγορία πρόδηλον ὅτι ἐνεργητιχὴ τυγχάνει. Οὐ γὰρ
αὐτὴν τὴν τοῦ θεοῦ οὐσίαν παρίστησιν, ἀδύνατον
γὰρ ταύτην γνῶναι, ἀλλὰ .τὴν θεωρητιχὴν αὐτοῦ
ἑνέργειαν ἡμῖν Φαρίσεησι χαὶ δηλοῖ τὸ θεός. Καὶ
πάλιν ὁ αὐτός' Τὸ Θεός ὄνομα οὗ τὴν οὐσίαν τῆς
θεότητος σηµαίνει, ἀχατάληπτος Υὰρ αὕτη χαὶ ἀνώ-
νυµός ἐστιν, ἀλλ' ἐκ τῆς θεωρητιχῆς αὐτοῦ ἑνερ-
γείας θεὸ; κίρηται, ὥς Φησιν ὁ ἅγιος Διονύσιος. 1j
Ex τοῦ θέειν, ἤγουν διατρέχειν, f| ἐκ τοῦ αἴθειν, ὅ
ἐστι φλογίξειν. Ὁ δὲ αὐτὸς µέγας Διονύσιος, Ei τὴν
ὑπερούσιον, φησὶ, χρυφιότητα 8«óv, Ἁζωλν, f) o5-
σίαν, f| φῶς, fj λόγον ὀνομάσαιμεν, οὐδὲν ἕτερον
νοοῦμεν f] τὰς εἰς ἡμᾶς ἐξ αὐτῆς προαγοµένας 6v-
νάµεις, ἐχθεωτιχὰς, f| οὐσιοκοιοὺς, ἣ ζωογόνους,
f| σοφοδώρους. Αὐτῇ δὲ κατὰ τὴν πασῶν τῶν νοερῶν
ἐνεργειῶν ἀπόλυσιν ἐπιθάλλομεν, οὑὐδεμίαν ὁρῶν-
τες θέωαιν, h ζωὴν f| οὐσίαν, ftt; ἀχριδῶς ἐστιν
ἐμφερὴς τῇ πάντων ἑξῃρημένῃῇ χατὰ πᾶσαν ὑπερο-
yhv αἴτίᾳ. Καὶ πάλιν ὁ αὑτός φησι’ θεότης Last f
πάντα θεωµένη πρόνοια. "Ότι δὲ f) ἑνέρχειά ἐστι,
xoi ἰξ ἄλλων μὲν τοῦτο Ὑγνώριμον, μάλιστα δὲ καὶ
ἐξ ὧν ὁ µέγας ᾽Αθανάσιος γράφει λέγων, Οὐ κατὰ
ἄλλην χαὶ ἄλλην πρόνοιαν ὁ Πατὴρ καὶ ὁ Υἱὸς ἑρ-
γάζεται, ἀλλὰ χατὰ pav xal τὴν αὑτην οὐσιώδη
τῆς θεότητος ἑνέργειαν. ᾽Αλλὰ χαὶ 6 μέγας Διονύσιος
πάλιν kv τῇ πρὶς Γάΐον ξευτέρα ἐπ.στο)ῇ θέοττιά
φησιν εἶναι τὸ κρῆμα τοῦ θεοπο.οῦ δώρου, καὶ τὸ
ἀμίμητον µίμημα τοῦ ὑπερθέου καὶ ὑπεραγάθον,
καδὺ θεούµεθα xat ἀγαθυνόμεθα.

Τοσούτους xal τηλικούτους τῶν περὶ θεότητος
λόγων ἑξηγητάς τε xal μάρτυρας ὁ τοὺς ἀντιῤῥη-
τιχοὺς οὗτοσι xat' αὑτῶν τε xai ἡμῶν προσποιού-
µενος Κξυντιθέναι ευραννιχῶς xal μετὰ πολλῆς
διαπτύεας τῆς χαχοοργίας, εἶτα xai θορυθεῖ χαὶ
ἀναισχυντεῖ, καὶ μετὰ πλείστης ὅσης ἐπιπηδῷ τῆς
ἀναιδείας, μήτε Γραφιχαῖς ἀποδείξεσι, μήτε θεολο--
γιχαϊῖς τισι µαρτυρίαις συχοφαντῶ» ἡμᾶς μηδαμῶς
πιστοῦοθθδι τοὺς Ἰόγους, ἁλλ᾽ οἴχοθεν xai παρ kav-,
τῶν οἱονεί τινα θεσπίσµατα τούτους προφέρεινε
Ὅρᾶς χαὶ αὑτὸς yàp, φησὶ, πρὸς τὸν ἀχρυατην
ἑαυτοῦ xal μυσταγωγὸν ὁμοῦ ᾿Αγαθάγγελον, e.

999

PI!LOTHEI CP. PATRIARCH.£

οὐδεμίαν ἐχεῖνο; προχομίζει ποτὲ ἀυναιρομένην A δον Γρηγχορᾶς ἵνα x21 μᾶλλον λαμπρότερήν τε xal

ἁγίων αὐτῷ µαρτυρίαν, ἀλλ' ὥσπερ χρησμοὺς δογ-
µατίζει τὰ δεδογµένα ol, xaX ἀναγχάνει τυραννινῶς
στέργεσθαι ol, ἑντυγχάνει πᾶσι, xol μηδ ὑπ' οὐ-
δενὺς ἀντιλέγεσθαι olg ἀντιλέχε'.. Καὶ οὐχ ὅπυις xal
δεῖται συγχείµενος οὕτω, ἀλλὰ xoi δυοῖν ἁλίσχεται
θάτερον ἀεὶ δρῶν. Ἡ yàp πάντων ὁμοῦ χαταγεύ»
δεται τῶν ἁγίων, συμφωνεῖν μὲν αὐτοὺς ταῖς αὐτοῦ
βλασφημίαις αὑθαδιζόμενος, τίνες δ' ἐχεῖνοι xal
πῶς xal ποῦ συμφωνοῦσιν οὐ λέγων ἢ χαὶ ἑνιἀχοῦ
προχοµίζων ἔνια πρὸς µαρτυρίαν δᾳηθεν τῶν αὑτοῦ
κενοφωνιῶν, εὑρίσχεται μτδαμοῦ νοῶν, ὡς καθ)
ἑαυτοῦ περοχοµίζων αὐτὰ φωρᾶται σαφῶς. Καὶ παρ-
ίημι τὸν ἑφεξῆς τῶν ῥηματίων αὐτοῦ xevby ὄχλον
xai τὴν ἄπληστον φλναρίαν, τῆς pas χαὶ τοῦ µή-
χου; τοῦ λόγου φειδόµενος πλήν γε ὅτι xàx τῶν
εἰρημένων ἔχδηλος πᾶσιν ἡ τοῦ φιλοσόφου χἀνταῦθα
λογογραφία τε xai ἀντιλογία, καὶ ὅπως ἁληθείας
τε καὶ τοῦ ὄντως ὄντοῦ μόνου Φροντίζει. Καὶ χαινὸν
οὐδὲν οὐδ' ἁπᾷδον τῇ Φυχᾷ, καὶ τοῖς αὐτοῦ τρύποις,
τὸ τοιαῦτα xai συῤῥάπτειν xal γράφειν χαὶ ψεύ-
δτσθαι δηµοσίᾳ μετὰ π)λλῆς τινοφ xal λαμπρᾶς τις
ἐπιμελείας. Ὁ yàp τοῦ θεοῦ, xal τῆς χατ' εὐσέ-
6τιαν ἀληθείας, οὕτω tot xal λόγχοις xal γράµµασι
xai παντί γε τῷ δυναµένῳ, χαὶ ζῶν, xal ἁπογεγο-
νὼς κατακράτος ψευδόµενος, συχοφαντῶν, xat µη-
δεµίαν ὑπερθλὴν χαταλείπων, πὼς ἄν ποτε τῶν
ἀνεῖνα χηρυττόντων τε xat γραφόντων, χαὶ καθ'

ὀτιδηποτούνποτε Φείσαιτο; Τοῦτο yàp ἂν εἴη xaV

γενναιότερον τῷ τῆς ἀληθείας λόγῳ διελέγχλιτο τὰ
τοῦ ψεύδους.

Τοὺς μὲν οὖν περὶ µρναρχίας, xal μιᾶς θεότητος
αὐτοῦ λόγους, οἷς δὴ xat τοὺς τῶν θεολέγχω» Ἱερο.6
λόγους προσάχει, τῷ διαχεχριµένῳ τῆς θεολογίας
τὸ ἐνιαῖον ταύτης ἐπιστρατεύων, xal τοὺς ὑεροὺς
διδασκάλους ἑαυτοῖς τε xal ἀλλήλοις ἐπανιστὰς,
ὅσπερ δὴ τοῖς Καχοδόξοις ἄνωθεν νόμος, παρήσειν
μοι δοκῶ τό γε νῦν εἶναι, πολλάχις ἡμῖν ἓν τοῖς
φθάσασιν ἱκανῶς ἐξετασθέντας ἤδη, xal τοὺς προή-
χοντας λόγους, καὶ τοὺς ἑλέγχους δεξεµένους τῆς
ἁληθείας. "Αλλως τε xal περιττὺν ἂν εἴη, xat τοῦ
προσήχοντος ἔξω λόγου, τοῖς ἕνα xai µόνον εἰδίσι
τριαυπόστατον θεὸν παντοδύναµον, xal πλὴν αὐτοῦ
μη) ἐν ὀνείροις ποτὲ φαντασθεῖσι µηδένα, νῦν περὶ
μοναρχίας paxpá τινα καὶ ἀτέλεστα σχεδὸν εἰταεὶ
διαλέγεσθαι, διὰ τὰς Γρηγορᾶ τουτουῖ δηλαδη χαι-
νοφωνίας, καΐτοι ys μηδὲ τῶν ἀπίστων ἐθνῶν Eve
μτδενὸς σχεδὸν, χαθὰ δὴ xoi προὔφην, μετὰ τὴν ἐπὶ
γῆς Χριστοῦ mapoucíav τὸν ἕνα τοῦ παντ)ς 8:iy
τοπαράπαν hyvonxóroc, εἰ xal μὴ πάντων ὑγιῶς
xai γνησίως τοῦτο γάρ δὴ µένης τῆς τῶν ἁληθῶς
εὐσεθούντων φατρίας, καὶ τοῦ καθ) ἡμᾶς or. p. χόμ-
ματος. Σχοπήῄήσωμεν 5' el τι χαὶ τῶν λόγου χα) ámo-
λογίας ἡστινοσοῦν ἀξίων εἶναι δοχούντων παρ) αὐτοῦ
λέγεται.

Πολλὰ τοίνυν περὶ μοναρχίας, xal τοῦ «Ὡς θεύ-
τητος, περ ἔφην, ἑνιαίου προειπὼν T'enyopll; ,

ἐναντιουμένου πως, καὶ ἀντιλέγοντος ἑαυτῷ, εἰ xal C χαὶ τοὺς θεολόγους χαλέσας xa αὐτὸς δῇθεν εἰς

κατὰ τῆς αὐτὸ; αὑτοῦ κεφαλΏς διὰ πάντων ἑχείνων
περιυρανῶς ὀίπτει τὰ βέλη, Τοῦτο χαὶ yàp ἀτεχνῶς
ἂν εἴη τὸ τοςεύειν εἰς οὐρανόν.

Αλλ) ἐπειδῇ καὶ μαρτυριῶν ἱερῶν &ánoplav xai
θεολογιχῶν συμμαχίας Evbsvav λόγων ἡμῖν ἐγχαλεῖ
ψευδόµενος, ἀνάγχη xai ἡμᾶς ὡσαύτως ina
λεύεσθαι ταῦτα, ἵνα χαὶ μᾶλλον ὁ συχοφάντης αἰσχύ-
νηται xal ἀἁλγῃ. Τοῦτο γὰρ δἡἠ µε xal πέπεικεν
ἄνωθξν, πυχναϊῖς τε xal ἀλλεπαλλήλοις ταῖς te τῶν
λογίων, καὶ δὴ xal ταῖς τῶν σοφῶν ἐξηγητῶν τε
καὶ θεολόγων αὐτῶν µαρτυρίαις, xal πόῤῥω γε τοῦ
συνῄθους ἴσως χεχρῆσθαι διὰ παντὸς τοῦ βιθλίου,
τῶν τε ἄλλων ἕνεχα, xal δὴ καὶ τοῦ xal ταύτην Ex
περιουσίας ἀποχλεῖσαί erp τῷ κατηγόρῳ τοῦ λόγου

µαρτυρίαν, ὡς ἂν ἀμφιδόλου κατ’ αὐτὸν τοῦ πράγ-
µατος ὄντος, xal πολλῆς δεοµένου trc μαρτυρίας,
ὥσπερ εἰ xal τὸν αἰσθητὸν τοῦτον ἥλιον διὰ χαχῶν
ἔσπευδεν ἐπιχειρημάτων τε xal μαρτυριῶν, ὡς el;
ἔστιν ἀποδεῖξαι xal μόνος, f| xat ὅτι σφαιροειδὴς,

ἀλλ οὗ τετράγωνος ἡ σελήνη, xai σχιαµαχίσος,

xal µαχρά τινα παραληρῄῆσας καὶ ὑθρίσας ὡς ἔθδος,
εἶτ) ἐπάγει xixelva: Καὶ πρῶτός µοι, qnot, παβίτω
Πκσίλειος, δι’ αὐτῆς ἑχείνης τῆς πρὸς Eboráfw
ἐπιστολῆς τὴν τούτου σνχοφαντίαν ἑλέγχων. OO γὰρ
περὶ ἁχτίστου ἑνερχείας ὁ μέγας ἐνταῦθά ona
Βασίλειος, ἀλλὰ περὶ τῶν ποικίλων ἐνεργημάτων
τε xal θαυμάτων, ὡς αὐτὸς αὗ ἐν τῇ αὑτῃ ταύτῃ
διέξεισιν ἐπιστολῇ λέγων, oc ἀνάγχη τῇ ταυτότητι

«tv θύραν. ᾽Αλλά πρὶν παρελθε]ν τοὺς ἱεροὺς τῶν D τῆς ἑνεργείας τὸ ἠνωμένον τῆς φύσεως συλλογί-

Σιδασχάλων λόγους ἐχείνους, ἀχούσωμεν, εἰ δοχεῖ,
xz αὖθις τῶν τοῦ Φιλοσ΄φου λόγων, xal τῆς χατ'
αὐτῶν τε xal ἡμῶν ἑνστάσεως, καὶ τῆς χαταδρο-
μῆς xa τῶν συνήθων παρεξηγῄσεων, ἄτινα δή ποτε
εἴη. Καίΐτοι γε παρὰ διχα[οις χριταῖς xal ἀπελαύ-
νεσθαι τοῦτον ἔδει καὶ νῦν εἴπερ ποτὸὲ τοῦ ἀγῶνός
τα καὶ τῶν λόγων, προφανῶς οὕτως ἐπὶ φεύδεσι
γαὶ συχοφαντίαις τηλικαύταις ἑαλωχότα, χαὶ ταῦτ᾽
οὐ περὶ χρημάτων τε χαὶ χτημάτων, xat πλέθρων
γῆς, καὶ ἀγρῶν, xal ξυνοικιῶν xal ὠντινωνοῦν àv-
δρωπίνων, ἀλλὰ περὶ θεοῦ, xal τῶν Ὀλύμπου zp27-
µάτων ὄντος τοῦ λόγου.

"AX. ἔστω 05 πρὺς τοῖς ἄλλοις xal ταῦτα, xal
συγ(ωρείσθω xoY αὖθις τὸν λόγον τε xai τν πἀρο-

ζεσθαι. ᾿Αγιάζει, ζωοπο.εῖ, παρακαλεῖ, xal πάντα
ποιεῖ τὰ τοιαῦτα ὁμοίως ὁ Πατ]ρ χαὶ ὁ YU καὶ τὸ
Πνεῦμα *b ἅγιον, "Opde οὖν, πῶς τὸν ἁγιασμὸν,
καὶ την ζωοποίησιν, χαὶ «τὸν φώτισμὸν, xai viv
παράχλησιν, xdi τὰ τοιαῦτα τοῦ θεοῦ ποιῆµατ;,
θεότητας «ἀχτίστους φησὶ Παλαμᾶς: Κἄπειτα οὐχ
αἰδεῖται, πρὸς ἀπόδειξιν αὐτὰ δὴ ταῦτα προτε[νων
τῶν αὑτῷ βλασφημουμένων. ᾽Αλλὰ καὶ ταῦτα δ.ε.
φύαρμένως χἀνταῦθα xaX νενόηχας xal προὔφηκας,
ὦ φιλότοφε, καὶ τοῦτον τὸν µέγαν συχοραντῶν
ὥτπερ δὴ xit ἡμᾶς. Καὶ πρῶτον ἐχεῖνο ψφεῦδες εὖ.
05;, ὃτι οὐ περὶ ἀχτίστου ἑνεργείας ὁ μέγας ἐν.
ταῦθά φησι Βτσθλειος, ἀλλὰ περὶ ἐνεργημάτων,
ἀποτελεσμάτων ὁηλαδὴ xal χτισµάτων, ὥσπερ αὐτὸ»

1001

CONTRA GREGORAM ANTIRAILETICORUM IX.

1002

ὑπείληφας. Δειχνύτω τοιγαροῦν αὐτὸς ixcivo; δι A αὖλις Βιαίλειον ἵωμεν. Φησὶ χαὶ γὰρ ἐπάγων εὐθὺς

ἑαυτοῦ, Ππάτερον περὶ φυσιχῆς ἑνεργείας θεοῦ, f)
περὶ χτ'σµάτων ἄλλων ὁ λόγος αὑτῷ. Καΐτοι γε τὰ
προῤίηθέντα τούτῳ διὰ τοῦ τόµου τῆς αὐτῆς ἐπι-
στολῆς ὄντα δηλονότι χἀχεῖνα, οὕτω τὰ τῆς φυσιχῆς
θείας ἑνεργείας διατρανοῖ, ὡς xa xdv ἀποφράττειν
τῶν ἀντιλεγόντων ἀθρόον στόμα, xaX μτδὲ γρύζειν
àdv. Πλὴν ἀλλὰ προστιβέσθω χἀχεῖνα, xai τὴν τῆς
ἀληθείας ἰσχὺν ἐχ περιουσίας καὶ αὖθις δεικνύτω.
Φησὶ τοίνυν ἀνωτέρω μιχρὸν , χατὰ ταύτην δή φημι
τὴν ἐπ.στολἠν' Ἐὰν ἴδωμεν διαφερούσας ἀλλήλων
τὰς ἱνεργείας τὰς παρὰ τοῦ Πατρὸς xal τοῦ Υἱοῦ,
xai τοῦ ἁγίου Πνεύματος ἐνεργουμένας, διαφόρους
εἶναι xal τὰς ἱνεργούσας φύσεις Ex τῆς ἑτερότητος
τῶν ἐνερχειῶν στοχαζόµεθα. 0ὐδὲ γὰρ ἑνδέχεται τὰ
διεστώτα χατὰ τὸν τῆς φύσεως λόγον πρὸς τὸ τῶν
ἐνεργσιῶν εἶδος ἀλλήλοις συνενεχθῆναι ' οὔτε ψύχει
€&à πὺρ, οὔτε θερµαῄίνει ὁ χρύσταλλος * ἀλλὰ τῇ τῶν
φύσεων διαφορᾷ συνδιαχωρίζονται &a* ἀλλήλων καὶ
al παρὰ τούτων ἑνέρχειαι. Εάν δὲ µίαν νοῄσωμεν
τὴν ἑνέργειαν Πατρός τε καὶ Υἱοῦ xai Πνεύματος
ἁνίου, lv μηδενὶ διαφἑρουσάν xt!) παραλλάσσουσαν,
ἀνάγχη τῇ ταυτό-ητι τῆς ἑνεργείας τὸ ἠνωμένον
τῆς φύσεω; συλλογίξδεσθαι. Εἶτ ἔφεξης xoi τὰ τῶν
φυσιχῶν ἐνεργειῶν εἴδη κατά µέρος ὁ μέγας ἆπα-
ριθµούμενος, ᾿Αγιάζει, qot, καὶ ζωοποιεῖ, καὶ φω-
είχει, xoi παραχκαλεἴ. Καὶ πάντα τὰ τοιαῦτα ὁμοίως
ὁ Πατὴρ xai ὁ Υἱὸς xai τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον.
Σωνῆχας νῦν, εἰπέ pot, γοῦν, ὦ φιλόσοφε, ὅτι

περὶ φυσικῆς ἑνεργείας τε xal δυνάµεως ὁ λόγος ρ

ἅπες τῷ διδασχἀλψ, ἀλλ οὗ περὶ ἀποτελεσμάτων
σε xal χτισµάτων, ὡς αὐτὸς οὐ χαλῶς ὑπείληφας;
O)x ἑνδέχεται qàp, ensi, τὰ διιστῶτα κατὰ τὸν
φύσεως λόγον πρὸς τὸ τῶν ἐνεργειῶν εἶδος ἀλλήλοις
συνενεχθῆναι, ὥσπερ οὐδὲ φύχει, φησὶ, τὸ πὺρ,
οὐδὲ θερμαίνει ὁ χρύσταλλο;. Φυσιχὸν γὰρ ἑχατέρῳ
τούτων χαὶ οὐχ ἐπείσαχτον τῷ μὲν * θερµότης, τῷ
δὲ ἡ ψυχρότης, ὥσπερ δὴ χαὶ τῷ θεῷ τὸ ἁχιάζειν
τε xai ζωοποιεῖν, xai φωτίζειν, χαὶ τὰ παραπλἠσια
τούτοις, 00x ἔξωθεν, ἀλλὰ φυσικῶς καὶ οὐσιωλῶς αὖ-
τῷ «προσόντα.

O δὲ Γρηγορᾶς μηδὲ τὴν πρὸς τὸν πα) αἰὸν ἐχεῖ-
vov Μαρχίωνα προφανῃ xàv τούτοις παραιτούµενος
μίµησιν, ὁ κάν τοῖς ἄλλοις ὑπερδαίνων αὐτὸν, ἵνα
µόνον τὴν ἑαυτοῦ καὶ τῶν Πατέρων αὐτοῦ πονηρὰν
στέσῃ δόξαν, xol χτίσµα τὸν Gaby διὰ τῶν αὐτοῦ
φυσ,κῶν τε καὶ ἰδίων ἀποδείξῃ, Ἑροστίθησι μεταξδὺ
εῶν τοῦ διδασχάλου λόγων παρ) ἑαυτοῦ τὸ, ποιεῖ,
καθάπερ ἠχούσαμεν. ᾿Ἁγιάζει xol γὰρ, qnot, ζωο”
ποιεῖ, φωτίζει, παραχαλεῖ, xai πάντα ποιεῖ τά
τοιαῦτα ὁμοίως ὁ Πατὴρ καὶ ὁ Υἱὸς καὶ τὸ Πνεῦμα
τὸ ἅγιον. Ὡς εἶναι τὸν ἀναιδῃ τοῦτον, xal ἄμιω
ταῦτα xz:à tGutb, xal τῶν θεολοχικῶν τε xal
αατριχῶν φηµι λόγων ἑπηρεαστην τε χαὶ συχοφάν-
ην, ταῖς παρ ἑαυτοῦ δηλαδὴ προσθήχαις xaX ὑφαι-
ῥρέσεσι, χαὶ τῶν ἀνευθύνων ἀχόλαστον ὑδριστὴν,
*&; οἰχείας αἰσχύνας xal την τόλμαν ἐχείνοι χα»
xi περιάπτοντα.

'AX)' ἐπὶ τὴν αὐτὴν ἐπιστολὴν καὶ τὸν µέγαν

PaTact. 0. CLI

pex phy μετ' ἐχεῖνα”. Ὡσαύτως δὲ xaX τὰ ἄλλα πάντα
χατὰ τὸ [soy ἐνεργεῖται τοῖς ἀξίοις παρὰ τοῦ Πα-
ερός τε xal τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ ἁγίου Πνεύματος) πᾶσα
χάρις καὶ δύναμις, ἡ ὁδηγία, fj ζωὴ, ἡ παράκλησις,
ἡ πρὸς τὸ ἀθάνατον µεταδολὴ, fj εἰς ἑλευθερίαν µε»
τάστασις, xal εἶ τι ἄλλο ἐστιν ἀγαθὸν, ὃ μέχρις
ἡμῶν χαταθαίνει. Ἡ δὲ ὑπὲρ ἡμᾶς οἰκονομία Ev
τε τῇ ἀἰσθητῇ χτίσει χαὶ νοητῇ, οὐδὲ αὐτὴ τῆς τοῦ
ἁγίου Πνεύματος ἑνεργείας xaV δυνά εως ἔδω χα»
θέστηκε. Καὶ μετὰ μικρόν 'O δὲ συντιθέµενος, xal
τὰ ὑπὲρ ἡμᾶς μετὰ Πατρὸς xal Υἱοῦ τῇ δυνάµει
τοῦ ..νεύματο; οἰχονομεῖσθαι, ἑναργεῖ εεχμηρίφ τῷ
κατὰ τὴν οἰχείαν ζωὴν ὑπερειδόμενος, περὶ τού-
των διισχυρίζεται, Καὶ πάλιν» Οὐχοῦν ἄλλο μέν
τί tasty fj οὐσία, ἧς οὕπω λόγος μηνυτὴς ἐξευρέθη,
ἑτέρα δὲ τῶν περὶ) αὐτὴν ὀνομάτων t σημασία, ἐἓδ
ἑνεργείας τινὸς Àj ἀξίας ὀνομανομένων. Τὸ μὲν
οὖν ἐν ταῖς ἑνεργείαις µμηδεµίαν εἶναι διαφορὰν ἓχ
τῆς τῶν ὀνομάτων κοινωνίας εὑρίσχομεν ' τῆς δὲ
χατά τὴν φύσιν παραλλαγῆς οὐδεμίαν χαταλαμδά»
νομεν bvapyt τὴν ἁἀπόδειξιν, χαθὼς εἴρηται, τῆ;
τῶν ἑνεργειῶν ταυτότητος τὸ Χοινὸν τῆς φύσεως
ὑποσημαινούσης.

Ἰδοῦ δη τοίνυν, τοῦ τῆς θείας ἔνεργείας ὀνόμα-
τος νῦν μὲν ἑἐνικῶς, νῦν δὲ πληθυντιχῶς Ev τοῖς
εἰρημένοις ἡμῖν ix τῆς ἱερᾶς ἐχκείνης ἐπιστολῆς
πλεῖν f| πεντεχαἰδ:χα μνησθεὶς ὁ µέγας Βασίλειος,
πχρελθὼν εἴ γε δύνχιτο Γρηγορᾶς, δειξάτω, ποῦ
τῶν εἰρημένων, μᾶλλον δὲ καὶ τῆς ἐπιστολῆς πάσης
ὁ μέγας ὤὥπται Βασίλειο, ἅπαξ γοῦν ἑνέργημα, Ἰ
ἁποτέλεσμα, ἢ ποίηµα ταύτην προσε:.ρηχὼς, ὡς
αὐτός φησιν; Α)λ' o2x ἂν ἔχοι. Καΐτοι ve τὸ τοῦ
ἑνεργήματος ὄνομα xal χοινόν ἐστιν ἑκατέροις, τῇ
τε φυσιχῇ φηµι ἔνεργείχ τοῦ θεοῦ, xal τῷ ταύτης
ἀποτελέσματι, χατὰ τὸν θεῖον ᾽᾿Απόστολον. ᾿Εκάστῳ
xal Υ2Ρ, Φησὶ, δίδοται ἡ φαγόρωσις τοῦ Πγεύ-
pacoc πρὸς τὸ συμφέρον, εἶτα διὰ τῶν χατὰ ud-
poc ἀπηριθαημένων ἐχεῖ χαρισµάτων τοῦ Πνεύμα.
τος, τὴν τούτου Φανέρωσιν ὥσπερ εἰς τοὺὐμφανέστες
pov xal αὐτὸς ἄγων, "AA δὲ, qnot, δίδοται χα-
ρίσµατα Ἱαμάτων ἐν εφ αὐτῷ Πνεύμαει, ἄ.1.1ῳ
δὲ ἐνεργήματα ὀυγάμεων, χαὶ ὅσα ἑξῆς. Πάντα
δὲ, φησὴ, ταῦτα ἐγεργεῖ τὸ ἓν xal τὸ αὐτὸ Πνεῦμα

D διαιΓοῦν ἰδίᾳ ἑκάσεφ καθὼς βού.εται. Καὶ πάλιν,

Διαιρέσεις, φη, χαρισµάτων, καὶ διαιρέσεις
ἑνεργημάτων εἰσί. Τὸ δὲ αὐτὸ Πνεῦμα, καὶ ὁ αὐὑ-
tóc ἐσει θεὺς, ὁ ἐν εργῶν τὰ πάντα év απᾶσι. Ao
xal à ix Δαμασκοῦ θἐεολόγος, Λέγεται, φησὶ, καὶ f
ἑνέργεια ἑνέργημα, xal τὸ ἑνέργημα ἑνέργεια, ὡς
xai τὸ χτίσμα χτίσις. Βασίλειος 6 ὁ μέγας ἑνταῦθά
Qni τέως οὐδὲ τῷ µέσῳ τούτῳ χρώμενος οὐδρπως-
οὗ» ὀνόματι φαΐνεται, περιχόπτων Gg ἔοιχε τὰς
λαθὰς xal τὰς προφάσεις τῷ τι Γρηγορᾷ xa τοῖς
χατ αὐτὸν πάντοθεν, xaX διὰ πάντων πρὸς τὴν ἁλὴ-
ϐθείαν σννελαύνων, Καὶ σχόπει χλχεῖνχ, Πάντα,
φησὶν ὁ μέγας. χατὰ τὸ [sov ἐνεργεῖτα: τοῖς ἀξίοις
παρὰ Πατρὸς xal Yiou xai ἁγίου Πνεύματος, «dca
χάρις χαὶ δύναμµις. Εἶτα μεταξὺ καὶ τἆλλα κατ

999

PIILOTHEI CP. PATRIARCH.£

οὐδεμίαυ ἐκεῖνος προχομίζει ποτὲ όυναιροµένην A δον Γρηγορᾶς ἵνα χαὶ μᾶλλον λαμπρότερΊν τε xal

ἁγίων αὐτῷ μαρτυρίαν, ἀλλ ὥσπερ χρησμοὺς δογ-
µατί-ει τὰ δεδογµένα ol, καὶ ἀναγχάζει ευραννικῶς
στέργεσθαι οἷς ἑντυγχάνει πᾶσι, xol unb ὑπ' οὗ-
δενὸς ἀντιλέγεσθαι ol; ἀντιλέγε.. Καὶ οὐχ ὄπυις xal
δεῖται συγχείµενος οὕτω, ἀλλὰ xa δυοῖν ἁλίσχεται
θάτερον ἀεὶ δρῶν. Ἡ γὰρ πάντων ὁμοῦ καταγεύ»
δεται τῶν ἁγίων, συμφωνεῖν μὲν αὐτοὺς ταῖς αὐτοῦ
βλασφημίαις αὐθαδιζόμενος, τίνες δ' &xelvot xal
πῶς καὶ ποῦ συμφωνοῦσιν οὐ λέγων ἢ καὶ ἐνιἀχοῦ
προχοµίζων ἔνια πρὸς µαρτυρίαν δῇθεν τῶν αὑτοῦ
κενοφωνιῶν, εὑρίσχεται μτηδαμοῦ νοῶν, ὡς καθ)
ἑαυτοῦ προχοµίζων αὐτὰ φωρᾶται σαφῶς, Καὶ παρ-
ίημι τὸν ἑφεξῆς τῶν ῥηματίων αὐτοῦ κενὺν ὄχλον
xai τὴν ἄπληστον φλναρίαν, τῆς ὥρας xai τοῦ µή-
χου, τοῦ λόγου φειδόµενος. πλὴν γε ὅτι xàx τῶν
εἰρημένων ἔχδηλος πᾶσιν ἡ τοῦ φιλοσόφου χἀνταῦθα
. λογογραφία τε xaX ἀντιλογία, καὶ ὅπως ἀληθείας
τε καὶ τοῦ ὄντως vxo? µόνου φροντίζει. Καὶ χαινὸν
οὐδὲν οὐδ' ἁπᾷδον τῇ φυχῇἩ, xoi τοῖς αὑτοῦ τρύτποις,
τὸ τοιαῦτα xal συῤῥάπτειν xal γράφειν χαὶ ψεύ-
δτσθαι δηµοσίᾳ μετὰ π)λλῆς τινοφ χαὶ λαμπρᾶς τῖς
ἐπιμελείας. Ὁ γὰρ τοῦ θεοῦ, xal τῆς χατ εὐσέ-
6τιαν ἁληθείας, οὕτω τοι χαὶ λόγοις χαὶ γράμµασι
καὶ παντί γε τῷ δυναµένῳ, xal ζῶν, xal ἁπογεγο-
νὼς χαταχράτος φενδόµενος, συχοφαντῶν, καὶ µη-
δεµίαν ὑπερθ)λὴν χαταλείπων, πῶς ἄν ποτε τῶν
ἀνεῖνα χηρυττόντων τε xai Υραφόντων, xal καθ)

ὁτιδηποτούνποτε Φφείσαιτο; Τοῦτο γὰρ ἂν εἴη xaV

γενναιότερον τῷ τῆς ἀληθξίας λόγῳ διελέγχριτο τὰ
τοῦ ψεύδους.

Toug μὲν οὖν περὶ µρναρχίας, xal μιᾶς θεότητος
αὐτοῦ λόγους, οἷς δὴ xol τοὺς τῶν θεολόγω» lege:
λόγους προσάγει, τῷ διαχεχριµένῳ τῆς θεολογίας
τὸ ἐνιαῖον ταύτης ἐπιστρατεύων, καὶ τοὺς lepob;
ὃ:δασκάλους ἑαυτοῖς τε xai ἀλλήλοις ἐπανιστᾶςι
ὅσπερ δὴ τοῖς Καχοδόξοις ἄνωθεν νόμος, παρήσειν
μοι oxi) τό γε νῦν εἶναι, πολλάχις ἡμῖν àv τοῖς
φθάσασιν ἰκανῶς ἐξετασθέντας ἤδη, xat τοὺς πρρή-
κοντας λόγους, xal τοὺς ἑλέγχους δεξαµένους τῆς
ἁληθείας. ΄Αλλως τε xai περιττὸν ἂν ain, xal τοῦ
προσ/χοντος ἔξω λόχου, τοῖς ἕνα xal μόνον εἰδόσι
τρισυπόστατον θεὸν παντοδύναµον, xat πλὴν αὐτοῦ
μηδ᾽ &v ὀνείροις ποτὶ φαντασθεῖσι µηδίνα, νῦν περὶ
μοναρχίας µαχρά τινα xal ἀτέλεστα σχεδὸν εἶσαιὶ
διαλέγεσθαι, διὰ τὰς Γρηγορᾶ τουτουῖ δηλαδὴ xat-
νοφωνίας, καίτοι γε μηδὲ τῶν ἀπίστων ἐθνῶν ἑνὸς
μτδενὸς σχεδὸν, χκαθὰ 55 χαὶ προὔφην, μετὰ τὴν ἐπὶ
γῆς Χριστοῦ παρουσίαν τὸν ἕνα τοῦ παντὶς θ:ὸν
τοπαράπαν Ἰγνοηχότος, si xai μὴ πάντων ὑγιῶς
καὶ γνησίως" τοῦτο γὰρ δὴ µένης τῆς τῶν ἀληθῶς
εὐσεθούντων φατρίας, καὶ τοῦ καθ ἡμᾶς or p χόµ-
partos. Σχοπήσωμεν ὃ) eU τι xal τῶν λόγου xa! áso-
λογίας ἡστινοσοῦν ἀξίων εἶναι δοκούντων παρ᾽ αὐτοῦ
λέγεται.

Πολλὰ τοίνυν περὶ μοναρχίας, xal τοῦ τῆς θεύ-
τητος, περ ἔφην, ἐνιαίου προειπὼν Γρηγορᾶς,

ἐναντιουμένου πως, καὶ ἀντιλέγοντος ἑαυτῷ, εἰ καὶ C; xaX τοὺς θεολόγους χαλέσας καὶ αὐτὸς δῆθεν εἰς -

κατὰ τῆς αὐτὸς αὑτοῦ χεφαλΏς διὰ πάντων Exclvoy
περερανῶς δίπτει τὰ βέλη. Τοῦτο χαὶ γὰρ ἀτεχνῶς
ἂν εἴη τὸ τοξεύειν εἰς οὐρανόν.

Αλλ' ἐπειδῆῇ καὶ μαρτυριῶν ἱερῶν ànoplav xai
θεολογιχῶν συμμαχίας Evbstav λόγων ἡμῖν ἐγχαλεῖ
Ψευδόµενος, ἀνάγχη xal ἡμᾶς ὡσαύτως ἐπιδαδι-
Ἀεύεσθαι ταῦτα, ἵνα xal μᾶλλον ὁ συχοφάντης αἰσχύ-
νηται xal ἁλγῃ. Τοῦτο γὰρ δή µε xal πέπειχεν
ἄνωθξν, πυχναῖΐς τε χαὶ ἀλλεπαλλήλοις ταῖς τε τῶν
λογίων, καὶ 6h xal ταῖς τῶν σοφῶν ἑξηγητῶν τε
καὶ θεολόγων αὐτῶν µαρτυρίαις, xal πόῤῥω γε τοῦ
συνῄθους ἴσως χεχρῆσθαι διὰ παντὺς τοῦ βιθλίου,
τῶν τε ἄλλων Évexa, xal δὴ xal τοῦ xal ταύτην Ex
περιουσίας ἀποχλεῖσαί φηµι τῷ κατηγόρῳ τοῦ λόγου

µαρτυρίαν, ὡς ἂν ἀμφιδόλου χατ’ αὐτὸν τοῦ πράγ-
µατος ὄντος, xal πολλῆς δεοµένου τῆς µαρτνρίας,
ὥσπερ εἰ χαὶ τὸν αἰσθητὸν τοῦτον Ίλιον διὰ χαχῶν
ἔσπευδεν ἐπιχειρημάτων τε καὶ μαρτυριῶν, ὡς el;
ἐστιν ἀποδεῖξαι xat μόνος, καὶ ὅτι σφαιροειδῆς,
ἀλλ οὐ τετράγωνος dj σελήνη, xal σχιαµαχίσος,
xai µαχρά τινα παραληρῄῆσας xai ὑδρίσας ὡς ἔδος,
εἶτ᾽ ἐπάγει κἀκεῖνα" Καὶ πρῶτός µοι, qnot, apice
Πασίλειος, δὲ αὐτῆς ἑχείνης τῆς πρὸς Εὐστάθιυ
ἐπιστολῆς τὴν τούτου σνκοφαντίαν ἑλέγχων. OO γὰρ
περὶ ἁχτίστου ἑνεργείας ὁ μέγας ἐνταῦθά gna
Βασίλειος, ἀλλὰ περὶ τῶν ποικίλων ἑνεργημάτων
τε xaX θαυμάτων, ὡς αὐτὸς αὗ àv τῇ αὑτῇῃ ταύτῃ
διέξεισιν ἐπιστολῇ λέγων, ὡς ἀνάγχη τῇ ταυτότητι

«tv θύρᾳν. Αλλά αρὶν παρελθε]ν τοὺς ἱεροὺς τῶν D τῆς ἑνερχείας τὸ ἠνωμένον τῆς φύσεως συλλογί:

ξΣιδασχάλων λόγους ἑχείνους, ἀχούσωμεν, εἰ δοχεῖ,
xit αὖθις τῶν τοῦ φιλοσ΄φου λόγων, xal τῖς κατ
αὐτῶν τε xal ἡμῶν ἑνστάσεως, xal τῆς xavabpo-
μῆς χαὶ τῶν συνήθων παρεξηγήσεων, ἅτινα δἡ ποτε
εἴη. Καΐτοι γε παρὰ διχαίοις χριταῖς χαὶ ἀπελαύ-
νεσθαι τοῦτον ἔδει καὶ νῦν εἴπερ ποτὸ τοῦ ἀγῶνός
τε χαὶ τῶν λόγων, προφανῶς οὕτως ἐπὶ φεύδεσι
vai συχοφαντίαις τηλικαύταις ἑαλωχότα, χαὶ ταῦτ᾽
οὐ περὶ χρημάτων τε xal κτημάτων, xat. πλέθρων
γῆς, καὶ ἀγρῶν, xal ξυνοικιῶν xal ὠντινωνοῦν ἀν-
θρωπίνων, ἀλλὰ περὶ θεοῦ, xal τῶν Ὀλύμπου zp27-
µάτων ὄντος τοῦ λόγον.

λλλ' ἕστω δὴ πρὺς τοῖς ἄλλοις χαὶ ταῦτα, xal
συγ{ωρείσθω xoY αὖθις τὸν λόγον τε καὶ τΆν πάρο-

ζεαθαι. ᾽Αγιάζει, ζωοποιεῖ, παρακαλεῖ, xal πάντα
ποιεῖ τὰ τοιαῦτα ὁμοίως ὁ Πατ]ρ xaló Yo; καὶ τὸ
Πνεῦμα ^b ἅγιον, "Ορᾷς οὖν, πῶς τὸν ἁγιασμὸν,
καὶ thv ζωοποίησιν, χαὶ «τὸν φωτισμὸν, xai τὴν
παράχλησιν, xai τὰ τοιαῦτα τοῦ θιοῦ πο.ῄηµατ;,
θεότητας «ἁκτίστους φησὶ Παλαμᾶς: Κἄπειτα οὐχ
αἰδεῖται, πρὸς ἀπόδειξιν αὑτὰ δη ταῦτα προτείνων
τῶν αὑτῷ βλασφημουμένων. ᾽Αλλὰ χαὶ ταῦτα ὅιε.
φὐαρμένως χἀνταῦθα xdi νενόηχας xoi προὔθηκας,
ὦ φιλότοφε, xal τοῦτον τὸν μέγαν συχοφαντῶν
ὥτπερ δὴ xxl ἡμᾶ.. Καὶ πρῶτον ἐχεῖνο φεῦδες εὖ:
θὺς, ὅτι οὐ περὶ ἀχτίστου ἑνεργείας ὁ µέγας dv.
ταῦθἀ φησι Βτσθλειος, ἀλλὰ περὶ ἐνεργημάτων,
ἀποτελεσμάτων δηλαδὴ xal χτισµάτων, ὥσπερ αὐτὸ»

1001

CONTRA GREGORAM ANTIRRIETICORUM IX.

1002

ὑπείληφας. Δειχνύτω τοιγαροῦν αὐτὸς ἐχεῖνος δι A αὖλις Βιεσίλειον ἵωμεν. Φησὶ καὶ γὰρ ἐπάχων εὐθὺς

ἰαυτοῦ, πάτερον περὶ φυσιχῆς ἑνεργείας θεοῦ, fj
περὶ χτ'σµάτων ἄλλω» ὁ λόγος αὐτῷ. Καΐτοι pe τὰ
προῤῥηθέντα τούτῳ διὰ τοῦ τόµου τῆς αὐτῆς ἐπι-
στολῆς ὄντα δηλονότι χἀχεῖνα, οὕτω τὰ τῆς φυσιχῆς
θείας ἑνεργείας δ.ατρανοῖ, ὡς χαὶ πᾶν ἀποφράττειν
τῶν ἀντιλεγόντων ἀθρόον στόµα, xa! μτδὲ γρύζειν
ἐᾷν. Πλὴν ἀλλὰ προστιβέσθω χἀχεῖνα, χαὶ τὴν τῆς
ἀληθεία.ς ἰσχὺν x περιουσίας xal αὖθις δειχκνύτω.
Φησὶ τοίνυν ἀνωτέρω μιχρὸν , χατὰ ταύτην δή enu
τὴν ἐπ.στολήν "ER? ἴδωμεν διαφερούσας ἀλλήλων
τὰς ἑνεργείας τὰς παρὰ τοῦ Πατρὸς xai τοῦ Υἱοῦ,
χαὶ τοῦ ἁγίου Πνεύματος ἑνεργουμένας, διαφόρους
εἶναι xal τὰς ἑνεργούσας φύσεις Ex τῆς ἑτερότητος
τῶν ἐνεργειῶν στοχαζόµεθα. Οὐδὶ γὰρ ἑνδέχεται τὰ
διεστῶτα χατὰ τὸν τῆς φύσεως λόγον πρὸς τὸ τῶν
ἐνεργςιῶν εἶδος ἀλλήλοις συνενεχθῆναι ΄ οὔτε ψύχει
τὸ Tip, οὔτε θερμαίνει ὁ χρύσταλλος * ἀλλὰ τῇ τῶν
φύσεων διαφορᾷ συνὸ.αχωρίζονται &z^ ἀλλήλων xal
αἱ παρὰ τούτων ἑνέρχειαι. Ἐὰν δὲ µίαν νοῄσωμεν
τὴν ἑνέρχειαν Πατρός τε καὶ Υἱοῦ καὶ Πνεύματος
ἁγίου, kv μηδενὶ διαφέρουσἀν τι 1) παραλλάσσουσαν,
ἀνάγχη τῇ ταυτό-ητι τῆς ἑνερχείας τὸ ἠνωμένον
τῆς φύσεω; συλλογίξδεσθαι. Εἶτ ἑἐφεξης καὶ τὰ τῶν
φυσικῶν ἑνεργειῶν εἴδη κατὰ µέρος ὁ μέγας àna-
ριθµούμενος, Ἁγιάζει, qnot, xal ζωοποιεῖ, καὶ φω-
τείνει, xol παραχαλεῖ. Καὶ πάντα τὰ τοιαῦτα ὁμοίως
ὁ Πατ]ρ καὶ ὁ Υἱὸς xal τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον.
Συωνῆκας νῦν, εἰπέ µο., γοῦν, ὦ φιλόσοφε, ὅτι

περὶ φυσιχῆί ἑνεργείας τε xal δννάμεως ὁ λόγος σ

ἅπαες τῷ διδασχἀλῳ, ἀλλ' οὗ περὶ ἀποτελεσμάτων
τε χαὶ χτισµάτων, ὡς αὐτὸς οὐ χαλῶς ὑπείληφας:;
Obx ἑνδέχεται γὰρ, φησὶ, τὰ διιστῶτα κατὰ τὸν
φύσεως λόγον πρὸς τὸ τῶν ἐνεργειῶν εἶδος ἀλλήλοις
αυνενεχθῆναι, ὥσπερ οὐδὲ φύχει, quot, τὸ πυρ,
οἱ δὲ θερμαΐνει ὁ χρύσταλλο;. Φυσιχὸν yàp ἑχατέρῳ
τούτων χαὶ οὐχ ἐπείόαχτον τῷ μὲν 5 θερµότης, τῷ
δὲ ἡ Φυχρότης, ὥσπερ δὴ xal τῷ θεῷ τὸ ἁγιάζειν
τε καὶ ζωοποιεῖν, xai φωτίζειν, χαὶ τὰ παραπλήσια
τούτοις, οὐχ ἔξωθεν, ἀλλὰ φυσικῶς xat οὐσιωλῶς aó-
τῷ προσόντα.

O δὲ Γρηχορᾶς μηδὲ τὴν αρὸς τὸν πα)αἰὸν ἐχεῖ-
vov Mapxítova προφανῃ xàv τούτοις παραιτούμενος
plpnow, ὁ xàv τοῖς ἄλλοις ὑπερδαίνων αὐτὸν, ἵνα
µόνον τὴν ἑαυτοῦ xai τῶν Πατέρων αὐτοῦ πονηρὰν
οτέσῃ δόξαν, xal κτίσμα τὸν θεὸν δὰ τῶν αὐτοῦ
φυσικῶν τε xal ἰδίων ἀποδείξῃ, προστίθηαι μεταξδὺ
εῶν τοῦ διδασχάλου λόγων παρ᾽ ἑαυτοῦ τὸ, ποιεῖ,
καθάπερ Ἰχούταμεν. ᾽Αγιάζει καὶ yàp, qnot, ζωο-
ποιεῖ, φωτίζει, παραχαλεῖ, xai πάντα ποιεῖ τὰ
τοιαῦτα ὁμοίως ὁ Πατὴρ xai ὁ Tidc xai τὸ Πνεῦμα
τὸ ἅχιον. Ὡς εἶναι τὸν ἀναιδη τοῦτον, καὶ ἅμγω
ταῦτα χατὰ ταυτὺ, xal τῶν θεολογικῶ» τε xal
φατρικῶν pri λόγων ἔπηρεαστην τε xal συχοφάν-
την, ταῖς παρ) ἑαυτοῦ δηλαδὴ προσθήχαις xaX ύφαι-
ρέσεσι, χαὶ τῶν ἀνευθύνων ἀχόλαστον ὑθριστὴν,
εὰς οἰχεία; αἰσχύνας xal τὴν τὄλμαν ἐχείνοις xa-
xig περιάπτοντα.

'AX ἐπὶ τὴν αὑτὴν ἔπιστολὴν καὶ τὸν µέγαν

Ραλτκυς.. οκ. CLI

μιχρὸν uet! ἐχεῖνα" Ὡσαύτως δὲ χαὶ τὰ ἄλλα πάντα
χατὰ τὸ [soy ἐνεργεῖται τοῖς ἀξίοις παρὰ τοῦ Πα»
ερός τε xai τοῦ Υἱοῦ χα) τοῦ ἁγίου Πνεύματος" πᾶσα
χάρις xai δύναμις, ἡ ὁδηγία, fj ζωὴ, fj παράκλησις,
ἡ πρ)ς τὸ ἀθάνατον μεταδολὴ, ἡ εἰς ἐλενθερίαν µε"
τάστασις, xal εἶ τι ἄλλο ἐστιν ἀγαθὸν, ὃ μέχρις
ἡμῶν χαταθαἰνει. Ἡ δὲ ὑπὶρ ἡμᾶς οἰκονομία kv
τε τῇ ἀἱσθητῇ χτίσει xo νοητῇ, οὐδὲ aov τῆς τοῦ
ἁγίου Πνεύματος ἑνεργείας χαὶ δυνά εως ἔδυ xz-
θέστηχε. Καὶ μετὰ μικρόν. 'O δὲ συντιθέµενο;, xal
τὰ ὑπὲρ ἡμᾶς μετὰ Πατρὸς χαὶ Υἱοῦ τῇ δυνάμει
τοῦ «ἱνεύματος οἰχονομεῖσθαι, ἑναρχεῖ τεχμηρίῳ τῷ
χατὰ τὴν οἰχείαν ζωὴν ὑπερειδόμενος, περὶ τοῦ-
των διισχυρἰζεται. Καὶ πάλιν» Οὐχοῦν ἄλλο μέν
τί ἔστιν ἡ obla, ἧς οὕπω λόγος μηνυτὴς ἐξευρέθη,
ἑτέρα δὲ τῶν περ) αὐτὴν ὀνομάτων ἡ σημασία, ἐδ
ἑνεργείας τινὸς f ἀξίας ὀνομακνομένων. Τὸ μὲν
οὖν ἐν ταῖς ἑνεργείαις µηδεµίαν εἶναι διαφορὰν x
τῆς τῶν ὀνομάτων κοινωνίας εὑρίσχομεν ' τῆς δὲ
χατά τὴν φύσιν παραλλαγῆς οὐδεμίαν χαταλαμθά»
νοµεν ἑναργῃ τὴν ἁπόδειξιν, χαθὼς εἴρηται, τὴ;
τῶν ἐνεργειῶν ταυτότητος τὸ χοινὸν τῆς φύσεως
ὑπραημαινούσης.

ἸἹδοὺ δη τοίνυν, τοῦ τῆς θείας ἑνεργείας ὀνόμα-
τος νὺν μὲν ἐνικῶς, νῦν δὲ πληθυντιχῶς iv τοῖς
εἰρημένοις ἡμῖν ἐχ τῆς ἱερᾶς ἐχείνης ἑἐπιστολῆς
πλεῖν f| πεντεχαἰδεχα μνησθεὶς ὁ μέγας Βασίλειος,
πχρελθὼν εἴ γε δύνειτο Γρηγορᾶς, δειξάτω, ποῦ
τῶν εἰρημένων, μᾶλλον δὲ χαὶ τῆς ἐπιστολῆς πάσης
ὁ μέγας ὥπται Βασίλειο, ἅπαξ γοῦν ἑνέργημα, f$
ἁποτέλεσμα, f) ποίηµα ταύτην προσε,ρηχὼς, ὡς
αὐτός φησιν; 'AX)' οὐχ ἂν ἔχοι. Καΐτοι γε τὸ τοῦ
ἑνεργήματος ὄνομα xal χοινόν ἐστιν ἑχατέροις, τῇ
τε φυσιχῇ φηµ: ἔνεργείχ τοῦ θεοῦ, xal τῷ ταύτης
ἀποτελέαματι, χατὰ τὸν θεῖον ᾿Απόστολον. Εχάστῳ
xal Υ2ρ, qna*, δίδοται ἡ φαγόρωσις τοῦ Πγνεύ-
µατος αρὸς τὸ συμφέρον, εἶτα διὰ τῶν χατὰ ud-
poc ἀπηριθηµένων ἐχεῖ χαρισµάτων τοῦ Πνεύμα.
τος, τὴν τούτου φανέρωσιν ὥσπερ εἰς τοὀμφανέστε-
pov χαὶ αὐτὸς ἄγων, "A.1Àqg δὲ, φησὶ, δίδοται χα-
ρίσµατα Ἱαμάτων ἐν tp αὐτῷ Πνεύμαει, áA Ίῳ
δὲ ἐνεργήματα δυνάμεων, χαὶ ὅσα ἑξῆς. Πάντα
δὲ, φησὶ, ταῦτα ἐνεργεῖ τὸ Bv xal τὸ αὐτὸ Πνεῦμα

D διαιροῦν ἰδίᾳ ἑκάσεφ καθὼς βού.εται. Καὶ πάλιν,

Διαιρέσεις, ΦηΣὶ, χαρισµάτων, καὶ διαιρέσεις
ἑνεργημάτω» sicl. Τὸ δὲ αὐτὸ Πνεῦμα, καὶ ὁ av-
tóc ἐσει θεὸς, ὁ ἐνεργῶν τὰ πάντα ἐν xàáci. Ao
xal à ix Δαμασκοῦ θεολόγος, Λέγεται, φησὶ, xal f
ἑνέργεια ἑνέργημα, καὶ τὸ ἐνέργημα ἑνέρχεια, ὡς
xat τὸ κτίσμα χτίσις. Βασίλειος ὃ' ὁ μέγας ἐνταῦθά
φημι τέως οὐδὲ τῷ µέσῳ τούτφ χρώμενο; οὕδρπως-
οὖν ὀνόματι φαίνεται, Ππερικόπτων ὡς ἔοιχε τὰς
λαθὰς χαὶ τὰς προφάσεις τῷ τε Γρηγορᾷ xai τοῖς
χατ αὐτὸν πάντοθεν, χαὶ διὰ πάντω» πρὸς τὴν ἁλή-
θείαν συν:λαύνων. Καὶ σχόπει χἀχεῖνχ, Πάντα,
φησὶν ὁ μέγας. χατὰ τὸ [aov ἐνεργεῖτα:ι τοῖς ἀξίοις
παρὰ Πατρὸς χαὶ Yiou xai ἁγίου Πνεύματος, «dca
χάρις χαὶ δύναμις. Εἶτα μεταξὺ καὶ τἆλλα κατ

1003

PIIILOTHEI CP. PATRIARCII.:

100

εἶδος, xaO án: p Ἱκούσαμεν, .ἀπαριθμησάμενος, Eze A xaY φυσιχὴν ταύτην εἶπου, & τε τῶν λογίων αὐτῶν

ἐπιφέρει Καὶ el τι. ἄλλο ἐστὶν ἀγαθὺν, ὃ μέχρις
ἡμῶν καταθαίνει. Εἶτα fj πᾶσα χάρις καὶ δύναμις,
xai τὸ πᾶν ἀγαθὸν, ὃ µέχρι τῶν ἁγίων ix θεοῦ
καταθαΐνει, τοῦτο τῆς ἑνεργείχς ἀποτέλεσμα xal
ποίημα qii εἶναι, καὶ οὗ φυσιχὴν ὀνέργειαν xol
δύναμιν τοῦ Θεοῦ, iv ἁγίῳ χορηγουμένην Πνεύ-
ματι,

Πάνυ pot δοχεῖς ἄγευστος εἶναι, μᾶλλον tb καὶ
τὺ παράᾶπαν ἀνήκηος τῶν τοῦ Πνεύματος χαρισµά-
των χαὶ δωρεῶν' f, yàp ἂν ob τὰ τοιαῦτα περὶ
ἐχείνων διενοοῦ. Καΐτο, ve διά τοῦτο xaX τὸ, Μέχρις
ἡμῶν καταθαίνει, προσέβηκεν ὁ διδάσκαλος, ἵνα σε
διδάξη τὴν πρὸς την ἀνθρωπίνην ἑσχατιὰν συγχα-
τἆβασιν τοῦ τῆς θεότητος Όψους, καὶ ὅτι τὸ ἄνωθεν

xa παρὰ τοῦ θεολόγου τοὀτου λαδόντες, ὥς καὶ ταῖς
λέσεσιν αὐταῖς aiv γε τοῖς νοήµααι τούτου xtyph-
σθαι, xal τοῖς ἀντιθέτοις, onu, διαλεγόµενοι. χαὶ
Υράφοντες, xal δ.δάσκοντες, xal θεολογοῦῶντες. udi
γὰρ ὁ μὲν θεόληπτος Μάξιμος Πύῤῥῳ δ.αλεγόµενες
τῷ Μονοθελήτη, ἵνα τοῖς προῤῥηθείσιν Ox" αὑτοῦ
πολλοῖς xoi µεγάλοις xoi ταῦτα προσθῶμεν; τῷ
γοῦν Πύῤῥῳ περὶ ἁποτελεσμάτων τε xal ivepre-
µάτω», xai χρεῖττον f) χατὰ Γρηγορᾶν τοῦτον εἰ-
πόντι, OU περὶ τῶν ἔξω Χριστοῦ ἐστιν ὁ λόγος ἡμῖν,
ὁ θεῖός φησι Ἀάξιμος, ἀλλὰ περὶ τῶν ἓν αὑτῷ τῷ
Χριστῷ, τυυτέστι περὶ τοῦ φυσικοῦ τῶν οὐσιῶν τοῦ
Χριστοῦ λόγου, εἴτε ἑλλιπῆς ἐκ τῆς ἑνώσεως , εἴτε
ἀνελλιπῆς µεμένηκε. Καὶ εἰ ἑλλιπὴς, o0 δυνατὸν ἑλ-

χαταδαῖνον μέχρις ἡμῶν οὐ ποίημά τι χαὶ ἀποτέ- B λιποῦς φύσεως ὕπαρξιν εἶναι, εἰ δὲ ἀνελλιπὴῆς, ἢ iv

λεσμα, θεία δὲ μᾶλλον χάρις, καὶ φυσιχἣ τοῦ θεοῦ
δύναμις, ὃς ἑνεργήματα xal ἀποτελέσματα τὰ
πτιστὰ πάντα, εἶτε οὐσίαι δηλονότι τῶν ὄντων, εἶτε
καὶ τὰ τοῖς οὖσιν ἀναλόγως δωρούµενα. Τί δὲ ἡ
ὑπὲρ ἡμᾶς οἰχονομία ἡ ἐν τῇ αἰσθητῇ xal νοητῇ
κτίσει; Vdx ἀχούεις ὅτι καὶ αὕτη τῆς ἑνεργείας xal
«τῆς δυνάµεώς ἐστι τοῦ ἁγίου Πνεύματος, καὶ ὅτι τὰ
ὑπὲρ ἡμᾶς μετὰ Πατρὸς xai Υἱοῦ οἰκονομεῖται τῇ
δυνάμει τοῦ Πνεύματος; Mi ποιήµατος καὶ ἀποτε-
λέσματος κατὰ σὲ ἔστιν ἔργον, xot ἀποτέλεσμα 1

οἰκονομία τῶν ὁαὲρ ἡμᾶς; "AJ «hv φύσιν αὐτὴν.

εἶναι σὺ λέχεις τὴν ἑνέργειαν καὶ τὴν δύναμιν τοῦ
ἁγίου Πνεύματος, οὐχὶ vhv φυσιχἠν καὶ ὁραστικὴν
τῆς φύσεως χἰνῆσιν, fic κατ’ αὐτοὺς δὴ τούτους τοὺς
Δ:ολόγους µόνον ἑστέρηται «b. μὴ ὃν; Αλλ' ὁ συγ-
Ὑβαφόμενος xai θεολογῶν «αῦτα διδάσκαλος οὐχ
οὕτω βούλεται, βέλτιστε” à; πᾶσαν εἶναι ἀνάγχην
tolg Ἐκείνον πείθεσθα. μᾶλλον ἃ τοῖς σοῖς. Τί γάρ
φηόιν ἑπάγων αὖθις ἀκχεῖνος; Οὐχοῦν ἄλλο μέν τί
ἐστιν ἡ οὐσία, ἧ: υὔπώ λόγος μηνυτῆς ἐδευρέθη,
ἄλλο δὲ τῶν περὶ αὐτὴν ὀνομάτων fj σημασία, t6
ἑνεργείας τινὸς 1j ἀξίας ὀνομαζομένων. Οὐκ εἶπεν,
ὅτι ἄλλο μὲν ἡ οὐσία, ἄλλο δὲ τὰ τῆς οὐσίας ὀνό-
pata, χαθὰ δήπου Γρηγορᾶς ὑποπτεύων διαθρυλλεῖ
πολλαχοῦ’ ἀλλὰ πῶς; "Ae μὲν. φησὶν, $ οὐσία,
Kc οὕπω λόγος μηνυτὴς ἔξευρέθη καὶ διὰ τοῦτο
xai ὑπερώνυμος καὶ ἀνώνυμος πρὰς τῶν ἱερῶν θεο-
λόγων ὑμνεῖται. Ἑτέρα δὲ, qnot, τῶν περὶ αὐτὴν
ὀνομάτων 1j σηµααία. οἱονεὶ τὰ περὶ αὐτὴν ὑπὸ

τῶν ὀνομάτων σηµαινόµενα ἐξ ἑνεργείας τινὸς fj.

ἀξίας ὀνομαςομένων" ὡς τὸ θεὸς δηλονότι, xal δη-
μιουργὸς, xal παντοχράτωρ, καὶ Κύριο, xal Βα-
σιλεύς.

"Opa γοῦν xai κατὰ τοῦτον τὸν µέγαν, ὅτι οὔτε
fj φύσις αὐτὴ καθ ἑαυτήν ἐστιν ἡ τὰ Orla ἐφ ἑαυ-
τῆς δεχοµένη ὀνόματα, οὔτε τὰ ὀνόματα πραγµά-
των εἰσὶν ἅμοιρα χατὰ Γρηγορᾶν, µέχρι φιλῶν
προϊόντα µόνων τῶν λέξεων *. ἀλλὰ τῶν προσόντων
τῇ θείᾳ φύσει οὐσιωδῶς ὀνόματα ταῦτα πέφυχεν,
£G ἑνεργείας τινὸ:;, Φποὶν, ἀξίας ὀνομαζομένων.
Av χαὶ Μάξιμος ὁμοῦ καὶ Ἰωάννης ὁ Σύρος, οἱ
μετὰ «οῦτόν φημι θεολόγοι τὸν µέγαν, ἄλλο τὴν o5-
62» xal ἄλλο τὴν ἑνέρχειαν, καὶ δὴ xal οὐσιώδη

αὐτῷ φηµι δὴ τῷ συστατιχῷ τῆς οὐσίας Aéro d
ἑνέργεια θεωρεῖται, h τῶν ἑκτὸς τυγχάνει. "Οτι &
οὗ τῶν ἑχτὺς τυγχάνει ἡ χατὰ φύσιν ἑνέρχεια, Bn)
ἐχ τοῦ ἅνευ μὲν τῶν ἔργων δύνααθαι τὴν φύσυ
εἶναι, ΄Ανευ δὶ τῆς χατὰ φύσιν ἑνεργείας οὔτε εἶναι
τὴν φύσιν οὔτε γινώσκεσθαι δυνατόν. Οἷς γὰρ ἔκα-
στον φυσιχῶς ἐνερχεῖ, πιστοῦται ὅπερ ἐστὶ pl
τρεπόµενον. Καὶ αὖθις Ἡ yàp ἑνέρχεια φυσικὰ
οὖσα, φύσεως ὑπάρχει συστατιχὸς χαὶ ἔμφυτος ya-
paxvfjp. Καὶ πάλιν ὁ αὐτὸς ἐν τοῖς αὐτοῖς Oll
τῶν ὄντων κατὰ φύσιν μµένον τὰ ἑναντία ποιεῖν κἰ-
quxtv, O0. yàp θερµαίνει τὸ πῦρ χαὶ φύχει, οὔτι
ψύχει ὁ χρύσταλλος καὶ θερμαΐνει, οὔτα ξηραίνι
ἡ YT, xaX ὑγραίνει, οὔτε ὑγραίνει τὸ Όδωρ χαὶ ξηβεί-
νει. El οὖν ἐπ) οὐδενὸς τῶν πάντων τοῦτο θεωρείται,
πῶς τὸν σαρχωθέντα Λόγον, κ1ὶ οὐσιωδῶς Ὑενόμε»
voy ἄνθρωπον μιᾷ ἑνεργείᾳ τά τε θαύματα xai τὰ
πάθη λόγφ φύσεως ἀλλήλων διαφέροντα ἀπιτελέσει
λέχοντες, οὐ δεδοίκατε; Καὶ αὖθις πάντες οἱ Πατέρες
διαῤῥήδην κοινῇ xat εἶπον, καὶ ἐἰδίδαξαν τὰ «sc el»
τῆς ὄντα οὐσίας xal τῆς αὐτῆς εἶναι ἑνεργείας, τά
τὰ τῆς αὐτῆς ὄνία ἑνερχείας τῆς αὐτῆς εἶναι οὐσίας,
xai ὅτι τὰ τῇ οὐσίᾳ διαφέροντα καὶ cf) ἑνερτείᾳ
διαφέρουσι, καὶ τὰ «fj ἑνεργείᾳ διαφέροντα καὶ τῇ]
οὐσίᾳ διαφέρουσιν, Ὁ δ᾽ ἐχ Δαμασχοῦ θεῖος διδάσκα-
λος, Ἐν τοῖς θεολογιχοῖς δύο, φησὶν, ἐπὶ Xputes
τὰς ἑνεργείας λέγειν ἀναγχαῖον διὰ «b. δεττὸν εἲς
φύσεως. "Qv yàp ἡ φύσις παρηλλαγµένη, τοὔτων

D διάφορος fj ἑνέργεια. ὧν δὲ fj ἑνέργεια παρηλλαγ-

µένη, τούτων 4 φύσις διάφορος. Καὶ «b ἀνάπαλιν
ὧν ἡ φύσις fj αὑτὴ, τούτων xai ἡ ἑνέρχεια ἡ αὐτὴ»
xaX ὧν fj ἑνέργεια µία, τούτων xai fj οὐσία µία xavà
τοὺς θεηγόρους Πατέρας. Καὶ πάλιν. Οἱ δὲ ἅπιι
Πατέρες συμφώνως εἱρήχασι, τὰ τῆς αὐτῆς οὐσίας
xai τῆς αὐτῆς εἶναι ἐνεργείας. Καὶ αὖθις. Ast eie
τως χατάλληλα ταῖς φύσεσιν εἶναι τὰ φυσικά. ᾽Αδόνα-
τον γὰρ ἑλλιποῦς φύσεως Όπαρξιν εἶναι. Ἡ δὲ χετὰ
φύσιν ἑνέρχεια οὗ τῶν ἑκτὸς ὑπάρχει. Καὶ δῆλον ὅτι
οὔτε εἶναι οὔτε γινώσχεσθαι τὴν φύσιν δυνατὺν ἅνεν
τῆς κατὰ φύσιν ἑνεργείας. Δι’ ὧν γὰρ ἐνεργεῖ ἕκαστον
τὴν oix&lav φύσιν πιστοῦται. Ὅπερ ἐστὶ μὴ τραπόρο-
vov, Καὶ πάλιν tv τοῖς αὐτοῖς' El. µία τοῦ Χρισνοῦ ἡ
ἑνέργεια fj αὐτὴ τῶν θείων καὶ ἀνθρωπίνων κοιν»

1005

CONTRA GREGORAM ANTIRRHETICORUM IX.

:1006

eu, οὐδὲν Bk τῶν ὄντων Ev τοῖς χατὰ φύσιν µένον͵ A ὁ μέγας φιλοτοφῶν Αθανάσιος περὶ τοῦ θείου φημὶ

t& ἑναντία ποιεῖν δύναται. οὗ γὰρ «b mop Φύχει xa!
θερµαίνει, οὐδὲ ξηραίνει καὶ ὑγραίνει «b ὕδωρ, πῶς
ὃ φύσει Qv θεὸς. xaX φύσει γενόμενος ἄνθρωπος τά
τε θαύματα xal τὰ παθήματα μιᾷ ἑνεργείᾳ ἑτέλεσε ;
Καὶ αὖθις. El κᾶσα ἑνέργεια φὐσεώς τινος οὗαιίδη;
ὀρίζεται χίνησις, ὡς οἱ περὶ ταῦτα δεινοὶ διειλη-
qaot, ποῦ φύσιν τις εἶδεν ἀχίνητον, f παντελῶς
ἀνενέργητον, 1| ἑνέργειαν εὕρηχεν οὗ φυσικῆς δυνά-
pro ὑπάρχουσαν χίνησιν; Τί δὲ χαὶ πρὸ τούτων
ὁ λαμπρότατός φηµι τῆς Ἐχχλῃσίας καὶ φωστῆρ
xai ὁδηγὸς Κύρ:λλος; « Εἱρένην, qnot, τὴν ἐμὴν
ἀφίημι ὑμῖν.» El τοίνυν ἑαυτοῦ τὴν εἰρήνην φησὶν,
ὡς ἴδιαν ἀγαθὺν καὶ φυπιχὸν ἑνυπάρχον αὐτῷ,
φῶς c0 σαφΏς, ὅτιπερ o0. μετοχιχῶς ἐπὶ τὸν Ἐ]ὸν τὰ

Πνεύματος, Mb γένοιτό pot, φησὶν, ἑπικτητόν τι ἐπὶ
τοῦ Πνεύματος εἰπεῖν. Οὔ-ε γὰρ τὸ ἅγιον, οὔτε τὸ
ἄφθορτον, οὔ-ε τὸ ἀγαθὸν, οὔτε ἄλλο τι τῶν περὶ θεὸν
θεωρουµένων, λέγω εἶναι ἐπίχτητον τῷ ἁγίῳ Πνεύματι,
ἀλλ] φύσει Άχιον, φύσει ὀγαθὸ", φύσε; ἀθάνατον, à;
Πνευμα θεοῦ, χαὶ ἐξ αὐτοῦ πηγάζ»», εἴτουν ἔχπηρε»ό-
µενον. ΄χυνσας, Γρηγορᾶ, rcx ὁ μέγας Βασίλειος
τὸν περὶ τὸν θεὸν ἐνεργειῶν aad) xal ἁπλοῦν λόγην
ἐχεῖνον xal ἔτι σαφηνίνει xal διαλευχαίνει, τότε
μὲν πρὸς τὸν οὖν χαθηγητὴν Ezvóp:ov, νῦν δὲ καὶ
πρὸς ἐχεῖνον ὁμοῦ χαὶ πρὸς σὲ μετ’ ᾿Αθανασίου τοῦ
πάἀνυ τὸν λόγον ποιούµενος; Οἱ αὗτοὶ xal γάρ clo:
πανταχοῦ. xal περὶ τῶν αὐτῶν ὡσαύτως à φθέγ.
γονται, τῷ Ὀείῳ δηλαδη ἐμπνεόμενοι Πνεήματι. Φυ-

Πατρὸς ἑξαίρετα διαδαίνει, ἀλλ) οὐαιώδης ἕλχει λό- β σικῶς χαὶ γάρ φησι xal ἀῑδίως προσεῖναι τῷ θεῷ

Ίος ἐπὶ τὸν γεγεννηµένων τὰ τοῦ γεννήσαντος ἴδια ;
Καὶ πάλιν Πάντων οὖν ὅσα δὴ xal πρόσεστι τῷ
Πατρὶ χατὰ φύσιν χαὶ bv Υἱῷ χειµένων φυσικῶς τε
καὶ οὐσιωδῶς, τίς οὐχ ἔστα:, ποίηµα λέγων αὐτὸν,
$bi; ἀφύκτοις τῆς δυσφηµἰας ἐγχλήμασιν ἔνοχος ;
πῶς γὰρ οὐκ εἴεν ἀλλίλοις ὁμοφυῇ τὰ τῆς αὐτῆς
ὄντα φὐσεώς τε καὶ ἑνεργείας;

Καὶ οἱ μὲν διδάσκαλοι ταῦτα χαθάπερ Ίχουσας *
GU δὲ εἰ xal πρὸς τούτους αὐτοὺς φὴς, ὦ φιλόσοφ; ;
Ἡδου γὰρ xol φυσιχἠν σοι καὶ οὐσιώδη τὴν θείαν
ἑνέργειαν xal θεοπρεπῆ, καὶ ἄκτιστον, καὶ ἔμφυ-
«ον, καὶ οὐ τῶν ἑχτὸς τῆς φύσεως, xa τῇ θείᾳ φύ-
σει χατἆλληλον xal χαρακτιριστιχκὴν ταύτης, διὰ
φφλλῶν ὁμοῦ καὶ μακρῶν λόγων οἱ θεολόγοι ἀπέδει-
ξαν «καὶ ὅτι περὶ ταύτης αὐτῆς τῆς θεοῦ φυσικῆς
ἑνεργεία: xal τούτοις ὁ λόγος, περὶ ἧς καὶ τῷ µε-
χάλῳ Πατρὶ Βασιλείῳ φημὶ, καὶ διὰ τοῦτο καὶ τὰ
φαραδείγµατα xol τὰς λέξεις αὐτοῦ συνεχῶς slc
βαρτυρίαν τῶν οἰκείων λόγων λαμθάνουσι καὶ τὴν
«àv ἱερῶν Πατέρων καὶ διδασχάλων πυχνὰ προδἀ)-
Ἄθνται μαρτνρίαν, αὐτόν τε τοῦτον πρὸ τῶν ἄλλων
bv µέγαν, xal τὸν σοφὸν μετ’ αὐτοῦ Κύριλλον, xal
"δὲ χαὶ τοὺς πρὸ αὐτῶν τε καὶ μετ αὐτοὺς αἰνιτ-
φόμενοι, τὰ αὐτὰ περὶ τῶν αὐτῶν tv τῷ αὐτῷ θεο-
λογήσαντας Πνεύματι, ὃ δη xal ἡμῖν ὁ λόγος ὑπέ-
ὄχετο δεῖξαι. Μᾶλλον δὲ tl χρὰ τὰς τῶν ἄλλων
&vepeuviv ἐνταῖθα xal περιεργάδεσθαι µαρτνρίας,
ἐν αὐτὸν αὖθις τὸν µέγαν ἑξηγητήν τε xal μάρ-
ηνρα τῶν οἰχείων παρελθεῖν λόγων, καὶ διὰ τῶν αὖ-
τοῦ τὰ αὑτοῦ πιστώσασθαι; Orci τοιγαροῦν Lv τοῖς
αρὸς Εὐνόμιον ὁ μέγας Βασίλειος αὖθις * Τὸ Πνεῦμα
vd ἅγιον αΌξησιν οὗ ζητεῖ, τελειότατον ὃν ’ διὸ xai
παρ αὐτῷ πάντα τέλεια, ἀγάπη, yaph, εἰρῆνη,
μακροθυμία, χρηστότης, σοφία, σύνεσις, βουλὴ,
ἀσφάλεια, εὐσέδεια, γνῶασις, ἁγιασμὸς, ἀπολύτρω-
σις, πἰστις, ἑνεργήματα δυνάμεων, χαρίσματα ἰαμά-
πων, xal ὅσα τούτοις παραπλήσια, οὐδὲν ἔχον iv
ἑαυτῷ ἐπίκτητον, ἀλλ᾽ ἀῑδίως πάντα ἔχον ὡς Πνεῦμα
Θεοῦ, xaX ἐξ αὑτοῦ πεφηνὸς, αἴτιον αὑτὸν ἔχον ὡς
φηγὰν ἑαυτοῦ, χἀχεῖθεν πηχάνον, Πηγὴ δὲ καὶ αὑτὸ
φῶν προειρηµένων ἀγαθῶν. ᾽Αλλιὰ τὸ μὲν ix θεοῦ
«ηγάζον ἑνυπόστατόν ἐστι ' τὰ δὲ ἐξ αὐτοῦ πηγά-
ζοντα ἑνέργειαι αὐτοῦ εἰσι, Συνῳδὰ δὲ τούτοις xai

τὰ περὶ αὐτὸν θεωρούµενα, αὐτὰς τὰς θείας ἑνερ-
γείας καὶ à αὐτοῦ πηγάξειν ὡς φυσιχὰ, xal μηδὶν
φούτων ἐπίκτητον εἶναι παρ) αὐτῷ. Τί oSv, ὦ φιλό-
σοφε; ταῦτα, περὶ ὧν ὁ τοσοῦτος λόγος τοῖς θεολό-
Υοις, x2V di θεολογία, καὶ fj θεοπρεπὴς εὐλάδεια,
εἰσί τι, ἢ χτύπος ἁπλῶς εἶσιν οὕτω, xal διάχενας
fixes ῥημάτων πραγμάτων ἔρημος; Σὺ μὲν οὖν οὗ
ταῦτα µόνον xal τὰ τοιαῦτα διατελεῖς περὶ τούτων
Φρονῶν, ἀλλὰ xal μακράν τινα τὴν εἰρωνείαν — xal
ty Όδριν καταχεῖς τῶν φυσιχῶν τούτων ἰδιωμάτων
τοῦ θεοῦ, xal ἀνουσίονς Χαὶ ἀνυπάμρκτους θεότητας
ἀναισχυντῶν λέχεις αὑτὰ, xal ἡμῖν δῆθεν ἑἐμπαίζων
τε χαὶ χαταμωχώμενος, μᾶλλον δὲ καὶ 8sbv βλασ-
φημῶν ἀναίδην, χαὶ τοὺς ἐχείνου μµύστας xal θε.-
Ἀόγους, τούτων xal γὰρ, οὐχ ἡμῶν ἡ θεολογία, πρὸς
εῶν σῶν ἀνουσίων καὶ ἀνυπάρχτων ἐνεργειῶν λέ-
χεις, ὢ μιαρᾶς χαὶ ψυχῆς xal γλώττης { μηδὲ τοὺς
ἐξ οὐρανοῦ δείσας πρηστΏρας, μηδὲ τοὺς τοῦ μέλ-
λοντος πυρὶς ἀσχέτους καὶ φοθεροὺς ῥύαχας ol τοὺς
ὑδριστὰς κατὰ σὲ τῆς θεότητος µένουσιν. Οἱ δὲ χα-
θηγηταὶ τῆς εὐσεδείας οὗτοι xal ἁπλανεῖς τῶν περὶ
θιοῦ λόγων διδάσχαλοι μηδὲ εἶναί φασιν ὅλως Θ:ὸν
δύνασθαι δίχα τῶν φυσικῶν ἰδιωμάτων αὐτοῦ, ἐπεὶ
μηδὲ φύσιν ποτὲ τὴν οἰανοῦν συνεστάναι δίχα τῶν
αὐτῆς φυσικῶν. Ἐγχὼ δ' ἐμαντὸν οὐκ oio ὅπως
ἔλαθον εἰς τοὺς περὶ θείων ἐνερχειῶν xal αὖθις
ἐξενεχθεὶς λόγαυς, κχαἰτοι Τε xal τησαῦτα τῷ τε
πλήθει xal τῷ µεχέθει σύν γε τοῖς θεολόγοις διδα-

D σχάλοις περὶ τούτων εἰπὼν ἐν τοῖς φθάσασιν, ὧς

μηδὲ τὸν καθ) ὑπερθολὶν ἐριστικὸν χαὶ πολέμιον
ἀντιλέχειν ἐχείνοις ἔχειν. Τούτου δ᾽ ὁ προσδ.αλεγό-
µενος οὐτοσ), xal ἀντιλέχειν δοχῶν αἴτιος, ἐπὶ τὰ
αὐτὰ συνεχῶ; ἄγων τὸν λόγον xal προκαλούμενος,
καὶ τῆς Ίττης λαμέεάνων ὡσανεὶ μηδέ Tett χόρον.
Ἁλλ' ἐπὶ τὸν αὑτὸν xal αὖθις, xal δὴ xoi τὸν
ἀντιλεγόμενον ὑπ' αὑτοῦ, xat βλασφημούμενον περὶ
Ῥεότητος ἐπανέλθωμεν Ἀόγον. Φησὶ τοιγαροῦν πρὸς
τὸν οἰχεῖυν ἀκροατῆν xal πάλιν ὁ Ερηγορᾶς * ᾿ὐρᾶς
Tu) ix τῶν Υινοµένων θαυμάτων xal πραγµάτω»
ἐτυμολογούμενα τὰ ὀνόματα παρωνύµως λέγονται
χὰπὶ τοῦ θεοῦ ; Τοῦτο δέ ἐστιν ὃ χαὶ ὁ μέγας φησὶ
Ἡασίλειος, ὅτι μόνην τοῦ ἑνεργοῦντος τὴ» ὀύναμιν
διὰ τῆς τῶν ἑνεργειῶν κατανοήσεως ἐπιγνώναι δ»-

1007

PHILOTHEI CP. PATRIARCILE

vágsOa. Ὁ δὲ Παλαμᾶς ἅπανῦ", ὡς εἴρηται, τὰ Ex τῶν À Τοῦτο xal vip, φησὶν, ἔστιν, ὃ καὶ 8 μέγας eoe

αοιούτων ἐνεργειῶν παραγόμενα ὀνόματα χαθάπαξ
ἀἁχτίστους μὲν ὀνομάνει θεότητα», ὀρωμένας δ' al-
σθητοῖς ὀφθαλμοῖς, χαὶ διαφόρους ἀλλήλων τε Bp
xa τῖς θείας ἑχείνης φύτειυς. Πάλιν ἐπὶ τὴν οἰχείαν
μετ Εὐνομίου xal οὗτος ἑπανέρχεται σύγχυσιν, 5
φησι πρὸς ἐχεῖνον, xaX δι’ ἐχείνου χαὶ πρὸς τοῦτον
αὖθις ὁ μέγας Ἡασίλειος. Τὰ γὰρ ἴδια xaY φυσιχὰ
τοῦ Θεοῦ κτίσματα συνίθως χαλέσας, ὃ 55 xal tf.
αἱρέσεως αὐτοῦ «b Χοινὺν xal καθόλου γνώρισα,
&nb τῶν χτισµάτων ἐπ αὐτὴν τὴν οὐσίαν ἀναφέ-
ρεσθαι τὰ ὀνόματα λέγει, διπλῶς βλασφημῶν, τῷ
τε εἰς χτίσ.ν χαιασπᾷν φηµι τὰ προσόντα τῷ θεῷ
φυσιχῶς, xaX δι᾽ αὐτῶν τε xal σὺν αὐτοῖς τὴν ἁδιαι-
ῥέτως πηγάζουσαν αὐτὰ φύσιν χατὰ τούτους τοὺς
θεολόγους. xal τῷ pf ἀπὸ τῶν χτισµάτων ἐπὶ τὴ»
θείαν ἑνέργειασν xaV τὴν δύναμιν, ἀλλ' ἐπ᾽ αὐτὴν
ἀνάγεσθαι τὴν Oelav οὐσίαν, ὃ δη xa τοῦ Εὐνομίου
xai της κατ ἐχεῖνον πονηρᾶς δόξης καθαρός ἔστι
τόκος. "AX αἰσχυνέτω χαὶ ἄμφω τούτους Παῦλος 6
μέγας, Ῥωμαίοις οὐτοσὶ vp&zuv: «"O δὴ καὶ εἰπόν-
τες ἔφθημεν, ὅτι τὸ Υνωστὸν τοῦ θεοῦ φανερόν ἔστι
τοῖς ἀνθρώποις * ὁ γὰρ θεὸς αὐτοῖς ἐφανέρωσε * τὰ
γὰρ ἁόρατα αὐτοῦ ἀπὸ Χτίσεως χόσµου τοῖς ποι]-
µασι νοουύμενα χαθορᾶται, fj τε ἀῑδιος οὐτοῦ δύναμις
'kaY θειότης, » "Onep 6 θεῖος Μάξιμος σαφηνίζων,
Πάντα, qno, τὰ ποιῆµατα τοῦ θεοῦ, χατὰ φύσιν
μετὰ τῆς Δεούσης ἐπιστήμης Ὑνωσιιχῶς ὑφ' ἡμῶν
θεωρούμενα, τοὺς xa0' οὓς γεγένηνται λόχους χρυ-
φίως ἡμῖν ἀπαγγέλλουσι, καὶ τὸν ἐφ᾽ ἑχάστῳ ποι]-
pott θεῖον σχοπὸν ἑαυτοῖς συνεχφα[νουσι’ χαθ᾽ ὃ
καὶ οἱ οὐρανοὶ διηγοῦνται δόξαν θεοῦ, καὶ τὸ στε-
ρέυµα τὶν τῶν χειρῶν ἀναγγέλλει ποίησιν. ᾿Αἴδιος
δὲ δύναμίς ἐστι xal θειότης fj συνεχτικὴ τῶν ὄντων
πρόνοια, χαὶ ἡ χατ αὐτὴν ἐχθεωτιχὴ τῶν προνοου-
µένων ἑνέργχεια.

Βασίλειος δ᾽ αὖθις ὁ μέγας αὑτὸ τοῦτο διατρα-
νῶν, πρὸς τοὺς περὶ Εὐνόμιον τοιάδε φησί Τί οὖν
ἐξαίρετον τῇ Ὑνώσει τοῦ Μονογενοῦς, ἣ τοῦ ἁγίου
Πνεύματος γαταλε[φουσιν, εἶπερ αὑτρὶ τῆς οὐσίας
αὐτῆς ἔγουσι τὴν χατάληψιν; Οὐ γὰρ δὴ τῆς δυνά-
µεως, χαὶ τῆς ἀγαθότητος, καὶ τῆς σοφίας τοῦ Θεοῦ
τῷ Μονογενεῖ τὴν θεωρίαν απροσνείµαντες, σύμμε-
«pov ἑαυτοῖς θήσονται τῆς οὐσίας τὴν χατανόησιν’
πᾶν γάρ που τὸ ἑναντίον εἰχὸς αὐτὴν μὲν τὴν οὐσίαν
ἀπερίοπτων εἶναι παντὶ πλην f| τῷ Μονογενεῖ xal
τῷ ἁγίῳ Πνεύματ. * ix δὲ τῶν ἑ-εργειῶν τοῦ θεοῦ
ἀναγομένους ἡμᾶς, xaX διὰ τῶν ποιημάτων τὸν ποιη”
τὴν ἐννηοῦντας, τῆς ἀγαθότητος αὐτοῦ xai τῆς σο-
φία; λαμθάνειν τὴν αἴσθησιν. Τοῦτο γάρ tat: τὸ
γνωστὸν τοῦ θεοῦ, ὃ πᾶσιν ἀνθρώπο:ς ὁ θεὸς ἑφα-
νέρωσε. Καὶ πάλιν πρὸς τὸν αὐτὸν, Δυνάμεως, rol,
γα) σοφίας xai τέχνης, οὐχὶ δὲ τῆς οὐσίας αὐτῆς
ἑνδειχτιχά avt τὰ ποιήµατα, χαὶ οὐδὲ αὐτὴν πᾶσαν
τοῦ ὀτμιουργοῦ τὴν δύναμιν ἀναγκαίως παρἰστησιν.
θέα pot δὲ xai τὴν ἀναισθησίαν τοῦ χενοῦ τούτου
τῶν 0εολ’,γικῶν λόγων ἐξηγητοῦ. Οὐ µ/νον γὰρ Exet-
vto? οὗ ὀύνχται Guvifvat, ἁλλὰ xal α τὸ; αὑτὸν xal
τοὺς οἰκτίους ἀγνοςῖ λγους, μὴ εἰδὼς ἅπερ Ave:

ρ

Βασίλειος, ὅτι µόνην τοῦ ἐνεργοῦντος τὴν δύναμιν
διὰ τῆς τῶν ἐνεργειῶν χατανοήσεως ἐπιγνῶναι δν-
νάµεθα. Καὶ εἰ µόνην, ὡς xal αὐτὸς συμμαρτυρεῖν
ἐνταῦθα τῷ µεγάλῳ δοχεῖς, τὴν τοῦ ἐνεργοῦντος δύ-
ναµιν διὰ τῆς τῶν ἐνεργειῶν ἐπιγνῶναι δυνάµεθα,
ἔχομεν τὸ ζητούμενον, χαὶ λόγος οὐδεὶς ἔτι, brach
xal ἡμεῖς αὐτὸ δὴ τοῦτο ποὸς τοῦ διδασκάλου τοῦ:
του παιδευθέντες φαμὲν, ὅτι δυνάµεως xal σοφίας
ἑνδειχτιχά ἐστι τὰ ποιῆµατα.

AM ἐγὼ, φησὶ Γρηγορᾶς, τὴν οὐσίαν εἶναί
φημι ταύτης τὴν δύναμιν, ἀλλ᾽ obx ἄλλην καὶ ἅλ-
λην οὐδὲ διαφορὰν ἐννοῶ τὴν οἰανοῦν μεταξύ.
Τοῦτο οὖν λέχεις, ὅτι µόνην τὴν τοῦ Θεοῦ οὐσίαν ix
τῆς τῶν ἐνεργειῶν χατανοῄσεως ἐπιγνῶναι δυνά-
µεθα: Καὶ τί ἄλλο τῷ θεῷ κχαταλιµπάνων ἅγνω-
στόν σοι, µόνην λέγεις ἐπιγινώσχειν τὴν οὐσίαν τοῦ
8co» ; Αλλ’ 6 μέγας Βασίλειος οὐχ οὕτω ταῦτα βού-
λεται, βέλτιστε. Τί γὰρ, φησὶν, ἑξαίρετον τῇ γνώσει
τοῦ Μονογενοῦς ἡ τοῦ ἁγίου Πνεύματος xatalat-
Ψουσιν, εἴπερ αὐτοὶ τῆς οὐσίας αὐτῆς ἔχουσι viv
χατάληψιν ; Καὶ πάλιν, Δυνάμεως, φησὶ, χαὶ σοφίας
xaV τέχνης, οὐχὶ δὲ τῆς οὐσίας αὐτῆς ἑνδειχτικά
ἐστι τὰ ποιήματα, χαθάπερ Ίχουσας, εἴπερ fixev-
σας * xal ὅτι εἰχὸς thv μὲν φύσιν αὐτὴν ἀπερίοπτον
εἶναι παντὶ, ix δὲ τῶν ἐνεργειῶν τοῦ θεοῦ πρὸς aó-
τὸν ἀναγομένους ἡμᾶς, τῆς ἀγαθότητος αὐτοῦ χεὶ
τῆς σοφίας λαμθάνειν τὴν αἴσθησιν. Εἶτα πόθεν, b
φιλόσοφε, xàx τίνων λυγίων, f] διδασχαλικῶν ἁρμώ-

6 µενος ἐξηγήσεών τε xal λόγων, τὴν τερατώδη ταύ-

την καὶ τολμηρὰν θεολογίαν ἑξήνεγχας, ὅτι ἐκ εἲς
τῶν ἐνεργειῶν χατανοῄσεως τοι τῶν χτισµάτων,
ὡς αὐτὸς qiie, ἄλλην γὰρ οὐκ οἶσθα πλὴν ταύτης
ἑνέργειαν, µόνην ἑδυνήθης γνῶναι τὴν οὐσίαν wi.
θεοῦ; lloló; σε πονηρὺς δαΐµων ἑμυσταγώγηα
ταῦτα; Τὸ οἴεσθαι xal Ὑὰρ, φησὶν ὁ µέγας Ban
λειος. τοῦ ἐπὶ πάντων θεοῦ αὐτὴν τὴν οὐσίαν ἐξεν-
ρηκέναι πολλῆς ὑπερηφανίας ἐστὶ χαὶ φυσιώσεως.
Σχεδὸν γὰρ xai αὐτὸν ἀποχρύπτουσι τῇ µεγαλη]ν-
ρίᾳ τὺν εἰπόντα, "Exdro tov ἁστόρων' θήσομαι
τὸν θρόνον µου. Καὶ ὁ ἩΝύσσης θεῖος Γρηγόριος
πρὸς Εὐνόμιον οὕτω φησίν ' Ὁ μὲν θεός ἐστι καθ
ἑαυτὸν 6 τι ποτὲ xal εἶναι πιστεύεται *. ὀνομάζετει
δὲ παρὰ τῶν ἐπικαλουμένων οὐκ αὐτὸ ὃ ἔστιν, ἀλλ
ἐξ ὧν ἐνεργεῖν περὶ τὴν ζωὴν ἡμῶν πεπίστεντει.
Καὶ θεὸν γὰρ αὐτὸν λέγοντες, τὸν ἔφορον καὶ ἐπύ-
πτην xai διορατ.κὸν τῶν κεχρυμµένων ἐπινοοῦμεν.
Ὁ δὲ θεῖος Χρυσόστομος, Οἱ προγρῆται, qn3tv, οὗ
µόνον τί τὴν οὐσίαν ἐστὶν ὁ θεὸς ἁγνοοῦντες cal-
γοντα:, ἁλλὰ xal περὶ τῆς σοφίας αὐτῖς πόση -ίς
ἐστιν, ἀποροῦσι. Μαΐτοι γε οὐχ οὐσία ἀπὸ τῆς 60-
φίας, ἀλλ d σοφία ix τῆς οὐσίας. Όταν δὲ pell
ταύτην δύνωνται χαταλαβεῖν μετὰ ἀχριθείας, πόσης
ἂν εἴη μανίας τὸ τὴν οὐσίαν αὐτὴν νοµίζειν ἑύνα-
σθαι τοῖς οἰχείοις ὑπ,61λλειν λογισμοῖς ; Ὅ δὲ χαὶ
Γρηγορᾶς οὗτοσαὶ μετὰ τῶν ἀνομοίων ἐχείνων ἄντι-
Χρυς πάπονθεν, οὗ τοὺς θεολόγους τουτουσὶ μόνους,
ἀλλὰ xal προφήτας ἅμα xal ἀποστόλους, μᾶλλον δὲ
καὶ τὰς ἀνωτάτω περὶ Osbv δυνάµεις,. αὐτά φτµι

1009

CONTRA GREGORAM ANTIRRHETICORUM iX.

1910

τὰ Χερουδὶμ καὶ τὰ Σεραφὶμ, ὑπὸ τῆς ἄγαν ἀπο- A οὕτω τοιγαροῦν χατ᾽ ἐχείνους ἡμεῖς ἕνα σέδοµεν

νοίας τε xai ἀνοίας χάνω χαταλιπὼν, καὶ μόνος
καχῶς αὐτὴν οἰόμενος εἰδέναι την ἀχατάληπτον καὶ
ἀνερμήνευτον xal ἀπερινόητον οὐσίαν τοῦ θεοῦ.
Καὶ «τὸ τούτων ἔτι χαινότερον, ὅτι διανοίας οὕτω
χαὶ ἀπονοίας ἔχων αὐτὸς, εἶθ᾽ ἡμῖν ἐγχαλεῖ, xal

τοῖς ἡμετέροις τὸν τῇ φύσει ἁόρατον θεὸν ὁρατὸν:

ταῖς ἔνεργείαις γίνεσθαι σὖν γε τῷ σοφῷ Γρηγορίῳ
xal τοῖς λοιποῖς λέγουσι θεολόχοις, ἕν τισι τοῖς περὶ
αὐτὸν ἰδιώμασι χαθορώµενον.

— "Exilvo δὲ πόθεν ἔχεις λαθὼν, & φιλόσοφε, ὅτι
τὴν τοῦ θεοῦ φυσιχἠν τε xal ἄπειρον ἑνέργειαν, ἣν
δη xoi πληθυντιχῶς οἱ θεολόγοι πάντες ἐχφέρουσι
xoi θείας ἑνεργείας aütá; φασι, χαὶ παρεπόµενα,
xai ἰδιώματα τῆς θείας φύσεως, πόθεν οὖν ἀχηχοὼς
ἔχεις, ὅτι θεότητας ἡμεῖς ταύτας φαμὲν ἀχτίστους,
xa ἰδίᾳ χαὶ χωρὶς τῆς θείας φύσιω; οὔσας, ὡς elc,
τὰς αὐτὰς, xal ἀνυποστάτους αὖ, xal ἀνουσίους,
χαὶ $vunápxtou; χατὰ ταυτό; Xo) yàp xai μόνου
χαὶ τῖς of ἀλλοχότου διανοίας τὰ τερατώδη xal
χαινὰ χαὶ ἀλλήλοις ἀσύμφωνα ταυτὶ ἀναπλάσματα,
ἃ 6h xe διαθρυλλεῖς πινταχοῦ xal λέγων, xal γρά-
Φων, χαὶ διδάσχων τοὺς παΐῖξας, χαὶ παϊίζων iv οὐ
παιχτοῖς, xal γελωτοποιῶν ὡς ἔθος, xal συχοφαν.:
τῶν thv Χριστοῦ Ἐχχλησίαν, thv ἄτοπον, πονηρὰν
xat δαιμονιώδη ταυτηνὶ συχοφαντίαν, xal τοὺς μὲν
χαχούργους xai πονηροὺς ἑπανιστὰς τῇ xat' εὐσέ-
6ειαν ἀληθείᾳ, τὰς δὶ τῶν ἁπλουστέρων καρδίας
πλήττων, xal θορυθῶν, xai πο)ύν τινα τὸν σἀλον
καὶ τὴν ἀηδίαν ἐπάγων αὐτοῖς, χατατέµνων τε xol
απαράττων τὰ τοῦ Χριστοῦ µέλη, xai fvoyog τοῦ
δώματος αὐτοῦ γιγνόµενος χαὶ τοῦ αἵματος κατὰ
τοὺς πάλαι Χριστοχτόνους ἑχείνους, ὧν διαδόητος
μὲν fj «pa, xal μέχρις αὑτῶν οὐρανῶν ἑλάσασα
«ῷ µεχέθει, διαδοητοτέρα δὶ fj ἀπώλεια, τὰ γὰρ
μέλλοντα σιωπῶ. "Hpcl; μὲν γὰρ χαὶ λέγοντες xai
Ὑγράφοντες xal διαλεγόµενοι χαὶ χοινῇ χαὶ ἰδίᾳ, xol
πάντοτε xal παντὶ, μίαν ἴσμεν θεότητα Πατρὸς xal
Ὑ]οῦ καὶ ἁγίον Πνεύματος, xal θεὸν ἕνα καταγ-
γέλλοµεν, τρισυπόστατον, kvepybv, θελητικὸν, παν-
τοὐύναμον, xat τοὺς μὴ οὕτω φρονοῦντας, ὡς τῆς
ὁγιοῦς ἡμῶν πίστεως ἀἁλλοτρίους, τῷ ἀναθέματι χ1-
θυποδάλλοµεν, χατὰ τὴν τῶν θεολόγων ἡμῶν Tla-
τέρων διδασχαλίαν τε xal παράδοσ.ν. Οὐ γὰρ ὡς οἱ
“'Εδραῖοι σέδοµεν ἕνα θεὸν kv. μιᾷ ὑποστάσε:, τῶν
χαθ᾽ ἡμᾶς εἰς φησι σοφῶν, οὐχ ὡς ὁ Σαθέλλιος, οὐχ
ὡς ὁ "Aptto;, χα) Εὐνόμιος, ὃς xat ταῦτα πρυλαθὼν
χατεσχεύασεν, ἅπερ νῦν οἱ περὶ Γρηγορᾶν xai
*Axlv8uvov διδάσχκουσί τε χαὶ γράφουσιν, ὅτι ὁ θεὸς
µόνον οὐσία bati, xa διὰ τὸ ἁπλοῦς εἶναι, ἡ τελέως
ἑστῖν ἄληπτος J| τελέως ληπτὸς, διὸ ναὶ xdv θεῖον
ὄνομα τῆς θείας οὐσίας ἐστὶ σημαντικὸν, xat ἀπὸ
τῶν κτισμάτων ἐπ᾽ αὐτὴν τοῦ θεοῦ την οὐσίαν ἡμᾶς
ἀνάγεσθχι, μὴ συνιέντες τοῦ θεγγόρου Νύσσης, λέ-
qovto;, Ὁ ἁόρατος τῇ φύσει ὁρατὺς ταῖς ἑνεργείαις
γίνεται Ev τισι τοῖς περὶ αὑτὸν ἱλιώμασι χαθορώ-
µενος · καὶ τοῦ μεγάλου Βασιλείου, Σοφίας, χαὶ
τέχνης, xai δυνάμεως, φάσκοντος, ἁλλ᾽ οὐχὶ τῆς
οὐσίας αὐτῆς ἐἑνδς.χτικἁ ἐστι τὰ πο:ἡματᾗ. Οὐχ

θεόν * ἀλλὰ σέδοµεν ἕνα θεὺν τρισυπόστατον, bvepyi
τε xal παντοδύναμον * ἕνα μὲν κατὰ τὴν οὐσίαν,
τρισυπόστατον δὲ ὡς ἐν τρισὶ γνωριξόμενον ὑπο-
στάσεσιν ' bvepyr δὲ xal παντολύναμον ὡς ivep-
γείας ἔχοντα xat δυνάμεις * ἄχτιστον δὲ xal χατὰ
τὴν οὐσίαν, xal χατὰ τὰς ὑποστάσεις, xal χατὰ
τὰς δυνάμεις, xal χατὰ τὰς ἑνεργείας, 0ὐδὲ γὰρ
τῶν kv τῷ θεῷ τι χτιστὸν, ὡς οὐδὲ τῶν ἓν τῷ àv-
θρώπῳ τι ἄχτιστον, φησὶν ὁ θεῖος χαὶ σοφὸς Μά-
ξιμος. Καὶ πάλιν 6 αὐτὸς περὶ τῶν αὐτῶν ' Ταῖς
πνευµατοχινήτοις τῶν ἁγίων Πατέρων ἑπόμενοι q-
Φοις, xai ταῖς ἐφ᾽ ἡμῶν συνοδιχαῖς ἀποφάσεσιν, ἆπο-
6αλλόμεθα χαὶ ἀναθέματι χαθυποδἀλλοµεν καθάπερ
πρότερον, οὕτω καὶ νῦν, εἰ μὴ μεταμεληθεῖεν, τοὺς δύο

B τοῦ Θεοῦ λέγοντας θεότητας, κτιστὴν χαὶ ἄχτιστον ,

χαὶ τὴν piv θείαν φύσιν µόνον ἄχτιστον θεότητα,

hv δὲ λαμπρότητα τῆς θείας φύσεως, καθ) fjv χαὶ

6 Κύριος àv θαθδὼρ περιῄστραψε τοὺς μαθητὰς, xal
πᾶσαν δύναμιν χαὶ ἑνέργειαν θείαν, χαὶ πάντα τὰ
περὶ τὴν θείαν φύαιν θεωρούµενα xal θεολογού-
μενα, θεότητα κχτιαστήν. Ἡμεῖς δὲ µίαν θεότητα
προσχυνοῦμεν xai πρεσθεύοµεν, τοῦ Πατρὸς xol
τοῦ Υἱοῦ xai τοῦ Ἁγίου Πνεύματος * οὐχ ἓν οὐσίᾳ
6t µόνῃ, ἀλλὰ xal δυνάµει, xal ἑνεργείᾳ ἀκτίστῳ,
καὶ πᾶσι τοῖς περὶ τὴν οὐσίαν θεωρουµένοις xal
θεολογουµένοις. Καὶ αὖθις ' Οὐ δύο θεότητας λέγο-
μεν ἡμεῖς, οὐδ' ὑπερχειμένην τε xaX ὑφειμένην,
ἀλλὰ µίαν ' οὐχ àv οὐσίᾳ δὲ µόνον, ἀλλ ky τῇ διὰ
πάντων τελε,ότητι θεωρουµένην, ὡς xal ὃ Νύσσης
θεῖος Γρηγόριός quat. Τίνων τούτων; Αὐτεξουσιό-
τητος, σοφίας, ἀγαθότητος, δημιουργιχῆς, θεοποιοῦ,
θελητικῆς δυνάµεως. Καὶ τοιαῦτα μὲν μεῖς ἰδίᾳ
τε xal χοινῇ τοῖς τε ἡμετέροις ὁμιλοῦντες, χαὶ tol;
ἑναντίοις διαλεγόµενοι, χαὶ λέγομεν καὶ γράφοµεν,
ὥσπερ ἔφην τ[να δὲ xal συνοδιχῶς xal λόγοις καὶ
γράμµασιν εἴπομεν, ἴσααι μὲν xal ἡ µεγάλη xoi
θαυμαστὴ πόλις αὕτη, μᾶλλον δὲ τὸ τῆς πόλεως
πλεῖστον xal χάλλιστον, ὅσοι, φημ), τότε τοῖς ἐχεῖ
λμγοµένοις παρῆσαν. Οὐδὲ γὰρ ἓν γωνίᾳ, φησὶ, mé-
πραχται ταῦτα. Καὶ ὁ συνοδιχὸς δὲ τόμος παρὼν,
τὰ μὲν Ἔδη δεδήλωχε, τὰ δὲ χαὶ εἰσαῦθις δηλώσει.
T! οὖν ὁ τόμος φησί; Πολλῶν μεταξὺ λόγων χινη-
θέντων, ἤρξαντο οἱ διαφερόµενοι τῆς χατὰ τοῦ θεσ-

p σαλονίχης κατηγορίας. Ἡ δὲ ἣν τοιάδε, ὡς ἄρα Ev

τισι τῶν ἑαυτοῦ συγγραμμάτων γράφει πολλάχις
δύο χαὶ πολλὰς θεότητας, καὶ ταύτας ὑπερχειμέ-
νας τε χαὶ ὑφειμένας. Καὶ τοῦτον τὸν λόγον πολ-
λάχις εἰπόντων xat περικροτησάντων, xal ταύτας
δη τὰς φωνὰς χαταιτιωµένων, ὁ εὐσεθέστατος βα-
σιλεὺς ἐπὶ τούτοις, Γενέσθω ἡμῖν φανερὸν, ix£-
λευσε, πότερον τῶν λαληθέντων kv. αἰτίαις ποιεῖσθε
τὰς λέξεις αὐτὰς, τὰ διὰ τῶν λέξεων δηλούμενα
πράγµατα, χαὶ ἁμφότερα. Ei μὲν 56h 6 πόλεμος
πρὺς τὰ πράγµατα, εί τῇ σχιᾷ τοῦ πράγµατος πο-
λεμεῖς, τῇ λέξει παραχαθήµενος; ἐξεταστέον γὰρ
bh αὐτὰ γυμνὰ τὰ πράγµατα, χαὶ παρὰ τῶν θεο"
λόγων τὴν ἓν τούτοις ἀλήθειαν ζητητέον. EL δὲ τοῖς
πράγµασι σύμφωνοι διατελοῦντες, τῇ λέξει µέμφε.

1011

PHILOTHKl CP. PATRIARCHAE -

1014

σῦε: ἀλλ) ἡμεῖς γε οὗ λέξεων ἕνεχεν ἐνταῦθα συνὰ- A πολλάκις , δίκαιον ἂν sti τὸν l'or yopd, αὐτὸν ixel-

ληλύθαμεν * οὐδὲ γὰρ περὶ τῶν ὀνομάτων xatà τὸν
Θεολόγον δυγοµαχήῆσομεν, χἰνδυνον οὐδένα εἱδότες
περὶ τὰς λέξεις, ἕως ἂν ὁ νοῦς ὑγιαίνειν δοχῃ. "Ez
τούτοις ὃ θεσσαλονίχης, Λέξεων ὀλίγος ἐμοὶ λόγος,
ἔφη * οὐ γὰρ ἓν ῥήμασιν ἡμῖν, ἁλλ᾽ Ev πράγµασιν
ἡ εὐσέδεια, χατὰ τὸν θεολόγον Γρηγόριον. Περὶ δὲ
δογμάτων xal πραγμάτων τὸν ἀγῶνα ποιοῦμαι * χᾶν
τις ἐπὶ τῶν πραγμάτων ὁμοφωνῇ, πρὸς τὰς λέξεις
οὗ διαρέροµαι. Πρὸς δὲ τὴν παρὰ τῶν ἀντιλεγόντων
προφεροµένην κατηγορίαν ἐχεῖνο λέγω᾽ Αύο μὲν
εγὼ θεότητας, f] πολλλς καὶ διαφόρους ἐπὶ τῆς ἁγίας
Τριάδος, καὶ ἄλλην μὰν εἶναι τοῦ Πατρὸς, ἄλλην δὲ
τοῦ Υἱοῦ, ἄλλην δὲ τοῦ Πνεύματος, οὔτε ἑφρόνησα,
οὔτε φρονῶ, οὔτε μὴν φρονήσω τῇ χάριτι τοῦ Χρι-

voy παριόντα τῷ λόγῳ δειχνύναι, πρὸς εἶνας dl
περὶ μοναρχίας τὲ καὶ πολυθεῖας αὑτῷ λόγοι, καὶ
à μαχρὰ σχιαµαχία, xaló τερατώδης χαὶ φασμα-
τώδης ἐχεῖνος πόλεμος. Οὐδὲ γὰρ πρὸς τοὺς τὰ ei
ρηψένα φρονοῦντάς τε xal χηρύττοντας, πῶς TÀp;
εἰ pl] που xal τὰ δὶς δύο πέντε τις λέγοι, καὶ τὰ
ὃς ἑπτὰ δέχα, καὶ τὸ ζῶον λογικὸν, θνητὸν, νοῦ zeli
ἐπιστήμης δεχτιχὸν λίθον ἄντιχρυς. Ταῦτα xa γὰρ
καὶ τὰ προαόµοια τούτοις µεθυόντων, οὗ νηφόντων
ἂν εἴη, μᾶλλον δὲ xà ἐξεστηχότων τινῶν καὶ πα-
βαφβρονούντων. ἸΑλλ) ὅτι μὲν οὐ πρὸς ἡμᾶς Exstiva,
ξῆλον αὐτόθεν παντὶ τῷ μὴ τὸν ἐγχέφαλον βεόλαμ-
μένῳ. El δ' ὅτι τὸ τῆς θεότητος ὄνομα οὗ τῇ φύσει τοῦ
Θεοῦ µόνον, ἀλλὰ καὶ τῇ ταύτης ἔνεργείᾳ μᾶλλον

στοῦ * ἀλλὰ xal τοὺς οὕτω φρονοῦντας χαθυποδάλλω B προσήκειν εἴπομεν, τοῖς ἱεροῖς ἑπόμενοι θεολότοις,

τῷ ἀναθέματι. Ἁλλ' οὐδὲ ἄλλο τί φηµι θεότητα
ἑχτὸς τῆς τρισυποστάτου θεότητος, οὔτε οὐσίαν
θείαν, f) ἀγγελιχὴν, οὔτε ὑπόστασιν χατὰ τὸν μέγαν
Διονύσιον * à)À' ἑνεργείας θείας, καὶ προόδους τινὰς
φύσει προσούσας ἐξ ἀῑδίου τῷ θεῷ, τῷ τῆς θεότη-
τος ὀνόματι προσηγόρευσα τοῖς ἁγίοις οἱόμενος σύμ-
Φωνα λέγειν. ᾽Αλλ) οὐδὲ ταῦτα εἶπον ἄν, εἰ μὴ πρὸς
ἀνάγχην ἦλθον παρὰ τοῦ ἀντιλέγοντος, nal κατὰ
ἀντιπαράστασιν, xal πρὸ; ἐχεῖνον ἁγωνιζόμενος,
póvnv ἄκτιστον λέγοντα θεότητα τὴν οὐσίαν τοῦ
Θεοῦ, πᾶσαν δὲ δύναμιν χαὶ ἑνέργειαν θείαν τῆς
οὐσίας διαφέρουσαν εἰς χτίσµα χατασπῶντα. "Άλλως
vt καὶ toUt' εἴπον, οὐ πολλὰς ἐντεῦθεν σννάγων θεό-
τητας, ὡς αὐτοὶ χαταφεύδονται. Καὶ δτλον Ex. τῶν

ἐμῶν συγγραµµάτων τῶν τε ἄλλων, καὶ τῆς ὀμρλο- C

τίας.. Ἐν πᾶσι γὰρ οὕτω τοῦτο προάγεται παρ'
ἐμοῦ, ὡς ὑπὸ τῶν ἀντιλεγόντων μὲν λεγόμµενον, om"
ἐμοῦ δὲ μὴ ὁτεργόμενον, Μίαν γὰρ οἴδα θεότητα
τὴν αὐτὴν τρισυπόστατον, καὶ παντοδύναμον xal
ἑνεργῃ. Πλὴν οὔτε περὶ τῶν λέξεων τότε ὁ σχοπὺς
ἐμοὶ, ἀλλ᾽ ἅπας 6 ἁγὼν περὶ τῶν πραγμάτων, οὔτε
νῦν περὶ ὀνομάτων xal αυλλαδῶν διαφέροµαι, ἀλλὰ
«Gv πραγμάτων εὐσεδῶς ἀνακηρυχθέντων Χριστοῦ
χάριτι, ἔτοιμός εἰμι πᾶν, ὅπερ ἂν ἡ θεία σύνοδος
πιρὶ τῶν λέξεων διαγνῷ, στἑρδαι xat ἀποδέξασθαι.
'Eo' ol; ὅ τε εὐσεδέστατος xol Υαληνότατος βασι-
λεὺς, xal ἡ θεία σύνοδος τὸν Θεσσαλονίκης άποδε-
ξάμενοι διὰ πάντων τῆς εὐσεθοῦς διανοίας, fj περὶ

ἐπεὶ καὶ τῶν ἐνεργειῶν ol αὐτοί φασιν οὗ τῆς θείας

εἶναι φύσεως τὰ θεῖα ὀνόματα πάντα, xaX τὴν Geb;
φωνὴν ἑνεργητικήν τε xal σχετιχἠν φησι, χαθὰ ἃ

καὶ φθάσαντες εἶπον, τὸ γὰρ ὑπερούσιον, xal ὑτιρ-

ώνυμον, καὶ ἀνώννμον χαθ) αὐτὸ, εἰ διὰ τοῦτο το»
νυν διθεῖαν οἱ περὶ Γρηγορᾶν ἡμῖν ἐγχαλοῦσι κεὶ
πολυθεῖαν, οὗ καθ ἡμῶν μᾶλλον ἣ χατὰ τῶν &-
δασχόλων δῆλοι τυγχάνουαι τἀγχλήματα καὶ ciy
βλασφημίαν πραφέροντες, ὧν ἑκμαθόντες dps
ἔχομεν ἑἐχεῖνα.

Καὶ τοῦτο μὲν οὖν ἄνωθεν ἔργον τῷ Γρηγορᾷ,
χαθὰ δήπου xai ὁ λόγος ἡμῖν πολλάχις δεδειχὼς
ὦπται, τῷ προσωπείψ χαθαπερεί ttv χατὰ τῆς
ὄψεως τῶν ἁγίων ἡμῖν χρωµένῳ, ἔπειτα βάλλεν
ὅλῃ καὶ χειρὶ καὶ γλώττῃ, οὐ xa0' ἡμῶν μᾶλλον ἡ
χατ ἐχείνων, μᾶλλον δὲ τῷ μὲν δοχεῖν χαθ᾽ ἡμῶν

(τε χἀχείνων ὁμοῦ, τῇ δὲ ἀληθείᾳ χατὰ τῆς αὐτὸς

αὑτοῦ χεφαλῆς.

"AX ἐπειδῇ xal τοῦτό y: πρὸς τοῖς ἄλλοις, pl"
λον δὲ xal πρὸ τῶν ἄλλων πάντων σχεδὸν, ἄνω αοὶ
χάτω Γρηγορᾶς ἡμῶν καταψεύδεται, τὸ μηδένας
ὡς αὐτόν φησι, τῶν ἁγίων μάρτυρας ἡμᾶς spp
ρειν τῶν δογματικῶν ὑφ ἡμῶν περὶ Θεοῦ λαγοί»
νων, Ὁρᾶᾷς xai γὰρ, ἔλεγε πρὸς τὸν αὐτοῦ qot
πρὸ βραχέος, ὡς οὐδὲ µίαν ἐχεῖνος προχοµίζει nud
σνναιροµένην ἁγίων αὐτῷ µαρτυρίαν, ἀλλ' ὥοαρ
χρησμοὺς δογµατίζει τὰ δεδογµένα ol, καὶ ὅει πἀν-
tuv ὁμοῦ, φησὶ, χαταφεύδεται τῶν ἁγίων, συµ”

τὰ θεῖα κεχρηµένος διατὲλεῖ, καὶ μάλιστα τῆς εὖ- D Φωνεῖν μὲν αὐτοὺς ταῖς αὐτοῦ βλασφημίαις e3fe-

γνωμοσύντς αὐτὸν ἑπαινέσαντες, Βεότητας μὲν δύο,
ἡ πολλὰς, ἢ ὅλως ἀριθμὸν θεοτήτων μήτε λέγεσθαι,
μήτε plv vostela: ἀσφαλῶς διωρίσαντο, μηδὲ χὰρ
εἰρῆσθαι τοῦτο παρὰ τῶν θεολόγων, δια ρορὰ» µέν-
τοι οὐαίας θείας, χαὶ θείας ἑνεργείας, ἢ xoi θείων
ἑνεργειῶν, καὶ µάλα νοεῖσθαι καὶ λέἐγεσθαι προ”
ετρέφαντο, διαῤῥήδην τοῦ τοιούτου δόγµατος παρὰ
τῆς Ἐκχλησίας χεχηρυγµένου, ὡς xai χατωτέρω
δειχθἠσεται. Ὁ δὲ θεσσαλονίχης προθύµωύ xal λίαν
ἀσμένως τοῦτο χατεδέξατο. |
Τούτων οὑτωσὶ παρ ἡμῶν» xol νοουµένων, xal
λεγομένων, xai γραφοµένων, lola τε xal Gwvo-
φιχῶ» ἀναχ,ρυχθέντων ὁμοῦ xai Υραφέν-ων, xal
τωπωθέντων, 024 Άπας μόνον, ἁλλὰ xa. ὃὶς χαὶ

διζόµενος, τίνες δ ἐχεῖνοι, xal πῶς, καὶ £9
συμφωνοῦσιν οὐ λέγων ἐπεὶ τοίνυν οὕτω x&v v;
προδήλοις τούτοις ἀχρατῶς xal xaÜ' ὑπερθλν
ἀνα' σχυντεῖ Γρηγορᾶς, ἀναγκαῖον ἂν εἴη, «à *
Φυνεπτυγµένως μικρῷ πρόὀσθεν ὑπὸ τοῦ τόμου fe
θέντα τῶν περὶ θεότητος θεολογικῶν ῥητῶν we
τὖτερον ὑφ ἡμῶν προτεθῆναι xat αὖθις, καὶ δὲ καὶ
τὰ λείποντα xai ξυγγενῆ τοῖς εἰρημένοις ἐξ αὐτῶν
quc τούτων προστεθῆναι τῷ }άγῳ.

Καὶ πρῶτος ἡμῖν ὁ Νύσσης θεῖος Ερητόρεςς ci»
αγέσθω τῷ λόγψ, τοιάδε πρὸς Εὐνόμιον ἐν wk
ἀντιῤῥητικοϊς λέγων ’ Καὶ αὐτὸ τὸ τῆς δείς
ὄνομα, εἶτε τὴν ἐποπτικὴν, εἴτε τὸν προνοητόχ
ἑξονσίαν σηµαίνει. οἰχείως clie mph; τὸ ἀγθρώα

1013

CONTRA GREGORAM ANTIRRHETICORUM ΙΧ.

3014

vov. Ὁ yxp ch» δύναμιν παρασχὼν vol; obsit τοῦ A τῆς προνοητικῆς, 3) τῆς πανταχοῦ θεούσης, 3) al-

εἶναι θεὺς xal ἑπόπτης τῶν ὑπ) Exelvou γεγονότων
kat. Καὶ μετ) ὀλίγου' Ἐπειδὴ τοίνυν τὸ χεφάλαιον
τῆς συμφορᾶς ἡμῶν τοῦτο ἦν, τὸ ἐχχηρυχθῆναι
τοῦ ἀγαθοῦ Πατρὸς τὸ ἀνθρώπινον, χαὶ τῆς θείας
ἔπόφεώς τε xal χηδεµονίας ἔξω γενέσθαι, διὰ
τοῦτο ὁ πᾶσαν τὴν λογιχὴν χτίσιν ποιµαίνων, - χα-
ταλιπὼν ἐν τοῖς ὑψηλοῖς τὴν ἁπλανῆ τε xal ὑπερχό-
σµιον ποίµνηνι τὸ πεπλανημένον πρόδατον, τὴν ἡμῶν
λέγω φύσιν, ὑπὸ φιλανθρωπίας µετέρχεται. Τὸν γὰρ
χα:νὸν ἐχεῖνον ἄνθρωπον, τὸν χατὰ θεὸν χτισθέντα,
ἐν ᾧ χατῴχησε τὸ πλῥρωμα τῆς θεότητος σωµατι-
χῶς, τοῦτον διὰ χαθαρότητα τῇ συγγενείᾳ τοῦ Πα-
«pb; τῆς φύσεως ἡμῶν προσοιχειώσας, πᾶσαν τὴν
ποινωνὸν τοῦ αώµατος αὐτοῦ καὶ συγγενή φύσιν
πρὸς τὴν αὐτὴν χάριν συνεφειλχύσατο. Καὶ πάλιν ὁ
αὐτὸς, ἐν τῷ Περὶ θεότητος Υἱοῦ τε xal Πνεύματος
λόγῳ * Φασί τινες φύσεως εἶναι σημαντικὴν τὴν
θεότητα. Ἡμεῖς δὲ φαµεν, ὅτι ὄνομα σημαντικὸν ἡ
θεία φύσις 1 οὑχ ἔχει, ἢ ἡμῖν οὐκ ἔχει. "AX εἴ τι
xai λέγεται εἴτε παρὰ τῆς ἀνθρωπίνης συνηθείας,
εἴτε παρὰ τῆς θείας Γραφῆς τῶν περὶ αὐτὴν áro-
σηµανθέντων ἔστι τι, αὐτὴ δὲ ἡ θεία φύσις ἄφρα-
στός τς xal ἀνεχφώνητος μένει, ὑπερδαίνουσα md-
σαν thv διὰ φωνῆς σιµασίαν.

Λαθέτωσαν δὲ τῆς ἀνοήτου αὐτῶν βλασφηµίας
xai τὸν ὄφιν χατήγορον' ὃς δείχνυσιν ὅτι «b τῆς
δρατιχῆς ἑνεργείας τὴν σηµασίαν ἔχει. Συµδου-
Ῥεύων γὰρ ἄφασθᾳι τῶν ἀπηγορευμένων, τοῦτο
ἑπαγγέλλεται, ὅτι ᾿Ανοιγήσονται ὑμῶν οἱ ὀφθαλμοὶ,
καὶ ἔσεσθε ὡς θεο[.

"Opi« ὅτι τὴν θεατικὴν ἑνέργειαν προσμαρτυρεῖ
τῇ φωνῇ τῆς θεότητο;; οὗ γὰρ ἔστι θεάσασθαί {:,
ph τῶν ὀφθαλμῶν ἀνοιγέντων. Οὐχοῦν οὐχὶ φύσιν,
ἀλλὰ τὴν θεατιχἠν δύναμιν ἡ τῆς θεότητας προση-
Υορία παρίστησιν. 'O &' αὑτὸς οὗτος θεολόγος xal
Ἑρὺς ᾿Αθλάδιον περὶ τῆς ἁγίας Ὑράφων Τριάδος,
Ὁμολογοῦντες, oval, θεὸν τὸν Πατέρα, θεὺν τὸν
YU, χαὶ Θεὸν τὸ Πνεῦμα, πῶς οὗ λέγομεν τρεῖς
θεοὺς, ἀλλ’ ἕνα Θεόν», Ἐπεὶ τὸ Θεὸς ὄνομα ivep-
- γείας ἑστὶ δηλωτικόν * παρὰ γὰρ vb θέειν παντα-
χοῦ, fj θεᾶσθαι, fj αἴθειν τὴν μοχθηρίαν ἠτυμολόγη-
ται, xa05 μὲν ἕχαστον πρόσωπον ἀπηρτισμένην ἔχει
τὴν τοιαύτην ἑνέρχειαν, ἀπηρτισμένον ἕξει πάντως
καὶ τὸ ὁγλωτιχὸν αὐτῆς ὄνομα, xaX χυρίως ἔσται,
xai χληθείη θεός’ χαθὸ δὲ µία xal ἁπαράλλακτος
ἓν τοῖς τρισὶν d) εἰρημένη ἑνέργεια, µία χαὶ dj θεό-
της χαὶ el, θεὸς &v τρισὶν ὑποστάσεσιν. Ἐπὶ γὰρ
he ἀχτίστου Τριάδος οὐχ ἔστιν εὑρεῖν ὄνομα 6n-
λοῦν thv φύσιν αὐτῆς. Καὶ πάλιν ὁ αὑτὸς, θεὸς
ἑνεργοῦντα δηλοῖ, φησί’ Ὀκότης δὲ ἐνέργειαν. Οὐ-
δὲν τῶν τριῶν ἐνέργεια, ἀλλὰ μᾶλλον ἐνεργοῦν ἕκα-
στον αὑτῶν. ᾿Αχούεις, ὦ Γρηγορᾶ, τοῦ θεολόγου τού-
του, πῶς διὰ παντοδαπῶν λογισμῶν xat ἑνστάσεων,
xai γραφικῶν πρ) τουτων μαρτυριῶν, ἀποδείχνυ-
σιν oũ µόνον τὸ τῆς θεότητος, ἀλλά καὶ τὸ τοῦ Θεοῦ
ὄνομα ὡς ἐξ αὐτῆς παραγόµενον, ph τῆς φύσεως

εἶναι τῆς θείας αὐτῇς, ἀλλὰ τῆς φυσιχῆς αὐτῆς

ἑνεργείας μᾶλλον, εἴτε τῆς ἐποπτικῆς, φησὶν, εἴτε

θούσης ἤτοι φ)εγούσης τὴν μοχθηρίαν ; Καὶ τοσοῦ-
τον ἁπαγορεύει sb τῆς φύσεως αὐτῆς τοῦ θεοῦ πα-
ῥαστατιχὸν εἶναι τοὔνομα, ὅτι xal βλασφημίαν
ἀνόητον χατηγορεῖ τῶν οὕτω περὶ τούτων φρονούν-
των, xal τὸν ἀρχέχαχον ὄφιν χατήγορον αὐτοῖς ἑφί-
στησι διὰ ταῦτα. Λαθέτωσαν xal ykp, qnot, τῆς
ἀνοήτου αὐτῶν βλασφηµίας τν ὄφιν κατήγορον. Τί
οὖν xal αὐτὸς ἀνοήτως xaz' ἐχείνους τοὺς τότε, μᾶλ-
λον δὲ xal μαχρῷ κχἀχείνων ἀνοητότερος, τούς τε
εῶν λοιπῶν θεολόγων, xai 65 xal τοὺς τοῦ μεγάλου
«ούτου λόγους βιάζῃ, πρός Υε τοὐναντίον ἅπαν αὖ-
κοὺς φιλονειχῶν περιτρέπειν, xal οἱονεὶ µαχομέ-
νους αὐτοὺς ἑαυτοῖς xal ἀλλήλοις ἁποδειχνύειν ;

p Ἔφης xal γὰρ τὸν θεσπέσιον τουτονὶ θεολόγον πρὸς

ἝἛλληνας γράφοντα τὺ Θεὸς ὄνομα σημαντιχὸν οὗ-
σίας εἰπεῖν, ἀγνιῶν, ὅτι xal αὐτὸ τὸ τῆς οὐσίας
ὄνομα κατ αὑτοὺς τούτους τοὺς θεολόγους τῆς οὗ-
σ.οποιοῦ δυνάμεώέ τε xal ἑνεργείας, οὗ τῆς ὕπερου-
clou χρυφιότητός ἐστιν ὄνομα ὑπερώνυμος yàp
ἐκείνη, κἀθάπερ ἀχούεις, καὶ ἀνώνυμος, τε 6h xal
«hy διὰ φωνῆς πᾶσαν ὁπερθαίνουσα σηµασίαν. "Al-
lec τε xai τὸ «je οὐσίας ὄνομα οὗ µόνον ἐπ᾽ αὐτῆς
τῆς οὐσιοποιοῦ δυνάµεως, xal δὴ καὶ ἐπὶ τοῦ ύπερ-
ουσίου ἐξ αὐτῆς φημι ταύτης τῆς ἑνεργείας τοῖς
θεολόχαις τούτων λαμθάνεται, καθὰ δη xa i ζωη,
xai τὸ φῶς, xal fj εἰρήνη, καὶ ὁ ἀγαθὰς, xal τὰ κα”
ῥραπλήσια τούτοις, ἀλλὰ καὶ ἐφ) ἑχάστῃ τῶν τριῶν
ὑποστάσεων εὗροις ἂν αὐτοὺς τῷ προσρήµατι tfe

C οὐσίας χρωµένους, χαὶ δὴ καὶ ἐπ᾿ αὐτῆς τῆς θεότη-

«ος ὅλης, οὐσίαν θείαν λέγοντας ὅλον ὁμοῦ τὸν τρισ-
υπόστατον θΘεὸν, φύσιν δηλονότι, xal ὑποστάσεις,
xai φυσικὰ πάντα xal οὐσιώδη, «à παρεπόµενα δη-
λαδὴ χατ᾽ αὗτοὺς τούτους τοὺς θεολόγους τῇ θείᾳ
φύσει. Τῷ δὲ χαὶ πᾶσιν ἁπλῶς ἔθος ὡσαύτως Ev τε
χράμμασι χαὶ ὁμιλίαις χεχρῆσθαι ' ὡς ὅταν τὴν
ἀγγελικὴν τυχὸν λέγωµεν, h τὴν ἀνθ ρωπείαν οὐσίαν.
O6 γὰρ δὴ οὐσίαν τοτηνικαῦτά φαμµεν οὕτω λέγοντες
ὑποστάσεων xai φυσικῶν ἐνεργειῶν καὶ δυνάµεων
δίχα, ἀλλὰ φύσιν δηλονότι σὺν τοῖς ἁδιαιρέτως ταύτῃ
συνοῦσι, φημὶ δὴ ταῖς ὑποστάσεσι, καὶ τοῖς quat-
xol; πᾶσι καὶ οὐσιώδεσι. Καὶ τοῦτον τοιγαροῦν τὸν
λόγον χαὶ Γρηγόριος ὁ μέγας, Πρὸς Ἓλληνας περὶ
θεότη-ος χαὶ μοναρχίας διαλεγόµενος, καὶ βουλόµε»
voc αὐτοῖς δεῖξαι τὺν παρ’ ἡμῶν πρεσδευόµενον τρισ-
υπόστατον Θεὸν, οὗ πολλοὺς θεοὺς χατά τὸν Ἑλλι-
νιχὸν Όθλον, ἀλλ) ἕνα πεφυχόταΜιᾶς, φησὶν, οὔσης
τῆς θείας οὐσίας, xal ἑνὸς τοῦ παραδηλοῦντος αὖ-
thv ὀνόματος τοῦ θεὸς, εἷς χυρίως iex 865 τῷ
λόγῳ τῖς οὐσίας ἀκολούθως, Τουτο δὲ ἔλεχεν, οὗ
τὴν θείαν οὐσίαν ἐνταῦθα διαιρῶν τῶν τε τριῶν αὖ-
τῆς ὑπ.στάσεων xal τῶν φυσιχῶς, πολλοῦ Ys xal
δεῖ. Uo γὰρ δὴ µόνον εἷς ὁ θεὺς, ἀλλὰ xal τρία * τὸ
μὲν τῇ οὐσίᾳ, τὸ δὲ ταῖς ὑποστάσεσι. Πῶς ἂν οὖν
ὑγιαίνειν ὁ διδάσκαλος νοµιτθείη τὰ θεολογικά,
οὕτω ΥΣ κατὰ ck τοῦ τῆς οὐσίας ἐχληφθέντος ἐν-
ταῦθα λόγου, ἐπ᾽ αὐτοῦ qnt μόνου τοῦ ὑπερουσ:ου
τῶν τε φυσιχῶν χαὶ τῶν ὑποστάσεων. δίχα; Ἔρεϊ
χαὶ ΥὰΦ εὐθὺς πρὸς αὐνάν τις ἀντιλέγων, ὡς; od,

1015

ΡΗΙΙΟΤΗΕΙ CP. PATRIARCH/E

οἷς àsttv. ὁ θεὸς, ἀλλὰ καὶ τρία, xal οὐ πἀνν χε A vuv ἰδίωμα τῆς átblou οὐσίας, ftc ἐστὶ Πατὴρ xal

ἀληθὴς 6 περὶ τοῦ ἑνὸς οὐτοσὶ σὺς λόγος. ᾽Αλλ' οὐχ
οὕτω τὸν τῆς οὐσίας ἐνταῦθα λόγον ἐξείληφεν ὁ δι-
ὅ4σχαλο;ς, ἀλλὰ χαθάπερ ἡμεῖς πρὸ βραχέος ἔφημεν
μάλιστα, obslav ὅλον εἰπὼν ὁμοῦ τὸν ἕνα τρισυπό-
στατον xa: παντοδύναμον θεόν * οὕτω xal γὰρ xol
ὁ πᾶς τῆς θεολογίας ἁπταίστως δ.ασώτεται τῷ OU
δασχἁλῳ σχοπὺὸς, μηδεμιᾶς ἡστινοσοῦν ἐπιφυομένης
ἀντιλογίας. Oo μὴν ἀλλὰ xXxelvó. ve δεῖ πρὺς τοῖς
εἰρημένοις τούτοις σχοπεῖν, ὅτι «pb; Ἓλληνας Ó
Θεολόγος τὸν ἑαυτοῦ ποιο/µενος λόγον, ὑπὲρ µοναρ-
χίας τε ἑνιστάμενος τὸν ἀγῶνα, χαὶ χατὰ τῆς Uxel-
νγων πολναρχίας xal πολυθεῖας χωρῶν, o6 δεῖν εἶναι
νενόµ.χε διαφορὰν οὐσίας θείας xaX ἑνεργείας εἰσ-
άγειν τό γε νῦν εἶναι, χαὶ λαδάς τινας xal προφά-

σεις µέχρι γοῦν συλλαθῆς τε χαὶ λέξεως τοῖς πολυ- B

θέοις ἐχείνοις διδόναι, xaX οὕτω γε τὴν θεολογίαν
ὥσπερ ἐπίτηδες συγχέειν δοκεῖν - ἀλλὰ τὴν ὑπερώ-
vupóv τε καὶ ἀνώνυμον θείαν οὐσίαν ἐκ τῆς φυσι-
χἝς αὐτῆς ἑνεργείας, φημὶ 6h τῆς θεότητος, ὀνομά-
ζει, χαθάπερ δὴ χαὶ οὐσίαν τὴν αὐτὴν ix τῆς o0-
αιοποιοῦ δυνάµεως ταύτης, ὃ Df xol ἄνωθεν τῇ
θεολογίἰᾳ νενόµισται πάσῃ, τῇ τε παλαιᾷ φημι xat
*fj νέᾳ, χαθὰ $5 xal προὔφην * οὐδὲ γὰρ ἔστιν ἅλ-
λως χα)εῖν τὴν ἀνώνυμον. Πρὸς δέ ys πιστὸν ἄνδρα
φημὶ δὴ τὸν ᾽Αθλάδιον, δεῆσαν αὖθις τῷ χλεινῷ
τούτῳ διδασχάλῳ περὶ τῶν αὐτῶν γράφειν ὁμοίως,
οὐχ ὡσαύτως φαίνεται χεχρηµένος τῷ Aóytp * ἀλλὰ
«hv θείαν ἑνέργειαν θεοπρεπῶς διακρἰνας τῆς θείας
οὐσίας τῷ λόγψ, καὶ τὴν χατὰ φύσιν ἁτοδείσας δια-
φορᾶν, τῷ τὴν μὲν θείαν οὐσίαν ὑπὲρ xdv ὕνομα
πεφυχέναι, τὴν δὲ ταύτης φυσιχὴν ἑνέργειαν ὀνομά-
ζεσθαι, xal τὴν μοναρχίαν ix ταύτης xal τὸν ἕνα
xaX µόνον τρισυπόστατον θεὸν λαμπρῶς ἀποδείχνυσι.
Καθὸ μὲν γὰρ, φησὶν, ἕχαστον πρόσωπον ἁπηρτισμέ-
νην ἔχει τὴν τῆς θεότητος ἑνέργειαν, ἀπηρτισμένον
ἕξει πάντως καὶ «b δηλωτικὸν αὐτῆς ὄνομα, xal xu-
ρίως ἔσται καὶ χληθείη θεός καθὸ δὲ µία χαὶ ἆπαρ-
άλλαχτος iv τοῖς τοισὶν dj εἰρημένη ἑνέρχεια, µία
καὶ dj θεότης, xal «I, Geh; ἓν ερισὶν ὁποστάσεσιν,
Ἐπὶ γὰρ τῆς ἀκτίστου Τριάδος oóx ἔστιν εὑρεῖν
ὄνομα δηλοῦν τὴν φύσ'ν αὑτῆς. Οὕτω καὶ Ἰουστῖνος
ὁ φιόσοφός τε xal μάρτυς, xal εἴ τις τῶν διδασκά-
ων ἕτερος περὶ τῶν τοιούτων φασὶ καὶ οὐχ ἄλλως *

Υἱὸς καὶ ἅγιον Πνεῦμα, Ὁ πάντα ἐποπτεύειν xal
θεωρεῖν xal γινώσχειν. Καὶ ταῦτα μὲν, ὅσον xàx
τοῦ ῥηθέντος λόγου τῷ Γρηγορᾷ δεῖξαι, ὅτι τὸ τῆς
θεότητος ὄνομα εἰ καὶ τῆς οὐσίας ὁ θεολόγος οὗτος
εἶναί φῆσιν, ἀλλ ἀπό τινος ἰδιώματος ταύτῃ προσόν-
τος ἐστὶ λαμδανόµενον, ἐπείπερ ἀπερινόητόν ἐστι ὁ
τί ταύτης xal ἄχαταληπτον.

"Opa δὲ χαὶ τὸ περὶ τῆς χαθόλου θείας ἑνεργείας
ἐχεῖνο τοῦ αὐτοῦ θεολόγου, φιλόσοφε. θεὸς, φησὶν,
ἑνεργοῦντα δηλοϊ, θεότης δὲ ἑνέργειαν οὐδὲν δὲ τῶν
τριῶνὲνέργεια, ἀλλὰ μᾶλλον ἐνεργοῦν ἕχαστον αὐτῶν,
ἵνα µάθῃς, μὴ νῦν μὲν τὸν Υἱὸν τοῦ Θεοῦ, xol €
ΙΠνεῦμα τὴν θείαν ἱνέργειαν εἶναι λέγειν χαχῶς, vuy
δ' αὐτὴν τὴν θείαν οὐσίαν, ἑνέργειάν τε xal αὑτενέρ-
γειαν, χαὶ τὴν θείαν θέλησιν αὐτὴν ταύττν τὴν οὐ-
σίαν ἀκριθῶς, τὰ μὴ xa0' ἑαυτὰ, ἀλλ ἐν τῇ πηγα»
ζούσῃ ταῦτα θεἰᾳ οὐσίᾳ ὑφεστῶτα χα) θεωρούµενε,
*vtb μὲν αὐτὴν τὴν Oslav οὑσίαν, τοτὲ δὲ τὰς αὑτῖς
θεαρχικὰς ὑποστάσεις χαχὼς φανταζ/μενός τε χεὶ
λέγων, χαὶ μηδὲ τὴν χατ’ ἐπίνοιαν γοὺν ἐννοῶν Oce-
πρεπῆ τούτων διαγορὰν, ἃ δὴ xat διθρύλλεις βλασ-
φημῶν tv τοῖς φθάσασι, xal πάντα θεολογικόν τε xal
πατριχὸν παραλογιζόμενος λόγον. Σχόπει µοι δὴ xal
τὸν µέγαν ἑξῆς αὖθις Βασίλειου, τὰ αὐτά σοι tpavé-
τερον περὶ τῶν αὐτῶν ὡσαύτως διαλεγόµενονο Πολλὰ
γὰρ περὶ διαφορᾶς ἑνεργείας θείας xal φύσεως προε»
πὼν, ὡς xal ἡμῖν ἓν τοῖς φθάσασιν Ίδη «κπολλάχις
εἴρηται, els". ἐπάχει xáxslvya* ObxcUv ἡ «fc. ivep-

6 Υείας ταυτότης ἐπὶ Πατρός τε xol Υἱοῦ καὶ [wi

pato; ἁγίου δείχνυσι σαφῶς τὸ τῆς φύσεως ἆκερ.
άλλαχκτον. ὥστε χλν φύσιν σηµαίνη τὸ «rn θεό.
τητος ὄνομα, χυρίως xal τῷ ἁγίῳ Πνεύμαει ety
προσηχορἰαν ἑἐφαρμόζεσθαι ταύτην ἡ τῆς οὗσίας
χοινότης συντίθεται. Αλλ' obx ola ὅτως ix
τῶν τῆς φύσεως ἔνδειειν τὴν προφηγορίαν τῆς δεύ-
τητος φέρουσιν ol- πάντα χαταοχευάζοντες, ὥσπερ
οὐχ ἀχηχοότες παρὰ τῆς Τραφῆς ὅτι χειροτονητὴ
φύσις οὐ γίνεται. Ἀξωσῆς δὲ τῶν Αἰγυπτίων ἔχειρο-
τονήθη θεὸς, οὕτω πρὸς αὐτὸν εἰπόντος τοῦ χρημα;
είζοντος, ὅτι Θεό» σε Σέδωχα τῷ Φαραώ. Οὐκοῦν
ἑξιωσίας τινὸς εἴτε ἐποπτιχῆς, εἴτε ἐνεργηταῆς
ἔνδειξιν ἡ προσηγορία φέρει. Ἡ δὲ θεία φύσις iv
πᾶσι τοῖς ἐπινοουμένοις ὀνόμασι χαθὸ ἔστι μένει

οὐδὲ γὰρ οἵονται, χαθὰ δὴ xal χαθεξῆς ἔτι τρανότε- D ἀσήμαντος, ὡς ὁ ἡμέτερος λόγος. Καὶ μετ ὀλίγον

po» διὰ τῶν αὐτῶν θεολόγων ὡσαύτως διαδειχθήσεται.

AN' ἵνα χαὶ ἐξ αὐτοῦ, φημὶ, τοῦ πρὸς Ἕλληνας
λόχου τοῦ Θεηγόρου Νύσσης, ἐξ οὗ καὶ τὴν ἔνστασιν
«oU χατὰ τῖς ἀληθείας δηλαδὴ λόγου χοµίζειν ὁ Γρη-
γορᾶς οἴεται, νῦν τὸν ἡμέτερον ἀποδείξωμεν λόγον,
φέρε χἀχεῖνα προθῶμεν εἰς μέσον. Ἡ κατὰ τὴν οὗ-
s(1v, qnot, μονὰς τῆς ἁγίας Τριάδος, δηλονάτι xal
xatà τὸ θεὺς ὄνομα, δηλωτιχὸν γὰρ τοῦτο τῆς οὐσίας,
οὗ τὸ τί αὐτῆς παριστῶν δηλονότι, ἐπείπερ ἆπερι-
νόητον χαὶ ἀχατάληπτον τὸ τῆς θείας οὐσίας, ἀλλ
ἀπό τινος ἱδιώματος προσόντος αὑτῃ λαμθανόμενον
παραδηλοῖ αὐτὴν, χαθάπερ τὸ χρεμετιστιχὸν xa τὸ
τελαστιχὸν ἱδιώματα ὄντα φύσεων, λεγόμενα σηµαί(-
vis. τὰς φύσεις, ὠνπέρ ἐστιν ἰδ.ὠματα. Ἔστιν τοῦ»

Ec οὖν ἑνεργείας ὄνομα ἠ,θεότης, ὡς μίαν ἑνέργειαν
[ίατρὸς, Υἱοῦ xa Πνεύματος ἁγίου, οὕτω μίαν φᾷ-
μὲν εἶναι καὶ τὴν θεότητα, εἴτε χαὶ χατὰ τὰς τῶν
πολλῶν δόξας, φύσεω; ἑνδειχτιχόν ἐστι τὸ τὴς θεό-
τητος ὄνομα, διὰ τὸ µηδεμίαν εὐρίσχειν Ev τῇ φύσει
παραλλαγὴν, οὐκ ἀπειχότως pid; θεότητος shy
Τριάδα ὁριζόμεθα. "Οτι μὲν οὖν οὗ τοῦ χρυφ/ου τῆς
ὑπερουσίου θεότητος ἡ θεότης ὄνομα, πῶς yàp τοῦ
χαθάπαξ ἀῤῥήτου καὶ ἀνωνύμου ; ἁλλὰ τῆς οὗσιω»
δῶς προσούσης αὐτῇ ἑνεργείας, kx. πολλῶν οὕτω Kr-
3ov τῶν τε νῦν, τῶν τε πρότερον ὑπὸ τῶν θεολόγων
ἀπὸ µέρους ῥηθέντων, εἰ xal xatà ἀντιπαράστασιν
ὁ µέγας οὐτοσὶ πρὸς τὸν ἀντιλέγοντα κροόγων τὸ
λόγον, Else καὶ φύσεως ἑνδειχτικόν ὃστι, gue, vel

1017

CONTRA GREGORAM ANTIRRHETICORUM 1X.

1018

vopa τῆς θεότητος χατὰ τὰς τῶν πολλῶν δόξας, A περὶ ποίας αὐτοῖς τοῦ Πνεύματος θεότητος ἦν ὁ λό-

ὅπερ διὰ κολλῶν ἀνεσχεύασε πρότερον. καθ) ὑπόθε-
σιν olovel συγχωρῶν ὕστερον, ἵν ix περιουσίας ὁ
περὶ μιᾶς θεότητος λόγος αὐτῷ τὸ ἰσχυρὸν ἔχῃ. ἄλ-
λως τε xa εἰδὼς ἀπὸ τῶν ἐνεργειῶν ἐπὶ τὴν θείαν
οὐσίαν ἀναφερόμενα τὰ θεῖα ὀνόματα, διά τε τὸ
ἐχείνης ἀνώνυμον, καθάπερ ἤδη πολλάχις εἴρηται,
xal ὅτι ἅπερ αἱ οὐσιώδεις ἑνέρχειαι καθ Ὀπαρξίν
εἰσί τε xai λέγονται, θεὸὺς, ζωὴ, φῶς, εἰρήνη, σο-
φία, δύναµις, καὶ τὰ ξυγγενῃ τε χαὶ ἀχόλαυθα τού-
τοις, ταῦτα xav' αἰτίαν τὸ ὑπερούσιόν ἐστί τε xal
λέγεται, ὃ 63 χαὶ Διογύσιος ὁ μέγας φησίν.
Ἐρωτητέον tk ἤδη τοὺς περὶ Γρηγορᾶν τε xal
Ἀχίνδυνον ἑξῆς, vlc ἂν fj θεότης εἴη, ἣν οἱ μεγά-
λοι τῆς Ἐκκλησίας οὗτοι διδάσκαλοι, Ἡασίλειος ὁμοῦ
xal Γρηγόριος, οἱ καὶ τὸν νοῦν xai τὴν σοφίαν
ἀδελφοὶ χαθάπερ 0h xal τὰ σώματα, τὴν μὲν φύσιν
ἁπαγορεύουσιν εἶναι, τῆς δὲ φύσεως μᾶλλον ἑνέρ-
γειαν Aéyouaw. "Ap! ἡ θεότης ἐστν αὕτη, χαθ᾽ fiv
δήπου χαὶ θεός ἐστιν 6 θεὸς, f] θεέτης ἑἐστὶν ἑτέρα
κατ αὐτοὺς παρὰ τοῦ θεοῦ χτισθεῖσα, xai ἀγγέλοις
ὅμοῦ xal θεοειδέσιν ἀνθρώποις διδοµένη ; Τοιοῦτον
xai γὰρ τὸ τῆς αὐτῶν θεολογίας ὑφηλόν τε xal πε-
Ρινενοηµένον, ἵνα μὴ δύο, φτοὶ, θεότητες ἄχτιατοι
χαὶ νοοῖντο, καὶ λέγοιντο. AU) xal Διονύσιον τὸν ἐξ
Αρείου πάγου σοφὺν παρεξηγούμενοι θεολόγον,
ὑποστάτην τῶν αὐτῷ φυσιχῶς προσόντων λέγοντα
τὸν θεὸν, τῶν τε ἄλλων φημὶ, χαὶ δὴ xal τῆς αὖ -
τοαγαθότητος xal βεότητος, προνοίας xal ἀγαθότη-

roc. περὶ τῆς φυσιχῶς τῷ θεῷ προσούσης, ἢ περὶ
ἡστινοσοῦν ἄλλης, ὡς οἱ παρόντες φασὶν οὗτοι, Χτι-
στῆς. Γένοιτο Υὰρ ἂν χαὶ ἡμῖν ἱνταῦθα τὰ παρὰ
τῆς τῶν ἐχδρῶν μαρτυρίας χατὰ τὸ ἁδόμενου δή-
πονθεν ἀξιοπιστότερα. Ti γοῦν περὶ ἑκείνων ὁ µέ-
γας ἔφη Βασίλειος; Ἐχχαλύπτουσι, qot, φανερώτε-
p^»v τὸν τοῦ λόγου σχοπὸν, ἐπὶ μὲν τοῦ Πατρὺς χα-
ταδέχεσθαι τὸ θεὸν εἶναι, xal τὸν ΥΏν ὡσαύτως τι»
μᾶσθαι τῷ τῆς θεότητος ὀνόματι ονντιθέµενοι, τὸ
δὲ Πνεῦμα Πατρὶ καὶ Yid συναριθµούµενον, µηχέτι
καὶ τῇ τῆς θεότητος ἐννοίᾳ συμπαραλαμθάνεσθαι.
Καὶ πάλιν. Τίς ὁ λόγος, τὴν ἐν τοῖς ἄλλοις ὀνόμασι
χοινων/αν πρὸς Πατέρα τε χαὶ Υἱὸν συγχωροῦντας
τῷ ἡ]νεύματι, µόνης ἀποσχοινίζειν αὐτὸ τῆς θεότητος;,
E! 6b µικρότερον, φησὶ, χατὰ τὸν ἐχείνων λόγον
ἐστιν, fj ὥστε τοῦ τῆς θεότττος ὀνόματος πρὸς Πα-
τέρα τε xal Υἱὸν την χοινων/αν χωρῆσαι, οὐδὶ ἄλλου
τινὸς τῶν θεοπρεπῶν ὀνομάτων µετέχειν ἄξιον.

Καὶ αὖθις. ᾽Αλλὰ λέχουσι φύσεως ἑνδεικτιχὴν
εἶναι τὴν προσηγορίαν ταύτην, ἀχοινώνητον δὲ εἶναι
πρὸς Πατέρα xai Υἱὸν τὴν τοῦ Πνεύματος φύσιν,
χα) διὰ τοῦτο μηδὲ τῆς χατὰ τὸ ὄνομα τοῦτο χοι-
νωνίας µετέχειν.

Καὶ πάλιν Ὥστε κἂν φύσιν σημαίνῃ τὸ τῆς θεό-
ςητος ὄνομα, χυρίως xai τῷ ἁγίῳ Πνεύματι τὴν
προσηγορίἰαν ἑφαρμόξεσθαι ταύτην ἡ t7; οὐσίας χοι-
νότης συντίθεται. "AXX οὐχ οἵδ' ὅπως ἐπὶ τὴν τῆς
φύσεως ἔνδειξιν τὴν προσηγορίαν «rc θεότητος φὲ-

τὰς αὐτὰ θερλογοῦντα, μεθεχτῶς ix Θεοῦ τοῦ ἁμε- C Ρουσιν ol πάντα κατασχενάνοντες.

θέχτου προϊούσας ἀφθόνῳ χύσει καὶ ὑπερθλυζούσας,
περὶ ὧν δήπου xal ἡμεῖς kv τῷ πρὠτῳ τῶν προτέ-
puv πρὸς Γρηγορᾶν λόγων διαλαβόντες πλατύτερον
ἔφθημεν, xal τοῦτον οὖν σὺν ἐχείνοις οἱ σοφοὶ πα-
ραλογιζόμενοι τὺν διδάσχαλον, xai χτίστην τῶν τε
ἄλλων φυσικῶν, xaX δῇ καὶ τῆς ἑαυτοῦ θεότητος τε-
paseuópavot τὸν θεὸν, ἑρωτάσθωσαν ὅπερ εἶπον, εἰς
ἐστι dj θεότης αὕτη, περὶ f; τοῖς διδασχάλοις 6
λόγος. Μᾶλλον δ᾽ ἐχεῖνοι μὲν πολλάχις xai διὰ πολ-
λῶν κτίσμα ταύτην εἱρήχασιν εἶναι θεοῦ, ἐπειδὴ
41; οὐσίας αὐτοῦ πώς ἐστι διαφέρουσα” τὸ δὲ ταύ-
της ὁπώσποτε διαφέρον κτίσμα πᾶν κατ αὐτούς.

Ἡμᾶς 8 ἀνάγχη xal πάλιν ψφευδοµένους αὐτοὺς
xal θτομαχοῦντας ἐξελέγξαι κἀν τούτῳ συνῄθως.
Καὶ πρῶτόν γε τῶν ἁτοπωτάτων ἂν εἴη, xal πᾶσαν
ἀνοίας τε xal παραπληξίας παριόντων ὑπερδο)ὴν,
τὸ τὴν πρόνοιαν xal ἀγαθότττα xai ἐποπτιχὴν δύ-
vajiy τοῦ Θεοῦ χατὰ τούτους τοὺς θεολόγους, τὴν
τοὺς ἑαυτῆς μετόχους θεοποιοῦσαν ἁῤῥήτως xai
θεουργοῦσαν, χαὶ χοινωνοὺς θείας ἀποδειχνῦσαν φύ-
σεως. ες φύσεως ἀποξενοῦν τολμᾷν τοῦ θεοῦ, xal
τῇ δούλῃ χτίσει 6.ναοιθμεῖν * ὥσπερ ἂν et τις Dare,
μὴ χρυσῷ εὰ χρυσούμενα σώματα, μολύόδῳ δὲ μᾶλ-
how» χαταχρυσοῦσθαι, fj xal τῷ ἡλίῳ μὴ ταῖς φυτι-
καῖς ἀχτῖσιν ἐνοῦσθαι τοὺς χαταλαμπομένους, ἀλλὰ
τῇ τῶν ἐκ βαλανείων τε xaX ὁστράχων χαµ.νεαίᾳ
ΦλοΥί. Ἔπειτα χἀχεῖθεν ἄν εἴη τὸ ζητούμενον ἕναρ-
y&e, t παρὰ τῶν αἱρετ.χῶν ἐχείνων ἀχούσαεμεν,
πρὸδς οὓς δηλαδὶ xax τοῖς θεολόγοις ὁ λόγοι τότε

'O δὲ Νύστης θεῖο; Πρηγόριος, Φύσεως, φητὶν,
εἶναι λέγουσι σημαντιχὴν τὴν θεότητα οἱ τὰ Μα-
χεδονίου δηλόνοτι τότε νοσοῦντες. Ἡμεῖς δέ φαµεν,
ὅτι ὄνομα σημαντ.,χὺν ἡ θεία φύσις οὐχ ἔχει. Καὶ
μετ) ὀλίγον * Λαδέτωσαν δὲ τῆς ἀνοήτου αὐτῶν βλας-
φημίας xa τὸν ὄφιν κατήγορον. Συμθδουλεύων γὰρ
ἄφασθαι τῶν ἀπηγορευμένων, τοῦτο ἑπαγγέλλεται,
ὅτι Ανοιγήσονται ὑμῶν οἱ ὀφθα.μοὶ, καὶ ἔσεσθε
ὡς θεοί. ᾿Ορᾷς ὅτι τὶν θεατικὴν ἑνέργειαν προσ-
μαρτυρεῖ τῇ φωνῇ τῆς θεότητος; Οὐχοῦν, φησὶν,
οὐχὶ φύσιν , ἀλλὰ τὴν θεοτικἣν δύναμιν ἡ τῆς θεό-
τητος προσηγορία παρἰσττσι. ,

Καὶ τοιαῦτα μὲν τὰ τῶν Πνενματομάχων, ὣς
φασ.ν οἱ διδἀσχόάλοι, τοιαῦτα δὲ καὶ τὰ τούτων αὐ-

D τῶν αὖθις, πρὸς ἑχείνους περ' τῆς θεύτητος δη)ον-

ότι τοῦ Πνεύματος. Ἐξ ὧν οἶμαι τοῖς πᾶσιν ὁ σχο-
Th; ἑχατέρων γίνεται φανερὸς, τῶν μὲν τῆς θεόττ-
τος τοῦ Πατρός τε xai τοῦ Μουογενοῦς ἁλλοτριοῦν
χάχιστα βου)ομένων τὸ Πνεῦμα, ἐπειδῇ καὶ τῆς φύ-
σεως ἐχείνων ἀλλότριον αὑτοῖς ἑνομίξετο τῶν δὲ
εἲς εὐσεθείας aU διδασχάλων, τῇ τῆς φυσιχῖς ἕνερ-
γείας ταυτότητι, τοῦτο xal yàp εἶναι τὴν τῆς θ:6-
τητος πρ;αηγορίαν τρανῶς ἀπὸ τῆς θείας Γραφῆς
ἀπέδειςχν, καὶ τὸ τῆς φύσεως παρασττσάντων χοι-
νὺν, ὥστε xaX ἄμφω δι’ ἀλλήλων ὁμοῦ κάλλιστά τε
χαὶ ἁσφαλέστατα δείχνωσθαι, διὰ μὲν τοῦ τῆς φυ-
σιχΏς ἑνεργείας δηλαδη τῆς θεότητος χοινοῦ τὸ χοι”
wi» xal ἠνωμένον, μᾶλλον δὲ xol ἀχριθῶς Bv τῆς
φΊσεως, διὰ 3 τοῦ τῆς φύσεως αὖθι; ἑνὸς τὸ χοινὺν

1019

PHIL OTHE! CP. PATRIARCH.E

1020

«αἱ ἀχριδῶς ἓν τῆς μιᾶς τῶν τριῶν θεότητος. Ὡς A μὲν χτιστὴῆ θεότης πρόσεστι τῷ θεῷ, λέγοντοςι

ἐντεῦθεν ἕνα Θεὸν εὐσεδῶς ἐν τρισοὶ προσώποις
γνωρίζεσθαι, ὁμοούσιον, ὁμοδύνάμον, παντοδύναμον,
μίαν ἔχοντα τὴν φυσιχὴν ἑνέργειαν xat θεότητα, xal
διὰ τοῦτο καὶ .Θθεὸν ἕνα τὰ τρία, τὸ παραδοξότατον,
πεφυχέναι, ἐπειδὴ µίαν τῶν τριῶν ὥσπερ ἡ φύσις,
οὕτω δὴ χαὶ fj θεότης χατ᾽ αὐτοὺς 6h τούτους τοὺς
θε,λόγους. - |

Ej b ὁ μετὰ Βαρλαάμ τε χαὶ ᾿Αχίνδυνον, μᾶλλον
δὲ καὶ σὺν ἐχείνοις χαχῶς ἐπεισχωμάσάς αὖθις τῇ
Χριστοῦ Ἐχκλησίᾳ, τί χοὶ πρὸς ταῦτα λέγεις, εἰπό.
Ἰδοὺ γὰρ αὐτὴν Σξηλέγχθης τὴν µίαν τῆς Τριάδος
θεότητα κχτιστὴν εἶναι δοξάζων τε xax διδάασχων,
xa0* ἣν ὁ θεὸς ἔστι xat λέγεται, ὅπερ αὐδὲ τοῖς &p-
χτίοις αἱρετιχοῖς ἐχείνοις οὐδέσιν ἐπῆλθεν εἰπεῖν.
E! γὰρ fj ἀεὶ οὖσα θεότης, καθ) fjv ἐστι θεὸς ὁ θὲὸς,
οὖκ ἔστιν ác, ὁ θεὶλς ὁ ἀεὶ Ov, οὐχ ἔστιν ἀεὶ θεὸς
χατὰ gí. Καὶ τὸ ἑξῆς αὐτὸς , φιλόσοφε, aóvays * τὸ
ἀεὶ ὃν οὐκ ἔστιν ἀεὶ, xal ὁ θεὸς οὐχ ἔστι θεός: 1
xai οὕτως, 'U Πατὴρ καὶ ὁ YU xai τὸ Πνεῦμα Τὸ
ἅγιον τῇ μιᾷ φυσιχῇ ἐνεργείᾳ εἷς χατὰ τοὺς θεολό-
vouc θ:ός. Ἡ δὲ ἐνέργεια αὕτη κχτιστὴ κατὰ cl,
τῇ μιᾷ ἄρα χαὶ κχτιστῇ ταύτῃ χατὰ αἱ ἑνεργείᾳ at;

εὃς χτισ-ὸς θεός. "II πάλιν οὕτως * El τὰ πολλὰ xal
κτιστὰ xatà σὲ ὁ θεὸς, τοῦτο xal γὰρ αὐτὸς τὰς
τοῦ Θεοῦ φυσικὰ: ἑνεργείας λέγεις, bv alc xat τὴν
ohv δήπου θεότητα, τὸ Ev xal ἄκτιστον οὗ θεὸς LE
ἀναγχαίου. El δὲ τὸ ly xai ἄχτιστον οὗ θεὸς χατὰ
σὲ, χυρίως τὸ ὃν πάλιν οὐχ ὃν, xaló Osho οὐ θεὸς

χατὰ σέ. Οὕτω διὰ πάντων οὐ δυσσεδὴς µόνον, ἀλλὰ ς

καὶ ἀσεδὴς xai ἄθεος Qv ἐξηλέγχθης, καὶ τὴν δι-
Octav τε χαὶ πολυθεῖαν, μᾶλλον δὲ χα) τὴν ἀθεῖαν
αὐτὴν ἀχριθῶς χατὰ τοὺς ἐμοὺς φιλοσόφους τε xal
βιολόγους ἐχφυγεῖν op δυνἠσῇ, Φφιλόσοφε, ἕως ἂν xal
«τιστῆν ἐπεισάγῃς, καὶ ἀλλύχοτόν τινα xal τερα-
τώδη θεότητα, χαὶ εἰς χτίσµα χατασπᾷς τὰ τηῦ θεοῦ
φυσιχά.

Ἁλλ' ἐγὼ, φησὶν ὁ φιλόσοφος, τὴν διθεῖαν ἐχφεύ-
Ύων μάλιστα, xal τὴν πολυαρχίαν τε xai ἀθεῖαν
ὑφορώμενος, τάςτε παρ) ὑμῶν λεγοµένας ἑνεργείας,
. xai τὴν θεότητα, εἰ μὴ τὴν οὐσίαν σηµαίνοι τοῦ
Θεοῦ, χτιστὰς εἶπον, ἓν µόνον εἰδὼς ἄχτιστον αὐτὴν
«hv οὐσίαν τοῦ Θεοῦ, τὰ δὲ περὶ τὴν οὐσίαν πάντα
χτιστά. Κἀγὼ τοῦτ αὐτὸ xal οὐχ ἄλλο γε εἶναί

µίαν εἶναι θεότητα τὸ ἄχτιστον χαὶ τὸ χτιστὸν, εἰ
δὲ φυαιχἠν ἔχει xat οὐσιώδη δύναμιν, jc .ἄνευ οὐδὲ
θεὺς εἶναι, μᾶλλον δὲ οὐδὲ εἶναι δύναται τοπαράπαν
κατ) αὐτούς τε τούτους τοὺς θεο)όχους, χαὶ δὴ xal
τὸν φυσιχὸν χαὶ ἀληθῃ λόγον, διθεῖαν τε vol πολυ-
θεῖαν ἐντεῦθεν εἰσάγεσθαι; Καΐτοι ye xaX πολλάχις
Ίδη παρ ἡμῶν τε xal τῶν ἱερῶν ἡμῶν διδασχάλων,
o) μὴν ἁλιὰ xal πρὸς αὑτῶν τῶν Ανγίων ἔχεις
ἀκούσας, καὶ αὐτὸς δ ὁ συνοδιχὸς τόμος διαῤῥή-
δην ἀναχηρυχθέν τε καὶ βεθιιωθὲν δείχνυσι τὸ µη-.
δαμῶς δύο θεότητας, f] πολλὰς νοεῖσθαι καὶ λέγε-
σθαι, μηδὲ γὰρ εἰρῆσθαί φηαι τοῦτο τοῖς δεολόγοις,
οὐσίας μέντοι θείας χαὶ ἑνεργείας θείας δ.αφορὰν
xai νοεῖσθαι xal λέγεσθαι διαῤῥήδην ἄναπηρυτ-
ποµύνου τοῦ τοιούτου δόγµατος ὑπό τε τῶν θεολόγων,
χαὶ 6h xai τῶν λογίων αὐτῶν, χαὶ πρὸς τούτοις, ὅτι
xal θεότης fj θεία ἑνέρχεια, f| ἡ τοῦ θεοῦ θεότης
ἑνέργεια. οὐδὲ γὰρ οὐδὲν οὐδαμῶς οὐδὲ περὶ τούτου
διαφερόµεθα, ὑπὲρ οὗ καὶ τοῖς χοινοῖς διδασχάλοις
τῆς Ἐκχλησίας ὁ λόγος νυν.

El δὲ καὶ ὁ λόγος αὐτῶν τε xol ἡμῶν παραλυπεῖ
τὴν ἀλήθειαν, εἰ θεότης χατ᾽ αἰτίαν ἡ ὑπερώνυμός
τε xal ἀνώνυμος τοῦ θεοῦ λεγοµένη οὐσία τὴν χατὰ
φύσιν δύναμιν χαὶ ἑνέργειαν ἑαυτῆς, φημὶ δὴ τὴν
θεατιχὴν καὶ προνοητιχὴν xal θεοποιὸν ἑνέρχειαν,
θεότητα xa0' ὕπαρξιν ἔχοι χαλουμένην, xoi οὕτω
γὰρ µία, χαὶ οὗ δύο xal πολλαὶ ἡ θεότης ἐστὶ τοῦ
Πατρὺὸς xai τοῦ Ylou xai τοῦ ἁγίου Πνεύματος,
ἐπειδῆῇ χαὶ τοῦ αὐτοῦ xal ἑνός ἐστι 8:00, xal fj φύ-
σις xal ἡ φυσιχὴ xat ἀχώριστος δύναμι; xal ἑνέρ-
γεια xal θεότης, xal εἷς θεὺς τοῦτο χἀκεῖνο, xal οὗ-
cla τοῦ Θεοῦ µία xal ἁδιαίρετος μετὰ τῶν οὗσιω-
δῶς προσόντων αὐτῇ, τρισυπόστατος, ἔνεργὸςι θὲ-
λητιχὴ, παντοδύναμος. Ἡ χαὶ τὸ τρισυπόστατον αὖ-
εὓὺς ἀρνήσῃ τῆς θέότητος, ἵνα μὴ τρεῖς εἰσαγάγῃς
θεούς" ἐπειδὴ καὶ θεὸς ἕκαστον τῶν θεαρχικῶν προς-
ώπων, xaÜ' ἑαυτὸ θεωρούμενον. Αλλ' οὗ χαταδέξη
τὸν λόγον, ἐπειδὴ ταῖς μὲν ὑποστάσισι τρία τὸν θεὸν
ἴσμεν, τῇ δὲ οὐσίᾳ καὶ τῇ δυνάµει xal τῷ τῆς θεό-
τητος λόγῳ Év. Πῶς οὖν ἐνταῦθα μὲν ὅπου xat πρὀο-
ωπα τυγχάνει xai χαθ) ἑαυτὰ ὑφεστῶτα, οὗ ερεῖς
ἀναγχάξῃ νοεῖν θεοὺς, καΐτοι γε καὶ χαθ' ἑαυτὸ
Ocdv ἕχαστον ὃν, ὅπερ ἔφην, ἀλλὰ θεὸν ἕνα τὰ τρία

enit, τὸ διθεῖτην σε xal πολύθεον, xat ἄθεον &pya- D xai νοεῖς καὶ λέγει * ἐχεῖ δὲ xal ταῦτα τῶν qua:-

φάμενον, ὅτι τὰ μὲν οὐσιώδη τοῦ θεοῦ πάντα, xal
δὴ χαὶ τὴν φυσικῶς αὐτῷ προσοῦσαν ἀρνῇ θεότητα,
κτιστὴν ὃ) αὐτὸς ἀντεισάγεις θεότητα, οὐχ οἶδα τί-
vog θ:οῦ xal πόθεν ἤχρυσαν. Ὥστε sl μὲν xal χτι-
στὴν ἔχοι θεότητα χατὰ σὲ fj τοῦ θεοῦ θεότης τοι
jj φύσι;, οὐδὲν ἐμποδὼν εἶνχι πρὸς τὸ µίαν εἶναι
θεότητα’ εἰ δὲ θεστιχην χαὶ προνρητικὴν ἔχοι δύ-
ναµιν ὁ θεὸ:, fixot θεότγτα ἄχτιστον xal συναΐδιο»,
καὶ ἀχώριστον τῆς οὐσίας αὐτοῦ, xaÜ* ἣν xa: θεὸς
ἔστι τε xa. λέγεται, ὀπλονότι χατὰ τοὺς θεολόγους,
καὶ τἆλλα τὰ προσόντα αὑτῷ φυσιχῶς, τοῦτ αὐτὸ
«ἣν πολυθεῖαν τε xat πολυαρχίαν εἶναι κατὰ σὲ.
K^l τἰς ἂν ἀξίως χαταγελάσαι τῆς ἀνοίας xal
ἁπονοίας ἅμα, χα) Oh xat «3; ἁμαθίας τῆς σῆς. el

xiv τοῦ θεοῦ μηδαμῶς καθ) ἑαυτὰ ὑφεστώτων, ἀλλ᾽
ἐν τῇ πηγαζούσῃ θεωρονµένων ἁδιαιρέτως οὐσίᾳ,
οὐχ ἕνα νοεῖς xal λέχεις 8cbv τὴν οὐσίαν τοῦ Θεοῦ
μετὰ τῶν προσόντων αὐτῇ φυσικῶς, καὶ θείων Γρα-
φῶν μάλιστα xa συνόδων xal θεολόγων ὁμοῦ πάἀν-
των ἀναχηρυττόντων ταυτὶ, xal σύν γε τῷ ἠνω-
µένῳ τῆς θεολογίας χαὶ τὸ διαχεχριµένον ἄριστα ὃι-
δασχόντων, οὗ µόνον ἐπὶ τῆς οὐσίας φημὶ xal τῶν
τριῶν ταύτης προσχυνητῶν προσώπων, ἀλλὰ χάπὶ
τῆς αὑτην αὖθις οὐσίας xal τῶν φυσιχῶν ταύτης
ἱδμωμάτων τε xol ἑνεργειῶν, ὧν δηλαδὴ µίαν καὶ
την θεότητά φασιν;,

Ὅτου δὲ χάριν ἀγαθότητας μὲν πολλᾶς, xal ο0-
olaz, xal ζωὰς, καὶ ὄντα. xal φῶτα φυσικὰ τὸν Uc

101

CONTRA GREGORAM ANTIARHETICORUM IX.

1022

9) «byete, χαΐτο: yt τῶν θείων ὀνομάτων τούτων Α thv τοῦ Θεοῦ οὐσίαν παρίστηαιν ἀθύνατον γὰρ

ἁπλ τῶν φυσιχῶν ἰδιωμάτων τοῦ θεοῦ, χαὶ iz τν
ὑ περώνυμον οὐσίαν ἀναγομένων, f; φησιν ἡ 0εολο-
vía * οὐδὲ Υὸρ καὶ περὶ τῶν ὑποστάσεων ἡμῖν ὁ
λόγος xáv:au0a * πῶς οὖν ἐπὶ μὲν πάντων ἐχείνων
9) ἐνιαῖον τηοεῖς, µίαν λέγων σοφἰαν, μίαν ζωὴν,
μίαν εἰρήνην, iv φῶς τὸν θε)ν, ἐπὶ δὲ τῆς θεότη-
κος µόνης, ἐπειδήπερ ix τῆς οὑσιώλους αὐτῆς ivep-
γείας καὶ h ἀνώνυμος οὐσία µεταλαμόάνει τοῦὔνομα,
χαθὰ δἠπ.υ χαὶ ἐπ᾿ ἐχείνων, δύο xal πολλὰς φαν-
τάζη Ὀκότητας, xol ἀναπλάττεις χαχῶς τὰ μὴ ὄντα,
τὰ μὲν ἁ τα. ορευόµενα χαὶ ῥητῶς τῇ θεολογίᾳ συν-
άγειν φιλονειχῶν, τὰ δὲ πρεσθευόµενά τε xal χη-
ρνττόµενα χαὶ γραφόμενα πάσῃ σπουδῇ τὸ χατὰ σὲ
διαγράφων ; ὥσπερ ἂν εἰ χαὶ τὴν ἀχτῖνα λεγόντων
ἆ «οὖων Ίλιον, f καὶ τὸν Υἱὸν µετὰ τοῦ Πατρὸς ἕνα
8:bv, ταῦτα μὲν οὐδοτοωῦν παρεδέχου, διθεῖαν τε
— κῶν εἰπόντων, xal διττῶν φαντασίαν ἡλίων xata-
γιγώσχων, αὐτὸς 6k τὴν τῆς νυχτὸς συνάπτων σχιὰν
τῷ λαμπρῷ τ’͵ύτῳ τῆς ἡμέρας ὀφθαλμῷ, fov ἕλε-
γες ἁμφότερα μᾶλλον ἕνα, καὶ τῷ θεῷ xax Πατρὶ
τὸν πρωτότοχον Yibv Ἱσβαλλ σνντιθεὶς, ἕνα Hedv
ἔλεγες εἶναι τοῦτον χἀκεῖνον, "Ev τι χαὶ γὰρ ἐγὼ
xai ταυτὸν εἶναι νομίζω τὸ ταῦτά τε οἴεσθαι xal
λέχειν, χαὶ τὸ θεότητα κτιστὴν χατά τε Γρηγορᾶν
xai ᾿Αχίνδυνον προσἆγοντα τῇ ὑπερθέῳ οὐσίᾳ, ἕνα
shy ἔπειτα χαὶ μίαν θεότητα νομίζειν τὸν θεὸν
xa τὸ χτίσμα. O5x ἐγὼ δὲ µόνον, ἀλλ᾽ οἵδ' ὅτι xal
τῶν εὖ φρονούντων ἕκαστος,

, Αλλά τῶν μὲν ἅλις ' ὡς ἂν δὲ γνοίης ὅτι μὴ περὶ
τῆς θεότητος µόνον τὰ προειρηµένα φασὶν οἱ σοφοὶ
ταύτης θεολόγοι καὶ ῥήτορες, οὐδὲ ταύτην εἶναι µόνην
ἐνεργττιχὴ», ὡς αὗτοί φασι, φωνὴν λέγουσιν, dXX
xal αὐτὴν τὴν θεὸς, ὡσαύτως xal xatà ταυτὰ δἠ-
πουθεν, ἄχουε δὴ xal τῶν ἑξῆς παρ) αὐτῶν ἑχείνων
qu. Φηοὶ τοίνυν ὁ μὲν Νύσσης θεῖος Γρηγόριος
πρὸς Εὐνόμιον γράφων, ὃ δὴ καὶ εἰπόντες ἔφθημεν,
'O θεὸς ἐστι χαθ) ἑαυτὸν, 5 τι ποτὲ xa εἶναι πεπἰ-
στευται. Ὀνομάκεται δὲ παρὰ τῶν ἐπικχαλουμένων
οὐχ αὐτὸ ὃ ἔστιν, ἀλλ ἐξ ὧν ἐνεργεῖν περὶ τὴν
Cor» ἡ 1ῶν πεπἰστευτνι. Καὶ θ:ὸν γὰρ αὐτὸν λέγον-
τες, τὸν ἔφορον χαὶ ἑπόπττν va διορατικὸν τῶν xs-
χρυµµένων ἐπινοοῦμεν. Καὶ -ἁλιν πρὸς τὸν αὑτὺν

* αὑτός» ᾽Α)λὰ xaY την 8*0c φωνὴν ix τῆς ἔποπτι-
x5c ἑνεργείας χεχρατηχένα. xaz*haÓóge)a- ὥστε
καὶ διὰ τούτου µερικἠν τινα τῆς θείας φύνεως &vép-

| qetay διδαχθέντες, τῆς οὐσίας αὑτῆς ἐν περινοἰᾳ διὰ
τῆς «ωνῖς ταύτης οὖκ ἐγενόμεθα. Καὶ αὖθι. πρὸς
τὸν αὐτόν: Ὁ γὰρ τὴν δύναμιν παρασχὼν τοῖς οὖσι
κοῦ εἶναι Gb; καὶ ἑπόπτης τῶν ὑπ ἐχείνου γεγο-
νότων lost. Ti πρὸς ᾿Αθλάδιον ὁ αὐτὺς πάλιν, Τὸ
θ:ὸς. φηαὶν, ὄνομα ἑνεργείας ἐστὶ δπλωτικόν. Παρὰ
γὰρ τὸ θέειν πανταχοῦ ἢ θεᾶσθαι ἡ αἴθειν τὴ» μµ;-
χθηρίαν ἠτυμολόγητα». Αναστάσιος 9' αὖθις ὁ ix
Σιναίουι Ὁσαχῶς, φησὶν, ἡ θεὸς προσηγορία ἓν τῇ
Γραςῇ εἴρηται; διττῶς. φύσει xol. σχέσει' φύσει
μὲν ὁ πο.ητῆς, σχέστι δὲ χσὶ χάριτι καὶ ol δίχαιοι
λέγονται θεοί. Πρόδηλον δὲ, ὅτι ἐνεργητικὴ τυγχάνει
{ θεὺς πρ,τηγορία, οὐ κὶ δὲ οὐσιώδης. Οὐ γὰρ αὐτὶν

παύτην γνῶναι ' ὀλλὰ µόνην τὸν θεωρητικὸν αὐτοῦ

ἑνέργειαν ἡμῖν παρίστησι xal δηλο τὸ θεός.
Ἱστέον , φησὶν, ὅτι αἱ δύο προστγορίαι τοῦ Χριστοῦ,
λέγω δἡ τὸ Θεὸς χαὶ ἄνθρωπος, ἐνεργητιχκῶς λέ-
Ύονται, ἐχ τῶν οἰχείων αὐτῶν ἐνερχειῶν οὕτως

, ὀνομασθεῖσαι. Καὶ γὰρ «b sóc οὐ τὴν οὐσίαν τῆς

θεότητος σηµαίνει ἀχατάληπτος yàp αὕτη xai
ἀνώνυμός ἐστιν ἀλλ’ ἐχ τῆς θεωρττιχῆς αὐτοῦ Evep-
γείας θεὸς εἴρηται, ὥς φησιν ὁ ἅγιος Διονύσιος,
ἡ ix τοῦ θέειν, ἤγουν διατρέχειν, 7| ix τοῦ αἵ-
θειν, ὃ ἐστι φλογίξειν. Ὁμοίως χαὶ τὸ ἄγθρω-
πος οὐχ aüvhv την φύσιν δπηλιοὶ, ἀλλὰ τὸ ἄνω
ἀθρεῖν τὴν ὧπα, τουτέστιν ἄνω ὁρᾷν τὴν τῶν
ὀφθαλμῶν ἡμῶν ἑνέργειαν. El οὗν χαὶ αἱ δύο πρισ-΄
ηΥορίαι τῶν Χριστοῦ φύσεων ix τῶν οἰκείων ἑνερ-
[tiv τὰ ὀνόματα ἔχουσι θάμόος τῖς τῶν αἱρετίχῶν
πωρώπεως, πῶς τὰς οὐσιώδεις αὐτοῦ ἑνεργείας
ἀπαρνούμενοι οὐχ αἰσχύνονται ; Οὐ μὴν ἀλλὰ xol
Διονύσιος ὁ μέγας ἐχεῖνος ἐν θεολόγχοις, ὃν δὴ καὶ
6 θεοφόρος οὗτος ti; µαρτυρίαν προῖσταται τῶν
κερὶ θεότητος ἑαυτοῦ λόγων, ἄλλα τε πλεῖστα περὶ
τῶν τοιούτων φησὶ, καθὰ 5h xol ἡμῖν ἐν τοῖς φθά-
σασιν εἴρηται, xal Oh xal τὸ ἀοίδιμον ὄντως ἐχεῖνο'
Εἰ τὴν ὑπερούσιον, χαὶ γὰρ φησὶ, χρυφιότττα θεὸν,
3 ζωὴν, ἢἡ οὐσίαν, f| «ox, f) λόγον ὀνυμάσα':μεν. οὐδὲν
ἕτερον νοοῦμεν Ἰ τὰς εἰς ἡμᾶς ἐξ αὐτῆς προαγθ-
µένας δυνάµεις, ἐκθεωτιχὰς, f| οὐσιοποιοὺς, f] ζωο-
όνους, ἢ σοφοδώρους, xai ὅσα ἑξῆς ἀχολούθως
ὡσαύτως εἴρηται τῷ µεγάλῳ τούτφ. Ἐνταῦθα τί
Γρηγορᾶς pet, xaló πρὸς ἀθεῖαν xal ἀπώλειαν
ὁδηγὸς αὐτοῦ xal πλάνος 'Axivbovo; ; "Όντως ἑμα-
ταιώθη χαὶ τούτων ἡ ἀσύνετος χαρδία, χαθά φησι
πἀλαι πρὸς τοὺς τῶν Ἑλλήνων σοφοὺς ὁ ἸΑπόστο-
λος, xai φάσχοντες εἶναι σοφοὶ ἑμωράνθησαν *
ἐπειδὴ xal οὗτοι τὴν τοῦ ἑνὸς xal µόνου Θεοῦ δόξαν
κτισμάτων λατρείας xal πολυθεῖας καὶ ἀθεῖας xas'
ἐχείνους σχεδὸν ἡλλάξαντο. Ἰδοὺ γὰρ τὴν τῆς θτό-
τητος ἐνταῦθα φωνὴν ἀφέντες οἱ θερλόγοι, καὶ πᾶ»
τῶν ἀντιλενόντων ἀφελόντες παραπέτασμα xal σχιὰνι,
ol, ἑαυτοὺς χὰτά γε τὰ τῶν ἑρπετῶν ἰοδόλα παρα-
6ύουσιν ἐκεῖνοι χαχούργως, θεότητας ἀναπλάττον-
τες τὰς μὴ οὔσας, xal θεοποιοῦντες αἰσγρῶς έαυ-
τοῖς τὰ χτίσματα, περὶ αὑτοῦ τοῦ θεοῦ θεολογοῦσι

D ῥητῶς, ἀπὸ τῖς φωνῆς τῆς θεότητος ἐπὶ τὴν θεὸς

φωνὴν ἐπίτηδες ὥσπερ µεταθέντες τὸν λόγον. Τί
οὖν, ὦ σοφοὶ, xat χαθηγηταὶ τῆς χενης ταυτησὶ πὶ.
στεως d) ἀπωλείας; ἆρα χτιστὺς xal οὖτος 6 θεὺς,
ὃν οἱ τῆς εὐσεθείας οὗτοι χαθηγηταὶ θεολογοῦσιν
ἐνταῦθα, ἐπειδὴ pi χατἀδέχονται πάντες ὁμοῦ, καθ»
ἅπερ Ἰχούσατε, τὴν θείαν οὐσίαν παραδηλοὺν τοῦ”
νοµα, τῆς δὲ «υσιχῆς ἑνεργείας εἶναι τοῦ Θεοῦ
μᾶλλον xal λάγεσθαι, ὃ δη xal ἐπὶ τῆς θεότητος
φθάσεντες Ίδη πολλάκις εἴπον; Ἐπὶ μὲν οὖν τοῦ τῆς
θεότητος ὀνόματο:, ἐπειδῃ μὴτὴν οὐσίαν αὐτὴν ἀλλὰ
τὴν οὐσιώδη ταύτης ἑνέργειαν μᾶλλον εἶναι τοῦτ' εἶκ.ν
οἱ θεολόΓοι διὰ πολλῶν, ἐχφεύγεντες αὐτοὶ τόν τε τῆς
φυσιχῆς ἑνεργείας τοῦ θεοῦ λόγον ἑξίστς, xai €bw:t-
στὴν ὅτθεν βλασφημῆσαι τοῦ θειῷ τὴν θεότητα, 3r

1023

PHILOTHEI CP. PATRIARCH/E

10

βοθύνου xaxüx εἰς βαθύτερον ἑξωλιαθήσατε βόθρον, Α καὶ ἁδιεξίτητος λῆρος xal χύχλος, ὃν παρὰ πᾶσαν

οὐ µόνον χτιστὴν ἔχειν εἰπόντες θεότητα τὸν θ1ὸν,
ὅπερ φεύχειν προσεποιεῖσθε, ἀλλὰ xai δύο θεότητας
δογµατίσαντες αὐτὸν ἔχειν, µίαν μὲν ἄχτιστον τλν
οὐσίαν αὐτοῦ, δευτέραν δ οὐκ οἵδα ποίαν χαὶ ὅθεν,

α)ὴν, ὡς αὐτοί φατε, κτιδτὴν, καὶ ἅἄθλιοι διθεῖται .

τῷ ὄντι χαὶ πολύθενι xal ἄθεοι γεγονότες, καὶ τῇ
χτίσει διαῤῥήδην Χελεύοντες λατρεύειν παρὰ «bv
Χτίσαντα f| καὶ μετὰ τοῦ χτίσαντος, ὥς avt. Ἐν-
tduÓa δὲ τί περὶ τοῦ Θεοῦ λέγετε; πότερο) δύο
εἰσὶ χαθ᾽ ὑμᾶς χάνταῦθα 0co), ὁ μὲν ἄκτιστος, ὁ δὲ
κτιστὸς, ὃ δὴ καὶ ἐπὶ τῆς θεότητος ἔφητε, 7| ὁ a6-
τός τε xal εἷς θ:ὸς τοτὲ μὲν ἐστιν ἄχτιστος, ποτὶ δὲ
Χτιοτός; Ελοῦ, Γρηγορᾶ, τῶν ἁοςξειῶν ἣν ἂν ἐθέ-
λῃς, ἐπειδὴ ph χαὶ τὰς δύο διαφυγεῖν δυνατὸν,
κατά γε τὰ σὰ δόγµατα καὶ τὰς ὑποθέσεις onu.
N γὰρ δύ2 δοξάσε:ς θεοὺς, τὸν μὲν ἄκτιστον, ὡς
λέχεις, τὸν δὲ χτιστὸν, κατ ἑχείνους δῄπου, οὓς ὁ
Ἑλληνικὸς 0020; ἀνέπλασε πάλαι δηµιονργηθέντας
ὑπὸ τοῦ ἑνὸς ἐχείνων xal πρώτου, ὃς xal πατὶρ áv-
ὁρῶν τε θεῶν τε παρὰ τῶν ἓν Ἐχείνοις ποιητῶν τε
καὶ μνθολόγων εἴρηται" fj τὸν αὐτὸν ἄχτιστόν τε
ἅμα χαὶ χτιστὸν δοξάσεις ὁμοῦ, νῦν μὲν τοῦτο, νῦν
δ' ἐχεῖνο γιγνόµενον f) λεγόμενον, ἀλλόχοτόν τινα,
xai τερατώδη xal φασματώδη, xal μηδὲ πλάσμασι
"χοῦν xai µύθοις ἑγνωσμένον ποτὲ, κατὰ τὸν παρ)
ἐχείνοις Ὁπατόν φηµι τῶν θεῶν, ποτὰ μὲν εἰς χύ-
Χνον, ποτὲ δ᾽ elc χρυσ)ν, εἰς ταῦρον δ' αὖθις µετα-
θάλλοντα, χαὶ 0h καὶ τὰ παραπλήσια τούτοις ὅσα

qs ὁ kv. ἐχείνοις πάλαι διεθρύλλησε πλάνος, ὧν ὁ C

σὺς χτιστοάχτιστος οὐτοσὶ θεὸς ὑπερέχει τῇ χχινο-
τοµίᾳ xai χαινοφωνίᾳ φημὶ, πολλῷ τινι xal χαθ.
ὑπερθολὴν τῷ µέσῳ. Ταῦτα xal τὰ τοιαῦτά σε [d
τῶν μετεώρων ἑδίδαξε συχνὴ xal χρονία µελέτη,
fv ἀστρονομίαν f] ἁἀστρολογίαν αὐτὸς qx; μετὰ Χαλ-
δαίων τε xal Περσῶν, καὶ οὐχ «cM ὠντινωνοῦν
ἄλλων ταῦτα τῶν ἀστέρων οἱ δρόμοι xal αἱ σύνο-
δοι καὶ ἁποστάσεις, χαὶ ὁ ἰσημερινὸς, καὶ ὃ τροπιχὸς,
χαὶ ὁ ζωδιαχὸς, xal αἱ ζῶναι, xal οἱ πλάνητες, xal
αἱ σφαῖραι, χαὶ οἱ ἀστρολάδοι, καὶ ὁ μαχρ»ὸς ἐχεῖνος

—— P

ΠΡΟΣ

ἕστρεφες τὴν ζωὴν, ἐμφιλοσοφῶν ἀφιλοσόφως, xat
θύων μονονοὺ τοῖς μὴ οὖσι, xal τὰ μάταια χαχῶς
προσχυνῶν, ὑφ) ὧν ἐκτραχηλισθεὶς εἰς τέλος καὶ
τὰς φρένας διαφθαρεὶ-, ἅθλιε, xal αὐτὴν ix^ ἐσχά-
των τὴν ἁληθινὴν εἰς Gaby πίστιν xal τὴν εὐσέδειαν
φεῦ | Ἰρνήσω, τῆς ἁπλότητος τοῦ Εὐαγγελίου χὰτα-
πτύσας, χαὶ τῆς ἐν Πνεύματι διδασκαλίας τῶν ἁλιέ -
ων xal σχηνοῤῥάφων, χαὶ ἀγροίχων ἡμῶν xatop-
χησάµενος αἴσχιστα, xal xaxbv ἑντάφιον σεαντψ,
χαὶ στήλην δυσσεθείας xal ἀθεῖας τοὺς σοὺς χατα-
Avv τουτουσὶ λόγους τῇ Ἐκκλησίᾳ, στήλην ἀεὶ
μὲν καθαιρουµένην τοῖς εὐσεθέσιν, ἀεὶ δὲ τοὺς
ὑπὲρ δυσσεθείας καὶ ἀθεῖας στηλιτεύουσαν σοὺς
ἀγῶνας xaX δρόμους * xaX τὸ δὴ χεῖρον ἔτι χαὶ ἆτο-
πώτερον τούτων, ὅτι xal τοὺς ἐζωγρημένους xal
πεπλανηµένους χαχῶς ὑπὸ σφῦ, xal τῶν σῶν του-
τωνὶ λόγων, ἐμπύρευμά σοι καθαπερεὶ παραπέµ.-
πουσαν ἐχεῖσε τῆς ἠτοιμασμένης ἀτελευτήτου
Φλογὸ», ὃ δὴ xai δαχρύων τίνων τε, xal ὅσων οὖὗκ
ἄξιον ; Εἶτα xai θεολογεῖν ἑτόλμησας ἐπὶ τούτοις,
οἰχειότερον & εἰπεῖν μᾶλλον θεομαχεῖν, χαὶ θεολό-
Υοις ὁμοῦ πᾶσι xal θεοφόροις παλαιοῖς τε xaX νέοις
ἑπίτηδες χακῶς ἀντιλέγειν, οὐχ ἐξ ἀνθρωπείας
διανοίας τε χαὶ σοφίας, ἐξ ἐπιπνοίας δὲ μᾶλλον τοῦ
ἑνοικοῦντος αὐτοῖς ἀγαθοῦ Πνεύματος, τὰ τῆς θεό-
τητος αὑτοῦ μυηθεῖσιν, ὧν αἱ διδασχαλίαι καὶ οἱ
λόγοι χαὶ τὸ τῆς θεολογίας ὑτερφυὲς κράτος, ὧν ὁ
φθόγγος εἰς πᾶσαν ἐξῆλθε τὴν γῆν ἀποστολικῶς
εἰπεῖν, καὶ εἰς τὰ πέρατα τῆς οἰκουμένης τὰ ῥή-
pata. OT καὶ σὲ xai τοὺς σοὺς στηλιτεύοντες ἀξίως
νυνὶ λόγους, τρόπαιυν ἀνάγραπτον ἀναστίσουσι χατὰ
τῆς σῆς βλασφημίας τε xol θεοµαχίας, μηδενὶ µη-
δέποτε χαθαιρούμενον εἰς αἰῶνα:, ph λόγῳ, μὴ
χρόνῳ, ph τρόπῳ τῶν πάντων ἑνὶ μηδενί. Att
τοιγαροῦν xal προστίθει xal τὰ ἑξης τοῦ τῆς βλασ-
φημίας τε xal θεοµαχίας αὖθις βιδλίου, ἵνα xol
ἡμεῖς αὖθις ἐπιστήσωμεν αὐτοῖς fj ἀντιστήσω-εν τὰ
τοῦ Πνεύματος ἔμψυχα ταῦτα πυχτία. "Opyd καὶ
Υὰρ αὐτοῖς ὁ λόγος ἔτι πρὸς ταῦτα.

TON ΑΥΤΟΝ ΦΙΛΟΣΟΦΟΝ ΤΡΗΓΟΡΑΝ

"Ότι ἄσχετος xal ἀμίμητος ἡ θεία χάρις xal
θέωσις τῇ ἀνθρωπείᾳ φύσει, εἰ χαὶ Πνεύματι ἁγίῳ kv σχἑσει xa
µιμήσει γίνεται dj αὐτὴ * καὶ πῶς xal χατὰ c(vag τοὺς λόγους ὁ YU; τοῦ θεοῦ xoi τὸ
Πνεῦμα τὸ ἅγιον, καὶ ἑνέργειαι λέγονται τοῦ Πατρὸς
παρὰ *ov θεολόγων, χαὶ αὖθις οὗχ ἑνέργειαι οἱ αὐτοί.

ΛΟΓΟΣ ΑΕΚΛΤΟΣ.

T 10:2 χαὶ τὰ τοιαῦτα χατὰ τῆς μιᾶς παντοδυνά- D δώκαδι θιασῶται, χαὶ ἅμα τοῦ ἐν θαθωρείῳ ἐχείνου

poo χαὶ ἀχτίστου θεότητος xal τῶν ταύτης ἱερῶν
θεολόγων χαχῶς πεφιλοσυφηχόει τῷ Γρηγορᾶ, xal
αὖθις à π)αστὺς bxslvog ὁμιλητὴς χαὶ φίλος εἰσάγς-
ται ᾽Αγαθάγγελος, λέγων GL * Ἐπίλογόν τινα, qnot,
τῷ τοῦ παρανόµου ἐχείνου τόμου χεφαλαίῳ τῳδὶ
.αρέχεται Πσλαμᾶς ' ὃν xai αὐτὸν οἱ αὐτοῦ μοι δε-

µνησθέντες curie ὡς εἰώθεσαν, ὡς ἀμάχου τινὸς
ἀχροπόλεως, xaX πάνυ τοι σφόδρα πολεμίοις δυσαν-
ειθλέπτου. Χρεὼν οὖν σοι μηδὲ ταῦτα τῆς ἀνηχού-
σης ὡς ποῤῥωτάτω λ.πεῖν θεωρίας, τὸν ἄνβκουσαν
xai τούτοις ἑῤῥᾳθυμηχότι παραδοῦναι ες ἀναλύ-
σεως ἑορτὴν. Καὶ μετ ὀλίγον» ἔχει γὰρ οὗτωσί.

1025

CONTRA GREGORAM ANTIRRHETiCURUM X,

1096

Σχέσις ἐστ), qnot, xal fj τοῦ θεοῦ πρόνοια πρὸς τὰ Α ὁμοούσιον. Καὶ ὁ Νύσσης δὲ θεῖος Γρηγόρ.ος, Οὐ

προν,οὐὀµενα, xai ἡ πρόγνωσις αὐτοῦ πρὸς τὰ προ-
γινωσχόµενα, χαὶ οἱ ἐξ ἀῑδίου ἐν τῷ θεῷ προορι»
σμοὶ πρὸς τὰ προοριζόµενα. 'AXÀ' ἑχάστῳ τούτων
οὐκ ἐμπόδιόν ἐστι τὸ σχέσιν εἶναι αρὸς τὸ ἄχτιστον
εἶναι. "Ωστ) οὐδ' ἡ θεοποιὸς δωρεὰ αὕτη fj θέωσίς
ἐστι χτιστὴ, διότι σχέσις ἐστὶ πρὸς τὰ θεούμενα.
Αλλ) ἐνταῦθα ὁ φιλόσοφος τὴν ουνἠθη χλοπὴ» χαὶ
βωμολοχἰαν οὐχ ὡς ἔθος αὐτῷ xat αὖθις ἐργάσεται'
ἀλλὰ προχόφψας χατὰ μ.χρὺν ἐπὶ τ) χεῖρον, ὡς Eotxe,
xai ποιὺ κχρείττων αὐτὸς ἑαυτοῦ γεγονὼς, xa
αὐτὸ δὴ voutó φημι, ἐπὶ c5 μεῖζον πολλῷ xa: ἆτο-
πώτερον ἑχεῖνα προάγει, Ev. τῶν προτεθειµένων
ὑφελόμενος κεφαλαίων ἐξολοχλήρου σχιδὺν, xal πά-
σας ὁμοῦ τὰς ἐπ αὐτῷ µαρτνρίας ἀποχρυψάμενος
τῶν ἁγίων, πωλλάς τινας xol µεγάλας οὔσας' πλὴν
ὅτι μὴ χαὶ χαθάπαξ ἀποχρύψαι καὶ ἀφανίᾳ παντε-
Ast τὴν ὑπόθεσιν οὐχ οἵδ' ὅπως παραδοῦναι διέγνω,
θείας οἶμαί πως ὀννάμεως xal ἄχοντα τοῦτον συν-
υθούσης πρὸς ταῦτα, µήπου xal λάθῃ τελείω; χατὰ
τῆς ἁληθείας ταυτὶ χακο)ργῶν xal πονηρευόµενος.
Διὸ xai ἡμᾶ, ἄνωθεν ἀναλαθεῖν ἀναγχαῖον ἑἐχεῖνα,
καὶ ὅπως ἔχει, ooa χαὶ ἁπαράτρωτα προσθεῖναι τῷ
λόγῳ, τὸν ἱερὸν αὐτόν qup xópov ἐχεῖνον παραγα-
γόντας xal πάλιν. "Evi τούτοις φησὶν, Ἔπε:δη τὴν
τοιαύτην δωρεὰν τοῦ παναγίου Πνεύματος χα) ἑνέρ-
γειαν, δηλαδὴ τὴν θέωσιν, χκαθ᾽ ἣν οἱ ἅγιοι θεοῦνται,
θεότητα παρὰ τῶν ἁγίων προσαγορενοµένην, οἱ τῷ
θεσσαλονίκη; ἀντιλέγοντες λέγουσιν εἶναι θεότητα
χτιστὴν, χατασχενάζοντες ἐχεῖθεν τοῦτο, kx τοῦ
ὑποστάτην αὐτῆς εἱρῆσθαι παρὰ τοῦ µεγάλον Διο-
νυσίου «bv Θεὸν, χαὶ µίµημα χαλέσαι ταύτην xal
τῶν µετεχόντων σχέσιν, δυθτεθῶς μὲν αὐτοὺς λέ-
γειν ἀπεφήνατο ἡ ἱερὰ σύνοδας ' ὅμως ζητηθέντος
xai τούτου παρὰ τῆς θείας συνόδου, εἴπερ εἶπέ τις
τῶν ἁγίων ἄκτιστον εἶναι την θέωσιν, xal εἴπερ ἡ
σχέσις χαὶ τὸ µίµηµα καὶ τὸ ὑπέστη, xal ἐπὶ τῶν
ἀχτίστων λέγεται, προεχοµίσθησαν ῥήσεις τῶν ἁγίων,
οὐχ ἀεὶ ἐπὶ τῶν χτιστῶν δηλοῦσαι λέγεσθαι ταῦτα.

'O γὰρ μέγας Βασίλειος ἂν τοῖς ᾽Αντιῤῥητιχοϊς
φησιν, 'O τετοκὼς βώλους ὁρόσου οὐχ ὁμοίως τάς
τε βώλους xai τὺν Υἱὸν ὑπεστήσατο, Κάν τῷ
πρώτῳ δὲ τῆς ᾿Εξαημέρου, "Iva δειχθῇ, φησῖν, ὅτι
ὁ χ΄σμος τεχνιχόν ἔστι χατασχεύασµα, Άπροχείμε-
vov πᾶσιν εἰς θεωρίαν, ὥστε δι αὐτοῦ τὴ» τοῦ
ποιῄσαντος αὐτὸν σο,ίαν ἐπιγινώσχεσθαι, οὑκ ἄλλῃ
τινὶ φωνῇῃ ἐχρήσατο ὁ σοφὺὸς Μωῦσῆς περὶ αὐτοῦ,
&AX εἶπεν, Ἐν ἀρχῇ ἐποίησεν, οὐχὶ ἑν[ργησεν
οὐδὲ ὑπέστησεν, ἁλλ᾽ ἐποίησθ. Καθότι πολλοὶ τῶν
φαντασθέντων συνυπάρχεω ἐξ ἀϊδίου τῷ Oti τὸν
χόσμον, οὐχὶ Υεγενῆσθαι παρ) αὐτοῦ ον .εχώρησαν.

Συναπεδείχθη δὲ ἀπὸ τούτου, ὅτι καὶ τὸ ἑνεργεῖν
καὶ τὸ ἑνεργεῖσθαι οὗ µόνον ἐπὶ χτιστῶν, ἀλλά xol
ἐπὶ ἀῑδίων καὶ ἀχτίστων δύναται λέγεσθαι» ἐπεὶ
καὶ «tv χάριν ἑνεργουμένην ἀκούοντες οἱ διαφερό-
µενοι, χτιστὴν εὐθὺς εἶναι νοµίζουσιν. Ὁ γὰρ µί-
γας ἐν θεολοχἰᾳ Γρηγόριος, Ἔστω, qnot, xal ἕνερ-
γείας ὄνομα τὸ, Πατὴρ, εἰ τοῦτο δοχεῖ · οὐδὲ οὕτως
ἡμᾶς αἱρήσετε. Αὐτὸ δὲ τούτο ἑνηργηχὼς ἂν εἴη τὸ

τρεῖς θεοὺς ὀνομάζειν, φησὶ, ὀννάμεθα, τοὺς τὴν
θεατιχὴν xal ἐποπτικὴν ἐνέργειαν συνηµµένως καὶ
ἁδιακρίτως ἀλλήλων ἐφ᾽ ἡμῶν τε xal πάσης. tii
χτίσεως ἐνεργοῦντας,

Περὶ δὲ τοῦ µιµμήματος εἶπεν ὁ θεσσαλονίχης,
ὡς ὁ μέγας Διονύσιος τῷ µιμήματι τὸ ἀμίμητον
προσέθηχεν΄ ὥστε τὸ θεοποὼν δῶρ.ν οὗ μᾶλλον
ulpnpa 3) ἀμιμησία. Φησὶ Ck. xal ὁ θεολόγος Γρη-
Ἱόριος, μίμημα εἶναι τοῦ Πατρὸς τὸν Υἱὸν, vpá-
cuv ἐν τῷ δευτἐρῳ τῶν περὶ Υἱοῦ, Εἰχὼν τοῦ
Πατρὸς ὁ YU q, ὦ; ὁμοούσιος * καὶ ὅτι «οὔτο ἐχεῖθεν,
ἀλλ’ οὐκ kx τούτου Πατήρ. Αὕτη γὰρ εἰχόνος φύσις
µίµηµα εἶναι τοῦ ἀρχετύπου xal οὗ λέγεται: ὥστε
τὸ µίµημα οὐκ ἐμποδίζει πρὸς τὸ ἄχτιστην εἶναι
τὴν θέωσιν.

Ταντην πᾶσαν δμοῦ τὴν ἱερὰν τῶν ἁγίων θεολο-
riav, καὶ 6h χαὶ τὴν συνοδικἠν ἑπεξεργασίαν, ὡς
μηδὲ ῥηθέντα μηδὲ τὴν ἀρχὴν ὄντα παραδραμὼν ὁ
φιλόσοφος, τὸ ἑξῆς τοῦ λόγου τεµάχιον, ὥσπερ τῶν
χυνιδίων τὰ τοῖς συσσιτίοις, xal ταῖς τραπέζαις ὧς
ἐπ.πολὺ παρεδρεύοντα, τῇ xlomfj παραμίξας τὴν
ἀναισχνντίαν, xal ἀφαρπάσα; ἰταμῶς xat! ἐχεῖνα
τῆς τραπέζης τοῦ Aóvou, πρὸς ἀνατροπὴν ἑαυτῷ,
οἰχειότερον δ᾽ εἰπεῖ», σπάραγµα xal χαταπάτηµα
μᾶλλον, ὅ 06 xai φθάσας ὁ λόγος ἔφη. προτίθηα:,
λέγων ὡδ[᾽ Σχέτις 66 ἐστι χα) dj τοῦ θεοῦ πρόννια
πρὸς τὰ Περονοούµενα, xat ἡ πρέχνωσις αὐτοῦ πρὸς
τὰ τρογινωσχόμενα, καὶ ὁ ἐξ ἀῑδίου ἓν τῷ θεῷ
πρεορ'σμὸς πρὸς τὰ προοριζόµενα. 'AAM! ἑκάστῳ
τούτων οὐχ ἐμπ]διόν ἐστι τὸ. σχέσιν εἶναι πρὸς τὸ
ἄκτιστον εἶναι" ὥστε οὐδὲ fj θεοποιὸς δωρεὰ tuo
Πνεύματος, αὐτὴ ἡ θέωσί, ἐστι χτιστὴ, διότι σχέσις
ἑστὶ πρὸς τὰ θεούμενα.

Τοῦτο Γρηγορᾶς ἰταμῶς ἀφαρπάσας, χαθάπ:ρ
ἔφην, ἐχ τῆς τραπέζης τοῦ λόγου, φεύγει xa-á
τοὺς χύνας ἐχείνους ὑποπτήσσων τοὺς ταῖς τρα-
πέραις ὡς ἔθ,ς ἑφεστηχότας xol ὑπτρετουμέ.
νους, thv κατασκευὴν τῶν θεολογιχῶν τε xol
πατριχῶν καταλιπὼν λόγων, ὥσπερ δὴ χαὶ τὸ πρό-
τερον. ᾽Αλλ' ἡμᾶς ἐπαγαγεῖν ἀνάγχη xàxslva, xal
τὸν ἡμέτερον λόγον χατασγχευάσαι xal αὖθις διὰ τῶν
πατριχῶν λόγων, Ἐπιφέρει sotyapouy ὁ συνοδιχὸς
τόμο; τὰ προῤῥηθέντα χατασχευάζων ' Ὅτι và

D ἄχτιστός ἐστιν dj θέωσις, σαφῶς xal ανντόµως

παραστίσει xal ὁ Ocio; Μάξιμος, γράφων Ἡ θεία
χάρις εἰ καὶ ἁπόλαυσιν δίδωσι τοῖς χατὰ χάριν
µετέχουσιν, ἀλλ οὗ χατάληψιν. Ἀένει γὰρ xxv τῇ
µεθέξει τῶν ἁπολαυύντων αὐτῆς ἁκατάληπτος, ὅτι
χατὰ φύσιν ὡς ἀγέννητος ἔχει τὴν ἀπειρίαν,. Καὶ
πάλιν’ Τοῦτό ἐστι τὸ τοῦ Θεοῦ Εὐαγγέλιον, πρε-
αθεία θεοῦ πρὸς ἀνθρώπους δι Υἱοῦ σαρχωθέντος,
xa! μισθὸν δωρουμένου τοῖς πειθοµένοις αὑτῷ τὴν
ἀγέν,ητον θέωσιν. Οὕτως ὁ κενὸς οὗτοσὶ φιλόσοφος
χαὶ Ἀέγει xal διαλέγεται, xal ἀντ'ιῤῥητικοὺς, 6;
αὐτὸς τερατεύσται, ξυντίθτσι λόγους ὃν οὖδ ἔχω
πῶς ὀνομάσω, εἶτε θαυματοποιόν τινα xal ttpato-
ποιόν τε χαὶ σοφιστὴν, καθάπερ τοὺς ἐπὶ τῶν θεᾷ-
τρων qaa! πάλαι, τὰς τῶν θεωµένων ὄψεις ὡς kmt-

foe1

πι ΟΤΠΕΙ CP. PATRIARCH.E

1023

φολὺ µαγγανείαις καὶ τερατείαις τισὶ σοφιζομένους Α ἔλεγεν, ὅτι ὁ ἵπποης αογικὸν, ὅτι xal 6 βοῦς, δι᾽ ἀδυ-

xa χλέπτοντας, ἃ xol xarà τοὺς ἐπὶ τῆς σαχηνῆς
καὶ τῆς ὀρχήστρας χωμψδωποιούς -ε xal γελωτο-
ποιοὺς αὖθις ἐχείνους, ἀλλότριά τινα προσωπεῖα
καὶ ayf pasa περιτιθέντας ἑαντοῖς τὰ μὴ ὄντα πρός
γε τὴν τῶν θεατῶν δηλαδη τἐρψιν. Ἐχείνους καὶ
Υὰρ οἶμαι τοῦτον ἓν τοῖς ἑαυτοῦ λόχοις μιμεῖσθαι,
χἀχεῖθεν τὸν φιλόσοφον ἐφελχύσασθαι τὴν ἀσχημο-
σύνην ταυτηνὶ χαὶ την τερατείαν, καὶ ταῦτα πρὺς
«ὃν τῆς ἱερᾶς Ἐχκλησίας καὶ τῶν ταύτης διδασχά-
λων τε xai θεο)όγων διάλογον. "II γὰρ οὐ τερατεία
xaY σοφιστεία, xol πρησωπεῖον χαὶ γέλως ἄντ'χρυς
τὰ παρ) αὐτοῦ πρὸς θεοῦ, λέγειν μὲν xal λογογρα-
φεῖν xal ἀντιλέγειν δςθεν τροσποουµένου, τὰ ὅ᾽
ἀντιλεγόμενα χαὶ τὰς ἱερὰς ἀποδείξεις τούτων σχε-
ὃν ὁμοῦ πἀντ ix μέσου τ'θέντος, εἶτα μετὰ πολ-
Mc τῖς ἀδείας ἅμα xal «rg ἀναισχυντίας χαὶ καθ᾽
ἡμῶν τε χαὶ τῆς χοινης Ἐκχλησίας βοῶντος, ὡς
οὐδὲν τι λέγομεν οὐδ' ἁποδείχνυμεν τῶν χαιρίων,
μᾶλλον μὲν οὖν, ὡς αὗτὸς ἀναιδῶς συχοφαντεῖ xal
καταφεύδεται τοῦ λόγου τῆς ἁληθείας, χαὶ τοὖναν-
τίον ἅπαν ἀναποδείχτως λέγομέν τε χαὶ γράφοµεν,
xai ὅσον εἰς ἁπάτην φέρει xal ψεῦδο;; Καΐτοι vt
χαὶ ὁ τῆς χαθ᾽ ἡμᾶς ἱερᾶς συνόδου τόμος, εἰ pj
πρὸς Ὑνῶσιν ἆλθεν αὐτῷ xal διάσχεψιν, μηδὲ τὰ
παρ) αὑτοῦ προτεθέντα πρὸς ἀνατροπὴν ἑαυτῷ χε-
φάλαια dv χεροῖν ἀσφαλῶς εἶχεν, ὡς αὑτός φησιν
ἑαυτὸν ἐξαπατῶν χαὶ χαταφευδόµενος xàv τούτοις
διὰ τοῦ ἱδίου ᾿Ἀγαθαγγέλου, οὐδ' οὕτως ἂν τὰς

νάτων συνάχων ἀδύνατα. Πόθεν γὰρ ταῦτα, xel
πρὸς τίνος ἑνδόσιμον εἴληφεν, 3 θειογραφιχῆς ὄφι-
γήσεως ἢ τεχνιχῆς ἐπιστήμης τῶν ἔξω σοφῶν, ἐξ
ὧν καὶ τοῖς θείοις Πατράσιν 6 τῆς γλώττης ῥυθμός;
ἢ πάντως οὗδ' ὀθενοῦν. ᾿Ανάγχη τοίνυν φηῃσὶν ἡμᾶς
περὶ σχέσεως πρῶτον εἰπεῖν εί ἐστι, xal ὑπὸ ποίαν
χατηγορίαν ἀνάγεται γενικῶςο

Ωὑκ ἄρα µόνον ἐν τοῖς φθάσασιν 6 λόγος ἡμῖν καὶ
ψεύστην καὶ συχοφάντην χαὶ σοφιστὴν. xal τερατο»
λόγον καὶ γελοιαστὴν τὸν χαινὸν Frye φιλόσοφου
εουτονί * μᾶλλον δὲ πρὸς τοῖς εἰρημένὸδις xal ὄνσσε-
6ής τε xal θεοµάχος οὐδὲν ἦττον xal νῦν ἀναπέ-
φανται, νῦν μὲν τὰ Octa xal ὑπεργυᾶ χωμῳδῶν xal
χλευάζων, vuv δὲ xai tfj μεμωραμμένῃ σαφίᾳ xal
τοῖς τῶν ἕἔξω ματαῖοις λογισμοῖς τε καὶ λάγοις
ἀφρόνως τε xal ἁμαθῶ; ὁπάχειν πειρώµενος τὸ τοῦ
Xp:cvou σεπτὺὸν Εὐαγγέλιον, πίστει xal χάριει χη-
ρυχθέἐν τε xai βεδαιωθὲν µόνῃ, μιδὲ τοῦ ἑξαιρέτου
τῶν ἁποστόλων τε xal χηρύχων ἐχείνου, Παύλου
φημὶ τοῦ μεγάλου, θέλων ἀκούειν, 'O Adyoc pov
καὶ τὸ κἠρυγμά µου, λέγοντος, οὐκ dv πειβοῖς
ἀνθρωπίνης coglac «όγοις, ἁ 14 ἐν ἁποδείξει
Πγεύμαεος xal δυγἁἆμεως. Οὐχὶ ἑμώρανε Τὰρ,
Φφησὶν, ὁ Θεὸς τὴν σοφίαν εοὺ κὀύμου τούτον»
xai πάλιν’ Τὰ μωρὰ τοῦ κόσμου ἑἐξελέξατο ὁ
θεὸς, ἵνα τοὺς σοφοὺς καταισχύνη. Ὁ δὲ τῆς
μεμωραμμένης xol κατῃησχυμμµένης καὶ καταρχη-
(tionc σοφίας οὐτοσὶ φίλος, τοὺς τῆς ἀληθινῆς τε

δικαίΐας ἐξέφυγε µέμφεις xal τὰς εὐθύνας ἔχείνοις ϱ χαὶ ὄντως σοφίας µαθητάς γε xaX φίλους xal διδε-

€31xü; ἀντιλέγειν ἐπιχειρῶν, ὧν αὐτὺς, φησὶν, οὐ-
δαμῶς τὴν εἴδησιν ἔσχε, χαὶ ταῦτ' iv. τοῖς περὶ
Θιοῦ xal τοῖς θείοις καὶ ὑψηλοῖς δόγµασι xa τοῖς
λόγοις. ᾽Αλλὰ deufo; xai ταῦτα xal ἁπάτη xal εἰ-
ρωνεία, καὶ οὐδὲν ὑγιὲς, τοῦ τῆς συνόδου καὶ τῆς

ὑποθέσεως xai τῶν λόγων προχαθηµένου τότε θαυ-

μαστοῦ βασιλέως, ὃ δη xaX προῦφην, μετὰ τὴν τῆς
συνόδου διάλυσ:ν αἱτησαμένῳ τῷ διαλεκτικχῷ τούτφ
δεδωχότος τὸν τόµον, ὡς ἐξεῖναι xal πολλάκις ἄνα-
γινώσκειν, xal μελετᾷν καὶ σχέπτεσθαι xai µετα-
Ὑβάφειν τὰ αὐτοῦ μετὰ πολλής τῆς ἀδείας, ὃ δὴ xal
πεποίτχεν, ἑνὸς μγδενὸς τοῦ χωλύοντος ὄντος.
Άλλὰ φέρε σχεψώµεθα καὶ αὖθις τὰς δρχούσας
ἀντιλογία; αὐτοῦ, καὶ τὴν χατὰ «Tc ἁληθείας καὶ
ποῦ χεφαλαίου tovtov? σχιαµαχίαν τε xal τὴν συν-
{θη συχοφαντίαν. Ἐξην δήπονχάμοὶ, «ης), τὸν τοῦ
ἀντιθέτου μιμησαμένῳ τρύπον , ἄνευ παντάπασιν
ἀποδείξεως πάσης διὰ βραχέων ὀρίζεσθαι τόδε «i
εἶναι xal μὴ εἶναι, χαθάπερ τυραννιχὰ θεσπίσµατα
καὶ ἀποφάνσεις βραχνυσνλλάδους, xaV οἷας Διονύ-
σιος ὁ τῆς Σιχελίας πάλαι Συρακουσίοις ἑπέταττε
τύραννος. Καὶ πάλιν ὁρᾶς, τὸ ἑχείνου ἐνταῦθά qna:
θέσπισµα, xal χωρὶς προτάσεων συμπέρασμα;
Σχέσιν μὲν γὰρ χαὶ αὐτὸς ὁμολογεῖ τὴν θέωσιν εἶναι
wai θεοποιὸν δωρεὰν τοῦ Πνεύματος πρὸς τὰ θεού-
μενα * ἔπειτ αὑτοχρατορικῶς οὐτοσὶ θεότητα συµ-
περαίνει xal ἀποφαίνεται ἄχτιστον. Διότι, oro,
κ1ἱ 4 τοῦ Θεοῦ πρόγνωσις πρὸς τὰ πρυγινωσχόµενα,
σχέσις οὖσα, ἄχτιστός ἐστιν, ὅμοων ὥσπερ ἂν εἰ

σκάληνς xal χήρυχας αὖθις ἑχείνης, τοὺς πίστει καὶ
πείρᾳ καὶ δυνάμει Πνεύματος ἐχμελετήσαντα;
ἐχ.ἵνα, xal παθόντας ὁμοῦ xal µαθόντας, ὡς μοδὲ
τὴν ἀρχὴν περὶ τούτων εἰπόντας, μηδὲ ὄντας τὸ
καθ) ἑαυτὸν παρωσάµενος ὁμυῦ πάντας, ἐπὶ τὸς
Αριστοτελικὰς κατηγορίας τὴν Χριστοῦ Ἔκχλη-
olæv αὖθις καλεῖ, ἵνα µάθωμεν, φησὶν, ὑπὸ ποίαν
χατηγορίαν ἀνάγεται γενιχῶς ἡ σχέσις, xat διὰ τῶν
ἐπιστημονικῶν, ὡς αὐτός φησι, λόγων ἐχείνων τὰ
τοῦ πάντων θεοῦ διδαχθῶμεν μυστήρια. Másauee
xai νεχρλς ὄντως ὁ περὶ τῶν ζώντων ἑρωτῶν «à
νεχρὰ, χατὰ τὸν µέγαν εἰπεῖν 'Hoatav, οὐκ εἰδὼς
ὡς ἐπὶ τοῦ Oto), χατά γε τοὺς ἐμοὺς χαὶ αὖθι. εἰ-
πεῖν θεολόγους, xal τὰ ἄχρως ἑναντία xal τὰ xaxà
φύσιν ἀλλήλοις pay^pava, xal συνέρχεται, καὶ
σπένδεται ἀλλήῆλοις ὑπὲρ πάντα xal λόγον xa νοῦν
ὥσπερ τῷ ὄντι grpi τὸ μὴ ὃν . xal τῷ cop
4b ἄσοφον, καὶ τῷ δυνατῷ τὸ ἀδύνατον, xii
τῷ φωτὶ τὸ σκότος, χατὰ τὴν χαταφατικὴν δη-
λονότι xal ἀποφατιχὴν θεολογίαν, οὕτω δὴ xal τῷ
ἀσχέτῳ τε χαὶ ἁλήπτῳ ἡ σχέσις ἐξ ἀντιατρόφου xal
τὸ ληπτὸν, μᾶλλον δ᾽ ἀναγκαῖον μικρὸν ἄνωθεν xat
πάλιν ἀναλαθεῖν, καὶ σαφηνίσαι τὸν αὐτὸν λόγον.
Πρόθεσις ἦν ἐνταῦθα «ij σννόδῳ xai τῷ χας᾽ αὐ-
τὴν ἱερῷ τόμῳ, καθὰ δὴ xal πρὸ βραχέος εἰπόντες
ἔφθησαν, τὸ δεῖξαι τἩν θεοποιὸν ἑνέργειάν «s καὶ
θέωσιν, θεότητα πρὸς τῶν θεολόγων πολλαχοῦ he.
γοµένην τῶν αὐτῶν λόγων, οὐδὲ τοὺς τὰ Βαρλαάμ
τε xal ᾽Ακινδύνου φρονοῦντας ἀρνεῖσθαι δύνασθαι

1020

CONTRA.GREGORAM ANTIRRHETICORUM X,

1030

παυτην, ὅσον ἐπί ye «fj, προφορᾷ xa! τῇ λέξει τέως Α δυνάμει Πνεύματος θείου παθόντων ἐμοῦ καὶ µα-

. ent, εἰς χτίσµα γε μὴν καὶ αὖθις ἐπιχειρεῖν xavz-

᾿απᾷν ἀθέως. Ἐπειδὴ, qnot Διονύσιος ὁ τῶν τοιού-
twv ἱερὸς χαθηγητής τε καὶ θεολόγος, µίµημα καὶ
σχέοιν ταύτην προσεῖπεν εἶναι τὴν θέωσιν. Καὶ
τοιόνδε μὲν τὸ προτεθὲν τῇ συνόδῳ κχεφάλαιον, ἓν
τῶν ἑττὰ πεφηνὸς ἐχείνων, ἅπερ ἐκ τοῦ τόμων
φθάσας εἴληφε Γρηγορᾶς, ὡς αὑτὸς ἐχεῖνός φησ:,
xai τοιαύτη παρὰ τῆς αὐτοῦ συμμορίας ἡ χατὰ τοῦ
κεφαλαίου Υραφῇ, fjv xal πρὸς ἀνάγχης ἣν δήπουθεν
τῇ συνόδῳ τε xal τῷ τόμῳ λύειν. Καὶ δῇ σχοπεῖν

ἀξιῶ τάς τε προτάσεις xal τὸ συμπέρασμα τῶν λο-

γοποιῶν τε xal σοφιστῶν ᾿τούτων, xal 5h καὶ τὴν
εὐθεῖαν xai ἁπλανῆ τῆς συνόδου λύσιν. Οἱ μὲν Υὰρ
τὴν μὲν ἑλάττυνα τῶν προτάσεων, ὥς φασιν, ix του
θείου Διονυσίου λαθόντες, μίμημα χαὶ σχέσιν πρῃα-
ειρηχότος τὴν θεοποιὸν δωρεὰν τοῦ Πνεύματο; χαὶ
ἱνέργειαν, παρὰ 8b αφῶν αὐτῶν μετὰ πολλῆς τῆς
ἁδείας εἰσενεγχόντε: τὴν μείζονα, οὐδὲ γὰρ ἔχου-
σιν Ex τῶν θεολόγων δεῖξαι τὸ µίµηµα, xat τὴν
σχέσιν ἐπὶ Θεοῦ χτίσµατα ῥηθέντα ποτὲ, el μὴ κου
τοὺς τῶν Ἑλλήνων σοφοὺς, ὥς γησιν ὁ φιλόσοφος
οὗτος, τυραννιχῶς ἐπεισενέγχοι τῇ θεἰᾳ Φφιλοσοφίᾳ.
Καὶ πάλιν, ὃ δη καὶ πεποιηχὼς, οὐ κτίσμα µόνον,
ἀλλὰ xai ἀνύπαρχ-ον xal μὴ ὃν ἀποδειχνύειν ἔπι-
χειρεῖ ταῦτα, «hv γοῦν μείζονα τῶν προτάσεων, ὥς
ἔφην, χάχιστα λαθόντες παρ) ἑαυτῶν φευδη τε
φροφανῶς xat μηδαμῶς πρὸς τοὺς ἱεροὺς βλέπουσαν
λόγους, οὗ ψευδὲς µόνον, ἁλλὰ xal δυσσεδές τε

θόντων, xal δὴ χαὶ δειξάντων ixslva καλῶς. OD; ὁ
μὲν φιλόσοφος Γρηγορᾶς ἀφανείᾳ xal σιγῇ παντελεῖ
δεδωχὼς, μετὰ τῆς θείας xat ὑψτλῆς ἑχείνης θεολο.
γίας. ἅτε δὴ xal μηδὶ ἀντιθλέφαι δυντθεὶς πρὸς τὰς
θείας ἐχείνας &xclvaz, ὥσπερ οὐδ' αἱ γλαῦχες αἵ-
ται xal οἱ ἀσπάλαχες πρὸς τὰς αἱσθητὰς τοῦ ἡλίου
μαρμαρυγὰς, ἔπειτα χαὶ ἀναισχυντεῖν xol ἑπανί-
6τασθαι τῇ τε χαθ᾽ ἡμᾶς ἱερᾷ συνέδῳ, καὶ τῷ ταύτης
θεοειδεῖ «ójup οὐ µάλα ὁ ἀναιδῆς αἰδεῖται, οὐδὲ ἐρν-
0p:d* ἡμεῖς δὲ xoi µάλα τρανῶς χαὶ διὰ xov
ἐδείξαμεν δη θεολογοῦντας ἔχείνους οὗ µόνον ἄσχε-
«oy xai ἀμίμητον οὖσαν τὴν µίμησιν, καὶ τὴν σχέ-
σιν ἐχείνην, ὡς μὴ μᾶλλον µίµημα xal σχέσιν |!
ἀμίμη:όν τὲ xal ἄσχετον πεφυχυῖαν, ὡς ὑπὲρ τοῦτό
τε χάχεῖνο χατὰ φύσιν οὖσαν, xal ὅτι c5 µίµημα,
xai 65 xat τὸ ἐνεργεῖν ἃμα xal ἑνεργεῖσθαι, τοσαύ-
την χἀπὶ τῶν θείων τε χαὶ ἀχτίστων ἴσχουσι χώραν,
ὡς τὸ μὲν xal ἐπ᾽ αὐτοῦ τοῦ Μονογενοὺς ἀσφαλῶς
ἐχείνοις εἰρῆσθαι, El αὕτη καὶ γὰρ, φησὶ», εἰχόνος
φύσις, µίµηµα εἶναι τοῦ ἀρχετύπου, τὸ δὲ εἲς
ἑνεργείας ὄνομα καὶ πρὸς τὴν πατριχὴν ὑπόστασιν
χατὰ τῶν ᾿Αρειανῶν ἑνστατικῶς ἀναχθῆναι τότε.
Ἕστω xoi γὰρ, qnot, tb Πατὴρ καὶ ἑνεργείας ὄνο-
μα χατὰ τὸν ὑμέτερον λόγον * οὐδ' οὕτως ἡμᾶς al-
ρήσετε. Αὑτὸ δὲ τοῦτο ἑνηργηχὸς ἂν εἴη τὸ ὁμοού«
σιον. Καὶ τἆλλα σὺν τούτοις gnat, ὅσα δὴ π:ρὶ τᾶν
αὐτῶν ὡσαύτως ol ῥηθέντες οὗτοι θεολόγοι φθά-
6αντες ἱχδιδάσχουσιν, Οὐ μόνον τοιγαροῦν ταῦτα

xal ἄθεον ἐπήγαγον τὸ συμπέρασμα, χτιστὴν ἀπο- (; xal τὰ τοιαῦτα τοὺς χοινοὺς τῆς Ἐχχλησίας Πατέ-

φηνάµενοι τὴν θεότητα τοῦ sou. Ἡ δὲ xo0' ἡμᾶς
ἱερὰ τοῦ Χριστοῦ σύνοδος τὴν μὲν ἑτέραν τῶν προ-
τάδειων, οὗ κατὰ τοὺς συχοφάντα; φημὶ τούτους,
ἀλλὰ χατὰ xiv ἱερὰν δεξαµένη θεολογίαν, ἀμίμητον
γὰρ µίµηµα, xat σχέσιν ἄσχετον οἱ θεολόγοι ταύτην
φασὶ, τὴν δ᾽ ἑτέραν ὡς νόθον τε xal φευδῆ, xa -ῆς
ἱερᾶς θεολογίας ἑξόριστον ἀποῤῥίφασα, οὐδαμοῦ xal
γὰρ ἐχείνη τὴν τοιαύτην θεοπρεπῃ σχέσιν τε καὶ
μίμησιν οἶδε χτιστὴν, πολλοῦ Υε δεῖ, xal ἀνύπαρ-
χτον xol μὴ οὖσαν, χατὰ l'enyopdv Φημι τουτονὶ,
xal ψευδὲ; ἅμα xai δυσσεθές τε χαὶ ἄθεον cb τού-
των συµπέρασµα, χαθὰ δὲ xaX προῦφην, λαμπρῶς
ἀπέδειξαν ᾽ λέγω δὴ xb χτίσµα xas' ἐχείνους cavv-
άγον τὴν θεοποιὸν τοῦ Πνεύματος δωρεάν τε xal
χάριν τὴν ἱερὰν θέωσιν, αὐτέν qnit τὴν χαθ) ὕπαρ-
ξεν θεότητα τοῦ Θεοῦ, χαθ᾽ fjv ὁ μόνος κατὰ φύσιν
θεὸς τοὺς πολλοὺς χατὰ χάριν τούτους θεοὺς ὑπὲρ
φύσιν ἑργάζεται, xal αἱ τούτων ἀποδείξεις οὗ" λίαν
ἀξιόπιστοι χαὶ θεοπρεπεῖς. Οὔτε γὰρ ἀποφάνσει;
ὀἱονεὶ xai tupavvtxà xal Σιχελιχὰ θεσπίσµατα χατὰ
εὃν ἅπληστον συχοφάντην φημὶ τῶν» ἁγίων τοῦτον,
o0v ἐχ τῆς χαταργουµένης ἐχεῖνα xal μεμωραμ-
µένης ἁπλῶς τῶν ἔξω σοφίας, ἀλλ᾽ ἐξ αὑτῶν δηλαξὴ
τῶν θεολήπτων Πατέρων καὶ θεολόγων, Διονναίου c£
gui xai Γρηγορίων ὁμοῦ τῶν σοφῶν, xal σὺν ἐχεί-
vot; καὶ µετ᾽ ἐχείνους Μαξίμου τοῦ τῆς θεολοχίας
«t xal ὁμολοχίας στεῤῥοῦ στύλου, o0 χαθ᾽ ὑπερ-
yh λόγου τε καὶ σοφίας ἀνθρωπίνης κατὰ «bv χοι-
vóv git διδάσχαλον ΜΠαῦλον, ἀλλ᾽ ἓν ἀποδείξει καὶ

pa; xal διδασκάλους λαμκρῶς τεθεολθγηχύτας καὶ
ἡμῖν 6 λόγος, ὅπερ ἔφην, ὑπέδειξεν, ἀλλὰ xal ῥη-
τῶς οὑτωσὶ τὴν θεοποιὸν τοῦ Πνεύματος χάριν, τὴ»
ὑπερφυᾶ τῶν θεουµένων ἐκθέωσιν ἄχτιστον xat
ἄναρχον χατὰ χρόνον εἰπόντας, ὡς ἀγένητόν τε xol
ἄπειρον οὖσαν, xal φυσιχὸν ἰδίωμα τοῦ θεοῦ. Μένει
χαὶ γὰρ, φησὶν 6 θεοφόρος Μάξιμος, xàv τῇ µεθέξει
τῶν ἁπολαυόντων αὐτῆς ἀχατάληπτος» ὅτι xarà
φύσιν ὡς ἁγένητος ἔχει τὴν ἀπειρίαν. Καὶ τοῦτό
φησιν ὁ αὐτὸς εἶναι τὸ τοῦ θεοῦ Εὐαγγέλιον, τὸ διὰ
«o0 σαρχωθέντος Υἱοῦ μισθὸν δεδωρῆσθαι τοῖς πει-
θοµένοις αὐτῷ thv ἀγέννητον θέωσιν. "Q δὴ καὶ
προσγράφων ἔξωθεν ὡς ἔθος αὐτῷ, ᾿᾽Αγένητον λέγω,
qnoi, θέωσιν τὴν χατ᾽ εἶδο; ἑνυπόστατον ἕλλαμφιν,

D ῃτις οὐχ ἔχει γένεσιν, ἀλλ᾽ ἀνεπινόητον Ev. τοῖς

ἀξίοις φανέρωσιν.

Τούτοις δ' 6 Γρηγορᾶς xaX καθ) ὑπερθολὴν, ὡς
ἔοιχε, δυσχεραίνων xal παθαινόµενος, ἅτε δὴ μὴ ταῖς
χατηγορίαις xal τῇ µαταίᾳ τούτου σοφίχ πεφυκόσι
συμδαίνειν, πίστει xal πείρᾳ Υινωσκομένοις µόνον,
ὃ δὴ xai πολλάχι; εἰπόντες ἔφθημεν, οὗτοι γε λόγοις
ἀνθρωπίνοις xal ἀποδείξεσιν, οὗ µήνον ácavsla xat
σιγῇ χρύπτει, χαθὰ 53 xaX προὔφην, ἀλλά xal τὸν
xat' ἑχείνων μανίαν τε xal τὴν ὕδριν μετὰ πολλῆς
τῆς ἀναισχυντίας ὁμοῦ καὶ τῆς συχοφαντίας ἡμὶν
ἐπιφέρει ἀναποδείχτως ἡμᾶς δογµατίδειν λέγων,
χαὶ χαθαπερεί τινα τυραννικὰ θεσπίσµατα xai
ἀποφάνδεις ταῦτα προφέρειν. Αὐτοὶ xat γάρ «law,
οὐχ ἡμεῖς, ei xal ἡμεῖς ἕτερου τρόπον ὡς μαθιταὶ

1031

ΡΠΙΙ ΟΤΙ CP, PATRIAACILE

1002

σὺν ἐχείνοις, οἱ τὰ θεῖα ταῦτα xai ὑψτλαι θείῳ A δύναμιν φύσεως fj θέωσις fjv, φύσεως ἂν εἰχότως

δηλαδὴ «θεγγόμενοι Πνεύματι. OU 5h καὶ πλατύτε-
pov περὶ τῶν αὐτῶν Oz ἡμῶν ὡσαύτως χαὶ αὖθις
ἐροῦσιν αὐτίκα, ἵνα καὶ μᾶλ" ον ἀλγῇ Γρηγορᾶ-, xal
εἴ τις, φημὶ, xav' αὐτὸν ἕτερος ἀνιάτως ἔχων. Μάςι»
pos; τοίνυν ὁ µέγας, χαὶ πἀλιν stk τῶν βεολογικῶὼν
ὡς ἔθυς ἑκείνῳ ῥᾳτῶν ἐξηγλύμενος, 'O διὰ πάντων,
φησὶν, ὑπήγοος θεῷ γενόμενος ἄνθρωπο: οὔτε κστὰ
φύσιν οὔτε χατὰ σχέσιν ἔχει τ) εἶναι, | καλεῖσθαι θε)ς,
ἀλλά χατὰ θέσιν χαὶ χάριν γίνεταί τε χαὶ ὀνομάζς-
ται. Ἡ yàp χάρις τῆς θεώσεως ἄσχετός ἐστι παν-
φάπασιν, οὐχ ἔχουσα τὴν οἰανοῦν δεκτιχἣν ἑαυτῆς
ἐν τῇ φύσει δύναμιν’ ἐπεὶ οὐχέτι χάρις ἐστὶν, ἀλλὰ
ες χατὰ τὴν φυσιχὴν δύναμιν ἑνεργείας φανέρω-
αις. Καὶ οὕτω γε πάλιν οὐκ ἔστι παράδοξον τὸ γινύ-
ptvov , εἰ xazà δεχτιχἠν δύναμιν φύσθως fj θέωσις
ἦν. φύσεως Υὰρ ἂν εἰκότως ἔργον, ἀλλ οὗ θεοῦ
δῶρον fj θέωσις ἔσται. Καὶ δυνῄσεται xal φύσει
θεὸς ὁ τοιοῦτος εἶναι, xal χυρίως προσαγηορεύεσθαι’
ϱὐδὲ γὰρ ἄλλο καθέστηχεν ἡ χατὰ φύπτιν ἑχάστου
τῶν ὄντων δύναμις fj φύσεως πρὸς ἐνέργειαν ἆπα-
ράδατος χίνησις,. Πῶς δὲ χαὶ ἑξίστησιν ἑαυτοῦ τὸν
θεούμενον fj θέωσις, εἰ τοῖς ὅροις τῆς φύσεως αὑτὴ
περιείληπται, συνιδεῖν uox ἔγω. Ἐρωτητέον ἐνταῦθα
65 τοὺς περὶ τὸν φιλόσοφον Γρηγορᾶν, τί περὶ τῆς
θεοποιοῦ τοῦ Πνεύματος δωρεᾶς τς καὶ χάριτος xol
θεώσεως ix τῶν ῥηθέντων τούτων τοῖς θεολόγοις
Πατράσι συνάγουσιν. Ἡ μὲν γὰρ χαθ ἡμᾶς ἱερὰ
αύνοδος, πρὸς τὴν ἔνστασιν αὐτῶν ἱσταμένη τότε,
ἀπὸ τῆς μιμἠσεώς τε χαὶ σχέσεως Χτίσμα φευδῶς
τε χαὶ δυσσεδῶ-, ὣς εἴρηται, συναγόντων τὴν τοῦ
θιοῦ θεότητα xal τὴν θέωσιν, οὗ δι’ ἀδυνάτων ἁδύ-
vata συνΏξε, χαθά φησι Γρηγορᾶς, Υελωτοποιῶν,
xal τὸν βοῦν ἑαντῷ καὶ τὰν ὕνον ἀξίως ἑαυτοῦ ἐπ-
εισάγων * ἀλλὰ διὰ τῶν xal τοῖς ἐχθροῖς τε xa
δυσσεθέσι γνωρίµων τὰ τοῖς xav' ἀλήθειαν εὖσε-
6ὲσι χαὶ πιστοῖς ἀνωμολογημένα πᾶσι χαλὼς ὑπ-
έδειξε, Σχέσις ἐστὶν, εἰποῦσα, xal ἡ τοῦ θεοῦ πρό-
voux πρὸς τὰ προνοούμενα, xal ἡ πρόγνωσις αὑτοῦ
πρὸς τὰ προγινωσχόµενα, xal oi ἐξ ἀϊδίου ἐν τῷ
Θιῷ προορισμοὶ πρὸς τὰ προοριζόμενα. "AXI Exá-
στῳ τούτων οὐχ ἐμπ/διόν ἐστι τὸ σχέσιν εἶναι πρὸ;
τὸ ἄχτιστον elvat, "Quote οὐδὲ ἡ θεοποιὸς δωρεά τοῦ
Πνεύματος, αὐτὴ ἡ θέωσίς ἐστι χτιστὴ, διότι σχέσις
ἑστὶ πρὸς τὰ θεούµεν:.
Καὶ ταῦτα μὲν fj σύνοδ»ς χαὶ ὁ ταύτης ἱερὸς τό-
pos, χατ ἀντιπαράστατιν προάγοντες τὴν ἑαυτοῦ
καὶ την περὶ σχέσεως καὶ µιµήσεως τέως ἐχείνων
πρότασιν, καὶ τὴν ἁπορίαν λύοντες. οἱ δὲ θεολόγοι
Ἱατέρες οὗτοι, χαθάπερ ἀχούομεν, οὗ µόνον ἁγένη-
τον xal ἄπειρον, xal ἀχατάληπτ,ν ταύτην φασὶν, ὡς
Θεοῦ δηλονότι φυσιχὸν ἰδίωμα, ἀλλὰ χαὶ πρὺς τὴν
σχέαιν xal τὴν φυσιχὴν IIStv, καὶ τὴν κατάληψιν
αὐτῆς ἰσχυρῶς ἑνίστανται. ΄Ασχετος xal γὰρ, φησὶν
ὁ θεόληπτος Μάξιμος μετὰ ρηγορίου δηλαδὴ τοῦ
màivu, τὰ γὰρ ἑχείνου διερμηνεύει φιλοτοφῶν, ἄσχε-
τος τοίνυν ἐστὶ παντάπασιν fj τῆς θεώσεως, rot,
χάρις, οὐχ ἔγουσα τὴν οἰανοῦν δεχτιχὴν ἑαυτΏῆς ἐν
«fj φύσει δύναμιν. Καὶ πάλιν» El κατὰ δεχτιχην

ἔργον ἦν, à13! οὗ θε2ῦ δῶρον. Καὶ αὖθις» Ox
ἔχομεν, φησὶ, φύσει δεχτιχην τῆς θεῴσεως δύνα-
μ.ν ' xai ὅτι τοῦ ὑπὶρ φύσιν ἡ φύσις χαταληπτικὴν
0) χέχτηται δύναμιν. χαὶ ὅσα δη φβάσαντες πρ)
βραχέος οἱ θεολόγοι παρατλησίως τούτοις tipfxaat
χατ ἔνστασιν, ὅπερ εἶπον, τὴ» oyfow χαθάπαξ
ἁπαγορεῦοντες ἐπὶ τῆς θεώτεως. Τί οὖν Φασιν ol
περὶ Γρηγορᾶν wol; ταῦτα; Ἐπειδὴ γὰρ τὴν τῆς
xaü' ἡμᾶς συν΄δου γνώµην, χαὶ τὸ» ἱερὸν οὗ παρα-
δέχονται τόμον, τῃμιμήσει ξυντιβέντας τὸ ἀμίμητον,
xa τῇ σχέσει τὸ ἄσχετον, μετὰ ἁ,ονυσίου φημὶ τοῦ
σοφοῦ, ἀλλὰ xal μαχράν τινα xai ἀπαίδευτον τὴν
εἰρωνείαν αὐτῶν χαταχέουσιν, ὡς δι) ἀδυνάτων δῃθεν
ἀδύνατα συναγόντων, ἀπολογείσθωσαν αὐτοὶ xal

B συλλογιζέσθωσαν, xal τὰ οἰκεῖα συμπεραινέτωσαν,

εἴ γε δύναιντο, πρὸς τὰς τῶν θεολόγων ἱστάμενοι
τούτων ἑνστάσεις, ἄσχετον χαθάπαξ θεολογούντων
thv θεοποιὸν τοῦ Πνεύματος δωρεάν τε xal θέωσιν,
Οὐχέτι xài γὰρ ἐγὼ πρὸς Γρηγορᾶν τουτονὶ xal
τοὺς κατ αὐτὸν περὶ τοῦ ἀχτίστου τε xal τοῦ χτι-
στοῦ xatT' αὑτοὺς τῆς θεώσεως ποιοῦμαι τὺν λόγον,
ῥητῶς διὰ πολλῶν ἀποφανθέντος τοῦ ταύτης ἀκτί-
σιου παρὰ τῶν σεπτῶν τουτωνὶ θεολόγων, ἀλλὰ
περὶ τῆς σχέσεως τέως xal τῆς µιµήσεως, iE ὧν
αὐτοὶ συνήγαγον xal τὸ χτίσμα χαχῶς. "Bob γὰρ
ἄσχετος πάντη χαὶ ἁκατάληπτος, xal δεχτικὴν o0-
δεμῶς εὑρίσχουσα δύναμιν fj θέωσις ἓν τῇ ἄνθρω-
πείᾳ φύσει, οἱ τεθεωµένοι θεολόγοι φασίν οὗτοι.
δράδε τοιγαροῦν, Γρηγορᾶ, ἵνα καὶ αὖθις τροσείπω
σε χατὰ σέ. Σχέσιν αὐτὴν, φησὶ, xai µίμησιν ὁ τῶν
θεολόγων ἄχρος προσείρηκε Διονύσιος, καὶ τοῦτο δὴ
x2. αὑτός qnt σὺν ἐχείνῳ, ᾽Αλλ’ οὐ σὺν ἐχείνῳ γε
τοῦτο, βέλτιστε, giis. "H γὰρ ἂν σὺν Σχείνῳ λέγων
χαὶ ἀμίμητον xal ἄσχετον ἔλεχες κατ ἐχεῖνον. Καὶ
πῶς οἷόν τε, φησὶ, καὶ τοῦτο χἀκεῖνο; El μὲν γὰρ
ἄσχετος, οὗ σχέσις ’ εἰ δὲ σχέἑσις, οὐχ ἄσχετος. 0ὐδὲ
γὰρ οἷόν τε, φησὶ, τὴν ἀντίφασιν συμφωνεῖν ἑαυτῇ.
Eig τὰς προτέρας καὶ πάλιν &ánoplac ἐμπέπτωχεν ὁ
Φιλόσοφος. Ὅπερ xal γὰρ ἐχεῖ περὶ τῆς καθόλου
θείας ἑνεργείας πέπονθε, τὸν αὐτὸν ἐπιδέχεσθαι λό.
rov ἀχούσας αὐτὸν πρὸς τῶν θεολόγω» τῇ θείᾳ φύ-
σει, xal αὖθις οὗ τὸν αὐτὸν, τοῦτο δὴ χἀνταῦθα περὶ
τῆς θεοποιοῦ ἑνεργείας xat χάριτος, xal σχέσιν τὴν
αὐτὴν παρὰ τῶν ἁγίων ἀχούων xal ἄσχετον. Τοιαῦτα
xa yàp τὰ τῶν θυµοσόφων xai ψευδοσόφων τουτωνὶ
τοῖς φυσικοῖς καὶ ἀνθρωπίνοις λογισμοῖς ὑπαγόντων
τὰ θεῖα, xaX μὴ πειθοµένων τοῖς Πνεύματι θείῳ xat
παθοῦσι, χαὶ μαθοῦσε, xai διδάσχουσι ταῦτα. Οἷς
δήπου xal Ἰωάννης ὁ τὴν γλὠτταν χρυσοῦς, ὥσπερ
ἐπεγχαλῶν xal χαταγελῶν ὡς μάλιστα τῆς ἀνοίας,
ἐν τοῖς περὶ τῆς θείας μεταμορρώσεως λόγοις, ἉΑλλ'
εὐθὺς ἐροῦσι, φησὶν, οἱ ἁπύλωτον xal θηρευτιχὴν πε»
ῥ'φέροντες γ)ῶσσαν, Καὶ εἰ ἀθέατος f) θεῖχὴ τοῦ θεοῦ
Λόγου δόξα, πῶς ἐπέδειζεν αὐτὴν τοῖς ἁποστόλοις; el
γὰρ ὁρατὴ, οὐχ ἀθέατος - εἰ δὲ ἀθέατος, οὐχ ὁρατή. Ὡς
δὲ xal ὁ Νύσσης θεῖος l'onyóp:o; ἓν τοῖς ὑπὲρ τοῦ
πρωτοµάρτυρος θείου Στεφάνου λόγοις περὶ «nc ἐν
Π.εὐματι θείας αὐτοῦ θιωρίας διεξιὼν . ἄλλα τε

1023

CONTRA GAEGORAM ANT1IRRHRTICORUM X.

1094

πλεΐστα πρὺς Πνευματομᾶχους ἀποτεινόμενος εἶπε, Α αἸγσρεύεσθαι. Καὶ πάλιν. Μόνης τῆς θείας χάριτος

χαθὰ δὴ καὶ ἡ μἵν ἓν τοῖς πρὸς Γρηγορᾶν τουτονὶ
προτέροις πλατύτερον εἴρηται, χαὶ δη χἀχεῖνα»
Οὐκ iv τῇ ἀνθρωπίνῃ φύσει τε xal δυνάµει µένων ὁ
Στέφανος, τὸ θεῖον βλέπει" ἀλλὰ πρὸς «hv τοῦ ἁγίου
Πνεύματος χάριν ἀνακραθεὶς, δ. ἐχείνου ὑφώθη
πρὸς τὴν τοῦ Θεοῦ χατανόησιν. Δέδειχται τοίνυν
σαφῶς, φηςσὶν, ὅτι ὅπου τὸ Πνεῦμά ἐστιν, ἐχεῖ χαὶ
ὁ Κύριος χαθορᾶται, χαὶ ἡ Πατρικὴ δόξα καταλαμ-
θάνεται.

Εἰ 6k χαὶ τούτων ὁ φ')όσρφος θεολογούντων τε
καὶ διδασχόντων τὰ θειότατα, χαὶ ὑπερφνᾶ ταῦτα
διαχούειν τε χαὶ µανθάνειν ἑἐθούλετο, οὔτ᾽ ἂν περὶ
τοῦ φωτὸς τῆς θείας μεταμορφώσεως ἐχεῖνα δήπου
τὰ χαταγέλαστα μετὰ τῶν ἁπύλωτόν περιφερόντων
γλῶσσαν χαχῶς ἔλεγέ τε xai ἔγραφεν, ὅτι εἰ μὲν
οὖκ εἶδου ol περὶ τὸν Πέτρον ἓν τῷ δρει τὸ τῆς µε-
καμορφώσεως τοῦ Χριστοῦ φῶς, θεῖον ὄντως xal
ἄκτιστόν ἐστιν * el. 6b. εἴδον, οὐκέτι θείον, οὐδ
ἄκτιστον. Κτίσμα χαὶ Υὰρ τὸ τοῖς ἀνθρωπίνοις
ὀφθαλμοῖς ὁπώσποτε χαθορώμενον, οὔτε τὴν θεοποιὲν
τοῦ Πνςύματος δωρεὰν, αὐτῖν φημι τὴν θέωτσιν,
ἀμήχανον ἂν Έλεγε χαὶ σχέσιν καὶ ἄσχετον εἶναι

τὰ ταυτὸ, δι» χαὶ χτιστῃν ἐξ ἀνάγχης, ὡς αὐτός
Φτσιν, εἴναι, xalrot γε τῶν θείων διδασχἆλων ἀχούων
τὸ piv δοςἀζόντων τε χαὶ λεγόντων ῥητῶς, «b δ'
eU ἁπαγορευόντων ὡσαύτως. Τὸ μὲν οὖν ἄσχετον, ὦ
Φιλόσοφε, xal ἀἁμίμητον τῆς θἐώσεως δι ἄλλων τε

ἴδιον τοῦτο πέφυχεν εἶναι, τὸ ἀναλόγως τοῖς οὖσε
χαρίζεσθαι θέωσιν, λαμτρυνούσης τὴν φύσιν τῷ
ὑπὲρ φύσιν φωτ), xal τῶν οἰχείων ὅρων αὐτὴν ὑπερ-
άνω κατὰ τὴν ὑπερδολὴν τῆς ἑόξης ποιουμένης.
ἝὭστε xatà τοὺς θεοειδεῖς διδἀσκἅλους τούτους, φι.
Ἀόσοφε, iv μὲν τῇ ἀνθρωπείᾳ φύσει οὐδεμία τις τῆς
θεώσεως σχέαις xal µίµησις xal ££ · Πνεύματος
δὲ θείου δυνάµει xat χάριτι, ὥσπερ xal διανοίχ xot
ὀφθαλμοῖς ὑποπίπτει χατὰ τοὺς θεοφόρους τούτους
χαὶ θεολόγους, χαίτοι γε xal ὑπὲρ φύσιν καὶ νοῦν
Άατὰ φύσιν οὔσα, οὕτω δὴ xat kv σχέἑσει xal μιμί-
ott xai ἕξει ἡ ὑπὲρ ταῦτα χατὰ φύσιν οὖσα iv τῇ
δυνάµει τοῦ αὐτοῦ γίνεται Πνεύματος. Καὶ v! χαι-
Vv ἂν εἴη χαὶ παρὰ τὸν θεῖον σχοπό, τε καὶ τοὺς
λόγους, εἰ τὸ θεῖον δηλαδὴ Πνεῦμα τὰ ἑαυτοῦ αὖθις
xal ὁρᾷ καὶ νοεῖ, καὶ λαμδάνει xai ἔχει λόγοις, ol;
οἶδεν ἐχεῖνο ταῖς τῶν θεοειδῶν διανοίαις xaz' ἑνέρ.
retav ἀπηῤῥήτως ἀναχιρνάμενον, χαὶ τὰ ἐἑα.τυῦ
ποιοῦν ἐχείνων, xal διὰ τούτων αὐτῶν φημι τῶν
θεουργουµένων βλέπον τὰ ἑαυτοῦ, οὐ διανοίᾳ µόνῃ,
ἀλλὰ xat ὀφθαλμοῖς, ὢ τοῦ θαύματος | ἔξω γεγονόσι
τῆς φύσεως τῇ θεουργῷ δυνάμει καὶ χάριτι, ὃ δὴ
x&v τῇ μελλούσῃ Χριστοῦ ἐπιφανείᾳ Ἰαμπρότερόν τε
xat θεοειδέστερον ἔσται τοῖς θεουµένοις, ὧν à μόνες
κατὰ φύσιν θεὸς, ἐν µέτῳ θεῶν ὄντων χατὰ χάριν
ἴσταταις Λάμγουσι καὶ γὰρ, enolv, ώς à ἥ.ιος,
αὐτὸ: ὁ τῆς δικαιοσύνης νοητὸς ἥλιος, δηλαδη Χρι-
στὸς, ὁ ταῦτα προλέγων, οὐδὶ γάρ ἠλιαχοῦ φωτὸς

πολλῶν καὶ χαλῶν ol θεολόγοι φθάσαντες λόγων { ἐκεῖ χρεία χαὶ λόγος. Ὁ δὴ κἀπὶ τοῦ τῆς θείας µε-

ἔδειξαν, καὶ δη xal μιχρὸν ἀνωτέρω νῦν ὃ τε τῆς
θεολογία; ἑπώνυμος, Γρηγόριος ὁ θεῖος, φημὶ, περὶ
θεώσεως θείας τὸν λόγον ποιύµενος, xaX Μάξιμος
ὃ ουφὺς σὺν αὑτῷ σοφῶς τε xal ἁξίως ἑχείνου τὰ
ἐχείνου σχοπούµενος ὅπως ὃ) ἡ αὐτὴ xal ἐν σχέσει
πάλιν, xal σχίσις χαὶ µίµησις εἴρηται, τῶν αὐτῶν
αὖθις λ2εγέντων ὡσαύτως ἄχουε * μᾶλλον δὲ χαὶ Ίκου-
σας εἰπόντων Ίδη τρανῶς, ἀλλ οὐ συνῆχας, διὸ xal
πάλιν τῶν αὐτῶν ἄχονε. 'O διὰ πάντων, qal,
ὑπίέχοος θεῷ γενόμενος ἄνθρωπος οὔτε χατὰ φύσιν,
οὔτε χατὰ σχέαιν ἔχει τὸ εἶναι fj χαλεῖσθαι θεός.
λλλὰ πῶς, ὦ διδασχάλων ἄριστε xat θεοειδέστατε ;
πείρᾳ xai Υὰρ, ἁλλ' o0x &xofj µόνῃ τοὺτ᾽ ἔχεις µα-
θών’ εἰπὲ τοιγαροῦν * μᾶλλον δὲ xal ἀμφύτεροι X£-
χετε xal διδάσχετε΄ χοινὰ xal γὰρ ἀμφοτέρων ταυτί;
Κατὰ θέσιν, qnoi, χαὶ χάριν ὁ τοιοῦτος λέγεταί τε
xai ὀνομάζεται θεός. Ti, γὰρ ὀνομάτων ἔφημεν τὰ
μὲν οὐσίας εἶναι λέγεται, τὰ δὲ σχέσεως, τὰ δὲ χά-
Ρριτο, fj ἀπωλείας. Χάριτος οὖν εἴπομεν εἶναι, φασὶ,
τοῦνομα, ὅταν θεὸς ὁ ἄνθρωπος τοῖς λογίοις ὀνομά-
ζηται, ὁ διὰ πάντων ὑπίχους θεῷ γενόμενος ἄνθρω"»
πος, κατὰ τὸ, Εγὼ εἶπα ' θεοί ἐστε, οὔτε χατὰ φὺ-
σιν, οὔτε xatà σχέσιν ἔχων τὸ εἶναι fj χα]εῖσθαι
θεὸς, ἁλλὰ χατὰ θέσιν χαὶ χάριν γενόμενός τε χαὶ
ὀνομαζόμενος, Καὶ μετ ὀχίγον οἱ αὐτοὶ πάλιν ' 0ὐκ
ἔστι παράδοξον, qas, τὸ γινόµενον, εἰ χατὰ δεχτιχὴν
δύναμιν φύσεως dj θέωσις ἦν. Φύσεως yàp ἂν εἰχκό-
κως ἔργον, ἀλλ οὐ θεοῦ δὗῦρον «ir, χαὶ δυνῄσεται
καὶ φύσει θεὲς ὁ τοιοῦ:ος ἔσεσθαι:, καὶ χνρίως ποσ-

Ῥλτποι,. G2. CLI

ταμορφώσεως ὄρους ἐνήργησε, τὸ μέλλον ἐντεῦθεν
ἐχεῖνο παραδειχνὺς, καὶ τοὺς ἁῤῥαδῶνας, καὶ τὰ |
αροοίµια, τοῖς ἀξίοις δωρούµενος. Aib καὶ Μάξιμος
9 θεόληπτος lv τοῖς αὐτοῖς περὶ τῶν αὐτῶν αὖθις
αὖν Υε τῷ σοφῷ θεολόγῳ φιλοσοφῶ», T$) xasà θ:ὸν,
enat, προχοπῄ, τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως ἴσης πρὸς
τοὺς ἀγγέλους ἀνελλιπῶς γενομένης κατὰ thv τὼν
ἐν τοῖς οὖσι λόγων προγνωστικὴν ἐπιστήμην, ἡ τῆς
ἀληθοῦς σοφίας ἀπειρόδωρος χύσις ἐπιγενομένη χατὰ
τὸ θεμιτὸν, ἀκραιφνῶς λοιπὺν τὴν περὶ Θεοῦ, xat
ἀμεσ.τεύτως πσρέχεται τοῖς ἀξίοις ἁδιάγνωστον
καὶ ἀνερμήνεντον ἔννοιαν. Καὶ τέλος ἐπὶ πᾶσι τού-
τοις thv κτιστὴν φύσιν τῇ ἀκτίστῳ διὰ τῆς ἀγάπης
ἑνώσας, ὢ τοῦ θαύματος τῆς περὶ ἡμᾶς τοῦ Θεοῦ

D φιλανθρωπίας ! lv xal ταυτὸ δείχννσι δι ἑαυτοῦ ὁ

ἄνθρωπος, κατὰ τὴν ἕξιν τῆς χάριτος ὅλος ὅλῳ περι-
χωρἡσας ὁλικῶς τῷ Gsip, xol Υενόµενος κἂν õ τι πὲρ
ἔστιν ὁ θεὸς πλὴν τῆς κατ᾽ οὐσίαν ταυτότητος, xal
ὅλον αὐτὸν ἀντιλαδὼν ἑαυτοῦ τὸν Θεὸν xal τῆς ἐπ'
αὐτὸν τὸν Θεὸν ἀναθάσεως oTov ἔπαθλον αὐτὸν µο-
νώτατον χτησάµενος τὸν tbv, ὡς πέρας ὄντα τῶν
ἐπ᾿ αὐτὸν χινουµένων ἀόρ.στόν τε xal ἄπειρον. Καὶ
πάλιν lv τοῖς αὐτοῖς 6 αὐτός - Ἡ 771 Υίνετα! 8:5;
τῇ µεθέξει τῆς θεῖϊχῆς χάριτος, πασῶν τῶν κατὰ
νοὺν καὶ αἴσθτσιν ἐνεργειῶν αὐτή τε παυσαμέντ,
χαὶ τὰς τοῦ σώματος συναποπαύσασα ὑυχιχὰς ἕνερ-
γεία:, συνθεωθέντο; αὐτῇ κατὰ τὴν ἀναλογοῦταν
αὐτῷ µέθ:ςιν τῆς θεώσεω;, ὥστε µόνον τὸν θεὸν
διά τε τῆς φυχῆς xai τοῦ σώματος Φαΐνεσθαι, νι.
9d

1035

PHILOTHEI CP. PATRIARCHJR

κηθν-ων αὐτοῖς τῇ ὑπερδολῇ τῆς δόξης τῶν. qu- A τῶν νοηθέντων οὐχ ἔχουσαν, "ἣν δὲ xav ἑνέργτιαν.

σιχών γνωρισμάτων:

Καὶ μετ ὀλίγα, Ὡς εἶναι τὴν φυχἠν, χαθώς
φησιν ὁ μέγας Διογύανος, εἰχόνα xal φανέρωσιν
τοῦ ἀφανοῦς quoc, ἔσοπτρον ἀκραιφνὲς, ἁλώδητον,
ἄχραντην, ἀχηλίδωτον, εἰσδεχόμενον ὅλην, εἰ θέµις
εἰπεῖν, τὴν ὡραιότητα τῆς ἀγαθοτύπου θεοειδείας.
Ἱδού σοι xai τρίτον ὁ θεολόγος Μάξιμος, ὡς ὀρᾷς,
ἐπιισήγαγε θεολόγον, αὐτὸν Exsivóv φημι τὸν σοφὸν
Διονύσιον, ᾧπερ αὐτὸς ἔλεγαν ἔπεσθαι πρὸ βραχέος,
εχέτιν xai µίµησιν "ἣν ἄσχετον χαὶ ἀμίμητον λέ-
γοντι θέωσιν. El γοῦν ἀληθῶς, καὶ μὴ γαθ᾽ ὑπόχρι-
σιν xal ἁπάτην ἀχολουθεῖν σχηµατίτειν. τὸ, Tol,
τρισὶν ἔπου νῦν ὁμοῦ μᾶλλον, xal διδάσχου χαὶ nl-
. στσυε τοῖς τε θείοις xat ὑψτλοῖς τουτοισὶ λόγοις,
τοῖ; περὶ τοῦ θεώσεώς φημι μυστηρίου, xaÜ' ὅσον
ev τε. Πρὸς τούτει;: πῶς ἄνθρωπος χρηματίζει
8:)g χατὰ χάριν 07 ὑπερθάλλουσαν τοῦ µόνου κατὰ
φύσιν Θεοῦ φιλανθρωπίαν; πείρᾳ v&p xal ἕξει
µαθόντες οἱ θΞοειδεῖς οὗτοι θεολογοῦσι ταυτὶ, xot
εὖ λόγοις ἁπλῶς οὐδὲ στηχασμοῖς. Ἐγὼ δέ σοι καὶ
τέταρτον xai πέμπτον ἐπὶ τούτοις θεολόγους ἔπεισ-
οἴσω τῷ λ΄γῳ τὰ αὐτὰ περὶ τῶν αὐτῶν ὡσαύτως
ἐροῦντας iv τῷ αὐτῷ δηλαδη Πνεύματι, ἵνα τὸν
πλοῦτον χἀντεῦθεν καταµάθῃς τῆς χάριτος Ev τε
λόγοις ὡσαύτως καὶ πράγµασιν. Ὁ μέγας τοιγαρ-
οὖν ᾿ΑΏανάτιος πρὸς τοὺς ἐξ Αρείου περὶ τῆς $v-
σάρχου Χριστοῦ λέγων οἰχονομίας, τοιάδς φησίν'
ϐ Λόγος τοῦ Πατρὸς ἑνωθεὶς σαρχὶ Ἰέγονε σὰρξ,
ἵνα οἱ ἄνθρωποι ἑνωθέντες Πνεύματι, γένωνται ἓν
Πνεῦμα. Αὐτὸς οὖν ἐστι eb; σαρχογόρος, καὶ ἡμεῖς
ἄ»θρωποι πνσυµατοφόροι. ᾽Απαρχὴν λαθὼν ἐκ τῆς
«οὐσίας τῶν ἀνθρώπων, Ἶτις Lact μορφὴ δούλου, καὶ
ἐν ὁμοιώματι ἀνθρώπων γεγονὼς, ἔδωχεν ἡμῖν ἐκ
τῆς οὐσίας τοῦ Πατρὸς ἀπαρχὴν ἁγίου Πνεύματος,
ἵνα γενώμεθα οἱ πάντες εἷς υἱὸς Θεοῦ ἐν ὁμειώματι
φοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ. Αὐτὶς οὖν ὁ ἀληθινὺς Υἱὸς τοῦ
θεοῦ τοὺς πάντας ρορεῖ ἡμᾶς, ἵνα πάντες φορέσωμεν
τὸν Υἱὸν τοῦ θεοῦ.

Κύριλλος δ᾽ ὁ σοφὺς, ᾿Ἐπεδήμησε, φησὶν, ὁ τοῦ
θεοῦ Λόγος, ἵνα εἰς ἑαυτὸν ἀναλαδὼν τὰ ἀνθρώπινα,
τὰ ἑαυτοῦ τῇ φύσει χαρίσηται. Δίδωσι μὲν γὰρ τῇ
ἀνθρώπων φύσει τὰ ἑαυτοῦ, ἀναλαμθάνει δὲ τὰ τῆς
ἀνθρωπότητως ἴδια. αλλ οὔτε ἡμεῖς ἀρνησόμεθα
«jw κατὰ φύσιν δ,υλείαν, οὔτε μὴν ὁ Υἱὸς ἀπο-
λέσει τὸ χατὰ Φύσιν ἀξίωμα. Καὶ πάλιν ὃ αὑτός'
Ὥσπερ ἑἐστὶ, φησὶν, ὁμοούσιος ὁ Ylix, όῦὕτω xal
συνθελητὴς τῷ ἱδίῳ γεννήτορι. Καὶ ἐμφανίσει ἑαυ-
«by τοῖς ὁσίοις οὐ χατὰ µόνην τὴν bv εἰδήσει νουυ-
µένην ἐπίγνωσιν, ἀλλ ἑξαίρετός τις αὐτοῦ τῆς
ἑλλάμφεως ὑπάρξει τρόπος οἱ μὲν Υὰρ ἀπλούστε-
pot τῶν πιστῶν ἐν Φιλοῖς xai ἁςητῆτοις λογισμοῖς
ἔχουσι τὴν πίστιν, οἱ δὲ τέλειοι τὴν διὰ τοῦ Πνεύ-

µατος λήφονται ὃᾳδουχίαν, xal αὐτὸν iv ἑαντοῖς ,

αὐλισθέντα τὸν Κύριον τοῖς τῆς διανοίας ἑπαθρή-
σ2υφιν ὀφθαλμοῖς διὰ τοῦ ἁγίου Πνεύματος. Ol; δὴ
καὶ ὁ μέγας αὖθις συνᾷβδων Μάξιμος, διττὶν εἶναι
τἣν γνῶσίν φησι, τὴν μὲν ἐν λόγῳ κειµένην, xol
θᾳίοις vofpaist, κατ εἶδος παροῦσαν τὴν αἴσθησιν

µόντν ἔχουσαν δίχα λόγου xal νοημάτων dno,
τὴν χατ᾽ εἶδος ἁπόλαυσιν. Μακάριον δὲ τὸν θεοε:δῆ
καὶ θεοφόρον ὄντως, xai πλήρη τῶν παντοδαπῶν
χαρισµάτων τοῦ Πνεύματος ToU θήσομεν, ὅσῳ xal
τὸν θεοειδέστατον νοῦν ἐχεῖνον, ᾽Αντώνιόν φημι t)»
καθηγητὴν ἡμῶν, ἔχει μεθ) ἑαυτοῦ ὁμιλητής τε,
χαὶ συνασχητὴς τῶν µεγίστων χρηµατίσας ἐχείνψ;
xai δὴ χχὶ Συμεώνην µετ’ ἐχκεῖνον τὴν εὔλαλον τῷ
ὄντι χαὶ σοφὴν χαὶ ἡδίστην γλῶτταν τῆς Ἐχγχλησίας,
χρόνοις μὲν ὕστερον παρξλθοῦσαν, πάντας δ᾽ ὁμοῦ
σχεδὸν xaX ἀρχαίους xal νέους, ὅσοι δηλαδὴ τὴν
Χριστοῦ Ἐκχλησίαν, xai ἱδρῶσι xal π]νοις. xal
ἰδίοις συνέστησαν αἵμασι, δυνάµει λόγου xal Πνεύ-
patro; χάριτι χοσμἠσασάν τε xal ὡραΐσασαν. TI

D otv σὺν αὐτοῖς τούτοις ὁ θεῖός φησι Μακάριος;

Ἡ τελεία τοῦ Πνεύματος ἕλλαμψις οὐχ οἷον νοηµά-
των µόνον ἁποχάλνψίς ἐστιν, ἀλλ᾽ ὑποστατικοῦ φω-
$e iv ταῖς ψυχαὶῖς βεθαία καὶ διηνεχὶς ἕλλαμόςς.
Τὸ γὰρ, 'O εἰπὼν ἑκ σκότους φῶς «άμγψαι, ὃς
ἔλαμνεν ἐν ταῖς καρδίαις ἡμῶν καὶ τὸ, Φώεισον
τοὺς ὀφθα.μούς µου μή ποτε ὑπνώσω εἰς θάνα-
τον" χαὶ τὸ, ᾿ΕξαπόστειΛΊον τὸ φῶς σου καὶ τὴν
ἀ.λἠθειάν cov, αὐτά µε ὁδηγήσουσιν' εἰς ὄρος
ἅγιόν σου * χαὶ τὸ, Ἐσημειώθη ἐφ᾽ ἡμᾶς εὸ φῶς
τοῦ προσώπου σου, καὶ πἀνθ' ὅσα τούτοις παρα»
πλήσια, τὸ αὐτὸ παρἰστησι. Καὶ sip µακαρίῳ δὲ, .
φησ), Παύλῳ τὸ λάμφαν ἐν τῇ ὁδῷ φῶς, δι) οὗ xal

εἰς τρίτον οὐρανὸν Ἴρται, καὶ μυστηρίων ἀλαλήτων

ἀχουστὴς ἐγένετο, οὗ νοημάτων τις xai γνώσεως
φωτισμὸς f», ἀλλὰ δυνάµεως τοῦ ἀγαθοῦ Πνεύμα-
τος xa0' ὑπόστασιν àv τῇ ψυχῇ ἕλλαμψφις, οὗ τὴν
ὑπερθολὴν τῆς λαμπρότητος ol τῆς σαρχὸς ὀφθαλ».
μοὶ μὴ διενεγχόντες, ἀπετυφλώθηδαν. δι οὗ κᾶσά
τε γνώσις ἀποχαλύπτεται, xat Osb; πρὸς ἀλίθειαν
τῇ ἀξίᾷ xal φιλουμένῃ Φυχᾗ γνωρίζεται.

Καὶ πάλιν. Ἐπειδὴ πᾶς λοχισμὸς, φηαὶ, διὰ φαν-
τασίας αἰσθητῶν τινων εἰσέρχεται tv τῇ χαρδίᾳ, τό»
τε αὐγάζει αὑτὴν τὸ µαχάριον φῶς τῆς θεότητες,
ὅταν πάντη εὐχαιρήσῃ ἀπὸ πάντων, xai ἁἀσχημά-
τιστος ἐχ τούτων Ὑένηται, εἴπερ dj λαμπρότης
ἐχείνη χατὰ στἐρησιν τῶν πάντων νοτµάτων παρα-
φαίνεται τῷ χαθαρῷ vip.

Αχούεις, ὦ Γρηγορᾶ, καὶ τούτων ὁμοῦ τῶν ϐεο»

D φόρων, ofa περὶ τοῦ paxaplou φωτὸς τῆς θεύτητος,

περὶ αὐτῆς φημι τῆς θεοποιοῦ δωρεᾶς τοῦ Π)εύμα-
τος xai ὑεώσεως, ὑπὲρ ἧς xal ὁ λόγος ἡμῖν ἄνωθεν,
παθόντες τε xal µαθόντες φιλοσοφοῦσι, xal τὰ τῆς
θείας ΓραφΏς ixsiva πρὸς κατηγορίαν τοῦ λόγου
προφέροντες; Δι ὧν πάντων ἐξίσης τὸ μήτε τὴν
θείαν οὑσίαν ἐκεῖνο πεφυκέναι λαμπρῶς ἀποδείκνυ-
ται, μήτε νοημάτων xal Ὑνώσεως φωτισμάν τινα
xai ἁτοχάλνψιν, ἀλλ’ ὑποστατικοῦ φωτός φησι fe-
6αίαν καὶ διηνεχῆ iv ταῖς φυχαῖς ἔλλαμφιν, xol ὃν-
νάµεως τοῦ ἀγαθοῦ Πνεύματος χαθ᾽ ὑτόστασιν àv
τῇ φνχῷ ἔλλαμνιν, δι οὗ μάλιστα πᾶσά τε γνῶσις,
φησὶν, ἀποχαλύπτεται, xal Θεὸς πρὸς ἀλήθειαν τῇ
ἀξίᾳ καὶ φιλουμέ»ῃ ψυχῇ Ἱνωρίζεται. Αὐτὸ τοῦτ
ἐχεῖνό qnt, περὶ οὔ πλεῖστά τε ἄλλα καὶ χάλλισια

1031

CONTRA GREGORAM. ANTIRRIIETICORUM X.

1038

πρὺ βραχέος ὁ Octo; Μάξιμος Dayc, καὶ δὴ xal A λεγοµένου Πύῤῥου μὴ µόνον οὖκ ἀνπειβόντος οὐδὲν

ἀγέννητον τοῦτο προσείρηχε θέωσιν, ᾽ΑἉγέννητον δὲ
λέγω θέωσιν, φᾷσας, την κατ εἶδος ἑνυ Κόστατον
ἕλλαμψιν, τις οὐχ ἔχει Υένεσιν, ἀλλ ἄνεπινδητον
Ev τοῖς ἀξίοις Φανέρωσιν. El δὲ λέγοις, Καὶ πῶς
ὑποστατιχοῦ φωτὸς ἕλλαμψιν, xal χατ᾽ εἶδος ἓνυ-
πόστατον ἕλλαμψιν ol θεφόροι τοῦτό φασι, xalcor γε
«ὃν µέγαν ὁμῶν ἓν τοῖς φθάσασι προενεγχόντων
Βασίλειο», οὐδεμίαν ἑνέργειαν λέγοντα ἑννπόστατον
εἶναι, xai Μάξιμον αὖθις τὸν αοφὲν, Al ἑνέργειαι
οὐκ εἰσὶν οὐσίαι, λέγοντα, ἀλλὰ περὶ τὴν οὐσίαν ;
γνῶθι, φιλόσοφε, ὡς οὗ διαφωνοῦσιν οὐδ' ἐναντιοῦν-
σαι ἑαυτοῖς τε xai ἀλλήλοις οἱ θεολόγοι. ᾽Αλλὰ xal
συ»άδουσι µάλα καλῶς, ὥσπερ δὴ xàv τοῖς ἄλλοις
ὁμοῦ φημµι πᾶαιν, οὕτω 6h xal ἓν τούτφ’ ὑποστατι-
κὸν γὰρ φῶς καὶ χατ᾽ εἶδος ἓνν πόστατον ἔλλαμφιν
εἰρήκασιν, ὡς Ίχουσας, οἱ διδάαχαλοι τὸ qux; τῆς
θεότητος τοῦτο, τοῦ φωτὺς τῶν νοημάτων xal τῆς
γνώσεως διαιροῦντες δι οὗ xdsa Ὑνῶσις, φητὶν,
ἁποχαλύστεται, xal Θες πρὸς ἀλήθειαν τῇ ἀξίᾳ
Φυχῇ Υνωρίζεται. Ὁ δὴ χαὶ Μάξιμος ὁ σοφὸς πρὸ
βραχέος διδάσκων ἔλεγε διττην εἶναι τὴν γνῶσιν,
τὴν μὲν ἐν λόγῳ χειμένην xai θείοις νοήµασι, xax'
εἶδος παροῦσα», τὴν αἴσθησιν τῶν νοηθέντων οὐχ
ἔχουσαν, τὴν δὲ κατ’ ἑνέργειαν, µόνην ἔχουσαν δίχα
λόγου xal νοηµάτω» ἀληθῶν τὴν χατ᾽ εἶδος ἁπόλαυ-
etw. ΄Άλλως τε xal οὐσίαν piv ἁπηγόρευσαν οἱ θεο-
λόγοι τὴν θείαν ἑνέρχειαν εἶναι, ὡς δὲ xal ὑπόστα-
σιν ἃμα καὶ ἑνυπόστατον, τουτέστιν αὐθυπόστατον.
ν γὰρ ἴσμεν xol τοῦτο, τῶν σηµαινο[ιένων τοῦ
ἑνυποστάτου διαφόρων ὄντων. Ἐν ὑποστάσει δὲ xal
ὁποστατιχὸν αὖθις, χαὶ ἑνυπόστατον εἶπον ταύτην"
ἐπειδῃ ἐν τῇ τρισυποστάτῳ θεωρεῖται θεότητι,
xai ταύτην οἷον ὑπόστασιν ἔχει, φυσιχὸν αὐτῆς χαὶ
ἁδιαίρετον ὃν ἰδίωμα, xal ἓνυ πόστατον εἰκότως
xai χατὰ τοῦτο παρὰ τῶν θεολόγων λέγεται.

Οἱ δὶ περὶ Γρηγορᾶν σχέσιν ἄσχετον χαὶ ἁμί-
µητον μίμημα τὴν θεοποιὸν ταύτην τοῦ Πνεύματος
δωριὰν παρὰ τοῦ σοφοῦ Διονυσίου λεγομένην ἀχούον-
σες, xal pite τούτων χαθὸ δεῖ αυνιέντες, μήτε
μὴν τὰ προῤῥηθέντα cauti θείως xal ὑψηλῶς τοῖς
θιολόγοις τε xal θεοφόροις καὶ ταῦθ) οὕτω πλεῖστά
«& xal ὑπερφυᾶ πεφυχότα
ἁλλοχότους τινὰς ἐξεχυλίσθησαν φαντασίας , xal

πρὸς τὸν λόγον, ἑδόχει xaX γὰρ καὶ τοῖς περὶ αὐτὸν
ὡπαύτως ἔκεῖνα, διὸ xal ἀπὸ εῶν δοκνύντων καὶ
ἀνωμολογημένων αδλείνοις τὴν εἰς ἄτοπον ἄπαγω -
qhv ἐποιεῖτο: οὐδὲ γὰρ ἔξεστιν ἕλλως, οὗ μόνον
εὐιχαροῦν ἀντειπεῖν ὁ Πύῤῥος οὐκ ἑδυνήθη, ἁλ)ὰ
χαὶ συνέθετο τοῖς ῥηθεῖοιν ὑπὸ τοῦ θείου Μαξίμου,
«ὃ περιὸν, οἶμαι, τῆς θείας ἁληθείας εὐλαδηθείς.
Πάντων x21 ΥὰΡ, φησὶν τῶν Αροτεθέντων τὴν àva-
εροπΏν δεόντως ὃ λόγός ἐποιῄσατο, xal οὐδὲν ὅλως
ἑλλείπει. Καὶ πρὸς τῷ τέλει «πάλιν τοῦ διαλόγου ,
Ἐπ ἀληθείας, oot, χαὶ ἡ περὶ τῶν ἑνεργειῶν δήτη-
δις ἄτοπον ἔδειξε τὴν. µίαν ἑνέρχειαν, καθ) οἱονδὴ-
ποτε τρόπον ἐπὶ Χριστοῦ λεγομένην. ᾿Αλλὰ συγγνώ-
µην αἰτῶ καὶ ὑπὲρ ἐμαυτοῦ καὶ τῶν προλαθύντων.
"EC ἀγνοίας γὰρ εἰς τὰς ἁτόπους ταύτας ἐξηνέχθη-
pav ἑννοίας χαὶ ἐπιχειρήσεις. Οἱ δὲ περὶ τὸν φιλό-
σοφον Γρηγορᾶν ταῦτα μὲν οὐδ' εἰς νοῦν ὅλως βα-
λέσθαι βούλονται, οὗδ' ἐκ τούτων τε χἀκείνων οὕτω
πολλῶν τε xal ἰσχυρῶν ὄντων ὑπὲρ ἑαυτῶν γοῦν τὰ
προσῄχοντα βεδουλεῦσθαι. ἁλλ᾽ ὥσπερ ἐν νυχτὶ
βαθείᾳ xal σχοτοµήνῃ τῇδε χἀχεῖσε. π:ριπλανώμε-
vot, xal ἑαυτοῖς xal ἀλλέλοις συγχρούοντες αἴσχι-
στα, τοὺς περὶ σχέσεως ἁπλὼῶς ἐχδιδάσχειν τὴν
Χριστοῦ Ἐκκλησίαν πειρῶνται λόγους; xai τοῦτ' ἓκ
τῶν ἘἙλληνιχῶν λόγων. ᾿᾽Αγνοοῦντες πρὸς τοῖς ἅλ-
Àotg χἀχεῖνο περιφανῶς, ὅτι σχέσιν ἄσχιτον τὴν
θέωσι» οἱ Πατέρε; προσεῖπον, οὐχ ὡς μὴ πρᾶγμα
πεφυχνῖαν, xal σχέσιν ἁπλῶς οὖσαν τῶν δύ9 ἄχρων,

C τοῦ τε δρῶντός φημι χαὶ τοῦ πάσχοντος, πολλοῦ

γε καὶ Cel, ἁλλ᾽ ὡς δυνάμει θείου Πνεύματος σχε-
τὴν γινομένην τὴν ἄσχετον. ᾿Αλλ' 6 τῶν ὁμωνυμιῶν
ἀκριθὴς ἐξεταστὸς Γρηγορᾶς τὴν ὁμωνυμίαν ἀγνοί-
σας χἀὰνταῦθα, ὅτι xal. τὸ σχετὸν σχέσις ὁμωνύμως
ὠνομάσθη τοῖς Οεολόγοις, ὅπερ δὴ χἀπὶ τοῦ τῆς
ἐνεργείας ὀνόματος πἐπονθε πρότερον, τὴν τῆς
θείας ἑνεργείας χρῆσιν ἐνέργειαν τῶν θεολόγων xa-
λούντων, Ἐνέργεια γὰρ, φησὶ, φυσιχἡ τὰ τοῦ Χρι-
στοῦ θαύματα, ἐξ ὧν 6 Υἱὸς ὁμοούσιος ὢν δείχνυται
τῷ Πατρί’ ὥσπερ οὖν ἐχεῖ, οὕτω δη χἀνταῦθα τὴν
ὁμωνυμίαν ὁ φιλόσοφος Ἀγνοῄσας, τὸ δρῶν, ταυτὸν

D εἰπεῖν τὸ σχετὸν, ἀντὶ τῆς δρἀσιώς τε xal πεί-

σεως, ταυτὸ δ' εἰπεῖν τῆς τῶν ἄχρων σχέσεως, ἕξε-
λάθετο. Καὶ διὰ τοῦτο μὴ µόνον o) θεοπρεπῆ τε xal

δόξας, νῦν μὲν εἰς κτίσμα κατασπῶντες, νῦν δὲ D ἄκτιστον, ἀλλ οὐδὲ πρᾶγμα τὴν θείαν ἑνέργε,αν xat

μηδὲ πρᾶγμα ταύτην κακῶς, ἀλλὰ σχέσιν μόνον
ἁπλῶς οἰόμενοι, ΄Ὅπερ οὐδὲ τοῖς ἀρχαίοις ἐχείνοις
Μονοθελήταις ἐπῆ)θεν εἰπεῖν. Καὶ δῆλον ἐχεῖθεν'
«00 γὰρ Μονοθελήτου Πύῤῥου πρὸς τὸν σοφὸν εἰπόν-
κος ῬΜάξιμον Ey τῷ διαλόγῳ, ὅτι Οὐ φύσεως λόγῳ τὴν
µίαν ἑνέρχειαν προσεῖναί φαμεν τῷ Χριστῷ, ἀλλ'
ἑνώσεως τρόπῳ, ἄλλα τε πλεῖστά φησιν ὁ διδάσχα-
λος ἐχεῖ διὰ τῆς εἰς ἄτοπον ἀπαγωγῆς χαταλύων τὴν
αἱριτικὴν ταύτην δύξαν, xal 63 xàxsiva* Ἐτειδὴ,
qnot», 1j ἕνωσις σχέσις iati xal οὗ πρᾶγμα, σχέσις
ἄρα χαὶ οὗ πρᾶγμα ἡ τοῦ Χριστοῦ ἑνέργεια, Καὶ
ὁ μὲν οὕτω διὰ τῆς εἰς ἄτοπον ἁπαγωγῖς, ὅπερ ἔφην,
πρᾶγμα τὴν ἑνέργειαν ἀπέδειξεν οὖσαν τοῦ θεοῦ,
καὶ οὗ σγέσιν ἁπλῶς κατὰ Γρηγορᾶν, τοῦ προσδια-

«hv θέωσιν ἑνόμισεν, τις ἄρα καὶ ὁδραστιχὴ xoi
οὐσιώδης τῆς φύσεως χίνησις παρὰ τοῖς θεολόγοις
ὠνόμασται΄ ὅκου γε xal τὴν ταύτης δρᾶσιν, καὶ
χρῆσιν, xai σχέσιν, οὐχ ἁπλῶς, ἀλλὰ θεοπρεπῶς xal
ταύτην κατὰ τοὺς θεολόγους ἔδει νοεῖν χαὶ λέγειν.

"Ow δὲ καὶ πρᾶγμα ταύτην ἐνεθυμήθησαν οἱ
θεολόγοι τὴν θείαν ἑνέρχειάν τε xal θέωσιν, καὶ τὸ
σχετὸν σχέσιν ἄσχετον kv Πνεύματι προσηγόρευσαν,
διὰ τολλῶν μὲν δη χαὶ xaXov ἔδειξαν οὗτοι λόγων.
"Utt γὰρ fj θέωσις χατ᾽ αὐτοὺς τὰ xal τὰ ὁδρᾷ xai
ἐξίσ-ησιν ἑαυτοῦ τὸν θεούμενον, xal ἁγέννηιός ἕστι
θέωσ:ς, xal xav' εἶδος ἑνυπόστατος ἕλλαμψις xal
φῶς ὑποστατιχὸν, xat τἄλλα 6h τὰ διὰ πολλῶν εἰρη-
péva τῷ τε Sel Μαξίμῳ χαὶ τοῖς λοιποῖς, sb τς

1729

PHILOTHE! CP. ΡΑΤΗΙΑΒΟΠΑ

1045

ἄλλο κατανοεῖν xaX ὁρᾷν ἔχεε, εἰ jf; mco tbv Eyx£qa- A θεσπέσιος o^ τος, φθάσαντες ἡμᾶς πλατύτερον (Er

ον οὐτοσὶ δ.ααἑσεισται, ἢ ὅτι τὸ σχετὸν θείῳ Πνεύ-
µατι σχέσιν ἄσχετον οἱ θεολόγοι ὠνόμασαν, οὐχὶ
τὴν ἁπλῶς σχέσιν, τὴν χρῆσιν αὐτῆς δηλαδὴ, τοι
τὴν διάθεσιν τοῦ δρῶντός τε xal τυῦ πάσχοντος ;
"Opa δὲ χἀχεῖνα.

Χρίσιν φησὶ τῆς ἀνθρωπότητος ὁ θεολόγος Tl'on-
χόριος ἐπὶ Χριστοῦ εν θεότητα. El δὲ χρίσις, xai
σχέσις ἂν εἴη τοῦ χρίοντος πάντως πρὸς τὸ χριόµε-

vov. Τί οὖν, εἰ σχέσις fj Χρίοις αὕτη, οὐ πρᾶγμα

κατὰ τὸν φιλόσοφον διὰ τοῦτο; T ἀθεῖας ! αὐτὴ
καὶ γάρ ἐστιν ἡ ἑνυπόστατος τοῦ μονογενοῦς Ylou
εοῦ Θεοῦ θεότης, ἡ τὴν προσληφθεῖσαν αὐτῷ χαθ)
ἔνωσιν ἀπόῤῥητον ἀνθρωτότητα χρἰσάσα. Διὸ xal
χρίσιν αὐτὴν προσειπὼν ὁ Θεολόγος, ὁμωνύμως δη-

παίδενσαν, ἑνεργείᾳ xal δυνάµει χαὶ χάριτι θε
τὴν ἱερὰν üxelvnv xal ἀπόῤῥητον µετοχὴν, καὶ «b»
χοινωνίαν εἰπόντες xai τὴν ἕνωσιν γίγνεσθαι. Δέδει-
χται τοιγαροῦν διὰ πάντων τούτων τοῖς θεολόγοι;
xal µάλα τρανῶς, ὡς ἡ θεοκοιὸς τοῦ Πνεύματος
χάρις τε xol ἑνέρχεια, ἡ θ«ότης αὑτή φημι τοῦ 8800,
fj τῶν θεουµένων ἀπόῥῥητος θέωσις, ἄσχετος μὲν
ἔστι καθάπαξ τῇ ἀνθρωπείᾳ φύσει, µηδόλως πα;
ἑαυτῆς ἐχούσῃ δεχτικὴν ταύτην δύναμιν Ἠνεύμα-
τος δὲ θείου δυνάμει χαὶ σχετὴ χαθὰ 6h xol vorth
καὶ θεωρητὴ καινῶς ἄγαν xal ὑπερφυῶς vivesa.
Καὶ ᾷ-ὰ τοῦτο uh µόνον σχέσις χαὶ µίµησις, à
χαὶ ἄσχετος χαὶ ἀμίμητος πρός γε τῶν ἱερῶν εἴρη-
ται θεολόγων. Οὐ διὰ τοῦτο δὲ µόνον, ἀλλ᾽ ὅτι μτὲ

λαδὴ τῇ πρὸς τὸ χριόµενον σχέσει τοῦ χρίοντος, αὖ- B σχέσις ἁπλῶς ἐστι, δρᾶσις δηλονότι xal πεῖσες τοῦ

τὴν ἐχείνην εὐθὺς εἶναι τὸ χρῖσαν δείχνυσι. Χρι-
στὸς γὰρ, φησὶν, εἴρηται διὰ εν θεότητα. Ἆρίοις
γὰρ αὕτη τῆς ἀνθρωλότητος, οὐκ ἑνέργεια χατὰ
toU; ἄλλους χριστοὺς ἁγιάζουσα * παρουσία δὲ ὅλου
τοῦ χρίοντος, 5; ἔργον ἄνθρωπον ἀχοῦσαι τὸ χρῖον,
καὶ ποιῆσαι Θεὺν τὸ χριόμενον. ᾿Αθανάσιος δὲ ὁ
μέγας πρὸς τὸν ἐπίσχοπον Σεραπίωνα Ὑράφων, xal
χρίσμα καὶ σφραγΐῖδα τὸ ἱνεῦμα λέγει τὸ ἅγιον,
καίτοι Ys αὑτὸ τὸ χρίον τε xal σφραγῖζον ὃν, ix
τῆς θείας λαθὼν τοῦτο Γραφῆς. Χρίσμα xai γὰρ,
φησὶ, λέγεται τὸ Ιἱνεῦμα xat σφραγίς. Ὁ μὲν γὰρ
Ἰωάννης γράφει, Καὶ ὑμεῖς τὸ χρίσμα, ὃ ἑἐλάδετα
παρ) αὐτοῦ, µέγει ἐν ὑμῖν καὶ οὐ χρείαν ἔχετε,
ἵνα τις διδάξῃ ὑμᾶς ' dA ὡς τὸ αὐτὸ χρίσμα
διδάσκῃ ὑμᾶς περὶ πάντων ' àv δὲ τῷ προφήτῃ
"Hsotg Ἱέγραπται, Πνεῦμα Κυρίου ἐπ' ἐμὲ, οὗ
αἵνεχεν ἔχρισέ gs: 6 δὶ Παῦλός φησι’ Ἐν ᾧ
καὶ πιστεύσαντες, ἐσφραγέσθητε slc ἡμέραν ἆπο-
λυτρώσεως. Τὸ δὲ χρίσμα τὴν εὐωδίαν καὶ πνοὴῖν
τοῦ χρίοντος ἔχει: xal οἱ χριόµενοι τούτου µετᾳ-
λαμθάνοντες λέχουσι, Ἀριστοῦ εὐωδία ἑσμέν. Ἡ δὲ
σφραγὶς τὴν μορφῆν Χριστοῦ του σφραγίζοντος
ἔχει, καὶ ταύτης ol σφραγιζόµεναι µετέχουσι, µορ-
φούμενοι κατ αὐτὴν, λέγοντος τοῦ ᾿Αποστόλου,
Τεχνία µου οὓς πἀιν ὡδίνω, ἄχρις οὗ μορφωθῇ
Χρισεὺς ἐν ὑμῖν. Οὕτω δὲ σφραγιζόµενοι, εἰκότως
xai χοινωνοὶ θείας φύσεως Ὑινόμεθα, ὡς εἶπεν ὁ
Πέτρας. Καὶ οὕτω μετέχει πᾶνα dj κτίσις τοῦ Λόγου

δρῶντός τε xal τοῦ πάσχοντος. Ὁ δοχεῖ τοῖς ἆκη-
ρεασταῖς ταύτης, τὴν αὐτῆς χρῆσιν αὐτὴν εἶναι εαί-
την ἁπλῶς Cà τὴν ὁμωνυμίαν οἰἱομένοις χαχῶ.,
κἀντεῦθεν μηδὲ πρᾶγμα «hv τοῦ θεοῦ φυσικὴν λε-
γιζομένοις δύναμιν xal θεότητα, xaíso γε τὴν e-
τὴν οὖσαν ἑτέρῳ λόγῳ xa οὐχ ἄλλην, εἴ τις καλῶς
τε xai ἁπταίστως ἐθέλοι νοεῖν * ὃ δὴ χαὶ ἐπὶ τοῦ ες
ἑνεργείας ὀνόματος, καθλ δὴ χαὶ προὔφη», ἡμᾶ; d
θεολόγοι idida Sav. "Αλλως τε καὶ d) τοῦ ποιοῦντος
πρὸς τὸ πάσχον διάθεσις, ἣν δὴ καὶ σχέσιν xii;
χαὶ χρῆσίν φαμεν τοῦ σχετοῦ, πῶς ἂν xai ἄσχετο;
εἴη, συνιδεῖν obx ἔχω. Τὸ γὰρ ἄσχετον πρᾶγμά τι ὃν,
εἴη δηλονότι πρὺς τὸ σχετὸν ἀντιδιαστελλόμενον,
ἀλλ᾽ οὗ διάθεσις ἁπλῶς τῶν δύο ἄχρω», τοῦ τε ποιοῦν-
τὀς φηµι xal τοῦ πάσχοντος. σπερ οὖν τὸ σχενὶν
οὐκ ἄν εις εἴποι ποτὲ μὴ πρᾶγμα πεφυκέναι αρὶς
σχέσιν ἰὸν, fj δὴ xal ἁπλῶς ἐστι xal λέγεται σχέοις,
ὡς δὲ χαὶ τὸ ἄσχετον οὐδέποτέ τις ἐρεῖ μὴ α«ρᾶγμε
πεφυχέναι, σχέσει τε xol µιµήσει μηδαμῶς ὑποςί»
tov, Ὥστε xúAX τῶν συλλαδῶν αὐτῶν qut xol τῶν
λέξεων ἀρχούντως τῷ θαυμαστῷ Διονυσίῳ δεδεῖχθαι,
μὴ περὶ σχέσεων ἁπλῦις xai μιμ{έδεών τε xai ba-
θέσεων, ἀλλὰ περὶ πραγμάτων θείων χαὶ ὑψφτλῶν,
αὐτῶν φηµι τῶν φυσικῶν τοῦ θεοῦ προέδων τε καὶ
δυνάµεων αὑτῷ πεφυχέναι τὸν λόγον, σχἑαεὠν τε
καὶ µιµήσεων ἀσχέτων τε καὶ ἀμιμήτων ὁμωνύμως
εἰρημένων αὐτῷ, διὰ τὸ χάριτι xal δυνάµει Πνεύμα-
τος θείου, xa0& Oh xal πολλάχις εἶπον οἱ θεολό-

ἐν τῷ Πνεύματι * καὶ διὰ τοῦ Πνεύματος λεγόμεθα py voi, ὑπερφυῶς ἐν σχέσει xal ταῦτα γίγνεσθαι.

πάντες μέτοχοι Θεοῦ. Καὶ ταῦτα μὲν ὁ ὃ,δάσκαλος,
ἁποστόλους τε xal προφῆτας ἔχων μεθ) ἑαυτοῦ,
Καὶ ὑμεῖς τὸ χρἰσµα ὃ ἑ.άδετε áx' αὑτοῦ, M-
οντας, ἐν ὑμῖν μένει, καὶ οὐ χρείαν ἔχετε, ἵνα
τις διδάσκῃ ὑμᾶς . dA ὡς τὸ αὐτὸ χρίσμα διδά-
σκῃ ὑμᾶς περὶ πάντων xai ὅτι Πιστεύσαντες
ἐν τῷ Χριστῷ, ἐσρραγίσθητε τῷ Πνεύματι της
ἐπαγγε1ίας τῷ ἁγίῳ óc ἐστιν ἀῥαδὼν τῆς xAn-
poroplac ἡμῶν. "Όπως δὲ τοῦ λόχου µετέχουσιν tv
Πνεύματι οἱ µετέχοντες, xal χατὰ τίνας τοὺς λόγους
τοῦτο λαμθάνοντες, δεὸν ἔχειν Ev ἑαντοῖς λέγονται,
ἰχανῶ. iv τῷ περὶ θείας μετοχΏς λόγῳ, εὐαγγελι-
σταί τε χα) ἀπόστολοι xal προφῆται, xal Δεολόγων
«ο xal διδασχάλων χορὸς μετ’ ἐχείνους, kv οἷς καὶ ὁ

Καὶ ταῦτα νῦν ἐγὼ λέγω διὰ τοὺς θηρευτὰς τῶν
συλλαδῶν xai τῶν λέξεων, xal τῶν ὁμωνυμιῶν ἀκρυ-
αφαλεῖς ἐξεταστάς τε xal ῥήτορας. Ἐπεί tol γε ἅλ-
λως οὐδὲ βραχὺν ἂν κατ ἐμαυτὸν ἐποιτσάμην του-
τονὶ λόγου, οὗ διὰ τὴν περιττήν φημι µόνον ἆδλλε-
σχίαν, xal τοὺς ἐπαλλήλους τῶν λόγων τουτουσὶ λό-
Tous xat τὰς ταύτολοχίας, ἀλλ ὅτι xal οὐσιοποιοὺς,
xal ζωογόνους, xal σοφοδώρους, xal χαλοποιοὺς xal
εἰρηνοποιοὺς xal τῶν θεουργουµένων θεοποιοὺςι
χαὶ ἀνάρχους, χαὶ ἀτελευτήτους ἐπὶ πᾶσι τὰς φυςι-
Xie ταντασὶ τοῦ θεοῦ προόδους tt xal δυνάµεις, διὰ
παντὸς ἐχεῖ τοῦ βιθλίου τοῖς ἀχούουσιν ὁ µ΄γας αροσ-
ειπὼν Διονύσιος, τὰς τῶν ἀντιθέτων γλωσσαλτίας
χενην φλναρίαν ὁμεῦ πάσαν ἀπέδειξεν, ᾽Αλλὰ xs

104

CONTRA GREGORAM ANTIRRIIETICORUM X.

1042

Μάξιμος ἅμα χαὶ Ἰωάννης ol θεολόγοι, μετ &xelvov Α πρὸς τὸ ἀνύπαρχτον χαὶ μὴ ὃν αὐτὴν χατασπᾷν.

ἐξ ἐχείνου µαθόντες, xaV δημιουρχὸν καὶ παντοδύ-
ναυον τὴν θείαν ἑνέργειαν ἀπεχάλεσαν, µία γὰρ καὶ
ἡ πολυειδῆς αὕτη καὶ πολυώνυµος xav! αὐτοὺς αὖ -
θες τούτους, ἃ δὴ xal ἡμῖν ἐπομένοις αὐτοῖς àv τῷ
περὶ θείας ἑνεργείας βιδλίῳ πλατύτερον εἴρηται,

'AXA& μὴ πολλοὶ θεοὶ xol θεότητες διὰ τούτους
τοὺς λόχους, ὃ χακῶς χαὶ ἀθέως τιοὶν ἔδοξεν ; Οὐ-
δαμῶς τοῦτο, φίλος, οὐδαμῶς. Ῥεῦδο; xal γὰρ χαὶ
συχοφαντία χατὰ τῆς Ἐκκλησίας Χριστοῦ, πολὺ τὸ
δυσσεθὲς ὁμοῦ xal ἁμαθὲς xal μωρὸν ἐπισυρομένη
x:tÀ τῶν οὕτω ταῦτα νοούντων τε xal λεγόντων.
EK; yàp ἡμῖν ὁ διὰ πάντων τρισυπόστατός τε xal
παντοδύναμος Θεὺς xal νοούµενος xal λεγόμενος »
ἀπλοῦς μὲν, xal ἄληπτος xal ἀμέθεχτος, ἅμα xol
ἀθεώρητος xal ἁόρατος xal ὑπερώνυμος, xal ἁμέ-
Ριστος, xal ἄσχετος, xat ἀμίμητος κατὰ «kv οὐσίαν,
μᾶλλον δ' εἰπεῖν ἀχριβέστερον σὖν γε τοῖς θεολόγοις
τούτοις xatà τὸ τῆς ὑπερουσιότητος χρύφιον’ ἁπλοὺῦς
δ' αὖθις ὁμοῦ xal πολυειδῆς ὁ αὐτὸς χατὰ τοὺς αὖ-
τοὺς διδασχάλους, xal πάλιν καὶ ληπτάς πως xal με-
θεχκτὸς xal θεωρητὸς χαὶ ὁρατὸς ἓν Πνεύματι, ὀνο-

µαζόμενος xal μεριζόµενος ἀμερίστιως χατὰ τὴν

θείαν ἑνέργειαν, xa &v σχἑσει xal μιµήσει xac! αὖ-
τὴν Φηµι ταύτην ὁ ἄσχετος xol ἀμίμητος iv τῷ
αὐτῷ γ:νόµενος Πνεύματι, θεοποιῶν τε τοὺς θεου-
μένους οὐ τῷ ἁλήπτῳ xal ἀμεθέχτῳ xal ἁῤῥίτῳ
τῆς ὑπερουσίου xai χρυφίας θεότητος, πῶς γάρ: τῇ
V αὐτοῦ φυσικῇ δυνάμει, xal ἑνεργείᾳ, xot χάριτι,

ἐπεχείρησαν χάχιστα. Οὐ μὴν διὰ τοῦτο χαὶ θεύτης
τίς ἐστιν ἑτέρα παρὰ τὸν θεὸν, οὐσία τις f ὑπόστα.:
σις, ij ἄλλο τι τρίτον οὐκ οἵδ' ὅ τι xal qi), καθ) ἑαυτό
πως ὑφεστώς τε xal θεωρούμενον. Ὅ 55 xaX φαν-
τασθέντες αὑτός τε xal οἱ αὑτοῦ θεολόγοι χαὶ πατέ-
ρες, Βαρλαάμ φηµι xal ᾿ΑἈχίνδννος, κακῶς vhv δι-
Octav ταῖς τῶν πιστῶν ἀχοαῖς φέροντες ἑ κεισήγαχον.
Αλλ' αὐτὴ ἔστιν ἡ τοῦ Θεοῦ φυσιχὴ δύναμις xal
θεότης, ἁδιαιρέτως ἠνωμένη τε xal ξυμπεφυχυῖα
τῇ φύσει, ὡς τῷ πυρὶ τὸ θερµαίνειν χαὶ τῷ χρυ-
στάλλῳ τὸ ψύχειν, χατὰ τὰ πολλάχις àv τοῖς φθά-
αασι ῥηθέντα τοῖς θεολόγοις * μᾶλλον δ ὑπὲρ ταῦτα
xai Év πως τῇ θείᾳ φύσει. ἐπινοίᾳ xal οὗ πράγματι
τὴν πρὸς ἐχείνην διαφ2ρὰν ἔχουσα, 0ὁ γὰρ τὸ εἰδέ-
ναι ταῦτα, Μάξιμός φησιν ὁ µέγας, o06 ὁ ἀριθμὸς,
xaX διαίρεσιν ἐπεισάχει' μὴ γένοιτο.

"Οτι δ αὐτὴ καὶ οὐχ ἄλλη τίς ἐστιν fj τοῦ Θεοῦ
θεότης, φυσιχῶς μὲν αὐτῷ προσοῦσα xal ὁδιαιρέτως.
ὡς ἑνέρχεια φυσιχὴ χαὶ οὐσιώδης, μεθεχτῶς δὲ xal.
τοῖς ἀνθρώποις προσγινοµένη, xal τοὺς μετέχοντας.
θεουργοῦσα, ὡς ἡ θερµότης Ev τε τῷ qustxux χεχτη-
µένῳ πυρ), xaY τοῖς θερµαινοµένοις, xaY τὰ µαθί-
µατα, Φασὶν οἱ θεολόγοι, παρὰ τοῖς διδάσχουσιν ἅμα
xai τοῖς διδασκοµένοις, xai µεταδιδόµενα καὶ τῶν
διδασχόντων οὗ διαιρρύµενα, xal πολλάκις μὲν ἤδη
φθάσαντες ἔδειξαν οὗτοι διὰ τῶν ἑαυτῶν λόγων 7.
δείξουσι δ) οὐχ ἧττον οἱ αὐτοὶ xal νῦν δι’ ὀλίγωλ.
Βασίλειος μὲν οὖν 6 μέγας πρὸς Εὐνόμιον περὶ τοῦ.

ἣν δη καὶ θεότητα xaX θέωσιν καὶ θεοποὺν ξωρεὰν C Πατρὸς Υρέφων, "Hv προῖΐεται, φησὶ, ζωὴν εἰς ἅλ-

τοῦ Π.,εύματος ἡ θεολογία χαλεῖ, χαθὰ δη xai διὰ
πολλῶν ἤδη πεφιλοσόφηται τοῖς θεολόχοις, χτίσµα
pkv οὐχ οὖσαν θεοῦ. Πῶς γὰρ ἂν καὶ el τοῦτό π.τε,
φυσικῶς lv αὐτῷ πεφυχυῖα, xal μετόχους ἑργαζο-
µένη soU, χαὶ χοινωνοὺς θείας φύσεως, xai θέσει
xai χάριτι θεοπ.ιοῦσα τοὺς θεουµένους; OD γὰρ ἄν
ποτε, φασὶν ol Φαύτη: μέτοχοι θεολόγοι xal 0εοὶ
κατὰ χάριν, διὰ τοῦ τῆς θείας φύσεως ἁλλοτρίου
θεουργηθεῖεν οἱ θεουργούµενοι, ἀλλὰ διὰ τοῦ ξυγγε-
vous χαὶ οἰκείου μᾶλλον τῇ θείᾳ φύσει. οὐδὲ θεο-
ποιὴσει ποτὲ τὸ χτίσμα τοὺς τούτου μετέχοντας :
οὐδὲ θεὸς ἂν ἐχεῖνως χληθείη ποτὲ, ὁ θεότητα χτι-
στὴν, ὡς οἱ χαχοὶ θεολόγοι qaot, προϊσχόμενος εἰ
Υὰρ θιὸς ἐχεῖνο», φησὶν, οὐ κτίσμα * μεθ) ἡμῶν γὰρ

sb χτίτµα τῶν οὐ θεῶν. Ei χτίσµα δὲ, δύ θεός. Ἡ Ὁ

γοῦν θεότης xal θεὸς eT; ἀληθῶς ἄχτιστος τὸ παρ)
jj ov λεγόμενόν τε xaX πρεσθενόµενον, xal vb ζητού-
ενον ἔχομεν, πόῤῥω πάτης διθεῖας τε xal πολυθεῖας
xai χτισμάτων ἅμα λατρείας Ὑενομένων τοῦ χατα-
λόγου * ἢ καὶ θεὺν χτιστὸν συνεισάξουσιν οἱ χτιστὴν
8:ótnta χἀχιστά τε xal ἀτοπώτατα παρεισάγοντες,
ὅπερ οὐκ ἂν γἐνοιτό ποτε. El χτίσµα γὰρ, οὗ θεὺς,
xai μεθ) ἡμῶν τὸ χτίσμα τῶν οὗ θεῶν ὁ θεολόγος
φησί. Κτίσμα μὶν οὖν, ὅπερ εἴπον οἱ θεολόγο:, τὴν
0εοποιὸν τοῦ θεοῦ θεότητά τε χαὶ θέωσιν ἆμήῆχα-
voy εἶναί ποτε, xal λέγεσθαι. Αλλ᾽ οὐδὲ σχέσιν
ἁπλῶς, ἣν διάθεσίν φχσι τοῦ ποιοῦντος πρὸ; τὸ
ποιούµενον. "Όθεν δὴ xax ol περὶ Γρηγορᾶν ώρμη-
pávot xaxox, οὗ πρὸς τὰ κτίσματα µόνον, ἀλλὰ xai

λου ὑπόστασιν τὸ Πνεῦμα, o0 χωρίκεται αὐτοῦ * ἁλλ'
ὥσπερ πυβὺς, τὸ μὲν ἔστιν ἡ συνοῦσα θερµότης, v5
δὲ. f» παρέχει τῷ ὕδατι, fj τινι τῶν τοιούτων, οὕτω
xai τὸ Πνεῦμα, χα" ἐν ἑαυτῷ ἔχει τὴ» ζωὴν, καὶ οἳ
µετέχοντες αὐτοῦ quot θεοπρεπῶς ἑωὴν slav xat
οὐράνιον χεχτηµένοι. 'Ο δὲ τούτῳ συμφυὶς ὁδελφὸς,

ὁ Νύσσης φημὶ θεῖος Γρηγόριος, ᾽Αρμονίῳ περὶ τὸ-

λειότητος ἐπιστέλλων, Ἐπειδὴ, qnoi, χατὰ τὸν προ-
φητιχὸν λόγον ἁπηλλοτριώθησαν τῆς ζωοποιοῦ pf
τρας διὰ τῆς ἁμαρτίας οἱ ἄνθρωπο", τούτου χάρ.ν
«ἣν ἀπαρχὴν τῆς χοινῆς φύσεως ὁ Χριστὸς ἀναλαθδὼν,
διὰ φυχῆς τε xal σώματος ἁγίαν ἐποίησε, πάσης χα»
xlac ἁμιγῆ τε xal ἁπαράδεκτον αὐτὴν iv ἑαυτῷ,
διασώσας, ἵνα ταύτην ἄνω 0:V; διὰ τῆς ἀφθαρσίας,
συνεπισπάσηται δι αὑτῆς πᾶν τὸ συγγενὲς κατὰ τὴν
φύσιν αὐτῇ xai ὀμόφυλον, xal προσδέξηται τοὺς
ἁποχηρύκτους εἰς υἱοθεσίαν, xal τοὺς ἐχθροὺς τοῦ
θιοῦ εἰς τὴν τῆς θεότητος µετουσίαν. Καὶ ὁ αὐτὸς
ἐν τῷ αὐτῷ πάλιν Mía τῇ φύσει fj καθαρότης, $ τε
ἐν τῷ Χριστῷ, χαὶ ἡ ἓν τῷ µετέχοντι θεωρουµέ-η.
'AXX' ὁ μὲν πηγάζει, ὁ δὲ µετέχων ἀρύετα:. Καὶ αὖ-.
θις: ἜὭσπερ xbv ἑαντοῦ ἄνθρωπον τῇ δυνάμει τῆς
θεότητος ἑαυτῷ ὁ Χριστὸς προσῳχείωσεν, οὕτω xal
τὸν xaÜ' ἔχαστον προσάξει τῇ συναφείᾳ τὶς θεότη».
τος, εἰ μηδὲν ἐπάγοιντο τῆς πρὸς τὸ θεῖον συμφυῖας
ἀνάξιον. Ἡ δὲ χρυση τῷ ὄντι xal θεοχίνττος γλὠτ-
κα, τρλς τὸ σαφέστερον olovel φέρουσα ταῦτα, xal
τίς ἡ µετεχοµένη θεότης ὑποδειχνῦσα χαθόσον οἷόν
τε διὰ τῆς εὐαγγελικῆς ἐξηγήσεως, Ἐκ τοῦ πληρώ-

1042

PHILOTHEI CP, PATRIARCH.£

10u

µατος αὐτοῦ, φησὶν, ἡμεῖς πάντες ἑλάδομεν. "Ap! A «e; θεότητας, xal τὸ καχῶς τε xal δυσσεθῶς κατ'

οὐκ ἐπὶ τῆς αὑτῆς μένει πληρόξητος «b πῦρ, xal
μετὰ τὸ ῥεταδοῦναι τοσούτοις τῆς ἑνεργείας τῆς
αὐτοῦ, llavs[ που δῆλόν ἔστιν, El δὲ ἔνθα οὐσία
ἑστὶ τὸ ὑποχείμενον xal σῶμα, καὶ µερίζεται xal
οὗ µερίξεται, πολλῷ μᾶλλον ὅταν περὶ "ἐνεργεία; ὁ
λόγος f, xal ἑνεργείας τῆς ἐξ ἀσωμάτου οὐσίας, οὐ-
δὲν εἶκδς τοιοῦτον. παθεῖν, Οὐχ οὗτοι τοίνυν εἰσὶ
κατὰ τὰς ἀννιθέτους γλώσσας χαὶ θεοµάχους οἱ τὴν
διθεῖαν χαχῶς ἐπεισάγοντες. ἀλλ" οὐδ' ἡμεῖς οἱ χα-
λῶς kv ἅπασι τούτοις ἑπόμενο:, ἀλλ' ἐχεῖνοι μᾶλλον
οἱ πρὸς τῇ θείᾳ xol ἀνωνύμῳ φύσει xal χτιατὴν
ἔχειν θεότητα τὸν θεὸν, οὐκ οἵδ' ὅθεν, xaX ὅπως
Χαινοτοµήσαντες, χἀντεῦθεν ὀφειμένην τε xal ὕπερ-
χειµένην τυραννιχῶς ἐπεισαγαγόντες τῷ ὄντι, τοῦτο

οὐσίαν ὑφείμένον xal ὑπερχείμενον, ὃ Βαρλαλμ 6
τῆς αἱρέσεως πρῦῶντος ἀρχηγὸς χατὰ τοῦ τῆς εὖσε»
δείας, ὅπερ ἔφην, λόγου χαινοτοµήσας, τοῖς αὑτοῦ
διαδόχοις καὶ μετ' αὐτὸν ἀρχηγοῖς xaX σπουδασταῖς
τῆς αἱρέσεως αὐτοῦ χαχῶς χαταλέλοιπε. Ἰἄλλον &
κἀνταῦθα τῆς συνόδου xaX τοῦ ταύτης ἱεροῦ τόµαο
χαλὸν ἂν εἴη διαχοῦσαι xal αὖθις. xal οἷς ἄνωθεν
Γρηγορᾶς ἀντιλέχειν ἐπεδάλλετο δῃθεν. Τί οὖν 6
τόμος; Μετὰ δὴ «b φανῆναι, φησὶ, xai τὴν θείον
ἑνέργειαν θεότητα ὀνομαζομένην, ἐζητήσαμεν &ze-
δειχθΏναι παρὰ τῶν θεολόγων, sl τῆς θείας ἕνερ-
γείας ταύτης xal τῶν οὐσιωδῶς περὶ αὐτὴν δεω.
ρουµένων ὑπέρχειται xat! οὐσίαν ὁ Θεός καὶ ἂν
φάνη xal τοῦτο παρὰ πάντων χηρυτιόµενον τῶν

καὶ γὰρ ἀληθῶς ἡ τῶν οὐσιῶν ἑργάζεσθαι διαφορὰ B. ἁγίων, Συναπεδεί(ὃη δὲ καὶ τοῦτο, ὅτι ol. μὴ toute

πέφυχε, τὸ κτιστὸν δηλονότι καὶ ἄκτιστον, ὃ δι xal
ὁ μέγας Ἡδη φθάσας εἴρηχε Διονύσιος.

Καὶ τοῦτο δῇ τὸ χαινόν Loci xal τερατείας ἁπάσης

xal ψεύδους ἔμτλεων, ει τὴν διθεῖαν ὁμοῦ xal τὴν
τοῦ χτίσµατος λατρείαν, καὶ δὴ καὶ τὸ ὑπερχείμε-
νον ὄντώς κατ οὐσίαν xal ὑφειμένον Βαρλαάμ τε
καὶ ᾿Αχίνδυνος ἄνωθεν, xa οἱ περὶ Τρηγορᾶν του-
πονὶ σὺν ἑχείνθις χαχῶς χατὰ τῆς εὐσεθείας χαὶ τοῦ
ταύτης ὑγιοῦς λόγου χαινοτοµῄσαντες, ἔπειτα εοῖς
ἱεροῖς θεολόγοις καὶ τῇ Ἐκχχλησίᾳ Χριστοῦ χάχιστα
τὴν ἐκεῖθεν ἁμορφίαν, καὶ τὸ αἴσχος μετὰ πολλῆς τῆς
συχοφαντίας ὁμοῦ xal τῆς ἀναισχυντίας ἐπάγοευσι,
πολὺν τὸν χονιορτὸν, xai τὴν τῶν λογισμῶν σύγχυ-

σ.ν ἑντεῦθεν τοῖς πολλοῖς ἐπεγείροντες, xal τῶν πι- ᾿

στῶν Ἐχχλησίας µετ' Αρείου φημὶ καὶ Σαδελλίου
xai Μακεδονίου, xal τῆς x23! ἐχείνους τε, xal μετ
ἐχείνους πολυθέου xal θεομάχου συµµορίας, διαι-
ροῦντές τε χαὶ συγχέοντες. Τοῦτο γὰρ δῆ χἀκείνοις
τὸ πρὀχειρον εἰς χατηγορίαν Ἶν τότε χατὰ τῆς Ἐχ-
χλησίας Χριστοῦ. Ἐπειδὴ, qnot, Εολλοὺς θεοὺς καὶ
πολλὰ πρεσδεύουσιν ἄκχτιστα, οὕτω τὸ τῆς Τριάδος
ὁμοούσιον xal ὁμότιμον χαθ ἡμῶν διασύροντες"
ἐπειδὴ τὴν µίαν ἐχεῖνοι τρισυπόστατον θεότητα xa-
χῶς si; διαφόρους: οὐσίας xaX ἄκτιστα xal χκτ.στὰ
διασπῶντες, ἔπειτα μοναρχίαν δῆθεν, xol τὸν ἕνα
πρεσδεύειν θεὸν, ἀχριδῶς ἑνόμιζον, "O δὴ καὶ χαθ᾽
ἡμῶν νῦν ὡσαύτως οἱ ἑκείνων ὁπαδοὶ προθάλλονται
xai ὀμόφρονες, θεοπρεπῆ διαφορὰν οὐσίας θείας

παραδεχόµενοι ὄντως πολύθεοί clas, πολλὰ» λέγοντες
ἀρχὰς, ὡς ph ἀναφέροντες εἰς ἓν αἴἵτιον. xai μίαν
ἀρχίν τὰ περὶ αὸν θεὸν οὐσιωδῶς θεωρούµενα. Ὁ
γὰρ μέγας Βασίλειος àv τοῖς ᾽Αντιῤῥητικοῖς erow*
Ἔστι τι τάξεως εἶδος, οὐχ ix τῆς παρ) ἡμῶν θέσεως
συνιστάµενον, ἀλλ αὑτῇῃ «fj χατὰ φύσιν ἀχολουθίᾳ
συμδαῖνον, ὡς τῷ πυρὶ πρὸς τὸ φῶς ἐστι τὸ ἐξ αὖ-
φοῦ’ ἐν τοῖς τοιούτοις γὰρ πρότερον τὸ αἴτιον λέγο-
μεν, δεύτερον δὲ τὸ ἀπ' αὐτοῦ, οὗ διαστήµατι χωρί-
Covttg ἀλλήλων ταῦτα, ἀλλὰ τῷ λογισμῷ τοῦ αἶτια-
«00 προεπινοοῦντες τὸ αἴτιον. Πῶς οὖν εὔλογον ἁρ-
νεῖσθαι τὴν sá£cy ἐφ᾽ Gv ἐστι πρῶτον καὶ δεύτερον,
ob κατὰ tijv ἡμετέραν θέσιν, ἀλλ᾽ ἐκ τῆς χατὰ φύ»
αιν αὐτοῖς ἐνυπαρχούσης ἀχολουθίας; ᾽Άλλὰ xat lv
τοῖς πρὸς ᾽Άμϕιλόχιον γράφει" AL δὲ ἑνέργιιοι
Πνεύματος τίνες; "Αῤῥητοι μὲν διὰ τὸ μέγεθος, ἀνεξ-
αρίθµητοι δὲ διὰ τὸ πλῆθος. Πῶς γὰρ νοήσομεν «i
κῶν αἰώνων ἐπέχεινα», τῖνες σαν αὐτοῦ πρὺ τῆς
νοητῆς χτίσεως αἱ ἑνέργειαε; πόσαι δὲ al ἆ π᾿ αὐτοῦ
περὶ τὴν χτίσιν χάριτες; εἰ; δὲ ἡ πρὸς τοὺς αἰῶνας
οὺς ἐπερχομένους δύναμις; fjv μὲν γὰρ καὶ τροῖν
καὶ συμπαρῆν τῷ Υἱῷ καὶ τῷ Πατρὶ πρὸ τῶν αἰώ-
νων. "Dots, x&v τι σης τῶν αἰώνων ἐπέκεινα,
xai τοῦιό ἐστι τοῦ Πνεύματος, κατωτέρω ες
προαιωνίους ἐνεργείας τοῦ Πνεύματος à ποφαινόµε-
voc εἶνάι. "Ev δὲ εῷ περὶ δεότητος Υἱοῦ καὶ Πνεύ-
µατος Aqu ὁ Νόασης θεῖος Γρητόριδς φησιν’ Ἡ
μὲν Zia φύσις ἄφραστός τε χαὶ ἀνεχφώνητος μένει,

xai ἑνεργείχς συνῳδὰ πρεαθευύντων τῇ θείᾳ θεολο- p ὑπερδαίνουσα φᾶσαν τὴν διὰ φωνῆς σημ1σίαν.

γίᾳ, καὶ τὴν οὐσίαν ὑπερχεῖσθαι θεοπρεπῶς τῶν θείων
λεγόντων ταύτης δυνάµεων, οἱ τὰς χτιστὰς θεότητας
τολμηρᾷ xaX διανοίᾷ xal γλώττῃ xal νῦν σὺν ἔχεί»
vot; ᾗπερ ἔφην εἰσάγοντες, xai τὸ χατ᾽ οὐσίαν ὑπερ"
κείµενόν τε xal ὑφειμένου, φημὶ δὴ τὸ χτιστὸν xai
τὸ ἄχτιστον. Ἡμεῖς δ' ὑπερχιεῖσθαι θεοπρεπῶς λέ-

vovteg τὴν θείαν οὐσίαν τῆς ἑαυτῆς ἑνεργείας, xal

κατωτέρω ταύτην ἑχείνης ὡς ἀρχῆς xal αἰτίας xol
οὐσίας αὐτῆς λέγοντες, οὖχ εἰς ἄχτιστα xal χτιστὰ,
καὶ κυρίω; ὑπερχείμενά τε χαὶ ὑφειμένα διαιροῦμεν
xat' ἐχείνους thv play xal ἁδιαίρετον θεότητα’ ἁλ-
7à µίαν ἴσμεν καὶ χηρύττομεν θεότητα ἄκτιστον xat
&t2tov τοῦ ἑνὸς ερισυποστάτου xal παντοδυνάµου
θιοῦ, xàv δ.αῤῥαγῶσι ol τὰς xstozà; κα.νο-ομοῦν-

Οὐχοῦν οὐχὶ φύσιν, ἀλλὰ τὴν θεατικὴν δύναµεν τοῦ
Πνεύματος ἡ τῆς θεότητος προσηγορία παρίστησιν.
0 Sb μέγαζ Αθανάσιος lv τῷ κατὰ ᾿Αρειανῶν δευ-
τἐρῳ λόγῳ τῶν αἱρετιχῶν λεγόντων τῆς θελήσεως
εἶναι τὸν Υἱὸν, ἀλλ᾽ οὗ τς φύδεως τοῦ Πκτρὸς, Ei
«b βούλεσθαι, φησὶ, περὶ τῶν μὴ ὄντων διδόασι vi

Βεῷ, διατί τὸ ὑπερχείμενον τῆς βουλήσεως οὖν ἔπι-

γινώσχουσι τοῦ Θεοῦ; Κάν τῷ τρίτῳ xusà τῶν eb-
τῶν, Τὸ μὲν ἀντικείμενον οὐ τεθεωρήχασιν - ὥσπερ-
Υὰρ ἀντίχειται τῇ βουλήαει τὸ παρὰ γνώµην, οὕτως
ὑπέρχειται χαὶ προηχεῖται τοῦ βούλεσθαι «b μανὰ
φύσιν. Kal χατὰ Maxsbeviou γράφων ὁ αὐτὸς, Tt-
νωσχε, φτοὶν, ὅτι τὸ θεὺς εἶναι δεύτερύν ἐστι τὴς
φίσεως. Καὶ (ko καὶ ἡμεῖς ἐὰν μιμηταὶ vtvdipella

1045

CONTRA GREGORAM ANTIRRHETICORUM X.

1046

τοῦ θεοῦ χατὰ τὸν Παῦλον, θεοὶ μὲν γινόµεθα, τῆς 4 ποιὸν Ex Θεοῦ προεληλυθνῖαν δωρεὰν, xax aütoxd.-

bk αὐτῆς φύσεως γενέσθαι οὐ δυνάµεθ:ᾳ. Ὁ δὲ θεῖος
Μάξιμος, Πάντων, φησὶ, τῶν ὄντων xal µετεχόντων
καὶ μεθεχκτῶν, ἀπειράχις ἀπείρως ὁ θεὸς ὑπερεξ-
Ῥρηται. 'AXIA χαὶ ὁ μέγας Διονύσιος ἐν τῷ Περὶ
θείων ὀνομάτων δωδεχάτῳ φησί’ Καθόσον ὑπερί-
Χουσι τῶν οὐχ ὄντων τὰ ὄντα ἅγια f θεῖα f| χύρια f
βασιλιχὰ, xal αὐτῶν µετεχόντων αἱ αὑτομέτοχαὶ,
χατὰ τοσοῦτον ὑπερίδρυται πάντων τῶν ὄντων ὁ
ὑπὲρ πάντα τὰ ὄντα, xal πάντων τῶν µετεχόντων
χαὶ.τῶν μεθεκτῶν ὁ ἀμέθεχτος αἴτιος. Κάν τῇ δευ-
φέρᾳ πρὸς l'átov ἐπιστολῇ, Πῶς, φησὶν, ὁ πάντων
ἐπέχεινα xal ὑπὶρ θεαρχίαν ἐστὶ χαὶ ἀγαθαρχίαν ;
Ei θεότητα xal ἀγαθότητα νοήσαις αὐτὸ τὸ χρῆμα
τοῦ ἀγα0οπο:οῦ xal θεοποιοῦ δώρου, xal τὸ ἀμιμητον
µίµημα τοῦ ὑπερθέαυ xal ὑπεραγάθου, χαθ᾽ 6 θεού-
µεθα καὶ ἀγαθυνόμεθα, Καὶ γὰρ,εί τοῦτο ἀρχὴ γίνεταν
ου θεοῦσθα. χαὶ ἀγαθύνεσθαι τοῖς θεουµένοις καὶ
ἀγαθυνομένοις, ὁ πάσης ἀρχῆς ὑπεράρχιος xal τῆς
οὕτω λεγοµένης θεότητος, ὡς θεαρχίας χαὶ ἀγαθαρ-
χίας ὲστὶν ἐπέχεινα. Καὶ πάλιν ὁ αὐτός ' Μετιτέον
ἐπὶ zhv ὄντως οὖσαν τοῦ ὄντως ὄντος θεολοχικὲν
οὐσιωνυμίαν. Τοσοῦτον δὲ ὑπομνήσομεν, ὅτι τῷ λό-
T σχοπὸς οὗ τὴν ὑπερούσιον οὐσίαν, ᾗ ὑπερούσιος,
ἐχφαῖνειν ἄῤῥητον Υὰρ τοῦτο xal ἄγνωστον, xal
παντελῶς ἀνέχφαντον χαὶ αὐτὴν ὑπεραῖρον τὴν ἕνω-
σιν, ἀλλά τὴν οὐσιοποιὸν εἰς τὰ ὄντα πάντα τῆς θεαρ-
χιχῆς οὐσιαρχίας πρόοδον ὀμνῆῶσαι, Ὁ δὲ θεῖως Μά-
ξιµος ἐν τοῖς σχολίοες πρὀοδὀν Φησιν ἐνταῦθα τὴν
θείαν ἐνέργειαν, Ἶτις πᾶσαν οὐσίαν παρἠγαγε. Τὰ
& df. τῆς θεολογίας ὄντα τοῦ σοφοῦ χρυσοῤῥήμο-
νου, ἔχ τε τῶν περὶ ἀχαταλήπτον φημὶ λόγων αὐτοῦ,
ἐν οἷς τοὺς προφήτας παράγει οὐ µόνον τὴν θείαν
οὐσίαν ἀγνουῦγτας, ἀλλὰ αρὺς ταύτῃ xal τὴν σοφίαν
thv ἐξ αὐτῆς οὗσαν, xal δὴ καὶ ix τῆς εὐαγγελιχῆς
ἐφηγήσεως, ἐν f τὸ θεολογιχὸν ἐχεῖνο ῥητὸν ὁ αὑτὴς
ἐξηγεῖται, Οὐ γὰρ ix μέτρου δίδωσιν ὁ θεὸς, λέγων,
«5 Πνεῦμα τῷ Υἱῷ δηλονόει. ζάῦτα τοίνυν ὁ. λάγας
ἡμῖν ἐνταῦθα: παρΏχε xal ταῦτα τοῦ τόµου γε ὄντα
καὶ ξυνημμέν» τοῖς προβῥηθεϊσι λόγοις τῶν θεολόγων,
ἐπειδὴ χαὶ φθάσαντες b» τοῖς περὶ ἑνεργείας ἡμῶν
λόγοις Ίδη καὶ ταῦτα χατὰ λέξιν ἀχριθῶς ἑξεθέ-
μ-θα.

λος τὴν αὐτοκολλοποιὸν χύόσιν, xal ὅλον χάλλος xol
μεριχῶς κάλλος, xal ὅλως xaÀà χαὶ ἓν μέρει χαλὰν
xai ὅσα ἄλλα χατὰ τὸν αὑτὸν εἴρηται χαὶ εἰρήσεται
τρόπον, δηλοῦντα πρὀνοίας xal ἀγαθότητας µττεχο-
µένας ὑπὸ τῶν ὄντων, ix Θεοῦ τοῦ ἁμεθέχτου κροϊού-
σας ἀφθόνῳ χύσει xal ὑπερθλυζούσας, ἵνα ἀκριδῶς
ὁ πάντων αἴτιος ἑπέχεινα fj πάντων, καὶ τὸ ὑπερού-
σιον xal ὑπερφυὲς πάντη ὑπερέχῃ τῶν χαθ᾽ ὁποιάν-
ποτε οὐσίαν xal φύσιν. ᾿Αθανάσιος δ᾽ αὖθις 6 μέγας
ἐν τῷ πρὸς ᾿Αρειανοὺυς δευτέρῳ λόγῳ, El τὰ ἐχτὸς,
qnoi, καὶ ph ὄντα πρότερον βουλόμενος ὁ θεὺς δη-
μιουρχεῖ, πολλῶν πρότερον εἴη àv Πατὴρ. Ei γὰρ τὸ
βούλεσθαι περὶ τῶν μὴ ὄντων διδόασι τῷ θεῷ, διατί
τὸ ὑπερχείμενον τῆς βουλήσεως οὐχ ἐπιγινώσχουσι
τοῦ θεοῦ; Ὑπεραναδέδηχε δὲ τῆς βουλήσεως τὸ
πεφυχέναι xai εἶναι αὐτὸν Πατέρα τοῦ ἰδίου Λόχου,
Καὶ πάλιν» Δεύτερόν ἐστι χαθὰ προεῖπον τὸ δη-
μιουργεῖν τοῦ γεννᾷν τὸν C v. 'Ὁ μὲν γὰρ Υὑς
ἴδιον χαὶ ἀληθῶς ix τῆς µαχαρίας ἐχείνης xoi ἀεὶ
οὔσης οὐσίας ἐστεί, τὰ δὲ ἐχ βουλβσεως αὐτῆς ἔζω-
θεν συνιστάµενα Υγίνεται. 'O δὲ Νύσσης θεῖός Γρη-
γόριος οὕτω πρὸς Εὐνόμιον γράφων φησί Ταῦτε
τοίνυν µαθόντες ἀπὸ τοῦ Παύλου, θάῤῥοῦντες ἆπο-
φαινόµεθα, ὅτι o) µόνον τὰ αρίµατα τοῦ θεοῦ
τῆς τῶν ἑἐρευνᾷν ἔπιχειρούντων δὐνἀμεώς ἐστιν
ὑμηλότερα, ἀλλὰ καὶ al τῆς γνώσεως ὁδοὶ µέχρι τοῦ
νῦν καὶ ἀνεπίδατοι 'μένουσι. Καὶ μετ ὀλίγον,
Ταῦτα τοίνυν ix τῆς ἀποστολιχῆς pevaloguta; ᾗα-
θόντες, ἀναλογιζόμεθα διὰ τῶν εἰρημένων, δει εἰ τὰ
κρίματα ἀνεξερεύνητα, xat αἱ ὁδοὶ οὐκ ἐξιχνιάζον”
τα:, καὶ f) τῶν ἁγαθῶν ἐπαγγελία πάσης ὑπέρχει-
ται τῆς ἀπὸ στοχασμῶν εἰχασίας, πόσῳ μᾶλλον τῷ
péspt χατὰ τὸ ἄφραστόν τε xal ἀπρυσπέλαστον ἄνω
beri χαὶ ὑψηλότερον αὐτὸ τὸ θεῖον τῶν΄ περὶ αὐτὸ
Ννοουµένωνς.

Τί δ᾽ ὁ σοφὺς τῷ ὅντι χαὶ θεσπέσιος Κύριλλος
πρὸς Αρειανούς φησι γράφων» ᾿Ελαττόν ἐστι τὸ
£e» εἶναι τοῦ Πατέρα εἶναι τὸν Πατέρα xai Gaóv.
El μὲν γὰρ θεὸς, mob; τὰ δοῦλα τὴν σχέσιν ἔχει»
εἰ δὲ Πατὴρ, πρὸς τὸν ἴδιον xat ἁμότιμον Yióv. Καὶ
πάλιν ὁ αὑτός * El μέγα τι χαρίζεσθαι νοµίζουσιν ol
Χριστομάχοι τῷ θεῷ, Πατέρα plv ἐξ ἀρχῆς οὐχ

'O μὲν οὖν Ερηγορᾶς χαὶ ταῦτα πλὴν ὀλίγων συν. D ὁμολογοῦντες αὐτὸν, Θεὸν δὲ εἶναι διδόντες, ἀχουά»

{δως ἀπεσιώλήσεν ^ ἡμῖν ὃ' ἐχεῖνα χαθάπαξ λείπει
& ἴδει δ.εζελθοῦσι,χχὶξυγγενῆ καὶ κατάλληλα qpos-
θεῖναι τοῖς ῥηθεῖσιν ἀναγχαῖον ἐχ τῶν φηµι θξολό-
ων, ἵνα μὴ χἀνταῦθα. θεστήίζειν ἡμᾶς αὔτοχρατο-
βιχῶς οἵονεὶ χαὶ ἀναπόδείχτως θεολογαεῖν ὁ l'oryo-
pic xaX αὖθις συχοφαντεῖν ἔχοι, καὶ ὡς οὐδένας
εῶν ἁγίων τοῖς ἡμετέροις λόγοις συμμαχοῦντας πρὀ-
φέροµεν. Διονύσιος τοίνυν ὁ ἐξ ᾽Αθηνῶν τῆς ἱερᾶς
Ἐκκλησίας φωστῇρ, (va. τῶν προῤῥηθέντων x20. αὕ-
θις .ἔπαναλάδωμέν τινα, kv τῷ Περὶ θείων ὀνομάν
ων. τοιάδε τινὰ Περὶ τῶν νῦν ἡμῖν προκειµένων
φιλοσοφεῖ. Τινὸς, qol, τῶν θείων ἱεροδιδασχάλων
ἡμῶν καὶ τῆς αὐτραγάθότητο: καὶ θεότητος ὑποστά”
«ην φασὶ 4by ὑπεράγαθον καὶ ὑπέρθεον, ἁγαθότητα
ze θεότητα λέγοντες εἶναι τὴν ἀγαθοτοιὸν καὶ 060ν

τωσαν ὅτιλίαν ὑθρίζουσι πράγματος ἀξιολογω-έρου
«ὖν θείαν ἀποστεροῦντες φύσιν. θεὸς μὲν γὰρ ὡς
«pb, τὰ δοῦλα, xal τὰ γενητὴν ἔχοντα τὴν οὐσίαν
ἔχει τὴν σχέσιν' Πατὲρ δὲ ὡς πρὸς Ylóv. θἱ λέ»
Χοντες τοίνυν ὅτι θεὺς μὲν ἦν ἐξαρχῆς, οὕπω δὲ xal
Πατὴρ, τὴν πρὸς τὰ δοῦλα σχέσιν προσάπτουσι τῷ
Oii τοῦ μείζονος ἁποστεροῦντες αὐτόν. Κρεῖττον
γὰρ τὸ Πνεῦμα γεννήµατος εἶναι. Καὶ µετά τινα *
El μὴ τὸ Πατὴρ ὅ,ομα χυριώτερύν πὠς ἐστι xoi
ἀξιλογώτερον ἐπὶ Θεοῦ f) τὸ θεὸς, ὅτου γάριν ὁ
Σωτγρ οὐχ ἐχέλευσε βαπτίνειν εἰς ὄνομα θεοῦ xal
Tloũ xai ἁγίου Πνεύματος, ἀλλὰ οὐ ἁληέέστερον
enualwov τῆς θείας φύ;:ως ἀξίωμα, εἰς Πατέρα
φησὶ xai Ylby, xat el; τὸ Πνεῦμα τὸ &ytov; Καὶ
πάλιν: Οὐκ εἶπεν Ὁ ἑωραχὼ; ἐμὲ ἑώρακε wy

1047

PHILOTIIEI CP. PATRIARCH.E

1013

845v, ἀλλά τὸν Πατέρα, τὸ μεῖζον ἀπονέμων αὐτῷ, A µΠοῦ νῦν εἰσιν οἱ τὴν διθεῖαν ἡμῶν ἀχρατεῖ κατα-

καὶ οὗ τὸ ἔλαττον, Οὐχοῦν πρῶτον Eso Πατὴρ, xal
οὕτω Occ, ἢ xal ἅμα χαὶ ξυνηµµένως.

Ἱδοὺῦ δέδειχται τοῖς θεολόγοις ἀχριθῶς ξιὰ πλειό-
νυν, Φιλόσοφε, ὅτι οὗ µόνον fj τοῦ θεοῦ οὐσία τῶν
περὶ αὑτὴν οὐσιωδῶς θεωρουµένων γαθὸ οὐσία xal
πηγἣ xal ῥίζα χαὶ αἰτία ὑπέρχτιται, τὶν φυσικὴν
δηλονότι τάξιν τηροῦσα, ἀλλὰ xal ταῦτα δὴ ταῦτα τὰ
περὶ θεὸν φυσιχῶς θεωρούµενα, efjv τε πρὸς ἄλληλα
χατὰ τὸ σηµαινόµμενον οὐχ ἀρνεῖται διαφορὰν, xal
δ] xai τὸ πρῶτον ὡσαύτως, xol τὸ δεύτερον xal τὸ
μεῖζόν τε καὶ τὸ ἔλαττον, χαθὰ 6b xat τὸ Πατὴρ xal
θεὸς, καὶ τὸ Ylb; καὶ Κύριος περὶ τὴν αὐτὴν οὐσίαν,
xal τὰς αὐτὰς θείας ὑποστάσεις, χατ αὑτοὺς 68
τούτους φημὶ τοὺς ἱερους θεολόγους θεωρούμενα,

ψευδόµενοι γλώττῃ, οἱ πιχροὶ συχοφάνται,. οἱ χατή-
ropot τῶν ἑπαινουμένων, τὰ παινοφανη, xai δυσειδὴ
400 πονηροῦ πλάσματα, ἔτι povapylav ἀθετοῦντά
τινα, χατὰ τῆς δυσσεθοῦς τε χαὶ πολυθέου δόξης
οὑτωαὶ Υενναίως xal ἀνδρικῶς xal λόγοις xai Ye
γισμοὶς ἱεροῖς xal γράµµασιν ἵστασθαι; χαὶ Ballet
μὲν οὕτως ἰσχυρῶς διθεῖαν τε xol πολυθεῖαν xal
tà καχῶς ὑφειμένα xal ὑπερχείμενα, φημὶ δὲ τὴν
εἰς χτιστὰ καὶ ἄχτιστα χατατομὴν τῆς μιᾶς τρισυ”
ποστάτου, xal παντουργοῦ xal παντοδυνάµου Od.
τητος αὖν τοῖς καχοῖς πατράσι τε xal δημιουργοί
κῶν τοιούτων * διθεῖαν 0 αὐτὸν a0, ὥσπερ ix µετα.
µελείας τινὸς, ἢ λήθης Ἡ ἀνοίας, f| obx οἳ δ' 5 τι καὶ
qi), πρεσθεύειν ἐθέλειν καχῶς; Λῆρος τὰ τοιαῦτσ

ἁλλ᾽ οὐχὶ mph; τὸ χτιστόν τε xal ἄχτιστον ἡ φυσιχὴ p πλατὺς, καὶ ἀναισθησία τῷ ὄντι καὶ ἄνοια τῶν αὐτὸ

εάξις αὕτη, xat f ἀχολουθία φέρει κατὰ τὴν δυσσεθῇ
καὶ ἄτακτόν τε, xal ἀναχόλουθον ὄντως Βαρλαὰμ
καὶ ᾿Ακινδύνου, xaY τῶν τὰ αὐτὰ φρονούντων ἑχεί-
vote, ὑπερχειμένην ὄντως xal ὑφειμένην θεότητα.
Ἑῤῥέτωασαν μετὰ τῆς Ἑλληνικῆς πολυθεῖας οἱ τὰ
εοιχῦτα δοξάζοντες. Οὐ γὰρ πολλὰ τὰ αἴτια λἐγο-
μεν, xal ἄλλων ἄλλας παρεχτιχὰς θεότητας ὑπερε-
χεύσας xal ὑφειμένας, μετὰ τῆς ἀποστολικῆς τε xal
πατριχῆς θεολογίας φαμῖν xal ἡμεῖς ' ἀλλ᾽ ἑνὸς θεοῦ
τὰς ὅλας ἀγαθὰς προόδους, xal τὰς παρ) ἡμῶν ἐξυ-
µνουµένας θεωνυµίας. Ad χαὶ Γρηγόριος ὁ xa0'
ἡμᾶς οὐτροὶ σοφὸς θεολόγος τε χαὶ τῆς ἁληθινῆς
xai πρώτης σοφίας Φιλόσοφος, Τὸ δύο λέγειν εἶναι
θεότητας, φησὶν, ὑπερχειμένην τε xal ὑφειμένην,

καταψευδοµένων τῶν ἱερῶν τουτωνὶ διδασχάλων xil
θεολόγων, τὴν σφετέραν αὐτῶν πλάνην, καὶ τὸ al
σχος, xat 1d ἐξ ἀπονοίας ὀλέθριον ὄντως πτῶμε,
τοῖς ἑλέγχοις τούτων καὶ καταλυταῖς ὥσπερ ἓς ἐν-
ειστρόφου χαχῶς ἐπιφημιζόντων elg ἑξαπάτην καὶ
διαστροφὴν τῶν πολλῶν ' τοῦτο x&i yàp τῆς ὅνο-
σεδείας ὁ χολοφὼν, καὶ τὸ χάχιστον xal ἁτοπώτατον
ὄντως ταύτης ἑμπόρευμα xal χεφάλαιον.

'AJX ὅπερ ἔλεγον οὐκ εἰς κτιστὰ καὶ ἄκτιστα,
καὶ ὑπερχειμένας, xal ὑφειμένας, xol ἀνίσους xs!
payopéva; ἀλλῆλαις ἄγει θεότητας, xatá vs tol4
περὶ Βαρλαὰμ καὶ "Axiviuvov xal Γρηγορᾶν ox
τουτον], xai τὴν θείαν οὐσίαν ὡς οὐσίαν τε καὶ et
qhv καὶ αἰτίαν ὑπερχεῖσθαι λέγειν τῶν ME αὐτῆς

οὐχ ἡμέτερός ἐστι λόγος , ἀλλὰ τοῦ Βαρλαάμ. Καὶ C πῶς γάρ; Ὑπέρχειται μὲν γὰρ φυσικῶς xal ὁ ὄννα

μαρτύριον ἁπαράγραπτον τὰ ἑκείνου αυγγράµµατα
xai τῶν ἀνθρώπων οἱ πλεϊστοι. Τὸ γὰρ τῶν τοιούτων
ἐχεῖνον ἄρξει οἱ συνειδότες πολλοί. Αὐτὺς δὲ ὁ cuve
οδιχὸς ὑποδείχνυσι τόµος. ᾽Αλλ' ὁ μὲν Βαρλαὰμ
τοῦτο προήνεγχεν, εἰς τὸ κτιστὴν δεῖξαι τὴν ἐπὶ
ὄρους παραδειχθεῖσαν τοῦ Χριστοῦ θεότητα, καὶ τὴν

θεαιτιχὴν τοῦ Πνεύματος δύναμιν, ὡς οὐχ οὔσης'

μιᾶς ἀχτίατου θεότητος, εἰ ἄχτιστος εἴη xol dj τῆς
θείας φύσεως λαμπρότης xai δύναμις. Ἡμεῖς δὲ
ἄχτιατον μετὰ τῆς θείας φύσεως xai τὴν ἐχφανεῖ-
Φαν ἁποῤῥήτως ἐχεῖθεν θείαν αἴγλην ἀνσκηρύξαμεν.
Ὡσαύτως δὲ xal τὴν δύναμιν, xaX τὸ διακεχριµένον
τὶς Δεότητος μὴ προσίστααθαι τῷ ἑνιαίῳ ταύτης
συµφώνως τοῖς θεολόγοις ἐδείδαμεν. El γὰρ xa: διε-

νάνοχεν ἡ ἑξουσία τῆς οὐσίας, ὡς ὁ μέγας qnot Ba- D

σίλειος, Ὦ τε θέλῃσις xal & vic θείας φύσεως λαμ-
πρότης, xal ἁκλῶς ἡ δύναμις τῆς Δείας φύσεως,
ἁλλ᾽ οὐχ ἔατι χωριστιχὴ τῆς φύσεως ἡ τῆς φύσεως
ἰαµπρότης xai δύναμις * οὐδ' ἔνι τῆς ἑτέρας τὴν
ετέραν διαστήσαντα παταλαδεῖν τὴν λειπομένην τῆς
ἑτέρας ἔβημον ΄ ἀλλ᾽ ὁ δύναμιν f] λαμπρότητα βαλ-
λόμενος ἐπὶ νοῦν εὐθὺς xal «kv φύαιν, fj; ἑχάτερον
«ούτων, ἀχωρίστως συγχατενόησε’ xol πολλῷ μᾶλ-
ον bz τῶν θείων, ἐφ᾽ ὧν χατὰ τοὺς Δεοσόφαυς Ha-
τέρας al ἑνώσεις τῶν δΔιαιρέσεων ἐπιχρατοῦσ; xal
προχατάρχουσι, μὴτ ἀναιροῦσαι ταύτας« μµήτ
ἐμποδιζόμεναι παρὰ τούτων μηδἐν. Οῦτως ἡμῖν
ει θεὸς ἐν μιᾷ θεότητι,

εὓς τῆς δυνάµεως, xal ὁ νοῦς «00 λόγου τε xal ti

«ἐπιστήμης, xa «b πῦρ τοῦ φωτὸς, καὶ τῆς ἀχτῖνος

& Άλιος, ἔτι τε τοῦ ὕδατος ἡ πηγη, xal ἁπλῶς te)
γεννωμµένου παντὸς «ὐ Υεννῶν, xal τοῦ αἰτιατοῦ 1»
elctev* ἀλλ οὗ διὰ τοῦτο καὶ τὰ πρθαγόµενα τῶν
«ροαγόντων αὐτὰ φυσικῶς λλοτρίωται. Av ebd
μὲν οὖν τοῦτο μᾶλλον ὡς αἰτίοις ἑαυτῶν quetzin
ἀχείνοις sovijzvat* ἓκ γὰρ ὁμογενῶν tk ὀμοτενῆ
xai χατάλληλα φυσικῶς κατὰ κᾶσαν ἀνάγκην προΔ-
γεαθαι, τὸ δεύτερον xal χατώνερον xal ἕκαττον οὐ
πρὸς τὴν τῆς φύσεως ἁλλοτρίωσιν, ἀλλὰ τῇ δέσει
xoi τῇ τάξει φυσικῶς κατ΄ ἑπίνοιαν ἔχοντα. Ἡ οὐδὲ
τῷ Alo τούτῳ δώσεις ὑπερχεῖσθαι τῇ; φυσικῶς i
αὐτοῦ προϊούσης ἀχτῖνος: Ol ἐμοὶ θεολόγοι δ4-
σχαλοι χαὶ τοῦτό φααιν, οὐδὲ δευτέραν ixalvoo καὶ
Άττω, καὶ κατωτέραν ταύτην ἀρεῖς, καΐνοι γε xal
«fj αἰσθήσει βλέπων αὐτὴν χάτω μεθ’ ἡμῶν Την’
µένην, xoi τοῖ; σώμασι mdow ὁμοῦ τοῖς ἑμφύχοις
πε χαὶ ἀφύχοις καναλλήλως αυγγιναµένην, καὶ τὰ
οἰχεῖα προσφυῶς τε καὶ οἰχείως γινοµένην ἑκάστοις.
Ἡ καὶ τῆς ἐχείνου διεσπασµένην xol ἀπεῤῥηγμέ-
νην, xal ὑστεραγενῆ ταύτην ἑρεῖς διὰ ταῦτα qu-
σεως, ὡς εἶναι ποτε xe Όλιον ἐνναεῖν dxctivec Uy,
ὥσπερ ἂν εἰ καὶ νοῦν ἐνεθυμήθης εἶναί ποτε διανοίες
yroplc y Ταῦτα δὴ τὰ τερατώξη φημὶ καὶ ἀλλόχντα,
xalzo: γε χα) τῇ αἱσθῆσει ληκτὴν ἔχαιν τὴν τῆς kxtl-
vog πρὸς τὸν ταύτης αἴτιον Sov φυσικὴν ἔνωσιν,
xal τὸ ἁδιάῤῥηχτόν τε xal ἀδιάσπασηον. καὶ χάθου

1019

CONTRA GREGORAM ANTIRRITETICORUM X.

1050

πας ὀχώριστον. Fi ὅ ἐπὶ aopácov xa ὕλης καὶ Α χιχῇ Τριάδι προσούσης φυσιχῆς ἑνεργείας τε χαὶ

vortto» ἅμα, καὶ αἱσθητῶν ἕνεστιν ὁρᾷν τὰ τοιαῦτα,
xg ἐπὶ τῆς ἁθλου καὶ ἁπαθοῦς, καὶ πάντα νοῦν
ὑπε-εχούσης παντοδυνάµου θεότητος οὐχ ἂν εἴη,
, xol πολλῷ μεῖνον ἐχείνων ἁπαραμίλλως xat ὑψη)ό-
τερον, καὶ toUt' αὐτὸ θείως τε xal θεοπρεπῶς, xal
χατ᾽ αὐτοὺς τούτους φημὶ τοὺς τῶν ἀθεάτων τε xal
ὀῤῥήτων ὀψηλοὺς ἐν Πνεύµατι θεατάς τε κχὶ θεολό-
Τους,

Ka τί τἆλλα χρὴ λέγειν, ὅπου γε μὴ µόνον ἐπὶ
τῆς φύσεως xal τῶν φυσικῶν τοῦ 8:92, ἀλλὰ xal
Rl τῶν θεαρχ.χῶν ὁποστάσεων ὡσαύτως τὰ αὐτὰ
xai lavi xai λέγεται, 'O Πατήρμµου, καὶ Υάρ φτοιν
ὁ εαρχιχὸς Λόγος, μείζων μού ἐσει. Καΐτοι γε, ὡς
αὐτὸς οὗτοι αὖθίς φησιν, αὐτός ἐστιν d μµογογενἠς
Ylóc τοῦ θεοῦ ὁ ὧν ἐν τοῖς κόλποις τοῦ Πατρός.
Καὶ, Ἐγὼ xal d Πατὴρ, φησὶν, Er ἑσμεν. Καὶ οὐχ
ἀναιρεῖτοῦτ) ἐχεῖνο, οὐδὲ προσίσταται τῇ θείᾳ θεολο-
1€ τὸ δοχοῦν ἑναντίον. Τὸ μὲν γάρ ἐστι τῇ φύσει xal
τῇ θεότητι, xal τοῖς φυσιχοῖς πᾶσιν ἁπλῶς, «b δὲ
ταῖς ὑποστάαεσιν καὶ τῷ αἰτίῳ. Μείζων xa γὰρ,
φησὶν, ὁ Πατὴρ τοῦ Υἱοῦ οὗ τῇ φύσει, τῷ αἰτίῳ δέ.
"Άλλο δὲ τοῦτο, κἀχεῖν» ἄλλο, εἰ χαὶ ἄμφω χατὰ τὸν
αὐτὸν, καὶ κατὰ τὸν οἰχεῖον ἑχάτερον λόγον ὁρᾶται
θιός. El γοῦν xai ἐπὶ τῶν ὑποστάσεων τῶν xal xat
ἑαυτὰς ὑφεστηχυιῶν xal θεωρουµένων τὸ μεῖζόν τε
£a τὸ ἔλαττον καθορώμενον, οὗ προσίσταται τὸ κα-
ῥάπαν οὐδὲ πολεμεῖ τῇ φυσιχῇ τῆς θεότητος ἱσότη-
τι, ἀλλ) ἔστιν ὁ αὑτὸς xal µείζων xal faoc, τὸ μὲν
τῷ τῆς αἰτίας, τὸ δὲ τῷ τῆς οὐσίας λόγῳ, πῶς ἐπὶ
τῶν φυσιχῶν τοῦ QzoU τῶν μὴ χαθ᾽ ἑαυτὰ μηδαμῶς
ὑφεστώτων, ἀλλ᾽ by τῇ φύσει θεωρουµένων ὡς οὔσιω-
δῶν xai οἰχείων; xai ταύτην µόνην πηγὴν καὶ
ὕπαρξιν χεχτηµένων, τὸ χατωτέρω διὰ ταῦτα xal
δεύτερα, xai ἥετονα ταύτης εἰρῆσθαι τῆς πρὸς τὴν
αἰτίαν αὐτὴν φύσιν ὁμοτιμίας χοὶ συμφυῖας καὶ φυ-
σικής ἀξίας τε xai ἑνώσεως ἀποῤῥήξει ταῦτα xai
διασπάσει, ἵνα μὴ θιὸς ὑπομείνῃ µόνον κατά γε
τοὺς θεομαχοῦντάς Φημι τούτους χατὰ τομὴν xal
διαίρεσιν , χαὶ ταῦτ εἰς χτιστά τε xol ἄχτιστα,
καὶ χαχῶς ὑφειμένα xal ὑπερχείμενα διασπώμενος,
ἁλλὰ χαὶ χτίσις, ὅση τε χάτω xai ἀνθρωπεία, καὶ
ὅση τῶν ἄνω καὶ ὑπερχόσμιος, τὴν ὑμνουμένην ἆφαι-
ῥεθείη θιοῦ κοινωνίαν τε xaX τὴν θέωσιν. 0ὐδὶ γὰρ
ἂν εἴη, φασὶν οἱ ἐμοὶ θεολόγοι χαὶ θεοφόροι, διαµέ-
σου τινός ποτε Χτίσματος θεουργεῖσθαι τοὺς θεουµέ-
νους, ὥσπερ οὐδὶ διὰ τῆς οὐσίας αὐτῆς ἑχείνης χω-
ρεῖσθαι xal συμπλέχκεσθαι µηδενί τινι μηδαμῶς π:-
Φυχνίας, ἀλλὰ διὰ τῶν οὐσιωδῶς τε, xal φυσιχῶς,
xai ἀχωρίστως δηλονότι προσόντων adt]. Καὶ ταῦτα
μὲν εἰς τοσοῦτον. Ἐπεὶ δὲ Γρηγορᾶς τὴν χοινὴν xal
θεοπρεπἡ xal φυσιχὴν τῇ; Τριάδος ἑνέργειαν, f] τὰς
ἑνεργείας χαχῶς ἐξαρνούμενος ἑνεργείας ἰδικῶς τοῦ
Πατρὸς µόνου τὸν Υἱόν φησι xax τὸ Ηνιῦμα. παρ
Ἀχινδύνου τοῦ χαθηγητοῦ τὰ τοιαῦτα καὶ τοῦτο λα-
θὼν, ἀνάγχη xal περὶ τούτου βραχέ’ ἅττα παρὰ τῶν
θεολόγων ὡσαύτως εἰπόντας, οὕτως ἔπειτα διανα-
παῦσα! τὸν λόγον. Καὶ 6 πρώτον ἐχεῖνο l'onyopdv
ἑρωτήσωμεν, τίνος χάριν περὶ τῆς χοινῶς τῇ θεαρ-

δυνάµιως, ἡμῖν τε χαὶ τοῖς θεολόγοις ὄντος ἐνταῦθα
τοῦ λόγου, περὶ γὰρ αὐτῆς ταύτης τῶν τε οἴχουμε-
νιχῶν gnat. συν/δων ἡ πέμπτη τε xal fj Extr, xal
6t xai θεολόγων ἄλλος yophz πρότε τούτων καὶ μετὰ
ταύτας, τὸν πολὺν ἓν τοῖς φθάσατιν ἑποιοῦντο λόγον,
ol; δὴ καὶ Γρηγορᾶς ἴπεσθαι xal συυτγορεῖν δήθεν
δοχῶν, νῦν μὲν αὐτὴν εἶναι κχηινὴν τῆς θεαρχιχῆς
Τριάδος τὴν οὐτίαν, τὴν θέλησιν ἔλεχε, xol τν
ἑνέργτιαν ἀκριδῶς, νῦν δ᾽ αὗ ποιήματα xax χτίσµα-
τα τὰς ἑνεργείας ἔλεγε τοῦ θεοῦ, καὶ ποτὲ μὲν σχἰ-
ctv, ποτὲ δὲ xal μὴ δ», π)ἣν ἤχου χαὶ χτύπου ῥη-
µάτων µόνον ; Πὼς οὖν ὥσπερ ix µεταµελείας viv
πάντων ἑκείνων ἀφέμενος, ὑπὲρ ὧν xal τὸν πολὺν
πρὸς τοὺς θεολόγους τε, xaV τὴν σύνοδον ἐποιεῖτο

B λόγον, διαστρέφων, παρεξηγούµενο;, πάντα λ[λον, 6

qam, χινῶν χατὰ src ἁλτθοὺς ἑχείνων θεολογίας,

"περὶ τῶν σεπτῶν ὑποστάσεων ἡμῖν διαλέγεται, τῆς

πατριχῆς λέγων ὑποστάσεως ἑνεργείας εἶναι µόνας
τὸν Υἱὸν, καὶ τὸ Πνεῦμα: Καὶ τίς ἂν τῶν ἁτόπων
ἐξαριθμήσειε thv φορὰν τῶν ἐχθαινύντων ix τῶνσυν
τουτωνὶ λόγων, φιλόσοφε- El γὰρ τῆς πατρικῆς µό-
νης ὑποστάσεως χατὰ cb ἑνέργειαι µόναι τὸ Πνεῦμα
σὺν τῷ Yup ὑποστατικὸν Ιδίωάα λοιπὸν κατὰ σὲ, οὗ
φύσιχὸν fj ἑνέργεια, χαὶ πᾶσα ἀνάγχη μὴ τῶν τριῶν
µίαν, ἀλλά τρεῖς δ.αφόρους εἶναι τινὰς τὰς lvep-
Υγείας, χάντεῦθαν xal τρεῖ; ojala; τοῖς τριΣὶ συνεισ-
ἆγεσθαι προσώποις, xal τὸ τῆς Τριάδος ἑτερολύσιον
ἐντεῦθεν μετ) "Apelou τε xal Ἁακεδονίου σ2γκατα-
σχευάζειν. "Qv. ΥΑρ dj lvipyeia παρηλλαγμένη oiv
γε τἁἀδελφῷ Γρηγορίῳ. χαὶ δὴ καὶ τοῖς λοιποῖς θεο-
λόγοις ὁ μέγας Ίδη πολλάκις φθάσας ἔφη Βασίλειος,
τούτων χαὶ 1d) οὐσία παρηλλαγμένη - ὧν δὶ φύτις ἡ
αὐτὴ, τούτω» xal d$ ἑνέργεια f) aot... EL δ' 6 μὲν
Πατ]ρ ἑνεργείας, ὡς «he, µόνας ἔχει τὸν Υὸν xal
τὸ Πνεῦμα, τὰ δὲ οὖχ ἔχουσι, πρῶτον μὲν xáx τού»
του τὸ κατὰ τὴν οὐσίαν ἀνόμοιον παρεισάγεται”
ἔπειτα μὴ µόνον οὐκ εἰσὶ συνδημιουργοὶ τῷ Πατρὶ.

ἀλλ᾽ οὐδὲ. ὅλως clot, Μάξιμος ὁ θεοφόρος φησἰ. Φύσιν

καὶ Υὰρ, φησὶν 6 αὐτὸς, τὴν οἰανοῦν οὐδεὶς οἶδεν
ἀχίνητον, fj ἀνενέργητον. Μόνον καὶ γὰρ τὸ μὴ 0»
ἑστέρηται τῆς φυσιχῆς ἑνεργείας τε xa ἐυνᾶμεως,
ὃ αὖτ)ς θεολόγος xaX αὖθις σύν γε Διονυσίῳ xal τοῖς
λοιποῖς διδασχάλοις φησίν,

D El 0 6 φιλόσοφος αὖθις λέχει, μὴ δεῖσθαι τὺν ΥὈὸν

καὶ τὸ Πνεῦμα τῆς ἑνεργείας. αὐτενέργειαν ὄντα,
ἴἔδει χαὶ τὸν Πατέρα xavà τὸν αὐ τοῦ λόγον τοὺτ'
αὐτὸ πεφυχέναι, xal μὴ δεῖσθαι τῆς φυσιχῆς ἕνερ.
χείας.͵ αὐτενέργειαν ὄντα. Ei δ᾽ ἐχείνῳ μὲν πρότεστι
ταῦτα, τοῖς δ' οὗ, πάλιν εἰς ταυτὸ τῷ φιλοσύφῳ
χατὰ πᾶσαν ἀνάγχην Ó yo; περιτραπῄσεται. Cil
γὰρ οὐσιώδεις εἰσὶν αἱ ἑνέργειαι αὗται, xaX διῄοτν»
ται χατ οὐσίαν ^ Τἰὸς xal τὸ Πνεὺμα tou Πατρλς,
τὰς αὐτὰς οὐσιώδεις ἑνεργείας μὴ χεκτηµένοι, $
τῆς πατρικῆς ὑπαστάσεως ἰδιώματα πεφυχυίΐαὲ,
ἑτεροθελῆ, xal τῇ φυσικῇ ἑνεργείᾳ διαφέρουσαν
ἁποδείξουσι την ἁγίαν Τριάδα, χαντεῦθεν aO καὶ 9
τῆς οὐσίας ἀνόμοιον παρεισάγεται, χαθὰ δὲ xal
«θάσας ὁ λόγος ἔδειζεν. "Άλλως τε xal τοῦ μὲν θαυα

1051

PHILOTHBI CP. PATRIARCH.S

1052

μαστοῦ Βασιλείου λέγοντος * Οὐδεμία ἑνέρχγεια kvu- Α καὶδὴ xal τῶν ἁμφότερα χαλὼς θ:ολογούντων ὁμοῦ,

πόστοτο:. Μαξίμου δὲ τοῦ σοφοῦ, Al ἑνέρτειαι οὐκ
εἰσὶν οὐσίαι, ἀλλὰ περὶ τὴν οὐσίαν, xal πρὸς τούτοις
τοῦ θεοφόρου Δαμασχηνοῦ πᾶσαν ἑνέργειαν φυσιχῆς
εἶναι δυνάµεως ἀποτέλεσμα φἀσχυντος, εὔδηλον ὡς
ὁ φιλόσοφος µόνας ἑνεργεία; εἶναι λέγων τοῦ Πα-
*pb; τὸν Υἱὸὺν xai τὸ Πνεῦμα,. καὶ ἀνούσια, xa)
ἀνυ πύσταχα. xal iv ἑτέρῳ Ὀεωρούμενα, xal Φυσικῖς
δυνάµεως ἀποτελέσματα ταῦτα κατασχευάζει. "AX
τρέποιτο τὰ βλάσφημα ᾽ ταῦτα χαὶ ἀπηχῆ χατὰ τῆς
αὐτοῦ χεφαλῖς,

"Est, Γρηγορᾶ, τὴν οὐσίαν τοῦ θεοῦ. µόνην εἰπὼν
θέλησιν εἶναι χαὶ ἑνέργειαν ἀκριδῶς ἀνωτέρω, f
κτίσμα xal μὴ ὃν εἶναι τὴν ἑνέργε-αν, εἰ μὴ τοῦτ'
ἀχριδὼς sn, πῶς μετὰ μιχκρὸν τὸν ΥὮν xal τὸ
Πνεῦμα τὸ ἅγιον µόνην ἑνέργειαν, καὶ θέλητιν εἶναι
«elc τοῦ Πατρός; "Apa τοῦ Πατρὺς οὗσία εἰσὶν ὁ
Yl5; καὶ τὸ Πνεῦμα; Καὶ μὴν ὑποστάσεις μὲν διττὰς
Ix μιᾶς ὑποστάσεως ἴσμεν τῆς πἀτριχῆς, ttv. μὲν
γενητῶς, τὴν δὲ τρόπον ἕτερον : ἡ δὲ οὖσία µία xat
Ἡ αὐτὴ τῶν τριῶν οὖσα, αὐτῶν μὲν ἔστι xoi λέγε-
ται, ἐξ αὐτῶν δὲ, fj Ex τινος αὐτῶν, οὔτ) ἔστίν οὔτε
λέγεται, οὐδ' ἥχουσέ τις µέχρι καὶ τήμερον. Τί δὲ
χρὴ λέγειν, ὅπου χαὶ εἰς χτίαµα xal σχέσιν καὶ μὴ
ὃν ἐχεῖ χαταγαγὼν τὴν θείαν ἑνέρχειαν, εἰ μὴ αὐτὴ
τοῦ θεοῦ fj οὖσία εἴη ἀχριόθῶς χατὰ σὲ, μεταζαλὼν
"αὖθις, τὸν Υἱὸν xal τὸ Πνεῦμα póva φὴς ἑνεργείας
εἶναι τοῦ Θεοῦ, εἰ ταυτόν τι xal Év πως συνάγων
οὐσίαν τε θεοῦ xai ὑποστάσεις, xai 65 xal χτίσµα

κχαχῶς χεῆσθε, τ] µοναρχίᾳ συνιατάµενοι ón9ev,
μᾶλλον δὲ δι) ἑχατέρων ἀναιροῦντες ἑχάτερα, xal τῇ
προσποιἠτῳ συνηγορίᾷ, xai τῇ αἱδοῖ τῇ πρὸς τὺν.
ἕνα δῆθεν θεὸν τὴν χτιστῆν θεύτητα καὶ τὴν τολν-
θεῖαν xai ἀθεῖαν εἰσάγοντες φανερὼῶς. Καὶ οὕτω
xai τὸν αὐτὸν λόγον ἐπιδέχεσθαι τῇ οὐσίᾳ τὴν ἑνέρ-
γειαν, xaX αὖθις οὗ τὸν αὐτὸν, τῶν αὐτῶν θεολό" ων
εἰπόντων Πατέρων, ἑχάτερον μετὰ τοῦ προσήχουτς
λόχου, τὸ πρῶτον ἀφελόντες ὑμεῖς, καχῶς ἐχοίσα-
σθε χατὰ τοῦ δευτέρου, vautb xal ἁδιάφορον πάντη
τε xal πάντως οὐσίαν θείαν xol ἑνέργειαν atit;
χατασχευάκοντες. Ἔνθα 6h xal ἀντὶ τοῦ λόγου τὸν
ὅρον κακῶς ἰδέξασθε, οὐ τὴν ἁδριστον µόνον xol
ἀπερίγραπτον ἑνέργειαν, ἀλλὰ xal τὴν θείαν xat
ἀνώνυμου xat ἄῤῥητον «ὐσίαν τοῦ θζοῦ, δρῳ x1f-
υποδαλεῖν σὺν ἔκείνῃ τετολµηχότες. Οὕτω «fiv
Πνεύματι σχέσει τε χαὶ µιμήσει τῆς θείας ἑνεργεία:
τὸ ἄσχετον ὁμοῦ καὶ ἀμίμητον θεοπρετῶς συνειχη-
Φότων ἑκείνων, χαὶ τῷ χατωτέρῳ χαὶ δευτέρῳ, xol
Ίττονι διὰ τὴν αἰτίαν, τὸ ἴσον xal συμφυὲς xal ἀχώ-
ριστον, διὰ τὸ φυσιχόν τε xal ἄχτιστον ἑπαναγὸν-
τών, ὑμεῖς τῇ piv σχέσει χαὶ τῇ µιµήσει χατά τε
τοῦ ἀσχέτου καὶ ἀμιμήτου χρησάµενοι, τῷ ὅ ab
χἀτωτέρῳ καὶ fivvow o; V αἰτίας ὄνει κατὰ τοῦ
τῆς φύσεως ἁδιαιρέτου, xal ἀχτίστου, χαὶ ἴσου, πό-
λεμον ὅσον t5 χαθ’ ἑαυτούς qnt xztvbv. ἐπεισηγά-
γετε vol; φυσιχοῖς ἰδιώμασι τοῦ θ:οῦ, καὶ τῇ τού-
των αἰτίᾳ xal πηγη φύσει tbv ἕνα τρισνυπόστατον

καὶ αχέσιν καὶ τὸ μὴ ὃν, ὡς µηκέτι συνάγεσθαι ϱ καὶ παντοδύναμον καὶ ἄνάρχον ποιητὲν καὶ δεσπότην

χατὰ τὰ προειρηµένα τὴν δυσσέδειαν, μᾶλλον δὲ τὴν
᾿ἀσέδειαν χαὶ ον ἀθεῖαν ix τῶν σῶν λόγων, ἀλλ'
αὐτόθεν χηρυττοµένην εἶναι λαμόδάνειν; Αλλ᾽ οὖν
ἀπ αὐτὸς ἐμαυτοῦ ταῦτα λέγω, qnot Γρήχορᾶς,
"Αθανάσιος δ᾽ ὁμοῦ xal Γρηγόριος, χαθὰ δὴ xal
εἰκὼν ἔφθην, καὶ πλεῖστοί γε τῶν θεολόγων ἄλλοι
σὺν τούτοις, ἑνέργειαν τοῦ. [fas phe εἶναι λέγουσι τὸν
Υἱὸν xai τὸ Πνεύμα. Ἡ γοῦν κχἀχείνους .ὁμοῦ τοῦ
τῶν διδασχάλων ἔχδαλε γαταλόγου, ἡ ἕως ἂν ἐχεῖνοι
διδάσκαλοι τῆς Χριστοῦ Ἐκκλησίας ὧχι καὶ θεολό-
qot, οὐδὲ τὰ ἡμέτερα ταῦτα διαγράφαι δυνἠσῃ τῆς
ἐχείνων ἠβτημένα διδασχαλίας, κἀχεῖθεν ἔχοντα
τοὐνδόσμον. Πολλοῦ μέντ ἂν ἦν ἄξιον, ὢ φιλόσοφε,
^5 χατὰ si, xal πραγμάτων ἂν ἥμεν ἀπηλλαγμένοι

«bv. τοῦ παντὸς εἰς χτιστ]ν xai ἄχτιστον χατχ-ε-
µόντες θεότητα, xal ΄Αρειον ὁμοῦ xal Μαχεδόνιον
xai τοὺς xav' ἐχείνους μετὰ τῶν ἀχτίστων xal χτι-
στῶν xai ἀνίσων θεοτήτων xai φύσεων Ἡ uiv ἕπτις-
αγαγόντες.

Κατὰ δὴ τὸν αὐτὸν λόγον τῶν θεολόγων πρῶτον
πἀνταῦθ: τὸν Υἱὸν τοῦ θεοῦ καὶ τὸ ΠΒνεῦμα νῦν μὲν
ἑνέργειαν τοῦ Πατρὸς οὐσιωδῶς ὀφεστῶσαν καὶ Qu»
σαν εἰπόντων», διά τε τὸ ἀπαθὲς τῆς ἔχεῖθεν πρού-
boo, xal τὸ ἀκριδῶς ἠνώμένον τε χαὶ ἀχώριστον,
εοιοῦτον xat γὰρ ἡ φυσιχἡ ἑνέργεια, χαὶ . δὲ xal à;
τῆς πατρικῆς ἑνεργείας πάσης lv Yl τε καὶ Πνεύ-
ματι φυσικῶς οὔσης, xat προσέτι διὰ 9b. συναῖδ.ον
χατὰ χρόνον xai ἄκτιστον, vuv δὲ μηδὲν τῶν τριῶν

καὶ ἡμεῖς πάλαι, εἰ τοῖς θεολόγοις ἐδούλου δ:δασχἀ- D προσώπων ἑνέργειαν ερηχότων, ὧς καθ’ ἑαυτὰ

. Aet ἀχολουθεῖν, ὡς cis, ἄνωθεν. Νῦν δὶ προσποιῇ
μὲν τοῦτο τοῖς λόγοις, xal ὑποχρίνῃ τὴν σὐμγω-
vay τὴν πρὸς ἐχείνους, ἀντιπίπτεις δ᾽ ἀληθῶς
πανταχοῦ xal ἀντιλέγεις τῇ ἑχτίνων θεολογία, ὥτ-
“περ ἄνωθεν εἰς τοῦτο παρεσχευακὼς σεαυτόν. Οὕτω
&h ἠνωμένον ὁμοῦ xai διακεχριµένον τῆς τε etae
οὐσίας καὶ τῆς ἑνεργείας συμφώνως ἑχείνων διὰ
φρλλῶν τε val xaXov Ἰόγων xai δὴ xai γραφιχῶν
ἀπιδείξεων πρεσθευύντων καὶ χηρυττόντων, xai θεὸν
ἕνα τρισυπόστατον, ἄναρχον, ἄκτιστον, ἑνεργὸν, θε-
λητικὸν, παντοδύναμον διδασχόνῖων ἀποστολικῶς
τὴν Ἀρισοῦ Ἐκχχλησίαν, σὺ καὶ ol μετὰ σοῦ τὸ δια-
χεχριµένον ἁποτεμύντες, χαὶ πὀῤῥω που ῥίίαντες
εῶν τῆς θεολογίας ópyluv, τῷ ἐνιαίῳ χατ᾽ ἐκείνου,

ὑφεστώτων, XXX οὐχ ἓν ἑτέρφ θεωρουµένω», χεὶ
ἑνεργούντων µόνον, ἀλλὰ οὐχὶ xal ἑνεργουμένων,
ὥσπερ fj ἑνέρχεια οὕτω τοιγαροῦν τῶν χοινῶν δι-
δασχάλων τῆς Ἐχχλησίας xol περὶ τούτων θεολρ-
γούντων, θάτερον ὡς ἔθος ἀποθαλόντες ὀμεῖς, θατύ-
ftp κατ αὐτοῦ χαχῶς χρῆῃσθε, µόνας ἑνερχείες
ἀχτίστοὺς εἶνα: δογµατίζοντες τοῦ Βατρὺς τὸν YU»
καὶ τὸ Πνεῦμα, ὅθεν 6h xoi τὸ ἀνυπήατατον xd
ἀνούσιόν xal ἀνύπαρχτον, χαὶ τὸν μυρίον τῶν ἀτδ-
Tv ἑσμὸν συγχατεσχευάσατε κατά Υε τὰ πραῤῥη-

θέντα. AX" οὐχ οὕτως οἱ θεολόγοι διδάσκαλο, βλ»

τιστε. "Axout γάρ. Αθανάσιος μὲν οὖν 6 μέγας, ὃν
δὲ χαὶ τῶν ἄλλων αὐτὸς προΐῖστασθαι μᾶλλον δοχεῖ»,
ἐνέργειαν το Ἡατρὸς λέγοντα *by Υἱὸν χὴ €

1053. CONTRA GREGORAM ANTIRRHETICORUM X. 1054
Πνεύμα, πρὸς ᾿Αρειανοὺς τὸν λόγον ποιούμενος, καὶ À ἑνεργεῖ ἐν τῷ δεκεικῷ ταύτης. Au, καὶ ἐνεργὸ; χαὶ

τδ τοῦ ΥΙ.ᾷ ὁμότιμόν τε καὶ ὁμοούσιον πρὸς τὸν
αὐτοῦ Ἡστέρα βουλόμενος δεῖεαι, Δὐναμίς ἔστε,
φησὶν, ὁ Υἱὸς. ὥσπερ καὶ ὁ Πατήρ. Ἁλλ) fva δεικθῇ
ὅτι οὐκ ἔστιν αὑτὸς ὁ Πατ]ρ, διὰ τοῦτο τοῦ Πατρός
ἐστι δύναμις xol ἑνέργεια. -*O uiv γὰρ Πατὴρ οὐ
παρά te, αὐτὸς δὲ παρὰ τοῦ Πατρὶς ἔχει τὸ εἶναι
δύναµις. Καὶ πάλιν πρὸς τοὺς Ἕλληνας, ὁ αὐτὸς, 0
πλντοδύναμος xai παντέλειος τοῦ Πατρὸς λόγος,
ἔπιδὰς tol; πᾶσι καὶ πανταχοῦ τὰς ἑαυτοῦ δυνάμεις

ἑφαπλώσας, τὰ πάντα εἰς ἑαυτὸν συνέχει xal ου-.

σφίγγει. Ὁρᾷς τουτονὶ τὸν µέγαν αὐτόν σοι τῶν ἑαυ-
4^0 λόγων ἑξηγητὴν τε xol ἑρμηνέα λαμπρὸν καθ-

εστάµενον, xol πῶς xal κατὰ τίνας τοὺς λόχους,

ἐνέργειαν καὶ δύναμιν elvat. φησι τοῦ Πατρὸς τὸν
Yióv ; χαὶ ὅτι τὰς αὐτὰς xal αὗτλς τῷ Πατρὶ δυνά-
µεις ἔχει καὶ ἑνεργείας, à; οὐσία καὶ τελεία ὑπό-
στασις καθ ἑαυτὸν ὧν, xal οὐκ iv ἑτέρῳ θεωρούµε-

νος, χατὰ τὴν οὐσιώδη καὶ φυσικὴν ἑνέργειάν qup

τῶν τριῶν, xaY αυννδημιουργῶν χαὶ συνέχων τὸ πᾶν
ἃμα τῷ Ηατρὶ καὶ τῷ Πνεύματι ; Κοινὰ γὰρ ὥσπερ
τῷ Ylip ταῦτα, οὕτω δὲ xai τῷ ὁμοουσίῳ xal ὁμοτί-
pip Πνεύματι. Καὶ οὐ τοῦτο µήνον, ἀλλὰ καὶ αὐτὸν
ὁ μέγας δύναμιν ὑπέδειξεν ὄντα τὸν Πατέρα, ὥσπερ
6h καὶ τὸν Υἱὸν καὶ τὸ Πνεῦμα διὰ τὸ τῆς οὐσίας
xai τῆς θεότητος ἓν, ix. τῆς θείας λαδὼν χαὶ τοῦτο

Γραφῆς. Ὄψεσθε x3 γὰρ τὸν Υἱὸν τοῦ θεοῦ'

καθήµενον àx δεξιῶν τῆς δυνάμεως τοῦ. Πατρὸς
δηλονότι, τοῖς ᾿Ιουδαίοις ὁ Χριστὸς ἔλεγε περὶ έαυ-
τοῦ.

Βασίλειος δὲ 6 μέγας Εὐνομ/ῳ διαλεγόµενος, xal
9) τοῦ Υἱοῦ βουλόμενος ἄχτιστον δεῖξαι, El Χριστὺς,
φησὶ, θεοῦ σοφία xa δύναµις, ταῦτα 0b ἄχτιστα,
xai ὁ Χριατὸς πάντως. Τὸ δὲ χαὶ τῷ Πνεύματι προσ-
ἦχειν πᾶς τις ἂν εὐσεό]ς εἴποφι, κατὰ τὸν αὐτὸν
λόγον. Σὺ δὲ χἀντεῦθεν καὶ τὸ τῆς θεοῦ σοφίας xal
δυνάµεως ἄκειστον μάθε, ταντὸ δ' εἰπεῖν τῆς τοῦ
θεοῦ φυσικῆς ἑνερχείας,. μήτε τὴς οὐαίας αὐτῆς
ἑχείνης οὕὔσης χατὰ σὲ, xol οὕτω φυσιχῶς ἐχούσες
«b ἄχτιατον, ὡς καὶ τῷ μονογενεῖ τοῦ θεοῦ Υ:ῷ
χἀντεῦθεν αὐτὸ τοῦτο πρρσμαρτνρεῖσθαι., xal τοῦτο
xa τοῖς τὰ. Αρείου φρονοῦσι δοχεῖν, καίτοι vs χτί-
σµα χακῶς τὸν Yibv τοῦ θεοῦ δοξάσουσιν, Οὐδὶ γὰρ
ix τῶν μὴ δοκούντων ἐχείνοις, ἀλλ’ Ex τῶν ἄνωμο;
λογημένων τε καὶ δοκαύντων, ὁ μέγας ἐπιχειρῶν,

εἰς ἀνάγκην καὶ μὴ βουλομένους γε τοῦ πείθεσθαι..

Καὶ πάλιν πρὸς τὸν. αὐτὸν Κὐνόμιον ὁ αὑτός' Χρι-
στὸς, qnoi, θεοῦ δύναµις xo θεοῦ σοφία, ὅλης τῆς
πατρικῆς. δυνάµεως ἑναποχειμένης αὑτῷ δηλονότι.
"0θεν ὅσα βλέπει τὸν Πατέρα ποιοῦντα, ταῦτα χαὶ ὁ
YU ὁμοίως ποιεῖ, Τί δὲ χαὶ ὃ Νύσόης θεῖος Γρηγό-
pus; θεὺς, φησὶν, ἐνεργοῦντα δηλοῖ, θεότης δὶ

ἑνέργειαν, Οὐδὲν δὲ τῶν εριῶν, ἑνέργεία, ἀλλὰ μᾶλ--
λον ἐνεργοῦν ἔχασιον. αὐτῶν, Αχούεις, ὡς οὐδὲν.

«ῶν τριῶν ἑνέργεια, ἀλλὰ. μᾶλλον. ἐνεργοῦν ἕκαστυν

τῶν τριῶν ; Τὰ μὲν γὰρ ὑποστάσεις ὄντα χαθ᾽ ἑαυτὰ.

τέλειαε, οὐκ ἐνεργοῦντα:' δὶ φυσικὴ ἑνέρχεια. δὺ-

vagi, 052a xal χίνησις. δραρτικὴ τοῦ ἑνεργοῦντος,.

ὀντργεῖται μὲν. xa κιεῖται παρ) αὐτοῦ, δρᾷ δὶ καὶ

παντουργὺς χαὶ οὐσιοποιὸς καὶ ὅραστιχὴ πρὸς τῶν)
Ἱερῶν θεολόγων ὑμνεῖται, oóx ἄλλη χατ’. αὐτὸ ce ή
φημι τέως πσρὰ τὴν χινοῦσαν τυγχάνουσα. φύφνέ,
ταυτόν τι xal ἓν, καθ) ἑτέρους 5, ὡς δη πολλάκιΆ
ἔφημεν, λόγους ἔχουσα «b διάφορον. Πρὺς ᾿Αδθλάβιον
& αὖθις ὁ αὐτὸς διδάσκαλος γράφων, τὸ θεὺὸς ὄνομα
φῆς θεασικῆς xal προνοητιχῆς, καὶ καυστικῆς ἕνερ-
χείας εἰπὼν τοῦ θεοῦ, ἑξῆς ἐπιφέρει χἀχεῖνα " Ka0b.
μὲν ἕχαστον πρόσωπον ἁπηρτισμένην ἔχει τὴν τοι-
αὗτην ἑνέργειαν, ἀκηρτισμένον ἕξει καὶ 15 δηλωτι-
xbv αὐτῆς ὄνομα, χαὶ κορίως ἔσται χα) χληθείη θεός;
xa0b δὲ µία xal ἁπαράλλακτος ἐν τοῖς τρισὶν dg εἴρη-
µένη ἑνέργεια, ula χαὶ à θεότης. Καὶ πάλιν ὅ αὐ ός'

Β Οὐ ερεῖς θεοὺς, φησὶν, ὀνομάδειν δυνάµεθα τοὺς τὴν

Δέατικὴν xal ἐἑποπτιχὴν δύναμίν τε χαὶ ἑνέργειαν
συνηµµένως xal ἁδιαχρίτως ἀλλήλων io' ἡμῶν τε
xai κάσης τῆς κτίσεως ἐνεργοῦντας. Κύριλλος δ' ὁ
σοφὲς, Ἰσοσθενὲς, qns, τὸ Πνεῦμα τὸ ἆγιον xal
ὁμοούαιον τῷ θεῷ, τὸ «hv θείαν ἐνέργειαν ἔχον ἐν
ἑαυτῷ φυσικῶς. Δέδειχται μὲν οὖν ἱχανῶς $5». τοῖς
θεολόχοις. Πατρᾶσι κατὰ sva; τοὺς.λόγους ὃ τε Yi;
καὶ τὸ Πνεῦμα δύναμις χαὶ ἑνέργεια τοῦ Πατρὺς
εἶναι λέγονται οὗ μὴν ἀλλὰ χἀκεῖνο δή που συναπο-
δέδεικται χάλλιστα, ὅτι xai τῶν τριῶν ὑποστάσεων
ἑχάστη δύναμίς τε χαὶ ἑνέργειά ἐστι xol λέγεται
καθ ἑαυτὴν ὑφεστῶσα, ὥσπερ δὴ xa ζωὴ. xai oo-
φία, xal φῶς καὶ τὰ παραπλήσια- τούτνις, ἵνα jh
μετοχῃ νομισθῶσιν ἔχειν ταῦτα χατὰ τοὺς ἄλλους

Q δυνατούς τε xal σοφοὺς xal ζῶντας, ὃ δὴ χὰν τοῖς

φθάσασιν ἡμῖν εἴρηται. Λέχονται δ αὖθις xal δυνα-
tol xal ἐνεργοὶ, καὶ σοφοὶ xal ζῶντες ἕχαστος τῶν
τριῶν, ἵνα ph σοφίαν, xat δύναμιν, xal ἑνέργειαν,
xai ζωὴν ἀχούοντες αὐτῶν ἕκαστον εἶναι, μὴ] :οὐσίαν
καθ) ἑαυτὴν ὑφεστῶσαν καὶ οὗ ταν, ἀλλ' iv ἑτέρῳ θεω-
ρουμένην νοµίσωμεν δύναμιν, ὅπερ ἰατὶν ἡ φυσιχὴ
ἑνέργεια. Λέγεται δὲ χαὶ ἡ θεαρχικὴ Τριὰς ἅμα καὶ
σοφία xal δύναμις, ὥσπερ δὴ xaX 855; χαὶ ζωὴ xaX
λόγος χαλ φῶς *: 8 65 xal φθάσαντες ὡσαύτως οἱ θεο-
λόγοι ἑδίδαξαν, διὰ τὸ caos ἔχειν ἁπαραλλάχτως
ἔχαστον τῶν προσώπων ἰδίᾳ τε καὶ ὅμοῦ πάντα. Διὸ
xai πρὸς Εὐνόμιον αὖθις ὁ μέγας φησὶ Ὡααίλοιος *
E! Υὰρ κατὰ τὴν οὑσίαν ὁ YU ἅπα ραλλάχτως ἔχει,
ἁπαραλλάχτω» ἔδει xal χατὰ τὴν δύναμιν * ὧν δὲ $)
D δύναμις Uer, ἴση που πάντως καὶ ἡ ivipyeta,

Χριστὸς γὰρ θεοῦ δύναµις χαὶ θεοῦ σοφία. Διονύ»
σιος δὶ ὁ μέγας, Δύναμίς ἐστι, φησὶν, ὁ θεὸς, ὡς
φᾶσαν àv ἑαυτῷ δύναμιν προέχων xal ὑπερέχων.
Οὕτως fj δύναµις xat fj ἑνέργεια τοῦ θεοῦ φυσική
το xal οὑσιώδης οὖσα οὗ µερίζει τὰς ὑποστάσεις,
Evol δὲ φυσιχῶς μᾶλλον eli µίαν θεότητα "»άστῃ τε
τῶν τριῶν ὑποστάσεων ὡσαύτως καὶ ὁμοῦ ταῖς τρ:-
σὶν ὡς É παροῦσα Grip, χατὰ τὰ προῤῥηθέντα δήπου
τοῖς θεολόχο:ς.

Aid xal Μάξιμος ὁ σοφὺς πρὸς τοὺς ὑποατατιχὴν,
ἀλλ' οὗ φυσικῆν. χαχῶς λέγοντας πάλαι τὴν θείαν
ἐνέργειαν, Tic, φησὶν, ὑποστατιχῆν λνέργειαν εἴρηχά
fnti, xa) “ύθεν τοῦτο καὶ ππρὰ τίνος λαθόντες προ:
φέρ.υσι; Καὶ πᾶλιν ' Οὐδὶν τῶν φυσικῶν εἰν ἄτομον

1055

THILOTHEI CP. PATRIARCHJE

1056

mponyoopévto;, àA)' sig τὴν αὑτοῦ φύσιν xal τὴν A προσόντων ταῖς τοῦ Χριστοῦ φύσεσι θεληµάτων xal

οὐσίαν ἔχει τὴν ἀναφοράν. O0 μὴν ἀλλὰ xal ὁ ix
Δαμασχοῦ θεῖος Ἰωάννης αὐτὸ τοῦτο δειχνὺς ὡς
οὔτε ὁπόστασις, οὔτε μὴν ὑποστατικὰ πέφυχεν 1)
θεία δύναµις καὶ dj ἑνέργεια, ὥσπερ οὐδὲ οὐσία
ἁπλῶς, ἁλλ᾽ οὐσιώδη xai φυσικὰ μᾶλλον, ὡς αὑτῇ
τῇ θείᾷ οὐσίᾳ προσόντα φυσικῶς, τοιάδε περὶ τούτων
φησί’ Φυσιχὰ xat οὐχ ὑποστατιχὰ λέγομεν «i θελἠ-
pasa xol τὰς ἑνεργείας, λέγω δὴ αὐτὴν τὴν θελη-
τιχὴν xaX ἑνεργητιχὴν δύναμιν, x20" fjv θέλουσι xal
ἱνεργοῦσι τὰ θέλοντα xal ἐνεργοῦντα. El γὰρ ὑπο-
στατιχὰ δῶμεν εἶναι ταῦτα, ἑτεροθελεῖς xal ἕτερο-
ενερχεῖς τὰς ερεῖς ὑποστάσεις τῆς ἁγίας Τριάδος
εἰπεῖν ἀναγκασθησόμεθα. Καὶ κἀλιν Ἡ τοῦ Χρι-
στοῦ, qnoi, θεία θέλησις ἄναρχός iati, xal παν-

ἐνεργειῶν, xaz' ἄμφω γὰρ τὰς φύσεις θελητικὸς ἂν,
xal ἐἑνεργητιχκὸς τῆς ἡμῶν σωτηρίας, οὗ διαἰρεσιν
εἰσάγει, μὴ γένοιτο, ἀλλὰ τὴν αὐτῶν δηλοῖ xal μόνον
x&v τῇ ἑνώσει φυλαχὴν xal σωτηρίαν. Φυσιχὰ γὰρ
καὶ οὐχ ὑποστατιχκά φαμεν τὰ θελήµατα xol τὰς
ἐνεργείας' λέγω αὐτὴν τὴν θελητιχὴν xal ἔνεργη-
τιχὴν δύναμιν, xa0* fiv θέλουσι xal ἐνεργοῦσι τὰ
θέλοντα xal ἑνεργοῦντα. Καὶ πάλιν * El πᾶσα ἑνέρ-
γεια issue τινος οὐσιώδης ὀρίζεται χίνησις, ποῦ
εις ἑνέργειαν εὕρηχεν οὗ φυσιχῆς δυνάµεως ὑπάρ-
youcav χίνησιν; Οὕτω σαφῶς τε xal ἀσφαλῶς διὰ
πολλῶν τε χαὶ χαλῶν λόγων οἱ θεολόγοι, ὡς καὶ ἡμᾶς
ἀπὸ µέρους φημὶ τὸ κατ αὐτοὺς ὑποδεῖξαι κἀνταῦθα,
xai αὖθις τὸν περὶ φυσιχῆς ἑνεργείας τοῦ θεοῦ λό-

τουργὸς ἑπομένην ἔχουσα τὴν δύναμιν, μονονουχὶ B vov ἑδίδαξαν, xaX ὅτι μὴ κατὰ τοῦτον, ἀλλὰ χαθ᾽

πρὸς τὸν φιλόσοφον τοῦτον ἱστάμενος, Ταυτὸν οὖσία
καὶ θέλησις ἀχριθῶς, χαχῶς φιλοσοφοῦντα.Καὶ αὔθις
ὁ θεῖος Δαμασχηνός, ὝἝὭσπερ τῶν τοῦ αὐτοῦ xal
ἑνὸς Χριστοῦ φύσεων 6 ἀριθμὸς εὐσεδῶς νοούμενός
τε xal λεγόμενος οὐ διαιρεῖ τὸν ἕνα Χριστὸν, ἀλλὰ
ἑωκομένην xai ἐν τῇ ἑνώσει παρίστησι τῶν φύσεων
τὴν διαφορὰν, οὕτω καὶ à ἀριθμὸς τῶν οὐσιωδῶς

ἑ-έρους μάλιστα λόγους, 6 Μονογενὴς τοῦ θεοῦ xal
εὁ αὐτοῦ Πνεύμα τοῦ Πατρὸς ἑνέργειαι εἴρηνται. El
δὲ ταῦθ) οὕτω χαλῶς χαὶ.χατὰ σώζοντα λόγον &ro-
δέδοται τούτοις, xal οὐδεὶς ἀντερεῖ ποτε νοῦν ἔχων,

"οὐ µάτην &p' οὐδ ἡμῖν ὁ νοῦς ἑξετόξευσε τὰ προᾷ-
«βηθέντα πρός τε Γρηχορᾶν χαὶ τὴν αὐτοῦ ξυμμορίαν

περὶ τούτων αὐτῶν φηµι.

ΠΕΡΙ ΤΗΣ

ΕΝ TO ΘΛΒΩΡΙΟ ΘΕΙΑΣ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΟΣ

Καὶ τοῦ κατ αὗὑτὴν τῆς θεότητος φωτὸς. περί τε
θεώσεως ὑπερφυοῦς αὖθις xaX μετοχῆς τῆς θεοπρεποῦς χαὶ φυσιχῆς τοῦ Πνεύματος χάριτος.
ΛΑΟΓΟΣ ΕΝΔΕΚΑΤΟΣ,

Mi) ἁποκρίνου ἄφρονι κατὰ τὴν ἀφροσύνην C ἄγει θεωρίαν 6 τοῦ σοφοῦ λόγος, διὰ τῶν ὀλίγων

αὐτυῦ, φητὶν ὁ σοφὸς Σολομῶν, Εἴποι μὲν οὖν ἄν
τις χαὶ πρὸς Ἰθιχὴν διδασχαλίαν τὸν προοιμιαχὸν
συνήθως ἀποθλέποντα λόγον ταῦτ' εἰρηχέναι. Τὸ γὰρ
μὴ ἀποδιδόναι καχὸν ἀντὶ χαχοῦ, xal τὸ λοιδορού-
μενον εὐλογεῖν, ταυτόν πως ἂν εἴη τῷ μὴ ἀποχρίνε-
σθαι ἄφρονι κατὰ thy ἀφροσύνην αὑτοῦ. Προοίμιον
ἂν τις εἶπε τοῦτο τῆς εὐαγγελιχῆς πολιτείας, xol
µεθόριον ofoy τοῦ γράμματος πρὸς cb Πνεῦμα, to
μὲν (αμαιζήλου καὶ ταπεινοῦ τῆς νομιχῆς ἁπάγον
ὃ.δασχαλίας, ὀφθαλμὸν ἁπαιτούσης ἀντὶ ὀφθαλμοῦ,
xaX ὁδόντα ἀντὶ ὁὀδέντο;. Άρέμα δὲ «bv ἀχροατὴν τῷ
τοῦ Εὐαγγελίου προσάχον Ὄψει, xoi τὰ ὑψηλότερα
κατὰ μικρ)ν φι)οσοφεῖν πεῖθον, μέχρις ἂν εἰς τὴν
.&xpav ἐχείνην ἀναχάγῃ χορυνρὴν τῆς διδασχαλίας
Χριστοῦ φημ) xal τῆς ἀπαθείας, Ti τὐπτοντί σε,
λεγούσης, ἐπὶ τὴ κ δεξιάὰν σιαγόνα στρέἐψον αὐτῷ
καὶ τὴν &AAnv, καὶ τῷ 0ἐ.1οντί σοι χριθηγαι, xal
γὸν χιτῶγά σου Aa6siv, ἄφες αὑτῷ καὶ τὸ ἱμά-
viov, xai, EI τις σε ἁγ]αρεύσει µ/.ιονΥ Bv, ὕταγε
μετ) αὐτοῦ δύο, xaX τέλος τὸ τῆς φιλοσοφίας ἀχρό-
Φατην ἐχεῖνο καὶ ὄντω, ὑπερφυὲς, "Ἔσεσθε, λέγον,
ὑμεῖς τάλειοι, ὥσπερ ὁ Hathp ὑμῶν ὁ ἐν τοῖς
οὐρανοοἴς τά λειός ἐστιν. "Ἔχει μὲν οὖν χαὶ ταῦτα
καλῶς, καὶ οὐχ ἔξω τοῦ σχοποῦ φαίην ἂν xal τοῦ
λόγου * ἀλλ’ ἐμὲ πρὸς µείξονά τινα καὶ ὑψηλοτέραν

τουτωνὶ ῥημάτων τὸ μέγα χαὶ θαυμαστὸν διδάσχων,
τὸ μὴ συμπεριφέρεσθαίΐ φηµι τοῖς λαλοῦσιν εἰς τὸ
ῦψος τοῦ Θεοῦ βλασφημίαν ἐπὶ μακρὸν, μηδὲ τῷ
ἄφρονι συνδιάγειν τε xal συλλαλεῖν ἐπιπολὺ, ὃς
χατὰ τὸν θεῖον Δαδὶδ εἶπεν, Εν παρδίᾳ αὐτοῦ οὖν
ἔσει θεός. Καὶ διὰ τοῦτό που xal ὁ σοφὸς διδάσχων
ἔλεγε Παῦλος, Αἱρεεικὸν ἄνθρωπον μετὰ µίαν καὶ

δευτέρα» νονθεσἰαν παραιτοῦ, εἰδὼς ὅτι ἑξέ-

στραπεαι ὁ τοιοῦτος. καὶ ἔστιν' αὐτοκαεάκριτος,
Obev xaX πλείστους ἂν ἴδοις τῶν θεολόγων δε»
σχάλων, χαὶ πρό γε τῶν ἄλλων τοὺς τῶν ἁποστόλων
κορυφαίους αὐτοὺς, ὡς ἐπιπολὺ τοῦτα τὸ µέρος &zo-
ποιουµένους τῶν λόγων * ὅτι μὴ πᾶσα ἀνάγχη διὰ
τοὺς ἀναιδῶς χατὰ πρόσωπον ἐπιόντας τε xal βια-

D ζοµένους, μᾶλλον δὲ τὴν τῶν μαθητευοµένων προ-

στασίαν χαὶ σωτπρίαν. Ἐπενὶ οὖν xol ἡμεῖς ἐπὶ «bv
φιλόσοφον τουτονὶ, xal τοὺς αὑτοῦ λόγους κατὰ κά»
σαν ἑλθόντες ἀνάγχην ἰταμῶς οὕτω xal ἀναισχύντως
τῇ τε συνόδῳ τῶν Πατέρων ἐπιόντα, χαὶ τῷ σεατῷ
τῆς εὐσεθοῦς ἡμῶν πίστεως; ὄρῳ, χαὶ δι αὐτῶν τῷ
τῶν θεολόγων Πατέρων yopip, καὶ τῷ παρ) αὐτῶν
θεολογουμένῳ θεῷ, τοὺς ἀντιῤῥητιχοὺς slc μαχρὸὺν
χαὶ ἄχοντες ἐξετείναμεν λόγους, δεῖν ἔγνωμεν ἤδη
χαὶ πρὸς λιμένα τινὰ χαὶ εἰρήνην ix τοῦ μαχροῦ
χειμῶνος ixtlvou, xal τοῦ πολέμου χαταγατεῖν fq

1057

CONTRA GREGORAM ANTIRRIHETICORUM XI.

1058

to3cov, xal τὴν χεῖρα τῆς εἰς τὸ πρόσω φορᾶς Erv- A καὶ ἀξιώσεσι χεχινηχότων ἐχεῖνον, περιττόν πως ἂν

σ/εῖν. Καὶ μάλισθ᾽ ὅτι xal τοῖς χεφαλαίοις πᾶσιν
ἑχείνοις χαθόσον Env ἐπεξῆλθε» ὁ λόγος αὖν γε τοῖς
θεολόγοις Πχτρᾶσιν, & δὴ χαὶ Γρήγορᾶς ἀποσυλήσας
τοῦ τῆς Ἐκχλησίας ἱεροῦ τόμου, εἰς ἀνατροπὴν δ]-
θεν, ὡς αὐτός φῆσιν, ἑαυτῷ προὔθηχεν. El χἀχεῖνος
περὶ τὸ παλι)λογεῖν τε xat φΦεύδεσθαι xal αἰσχρῶς,
χαὶ ἀφιλοσόφως ἑἐφ᾽ ὕθρει xaX λοιδορίαις τῶν ἁγίων
ἀχρατῶς εἶπερ τις φεροµένην ἔχει τὴν γλῶτταν, τῶν
αὐτῶν xal αὖθις ἀπρὶξ ἔχεται, τὸ μὲν χατὰ σχοποῦ
βάλλειν, χαὶ χαἰριόν τι xal τοῦ προσήκοντος ἑχόμε-
vov λόχου φράζειν εἰδὼς οὐδαμῶς, τὸ δὲ τοὺς xo
εἰδό-ας ἐχεῖνα χαλῶς ἅμα xal λέγοντας καχῶς ἐπί-
τηδες λέγειν αὐτὸς xal συχοφαντεῖν. ἄχρω, εἶπερ
τις τῶν πάντων ἠσχημένος xal μηδενί τινι τῶν πα-

λαιῶν τε xal νέων ὁ φιλόσοφος τῶν ἐπὶ τούτοις πα- B

payepov, οἶμαι, πρωτείων, Δι X δήπου xal ἡμῖν
ἔδοξε μάλιστα μὴ ἀπηχρίνεσθαι τῷ ἄφρονι κατὰ τὴν
ἀφροσύνην αὐτοῦ, ἵνα μὴ ὁμοιωθῶμεν ἐχείνψ, χατὰ
thv σορἠν ΄παροιµίαν. Πρλ)ς γὰρ ἐχεῖνον xal τοὺς
ἐχείνου λόγους ἱκανῶς ἔχει xat τὰ λεχθέντα, ἵνα μὴ
Φαΐνηται σοφὺς παρ) ἑαυτῷ * τοῦτο χαν γὰρ ὁ σοφὸς
Πιροιμιασνὴ; ἐπιφέρει λέγων 'AA4à ἀποκρίνου
"ἄθρονι αρὲὸς τὴν ἀρροσύνην αὐτοῦ ἵνα μὴ φαί-
νηται σοφὺς παρ) ἑαυτῷ. "Όσα μὲν οὖν ἀντιλέγειν
δοχῶν Γρηγορᾶς τῷ συνοδιχῷ τὀμῳ. περί τε θείας
οὐσίας καὶ θείας ἑνεργείας διαφορᾶς φιλοσοφοῦντι,
χαὶ τοῦ ταύνης ἀχτίστου xal μεθεκτοῦ, θεότητός τε
mig: xal σχέσεως xal µιµήσεως, καὶ δὴ xal τοῦ
ἀσχέτου xaX ἀμιμήτου καὶ ἀχτίστου τῆς ὑπερφυοῦς
xal ἀῤῥήτου θεώσεως, xal τοῦ δευτέραν εἶναι ταύ-
σην, xai κατωτέρω κατὰ τοὺς θεολόγους τῆς αἰτίας
αὐτῆς φύσεως, xal ὅτι μὴ τὸ τοῦ θεοῦ Πνεῦμα σὺν
τῷ Υἱῷ τῆς τρισυποστάτου θεότητός εἶσιν ἑνέργειαι
Φυσικα", εἰ χαὶ τρόπον ἕτερον ἑνυπόστατοι τοῦ [Ia-
τρὸς δυνάμεις τε xal ἑνέργειαι, καὶ ταῦτα τοῖς 0:0-
λύγοις ἔστιν οὗ λέγεται, xai τοῦτο γὰρ τοῖς προῥ-
ῥηθ:ῖσ. τῷ τόμψ, μᾶλλην δὲ ταῖς πρὸς τὸν τόμον
οἰχείαις ἀντιλογίαις ὁ λογ»ποιὸς οὗτος συνΏψεν, ὅσα
τοΐνυν & τιλέχειν ἑχείνοις ὃ φιλόσοφος προσποιούμε-
νος, ἀχρατῶς κατὰ τῆς ἱερᾶς ἐδλασφήμησε θεολογίας
xai τῶν ταύτης σοφῶν διδασχάλων, ὅσοι té φημι
τῆς Παλαιᾶ», xal ὅσοι τῆς Νέας, ἰχανὼς ἡμῖν Ex τε
τῶν λογίων αὐτῶν οἶμαι, xal δὴ xa τῶν αὐτὰ δ.ευ-

εἴη. x1 ἀσχολία x&v xai τριδῆ χρόνου τὸ τοῖς αὐ-
τοῖς ἑπεξιέναι xal αὖθις, xal τὸν λόγον εἰς οὐδὲν
ἀναγχαῖον προσασχολεῖν. |

Πλὴν ὅσον ἐπισχέφασθαί enu καὶ ἡμᾶς ἀπὸ µέ-
pouc χἀνταῦθα τὰ περὶ τῆς θείας μεταμορφώσιεως,
ἀληθέστερον δ᾽ εἰπεῖν τὰ χατὰ τοῦ θείου xal ὑπερ-
φυοῦς μυστηρίου μᾶλλον ἐχείνου τολμηρῶς συγΥε-
γραμμένα τῷ quUiosóqu, ἐπεὶ μηδ' ἐνετύχομέν τω
τότε τῷ περὶ τούτου βιδλίῳ χαὶ τοῖς αὐτοῦ γράµ-
µασι, πλὴν ἀχοῆς καὶ φωνῶν τινων µόνων, ἀπ᾿ ἄλλων
εἰς ἄλλους τότε διαδιδοµένων, xal οὕτω xal πρὸς
ἡμᾶς ἑλθόντων, οἷς δήπου τὸν ἡμέτερον ἀντεστίσα”
μεν λόγον ἐχεῖνον. "Ene δὲ νῦν xaV τὸ β:δλίον, καὶ
ὁ χατὰ τεῦ μυστηρίου λόγος εἰς χεῖρας ἡμῖν χε
σὖν vs τοῖς ἄλλοις, ὀλίγα zii, καθάπερ εἶπον, ὠμι-
ληχότες χαὶ τούτοις, xai ὅσον μὴ τοὺς ἔπειτ) ἔντευ-
ξοµένους τῷ αυγγράµµατι τῷδε παραλυπΏσαι, τὸν
περὶ τούτου παραλιπόντες ἐνταῦθα λόγον μεταξὺ
χείµενον, οὕτω τελείως ἔπειτα xol τὸν ἡμέτερον
τουτονὶ καταπαύσομεν λόγον. Act δὲ κατὰ τὴν προ-
λαδοῦσαν ἀκολουθίαν τε xal τὴν τάξιν, κἀνταῦθα τὰ
περὶ τῆς θείας μεταμορφώσεως εἱρημένα τῷ συνοδι-
xi τόμῳ προθεῖναι, καὶ οὕτω Γρηγορᾶν αὖθι; παρ-
ελθεῖν μετὰ τῶν αὐτοῦ λόγων xat τῆς συνήθους ἀντι-
λογίας f| θεοµαχίας. Τί οὖν ὁ τόµος ; Μετὰ τοῦτο,
φησὶν, ἐζητήθη δειχθῆναι παρὰ τῶν ἁγίων ὅτι τα
ἄχτιστόν ἐστι τὸ φῶς τῆς τοῦ Κυρίου μεταμορφώ-
σεως, xa: ὅτι οὐχ ἔστι τοῦτο ἡ οὐσία τοῦ Θεοῦ. Καὶ
πάντες σχιδὸν εἶπον, ὅτι ἀπεδείχθη τοῦτο κατὰ τὸν
τετάρτην συνέλευσιν, tv ᾗ παρόντες οἱ ἀντιλέγοντες
τῇ Ἐχκχλησίᾳφ, νῦν μὲν χτιστὸν εἶναι τοῦτο, xal
φάντασμα, xat παραπέτασμα, χαὶ ἴἵνδαλμα φανερῶς
βλαφημ.,ῦντες ἔλεγον, vov δὶ xai τοῦτο δυσσεδῶς
ἔλεγον ἄκτιστον xal οὐσίαν εἶναι θεοὺ. Προη»νέχθη
Υὰρ ἓν ἐκείνῃ τῇ συνελεύσε: ὁ τῆς θεολογίας ἑπώννυ-
pos Γρηγόριος γράφων, Οὐδεὶς ἔστη ἐν ὑποστήματι
xaX οὐσίᾳ Κυρίον χατὰ τὸ γεγραμμένον, xat οὐσίαν
θερῦ ἢ εἶδεν ἡ ἐξηγόρευσε, Καὶ ὁ θεῖος Μάξ.μος
γράφων ἐν ἔδδόμῳ κεφαλαίῳ τῆς τρίτης τῶν θεολο-
γιχὠν χεφαλαίων ὀἑχατοντάδος, Ὁ τοῖς εὖσι μὴ

xav οὐσίαν ὑπάρχων μεθεχτὸς, χατ᾽ ἄλλον δὲ τρόπον ΄

µιτέχεσθαι τοῖς δυναµένοις βου)όμενος, τοῦ κατ

χρινησάντων, καὶ ὃ:δαξάντων Πατέρων, ὅσον εἰς p οὐσίαν κρυφίου παντελῶς οὐκ ἑπίσταται. Καὶ ὁ θεῖος

ἡμετέραν ἦχε, φημὶ, τέως δύναμιν, ἐξελήλεγχται.
Λοιπὺν ὃ' ἂν εἴη τά τε περὶ τῆς θείας Χριστοῦ µε-
ταμορφώσεως ἑξῆς τοῦ φιλοσόφου σχοπῆσαι, χαὶ ἃ
περὶ τῆς τοῦ ὑπεσζτήσατό τε xal ἐτεκγώσατο φω-
vic ὁ αὐτὸς δ.έξεισι, xaV ὅπως, χαὶ χατὰ τίνα τὸν
λόγον ὑποστάτην τῶν αὐτοῦ προόδων χαὶ φυσιχῶν
ἐνεργειῶν τὸν θεό» φησ:νό σοφὸς Διονύσιο;. Μᾶλλον
U ἐπεὶ xo περὶ τούτων ἱκανῶς ἡμῖν τὲ πρὸς αὐτὸν
kv τοῖς προτέροις τριαὶν εἴρηται λάγοις, ἔργον a0:á
φημι ταῦτα xal τοὺς περὶ αὐτῶν τοῦ φιλοσόφου
λόχους πεποιηµένοις, οὐ μὴν ἀλλά καὶ Ῥρηγόνιος,
fj σοφὴ δηλαδη γλῶττα xal θεολόγος, ἔτι τῷ piu
παρὼν xai ἡμῖν, ἓν τριδί καὶ αὐτὸς βιδλίοις τοῖς
αὐτοῖς ἐπεξῆλθε, τῶν ἐνταῦθά τινων ἐπιαστολαὶς τε

Ἀρυσοῤῥήμων εἰς τὴν αὐτὴν ἑορτὴν γράφω», Ἑν ιτ
ὄρει, φησὶ, μεταμορφωθεὶς ὁ Zo:hp μιχρῶς πω; ὡς
Δεσπότης ἔδειξε τοῖς ξαυτ.ῦ μαθηταῖς τῆς ἀθεάτου
θεῖχῆς αὐτοῦ βασιλείας τὴν δόξαν. AM εὐθὺς ἑροῦ -
σιν οἱ ἀπύλωτον καὶ θηρευτιχὴν περιφέροντες γλῶα-
σαν ' Καὶ εἰ ἀθέατος jj θεῖχὴ αὐτοῦ δόξα, πῶς ἐπέ-
ὄξισεν αὐτὴν τοῖς ἀποστόλοις ; Ei γὰρ ὁρατὴ, οὐκ
ἀθέατος ' εἰ δὲ ἀθέατος, οὐχ ὁρατὴ. Δ.ὸ ἄχούε συν-

τῶς. Ἐνταυθα ὁ Χριστὸς τοῖς ἑαυτοῦ μαθηταϊῖς
ἐπέδειξε τῆς ἀθεάτου αὐτοῦ βασιλείας τὴν» δόξανι
xai o)x ἐπέδειξε' τουτέστι, μικρὸν παρήνοιξε τὴν *
θεότητα, χαὶ οὐχὶ τελείως, τὸ μὲν πληροφορῶν, τὸ
δὲ φε.δόµενος. [λη ροφορῶν μὲν γὰρ, ἴδειξεν αὐτοῖς
τῆς ἀθεάτου βασιλείας τὴν θεῖχὴν δόξαν, οὐχ ὅση

1059

PHILOTHREI CP. PATRIARCILE

1008

αις f», ἀλλ ὅσον ἑδύναντο qéptiv ol. σωματικοὺς A χῆς Ἐκκλησίας, καὶ τοῦ ὀρθοδ.ξον τῶν Xp:ssuzviye

ὀφθαλμοὺς περιφέροντες: φειδόµενος δὶ xat οὐχὶ
φθονῶν, οὐκ ἔδειξεν αὐτοῖς τὴν πᾶσαν δόξαν, ἵνα μὴ
σὺν τῇ ὁράσει καὶ τὸ ζᾖν ἀπολέσωσιν. Αλλὰ καὶ
πάντες οἱ ἅγιοι ἔλλαμψιν αὑιὸ λέγοντες, xal λαμ-
πρότητα καὶ χάριν, xal θέωσιν, wal θεότητὰ παρα-
δειχθεῖσαν, μιγροῦ στεῤῥοτέραν χαὶ ὄψεως, xal φῶς
ἁπρόσιτον xal φνσιχὴν ἀχτῖνα τοῦ Υἱοῦ ἄναρχον,
βολίδα θεότητος, ἀστραπὴν θεότητος, xa τὰ τοιαῦτα.
Ἡροηνέχθη ὅ ἐν ἑχείνῃ τῇ συνελεύσει χαὶ ὁ ἐπὶ
τούτοις συνοδιχὸς πρῶτος τόμος, ὃς τοῦτο φιλενσε-
θῶς xai βεδαίως ἀνέδειξεν ἄχτιστον, xal οὐκ οὐσίαν,
διὰ κολλῶν τῶν ἐκ τῆς θείας Γραφῆς μαρτυριῶν,
xai τῶν τοῦ τρισµακαρίστου χαὶ ἀοιδίμου βᾳσιλέως
ἡμῶν ἑκείνου χυροῦ Ανδρονίκου τοῦ Παλαιολόγου

συστήµατος.

Καὶ τοιαῦτα μὲν ὁ ἱερὸς τόμος τῆς συνόδου τῆς
καθ) ἡμᾶς περί τε τοῦ θειοτάτου φωτός φηµι τῆς
(tla; Χριστοῦ μεταμορφώσεως, xal δὴ xai τῶν
καταρχὰς ἑξυδριχότων εἰς αὐτὸ βλασφήμῳ xal θεο-

᾿μάχῳ γλώττῃ Βαρλαάμ τε xal Αχινδύνου. xal τῆς

xat' αὐτοὺς πονηρᾶς συμμορίας, καὶ τοιαύτην ἕλα-
yov ἀξίως ἐχείνοις τὴν δίχην d πολεμηθεῖσα παρ
αὐτῶν Χριστοῦ Ἐκχλησία σὐν γε τοῖς εὐσεδέσι xol
πιστοῖς βασιλεῦσιν. Ἴδωμεν δὲ χαὶ Γρηγορᾶν του-
τον) περὶ τῶν αὐτῶν οἷα λέγει «αἱ Υράφει, χαὶ εἰ
σύμφωνός ἐστι χἀνταῦθα διὰ πάντων τοῖς αὗτου
διδασκἀλοις, ἢ xai προσεξεῦρέ τι xal προσεγὺοτι-
µῄσατο τῇ ἑχείνων διδασχαλίᾷ, παρὰ τὶς ἑαυτυῦ

συμφώνων τοῖς ἁγίοις ῥημάτων, καὶ θεοσεθῶν θε- yy φιλοσοφίας τε xal τῆς ἐπιστήμης λαδὼν, χαΐίτοι vs

σπισµάτων. Πρὸς ὃν ἱερὸν καὶ θεῖον τόμον ἄντιχει-
µένους ἱδόντες τότε xal ἀντιλέγοντας τοὺς xal τῷ
ἱερωτάτῳ θεσσαλονίκης ἀντιχειμένους, ἀπεθαλλό-
µεθα τούτους, ὡς νῦν μὲν χτιστὸν τὸ φῶς τῆς τοῦ
Κυρίου μεταμορφώσεως, νῦν δὲ λίαν ἀνοήτως οὐσίαν
εἶναι τιθεµένους τοῦ θεοῦ, xal ὡς μὴ στέρχοντας
ἔχειν τὴν οὐσίαν τοῦ θεοῦ xat δύναμιν ἄκτιστον xal
ἑνέργε-αν, ἁλλὰ πᾶσας τὰς χοινὰς δυνάµεις τε xal
ἑνερχείας τοῦ Πατρὸς χαὶ τοῦ Tloũ xo τοῦ ἁγίου
Πνεύματος ἀφθόνως εἰς χτίσμα χκατασπῶντας, καὶ

πολυθέους ὀνομάνοντας τοὺς ἄχτιστον ἀνομολογοῦν-

τας τὸν θεὸν μὴ χατ' οὐσίαν µόνον, ἀλλὰ χαὶ κατὰ
αὰς ὑποστάσεις, χαὶ κατὰ τὰς χοινὰς τῶν τριῶν
ὑποστάσέων θείας δυνάµεις καὶ ἑνεργείας. Τὰ δὲ
xatà τὴν μνημονευθεῖσαν ἀνωτέρω τετάρτην συνέ-
λευσιν, xul τὰ τοῦ συνοδ.χοῦ πρώτου τόμο» ὧδέ πως
ὁ αὐτὸς ἱερὸς δ.έξτισε τόμος. Ταύτ] τοι χαὶ συνόδου
συγχρρτηθείσης δευτέρας Tj; προεχάθητο xal ὁ νῦν
κραταιὺὸς xal ἅγιως ἡμῶν αὐτοχράτωρ ὁ χῦρις
Ἰωάννης 6 Κανταχουξηνὸς, ἐξηλέγχθη ὁ ᾿Ακίνδννος
τὰ αὐτὰ τῷ Βαρλαὰμ xal φρονῶν xal λέγων, xai τῶν
μοναχῶν χατηγορῶν. Δι ἃ xal τὴν αὑτὴ» τῷ Dap-
λαὰμ ἐπεσπάσατο καταδίχην, τόμου προθάντος συν-
ολιχοῦ χατὰ τῶν τοῦ Βαρλαὰμ ἐχείνου βλασφλμιών,
δι οὗ παντὸς τοῦ Χριστιανικοῦ πληρώματος ἀ τοχέ-
χοπται, ὡς αὐτὸς οὗτος ὁ συνοδιχὸς τόμος διέξεισι͵
πολλῶν τε ἄλλων ἕνεχεν, xal ὅτι τὸ φῶς τῆς τοῦ
Κυρίου μεταμορφώσεως τὸ τοῖς συναναδᾶσιν αὐτῷ
µαχαρἰοις μαθηταῖς χαὶ ἀποστόλοις ὀφθὲν χτιστὸν
ἐπεχείρει δειχνύναι xal περιγραπτὸν, xax τῶν al^
αθητῶν φώτων πλέον ἔχον οὐδέν. Οὐχ οὗτος δὲ µόνον
ὁ Βαρλαὰμ τῷ συνοδιχῷ ἀποχεχήρυχται τόµῳ, ἀλλὰ
ταῖς αὐταὶς ἐπιτιμίαις ἔνοχον ἑαυτὸν xa latro, xol
εἴ τις ἐχείνῳ ἑπόμενος τοῖς μοναχοῖς χαὶ τῇ Ἐκκλη-
σίᾳ τοῦ Θεοῦ πολεμεῖ. Prol γὰρ ἐπὶ λέξεως * ᾽Αλλὰ
xa eU τις ἕτερός τι τῶν ὑπὸ τοῦ Βαρλαὰμ βιασφή-
poc xai χαχοδόξως κατὰ τῶν μοναχῶν, μᾶλλον δὲ
χατὰ τῆς Ἐκκλησίας αὐτῆς λαλγθέντων 1| συγγρα-
φέντων, φανείη πάλιν τῶν μοναχῶν κατηγορῶν, fj
ὅλως ἐν τοῖς τοιούτοις χαθαπτόµενος, τῇ αὑτῇ χατα;
δίχῃ παρὰ τῆς ἡμῶν µετριότητος καθυπεδαλλόµε-
νος, ἀποχήρυχτος ἔσται καὶ αὐτὸς xa ἀποτετμημέ-
vo; τῆς ἁγίας τοῦ Χριστοῦ χαθολικῆς xa! ἀποστολι"

xai ἁπαναίνεται σφόδρα Γρηγορᾶς, xaX χαθ᾽ ὑπερδο-
λὴν ἀρνεῖται τὴν ἐχείνων μυσταγωγίαν. Καὶ sive
παρὼν ἂν ἔτι, xàvy τοῖς ζῶσι διατελῶν, xov ἂν
ἤλγησεν ἑγχαλούμενος ταῦτα f| τὴν αἴρτσιν, xai τὴν
ἀποχήρυξιν, xai τὸν χωρισμὸν Χριστοῦ, xal τῆς
Χριστοῦ Ἐκχλησίας. ᾽Αλλά xal τοῦτ' αὐτὸ δεῖγμά
χε ἂν εἴη σαφὲς τῆς τε πρὸς τοὺς ἀρχαίους τῶν al-
ρετιχῶν ἀχριθοῦς αὐτου συμφωνίας, καὶ ᾿Αχίνδυνόν
φημι τουτονί. Ἐλαυνόμενος xai γὰρ οὐτοσὶ τότε
παρὰ τῆς ὀρθοδόξου τῶν πιστῶν Ἐκκλησίας ὡς τὰ
τοῦ Βαρλαὰμ xal αὐτὸς ἄντιχρυς xal φρονῶν καὶ
ἐπεχδικῶν ταύταις ταῖς προθυµίαις, ὁ δὲ τοὺς ἐξ
ρείου τε χαὶ Μαχεδονίου xal Σαδελλίου καὶ τῶν
μετ) αὐτοὺς αἱρεσιαχρχῶν, ἧπερ ἔφην, µιµούμενος,

τὸν καθηγητὴν Βαρλαὰμ πολλάχις ὑπέδαλλε τῷ ἀπὺὸ

Θεοῦ ἀναθέματι, χαίτοι γε μηδενὺς ὄντος τοῦ xolg
ἀνάγχην ἀπαιτοῦντος τά γε τοιαῦτα, χλέπτων χα.
σοφιζέµενος, xal τρόπῳ xol λόγῳ παντὶ τὴν αἴρε-
ew, καὶ τὴν πρὸς τὸν χαθηγητὴν ἐξομοίωσιν ἀπο-
χρύπτων. Ὁ 5h καὶ ΡΓρηγορᾶς πρὺς ἀμφοτέρους a5
θις χατὰ ταυτὰ ποιῶν ὡσαύτως ἑωρᾶτο, λόγοις plv
ἀποχηρύττων xai ἄμφω xai μηδὲ τοὔνομα προσ-
ποιούµενος ἕπαῖειν ἐθέλειν, ἔργῳ δὲ τὰ ἐχείνων
ἀνακηρύττων, xal οὐδὲν ἄλλο f Bapiaáp τε καὶ
Ακίνδυνος ὧν ἐν τοῖς γράµµασιν.

Ἁλλὰ χαιρὺς ἂν εἴη λοιπὺν χαὶ τὰ περὶ τῆς
θείας Χριστοῦ μεταμορφώσεως τὸν φιλόσοφον λέ-
ειν. καὶ τὴν οἰχείαν αὑτοῦ δόξαν ἐμφαί[.ειν αὖθ.ς,

p καὶ τὰ συγγράµµατα. Λέγε τοιγαροῦν, Γρηγορᾶ.

Αλλ' ὅρα 6h xal τὰ πλείώ xol µείζω, φησὶ, τῆς
ἁτοπίας ἑξῃς, ὅτι xal τὴν µεταμόρφωσιν τοῦ.ομε,
σχέσιν οὖσαν τοῦ μεταμορφοῦντος Θεοῦ Λόγου, vui
μεταποιοῦντος εἰς λαμπρότητα πρὀς Ύε τὸ µετα-
μορφούμενον xal μεταποιούμενον σῶμα τὴν μορφὴ»,
θεότητα καὶ αὐτὴν ἰδίαν ἑδογμάτισε νέαν, ἄκτιστόν
τε χαὶ τῆς θείας οὐσίας ἑτέραν *. δέἑο», sl μὲν τῇ;
θείας οὐσίας ἕτερον εἴη τὸ φῶς ἐχεῖνο xal ὑφειμέ-
vov, μὴ εἶναι λέγειν θεότητα ἄχτιστον * εἰ ὅ) οὐχ
ἕτερον, αὐτὴν εἶναι λέγειν λοιπὸν τὴν θείαν οὐσίᾳν,
ἀποῤῥήτοις τρόποις ταραδειχθεῖσαν. ᾽Α)λ abc
οὐκ αἰδεῖται τὰ αὑτὰ μὲν τοῖς Εἰκοομάχοις xat αὖ-
«b; βεθλασφημηκὼς ἐπίπαν * πρὸ» δὲ μεῖζον

᾿πολλῷ τῆς ἀτοπίας κατὰ τὸ εἰωθὸς αὐτῷ τὴν ὑκερ-

1061

CONTRA GREGORAM ANTIRRHETICORUM XI.

N

1062

6v ἐξενηνοχὼς, ὡς δειχθήῄσεται προϊοῦσιν ἡμῖν, A μηδὲ εἶναι ταύτην μηδὲ Υεγεννῆσθαι καχῶς σὐνάγων

«hv συνήθη συχοφαντἰαν ὁ Γρηγορᾶς χαὶ vov ἀναμί-
Ea; τῇ συνοίκῳ πάλαι .xaxobotía καὶ βλασφημίᾳ,
αὺν ἑαυτοῦ λόγον καθ) ἡμῶν καὶ ἀὖθις ὀπλίζειν δο-
χεῖ. Καὶ τὸ μὲν τῆς συχοφαντίαζ τε xal τοῦ φεύ-
δους εὐθὺς δῆλον αὑτόθεν, Τίς γὰρ ἡμῖν εἶπε τοῦ-
νοµα τῆς μεταμορφώσεως, ὡς αὐτός erat, θεότητα
ἄχτιστον ἰδίαν ;. Καΐτοι γε διὰ τοῦτο xal φθάσάντες
jjusl; fbr τὰ τῶν ἱερῶν κατὰ λέξιν ἐξεθέμεθα τό.
pov, τοῦ τε καθ ἡμᾶς, cnp, τούτου, xal δὴ καὶ
τοῦ π,οτίρου ἑχείνου τοῦ κατὰ Βαρλαάμ τε xal
Αχινδύνου τῇ τοῦ Θεοῦ Ἐκχλησίᾳ πάλαι χαλῶς ἑἐξ-
ενηνεγµένου, ἅσα δηλαδὴ χαὶ ὁ τόµος ἑχείνων
ἐμν λαθη τῆς ἡμετέρα. συνάδου. Λεχέτω Γρηγορᾶς
τοιγαροῦν, ποῦ ποτε τῶν τό(κων olg ἀντιλέγειν ab-
vb; προαποιεῖται, λεγόντων ἤχουσε θεότητα τὴν
µεταµόρφωσιν εἶναι καθ) ἑαυτὴν ὑφεστηχυῖαν ἰδίᾳ
χεχωρισμένην τῆς θείας φύσεως. 'H που xal νὺν
τὸν ἐγχέφαλον διασεισθεὶς ὁ φιλόσοφος, oóx οἶδεν
οὐδ' ὅ τι λέγει χαὶ γράφει * χαθάπερ ἐπὶ τῆς ἡμετέ-
ρας ἑχείνης τότε συνόδου παρὰ τῶν ὁμοδόξων προ-
6ληθεὶς εἰς τοὺς xz0' ἡμῶν τε χαὶ τῇ; ὀρθῆς δόξης
λόγους, ἐχάθητο παραληρῶν ἐπὶ μαχρὸν, xa Ψψελ-
λίζων ἁδιάκριτά τινα, χαὶ σχεδὺν ἄναρθρα xa
ἀσύνετα πᾶσιν ὁμοῦ τοῖς σννειλεγµένοις, ἠνίχα xal
τὸ θαδώριον ὄρος ἄχτιστον λέχειν ἡμᾶς δῆθεν εἰπὼν,
εἰς τὸν χατ αὐτοῦ χεχίνηκε γέλωτα πάντας ὁμοῦ
σχεδὸν τοὺς τῇ συνόδῳ τότε παρόντας. ᾽Αλλὰ τὸ μὲν
ψεῦδος, καὶ fj xa0 ἡμῶν συχοφαντία τοιαύτη ^ µι-

σχεδὀὸν, ἐξ ὤν αὐτὸς λέγει, Ἐπάχγει xol γὰρ οὑτωσί’
Nvv δ᾽ ἐξεταστέον τἰ ἐστι μορφὴ, xai τί τὸ γένος
αὐτῆς. Gwyh γὰρ ὁμώνυμος οὖσα ἡ μορφὴὰ, ἐπὶ μὲν
θιοῦ λεγοµένη. ταυτὸν δύναται τῇ οὐσίᾳ, χαδὰ καὶ
τοῖς Oslo; τῆς Ἐχχλησίας φωστῆρσι νενοµοθέτη:
ται. Ἔπεί ye μὴν τῶν αἰσθητῶν µορφή ἐστι τὸ
περὶ thv ἐπιφάνειαν ποιὸν τύπωμα. πρὸς ὃ βλέπον-
τες εὔ κορφόν γε λέγομεν, χαὶ δύσμορφον τὸ ὑποχεί-
µενον ζῶον τυχὸν, συμδεθγκὸς Υάρ ἐστιν bv ὄποχε -
µένῳ τινὶ θεωρούμενον fj μορφὴ, γένος δ’ ἔχουσα
thv ποιότητα, τέταρτον χατὰ διαίρεσιν εἶδος εὑρί-
σχεται ταύτης. Ἐπεὶ δὲ xal f. χΧίνησις συμβεδηχὸς
οὖσα χαὶ αὕτη, θεωρεῖτα, piv καὶ ἓν obcla x Y
ποσῷ χαὶ τόπῳ, θεωρεῖται δὲ μᾶλλον xàv τῇ ποι-

Ὦ ότητι, τὸ πολυειδὲς ἐργαζομένη τῆς ἀλλοιώσεως,

ἡδέως ἂν ἑροίμην ἔγωγε Παλαμᾶν εἰ ἂν εἶναι νοοίη
τὴν µεταμήρφωσιν, Οὐδὲν γὰρ ἡ λέγις ἕτερον πάν-
tex; δηλοῖ ἡ μορφῆς ἀλλοίωσιν xol µεταποίησι». El
μὲν οὖν τῆς οὐσίας λέγοι τῆς θείας, τί ἂν ἁσ:θί-
στερον εἴη τοῦ µετουσίωσιν λέγοντος τὴν ἐπὶ τοῦ
θείον ὄρους µεταμόρφωσιν τοῦ Χριστοῦ, χαὶ δυοῖν
τῶν ἁτοπωτάτων θάτερον πάντως εἰσάγοντος, h τῖς
θείας οὐσίας *5 ἀναλλοίωτον δηλαδὴ χαθαιροῦντος
εἰς τὸ ὑφειμένον xat διάφορον ταύτης, h διαιροῦντες
ἐξ ἁμαθοῦς xal χαχοτρόπου γνώμης εἰς δύο θεοτί-
των ἀχτίστων διχ,τοµήµατα τὴν ἄχτιστόν τε καὶ
ἁμερῃ xal ἁπλην, xol τὴν μὲν λέγοντος ὁρατὴν,
thv δ ἁόρατον, xal τὴν μὲν µεθεκτὴν, τὴν δ᾽ ἁμί-

κρῷ δὲ τοῦ λόγου προϊόντος αὐτῷ, χαθάπερ ἡχού- c θεχτον, xat τὴν μὲν ὀφειμένην, τὴν δ᾽ ὑπερχειμέ-

σαµμεν, χαὶ τὴν χατὰ τοῦ Δεσποτιχοῦ φωτὸς βλασφη-
μίαν ἀνακαλύπτει, λέγων, ὡς εἰ μὲν τῆς θείας οὐ-
σίας διαφέρον str, xat ὑφειμένον, μὴ εἶναι λέγειν
αὐτὸ θεότητα, μηδὲ ἄχτιστον * el δὲ τῆς θείας οὗ-
σίας οὐχ ἕτερον, αὐτὴν εἶναι λέγει λοιπὸν τὴν θείαν
οὗσίαν, ἀποῤῥήτοις τρόποις παραδειχθεῖσαν. Ὡς
εἶναι χατὰ τοῦτον δὲ τὸν χενὸν θεολόγον xal aívo-
χειροτόνγτον διδάσχφλον τῶν θείων δ)γµάτων τὸ τῆς

θεότητος ἁπρόσιτον τοῦτο φῶς, τὴν φυσικὴν xal

ἀχώριστον τοῦ Θεοῦ δόζαν, f) χτίσµα καὶ φάσμα xal
[νδελμ», ὃ δὴ κἀπὶ τῆς συνόδου τότε οὖν γε τῇ a5-
τοῦ συµµορίᾳ διαῤῥήδην εἰπόντες ἑάλωσαν, 9) τὴν

οὐσίαν αὐτὴν τοῦ θεοῦ. Τοῦτο xal γὰρ τὸ τῆς al-

ῥέσεω; κεφάλαιον ἄνωθεν, καὶ τοῦτο διαδεξάµενος

νην ; ὃ xaX τὴν τῶν Εἰχονομάχων ὑπερθέδηχεν αἲ.
ρεσιν, ὡς εἱρήσεται πλατύτερον. Εὶ δ᾽ ἐξ ὅλων µε.
ταθεθλῆσθαι φάσχει την τοῦ δούλου μορφὲν κατ
αὐτοὺς ἀχριθῶς εἰπεῖν τοὺς Ἐϊχονομάχους ἐπὶ φῶς
ἄῤῥητόν τε χαὶ ἄκτιατον, xal θεότητα,ξένην, ἕττη-
εέον, πῶς τὸ χτιφτὸν µεταχεχώρηκεν lautou πρ)ς
τὸ ἄχτιστον, χαὶ τὸ ἠργμένον πρὸς τὸ ἄναρχο», xxi
⁊d χρονικὸν xphc τὸ Άχρονον, χαὶ τὸ πεπερασμέν.ν
πρὸς τὸ ἄπειρον;

Πάλιν ὁ εῆς μὲν εὐαγγελιχῆς φιλοσοφίας ἆποσ-ὰς
Φφ.λόσοφος οὗτοσὶ, τῇ δὲ ix. µαθῄήσεω;: ἐναθρυνόμ:-
ve; ἐπισ-ίμῃη, xal ταύτην μετ ἐχείνης ἀπολίσας
ἐγχαταλείφει διχαία sou, ἐπὶ τὰς ὁμωνυμίας aí-
τοῦ, χαὶ -ὰς διαιρέσεις ὥσπερ δὴ xàv τοῖς φθάσ2σι

à Φιλόσοφος παρὰ τῶν αὐτοῦ μυσταγωγῶν xal πα- D χωρεῖ, μὴ εἰδὼς ἅπερ λέχει. Περὶ Υὰρ μορφῆς προ-

πέρων τῆς πλάνης, τὴν οὐσίαν αὐτὴν εἶναι διδάσχει
τοῦ θεοῦ τὸ τοῖς ἁγίοις ἀποῤῥήτοις τρόποις ὁρώ-
µενον θεῖον φῶς, ὁρατὴν ὁπωσπώποτε τὴν οὐσίαν
τοῦ 8:05, τολμηρᾷ xai δαιµονιώδει γλώσσῃ τε xol
χειρὶ λέγων xal Ὑράφων, ὁ τοὺς Εἰχονομάχους
ἡμῖν χαὶ τὴν ἐχείνων δυσσέδειαν, Χαθαπερεί ciat
Ψελλιζομένοις παισὶ, μορμολύχειον ἐπισείων.

᾽Α)λὰ πρὶν elc ἑχείνους ἡμᾶς ἐμδαλεῖν τοὺς λόγους
xai τὴν αὐτοῦ τε χἀχείνων ἁδολεσχίαν, ἀχούσωμεν
xai τῶν ἑξῆς αὐτοῦ λόγων, xal τἰνα φησὶν αὐτὸς
εἶναι τὴν μετα μόρφωσιν, Tic yàg χατὰ τοῦ θείου
φωτὸς ἀφέμενος πρὸς βραχὺ βλασφηµίας, ἐπὶ τὴν
µεταμόρφωσιν xal πάλιν ἐπάνεισι " μᾶλλον δὲ xas'
αὐτῆς ἑχείνης, xal τῶν περὶ αὐτῆς ἱερῶν λόγων

θέµενος ἐξετᾶσαι, xat εἰπεῖν, ὡς αὐτός qnot, tl «5
γένος αὐτῆς, xal φωνὴν ὁμώνυμον αὐτὴν χαλέσας,
ἐπὶ μὲν θεοῦ φησ.ν αὐτὴν λεγομένην, ταντὸ ὀύνα-
σθαι τῇ οὐσίᾳ, χατὰ τὴν νοµοθεσίαν τῶν τῆς "Ex-
χλησδίας φωστήρων, ἐπὶ δὲ τῶν αἰσθητῶν μορφὴν
εἶναι τὸ περὶ τὴν ἐπιφάνειαν ποιὸν τύπωμα. Ti 6t,
ὦ φιλότοφε, πρὸς ἐχεῖνον εἴποιμι ἂν, οὐχὶ καὶ ἡ το,
ἀνθρώπου μορφὴ οὐσία ἀνθρώπου ἐστὶν ὥσπερ δὲ
xal ἡ τοῦ θεοῦ, ἁλλ᾽ fj τοῦ προσώπου µόνον ἰδέα,
xai τὸ περὶ τὴν ἑαιφάνειαν ποιὸν τύπυµα, τούτό
ἐστι τοῦ ἀνθρώπου µορφή; Καὶ πῶς ὁ μὴ τὴν ao-
φἰαν τοῦ αἰῶνος τούτου λαλῶν, ἀλλὰ τὴν τοῦ Oto)
σοφίαν iv μυστηρίῳ τὴν ἀποχεχρυμμένην, fjv προ-
ώρισεν 6 θεὺς πρὸ τῶν αἰώνων, x9; οὖν «τος ὁ

1063

PHILOTHEI CP. PATRIARCH.E

1064

ἀληθινς Φιλόσοφος xal σοφὸς τὰ περὶ τῆς οἰχονο- A ἐγχαλεῖ, xal τὴν πρὸς Εἰχονομάχους, ὡς αὑτός φη-

μίας Φιλοσοφῶν τοῦ Χριστοῦ, "Uc ἐν [ιορφῇ Θεοῦ
ὀπάρχων, ϱη ἡν, οὐχ ἁρπαγμὸν ἡἠγήσατο τὸ εἶναι
ἴσα θεῷ, ἀ 1.3 ἑαυςύν éxéroca, μορφὴν δού.ῖου
Ja6dór ; Ἡ τὴν τοῦ προσώπου μορφὴν µόνην, χαὶ τὸ
περὶ τὴν ἐπιφάνειαν toy. τεύπωμα, χατὰ σὲ xai
οὗτας ἀνειληφέναι τοῦ δούλου φησὶ τὸν Χριστὸν,
ἀλλ οὐχὶ τέλειον τὸν ᾿Αδὰμ, σάρχα qup xal φυχἣν
' wai νοῦν. Τὸ δὲ ἄρα τῶν Σνσσεθῶν ἓς δεῦρο τετόλ-
µηται µηδεν/. 0ὐδὲ vip ἤκουσταί ποτε. "Άνουν μὲν
(ip χαὶ ἄφνχον ol. περὶ τὸν Σύρον ᾿Απολλινάριον
ἀναλαθεῖν ναχῶς εἶπον τὸν Χριστὸν σάρχα, ὡς δὴ
τῆς θεότττος ἀντὶ Quy; λογισθείσης αὐτῷ * τὸ δὲ
πρσώπου μορφὴν μόνη» ἀνθρώπου, χαὶ τὸ περὶ την
ἐπιφάνειαν xov τύπωµα µόνον ἀναλαθεῖν τὸν Ἆρι-
στὸν, οὐκ olÀ' εἴ τις τῶν πάντων ἐνεθυμήθη πλὴν
σοῦ. Ad) xal Ἰωάννης ὁ τὴν γλῶτταν χρυσοῦς τὴν
φροῤῥηθεῖσαν ἁποστολικὴν ἐξηγούμενο; ῥῆσιν, xal
πρός τινας ἀρχαίους αἱρετιχους MápxeXAÓv τε, xal
Φωτεινὸν, xa Σωφρόγνιον τὸν λόγον ποιούμενος, οὐχὶ
τὴν ὑπόστασιν τοῦ Θεοῦ Λόγου, «hv 6' ἑνέργειαν uó-
vr» ἑνωθῆναι σαρχὶ λέγοντας, Πῶς, φησὶ, Aves,
ὅτι ἑνέργεια ἣν ; μορρὴ γὰρ θεοὺῦ,. φησὶ, μορφὶν
δούλου ἔλαθεν. Ἡ μορφὴ τοῦ δούλου ἑνέργεια δού-
λου ἐστν, d φύσις δούλου; Πάντως δἠπου Φφύσις
δούλου * οὐχοῦν χαὶ fj μορφὴ τοῦ θεοῦ, θεοῦ φύσις,
Οὐκ ἄρα ἑνέρχεια. Καὶ ὁ μὲν τῆς οἰχουμένης διδά-
σχαλος οὗτος, χαθάπερ ἀχούεις, ὡς ὁμολογούμενον xal
παρὰ τοῖς ἀντιλέγουσι τῷ τῆς εὐσεδείας λόγῳ τοῦτο
λαμθδάνων, ὅτι ἡ μορφὴ τοῦ δούλου φύσις δούλον, διὰ

ςούτου καὶ 35 παρ) ἐχείνων ἀντιλεγόμενον ἀποδείχκνυ- C

ιν, ὅτι el τοῦτο, οὐχκοῦν ὡσαύτως xXxelvo, 2:t xa i)
μορφὴ τοῦ θεοῦ φύσις θεοῦ. Μορφὴ γὰρ θεοῦ, φη-
9, μορρὴν δούλου ἔλαδεν. Ὁ δὲ ταῖς ἀποστολιχαϊῖς
καὶ Πατριχαῖς διδασχαλίαις ἀντιχείμενος οὑτοαὶ
Γρηγορᾶς πανταχοῦ, Ἐπὶ μὲν θεοῦ ταντὸ, φησὶν, f
οὐσία δύναται τῇ μορφῇ, ix' ἀνθρώπων δὲ οὖδα-
μῶς ' ἀλλά μορφῇ, φησὶν, ἔστιν Em αὐτῶν, τὸ περὶ
τὴν ἐπιφάνειαν ποιὸν τύπωμα µόνον, xal τοὺς τῆς
Ἐκκλησίας διδασχάλους οἱόμενος ἔχειν μεθ) ἑαυτοῦ,
οἷς Lv ἅπασι πολεμεῖ. Ἐπεὶ οὖν ὁ Χριστὸς μορφὴν
ἀναλαθὼν δρύλου, οὗ τὴν τοῦ προσώπου μορφὴν
ἀνέιαθε µόνην, τοῦτο γὰρ φασματῶδές τι xal τερα-
tus, ἂν εἴη xal µόνον ἐννοῆσαι, ἁλλὰ τελείαν ἀνέ-
λαθεν ἓν ἰδίᾳ ὑποστάσει τὴν τοῦ ἀνθρώπου φύσιν,
τελείαν αὐτὴν xal µετεµδρφωσεν iv ἑαντῷ, τῷ τς
οἰχείας θεότητος καταλαμπρύνας quzl. Th» ἆμαυ-
ϱωθεῖσαν xal γὰρ iv Αδὰμ φύσιν, mph; Χριστόν
φησιν ὁ τῆς Ἐχκληαίας σοφὸς μελῳδὸς, µεταµερ-
φωθεὶς, ἁπαστράφαι πάλιν πεποίηχας, µεταστοι-
χειώσας αὑτὴν εἰς τὴν ahv τῆς Όεότητος δόξαν τε
xai λαμκχρότητα. Ὅ δὴ καὶ πλατύτερον προϊόντος
ἡμῖν τοῦ 25709 διὰ τῶν αὐτῶν θεολόγων δειχθήσε-
ται. 00:0 μὲν οὖν ἡ περὶ μορφῖς ἑξέτασις, xat τὰ
ὁμώνυμα τοῦ φιλοζόφου ὡς φευδῆ τε xax ἀνυπόστατα,
δ.οῤῥνέντα xat αὖθις οἴχεται. Ἴρωμεν δὲ xal τὰς
EA. περι τῆς µεταμορφώσεως διαιρέσει; xal πεύ-
σεις αὐτοῦ, xal oí; αὐτὶς τὴν θείαν ἀρνούμενος
Κριστοῦ µαταµόρφωσ v, ἔπειτα δυταέδειαν ἡμῖν

σι, συµφων/ίαν.

Ἡδέως ἄν, φησὶν, ἑἐροίμην ἔχω-ε []αλαμᾶν. τί
ἂν εἶναι νοοίη τὴν µεταμόρφωσιν. Οὐὲν γὰρ ἡ λέξις
ἕτερον δηλοῖ f) μορφῆς ἀλλοίωσιν xal µεταποίησιν.
El μὲν οὖν τῆς οὐσίας λέγοι τῆς θείας, τί ἂν ἆτε-
δέστερον εἴη τοῦ µετουσίωσιν λέγοντος τὴν ἐπὶ τοῦ

“θείου bpou; µεταμόρφωσιν τοῦ Χριστοῦ * εἰ δ' LE

ὅλων ὅλην µεταθεθλῆσθαι φἀάσχει τὴν τοῦ δούλου
μορφὴν, χατ᾽ αὐτοὺς ἀκριδῶς εἰπεῖν τοὺς Εἰχονομά»
χους, ἐπὶ φῶς ἄῤῥητόν τε, καὶ ἄκτιστον, xai θεότη-
τα ζένην, ζητητέον, φῃσὶ, πῶς τὸ χγιστὸν µεταχε-
χώρηχεν ἑαυτοῦ πρὸς «b ἄχτιστον, χαὶ τὸ ἠργμένον
πρὸς τὸ ἄναρχον, χαὶ τὸ χρονιχὸν πρὸς «b. ἄχρονον,

p xoi τὸ πεπερασμένον πρὸς τὸ ἄπειρον. Ἡμεῖς δὲ

πρὸ τοῦ τὸ φεῦδος αὐτοῦ τῆς δ.αιρέσεως καὶ τοῦ
ἀσυλλογίστου τούτου ἐξελέγξαι συλλοχισμοῦ. οὕτως
ἀντερωτήσωμεν τὸν φιλόσοφον, αὐὖτά φημι ταῦτα
λαδόντες τὰ ἐχείνου xaO ἡμῶν λήμματα.

Καὶ εἰ οὐδὲν ἕτερον dj µεταµόργωσίς ἐστιν, ὣς
αὐτὸς ehe, ἡ μορφῆς ἀλλοίωσις xol µεταποίησις,
xai τὸ μὲν τὴν ἀναλλοίωτον τοῦ θεοῦ οὐσίαν ἡλλοιῶν
σθαι λέχειν, ὡς xal αὐτὸς λέγεις, πᾶσαν ἀσέδειαν
ὑπερδέδηχε, τὸ δ᾽ αὖ ὅλην ἐξ ὅλου µεταδεδλῆσθαι
φάσχειν τὴν τοῦ δούλου μορφὴν ἐπὶ φῶς ἄδῥητόν τε
χαὶ ἄχτιστον, xal θεότητα ξένην τῶν ὄνασεδῶν Εἰ-
χονομάχων ἑἐστ]ν ἴδιον, τρίτον λοιπὸν λείπεται xol
εὐσεθὲς χατὰ πᾶσαν ἀνάγχην, ὣς αὐτὸς δήπου
συνάχεις διαιρῶν, τὸ λέγειν μηδαμῶς ἐπὶ τοῦ ὄρους
εγενῆσθαι τὴν µεταμόρφωσιν τοῦ Χριστοῦ, ἵνα μὰ
θιτἑρᾳ τῶν εἰρημένων ἀσεθειῶν ἐξ ἀνάγχης περι-
πέσῃ nd; ὁ Υ:εγενῆσθαι λέγων τὴν µεταμόρφωτιν.

Λέγομεν δὲ ταύτην o), ἁπλῶς ἡμεῖς, οὐδὲ ij παγ-
Χάσμιος Ἐχχλησία Χριστοῦ, ἁλλ᾽ εὐχγγελιστῶν
καὶ ὁποστόλων χορὺὸς, οὗ σεσοφισµένοις μύθοις ἐξ-
αχολουθῄσαντες, 6 φησιν ὁ µακάριος Πέτρος, ἀλλ’
ἑπόπται γενηθέντες τῆς αὐτοῦ µεγαλειότητος, καὶ
τῆς Πατρικῆς φωνῆς τε καὶ μαρτυρίας αὐτέκο»:,
σὺν αὐτῷ, φησὶν, ὄντες ἐν τῷ ὄρει τῷ ἁγίῳ » μᾶλλον
δὲ καὶ Χριστὸς αὐτὸς ἐχεῖνος πρὸ τούτων ὁ µεταμµορ-
φωθεὶς, ὃς xal βασιλείαν ἑαυτοῦ τε xal τοῦ Πατρὲς
τὸ uéya xal ὑπερφυὲς τῆς µεταμορφώσεως τοῦτο
µυστήρ:ον, τοῖς μαθηταῖς ἔφη προλέγων. Ο δὲ Γρι-
γορᾶς, Ἐπειδὴ, φησὶν, f$j µεταµόρφωσις οὐδὲν
ἄλλο ἐστὶν dj. poer ric ἀλλοίωσις xaX µεταποίησις, «b
δὲ ἢ τὴν θείαν οὐσίαν, fj τὴν ἀνθρωπείαν τοῦ Χρ.
τοῦ λέγειν µεταπεποιῆσθαι, ἑχάτερον ἁσεθὲς, «b
λειπόμενον ὁ βουλόμενος συναγέτω χατὰ Γρηγορᾶν,
ὅτι κατὰ πᾶσαν ἀνάγχην οὐ μετεμορφώθη Χριστό-.
Τοιαῦτα τὰ τῆς λογικῆς ἐπ.στῆµης, χαὶ τῶν διαιρέ-
σέων, καὶ τῶν συλλογισμῶν τοῦ σοφοῦ Γρηχορᾶ,
Οἷς ἐγκαυχώμενος αὐτὸς, ἁμαθίαν xoi ἀγροιχία,
τοῖς τοῦ Εὐαγγελίου μυσταγωγοίς τε xal μύσταις
διὰ παντὸς ἐγκαλεῖ τοῦ βιδλίου,

Οὕτω φανερῶς ἀντικείμενον ἑαυτὸν δείχνυσιν t5-
αγγελισταῖς τε καὶ ἀποστόλοις, xal αὐτῃ ἓέ Φφημι
τῇ ἑνυποστάτῳ Θεοῦ αοφίᾳᾷ, τῷ πάντων χοινῷ δι:
Lasxiho καὶ ἁτοπότη Χριστῷ, ὁ τὴν τῶν θείων

1065

CONTRA GREGORAM ANTHIRRHETICORUM XI.

1006

Γραφῶν ἄγνοιαν χαὶ sv ἁμαθίαν πυχνὰ προφέρων A χαλῶν λόγων τὲν ἐχείνων δυσσέδειαν ἐξελέγχοντας

ἡ ρῖν.

Πρώην μὲν οὖν οὕπω τοῖς γράµµασιν iveetoym-
κότες αὐτοῦ περιόντες ἔτι τῷ βίῳ, πολλῶν τινων
τῶν ὠμιληκότων ἐχείνῳ λεγόντων ἠχούομεν, ὡς
ἄρα διδάσχει Γρηγορᾶς περὶ τοῦ τῆς μεταμορφώ:
σεως θείου φωτὸς, ὅτι εἰ μὲν οὐχ ἑωράθη τοῖς ἆπο-
στόλος ἐχεῖνο, θεῖον xal ἄχτιστόν ἐστιν, εἰ ὃ) ὁρα-
εὺν ἐχείνοις ὑπωσδήποτε Υέγονεν, ἐξ ἀνάγχης χαὶ
τοῖς χτίσµασιν ἐχεῖνο σνναριθµήσοµεν, ἑχατέρωθεν
ἀντιλέγων τῷ Εὐαγχελίῳ Χριστοῦ, χαὶ ὁραθῆναι τοῖς
ἀποστόλοις θείᾳ δηλονότι δυνάµει διδάσκοντι, xol
βασιλείαν ἀποχαλοῦντι θεοῦ, fjv οὗ θέµις λέγειν ὑπὸ
χρόνων τε xal αἰώνων φθάνεσθαι, κατὰ τὰς ἱερὰς
τῶν θεολόγων φωνάς. Ὑπὲρ ὧν χα) λόγος ἡμῖν ἐν
δυσὶ βιδλίοις χατὰ δύναμιν ἐξεδόθη τοτηνιχαῦτα,
Νὸν δὲ xa τοῖς συγγράµµασι τούτοις ἐντετυχηχότες
ἐχείνου, μηδὲ τὴν ἀρχὴν γεγενῖσθαι τὴν τοῦ Χρι-
στοῦ µεταμόρφωσιν διὰ συλλογιαμῶν τε xol διαι-
ῥέτεων, ὡς μὴ ὤφελεν, ὀρῶμεν αὐτὸν ἀθέως χατα-
σχευάζδοντα. ᾽Αλλὰ αρὸς ἐχεῖνον ἐπανέλθωμεν αὖ-
θις, καὶ τὸν περὶ μορφῆς xal μεταμορφώσεως
ἐκείνου συλλογισμόν, Προῦπέθετο τοίνυν 6 φιλόσο-
qoc, καθάπερ ἠχούσαμεν ἤδη τὴν μορφὴν αὑτοῦ
καὶ τὸ ταύτης ἑξετάζοντες Υένος, ὡς ἐπὶ μὲν Θεοῦ
λεγομένη ταντὸν δύναται τῇ οὐσίᾳ' ἐπὶ δὲ τῶν al-
αθητῶν µορφή ἔστι τὸ περὶ τὴν ἐπιφάνειαν ποιὸν
τύκωμα. Δέον οὖν τὰς οἰχείας αὑτὸὺν λαδόντα προ-
τάσεις, χαθὰ δήπου xai προπέθετο , xal τὸν μέσον

χαὶ δειχνύντα τὴν ἀνθρωπείαν τοῦ Χριστοῦ φύσιν
πάντα μὲν τὰ φυσικὰ τῆς θεότητος πεπλουτηχνῖαν
αὐχήματα διὰ τὴν xa0' ὑπόστασιν τῆς θεότητος ἀχώ-
ριστον ἔνωσιν, οὐχ ἑχστᾶσαν δὲ ἑαυτῆς, οὐδ' al;
θεότητα μεταποιηθεῖσαν, οὔτε τὴν θείαν φημὶ φύ-
σιν, οὔτε τινὰ ταύτης ἑτέραν xol κεχωρισμµένην,
τίς γὰρ ἂν xaX εἴη ἑχείνη ; ἀλλά xal μετὰ τὴν τῆς
θεότητος χρίσιν xai τὸ ὀμόθεον ἀνθρώπου µένουσαν
φύσιν. Aib καὶ πρὸς τὸν τῆς δυσσεδθείας ἑχείνης
προεστηκότα τὸν ὑπὲρ τοῦτον ὁ γενναῖος ποιούµενος
λόγον, χαθὰ xai Γρηγορᾶς αὐτὸς iv τοῖς οἰχείοις
διέξεισι γράµµασι, χαὶ χαταχομφεύεται, φησὶν Eo-
σέδιος, ἐπὶ φῶς ἄῤῥητον χαὶ ἀνεχδιήγητον, καὶ τῷ
Θεῷ Λόγῳ πρέπον, τὴν τοῦ δούλον µεταδεθλΊσθα»
μορφὴν ἐν τῷ δρει.

ὀΑχούείς, Γρηγορᾶ, τὴν τοῦ Εἰχονομάχου δυσσέδειαν,
μᾶλλον δὲ τὰς δυσαεδείας; Καὶ µεταθεθλῆαθαι γάρ φη-
ew ἐν τῷ ὄρει τὴν ἀνθρωπείαν τοῦ Χριστοῦ φύσιν. xal
ἐπὶ φῶς ἰδιοῦ πόστατόν τι µεταθεθλησθαι ταύτην φησί,
χαθὰ 6h xa προϊὼν ὁ τῆς ὁμολοχίας ἐπώνυμος δείξει
πλατύτερον΄ ἃ ποίαν οὐχ ὑπερθέδηχεν ἀσέθειαν ;
Ἐπάχει τοιγαροῦν * Καὶ ὁ μὲν Εὐσεδίου λόγος τοιοῦ-
τος, xal οὕτως ἔχων, xal τὸ πᾶν αὐτῷ ἐνταῦθα τῆς ἆσε-
θείας ἑξήρτηται ' ὅποι 0 αὐτῷ φἑρει τὰ τῆς xai;
ταύτης διδασχαλίας xaY τοῦ δόγµατος, ὡς Evi µά-
λιστα συντομώτατα σχεψώµεθα » χαὶ ὁποῖος 55, xal
ὅστις ὁ τῆς μειαδολῆς τρόπος, ἐπισχέφασθαι πει-

ρασώμεθα.

ὅρον αὐταῖς δεδωχότα χοινὸν χατὰ τοὺς αυλλογισιι-ϱ Ἅᾶν τὸ µεταδαλλόμενον f| xat? οὐσίαν µεταθδάλ-

κοὺς αὐτοῦ νόμους, οὕτως ἐπαγαγεῖν ἀληθὲς xal τὸ

ἐχεῖθεν συμπέρασμα, ὅτι ὁ µεταµόρφωσιν τοῦ Χρι :᾽

στοῦ λέγων ἐξ ἀνάγχης τῆς ἀνθρωπείας ἀλλοίωσιν
λέχει μορφῆς, ταύτης καὶ γὰρ «b τρεπτὸν χατὰ φύ-
σιν, ἁλλ' οὐχ ἑκείνης, ὁ δ' ἐπεὶ τὸ συμπέρασμα
κοῦτο πρὸς ἡμῶν, ἀλλ᾽ οὗ καθ) ἡμῶν ἐχθαῖνον xat-
εἴδε, τοῦ γέλωτος χαὶ τῆς ἐχεῖθεν αἰσχύνης ὀλίγα
φροντίφας, ἵνα συκοφαντήσῃ μόνον καὶ ὑδρίσῃ
συνῄθως, ὅρα πῶς αἰσχρότατα xai χαταγέλαστα
συλλογίζεται, Μορφῇ, φησὶν, ἐπὶ μὲν τῆς θεότητος
τοῦ Χριστοῦ τὴν οὐσίαν σηµαίνει, ἐπὶ δὲ τῆς ἄνθρω-
πότητος τὸ περὶ τὴν ὄψιν ποιὸν τύπωμα. Ὁ ἄρα λέγων
µεταµόρφωσιν ἐπὶ τοῦ Χριατοῦ τῆς οὑσίας αὑτοῦ λέ-
χει τροκὴν xal ἀλλοίωσιν, εἴτε τῆς θείας. εἴτε τῆς &v-
θρωπείας. OO τί ἂν, φησὶν, Ιἀσεδέστερον Υένοιτο ;
Οὕτως οὐκ εὐαγγελιστῶν τε xal ἁποστόλων µόνον xal
αὐτοῦ χαταφεύδεται Γρηγοργᾶ τοῦ Χριστοῦ, xal
πᾶσαν ὁμοῦ συχοφαντῶν ὑδρίζει τὴν Ἐχκλησίαν
αὐτοῦ, ἀλλὰ xal τῆς χάτω ταύτης xat δούλης σο-
φίας, ἐφ᾽ fi μέγα φρονεῖ, φανερῶς οὕτω xal δίχα
παντὸς ἐρυθήματος χαταφεύδεται, οὖκ ἁμαθῶς ἂν
εἴποιμι μᾶλλον, 3) φθόνου χαὶ μανίας ὑπερδολῇ,
ὑφὶ ὧν ἄρα xal τοῦ λογιζοµένου xal πεφυχότος
κακῶς ἐκτραπεὶς, δι ὑπερδολὴν ἀπονοίας, «à xa-
ταγέλαστα ταυτὶ τῆς ἀνοίας ἀποφθέγγετα. ῥήμα-
— «a. Δι ἃ δήπου xal τοὺς Εἰχονομάχους ἡμῖν, xal
ch» ἐχείνων Χριστομάχον αἴρεσιν ἐπισείει, καὶ τὸν
θαυμαστὸν ὁμολογητὴν, xal μάρτυρα τῆς ἀληθείας
ἐπεισάχει τῷ λόγῳ θΘεόδωρον, διὰ πολλῶν τε xal
Ῥατκοι. GR. CLI

λεται, ὃ δὴ περὶ Υένεσιν xal oOopiv θεωρεῖται, 7?
χατά τι τῶν Lv αὐτῷ * xal τοῦτο διχῶς * ἣ γὰρ xav»
ποσὸν µεταδάλλεται, καθ ὃ ἡ αὔξησις xal ἡ µείω.:
ωσις δείχνυται, ἢ κατὰ τὸ ποιὸν, ἐξ οὗ ἑμφαίνεται
ἡ ἁλλοίωσις. El μὲν οὖν χατὰ τὸ ποιὸν µεταδέθλη-
ται, χεχίνηται μὲν πρὸς ἀλλοίωσιν, ἡ δὲ ἐστι µε-
τασχηματισμὺς χαραχκτῆρός τινος, f] χατά τι τῶν
τοῦ ὑποχειμένου πράγματος ἐξαλλαγὴ, χωριστῶς,
fj ἀχωρίστως συµθαίνουσα, ἅπερ ἀλλοῖον μὲν xal
διάφορον τοῦ προτέρου δείχνυσιν, οὐ μὴν δὲ ἄλλο τι
τὸ ἀλλοιούμενον ἀπεργάξεται ' οὗ γὰρ οὐσιωξῶς
µετέθαλεν, ἀλλ' ἐκ τοιοῦδε τὸν αὐτὸν τοιόνδε χατὰ
τὸ ποιὸν γενέσθαι πεποίηχε * τοῦτο δ᾽ οὐκ ἔστιν ἐξ
ὅλων ὅλον µεταθεθλῆσθαι, τὸ γὰρ ὑποχείμενον πάν-

D τως ὑπομένει σωςόμενον * εἰ δὲ χατὰ τὸ ποοὺν, αὔ-

ξησίν τινα Ἀ µε/ίωσιν ἑδέξατο. Αλλ) οὐδὲ ταῦτα ἄλλο
τι παρὰ τὸ ἐξ ᾿οχῆς ὑπάρξαν ποιεῖ, ἁλλ᾽ Ex τοτοῦ-.
δε τὸν αὐτὸν «οσόνδε χατὰ τὸ πηλίχον γενέσθαι πε-.
xolnxev. Οὐχοῦν οὐδὲ xarà τοῦτον τὸν τρόπον ἐξ
ὅλων ὅλη µεταθέθληται dj µορφή. Λείπεται οὖν 24-
γειν, χαθ᾽ αὑτὴν µεταθεβλῆσθαι περὶ τὴν οὐσίαν δη- -
λαδὴ, ὡς ἀνάγκχην εἶναι πᾶσαν ἐκ γενέσεως εἰς φθυρὰν,
xàx τοῦ ὄντος εἰ; τὸ μηδαμῶς εἶναι χεχωρηκέναι.
Ἐξίσης ὁ τῆς εὐσεδείας ὁμολογητὴς τόν τε προ-
εστηκότα τῆς τῶν Εἰχονομάχων αἱρέσεως Εὐσίέιον
ἐξελέγχει, xat Γρηγορᾶν tovtov, τὸν μὲν, διὰ τῆς εἰς
ἄτοπον ἀπαγωγῆς, o0 µεταμόρφωσιν, οὐδὲ περὶ τὸ
ποιὸν ἀλλοίωσιν θείαν δείξας αὐτὸν εἰπόντα τὴν τῆς
ἀνθρωπείας τοῦ Χριστοῦ φύσεω: θέωσιν, ἀλλὰ τῆς
δι

Yon]

TPHILOTHEI CP. PATRIARCIUE

TUb*

"bolas αὐτῆ: μετάδολὴν, ὡς ἀνάγχην εἶναι πᾶσαν A αυνάφας τε, xai προθεὶς, ἔλαθεν, 6 gast, χαθ'

ἐχ γενέσεως εἰς φθορὰν xàx τοῦ ὄντος el; τὸ µηδα-
μῶς εἶναι χεχωρηχένα: * τοῦ δὲ Γρηγορᾶ τὰς π:πλα-
νηµένας διαιρέσεις xai τοὺς συλλογισμοὺς ἐξελέγχε:,
ἕτερα μὲν προποτιθεμένου περί τε μ.ρφῆς xat µετο-
µορφώσεως, ἕτερα δὲ συνἀγοντός τε xol συµπεραί -
νοντος. Av ὧν οὐχ ἡμᾶς, ὡς ὤετο, τοῖς Εἰχονομάχοις
συμφώνους, ἁλλ᾽ ἑαυτὸν ἀποδείχνυσι, καὶ πολλῷ τῆς
δυσσεδείας ἐχείνων χείρω χαὶ φρονοῦντα xal Αέ-
γοντα, ὅσῳ χαχῶς μὲν ἐχεῖνο: Υεγενῆησθαι τὴν µετα-
µόρφωσιν ἐξειλήφασιν, ὁ 0 ἀπαρνεῖται χαθάπαξ
αὐτὴν ἀσεδῶς, μηδὲ γεγενῆσθαι, μηδὲ πεφανερῶ-
σθαι τὴν τοῦ Χριστοῦ θεότητα μετὰ Ἰουδαίων δια-
εεινόµενος ἄντιχρυς, O0 δὴ χαὶ φθάσας ὁ λόγος
ἔδειξε. Tou δὲ "Apsiavou xal Ἐἰχονομάχου Εὐσεδίου
τοῖς προλαδοῦσιν ἀντεπενεγχόντος, ὅτι τὴν θνητότητα
xal τὴν φθορὰν ἁπεδύσατο τὸ τοῦ Χριστοῦ δηλονότι
σῶμα, ὁ τῆς ἀληθείας ópolovnth; xii διδάσκαλος,
Πἱρόσθες, εἰ βούλει, φησὶν, ὅτι xol εἰς τὸ ἁόρατον τὸ
. 4pasbv µέτειαι, xal εἰς τὸ ἄχρονον τὸ ὑπὸ χρόνον,
xo τὸ χτιστὸν εἰς τὸ ἄχτιστον. χαὶ ὅσα ἄλλα τοιαῦ-
χα ἀντίχειται. Αλλ οὗ τὴν θνητότητά τις Ὑράφει,
οὐδὲ τὴν µεταμόρφωσιν αὐτὴν καθ αὐτὴν. Οὐ γὰρ
ἄνευ σώματος ὑφ᾽ ἑαυτήν ποτε θεωριθήσεται. Ἐπεὶ
μηδὲ λευχότης fj µελανότης ὑποχιιμένου δίχα ὑπο-
αταῖεν ἂν. Ὡς γὰρ οὗ µεταδέθλητοαι fj μορφὴ ἑχείνη
καὶ τὸ εἶδος εἰς θεότητος φύσιν, ὦ, οὗτος νοµίνει, xol
Υὰρ ἀμήχανον τοῦτο γενέσθαι, ἤδη xaX πρ΄σθεν εἴρη-
ται, xoi μαρτνρεῖ ἡ ἀλήθεια αὐτὴ, xàx τῶν ἀχριδὼς
ἐπεσχεμμένων τὴν τῶν πραγμάτων φύσιν, xal τῶν
δογμάτων ἡμῶν τὴν ὀρθότητα, τὸ ἁπλανὲς καὶ ἂν-
επίληπτον. ΑἈλλὰ µεταμεμόρφωται, rol ὁ Εὐσέδιος,
xai ἀπηθανάτισται, xal ἄφθαρτον καὶ ἄχτιστον γέ-
γονεν. Εἶτα μεταμορφωθὲν, φητὶν ὁ διδάσκαλος,
xoi ἁπαθανατισθὲν µεμένηχε σῶμα, f οὗ: El. μὲν
γὰρ µεµένηχε, µάταιος ὁ τοῦ Εὐσεθίου ὁρᾶται λό-
Ὕος, xai οὐδὲν ἡμῖν πρᾶγμα ἔσται * el δὲ οὗ pept-
νηχεν, οὐδὲ µεταμεμόρφωται, ἄρα οὐδ' ἀθανασίαν
καὶ ἀφθαρσίαν ἑνδέδυται. Οὖδε Υὰρ εἴχεν εἰς ὃ µε-
παµορφωθήσεται, οὐδὲ ἣν, ὃ τὴν ἀθανασίαν ἐνδύ-
σεται,͵ οὐχ ὄντος ἓν ᾧ ταῦτα θεωρηθήσεται. ἸΑλλ'
ἄτοπον xal τὸ ἐννοεῖν τοιαῦτα, μᾶλλον 5" ἀδύνατον.
Ἱκαὶ πάλιν ἀπὸ τοῦ χατὰ τὴν µεταμόρφωσιν τρόπου
ἁποσεμνύνων ὁ Κὐσέδιος δηλονότι τὴν δουλικἡν µορ-

ἑαυτοῦ χεχινηκὼς τὸν ἀνάγυρον. Περὶ Υὰρ τῆς θείας
μεταμορφώσεως ἑἐχεῖνα σὺν τοῖς ἱεροῖς θεο)όγοις
λεγόντων ἡμῶν, ὅτι μεταμορφοῦται Χριστὸ;, οὐχ ὃ
οὐκ f» προσλαδόµενος, οὐδὲ εἰς ὅπερ οὐχ ἣν µετα-
θαλόμενος, ἀλλ) ὅπερ ἦν τοῖς οἰχείοις μαθηταῖς ix-
φαινόµενος. διανοῖγων τούτων τὰ ὄμματα. xal ix
τυφλῶν ἑργαξόμενος βλέποντας * xal ὅτι νῦν χαθε-
ωράθη τὰ τοῖς ἀνθρωπίνοις ἀθέαχτα ὄμμασι, σῶμα
qttvov θείαν ἁπανγάζον λαμπρότητα, αΌὤμα θνητὸν
δύξαν πηγάζον θεότητης. Ὁ γὰρ Λόγος αὰρξ, f
σάρξ τε Λόγος ἐγένετο, εἰ xal μὴ τῆς οἰχείας ἑξει
στήχει ἑχάτερον φύσεως. αἱ πάλιν. Τοῦτο, φησὶν,
ἑορτάζομεν σήμερον, τὴν τῆς φύσεως θέωτιν, την
etl, τὸ κρεῖττον ἀλλοίωσιν, τὴν ἐπὶ τὰ ὑπὲρ φύσιν

D τῶν χατὰ φύσιν ἔχστασιν xal ἀνάδασιν.

Καὶ αὖθις' "Oc 6h καὶ ὑπερθαλλόντως ἐπὶ τοῦ
ὅρους ἐξήστραφεν, o5 τότε γενόμενος ἑαυτοῦ διαυ-
Υέστερος ἡ ὑψηλότερος, ἅπαγε, ἀλλ' ὅπερ xal πρό-
τερον fjv τοῖς τελουµένοις τῶν μαθητῶν, xal puoj-
µένοις τὰ ὑψηλότερα κατὰ ἀλήθειαν θεωρούµενος»
καὶ ὅτι τὴν χεχρυμµένην ἀστραπὴν ὑπὸ τὴν σάρχα
τῆς οὐσιώδους σου, Χριστὲ, xai θείας εὐπρεπείας
ἐν ἁγίῳ ὑπέδειξας ὄρει, εὑερχέτα. Ταῦτα τοιγαρ-
οὖν, xal τὰ παραπλήσια τούτοις µετά γε τῶν

* Oclov ὑμνῳδῶν xal διδασχάλων τοῦ µυσττρίου λε-

Ὑόντων ἡμῶν, καὶ τὴν τοῦ δούλου μορφὴν ὑπὸ τῆς
θείας μορφῆς, thv ἀνθρωπείαν οὐσίαν ὑπὸ τῆς οὐ-
σίας δηλαδη τοῦ Θεοῦ, tv τῇ pud τοῦ Χριστοῦ óxe-
στάσει οὐ µεταθεθλῆσθαι xal µεταπεποιῆσθαι, δεδο.
ξάσθαι δὲ μᾶλλον καὶ ἡλλοιῶσθαι τὴν ὑπὲρ φύσιν
δόξαν τε καὶ ἀλλοίωσιν, διὰ τῆς φυσικῆς xol ἀχω-
plaxou δόξης xal θεότητος ἑχείνης, σάρκα «φνσιχῆς
Μένουσαν αὖθις, quy] λογικῇτε xai νοερᾷ χατὰ φύ-
σιν ἐψυχωμένην, Ὢ θαύματος, xat γὰρ φπσὶν ὁ αὖὐ-
τὸς θεολόγος. πάντα νοῦν ὑπερδαίνοντος ! οὐχ Ete
θεν ἡ δόξα τῷ σώματι προσεγίγνετα, ἁλλ᾽ ἔνδοθεν ,
kx τῆς ἀῤῥήτῳ λόγῳ ἠνωμένης αὐτῷ xa0' ὑπόσια-
σιν τοῦ Θεοῦ Λόγου ὑπερθέου θεότητος - ó Γρηγο-
ρᾶς, ὃ δῇ καὶ εἰπὼν ἔφθην, τὴν μὲν θείαν μορφὶν
«Οὐσίαν προειπὼν θείαν, τὴν δὲ ἀνθρωπείαν pope
οὐκ οὐσίαν, ἀλλὰ τὸ περὶ τὴν ἐπιφάνειαν, ὡς αὐτὸς
ἔφη, ποιὸν τύπωμα, εἶτα συλλογισάµενος χαχῶς τε
καὶ ἁμαθῶς, ἐξ ὧν αὐτὸς χιστα προὐπέθετο, τοῦνομα

φὴν πλέον ἡ χαλῶς εἶχε, xai ταύτῃ τιμῶν f| μηδὲ p tnc μεταμορφώσεως, τὴν µεταμόρφωσιν αὐτὴν δὲ

Χριστὸς τετίµηχε, xal «3 μεταθολῆς ἐντεῦθεν χα-
εάρξας, προϊὼν καὶ αὐτὴν τὴν μορφὴν xal τὸ εἶδος
ἀπεσχευάσθαι έχει χαὶ µεταθεθλήσθαι εἰς θεότη-
κα, ὡς xat kv τοῖς μετέπειτα δηλώσει τὰ παρ) αὐτοῦ
ἐχτιθέμενα τηλανγέστερον, καὶ ἔτι μᾶλλον κατὰ
πρόσαδασιν ἀπὸ τοῦ τὴν θνητότητα ἀποδιδύσθαι χαὶ
τὴν φθορὰν ἀπονίψασθαι, xal εἰς τὴν τοῦ θεοῦ δόξαν
µετεσχενάσθαι. ᾽Αλλὰ τὸ μὲν φθαρτὸν τοῦτο ἑνδύσα-
οθαι δεῖν ἀφθαραίαν, xoi τὸ θνητὸν ἀθανασίαν, ὁ
μέγας μυσταχωχεῖ Απόστολος * τὸ δὲ σῶμα ácopa-
κότητα ἑνδύσασθαι, ἢ τὸ χτιστὸν γενέσθαι ἄχτιστον,
4 «b περιγραπτὸν εἰς ἀπεριγραφίαν µετατεθήσε-
σδαι, οὕπω μέχρι xal σήμερον Ίχουσται. Ταῦτα
καθ ἡμῶν, ὡς ὤετο Γρηγορᾶς, τοῖς ἑαυτοῦ λόγοις

μᾶλλον Χριστοῦ f| τῆς τοῦ θεοῦ φύσεως εροπὴν καὶ
μεταθολὴν οὐκ οἶδα εἰς ὃ τι δυσσεδῶς xai ἁθίω:
εἶναι συνήγαγεν, ἡ τῆς ἀνθρωπείας φύσεως κατὰ
τοὺς δυσσεδεῖς Εἰκονομάχους, ὅλης ἐξόλου µεταδο-
Mv. Ὡς εἶναι πᾶσαν ἀνάγκην τῷ φιλοσόφῳ, ἐξ ὧν
αὐτὸς δήπου καὶ ὠρίσατο χακῶς καὶ συνελογίσατο,
*, μηδαμῶς γεγενῆσθαι τὴν Χριστοῦ µεταμόρφωσιν
λέγειν, οὐ δυασεδῶς erp. µόνον, ἀλλὰ καὶ ἀθέως,
ὃ δη καὶ προὔφην * fi τοῦτο φεύγοντα, θατἑέρᾳ τῶν
ἐχ τῆς αὐτοῦ διαιρέσεως δυσσεδειῶν ἐξ ἀνάγχης
περιπεσεῖν * fj τὸν χατὰ φύσιν ἀναλλοίωτόν va. xal
ἄτρεπτον civ ἀἁλλοιωτὸν κατασχευάζοντα, καὶ
πρεπτὸν χατὰ τὸν αὐτοῦ συλλογισμὸν, $ τὴν ἀνθρω-
πείαν τον Χριστοῦ φύσο ὅλην ἐξ. ὅλου μετὰ veu

1069

CONTRA GREGORAM ANTIRRHETICORUNM XI.

1070

δυσστδοῦς Εὐσεδίου xal τῶν Elxovouáyov µετα- A &fpositou φωτὸς, xal θεότητα xax θέωσιν, καὶ φυσι-

Φεθλησθαι xa: τραπΏναι χαχῶς λέγοντα ' τοῦθ'
ὅπερ τῇ τοῦ Χριστοῦ Ἐκχκλησίᾳ xai τῇ τῶν Πατέ-
pov ἱερᾷ σννόδῳψ, χαθαπερεί τις ἐξεστηκὼς ἑαυτοῦ
καὶ µεθύων, μετὰ πολλῆς τῆς ἀναισχυντίας τε καὶ
συχυφαντίας φέρών προσέῤῥιφεν.

El δὲ xai μορφῆς ἀλλοίωσιν ἐπὶ τὸ λαμπρότερον
«ἣν τοῦ Χριστοῦ µεταμόρφωσιν μεταξὺ τῶν αὐτοῦ
λόγων qot Γρητγορᾶς, οὑτωσί πως τὸν ἑαυτοῦ μύ-
στην δ,δάσχων.καὶ λέγων "Οτι μὲν οὖν τοῖς Elxovo-
µάχοις ἡ τοῦ Σωτῆρος µιταµόρφωσις ἐπὶ τοῦ ὅρους
οὐ μορφῆς ἀλλοίωσις ἐπὶ τὸ λαμπρότερον ἑνομίσθη,
ἀλλά xai τοῦτο πρῶτον pv Ἠχιστα συνᾷδοντός ἔστιν
ἑαυτῷ * οὐδὲ γὰρ εἶχον ὅλως τι τοιοῦτον οἱ περὶ τῆς

xhv Θεοῦ δόξαν, χαὶ τὰ τούτοις ἑπόμενα χαλοῦντας
«016. Ἐπάχει καὶ Ὑάρ" Τὸ μὲν σωτῄήριον, φησὶ ,
σῶμα τοῖς Εἰχονομάχοις ἑνομίσθη πρὸς τὸ ἄχτιστον
µεταθεθλῆσθαι xal ἄφθαρτον. τὸ δὲ φανὶν τηνι-
χαῦτα φῶς θεότης ἄχτιστος xaY ἀνούσιως εἶναι» τότε
μὲν ἐπὶ τοῦ δρους, οἷον ἀρχῆς γενομένης τῇ ἀχτιστό-
τῆτι τοῦ ἀνθρώπον xal ἀφθαρσίᾳ, ὡς àv ἀῤῥαθῶνος
τρόπῳ, μετὰ δὲ θάνατον καὶ πρὸς οὐρανοὺς ἀνάδασιν
τελέως ἤδη Υενέσθαι χαὶ φύσει ἄχτιστον.

Καὶ ὅρα τὸ ἐν τοῖς Ἀραχέσ:ι τούτοις ῥήμασι σχο-
λιὸν καὶ ποιχίλον τῆς χαχουργίας xai τοῦ ψεύδους,
xai τῆς θεοµαχίας αὐτοῦ. Ἐγένοντο xol γὰρ περὶ
ταῦτα σοφοί τὸ δὲ χαλὸν χοιῖσαίτε καὶ εἰπεῖν οὐκ

ματαμορφώσέως ópor, καὶ αἱ διαιρέσεις αὐτοῦ, χαὶ pg ἔγνωσαν. Τὸ μὲν οὖν µεταδεθλῆσθαι χα) µεταπε-

οἱ συλλογισµο( ’ ἔπειτα xal τὴν ἐπὶ τὸ λαμπρότερο»
ταύτην ἀλλοίωσιν τῆς μορφῆς τοῦ Χριστοῦ, ἣν ὡς
μὴ φρονούντων τῶν Εἰχονομάχων δῃθεν χατηγορεῖ,
οὐχ ἀλλοίωσιν τῆς δεξιᾶς τοῦ Ὑψίστου, οὐδὲ τῶν
χατὰ φύσιν ἐπὶ τὰ ὑπὲρ φύσιν ἔκστασιν xal ἀνάθ1.
σιν, οὐδὲ τῆς φύσεως θέωσιν, τὴν λαμπρότητα εἲς
μορφῆς τοῦ Χριστοῦ δοξάζων λέχει. Οὐδὲ γὰρ ἔμαθ:
τὰ τῶν θεολόγων φρονεῖν ἀληθῶς, καὶ λέγειν ἐχεῖνα,
ὅτι πεπιώχασιν οἱ ἀπόστολοι τῇ δύξῃ τοῦ φωτὸς τοῦ
Ylou ἀτενίσαι μὴ δυνηθέντες, διὰ τὸ εἶναι αὐτὴν φῶς
ἀπρόσιτον. ᾽Ανέδη Υὰρ, φησὶν, εἰς sb ὄρος ὁ Ἰησοὺς
καὶ μετεμορφώθη ἔμπροσθεν αὐτῶν. Tl ἐστι pere-
"μορφώθη; Παρήνοιξε, λέγει, ὀλίγον τῆς θεότητος,
xai ἔδειξεν αὐτοῖς τὸν ἑνοιχοῦντα θεὸν, xaX ἔλαμφε

«ὸ πρόσωπον αὐτοῦ ὡς ὁ ἥλιος. Καὶ πάλιν: Πληρο- C

φορῶν μὲν, φησὶν, ὁ Χριστὸς τοὺς ἀποστόλους, ἔδει-
ξεν αὐτοῖς τῆς ἀθεάτου βασιλείας τὴν θεῖχὴν δόξαν,
οὐχ ὅση τις ἂν, à1)' ὅσον ἐδύναντο φέρειν οἱ σωµα-
τιχοὺς ὀφθαλμοὺς περιφέροντες, φειδόµενος δὲ χαὶ
οὐχὶ φθονῶν, οὐχ ἔδειξεν αὐτοῖς τὴν πᾶσαν δόξαν,
ἵνα μὴ σὺν τῇ ὁράσει wal τὸ ζᾗν ἁπολέσωσι. Καὶ
Bet Χριστὸς ἀνάγει, qnot, τοὺς μαθητὰς εἰς τὸ ὄρος,
τὴν ὑπεράστράπτουσαν παραδείξων τῆς οἰκείας θεό-
τητος δόξαν τε καὶ λαμπρότητα, εἰς fjv μ’χκρῷ mpó-
Ἱπερον μυστικώτερον, xal νῦν ἐμφανέστερον διὰ τῆς
μεταμορφώσεως αὐτοῦ µετεστοιχείωσε τὴν ἀχούσα»
σαν φύσιν, Γη sl, xal εἰς γῆν ἀπεεύσῃ. Τούτο
εοίνυν ἑορτάζομεν σήμερον, τὴν τῆς φύσεως θέωσιν,
τὴν εἰ; τὸ χρεῖττον ἀἁλλοίωσιν, τὴν ἐπὶ τὰ ὑπὲρ φύ-

ποιῆσθαι διὰ τῆς μεταμορφώσεως τοῦ Χριστοῦ σῶμα,
πρὸς τ) ἄφθαρτόν τε xal ἄκτιστον παρὸ Εὐσεδίον,
xai τῶν Εἰχονομάχων λαδὼν, ὅτι 0k θεότης xai
ἄχτιστον τὸ θεῖον τῆς μειταμορφώσεως ἐχείνου φῶς
ὡς ἰδίωμα φυσιχὸν τοῦ θεοῦ, καὶ ὑπόστασις χαθ᾽
ἑαυτὸ οὔτε οὐσία, ἀλλ᾽ Lv τῇ οὐσίᾳ μᾶλλον ὡς δόξα
φυσιχὴ, xa! λαµπρότης ὀρώμενον τοῦ θεοῦ.

Ταῦτα τοίνυν ix τῆς θεολογίας τῶν ἁγίων ἁρπάσας,
xai προαέτι ἀῤῥαδῶνα τοῦ Πνεύματος προσειρῇῆσθαι
παρὰ τῶν αὐτῶν θεολόγων, kx τοῦ ᾿Αποστόλον
τοῦτο λαθόντων, καὶ συγχκαταμίξας τῇ δνσσεδείᾳ
τὴν μεγάλην θεολογίαν τηῦ Πνεύματος, xal συγ-
χέας xal συνταράξας, xai «hv τοῦ θείου Πν:ύμα-
τος χάριν κατὰ τοὺς θεοµάχους Ἰουδαίους πάλαι
χατενεγχὼν εἰς Βεελξεδοὺλ, οὕτω τὴν τῆς εἴχονομα-
χίας αἴρεσιν xal τὸν χαταδίχην, ὡς αὐτὸς οἴεται, τῇ
xa0' ἡμᾶς συνόδῳ, χαὶ τῇ τοῦ Χριστοῦ Ἐχχλησίᾳ
δι ὧν καχῶς τε xat ἀμιθῶς συνήγαγε, προσάπτειν
ἐπιχειρεῖ, οὗ μᾶλλον ἡμῶν Ἱ τῆς θείας Γραφῆς, καὶ
τῶν ἐχείνην ἐξηταχότων πάλαι μετὰ τοῦ Πνεύματος,
τὰ τοιαῦτα χατηγορῶν. Παρ᾽ ὧν δήπου xoi ἡμεῖς
ταῦτα λαβόντες ἔχομεν. Ἑπάγει xal γὰρ οὗτωσί

πως ἐχεῖνα μετὰ puxpóv* Περί γε μὴν τῆς θείας

εἰκονομαχίας τοῦ Παλαμᾶ, fjv δὴ χαὶ τὸ σχοπιµώτα-
τον τοῦ παρόντος εἶναι γινώσχεις ἀγῶνος, ἔξεστι
μὲν χαὶ ooi δήπου παρεξετάζοντι συνορᾷν, ὡς
καὶ αὐτὸς τὰ αὐτὰ τοῖς αὐτοῖς βλασφημεῖ, εἴ τις
ὄρφη τὰς τῆς xaxla; ῥίζας αὐτὰς, καὶ τὴν πρώτην
βλάστην * ἔςεστι δ᾽ οὐχ ἆττον συνορᾷν x31 ὅσην αὖ-

σιν τῶν xarà φύσιν ἔχστασιν xai ἀνάθασιν. Οὐ D τὸς πεποίηται τὴν προσθήχην, βλάστῃ βλάστην ἔφεν-

τούτοις tolvuv xai τοῖς τοιούτοις εὐσεθῶς ὁ φιλόσο:
poc οὐτοσὶ συνῴδειν ἐθέλων, μορφῆς ἁλλοίωσιν ἐπὶ
E^ λαμπρότερον εἶπε τὴν µεταµόρφωσιν τοῦ Χριστοῦ)
πολλοῦ γε xal δεἰ. ᾽Αλλ' αὐτὸς pv κτίσμα xal
ἴνδαλμα, σύν γε τῇ xas' αὐτὸν ἑταιρίᾳ φησὶ τὸ θεῖον
γαὶ ἀπρόσιτον τῆς τοῦ Χριστοῦ μεταμορφώσεως
φῶς, τὴν φυσικὴν τῆς θεότητος δόξαν, τὴν κοινὴν
βασιλείαν αὐτοῦ τε xat τοῦ Πατρός.

Μᾶλλον $À καὶ χτίσµα τὸ αὐτὸ xat οὐσίαν λέχει
θεοῦ * xàv τούτῳ συνῴδων ᾿Αχινδύνῳ τῷ οἰχείῳ
χαθηγητῇ. Συγχαταδιχάδει δὲ τοῖς Εἰχονομάχοις οὐ
τὴν σύνοδον, xal τὴν vuv Ἐκκλησίαν ἁπλῶς µόνην,

. ἀλλὰ xaX πέντας ὁμοῦ θεολόγους ἱεροὺς, καὶ Πατέ-

pas τοὺς ἑἐχεῖνα θεολογοῦννας περὶ «09 θείου xai

gov, xai ἀνομίαν ἐπενεγχὼν ἀνομίᾳ. "Ap' οὐχὶ mpo-
δήλως ἐνταῦθα Γρηγορᾶς τὴν ἀνομίαν, xal τὴν bua-
σέδειαν χαὶ τὸ ἄθεον ὄντως ἐξέῤῥηξς τοῦ οἰχείου φρο-
νόµατος, ἀνομίαν τὴν τῶν ἁγίων θεολογίαν προσει-
πὼν, ῥίζαν χαχίας, xaX βλάστην πονηρὰν ἐπὶ βλάστῃ ;
Ἐκχεῖνα γὰρ ἄντιχρυς βλασφημεῖ τὴν ἀνομίαν

slvat χαὶ τὴν τῆς χαχίας ῥίζαν τε xal τὴν βλάστην,

ὁ τῆς ἀνομίες τε xai sh; ἁπωλείας ὄντως vile,
ἃ περὶ τῆς φυσιχῆς τοῦ Θεοῦ δόξης, τοῦ ἀνάρ-
Xo» xai ἀπροσίτου φωτὸς τῆς τοῦ Χριστοῦ ong θεό-
τητος, παρὰ τῶν ἀποστολιχῶν τε καὶ θεολογιχῶν”
Φωνῶν λαθόντες ἡμεῖς ἐχηρύξαμεν. Tíva 66 ταῦτα ;
Φως, φησὶν, ἡ παραδειχθεῖσα θὈεότης ἐπὶ τοῦ 6pouc
τοῖς μαθηταῖς , μιχροῦ στεῤῥοτέρα xaX ὄφεως * xat

1011

ΡΗΠ.ΟΤΗΕΙ CP. ΡΑΤΗΕΙΑΠΟΠΑ

ὅτι f£ Χοιστὸς μετὰ τοῦ σώματος, ὡς ὁ ἐμὸς 1ό- A τὴν οὐσίαν τὴν δουλεχὴν, φαιδρύνας δὲ αὐτὴν τοῖς φο”

qo; τοιοῦτος δὲ, olo; ὤφθη τοῖς μαθηταῖς iv τῷ δρει,
3 παρεδείχθη, ὑπερνιχώσης τὸ σαρχίον τῆς θεότητος»
Καὶ εἶδον, φησὶ, τὸ χάλλος αὐτοῦ Πέτρος χαὶ οἱ
νἱοὶ τῆς βροντής ἐν τῷ ὄρει ὑπερλάμπον τὴν τοῦ
ἡλίου λαμπρότητα, χαὶ τὰ προοίµια τῆς ἑνδόξου αὐ-
τοῦ παρουσίας ὀφθαλμοῖς λαθεῖν χατηξιώθησαν * xal
ὅτι τὺ ἁπρόσιτον, φησὶ, χαὶ ἄχρονον φῶς τὴν οἰκείαν
σάρχα μεταμορφῶσαν, τῷ ὑπερθάλλοντι τῆς οἰχείας
φωτοθλυσίας ὑπερουσίως ἐλάμπρυνε.Τὴν γὰρ ἀχτῖνα
τῆς ἁμώμου σαρχὺὸς ἑχείνης φέρειν οὐ δυνηθέντες,
3| £x τῆς τοῦ Λόγου θεότητος ὃς «fj σαρχὶ καθ) ὑπό-
στασιν Ίνωτο, διὰ ταύτης ὑπὲρ φύσιν ἐπήγαζε
πίπτουσιν ἐπὶ πρόσωπον, ὢ τοῦ θαύματος { Τί δὲ ὁ
λέγων, Σήµερον φωτὸς ἁπροσίτου ἄδυσσος, σή-
µερον alrAnc θείας χύσις ἀπεριόριστος ἐν 8a-
£p τῷ δρει τοῖς ἁποστεόλοις αὐγάζεται, Ἰησοῦς
Χριστὸς τὸ φίλοφ ἐμοὶ χαὶ πρᾶγμα xal ὄνομα ; Καὶ
µετά τινα. 'Avápyog μὲν γὰρ ix τοῦ Πατρὺς ὁ
Χριστὺς γεννηθεὶς, τὴν φυσιχὴν ἀχτῖνα ἄναρχον
κέχτηται τῆς θεάτητος, οὐχ ὕστερον τὸ εἶναι, οὐδ'
«αὐτὴν τὴν δόξαν προσλαμδανόµενος, kx Πατρὸς μὲν
γὰρ ἄναρχός ἐστιν, ἀλλ' ἄχρονος, καὶ τὴν οἰχείαν
χεχτηµένος τῆς δόξης λαμπρότητα, xoi σαρχωθεὶς 6
σὐτός ἐστιν, ἑντὸς τῆς οἰχείας µένων «φανότητος” xal
δοξάζεται μὲν ἡ σχρᾷ ἅμα τῇ bx τοῦ μὴ ὄντος εἰς τὸ el-
ναι παραγωγῇ, καὶ f τῆς θεότητος δόξα δόξα καὶ τοῦ
σώματος γίνεται. Elc γὰρ ἐστι τοῦτο χΑχεῖνο Χριστὸς
τῷ Πατρὶ ὁμοούσιος, καὶ ἡμῖν συμφνἠς xat ὀμόφυλος.
El xai τοίνυν οὐδέποτε τὸ σῶμα τὸ ἅγιον ἀμέτο-

σιχοῖς ἰδιώμασιν. Αλλος δ᾽ αὖθις τῶν θεοφόρων ὡταύ-
πως, Αθρόον μετα μορφοῦται Χριστὸς, φποὶν. ἔμπρο-
σθεν τῶν μαθητῶν, xal τὴν μορφὴν ἐξαλλάττεται, xat
χιτῶνα φωτὸς ἑνδνσάμενος, 0£2v ἀστράκτουσαν ἔδει-
ξεν. Ὢ τοῦ θαύματος ! ἐξ ἀνθρωπίνης μορφῆς ἀκτῖνες
ἐφέροντο θεῖχαὶς ἑνεργείαις πεµπόµεναι. Καὶ πάλον
Οὗτός ἐστι, φησὶν, ὀγ]ός µου ὁ ἁγακητός. Ἐκείνους
δούλους ἕχτισα, τοῦτον Yibv ix της οὐσίας ἐγέννησα.
Ἐμός ἐστιν Υἱὸς, x&v δούλου μορφῖν δι’ ὑμᾶς πε-
ριθέθληται ἀπρόσιτον ἔχει τὸ φῶς, xdv 6 ὑμᾶς
ti, ἀχτῖνας ἐμέτρησεν. "B. µακαρίων ὁμμάτων τὸν
Χριστὺν νυμφικῶς ἑστολισμένον θεωρούντωνή "D
paxapluv ὀφθαλμῶν τὴν φοδερὰν ἡμέραν τῆς χρί-
σιως kv ἡμέρῳ θεωρούντων «p σχἡµατε! ^A. yàp

p ἄγγελοι τρέµοντες ὄψονται, ταῦτα χαίροντες ἔθλετον.

'O δέ γε τῷ ἐπἰστηθίῳ θτολόγῳ σοφώτατα τὸ ὑτό-
µνημα ξυντιθεὶς τοιάδε περὶ ἐχείνου quoi τῆς θείας
τοῦ Χριστοῦ μεμνημένος μεταμορφώσεως' Πρὸς ὁ
ὄρος τε ἀνιάντι Χριστῷ συνἀνεισι, καὶ θέας ἀξιοῦ-
ται ὡς ὑπὲρ λόγον «καὶ θαυμαστῆς, αὐτὴν τὴν ves
Λόγου θεότητα παραγυμνωθεῖσαν ἰδὼν, xai od pzvlou
φωνῆς ἀχούει,

Οὕτως ἡμεῖς σὺν τοῖς θεολόγοις Πατρᾶσι καὶ δι
δασχάλοις τῆς Ἐχχλησίας Χριστοῦ τὰ τῆς θείας αὖ-
τοῦ θεολογοῦμεν μεταμορφώσεως, οὐκ οἴχοῦῖεν λαγι.
σμοὺς ἐξευρίσκοντες xal ἀπὸ χοιλίας φωνοῦντες, ὃ
φησιν Hodtac ὁ μέγας, κατά τε τον Αρειανὸν Εὺ-
σέδιον, χαὶ τοὺς ἐχείνῳ πεισθέντας Εἰχονομᾶχου»,
καὶ δη καὶ Γρηγορᾶν τουτονὶ, τοὺό μὲν χακῶς «t καὶ

χον τῆς θείας δόξης ὑφέστηχεν, ἀλλ' ἐξ ὄχρας ἑνώ- C δυσσεδῶς εἰπόνταςι ὅλην ἐξ ὅλου μεταθεδχῆσθαι τὴν

010; τῆς xaÜ' ὑπόστασιν τὴν δόξαν τῆς ἀοράτου θεό-
πητο; τελείας πεπλούτηκεν, 4; μίαν xal τὴν αὐτὴν
εἶναι δόξαν τοῦ Λόγου xal τῆς σαρκὸς, ἀλλ ἀφανῆς
ἡ 516a ὑπάρχουσα dv τῷ φαινομένῳ agat τοῖς μὴ
χωροῦσι τὰ xal ἀγγέλοις ἀθέατα, τῖις σαρχὺς δεσμἰοις
ἀόρατος ἐχριμάτιξε. Καὶ μετ ὀλίγα * Καὶ τὸ σῶμα
λάμπει ὡς ὁ Ίλιος. ToU γὰρ σώματος 1j τοῦ φωτὸς
ἔχλαμψις γέγονε. Κοινὰ γὰρ πάντα τοῦ ἑνὺς σεσαρ-
κωμένου θεοῦ Λόγου γεγένηνται, «à τε τῆς σαρχὸς,
xal τῆς ἀπεριγράπτου θεότητος. Ἔτερον δὲ ἐξ οὗ τὰ
«tc δόξης αὐχήματα, καὶ ἕτερον, ἐξ οὗ χοινἁ τὰ πάθη
γνωρίζεται. Ἐχνικᾷ δὲ τὸ θεῖον, καὶ µεταδίδωσι τῆς
οἰχείας λαμπρότητος xal δόξης τῷ σώματι, xal dv
πάθεσι πἆθους µένον ἀμέτοχον.

T( δ' ἐχεῖνος ὁ τοῖς μὲν χρ΄νοις ἀρχαιότερος, τὴν
δὲ θεολογἰαν σύμπνους xal σννῳδὸς, ὡς τὸ αὑτῷ δη-
labi) κινούμενος Πνεύματε; Αναγαγὼν ὁ Χοιστὸς,
φησὶ, τοὺς μαθητὰς χάτωθεν ἄνω, οὗ τοσοῦτον το-
πιχῶς, ὅσον θεωρητ.κῶς, τουτέστι χωρητιχοὺς ποι!-
σας τῶν ὑπερδαλλουσῶν ἑλλάμψεων, τότε µετεμορ-
φώθη ἔμπροσθεν αὐτῶν. Καὶ πάλαι μὲν γὰρ µετε-
μορφώθη Ἱησοῦς ὁ Σωτὴρ οὐχ ἑνώπιον ἀνθρώπων,
ἀλλὰ τοῦ ἰδίου Πατρός * ὅτε οὐχ ἁρπαγμὸν ἠγήσατ»
v) εἶνχι ἵσα Gap. Καὶ ἑχένωσεν ἑαυτὸν, μορφὴν
*" δούλον λαζὼ», ὁ kv μορφὴ θεοῦ ὑπάρχων. Τότε τοί-
νυν 1t.» θείαν μορρὴν μορφὴ Σούλου μεταμοργωθεὶς
περ 5x3) utys Nov δὲ τὴν μορφὴν τοῦ δούλου πρὸς τὴν
φνσ:χην μορφὴν ἀποχαθίστησιν, οὐχ ἀποθέμενο, μὲν

ἀνθρωπείαν τοῦ Χριστοῦ φύειν καὶ µεταποποιῆσθει
ἐπὶ φῶς ἄῤῥητον xal ἀνεκδιήγητον, καὶ τῷ sip A^ry
πρέπον, οὐκ οἶδα τί xai ποῖον ἐχεῖνο τὸ φῶς, ὅπερ
ἐν ἰδίᾳ ὁποστάσει τε καὶ οὐσίᾳ τερατεύονται «apk
τὸν θεὸν Aóyov* οὐδὲ γὰρ ἂν dj ἀνθρωπεία φύσις
εἰς ποιότητα xal δύναμιν θείαν µετέδαλλε, μὴ χαθ᾽
ἑαυτὴν, à) ἐν τῇ πηγαζούσῃ φύσει θεωρουµένην,
οὐδ' ἂν àv τῷ χόσµῳ ἣν, xat ἀνθρώποις συνῖν, xal
τὰ τῆς θεότητος Rua, xal τῆς ἀνθρωπότητος φνει-
χὠς ἐνήργει ' ἑῶ Ὑὰρ λέγειν ἔτι χαὶ ἔπασχε, xi
ἑστανροῦτο, καὶ ἔθνησκε , xai ἀνίστατο, xai χεροὶν
ἐφηλαφᾶτο «ov μαθητῶν, xal τὰς πληγὰς οἰκονομι-
χῶς ἐν ἑαυτῷ ὑπεδείχνυ πιστούµενος τὸ ἀνθρώπινον.

O2 μὴν οὐδὲ κατὰ Γρηγορᾶν ἐχεῖνά φαµεν, o0
ὁριζόμεθα μορφὴν ἐπὶ μὲν θεοῦ póvou τὴν οὐσίαν
εἶναι, ἐπὶ δὲ τῶν ἀνθρώπων οὐ τὴν οὐσίαν, ὡς ἐκεῖ-
νός φησιν, ἀλλὰ ϱ) περὶ τὴν ἐπιφάνειαν ποιὸν τύ-
πωµα, ἵνα μὴ µόνον ἡ τοῦ θεοῦ μορφὴ, «hv τοῦ δού-
λου μορφὴν ἀνειληφυῖα, μὴ λέγοιτο, τοῦτο δέ φηµι
τῆς οἰχονομίας Χριστοῦ, xal τῆς σωτηρίας ἡμῶν t
χεφάλαιον, ἁλλ' ἵνα xol φάσμα τι xal τερατῶδες
εἴη τὸ σαυναγόµενον παρὰ τοῦ φιλοσόφου χακῶς, καὶ
τοῖς τῶν φαντασιαστῶν xal Εἰχονομάχων δόγµασι
σύμφωνον, ὅτι τὸ περὶ τὴν ἐπιφάνειαν πο.ὸν τύπωμα
τῆς ἀνθρωπείας οὐσίας χαὶ ὁποστάσεως ὁ φοῦ Θεοῦ

. μοναγενῆς Υἱός τε xai Λόγος μεθ ἡμῶν δι' ἡμᾶς γενό-

pevo, ἔλαδεν, ἢ ὅτι μηδὲν γέγονεν ὅλως fj τοῦ Χριστοῦ
µεταµόρφωσις, ἵνα μὴ τροπή, ent, xat ἀλλοίωσις ἐξ

1019

CONTRA GREGOHAM AN'THRIUIETICORUM XT.

vis

ἀνάγχης 34 τῆς θεότητος ἡ τῆς ἀνθρωπότητος λέ- A abrorv. Μένων καὶ yàp. ὁ θεάνθρωκος Λόγος br

Τδιτυ τοῦ Χριστοῦ. Τοιαῦτα xa) γὰρ τὰ τῆς θεολογίας,
À Ἀριστομαχία; τοῦ χαινοῦ touzovt θεολόγου, ἃ δὴ
χαὶ φθάσας αὐτὸς διὰ τῶν οἰχείων ὅρων τε xal συλ-
λογισμῶν ἴδειξεν. Ἁλλ' ἐχεῖνό φαµεν, τοῖς προῤῥη--
θεῖσιν ἱεροῖς θεολόγθις καὶ διδασχάλοις ἑπόμενοι, ὡς
ἡ τοῦ 8:03. μορφὴ τὴν τοῦ δούλον μορφὴν ἀνειληφυῖα
ἐχ τῶν παρθενιχῶν αἱμάτων ὑπὲρ τοὺς τῆς φύσεως
γόµους Πνεύματος ἁγίυυ δυνάµει, xat ἃμα τήν τε
πρόσληψιν ἐχείνης ἀποῤῥήτως ἐργασαμένη, καὶ τὴν
ἔνωσιν, xai τὴν θέωσιν, ὡς µίαν xa τὴν αὐτὴν εἷ-
ναι δόξαν τοῦ Λόγου χαὶ τῆς σαρχλς. τοῦ μὲν φυσι-
κοῦ xa! οὐσιώδους αὐτὴν οὐχ. ἐξέστησεν, οὐδ' ὅλην
ἐξ ὅλου µετέδαλέ τε xat µετεποίησε. Πῶς yàp ἂν ὁ
αὐτὸς Υἱὸς ἀνθρώκου, xai Υἱὸς εἴη θεοῦ χατὰ τοὺς
αὐτοῦ δηλαδη θείους χρηαμοὺς, τέλειος ὁ αὐτὸς ἐν
θεύτητί τε χαὶ ἀνθρωπότητι ;

Τί δ' ἂν εἴη καὶ «b τὰ πάθη διχόμενον ἐν αὐτῷ
χαὶ τὸν θάνατον, εἰ ph τὸν ἄνθρωπον ὅλον tv ἑαντῷ
φέροι αυμφνᾶ τε xal ἠνωμένον ἁδιαιρέτως χατὰ τὴν
ἰδίαν ὑπόστασιν τῆς θεότητος ; ᾽Αλλὰ µένουσαν ὅλην
ἄνθρωπον χατὰ φύσιν ὅλην Θεὸν x20" ἕνωσιν ἀπόῤ-
ῥητον ἀπειργάσατο' ἐχνικᾷ γὰρ τὸ θεῖο,, χαθὰ 6f-
που τῶν θεολόγων λεγόντων ἠχούσαμεν, xat µεταδί-
δὅωσι τῇ; οἰχείας λαμπρότητος καὶ δόξης τῷ σώματι,
xaX fj δόξα τῆς θεότητο: δόξα xal τοῦ σώματος γίνε-
ται. Ἁλλ' ἐπεὶ τοῖς ἀνθρωπίνοις ὀφθαλμοῖς ἀχώρη-
τον ἣν τὸ ὑπὲρ φύσιν µυστήριον, τότε μὲν ὡς ὑπὸ
παραπετάσματί τινι τῇ σαρχὶτὸ ἄστεχτον xal ἀπρλα-
vtov. ὑπεκρύπτετο φῶς, καὶ γὰρ ἀνθρώποις αὐτὸν
ὡς ἄνθρωπον χαὶ συνεῖναι, χαὶ πιστοῦσθαι τὴν σάρχα
τέως xol λόγοις xal πράγµασι», εἰ xal τότε τοῖς
καθαροῖς τὴν χαρδίαν, ὥσπερ φῶς δι’ ἑσόπτρου τινὺς,
$ δι ὑελίνων ὑμένων xotà τὸν εἰπόντα θεολόχων,
ἔστιν ὣς διεφαίνετο ' ἐπεὶ δὲ xal ὁ σταυρὺς ivo;
Tv χαὶ ὁ θάνατος, xat ὁ προωρισµένος ὑπ üxsivou
πχιρὸς ἐπ ἐχεῖνα, xai δὴ παρεχάλει, τότε ᾖτρο-
λέγει μὲν ὁμοῦ mde: τοῖς μαθηταῖς, xot προ-
αναφωνεῖ τὴν τοῦ θείου τούτου μυστηρίου φᾳ-
γέρωσιν μετὰ πλείστης ὅσης τῆς ἀξιώσεως, Bas -
λείαν. ἀποχαλῶν ἑαυτοῦ τε xal τοῦ Πατρὸς, οὐ πᾶ-
σιν, ἀλλά τισιν ἐξ αὑτῶν ὀφθησομένην xat πρὸ εἲς
Φυσιχῆς τοῦ σώματος λύσεως. ᾽Αμὴ» Τὰρ, φησὶ,
Aéro ὑμῖν * slcl εινες τῶν ὧδε ἑστῶτες, ol οὗ

τῆς οἰχείας φανότητος, παρὰ τοπρότερον ἑωρᾶτο,
τοῖς ἁποστόλοις καθεωρᾶτο φαινόµενος, χαὶ ὅτι παρ-
ἠνοιξεν ὀλίγον τῆς θεότητος, φησὶν Ἰωάννης ὁ τὴν
γλῶτταν χρυσοῦς, xai ἔδειξεν αὐτοῖς τὸν ἑνοικοῦντα
θεὸν, χαθόσον ἐδύναντο φέρειν ol σωματιχοὺς ὀφθαλ-
μοὺς περιφέροντες, ἁλλοιωθέντας δηλαδη τῇ δυνάµει
xai ἑνεργείᾳ τοῦ [Γνεύματος. Αὕτη xal vip, φησὶν,
ἡ ἀλλοίωσις τῆς δεξιᾶς τοῦ Ὑψίστου. Ταῦτά ἐστιν ἃ
ὀπθαλμὺς οὖκ εἶδε, xal οὓς oóx ἥχουσε, xal ἐπὶ
χαρδίαν ἀνθρώπου οὐκ Ἀνέθη ποτέ. Οὕτως ἓν αἰώνι
τῷ μέλλοντι πάντοτε σὺν Κυρίῳ ἑσόμεθα , Χριστὸν
ὁρῶντες, τῷ φωτὶ ἀστράπτοντα τῆς θεότητος. Οὕτω
χατὰ τὸν θεῖον μελῳδὸν χαθεωράθη ἀποατόλοις τὰ
ἀθέατα θεότης Ev σαρχίῳ. ἓν τῷ δρειθαδὼρ àotpá-
πτουσα. Οὕτω συγχραθεὶς ἀσνγχύτως ὁ τοῦ θεοῦ
Θεὺς Λόγος, ἄνθραχα ὑπέδειξεν ἡμῖν θεότητος
χαταφλέγοντα μὲν ἁμαρτίας, φυχὰς δὲ φωτίκοντα.
Οὕτως ὁ χεροὶν ἀοράτοις πλάσας xat" οἰχείαν εἰχόνα
Χριστὺς τὸν ἄνθρωπον ἓν τῷ πλάσματι τῷ ἰδίῳ τὸ
ἀρχέτυπον χάλλος ὑὐπέδειξεν. Οὕτως f) ἀναλλοίωτης
φύσις τῇ βροτείᾳ μιχθεῖσα, τῆς ἐμφεροῦς ἀἆθλου θεό-
τητος φῶς παραγυμνοῦσα τοῖς ἀποστόλοις ἀποῤῥήη-
τως ἐξέλαμφε, τοῦ ἐπὶ τέλει τῶν αἰώνων ὡς iv ἐσόπ-
τρῳ, φησὶ , διὰ σαρχὸς λάμψαντος τῷ χόσμῳ xoi
μέχρις ἅδου χατελθόντος, xal τὸ ἑχεῖσε axóto;
λύσαντος. Ἐπειδὴ xai γὰρ, φησὶν αὖθις ὁ τὴν
γλῶτταν χρυσοὺῦς Ἰωάννης, πολλὰ περὶ χινδύνων δ:ε-
λέχθη τοῖς μαθηταῖς xol θλίφεων, xal πειρισμῶν
παντοδαπῶν xal θανάτων, xal τὰ μὲν ἣν absol; tv
πράγµασι πρὸ ὀφθαλμῶν κείµενα χαθ᾽ ἑχάστην, ἡ
δὲ τῶν ἀγαθῶν ἁπόλαυσις lv ἑλπίσιν ἔτι xal πρησδο:-
χίαις, βουλόµενος xal τὴν ὄψιν αὐτῶν πληροφορῆ-
σαι, καὶ δεῖξαι τί ποτέ ἐστι τὸ προσδοχώµενον ἐχεῖνο,
xai εἰς ἡ ἀπόδῥητος xal θεοπρεπὴς δόξα, ὡς fjv ἐγ-
χωροῦν, xai χατὰ τὸ παρὸν αὐτοὶς δείχνυσε χαὶ ἆπο-
χαλύπτει. Καὶ πάλιν ' Ἐπειδὴ γὰρ ἄδηλον fv, ρησὶ,
tolg? ἀχούουσι τέως zb ῥῆμα τῆς βασιλείας, διὰ
τοῦτο ἀνελθὼν ἐν τῷ δρει, μετεμορφώθη ἔμπροσθεν
αὐτῶν, παρανοίγων αὐτοῖς τῶν µελλόντων τὴν δό-
ξαν. Ὁ δὲ Γρηγορᾶς χαὶ βασιλείαν ἀχούων θεοῦ,
χαχῶς οὐχ οἵδ' ὅπως μετ Αχινδύνου τοῦ χάχιατ'
ἁπολωλότος χα) ταύτην εἰς χτίσµα παρανοεῖ, «bv
Θθεὸν τολαηρᾷ xat διανοίᾳ, xal γλώττῃ λέγοντες ol

μὴ γεύσωνται θανάτου, ἕως ἂν ἴδωσι εὖν χΙὲν' D τάλανες εἶναί ποτε βασιλείας χωρίς. Περὶ οὗ καὶ

tpv ἀκθρώπου ἑρχόμενον ἐν τῇ BaciAs/g αὐτοῦ.
Καὶ μεθ) ἡμέρας ἓξ τοὺς ἐχχρίτους τρεῖς τῶν οἰχείων.
ἀπολεξόμενος μαθητῶν, ἀναφέρει αὐτοὺς εἰς ὄρος
ὑψηλὸν xas' ἱδίαν, xa) μετεμορφώθη ἔμπροσθεν a5-
τῶν, οὐκ ἀμείψας, οὗ µετασχηματίσα;, οὐ µεταποιή-
σας τὴν τοῦ δούλου μορφὴν, οὗ τότε γενόμενος ἑχυ.
τοῦ διαυγέστερος ἡ ὑφηλότερος, οὗ γὰρ ἔξωθεν ἡ
δόξα, φηαὶ, τῷ σώματι προσεγένετο * ἀλλ ὅπερ ἣν
τοῖς μαθτιταῖς ἐχφαινόμενος, διανοίγων τούτων τὰ
ὄμματα τῇ ὑπερφυεῖ δυνάμει δηλονότι τοῦ. Πνεύμα-
τος, xai ὡσανεί τινας τυφλοὺς ὄντας πρότερον πρὸς
ἐχεῖνα τῷ φόφῳ τοῦ ἐπεχειμένου τοῦδε σαρχίου, xat
τῷ προθ)ἡμµατι, νῦν ὑπερφυῶς ἑργαζόμενος βλέπον-

τας. Καὶ τοῦτό ἐστι τὸ, Μειομορφώθη ἔμπροσθεν :

βραχέα τινὰ παρὰ τῶν θεολόγων διδασχάλων εἰπεῖν
πρὸς ἐχείνους οὐχ ἄκαιρον οἶμαι.

Χρυσόστομος τοιγαροῦν xal πάλιν ὁ θεῖος, τὰ τοῦ
θεοφόρου Δαθὶδ σχοπούμενος, Τί τοίνυν, φησὶν, ὁ
A260 βούλεται, λέγων, 'O Κύριος &6aclAevosr ;,El
γὰρ ἀεὶ βασιλεύει, περιττὸν τὸ üáfaclAeves. Δέον εἰ
ἄρα βασιλείαν ὑμνεῖν ἤθελε, διατί ἔφη, Ὁ Κύριος
ἐδασί.ενσεν, ὣς ἀρχὴν λαθούσης τῆς βασιλείας;
Εἶτα πότε ἀρχὴν λαμθάνει βασιλεία θεοῦ πρόσφατονι
xai ἦν ποτε θεὸς, ὅτε μὴ ἦν βασιλεύς; Καὶ rex;
Οὐδὲν ἐπὶ Θεοῦ πρὀσφατον. Οὐ πῥοσλαμόδάνει ἐξον.
αίαν͵ οὐχ ἐνδύεται βασιλείαν, ἀλλ ἐξ αἰῶνος βασιλεὺς,
ἐξ αἰῶνος δεσπότης, ἐξ αἰῶνος δημιουργὸς, ὥς φησιν
ὁ µαχάριος Μωῦσῆς' Κύριος βασιᾗεύων τὸν αἰῶνα

1015

PHILOTHEI CP. PATRIARCHJE

1076

μαὶ ἐπ αἰῶνα. Καὶ ἔτι ' Ei. τοίννν ὁ uaxápto; Α παρὰ θεοῦ τοῖς ἀξίοις, ὡς ἀγνοεῖν ὅτι xal τῶν δι-

Μωῦσῆς πρὸ πολλῶν γενεῶν γενόμενος τοῦ Δαθδὶδ τὴν
βασιλείαν ἐχήρυξε τοῦ Θεοῦ, τί βουλόμενος ὁ µαχά-
pus Δαθὶδ, ὡς πρόσφατον thv ἀρχαίαν χηρύττει,
λέγων, O Κύριος é&6aciAzvcer ; "H δῆλον ὅτι τὴν
του Σωτῆρος ἑρμηνεύει οἰχονομίαν. Διπλῆ γὰρ ἡ τοῦ
Σωτῆρος βασιλεία, fj μὲν προαιώνιος xo ópyhv
οὐχ ἔχουσα, ἡ δὲ μετὰ τοὺς αἰῶνας, ἀρχὴν ἀπὸ τῆς
οἰχονομίας λαμθάνουσα, Καὶ hv βασιλεὺς ἀεὶ Ov,
Υΐνεται χαὶ κατὰ σάρκα Δασιλεὺς, τὸ μὲν ἔχων κατὰ
φύσιν, τὸ δὲ λαμθάνων κατὰ τὴν πλάσιν τὴν ἀνθρω-
πίνην.

'O δὲ τῆς εὐσξθείας ὁμηλογητῆς xal διδάσχαλος
Μάξιμος, Οἴδαμέν τι κατὰ τὴν Γραφὴν ὑπεραιώνιον,
φησὶν, ὅπερ ὅτι μὲν ἔστιν bafi uavs, τί δὲ τοῦτό ἐστιν
oóx ὠνόμασε, κατὰ τὸ, Κύριος βασι]εύων τὸν
αἰώνα καὶ éz' αἰῶνα, Καὶ ἔτι, Οὐχοῦν fact. τι
πρᾶγμα ὑπὲρ αἰῶνας, fj ἀχραιφνὴς τοῦ θεοῦ βατι-
λεία. Οὐ γὰρ δῆ θέμις εἰπεῖν Ίρχθαι Ἱ φθάνεσθαι
ὑπὸ αἰώνων f] χρόνων τὴν τοῦ θεοῦ Δασιλείαν. "Iva
δὲ uh νοµέσῃς, ἄλλην μὸν εἶναι τὴν τοῦ Θεοῦ βασι-
λείαν, ἣν οἱ θεοφόροι οὗτοι παρὰ τῆς θείας λαδόντες
Γραφῆς εἶπιν, ἄλλην δὲ τὴν τῶν οὐρανῶν βασιλε[αν
τὴν ἠτοιμασμένην τοῖς διχαίοις ἀπὸ καταδολΏς
Χόσμου, χατὰ τὸν λόγον αὐτοῦ φηµι τοῦ Κυρίου,
ἐπισννάπτει λέγων εὐθύς» Ταύτην δὲ πιστεύημεν
εἶναι τῶν σωζοµένων χληρονοµίαν, xaX μονὴν xal
τόπον, ὡς ὁ ἁληθῆς παραδίδωσι λόγος. Καὶ πάλιν ὁ
αὐτός * Ἡ τοῦ θεοῦ, φησὶ, βασιλεία τῶν προσόντων

παΐων 6 στέφανος fj τοῦ Πνεύματός ἐστι χάρις,
δαψιλεστέρα τότε xal τελειοτέρα παρεχοµένη xavà
«ἣν ἀναλογίαν τῶν ἀνδράγαθημάτων, τῆς πνευµατι-
xfj; δόξης διανεµοµένης ἑχάστῳ ; tv γὰρ ταῖς λαμ»
πρότηαι τῶν ἁγίων μοναὶ πο)λαὶ παρὰ τῷ Πατρὶ,
τουτέστιν ἀξιωμάτων διαφοραί. Καὶ µετά τινα * Πῶς
οὖν δυνατὸν νοῆσαι χωρὶς τοῦ ἁγίου Πνεύματος ἔπι-
τελεῖσθαι τὴν χρίσιν, ὅπου ye ὁ λόγος δείχνυσιν,
ὅτι αὑτό ἐστι καὶ τὸ τῶν δικαίων βραθεῖον, ὅταν ἀντὶ
τοῦ ἀῤῥαθῶνος παρασχεθῇ τὸ τέλειον; Ἐπεὶ δ᾽ εἰς
τὸν περὶ τοῦ ἁῤῥαδῶνος τοῦ θείου Πνεύματος λόγον
6 τῶν ἁγίων λόγος τρέχων εὐχαίρως ἄγαν κατήντησε,
φέρε καὶ τὰ περὶ τούτου ῥηθέντα τοῖς ἀποστόλοις xal
διδασχάλοις &rb µέρους σχοπἠσωµεν. Ἐπειδὴ καὶ
τὸν περὶ τοῦ θείου ἀῤῥαδῶνος τούτου λόγον, χαθά-
περ kv τοῖς φθάσασιν ἠκούσαμεν Γρηγορᾶ λέγοντος,
διαχωμῳδεῖ, οὐ τὴν σύνοδον xaX ἡμᾶς μᾶλλὀν. ἃ &-
δασκάλους χαὶ Πατέρας xai ἀποστόλους, τοῖς Εἰχονο-
µάχοις κάν τούτῳ συγχαταδιχάζων. Βασίλειος μὲν
οὖν ὁ μέγας πρὸς τοῖς Ίδη ῥηθεῖσιν αὐτῷ x&v τῇ µε-
γάλῃ τῶν μυστικῶν τελετῇ τὰ χαρίσματα τοῦ θείου
Πνεύματος ἀνυμνῶν, Τὸ τῆς υἱοθεσίας, φησὶ, χά-
ρισµα, ὁ ἁῤῥαθὼν τῆς μελλούσης χληρονομίας, fj
&napyh τῶν αἰωνίων ἀγαθῶν, fj ζωοποιὸς δύναμις, f
πηγἡ τοῦ ἁγιασμοῦ, παρὰ τοῦ ᾿Αποστόλου ταύτα
λαδών. 0 δὲ Otto; Χρυσόστομος τὸ ἁποστολιχὸν
ἐχεῖνο σχοπούµενος, τὸ λέγον, Ὁ δὲ βεδαιῶν ἡμᾶς
καὶ δοὺς ἡμῖν τὸν ἀῤῥαδῶνα , τοιάδε φησίν. "Ap-

τῷ Θεῷ φυσιχῶς ὀγαθῶν κατὰ χάριν ἐστὶ µετάδοσις, (1 ῥαθῶνά σοι δίδωµε, ποῖον ἀῤῥαδῶνα: Τὸ Πνεῦμα τὸ

καὶ τὸ εἴδος αὐτὸ τῆς φυσικῆς ὡραιότητος τῶν φορε.
σάντων τὴν εἰχόνα τοῦ ἑπηυρανίου.

Ὅ δὲ συνασχητὴς χαὶ συῳδὸς τούτῳ, θαλάσσιος
ὁ θεοφόρος φημὶ, Αϊδιος, φησὶν, ὁ θεὸς καὶ ἁπέραν-
τος xal ἀόριστος * xal ἀῑδια ἀγαθὰλ xal ἁπέραντα
xai ἀνεχλάλητα τοῖς αὐτῷ ὑπαχούουσιν ἐπηγγείλατο.
Καὶ πάλιν Ὑπὲρ αἰῶνάς εἶσι, φησὴ, xat πρὸ παν-
τὸς αἰῶνος, xal ὑπὲρ νουν καὶ λόγον τὰ ἀποχείμενᾳ
ἀγαθὰ τοῖς χληρουνόμοις τῆς ἐπαγγελίας. |

Τί δὲ περὶ τούτων αὐτῶν xal Αθανάσιος φηαὶν
à μέγας ἀγούσωμεν. Οὕτω φησὶ Παῦλος πρὸς Τιμό-
Όεον ' Συ/;χακοπάθησο» tQ Ebtarre Alo κατὰ δύ-
ναμιν Θεοῦ τοῦ σώσανγτος ἡμᾶς καὶ xaAécayroc
».ἑὴσει ἁγίᾳ οὗ κατὰ τὰ ἔργα ἡμῶν, ἀ 1.1ὰ κατὰ
οἡν ἰδίαν αρόθεσι καὶ χάριν, τὴν δοθεῖσανγ'
ἡμῖν ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ zpó χρόνων αἰωνγίων,
φανερωθεῖσαν δὲ νῦν διὰ τῆς ἐπιρανείας τοῦ
Σωτῆρος. Πῶς δὲ πρὸ χρόνων αἰωνίων ἑλαμθάνομεν
µήπω γεγονότες, ἀλλ᾽ ἐν χρόνῳ γεγονότες, εἰ μὴ àv
τῷ Χριστῷ ἣν ἀποκειμένη fj εἰς ἡμᾶς φθάνουσα χά-
οις; Όόόε γὰρ οὐδ' iv ἄλλῳ θεµελιωθηναι τὴν ζωήν
ἡμῶν επρεπεν. εἰ μὴ ἐν τῷ Βυρίῳ τῷ πρὸ τῶν
αἰώνων ὄντι, 6c οὗ καὶ οἱ αἰῶνες Υεγόνασιὺ, v" ὡς
ἐν αὐτῷ αὐτῆς οὔσης δυνηθῶμεν xol ἡμεῖς αἰώνιον
Χληρονομῆσαι ζωήν.

Βασίλειος ὃ à μέγας πολλὰ περὶ τοῦ παντονργοῦ
xal παντοδυνάμου τῆς τοῦ θείου Πνεύματος ἕνερ-
χείας xai χάριτος προαειπὼν, ἐπιφέρξι xàxslva * Τίς

γὰο οὕτως ἀνήχοος τῶν Ἱτοιμασμένων ἀγαθῶν.

&y:ov, τοῦ Πνεύματος τὴν χορηγίαν. "AM λέγων

περὶ Πνεύματος, Ἔδωκε τοῖς ἁποστόλοις τὸν δαχτύ-
λιον λάδετε, δότε πᾶσιν. Elc δακτύλιος μερίζεται
καὶ οὐχ ἀναλίσχεται µάθε Πνεύματος yopnyíav*
ἔλαδε Πέτρος, ἔλαθε Παῦλος Πνεῦμα ἅγιον, παρῖλθε
τὴν οἰκουμένηνο ᾽Αμαρτωλοὺς ἀπήλλαττεν ἁμαρτη-
µάτων, χωλοὺς διωρθοῦτο, γυμνοὺς ἑνέδνε, νεχροὺς
Άγειρε, λεπροὺς ἑχάθαιρε, διάδολον ἐπεστόμιζε,
δαίμονας ἀπήλαυνε, τῷ θεῷ διελέγετο, ἐχχλησίας
ἐφύτευε, ναοὺς κατέσχαψε, τὴν χαχίαν ἕλυσε, τὸν
ἀρετὴν ἐφύτευσε, τοὺς ἀνθρώπους ἀγγέλους ἐποίηςψε.
Ταῦτα πάντα, ἀχμὴν ἁῤῥαδὼν, ἐπλήρωσε τῷ λόγφ
τήν οἰχουμένην ἅπασαν.

Πᾶσαν δὲ ὅταν λέγω, ὅσην Άλιος ἐφορᾷ vv, θά.
λασσαν, ὄρη, xai νάπας, καὶ βουνούς. Περιῆλθε γὰρ
χαθάπερ ὑπόπτερος ὁ Παῦλος &vt στόµατι παλαίων,
ὁ σχηνιποιὺς, ὁ σµίλην 'μεταχειριζόμενος καὶ δέρ-
µατι ῥάπτων. Καὶ αὕτη fj τέχνη χώλυμα τῇ ἀρετῇ
οὐχ ἐγένετο ἀλλ᾽ 6 σχηνοποιὸς δαιμόνων ἰσχυρότε-

ρος, βασιλέων λαμπρότερος, στρατοπέδων δυνατώτε-

pos, φιλοσόφων σοφώτερος ὁ ἄστομος, Πόθεν ἔλαδε
τὸν ἀῤῥαδῶνα, ἑδάστασε τὸν δακτύλιον xal περιέφε-
psv; Ἔθδλεπον πάντες, ὅτι βασιλεὺς ἡρμόσατο τὴν
φύσιν ἡμῶν. Εἶδεν ὁ δαίµων, καὶ ἀνεχώρει boy «bv
ἀῤῥαδώνα, Σχιὰν ἔθλεπε xoi ἀνεχώρει. Ἱμάτια
ἔθλεπε Καὶ ἑδραπέτενεν. Ὢ δύναμις Πνεύματος | 00
ψνχὴν δέδοιχεν. οὗ σῶμα, ἀλλὰ ἱμάτιον. Οὐχ ἱμάτιον,
ἀλλὰ σχιάν. Περιῄει ὁ [ϊαῦλος τὴν οἰχουμένην τὰς
ἀχάνθας ἀνασπῶν τῶν ἁμαρτημάτων, τὰ σκέρματα

a ani

[071

CONTRA GREGORAM ANTIRRHETICORUM XI.

1078

κἀταθάλλων τῆς εὐσεδείας, χαθάπερ ápovno ἄριστος À ἅπαντα, πρὸς «bv τὴν τῶν ἀπαυγασμάτων πηγὴν

τὸ ἄρστρον ἔχων τῆς διδασχαλίας. Ποῦ $20s; Πρὸς
θρᾷκας, πρὸς Σχύθας, πρὸς Ἰνξοὺς, πρὸς Μαύρους,
πρὸς Γότθους, πρὸς θηρία, xai µετέδαλε πάντας.
Πόθεν; Απὶ τοῦ ἁῤῥαδῶνος, Πῶς Ίρχεσεν fj τοῦ Πνεύ-
µατος χάρις: Ἰδιώτης, Υυµνὸ:, ἀνυπόδετος, ὁ δοὺς
τν ἀῤῥαδῶνα τοῦ Πνεύματος. Διὰ τοῦτο λέγει. Καὶ
Zpóc ταῦτα τίς ἱχνανός; 'AAA 4) ἱκαγόεης ἡμῶν
éx τοῦ θεοῦ, ὃς καὶ ἱχάνωσεν ἡμᾶς διαχόνους
χαινῆς διαθήκης, οὐ Τράµµατος, ἀ.Ι.1ὰ Πνεύμα:
τος. Εΐδες τὸ Πνεῦμα πόαα ἐποίησεν; Ἐν δὲ τῷ
περὶ τῆς Ex νεχρῶν ἁἀναστάσευις πᾶλιν 6 αὐτὸς, Διὰ
τοῦτο, φηαὶ, χαὶ ὁ Παῦλος ποιήσας ἀξιόπιστον τὸν
περὶ τῆς ἀναστάσεως λόγον, àmb τῆς τοῦ Χριστοῦ
ἀναστάσεως, ἀπὸ τοῦ θεὸν εἶναι τὸν δημιουργοῦντα,

«ἐκ τοῦ ζόφου τῆς ἀγνωσίας xal τῆς πιάνης ἑπανη-
γαγον τῶν εἰδώλων ; Τί γοῦν σοι περὶ τούτου τοῦ
θείου ἀῤ/αδῶνος δοχεί, τοῦ πᾶσιν ἁποστόλοις τε καὶ
διδασκάλοις χαταµερισθέἑντος. χαθάπερ ἀκούεις, xal
τὰ ὑπερφυᾶ xai λόγον ἅκαντα xal φύσιν νικῶντα,
xal ἐνεργήσαντος xai ἐνεργοῦντος; Κτίσμα μὲν
οὖν θεοῦ zoücov οὐχ ἂν εἴποις ποτὲ, εἰ μὴ µέμηνας
προφανῶς xal παραπα[εις, δι αὐτά vé φημι ταῦτα
τὰ παρ) αὑτοῦ θεοπρεπῶς ὑπὲρ φύσιν τελούμενα,
xa ὅτι οὐ τοῦ Πνεύματος µόνον εἶναι τὸν ἀῤῥαθῶναι

"ἀλλὰ xai ΠΗνεῦμα ἅγιον εἶναι τὸν αὐτὸν τῆς ἱερᾶς

θεολογίας ἀχούεις λεγούσης. Πὼς ἂν οὖν μετὰ Μα:
κεδονίου χτίσμα χα) αὐτὺς νῦν οὕτω φανερῶς βλαθ»
φημῆσαι τολµήσῃς τὸ Πνεῦμα τοῦ θεοῦ; Αλλά τί;

ἐπάγει χαὶ τοῦτο τὸ ῥητὸν, λέγων, ὅτι Καὶ dopatCova B τὴν οὐσίαν f| τὴν ὑπόστασιν τοῦ Πνεύματος τοῦτον

ἡμῖν ἔδωκεν οὗ χρημάτων, οὐδὲ χρυσοῦ καὶ ἁρ-
γύρου. à ἀῤῥαδῶνα Πνεύματος. Ὁ δὲ ἀῤῥαδὼν
µέρος ἐστὶ τοῦ παντὸς, xal ὑπὲρ τοῦ παντὸς πιστός.
Καθάπερ yàp ἐπὶ τῶν συµδολα/ω»ν 6 τὸν ἁῤῥαδῶνα
δεξάµενος ὑπὲρ τοῦ παντὸς θαῤῥεϊ λοιπὸν xal πε-
πίστευχεν, οὕτω xal σὺ λαδὼν ἀῤῥαδῶνα τοῦ Πνεύ-
µατος, τὰ χαρίΊματα λέγω, μηχέτι ἀμφίθδαλε περὶ
τῶν ἀποχειμένων ἀγαθῶν. Καὶ pez! ὀλίχον * Πλὴν
ἀλλ’ οὔτε aU τῆς τοῦ Πνεύματος ἔρημος γέγονας χά-
Ρῖτος, ἀλλὰ πολλὰ xal ἔτι vov μένει τῆς δωρεᾶς ἐχεί-
νης τὰ σύμόολα, αὐτῶν τούτων τῶν ἀπηριθμημένων
πρλλῷ μείζονα xal θαυµαστότερα. Οὐ γάρ ἐστιν ἴσον
σῶμα τελευτῆσαν ἀναστῆσαι, xal Φυχὴν νεχρωθεῖσαν
ὑπὸ τῶν ἁααρτημάτων ἁπαλλάξαι τῆς ἁπωλείας
ἐχείνης, ὃ διὰ τοῦ βαπτίσματος Ὑίνεται. Οὖκ ἔστιν
ἔσον νόσηµα ἀπελάσαι σαρχὸς, xaX ἁμαρτιῶν φορτίον
χαταποντίσαι’ οὐχ ἔστιν [oov ὄμμα πεπηΓωμένονδωρ-
δῶσαι, χαὶ ψυχὴν ἐσκοτισμένην φωτὶ χαταλάμψαι.
El γὰρ μὴ ἦν ἀῤῥαδὼν τοῦ Πνεύματος καὶ νῦν, οὐχ
ἂν συνέστη «b βάπτισμα, οὐχ ἂν ἁμαρτημάτων
ἄφεσις ἐγένετο, οὐχ ἂν δικαιοσύνη xal ἁγιασμὸς, οὐχ
ἂν νἱοθεσίαν ἑλάόομεν, οὐχ ἂν μυστηρίων ἀπελαύσα-
ptv* σῶμα γὰρ χαὶ αἷμα μυστιχὸν οὐκ ἄν ποτε γέ-

νοιτο τῆς τοῦ Πνεύματος χάριτος χωρίς ' οὖχ ἂν le-.

ῥέας ἑσχήχαμεν. Οὐδὲ γὰρ ταύτας δυνατὸν τὰς χει-
ροτονίας ἄνευ ἐχείνης τῆς ἐπιφοιτήσεως Υίνεσθαι.
Καὶ ἄλλα δὲ πολλὰ ἔχοι τις ἂν εἰπεῖν τῆς τοῦ Πνεύ»
µατος χάριτος σύμδολα. Ὥστε xal σὺ ἀῤῥαθῶνα τοῦ

ἐρεῖς; Ἁλλ' οὐχ οἷόν τε. ἍΆλλον γὰρ ἂν εἰπὼν σφαι»
ροειδῆ τὴν γῆν, xal χῶνον τὸν οὐρανὺν ὄντα, xév-
τρου λόγον πρὸς ἐχείνην ἔχειν τὴν σφαῖραν, f] τὸν
λαμπρὸὺν ὀφθαλμὸν τουτονὶ τῆς ἡμέρας τὸν Ίλιον,
οὐκ οἴχοθεν, ἁλλ᾽ Ex τῆς σελήνης λέγων ἔχειν τὸ
φῶς δόξαις ἄν τισί τι λέγειν ἴσιως, f) τὰ τοιαῦτα.
Καὶ παρίηµι λέγειν νῦν, ὅτι οὐχὶ οὐσία τοῦ θεοῦ,
οὐδὲ ἡ ὑπόστασίς ἐστι «b διδόµενον. 0Οὐδ' ἑχείνων
οἱ µετέχοντες πεφύκασιν ὅλως µετέχειν. ἀλλὰ τῆς
χάριτος xal τῆς ἑνεργείας. Aib xat ἐχεῖνο δίδοται
ἡμῖν, ὃ χαὶ λαμθάνοµεν τῇ δυνάµει τοῦ Ώνεύμα-
τος, οἱ θεολόγοι καὶ τοῦτό φασι. Τοῦτο τοίνυν οὐ
προτίθηµι νῦν τέως, χαίτοι γε χαὶ χοινὸν ἀξίωμα
πάλαι τῆς Ἐκκλησίας Χριστοῦ. Ὅτι τε ἰχανῶς
ἡμῖν, xai διὰ πολλῶν ἐν τοῖς φθάσασιν εἴρηταί τε
xai ἀποδέδειχται ταῦτα, χαὶ ἵνα μὴ συχοφαντῄσῃς

dudo αὖθις, ὅτι τὰ àv ἀρχῇ ζητούμενα λαμθάνοµεν

ὡς ὁμολογούμενα, Οὕτω xal γὰρ fj oh θεολογία τε
xal σοφία περὶ τῶν ἀξιωμάτων ὅ,ασχοπεῖται, ζη-
τούμενά τε ταῦτα, xat οὐχ ὁμολογούμενά τε xal χεί-
µενα φανταζομένη καχῶς. Κείσθω μὲν οὖν τοῦτο,
ἐχεῖνό γε ur," ἐρέσθαι τέως ἐνταῦθα τὸν φιλόσοφον
βούλομαι. Καὶ εἰ ὁ τοῦ Πνεύματος ἀῤῥαθὼν fj οὐσία
xal fj ὑπόστασίς ἐστι τοῦ Πνεύματος, ὡς ἂν αὐτὸς
φαίης. ἀλλ οὐχ fj χάρις καὶ ἡ ἑνέρχεια, πώς ἔστιω
ἀῤῥαδών; Καὶ ποῖον ἄρα ἐστὶ τὸ ὅλον, οὕτινος ἀῤῥα-
6ών ἐστιν ὁ ἀῤῥαθὼν, ὃν σὺ λέγεις αὐτὴν τὴν οὐσίαν
xa τὴν ὑπόστασιν εἶναι τοῦ Πνεύματος; 'U μὲν γὰρ

Πνεύματος ἔχεις * xal νέχρωσιν ἀπέθου. ψυχῆς, χαὶ Ὁ. ᾿Απόστολος ἀῤῥαθῶνα τοῦ Πνεύματος sine τοῦτο

πῄήρωσιν λογεσμῶν καὶ τὸν ἀκάθαρτον ἀπεδύσω βίον,

Ἀχούεις, Γρηγαρᾶ, xa ἁποστόλων, τῶν φιλοσό-
qv φημὶ xol σοφῶν τουιωνὶ τὴν. ἀληθινὴν xal
πρώτην σοφίαν, ὅσα περὶ τοῦ ἁῤῥαδῶνος xal τῆς
ἁπαρχῆς τοῦ Πνεύματος τοῦ θείου φιλοσοφοῦσιν, οὐ
«εχνικαῖς ἐπιστήμαις καὶ µεθόδοις ἀνθρώπίνης σοφίας
ταυτὶ διδαχθέντες, ἀλλ) ἑπόπται χαὶ μέτοχοι χρηµα.:
τίσαντες τῆς τοῦ θεοῦ φυσιχῆς δόξης xal χάριτος, xal
τοῦ μεγαλείου ἐχείνου μετὰ Πέτρου qr pi xat τῶν υἱῶν
τῆς βροντῆς, εἰ δὲ βούλει xaX παντὸς τοῦ προὔχοντος
τάγματος ti) ἀποστόλων, τῆς µαχαρίας ὁμοῦ δωδεκά-
δος ἐν εἴδει πυρἰνων τότε γλωσσῶν τὴν ἐξ ὕψους ἑνδε-
ξυχύτων δύναμιν .χατὰ τὴν μεγάλην πρὸς αὐτοὺς τοῦ
Σωτῆρος ἐπαγγελίαν, δι ὃς κόσμον χαταφωτἰσαντες

καὶ ἁπαργῖν τοῦ. Πνεύμάτος "δ"ομεν vàp, φη σὲ,
τν ἀπαρχήν " οἱ δὲ τοῦτον ἐςηγούμενοι θεο)όχοι,
χαθάπερ fjxousac, xal ἀπαρχὴν τῶν αἰωνίων &ya-
θῶν, xal ἁῤῥαθῶνα, xal δαχτύλιον, xal µέρος τοῦ
ὅλου, χαὶ πιασὸν ὑπὲρ. τοῦ προσδοχωµένο» παντὺς,
xai ἀσφαλῆ φασι τοῦτον ἁῤῥαθῶνα, "Αμα δὲ xai µε»
ΡισθΏναι τοῦτον πᾶσι παρὰ τοῦ δεδωχότος φασὶν
ἁποστόλοις xal διδασχἀάλοις, xai τοῦτον αὖι ιτ ἐν
ἐχείνοις ἑνηργηχέναι' τε, xal .ἐνεργεῖν πάντα τὰ
xatw& xal ὑπερφυᾶ, xai Θεῷ δυνατὰ µόνῳ. Την δὲ
οὐσίαν xai τὴν ὑπόστασιν τοῦ Πνεύματος ἀμήχανον
ἀῤῥαδῶνα τινὸς εἶναι. τίνος xai γάρ; ἀλλ οὐδὲ
µέρος τοῦ ὅλου ’ οὔτε Ὑὰρ µερίζεται xav' οὐσίαν
χα ὑπόστασιν ὁ θεός * ἀλλὰ xal ἑχάστη τῶν θεαρ

1079

PHILOTHELU (P. PATRIARCH/AE

γικῶν ὑπρστάσεων τέλειός ἔστι θιὸς, καὶ Ünsptt- A τὸ πλήρωμα κατῴκησε τῆς θεότητος, ὥσπερ xat"

Ahe, xai ἀμέριατος. Λέγε τοιγαροῦν, ὦ φιλόσοφε,
καὶ ὁρίζου, καὶ συλλογίζου, καὶ συµπέραινε ταῖς
cal; ἐπιστημονιχαῖς µεθόδοις, eU γε καὶ δύναιο, ὧν
ἡμεῖς ἀμαθεῖς οἱ τοῦ Εὐαγχελίου τε χαὶ σχηνοποιῶν
καὶ ἁλιέων μαθηταὶ, πῶς δύναται τὰ τοιαῦτα xal
εἶναι καὶ λέγεσθαι, ἵνα χάὶ αὑτός που μετὰ Νικοδή-
µου τοῦ πάλαι νυχτερινοῦ μαθητοῦ παρὰ τῆς abto-
σοφίας ἀχούσῃς, Σὺ 1 ὁ τῆς τῶν οὑραγίων σω-
µάτων κινήσεως, xal τῶν μετεώρων, ὡς ἂν αὖ-
τὸς εἴποις, φρογτιστὴς καὶ δηµαγωγύς. Καὶ ταῦτα
οὗ γινώσχεις; μᾶλλον δ᾽ ἐχεῖνος μὲν ἀπὸ νυχτερινοῦ
τῆς ἡμέρας xal τοῦ φωτὸς xai µαθητὴς xal υἱὸς xa-
λῶς Ὑἐγονεν, ἀπὸ τοῦ γράµµατος ἀναδὰς ἐπὶ τὸ
Πνεῦμα ταχέως, xal τῇ ἑνυποστάτῳ Θεοῦ σοφίᾳ τὴν

οὐσίαν ὅλος, χαὶ καθ) ὑπόστασιν ὅλος ὁ μονογενλς
Υἱὸς τοῦ θεοῦ, οὕτω δὲ xal χατὰ τὰς δυνάµεις xal
τὰς φυσικὰς ἑνεργείας ὅλος, xal ὅσα δηλα2ᾗ θεω-
ρεῖται θεολογούµενα, χαὶ ὑμνούμενα περὶ τὴν θείαν
οὐσίαν, ἃ καὶ ἄθροισμα, χαὶ πλήρωμα τῆς θεότητος
οἱ θεολόγοι φασίν. "Hyat; δὲ xavà τὸν εὐαγγελιστὴν
Θεολόγον, "Ex τοῦ «ηρώματος αὐτοῦ πάντες éAd-
6υμµεν. Ὅπερ ὃ αὑτὸς ἀναπτύσσων θεῖος Χρυσόστο-
pos, οὐ µεθεχτήν φησιν ἔχειν τὴ» δωρεὰν, ἀλλ αὐ-
τοπηγὴ xai αὐτορίζα ἑστὶν πάντων τῶν καλῶν,
αὐτηζωὴ xat αὐτόφως καὶ αὐτοαλήθεια, οὐχ Ev ἑαυτῷ
συνέχων τῶν ἀγαθῶν τὸν πλοῦτον, ἀλλὰ χαὶ εἰς τοὺς
ἄλλους ἅπαντας ὑπερθλύζων αὐτὸν, xol μετὰ τὸ
ὑπερθλύσαι μένει ὡς πλήρης, χαὶ οὐδενὶ ἑλαττούμι-

ἀληθινὴν xal πρώτην σοφίαν µυσταγωγηθεὶς, χαὶ B voc Ex τῆς εἰς ἑτέρους χορηγίας, ἀλλ᾽ ἀεὶ πηγάζων,

ἀντὶ Φαρισαίου xal νομικοῦ μαθητῆς xai ὁπαδὸς
ἀναδειχθεὶς τοῦ Χριστοῦ - σὺ δὲ τῇ σχιᾷ παρακαθί-
µενος ἔτι xal τῷ γράμματι, μᾶλλον δὲ xol τοὺς τύ-
πους xai τὴν ἀλήθειαν ὁμοῦ ξιαστρέφων ἑχὼν,
ox ἄν ποτέ τι χαίριον εἴποις, οὐδὲ τοῦ Πνεύματος
ἄξιον.

Αλλὰ δεῦρο xal τοῦ μυστηρίου τὸν λόγον ἑχπαι-
δεύου χαὶ αὖθις παρ᾽ εὐαγγελιστῶν τε xal ἀποστο-
λιχῶν, xai τῶν τούτων ἑἐξηγητῶν τε xal θεολόγων,
μᾶλλον δὲ ἀντὶ σοῦ πάλιν οἱ τὰ Gk διαδεξάµενοι
ταῦτα, xal ἁχούειν xal συνιέναι δυνάµενο;. Κατ
υὐσίαν μὲν οὖν καὶ ὑπόστασιν, ὥσπερ ἄγνωστός το
x1i ἄῤῥητος, οὕτω δὴ xal ἀμέριστος xat ἄληπτος 6
Θεός * χαὶ τοῦτο χοινὸν ἀξίωμα. τῆς εὐσεθοὺς ἡμῶν

πἰστεως * κατὰ δὲ τὴν φυσιχὴν αὑτοῦ χάριν xal ἑνέρ- C

γειαν, xal την παντοδαπὴν τῶν αὐτῷ φυσικῶς προα-
όντων θείαν πρόοδον, xal ποικίλην µετάδοσ.ν xal
µερίζεται πολυειδῶς ὁ ἀμέριστος, xal ποιχ[λλεται ὁ
ἁπλοῦς, ὥσπερ 6h χαὶ ῥητὸς xal ληπτὸς διὰ φιλαν-
θρωπίαν ἔστιν ὣς γίνεται. Πανταχοῦ μὲν ὅλος παρὼν,
"καὶ ὑπὲρ τὸ xdv ὧν, χαὶ οὐσίᾳ καὶ ὑποστάσεσι, καὶ ὃν-
νώμει xal ἐνεργείᾳ, ἀμέριατος γὰρ ὁ αὐτὸς κατὰ πάντα
καὶ εἷς, σωζοµένης ἑχάστῃ τῶν θεαρχικῶν ὑποστά-
σεων ἀσυγχύτου δηλονότι τῆς Ι[διότητος ᾽ ἓν γὰρ
ἀληθῶς καὶ τρία τὰ πρεσχυνούµενα * µερίζεται δὲ
καὶ πο:κίλλεται, xal καλεῖται διαφόροις ὀνόμασι,
va µεταδίδοται xav! ἐχεῖνο δηλονότι, καθὸ xai ῥή-
τός ἐστι διὰ φιλανθρωπίαν, xal ληπτός τε χαὶ µε-
ριστὸ», τὴν φυσιχὴν δύναμιν φημὶ xal ἐνέργειαν
xai χάριν. Ὃθεν καὶ Ἰωάννης ὁ τὴν γλῶτταν χρυ-
σοῦς τὴν εὐαγγελιχὴν ἐξηγούμενος ῥῆσιν ἑχείνην,
«hy λέγουσαν, Οὐκ ἐκ µάτρου δίδωσυ’ ὁ θεὸς τὸ
Πνεῦμα, Ἡμεῖς Υὰρ πάντες, φησί, µέτρῳ τὴν ivép-
γειαν τοῦ Πνεύματος ἑλάδομεν. Πνεῦμα vp ἐνταῦθα
τὴν ἑνέργειαν λέγει. Αὕτη Τάρ ἔστιν fj µερ:ζομένη.
Οὗτος δὲ ἁμέτρητον ἔχει xol ὁλόχληρον πᾶσαν thv
ἑνέργειαν. El δὲ ἡ ἑνέργεια ἀμέτρητος, πολλῷ μᾶλ-
λον fj οὐσία. 'Opd; xoi τὸ Πνεῦμα ἄπειρονς Ὁ τοί-
vov πᾶσαν τοῦ Πνεύματος δεξάµενος τὴν ἑνέργειαν,
ὁ τὰ τοῦ θεοῦ εἰδὼς, ὁ λέγων, Ὁ ἠκούσαμεν Aa Aov-
pev, xal ὃ ἑωράκαμεν μαρευροῦμε», πῶς ἂν εἴη
δίχαιος ὑποπτεύεσθαι; Αν μὲν οὖν τῷ δεσποτιχῷ
ναῷ, καθά δήπου xai Παῦλός φησιν à μέγας, ἅπαν

χαὶ πᾶσι τούτων μεταδιδοὺς τῶν χαλῶν, ἐπὶ τῆς
αὐτῆς μένει τελειότητος. "O δὲ ἐγὼ φέρω, µεθεχτόν
ἐοτι. Hag! ἑτέρου γὰρ Έλαδον αὐτὸ, xal ptxpóv τι
τοῦ παντὸς, xai οἱονεὶ σταγὼν εὐτελῆς πρὸς ἄθνσ-
σον ἄφατον, χαὶ πέλαγος ἄπειρον. "Ev δὲ τῷ εἰς τὸ
ἅγιον Ι]νεῦμα λόγῳ πάλιν ἆ αὐτὸς μέγας τῆς "Ex-
χλησίας διδάσχαλος τοιάδε φησί. Τοῦτο τὸ σῶμα τὸ
Δεσποτιχὸν, xal ἡ σὰρξ ἡ ἁγία λαθοῦσα τοῦ ἁγίου
Πνεύματος τὴν ἑνέρχειαν, οὐκ ἔλαθεν ὡς ἐπὶ τῶν
ἀπορτόλων καὶ τῶν προφητῶν µίαν χάριν ἣ δευτέ-
paw. Άνθρωπος γὰρ πάντα χωρῆσαι οὗ δύναται.
Δι) λέχει Παῦλο.. Mi πάντες ἁπόστο.οι, Mh
πάντες προφηται; Mi) πάντες χαρίσματα ἔχον-
σι’ laudcor ; Ἐφ ἡμῶν γὰρ µερίξεται τὰ δῶρα,
iy δὲ τῇ σαρχὶ τοῦ Χριστοῦ ὅλα τὰ χαρίσματα, ὅλαι
αἱ δωρεαὶ σαν χατὰ τὴν τῆς σαρχὸς οὐσίαν. Καὶ
πρόσεχε. Ἐπλήρωσε πρῶτον τὸν ἴδιον vaby πάσης
χάριτος. Εἶχε χάρισμα νοσοῦντας ἰᾶσθαι, δαίµονας
ἐχδάλλειν, νεχροὺς ἐγείρειν, προφητεύειν, τὰ τῆς
ἀλτθείας ἐργάζεσθαι, πάντα ἑἐδύνατο, xaX εἴχε τῶν
χαρισµάτων τὸ πλήρωμα, ἀφ᾿ οὗ ἐπληρώθη fj σὰρξ
à Δξσποτιχὴ πάντων τῶν χαρισµάτων. Χρεία δι ἂν
πάντως ἡμᾶς λαμδάνειν Ex µέρους ὡς ἀτὸ δεξαμενῆς
ἁπὺ τοῦ Κυριαχοῦ σώματος χορηγεῖται xal ἆπο-
στόλοις xal προφήταις ' ἐξ αὐτοῦ Ἰωάννης ἐμαρ-
εύρει, ὅτι ἐν' αὐτῷ δ.Ίον «à. απ Ιήρωμα, xax Παῦλος,
Ἑν ᾧ xatQ«nos πᾶν có π.Ίήρωμα τῆς θεότητος
σωματικῶς. Ox εἶπεν ἁπλῶς, Ἐν ᾧ χατῴχησεν ἡ

D θεότης, ἀλλὰ, €Ó π.Ἰήρωμα τῆς θεόσητος, τουτέστι

πᾶσα ἡ δωρεὰ τῆς θεότητος. Καὶ ἵνα μὴ τις νοµἰσῃ,
ὅτι iv τῷ Θεῷ Λόγῳ χατῴκησε, λέγει, "Er dp xa-
εῴχησε πᾶν τὸ π.Ίήρωμα τῆς θεόεητυς σωμµαει-
κῶς. Ἑν τῇ σαρχὶ αὐτοῦ πᾶν τὸ πλήρωμα, σοφίας,
συνέσεως, ὀννάμεως, σηµείων πάσης ἑνερχείας.
Λοιπὺν ἀπὸ τοῦ πληρώματος δανειζόµεθα «πάντες.
Μαρτυρεῖ Ἰωάννης 6 Βαπτιστὴς, Κἀγὼ οὐχ ᾖδευ
αὐτόν, ἀἁ 1.1’ ὁ χέµγας µε Baxci(sivr, ὀκειός pot
εἶπεν, "Eg" ὃν ἂν ἴδοις τὸ Πνεύμα καταδαῖνον
xal ué&vor. Οὐκ εἶπε, Χαριζόμενον αὐτῷ δῶρο» kv,
ἀλλὰ, µένον δ.ον, οὗτός dct ὁ βαατίζων ἐν
Πνεύμαει ἁγίφ. Elsa βουλόµενος δεῖξαι ὁ Ἰωάν-
νης, ὅτι οὐχ ὡς ἄνθρωπος ἔλαδε χάριν ὁ Σωτὴρ,
λέχει * Οὐκ àx μέτρου δίδωσιν ὁ θεὸς có. Πνεῦμα.

1081

CONTRA GREGORAM ANTIRRHETICORUM XI.

0 Ilathp ἁγακᾷ τὸν Ylór, καὶ πάντα δέδωκεν A στὴν Ἰωάννην παράγοντος ἤχουσας ἐχείνψ pgaptu-

ἐν τῇ χειρὶ αὐτοῦ. Ἡμεῖς οὖν πόθεν λαμδάνοµεν :
Καὶ ἐχ τοῦ πληρώματος αὐτοῦ ἡμεῖς πάντες ἑλάδο-
μεν. Ἐχεῖνος τὸ πλήρωμα. Ἡμεῖς ἐκ τοῦ πληρώ-
. pasos. πῶς: ἀφ οὗ ἐπλήρωσε τὴν Δεσποτικὴν
σάρχα, ἀπ αὐτῆς ἦντλει ὡς ἀπὸ πηγῆς, xat ἐδά-
νειζε τοῖς ἀνθρώποις τὴν δωρεάν. Τίς οὖν ἔστιν
αὕτη ἡ δωρεὰ. xal ἡ χάρις τοῦ Πνεύματος καὶ f ἑνέρ-
γεια, Γρηγορᾶ, ἡ πληρώσασα τὸν vaby ἐχεῖνον, τὸ
Δεσποτιχόν φηµι σῶμα; "Apa fj οὐσία, xatd) ὑπό-
στασίς ἔστι τοῦ ἁγίου Πνεύματος ;

Καὶ μὴν ὁ διδάσχαλος οὐ βούλεται τοῦτο. Ἐφ'
ἡμῶν vXp, φησὶ, µερίζεται τὰ δῶρα. Ανθρωπος
Υὰρ πάντα χωρῆσαι οὐ δύναται. Ἐν δὲ τῇ σαρχὶ τοῦ
Χριστοῦ ὅλα τὰ χαρίσματα, ὅλαι αἱ δωρεαὶ σαν.
A χαὶ διερμηνεύων ἑξῆς, Ἐἶχε χάρισμα, φησὶ, νο-
σοῦντας ἰᾶσθαι, δαίμονας ἐχδάλλειν, νεχροὺς ἐχγεί-
ῥειν, χαὶ ὅσα ἑξῆς. "Άλλως τε χαὶ fj οὐσία xai ἡ
ὑπόστασις τοῦ Ηνεύματος µία, χαὶ οὐ πολλαὶ, τὰ
δὲ οὐ πολλὰ µόνον, ἀλλὰ χαὶ διαφέροντα ἀλλέλων.
"Axav Υὰρ τ) πλήρωμα τῆς θεότητος ouv τῷ "Amo-
στόλῳ xai ὁ χρυσοῦς οὗτος διδάσκαλος λέγει ταῦτα,
χαθάπερ Ίχουσας * xal ὅτι οὗ πάντες προφῆται,
οὐδὲ διδάσχαλοι, οὔτε πάντες χαρίσματα ἔχουτιν
ἰαμάτων, xai ὅτι ἀφ᾿ οὗ, φησὶν, ἐπλτρώθη τούτων
ἡ Δεσποτιχὴ σὰρς, ὥσπερ ἀπὸ πηγῆς Άντλει καὶ
ἐδίδου xal ἀποστόλοις χαὶ προφήταις ἐχείθεν. Πῶς
ἂν οὖν οὐσία καὶ ὑπόστατσις εἴη τὰ θεῖα ἐχεῖνα χα-
ῥίσματα, τὰ χαθάπερ ἀπ) δεξαμενῆς ἀντλούμευα
τῆς Δεσποτιχῆς σαρχὺς χάὶ χορηγούµενα τοῖς ἁγίοις;

᾽Αλλὰ μὴ σχέσις bett ταῦτα xal οὐχὶ πράγματα,
καθάπερ ἔφης, fj χτίσµατα; Περὶ μὲν οὖν τῆς σχέ-
σεως αὗτόθεν κατάλαβε. 0ὐδὲ γὰρ σχέψιν ἄν τις
εἴποι φιλὴν τὸ πλήρωμα τῆς θεότητος, ὃ χατῴχησεν
iv τῷ Χριστῷ σωματιχῶς, χαὶ ὅθεν ὡς ἀπὸ πηγῆς
ἀντλῶν ἑχορήχει xax ἁποστόλοις χαὶ προφήταις, χα-
(άπερ ἤχουσας. Καὶ Μάξιμος δὶ 6 μέγας τῷ Πύῤῥῳ
διαλεγόµενος, χαθάπερ ἤχονσας, οὐ σχέσιν, ἀλλὰ
πρᾶγμα thv τῆς θεότητος φυσιχὴν ἑνέργειαν ἔφη-
σεν, 008 ἐχείνου πρὸς τοῦτό Ye ἀνεειπόντος, ὡς xal
παρὰ τοῖς ἐχθροῖς ὁμολογούμενον, εἰ xai f) χρΏσ.ς
τῆς ἐνεργείας Άδη xat σχέσις ὄντως ἐστὶν, xal ἑνέρ-
γεια παρὰ τῶν θεολόγων εἴρηται, χαθὰ 6h χαὶ εἰ-
πόντες ἕφθημεν. Πρὸς δὲ τὸ χτίσµα τί ἂν εἴποιμι;

Πλήρες $plv τό τε σύγγραμμα καὶ ó σύλλογος χέ- ,

qov τῶν totoócov ἐρεσχελιῶν τε xat παραληρημά-
των, καὶ μιχροῦ xal τοῖς ναυτιῶσι xal {λιγγιῶσιν
ἑοίκαμεν ὑπὸ τῆς συχνῆς ἀηδίας, καὶ τοῦ συνδυα-
σμοῦ τῶν τὰ τοιαῦτα συνεχῶς ἐξεμούντων. Ἡρῶτον
μὲν γὰρ ἐχεῖνο γελοῖον, μᾶλλον δὲ xal φρίχης xal
συστολής οὐ τῆς τυχούσης ἄξιον ἂν εἴη, τὸ χτίσµασι
φιμᾶσθαι «bv δεσποτιχὸν ναὺν τολμᾷν λέγειν, xol
ἅπαν «b πλήρωμα τῆς θεότητος τὰ κτίσματα φά-
σχειν, xal ταῦτα τῇ ὑποστάσει τοῦ Θιοῦ Λόγου xal
τοῦ Πνεύματος xa0' ὑμᾶς συνταττὀμενά πως καὶ
ουναριθµούμενα, τὴν τε Δεαποτιχὴν σάρχα πληροῦν,
χάκεῖθεν ὡς ἀπὸ κηγῆς προϊόντα, τῶν ποιχίλων xot
παντοδακῶν χαρισµάτων ἀποστόλους tt xat προφή-
«ας πλτροῦν. Εἶτα xal τοῦ διδασχάλου τν Βαπτι-

ροῦντα xal λέγοντα, ὅτι "O xáépyac βαπκείζλιν,
ἐχεῖνός po« εἶπεν, 'Eg' ὃν ]ᾶν ἴδοις τὸ Πνεῦμα
καταδαῖνυν καὶ µένον. Ὁ δὴ xai σαφηνίζων αὐτὲς
6 διδάσχαλος αὖθις, Οὐὑκ εἶπε, Quoi, χαριζόµενον
αὐτῷ δῶρον lv, ἀλλὰ µένον ὅλον, EI" ὥσπερ ἐπί-
endec ἁπάγων σε τῆς τῶν χτισµάτων ὑπονοίας ὁ
διδάσκαλος, xal δειχνὺς δει τὰ δῶρα ταῦτα τοῦ Πνεύ-
µατος τὰ φυσιχὰ τοῦ θεοῦ ἔστι͵ xat διὰ τοῦτο xal
Πνεῦμα ἅγιον εἴρηται, τὸν Εὐαγγελιοτὴν Ἰωάννην
ἑφίστησιν οὕτω λέγων ’ Εἶτα βουλόμενος δεῖξαι ὁ —
Ἰωάννης, ὅτι οὐχ ὡς ἄνθρωπος ἔλαδε χάριν ὁ Σω-

tho, λέγει’ Οὐκ ἐκ µέερου δίδωσιν d θεὸς τὸ
Πνεῦμα, χαλ, "Ex toU zAnpouatoc αὐτοῦ ἡμειῖς

πάντες &Ad6ousv. "Exelvog τὸ πλήρωμα, iuto

ix τοῦ πληρώματος. Πῶς; ἀφ΄ οὗ ἑἐπλήρωσε τὴν

Δεσποτιχὴν σάρχα, ἰξ αὐτῆς Ίντλει ὡς ἀπὸ πηγῆς,

xat ἑδάνειξε τοῖς ἀνθρώποις τὴν δωρεάν.

Ορᾶς, ὦ φιλόσοφε, ὅτι τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιόν clot
ταῦτα, χατὰ τὰς φυσιχὰς θείας ἑνεργείας, xaX τὰ
χαρίσματα μεριζόµενον ἀμερίστως xat ἁποστόλους
xai προφήτας, xai διδασχάλους χειροτονοῦν δι’ αἱ-
τῶν, ἀλλ᾽ οὐ χτίσµατα ; El δὲ τὸ Πνεῦμα ταῦτά ἐστι,
χαθάπερ οὖν xai ἔστι, τῷ δὲ εἰς τὸ ἅγιον Ινεῦμα
βλασφημοῦντι οὐχ ἀφεθήσεται οὔτε Ev τῷ vov αἰῶνι,
οὔτε bv τῷ μέλλοντι, Δεσποτιχὴ τοῦτό φησιν ἀἁπό-
φασις, τὸ ἑξῆς αὐτὸς ἂν εἴη σχοπεῖν δίχαιος. Αὐτὸ
γάρ εἶσι τὰ τῆς θείας φύσεως ἰδιώματα, τὰ quate
φῶς τῷ ἁγίῳ Πνεύματι προσόντα χαρίσματα, περὶ
ὧν ὁ µαχάριος Παῦλος Κορινθίοις ἔλεγε γράφων,
ὅτι Πάντα ἐνεργεῖ τὸ iv xa) «à αὐτὸ Πνεῦμα, δι-
αιροῦν ἰδίᾳ ἑκάστῳ καθὼς βού.εται. Καὶ οὗτός
ἑατιν ὁ ἁῤῥαθὼν xol ὁ δαχτύλιος, xal ἡ ἀπαρχὴ,
καὶ τὸ µέρος τοῦ ὅλου τὸ χαταμερισθὲν ἁποστόλοις
τε xal προφήταις xai διδασχάλοις, xal παντὶ πνευ-
ματικῷ πληρώματι, δι οἆ πάντες εἰς ἑπίγνωσιν
ἀληθείας xal θεογνωσίαν, xa* θεῖον φωτισμὸν ἀνειλ-
χύσθτμεν. "Ὅπερ ἀρχὴν «τῆς ἑαυτοῦ φανερώσεως
xa πρὺς ἡμᾶς ἐπιδημίας λαθὸν διὰ τῆς ὁμοθέου σαρ-
xbe τοῦ θεοῦ Λόγου, εἶτα xai μετὰ τὴν αὐτοῦ πρὺς
οὐρανοὺς ἄνοδον xal ἀποχατάστασιν, εἰς Σ,ὧν ἄνω-
θεν κατιὸν, xal χορείας ἁποστόλων ἀρξάμενον, Ó
φησί τις τῶν σοφῶν θεολόγων xai μελῳδῶν, ἐξ αὐ-
τῶν κατὰ µέθαεξιν τοῖς πιστοῖς τὴν χάριν ἑφή-
πλωσεν.

'AXX ἴσως ἑἐρεῖς, ὡς οὐ περὶ τοῦ θείου φωτὸς τῆς ΄
µεταμορφώσεως, οὐδὲ περι τῆς χατὰ τὴν Πεντηχο-
ατὴν ἐπιδημίας τοῦ θείου Πνεύματος, εὐαγγελιαταῖς
τε χαὶ ἀποστόλοις εἴρηται πάντ᾽ ἐχεῖνα, καὶ αὐτῷ
enu: τῷ αεπτῷ Βαπτιστῇῃ. Περὶ ὧν δήπου xat Ἰωάν-
νης ὁ τὴν γλῶτταν Χρυσοῦς ἄρτι τὸν πολὺνλὲ ποιεῖτο
λόγον. Διὸ καὶ τοῦτον αὐτὸν ἀναγχαῖον σὺν τῷ µε-
γάλῳψ χαὶ αὖθις παρελθεῖν Παύλῳ, xai δείξαντα τὰ
xai λόγοις ἱεροῖς, χαὶ ἀσχήσει xaX χρόνῳ xal µελέτῃ
χαὶ πείρᾳ, xal πρὸ τούτων ἁγίου Πνεύματο: χάριτι
προρητικῶς τε xal ἀποστολικῶς αὐτῷ ἐγνωσμένα,
τὰ ῥηθέντα δ.ὰ πολλῶν οὕτως ἐπισφρἀαγίσαι. Τὰ γὰρ
πρὸς Κόρινθίους Ἱεγραμμένα τῷ 'Acootéup exc
πούμενος, Ἠμεῖς, qnoi, πάντες ἀ αχεχαλυμμένψ

l5.

PHILOTHEI CP. PATRIARCHAÉE -

1oet

προσώπῳ τὴν δόξαν Κυρίου κατοπτριζόµενοι, οὐ τὴν Α τὸ πῦρ Παῦλον περ'λάμφαν τὴν μὲν αἴσθησιν τῆς

παυομένην ἑἐχείνην, ἆλλὰ την µένουσαν, τὴν αὐτὴν
εἱλόνα μεταμορφούμεθα ἀπὸ δόζης εἰς δόξαν, χαθᾶά-
περ ἀπὸ Κυρίου Πνεύματος. Καὶ µετ' ὀλίγον :ΤΙ δέ
ἐστι την « δόξαν Κυρίου χατοπτριζόµενοι, τὴν αὖ-

τὴν sixóv& μεταμορφούμεθα; » Σαφέστερον μὲν

τοῦ:ο ἐδείχνυτο, fjvlxà τῶν σημείων τὰ χαρίσματα
ἑνήργει. Πλὴν οὖδὶ vov δύσχολον αὐτὸ χατιδεῖν τῷ
T3100; ὀφθσλμοὺς ἔχοντι. Ὁμοῦ τε: γὰρ βαπτιζό-
psÜa. xa! ὑπὲρ τὸν Ίλιον dj doyh λάμπει, τῷ Πνεύ-
Κατι Χαθαιρομένη. Καὶ οὗ µόνον ὁρῶμεν εἰς τὴν
δαν τοῦ θΘεὀῦ, ἀλλὰ καὶ ἐχεῖθεν δεχόµεθά τινα
αἴγλην. Ὥσπερ vip εἰ ἄργυρος χαθαρὸς πρὸς τὰς
ἀχτῖνας χείμενος, καὶ αὑτὸς ἀχτῖνας ἐχπέμφε:εν οὐχ
ἀπὸ τς οἵχείας φύσεως µόνον, ἀλλὰ xal ἀπὸ τῆς

ὄψεως αὐτοῦ ἡμαύρωσε, τοὺς ὀὲ ὀφθαλμοὺς τῆς xap-
δίας ἐφώτισεν. Οὐ γὰρ χωρεῖ σαρχὸς ὅρασις ἐχείνου
τοῦ φωτὸς τὴν δύναμιν, Τοῦτο th πὺρ ὤφθη Μωῦσῆ
ἐν τῇ βάτφ. Τοῦτο lv. εἴδει ὀχήματος τὺν Ἠλίαν ix
τῆς γῆς ἀνήρπασε. Τούτου τοῦ πυρὸς τὴν ἐνέργειαν
ζητῶν ὁ µαχάριος Aa615 ἔλεχε, Δοχίμασόν µε, Ko-
pie, xal πείρασόν µε. Πύρωσον» τοὺς νεφρούς
µου καὶ τὴν καρδίαν µου. Τοῦτο τὸ «ip τὴν xap-
δίαν Κλεύπα xal τοῦ σὺν αὐτῷ ἐθέρμανε, λαλοῦντος
τοῦ Σωτῆρος αὐτοῖς μετὰ τὴν Ex νεκρῶν ἀνάστασιν.
Καὶ οἱ ἄγγελοι δὲ καὶ τὰ λειτουργιχὰ πνεύματα τού-
εου τοῦ πυρὸς µετέχουσι, κατὰ τὸ γεγραμμµένον, ο
ποιῶν τοὺς ἀγγέ.ους αὐτοῦ «γεύματα καὶ τοὺς
«ειτουργοὺς αὐτου Xvpóc φλόγα. Τοῦτο τὸ πρ

λαμπτδόνος τῆς ἠλιαχῆς, οὔτῶ καὶ Cuxn χαθαι- B τὴν ἐν τῷ ὀφθαλμῷ δοχὸν καταχαῖον, χαθαρὸν τὸν

βοµένη. xal ἀργύρου λαμπροτέρα γινοµένη, δέχε-
ται ἀχτῖνα ἀπὸ τῆς δόξης τοῦ Πνεύματος, xal ταύ.
την ἀντιπέμπει. Aib xal φησι, « Κατοπεριζόμενοι,
τὴν αὐτὴν εἰχόνα μεταμορφούμεθα ἀπὸ δύξης τοῦ
Πνεύματος εἰς δόξαν τὴν ἡμετέραν τὴν ἐγγινομένην,
καὶ τοιαύτην, ofav elxb; ἀπὸ Κυρίου Πνεόματος. »
Καὶ πάλω ' Πούλει σοι δείξω τοῦτο xa: ἀπὸ τῶν
ἁποστό'ων αἱαθητικώτερον; Ἐννόησον Παῦλον, οὗ
τὰ ἱμάτ'α ἑνήργει’ Πέτρον, οὗ αἱ σχιαὶ ἴτχυον' ob
yàp àv, tl μ] Βασιλέως ἔφερον εἰχόνα xal ἀπρότιτοι
ἦσαν αὐτῶν αἱ µαρμαρυγαὶ, τοσοῦτον τὰ ἱυάτια αὖ-
τῶν αἱ σχιαὶ ἑνήργησαν. Βασιλέως yàp καὶ τὰ ἰμά-
τια τοῖς 253130; ἔστι φρθερἀ. θέλεις ἰδεῖν «αἱ διὰ
τοῦ σώματος λάμπουσαν ταύτην; ᾿Ατενίσαντες,
φησὶν, εἰς τὸ πρόσωπον Στεφάνου, εἶδον ὡς πρόσω-
Tov ἀγγέλου. Αλλ οὐδὲν τοῦτο πρὸς τὴν ἔνδοθεν
ἁττράπτουσαν δόξαν. Ὅπερ yàp Μωῦσῆς ἐπὶ toU
προσώπου εἶχε, τοῦτο οὗτοι ἐπὶ τῆς φυχῆς περιέφε-
ρον ΄ μᾶλλον δὲ xaX πολλῷ πλέον. Τὸ μὲν γὰρ Μωῦ-
σέως αἰσθητιχώτερον fiv, τοῦτο δὲ ἀσώματον.
Τούτῳ συνῳδὸ xal Πασίλειος ὁ µέγας φιλοσοφῶν
περὶ τοῦ θείου τούτου φωτὸς, xal δεικνὺς ὡς αὐτὸ
τοῦτ᾽ ἐστὶ τὸ µέγα τῆς μεγάλης Τριάδος xal ἁπρόσ-
ttov φῶς ἡ φυσιχὴ τοῦ Πνεύματος ἑνέρχεια, ἣν ὁ
Χρ:στὺς πρότερον μὲν τοῖς λογάσι τῶν ἁποστόλων
ἐπὶ τοῦ ὅρους, ὕστερον 0 ἐν τῷ ὑπερῴῳ τοῖς δνο-
χαΐδεχα χατέπεμψεν dv εἴδει πυρίνων γλωσσῶν, 8
δη καὶ ἁγγέλους καὶ «οροφήτας xal ἀποστόλους δι

vouv ἀποχαθίστησιν, ἵνα τὸ χατὰ φύσιν ἁπολαθὸν
διορατιχὸν, μὴ τὸ ἓν τῷ ὀφθαλμῷ τοῦ ἀδελφοῦ χάρ-
qo; ὁρᾷ, ἀλλὰ διηνεχῶς τὰ τοῦ θεοῦ θαυμάσια χα.
τανοῇ, κατὰ τὸν λέγοντα ^ ΑποκάΊυφον τοὺς
ὀρθα.μούς µου, καὶ κατανοήσω τὰ θαυμάσια ἐν
τοῦ νόµου σου. Τοῦτο τὸ πὺρ δαιμόνων ἑἐστὶ φνγα-
δευτήριον, καὶ χαχίας πάσης ἀναλωτιχὸν, ἁμαρτίας
ἀναιρττιχὸν, ἀναστάσεως δύναμις, xol ἀθανασίας
ἑνέργεια, φνχῶν ἁγίων φωτισμὸς, χαὶ λογιχῶν ὃν-
νάµεων σὐύστασις. Τοῦτο χαὶ ἡμεῖς εὐξώμεθα φθά-
σαι xal εἰς ἡμᾶς, ἵνα πάντοτε ἐν τῷ φωτ) περιπα-
τοῦντες, µηδέποτε χἂν πρὸς βραχὺ προσχάδωμεν.

Ἐν δὲ τῇ xatà τὸν προφήτην ᾿Ισαῖαν ἐξηγήσει
τάδε φησίν * Ἡμέρα δέ ἐστιν αὕτη ἐν f| ἐπιλάμψει
ὁ θεὺς μετὰ δόξης, αὐτὴ fjv ποιεῖ ὁ τῆς δ.καιοσύνης
Ἠλιος, ὁ Κύριος ἡμῶν, ὁ διδάσχων περὶ ἑαυτοῦ ὅτι
ἕως ἑἐστὶν ἐν τῷ χόσµῳ φῶς τοῦ χόσµου teni, δὲ
καὶ παρῄνει ἑργάζεσθαι ἕως ἡμέρα ἑἐστί, Kol
πάλιν. Λογιζόμεθα δὲ ταῦτα ἐπαγγέλλεσθαι «οῖς
ἀξίοις τῆς ἀναπαύσεως, ἅτε πολλῶν μονῶν οὐσῶν ἐν
τῇ οἰκίᾳ 'οὔ Πατρὸς, xal διαφόρου χληροδοσίας
ἀποχειμένης àv τῇ vj. τῆς χληρονοµίας, fv χληρο-
γομήσουσιν οἱ πραεῖς. Τουτέστι εινὲς μὲν ἐν τῇ φαι-
δρότητι τῆς τοῦ θεοῦ ἐπιφανείας, τινὲς δὲ ὑπὸ τὴν
σχέπην τῶν οὑρανίων δυνάµεων ἀναπαύσονται. Καὶ
ἅλλοι ἐν τῇ δέξη τῇ ἀπὸ τοῦ φωτὸς, ὡς ἀπὸ χα πνοῦ
χαλυφθῄσονται. Ἰάχα δὲ αὑτῇ μὲν τῇ Σιὼν ἐκ-
λάμψει τὸ φῶς, τὰ δὲ περικύχλῳ αὑτῆς ἐπιλάμψει

Xb ^10? οἰχονομίαν τε χαὶ φιλανθρωπίαν Osoupyet py Νεφέλη ἡμέρας, ἥτις οὐχ ἄλλοθεν ἔχει τὴν γένεσιν 1

χαὶ φωτίᾷδι παρὸν, lv μὲν τοῖς ἀσχητιχοῖς αὐτοῦ
Ἀόχοις, Ὢ σύμφωνος χοινωνία νύμφης πρὸς τὸν
νυμφίον ! φησί. Miproat ταύτην, & τέχνον, µίµη-
o at, πρὸς μηδὲν ἕτερον ἀφορῶν 1) πρὸς τὸν εἰπόντα,
Dip ᾖ1θον βα.εῖν ἐπὶ τῆς γῆς, καὶ cl θἑλω, εἰ
δη ἀνήφθη; Ἔστι γὰρ πύρωσι; Πνεύματος, &va-
ζωπυροῦσα χαρδίαν, διότι ἄῦλον xal θεῖον πῦρ φω-
τίζειν μὲν ψυχὰς εἴωθε, xat δοχιµάζειν ὥσπερ ἅδο-
.. o? χουσἰου ἐν χαμίνῳ, χαχίαν δὲ ἀναλίσχειν ὥσπερ
ἀχάνθας καὶ χαλάμὴν. Ὁ yàp θεὸς ἡμῶν πῦρ κα-
τἁναλίσχον ἐστὶ, διδους ἐχδίχησιν ἐν φλογὶ πυρὸς
τοῖς μὴ εἰδίσιν αὐτὸν, xal τοῖς μὴ ὑπακούουσι τῷ
Εὐσγγελίῳ αὐτοῦ. Τοῦτο τὸ top ἐνήργησεν tv τοῖς
ἁποττέλοις, ἑνίχα 12.) c0 πυρίαις γλώσσαις. Τοῦτο

ἁπ᾿ αὑτοῦ τοῦ φωτός. Καὶ μετ ὀλίγα. "Omola τις
Tv κατὰ τὴν µεταμόρφωσιν τοῦ Κυρίου ἡ φωτεινὴ
νεφέλη τοὺς μαθητὰς περιστᾶτα.

Καὶ αὖθις Οὗτος τοίνυν ὁ λαὸς ὁ dv τῇ ἐθνιχὴ
ἀγνοίᾳ ἑσχοτωμένος εἶδε φῶς, οὐχ οἷον τὸ ἀπὸ «ν-
hi, οὐδὲ olov τὸ ἀπὸ ἁσιέρων f| σελήνης, οὐδὲ οἷον
τ) ἡλιακὸν f| ἀστραπαῖον, ἀλλὰ φῶς μέγα, ὅ xat von.
τοῖς ἐπιλάμπει xal αἰσθητοῖς, ὃ καὶ Πατρὶ σύνεστι,
xai ἀγγέλους φωτίζει, καὶ ἀνθρώπους φαιδρύνει,
xal πᾶσιν ἐπαρχεῖ, καὶ ἔτι ἑαυτοῦ τὰς ap kg Eyu
ὑπερτεινομένας πρὸς τὸ πλεῖον.

"O δὲ θεῖος αὖθις Χρυσόστομος, Τὰ σώματα τὼν
εὐηρῖστηχότων τῷ θεῷ, φησὶ, τοσἀύτην ἑνδύσεται
δόξαν, ὅσην οὐδὲν ἰδεῖν ἔνι τούτοις τοῖς ὀφθαλμοῖ..

1035

CONTRA GREGORAM ANTIRRHETICORUM XI.

1086

Καὶ τούτων ἡμῖν σημεῖά τινα καὶ ἴχνη ἀμυδρὰ xal A εἰπεῖν, οὐκ ἂν cb λογιχόν που ἀυσταίη ὑποχειμένου

ἐν τῇ Παλαιᾷ xai ἓν τῇ Καινῇ δοθῆναι παρεσχεύα-
σεν ὁ θεός. Ἐχεῖ μὲν τὸ πρὀτωπον τοῦ Μωῦσέως
τοσαύτῃ χατελάμπετο δόξῃ τότε, ὡς ἀπρόσιτον εἶναι
τοῖς τῶν Ἱσραηλιτῶν ὀφθαλμοῖς' ἐν δὲ τῇ Καινῇ
τούτου πολλῷ πλέον ἐξέλαμψε τὸ τοῦ Χριστοῦ. ᾽Αλλὰ
τὰ μὲν ἁρχούντως εἱρήσθω: ἐπανέλθωμεν δ' αὖθις
πρὸς τὸν φιλόσοφον τοὺς χατὰ τοῦ Δετποτιχοῦ φωτὸς
' ἀχουσόμενοι λόγους ἐχείνου xai τὴν φιλοσοφίαν.
Εἰσάγει xal γὰρ τὸν ὁμολογητὴν xoi χήρυχα τῆς
εὐσεθείας αὖθις θεόδωρον τοιάδε περὶ τοῦ τῆς µε-
ταμορφώσεως θείου φωτὸς πρὀς τε τὸν Παμφῖίου
Εὐσέθιον xal τοὺς Εἰχονομάχους λέγοντα» Αλλ
Επανακτέον, φηαὶ, τὸν λόγον, καὶ ζητητέον τί ἂν
εἴη τοῦτο τὸ φῶς * οὗ Ὑάρ πω σαφῶς, ὅτι ἔσειν, ὁ
Υεννάδας ὑπέδειξε νῦν, ὅτι pij τῷ θεῷ Aóvu πρέ-
πον προσθείς. Εἰσύστερον δὲ ἐρεῖ ἑχδηλότερον. Ὅμως
πρὸς τὰ δεδογµένα αὐτῷ àv τῷ παρόντι τὸν λόγον
ἡμεῖς ἐξετάσωμεν. "Apa οὐσία τις χαὶ ἑνυπόστα-
τον, χαθ) αὑτὸ ὑφεστὼς xal μὴ δεόµενον ἑτέρον
πρὸς ὕπαρςιν, T] ποιότης ἀσώματος xal ἀνούσιος, ἓν
ἄλλῳ τὸ εἶναι, οὐκ iv ἑαυτῷ θεωρούµενον ἔχουσα ;
"AX εἰ μὲν οὐσία ἐστὶ, πότερον ἀγγελιχὴ, (nel
xai ἄγγελος φῶς, xal τοῦ πρώτου xal ἀνωτάτω φω-
τὺς μαρμαρυγ] xal ἀπόλαμφις»; ἸΑλλ' οὐκ ἂν τοῦτο
εἴποι. Καὶ μετ) ὀλίγα * EL δὲ θεία οὐσία, πῶς εἰς
τοῦτο µετῴχετο; El. μὲν iv ἰδίᾳ ὑποστάσει xal χαθ᾽
ἑαυτὴν θεωρουµένη μετελθοῦσα xal olov ἄλλο καὶ
ἱὶδιχὸν ἀποτεμομένη πρόσωκον, xal εἰς τὴν τοῦ λό-

ἄνευ, ὃ ἐστι τὸ ζῶον, εἰ μὴ πρότερὀν τις ὑπόθοιτο
οὐσίαν ἔμφνχον αἰσθητιχήν. Καὶ πάλιν. ᾽Αλλά τὸ
μὲν φθαρτὸν τοῦτο ἑνδύσασθαι ἀφθαρσίαν xal τὸ
θνητὸν ἀθανασίαν à μέγας μνσταγωχεῖ Απόστολος»
τὸ 6k σῶμα ἀσωματόθητα ἑνδύσασθαι, 1] τὸ χτιστὸν
γενέσθαι ἄχτιστον, Ἡ τὸ περιγῥαπτὺν εἰς ἀπεριγρα-
φίαν µετατεθῄσεσθαι, οὕπω χαὶ νῦν ἠχουσται. Πρῶ-
τον μὲν οὖν ἐχεῖνο πρὸς Γρηγορᾶν xai αὖθεις εἰπεῖν
ἔχομεν, ὡς οὐδ' ἐνταῦθα τοὺς τοῦ διδασχάλου του-
τουῖ λόγους ὡς ἔχουσι χαλῶς προὔθηχεν, ἀλλὰ χάν
τούτοις πλεῖστά τινα τῶν ἀναγκαίων ὑφεῖλεν, ὡς
ἔθος αὐτῷ, τῇ τοῦ λόγου λυμηνάµενος ἀχολουθίᾳ
καὶ τάξει.

Ἁλλ) ἐξεταστέον xal αὐτὰ δή erp ταῦτα τέως
τὰ προτεθέντα, xaX τὸν σχοπ)ν χαὶ τοὺς λόγους θεὼ-
ρητέον τοῦ διδασχἀάλον, xal κατὰ τίνος ἐνταῦθα τού-
τους παρήγαγε Γρηγορᾶς,. Ἐγὼ γὰρ οἶμαι, χαθ)
ἑαυτοῦ χαὶ τῶν ὁμοδόξων τε xal χαθηγητῶν τά τε
τοιαῦτα προενεγχεῖν αὐτὸν, οὐκ οἵδ' e(t' ἀγνοοῦντα,
εἴτε δὲ xai τὴν αἴρεσιν παἰζοντα, δείξει δὲ xal à
λόγος εὐθύς, θεόδωρος μὲν οὖν ὁ μέγας πρὸς τὸν
Παμφίλου Εὐσέδιον ἄνωθεν τὸν οἰχεῖον ξυντιθεὶς
λόγον τε xal τὴν δόξαν, χαὶ δὴ xai τοὺς ταῦτα τι”
μῶντας Εἰχονομάχους, πάλαι γὰρ Εὐσέθιος σὺν γε
τοῖς Αρειανοῖς ἐχποδὼν Tfjv, ἐχεῖνα πρὸς αὐτοὺς αἱ-
τιᾶται γράφων ' ὡς Ἐπεὶ τὸ θεῖον τοῦ Χριστοῦ apa

| Kv γε τῇ αὐτοῦ Βεταμορφώσει µεταπεποιῆσθαι xal

µεταδεθλῆσθαί φατε πρὸς θεῖόν τι φῶς, ὅπερ ὑμεῖς

γου διαπρέπον ἐμφέρειαν μηδεμιᾷ τῶν ἐν τῇ Τριάδι C λέγετε, ζητητέον, φησὶ, τί ἂν εἴη τοῦτο τὸ φῶς, τὸ

νοουµένων συμπαρυποστᾶσα xal συμφυεῖσα, τετρὰς
αὐτῷ ἡ Τριὰς ἀποτετέλεσται.

Καὶ ὁρᾶτὲ ὡς φιλότιμος περὶ τὴν θείαν οὐσίαν
Εὐσέδιο: πληθύνων ἀφθονίᾳ ὑποστάσεων xal αὔξων
τὰ ἁπλήξυντα xaX ἀμείωτα, xal πάσης τῆς ὁπωσοῦν
ὑφέσεως xal πλεονασμοῦ ΄ παντάπασιν ἀνεπίδεκτα.

Εἰ δ εἰς τὴν τοῦ λόγου συγχυθεῖσα xai οἷον συνου-

σιωθεῖσα παρῆλθεν ὑπόστασιν, μετὰ πλείονος τῆς
εὐγνωμοσύνης προσθήκην xaX αὔξησιν τῇ τοῦ λόγον
αὐτῇ δίδωσιν ὑποστάσει, Ἶτις οὖκ ἄλλη παρὰ τὴν
τοῦ Πατρὸς οὐσίαν τῇ φύσει ἐστὶ, τῷ χαραχτηριστκῷ
Lk µόνον τῆς ἱδιότητος χατὰ την ἩὙέἐννησιν διαφέ-
Γουσα. θὕτω πρὸς τὴν ὑπερπλήρη xal ἁπροσδεᾶ
καταδαφιλευόµενος φύσιν τὴν ἑαυτοῦ σαφῶς ix-
πομπτύει µανίαν.

Ὥστε σύνθεσιν ἐπὶ τῆς ὑπερηπλωμένης xol πάἀ-
σης ἁπλότητος ὑπερέχεινα οὐσίας ἐπινοςῖν ἐξ ἧς xal
πάθος ἐξ ἀνάγχης ἕψεται ἐπὶ τῆς µαχαρίας χαὶ ἁπα-
θ)ῦς θεότητος. Καὶ uev! ὀλίγα' Ὑπόλοιπον δ᾽ οὖν
ἑ2τιν εἰπεῖν, εἰ ποωτητα τοῦτο ἀσώματον 1) ἀνιύ-
σ.ον εἶπε, τί συµδαίνει” olov ἀπόῥῥοιάν τινος οὐ-
cía; xal ἀπαύγασμα εἰς fjv ἡ μορφὴ ἐχείνη µετα-
6έδληται, ἁλλ᾽ οὐδὲν ἦττον fj πασῶν ἑσχάτη ὕδρις
καὶ ἁτοπία τῷ θείῳ προστετρίψεται σώματι. Ao6f-
σαιτο γὰρ ἂν τὸν τοῦ εἶναί λόγον. Καὶ ταύτῃ τὸ ἀνύ-
παρχτον εἰσαχθήσεται. "Άλλως τε οὐδ' ἕνεστι ποιό-

τητα ὑποχειμένου δίχα xa0' ἑαυτὴν ὅ τι ποτέ bacc

διαδειχθῆναι, xXv τῶν οὐσιωδῶν αὐτὴν εἴπη τις, f
καὶ εἰς οὐσίαν ἀνάνετα:. 'Qc ὃ'

Avi παοαδείναατος᾽

παρὰ τὸν θεὸν ὃν καὶ τὸν ἄνθρωπον ἕτερον. "H γὰρ
οὐσία, φησὶ, τὶς ἔσται, ἐν ἰδίᾳ ὃν ὑποστάσει, xol μὴ
δεόµενον ἑτέρου πρὸς σύστασιν, ἢ ποιότης ἀσώμα-
τος xat ἀνούσιος, kv ἄλλῳ τὸ εἶναι ἔχουσα. Εἰτ᾽ im
διαιρἑσεσ. αοφαῖς χαὶ λογισμοῖς xal πνευματιχαϊῖς
ἀποδείξεσι χρησάµενος ὁ σοφὸς, χαθάπερ ἠχούσα»
μεν, διὰ τῆς ἄτοπόν τε xal ἀδύνατον ἁπαγωγῆς,
ἔωλα χαὶ φευδῆ xal οὐδὲν ὑγιὲς πἀνθ)᾽ ὁμοῦ τὰ «uv
ἀντιθέτων ἀπέδειξε.

Σχεκτέον 8' ἑξῆς ἂν εἴη, τίνες ἂν slev of γε τοῖς
τῶν Αρειανῶν xal Εἰχονομάχων ἑνεχόμενοι τούτοις
ἐγχλήμασιν, ὁ οαυνοδιχὸς τόµος xal οἱ τοῦτον ἐχ»
θέµενοι θεολογιχῶς τε χθὶ ἀποστολικῶς, 3) ὁ τὴν
ἱερὰν Χριστοῦ Ἐχχλησίαν τὰ τοιαῦτα Ὑραφόμενος
Γρηγορᾶς. Λεγέτω τοιγαροῦν αὐτὸς Exslvoz xoi αὖ -
θις à" ἅττα τῶν Ίδη ῥηθέντων, xal δεικνύτω τί
μὲν οἱ Πατέρες ἐπ᾽ ἑχείνης εἶπον τῆς ἱερᾶς συνόδου
περὶ τοῦ φωτὸς Χριστοῦ φηµι τούτου, ti δ' αὖθις ὁ
φιλόσοφος οὗτος σὺν Βαρλαάμ τε χαὶ ἸΑχινδύνῳ,
τοῖς αὑτοῦ καθηγη”-αῖς. Προηνέχθη. φησὶν ἐν τῇ
τετάρτῃ συνελεύσει ΕΤ ρηγόριος ὁ τῆς θεολογίας ἑπὼ-
νυµος γράφων, Οὐδεὶς ἔστι ἐν ὑποστήματι xai οὗ.
σίᾳ Κυρίῳ κατὰ τὸ γεγραμμµένον, καὶ οὐσίαν 160
ἡ εἶδεν ἡ ἐξηγόρευσε. Καὶ ὁ ἅγιός φησι Μάξιμος
γράφων, 'O τοῖς οὖσι p.h xac οὐσίαν ὑπάρχων µε”
θεχτὸς, χατ ἄλλον δὲ τρόπον μετέχεσθαι τοῖς δυν1-
µένοις βουλόμενο; τοῦ κατ οὐσίαν κρυφίου παντελώς
οὐχ ἐξίσταται. "ote οὐκ οὐα[α θεοῦ τὸ τῆς pieta pepe
φώσεως τοῦ Χοιστοῦ ox. θὔῦτε "rào éogth οὔτε µα-

1081

PHILOTHEI CP. PATRIARCILE

0exth ἡ οὗσία τοῦ Θεοῦ. Ὅπερ ὅτε τόµης xal πᾶσα ἡ A xe! τῷ ἐνυποστάτῳ 8100 Λόγῳ φυσιχῶς ὅλη συν.

τοῦ Χριστοῦ Ἐχχλησία σύν γε τοῖς θεολόγοις τούτοις,
xai πᾶσιν ἱεροῖς λόγοις ὁμοῦ, καὶ δοξάζοµεν xal χη-
ρύττομεν. Καὶ ὁ χρυσοῤῥήμων Ἰωάννης, 'O τόμος
αὖθίς φησι, γράφων εἰς τὴν τῆς θείας µεταμορφώ-
σεως ἑορτὴν iv τῷ ὄρει, φησὶ, Μεταμορφωθεὶς ὁ
Σωτὴρ, pixpü πω; ὥς δεσπότης ἔδειξε τοῖς ἑαυτοῦ
μαθηταῖς τῆς ἀθεάτου θεῖκῆς αὐτοῦ βασιλείας τὴν
δόξαν. Καὶ πάλιν» Ἑνταῦθα ὁ Χριστὸς τοῖς ἑαυτοῦ

μαθηταῖς ἐπέδειξε τῆς ἀθεάτου αὐτοῦ βασιλείας την :

δόξαν, xal οὐχ ἐέδειδε, τουτέστι, μιχρὺν παρή-
νοιξε *hv θεότητα, xal οὐχὶ τελείως. Πληροφορῶν
μὲν γὰρ, φησὶν, ἔδειξεν αὐτοῖς τῆς ἀθεάτου βασι-
λείας τὴν θεῖχὴν δόξαν, οὐχ ὅση τις fv, ἀλλ ὅσον
ἑδύναντο φέρειν ol σωματικοὺς ὀφθαλμοὺς περιφέ-

οὔσα, δόξα xal τοῦ σώματος ἐνανθρωκήσαντος αὐτοῦ
δηλαδὴ γίνεται χατὰ τὰ προῤῥηθέντα τοῖς θεολόγοιςι
διὰ τὴν καθ) ὑπόστασιν ἕνωσιν xal τὴν θέωσιν τοῦ
προσλήµµατος. Ἐπειδὴ θεὸς elc xal Υἱὸς μονογενὴς
ὁ αὐτὸς χαὶ μετὰ τὴν ἕνωσιν f| σάρχωσιν.

*O δὲ σοφὺς Γρηγορᾶς ἀνούσιον xal ἀνυπόστατον
ταύτην qnolv, οὐχ ὡς uh οὖσαν χαθ) ἑαυτὴν ὑπό-
στασιν xal οὐσίαν, ἀλλ ὡς ἀνύπαρχτον xal μηδὲν
οὖσαν πλὴν ψιλῆς µόνης φωνῆς" ὃ δη xai φθάσας
αὐτὸς διὰ τῶν οἰχείων ἔδειξε λόγων. Ταῦτα τοίνυν
xai τὰ τοιαῦτα λεγύντων ἡμῶν Byz τοῖς σοφοῖς
θεολόχοις χαὶ διδασχάλοις Χριστοῦ, xaV μετ᾽ Εὖσε-
6ίου xd τοὺς περὶ Βαρλαάμ τε xal Γρηγορᾶν ἆπο»
στρεφοµένων ἑξίσης, δειχνύτωσαν παρελθόντες xul

ῥοντες. Φειδόμενος δὲ xal οὐχὶ φθονῶν, οὐχ ἔδτιξεν D οὗτοι, τἶνας τὰς ὑπολήψεις xol τὴν δόξαν ἔχουαι

αὐτοῖς την πᾶσαν δόξαν, ἵνα μὴ σὺν τῇ ὀρᾶσει καὶ
τὴν ζωὴν ἀπολέσωσιν.

"AM καὶ πάντες, φησὶν, οἱ yit, ἕλλαμφιν αὐτὸ ᾿

λέχουσι καὶ λαμπρότητα xal χάριν καὶ θέωσιν, καὶ
θεότητα μικροῦ στεῤῥοτέραν xai ὄψεως, xai qe;

ἀπρόσιτον xal φυσικὴν ἀχτῖνα τοῦ ΥΙοῦ ἄναρχον, |

βολίδα θεότητος, ᾿ἀστραπὴν θεότητος xal τὰ τοι-
aUa, *À δὴ xol ἡμεῖς ἐκ τῶν αὐτὰ θεολογησάντων
ἁγίων λαδόντες εἰς πλάτος ἐξεθέμεθα πρὸ βραχέος.
"EG ὧν δήπου καὶ αὖθις συνῆχται, οὐσίαν μὲν μὴ
εἶναι τοῦτο Θεοῦ. οὐ µόνον ὅτι οὔθ ὁρᾶται οὔτε
µετέχεται τοπαράπαν dj τοῦ θεού o0cía, χατάἆ γε
τὰ πολλάχις ἤδη xai θείαις Γραφαῖς xat θεολόχοις
ὁμοῦ πᾶσι ῥηθέντα, ἀλλ ὅτι οὐδὲ µερίζεται fj θεία
οὐσία, οὐδὲ ἔστι µέρος ἑἐχείνης λέγειν, ἡ μέγα χαὶ
μικρόν. Αλλά τῆς θείας ἑνεργείας τε xai ἑλλάμ-
Ψεως Évt ταῦτα, µερ:ζομένης xal µετρουµένης, xal
οἱονεὶ σμιχρυνούσης ἑαυτὴν, οὐ διὰ τὴν οἰχείαν φύ-
σιν, ἀλλά διὰ τὴν δύναμιν xal τὴν ἐπιτηδειότητα
τῶν ὑποδεχομένων, χαθὰ δήπου xai ὁ Octo; Χρυσό-
στοµος ἔλεχεν ἐν τοῖς φθάσασι, τῆς θείας ἑνεργείας
εἶναι τὸ µερίζεσθαι γράφων, ἀλλ) οὗ τῆς θείας οὐ-
σίας * ἀμέριστος γὰρ ἐχείνη * xa Βασίλειος ὁ μέγας
οὖν τούτῳ, αρώς΄ Ys τἀδελφῷ qui Γρηγορίῳ xa
τοῖς λοιποῖς θεολόγοις. Διὸ xai δόξαν μὲν φυσιχὴν
xai χάριν χαὶ ξλλάμψιν xai τὰ τοιαῦτα πρὸς τῶν
θεολόγων πυχνὰ λεγομένην αὐτὴν ἀχούεις, οὐσίαν
δὶ χαὶ φύσιν οὐδαμῶς. Οὐ μὴν ἀνούσιον ταύτην ea-

περὶ τῆς Χριστοῦ θείας μεταμορφώσεως, xal τοῦ
χατ αὐτὴν θείου φωτός. Ἱᾶλλον 9 ὁ μὲν Ὀρηγορᾶς
τὸ μὲν φθάσας δέδειχεν Ίδη τοῦ οἰχείου φρονήµατο;,
χαθάπερ Ἱκούσαμεν, f$ τρόπον xaV μεταθολῃν τῆς
ἑτέρας τῶν οὐσιῶν τοῦ Χριστοῦ μετ’ Εὐσεθίου φῇ-
σαν τὴν τοῦ Χριστοῦ µεταµμόρφωσιν εἶναι, ἢ τούτων
μὴ ὄντων διὰ τὸ τῆς δυσσεθείας 39) ἀσεθείας ἄτόπον.
μηδὶ Ὑγεγενῆσθαι «bv ὑμνουμένην µεταµόργωσιν
ὅλως * τοῦτο καὶ yàp αἱ διαιρέσεις xal ol συλλογχι-
αιιοὶ συνῆγον αὐτῷ εότε, χαθὰ δήπου xa ἡμῖν iv
τοῖς φθάσασι δέδεικται * δείξει δ' ὁ φ.λόσοφος μετ
δὀλίγον χαὶ τὰ τούτοις ἑπόμενα, νῦν μὲν οὗσίαν tov
λέγων ἐχεῖνο τὸ θεῖον φῶς, ὃ δη xa αὐτὸ φθάσας
εἴρηκεν ἤδη, νῦν δὲ κτίσμα

Ὅ δὲ τόµος αὖθις διὰ βραχέων λεγέτω, τί περὶ
τῶν τοιούτων χαὶ οἱ περὶ Βαρλαάμ τε χαὶ Αχίνὸν-
vov, οἷς δήπου χαὶ Γρηγορᾶς τηνικαῦτα συνηγορῶν
fv, ἐπὶ ες συνόδου xal λέγοντες καὶ φρονοῦντες
ἑάλωσαν, Ἐξητήθη, φησὶ, δειχθῆναι παρὰ τῶν à-
γίων, ὅτι τε ἄχτιστόν ἐστι «b φῶς τῆς τοῦ Κνρίου
µεταμορφώσεως, xat ὅτι οὐχ ἔστι τοῦτο ij οὐσία τοῦ
θεοῦ. Καὶ πάντες σχεδὸν εἶπον, ὅτι ἀπεδείχθη τοῦτο
χατὰ thv τειάρτην συνέλευσιν, iv f παρόντες οἱ
ἀντιλέγοντες τῇ Ἐχχλησία, νῦν μὲν χτιστὸν εἶναι
τοῦτο, xal φάντασμα xol παραπέτασμα xol ἵνδαλμα
φανερῶς βλασφημοῦντες ἔλεγον, νῦν δὲ καὶ τοῦτο
ὁυσσεθῶς ἔλεγον ἄκτιστον xol οὐσίαν εἶναι Θεοῦ.
Εἶτα μεταξὺ τὰ προῤῥτθέντα τῶν ἁγίων διεξελθὼν,

μὲν οὐδ' ἀνυπόστατον χατὰ τοὺς παλαιοὺς ἐχείνους D ὁ τόμος ῥητὰ, Προηνέχθη δὲ, φῃαὶν. ἓν ἑχείνῃ τῇ

᾿Αρειανοὺς καὶ Ἐἰχονομάχους, καὶ τὸν ὁπαδὸν ἑχε[-
γων τουτονὶ Γρηγορᾶν. El γὰρ xal οὐσία μὴ ἔστι
χαθ' ἑαυτὴν, οὐδ' kv ἰδίᾳ θεωρεῖται ὑποστάσει, ἀλλ
ἔχει τὴν θείαν οὐσίαν, fic ἐστι φυσιχὸν ἰδίωμα. &-
διαίρετος οὖσα xaY ἀχώριστος ἑχείνης, ἧς ἄνευ ὡς
οὐσιώδους τε χαὶ φυσικῆς ἑνεργείας καὶ δυνάμεως
οὐδ' 1j οὐσία πέφυχεν εἶναι τοκαράπαν. Tfi; οὐσιώ-
δους χαὶ yàp ἑνεργείας ἀναιρουμένης, Μάξιμος ὁ
μέγας διδάσχει σύν Ye τοῖς λοιποῖς θεολόγοις, οὔτε
Ge); ἔσται, οὔτε ἄνθρωπος. Ἔχει δὲ xat τὰς θεαρ-
χεχὰς τρεῖς ὑποστάσεις, οὐχ ὡς ὑποστατιχὸν ἰδίωμα
ταύταις συνοῦσα, J| yàp ἂν. μιᾷ τινι προσῆν τῶν
τριῶν, ἀλλ' ὡς φυσιχὸν xal οὑσιῶδες μᾶλλον ταῖς
τρισιν ὁμοτίμως xd! (su; πᾶντῆ προσοῦσα. Διὸ

συνελεύσει xal ὁ ἐπὶ τούτοις συνοδιχὸς πρῶτος τὐ-
pos, ὃς τοῦτο φιλευσεθῶς χαὶ βεδαίως ἀνέδειξεν ᾱ-
Χτιστον xal οὐχ οὐσίαν διὰ mo) τῶν Ex τῆς θείας
ΓραφΏς μαρτυριῶν, καὶ τῶν τοῦ τερισµακαρίστον
xai ἀοιδίμου βασιλέως ἡμῶν ἐχείνου χυροῦ "Avips-
vixou τοῦ Παλαιολόγου συμφώνων τοῖς ἁγίοις ῥημά-
των, χαὶ θεοσεθῶν θεσπισµάτων, πρὺς ὃν ἱερὸν xal
θεῖον «όµον ἀντιχειμένους ἰδόντες τότε, xat ἀντιλέ-
γοντας τοὺς xaX τῷ ἱερωτάτῳ θεσσαλονίκης ἄντιχει-
µένους, ἀπεδαλλόμεθα τούτους, ὣς νῦν μὲν χτιστὺν
4b φῶς τῆς τοῦ Κνρίου μεταμυρφώσεως, νῦν δὲ
λίαν ἀνοήτως οὐσίαν εἶναι τιθεµένους τοῦ Θεοῦ. xat
ὡς μὴ οτέργοντας ἔχειν τὴν οὐσίαν τοῦ θεοῦ xa:
ξύναυμιν ἄχτιστον xal ἑνέρνειαν, ἁλλὰ πάσας τὰ;

1089

CONTRA GREGORAM ANTIRRHETIOORUM XI.

1090

κοινὰς δυνάµεις τε xal ἑνεργείας τοῦ Πατρὸς xal A τοῦ θεανθρώπου Λόγου, ὡς γενέσθαι τόν τε Χριστὸ)

τοῦ Υἱοῦ xai τοῦ ἁγίου Πνεύματος ἀφρόνως εἰς
κτίσμα χατασπῶντας,. Elsa μετ) ὀλίγον χαὶ περὶ τοῦ
ψρομνημµονευθέντος συνοδιχοῦ πρώτου τόμου προσ-
τιθεὶς ὁ τῆς καθ) ἡμᾶς οὗτος συνόδου τόμος ὧδέ πη
φησί. Ταύτῃ τοι καὶ σννόδο» συγχροτηθείσης δευ-
τέρας, Tic προεκάθητο χαὶ ὁ νῦν κραταιὸς χαὶ-ἅγιος
ἡμῶν αὑτοχράτωρ ὁ χῦρις Ἰωάννης ὁ Κανταχουζη-
νὸς, ἐξηλέγχθη ὁ ᾿Αχίνδυνος τὰ αὐτὰ xal φρονῶν
xaX λέγων, xaX τῶν μοναχῶν κατηγορῶν δι’ ἃ xal
την αὐτὴν τῷ Βαρλαὰμ ἑπεσπάσατο χαταδίχην, τό-
aou προδάντος συνοδιχοῦ χατὰ τῶν τοῦ Βαρλαὰμ
&xe(vou βλασφημιῶν, δι’ οὗ παντὸς τοῦ Χριστιανικοῦ
πληρώματος ἀποχέχοπται, ὡς αὐτὸς οὖ-ος ὁ συνο-
διχὸς τόμος διέξεισι, πολλῶν τε ἄλλων. ἕνεχεν, xal
Uc τὸ φῶς τῆς τοῦ Κυ plou μεταμορφώσεως τὸ τοῖς συν-
auafidaw αὐτῷ µαχαρίοις μαθηταῖς καὶ ἁποστόλοις
ὀφθὲν χτιστὸν ἑπεχείρει δειχνύναι χαὶ περιγραπτὸν,
χαὶ τῶν αἰσθητῶν φώτων ἔχον πλέον οὐδέν. Οὐχ
οὗτος δὲ μόνον ὁ Βαρλαὰμ τῷ συνοδιχῷ ἀποχεχής
ρυχται tópup, τῷ πρώτῳ δηλαδη, ἀλλὰ "ταῖς αὐταῖς
ἐπ.τιμίαις ἔνοχον ἑαυτὸν χαθίστησι, xal eU τις ἐχεί-
wp ἁπόμενος, τοῖς μοναχοῖς xa τῇ Ἐχχλησίᾳ τοῦ
θεοῦ πολεμεῖ. Καθὸ μὲν οὖν οἱ περὶ Βαρλαάμ τε
χαὶ ᾿Αχίνδυνον xai τὸν διάδοχον xal πρόµαχον ab-
τῶν τουτονὶ Γρηγορᾶν οὐσίαν εἶναι Θεοῦ λέγουσι τὸ
φῶς τῆς τοῦ Κυρίου μεταμορφώσκως, θατέρᾳ τῶν
χατὰ διαἰρεσιν τοῦ σοφοῦ φηµι θεοδώρου ἀναφνομέ-
νων ἁτύπων αἱρέσεων χατ Κὐσέθδιον περιπίπτουδιο
Πλὴν ὅσον οὖχ εἰς σῶμα τραπῆναι τὴν θείαν οὐσίαν
xai οὗτοι xaz' ἐχείνην qaot τὴν διαίρεσιν, ἀλλὰ avv-
αναχραθεῖσαν οὐκ οἵδ' ὅπως xal συγχυθεῖσαν τῇ
τοῦ Κυρίου σαρχὶ, ἔπειτα xal ὁρατὴν δι ἑχείνης
γενέσθαι. Ἔχουαι δέ τι xal πλέον ἐχείνων οὗτοι, τὴν
κοινἣν οὐσίαν αὐτὴν τῆς τρισυποσιάτου θεότητος
εἶναι )έγοντες τὴν συμφυρεῖσαν xai ὁραθεῖσαν ἐν τῷ
Χριστοῦ σώματι, μὴ ταύτην ἐχείνων λεγόντων κατὰ
τὸν τοῦ διδασχάλου λόγον, ἑτέραν τινὰ θείαν͵ εἰς Av
xai µεταθεθλήσθαι xa«* ἐχείνους τὸ ἀνθρώπινον τοῦ
Χριστοῦ. Καθὸ δὲ πάλιν μὴ τῶν αἰσθητῶν τουτονὶ
φώτων ἓν οἱ περὶ ᾿Αχίνδυνον τὸ soU Χριστοῦ θεῖον
φῶς λέχουαί τε καὶ γράφουσιν, olov ἡλιαχὺν xal
ἀστρῷφον, ἡ ἀστραπαῖΐον, ἡ τῶν τοῦ περιχείου τού-
του Tup^c, ἀλλὰ θεῖον µέν τι φῶς, ὥς ἑἐχεῖνοί qaot,
οὗ μέντοι γε φυσ'ιχὸν xai συναῖΐδιον τῇ τοῦ θεοῦ
φύσει, à)À' ἠργμένον àx θαθωρίου τοτηνικαῦτα διὰ
τοῦ Χριστοῦ σώματος, Ἰργμένον οὐ τοῦ φαίνεσθαί
φησι τοῖς ἀξίοις, ἀλλὰ τοῦ εἶναι χαθάπαξ, ὃ δὴ xal
συνδιαιωνίσειν xav! &xslvou;, ἀτελεύτητα συνεσόµε”
voy τῷ Χριστῷ, xat τούτου xal τοὺς θεοειδεῖς ἔσε-
οΌαι µετύχους, τοιαύτης τῆς θεώσεώς τε xal θεότη-
τος xat' ἐχεῖνον μετέχοντας, ἣν Ex' ἑσχάτων τὸ τῆς
θεολογίας σχότος ἀνέπλασεν ΑἈχιγδύνου, χατὰ 55
ταῦτα t^c ἑτέρας ἀντέχονται τῶν αἱρέσεων, ἃς ὁ
Oslo; θεόδωρος διαιρῶν, ὡς ἔφθην εἰπὼν, χατὰ τῶν
Κἰκονομάχων προήνεγχεν. Οὐσίαν Ὑάρ τινα xal
ᾠπόστασιν ἰδικήν φασιν ἐχεῖνο τὸ φῶς, χαὶ τὴν θεό-
εητα, οὐ συνυποστᾶσαν, ἀλλὰ καρυποστᾶσαν «τότε
ἁρώτως, ὡς αὗτοί φασιν, ἓν θαδωρίῳ τῇ ὑποστάσει

ἐξ ἐχείνου ἢ τριπλοὺῦν ἀντὶ διπλοῦ, διὰ τὴν κατὰ
τὰς φύσεις διπλόην φημὶ, Ἀ δύο ἀνθ ἑνὸς διὰ τὸ της
ὑποστάσεως μοναδιχὸν, χαὶ τετράδα τὴν θείαν xal
ὑπερούσιον ἀναδειχθῆναι Τριάδα, τῇ προσθέσει τοῦ
καινοῦ τούτου xal προσφάτου qutó;.

Καὶ ὁρᾶτε, φησὶν ὁ σοφὺς αὖθις θεόδωρος, ὡς
φιλότιμος περὶ τὴν θείαν φύσιν Εὐσέδιος, ταυτὸ δ᾽
εἰπεῖν ᾽Ακίνδυνός τε xai Γρηγορᾶς. πληθύνοντες
ἀφθονίᾳ ὑποστάσεων καὶ αὕξοντες τὰ ἁπλήθυντα xal
ἁμείωτα, xai πάσης τῆς ὁπωφοῦν ὑφέσεως xal
πλεονασμοῦ παντάπασιν ἀνεπίδεχτα "Οτι μὲν οὖν
καὶ ΑἈρειανοῖς xai Εἰχονομάχοις τα Ι ρηγορᾶ τε καὶ
Ακινδύνου πολυτρόπως συµδαίνει, τὰ χατ ἑχείνων
ἤδη ῥηθέντα τῷ θαυμαστῷ θεοδώρῳ δείχννσιν ix-
δηλότατα, οὐ παρ) ἡμῶν, ἀλλὰ παρ) αὐτοῦ, φημὶ,
Γρηγορᾶ καθ) ἡμῶν τῷ λόγῳ παρεισαχθέντα, xa-
θάπερ αὐτὸς οὗτος χαχῶς ὑπείληφεν ".ὅτι δὲ xal
ὑπερδαίνει, δέδεικχται μὶν Ίδη σὺν ἑχείνοις xal
τοῦτο πολλάχις * δείχνυσι δ' ὡς ἔνι τὸ χτίσµᾳ µά-
λιστα πρόσφατον ἐχεῖνο τὸ φῶς xàx τοῦ θαδωρίου
ἠργμένον τῶν περὶ ᾽Αχίνδυνον διαῤῥήδην, ὡς ἔφην,
εἰπόντων. Ὅθεν xal fj χτιστὴ θεότης χαὶ τῶν κτι-
σµάτων φεῦ | fj δουλεία, χαὶ ἡ δόξα τοῦ τῇ χτίσει
χἀχιστα λατρεύειν παρὰ τὸν χτίσαντα, τὰ παλαιγενῆ
τῆς φύσεως ἡμῶν ἁῤῥωστήματα, ὧν ὁ τοῦ θεοῦ
μονογενῆς Λόγος, φιλανθρωπίας ὑπερθολῇ xa0' f-
pd; γεγονὼς, ἡμᾶς ἠλευθέρωσε. Κάχείνου δὲ πῶς
γράφων oüx Ίχουσας, à φιλόσοφε, τοῦ φιλοσόφου
τῷ ὄντι τουτουῖ Θερλώρου τοῦ πάνν φημὶ πρὸς Εὺ-
σέδιον λέγοντος, ὅτι xal ἄγγελος φῶς, καὶ τοῦ πρώ-
του xai ἀνωιάτω φωτὸς μαρμαρυγὴ xaX ἀἁπόλαμέις,
μονονουχὶ τὰ τοῦ Θεολόγου Γρηγορίου διὰ βραχέων
τινῶν φιλοσοφοῦντος ἐχεῖνα, Θεὸς μὲν ἔστι φῶς τὸ
ἀπρόσιτον, καὶ ἀχρότατον, λέγοντος, οὔσε vip χατα-
ληπτὸν οὔτε λόγῳ ῥητὸν, πάσης φωτιστιχὸν λογιχῆς
φύσεως, τοῦτο ἐν νοητοῖς, ὅπερ ἐν αἰσθητοῖς fioc,
ὅσον ἂν χαθαιρώμεθα φανταζόµενον, xai ὅσον ἂν
φαντασθῶμεν ἀγαπώμενον, xal ὅσον ἂν ἀγαπή-
σωµεν, αὖθις νοούμενον, αὐτὸ ἑαυτοῦ θεωρητι-
xóv τε χαὶ χαταληπτικὸν ὀλίγα τοῖς ἔξω χεόµενον;
φῶς δὲ λέγω τὸ kv Πατρὶ χαὶ Υἱῷ xai ἁγίῳ Πνεύ-
µατι θεωρούμενον, ὧν πλοῦτος ἡ συμφυῖα χαὶ τὸ Ev
ἔξαλμα τῆς λαμπρότητοξ. Δεύτερον φῶς ἄγγελος,
τοῦ πρώτου φωτὸς ἀποῤῥοή τις f] µετουσία, τῇ πρὶς
αὐτὸν νεύσει xal ὑπουργίᾳ τὸν φωτισμὸν ἔχουσα, ο:
οἶδα εἴτε τῇ τάξει τῆς στάσεως µεριζοµένη τὸν qu
τισμὸν, εἴτε τοῖς µέτροις τοῦ φωτισμοῦ τὴν τάξιν
λαμθδάνουσα. Καὶ πάλιν’ Φῶς ἓν ἀπρόσιτον χαὶ à-
διάδοχον ὁ θεὺς, οὔτε ἀρξάμενον, οὔτε παυσόµενον,
οὔτε μετρούμενον, ὀλίγοις ὅσον ἐστὶ θεωρούµενον *
οἶμαι δὲ, οὐδὲ ὀλίγοις. Καὶ φῶτα δεύτερα τοῦ πρώ-
του φωτὸς ἀπαυγάσματα αἱ περὶ αὐτὸν δυνάµε:ς xal
τὰ λειτουργικἁ πνεύματα. Καὶ μετὰ μικρόν ' Τοῖς
piv ἀῑδίοις αὐτός ἐστι φῶς xat οὐκ ἄλλο: εἰ γὰρ
ἔδει φωτὸς δευτέρου τοῖς τὸ µέγιστον ἔχουσι; τοῖς
χάτω δὲ περὶ ἡμᾶς πρώτην ἐχλάμπει τὴν τοῦ φω-
τὸς τούτου δύναμιν. "Δρα οὖν ἐστι φῶς, χἂν οἱ περὶ
τὸν Βαρλωάμ τε χαὶ ᾿Αχίνόννον, xai Γρηγορᾶν tou-

1091

PilLOTHEI CP.

PATRIARCHAE

10:9

«ovt μὴ βούλωνται, xal πρὺ τοῦ αἰσθητοῦ xal ὑπὲρ A «πάντες &Ad6ousr, ὁ διδάσκαλος ἀναπτύσσων, O5

«bv αἰσθητόν τε xaX νοητὸν ξύμπαντα κόσμον ὃν, καὶ
πάσης φωτεστιχὸν λογικῆς φύσεως, χαθάπερ Ίχου-
σας, touto kv νοητοῖς ὃν, ὅπερ ἓν αἰσθητοῖς Ίλιος.
Τί γὰρ ἔδει, φησὶ, δευτέρου φωτὸς, τουτέστιν αἱ-
σθητοῦ τοῖς τὸ µέγχιστον ἔχουσι; Τί οὖν ἐστι τοῦτο
«b φῶς, ὦ φιλόσοφε; προσερᾗσοµαι yáp. Αἰσθητὸν
μὲν οὖν οὐχ ἂν ἔχοις εἰπεῖν, τὸ πρὸ τοῦ αἰσθητοῦ τε
xai νοητοῦ χόσµου παντὸς ὃν, ἀλλ' οὐδὲ νοητὸν á-
πλῶς. Οὔτε λόγῳ xol γὰρ, qnot, ῥητὸν, οὔτε vip
χαταληττόν. Πῶς οὖν ἁπλῶς ἂν εἴη νοητὸν τὸ ἄῤῥη-
τόν τε xal ἀχατάληπτον ;

Ἐπεὶ γοῦν ὁ θεός ἐστι τοῦτο τὸ φῶς, καὶ γατὰ
τοῦτον τὸν θεολόγον, θεός ἐστι φῶς τὸ ἀπρόσιτον
xai ἀκρότατον, ῥητῶς περὶ τούτου λέγοντα, χαὶ ὅτι
τοῖς ἀῑδίοις αὐτός ἐστι φῶς, xol οὐκ ἄλλο, τί γὰρ
ἔδει φωτὺς Δευτέρου τοῖς τὸ μέγιστο» ἔχουσι; τῶν
χτιστῶν EG ἀνάγχης οὐκ ἔστιν. 'AXX ἡ οὐσία τοῦτό
ἐστι τοῦ θεοῦ ; Καὶ πῶς τὸ τοῖς χαθαιροµένοις xal
ἀγαπῶσι, χατὰ τοῦτον αὖθις φάναι τὸν θ:ολόγον,
νοούµενον ὅσον ἂν ὀγαπήσωσι, χαὶ ὀλίγα τοῖς ἔξω
χεόμενον ; Καὶ πῶς ἀποῤῥοή τις ἢἤ µετουσία τοῦ
πρώτου τούτου φωτὸς ἄγγελος, xal al. περὶ Θεὺν
πᾶσαι δυνάµεις τοῦ πρὠτου φωτὸς ἀπαυγάσματα;
Ei γὰρ δὴ τοῦτο νατὰ σὲ δοίηµεν, χαὶ νοητὴν δήπον
xai μεθεκτὴν τὴν Όείαν οὐκ ἀνγέλοις µόνον, ἀλλὰ
xai τοῖς τῶν ἀνθρώπων θεοειδέσι χατ᾽ αὑτὰ δὺ ταῦτα
τὰ προῤῥηθέντα τῷ θεολόγῳ κατασχευάσοµεν μερι-

ζομένην τε xa χεομένην χαὶ μετρουμµένην τὴν ἁμέ-

Lj

Ριστον καὶ ἄῤῥευστον χαὶ ἀμέτρητον, xaX προσέτι C

xal τισι θεωρουμένην ὀλίγοις ὅση τίς ἐστι, τὺ πάν-
των ὑπερφνῶς ἁἀτοπώτατον, xat τῶν τῆς εὐσεθείας
δογ;άτων ἔκφνλον xai ἀἁλλότριον,

Ἁλλ) οὐχ οὕτω Υε περὶ τούτων ὁ bubo οὐτοσὶ θεο-
λόγος xaX Φιλόσοφος, Φφιλόσοφε, βούλεται. ᾽Αλλὰ
πῶς: ἄχονε. θεὸν φράσαι μὲν, φησὶν, ἀδύνατον, ὡς
6 ἐμὸς λόγος : νοῆσαι δὲ ἀδυνατώτερον. Τὸ μὲν γὰρ
«νοτηθὲν τάχα ἂν λόγος δηλώσειεν, εἰ xal μὴ μετρίως,
ἁλλ᾽ ἁμυδρῶς γε τῷ μὴ πάντη διεφθαρµένῳ τὰ (ota
xaX νωθρῷ τὴν διάνοιαν. Τὸ δὲ τοσοῦτον πρᾶγμα τῇ

μεθεχτὴν, φησὶ», ἔχει τὴν δωρεάν, ἀλλ αὑτοπηγὴ
xai αὐτοῤῥίζα ἑστὶ πάντων τῶν χαλῶν. V δὲ ἐγὼ,
φησὶ, φέρω µεθεχτόν ἐστι" παρ ἑτέρου vip ἔλαθον
αὐτὸ, xal μιχρόν τι τοῦ παντὸς, καὶ οἱονεὶ σταγὼν
εὐτελὴς πρὸς ἄθυσσον ἄφατον, xal πέλαγος ἄτει-
pov. Εἶτα καὶ τὸ τοῦ πυρὺς ἐπενεγχὼν ἐχεῖνο πα-
ράδειγµα, El δὲ ἐπὶ τῶν σωμάτων τῶν μεριστῶν,
qnot, t&v ἑλαττονμένων ὑπὸ τῆς ἀφαιρέσεως εὖ-
Ρέθη τι τοιοῦτον, ὃ καὶ μετὰ τὸ παρασχεῖν ἑτέροις
τὰ παρ᾽ ἑαυτοῦ οὐδὲν παραθλάπτεται, πολλῷ μᾶλ-
λον ἐπὶ τῆς ἀσωμάτου xai ἀχηράτου δυνάµεως ἑχεί-
νης τοῦτο σνµδέδηχε. El γὰρ ἕνθα οὐεία ἑἐστὶ 9b
μεταλαμδανόμενον xai σῶμα, καὶ µερίζεται xal οὗ
µερίζεται, πολλῷ μᾶλλον ὅταν περὶ ἐνεργείας ὁ M-
γος 3, xal ἑνεργείας tfc ἓξ ἁσωμάτου οὐσίας, οὐ-
δὲν εἰχὸς τοιοῦτον παθεῖν. AO xaX Ἰωάννης ἔλεχεν,
'Ex τοῦ πληρώματος αὐτοῦ ἡμεῖς πάντες éAd-
6οµεγ.

Καὶ τοῦτ) αὑτό ἐστιν ὃ χαὶ ὁ θεολόγος πρὸ μιχροῦ
δήπουθεν νῦν μὲν περὶ τῶν ἀγγέλων, Δεύτερον φῶς
ἄγγελος, Έλεγε, τοῦ πρώτου φωτὸς ἀποῤῥοή τις $
µετονυσία, καὶ φῶτα δεύτερα τοῦ πρώτου φωτὸς à-
παυγάσµατα al περὶ αὐτὸν δυνάµεις καὶ τὰ λειτουρ-
γιχὰ πνεύματα, νῦν δ᾽ αὖθις xai περὶ τῶν κατ αὓ-
τόν φημι τοῦτον ἱερῶν xal θεοειδῶν ἀνθρώπων, Τὸ
δὲ νῦν εἶναι, φησὶ, Bpayelá τες ἀποῤῥοὴ πᾶν τὺν εἰς
ἡμᾶς φθάνον, xat olov μεγάλου φωτὸς μιχρὲν ἁ καύ»
Υασμα, περὶ αὑτῆς ταύτης λέγων τῆς φυσικῆς θείας
ἑνεργείας, ἧς δήπου καὶ τὸ µερίζεσθαἰ φασιν οἱ
αὗτοί.

Καὶ πάλιν ὁ abtóc* Ἰαχὼδ δὶ xMpaxa μὲν ὃ-
Φηλὴν ἐφαντάσθη τινὰ, xal ἀγγέλων ἄνοδον καὶ atf-

"λην εἰλήφει μυστιχῶς, ἴσως, ἵνα τὸν ὑπὲρ ἡμῶν

διανοίᾳ περιλαθεῖν πάντως ἀδύνατον καὶ ἀμήχανον -

ph ὅτι τοῖς καταθεθλαχευµένοις xal χάτω νεύουτιν͵
ἁλλὰ χαὶ τοῖς λίαν ὑψηλοῖς τε χαὶ φιλοθέοις, xaX ὁ-

ἀλειφθέντα λ[θον παραδηλώσῃ. Καὶ μετ) ὀλίγον,
Ἐκεῖνο 65, φησὶν, οὔτε αὐτὸς, οὔτε τις ὑπὲρ αὐτὸν
µέχρι σήμερον ἐχαυχήσατο τῶν δώδεχα φυλῶν ὧν
πατ]ρ fiv, ὅτι Θεοῦ φύσιν ὅλην ἢ ὄψιν ἐχώρησε. Ab
xal ἀνώνυμος χαθ᾽ ἑαυτὴν fj τοῦ θιοῦ φύσις xal
κατὰ τοὔτήν rut τὸν θεολόγον, ὡς ἄγνωστός τε χαὶ
ὑπερώνυμος. Τὸ θεῖον γὰρ, φησὶν, ἀχατονόμαστον,
Καὶ τοῦτον δηλοῦσιν οὐχ οἱ λογισμοὶ µόνον, ἀλλὰ’
καὶ Ἑδραίων οἱ σοφώτατοι χαὶ παλαιότατοι. Οὔτε
Υὰᾳ ἀέρα ἕπνευσέ τις ὅλον αώποτε, οὔτε οὐσίαν

µοίως πᾶσῃ γεννητῇ φύσει. ᾿Ακούεις ; Οὐκ ἄῤῥητον p θεοῦ παντελῶς $ νοῦς κεχώρηχεν, ) φωνὴ περιέ-

µήνον ΄ εἶπε τὸν Θεὸν χατ᾽ οὐσίαν, φημὶ, ἀλλὰ καὶ
ἀνεννόητον οὐχὶ τοῖς τυγχοῦσιν ἁπλῶς ἀλλὰ xal προ-
φίταις χαὶ ἀποστόλοις, καὶ πᾶσιν ὁμοῦ τοῖς ἁγίοις
μᾶλλον δὲ χαὶ αὑταῖς ταῖς ἀγγελικαῖς φύσεσι. Τοῦτο
γαὶ γὰρ ἑδήλωσε, τὸ, Καὶ ὁμοίως πάσῃ γεννητῇ
φύσει, προσθείς: Καὶ πάλιν θεὺὸν ὅ τι ποτὲ μὲν ἔστι
τὴν φύσιν xal tjv οὐσίαν, οὔτε τις τῶν ἀνθρώπων
εὗρε πώποτε, οὔτε μὴ εὔρῃ. Καὶ μετὰ µιχρόν : Τὸ
δὲ νῦν εἶναι βραχεῖά τις ἀποῤῥοῃ πᾶν τὸ εἰς ἡμᾶς
φθάνον, καὶ οἷον μεγάλου φωτὸς μικρὺν ἀπαύγασμα.
*O Σήπου χαὶ ὁ τὴν γλῶτταν χρυσοῦς Ἰωάννης τὸν
ὑμώνυμον Εὐαγγελιστέν τε xal θεολόγον πρὸ βρα-
"Χίος Σ5ηγούμενος ἔλεγε. Τούτου καὶ γὰρ περὶ τοῦ
"Χριστοῦ λέχοντος, "Ex τοῦ π.ἱηρώματος αὐτοῦ

λαθεν’ &))' ἐκ τῶν περὶ αὐτὸν σχιαγραφοῦντες τὰ
xat' αὐτὸν, ἀμυδράν τινα καὶ ἀσθινῆ, xal ἄλλην ἀπ'
ἄλλου φαντασίαν συλλέγομεν. Καὶ οὗτος ἄριστος
ἡμῖν θεολόγος, οὐχ ὃς εὗρε τὸ πᾶν, οὐδὲ γὰρ ἔχετέι
τὸ πάν ὁ δεσμὸς, ἁλλ᾽ ὃς ἂν ἄλλου φαντασθ] πλέον,

. καὶ πλεῖον iv ἑαυτῷ συναγάγῃ τὸ τῆς ἀληθείας tv

ba). pa. ἡ ἀποσχκίασμα, ἢ ὅ τι xol ὀνομάσαιμεν.
Περὶ τούτων xai Αιονύσιος ὁ μέγας φθάσας εἴρη-
xev ἤδη, Πάντα τὰ θεῖα, xal ὅσα ἡμῖν ἑχπέφανται,
ταῖς μετοχαῖς µόναις γινώσχεται, Αὐτὰ δὲ, ὁποῖό
ποτέ ἐστι κατὰ «tv οἰχείαν ἀρχὴν xal ἵδρυσιν, ὑπὲρ
νοῦν ἐστι xal ndquv οὐσίαν καὶ γνῶσιν * οἷον εἰ «bs
ὑπερούσιον κρυφιότητα θεὸν f| ζωὴν f| οὐσίαν fj ois;
ἡ λόγον ὀνομάσαιμεν, οὐδὲν ἕτερον νουῦμεν ἃ τὰς

1023

CONTRA GREGORAM ANTIRRHETICORUM XI.

1094

A αὐτῆς εἷς ἡμᾶς προαγοµένας δννάμεις, ἔχθεωτ:- A vov µυσταγωγίαν, ὁ προῤῥηθείς ipao θεολόγος,

χὰς fj οὑσιοποιοὺς, ἢ ζωργόνους ἡ σοφοδύώρους. Αὑὐτῇ
δὲ χατὰ τὴν πασῶν τῶν νοερῶν ἑἐνεργειῶν ἀπόλνσιν
ἐπιδάλλομεν, Καὶ πάλιν ' Τὸ ἓν, τὸ ὑπεράγνωστον,
«b ὑπερούσιον, αὐτὸ τὸ ἀγαθὸν ὅπερ ἑστὶ τὴν τρια:
διχὴν ἑνάδα φημὶ, τὴν ὁμόθεον καὶ ὁμοάγαθον, οὔτε
εἰπεῖν οὔτε ἐἑννοΏσαι δυνατόν.

ἉΑλλὰ xal αἱ τῶν ἁγίων δυνάµεων ἀγγελοπρεπεῖς
ἑνώσεις, ἃς εἴτε ἐπ.δολὰς εἴνε παραδοχὰς χρὺ oá-
ναι τῆς ὑπεραγνώστωυ xal ἀφανοὺς ἀγαθότητος,
ἄῤῥητοί sé εἰσι xal ἄγνωστοι, xal µόνοις αὐτοῖς
ἐνυπάρχουσι τοῖς ὑπὲρ Υνῶσιν ἀγγελικὴν ἠξιωμέ-
νοις αὑτῶν ἀγγέλοις. Ταύταις οἱ θεοειδεῖς ἀγγελο-
µιµήτως ὡς ἐφιχτὸν ἑνούμενοι νόες, ἐπειδὴ κατὰ
πάσης νοερᾶς ἑνεργείας ἁπόπαυσιν dj τοιάδε γίνεται
τῶν ἐνΏεουμένων νοῶν πρὸς τὸ ὑπέρθεον φῶς ἕνω-
au, 9μνοῦσιν αὐτὸ χυριώτατα διὰ τῆς πάντων τῶν
ὄνχων ἁφαιρέσεως, τοῦτο ἀληθῶς xal ὑπερφυῶς
ἐλλαμφθέντες ix τῆς πρὺς αὐτὸν µαχαριωτάτης
ἑνώσεως, ὅτι πάντων μὲν ἔατι τῶν ὄντων αἴτιον,
αὐτὸ δὲ οὐδὲν, ὡς πάντων ὑπερουσίως ἐξηρημένον.
"Osce δέδειχται διὰ πάντων τῶν εἰρημένων τοῖς τὰ
θεία ταυτὶ χαὶ παθοῦσι xui μαθοῦσι καλῶς, ὅτι xat
οὐσίαν μὲν 6 θ:ὺὸς οὔτ' ἔστιν οὔτε λέγεται φῶς,
ὥσπερ δὴ xai τἄλλα τῶν θείων xat ὑπερφυῶν óvo-
µάτων * el μή που κατ αἰτίαν αὐτὸν λέγοι τις, λέ-
γεται yàp κατὰ τοῦτον τὸν λόγον xai πάντα, ὡς
αἴτιος πάντων ἑχείνων: κατ ἑνέργειαν δὲ φυσιχὴν
καὶ χάριν xai ἕλλαμψιν καὶ ἔστι xot λέγεται φῶς,
τὸ ἁπρόσιτον xol ἀχρότατον, καὶ ὅσα δὴ τοῖς θεολό-
qo; ἓν τοῖς φθάσασιν ὕμνηται. Καὶ τοῦτό ἐστι τὸ
τῆς Τριάδος φυσιχὸν xal ἄναρχον χαὶ ἁπρόσιτον
φῶς, χκαθ᾽ ὃ xai φῶς οἰχεῖν ἀπρόσιτον ὁ θεὺς παρὰ
«1; θείας Γραφῆς λέγεται , χαὶ ἀναθάλλεσθαι φῶς
ὡς ἱμάτιον, xal, Ἡ ἁαμπρότης τοῦ θεοῦ ἡμων
ip ἡμᾶς, φησὶν ὁ θεῖος Δαθὶδ, καὶ, Σηµειωθήτω
ἐφ᾽ ἡμᾶς τὸ φῶς τοῦ προσώπον σου, πρὸς τὸν
Θεὸν ὁ αὐτὸς αὖθις, xal παραπλήσια τούτοις, τὸ
πρῶτον xal µέγιστον φῶς τῶν ἀσωμάτων καὶ ἀϊδίων
δυνάµεων, οὗ µετέχοντες ἐχεῖνοι, δευτέρου φωτὸς
εἴτουν αἰσθητοῦ χαὶ ατιστοῦ κατὰ τὸν προῤῥηθέντα
θεολόγον οὐ δέονται" εἰ γὰρ ἔδει φωτὸς δευτέρου,
qnot, τοῖς τὸ μέγιστον ἔχουσιν; Ὅ 6h καὶ θαῦμα
καὶ δοξολογίαν xai τροφὴν αὐτῶν εἶναι θεολόγος

ὥσπερ Ex τινος ἀεννάου πηγῆς, κατὰ ἀπειρόδωρον

χάριν, τῆς ἀχηράτου θεώλέως εἰς ἡμᾶς τὸ µέγα
πρόεισι δῶρον. Διὸ καὶ Ὀεολόγος ἕτερος Έδη φθάσας
ἐδίδαξεν, ᾿Ανάρχως, Ἀέγων, ἐχ τοῦ Πατρὸς γεννη-
θεὶς ὁ Χριστὸς, τὴν φυσιχὴν ἀχτῖνα ἄναρχον χέκτη-
ται τῆς θεότητος. "Ex Πατρὸς μὲν γὰρ, φησὶν, ἀλλ'

ἀνάρχως xoi ἁχρόνως ἐστὶ τὴν οἰχείαν χεκτηµένος

τῆς δόξης λαµτιρότητα, xal σαρχωθεὶς à αὐτός ἐστιν,
ἐπὶ τῆς οἰχείας µένων φανότητος. Καὶ τοῦτόὸ ἔστι,
qnoi, τὸ, Μετεμοβφώθη ἔμπροσθεν αὐτῶν. Μένων
γὰρ αὐτὺς ἐν ταυτότητι, παρὸ τοπρὶν ἐφαίνετο, ἔτε-
poc νῦν τοῖς μαθηταῖς ἑωρᾶτο φαινόµενος. 'Ομοῦ δὲ
καὶ τὸ τῆς θείας φύσεως διδάσχων ἁόρατον, χαὶ τὸ
τῆς ἀποῤῥήτου ταύτης ἑνεργείας καὶ ἑλλάμψεως
ὁρατὸν αὖθις ἐν Πνεύματι, χαὶ ὅτι xàv τῷ μέλλοντι
τούτῳ συνδιαιωνίσουσι τῷ τῆς δικαιοσύνης ἡλίῳ
X piat ουνεχλάµποντες ἀγγελιχῶς οἱ θεοτιδεῖς χατὰ
«ἣν τούτου ὑπόσχεσιν, Τότε οἱ δίκαιοι «άμφουσιο
ὡς ὁ fl.ioc ἐν τῇ βασελαίᾳ tov Παερὸς, λέγοντος,

. «bv μὲν, φησὶν, οὐδεὶς ἑώραχε πώποτε χαθὸ vd

φυχε φύσεως, χαὶ ὃ δὲ ἑώραχεν, ἐν Πνεύματι τοῦτο
τεθέαται. Αὕτη ἡ ἀἁλλοίωσις τῆς δεξιᾶς τοῦ Ὑψίστου.
Ταῦτά ἐστιν ἃ ὀφθαλμὺς οὐκ εἶδε, xai οὓς οὖκ
ᾖχλυσε, χαὶ ἐπὶ καρδίαν ἀνθρώπου οὑχ ἀνέδη πώ:
ποτε. Οὕτως ἐν αἰῶνι τῷ μέλλοντι πάντοτε σὺν
Κυρίῳ ἐσόμεθα, Χριστὸν ὁρῶντες τῷ φωτὶ ἀστρά-
πτοντα τῆς θεότητος. Καὶ πάλιν’ Ὡς γὰρ ὁ θεῖος
ὄντως xai θεηγόρος Διονύσιος ἔφησεν, (Otto; ὁ Δε-

C σπότης ὀφθήσεται τοῖς ἑαυτοῦ τελείοις θεράπουσιν,

ὃν τρόπον Ev ὄρει θαθὼρ τοῖς ἀποττόλοις ὁπτάνεται
τούτοις τοῖς θεοφόροις, Καὶ ὁ θεοφόρος ἅμα xaY θεο-
λόγος συνᾷδων, ἧπερ ἔφην, Γρηγόριος, Ἠξει μὲν,
φησὶν, 6 Χριστὸς μετὰ τοῦ σώματος, ὡς ὁ tub; λό-
γος * τοιοῦτος δὲ οἷος ὤφρθη τοῖς μαθηταῖς tv τῷ bpes
ἡ παρεδείχθη, ὑπερνιχώσης τὸ σαρχίον τῖς θεότη-
τος. *À δὴ xot Ἰωάννης ὁ ἐπιστήθιος Εὐαγγελιστᾶς,
διὰ τῶν θείων ἀποχαλύφεων αὖθις xal μυρύμενος
xai ὑψηλῶς διδάσχων, Οὐ χρείαν ἔχει, φησὶν, ἡ
dro Ἱερονσαὴμ τοῦ ἡ.ἒίου οὐδὲ τῆς σελήνης,
ἵνα gairocur ἐν αὐτῃι Ἡ γὰρ δόξα τοῦ θεοῦ
ἐφώτισεν αὐτὴν, καὶ ὁ «ὐχνος αὐτῆς τὸ ἀρνίον.,
καὶ περιπατήσουσι τὰ ἔθνῃ διά τοῦ φωτὸς αὐτῆς.
Καὶ µετά τινα, Καὶ ὄψονται, φτοὶ, τὸ πρόσωπο»

φησὶν ἕτερος, τὸ χατὰ την µεταμόρφωσιν ἀνυμνῶν D τοῦ θεοῦ xal τοῦ ἁργίου, xal τὸ ὄνομα αἱιτοῦ ἐπὶ

«o9 Χριατοῦ µυστήριον, Τοῦτο, λέγων, θαυµάζουσιν
ἄγγελοι’ τοῦτο δοξολογοῦσιν ἀρχάγγελοι. τοῦτο
πᾶσα τῶν ὑπερχοσμίων ἡ νοητὴ διαχόσµησις ἀθλως
ἑστιωμένη, τεχµήριον ἑναρχέστατόν τε xai ἀφενδέ-
στατον τίθεται «no περὶ ἡμᾶς τοῦ Λόγου φιλανθρω-
πίας. Τοῦτο καὶ Χριστὸς ὁ τῆς δικαιοσύνης ft;
ἀνάρχως ὡς φυσικὴν προϊσχόμενος ἀχτῖνα, xal δύ-
ξαν ἔμφυτον τῆς οἰχείας θεότητος, δοξάζει μὲν τοῦτο
xai την ἀνθρωπείαν ἑαυτοῦ φύσιν ἅμα τῇ προσλἠ-
qe ταύτης ἀποῤῥήτως κατὰ τὴν χαθ’ ὑπόστασιν
Ένωσίν τε xal θέωσιν: xal ἡ δόξα «tc θεότητος δό-
ξα xaX τοῦ σώματος γίνεται. Ἐκφαῖνει δ' ἄρτι πρὠ-
4ex τοῖς μαθηταῖς iv τῷ ὄρει μεταμορφούμενος τὸ
µυστήριον. "UOcv xal κατὰ τὴν ἀφενδῆ τῶν θεολό-

τῶν μµετώπων αὐτῶν. Καὶ νὺξ οὐκ ἔσται ἐκεῖ, καὶ
χρείαν οὐκ ἔχουσι «1ύχνου xal «ρωτὸς ἡ.1ου, ὅτι
Κύριος ὁ θεὸς φωτιεῖ αὐτοὺς, xal βασιωεύσονσνο'
εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. "

Οὕτω τὸ θεῖον xal ἀῖδιον xal ἆ πρόσιτον χαὶ ἀχρό-
τατον xal φυσιχὸν xal ἁδιαίρετον qui; τῆς θεότη-
τος, τὴν φυσιχὴν χαὶ συναῖδιον xal ἀνέσπερον at-
γλην αὗτον χαὶ δόξαν xal χάριν τε xal ἑνέρχειαν, οἱ
θεοε͵δεῖς οὗτοι xal φωτοειδεῖς ὁμοῦ πάντες χαθαπερεί
τινες λύχνοι xal λαμπάδες, 9) πυρσοὶ διαέριοι λαμπρῶς
ἀναφθέντες ὑπὸ τῆς µαχαρίας ταύτης ἁστραπῆς xal
θεώσεως, xal προαιώνιον xaX προχόσμιον xal ὑπερχό-
σµιον χαὶ ἀτελεύτητον xal ἄπειρον xaX δ-ξαν διαιω-
νίκουσαν ἀγγέλων τε xal ἁγίων, xal παν.ὺς τοῦ

1095

PHILOTHEI CP. FATRIAHRCIL Z

1096

κατὰ Χριστὸν δείου τληρώματος ὡς ἰδίωμα φυσικὸν A El δὲ δεῖ θαῤῥήσαντα, φησὶν, εἰπεῖν, καὶ ὑψηλοτέ-

τῆς τοῦ θεοῦ φύσεως ἐν ἁγίῳ Πνεύματι ἀγεχήννξαν,
Ἰλλλ' ἐπειδὴ Γρηγορᾶς οὐτοσὶ xol τὸν ὁμολογητὴν
xa* Γραττὸν lv τοῖς φθάαασιν Ίδη προενεγχὼν θεό-
δωρο», τοὺς κατ Εὐσεδίου *& xal τῶν Εἰκονομάχων
ἐχείνου λόγους ἡμῖν ἀπενεγχεῖν πειραθεὶς κατὰ τῆς
ἑαυτοῦ χεφαλῆς μετὰ σφοδρᾶς μᾶλλον τῆς ῥύμης
ἐχείνους εἴλχυσεν, o5 ταυτὰ µόνον, ἁλλὰά xol πολιῷ
χείρονα τῶν Εἰχονομάχων bU αὐτῶν ἑκείνων καὶ
φρονῶν χαὶ γράφειν ἐξελεγχθεὶς, χαθὰ δήπον xal ὁ
λόγος ἡμῖν φθάσας ἴἔδειξε, φέρε xai τὰ περὶ τῆς θείας
Χριστοῦ μεταμορφώσεως xal τοῦ χατ αὐτὴν μεγάλου
φωτὸς τοῦ διδασκάλου τούτου προθέντες, ἴδωμεν εἰ καὶ
ταῦτα σύμφωνα τοῖς ἤδη ῥηθεῖσι τοῖς πρὸ αὐτοῦ θεο-
λόγοις Πατράσι χαὶ διδασκάλοις ὄντα τυγχάνοι. Δί-

pov τινῶν χαὶ μυστιχωτέρων ἄψασθαι, οὗ µόνον οὐχ
ἑξέστηχεν οὐδὲ µεταθέθληται d φύσις ἡ καθ ἡμᾶς,
ἀλλ) ἤδη καὶ εἰς τὸ ἐξαρχῆς ἀναπεφοίτηκε λα πρυν»
θεῖσα, καθ) ὃν τρόπον πχρὰ τοῦ δημιουρτοῦ ἔχτι-
σται, τὸ Ex τῆς ἁμαρτίας ἐπείσαχτον aleyog ἆπονι»
Ψαμένη, χαὶ εἷς τὸ ἀρχαῖον ἀναδραμοῦσα iv Χρι-
στῷ χάλλος, xal &; ἂν εἴποι τις, εἰς ἑαντὴν Exa-
νελθοῦσα, d; εἴ τις ἴδοι χρυσὸν Ὁλῃ πως τῇ
ἀτιμοτέρᾳ συγχαταµεμιγµένον, ἔπειτα εὖ μάλα
διὰ πνρὺὸς ἀνακαθαρθέντα, ἐπὶ τὴν οἰχείαν ἕπανι-
όντα λαμπρύτητα. Ὁ γὰρ ὑπόχρεως οὖσα δια τὴν
τῆς ἐντολῆς τλρησιν, τὴν ἀθανασία, λέγω xi
ἀφθαρσίαν ἀναδύσασθαι, οὗ πξεπλήρωχε, τοῦτο
Χριστὸς διὰ τῇ. οἰχείας συγχακαδάσεως ἀνεσώσατο,

χχιον γὰρ ἂν εἴη καὶ ἀχροᾶσθαι xal τούτοις πείθε- B. Οὐχοῦν οὐ ταυτὸν f) µεταθολὴ τῇ χαινοτοµίᾳ.

σθαι τὸν φιλόσοφον μᾶλλον, ὅσῳ χαὶ πρῶτος αὐτὸς
εἴλχυσεν αὐτὰ πρὸς τὸν λόγον, χἀντεῦθεν ὡς µάλι-
ατα τοὺς χατὰ τοῦ θείον φωτὸ», ἑαυτοῦ λόγους, xal
τὸ χαθ᾽ ἡμῶν ἀνιστᾷν Ίλπισε spónatov.

Καὶ δὴ παρίτω Θεόδωρος αὖθις ὁ θεῖος, τοὺς πρὸς
Εὐσέθιόν τε xal νοὺς Εἰχονομάχους ἑαντοῦ λόχου,
διδάξων, xaY ἃ περὶ τοῦ θείου φωτὸς αὐτὸς δοξάξει
τῆς τοῦ Χριστοῦ θείας μεταμορφώσεως. Ἐπειδὴ,
qnot, τὸν περὶ χινδύνων λόγον τοῖς μαθηταῖς ὁ Σω-
τΏρ κρότερον διεξήρχετο, "Octic θέλει ὀπίσω µου
ἐ1θεῖν, ἁπαρνησάσθω ἑαυτὸν, λέγων, καὶ dpdto
τὸν σταυρὸν αὐτοῦ καὶ áxoAovÓsito poi, χαὶ τὰ
φούτοις παραπλήσια, ἣν δὲ δήπου βαρύτατα xol
δύσοιστα τὰ ἐπιταττόμενα, ἵνα μὴ τῇ δυσχερείᾳ τῶν
λεγομένων ἀποχάμοιεν, ἀναῤῥώννυσιν αὐτῶν τὰ
φρονήματα, xal τῶν ἐν ἐλπίσι χειµένων xal Bo-
λόντων ἑκχαλύπτων ὑπ ὄψιν ἄχει «0 µάλα τὴν λαμ-
πρότητα. Αιὸ δὴ ὧς ἑνεχώρουν οἱ τῆς μυστιχῆς
ταύτης ἐποψίας θεαταὶ, τὴν δόξαν üxe(vnv, μεθ᾽ ἧς
μέλλει ἐπὶ συντελείᾳ τῶν αἰώνων Ἠχειν, παραδεί-
xvuct, χαθ᾽ fjv xai αὐτοὶ συλλαμπρυνθήῄσοντα:, τῶν
ἄθλων ταύτην ἀντίδοσιν ἐχδεξόμενοι, ἵνα χαὶ μᾶλ-
λον tv τοῖς χινδύνοις θαῤῥοϊεν, Καταφρονοῦντες τῶν
ἐν χεροὶ, xai οὐδενὶ λόγῳ τοῖς προσδοχωµένοις πα-
ρεξετάνοντες, οὐδὲ ἄξια χρίνοντες τὰ παθήματα τοῦ
νῦν χαιροῦ πρὺς την μέλλουσαν δόξαν ἀποχαλύπτε-
οθαι,

Αχούεις, Q Γρηγορᾶ, καὶ τούτου τοῦ διδασκάλου

Σὺ μὲν οὖν, à φιλόσοφε, τοῦ διδασχάλου λέγον-
τος ἀχούσας, ὅτι εἰς τὸ ἐξαρχῆς ἀναπεφοίτηχεν ἃ
φύσις ἡμῶν λαμπρυνθεῖσα, καθ) ὃν τρόπον παρὰ τοῦ
δημιουργοῦ ἔχτισται, τὸ ἐχ τῆς ἁμαρτίας ἐπείσα-
χτον αἶσχος ἀπονιψαμένη, xal εἰς τὸ ἀρχαῖον ἀνα-
ὁραμοῦσα ἐν Χριστῷ κάλλος, οὐδὶν ὑφηλότερόν ti
φαντασθήσῃ xat θεῖον, οὐδὲ τῆς παρὰ 8100 δηµιουρ-
γηθείσης φυχῆς xal τοῦ νοῦ πλέον τι διανοηθῆνει
δυνήσῃ ; Οὐδὲ γὰρ τὸ εἰς τὸ ἀρχαῖον ἁαδραμεῖν
αὐτὴν χάλλος, χαὶ ταῦτ’ iv Χριφτῷ σε, δυσωπῄσει
ποτὲ, οὕτως ἑναργῶς εἱρημένον παρὰ τοῦ θελιό-
yov. Οἱ δὲ θεολόγοι Πατέρές τὰ τοῦ μετ αὐτοὺς
θεολόγου τε xai Πατρὸς δι ὀλίγων σαφηνιοῦσι, xel
δείξουσε εἰ τὺ ἀρχαῖον ἐχεῖνο χάλλος ἣν ἐν τῷ
πρωτοπλάστῳ, ὅπερ τῇ παραθάσει διαῤῥυὲν, μᾶλ-
λον δὲ ἀποπτὰν, ἐν τῷ ἀνθρωπίνῳ τοῦ Χριστοῦ
πάλιν ἐπανῆλθεν, ὃ δᾳ καὶ διὰ τῶν ἱερῶν Χρι-
στου παθηµάτων πᾶσιν αὖθις πιστοῖς ἀπεδόθη.

Καὶ 65 Κύριλλος ὁ μέγας παριὼν ἐχεῖνα λεγέν
τω. Thv ἀνθρώπου ποἰησιν, καὶ εἰς τὸ εἶναι παρα
Yer? φησὶν, ἐξηγούμενος ὁ µαχάριος Μωῦσης,
εἰληφέναι τὸν Gaby χοῦν ἀπὸ τῆς γῆς διισχυρίζε-
ται, xal πλάσαι μὲν τῇ παντουργῷ δυνάµει d
ὑρώμενον τοῦτο τοῦ σώματος σχῆμα, ἐμφυσῆσαι
δὲ χαὶ εἰς τὸ πρόσωπον αὐτοῦ πνοὴν ζωῆς, i, Τε-
γέσθαι τὸν ἄνθρωπον εἰς φυχὴν ζῶσαν. Ἰὸ δοθὲν
τοιγαροῦὺν ἐμφύσημα θεῖον τῷ πεπχασμένῳ oux
αὐτὴν εἶναί φαµεν τὴν φνχὴν, fj γὰρ ἂν ἄτρεπτο:

xai ὁμολογητοῦ τῆς εὑσεδείας, ὅπως τοῖς πρὸ αὐτοῦ DD Tv ὡς x. τοιαύτης προελθοῦσα φύσεως, ἀλλά τὴν

θεολόγοις Πατράσι xal ἁποστόλοις, ἀλλὰ δὴ χαὶ ταῖς
θείἀις Γραφαῖς διὰ πάντων ἐστὶ σύμφωνος; Καὶ
οὗτος γὰρ ἁποχάλυψιν τῶν µελλόντων ἀγαθῶν τὴν
µεταµόρφωσίν φησι τοῦ Χριστοῦ, καθόσον ἓν ἐγ-
χωροῦν τοῖς paxaplot; παραδειχθεῖσαν μαθηταῖς,
xai νοιοῦτον αὐτοῖς ὀφθῆναι τὸν Χριστὸν, ὁποῖος
ἄρα καὶ μετὰ τὴν συντέλειαν Ίπει τῶν παρόντων,
καὶ ὅτι χαὶ αὐτοὶ xai οἱ κατ αὐτούς τε χαὶ μετ
αὑτοὺς τῇ αὐτῇ συνεχλάμψουσι δόξῃ, λάµποντες ὡς
ὁ ἥλιος κατὰ τὸν Χριστοῦ λόγον, καὶ ὅτι αὕτη ἐστὶν
ἡ τοῖς ἁγίοις ἀποκαλυφθησομένη τότε δύξα, fi; οὐχ
ἄξια τὰ παθήματα τοῦ νὺν χχιροῦ κατὰ tiv paxd-
ρ:ον Ιαῦλον,

"Axouc Oh xaX τῶν Gre τοῦ ὃ:δασκἀλο» λόγων.

τοῦ ἁγίου Ἱ]νεύματος µετουσίαν ἑντεθεῖσαν ὁξαρχης
τῇ ἀνθρωπείᾳ Ψυχῃ. Πᾶσα γὰρ ἡ τελειότης cd;
πεποιηµένοις διὰ τοῦ Ἠνεύματος. Ὄθεν καὶ xev
εἰκόνα Θεοῦ τὸ τεχνηθὲν ἐποιήθη ζῶον, ὡς διὰ sic
μετουσίας τοῦ Πνεύματος πρὸς αὐτὸν µεμορφωμέ-
vov. Α,λ' ὅπερ ὁ µακάριος Μωῦσῆς ἐμπεφυσισθει
παρὰ τοῦ Θεοῦ τῷ ἀνθρώπῳ διισχυρίσατο, τοῦτο
Χριστὸς ἀνανεῶν ἐν ἡμῖν μετὰ τὴν ix νεχρῶν &vá-
στασιν, ἐνεφύσησε τοῖς ἑαυτοῦ μαθηταῖς, λέγων,
Αάδετε Πνεῦμα ἅγιον, ἵνα πάλιν ἀναμορφωθέντες
εἰς τὴν ἐξ ἀρχῆς εἰχόνα, σύμμορφοι φχινώμεθα τῷ
πεπονηκότι διὰ τῆς τοῦ ἁγίου Πνεύματος µετο-
x^. Όταν τοίνυν τὸ Πνεύμα tb ἅλιον ἐν ἡμῖν
γένηται, συµµόρφους ἡμᾶς ἀποδειχνύε. Θεοῦ.

1091

CONTRA GREGORAM ANTIRRHETICORUM XI.

1008

Βασίλειος δ ὁ μέγας xaX πρὸ τούτου τοὺς Wal- À xab ἐμπνεόμενος xai φθεγγόµενος Πνεύματι. Μετ-

μοὺς ἐςηγούμενος, ᾽Αναχαινίνων, qot, τὸν ἄνθρω-
π.ν ὁ Χο.στὸς, xaY ἣν ἀπώλεσε χάριν δ.ὰ τοῦ ἐμ-
φυσ1]μ τος, ταύτην ἀποδ.δοὺς, ἐνεφύσησε, φησὶν,
gl, τὸ πρόσωπον. Τότε μοῖράν τινα τῆς olxala;
ἕνα έθετο χάριτος, ἵνα τῷ ὁμοίῳ ἐπιγινώσχῃ τὸ
ὅμοιον. OT; δη καὶ Δ.άδοχος ὁ θεῖος ὄντως xal πε-
φωτισµένος xal πεὶρχ xal λάγοις ἑπόμενος, Δύο
$jul^ φησὶν, ἡ χάρις ἡ ἁγία διὰ τοῦ βαπτίσματος
περιποιεῖται, ὧν τὸ lv ἀπείρως τοῦ ἑνὺς ὑπερδάλ-
λεε, Αναχαινίνει γὰρ ἡμᾶς ἓν τῷ ὕδατι, χαὶ τὸ
κατ εἰχόνχ λαμπρύνει, πᾶσαν τὴν ῥυτίδα τῆς ἅμαρ-
Wang θμῶν ἀποῤῥύπτουσα, Τὸ δὲ ἕτερου ἐχδέχεται,
(và οὖν ἡμῖν ἐργάσηται. "Ove. γοῦν ἄρξεται ὁ νοὺς
ἐν πολλῇ αἰσθήσει γενέσθαι t2. χρηστότητος τοῦ
πιναγίου Πνεύματος, τότε ὀφείλομεν εἰξέναι, ὅτι
ἄρχεται ἡ χάρις ὥσπερ ἐπ'ζωγραφεῖν sl, τὸ κατ
&ixóva τὸ χαθ᾽ ὁμοίωσιν. Ὥστε ἡ μὲν αἴσθησις αὕτη
ὁτλοῖ ἡμᾶ; μορφοῦσθαι τὸ χαθ) ὁμοίωσιν. τὸ δὶ
τέλειον τῆς ὁμοιώσεως Ex τοῦ φωτισμοῦ γνωσόµε-
θᾳ. Καὶ πάλιν * Τὴν πνευματικὴν ἀγάπην οὗ δύ-
vasa! τις χτήῄσασθαι, εἰ μὴ tv. πάσῃ πληροφορίᾳ
φωτισθείη παρὰ τοῦ ἁγίου Πνεύματος. Ἐὰν γὰρ
μὴ τελείως τὸ x30' ὁμρίωσιν διὰ τοῦ θείου ςωτὸς
ἀπυλάδη ὁ νοῦς, πάσας μὲν τὰς ἄλλας ἀρετὰς
ἔχειν δύναται, s 0,6 δὲ τελείας ἀγάπης ἔτι ἅμοιρος
px

"AX ἐπὶ τὸν θεῖον xal αὖθες θεύδωρον ἐπανέλ-
θωμεν. Ἠμεῖς, φησὶ, κατὰ τὸ ἁποστολιχὸν χήρυγ-

εστοιχειῶσθαι χαὶ γὰρ xas' ἐχείνους ἐπὶ τὸ BÀ.
τιον xal οὗτός orat. τὸ Χρ.στοῦ σῶμα, τῶν θείων
μαρμαρυγῶν τὰς λαμπηδόνας δεξάμενον, τῇ δυνά-
µει xal χάριτι τοῦ ἐνοιχοῦντος αὑτῷ Aóyou, καὶ
καθὸ, «qnoi, θεοῦ σῶμα, ἅγιόν ἐστι, ζωοποιὸν,
φωτὸς ἀφράστου πεπληρωμένον. El:a μετὰ «b
ἡλιαχὸν παράδειγµα, ᾧ δὴ καὶ ἓκ Δαμασχοῦ 0:0-
Φόρος Ἰωάννης περὶ τῖς Χριστοῦ μεταμορφώσεως
λογογραφῶν ὡσαύτως ἐχρέσατο, οὕτω καὶ τὸ Χρ.-
στοῦ, φησὶ, σῶμα, ἐπειδὴ fj φθορᾶ xaX τὰ ix τῆς
φθορᾶ.ς ἀπελήλαται συμπτώματα, τῇ τῆς θεότττος
δόξῃ xal τῷ φωτὶ διόλου ὅλον χαταλαμπρύνεται.
Μάθε κλντεῦθεν τοιγαροῦν, Γρηγορᾶ, ὡς οὔτε
χτίσμα τὸ τῆς θεότητός ἐστι φῶς, xal κατὰ τοῦτο»,
qni, τὸν θεολόγον, ὃν αὐτὸς δήπου χαὶ χατὰ τῆς
σῆς προήνεγχας χεφαλῆς. 90; yàp αὐτὸ φησυ
οὐχ ἁπλῶς, ἀλλ’ ἄφραστον, χαθάπερ ἀχούεις, xal
λαμπηδόνα θείας μαρμαρυγῆς, χαὶ δύξαν θεότητος
xai φῶς. ὅλον διόλου χαταλαμπρῦνον τὸ Χοιστοῦ
epa. Οὔτε οὖν x1logua χατὰλ τούτους τοὺς λόγους
τὸ τῆς θεότητος φῶς, ἁλλ' οὐδὲ οὐσία vt τοῦτο
θεοῦ, xa0X 6 xal τοῦτ αὐτὸ χαχῶς αὑτὸς Ev τοῖς
φθάσασιν εἴρηχας, δ.ἀ τε τὰ προῤῥηθέντα ταῦτά
qup τούτῳ τῷ θεοφόρῳ, xaX 6h χαὶ τὰ ἕξτς αὐτῷ
πλατύτερον ῥηθησόμενα. Δεῖ γὰρ χἀχεῖνα mpsaze-
θῆναι τοῖς εἰρημένοις, sl χαὶ µακρότερὀς πως ὁ
λόγος, xai ἀποδειχθῆναι Γρηγορᾶν καὶ τοὺς roh
αὐτοῦ τε xal χατ αὐτὸν ὁμοῦ πάντας οὐχ Εἰχονο-

μα, ὅτοι της Ἐνκλησίας τὸ διδασκἀλιον, τεθεῶσθαι C. µάχους µόνον, χαθὰ δὴ xai μικρῷ πεότερον, ἀλλὰ

τὸ πρόσληµµα κεὐσεδῶς πεπιστεύχαμεν, ἐπειδὴ
τὴν μὲν φθορὰν xal τὴν θνητότητα ἀπημρίεσται,
Μετεστοιχείωται δὲ ἐπὶ τὸ βέλτιον. Tov γὰρ θείων
μαρμαρυγῶν εἰς λαμπηδόνας ἑδέξατο, τεθεωμένον
ςὴ δυνάμει χαὶ χάριτι τοῦ ἑνοιχήσαντος αὑτῷ 8500
Ἀόγον. Καὶ x20b θεοῦ σώμα ἅγιόν ἐστι, ζωοποιὸν,
Φωτὸς ἀφράστου πεπληρωµένον, πάντων τῶν τοῦ
Λόγου χαλῶν χεχοινωνηχὸς, xal πάντων αὑτοῦ τῶν
πλε:νεχτηµάτων χαταπλουτοῦν xol χοσμούμενον *
χαὶ γέγονεν ὅπερ τὸ γρίσαν δ.ἁ τῆς χρίσεως, οὗ τῆς
οἰχείας ἐξιστάμενον ἰδίοτητος, οὐδὲ sl; θείαν µε-
ταφοι:ῆσαν οὐδίαν. Καὶ ἵνα παραδείγµατι ἁμυ-
δροτέρῳ χαὶ παχυτέρῳ, ἡμῖν δὲ οἰχειοτέρῳ χρῄσω-
pit o0 γὰρ ἂν ἄλλως fj ix τῶν καθ ἡμᾶς τοῖς
ὑὰὲρ ἡμᾶς ἐπιδάλλειν ἔξδν, ὥσπερ τὸ ἠλιαχὸν
φαώμα bua τῷ πρωτογόνῳ φωτὶ παρὰ τοῦ δη.
μιουργοῦ χατασχἑυασθὲν, ἐπειδῃ Ίνωτο αὐτῷ ἐγ-
χραθὲν τὸ φῶς o05£vb; µέρους ἀλαμποὺς ὑποφαινο-
pivou, τὸ μὲν εἶναι σῶμα o2x ὁπώλεσε, τῇ λαμ-
πρότητι δὲ τοῦ ἐμπεφυχήτος φωτὸς Loy διόλον
περιαυγάζεται' οὕτως, ὡς Ex μιχρῶν τὰ μεγάλα
τεχµ{ρασθαι, xaX τὸ Χριστοῦ σῶμα, ἐπειδὴ ἡ φῦορὰ
xai τὰ ἐχ τῆς φθορᾶς ἁπελίλαται συμπ:ώματα,
τῇ τῖς θεότητος δόξη χαὶ τῷ φωτὶ διόλου ὅλον κα-
ταλαμπρύνεται, οὖ τῷ ph εἶναι σῶμα, ἀλλὰ τῷ
εἶναι καὶ διχσώζεσθαι πολλῷ χαθαρώτερον. θὕτως
6 τῆς εὐσιδείας ὁ «ολογητής σύµπνους τε "xal σὐμ-
Φωνος ἐν πᾶσίν ἐστι τοῖς πρὸ αὐτοῦ θεολόγους Π11-
εράσι, καθάπερ ἔφλην εἰπὼν, ἅτε δὴ καὶ τῷ αὐτῷ
PATROL. G&. CLÍ

καὶ ᾿Αρειανοὺς δήἠπου μετ' Εὐσεθίου, χατ οὗσίαν
ὁρατόν τε xal μεθεχτὸν τὸν θεὸν λέγοντας, ὦ; αὖ-
vb, οὗτος ὁ θαυμαστὸς Θεόδωρος διὰ τῶν οἰχείων
παρελθὼν λόγων καὶ αὖθις δείξε. σαφέστερον, τὸν
γοῦν Αρειανόν τε χαὶ Εἰκουομάχον Εὐσέδιον τῷ
λόγῳ παραγαγὼν οὑτωσὶ Υράφοντα, θεὸν Κύριον
τὸν Σωτῆρα ἡμῶν ὁμολογοῦντες, ὡς θΘεὸν ἰδεῖν
εὐτρεπικόμεθα, πάσῃ σπουδῇ καθάραντες αὐτοὶ
τὰς ἑαυτῶν χαρδίας, ὡς ἂν ἴδοιμεν αὐτὸν χεχαθαρ.
µένοι. Μακάριοι γὰρ οἱ καθαροὶ τῇ καρδίᾳ, ὅτι
αὐτοὶ τὸν θεὸν ὄγψονται. El 6&6 dx. περιουσίας
πρὸ τῆς µελλούσης πρόσωπον εἰς πρόσωπον Dpto;
€t xal θέας τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν τὰς elxóva; αὐτοὶ
περὶ πολλοῦ τίθεσθε, είνα μᾶλλον ἀγαθὸν ζωγράςον

D αὐτοῦ τοῦ θεοῦ Λόγου ἔχοιμεν ἅν; Οὕτω τοίνυν 6

τῆς εὐσεθείας ὁμολογητὴς τὰ τοῦ Εὐστεθίευ προθεὶς,
Ορᾶτε xal νῦν, φησὶν, εἰς ὅσον αὑτῷ τὰ τῆς βλασ-
φηµίας θεομαχοῦντι αἴρεται, fj τε γὰρ εἰς τν Mo-
νογενῆ παροινία διὰ µυρ΄ων ὅσων αὑτῷ τεπραγμά-
τευται λόγων. κτίσμα Ὑὰρ Τανταχοῦ xal ποίημα
τερατεύεται εἶνα:, καὶ ὁ περὶ τῆς σαρχώσεως αὐὖ-
τοῦ xai τοῦ αώµατος ἀπείρηται παρ αὐτῷ λόγος.
Τί οὖν δοχεῖ ὑποτίθεται νοεῖν, ὅτι ὡς πρὸς τὴν
θείαν οὐσίαν ἀποτεινόμενος ταῦτα φθἐγγεται. Kal
χαταροθαρεύσται μὲν ὁ δείλαιος οὐχ ἑτέρως f] ὡς
Gebv ἰδεῖ», ὅπερ οὐδὲν ἄλλο ἑστὶν ἡ θεὺν ἁπλὼς
καὶ ὡς ἔχει φύσεως ἰδεῖν' ὑπερεχτείνεται δὲ τῆς
κῶν ἁγίων ἀξίας, xai μείζονα τούτων οἷά τις χα»
θαρώτερος va! διοπτ.γώτερος πρὸς τὴν τῆς θείας

33

1099

PHILOTIIEU CP. PATRIARCHE .

1100

φύσεως ἑποπτίαν Ιδεῖν χατεπαγγέλλεται. "Qv ὁ A ἀγαθῶν A mnyh πάντων, d ἀνελάτεωτης καὶ ἀχά-

μὲν θεολογῶν ἀπεφήνατο, Θεὸν οὐδεὶς ἑώρακε πώὠ-
xotg * ἕτερος δ' αὗ τῆς αὐτῆς θεηγορίας ἐχόμενος,
"Ov εἶδεν οὐδεὶς ἀνθρώπων, οὐδὲ ἰδεῖν δύναφα,.
Αλλά μὴν χαὶ ὁ ἐν θεόπταις χράτιστο; ἤκουσν,
Ob μὴ ἵδῃ ἄνθρωπος τὸ πρόσωπόν µου, καὶ
ζήσεται. ᾽Αλλὰ τίς οὕτω τὴν τῶν θεολόγων µεγα-
λόνοιαν ὑπερέστη; Καὶ τί λέγω τούτων, εἰ μὴ καὶ
τὰς ὑπερχοσμίους δυνάµεις ὑπεραναδέδηχε, χατα-
Ἀιπὼν χόαµον xal σῶμα xal πάσης ὑλιχῆς καταφρ--
visa; σχέσεως, xal ὑπερθὰς τὰ ὀρώμενα, ὥστε
ὑπὲρ τὴν χτίσιν γενέσθαι xol τῶν ὑπερουρανίων
ὑπερχύψαι διαχόσµων, xal ἰδεῖν θεὸν, καὶ οἷός ἐστι
τὴν οὐσίαν χατανοῆσαι; Τίς δὲ ἄλλος 7) Εὐσέδιος:
. ὃς καθαροῖς χαρδίας ὄμμασι καὶ ἁμιγέσι πάσης

ἀνθρωπίνης xai ὑλικῆς προσπαθείας τὴν ὑπερού- 5

σιον xal τοῖς Zspacip ἀθεώρττον οὐσίαν θεάσα-
σθαι µόνος ἁπανθαδίξεται χεναῖς ἑλπίσιν ὑπερφυ-
σώμενος ἐκ τοῦ παχέως xal σαρχιχῶς κἀνταῦθα
τὰ θεοπαράδοτα ἐχδέχεσθαι λόγια, ὁ τὴν τοῦ δού-
λου μορφὴν εἰς τὸ ἀθέατον xai ἀνυπόστατον θέ-
µενος, πρόσωπον τῇ θείᾳ περιάπτει φύσει, ὃ
xatib:lv ὀ/θαλμοὶς χαθαροῖς ἑξηπάτηται.

. Moía γλῶσσα πονηρὰ καὶ θεοµάχος πρὸς ἁσέδειαν
ἠχονημένη τοιαῦτα. ἐφθέγξατο, ἃ οὐδὲ ὁ τῆς ἆμαρ-
: &lag εὑρετὴς xai πρῶτος ᾿χατὰ θεοῦ τραχηλιά-
σας τετόλµηχεν; θὗτος ἔθετο εἰς οὐρανὸν τὸ στόµα
αὐτοῦ, xal ἡ γλῶσσα αὑτοῦ διῆλθεν ἐπὶ τῆς γῆς,
xat ἀδιχίαν εἰς τὸ ὕψος ἐλάλησεν.

"AX ἡ μὲν ἁπόπληχτος καὶ ἐξεστηχυῖα διάνοια
πόῤῥω Θιοῦ xal τῆς Χριστιανῶν Ütocoglac .ámt-
λαυνέσθω ἐπεὶ δὲ vb. ἀλλότριον διη)έγξαµεν, ἐπὶ
τὸ ὑψηλὸν αὐτοὶ τοῦ θείου ἑπαγγέλματος ἴωμεν,
καὶ ola 6 ἀληθὴς περὶ τούτου λόγος ἔχει, τί ποτέ
ἑστι τὺ ὄψεσθαι Θεὸν τοὺς καθαροὺς τῇ καρδίΣ,
ἡμᾶς ἐχδιδάσχων, διαληφόμεθα. Καὶ προχείσθω-
σαν ἡμῖν τῶν διδασχάλων πάλιν αἱ φωναὶ, τῶν
Πνεύματι θεοῦ εἱδότων λαλεῖν μυστήρια, ἃς δὴ
ὡς iw μάλιστα ἐπιτεμόμενοι, συνενέγχωµεν ἐν
βραχεῖ τῶν διὰ πλειόνων εἰρημένων ἐννοιῶν τὴν
περίστασιν, τῶν οἰχειοτέρων τῷ σχοπῷ ἀντειλημ-
µένοι καθόσον οἷόν τε, ὡς ἡ μὲν θεία φύσις αὐτὸ
ὃ τί ποτέ ἔστιν οὔτε vip ληπτη, οὔτε λόγῳ ῥητή.
"Αληπτος γάρ ἐστι xal ἀνέχφραστος καὶ ἀνεπιχεί-

Ld

νωτος, τὸ ἄῤῥητον que, fj ἁπρόσιτος δόξα. Πὼς
οὖν θεάσαιτο τὸ ποθούµενον, Ορατὺς μὲν θεὸς d
φύσει ἀόρατος Ex τῶν περὶ αὑτὺν θείων ἐνεργειῶν
καὶ δυνάμεων, ὅσχι πρὸς τὸ ὑψηλὸν xal ἀνηγμένὸν
ἐπαίρθυσιν ἡμῶν τὴν ὅδ-άνοιαν, καὶ πρὸς τὴν τῆς
θείας κατανοῄσεως ποδηγοῦσι µεγαλειότητα, vive-
ται * οὗ τὸ st. εἶναι τὶν οὐσίαν ἐχχαλύπτοντα, τὸ
δὲ τῆς ἀγαθότητος μεγαλεῖον ἡμῖν ὑποφαίνοντα.
'AXX οὐ τὸ γνῶναί τι περὶ θεοῦ µύνον paxáprov*
τοῦτο γὰρ καὶ διὰ τῆς τοῦ χόσµου σοφίας πολλοῖς

— ἐξεγένετο * ἀλλὰ τὸ ἐν ἑαυτῷ τινα ἔχειν τὸν θεὸὲν

paxáptov, χατὰ τὸ ἑντὸς ἡμῶν elvat τὴν βασιλείαν
τοῦ θεοῦ χηρυσσόµενον. Τὸ γὰρ ἡμῖν χωρητὸν εἷς
χατανοῄσεως µέτρον ἓν ἡμῖν ἐστιν. Οὕτως γὰρ ὁ
πλάσας ἡμᾶς τὸ ἑξαρχῆς θεὺς, τῇ τῆς φύσεως ἡμῶν
κατασκευῇ, τῆς ἱδίας φύσεως ἐνετύπωσε τῶν ἀἆγα-
θῶν τοὺς χαρακτήρας xal τὰ µιµήματα. ᾽Αλλλ
ταῦτα ἡ κακία ἐπεισελθοῦσα, ἁπημαύρωσε χαὶ
ἄχρηστα πεποίηχε, τοῖς αἰσχροῖς ἐγχαταχρύφασα
προχαλύμμασιν. El τποΐνυν τὸν ἐπεισελθόντα τις
διὰ τῆς ἁμαρτίας ῥύπον δι ἐπιμιλείας βίου ἆπο-
χλύσηται, xal τὸν ἑντὸς ἄνθρωπον ὃν χαρδίαν à
λόγος κατονοµάζει διακαθάροι, ἀναλάμψει πάλιν
τὸ θεοειδὶς κάλλος, xal tv τῷ ἰδίῳ κάλλει τῆς φύ-
σεως τῆς θείας καθορᾷ τὴν εἰχόνα. Ὡς γὰρὸ χατ-
εῤῥυπωμένος σίδηρος, εἰ τὸν ἰὸν ἀποξεσθείη xal
καθαρθείη, αὐγὰς ἁτοπηδώσας πρὸς τὸν Ίλιον ix-
δίδωσιν, οὕτω δὴ xal τὸν ἰώδη ῥύπον, ἐπειδὰν ἀπο-
σµήδειε τὸν διὰ τοῦ πονηροῦ ἄρωτος ἐπανθίσαντα
τῇ μορφῇ, πάλιν ἀναλήψεται τὴν πρὸς τὸ ἀρχαῖον
ὁμοιότητα, xal ἀγαθὸς ova. TQ γὰρ ἀγαθφ
ὅμοιον τὸ ἀγαθὸν πάντως. 0ὑκοῦν αὐτὸ βλέπων ἐν
ἑαυτῷ, τὸ ποθούμενον βλέπει. Καὶ οὕτως γίνεται
μακάριος ὁ χαθαρὸς τῇ χαρδίᾳ, ὅτι πρὸς ἰδίαν χα»
θαρότητα βλέπων, kv τῇ εἰκόνι καθορᾷ τὸ ἀρχέτυ-
πον. Ὥσπερ γὰρ οἱ ἐν τοῖς Χατόπτροις χαθορῶντες
τὸν Ίλιον, xdv ph πρὸς τὸν οὐρανὸν ἀτενίζοιεν,
οὐδὲν ἔλαττον αὐτὸν ὁρῶσιν ἐν τῇ τοῦ χατόπτρου
αὐγῇ τῶν πρὸς τὸν ἡλιαχὸν ἑνατενιζόντων χύχλον,
οὕτως xal ὁ ἁτονῶν πρὸς χατανόησιν τοῦ ἁπροσίτου
φωτὸς, εἰ ἐπὶ τὴν ἑξαρχῆς ἐγχατασκχευασθεῖσαν
χάριν τῆς εἰκόνος ἀναδραμεῖται, iv. ἑαυτῷ τὸ ζη-
τούμενον ἔχει. Καθαρότης yàp xal ἀπάθεια xol

ρητος, xal πάσης ἀοριστίας ὑπερέχεινα, πᾶσάν τε p) xaxoü παντὸς ἀλλοτρίωσις ἡ θέωσίς ἐστιν. El. oiv

γνῶσιν xai νόησιν ὑπερεχθαίνουσα. Πρὸς ἣν πᾶσα
νοερὰ δύναμις ἁἀποπαύεται, xal πᾶσα γνωστιχὴ
πρόοδος ἵσταται. Οὔτε γὰρ λόγος, οὔτε γνῶσις, οὔτε
δόξα, οὔτε φαντασία αὑτῆς ἐστι. Πᾶσι γὰρ &6a-
&ó; ἐστι xal ἁπρόσιτος, Χαὶ πάντων τῶν ὄντων
ἑξηρημένηι χαὶ ὑπὲρ πάντα τὰ ὄντα ὑπερουσίως
ὑπεριδρυμένη, xal fig οὐδεὶς λόγος ἂν ἑφίκοιτο *
ἀμήχανον γὰρ τοῖς ὑπὲρ λόγον ἐπιδατεύειν * ταύτην
σιγἣ μᾶλλον ἡ λόγος παρίστησιν. Ἰ]μῖν δὲ ὅτι ἔστι
µόνον, ἐκ τῶν περὶ αὐτὴν γινώσκεται, ἐμφάσεις
τινὰ; xat ἀπηχήματα ἀμυδρὰ, xal ταῦτα τοῖς xexa-
θαρμένοις τὸν νοὺν ἀπολάμπουσα. Τί οὖν ἐστιν ὅπερ
6 χαθαρὺς thv χαρδίαν κατόφεται; Τῶν ὀρεχτῶν
τὺ ἔτχατον, τῆς εακαριότητοι τὸ ἀχρέτατον, τῶν

ταῦτα ἐν αὐτῷ, ὁ θεὸς πάντως lv. αὐτῷ. "Ὅταν εὖν
ἁμιγῆς πάσης καχίας καὶ πάθους ἐλεύθερος ᾗ xsi
παντὸς χεχωρισµένος μολνσμοῦ ὁ iv. αὑτῷ Ἀογι-
αμὸς, µαχάριος οὗτος τῆς ὀξυωπίας , ὅτι τὸ τοῖς pd
xa0apoi; ἀθέατον ἐχκαθαρθεὶς κατενόησς, xai τῆς
ὑλιχῆς ἀχλύος τῶν τῆς ψυχῆς ὀμμάτων ἁφαιρεθίί.
σης, lv χαθαρᾷ τῇ τῆς xapbla; al0pia τηλαυγῶς
βλέπει τὸ µαχάριον θέαμα. Τοῦτο δέ ἐστιν ἡ xz-
θαρότης, ὁ ἁγιασμὸ:, ἡ ἁπλότης, πάντα τὰ εοιαῦτε
φωτοειδῆ τῆς θείας φύσεως ἀπαυγάσματα, δι ὧν
ὁ θεὺς χαθορᾶται. Τὸ δὲ ὅπως χαθαρός τε; γίνεται
τῇ xapóla, διὰ τῆς εὐαγγελιχῆς διδασχαλίας μαθεῖν
ἔξεστι.

Τούτων οὕτως εἱρημένων, xai ὁ τῆς ἀληθείας

110ἱ

CONTRA GREGORAM αΝτΙΠΒΗΕΤΙΟΟΠΟΝ XI.

1102

Χριστοῦ λόγος οὐ δ.απεσεῖται, xal τῶν θεολόγων ἡ Α ὁδηγοῦσι χατανόησιν. Εἶτα xal τὸ χαχῶς C τῶν

ἂόξα οὐ διαφευσθἠσεται. "Qv οὐδὲν aov, Εὐσέδιος
9k ἀπὸ χοιλίας ῥυπαρὰ xal δυσώδη ἀεὶ ἀπερεύγε-
«αι, τῶν βλασφήμων δογμάτων οὐδαμῶς ἀφιστά-
µενος. Ἴσως τις οὐχ ἀχαίρως .ὑπολήψεται πρὸς τὸ
γεῶδες χαὶ ὑλικὸν φρόνημα τῶν τῇ ᾿Αρειανιχῇ πο-
λυθεῖᾳ ἡ ἀθεῖᾳ, εἰπεῖν δικαιότερον, Χεχρατηµένων
- ἀποθλέπων, ὅτι θεὸν ἐχεῖνον ἀπεχδέχετα:, ὃν κτι-
«στὸν εἶναι δοξάζουσι, χαὶ τοῦτον ὡς χτίσµα αἴσθη-
té; πρόσωπον πρὸς πρόσωπον ἰδεῖν ἐπαγγέλλεται.
᾽Λλὰ ταυτὶ μὲν ὧδε ἐχέτω.

Τί πρὸς ταῦτά φασιν οἱ τὰ Βαρλαάμ τε xal Ακιν-
δύνου διεχδικοῦντες σύν γε τῷ Γρηγορῷ τουτῳὶ,
ὃς χαὶ τὸν σοφὸν θεολόγον, Θἐοδωρὀν φημι «οῦτον
τὸν µέγαν, χαθ᾽ ἡμῶν εἰς μαρτυρίαν προἠνεγχεν,
εὖ ποιῶν, o0 µάλα τοι γινωσχόμενον xai ἡμῖν πρό-
τερον, ὅσον ἐπὶ τοῖς θαυμαστοῖς φημι τέως τού»
qot; συγγράµµασιν; Οὐδὲ γὰρ οὐδ' οὗτος ἀνέγε-
ται τὸ παράπᾳν, χαθάπερ ἀχούεις, σὖν χε τοῖς
πρὸ αὐτοῦ θεολόγοις Πατράσιν, οὓς δη xol µάρ-
τυρας χαὶ συνηγόρους τῶν ἑαυτοῦ προΐσταται λό-
γων, 5 ῥητὸν, fj ὁρατὸν, Ἡ διανοίχ ληπτὸν, χ